Επαγγελματικος προσανατολισμος ma Εναλακτικος

216 -ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε.
ΠΙΣΤΟΦΙΔΙΊΣ
«%ατά δύναμη», σημαίνει να βάζει χαθε'νας τον πήχη Cπο ύψος του. 'Οσο γρη-
γορότερα συμφιλιωθεί χανείς με αυτό που είναι, τόσο το χαλύτερο γι' αυτόν
Μαι για τους άλλους.
Το σύνθημα: «Προτιμούμε ε'ναν ευτυχισμε'νο οδ™αθαριστή απο' ε'να
νευρωτ™ό σοφό», του σχολείου Σάμερχιλ στη Μ. Βρετανία, ε'πρεπε, ίσως,
να γίνει σύνθημα δουλειάς για χάθε δάσ%αλο/ε%παιδευτή, διότι ε`νας μη
™ανοποιημε'νος με τον εαυτό του χαι μη ισορροπημε'νος άνθρωπος αναπα-
ράγει παι αναμεταδίδει μόνο τον %αχό εαυτό του. Αν δεν μπορε'σεις να
αγαπήσεις τον εαυτό σου όπως είναι, σίγουρα δεν μπορείς να αγαπήσεις
%ανε'ναν χαι τίποτα.
Η δυcmjχία ανε%πλή- «'Οταν α άλλα απα4του't/

ρωτων πόθων: Γιατρός ή «γα- να γίνουμε αυτό που Θέλουν
αωτοί να γίνουμε,
μπρός με το ξόρι» μας αναΎΉ!άξο'υν να ΊcαταστQέψου-
με αωτό που πQαΎματwά είμαcJτ;ε.
Είναι μια QαφwαQισμέ:ιη!ι μοQφή φόνου.
Οι πιο στοQιγwοί γο'ιιείς και συγyενείς
τ'ον δίαπράττΌυν
με το χαμάγελο στα χείλ;η».
Jίm ΜΟrίsοn*
Πολλοί νε`Οι, μπλοχαρισμε'νοι από τις επιθυμίες των γονιών τους, άλλα Θε'-
λουν %ι άλλα σπουδάζουν. «Διευθύντρια ιδιωτ™ής εταιρείας επαγγελματι-
%Ού προσανατολισμού επισημαίνει ότι, δεν είναι λίγες οι φορές που γονείς
μάς ζητούν να μην αναποινώσουμε στα παιδιά τα αποτελε`σματα των τεα
%λίσεων χαι mανοτήτων, εάν αυτά δεν συμφωνούν με τα διtίά τους σχε`δια
για ΤΟ με'λλον των παιδιών τους».1
Έτσι, πολλοί γίνονται γιατροί με το ζόρι, στα πιο απίθανα πανεπιστήμια
επιλογής των γονιών. Με τη σιωπηρή συμφωνία των οπαδών του Μαιthυs,
πουgΕιπg„ε.Ί5_ρ~υΎΨΦΥΤLgΊj_ν_Τ_Qμtqη#.qΙαΦμΈΤ_ΤLΞΏέσΦμεLΎία™λΨκΘ*qΨ±±9±Πg]!!±§9!±±9
_σιτ2Ωβλήμα`τα„τ.Qψ+ψ,π§ρ.α.λqΘψσμού,#tqLτΦρψ.gψΥ_ττξι_g_9~ο.τ.t]Ί9έ&,`ωθούντα™ά-
ποιοι να γίνουν «γιατροί με το ξόρι».
* Ο Θρυλmός ποιηΉίς παι ροt4-ααε`ρας των Dοοrs.

1.Καθφμερίτψ',12.11.2000.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2.Ί]
«Εγώ είναι ένας άλλος»

αγέ{ετςεν*Πεάί'σΞΤ3φε&3#ςςσου
η οχΙ;» Α. Ρεμπώ
«Κ!άνω μόνο!ιι cωτό που πQέπει να κάνω και αυτό που πιστεύω ότι είναι cwα-
γκαίο και το Ίcάwω όπως οι δυνάμεις μου επιτQέπουν„. ΕQγάξομαι μέσα από
το δwό μου «Είναι» και από τον εντελώς ιδιαίτεQο πνευματwό μου πQοσανα-
τοΑ/φο'».(Μ. Ηeίdegger* *).2
Μήπως, λοιπόν, είχε δίχιο ο Νίτσε όταν ε'γραq7ε ότι: «Cπον %άθε άνθρωπο
ο πιο μαχρινός ξένος είναι ο εαυtός του» χαι ότι τελ™ά «είμαστε αναζητητε'ς
της γνώσης, μ χαθόλου του €αυτού μα5»;
-- ?-'--_ \,Ι `_
Προσπάθησε %ι εσύ τε νέος τις ών μελλέτω φιλDσοφείν,

να γίνεις σοφός, μαθαίνοντας μήτε γέQω!ιι κοπιάτω φιλοσοφείν».
-\```Τh;:`ξίβj.?~υ=,. _ nύ..~
ΕπίχουροςΜενοί#εί'χα4'ρείν,***
Σε μια επιστολή του προς τον Με'νο™ο, ο Επίwουρος, Θε'λοντας να τον προ-
τρε'Ψει προς τη φιλοσοφία, του γράq]ει με απλά λόγια ότι (ο άνθρωπος), είτε
`ιε'ος είτε γε'ρος, δεν πρε'πει να διαάζει %αι να χοπιάξει Cπον δρόμο για τη φι-
ώσοφία, διότι είναι ό,τι wαλύτερο για την Ψυχ™ή υγεία χαι την ευτυχία.
'CΠαν χάποτε ε'νας Αθηναίος πολίης είπε στον Διογε'νη τον Κυν™ό: «εγώ
δεν είμαι για φιλοσοφία», ο Διογε'νης του απάντησε: «γιατί λοιπο'ν να ζεις,
αφού δεν σε ενδιαφε'ρει να ζεις ιtαλά;».
Με ην παραχάτω ευχή το'υ Σωχράη τελειώνει ο Πλάτω`ν τον διάλογο του
Σωχράτη με τον Φαίδρο στο ομώνυμο έργο του: «Ω, αγαπητε` Παν χαι άλλοι
Θεοί, όσοι λατρεύεστε εδώ, δώαε μου να απο%τήσω το εσωτερmό %άλλος της
ψυχής, τα δε εσωτερΜά αγαθά, όσα ε`χω, χάμετε να είναι σε αρμον™ή σχε'ση
ιρος την εσωτερΜή μου ωραιόητα. Είθε δε να νομιτω πλούσιο μόνο το σοφό
* Παραφράζοντας το νιτσε.twό ερώτημα «αν Θέλουμε, τελmά, να είμαστε Ευ-

ρωπαίοι ή όχι», μπορούμε να πούμε ότι το οημαντ™ότερο στον προσανατολισμό
ε ι'ναι η απάwηση Cπο ερώημα αν επιθυμεί ο χαθε'νας να είναι ο εαυτός του ή όχι.
* * Ο φιλόσοφος τού Ε4'ιJα{ πα .Χρά/ος.
2. LοeWίth, α πολίτί#ε'ς α;ιJε`πε{ες τα; υπαρξίαμου' τα; Jrάτ™ι)η;ερ, Επδ. Έρα-
σμος, Αθήνα 199ι.
* * * Επίt4ουρος: ΒrΖ.e/e, fρrzteώe, ΙyerΨΏg7πeπfC, RecΙαm νerΙαg. Stυttgαrt,
Ι982.
218 -ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΠΙΣΤΟΦΙΔΗΣ
ttαι εγώ να ε'χω τόσο πλήθος χρυσού όσο Θα ήταν αρ%ετό να φε'ρνει χαι να
παίρνει μαζί του όχι άλλος άνθρωπος, αλλά ο Σώφρων».
•::ί..`.::..Ξ:ίξ```ζΞ`ι`,ι.```.:ί.--ι``:``::Ξ`Ξ.`!-:-.{Ξ`ίξ-:..:..ι..-:;τ`ΈΞΞΞ.τ:`Ξ-ΞΞΞΞ`ΞΞι:iΞΞ±ιΞΞε.
ttανείς. Και
-Lσ-οFς~ οι μεγαλύτεροι
είναι σοφοί
μόνον ο «Θεός» χαιδεν απε'φ'υγαν ούτως
«αλάθητος», πλάνεςή %αι ανοησίες.
άλλως, μόνον ο Πάπας
%ι αυτός που δεν χάνει τίποτα. Ο #αθε`νας για τον εαυτό του μιιορεί να γίνει
σοφότερος αιιό τον οποιονδήποτε «Σύμβουλο» χαι ο χαλύτερος σύμβουλος
του εαυτού του με'σα αιιό τη διά βίου μάθηση-
Η άμLλλα Α%όμη %ι αυτή η ταλαιπωρη-
που ε'γινε πόλεμος μένη από τις t{ρίσεις ταυτότητας

γενιά της αμq)ισβήτησης, που
ένιωσε το βάρος των υψηλών προσ-
δοtίιών-επιθυμιών των γονιών της %αι ε'%α-
νε %ριτ™ή Cπις επιθυμίες τους, βλέποντάς τις ως ανάγwες για ανεwπλήQωτες
προσωπ™έςφιλοδοξίεςτους,σήμερα,μεένανά%ρωςεΎωισ™όΜαιναρ%ισσι-
στ™ό τρόπο, αναζητεί την επιβεβαίωση ή την %οινωνmή αναγνώριση με την
προβολή στην επιτυχία των παιδιών ης.
Πάνω στο είδωλο της δ™ής της αποτυχίας προβάλλει %αι επιβάλλει με
απάνθρωπο,πολλε'ςφορές,τρόποαφόρηηπίεσηCπαπαιδιάτης.Τα«εξοπλί-
ζει» με εφόδια-όπλα αwιμετώπισης των αντιπάλων-εχθρών, λες %αι μπήχαμε
σε διαρχή πόλεμο όλοι εναντίον όλων. Με πειθαναγΜασ™ή μάθηση ξε'νων
γλωσσών,μουσmώνοργάνων,χοQούχ.λπ.,%.λπ.,CπριμώχνουνΨυχwάτοπαι,-
δίσετέτοιοσημείο,πουναμηνε'χειπλε'οντώτοτανατουΘυμιτειαργότεραότι
υπήQξεπαιδί.ΚαιτοχειQότεθο,μέσααπ'αυτήτηνυπεθπληροφόρηση%αιτον
χαταttερματισμό, δεν Θα πθολάβει να μάθει τίποτα ουσιώδες χαι πίθανόν να
τουμείνειt{αι%αμάαναπηρία.ΚαιμετάαορούνοιΎονείς,γιατίτο«χαλύτε-
ρο t{αι πιο ευγεν™ό παιδί της γειτονιάς» ε`Ύινε αγνώριαο. Είναι αυτό που
ε'χουμε επισημάνει τόσες φορές, στο παρόν βιβλίο. Όπως όλοι οι ζωντανοί
ΟΡΥqΎ!9μ_gΈ,ΞέΞq±_ψ5!.ι_ο~ι.έ.νθQωποιπερνάνεδιάφοQααπαθαίηταστάδιαφυσι-
wής.ωθιμόmτ~gς. Αφού, λοιπόν, γνωριτεις ότι η «αλανιάθα» χότα είναι πιο
άδύνατη, αλλά πι,ο ξωwανή %αι πι,ο νόcπιμη από αυτήν που μεγάλωσε γρήγο-
ρα, αλλά με βιασμό της φύσης της σε χλουβιά με ορμόνες, μην απορείς αν το
παιδί σου βγει άνοστο %αι «στεγνό» σαν αγγλ™ό παξιμάδι. Πώς αλλιώς Θα
μπορούσε να εξελιχθεί, όταν αwί να παιτει, όπως όρισε ο Θεός %αι η φύση,
εσύ το υπέβαλες σε ένα διαρχε'ς ρressίng με ορμονοθεραπεία ταχείας ενηλι-
χίωσης. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η πιο «ξέΎνοιαcπη» (σχεδόν άΎνω-
σηλέξη)CmγμήγιαταπεQισσότερασύγχQοναπαιδιάείναιαυτήηςδιαδρο-
μήςαπότοσπίτιωοσχολείο,ανπαιταπερισσότεραCπερούνται%ιαυτήτημι-
ΕΝΑΛΛΑΚ'ΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚ!ΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟνιιΣΜΟΣ -ΖΙ9
χροχαρά, αφού οι γονείς Θε'λουν να τα πηγαίνουν με το αυτο%ίνητό τους, για

να μην wουράζονται τα %αημε'να, δήθεν. Και παράλληλα διαμαρτύροwαι, για-
fίοίίι:π:ίνίΈΤ;jΞ:::Ξοίν:,;-ε,;ΞΤ:έ:υ'!ο:υί,::iΙί::ό;ίj;Ι:Ξ,ή;ί::ε,ίί:Τ:ςν:Ξο:::;;;Θ;υ:ί,;,::α:Ξ-
ΞLFΞΞέgΦ#ΞWΞέξ%χ-:χ,*εόξτΞΘ%oyνιιξε,.χαα:ξ:Ιαα:ξτυά::ΘΣρυ;μπφοωυνgαμΞ:::.ίη9::υθνε::
με'γεθος αυτών της %ότας.
Το πιο Θλιβερό είναι ότι, ενώ οι περισσότεροι γονείς ισχυριτονται στα λό-
για ότι Θα ήθελαν να δουν το παιδί τους «ευτυχισμένο οδοπαθαριcπή, παρά
νευρωτιχό επιοmίμονα», στην πράξη πάνουν το αντίθετο %αι το ξε'ρουν. Τους
ωγχινεί το πρότυπο της φιλόδοξης Ολυμπίας, που με το ίδιο σύσημα ε'βγαλε
<σον Με`γιcπο των βασιλέων χαι πατα%ητών του Κόσμου, αλλά τον Ελάχιcπο
των ανθρώπων», όπως μας λε'νε οι ιCπορ™οί. Με αυτό τον τρόπο διαπαιδαγώ-
`mσης είναι απίθανο να βγάλουν νε'ο Μεγαλε'ξανδρο, αλλά πολύ πιΘανόν να
βγάλουν Ή;άποιον με τα χουσούρια του. (Τελmά, φτάσαμε σε σημείο να συγ-
χε'ουμε την ε'wοια της αγάπης προς το παιδί με αυτήν της ματαιοδοξίας μας.)
Ολοε'να %αι περισσότερα παιδιά από την προσχολ™ή ηλωίία εξο™ειώνο-
νται με τα ιΙ)υχοφάρμα%α, μια πύλη εισόδου Cπον χόσμο των ναρχωr™ών. Μή-
.ιως ε'χουν δίχιο όλοι αυτοί της μοιρολατριχής tίαι δαρβινΜής σχολής, που
.τρεσβεύουν ότι, ανεξάρτητα από Θεωρίες χαι συστήματα, τελ™ά αυτοί που
είναι «φτιαγμε'νοι» για να πετύχουν, Θα βρουν τον δρόμο τους;
επιτυχημε'νους σε όλουs τους χώρους, ποι) όχι μόνο δεν είχαν
μόνο για ουλευτ™ή- αλλά,τουναντιον,
-ισ-~-Βnr.-ι!ιτιθ.ιqrΕ±Κσ± ~ΞιυΞDJΣ=.ΈΤ` -Π- :`* *ιπ.`_ . _
ήαLνgΏ?ών#Τ±Τ.9!ΞΩ9± :ί.ι5ι:t:t".Z..`ί`.;.tι:Τ`tτιίτα.ί.`
τους εttπα_ίδευσαν χαι τους προσανατόλισαν. Όπως, επίσης,%'ώqρΧιτ%##π%ΟλΈ-

-;ώτ=έqFε*ΓαχmδδίΞΤπηί~σητίίδτντΞζΞFδιυΞδδύδFΙυξ:ηθοποιούς,επιχειρηματίες,αθλη-
τε'S, ωtόμη χαι πολιτιwούς, που διαπαιδαγώγησαν αποτυχη με'νες χαι δυσn)χι-
σμε'νες μετριότητες. ΠιCπεύετε ότι όλοι αυτοί ήταν γονείς που, σ%όπιμα, δεν
ήθελαν να βοηθήσουν τα παιδιά τους ή ότι η υπε'ρ-φροντίδα, υπε'ρ-προαασία,
ιΊε'ρ-ασφάλεια χαι υπξε'ρ-Cπ)μβουλευτ™ή» ε'φεραν αχριβώς τα αντίθετα απο-
τελε'σματα;
'ΟλοL οι πόλεμοι Όπως όλοι οι πόλεμοι, ε'τσι

%αι αυτή η σύγχρονη μορφή πο-
ε'χουν Θύ ματα λε`μου έχει τα Θύματά της. Σύμ-
φωνα με την Παγttόσμια Οργάνω-
ση γγείας, οι άνθρωποι με ΨυχΜε`ς
220 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΠΙΣΤΟΦΙΔΗΣ
ασθένειες ανε'ρχονται ήδη σε 450.000.000 χαι αυξάνονται με ραγδαίους ρυθ-

μούς.Μπορείηνέαμορφήπολε'μουναμηνέχειαίματαπαινε%θούς,αλλάεί-
ναιχειρότερη,γιατίτοτίμημαείναιδυσανάλογοτουαοπού,πουδενείναιδα
χαιησοπηQίαηςπατρίδας.ΠαρότιτέτοιαστοιχείαείναιγνωστάCπουςπε-
Qίσσότερους γονείς, συνεχίτουν να συμπεQίφε'Qονται όπως η χουτοπόνηθη
Μεξmανήμητε'ρατουΑμεριχανούαιχμαλώτουcποΙρά%:«ΜαCπατόσαδισε-
%ατομμύθια ανθρώπων στον πλανήτη αο διπό μου παιδί ε'τυχε ο λαχνός να
μου βγει με αυτό το %ουσούρι;
Τηνεπομε'νητηςημέραςπουοιΙρα%ινοίέπιασαντουςπρώτουςΑμεριttα-
νούςαιχμαλώτουςπολέμου,αχούσαμεμεσχε™ήαπορίαημητε'θαενόςαιχ-
μαλώτουναλε'εu«δενπερίμεναναπιάσουντοδιχόμουπαιδί,ήτανχιλιάδες
ε%εί». Η χουτοπόνηQη Μεξ™ανή μετανάσιρια έcπειλε τον γιο της σ[ον πόλε-
μο,γιατίήτανσχεδόνσίγουθηπωςπιΘανόννααιχμαλαπιτοwανήνασχοτώ-
νονταν wάποιοι, αλλά όχι απαραίητα το παιδί ης. Τόσες χίλιάδες ήταν εt{εί,
σ' αυτόν έτυχε ο λαχνός; ΧαQα%τηριτω αυτή τη ωμπεθιφορά χουτοπόνηQη,
γιατίστηρίχτηttεστονΨυχρόυπολογισμόwαιόχιστονπατθιωτισμό.'Οταν
ά%ουσετονπρόεδροναλέειότιοιαπώλειεςωομε'τωποτουΙράχδενΘαξε-
πεθάσουν τις δε%άδες, έβαλε wάτω την αριθμομηχανή %αι υπολόγισε. Τόσο
επί τόσο διά %.λπ. μάς %άνει τόσο. Συμπε`ρασμα: «αν έμενε cπο σπίτι, στο Τε'-
ξας,είχεπιοπολλέςπιΘανόητεςνατονπατήσειχαμιάwαλίπαΉ}αιναμημας
αφήσει%αι%ανε'ναφράγποήπολεμwήcmοζημίωση».Αυτόείναιαθιβώςτο
σπεm™ό %αι του πιο θυψο%ίνδυνου ήθωα. Κανείς δεν πιCπεύει ότι Θα είναι ο
ά™χος.ΑνήτανσίγουροιοιCπρατιώτεςότιΘαπεθάνουνσεξε'νηχώρα,χωρίς
νααμύνονταιάμεσαγιατηνπατQίδατους,οιπερισσότεθοίΘααυτομολούσαν.
Μαχυράμου,όταναΎοράξειςλαχείοόπουοιπιΘανότητεςείναιπολύπιοελά-
χιCπες,ελπιτειςναttερδίσεις.Γιατίαπορείς,λοιFtόν,άμασουτύχειαQνητmός
λαχνός; 'Επαιξες χι έχασες. Αυτά έχει η ζωή, όταν επιδιώχεις wάποια πράγ-
ματα,αφήνονταςτο%όστοςσηντύχη.Μόνοπουοτηνπερίπτωσηαήδενρι-
σ%άρειςχQήματα,αλλάηξωήτουπαιδιούσου,τηνευτυχίατου,δενπαιτεις
ηματαιοδοξίασουμεξένεςζωές,εχτόςχιανπιCπεύειςότι,αφούτονέφεQες
Cπον Κόσμο, σου ανήχει χαι η ξωή του!
35
Αντί επιλόγου «Θέλει φcmασία και τόλμη η "έξο-

δος" πQος τη «Γη της επαΎγελίας».
Όποιος εμμε`νει σταθερά στις

προ%αταλήψεις, στις στερεότυπες
αντιλήψεις, στους φόβους, στις ανα-
σφάλειε'ς χαι στις Ψευδαισθήσεις του
χαι δεν τολμήσει την πτήση προς το άγνω-
στο, δεν Θα νιώσει ποτε' τη χαρά Της «αυτο-
αποχάλυψης». Όπως είπε %αι ο Κομφούχιος πριν 2.500 χρόνια, «ε1Jα ταξί'δt
χιλιάδων χιλιομέτQων αQχιΠει μ' ένα απλό βήμα».
'Οσο %αι να προσπαθήσει Μανείς, μόνος ή με τη βοήθεια των %αλύτερων
Ψυχαναλυτών χαι Ψυχολόγων, να γνωρίσει %αλύτερα τον εαυτό του %ι αυτό

που του ταιριάζει, δεν Θα τα Ματαφε'ρει ποτε', χωρίς την αυτοαναίρεση ttαι Την
απελευθέρωσή του από τα «δεσμά» του «εγώ» του. ΤΟ τι μπορεί να σημαίνει
αυtό, ας το δούμε χαλύτερα σε μια παραβολή της φιλοσοφίας των «Σουφί».3
«Η ιστορία της άμμου»

Μια φορά %ι ε`ναν παιρό, ε'να δροσερό %αι χαρούμενο ρυά%ι, %ατε'βαινε τρα-
γουδώντας το βουνό, ώσπου ε`φτασε σε μια ε'ρημο %αι ξαφνιπά είδε ότι δεν
μπορούσε να συνεχίσει. Η λεή άμμος %ατάπινε το νερό του. «Ο προορισμός
μου είναι να περάσω αυτή την ε'ρημο, αλλά δεν γνωριΈω πώς», μονολογούσε
απογοητευμε'νο.
«Ο άνεμος περνάει από πάνω μου. Αυτός είναι %αι ο δ™ός σου δρόμος»
cπάνησε η ε'ρημος.
«Ναι, αλλά μόλις το προσπαθήσω η ξεσή άμμος με αποcπραΎγιτει», απά-
νησε το ρυάπι %ι ε`τσι Cπινεχίστψε ο διάλογος:
«Ο άνεμος δεν πάει χόντρα στην άμμο».
«Ο άνεμος μπορεί να πετάξει, εγώ όμως όχι».
«Σ%ε'φτεσαι σε λάθος %ατεύθυνση. Επε'τρεψε στον άνεμο να σε πάρει μαξί
ΤΟυ».
«Αλλά πώς μπορεί να γίνει αυτό;».
«Άλλαξε, μεταμορφώσου παι γίνε ε`να με τον άνεμο».
3. ΙdrieS Shαh, Dαs Geώe!.mnΖ.§ CΖέr Denνί§ώe, Ηerder νerΙαg, ΒαseΙ /Wίen 1982.
Αυτό δεν άρεσε χαθόλου αο ρυάπι, που φοβήθη%ε ότι ε'τσι Θα έχανε την
αυτοτε'λειά χαι, ίσως, %αι την ύπαρξή του, %αι η έρημος του εώτ;ε:
«Αυτή που έχεις είναι μια μορφή λογ™ής, που δεν ε'χει %αμιά σχέση με την
πραγμα™ότητα. Ο άνεμος Θα πάρει την υγQασία σου, Θα σε πεQάσει πάνω
από την ε'ρημο %αι Θα σε αφήσει πάλι με.τη μορφή βροχής, η οποία Θα γίνει
πάλι ε'να ρυάπι».
«Και πού Θες να γνωριτω ότι ε'τσι Θα γίνει;».
«'Ετσι Θα γίνει wαι πρέπει να το πιCπέψεις, διαφοQετwά Θα σε αποθθοφά
συνεχώς η άμμος χαι ααδιωtά Θα μεταμορφωθείς, παραμε'νοντας για πάντα
ένα έλος».
«Και αν δοχιμάσω Θα είμαι χαι στην άλλη πλευρά της ερήμου απριβώς το
ίδιο ρυά%ι;».
«Οπωσδήποτε, δεν Θα είσαι αχριβώς το ίδιο, αλλά ούτως ή άλλως δεν
ε'χεις άλλη επιλογή. Ο άνεμος Θα πάρει από σε'να το ουσιώδες. 'Οταν βρεθείς
από την άλλη πλευρά της ερήμου, οι άνθρωποι ίσως σου δώσουν ε'να άλλο
όνομα. Σίγουρα Θα είσαι διαφορετ™ό, αλλά εσύ Θα γνωριτεις ότι %ατά βάθος
%αισηνουσίασουΘαείσαιτοίδιο%αιόχιμόνοαυτό.Με'σαcmόαυτήηναλ-
λαγή Θα γνωρίσεLς τον πραγμα™ό εαυτό σου, το ουσιώδες».
Περιμε'νοντας τον Gοd-οt μάλλον Θα ιιεριμε'νεις σε όλη σου τη ζωή. Κάνε,

