Πρωτοπρεσβυτέρου Μιχαήλ Δ.

Στεφάνου

ΑΣΜΑ
ΑΣΜΑΤΩΝ
(Μετά συντόμου ερμηνείας)

PERIPATITIS.NET 2018

1
 930 π. Χ Άσμα Ασμάτων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Συνετέθη από τον Σολομώντα. Είναι όντως Άσμα Ασμάτων διότι

δεν λέει ποια είναι η νύφη, αλλά ποια πρέπει να είναι η νύφη. Για τον
Νυμφίο δεν γίνεται λόγος. Άρα η νύφη είναι ο κάθε πιστός ο οποίος
πρέπει να τρέχει ξωπίσω του Νυμφίου Χριστού με αφοσίωση. Είναι
λοιπόν η σχέση του Χριστού με την νύμφη Εκκλησία.

Μόνον ο Θεόδωρος Μοψουεστίας απέρριψε την αλληγορική

ερμηνεία του παρόντος Άσματος θεωρώντας το ως ερωτικό ειδύλλιο.
Τον καταδίκασε όμως η 5η Οικουμενική Σύνοδος.

Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι το Άσμα Ασμάτων γράφηκε σε

εποχή ειδωλολατρίας, πολυγαμίας, σε εποχή που η γυναίκα βρίσκονταν
σε άθλια κοινωνική θέση. Κι όμως στο ποίημα αυτό εκθειάζεται η
μονογαμία και ισότητα των δύο φύλων.

Κεφάλαιον πρώτον

«Άσμα Ασμάτων»: Το ωραιότερο των ασμάτων.

«Φιλησάτω με»: Έκρηξη αγάπης, φίλημα στόματος είναι τα διά

προφητών εξερχόμενα θεία λόγια.

«Στόματος αυτού»: Δεν αναφέρει το όνομα του αγαπημένου της,

διότι είναι ο αποκλειστικά δικός της.

«Ει συ εβάστασας αυτός»: Νομίζει ότι όλοι γνωρίζουν τον

αγαπημένο της.

«Υπέρ οίνον»: Και ο οίνος και η αγάπη μεθούν.

«Μύρον εκκενωθέν»: Όπως το μύρο που εκχέεται από την φιάλη

ευωδιάζει, έτσι και το όνομα του Νυμφίου, του αγαπημένου της
ευωδιάζει.

«Νεανίδες»: Είναι οι ψυχές που αγάπησαν και φρόντισαν να τον

αποκτήσουν. Αυτές είναι τα έθνη.
2
 «Είλκυσάν σε»: Φρόντισαν να σε τραβήξουν διά της αγάπης τους
για τον εαυτό τους.

«Εις το ταμιείον αυτού»: Τα Άγια των Αγίων. Εκεί αποκαλύπτει ο

Χριστός τα αποκεκρυμμένα Μυστήριά Του προς την νύμφη Εκκλησία.

«Μέλαινα… καλή»: Έγινε μελαχρινή, όχι διότι έτσι ήταν ανέκαθεν,

αλλά διότι υποχρεώθηκε μέσα στο λιοπύρι να φυλάττει τον αμπελώνα.
Το ηλιόκαμα αυτό συμβολίζει και τους διωγμούς της Εκκλησίας.

«Αμπελώνα εμόν ουκ»: Από τον πόθο όμως να Τον συναντήσει

δεν φύλαξε τον αμπελώνα της οικογένειάς της.

«Απάγγειλόν μοι ον ηγάπησεν» «που ποιμαίνεις»; Που είναι ο

Αγαπημένος που βόσκει το κοπάδι Του; Γιατί ρωτά; «Ίνα σε εύρω και
γένωμαι περιβαλομένη» ώστε να μην αποπλανηθώ σε αιρέσεις.

Αιφνίδια εμφάνιση του βασιλέως-μνηστήρος «εν άρμασι

Φαραώ».

«Η πλησίον μου»: Ω φίλη μου, ω περιπόθητή μου!

«Ομοιώματα χρυσίου ποίησομέν σοι»: Υπόσχεται να δώσει

πολύτιμα κοσμήματα για να ελκύσει την καρδιά της. Ο Χριστός
υπόσχεται να λαμπρύνει περισσότερο την νύμφη Εκκλησία.

Εν συνεχεία ο Νυμφίος δέχεται τις περιποιήσεις της νύμφης.

Ο Μνηστήρας επαινεί την μνηστή του. «Ιδού ει καλή» «οφθαλμοί

σου περιστερά»: Τονίζεται η αγνότητα, η αθωότητα της νύμφης.

