Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Afirmaonumlancefinal|LaboratriodeSensibilidades
AmortedeDeleuzeemnovembrode1995.Afirmaonum
lancefinal
Postedbylaboratoriodesensibilidadeson20/03/2013
afirmaonumlancefinal[1]
e__anuladaa
flor__
eisnosdevolta
planta
pelofruto
(OridesFontela)
AmortedeGillesDeleuzesercertamenteobjetodeexplicaeseinterpretaesbemoumalintencionadas,pois
hsempreatentaodeanularmos,atravsdemodelosexplicativosouinterpretativos,todaestranheza,todo
acontecimentocapazdefugirnossaimediatacompreenso.Deoutrolado,encontraseumaduplaindiferena
banhadaemsensocomum:aquela,bvia,reiteradapelochamadopblicoemgeral,opblicovisadoporuma
comunicabilidadejamaispretendidapelofilsofoou,ento,aindiferenaerigidaporimbecisletrados,ressentidos
contraasmodasparisienses,presunososincapazesdeseemocionaremcomessamorte,assimcomonuncasederam
contadoquoinovadorachegouaseravidacriativaagoraextinta.
Poisbem,senopossoexplicareneminterpretaressamorte,semeparecesuspeitadepsicologismoatmesmoa
belaintenodecompreendla,porque,afinal,aceitofalaralgumacoisaaseurespeito,evitandotantoadesprezvel
indiferenaquantoocomentrioestudiososobrepontosvriosdaobra,trabalhoesteaoqual,bemoumal,venhome
dedicandohmuitosanos,mascujaretomada,aqui,nojulgopertinente?Porqueminhaatenonoconsegue
desviarsedacontemplaodessamorte?
Primeiro,poramizade.Noaamizadepessoal,tecida,aquecidaouesquecidanaconvivncia,masamizade
arduamenteconstrudaemtornodosconceitos,estescantosfilosficos[2],estesordicosfrutos,comoperdoda
analogia,atravsdosquaissetornapossvelomeuretornoplanta,mesmodepoisdeanuladaaflor.Emsegundo
lugar,nopossodesviarmedacontemplaodessamorte,porquecontemplarquestionar,diziaecontinuar
dizendoparasempreDeleuze.
Ascontemplaesjsoquestescapazesdenoscontrairnaoscilaodecamposproblemticostransmutantes
davida.Ora,anoodeproblemticojustamenteaquelaentretidaporDeleuzenoseuesforoporevitarareduoda
mortenegao,aonegativodeoposioeaonegativodelimitao.Amorte,dizele,,antesdetudo,aforma
derradeiradoproblemtico,afontedosproblemasedasquestes,amarcadapermannciadoproblemticoacimade
todaresposta,oOnde?eoQuando?[3].
Poisbem,setodaafirmaosealimenta[4]doenlacedoproblemticoedadiferena,eseamorteaforma
derradeiradoproblemtico,poderiaela,estasingularmortedeDeleuze,estarparticipandodealgumaafirmao?Onde
buscaralgoporventuraafirmadonaefetuaodessadilacerantepropostadeumsepararsedesimesmo?Esta
https://laboratoriodesensibilidades.wordpress.com/2013/03/20/amortededeleuzeemnovembrode1995afirmacaonumlancefinal/ 1/4
03/04/2016 AmortedeDeleuzeemnovembrode1995.Afirmaonumlancefinal|LaboratriodeSensibilidades
separaoforatematizadaporMichelFoucaultnoUsodosprazereseretomadaporDeleuzenumtrgico
entrosamentodeconceitoevida[5].Ondebuscaressealgoporventuraafirmadonumderradeirolanarsedeformao
edesfigurao,pressupondoseaveracidadedesuaocorrncia?
Experimentemosumarespostaapartirdaobra:aproveitandoarefernciaaFoucault,associemosamortede
Deleuzeaotemafoucauldianodamortedohomem.Deleuzetratadessetemadepoisdemarcar,maisumavez,a
relevnciafilosficadeconceitosimplicadosemcertasnoesfoucauldianas,comoadesaber(comsuasformasde
dizibilidadeevisibilidade),adepoder(entendidocomomultiplicidadederelaesdeforasafetanteseafetadas)ea
desubjetivao(comaidiadeumdentrodopensamentocomodobradofora).
Ora,comoaidiademortedohomemfoimaltratadaporincompreensesebesteiras,aolongodasquaiselafoi
referidaoraaoconceitohomemoraaoshomensexistentes,Deleuzesentesenaobrigaodetornlamaisprecisa,
levandoemcontaaelaboraoconceitualdeFoucaultemtornodasnoesapontadasacima.Assim,amortedohomem
dizrespeitonoaohomemexistenteenemaoconceitohomem,masmutaodaformaHomem.Historicamente
posteriorformaDeus,aformaHomemestariasendosubmetidaagoraaprocessosdedissoluo.Taisprocessosso
osdecomposioentreasforasnohomem(nodo,masnohomem,taiscomoasdeimaginar,recordar,conceber,
querer)easforasdofora.EnquantoaformaDeus,dominantenoclassicismodossculosXVIIeXVIII,compunhase
dasrelaesdasforasnohomemcomasforasdeelevaoaoinfinito[6],aformaHomem,dominantenosculoXIX,
supunhaasrelaesentreasforasnohomemeasforasdofinito(daVida,doTrabalho,daLinguagem).