λοιπόν, μόνος σου το πρώτο βήμα. Ο Θεός μια παι μόνη φορά «επαγγε'λΘη-
%ε»τη«ΓητηςΕπαγγελίας»στονεwλε#τότουλαό%αι,σίγουρα,τομετάνιω-
σε (το βλε'πεις ιtαι μόνος σου).
ΤΟ βασ™ό δι7ιημμα ανάμεσα σ' αυτό που μας «ταιριάζει» tίαι σ' αυτό που
Θε`λουν να μας επιβάλουν «οι άλλοι», βασάνιζε σίγουρα χαι τον μεγάλο Ιταλό
ποιητή ttαι φιλόσοφο, ΑλιΎ%ιέρι Ντάντε, ο οποίος στη Θε{'α Κωμωδί'α είπε το
γνωστό: «τράβηξε τον δρο'μο σου wαι άφησε τον χόσμο να λε`ει», παρότι,
ίσως, διαισθανόταν ότι αυτός ο τρόπος αε'Ψης Θα του στοίχιξε α%όμη παι την
ισόβια εξορία.
«Segυί ίι tυο cοrSο, e Ιαscία dίr Ιe gentί».
Παράρτημα Ι
1
Τετράδια χε Lμε'νων
Κι όμως οι άνθQωποι μποQεί να γί-
μεπεραLτε'ρω νουν μηχανές, αν δεν επαΎQυπνούν.
πληροφορίες, αε'ψεις
χαι σχόλια
Ηυmαn Ιeαsίng
Η Ευρωπα.|χή ΕπUτροπή ε'δωσε την ευλογία της «για τον δανεισμό εργατών
μεταξύ των εργοδοτών... ε'τσι η εργασία μετατρε'πεται σε μεταβλητό πό-
στος».Ι Αυτό που με`χρι πριν μια δεχαετία φαινόταν αδιανόητο γίνεται
ιραγματ™ότητα, %αι μάλιστα με την ευλογία των συνδ™άτων. Η εργατ™ή
δύναμη, άρα χαι ο φοQε'ας της, ο εργαζόμενος, γίνεται αναλώσιμο είδος.
'Οταν πριν μερmά χρόνια είχε αρχίσει ο δανεισμός εργαζομένων από χά-
.τοι,α «γραφεία ευρε`σεως εργασίας» προς επιχειρη'σεις, είχαν ξεση%ωθεί
όλες οι συνδmαλιστ™ε'ς οργανώσεις. Με το επιχείρημα της ανάγχης να γί-
\'ει ανταγωνιστιχή η Ευρωπα.tχή Ο™ονομία, πείσθψαν σχεδόν όλοι χαι
ε'βαλαν νερό στο χρασί τους.
Το πού Θα φτάσει αυτή η εξε'λιξη δεν γνωριζει χανείς. Αν όμως %ρίνει από
τον ολοε'να %αι αυξανόμενο ανταγωνισμό, την ανυποληψία των συνδιχάτων,
την υποταγή στον χρησιμοθηρισμό χαι τη δύναμη ης ωνήθειας, όλα στο με`λ-
λον είναι δυνατά. Ο ασήμαντος Βε'λγος ο™ονομολόγος του 19ου αιώνα, ο
ΜοΙίnαrί, Θα γίνει εξίσου γνωστός με τον Άγγλο πάστορα Μαιthυs. Προς
ι.ιενθύμιση, ο Μαιthυs ήταν ο %ύριος αντίπαλος του πρωτοεμφανιζόμενου
Κοινωνwού Κράτους στη Μεγάλη Βρετανία. Στα τότε με'τρα βοήθειας προς
τους φτωχούς (Ροοr Ιαws) η απάντησή του η'ταν: «όχι, διότι με το να ενθαρρύ-
`'εις τον πληθυσμό να πολλαπλασιάζεται, δεν βοηθάς να φυτρώσει ούτε ε'να
στάχυ παραπάνω. Ο λαο'g πρε`πει να Θεωρεί ο'τι ο ίδιος είναι πρωταίτιος της
αθλιο`τητάς του». Ση'μερα, πιΘανόν, να ε'λεγε πως «Ο άνεργος είναι ο ίδιος η
•;.ι'`ρια αιτία της αθλιότητάς του χαι προσφέροντας του τα "προς το ζην" τον
•+.άνε ις %οινωνmό παράσιτο».
1. Από την εφημερίδα Επιχεjρώ,12.12.2002.

224 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΠΙΣΤΟΦΙΔΙΙΣ
Οι οπαδοί του προτεαάwη πάστορα «αυξάνοwαι χαι πληθύνονται». Εί-

ναι μεταξύ αυτών που διαδίδουν ότι το βασ™ό πρόβλημα της ανθρωπότητας
είναι ο υπερπληθυσμός. Κανείς σοβαρός αναλυτής δεν αμφισβητεί ότι ο υπερ-
πληθυσμός είναι ε'να πρόβλημα, όπως παι η ανταγωνισ™ότητα της ευρωπα.t-
%ής ο™ονομίας. Λ4έ ποίους τρο'πους ο'μως, λ4'γο ως πολυ' /ευνοj.#ου'ς/, Θα επ4λυ-
Θούν αυτά τα πQοβλήματα εξαQτάται από τους συσχετισμούς δυνάμεων που
Θα διαμοQφώσουν τις εΜάστοτε υπάQχουσες κοwωνικές και πολιτwές συνθή-
κπεΞήΞ%#,-:::3ετ-%εbQ,:#,ρευςfα%ςμ:πσο%νς%Qwώό:%Τ%υο::#f:::;Ξέ3Ξ:Ξi
-έίειιώQήπαόάδο-ση.τοπόξοθίαντέξ;ιάιςδιάφδQ'-ξς-ίίέσζίξ--iδδτδ8ΗίiξΞ&ί
Θα εξαQτηθεί από τ-ίξδιάφοQες επιλογές μεταξύ κοwωνwής συ'ιιοχής και ανε-

κτικότητας ή το cwτίθετο. Εγγυήσεις για τη διατήQηση του uοwωνικού κQάτους
δεν υπάQχουν. ΓνωQιΒουμε όλοι με πόση ευκολία, cωτό το «cwάπηQο» «κοwω-
νικό κQάkος» του ΜπίσμαQκ, μετατQάπηκε σε φασισw4ό.
--.:.:_ ΠQόσφατα, μάλιcJτα, με αφοQμή την cwάΎΜη εξψίcwσης τtιyιι ασφαλιστwών
ιείων, δύο ΓεQμcwοί καθηγητές πQότεwcw να μην καλύπτονται από τα τα-

ί μει'α τα νοσήλια τω'ιι λεΎόμενων δαπαwr)Qών εΎχειQήσεων και μεταμοσχ:ύσεων
σε ασθενείς άνω των 75 ετών! Η πQόταση χαQακτηQίστηΜε από πολλούς ως
'ΟλΟ'
<ηλιmακός Qωσισμός». γψγ!±!±ρ_9ιΠουμεπόσοεύ%ολασυνηθιπο'υνοι κΟΙνω-
νίεςσεκάθελογήςφαwξμενq_Q_ςLί.δίδσΞιμFΙμΕΞF:.
~;ί;iα~wίξkίάώJάξδmδύδδίύί;~ηίί;υή6ξίαΞ#δ:ησιωπηQήcwοχή,ΜωQίςενοχέςκαι
πεQίσκεψη για το αν σε δυο-τQεις δεκαετίες βQεθούν όλοι στην ίδια Θέση.

'Οποιος δεν μεQίμνησε για τα γηQατειά του, πQόβλημά του. 'Οσο Θα αΎQιεύουν
οι συνθή%ες cwταΎωνισμού και επιβίωσης, τόσο πεQισσότεQο Θα ωξάνcwται
Μαι οι φωνές για Qεαλιστwές λώσεις, πά™σtε βέβαια, σε βάQος των αδύναμων.
Αν είσαι 98 ετών, αλλά εκαkομψQιούχος, είσαι διασωληνωμένος με μmανήμα-
τα δισεκατομμQίων, έχεις δέκα γιατQούς και είκοσι νοσοκόμες στο πλευQό
σου, τότε έχεις χQέος να επιξήσεις, διότι πQοσφέQεις απασχόληση.
Η επιλογή ανάμεσα στο χρήσιμο ή στο αναγwαίο wαwό

%αι στο χειρότερο;
Η συνήθεια είναι το ισχυρότερο μέσο μάθησης %αι πίστης. 'Οσο Θα προοδεύει

η τεχνολογία %αι η απομόνωση, ο άνθρωπος Θα αποξενώνεται από ουμανιcπι-
χε'ς ιδε'ες χαι Θα αποφασιτει με μοναδΜό χρυτήριο «το χρήσιμον», ανάλογα
με την χοινων™ή του Θε'ση. Ό,τι μέχρι χΘες φάνταζε σαν «scίence fίctiοn
hοrrοr» σήμερα Θεωρείται λοΎιt{ή πραγματmότητα.
Αν πριν 50 χρόνια, ε'παιρνες έναν Έλληνα ή ε'ναν Άγγλο αγρότη, που σε
όλα του τα είχε δώσει όνομα, γιατί ήταν μέλη της ο™ογένειας, tίαι με μια μη-
ΕΝΑΛΛΑΚΠΚΟΣ ΕΙΙΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -225
χανή χρόνου τον μετε'φερες σε ε'να σημερινό βουαάσιο ή ορνιθοτροφείο, Θα

ε'σπαγε τις εγχαταστάσεις χαι Θα απελευθέρωνε τα ξώα. Τα παιδιά του, όμως,
με χάποια λύπη (είναι αναγχαίο %αχό τι να t{άνουμε), αον βωμό της αwαγω-
νιαιχότητας δημιούργησαν αυτό που τα εγγόνια τους Θεωρούν πλε'ον αιrτο-
νόητο. Είναι τα ίδια εγγόνια που οργιτονται υποχριτ™ά όταν βλε'πουν αην
τηλεόραση ανθρώπους να βασανιτο'υν ζώα. Είναι τα ίδια που δεν αντιλαμβά-
νονται %αμία αντίφαση Cπο να χαταβροχθιτο'υν με ιχανοποίηση το γεμάτο ορ-
μόνες χρέας του άμοιρου βοδιού από το Τέξας χαι μετά να ρίχνουν μερ™ά
χέρματα σtο ταμείο WwF, που είναι εΈω από το φαcπφο`υντάδ™ο.
Σt{εφτείτε τι Θα Ύίνει όταν το ρομπότ υποχατασήσει Cπο χώρο ης εργα-
σι'ας τον άνθρωπο. Ήδη πολλά από αυτά που έγραψε πριν μερ™ά χρόνια ο J.
RίfΚίn, ότι, δηλαδή, με την εξε'λιξη της τεχνολογίας οι άνθρωποι (ποιοι απ'
όλους;), Θα ε'χουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για δημιουργία Μαι ταξίδια,
άρχισε να τα αναθεωρεί.
ΤΟ να προσπαθείς, μ βάση τις σημεριγε`ς ιtυρίαρχες αξίες, στάσεις χαι αν-
Ορώπινες συμπεριφορε'ς, να ερμηνεύσεις πώς Θα σχέφτονται ιtαι Θα δρουν οι
άνθρωποι μετά απ6 50 χρόνια είναι παράτολμο χαι ανεύθυνο, αν όχι ανόητο.
Με το επιχείρημα πως «δεν γινόταν διαφορετ™ά», δόθηπαν χατά %αιρούς
οι πιο απάνθρωπες λύσεις σε Ψευτο-διλήμματα ανάμεσα αο χαχό %αι στο
αναγχαίο χαχό ή ανάμεσα αο χαταστροφ™ό χαι στο δυσάρεστο.
Ο χρησιμοθηρισμός χαι η συνήθεια

χάνουν ιιιθανά όλα τα μελλοντ™ά σενάρια
'Ξ::3ξ:ε:::υ#ΙεΞ:Ιμυε`πλελθο:Ι:Ι%%::ξίςοηψΞ;εαλπή:ν#%:πΑεύςγ::Ι::ντι:υε'ςιgg;
η είδηση ότι η Σουηδία εφάρμοσε πρόγραμμαΞ±±]ί!Ί από το 1935 μέχρι

mι το 1976, είχε προχαλε'σει σοχ σε ολόχληρο το'ν λεγόμενο πολιτισμε`νο χό-
σμο. «Περισσότερες από 60.000 γυναίπες είχαν υπο σε υποχρεωτmή
Cπείρωση, για να επ™ρατήσει οτη χώρα η άρια φυλή ::ΆΘ:ίά συνε'βησαν ση
χφρα-πρότυπο το'υ Ούλοφ Πάλμε, με'χρι χαι την εποχή που άνοιξε ο διάλογος
Βορά-Νότου. Στις αρχε'ς του 20ού αιώνα η ευγον™ή, δηλαδή η προσπάθεια
σξευγενισμού» του ανθρώπινο'υ είδους, με βάση τους νόμους της βιολογίας,
είχε αναχθεί σε επιστήμη. Οι Θεωρίες του Νίτσε, περί υπερ-ανθρώπων, είχαν
χάνει την ευγονΜή από τις διασημότερες χαι πιο ευγενmε'ς επιστήμες. Οι
αιαδοί της προέρχοwαν από την άχρα αριστερά έως ην ά%ρα δεξιά. Το 1910
ημιουργήθηwε αις ΗΠΑ το Ευgenίcs Recοrd Οffίce. Ο ChαrΙes Dανenροrt,
2.ΕcmμΈ,Qίδες:ΤαΝέα,Ζ].08.97,ΗΚαθημεQLνή,2;8.08.97.
ε'να από τα ηγετLχά στελε'χη του %αι διάσημος ευγονLστής, βλε'ποντας να

χαταt{λύξονται οι ΗΠΑ από μετανάστες του ευρωπα.tχού νότου έ%ρουε τον
«χώδωνα του χινδύνου». «Η μεγάλη εισροή αίματος (μεταναστών) από τη νό-
τια Ευρώπη Θα μας οδηγήσει σε εχφιιλισμό. ΟL μελλον™οί Αμερι%ανοί Θα εί-
ναι μελαχρινοί, μ™ρού αναστήματος χαι Θα ε`χουν τάσεις προς χλοπε'ς, απαγω-
γε'ς, φόνους, βιασμούς %.λπ.».3 Αυτά ε'γραφε ο Dανenροrt το 1910. Μετά από
αυτές τις απόψεις όλοL οι μετανάστες του Νότου, %αι οι Έλληνες βε'βαια, άρχι-
σαν να εξετάξονται σχολαα™}ά απόμη %αι για τη βιολογ™ή τους ποιότητα. Το
πόσο ανόητοι ttαι επιπόλαιοι μπορεί να αποδειχτούν αχόμη παι χάποιοι «σο-
φοί» φαίνεται από τις Θε'σεις του Γερμανοεβραίου σιωνισή Αrthυr Rυρρίn, ο
οποίο το 191 απαιτούσε από τους συντρόφους του «επιλογή ανθρώπινου υλι-
%ού πο'ιj Θα επο™ούσε την Παλαιστίνη». «Να επιτραπεί ο επο™ισμός μόνο σε
Εβραίους που Θα έχουν συγχεχριμε`να σωματ™ά, επαγγελματ™ά χαι ηθ™ά
χαρ™τηριστ™ά». Οι Ισραηλινοί αραβ™ής «προε'λευσης» ε`χουν επίγνωση της
ως άνω Θε'σης του Rυρρίn. 'Οταν, μετά το 1933, άρχισαν να ασχολούwαι με ην
ευγον™ή συστηματιπά πλέον χαι οι Γερμανοί, είδαν όλοι παθαρότερα πού
οδήγησε αυτή η επιστημονιχή προσπάθεια, ε'γιναν σοφότεροι. «Αμερ™αν™ά
ιδρύματα επιχορηγούσαν, με'χρι το 1941, τις ε'ρευνες ευγον™ής στη Γερμανία
του Χίτλερ, με'χρις ότου διε'ρρευσε τι γινόταν αο Άουσβιτς». Είναι σχεδόν σί-
γουρο πως, αν οι Γερμανοί ήταν πι,ο διπλωμάτες χαι στο Άουσβιτς περιοριΈο-
νταν μόνο στ'ην εξόwωση περιθωριαών ομάδων %αι όχι Εβραίων, το Θε'μα Θα
είχε ήδη ξεχααεί χαι η ευγονιχή Θα ήταν μια από τις δημοφιλε'αερες «επιστή-
μες». (Με αυτή την επτ#aιΉηiα ώθησαν την επιστήμη της βιοτεχνολογίας
δεχαετίες πίσω). Μόλις εξασθε'νησε η μνήμη του Άουσβιτς, ο Αμερι%ανός χά-
τοχος του Νόμπελ ιατρι%ής του 1946, Dr Μυ11er, σε ε`να συνε`δριο του 1962
υποστήριξε πως «το 3% του πληθυσμού πρε'πει να απε`χει από τη διαδιχασία
της διαιώνισης του ανθρώπινου είδους». Αυξάνονται χαι πληθύνονται αυτοί,
που επειδή, όπως ο Αrthυr Rυρρίn, πιαεύουν ότι ανήχουν Cπο ευγενε'ς είδος,
υποστηριτουνπαρόμοιεςενε'ργειες. ερο τα π
της ανθρωπόητα
επαετίες χυρLαρχήσουν, π.Χ.,#ύΞ,:nΞΙ#*υ%ίβγε;βυαρι:Ξ:,Τ:
ttριτήρια οριοΘε'τησης της άριας φυλής, αλλά χαι τα ευγενή «επαγγελματιχά
χαραχτηρισ™ά». Ήδη σήμερα υπάρχουν για πολλούς ευγενή %αι μη ευγενή
επαγγε`λματα. Το πιο λογ™ό, λοιπόν, είναι όλα τα «μη χρήσιμα» επαγγε'λματα
να χαραχτηριστούν περmά όπως %αι οι αρωγοί τους. ης
3::::#::=!3!!ΞΞΞ:Ξ:=:Ξ#%::#::ε:::Ξ:ςgg=εf:::::;gδΞί:εοφτο:;':ερφότΞ
ι/ε'ος Κο'σμος, η βιστεχνολογία δεν υπήρχε ως επιοτήμη. Το βιβλίο ε'χανε μια
3. Der fρί.egeJ, 39,1999, σελ. 310.

ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡσΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2:rl
αναφορά σε μια βιοτεχνολογιχή δmτατορία, όπου μια τάξη ευγενών «ΑΛΦΑ»

στήριζε την Πιιριαρχία της σε εργάτες-σχλάβους «ΓΑΜΜΑ», «ΔΕΛτΑ» χαι
«ΕψιΛοΝ», τους οποίους χρατούσε υποταΎμε`νους με χάπια τεχνητής Ψυχιχής
ευφορίας (ναρχω™ά). Δεν αούγεται χαι τόσο άσχημη η συγχεχριμε'νη χοι-
νωνία, αν βε'βαια είναι χανείς σίγουρος ότι Θα ανήχει Cπους «ΑΛΦΑ», εχτός αν
είναι ναρttομανής, οπότε, λογΜά, Θα ήθελε να ανήχει αους «άλλους».
Η φύση, λοιπόν, δεν σταματάει ποτε' να γεwά ανθρώπους που Θαονειρεύ-
«ομορφο» χαι
οντΓάί3VάνrτύtΗr#υψόi ώ~ζ}Ίάι'οΚύξ^,Γi}ύhν+αΈδF
Ξ#Ξ_#jΈ!:$jq-gΞΒΨΞίίΥίΞέιέ:&ΞΘ;ή;έν$jaί`νΗLgπΞω:η:Τπ#ε|#Ξg
πεισθεί γι' αυτή την «αναγ%αιόητα». Αφού λοιπόν ση δημοχρατία η πλειοψη-
φία ε'χει την αλήθεια με το με'ρος της, όταν γίνει αυτό πραγματ™ότητα δεν Θα
υπάρχει επιοτροφή. 'Οταν το υποσχόμενο όνεLρο είναι ουτοπιχός παράδεισος
επί Γης, συνήθως χανείς δεν Θέτει ερωτήματα για το μετά. Αν, βέβαια, το φιλο-
σοφήσουμε Θεωρητ™ά, δεν αχούγεται χαθόλου άσχημα πως, «αφού %ατά τη
διάρχεια του "ξεααρταρίσματος" περάσουμε μια φάση απάνθρωπη χαι οδυ-
νηρή, επιτε'λους Θα απελευθερωθεί ο άνθρωπος για πάντα από τον πόνο, τη
δυσωχία %αι, γεν™ά, η μιζε'ρια της αδυναμίας ης ανθρώπινης φύσης». Καλά
Θα ήταν να μπορούσαν οι «ωραίοι» να γίνουν σαν τον Σούπερμαν χαι τη Λάρα
Κροφτμ±ρfάmι±gΞrs2ίαι+ιεπ±!±2±§}!Ω±2ι±εί2±:ιg±έ!ρι)ν, οχε δόν πάντα, Ο ι μιτε -
ροι, οι γραφmοί χαι Ξν=ΩχληιmοίαίεgΗ!2±!gΞΞέs. Και ο Μίδας ήθελε ό,τι πιάνει
να γίνεται χρυσός, χωρίς να αεφτεί τις συνε`πειες. Στα ουτοπιχά όνειρα τα
.τραγματιχά προβλήματα εμφανιτοwαι πάντα μετά. 'Οταν τη δε%αετία τοιι '70
άρχLσαν να εμφανιτονται οι πρώτοι ο™ολόγοι, χαρατηρίοτψαν από όλους
τUυς πολιτ™ούς χαι χοινων™ούς χώρο'υς «γραφιχοί». Σήμερα, ε'γιναν όλοι οι-
r.ολόγοι, α%όμη χαι αυτοί που παρε'μειναν οπαδοί της «συνεχούς χαι χωρίς
.Φια ανάmjξης», αφού αναάλmΙjαν ότι όταν «πουλάς» οιχολογία χερδιτεις.
Για τον Σωχράη η γνώση, η διαρπής αναζήτηση της γνώσης, ήταν το ερ-
7dΙείοιεφόδιο για τη διαδρομή προς την πληρότητα-αρετη', τον τελιχό ανε'-
fατο `χαι, άρα, διαρχή σχοπο'. Ο άνθρωπος ε'χει δηλαδή πάντα έψαν ευσεβή
•όθο. Για τον Ισπανό φιλόσοφο Ετσεβερία «η διαδρομη' Jtρος την πληρο`τη-
τα δεν ε'χει τε'λος, δι6τι μόλις πιστε'Ψει ο άνθρωπος ο'τι ε'φθασε στο τε'ρμα,
ό.απιστώνει ότι δημιουργούνται νε'ες επιθυμίες. 'Οταν, λοιπόν, χάποιος δεν
εργάζεται, δηλαδή δεν δημιουργεί, δεν ε'χει ιδανΜά χαι αξίες χαι δεν Θεωρεί
η διαρχή αναζήτηση της γνώσης ως με'σον πραγμάτωσης της αρετής, αλλά
της παwοδυναμίας, όπως ο Φάουστ, ποιες νε'ες ανάγχες-επιθυμίες Θα μπο-
Ψσε, άραγε, να δημιουργήσει που δεν Θα ήταν σύμφωνα με τα σημερινά
δεδομε'να «παρά φύσιν», δηλαδή διαστροφwtε'ς; (ΏZΞ±±±έ2ce±2±9εs±ί±Ω!!L<5ggΩέ
ει,ναι χαι
έψ_ι~ΎΞ9_δμξ.Ύ.ψg™εξΈ!.ε±gίτt±ετ_ε{yήq±„r±
Ί ΞΣμΕΞΗmΞΕΊ
Εξαρτάται από Γ™ψγ?5#
Lονe ίt οr leανe ίt J7ροωάθφσε ώΌ μπορε4'ς. Γι`νεεα™ό

επΊ,γrΞ4.ι
σου!
μα;τίαςγιατcw
Μιαπραχ™ήσυμβουλήΎLαόσουςεργάζονtαι,
αλλάδενπέτυχαναόμητονεπαγγελμα™ότουςστόχο:
Σήμερα,όλο%αισυχνότερα,ωναντάςανθρώπουςπουεπέλεξαντοεπάγγελ-
ματηςαρεσ%είαςτους%αιδιαπιωώνειςότιδενείναιwανοποιημε'νοιμετη
δουλειάτους.ΤοπQόβλημασυνδέεταιείτεμελανθασμένηεmόναγιατοC™-
γχεχθιμε'νοεπάγγελμαείτεμετη-λόγωανταγωνισμούχαιανασφάλειας-
πίεοη στον χώρο εργασίας.
ΗχαλύτεQησυμβουλήσ'αυτήτηνπερίπτωσηείναHχάνετηδουλειάσου
όσογίνεταιπιοευχάριστα,επιδιώ%οwας,παθάλληλα,τονεπόμενοσtόχο!Αν
οεπανα-προσανατολισμόςφαίνεταιαδύνατος,διότινιώθειςεγ%λωβισμένος
σεμια«εργασιαwήφυλα%ή»χωρίςδιέξοδο,αντίναωμβιβαστείς,ήναδυσα-
ναοχετείςή%αινατοεγwαταλείψεις,αχολούθησετογν?στΞ_συ:ΊΎ~μ~?:gΞ=
\,e, `,.``_.-_--_|_ _ |
το πελί σσυ %αι φ ΤΟ Πολύ !

