CHE DO GIA TOC VIET NAM VA CAC MOI QUAN HE XA HOI Im Hyang Me Gio vién tinh nguyén Han quéc Bai hoc Khoa hoc Xé héi va Nhan van Dai hoc Quéc gia Ha NOi Nén van hod mang dam chat Nho gigo va nOng nghiép cia Viet Nam da hinh thanh nén mot co cfu x hOi mang tinh cOng déng ging nhu & Han Quéc, Nhat Ban va Trung Quéc. Don vi co ban ciia cong déng nay 14 nhiing nhém ngudti 6 cing que huong hay than tOc, va dé hiéu duge quan hé x4 hdi co ban va chat ché cla ngudi Viet Nam thi viéc nghién cifu vé ché dO gia tOc truyén thong cla Viet Nam 18 vO cing c6 ¥ nghia. Chinh vi vay, v6i ban tham luan nay, ching ti mu6n dé cap dén céc véin dé nhu chuyén giao quyén té tu, thita ké quyén hanh cia gia trung cling nhu vigc thita ké ti san... Ché dO gia toc Viet Nam chiu anh hudng nhiéu tir van hoé Nho gido Trung Hoa nén chiing t0i ciing cé ¥ dinh so sdnh vi ché do gia toc & Trung Hoa dé tim ra nhimg diém gidng va khéc biét. Nguyén tac trao quyén thita ké cla ché dd gia toc & Trung Quéc 1a “Phy ké”, quyén uy trong gia dinh mang tinh phy quyén, sau céc cudc hon nhan quy dinh vé cu tri cho ngudi phu n@ ciing phai theo nha chéng. Nhing diéu nay c6 thé thay hoan toan gidng voi & Viet Nam. G Trung Quéc, tét c con trai déu nhan duoc quyén thita ké tai sin mot céch binh dang, cdn con géi hoan toan khong duge tinh dén. Tinh phan tranh quyén duge té ty, huong hod ciing rét chat ché vi n6 c6 lin quan t6i véin dé binh ding trong phan chia tai san. Bai vi cha t6 tien va nhiing d6 gia bao quy gid thudng dugc wu tien quyén sé hia cho ngudi con trai ca, nhing cing c6 thé duge quyét dinh thong qua thoa thuan cia nhimg ngudi con trai trong gia dinh. Diéu chi yéu 1 ngudi dugc chon ra dé gitt bai vi cla 16 tien sé phai thuc hién bén phan cla minh méi khi c6 céc dip 18 tét, cting gid. Ngoai ra vide té ty cling c6 thé dugc quy dinh theo thif bac ciia con cdi trong gia dinh, khi ngudi con trudng cén kinh phf dé thé phung 16 tien thi moi ngudi phai chung nhau déng gop. Truéng hop céc anh em trai sng xa nhau, khong thé déng gop tién bac thi mdi ngudi déu phai ty lam bai vi dé thd cting ri¢ng, hoac ciing cé thé phan chia ra dé thd phung. C6 thé thay trong ché do gia tOc Trung Quéc, toan bd tai sin cha ngudi cha phai chia déu cho cc con trai va ho déu c6 quyén hgp phép d6i véi cdc tai san ca gia dinh, nhung trén thuc té toan bd 1ai san chung nay vin ludn thude vé quyén quan If va sit dung cla ngudi cha. 37410 thio Koa hoc Bong plane hx Viet Nam ey et “Lain thi nhdt 3011112000 GO cae gia dinh Trung Quoc, ngutsi ta quan tam t6i vide thira ké tai san hon 1 thira ké quyén gia trudng va quyén duve ke tu, do vay ma uy quyén cla ngudi cha cing kh6ng qué cing nhac, vi tat ca nhiing ngudi con trai déu duge thita ké tai sin mot cach binh dang nén ¥ thite cap bac giita anh em trai cing rat it. Khi nhin nhan quan diém nay, ngudi Trung Quéc dang trong tinh trang cé thé vuon t6i thuc hién cOng déng hod theo don vi gia dinh, thay vao d6 ¥ thie tn tai mot cach doc lap cua nhiing thinh vién trong gia dinh dang (dé dang) tré nén manh mé. Vi vay nguéi Trung Quoe 66 khuynh hug hoat dong mot cach doc lap va riéng bigt hon 1a quen vGi viee tham gia vao quan hé xa hi mang tinh cong déng ngoai don vi gia dinh cla minh. Trdi nguye lai voi Viet Nam, dac bigt 1a mién Bac Vigt Nam dang co bin més rong giai dogn hinh thanh nén nhing gia dinh truc hé. Khéc vi gia dinh & Trung Quéc. D6 1a gia dinh ma nén tang duge tinh theo chiéu doc cha 2 thé hé gém 2 ngudi 1a