Amutaodaformacorresponde,justamente,avariaesnesseenrolamentodeforas,dondeapergunta:quais
seriamasforasemjogocomasquaisasforasnohomemestariamhojeemrelao?.Asforasdoforajnoso
aquelascapazesdeabriraingnuaelevaoaoinfinito,comodizMerleauPonty,masjnosotambmaquelas
exclusivamentemarcantesdenossafinitude.Asnovasforasdoforaestariamconfigurando,istosim,umfinitoilimitado.
Estetermoreservadoatodasituaodeforasemqueumnmerofinitodecomponentesproduzumadiversidade
praticamenteilimitadadecombinaes,umasituao,portanto,nomaisdedobraouredobra,masdeSobredobra,
exemplificadapelascadeiasdocdigogentico,pelaspotencialidadesdosilcionasmquinasdeterceiragerao,
assimcomopeloscontornosdefrasesnaliteraturamodernaetc[7].
Seestamosassistindoaoadventodeumanovaforma,qualseriaela?superhomem(odatradio
nietzscheana)seriaumtermocompetenteparanomearessenovocompostoformaldasforasemjogo?.Podeser,
porqueasnovasforasdoforatalvezpossampropiciarsforasnohomemlinhasilimitadasdeafirmao.Poressa
razo,amortedohomem(enquantomutaodaformaHomememconseqnciadavariaonacomposiodeforas)
muitomenosqueodesaparecimentodoshomensexistentesemuitomaisqueamudanadeumconceito.Deleuze
esperaqueanovaformanovenha,pelomenos,aserpiorqueasduasprecedentes[8].
Comosenota,reencontramosoproblemadaafirmao,agorareferidomortedohomem,entendidacomo
mutaodaformaHomem.Faamos,ento,umaperguntaexperimental:emquamortedohomemexistenteDeleuze,
apesardasingularidadequeadistinguedaidiademutaodaformaHomem,implicariaumaafirmaoagencivel
comessamutao?
Essaafirmaonodizrespeito,pareceme,morteenquantotal.Deleuzelanouparaoexteriordesuamorada,
numconclusivoantiedipianismo,umconjuntodeblocosdemorte.Essesblocosdisputavam,vitoriosos,oslugaresainda
disponveisvidaemseucorpoorgnico.Jdominadoporumamultiplicidadedemortesparciaisesingulares,nem
mesmoessecorpoorgnicopoderiasermaisoalvodeumaradicalafirmao.Amortefeitadeumamultiplicidadede
mortesacumulativas.Sim,istocontrariaaconcepoclssicadamortecomoinstantedecisivoouacontecimento
indivisvel.Amorte,dizele,relendoidiasdeBichatretomadasporFoucault,coextensivavida,eesta,batalhando
comopode,vaitomandolugaresnocortejodeumMorrese[9].
EquandoumcorpoorgnicoaproximasedoterrvelQUANDOemqueelejnopoderabrirlugares
minimamentepotentesparaaconchegarereverberarumavibraodevidadignadeservivida?Scrates,condenadoa
beberacicuta,talveztenhapodidovivenciaralgumaafirmaonumltimoinstantederecolhimento.Aumcorpona
iminnciadesuadesorganizaoaindanegadaaeutansia,aindanegadoodireitoaumamorteserena.Deleuze
https://laboratoriodesensibilidades.wordpress.com/2013/03/20/amortededeleuzeemnovembrode1995afirmacaonumlancefinal/ 2/4
03/04/2016 AmortedeDeleuzeemnovembrode1995.Afirmaonumlancefinal|LaboratriodeSensibilidades
ririadessaobservao,poisele,defato,notinhatempoparaesperarumatallegalizao,almdoque,dedireito,sua
filosofiaamenospropensaafazerumalinhadefugadependerdiretamentedeumamparolegal.Emais:seusuicdio
pareceescapardotiposuicdiodepressivo,estetipoqueele,aoescreversobreimagensdefilsofos,entreviuna
prpriamortedeScrates,estepersonagemconceitualqueencarnaaprimeiradastrsgrandesimagens,aquela,
idealista,queseexplicitacomomovimentodesevoltarparaoprincpiodoaltodoqualeleprocede[10].Ento,a
impossibilidadefactualdedaraocorpoorgnicoumamortelegaleserenadeveserunida,pareceme,filosfica
aversodeleuzeanaaessaimagemdefilsofo,oquelevaapensarqueoseuorganicdiotalveztenhacomportadoa
radicalafirmaodealgoaserdeterminado.