Ξ::``.`.-``.`:-:,.:Ξ:::``*Ξ*ΞΞ-,ι,`Ξ:.τ:ΞέΞ-
uαJΞaΞΕΞΣεΦυ, όπως «Ο βαρυποινιτης του Μ7ιιrιt!υtm υυt,ι,ο ι,ι,υμυ5ν , υ„
ωσηματ™άηνεπόμενη«απόδραοη».('Οτανβλε'πειςένανπαραμελημένο
\,υιJΙ,|]r'`J-ψ`'.'-' --' _ __ _ _ Ί _ __.._..,^'_. <-,
χώQοεργασίας,χωρίςλουλούδια,προσωπι%άαντ™είμεναχ.λπ.,σημαίνειότι
οwάτοχόςτου,πQοφανώς,δενΘέλειναμένειεχείγιαπολλήώρα.Σπανιότερα,
ναανή%εισεεQγασιομανή,πουδενπρολαβαίνεινατοτατοπουήσει.)
ΠθοσπάθησεόσομποQείςmιόσοσουεπwQε`ποwΟιδυνάμειςσου,για)
το#αλόσουχαιγι,ατουςγύρωσουνααγαπήσειςαυτόπου%άνε.ς.
Έχειγεμίσει.ηαγορ-ά-από25χρονους«Συμβούλους»ανθρώπινηςωμπε-
Qιφοράς(εQγασιαwΟύsανοίrνίνre),πουόχιμόνοδενγνωθιτουντισημαίνει
εQγασία,αλλάστηνχυριολεξίαδενγνωριΈουνούτετονεαυτότους.j±±±!sμgί
#Τώ
..`)u.:-ηΓ.:.Μί!-χtί`τ``.```
±Ξίέ±δέγrΆςΗμτί#ΧΙέΞίο|αψ,gΞ_ώλέΞΊ!
ειών„. ttάποια
ΞΞέήί#τ;gLω-Ξ2τΧΞ?\Lν_Υ+!_*j=Ξ,έ~Ξ::':g`'α:,,:
άjτόφασιΈουν
Ι~Ι,\,\Ι,\^.`,ν,Ι,`, ' πώ _ __$ξ[aάώ
'--_Jςθα _ \ σUη ώ-νέwευξη,` ά`ώ~ς Θα ντυθώ, πώς Θα μι-
λήσω,πώςΘαχάθομαι,πώςΘα...4Μηντουςλοιδορείς,τηδουλειάτους%ά-
νουν.Επίοης,μηντουςφθονείς.ΠολλοίCmόαυτούςΘαξοδέψουνταλεφιάχαι
τονχρόνοτους,πουγι'αυτούςείναιχρήμα,σεΨυχαναλυτές,Ψυχοφάρμα™
μέντιουμ%αιινστυτούταδιαίης,αισθητwής,ΤαίChί,Υίn&Υαng%αιάλλες
4.ΠαράφραοηαπόάρθροτουΔ.Τσα%νή,σηνΕλευθεροτυπι'α,25.01.2001.
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑLΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2;29y`
εξω™ε'ς τεχν™ε'ς χαλάρωσης. Αν είναι να βρεις δουλειά σε πάποιον που δεν

τον ενδιαφε'ρουν οι γνώσεις σου χαι η προσωπιχο'τητά σου, αλλά το «σπιά-
χτρο» της χι εσύ το δεχτείς, τότε αλίμονο' σου χαι αλίμονο στους «άλλους»,
δηλαδη' στον σχύλο σου, γιατί στο τε'λος Θα μείνεις μο'νο με τον «χαλο' πιστο`
σουσπι')λο».Ημοναξιάτουεξατομ™ευμέ+Ουπολίτηστον21οαιώναΘαείναψ
μάλλον,ηβασιwήαιτίατωνλεγο'μενωνασθενειώντουπολιτισμούτηςτεχνο-
λογι'ας.Σεστιγμε'ςειλmρίνειας,πουδυστυχώςείναιελάχιστες,οιπερισσο'τε-
ροι άνθρωποι προβληματίζονται για το νόημα της συ'γχρονης ζωη'ς. Αδυνα-
τούννασυλλάβουντουςγρήγορουςρυθμούςπαιναχατανοη'σουν™ο'μη#αι
ταπιοαπλάπράγματαπουαφορούντιςχαθημερινε'ςτουςδραστηρι6τητες.
ΗΠΞrgίασίεειύεL
Μαwείο των Δελφών -

Μια %αLνοτόμος ιδε'α στην Αρχαία Ελλάδα
ΟΔιόδωροςοΣ™ελόςμάςδιηγείταιπώςξεχίνησετοΜαντείοτωνΔελφών.5
Στο σημείο που αργότερα χτίστηπε το ιερό του μαντείου υπήρχε ε'να βάρα-
Θρο, με'σα στο οποίο ε'πεφ[αν τα αυγοπρόβατα ενός βοσχού. 'Chαν μια ημε'ρα
ιλησίασε ο βοαός να δει τι συμβαίνει, «%ατελήφθη αίφνης από ενθουσια-
σμό» χαι άρχισε να προλε'γει το με'λλον. Το πιο πιΘανό είναι, ίσως, ότι με`σα
στην απελπισία* του ο βοαός αε'φηwε: πώς Θα ανcmληρώσω τώρα η ξημιά
ι.Zαι του ήθθε η ε'μπνευση -χαινοτόμος ιδε'α να χάνει τον πθοφήη (αυτό δεν
μας το λε'ει ο Διόδωρος, αλλά το πιΘανολογούμε, αν πρίνουμε από την ευ-
qnj-ια-πονηριάτωνβοαών).Ηφήμητου«Θαύματος»διαδόθηχεσταγύθωχω-
ριά. Τα υπόλοιπα είναι πλε'ον γνωωά χαι ε'χουν ιδιαίτερο ενδιαφε'ρον μόνο
•,™ όσους ασχολούνται με το mαrΚeting. Η μεγαλύτερη wαι πι,Ο χερδοφόρος
.τολυεθνιχή εταιρεία της Αθχαίας Ελλάδος ξεχίνησε από ην χαινοτόμο ιδε'α
ενός απελπισμε'νου βοαού.
Σήμεθα, που γνωριτουμε όλα qχεδόν τα μυστιχά των Δελφών διασχεδά-
•μjμεμετημεγάληαπάητουμαντείουχαιτουςπολλούςαφελείςτηςεποχής.
Σήμερα γελάνε ™όμη χαι όλοι αυτοί οι σύγχρονοι επισχε'πτες των Δελφών
5. R. FΙαceΙίere, Λ4άwεις χαι Μαπει'α ωφνj4ρχαί'α ΕΜάδα, εχδ. Ζαχαρόπου-

iq, Αωίνα 1963.
που τQέχουν στις σύγχρονες Πυθίες (χαρτοθίχτρες, παφετζούδες w.λπ.). Με-

ταξύτωνπελατώντουςείναιΨυχίατQοι,δmηγόθοι,χαθηγητε'ςχαιγεν™άεπι,-
στήμονες όλω`ν των χαηγοριών.
Αναυτοίζούσαντον6ο%αι5οπ.Χ.αιώνα,σίγουρα,Θαχαηγορούσαντον
Θαλή %αι τον Ιππο%ράτη για βλασφημία χατά του Θεού. Τον πρώτο Θα τον
%ατηγορούσανγιατί,αντίναωμβουλευτείτονΔίαγιατοπότεσχεδίαζετην
έ%λειψη του Ηλίου, έ%ανε μόνος του επιστημον™ές παραηQήσεις %αι μετQή-
σεις.Τονδεύτερογιατί,αντίναπάνείό,τιέ%ανανοιάλλοιγιατροίτηςεποχής
του,δηλαδήπροσευχε'ς,λυτανείεςχαιεξορχισμούςτου%απούπνεύματοςcmό
τον ασθενή, τόλμησε πρώτος να χάνει επιστημονwή διάγνωη. Πολλοί, 2.500
χρόνιαμετά,εξα%ολουθούνναερμηνεύουνqωσιχε'ςχαταστροφε`ς,ωςαποτέ-
λεσμα της οργής του Θεού %αι ατομmές ή ωλλογιχές εύνοιες ως Θε.tχές πα-
ρεμβάσεις,εξευτελιζονταςχάθεε'ννοιατουΘείου.Οιγραφέςπαιτωντριών
αποχαλυπτ™ών Θρηαειών αναφε'ρουν ρητά ότι ο Θεός Θα %ρίνει τον, έξω
από χάθε Θε.tχή παρέμβαση, ελεύθεQο άνθρωπο, για τις εν ζωή πράξεις του
ην«ημέQατηςt{Qίσης».Ανπράγματιηανθρώπινηβούλησηήτανέρμαιοτου
«πεπρωμένου», τότε %αι ο πιο στυγνός δολοφόνος Θα είχε το ααταλόγίστο
των πράξεών του, δηλαδή, Θα ήταν αθώος.
Οι ανε%πλήροπες
προσδο%ίες σ%οτώνουν:
Δύο παραδείΎματα
1. Αυτοτιμωρήθψε, γιατί δεν ε'γινε διευθυντής
γψηλόβαθμο Cπέλεχος μεγάλης ελλην™ής εταιρείας, που προσδο%ούσε να γί-

νει διευθυντής, μόλις πληQοφοQήθψε ότι η Θέση του διευθυντή την πήρε χά-
ποιος άλλος, ε'πεσε από το μπαλχόνι του σπιτιού του. Ευτυχώς δεν απεβίωσε,
αλλά έμεινε παράλυτος οτα 42 του χQόνια.
Αυτός που %άνοwας %αQιέρα δεν είχε χρόνο για άλλες σ%έψεις, τώρα Θα
έχειαρ%ετόχρόνογLαπερισυλλογή.
είναι το άθ
±`ιέ™αQιtt~ής_?_ψι%ία,καλλ.ά.πm,ς.η~§_ψ`τ~ι!ιχmί.αj.~L!
ών που δεν ούσε να ει απο
ρών της %αθημερινΦΠgSιΦΙΗ
ον,Θα ωμβιβασtεί μ' αυτό που είχε γράψει
δηλαδή «αάη %αι στο πρεβάτι της ανίατης ασθένειας ο άνθQωπος έχει ωιγ-
__|
με'ς ηδονής wαι ει™χίας», διαφορε™ά Θα αυτο%τονούσε. Αιπό ως απάντηση

στους επιστήμονες ιιου βρήχαν τον μαθημα™ό τύπο με'τQησης της «πλίμαχας
ευτυχίας». (Βλέπε : «Υπάρχουν επιστημονιχά μοντε'λα για όλα;»).
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -Ί31
2. «Η Εnrοn* τραυμάτισε το αμερ™αν™ο' όνειρο»
Στο δεύτερο παράδειγμα, αιπός που ε`γινε ήδη διευθυντής, ανεβαίνοντας σην
χορυφή της πυραμίδας της εξουσίας, δυστυχώς, δεν Θα ε'χει την ε™αιρία να
μάθει ποτε' τι σημαίνει «μ™ρε'ς στιγμε'ς ευτυχίας». Ανέβη%ε τόσο Ψηλά t{αι
χωρίς τα %ατάλληλα εφόδια-εξοπλισμό, ώcπε η mώση ήταν Θαναηφόρα.
«Η αιytοχτονία του μόλις 43 ετών αντιπροε'δρου του ενεργειαού χολοσ-
σού των ΗΙΙΑ αποτελεί ισχυρό πλήγμα σtο αμεριtίαν™ό όνειρο που Θε`λει τους
τολμηρούς %αι τους ερΎατmούς να προοδεύουν %αι να ανελίσσοwαL στην χο-
ρυφή». Αυτοί ήταν οι τίτλοι πολλών αμερ™ανιχών εφημερίδων για την αιπο-
χτονία ενός φιλόδοξου νε'οιι, τον οποίο μέχρι πρόσφατα Θαύμαξαν ή φθονού-
σαν όλοι οι Αμερ™ανοί για η «λαμπρή σταδιοδρομία του».6
Ο μεγάλος Ψυχολόγος Α. Άντλερ αναφε'ρει πολλε'ς περιπτώσεις ασθενών
τουπου,επειδήαπόυπερβολmήφιλοδοξίαε'ΘΤΞδδνΊίδπΓυμψτήΉς~όΈό-χΈFς,
~όλαόςλέ'ειόίί%δψό'Ψψ"ήΕδtΝέΞ™
%ανείς τον πήχη, τόσο πιο είναι η πτώση.
Υπάρχουν επιστημονιχά μο'ντε'λα για όλα; «Η αιτιοχρατία ισχύει για όλα;»
Η επLαήμη, tίαι συγχεΜριμε'να ο Αριστστε'λης, δημιούργησαν αυτό που ονο-

μάξουμε αιτιοχρατία χαι που με απλά λόγια σημαίνει πως όλα υπό%εινται σε
χάποιους σταθερούς νόμους-χανόνες λογ™ής. Μερ™οί επLστήμονες ε'φτασαν
Cπο σημείο να μετρούν σε χρήμα αχόμη %αι την ευτυχία." Είναι τόσο απλά τα
πράγματα;
* Η Εnrοn ήταν μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες των ΗΠΑ, που «αίφνης»,
τον Γενάρη του 2002, χρεοχόπησε, συμπαρασύροντας χιλιάδες φιλόδοξους νε'ους,
.του πίcπεψαν πως το «αμερ™αν™ό όνειρο» Θα υπάρχει για πάwα. Η ο™ονομ™ή
ι'φεση προσγε ίωσε πολλούς αιθεροβάμονες στη αληρή πραγματιχότητα.
6.ΚαθημεQινή,2;9.0120Ο2.
** Επιστημονmή «χλίμα%α ευ'n]χίας» σε χρήμα: Σε μια περίοδο απομυθοποίη-
οης όλων των μοντε`λων με'τρησης που ε'χουν σχέση με ανθρώπινες συμπεριφορε'ς
•άιιι αξίες, ε'ρχονται πάλι δύο Βρετανοί %αθηγητε'ς πανεπιcπημίου %αι ισχυριΈο-
`ται ότι βρήχαν τον μαθηματ™ό τύπο με'τρησης της ευτυχίας. Οι Ε. CΙαrΚ %αι Α.
0sq`ια.1ά δημοσί&ΉσαΝ στο Ιntemαtίοnαι Jουrnαι οf Ερίdemίοιοgy , Ίσν Δ;εχέμβθυο ιω
_™2, μία αατιστ™ή με'Θοδο μέτρησης ης «χλίμαχας ευ'ntχίας». Οι χύριοL αυτοί
tποστηριτουν ότι με τη συγMεwριμε'νη με'Θοδο μπορούν να μετρήσουν ην ευτυχία,
ιιε'χρι χαι σε δέttατα του ευρώ. `Ετσι, πολύ σύwομα, Θα μπορεί ο χαθε'νας μας, αν
το επιθυμεί, να υπολογίσει πόσο χοστιτει η ευτυχία του, στην απόλυτη χαL πιο
αΞιόπισrη μονάδα με'τρησης ης εποχής μας, το χρήμα!
232 -ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΠΙΣΤΟΦΙΔΙΙΣ
Ο Steρhen ΗαwΚίng, ο Άγγλος φυσ™ός, που αναγνωριτεται ως ο λαμπρό-

τερος Θεωρητ™ός της φυσ™ής μετά τον Είnstein, σtο βιβλίο του Λ4αυ`ρες τρυ'-
πες, αJ')μπαγrα-βρε'φφ παί άΜα δοχί'μία,7 αφιερώνει ένα ολό%ληρο χεφάλαιο
αο σχετ™ό Θέμα, με τίτλο-ερώτημα: «Η αιτι™ρατία ισχύει για όλα;». Στηρι-
ξόμενος στην ttβαντ™ή αρχή της απροσδιοριστίας, μάς λε'ει περίπου πως
«όταν είναι αδύνατο να προσδιορίσουμε τη Θέση χαι την τροχιά ενός απλού
σωματιδίου, όπως απε'δειξε ο Ηeίsenberg, πώς Θα μπορέσουμε να προσδιορί-
σουμε η Θέση wαι την τροχιά τρισε%ατομμυρίων σωματιδίων; Ως γνωcπόν, τα
φαινόμενα που συμβαίνουν στον εΎ%έφαλο χαρα%τηρίξονται από μmρές
ενέργειες αυτών τω'ν σωματιδίων. Ο ανθρώmνος εγχε`φαλος περιέχει περίπσυ
εχατό επτά%ις ε%ατομμύρια σωματίδια (μονάδα, αttολουθούμενη από 26 μη-
δεν™ά). Συνεπώς, αν χαι γνωριτουμε τις Θεμελιώδεις εξισώσεις που διε'πουν
η λειτουργία του εΎχεφάλου, είναι αδύνατο να τις χρησιμοποιήσουμε για να
προβλέψουμε ην ανθQώπινη συμπεριφορά. Το πQόβλημα αντιμετωπιτεται
δυνατότητα
αν είχες τη Ι|IIr να-
(ευτυχώς) μόνο προσεγγισ™ά. ---- _ -
πρόχειται να συμβεί στο με'λλον, Θα παρε'μβει5,

ψ::,ΙΞΞ!#gΞ
--~`λΊ;Τσiχ36Τυι(ελπιτω)οιΘε'σειςτουΗαwΚίng,τότεισχύε™αιηε'wοιατης
ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου ιtαι της μη χειραγώγησής του. Τότε συ-
νεπάγεται, επίσης, πως όλες οι συμπεριφοριστmε'ς Θεωρίες, αόμη %αι στ
με'λλον, Θα είναι απλώς προσεγγισ™ε'ς, δηλαδή Θα εμπεριέχουν μεγάλα πο-
σοστά σφάλματος. Αυτό είναι ενθαρρυντιχό για όλους αυτούς που αντιαε`χο-
νταιστιςδιάφ9ρεςΘεωρίεςπροσδιορισμούτουΙQ,τουγονιδίουεγπληματ™ό-
τητας, ευτυχίας, οχνηρίας %.λπ. `Ηδη, χρησιμοποιούνται από ασφαλιστ™έ
εταιρείες χαι εταιρείες αξιολόγησης προσωπιχού στοιχεία για προδιάθεση
ασθενειών, πι αυτό είναι ήδη αρχετό.
Το πρόβλημα βρίωtεται στον τρόπο που μετράνε τον βαθμο` ευτυχίας επι,-
τυχημε'νων επαγγελματ™ά ειδώλων της ο™Ονομίας, της τε`χνης χαι του
αθλητισμού που ωθούνται στην χατάθλιψη χαι στην αυτοπτονία, σε αντίθε-
ση με φτωχά άτομα -βαριάς μορφής αναπηρία- που όμως γεύονται με όρεξη
τη ζωή. Στη ωνέχεια, παραθέτουμε μια τελευταία επιστημονmή είδηση περί
ευτυχίας, με %άθε επιφύλαξη, βε'βαια.
jήλαΏί±ί±Έ ΊΞΞΞmΞΞΞΕnΞΞΠΞΞΞΞΞ]
διαλογίζονται
-0_ΙΉΤqt! Ξ#ΞΞΞεΞΞτΙτ"γέέ$έ:ΒξΞΞΞB
μjg.ΩΩΏgiΠέ59ε'JΧ9Ψ,
πε χαι ξ#ίδτημονιχά. Αν™αλύφτηtε ότι σε χαταθλιπτ™Ούς ανθρώπους, αγ-
χώδεις που Θυμώνουν εύπολα, το δεξί τμήμα του μετωπιαίου φλοιού του
7. Steρhen ΗαwΚing, Μαύρες τρύπες, σύμπαιπα-βρε'φφ παt άλλα δοχί'μ{α (σελ

103), Ε%δ. Κάτοmρο, Αθήνα 1993.
Μήπως είναι αυτά
τα επαγγε'λματα
του μέλλοwος;
υ.s. ΑRΜγ: ΕχρΙΟre yουr Fυtυre*
'Οταν γίναμε με'λος της Ε.Ε., διαπιστώσαμε ότι, όταν είχε προβλήματα το
Μράτος -με`λος με την ισχυρότερη οιtίονομία, δηλαδή η Γερμανία, αυτό είχε
Cπjνε'πειες %αι στη χώρα μας. Σήμερα, στην %οινωνία ης παγ%οσμιοποίησης,
χαι ιδιαίτερα μετά την 11η του Σεπτε`μβρη %αι τον πόλεμο στο Ιρά%, διαπι-
στώνουμε πως ό,τι συμβαίνει Cπην ισχυρότερη στρατιωτ™ή χαι ο™Ονομ™ή
δύναμη του πλανήτη, στις ΗΠΑ, ε`χει επιJtτώσεις σε ολόχληρο τον Κόσμο παι,
φ'υσιχά, στη χώρα μας %αι σ' εμάς τους ίδιους. Αυτή είναι δυστυχώς πραγμα-
τmότητα που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Στην προσπάθεια προσδιορι-
σμού του με'λλοντος της εργασίας χαι του περιβάλλοντος της σταδιοδρομίας
μας η ενασχόληση με την πολιτ™ή των ΗΠΑ δεν είναι πολυτέλεια, αλλά πρω-
ταρχΜό χαθή%ον. Η Μριτ™ή διάθεση απε'ναντL στην επίσημη πολιτΜή αυτής
της μεγάλης χώρας δεν σημαίνει απαραίτητα πως αρνιόμαcπε ό,τι μάς ε'ρχε-
ται από τις ΗΠΑ. Άλλωστε, είναι αιώνιος χανόνας πως ό,τι είναι μεγάλο
ε%τίθεται περισσότερο Cπην %ριτmή. Η χώρα αυτή δεν ε`χει ανάγχη από χο-
λαχείες. Μάλλον, οι χόλα%ες χρειάζονται τις %ολαχείες για δ™ή τους προ-
βολή ή εύνοια.
Σε άρθρο του ωους FΖ.παnα.α/ ΓΖ.me§ με τίτλο «Οι στόχοι της Αμεριχής» ο
Μαc G. Κnοχ, μεταξύ άλλων, γράφει ξεχάθαρα: «Οι Ευρωπαίοι ίσως Θε`-
λουν να πιστεύουν ο'τι μια μmρή ομάδα νεοσυντηρητΜών μανιαχών χρα-
τούν όμηρο την αμερ™ανιπή πολιτ™ή. Ίσως να εwτιμούν ότι αργά ή γρή-
γορα Θα Θριαμβεύσει η ευρωπα.tχή σωφροσύνη, περιορίζοντας την αμερι-
wανιχή ισχύ. Αυτε'ς ο'μως οι προσδοχίες είναι αrιατηλε`ς. 'Οσοι Θεωρού`ι
τρομ™τ™ό το μιλιταριστ™6 Ισλάμ προφανώς δεν ε'χουν δει ποτε' μια μιλι-
ταριστ™ή δημοχρατία». Ο πόλεμος εναντίον της τρομο%ρατίας στηριτεται
από τη συντριπτmή πλειοψηφία των Αμερ™ανών»Ι %αι όχι μόνον, όπως Θα
δούμεσεάλλασημείααυτούτουβιβλίου.ΙΙΠ&Τ#qέΞ±εΞfΧ!!Ξ±Lό= ι,, αν αλλάξει
``..ηΦΩλ!ΞΉηί1γΞΞέ
ηγεσία στις ΗΠΑ, Θα χαι οι στοχοι. υν για
* ΓLα περισσότερες πληροφορίες για το μέλλον σας, δείτε: WWW. Gοαmιy.cοm.