Η μνηστή ανταποδίδει τις φιλοφρονήσεις «ιδού… καλός» «και γε

ωραίος» «δοκοί οίκων ημών.. κέδροι»: Αν και είναι καλύβα η κατοικία
τους, τους φαίνετε μεγαλοπρεπής διότι εκεί θα στεγαστεί η αγάπη τους.
Ο κόσμος ολόκληρος είναι η κατοικία της περίλαμπρης του Χριστού
κατοικίας.

Κεφάλαιον δεύτερον

3
 Η μνηστή μιλά για τον εαυτό της με μετριοφροσύνη: «άνθος του
πεδίου». Η Εκκλησία του Χριστού είναι πράγματι άνθος και κρίνο
εξαιτίας της ωραιότητάς της.

Ο μνηστήρας ομιλεί: «Ως κρίνον εν μέσω ακανθών»: Υπερέχεις

καλή μου έναντι των άλλων γυναικών. Κατ΄αναλογία και η Εκκλησία
έναντι των άλλων λαών.

Η μνηστή για τον μνηστήρα: «Ως μήλον εν τοις ξύλοις»: Επαινεί

τον μνηστήρα της για την ωραιότητά Του.

Η μνηστή : «Τάξατε επ’ εμέ αγάπη»: Παρατάξατε, παρουσιάστε

ενώπιόν μου την αγάπη μου. «Στηρίσατέ με εν μυρίοις»: Λιποθύμησα!
Φέρτε μου κολώνια.

«Στοιβάσατέ με εν μήλοις»: Φέρτε μου πλήθος μήλων να

οσφρανθώ και να φάω για να συνέλθω «τετρωμένη αγάπης»

«Η δεξιά αυτού»: Να με αγκάλιαζε.. παρακαλεί τώρα ο Νυμφίος

να μην ταράξουν την νύμφη η οποία κοιμάται στην αγκαλιά του ώστε
να μην την ξυπνήσουν.

Μετά το ύπνο της νύμφης, ο νυμφίος έφυγε αφήνοντάς της να

κοιμηθεί ελεύθερα.

«Φωνή αδελφίδου μου»: Η μνηστή βρίσκεται στο πατρικό της

σπίτι.

«Ανάστα Πρόσκληση θερμοτάτη προς την νύμφη.

«Δείξον μοι την όψιν σου»: Προσκαλεί αυτήν θίγοντας την

γυναικεία ευαισθησία.

«Εμοί.. αυτώ»: Εγώ είμαι δική του και αυτός δικός μου.

«Ο ποιμένων εν κρίνοις»: Ποιμήν είναι μνηστήρας της. Ο Χριστός

βόσκει τα πρόβατά Του σε λιβάδια γεμάτα από κρίνα. Κρίνα είναι οι
πιστοί.

Κεφάλαιον τρίτον

Η μνηστή αναζητά τον αγαπημένο της.

4
 «Εν νυξίν» Άρα έχει βραδύνει πολύ ο νυμφίος να επιστρέψει.

«Εζήτησα… εζήτησα… εκάλεσα… ουχ υπήκουσέ μου»: Δήλωση

αγωνίας.

«Κυκλώσω εν τη πόλει»: Τον αναζητά μέσα στο σπίτι, τίποτα. Τον

αναζητά στην πόλη, τίποτα. «Ουχ έυρον»: Είναι περίλυπη.

«Ον»: Νομίζει ότι όλος ο κόσμος γνωρίζει τον αγαπημένο της.

«Ως μικρόν»: Μόλις τελείωσε την αναζήτησή της, συντροφιά με

τους νυχτοφύλακες, τότε τον βρήκε.

«Εκράτησα αυτόν»: Τον οδηγεί στη μητέρα της, επισημοποιεί τη

σχέση της οδηγείται στον γάμο.

«Ώρκισα ημάς θυγατέρες»: Ο Νυμφίος αναχωρώντας εξορκίζει τις

θυγατέρες Ιερουσαλήμ να μην ταράξουν τον ύπνο της νύφης. Με άλλα
λόγια ο Νυμφίος Χριστός κάλεσε τον Ισραήλ κι αυτός απομακρύνθηκε.
Όμως ο Χριστός κάλεσε εκ νέου τον Νέο Ισραήλ διά της Εκκλησίας.

Ακολουθούν οι γάμοι με μία θαυμάσια βασιλική πομπή.

«Ιδού η κλίση Σολομών» : Όσο πλησιάζει η πομπή διακρίνεται η

κλίνη του Σολομώντος. Φαίνονται οι εξήντα σωματοφύλακες του
βασιλέως οι οποίοι συμβολίζουν τους θεοφόρους πατέρες της
Εκκλησίας.

Η ημέρα αυτή του γάμου χαρακτηρίζεται ως «ημέρα

ευφροσύνης»: Η ημέρα αυτή είναι η ημέρα νυμφεύσεως του Χριστού
με την Εκκλησία.

