Mjedisi

biznesor dhe aspektet ligjore 2017/2018 Dr. Arbëresha Loxha

Efektet e 9/11 në biznes

Për pjesën më të madhe të bizneseve ndryshimet në mjedisin e jashtëm (ose të industrisë apo
sektorit) kanë tendencë të jenë relativisht të parashikueshme dhe kjo mund të ndihmojë
planifikimin e biznesit. Treguesit ekonomik, për shembull, zakonisht sinjalizojnë fillimin e
recesionit (ose rimëkëmbjes) shumë mirë para se të ndodhë kjo dhe kjo u ofron bizneseve kohë
që të marrin në konsideratë jo vetëm se si ata mund të ndikohen nga ndryshimet ekonomike,
por gjithashtu çfarë hapash mund të ndërmarrin për të minimizuar çdo kërcënim potencial për
organizatën (ose maksimizojnë çdo mundësi).

Sidoqoftë, në disa raste mjedisi i biznesit mund të ndryshojë në mënyrë dramatike dhe papritur
për më keq, duke lënë disa firma të përballen me përkeqësim të kushteve të të bërit biznes
shpesh pa ndonjë plan paraprak. Një situatë e tillë ndodhi më 11 shtator 2001 kur sulmet
terroriste në Qendrën Tregtare Botërore dhe Departamentin e Mbrojtjes të SH.B.A-së dërguan
me shpejtësi valë tronditëse përmes sistemit ekonomik botëror, duke përfshirë një gamë të gjerë
të firmave dhe industrive në të gjitha vendet.

Manifestimi më i menjëhershëm dhe i dukshëm i krizës u pa në industrinë e linjave ajrore ku

operatorët kryesorë të linjave ajrore papritmas u ballafaquan me refuzim të madh të individëve
për të fluturuar, duke i përkeqësuar në mënyrë të konsiderueshme problemet që tashmë po
përjetohen si rezultat i rritjes së konkurrencës dhe recesionit në disa prej tregjeve të tyre. Në
Shteteve e Bashkuara kompani të tilla si United, Delta dhe Continental njoftuan dhjetëra mijëra
teprica dhe humbje të mëtejshme të vendeve të punës u njoftuan nga British Airways, Virgin
dhe Air Canada. Diku në Evropë, Swissair dhe Sabena hynë në likuidim dhe operatorët e tjerë
sinjalizuan një periudhë shkurtimi.

Efekti i reduktimit të udhëtimit ajror ndikoi gjithashtu në dy industri aleate: atë të prodhimit të
avionëve dhe turizmit. Përsëri kjo shprehje u gjet në rënien e kërkesës dhe humbjen e
pashmangshme të vendeve të punës. Kompanitë e tilla si Airbus Industry, Boeing dhe
Bombardier ulën forcat e tyre të punës dhe humbjet e vendeve të punës ndodhën në organizatat
furnizuese duke përfshirë Rolls-Royce dhe në industrinë e udhëtimeve, turizmit dhe aleate si
hoteleri dhe makinat me qira. Për një kompani të tillë si Disney, për shembull, ndikimi në
numrin e vizitorëve në parqet e saj në Amerikë dhe Evropë u ndje menjëherë dhe shumë
organizata të tjera dhe destinacione pushimi përjetuan me shpejtësi efektin e rënies së
Mjedisi biznesor dhe aspektet ligjore 2017/2018 Dr. Arbëresha Loxha

menjëhershme të turistëve të huaj pas sulmit.

Ndërsa ishte sugjeruar në atë kohë nga një numër vëzhguesish se disa biznese mund të kishin
përfituar nga kriza për të ulur numrin e të punësuarve, nuk ka dyshim se sulmi kishte një ndikim
të rëndësishëm ekonomik, njerëzor dhe psikologjik. Fatmirësisht, tronditjet e tilla ndaj sistemit
tentojnë të jenë të pakta dhe të rralla dhe madje edhe kur ndodhin disa firma sipërmarrëse do
të gjeni se menaxhojnë të ofrojnë mundësi të papritura biznesi.

Pyetje për diskutim:

1. A mund të mendoni për ndonjë shembull tjetër të ngjarjeve të mëdha të paparashikuara në

vendin tuaj që kanë pasur një efekt serioz negativ te bizneset?

2. A mund të mendoni për ndonjë biznes që mund të ketë përfituar komercialisht nga ngjarja e
11 Shtatorit?