1.ΗκαθημεQινή,19.Ο4.Ο3.
ΕΝΑΛΛΑΙΠΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕ/LΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣ:ΜΟΣ -2:35
:::ς;;;g;ΞΞgΞ9±!εJ±g±±±ΞΑΞ{sίΞ9±2±Ερ!2±ΩΛΩ!zΩΩa2Δ!ι±Ω!έχαuΆLαπαιηλές
Μεριπε'ς εβδομάδες πριν το'ν πόλεμο στο Ιρά% οι Ν.Υ. Τίmes εχτιμούσαν ότι
ο τξίρος των εταιρειών πο'υ νο™ιάζο'υν επαγγελματίες μισθοφόρους προσεγγί-
ξει τα 100 δις. δολάρια. Οι ιδιω'™ε'ς στρατιω`™ε'ς εταιρείες (Ρrίναte Μίιίtαry
Cοmραnίes-ρΜCs) χερδιτο'υν συνεχώς έδαφος αα πεδία των σύγχρονων πολε-
μ™ών επιχειρήσεω`ν.2 Αν αφήσουμε παθη™ά να εξελιχθούν ε'τσι τα πράγματα,
τότε η πι,ο σίγουρη σταδιοδρομία για τα παLδιά μας είναι να μάθο'υν πολεμ™ε`ς
τε'χγες, για να γίνουν μισθοφόροι του %αλού ενάwια Cπο %α%ό. 'Οταν άρχισα τη
σ`m/ραφή αυτού του βιβλίο'υ, όλοι οι «ειδ™οί αναλmε'ς», με εξαίρεση τον αεί-
μνηστο Αndre Μαιrαυχ,* πίcπευαν πως ο 21ος αιώνας Θα ήταν ο αLώνας ης πα-
γχόσμιας εLρήνης χαι το'υ υγιούς ανταγωνισμού, που Θα επφραζόταν με'σα από
την άμιλλα για περισσότερη γνώση %αι παιδεία. Απόμη %αι ο L. ΤhυrοW, πρώην
σύμβουλος του Κλίwον χαι πρύτανης αο ΜΙΤ της Μασαχο'ι)σε'της, πίοτευε πως
αον διεθ`ή ανταγωνισμό Αμεριχής, Ευρώπης χαι Ιαπωνίας η γνώση Θα ε'χρινε
την επΜράτηση μιας από τις παραπάνω τρεις ο™ονομιχε'ς υπερδυνάμεις. Ο
ίδιος, μάλιστα, πίοτευε πως η Ευρώπη έχει ίσως τις περισσότερες πιΘανότητες,
αφού χατά με'σον όρο οι Ευρωπαίοι ε'χουν το υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης.
`Ηδη, η Ευρωπα.tχή Ένωση που πίστευε σ' αιmί την εχτίμηση-πρόγνωση ξεχί-
νησετηνεχαρατείαγιαπι±ΩΞ±ση]ίΥπήρξανσοβαροί
αναλυτε'ς πο`υ διε'διδαν ότι cπο άμεσο μέλλον ο ε'νας cπΌυς τε'σσερις ανθρώπο`υς
Cπσν πλανήη Θα διδάσχει τους άλλο'υς τρεις. Με βάση αυτε'ς τις διαπιcπώσεις,
πολλοί άρχισαν να tίαταστρώνουν τα σχε'διά τους για την επαγγελματι%ή τους
ααδιοδρομία. ΕιtπαLδευτές, χαθηγητές χαι δάσ%αλοι: αυτά Θα είναι τα πιο σί-
`,/συρα επαγγε'λματα στον Θαυμααό χόσμο πο'υ μας ε'ρχεται. Βλε'πο'υμε για μια
αόμη φορά πως οι προβλε'Ψεις δεν υπόχεινται σε χανόνες λογ™ής χαι, το χει-
ρότερο, όταν γίνο`υν πίστη πολλών, αποπροσανατολιτουν. Οι εχτιμήσεις του L.
ΊhυrοW χαι άλλων αναλυτών ιχανοποίησαν τους Ευρωπαίους, αλλά φαίνεται
.τως τρομο%ράησαν τα <ηιερά%ια της Αμερ™ής» που πιΘανόν να σ%ε'φηχαν: ε,
όχι ν' αφήσουμε τώρα τα γερόντια της παλιάς Ευρώπης να μας βγουν %ι από
.τάνω. Ο χαθε'νας, λοιπόν, αο είδος του %ι εμείς σ' αυτό που ξέρουμε χαι μπο-
ρούμε χαλύτερα. Έτσι, πιΘανόν να υιοθετήθηχε το παλιό «αναπυξLαχό μοντε'-
}Ό των χανονιοφόρων», προσαρμοσμε'νο βε'βαια στις νε'ες συ`νθήχες.
2. Η ΚαθημεQινή, 6.Ο4.Ο3.
* Ο συγγραφε'ας της 4ΊJΘρώπίt;φς Μοί'ρας, Αndre Μαιrαυχ, ήταν ο Cπενός φί-
ίως χαι σύμβουλος του Ντε Γ%ολ, που είχε πει το παροιμιώδες: «ο 21ος αιώνας Θα
ει'ναι φιλόθρηαος ή αλλιώς δεν Θα υπάρξεL χαθόλου». Ο άνθρωπος ήξερε πέντε
ιράγματα παραπάνω από πολλούς άλλους σοφούς των βLβλίων %αι των γραφεί-
αrγ. Όλα δείχνουν πως μάλλον Θα επαληθευτούν οL προβλε`Ψεις του.
Ο Φιλόσοφος του Ναξισμού, ΧάΜεγγερ, ήταν αιr[ός πο'υ πριν την άνοδο
του Χίτλερ σnιν εξουσία μιλησε για ην ανάγχη επιαροφής «αις πρώτες αρ-
χε'ς των Ελλήνων». Το αποτε`λεσμα το είδαμε. Ο πρώην αρχηγός της CΙΑ, ο
Γούλσε.t, είπε πρόσφατα ότι εμείς οραματιζόμασtε ε`ναν Κόσμο όπως αιιτόν
της «αθηνα.t%ής δημοttρατίας του Περ™λή». Αυτό μόνο ανησυχία μπορεί να
προ%αλεί. Χιλιάδες ανήσυχοι νέοι της Λατινmής Αμερ™ής (Αργεwινής, Χι-
λής, Γουατεμάλας ttαι αλλού) πήραν μια γεύση του «όψιμου Αθηναίου πολί-
η». Το πώς Θα επανιδρύσουμε την αθηνα.t%ή δημοχρατία το είπε επίσης χαι ο
σχεδιασής το'υ πολε'μου οτο Ιράχ, ο χος Περλ: «Για να μπορε'σουμε ως υπερ-
δύναμη να ανταποχριθούμε στην ευθύνη που έχουμε ε'ναντι των συμμάχων
παι της ανθρωπότητας, πρε'πει να σιγουρε'Ψουμε τις πηγές ενε'ργειας του πλα-
νήτη μας». Η ιοτορία επαναλαμβάνεται, ή t{αλύτερα οι Αμερ™ανοί παίρνουν
από ην ιστορία επιλεχτmά τη χρησιμοθηριχή χαι πραχτ™ή γνώση (η αρνητι-
πή επίδραση της αρχαιοελλην™ής χληρονομιάς. Ο Θο™υδίδης απετε'λεσε τη
δεξαμενή σχε'Ψη -thinΚ tαnΚ-χαι πολιτ™ής δράσης των συμβούλων όλων των
υπερδυνάμεω`ν με'χρL σήμερα).
Ας αφήσουμε όμως την πολιτ™ή Cπους πολιτ™ούς χαι ας επανε'λΘουμε οτο
Θέμα που μας χαίει, τον επαγγελματmό προσανατολισμό. Καλά, πώς ε'γινε, χι
αυτό που διε'γνωσε tω ο τελευταίος ΑμερΜανός, δεν μπορε'σαμε να το δούμε
εμείς με τις επιστημον™ές αναλύσεις μας;
οι δύο στους τους άλλους δύο που Θα είναι ή Θα
yΡΚ!ΚΞμωνLΕQfΕΧΗL1±οι
~~δολάτδια, δηλαδή πι,ο ποΜά από ε'ναν Έλληνα χαθηγητή Λυ%είσυ με διδαχτο-
ριχό. Λε'τε να είναι αυτό το πι,ο σίγουρο επάγγελμα του με'λλοντος, αφού ο
αγώνας χατά του χα%ού Θα διαρχε'σει 7 γενεε`ς, όπως είπε Μαι ο πλανητάρχης.
πο'υ διαβάξει ttαθημερινά ην4ποxάλυψρ7 το`υ Jωάι;ι;φ; Από την άλλη μεριά οι
φανατ™οί ισλαμιστε'ς υπόσχονται πως για %άθε διttό τους νεχρό Θα φυτρώ-
νο'υν άλλοι δε'χα χαΉοί. Καταλαβαίνετε, για τι Βυsίness μλάμε. Θα ξεπεράσει
σε τξίρο το άθροLσμα όλων των σοβαρών βιομηχανιών, όπως των ναρt{ωτι-
χών, των όπλων, του πετρελαίου χ.λπ. Αν δεν μπούνε χαι οι Κινε'ξοι Cπο παι-
χνίδι, παιρός να αρχίσουμε πάλι να %άνουμε περισσότερα από ε'να παιδιά,
αφού το μέλλον τοιις είναι εξασφαλισμε'νο. Μπορούμε να %οιμόμααε ήσυχοι,
τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την απασχόληση των παιδιών μας χαι των παιδιών
τους, αρt{εί να μη γίνουν %α%ά παιδιά %αι, φυσ™ά, να είναι αρτιμελή. Η αρ-
τιότητα του νου δεν είναι απαραίτητη σ' αυτό το επάγγελμα. Αντιθε'τως, όσο
λιΎότερο μυαλό τόσο το χαλύτερο. Γι' αυτό σταματήσtε η μεσογεLα%ή διατρο-
φή των παιδιών σας tίαι προτιμάτε προ.tόντα με συντηρητιχά χαι πολλά ξωΜά
λίπη. Ενιοχύουν τον όγχο το'υ σώματος χαι μειώνουν αιπόν τσυ μυαλού.
Είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι η χοινωνία του Νε'ου Κόσμου ήταν
ανε'χαθεν μπροαά από τη γηραιά Ευρώπη σε τεχνολογία, δημιουργmότητα
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΙΈΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -Ί3]
χαι,qωσmά,σην™ανόηταναδιαβλε`πει,η'χαλύτερα,νααποφασιτειγιατο
με`λλον μας. (Βλε'πε τις δηλώσεις του πρώην συμβούλου του Κλίντον, L.
/̀ Τhυrow: «Ο μεγάλος πλούτος επιτθε'πει σε χάπο.ον να προσλαμβάνει, να

απολύει, να προάγει χαι να υποβιβάξει άλλα ανθρώπινα ο'ντα... Επείνοι που
ε'χοιινμεγάλοπλούτομποθούνναελε'γχουντοφι)σιwο'παιανθθώπινοπεθι-
Φ,^,Â", .._..<Δ _ _Δ __<_ _
,..\\ί:
βάλλον γύθω τους. Επείγοι που δεν ε'χοι)ν πλούτο είναι υποχθεωμε'νοι να
ΨΡΟσαρμο'ζονται στο Περιβάλλον τους».
ΌποιοςπαθαχολούθησεcnjστηματιχάτηνιοχυρότεθησύγχQονηβιομηχα-
νίαδημιουργίαςσυνειδήσεων,στάσεωνχαισυμπεριφορώντουΧόλιγουντ,
ε'πρεπεναείχεχαταλάβειότιταφιλμτύπου«Εξολοθρειmί»,«Ράμπο»,«Ημε'-
ρα ανεξαρησίας» χ.ά., προετοίμαζαν το ε'δαφος. Αυτό που έπανε ο μοναδι-
χόςγνωcπόςχαλλuτε'χγηςτηςΣπάρτης,ο«ποιητήςτουπολε'μου»,οΤυρταίος,
γιαναπQοετοιμάσειΨιιχολογmάτουςΣπαρτιάτες,γι'αυτόπουπερίμενετους
™ούςΜεσσήνιους,τοχάνεισήμερατονε'ομε'σο,ηηλεχτρο™ήε™όνα,χαι
_~*,..Ί_τ™Φ/`ΨΨ~~ΤΤ--
τf#ΞΞυ:ηαρεελτεοσύμσαατίχπόοτοί:τ:#cΟ-:±;Ξ#τ#:_Ι:nΟnΡέίία;Τι-ιΤάε#^ΤΗ~έΞΡ#*Ο^Ξ
ggίψΞ-L±;;+#.Ξξ'mε:ξgΞξξτ-:ιδμιt*:-#ίκμ#
ιχα οΤις ΗΠΑ,
ΙJ , __r__'J Ι_'-.[ς<`,
άξουντιςαποφάσειςτουπροε'δρουπεθισσότέόοάόιό,τισεοποιαδήποτεάλ-
ληχώρα,τασύγχροναηλεχτρον™άμε'σα%αιοχινηματογράφοςαποτελούντα
mτεξοχήν με`σα προπαγάνδας. Ο λόγος, λοιπόν, στην ειχόνα, το νε'ο με'σον
_Ί __ _ _ __ _,
πληροφόρηοης, αλλά χαι προπαγάνδας.
+`Στο άμεσο με`λλον το πιο πιΘανό είναι πως οι Ψυχολόγοι, οι «σεχιουριτά-
_ . '' , , _ _ __.--_Ι_`::ν'`_
δες»χαιοιειδ™οίσεσυστήματαασφάλειαςχαιπαραολούθησης-πουτατε-
\,,,
λευταία χρόνια ε'χουν τους υψηλότερους δείttτες ανόδου-Θα είναι τα πι,ο σί-
γσυρα επα #„9ξ*Αυτόείναι,ίσως,μια«%:a#ίrπ1~ηι%ξ;Φόàξa;~
μα™ούπροσανατολισμο~ύ,αλλάδεννομιτωότιαποτελούνδείγματα
αισιοδοξίαςγιατομε'λλον,γενιχότερα.
Τοπαρήγορο,βε'βαια,είναιπως,όπωςνομιτω,μέσααπόαιπόντοδιάχυτο
φόβοπουάρχισεναδι™ατε'χειτουςΕυρωπαίουςΘααρχίσειπάλιηάνθηση
τηςχαλλιτεχνιχήςδημιουργίας,όπωςπρινχαιμετάαπότουςδύοΠαγ%όσμι-
Cως ΠΟλε`μους χαι, φυσιχά, η ανάγχη για συνείδηση ενιαίας ταυτάητας. Με
τοντρόποαιrτόΘααρχίσεινααναπτεθώνεταιτοηθιχόμαςχαιναεξημερώνε-
tαι-Θεραπεύεταιηεπιθε™όητατωνπε'ραντουΑτλαwιχούισχυρών«φιλων
μας».Αυτόχαιωςπληροφορίαεπαγγελματ™ούπροσανατολισμούχαιμήνυ-
μ αισιοδοξίας. (Για να μην πείτε πως φλυαρώ απαισιόδοξα χωρίς να δίνω
mιwαμιάπληροφοθίαγιαεπαγγε'λματα.)Χωρίςναείμαιλάτρηςτηςχατα-
στθοφ™ήςδημιουργwότητας,πιCπεύωπωςμε`σααπόόλααιπάταφοβεράΘα
βγειχάτιχαλό.Καταρχήν,όλοιαυτοίοιεπιπόλαιοιλα.tφαα.tλιστέςΘαπρο-
ογειωθούν χαι όσοι από αυτούς τα «χονόμησαν» Θα αρχίσουν να πουλάνε
αίνηταήΘαγίνουνσυλλε'χτεςε'ργωντε'χΎηςήχορηγοί.Δενείμαισίγουρος
αν πετύχουμε να αποφύγουμε ή να αμβλύνουμε την πολιτ™ή χαι πολιτισμ™ή
-;#:ΞfαΞΤ:ω:Ξ#έ#αφΞΞΞ#;:ΞΞ::Ξά:Τέιg
αχριβείς προγνώσεις για το με'λλον της απασχόλησης ή αγνοεί τους νόμους
εξε`λιξης των χοινωνιών ή ε'χει πεθίσσευμα Θθάσους. Σαφώς χαι οφει7ιουμε
να είμαστε αισιόδοξοι %αι να σχεδιάξουμε, όμως με με'τρο %αι ευθύνη, απε'να-
ντι Cπους νε'ους ανθρώπους. Να τους δε ιΈουμε πως δεν πρε'πει να τα περιμε'-
t~ί,~Διψαι.h.ιι~`7Φαυm-ΙαΓι.ι_. ~ .... ι=.~___ --... „ ....-.--- ~
χατι χι αυτοι, πέρα από το να σχε
±.9`Τν_`ς,}έξfώ.ΞΞ9+!,μτςι>τ.qΆέm..Υ~αΞένι9Lυ~Ύ
..ΤΤψΎ`J±9Ω±έΩία,.,Τj±t!5.Ηχοινωνίασήμερα από άλλοτε
ενεργούς, αλλά %αι διαβασμε'νους πολίτες. Επιπόλαιοιις αφελείς ή χρήσιμους
ηλίθLΟυς χρειάζονται οι «άλλες» %Οινωνίες, αυτε'ς που επιδιώχουν την παγχό-
σμια ηγεμονία. Το πόσο ραγδαία ανατρε'πονται παλιε`ς ισορροπίες %αι αλλά-
ξουνοιπρογνώσειςχαιοιε%τιμήσειςτωνδιαφόρωνεLδιχώναναλυτώνφαίνε-
ταιχαιαπότογεγονόςότι,ειδ™άμετάτονπόλεμοωοΙράχ,qΞΞg±
_._-__Ί____,_ n_ __,ς- ^ ,
πίνα%α των
„*Ω±νJΆg™ίπιsΞι!!±έgι±±αmΑέει±Ω±!Ια.Στη Θε'ση ης μπαίνουν νε'ες ανερχό-
μενες δυνάμεις, όπως η Κίνα, η Ρωσία, α%όμη %αι η Ινδία. Αν μάλιστα εύ-α-
Θούν αχόμη περισσότερο οι φυγόχεντρες τάσεις %αι διχόνοιες με'σα σην Ε.Ε.,
υπάρχει ο %ίνδυνος να βγει χαι η ίδια η Ε.Ε. αό ην ομάδα των δυνάμεων που
διε%διttούν μια αξιόλογη Θε'ση δώτλα Cπις ΗΠΑ.
`Οταν λοιπόν μια χώρα διαηρεί 725 ωρατιωτ™ε'ς βάσεις σε ολόχληρη ην
Υφήλιο χαι αο Διάστημα, χαι μιλάει για παγχοσμιοποίηση %αι σιιwπευθυνό-
τητα, πρε'πει να είναι %ανείς πολύ αφελής για να πιστε'Ψει στην ειλι%ρίνειά
της. ΘυμιΈει την Αθήνα του 5ου π. Χ. αιώνα παι τοι)ς «συμμάχους» της.
Ο Αμεριχανός πολιΊ™ολόγος Ch. Jοhnsοn, cπο τελευταίο του βιβλίο με
:fπ:λοΒιο.wbαcΚ-τhecοstsαndCοnseqυencesοfΑmerίcαnΕmρίre,γ!άάm;Ωt-
ζειτηχώρατουως«Στρατιω'™όΜολώχ»!!
Εργασία = %ατάρα;
Αποξενωμέ`η -Αλλοτριωμέ`η ή Δημιουργ™ή εργασία
Έχουν γραφτεί πολλά γύρω από την αναγχαιότητα ή μη της εργασίας,

π.χ.«όπου cπαματάει η ανθρώπινη εργασία αρχιτει η ανθρώπινη διααροφή»,
«η μη δημιουργ™ή εργασία απο%τηνώνει». Αν το «αθγία μήτηρ πάσης χα-
χίας» υποδήλωνε, χατά το παρελθόν, πως η οχνηρία ωθούσε πολλούς ανθρώ-
πους σε παράνομες ή χαι εγ%ληματιχε'ς συμπεριφορε'ς, η αλλοτριωμε'νη %αι
αποξενωμε'νη εργασία ε`χει αχόμη χειρότερες επιπτώσεις. Οι Ψυχασθένειες
χαι η ωμπεριφορά που αγγιτει τη διαστροφή ανθρώπων «υπεράνω πάσης
υποψίας», που δεν βρίσπουν χανε'να νόημα στην αποξενωμε'νη εργασία χαι,
φυσ™ά, ούτε σnι ζωή τους, αυξάνονται ολοε'να χαι περισσότερο.
Χωρίς χρειααεί να μπούμε σε λεπτομε'ρειες για το τι σημαίνει αγαθό, ερ-
γασία, προ.tόν, εμπόρευμα χαι ανταλλ™τιχε'ς αξίες ή αξίες χρήσης, σ' αυτό
που συμφωνούν οι περισσότεροι είναι ότL: η δημιουργιχή εργασία αποτελεί
ωστατ™ό Cποιχείο για την ανάπτυξη της προσωπ™ότητας χαι της %ΟινωνLχό-
Τητας Των ανθρώπων.
Άλλο πράγμα να δημιουργείς ε'να ξύλινο χάθισμα ή ε'να τραπε'ζι μόνος
σου, για ιδία χρήση, χαι άλλο πράγμα να το χατασχευάξεις για χάποιον που
ζει, π.χ., σmι Γερμανία %αι δεν Θα τον δεις ποτε'. Βλε'πουμε δηλαδή πως ο άν-
Θρωπος αποξενώθηχε σταδια#ά απο' το αντ™είμενο-προ.ίο'ν της εργασίας
του. Αυτή η ™ανοποίηση της δημιουργίας που είχε ο Αθηναίος τεχνίτης του
4ου π.Χ. αιώνα ή ο αγρότης σε ε'να μεσαιωνmό χωριό της Ιταλίας, δυστυχώς
ανήχει Cπο παρελθόν.
Δυστυχώς, σήμερα, στην εποχή της εντατmοποίησης χαι μαζ™οποίησης
των πάντων %αι φυσ™ά χαι της παραγωγής, όταν μιλάμε για δημιουργ™η' ερ-
γασία συνήθως εννοούμε σχεδόν μόνο ην τε'χνη. Υπάρχουν πολλοί που σαν
ήμιοι)ργ™ή εργασία Θεωρούν επίσης, %αι μόνο, τη λεγόμενη πνευματ™ή χαι
φχι τη χειροναχτ™ή. Και όμως Θα μπορούσε να είναι διαφορε™ά. Το πόσο
αποξενωμε'νος μπορεί να είναι %ανείς από ην εργασία του, για ην οποία ξο-
δεύει τον μισό σχεδόν χρόνο της ζωής του, εξαρτάται από αιr[ό που ωνήθως
αποttαλούμεεργασιαχόπεθιβάλλον.Τοεργασιαχόχλίμαεξαρτάταιαπότη
διεύθυνση χαι, φυσιχά, από τους υπόλοιπους συναδε`λφους, αλλά όχι μόνο.
ΜποQεί στη μαξιχή βιομηχαν™ή παθαγωγή ο άνθQωπος να δούλευε με μη-
χανε'ς,αλλάσχεδόνπάνταμαξίμεάλλουςανοQώιιοιιςmόχιμόνοςτου
Ι,\,θ, ι,3, `θ~.`.`-. _ ιΓν-_ _ _ _ __ _ __± sL _ _ ---- | Θ<ΘΘ-_
μπθοστάσεμι,αμηχανή.Ηεόγα-σί-αήτανπάνταμα%ΟινωνιπήδQαστηQιότηι
τα, αwόμη %αι την εποχή του πθωτόγονου χυνηγού-συλλε'πτη. ΣήμεQα, χαι
Cπο άμεσο μέλλον αχόμη πεQισσότερο, ο άνθQωπος Θα είναι μόνος με τη μη-
χανήτου.ΑνμJtείτεCποτμήμασυναρμολόγησηςτωνεξαQημάτωναυτοχινή-
τουμιαςσύγχρονηςαυτο%ινητοβιομηχανίας,ΘαδείτεελάχιωουςανθQώπους
μπροαάσεηλεχτρονmούςυπολογιστές,οίοποίοί%ατευθύνουνρομπότπου,
`` ααδια%ά,υποχαθιωούντηχειQωνα™™ήεργασία.Οwίνδwος,όχιμόνοτης
αποξε'νωσης από το πθο.tόν της εθγασίαςμλλά xαι από τον ίδιο τον εαυτό
+f τους, δηλαδή της ολοπληθω™ής αλλοτρίωσής τους, είναHεQάστιος. 'Ολοι
1,Ι,1,,, `,.Ι-'ψ'Ι_-Ι __.J _ `______, _ _ςί-<,,-
γνωθιτουμεότισεμι,ασχε'σηδυ;άτού%αιαδύναμουπάποιαστιγμήοαδώα,
μοςοαυποχQεωοείναυποταχτείwαbστηνπεQίπτωσήμας,οαδύναμοςείναι
οάνοθωποςόχιημηχανή.ΤέτοιουείδουςπQοβληματισμοίείναιεντελώςξέ-
νοιπροςτουςτεχνολάγνους,διότιμε'σαστηναυτο.tχανοποίησητηςεξειδwευ-
μένηςγνώσηςτουςδενείχανχρόνογιαάλλες™έψειςΗαQώδιαδεδομε'νη
t\ g:ΨτΞ ;:#ατwητν™αήπ#ώαυ%Ταοιτατ:,;:ιί#παε:Ξσ:::Ξ:Θ#οά;#Πi:
`-;ζγΞιέό;;Ξαξ:ξ=;ξ#ω:πΞηε;Ξά:gΤΙ;*ί#Τ:ο;:`έα::ξξ#;ρΙοα:!:Ι:έ:γΞΤm;
χώρο μελλον™tής εργασ •-':-'!`:ì{,`:

ρw πάρεις ην απόφαση για μια συγttεχριμενη
3;;ζεί-ά-ξ ;;α-™άJλό`ν.α ζητήgειΞ πληροφορίες από ανθρώπους που εθγάστη-
wανήεργάξονταίαχόμησυησυγttεχριμε'νηεπιχείρηση.ΤοπατάπόσοΘανιώ-
Θειςτελείωςαποξενωμένοςwαισωμα™ά-ψυχ™άεξουθενωμένοςήόχιCmό
ηνεργασίασουεξαρτάταιωςένανμεγάλοβαθμόαπότοcorροrαtecυ1tυre
ηςεπιχείQησης.ΑνοιδιοMΈήτηςτωνμε'σωνηcτρfχγωγής:Ω.ειε!χε!Ωnι!ΩΩs±ί
ναι«ξύπνιος»%άιόχιαλλοτρίωμένοςΘαgεχάγειναμιλΦ5φ$R$9ι!2rΞΩrΦs.
«γιατηνεπιχείρησήμας»%αιόχιωςυπάλληλοςγιαήνξ~έή«βρομ9>99υ;!}:Ξ!έzL
«ουπ εψ τω ποΜώ το ευ»
Στο ερώτημα: «πο4ες ε1'τ;α1 ο1

απαραt'τφτες γνώσεις,.», ίσως μπορεί
να βοηθήσει η παραχάτω «υποθετ™ή διαπί-
στωση».ΑςσυγχQίνουμε,π.χ.,τιςγνώσείςτουΑριοτοτέλημετιςγνώσειςμιας
σημερίνήςχομμώτριας(τοπαθάδειγμαείναιτυχαίοχαιδενπροτίθεταινατο
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚ!ΟΣ ΕΙΙΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟνLΙΣ:ΜΟΣ -241
συγχεχριμε'νο επάγγελμα). Από άποψη ποσότητας, η χομμώτρια, χαι μόνον

απότιςσύγχρονεςπληροφορίεςπουε'χειδεχτείμετημορφήμηwμάτων,ει-
χόνων,ωόψεωνάλλωνχ.λπ.,προερχόμενεςmότονχοινωνιπόηςπερίγυθο,
τονχινηματογράφο,ταΜmχαιό,τιαποwόμισεαπότοοχολείοτης,έχειαc™-
ζητητίπερισσότερεςπληροφορίεςαπότονΑριστοτε'λη.
Η μεν χομμώτρια ε'χει στο

εν είνψι γνώση. μυαλό της ε'να σωρό ασύνδετες,
χωρίς αλληλουχία χαι με'Θοδο
αξιολόγησης γνώσεις-πληροφορίες,
~`.~_,+`ι~ι~^-~' Γ` ενώ ο Αριστοτε'λης είχε δημιουργήσει με
.- ,γ __ιr____τ=' ι'\,ι,ν r,ι`
ωε'ρεες βάσεις χαι επιστημονmή με'Θοδο εΞνα λογιχό οιχοδόμημα γνώσεων,
που μπορούσε συνεχώς να επε%τείνει με νε'ες πληροφορίες που τις αξιολο-
γούσεχαιτιςμετουσίωνεσεγνώοη.Αη'είναιηειδοποιόςδιαφοράανάμεσα
οτη μεθοδευμε'νη «επιστημονι%ή γνώση», την οποία μπορεί χανείς να %αλ-
λιεθγήσειχαιμόνοςτου,χαισην«άλληγνώοη»,ηγνώοητου«χαφενείου»ή
της «ημιμάθειας», όπως Θα ε'λεγε χαι ο Αdοmο.
«Η γεύση Υπάρχουν νε'οι που γνωριτουν

ηςσο
Μια πmρή-ιψτορία
όλες τις τιμε'ς επώνυμων ρούχων,
αρωμάτων χαι λοιπών αξεσουάρ
%αι qχέση «πρώτης ανάγ%ης». Δεν γνωριτουν,
όμως,ότιχάποιαπαιδιάσεχώρεςτουΤρί-
_ _ ,γ-_ς=_, ν\,ι, LΥι,
τωΚόσμουδουλεύουν12-15ώρεςτηνημε`ρα,μεαμοιβήμεριχάσεwς,γιατην
•Z.ατασwευήαυτώντωνπανάχριβωνεπώνυμωναξεσουάρτηςματαιοδοξίας
τους.ΤΟδισε`γγονοήτρισε'γγονοτουΟΙiνerΤWiStδεννοιάζεταιχαιπολύγιατο
πcπjμβαίνεισήμερασηνΑφριχήήσηΛ.Αμεριχή,ούτεγιατις«χριστουγεν-
νιά™εςιCπορίες»αιςφτωχογειτονιε'ςτουΛονδίνουήτουΠαρισιού.
«Μιαεβδομάδααφότουεγχατε'λειψετοχωριότουστογειτονι%όΜάλι,για
.τώφοράσηζωήτου,ο14χρονοςΓιαχούμπΝτιάραε'πεσεσταχε`ριαμεσίτη
παιδιώνεργατών,οοποίοςτουεξασφάλισεωμβόλαιοεργασίαςσεφυτείαχα-
ώ,σηνενδοχώρατηςαπτήςΕλεφαwοστού.Όπωςχαιπολλοίάλλοινε'οιτης
ηλιχίαςτου,οΝτιάραπαρασύρθηπεαπότηνυπόσχεοητων135$δολαρίωντο
έτος,γιατηωλλογήτουπολύτιμουχαρπού.ΔενήξερατιείδουςδουλειάΘα
έ3tανα.Δενήξεραχανπούπηγαίναμε,διηγείταισήμερα...Μετάε'ναε'τοςεξο-
πU™ήςεργασίας,οιδιο%τήηςηςφυτείαςπλη'ρωσετονΝτιάραμόλις14$δο-
ίάρια.ΗυΝιCΕFεχτιμάότιπάνωαπό150.000παιδιάαπότοΜάλι%αιτην
_υπούθχιναΦάσοεργάζοwαισεφυτείεςηςΑχτήςΕλεφαντοστού...
Οι διαυμάνσεις της διεθνούς τιμής του παχάο ειt#ινούν από τα χρημα-

τιστήρια του Σ™άγου %αι της Σιγιtαπούρης... Η τιμή του π™άο, της πρώτης
ύλης για την πατασwευή της σοwολάτας, του αγαπημε`νου εδε'σματος της Δύ-
σης, βρίσπεται σήμερα στο χαμηλότερο σημείο της ιστορίας της.Ι
Απάντηση:
«Κι εμε'να τι με νοιάζει, αν μπορώ να φάω φτηνά ην αγαπημένη μου σοπολά-
τα. Άλλωστε, δεν μπορώ να %άνω τίποτα ενάντια σε αυτούς τους χαttούς «νέ-
γρους» ιδιοΉτήτες των φυτειών, %αι μάλιαα, αν δεν φάω τη σο%ολάτα μου, ο
Ντιάρα δεν Θα πάρει ούτε 14$».
Συμπε'ρασμα:
Πριν ην «παγχοσμιοποίηση», τις δε%αετίες '50 %αι '60, ο ανταγωνισμός ήταν
πιο υγιής χαι οι λεγόμενοι «όροι του εμπορίου» (Τerms οf trαde) ήταν πολύ
πιο δί%αιοh Τότε, οι περισσότεροι ιδιο%τήτες φυτειών ήταν λευχοί Μαι ανάμε-
σά τους χαι πολλοί Έλληνες. Πουλώντας μεQιχούς τόνους χαχάο μπορούσαν
να αγοράσουν ε'να τραχτε'ρ. Σήμερα, πρέπει να πουλήσουν πολύ περισσότε-
ρους τόνους %αχάο για να αγοράσουν ε'να τQα%τε'ρ. Πθιν δε'χα χρόνία ολό-
%ληρη η αφριttανΜή ήπειρος συμμετείχε σε ποσοστό ο,7% στο παγ%όσμLο
εμπόριο χαι σήμερα, με ην παγχοσμιοποίηση, συμμετε'χει σε ποσοστό ο,3%.
Πάνω από 50 εχατομμύρια Αφριχανοί είναι φορείς του ΑιDS ttαι, λόγω αιmίς
της επιδημίας, 20 εχατομμύρια παLδιά στην Αφρmή έχουν χάσει χαι τους δύο
γονείς τους. Σε έχttληση των ηγετών της Αφρ™ής για μείωση των τιμών των
φαρμά%ων, σε τLμε'ς αντίστοιχες του βιοτ™ού τους επιπέδου, ο Αμεριχανός
πρόεδρος στη Γένοβα αρνήθηχε να ασttήσει την επιρροή του προς αυτή την
%ατεύθυνση, όπως βέβαια %αι οτη μείωση των χρεών των χωρών αιπών προς
το ΔΝτ %αι την Παγχόσμια Τράπεξα.
Ήδη, οι πεQισσότεροι Έλληνες ιδιοt{τήτες φυτειών, ευχαριστημένοι από
τη φιλοξενία των «Νε'γρων», που τους επε'τρεψαν να πλουτίσουν, «παλιννό-
οησαν», φέρνοντας αρχετά ttέρδη. Πίσω τους έρχονται ή προσπαθούν να έρ-
Θουν χιλιάδες πρώην εργάτες φ'υτειών, ελJtιζοντας να βρουν χι αυτοί αντίσtοι-
χη φιλοξενία επιβίωσης χαι όχι απαραίητα πλουτισμού.
Η γνωσή Ιταλίδα δημοσιογράφος Ο. Φαλάτσι, γεμάη «ορ);7' πα/ περ7φά-
νm»(οτίτλοςτουνε'ουηςβιβλίου)γράq}ει:FL##,€Lα~eΞ:Ξτ.ε:2±Ξ±±:95Ρ~ΟΙgΞ±εΞ
ά παιδιά %αι βάρχες
{Ρ.!.ξε'±Ι}±±gBςsiΑΩgLμΊίgα!g±±g±!#Lό_νι&€Ίαεj±Ίί
jΞ:ήmιQj2. 'Οταν μια σι)γγραφε'ας που έγινε διάσημη για τις δήθεν χοινα+
νι%ε'ς ευαισθησίες της τελειώνει το τελευταίο βιβλίο της με την παραπάνω δή-
λωση, %αι το βιβλίο αυτό πουλάει πάνω από ένα ε%ατομμύριο αντίτυπα μόνο
1. Από άρθρο των ΝeW yοrk Γί.me§, στην Καθφμερινφ', 31.08.2001.

ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜσΣ -243
στηνΙταλία,τότεδιχαιούταιχαιοσυ'\tτηρητmόςηγέτηςτης«ΛίγχαςτουΒορ-
θά»,Cώμπε'θτοΜπόσι,ναζητάειτηχρήσηχανονιώνχατάτωνπλοίωνπουμε-
ταφε'ρουνλαθρομετανάαες.Ηχατάταάλλαπισrήχαθολmη'χριωιανήήταν
υπε'θτουπολε'μουστοΙρά%χαι,τοσημαν™ότερο,είναιυπε'ρτηςπαγποσμιο-
ποίησης,όπωςηνεwοείοΜπουςχαιχατάαιtτώνπουΘε'λουνμιαάλλη,πι,ο
Ξrέψ#Οπ:έχ_ς:Ξμιιςο:!Ομί:Sηπ*#η;*νιΈότυτες,::ί-Τ=υ::::#ώgμ.:#
€αΈ
_.-λ.__-_-___
τα___ .. ,
προ.tόντα που Θε`λουμε χαι από πάνω
πλέον γςι„ ζήgΟυν σ™ς` χά!rρλεs~τους. Δ`ή
λαδήσα™αλοίχ-δίδΞiaύί-χατ-~δή:μi*άtγέ-ξtΙδεύ':ώςλε.μεέ:i-έ-ςά-ςψΞέ/-ζ=ι3άξ:Ιh
φύσηυποδεε'σ[ερουςγιαναμαςυπηρετείτε,όπωςείχετοΘάρροςναισχυρι-
Cπείχάτιτε`τοΌοΧίτλερ,αλλάτουςλε'μεε'μμεσαότιείστεπεριττοίχαιτώρα
δενσαςχθειαζόμαcπεπι,α.Μελίγαλόγια,πήραμεό,τιήτανναπάρουμεαπό
εσάςμετηνcmο™ιοπρατίαμας,ε%τελε'σατετοχρε'οςσαςαπε'ναν™στηφύοη
χαι στην ανθρωπόητα χαι τώρα φάτε μόνοι τις σάρχες σας. Ενώ 2.8 δισεχα-
τομμύριαάνθρωποιζουνμεεισοδήματαΉ}άτωτων2δολαρίωντηνημε'ρα,οι
αγελάδεςσηνΕυρώπηχαταναλώνουνχαθημερινά4δολάριαγιατροφή.Δη-
λαδη`,χαλύτερααγελάδαηνΕυρώπηπαράάνθρωποςσηνΑφρ™ή;(Μονά-
ξιη/ά δ™ά μας: βλε'πε παγχοσμιοποίηση).
πους «να τη βρίαουν» στη ζωη' τους. Στις

17 Μαtου 2003 γιορτάστη% η «Παγχόσμια Ημε'ρα για δίπαιους χανόνες
εμπορίου»ΟνοrΙdFαίrΤrαdeDαy)απόηνομώwμηδιεθνήοργάνωση.Εί-
γαιμιαοργάνωσηοτηνοποίαμετε'χουνχατασmίματαπαιεπιχειρήσειςσεπε-
ρισσότερεςαπό20χώρεςτουΚόσμου.Ταμέλητηςδεσμεύονταιναδίνουνδί-
mιουςμισθούς,ε™αιρίεςαπασχόλησηςσευποβαθμισμε'νεςπεριοχε'ςχαινα
σε'βονταιτοπεριβάλλον.ΗεπόμενηwοrΙdFαίrΤrαdeDαy%αθορίσηχεγια
τις8Μαίουτου2004.Παρόμοιεςπρωτοβουλίεςαποτελούναπανη'σειςευαί-
οΘητωνχαιαεπτόμενωνπολιτών,οιοποίοιαρνούwαιτονολοε'νααυξανόμε-
νοχυνισμόχαιτηναδιαφορίαγιατονωνάνθρωπο.Είναιάνθρωποιπουπι-
cπεύουν ότι υπάρχουν εναλλαχτ™ε'ς χαι πι,ο ανθρώπινες λύσεις από το να
ιmβιβάσουμετηζωήμαςσ'ε`ναπαιχνίδιρώσιχηςρουλε'τας,όπωςα%ριβώςοι
_#τ#αΞΈ-F:ήέοΞg#:g-χ±ί;Ξ+ί::#α:#j#;
244 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΙΠΣΤΟΦΙΔΗΣ
στα
λόγοναείναιοπαδόςηςΘεωQίαςτης«Qώσι-
ενtελώς εξατομ™ευ-
Χης QΟυλέτας» ως
ως tίανόνα %οινων™ήςυιJμμωιιιι5
tίανονα %ΟΙνωνm`ιιs συμβίωοης υ.
σεμυυ
μιαυ , υυ.~, _]_._ _ Γ _
μένηχοινωνία.Δίαφορε™ά,πQέπειναcπιμφιλιωθείμετηνιδέαότιΘατQώ&
μόνολαγούςχαιβατράχιαήΘαγίνειχορτοφάγος.Αυτόςπουδεννιώθει%αι
δενείναιδυνατόςσανλιοντάθιπQέπειναείναιwαιπολύαφελής,γιαναέχει
πειστείότιείναιπροςόφελόςτου,αν%άποτεφαΎωθεί.Τομέλλον,μάλλον,Θα
πριΘείαπότην%Qίσιμημάζααυτώνπου,ανχαιείναιοίπεQισσότεροι,επιθυ-
μούνπολύναφαγωθούνχάποι;ε,γιαναολο%ληρώσουντονσ%οπόγιατον
οποίονέχουνταχθεί.ΕχτόςπιανπιστεύουνότιμποQείttάποτεναγίνουνm
αυτοί δυνατοί σαν λιοντάQια -αυτό είναι το πιΘανότεQο. Γι' αυτό τέτοιες
πρωτοβουλίεςανθρώπινηςαλληλεγγύηςδενέχουνμεγάληαπήχηση(βλέπε
#ρξοεςπ8εορ,;`Ο#υσΈέ;_:_:_ΞΟρ#~ΤΥςσ_::λΙ:ΟyΞέ:ΙΞ:ΞΟ,ωξ;#έτα#ε#ο
ΑδόλφοςΧ.,πώ-ι.ί™Φίξδτ~ά;'όίί':«οιώάζ-ε-ς.-έίναισαντκπόρνες.'Οσοπερισ-
σότεQοτιςπιέζειsτόσοπερισσότεροενδίδουνστκεπιθυμίεςσου»Γιατον
επφρασήτηςπθωτόγονηςδύναμης,τονσυνειδητοποιημε'νοοπαδότηςΘεω-
ρίαςτηςφυσιπήςεπιλογής,όπουοιδυνατοίπρε'πειναεπwρατήσουν%αινα
επιβάλλουντηΘέλησήτουςπάνωστουςπολλούς«ηλίθιους»,οιλε'ξειςC™νει-
δητοποιημένηομαδιχόηταwαιανθρώπινηαλληλεγγύησημαίνουνό,τιτολι-
βάνιγιατονβελξεβούλη.
<Αχόμη και ύποπτα μεταλλαΎ-

Ο Νέος μένατQόφιμα
Μεταλλα ος Κόσμος. είναι μια κάποια λ;ώση για τcw
υποατισμό»
:Ιαφτλ#ούς;
ΤΙΜΕ
«ΤόνοιφρούτωνπήQαντονδQόμοτηςχωματεQής,βούτυQοχαιχQέαςχατα-
στράφηχανστονβωμότωνεπιδοτήσεων%αιτηςπαψοσμιοποίησηςτηνίδυα
στιγμήπουηΜαύρη'Ηπειροςλιμο7{τονούσε.Τώρα,γιανατηχορτάσουrψ
πQοσφεύγουνωαμεταλλαγμένα».2'Εχείδημιουργηθείτελευταίαέναςμύθος
σχετιχάμεταμεταλλαγμέναπρο.tόντα,που%αλλιεθγείταιαπότολόμπιτωγ
2.Απόάρθροτουπεριοδ™ούΓ+ΜΕ,σταΝε'α,19.08.2001.
ΕΝΑΛΛΑΚΊΊΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -z45
εταιρειών βιοτεχνολογίας. Ο μύθος πως, δήθεν, τα μεταλλαγμε'να προ.tόντα

Θα δώσουν λύση στο πρόβλημα της πείνας του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου.
Πρόσφατα, μάλιαα, ο Αμερ™ανός πρόεδρος χατηγόρησε ην Ε.Ε. ότι με το
να μπούχαάρει την εισαγωγή μεταλλαγμε`νων αμερ™αν™ών προ.tόwω'ν σrην
Ευρώπη ενισχύει την πείνα οτην Αφρ™ή. 'ααν πετιούνται εχατομμύρια τόνοι
αγρο™ών προ.tόντων στις χωματερε'ς, είναι υποχρισία από τις ιιπΑ, αλλά %αι
από την Ε.Ε., να μιλούν για ην ο'ι)σιαα™ή χαταπολε'μηση της πείνας. Στο με-
ταξύ τα μεταλλαγμε'να προ.tόντα παι οι επιδοήσεις των αγρο™ών προ.tόwω'ν
σε ιιπΑ χαι Ε.Ε. ε'χο'υν χατασιρε`Ψει εντελώς η βάση της αγροτ™ής Παραγω-
γής σnιν Αφρ™ή, η Λ. Αμερ™ή χαι σε χώρες της Ασίας, χι αιπό είναι το %ύ-
ριο πρόβλημα. «Αντί να ταίσουν τους πεινασμε'νους προτιμούν να μπο™ώ-
σουν τους άπληαους».
/ Μετά την οmΟλογ™ή χατααροφή του Τσερνόμπιλ οι γερμανmε'ς αρχε't
ε`πρεπε να χαταcπρε'ΨΟ'ιnr μερmε`ς χιλιάδες τόνους ραδιενεργού αλευριού χα
αόνης γάλαttτος. Όμως χάποια πραχτmά χαι «αεγνά σαν παξιμάδι» μυα
(μεταλλαγμε'νοι ναξι), σχε'φτηχαν πως Θα ήταν προτιμότερο να οτειλουν
\μο+±σμε'ναπρο.tόν[ααουςπεινασμε'νουςηςΑιΘιοπίας!
ο σχεmmό ήταν απλό. Αν τα τοποΘετούσαν στους ειδ™ά διαμορφωμε'-
1Ι
νώς χώρους αδρανοποίησης μολυσμε'νων απορριμμάτων των παλιών ορυ-
χείων αλατιού της Γερμανίας, Θα χαταλάμβαναν χώρο που πόστισε πολύ η
διαμόρφωσή του. 'Οπου αλλού χι αν τα πε'ταγαν, Θα μόλυναν το ε'δαφος.
Έτσι, σχε'φτψαν να τα πετάξουν στα οτομάχια χάποιων πεινασμε'νων, αλλά
πολύμαριάαπόηΓεgμανί9Μ ενός Θα
^η
του υπερπληθυσμού ης Γης χαL αφετέρο'υ, οι
Θίοπες Θα τους χρωαο ωμοωνη για την
Θεια. Αν, βε'βαια, αυτό λε'γεται «βοήθεια ανθρωπιcπ™ή, τότε πρε'πει η Γη να
είναι επίπεδη, όχι σφαιρ™ή». Οι σχεδιαcπε'ς την «πάτησαν», με ην επιμονή {
τσυς σην ο™ονομ™ή αρχή χόcπους-οφε'λους. Αwί να στειλουν την πραμά-
τεια αεροπορ™ώς, οπότε Θα γλίτωναν προσωρινά μερ™οί δυσωχείς πεινα-
σμε'νοι, προτίμησαν την πι,ο φτηνή λύση, που ήταν με τρε`νο με'χρι το λιμάνι
της Βρε'μης χαι μετά με το βαπόρι. Αν χάποιοι τρελοί Γερμανοί ο™ολόγοι
ΑιΘιοπία Θα ήταν φτηνότερα.

Αυτή η απερισχεψία των σχεδιαστών είχε χαι άλλες παράπλευρες συνε'-
.τειες χαι, μάλιστα, με τεράστιο χόcπος στην πρόοδο της επιστήμης, η οποία
έχασε μοναδ™ή ε™αιρία να διαπιcπώσει αν το ραδιενεργό αλεύρι ttαι το γά-
λα, τα οποία, αν χαι μολυσμε'να, εξαχολουθούν να παραμε'νουν λε™ά, Θα με-
τάλλασσαν τους ΑιΘίοπες σε «Λεύχοπες». Μετά από αυτό το γεγονός άρχισα
m εγώ, όπως χαι η Οριάνα Φαλάτσι, να πιστεύω πως τελ™ά οι ο™Ολόγοι χαι,
γενmά, όσοι είναι χατά της παγtίοσμιοποίησης, αποτελούν η μεγαλύτερ'η τρο-

χοπε'δη της εξε'λιξης Χαι ης Προόδο'υ ης ανθρωπότητας. Στε'ρησαν τη δι)νατό-
ητα της ισότητας προς τα άνω όλων τω`ν Μαύρων, διότι Θα μπορούσαν να γί-
νο'υν όλοι σαν τον Μά™λ 'Ιζάχσον. Αιrtοί, λοιπόν, αποτελούν το πιο αναχρονι-
α™ό χαι οπισθοδρομ™ό χομμάτι ης %οινω`νίας. Αν δείτε μάλιαα %αι τις ε™ό-
νες τους στην τηλεόραση (ωνήθως αξύριστοι, ατημε'λητοι χαι άσχημοι), είναι
όπως οι Ταλιμπάν. Οι %αλονnjμε'νοι ο™ολόγοι που συλλαμβάνοwαι από την
αστνυνομία δεν αποτελούν ε™όνα άξια προς αναμετάδοση, διότι μπορεί να
αποτελε`σο'ιιν πρότυπα προς μίμηση. Αυτός φαίνεται πως Θα ήταν %αι ο χύριος
λόγος που όταν ρώτησα τον ανειδίχεΊjτο χαι άνεργο, αλλά μοδάτο (φοράει μό-
νο επώνυμα ρούχα) γείτονά μο'ι), αν Θα ε'ρΘει μαζί μου συην αwιπολεμ™ή δια-
δήλωση, η απάντησή του ήταν: <πι δουλειά ε'χω εγώ με τους μαλλιάδες». Σω-
Cπός! Δεν μπορείς το μεσημε'ρι να πας σε διαδήλωση με μαλλιάδες χαι το βρά-
δυ να πίνεις χαφε' σtο ίδιο μαγαζί πο'υ πίνου`ν οι gΙαmουr ρeορΙe. Ή το ένα ή το
άλλο («ε%λε%τ™ε'ς συγγε'νειες», όπως Θα ε'λεγε χαι ο ™αίτε).
Και μια συμβουλή για το Κοινων™ό Φόρουμ: Η χοινωνία μας

(εξωτερmά) εργάτες χαι
λοιπόν, μαζ™ότητα Cπις χινητοποι-ήδΞΓς
έΔ-,έ#ΊΞί#ε#,?μ2εsν;-%-:
ωση %ατεβείτε με γούνες χαι Αmαnί. Πρε'πεL όμως
να χάνετε %αι Fαce cοntrΟΙ, γιατί αν δουν ανάμεσά σας %ανε'να «γύφτο» ή
«αράπη» Θα σας ξαναφύγου`ν.
Η ξενηλασία πσυ έγwε δηjσανεξία*

πα,ημε'νη»
Σε μια πανευρωπα.t%ή ε'ρευνα
της Ευrοstαt, που δόθηπε οτη δημο-
σιότητα στις 8 Νοεμβρίου του 2001, οι
* Οι ΣπαρτLάτες ε'μειναν γνωστοί σην ισιορία για δύο χυρώς πράγματα: Για τον
ηρωισμό τσυς παι η «δυσανεξία» το'υς απε'ναντι σε οτιδήποτε ξε'νο. Γι' αυτό ttαι σnrιν,
t{ατά τα άλλq εύφορη πεδιάδα τσυ Ευρώτα δεν ευδοχίμησαν τόσο πολύ τα γράμματα
ιtαι οι τε'χνες. Ο μόνος wαλλυτε'χνη Σπαρτιάης που γνωριΈουμε ήταν ο Τυρταώς, πι αυ-
τός ήταν μετανάσης από την Ιωνία. 'Ετσι εξηγείται ο υπερπατριωτισμός το'υ. Η «δυ-
σανεξία» είχε χατοχυρωθεί χαι νομmά, με ην ξενηλασία. Η ξενηλασία εξαχολουθεί
στη Μάνη να ε'χει το χύρος εθιμ™Ού δ™αίσυ, χωρίς να ε'χει την ε'wοια το'υ ρατσισμού.
Αν πάποιος Έλληνας ή Τούρχος, δεν έχει σημασία, πάει, σε μη τουριcπι%ή σεξόν, σε
μερ™ά χωριά ης Μάνης χαι δεν πει «ποιανού είναι» ή «σε ποιον πάει», του λε'νε <wα
ην χάνει Cπα γρήγορα». Αν Θε'λεις ην ερμηνεία της λέξης «δυσανεξία», τότε χρειάξε-
σαι ένα λεξ™ό σtο σπίτι. Τα φrηνά χοστίξοrυν όσο δύο Lίfe & styΙe περιοδ™ά ή όσο δέ-
?tα αθλη™ε'ς εφημερίδες. Κι εγώ δεν ήξερα την αχριβή ετοιμολογία της λέiης δυσανε-
ΕΝΑΛΛΑΚrΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΊ`ΟΛ1ΣΜΟΣ -2m
νε'οιτηςΕλλάδος,ηλι%ίας15-24ετών,αποδείχηχανπρωταθλητε'ςσηνξενο-
φοβία.Σεμιαεποχήπουόλοιμιλούνγιαπαγχοσμιοποίησηχαιπολυ-πολιτι-
σμ™ότητατωνχοινωνιών,οινε'οιηςΕλλάδος,πουοτησυwριf™ήτουςπλει-
ονότητα(72%)απεχθάνοwαιτηχειροναχτιχήεργασία%αιεξαρτώνταιοι%ο-
νομιχάαπότουςγονείςτους,αποδεmνύοwαιπι,Οσυντηρητιχοίαπότουςίδι-
ουςτουςγονείς.Σύμφωναμετηνε'ρευνα,«ε'ναςωουςτε'σσεριςΈλληνεςπι-
Cπεύειότιοιξε'νοισηχώραμαςείναιπολλοί,qπωχοίχαιάχρηcποι,δηλαδη'η
παρουσίατουςδεναποφε'ρειτίποταΘετmόχαιπρε'πεινααπελαθούνάμε-
σα!».Τοπι,οσυνταραχτ™όείναιότιμόνοτο4,1%τωννε'ωνμαςπιστεύειότι
οιξε'νοιείναιισότιμαμέλητηςχοινωνίαςμας.Σύμφωναμεστοιχείατου2003,
«το90%τωναπασχολουμε'νωνσεαγθοτιχε'ςεθγασίεςστηχώθαμαςείναιμει
ταγάστες».Φανταστείτετοναπόσ.θατοπαναπάρητουαγρο'τηπαοισμe'νο
γιατε'σσεραχθο'νιαστηνχαφετε'θιαCουχωθιού,με'χθιδηλαδη`Τιςεπόμενες
επλογε`ςγιαναμπε.μεμε`σοστηΔΕΗ,γαβQίξειw.απο'πάνωτους«αχάQι-
στους» εργάτες τού πατε`ρα του, που «παίgνουν τις δουλειε'ς μας». Τελιχά,
πθάγματιχάλασεο%όσμος.ΟισχλάβοιτουΛαυρίουμπορείναμηνε'λεγαν
χάθεβράδυπρινπάνεγιαύπνο«ευχαριστώ,πύριε,πουμουεπιτρε'πειςνα
ξω»,αλλάδούλευανοτιςστοε'ςτωνορυχείωνμεμόνηαμοιβήτοφαγητό%αι,
το σημαντwότερο, δεν φορούσαν επώνυμα ρούχα ούτε χυχλοφορούσαν με
ΜercedeS. «Ρε ω, είδα ε'ναν Αλβανό η Μύχονο να φοράει Λα%όστ χαι να
τρώειασταwό!!Τιλες,ρε...,σοβαρά;Πω,πω!Καιτώρατιχάνουμε...;Θαπρε'-
πειναβρούμεχαινούργιεςμάρχες...».«ΚατάτηδιάρχειατηςΟΘωμανιχη'ς
αυτοπρατοθίαςυπήρξανχρονιχε'ςπερίοδοιχαιπεριοχές,όπουοΈλληνας
δενεπιτρεπότανναμιλάειφωναχτά,νατραγουδάει,ναχορεύει,ναγελάει
μπροcπάσε%όσμο,ναφοράειαρχοντ™ε'ςβράχεςχαι,γενιχώς,ναπθοχαλεί
δείχνονταςότιείναιεξίσουχαλάόσοχαιτααφεντιχάτου».3Μελίγαλόγια
δενε'πρεπεναξεχνάειπωςείναιχατώτερος%αιε'πρεπεναφε'ρεταισανχατώ-
ξΦόπωςχαιάλλωνλεΈεων.Παmόε'χωλεξιχόστοσπίτι.ΔενείναιχαΜ5νααναγνω-
ρ€εκτκελλείψεςσου.Οιμόνοιπωδενμαθαίνοwείναιαυτοίπουνομιζουνπωςτα
ξε'ραwόλα.Μηντρωςσwε'χειααααχόπαιγαρίδες,φάεχαιχαμιάσαρδε`λαήφαχε'ς.
ΚάνειχαλόCπαε'ντεραχαισιομυαλό.ΟΣαράης,ότανδενήτανχαλεσμε'νοςσεχα-
*αοcmm#^ΞΞ.'π°:ΟΞ#`Τ,:mέ^ξ.±.e..:.Se±ψΨgι_,έπQC™ζ,κέιyκφ.ρυΞ.*ώΞώ:άνΞέ:#:*
ίια.Ωραώςμποθείναμηνε'γwξαλλάε`γινεσοφός.Διάλεξεε'νααπόταδύο.(Ηπρό-
•Αηοητηςαυτο-αμφισβήτησηςχαιτουαυτοσαθχασμού,σεCnJνδυασμόμετοχιούμορ
αmΘερcmείες-σο*λειτούργησανΘερcmεmιώmιενίqχυσαντηδημιουργιχότηταγια
•αινοτόμεςιδε`εςχαίαλλαγε'ςσηνΑθηνα.ύίήΔημοχρατία.ΚΟινωνίεςπουδενανε'χη-
•Wχαμίααυταριτmήπαρε'μεινανωάσιμεςη'περιορίστηχανσηνυλmη'ανά™ξη.
Χαρςαμφισβηη'σεις,αναξητήσειςπαιανατροπε'ςδενυπάρχουναναλαμπε`ς).
3.Δημοσθε`νηΔανιηλίδη,ΗJνεοεΜψι#φ'ποιψωψι`αmοιxοtιΌρι'α,εχδ.Νε'αΣύνο-
ρα, Αωίνα 1985.
τερο ον. Δεν μπορείς να είσαι φιλοξενούμενος σπι χώρα μας, να ε'χεις δηλαδή
την ανοχή μας Μαι να δείχνεις ότι περνάς εξίσου %αλά ή χαλύτερα από εμάς.
Αυτό λε`γεται χατάχρηοη φιλοξενίας αν όχL πρόπληοη. Έχω διαπληχτιcπεί με
Αρβανίτισσα δααάλα, χριαιανή-ορΘόδοξη, που Θα πεθάνει από την αγωνία
της με'χρι να μάθει «αν η t4αλύτερη εwιάχρονη μαθήτριά της είναι τελmά Βο-
ρειοηπειρώτισσα ή Αλβανή, για να δει τι βαθμό Θα ης βάλει». Η ίδια δασχά-
λα Θα ήταν υπερήφανη αν την ελληνΜή σημαία τη σή%ωνε μαθηής μιας ανώ-
τερης φυλής, από αυτές που δεν Θα την χαλούσαν ποτε' για ttαφε' στο σπίτι
τους γιατί η Θεωρούν tίατώτερη. Όμως αή Θα ήθελε πολύ να πει ότι την ιtά-
λεσαν οι χύριοι ΜυeΙΙer στο ίδιο τους το σπίτι, αχόμη πι αν χρειαζόταν να
τους γλείψει τον ρορο.) 'Οταν, στο όνομα του δήθεν φιλελευθερισμού προς
τους ομοίους μας, είμαστε ανεwτ™οί σε παρόμοιες συμπεριφορε'ς δυσανε-
ξίας φίλων μας ιι;ρος ξε'νους, τους wάνουμε ι{ωtό ιtαι είμαστε νομίζω συνε`-
νοχοι. Οι ενήλ™ες μαθαίνουν-αλλάζουν μόνο με τη με'Θοδο του σοπ (βλε'πε
ιtεφάλαιο: ιtαινοτόμος μάθηση).
Είναι πολύ εύttολο να επιρρίψουμε την ευθύνη ενός τέτοιου χλίματος ξε-
νοφοβίας στις λανθασμε`νες αντιλήψεις που δημιουργούν οι επιφανειαχές
χαι οχεδόν διαστρεβλωτΜε'ς ε™όνες των ΜΜΕ για τους ξε'νους, αρνούμενοι
ότι το σχολείο ttαι η ο™ογένεια ε'χουν ε'να σημαντmό μερίδιο στη διαμόρ-
φωση στάσεων χαι συμπεριφορών των νέων. Το ξωνtανό μάθημα της πολιτι-
χής παιδείας με αναφορε'ς σε επίχαιρα προβλήματα της ανθρωπότητας,
όπως πόλεμος-πείνα-μετανάαευση χαι ρατσLσμός, βLοΎενετ™ή %αι βιοηθι-
χή, παΎχοσμιοποίηση χαι πολυ-πολιτισμ™ή %Οινωνία χ.ά., όπως δηλαδή γί-
νεται οτις περισσότερες χώρες της Ε.Ε., σ™ι χώρα μας είναι άγνωστο, σχεδ6ν
απαγορευμε'νο. Αντ' αυτού Cπα σχολεία μας εξαχολουθούν να διδάσχουν το
δημοχρατ™ό πολίτευμα σ' ένα «μαυσωλειαχό στιλ», όπως την αγωγή του
πολίη πριν μεριχε'ς δε%αετίες.
Οι εχθε'σεις ης ΕuοStαt, των προηγούμενων ετών, πάνω Cπο ίδιο Θε'μα εί-
χαν παρόμοια cπ)μπεράσματα. Είμααε, επιτε'λους, οι «πρώτοι» οην Ευρώmι
σε χάτι χαι όλα δείχνουν ότι δεν Θε'λουμε να χάσουμε αυτή την πρωτιά, οτην
ξενοφοβία. Αρχετοί χαθηγητε'ς ης δευτεροβάθμιας ει+παίδευσης ταυτιΈονται
ήδη με τις Θε'σεις αυτές των νε'ων χαι οι %αθηγητε'ς που τολμούν να αναφερ-
Θούν ανοιχτά Ματά του ρατσισμού χαι της ξενοφοβίας με'σα οτο σχολείο νιώ-
Θουν ότι ανεπαίσθητα τείνουν να γίνουν μειονότητα. 'Ενα επίχαιρο Θέμα πcω
ωξητιε'ται σήμερα σε ολόχληρη την Ευρώπη, η νε'α μεταναcπευτ™ή πολιτ™ή
εν όψει της «παγ%οσμιοποιημένης-πολυπολmσμΜής ttοινωνίας», φαίνεται ότι
μαςαφήνειαδιάφορους.jΑ±!εξLάίΩΞ±ιgggg§ 9g§~,ΗλΡ_ΙhΧ`9ιm7tjΩg
άλλους λόγους, το
γπρόβ_ληιμ9.ε`_χΡι άμεση σχε`ση ttαι με τοιε.πι ατ™ό π
ε'λλον, είτε τους
9j`~Ύ±ίi`ΞΞΊ}Ί$Ξ*Τ§i:ΞΞί',-™ξmΞiΞεΞλ:έΦ~iΤL±~ΞΕiΦ-Q,ψν~Φ#
ά~ρ`έ;'σειΊΞίτεόχιi"`δmά`Γε.ίύ-αιυποχ~ρξφμε'ν.9ιναεQγ.ςΞg~QΦΆιμε`ξέ™φψ.Sέ
ίΓ „.„ιιιt,.`/_t`t `ι\τ. `
ΕΝΑΛΛΑΚ'ΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚ!ΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2,49
ση της Ελληνίδας επιτρόπου για την αγγλ™ή γλώσσα, σήμερα, αποδο%ιμά-

σθηχεαόπολλούς,σεμερ™άχρόνιαΘααναγχαcπούμεναηνυιοθετήσουμε
εχ των πραγμάτων (αd hοc).
ΑχούγεταιπολύσυχνάηαφελήςΘε'σηότι,ενόψειηςοΝΕχαιτηςελεύθε-
ρηςμεταχίνησηςχεφαλαίω'νχαιεργασίας,εμείςδενε'χουμεναφοβηθούμετί-
ποτα, διότι η ελληνmή γλώσσα είναι πολύ δύσχολη χαι δεν επιτρε'πει σε ξε'-
νους να μας ανταγωνιcπούν σmιν ελληνιχή αγορά εργασίας. Για πολλούς Θεω-
ρείται δεδομε`νο ότι η Ελληνιχή Θα είναι η μόνη γλώσσα επ™οινωνίας, αχόμη
::ίεΞίρμγαάεδταοιτμ%ξξ:Ξ;Έξηδ#ίθνεξ:#:οαjΙχπε;ςλ#λρ:ξ::tχ;::η;σοελιυς_:::
λιτισμιχού Κόσμου, όχι μόνο λόγω ΟΝΕ, αλλά χαι λόγω της ραγδαία επερχό-
μεηπςοπΜα:ςχ::χ:Οεπ#Ξ2αφείε„ΙΟπΟίεςε,χΟwυψηλόβαθμααελε,χηδια.
φόρtmι εθν™οmίτων, διοθγανώνουν σεμινάθια διαπολιτισμιχής-ενδοεπιχειρη-

σι™ής Cπ)νεργασίας. Το φαινόμενο, που είχε ξεχινήσει πολύ νωρίτερα με ορ-
χήστρες t4αι ποδοσφαιρ™ε'ς ομάδες, άρχισε σήμερα να παίρνει μεγάλες δια-
αάσεις σε όλα τα επύtεδα εργασιαχών σχε'σεων.
Το προεδρείο της γερμανmής εταιρείας Αdίdαs-Sαιοmon ΑG αποτελείται
από άτομα από (6) ε'ξι χράτη. Το τμήμα ΜarΚeting ης γερμανιχής εταιρείας
Βrαυn ΑG αποτελείται από 42 σιινεργάτες από 17 χώρες. Αυτά σε μια χώρα
όπωςηΓερμανία,ηοποίαδενχαραχηριζότανπαε'γιαηνανεχτ™όητάης
προς τον ξε'νο. Μπορεί να %αταλάβει ttανείς τις δυσπολίες επ™οινωνίας σε
άτομααπόχώρεςμεδιαφορε™ε'ςγλωσσ™ε'ςπολιτισμ™ε'ςαξίεςχαισυμπερL
φρε'ςttαιταπροβλήματαCnJνεργασίαςχωρίςπροηγούμενηπροετοιμασία.
Αχόμη χαι οι αμιγείς ελλην™ε'ς εταιρείες πο'υ Θε'λουν να επιttρατήσουν σε
ξε'νεςαγορε'ς,πρε'πειναπροσανατολιτονταιπροςτηνχατεύθυνσητωνπολυ-
πολιτισμιχών συνθε'σεων των διοιχητwών στελεχών τους. Σήμερα, ήδη, τα
ενημερω™ά φυλλάδια πολλών ελληνmών εταιρειών είναι δίγλωσσα χαι με-
%Χσε'::ι%%ίς#ότνα:mΤπγ,:ΊγmλΙrΧnήmγΑrξ:ρσ:α.nΞ-:;Ι5n-εοτ-ΞίQΞ-ιj.ξΞ,ιΤ~?Ψ:#.#Ρ_:Ψ.ξ..ξ'..ΧΞΞΞέ[
χαι, επει-
#Ξ#±σgΞαg;Ή%'#::~ίδΞ>ι#έ%f#%t;e##ΞΈ:τ8L::~ο9ΊΊ:Ξf: ΕΞΞiΕi`ΕΕόΕΗiiπΞm,
μάνε,αcοrρΟrαte είναι α
_ψ~Φ-?ΙΩgψ qμ€ΡΑ%qγ.~Ι#ώΦ
ς πολύ-πολιτισ είγαι το ίδι
α αφήσουμε να γίνει η χώρα μας ξε'φραγο αμπε'λι

Την ευθύγη όμως σ' αυτό το πρόβλημα την ε'χει η ΠΟλιτεία, o'χι ο-οπο-.οσδή- ί
™ε φουιtαράς μετανάστης, που απο' ανάγ#η, αλλά παι απο' χρέος προς την `ί
ωtογε'νειά του, όπως ο`λοι μας, αναζητεί χαλύτερες συνθή#ες ζωής, ο'που ```
ιρω ο'πως μπορεί.
Αναπάητα Αφελείς εQωτήσεις ενός μακQοχQό-

νια ανέQιγο'ιl πQος τσν Ί4ο Κ
ενόες:#Ξτό:μ:εε;ρ#ναη%gΟχ-*
(Μην περιμε'νετε σαφείς απα-
ντήσεις ή προβλε'Ψεις για το με'λλον της
εργασίας. Εδώ, μπορώ να αναφε'ρω δε%άδες προβλε'Ψεις σοφών που διατυ-
πώθηχαν πριν δυο %αι τρεις δε%αετίες για το με'λλον της οιχονομίας χαι της
εργασίας, τις οποίες αν διαβάσετε Θα αναρωτηθείτε για την ευστροφία
πνεύματοςτωνγραφομε'νων.ΕΦgΗΞi2±j±ρ!ΔLςQ`γ.ιJ±.§',ς.^§Φςςψ.ήμLε€ δεν είναι %αι
|όι9gLq_ψρψβ_εiS_επιοτήμες,γι'αυτότις-δνΓ-ο-ήάζουμε`χαιχοινωνι*?ζ: Τα παρα-
χάτω είναι-διΓάφò~Φά~-έ-ό~ώτήώατα *άι ανηώχίες αφελώ-ν άν€δpg:ν πQος τον
χύρLο Κ., δηλαδή τον %ανέναν, διότι ™ανοποιητmε'ς απαντήσεις σε όλα τα
ερωτήματα δεν μπορεί να δώσει χάποιος «ειδιχός», εχτός χι αν είναι αφε-
λής. Οι πολιτιχοί ε'χουν χάθε λόγο να προσπαθούν να μεταδώσουν αισιοδο-
ξία, α%όμη χι εχεί που δεν ε`χουν λύσεις.)
Αφού, όπως είπε %αι ο Τσόρτσιλ, «για να είναι χάποιος ελεύθερος πρε'πει
να ε'χει χαι λίγα χρήματα στην τσε'πη», δεν είναι σωστό να ε'χουν όλοι λίγα
χρήματα στην τσε'πη, αφού όπως ξε'ρουμε η δουλεία ε`χει %αταργηθεί; (Διότι
όσο ελεύθερο είναι το αυτοχίνητο χωρίς βενζίνη αο ντεπόξιτο, άλλο τόσο
ελεύθερος είναι χι αυτός που δεν ε'χει λεφτά στην τσε'πη.)
Για να ε'χει ο άνθρωπος λίγα χρήματα σην τσε'πη, δεν πρε'πει να ε'χει παι
εργασία;
Αφού ο άνθρωπος δεν μπορεί να ξήσει ελεύθερος χωρίς εργασία, δεν εί-
ναι ορΘότερο να ε'χουν εργασία όλοι ή, τουλάχιστον, όσοι Θε'λουν;
οδο, την ώρα που ο συνολ™ός %Οινωνmός πλούτος αυξάνει με αρLΘμητ™ή πρό-
οδο %αι ο πληθυσμός επίσης με γεωμετριχή πρόοδο, αο τέλος λίγοι Θα γίνουν
πολύ-πολύ πλούσιοι %αι οι περισσότεροι Θα χάσου'ν ό,τι ε'χουν χαι δεν ε'χουν;
Ωραία η νεαν™ή χαι γυνα™εία επιχειρηματ™ότητα, όμως πώς να πειcπείς
ναξαναπάρειςδάνειογιαναανοιΈειςδ™ήσουεπιχεάρηση,ότανείχεςπάρειγια
ΕΝΑΛΛΑΚΙΊΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕ/LΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟνιιΣΜΟΣ -2;51
να επενδύσεις (παιΈεις) στο χρηματισήριο χαι είδες τι έπαθες; (Ποιος σοβαρός