Κεφάλαιον τέταρτον

«Ιδού ει καλή»: Γενικώς φαίνεται ωραία. Ο Νυμφίος Χριστός

υμνεί τις χάρες της νύμφης Εκκλησίας.

«Εκτός της σιωπήσεώς σου»: Πλην της ωραιότητος της σιωπής –οι
εσωτερικές αρετές της Εκκλησίας υπερβαίνουν τις εξωτερικές.

«Τρίχωμα»: Εκ των γυναικείων στολισμάτων είναι η κόμη.

5
 «Οδόντες σου»: Ως οδόντες ας θεωρήσουμε τους θείους
διδασκάλους.

«Ως πύργος Δαυίδ τράχηλός σου»: Δηλώνεται εδώ η ευγένεια και

αξιοπρέπεια, το θάρρος και το μεγαλείο της ψυχής.

«Δύο μαστοί σου»: Τονίζεται η παρθενία της νύμφης. Επομένως η

νύμφη είναι τέλεια και ωραία. «Μαστούς δε γίνωσκε διττούς της Θείας
Εκκλησίας Αίμα και Ύδωρ το σεπτόν του Λόγου και Σωτήρος δι ων
αρδεύονται ψυχαί πιστών της σωτηρίαν» (Ψελλός).

«Προς το όρος της σμύρνης»: Σμύρνης δε όρος γίνωσκε τα πάθη

του Σωτήρος» (Ψελλός).

… «αδελφή μου»: Η αγάπη τους είναι καθαρή και στενή.

Η αφοσίωσή της στον άνδρα της: «κήπος κεκλεισμένος»: Η

Εκκλησία είναι κήπος ευωδέστατος και δροσερή πηγή εσφραγισμένη.
Εσφραγισμένα είναι τα θεία Μυστήρια (Θεοδώρητος)

«Καταβήτω»: Ο Νυμφίος προσκαλείται να εισέλθει στον κήπο

αυτό, διότι μόνον αυτός έχει δικαίωμα να δρέψει τους καρπούς του.
Δηλαδή μόνον αυτός ως σύζυγος θα έχει μαζί της σχέσεις συζυγικές.

Κεφάλαιον πέμπτον

Εισήλθον εις κήπον μου»: Ο σύζυγος απαντά στην πρόσκληση της

συζύγου.

«Ετρίγησα.. έφαγον.. έπιον»: Εκφράσεις πουδηλώνουν την πλήρη

ένωση του Νυμφίου μετά της νύμφης.

Μετά τον γάμο τους ο σύζυγος απομακρύνεται, η σύζυγος

βυθισμένη σε μεγάλη αγωνία αναζητά τον σύζυγό της. Δοκίμασε την
ένωσή της με τον Νυμφίο, είναι πλέον αδύνατον να ζήσει μακριά του.
«Καθεύδω και καρδία μου αγρυπνεί»: Ακόμη και στον ύπνο της
είναι στραμμένος προς τον Νυμφίο.

6
 Το όνειρο της νύμφης: «Φωνή αδελφίδου μου»: Ο νυμφίος
επιστρέφει και κρούει την πόρτα. Η νύμφη βραδύνει να ανοίξει.

«Η κεφαλή μου εκλήσθη δρόσου» : Την προτρέπει να ανοίξει

διότι κρυώνει.

«Εξεδυσάμην τον χιτώνα μου»: Πως όμως αυτή που τόσο πολύ
αγαπά τον Νυμφίο δεν άνοιξε αμέσως την πόρτα; Με τα καμώματά της
αυτά σκοπό έχει να αυξήσει την αγάπη του Νυμφίου. Θα πληρώσει
όμως την βραδύτητά της, διότι Εκείνος θα φύγει από το σπίτι. Η
παράσταση αυτή συμβολίζει την αναβολή της μετανοίας: «Ενιψάμην
τους πόδας μου»: Γελοίες δικαιολογίες. Ο σύζυγος φροντίζει να ανοίξει
μόνος του.

«Χείρες μου έσταξαν σμύρναν»: Τα μυρωμένα χέρια του Νυμφίου

άφησαν άρωμα στην κλειδωνιά το οποίο οσφράνθηκε η νύμφη. Πόσο
πλούσια είναι η αγάπη! Η νύμφη ανοίγει τελικά, όμως Νυμφίος πλέον
έχει φύγει.

«Ψυχή μου εξήλθεν εν λόγω αυτού»: Ως έξοδο ψυχής πρέπει να

εννοήσουμε όχι τον θάνατο, αλλά την στιγμιαία απώλεια του νου..

Τώρα η νύμφη τρέχει στους δρόμους να αναζητήσει τον Νυμφίο.

«Ώρκισα υμάς θυγατέρες» «τετρωμένη αγάπης ειμί»: Αν δεν

έλθει, αν δεν τον βρω τότε θα πεθάνω…

«Οφθαλμοί ως περιστεραί επί πληρώματι»: Οι οφθαλμοί του

Νυμφίου παρομοιάζονται από την νύμφη ως μικρές δεξαμενές.