Comefeito,essecorpodebilitadoganhouaindaforasqueofizeramparticipardaafirmaodeumaimannciaque
otranscende.Elefoilevadoaafirmaraintensidadedeumcorposemrgosvibrandoemsuadanafinal,emseultimo
relance,emsuaviagemdefinitiva,emseuirrepetvelxtase.Deleuzeafirmouoltimouniversodeintensidadesemcujos
fluxoselepodeaindaviverafirmou,portanto,oltimocorposemrgosqueelefoiaindacapazdecriarparasi.Esse
tipodeacontecimentoescapareflexodosquepensamdemodoinsuficienteaidiasegundoaqualarefernciaasi
nuncafacultativaereduzemocorposemrgosaumentelinguageirotalestiloreflexivoignoraaslinhasde
transversalidadegraassquaiscorpossemrgosafluemerefluemsexpensasdocorpoorgnico,chegandoat
mesmomortedeste,quandoaprudncianoseaplicaoujnopodeseraplicada.
Aolongodesuaobra,Deleuzesubstituiuanooparafreudianadeinstintodemortepeloconceito
esquizoanalticodecorposemrgos,obedecendoaummovimentoconceitualfavorvelexpansodevidano
fascista.Masquandoavidadocorpoorgnicotornouseelaprpriatoincapaz,umavelhatarefaganhatodasua
urgncia:atarefadeconceberamorte[11].OCorposemrgos,oderradeirocorposemrgosjestacaminho,
dizele,desdequeocorposecansoudosrgosequerlicencilos,oudesdequeosperde[12].Paraafirmarseu
ltimocorposemrgos,Deleuzeuniu,agenciouasrestantesforasdeseucorpoorgnicoforadagravidade,esta
velhaconhecidaforadofora.Assimfazendo,elereafirmou,portanto,suahomenagemaosesportesteoricamente
valorizadosporsuafilosofia,osesportesdotipopegaraonda,asadeltaetc,essesesportesnosquaisosujeitoseerige
nocomopontodeorigemoudeapoiodeummovimentomascomoflexvelinseronumaondapreexistente[13].
Poressarazosuplementar,julgoserperfeitamentepossvelterelesorridoaodeixarselevarporessavertiginosa
fluncia.
Aocontemplaressamorte,aocontemplaresselanarseparafora,vejoumarisonhaafirmaodevidaintensivae
umairnicavingana:dispersadospelochoque,tomosdaflor,daplantaedosfrutosaindaexplodironabocados
reativistas.Maspercebotambmaprecariedadedestaminhamanifestao:noestariaeu,nacontemplaodamorte
deDeleuze,sendoarrastadopelaprpriaastciadosconceitosdeleuzeanos?Comotalvezsejaistoqueelegostariade
veracontecendo,entrevejoumsegundoriso,amigvel,agoranasentrelinhasdeseusescritos,aosquaisretornocomoa
umfluxodepensamentocapazdemearrancardeumaestagnantesaudade.
LuizB.L.Orlandi
novembrode1995
[1].Afirmaonumlancefinal,emOEstadodeSoPaulo,SoPaulo,11/11/1995,p.D15.[Comoartigoemjornal].
.Afirmaonumlancefinal,emPercursoRevistadePsicanliseSoPaulo:AnoVIII,n15,2sem.de1995,
pp.101103.[Comoartigoemrevista].
.Afirmaonumlancefinal,emPeterPlPelbarteSuelyRolnik(Org.),CadernosdeSubjetividade,SoPaulo,n
especial,junhode1996,pp.230235.[Comoartigoemrevista].
https://laboratoriodesensibilidades.wordpress.com/2013/03/20/amortededeleuzeemnovembrode1995afirmacaonumlancefinal/ 3/4
03/04/2016 AmortedeDeleuzeemnovembrode1995.Afirmaonumlancefinal|LaboratriodeSensibilidades
[2].ParaDeleuze,osconceitossooscantosdofilsofo,cantosquevariamapartirdeumgrito,ouseja,daimagem
dopensamento.DELEUZE,Gilles,Pourparlers,Paris,Minuit,1990,pg.203.
[3].DELEUZE,G.,.Diffrenceetrptition,Paris,PUF,1968,pg.148tr.br.1ed.,p.1892ed.,p.166.
[4].Idem,ibidem.
[5].DELEUZE,G.,Foucault,Paris,Minuit,1988,pg.103.
[6].Idem,pgs.131134.
[7].Idem,pgs.138140.
[8].Idem,pgs.140141.
[9].Idem,pg.102.
[10]G.Deleuze,Logiquedusens,Paris:PUF,1969,p152.Lgicadosentido,tr.br.deLuizR.S.Fortes,SoPaulo:
EditoraPerspectiva,1974,pg.131.
[11].Idem,ibidem.
[12].DELEUZE,G.eGUATTARI,Flix,MillePlateaux,Paris,Minuit,1980,pg.186.
[13].DELEUZE,G.,Lesintercesseurs,inLAutreJournal,No8,octobre1985,pg.12.(EentrevistacomA.Dulauree
C.Parnet,republicadaemPourparlers,op.cit.,pg.165).
https://laboratoriodesensibilidades.wordpress.com/2013/03/20/amortededeleuzeemnovembrode1995afirmacaonumlancefinal/ 4/4