άνθρωπος επενδύει σήμερα, όταν ξε'ρει ότι δεν υπάρχει φράγπο αις τσε'πες των
περισσοτε'ρων; Οι λίγοι που ε'χουν αποταμιεύσεις είναι εγχρατείς προς την πα-
τανάλωση, προσπαθώwας να διατηρήσουν ό,τι ε'χουν. Φυσ™ά, δεν φαίνεται
zοΑ:Οχ::#ίννεατέ:ξοmwΟαπιί::#ΤΙ;:Ιέ=ην:ί:λ:ί:#ω=μέπάωτ=Ι:ίςθ:ξgΞΆ``
:η;πε::υΓΘρεε,ΘπΟειι:ναθ::Ιπαο:,ύεyξ:Έ::Ο:αά;Θγ:%:ΤΈ:ςρ:::%νω::ςξ*σνοουδνο%:,απmρ::
Ί\Πλ:Ιννταω:αώα#;ΘΟύναπόε'ναμε'ΡΟςτουπλούτουτουςήαπόμέροςτωνο
Να δεχτούμε ότι το λεγόμενο «αγοραίο σύστημα», αυτό δηλαδή όπου η

αγορά είναι ο ρ'υθμιοτής τιμών χαι αξιών είναι το πι,ο παραγωγmό σύστημα.
Πού αρχιΈει όμως %αι πού τελειώνει ο ρυθμιοτ™ός ρόλος ης αγοράς χαι τι
ρόλο παιτει ο ανθρώmνος παράγοντας;
fΡ~Ρ+9μΩΦL2t_q.ι ΟχL,ης,
#ΧΚμΞ™ίΏ9Ί_Τ9Ψ Χρηματο χαι την αναjgΨιr_ή_.ΞΥΎ_Ρ_€Τ.ξ.ΙΦ9~#9±.λ.Ι-
ΞΩgaαίΩΔ!Ω!±LΟυΗξ±!!±Ξ!±::οj±ι#Φ.`\
Πώς να εξηγήσεις σ' ε`να λογ™ό παιδί ότι υπάρχει λογ™ή αο να με'νουν
αδρανοποιημε'νοι %αι να γερνάνε πριν την ώρα τους εχατομμύρια νε'οι ε'τοιμοι
για όλα, χαι πρόθυμοι να φάνε ατσάλι στη δουλειά, Μι ότι αυτό δεν γίνεται,
μόνο χαι μόνο για να μην αυξηθεί ο πληθωρισμός;
Δεν υπάρχεL ο χίνδυνος πολιτ™οί χαι δήθεν ο™ονομολόγοι (χανείς δεν εί-
ναι τε`λειος, φυσ™ά ούτε %ι αυτοι), να έχουν εγχλωβιαεί σην παγίδα ανα%ύ-
ιtλωσης της ίδιας χαραμε'λας που μασάνε χρόνια τώρα; 'Οταν μάλιστα είναι
γνωστο' πως ε'να σύστημ, από τη στιγμή που μπαίνει στη λογwtή της συ'`ιτή-
ρησης #αι εναντιώνεται στο άνοιγμα του νου ιtαι στην ιδε`α της αλλαγής,
αρέσχεται να πιστεύει στην ίδια του την προπαγάνδα; (Μήπως περιμε'νουν
οι πολmχοί να επαληθευτεί ο Α. Λίνχολν χαι ξαφwά οι πολλοί πατανοήσο'ιjν
ότι οι λίγοι τούς δουλεύουν, οπότε Θα αφ'υπνιοτούν, χαι οι πολιτ™οί Θα ανα-
γχαστούν να βρουνε%ατομμύρια
'ααν πεθαίνουν η «μη χειρότερη λύοη»;)
παιδιά από την πείνα σε ολό%ληρο τον Κό-
σμο, ενώ αο'ν πλούσιο Βορρά πετιούνται εχατομμύρια τόνοι πορτοχάλια, γά-
λCπα χαι άλλα προ.tόντα στη χωματερή, μόνο χαι μόνο για να μην πε'σουν οι τι,-
μές, ποιος αφελής νε'ος άνεργος δεν Θα αεφτεί Μάποια στιγμή ότι χάνουν
αχριβώς το ίδιο μ' αΊjτόν, μόνο χαι μόνο για να μην ανε'βουν οι τιμε'ς; (Θα μου
πείτε, βε'βαια, ότι στον πλούσιο Βορρά του «χοινων™ού Κράτους» δεν αφή-
νcωμε χανε`ναν να πεθάνει από την πείνα. Τον Cπε'λνουμε πρώτα στον Ψυχία-
τρο. Δουλεύοντας πάνω από 15 χρόνια cπον χώρο της εχπαίδευσης ενηλίχων
βλε'πω ραγδαία αύξηση Ψυχ™ών νοσημάτων στον χώρο των μα%ροχρόνια
ςινέqΎοyν.)
Εντάξει, να δεχτούμε ότι με τη σημερινή παγ%οσμιοποιημε'νη οιttονομία

αυτό που προε'χει είναι η ανταγωνισ™ότητα χαι πως δεν μπορούμε μονομε-
ρώς να μειώσουμε τον χρόνο εργασίας. Με'χρι πότε, όμως, Θα διαρχε'σει αιmί
η χατάcπαση χαι πότε Θα ε'ρΘο'υν ttαλύτεροι χαιροί;
Απούγεται πως από εδώ χαι πέρα πρε'πεL να μάθουμε να ζούμε με το ρί-
σχο χαι την αβεβαιότητα ttαι να παιτουμε τη ζωή μας σαν ρώσιχη ρουλε'τα.
(Το παραμύθι της ρώσ™ης ρουλέ'τας το λε`νε βε`βαια αυτοί που ε'χουν εξασφα-
λισμε`νο αχόμη %αι το με`λλον των δισε'γγονών τους.) Ποιοι είναι αιrτοί που ξε`-
ρουν με σιγουριά τις επιπτώσεις που Θα προχύψο'υν στο μεμονωμε'νο άτομο
Μαι πώς Θα αντιδράσει συλλογ™ά ο άνθρωπος της αβεβαιότητας στη μελλο-
ντ™ή χοινωνία το'ιj ρίαο'ιι;
Μήπως πρέπει να εισάγουμε ξανά το Θεσμό, όχι της αναγχαστ™ής, αλλά
της εθελον™ής δουλείας, διότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που προτιμούν η
σιγουριά του αλάβου από το ρ6σκο της ρώσ™ης ρουλε'τας; (Η χοινω'ν™ή επι,-
στήμη της 'ΨJχολογίας μας λε'ει πως, όπως υπάρχουν περώτου 18-20% ομοφυ-
λόφιλοι σε όλες τις χοινωνίες, υπάρχουν περίπο'υ τα ίδια χαι υψηλότερα πο-
σοαά σ%λαβόφιλων, διότι ο αλάβος ε'χει χαι τα πλεονεχτήματά του. Σε αντί-
Θεση με τον ελεύθερο, που άμα δεν είναι χρήσιμος στη μελλοwιχή χοινωνία
χαι δεν ε'χει χαι λεφτά, ίσως δεν Θα ενδιαφε'ρει ούτε την οιχογε'νειά του αν
αρρωστήσει ή πεθάνει, για τον σχλάβο σίγουρα ο ιδιοχτήτης του ε`χει χάθε
λόγο να παραμείνει ιη/ιής χαι ζωντανός. 'Εχετε δει πολλούς να μη φρο'ντιτουν
το άλογο ή το αυτο%ίνητό τους;)
ωθi#-,η#
παιη
χ.q.ι. Ώ±ΕΗψήμη έχουν ως σχοπό να
ΞgίοξLΤη±,Ξ99.9±±±9ΟίsΞατε_#~eήο:±±:±ατ{η
ήτντ6ΕρΤa#δύΦοξΓΞaΓίτσ~ώ~;
ο™ονομ™η
Μήπως είναι πι,Ο σωστό,
δ6ΞaΓά-νΈJ!tνΊrάχλάζδύ"μέ`ΥΤΦδνδήματωνλε'ξεωνήτις
ίδιες τις λε'ξεις, να αwιCπρε'Ψουμε η φορά του χρόνου, διότι εδώ χαι 150 χρό-
νι,α συνηθίσαμε να ονομάζουμε πρόοδο τη συνεχή μείωση το'υ χρόνου εργα-
σίας tίαι την αύξηοη του ελεύθερου χρόνου. (Αλλάζοwας η φορά του χρόνου-
δια νόμου ε'χουμε λύσει το πρόβλημα μια χαι χαλή χαι δεν χρειάξονται χάθε
φορά επεξηγήσεις χαι διttαιολογίες για πιΘανε'ς όπισθοδρομήσεις σε όλα τα
επίπεδα. Επομε'νως, αυτόματα το παρελθόν Θα σημαίνει πρόοδο χαι το με'λ-
λον οπισθοδρόμηση.)
Αν, τις απαντήσεις σ' αυτά τα ερωτήματα, δεν μπορούν να τις δώσουν οι
«χαλλιτε'χνες του εφΜτού», οι πολιτ™οί, μήπως χάποιοι τις αναξητήσοw αους
«χαλλυτε`χνες των ουτοπιών χαι των Θαυμαστών Κόσμων» ή αχόμη χαL τών Θεών;
(Κάποιοι είναι ήδη αο Ψάξιμο, ιιαι ανηcnjχώ. Πιστεύω ότι ανηουχούν χαι πολλοί
πολυτιχοί, αλλά δεν τολμούν να το πουν φανερά. Ίσως, περLμένο'υν να δο`υν ποιοι
Θα είναι οι χαρισματιχοί νε'οι Ψαράδες, που περιμε'νουν να Θολώσουν τα νερά
χαι ο οποίοι μάλλον δεν Θα ε'χσυν χαμία σχε`ση με ό,τι ξε'ραμε με'χρι σήμερα. Αν
ΕΝΑΛΛΑΚ'Ι`ΙΚΟΣ ΕΠΑΓΙΈΛΜΑΤΙΚΟΣ: ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛ1ΣΜΟΣ -253
νομιΈουν χάποιοι ότι οι ανησυχίες είναι υπερβολ™ε'ς, επειδή πιcπεύουν ότι η

ανάχαμψη της ο™ονομίας πλησιάζει, μοιάξουν με τους υπεραισLόδοξους του
Χρηματισrηρίο`υ. Μόνο που Cπο χρη ματιοτήριο παίχτηχαν χαι χάθηχαν λεφτά,
όχι σταδιοδρομίες χαι ζωε'ς. Επτός, αν έχο'υν την ίδια ελπίδα με α™ούς το'υς σο-
φούς από την άλλη πλευρά το'υ Ατλαν™ού, που πιCπεύου'ν ότι στο με'λλον Θα λυ-
Θούν όλα με τον ίδιο τρόπο που λύθψε χαι το πρόβλημα του Γόρδιου Δεσμού.
Ποιος μας εγγυάται πως, αν

πάποια στιγμή η λεγόμενη χοι,-
νωνία των δύο τρίτων βρεθεί
«εχτός ελε'γχου», δεν Θα χριΘούν
%άποιοι περιττοί από την πλειοψηφία
του λαού; (Όπως όλοι γνωριτουμε, Cπη Δημοχρατία η πλειοψηφία ε'χει χαι
την αλήθεια με ΤΟ με'ΡΟς Της.)
Για την ttατανόηση αυτής της στείρας πολιτmής που δεν λαμβάνει υπόψη
ης τις ανάγχες όλων, ας δούμε τι γράφει ε`νας από τους tίατεξοχήν εttφραcπε'ς
της Νεοφιλελεύθερης σχολής σrην Ελλάδα. Γράφει χαραΜηριαιttά: «Γίνεται
φανερή η αφε'λεια των ισχυρισμών, πως αποτελεί συμφε'ρον της %απιταλι-
στιχής Δύσης να προσφε'ρει αφειδώς ο™ονομι%ή βοήθεια στα παραπαίοντα
ο™ονομωtά χαθεστώτα, λ.χ., της Αφρ™ής, ώστε να δημιουργούνται αγορε`ς
για Την προώθηοη των δ»tών της προ.όώιτων.»4
βςΞηίάλαονγ;χέντγςχΞg:χ::ωοά„ςοτνοουμ::ξ;Τήςμ&:::%ε#ςτβ::μ%ηοχι::ΙνχιΞςώ:πΞχρη;ς:
μάτων, ώcπε τα προ.tόντα της βιομηχανίας να βρίαο'υν χαινούργιους χι εύπο-
ρουςαγοραστε'@ εν ισχύει όμως το ίδιο για τις εταιρείες-πρωταγωνίαριες
ης νε`ας τεχνολογmής Για Τα
ο™ονομ™ά Ξ.9?:t_ό^ντ_ξ_τ.ξ.rΈΈΞ:.?s_ο_Ξ>`_λ:χΞΞg\
των οιχονομ™ών διότι t{άθε προtόν ίρξ%-g::Ξ;ΞΤΞΙΞ#~:# \'``
-ΤάτFέ=ό±άτΕΤFΗηmtνεςιτδ&ΤρΎότερο.Φυσ™ά,αLευθύνεταισεόσούςείχαν
αγοράσει το προηγούμενο.. . ΔημιουρΎείται ε'τσι ε'να χύΜλωμα αιπο-ανανεού-

μενης ευημερίας, που μπορεί να συντηρεί υψηλά επίπεδα ανά7mξης χαι οι-
•;tσνομ™ής ευμάρειας, χωρίς να είναι αναΎχαία η όποια αναδιανομή εισοδή-
ματος προς τα χάτω.
λzΞ::Ξ::Ξ::::;:;g#:υ*έέέ,έi:όgαg+μ$:Ι:ε-Ξ:δτί€Ξψ;=-:.εει_g:όΞΞίΞh
θα`είί;αιiε-λίπά~άί*οί-πόύ+Θά
4. Α. ΑΝδQ\αΝόπωΊ+Ος, ΠαΎκοσμιοποίηση και Νέα Οwο`ι/ομία, Εκδ. τιΒRο,

Αωίνα 1999.
%αταναλώνουν τα προtόντα τους, τα ρομπότ η' οι εξωγήινοι; Κι ας παραδε-

χτούμε χυν™ά ότL εν μας ενδιαφε'ρεL
. ~ _ __Τ _ς_-
ανπεθάνουνοιΑφρmανοί,αφούμπορείστονΘάνατότουςναοφειλουμετο
επίδομαανεργίαςπουπαίρνουμε.Ποιος,όμως,μαςεγγυάταιότιδενΘαε'ρΘει
χαι η δ™ή μας ώρα;
Οιπαθcmάνωδιαπιστώσειςενόςγνη'σιουυποστηριχτήτηςνε'o-φιλελεύθε-
ρης σχολής, σε γενιχε'ς γραμμε'ς, είναι ορΘε'ς. Σε C™νδυασμό με τη Θε'ση ότι
χράτη χαι χοινωνίες ενεργούν όχι συναισθηματ™ά, αλλά με βάση το γεν™ό-
τερο ωμφε`ρον της πλειοψηφίας (σε γνη'σιες δημοχ0ατίες) ή της μειοψηφίας
λίγωνδυνατών(σεολιγαθχmάσυστήματα),μπορείχανείςναφανταστείπώς
Γ\__ _,_
Θα είναι το με'λλον για τους περισσευούμενους-περιττούς. Δηλαδη', αυτούς
που δεν Θα είναι τόσο απαραίητοι αην αναπαραγωγή του πλούτου χαι της
χοινωνίας.
Αυτό που οι Γάλλοι απο%αλούν derαραge (ε'να λάθος, μια παρε'χχλιση ή
απώλειατουελε'γχουσεχοινων™ε'ςχαιπολιτmε'ςωμπεριφορές,όπωςπ.χ.
στουςΝαζι),μπορείνααε'qπονταιμερ™οίΈλληνεςπωςαφοράμόνοάλλους
λαούς.ΠιστεύωπωςείναίεπιπόλαιηπαιεπwίνδυνηΘέση,ίσωςγιατίαγνοού-
μεόλητηναλήθειααναφορ™άμεηνισtορίαμας.Πιαεύονταςπως,όπωςεί-
πε χαι ο εθν™ός μας ποιητής, «εθν™ό είναι ό,τι είναι αληθινό», νιώθω την
υποχρε'ωσηνααναφε`ρωε`ναπεριστατ™όπουίσωςδεναρε'σεισεμεριχούς.Ο
χαθηγητήςμου,στηΔημόσιαΟ™ονομ™ή,%αιαδεθφόςτούτότεπρωθυπουρ-
_.__,-___ _ _ _ _ ,
γού της χούντας, χου Κόλλια, μάς είχε εχμυοτηρευτεί, το 196
επιστήμων, το 1922,_'_^...
ήταν ~__._
ς?πι/ττο€ιιr,`^. -r` 1Γ`Ο.στην _επιτθοπή υποδοχη'ς των Ελλήν
τηςΜmρασια™ήςΚαταστροφής.«Κανείςδενήξ-ερεπόσοι'α%ριβώςήτανοι
:ξω;
\ Οσφυγων
ς ως νέος
Τ _ ' __ '
πρόσφυγες,αλλάυποθε'ταμεπωςη'τανπάνωαπόδύοεχατομμύρια.Υπη'ρχε
διάχιποςπανmόςγιατοπώςμιαμιχρή%αιqπωχήχώραμπορούσεναεγγυη-
ΘείτηνεπιβίωσηόλωντωνΕλλήνων.Τε'Θηπανεπίτάπητοςστρατηγ™ε'ςπρο-
τεραιοτήτων. γπήρχε λοιπόν πολιτmή γραμμή πως, εχτός από τα σύνορα
(φρουροίτωνσυνόρωνμας)χαι%άποιααστιχάχε'ντρα(εργα™άχε'ριαγια
τιςβιοτεχνίες),οιπερισσότεροιπρόσφυγεςε'πρεπενασταλούνωιςελώδεις
περιοχε'ςτηςχώθας,γιανατιςχαλλιεργήσουν,αλλάχαιγιαναπεθάνουνπολ-
λοίCmότηνελονοσία,όπωςχαιε'γινε.Όσοιεπε'ζησανμε'χθιτο1936-7,οπότε
αποξηράνθηπαντ?=ρισσΦεραε`λη,οη'μεραθεωρούνταιτυχεροί,γιατίζουν
Cπα πι,ο εύφορα μ ριΈετε μια ματιά Cπις τότε ελώδεις περιοχέ'ς ης-χώ-
Ρας, Θα δείτε ότι σ ;,#ςν
σχεδόν ζουν πθόσφυγες. Με ην παραπάνω ιοτορία
_ __ -_ __Τ=-`-
Θε'λω να πω πως δεν υπάρχουν χοινωνίες εντελώς ελεύθερες από «εχτός
ελε'γχου-derαραge»χαταστάσειςχαισυμπεριφορε`ς.'Οταν«ντεραπάρει»ε'να
αυτοχίνητο, προσπαθείς να τους σώσεις όλους. 'Οταν «ντεραπάρει» ε'να λεω-
φορείο, Θε'τεις πθοτεραιόητες διάσωσης. 'Οταν «ντεραπάρει» ολό%ληρη χοι-
νωνία, προσπαθείς να σώσεις τους πι,ο «χρήσιμους», νε'ους, δυνατούς χ.λπ.
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡσΣΆΝΑΤΟΛΙΣΜσΣ -Ί55
Υπάθχουν αφελείς που πιστεύουν ότι τα χοινων™ά derαραge ανήπουν πλε'ον

στην ιστορία; Φοβάμαι πως είναι πολλοί, πάρα πολλοί %αι, το χειρότερο, δεν
έχουν ωνείδηση της δύναμης της ωνήθειας. Αwόμη %αι αυτοί οι γονείς που
μεγάλωσαντριγυρνώνταςελεύθεροιCπιςγειτονιε'ς,μέχριαργάτοβράδυ,από
τα εφτά τους χρόνια, δεν αφήνουν από φόβο τα δεχάχρονα χαι δεχαπεντά-
χροναπαιδιάCπόταμάτιατουςούτεε'ναλεmό.Καιπαρότιτοφαινόμενοαυ-
τό είναι πλε'ον σύνηθες στο Καράτσι, στη Σαγχάη, οτη Μόσχα, στο Ελσίνχι,
στηΛίμα%αισrηΛαμία,πιCπεύουνότιγιαόλαφταίνεοιΑλβανοίήοιΡουμά-
νοι χ.λπ. χαι σε πολλά άλλα πιο
με'χρινα ΓΞΞΞΞΞ8Ξ#αΞΈβΞρ%υ# τι φταιει,
;ήΕρμεg:#Ξνν9άβ%Ρό9ύγγ±ο-Τ:Ξ:
~Ψιι9έ9\Ρ_Ψ9Ξ
οενα %αι, πιο δυνατά. «Εμε'να μου είναι αδιάφορο ποιες είναι οι πραγματι-
χε'ςαυτίεςτηςδυσrυχίαςμου.Αυτόπουξε'ρωείναιαυtόπόυβλέπωχάιόλε'πω
ό,τιδείχνουνοιειπόνεςτωνμε'σων%αιό,τιανcmαθάγειηυπόλοωηυγιήςποι,-
νωνία.Αςπάνεαοδιάβολοαιποίοιχαχοίπουμουχάνουνηζωήαwπόφο-
ρη». Για όλες τις χοινων™ε'ς ωμφορε`ς cπην παγπόσμια ιστορία τα Θύματα
ήταν πάντα οι φο™αράδες. Αχόμη χαι με τους Ναζί, τη νύφη την πλήρωσαν
οι εντελώς φο™αράδες. 'Οσοι είχαν πολλά λεφτά τη γλίτωσαν, γι' αυτό μα-
ζεύετε όσα περισσότερα μπορείτε.
ΣτηΣύνοδοΚορυφήςηςΟμάδας77,των133φτωχότερωνχωρώντουΚό-
σμου, τον Φεβρουάριο του 2000, ο πρόεδρος της α)νόδου εώτε: «Είμαστε όλο.
επιβάτες στο ίδιο πλοίο της παγwοσμιοποίησης, αλλά ενώ wάποιες μειοψη-
φίες ταξιδεύουν σε πολυτελείς χαμπίνες, το 85% των επιβατών συνωστίζε-
ται χάτω από άθλιες συνθήχες... Είναι ολοφάνερο ότι αυτο' το πλοίο Θα συ-
γχρουστεί πάποτε με ε'να παγόβουνο, ο'πως ο Τιταν™ο'ς». Α%ριβώς δύο χρό-
νια αργότερα ο Γεν. Γραμματε'ας του ΟΙΙΕ, Κ Ανάν, ε'%λεισε τις εργασίες του
Παγχόσμιου Ο™ονομ™ού Φόρουμ με την χάτωθι δήλωση: «Ο Κο'σμος μοιά-
ζει με ε'να μ™ρο` ™άφος σε ταραγμε'να νερά. Αν αυτοί που το χυβερνούν
αγνοήσουν τις τυ'χες των υπολοίπων, τότε οι οργισμε'νοι μπορεί να πληγώ-
σοwπάραπολλούςχαιοιάρρωστοιναμολύνουντουςπάντες».
Φοβάμαι, είμαι ™εδόν σίγουρος, πως αν δεν γίνει ωνείδηση στον wαθε'να
μας ότι πρε'πει να αθχίσουμε να ασχολούμεθα ενεργά με όλα αυτά που Cmμ-
βαίνουν γύρω μας, οι παραπάνω εχχλήσεις Θα παραμείνουν ευχε'ς. Αν χαθό-
ναε'ΟΘ ουν οι λύσεις ςιπφ.__μ.Φνξ$`~τ.οrtίsυ:_Τ`g.οεΕΙΙΩLΡξ-
ι~_ ι.Ι-Ι-~''--. `ι~ ` ι` ~ι_Ιι.\ι+ι` ----
γρ!€ο_.ξ_ιν,tΞιι`,η_φ€`ς} ;ι στη Θάλασσα το πεδίττ~όυ

ναάΞt~ό`ΦύLfΙέ'ή-`ώτχ~δ`ό~ύ6ή`ίtάι ι.ιr i, ι-_ -Ιr ι- -+ ί±:ιι` ι.ι,ιι d ιιΨιΝι.zι> α.
χ,αρ.αχηρισειεπmίνδυνουςτρ`ομρ#ρ.έ,ΈΈ``
J b` _ I._-Τ: =-:JS=-Τ=Τ-=,=
όλρυί2gψςοργισμένόφ`έχ~άι`άδρωαους,προδιαγράφονταςημοίρατους.Και
ε'χειηδύναμηναχάνειχαιταδύο.Πmεύετε,ότιδενε'χει%αιτηνπρόθεση;
ΤΟν τελευταίο χαιρό αχούστηχαν χαι γράφτ™αν πολλε'ς ανοησίες περί
τού χαχού Μπους χαι των χαχών συμβούλων του. Οι %ύριοι αυτοί είναι μια
χαρά άνθρωποι Ήαι σωστοί επαγγελματίες. Υποσχε`Θηπαν στον αμερ™αν™ό

λαό, πο'υ τους επε'λεξε να τον χυβερνήσο`υν, όχι στο'υς υπόλοιπους φυσ™ά, την
ελευθερία χαι την ευημερία του. Μπορεί να πει %άποιος ότι είναι εσφαλμένη
η πολιτ™ή τους, αλλά όχι ότι οι ίδιοι είναι χαχοί. Και, τελ™ά τι σημαίνει χα-
%ός. Υπάρχουν αφελείς πο'υ πιστεύουν ότι π.χ., αν ήταν πρόεδρος ο Κε'νεντι ή
ο «χαλός» Αβραάμ Λίwολν, Θα ήταν τα πράγματα πολύ πιο διαφορετ™ά. Δη-
λαδή ήταν χαχοί οι Σωχράης, Πλάτων, Απόcπολος Παύλος χ.ά., που δεν εί-
παν μια χουβε'wα %ατά της δουλείας, ενώ ο Λίνttολν που χατάργησε η δου-
λεία ήταν μια «Ψυχούλα»; Υπάρχει χανείς σοβαρός πσυ να πιστεύει ότL ο Λίν-
χολν Θυσίασε 600.000 Αμερmανούς στον εμφύλιο πόλεμο %αι δίχασε τον λαό
του σε βόρειους χαι νότιους μόνο χαι μόνο για να ελευθερώσει το'υς μαύρο`υς,
χαι όχι γιατί ήθελε ελεύθερα εργατ™ά χε'ρια για τους σιδηροδρόμους ttαι τη
βιομηχανία του Βορρά; Αυτό σηματοδόησε το οιπονομ™ό Θαύμα τσυ Ντιτρόιτ,
το'υ Σ™άγου χ.ά. χαι την ανάmjξη τω'ν μεταφορών χαι,, φυσ™ά, ης αμερ™ανι-
%ής ο™ονομίας. Οι Αμερ™ανοί οφείλουν στον Ουάσινγχτον την ελευθερία
τους, στον Φράwλιν την ηθmή ης εργασίας, στον Λίνχολν τις βάσεις της οιχο-
νομίας τους χαι σ' αυτόν ή στον επόμενο πρόεδρο Θα οφείλουν ην παγχόσμια
%υριαρχία τους, εφόσον βε`βαια το αποδεχτούν χωρίς αντιρρήσεις οι εν δυνά-
μει υπααγμε`νοι. Τον τρόπο της χυριαρχίας σου τον επιλε'γεις με χριτήριο τον
συσχετισμό δυνάμεων. Όποιος νομιτει ότι ο Μπους είναι χαχός ή ηλίθιος χαι
αποφασιτει μόνος του, με μόνο σύμβο'υλο τον Θεό, χαλά Θα χάνει να ξαναχοι-
τάξει τον εαυτό το'υ αον χαθρε'φτη. Ο άνθρωπος, σίγουρα, μιλάει με τον Θεό,
όπως ο Μω'υσής. Άλλωστε, δεν το έχρυψε ποτε'. Έχει όμως ε'να επιτελείο από
συμβούλους, χαι στρατηγ™ή χαραγμε`νη από προχατόχους του που έχει την
ίδια σημασία για τη συνοχή χαι ην επιβίωση της %ουνωνία το'υς, με η σημασία
πο'υ είχαν οι Δέ%α Εντολε'ς για τον «περιούσιο λαό το'υ Ισραήλ».
. Αν, με τη μορφή τεστ, χάνετε μια συξήτηση, χυρίως με νε'ους ανθρώπους
%αι τους δειΈετε ότι Θεωρείτε ότι η «%οινωνία των δύο τρίτω'ν» είναι χάτι σαν
αναγχαίο Μαχό, Θα διαπιστώσετε πως πάρα πολλοί Θα συμφωνήσουν. Μερι-
%οί Θα προχωρήσουν α%όμη περισσότερο %αι Θα μιλήσουν αtίόμη χαι για %Οι,-
νωνία ενός τρίτου %αι, ίσως, υποαηριΈουν αχόμη την ανάγπη για πLΘανούς
«νε'ους Καιάδες». Στον χρησιμοθηρ™ό τρόπο ωtε'Ψης που συνεχώς διευρύνε-
ται, η ελευθερία γίνεται συνώνυμο της ελευθερίας επιλογών σε ποσότητες
αγαθών. Αν αυτό είναι δυνατό μόνο με'σω ενός σtρατο%ρατούμενο'υ αυταρχι-
χού %αθεστώτος σπαρτιατ™ού ή ρατσιcπ™ού τύπου, αυτό ενδιαφε'ρει ολοε'να
%αι λιγότερους. Ερωτήματα για το νόημα της ζωής σε συνδυασμό με πιο αν-
Θρώπινη %οινωνία δεν αποτελούν Θε'ματα άξια προς σι)ζήτηση, διότι
`%ι αυτοί που
αυτοί που
#Ύξ:έΈυgύς#νgδΞδν*δ:tg%~Ο#ό:-%ά~μ±±:έ:Ξ
μιλg.Φωαmήθα*δεγςξ.εΈ}!
'ύέ παράθυρο ε ιδήσεων). μπερός δεν βγαίνεις
#ψι την_αβεβαιό-
τητα μπροοπά αό άγψωώο
γ::;:ε:ς;χ:Ου::νε:Ι;,iί:Ος::ε:ί:;|::;;:μ;::Ιβι;αέ;ίρέ:π,:ο;Ξίίαξι;σ;ε:ο;::iΙυΞB;i,:j:ί:ε;;;;;:
τούθγησεδημιουργ™άπαιώθησετονάνθρωποηνευρηματmόηταχαιην
εξε'λιξη.ΗαβεβαιότηταίσχυεγιαόλουςχαιυπήρχανανοιχτοίοριΤοντεςγια
rηι^,^5ίι,.`-._._-._, __ΊΊ , .` \ - _ _ = ' -_`
τυχοδιωχτισμό, αλλά χαι για δράση στο πλαίσιοτίου εθιμ™ού διχαίου. Τα
όπου μπαίνουν περιορισμοί σην ελεύτΞ=
νιώθει υ r ,.,νωιυυυμc, Υι;S. j`ιJΙυματως, αρχι-
ζει να Cπριφογυριτει στο υποθετ™ό ή ώρά+ήάτιάό`-#λόυβίτο™αιναψά-
χνει τις αιτίες της δυσrυχίας του.
€ι:ί:ντοοςνμγεν:οΤ:αΓ:Ρόμταονυόάψν%ΧρΟωλ#εΞέ:s:αRτΙεcυρεt:r:υοθ%#τΧαη:ς#φι:;::;
αμυντmΟύςμηχανισμούςωςαντmάθμισματουελλείμματοςΨυχιχήςισορρο-
πίας.Οιτεχν™ές-τρ™«χαταπολε'μησης»(εξουδετε'ρωσης)της«μηιχανοποίη-
\ σής» του είναι οι αόλουθες:
LΕέΩιιJήε_τ§'ρΦq.?η`εΦyστυχίqξ:Προσδιοριτειηδυστυχίατουωςε'ναχαχό
πουηαιτίατουβρίαεταιε'ξωCmόαυτόν,σεάλλους.Έτσι,ομόνοςτρόπος
νατηνχαταπολεμήσειείναιηχαταπολε'μησητου«ε'ξωθεν»παχού,πουε%-
φράζειηναυτίαηςδυc™χίαςτου.ΗδυσUυχίατουμεταμορφώνεταισεπρο-
βαλλόμενομίσοςπροςταετω,τοοποώδιοχετεύειόχισειοχυρούς,αλλάσε
ό,τιτουΘυμιτειτηναντίθεηπλευράηςανθρώπινηςτάσηςγιαναρχισσιωι-
χήπαντοδυναμία.Αυτήηπλευράείναιοιαδύναμοι,οιανήμποροι,Οιφυλετι-
χά«χατώτεροι»οιwάθεείδους«εξτρεμιωε'ς»,«ιαπαράσιτα»χ.λπij±η±$gψ
` __ __ ---- _J=`-''`±,`,L==±Ι
4ι ,ν~r`ιΊ ρ,,-^,ι ^,-,_, _-____,_ ___
_ΞΞίΞ:ΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞ=`:``'.Ξ*ίΞ.*:Ξ=;έΞί:τΞ
αυτο πσυ ειναι, ο
jι,t?υγμυιι'wων αιτιων της χαταστασής του χαι η λογιχη' αwιΠαράθεση με Τις
πραγμcπ™ε'ςαιτίεςτηςδυσ™ίαςτουδεντοναγγιτσυνχαθόλου.
LΞ_#π™ώΑχολουθείτηνταmmήτηςφυγής™mης
1.ΗοrStRίchter,DerGοJfesΚοmρ/c*,RοwοhΙt,Αμβούργο1986.
2LΞgαι#φητχΞΟ#έΞΈ#ςέπΞρποεσρ:€::ί;&:πΞς,β:::ηβ#:wχ:,:::χ#
φορές τη δυαυχία του μέσα από φθόνο προς τη δύναμη.
Ο Jtρώτος τρόπος αντιμετώπισης χαρ™τηριΈει άτομα με ρατσιστιχε'ς χαι φα-

σιστ™ε'ς πολιτΜε'ς αντιλήψεις wαι, τελευταία, βρίσwεται σε ανοδ™ή πορεία.
Ως μαζιχό φαLνόμενο οδήγησε στο %υνήγι μαγισσών του Μεσαίωνα χαι σε

διάφορα πογχρόμ χατά μειονοτήτων, μετά από φυσmε'ς παταστροφε'ς, λοL-
μούς, επιδημίες πανώλης χ.λπ. Μαζ™ε'ς φαwασιώσεις για υποθετ™ε'ς εwολε'ς
από τη φύση ή από τον Θεό (περιούσιων λαών), για λύσεις γενετ™ής-φ'ι)λετι-
χής ή Θρησχευτ™ής %αθαρότητας είχαμε %αι στο πρόσφατο παρελθόν. Τίποτα
δεν προμηνύει ότι στο με'λλον Θα αποttλεισθούν τε`τοια φαινόμενα. Οι απροσ-
διόριστLQ±
sΡ§β9±J±ς!Ίά`ΤQΨ``«~ςχόρατgίυ...Έq.Ήώ#jΞΩείναοδηγήσουνσταόρια
τΤητξ;:j=Τατ:aξ'Ψ$-χΤrcη"ςΞάΞaοΤτέλ~έδiiά-ίά~ βλε'πουμε τα πάντα σαν μια συνωμο-
α6rί~άυ-ξΈώΞΞδΓ%~ω77#&Γεσωτερ™ώνεχθρών--«παρασίτων»,πουστοχεύουνστον
φυλετ™ό-γενετ™ό εχφυλισμό %αι στον αφανισμό μας. 'Οταν χάποιος, χαι όχι
~έΓ3#τΤααλ:ξίθθ:?ςώ;-jδοF;#Ιρ:;g:::::g:g:g::::::::;#g3%:Bε:=:Χεξ:;Ξ
ματα είναι αναποτελεσματιχά. Ο προttατειλημμε'νος πάσχει συνήθως από
αχρωματοψία %αι βλε'πει μόνο αυτό που Θε'λει ο ίδιος.
Η Της είναι το αντίδοτο, για

ε2±±Ωs±±Ξ2:!!:::=::::::=::::::ΞΞ:±ΙΤi°Ξς;
Όπως ε'χουμε αναφε'ρει χαι σε άλλα σημεία του βLβλίου, οι ιΉΙΑ δεν είναι μό-
νον ο Μπους, ο Ντα%, χαι ο Ράμπο. Η χώρα αυτή μάς ειίπλήσσει χαθημερινά
με νέες ιδε'ες, επιστημον™ε'ς αναχαλύψεις %αL ωραίους ανθρώπους. Ε±]ί±ί±=
____, ___ _ __ _ ) _,\ _ , Γ\ ,
ΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞF[ΞΞΞΕΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞ
ε'ρευνεςγύρωαπότηλειτο`υργί~ά~τ~ού-ξνά~ε-φΕάmλδύτΊΞΙiή συμπερLφορά ο Αμερι-
χανός D. GΟΙemαn εισήγαγε τους όρους «συναισθημαΊ™ή νοημοσύνη» ttαι
«συναισθηματ™ή ε%παίδευση». Σύμφωνα με τη Θεωρία αυτή, η νοημοσύνη
δεν ε%δηλώνεται μόνο με γλωσσ™ε'ς χαι μαθηματ™ε'ς δεξιότητες, αλλά χαι με
μια δε'σμη συναισθηματιπών mανοτήτων που βασίζονται σ' αυτό που ο
Gο1emαn ονόμασε συναισθηματ™ή νοημοσύνη, η οποία δεν είναι γονιδLαχά
προ%αθορισμε'νη, αλλά αλλάξει με'σα από τLς εμπειρίες της ζωής. Η συναισθη-
ματι%ή νοημοσύνη χαθοριΈει τις δυνατότητες μας όσον αφορά η μάθηση, τις
πραχ™ε`ς δεξιότητες σπι ξωή μας χαι βασιΈεται σε πε'ντε Cποιχεία της. Το ση-
μαν™ότερο από αυτά είναι η «ενσυ'ναίσθηση».
`Ι
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΕΜΟΣ -259
/';ωνΕαννσαυγνχαώί:::::ωσνηαμ#:ιόώτ;:`ξ:υάμλελ::.ίγ#λΤα?Χόσγ::,αει::υηνμαΈ:8;:
' ση είναι η ιπανο'τητα wατανο'ησης τw άλλωw Αυτό ω ονομάζα ο
`\\GΟΙèΓταnεΎφυ.ί.α.
Μη'πωςΘαμπορούσαμεμε`σααπότηαjναισθημα™η'εmαίδευσηαν
ι _ _ _ -. -_ν-ν.ι νυ Υιωνιπιμυι,ι,n.ιι c/ι`ιιυιυt,.Ι)υη αναπτυ
^ , ^" - . _. \ Ί _ _, _ _ _ _
ξηςπαιχαλλιε'ργει`αςτης'ενσυναίσθησηςναμάθουμεσεόλουςατπούςπουλε'
_ _ = _`-`_`,> .\'\,
νε«εμε'ναδενμεαφοράπθοσω™άχαιδενμενοιάζειηξωήτουάλλου»,
Ι ,-., _ . . _,- . __ ςι _ _ _
π
αυήησtάσηδενείναιηορΘότερηπαιγιατουςίδιους;Μάλλονφαίνεται
ι _ __._ .ι _. , ~„υυ .ι υtfυυι,ct/ιι nυι yι,υ τυυς ιοΙΟυς; Μαλλον φαίνεται λίγf)
δύαολο.
5ί^,. _ . _ Ί _
Μποθείχαιοπολιτιχόςήστρατηγόςπουμιλάειγια«επίτευξηυλmώνστό-
χωνμεπαράπλευρεςωνε'πειεςσεχιλιάδεςαθώους»,ναε'χειμελετήσειπολύ
χαλάτοβιβλίοbest-SeΙΙerτουGοΙemαn,όμωςγιαε`νανχαιμοναδιχόχρησιμο-
&ΙχfΙ#εyνοέ#αο#ρΤ`;ΗΜ#σΞgΞeΞ::t<+<%qέ*ξ:ρόα#ηατε_ΙqΤΎάr#ξ~:
σα», η αε'Ψη wαι μόνο να προσπαθήσει για δειπερόλεπτα να μπει Cπο πετσί
τουδωδεχάχρονουπαιδιούτηςΒαγδάτης,πουε'χασεχαιταδυοτουχε'ρια,
τωπρο%αλείτρόμο.Γιατε'τοιουςανθρώπους,χαιδυc™χώςμετηΒ/'βzοστην
τσε'πη,ηεχδη'λωσητε'τοιωνανθρώπινωνC™αισθημάτων(αδυναμιών)προε'ρ-
χεταιαπότονπειρασμότουΒελζεβούληνατουεξασθενίσειηδύναμήτου.
(ΟΣαμψώναντλούσετηδύναμήτουαπότομαχρύμαλλίπαιτο«μαχρύ»Cπ)-
ναίσθημα,ενώαυτοίαπότοποντόμαλλίπαιτο«χοντό»συναίσθημα.Ανδείτε
τιςφυσιογνωμίεςτωνστρατιωτwώντουπενταγώνου,Θατοδιαπιστώσετε.)
Πώςναεξηγήσειςσεε`ναντε'τοιοαφελήότιαχόμη%αιομοναδιχόςπαwοδύ-
ναμοςαυτοχράτοραςχαιφιλόσοφος,ΜάρχοςΑυρήλιος,πριν1.800χρόνια
#υ;Ξε:±:ω:#ρi;-;ίΞλ#:gί::ε;α:φ::#LΤΞ;υ;:νgfμ,-;ί
πθαότητα,σεμνότητα,σωφροσύνη,νηφαλιότητα,χαλοσύνη,απλότηταχ.ά.,
λαούςυπάρχουνάνθρωποιδιατεθειμε'νοιναπεράσου
_ _ _ _r._ ' __ ' `-ι,ι,ι,ξ,\^\,νυ
Τzl
πώ/ωαπόπτώματαγιαναπετύχουνχάποιοστόχο.'Οτανοοτόχοςείναιατο
μ™ός,ρισώρουννατιμωρηθούναπότηνυπόλοιπηχοινωνία.Ότανβαφτί __ Γ_-Τ --
ωwτονατομmότουςστόχοσυλλογιπό(γιατοε'Θνο-ς,τηνιδεολογία,τηΘρη
ΙΤr-ι^, ι+-ι\, r\θ--\\\\\± ____ , ^ ι\
-' ' _____-_'-`'', ν'' `,ς,]1

-JΘ`(r, -~^^\ ---Θ--_,__ __ \ \ ,
αεία,τηνεταιθείαπ.λπ.),τότε,σχεδόνπάντα,ταυτιτονταιχαιοιάλλοιμαζί
τουςχαιγίνονταισυνοδοιπόροιχαιC™ε'νοχοι,γιατονυποτιθε'μενοχαλόσυλ-
`_ _______, __ , Ι, _ _ _ _ _ _Γ-_ ' `, .,\^,,\, ΙJ
ώγιχόσποπό.Δενυπάρχουνλαοίπουαπότηφύσητουςναε'χουνανοσία
-εχτός ελε'γχου συμπεριφορε'ς». ΌσοL το πιστεύουν είναι επ™ίνδυνοι.
Τσ:/
2002 με αφορμή μια αναμνησ™ή πλάχα που τοποΘέτησε ο νέος Δήμαρχος

του Παρισιού οην έναη γε'φ'υρα του Σψουάνα έμαθαν μερ™οί Γάλλοι μα-
Θητέςότιπριν40χρόνια,οτηνπόλητουπνεύματοςτου20ούαιώνα,δολοφο-
νήθψανενΨχρώαπότηνπαρισινήασnινομίαπερισσότεροιαπό140Αλγε-
Qινοί%αιταmώματάτουςπετάχηχανωοΣηwουάνα.ΤΟέγχλημάτουςήταν
ότι διαδήλωσαν ειρηνmά ενάντια οτη γαλλmή %ατοχή της πατρίδας τους. Η
φοβισμένη, ανασφαλής χαι χωθίς ίχνος αυτοπεποίθησης %οινωνία της Γαλ-
λίας, α%όμη t{αι η δήθεν ουμανιc™ή %αι προοδευ™ή διανόηοη της εποχής,
σιώπησε συνωμοτ™ά. Κάποιοι άνθρωποι του πνεύματος σφύριξαν, σιγστρα-
γουδούσαν ή φιλοσοφούσαν, χάνοντας βόλτες στις όχθες του Σηπουάνα.
Υπάρχουναυγμέςπουόλοιοιάνθρωποιπάσχουναπόαχρωματοψία.
.
` .`.`,:`.``;.```,'.' .`: `
(Τ. Σ. 'Ελιοτ)
ανήwεις σ' αυτούς που δεν μπορούν να αντετουν ούτε λίγη πραγματ™ό-
τα, έηλάδή αλήθεtα, όπως ισχυριΈεται ο 'Ελιοτ, τ6τε #αλύτερα μη διαβά-
ι,ς αυτό το χεφάλαιο. Κλείνοντας ηλίθια χαι τα δύο μάτια, σαν τα παιδιά
ύ δεν Θε'λουν να αχούσουν ό,τι δεν τους ευχαριστεί, ή ιtλείνοντας ιtουτο-
νηρα το ε'να μάτι, σαν αυτούς που ξε`ρουγ όλη την αλήθεια, αλλά χρίνοw
όπιμο πως δεν χρειάζεται να την ξε'ρουν χαι οι «μη μυημε'νοι», Το επόμε-
ίυ βήμα είναι να φωνάξουμε δυνατά ότι «ναι Θε'λουμε να είμαστε ηλίθιοι».
Το«μαάριοιοιπτωχοίτωπνεύματι»,είναι%ιαυτόwάιιοι,αλύση.Ηιαορία
έχει δειΈει ότι αχόμη tίαι λαοί που δεν ε'χουν τα χαQατηρmιttά των υπεQ-
βόρειων προτεcπαντών είναι ™ανοί για «εχτός ελέγχου» wοινωνmε'ς συμπε-
ριφορε'ς,αλλάπάνταμετοάλλοθιτουβθασμούΨυχής,τουπανmούήτουφα-
νατισμού. Ποτε' όμως με «Θε.t%ή εντολή» ή με τον οQΘολογισμό χαι την Ψυ-
χρότητα των Ναξί, που χωρίς Θρησt{ευ™ό ή άλλο πάθος, %αι χωρίς παν μί-
σος, εξολόθρευσαν αυτούς που δεν τους ε'χαναν τίποτα παι που ούτε χαν
τουςγνώ.9ιζ?ν!±εs±:sξ±n±ΞaΤ;Τ:±:Ξa±::έΓg!ΞΞΞ με ΤΟν
gρ!gιQιε~λ.ι.™Jρj2οΩΩΛΩ%ιmσjέmQέ.?.ίχgμ^?.έ.γ,g
CπQοφι#~οίjΗQαέ.ή§.gια.
ΚάΓέτναια™Ξ;+-άΓχετόγιαναεξηγήσειγενατονίεςαπόλαούςπουά%Ουγαν
ΜπαχχαιήξεραναπέξωτονΌμηρο;'αι,βέβαια. με
JΏ-έ2
h.#~9Τέ-λεf-
ΞΗΨΗ.Ι#ή_fΤ_φ9.ύιg#ΞΤ!.ΥΊΙ ±J9γ_€ΤΙΤ.ςΞ#ψqLΤ9±.ΠLg!ΓΓ35zΕB!Ώ±9Ι±9_
_Τ.QΨ.ιΨΠ?9ά&fΚ2sί
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚ!ΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2;61
Ξg!;.Μετηναναλυ™ήαφαιρετ™ήιχανότηταχαιτονχρησιμοθηρισμόπουανε'-
Τ=ξαν,μελετώνταςτονΑριCποτε`ληπήραναπ'όλαό,τιτουςβόλέ`υε.
Και οι Έλληνες πήραν πολλά από άλλους, όμως ό,τι τους βόλευε για να
ι για να
Της αν™αλύψει από πολύ νωρίς ότι
υπάρχουνπι,οδιααεδααιχοίτρόποιναπερ'\;άςτηνώρασου,απότgίνα%υνη-
~\ _ , ,
γας χαχους./ Φοόντιζαν το y~qψψΑα+Τ~QQΦμ9
;ΞΟ#υ#:#Ξ.B8ιελ?ε::
ψ''α Του Ησιόδουμιλάειγιαθεούςμεανθ-ρ-ώ#ίvεζ1άδύτaΤμ`ί-ες;`οΤπώζφιλί.ες,
έρωτες, αντιζηλίες, ηρωισμούς %.ά. Δεν περιcπρε'φονται 6λα-γύρω -α*ό φό~:
νους χαι δολοπλοχίες με χύριο σχοπό την ιδιοποίηση ξε'νων περιουσιών, %αι
όλααυτάμετηνευλογίαενόςΘεούπουπαρουσιάζεταιαληρόςχαιάχαρδος
α::ναFλΊ::Ο:.δtηΔμει:υλε,ίΈμναατξ::Ξ#::σοο:Ξ:μΞ::ςγιδαω:;:,Γαχδεαουύτςάτ::g,χ::
:%#άθτε:