«σιαγόνες αυτού ως φιάλαι».. «φύουσαι μυρεψικά»: Πρόκειται

περί των ανδρικών χαρακτηριστικών, ιδιαιτέρως της γενειάδας.

«Χείλη αυτού κρίνα ερυθρά»: Διότι υπάρχουν και λευκά. Όντως

επιβλητικό το παράστημα του Νυμφίου! Ο Νυμφίος είναι όλος
επιθυμία, εράσμιος, ποθητός υπό παντός.

Κεφάλαιον έκτον

Είδαμε ότι η απροσδόκητη επίσκεψη του Νυμφίου και η

αδιαφορία της νύμφης προς στιγμήν, συμβολίζει την απιστία του
7
Ισραήλ. Για την Εκκλησία είναι οι διωγμοί. Μπορεί όμως να αποδοθεί
και στον κάθε πιστό.

Ο Νυμφίος και πάλι επαινεί την νύμφη. «Καλή ει»: Όχι μόνο καλή,
αλλά και ωραία «απόστρεψον οφθαλμούς σου»: Οι οφθαλμοί της είναι
τόσο γλυκείς και τόσο πολύ ακτινοβολούν, ώστε ταράσσουν ακόμη και
τον Νυμφίο.

«Εξήκοντα… εβδομήκοντα»: Υπήρχαν τότε οι πρώτης τάξεως

γυναίκες που ανήκαν στον βασιλιά, σ’ αυτήν πολυγαμική εποχή
προτάσσεται η μονογαμία του Άσματος.

Θυγατέρες μακαριούσιν»: Όχι μόνο την αγάπησε πολύ ο σύζυγος,

αλλά και οι θυγατέρες της Ιερουσαλήμ δεν την ζηλοτύπησαν. Οι
θυγατέρες συμβολίζουν τα έθνη.

Τότε η νύμφη εκθαμβωτική στην εμφάνιση «όρθρου, σελήνη,

ήλιον» κατεβαίνει «εις κήπον καρύας» στον παρόντα βίο, ο οποίος είναι
πικρός και επίπονος.

«Ουκ έγνω η ψυχή μου»: Δεν αντιλήφτηκα λέει η νύμφη πως ενώ
παρατηρούσα τα φυσικά στοιχεία του κήπου ο Νυμφίος με ορμή με
άρπαξε για να με σώσει. Ο αρχηγός της σωτηρίας ημών.

Κεφάλαιον έβδομον

«Επέστρεψε, επέστρεφε, η Σαλαμίτις»: Τι θέλετε να δείτε σε μια

επαρχιώτισσα όπως είμαι εγώ; Λέει η νύμφη.

Περιγράφουν τώρα οι νεανίδες τα κάλλη της νύμφης με σκοπό να

ελκύσουν τον Νυμφίο.

Ο Νυμφίος «τι ωραιώθης» αναφωνεί με θαυμασμό!

«Είπα»: Δεν αρκείται ο Νυμφίος μόνο στον θαυμασμό, θέλει να

ενωθεί μαζί της. Η νύμφη αποδέχεται την πρόταση και καλεί τον
Νυμφίο για περίπατο στην εξοχή, εκεί θα ενωθεί μαζί Του. Ο αγρός και
η εξοχή δεικνύουν το κήρυγμα της Εκκλησίας όχι μόνο στο Ισραήλ, αλλά
και στα έθνη.

8
 Κεφάλαιον όγδοον

Στην κατάληξη του Άσματος οι δύο σύζυγοι εμφανίζονται στο

πλήρωμα της αγάπης τους: «τις αύτη λελευκανθισμένη». Οι θυγατέρες
της Ιερουσαλήμ θαυμάζουν την νύμφη με το νυφικό της. Εν τέλει αυτή
παραδίδεται ολοκληρωτικά στον σύζυγό της. Ο ε΄ρωτάς τους κατέληξε
στον γάμο.

«Θες με ως σφραγίδα»: Σφραγίδα είναι το δαχτυλίδι του γάμου.

*Οι στίχοι 8-14 θεωρούνται ως μεταγενέστερες προσμίξεις.

Μάλλον εδώ περιγράφεται ένας άλλος γάμος με μία ζωηρή νύμφη την
οποία οι αδελφοί της δεν έχουν σκοπό να την παραδώσουν στον
γαμπρό χωρίς σοβαρό αντάλλαγμα. Οι πατέρες θεωρούν τους
αδελφούς της νύμφης ως τους πατέρες της συναγωγής και την ζωηρή
και ακατάλληλη νύμφη ως την Εκκλησία η οποία εμπεριέχει μέσα της
κάθε καταφρονεμένη ψυχή.