cha va ngudi trumg nam véi co cu 18 ngudi cha gidt vj trf cap trén con gitt vi trf cap dudi. Kiéu gia dinh nay c6 kha nang duge thanh lap mac di gia dinh d6 chi c6 mt ngudi con trai. Muc dich cia gia dinh Viet Nam 1a duy tri duoc gia dinh ciia minh bang su ké thita dong ho thong qua ngudi trudng nam. Trong sO nhiing ngudi con trai, ngudi con trudng lu6n duge trao dac quyén ké thira gia pha chit khong phai 1a céc anh em trai thay nhau dim nhiém vai trd cia mot gia trudmg. Néu cé thita ké gia san thi ngudi trugng nam ludn duge hutmg sy uu dai, anh ta duge s6ng & nha bo me, phung dudng b6 me va sau khi b6 qua dai thi sé nhan quyén ké uy, thy cing. Nhing ngudi con trai khéc nhan thita ké mt phén dinh nao d6, cing hic v6i hon nhan hoac sau hon nhan, sau khi s6ng cing b6 me trong mot thdi gian ngan sé tch ra hinh thanh mot gia dinh riéng. © Viet Nam, mite dO thita ké khéc véi cde gia dinh Trung Quéc, tat cd nhiing ngudi con trai déu khong duge phép phan d6i quyét dinh cla ngudi cha d6i vGi vige phan chia tai san, su canh tranh cing nhu mau thudn gidta céc anh em trai hdu nhu khong c6. Mot yéu 16 hét site quan trong trong ché dd gia toc cla mién Bac Viet Nam va ciing rat khéc voi Trung Quéc d6 12 thes cing 16 tién 1a quyén Igi thieng lieng nhat, hon bat cit diéu gi. Quyén duge t€ ty, duge the cing 16 tign, duge coi trong hon ca tai sin bei vie dé 06 ¥ nghia nhu mot sgi day vO hinh két n6i gitta t6 tién va con chéu. Su khée biét v6i Trung Qué chinh 1a é diém nay trong viée th cing 16 tien. Cing c6 truémg hop anh em sng xa nhau, nguéti em c6 thé dat mot ban thoy don gian & nha minh va thé ciing ¢d6, tuy nhién khong bai vi t6 tién. Bai vi cla 16 tien chi duge phép dat & nha nguisi con truimg, diéu dé 6 nghia 1a khong thé ther cling (6 tién & nha nhiing ngudsi con tht. 375Ché do thita ké cia Viet Nam biéu hign co cu ¥ thitc cia ngudi mién Bac ma bang ching 1a sy duy tri dong ho 1a muc titu cla céc gia toc & Viet Nam. ‘Truéng nam cia vg ca duoc hudng quyén thita ké t6t nhat, nhan dug phén tai san nhiéu hon, dng thdi anh ta tr thanh ngudi thita k€ dong ho va duge quyén the cing 16 tien, cha va con trai hinh thanh nén mot dai gia dinh. Uy quyén cia ngudi cha 1a t6i cao trong gia dinh va céc con trai phuc tang cha minh mot céch ty nhién. Dac tinh nay g6p ph4n lam tang thém tinh cong déng hoé cdc thanh vién cia gia dinh, hién nay co cu xa hOi mién Bac dang c6 khuynh huéng (chi nghia c4 nhan mang tinh gia dinh) phat trién theo kiéu gia dinh rieng bigt. Don vj quan h¢ v6i x& hdi & day khong phai 1a mdi céc nhan ma 1a méi gia dinh. Cau tyc ngit "di cha an man, d¥i con khét nude" thé hin 15 diéu d6. ChE do gia tc cia Han Quéic c6 rat nhiéu nét twong déng voi ché dd gia toc cia mién Bac Viet Nam. O Han Qu6c, ngudi con truéng cling duoc hudng quyén thia ké um dai va cing chi anh ta m6i c6 quyén duge thita ké quyén gia tru’ng. D6i v6i quyén t€ ty cling nhu vay, tat cA vide thd cting 16 tien tap wrung & nha trudng. Nhung theo quy luat phat trién cla cong nghi¢p hod, viéc gitt gin nguyen ven tét cd nhing diéu dé that khong dé. Viet Nam ciing nhu vay, bat déu qué trinh cOng nghiép hod, v6i nhiing chinh s4ch md cita, su di chuyén gitta céc ving dién ra nhiéu, su gén b6 v6i lang qué, v6i 16i sOng truyén thong dan dén bj tit bd, 86 ngudi chuyén ra dO thi vi céc lgi fch kinh t€ ngay cng tang lén. Dac bigt 1a xu huéng hat nhan hod gia dinh ngay cang phat trién manh mé nén don vi gia dinh cling c6 thé bj bign déi. 376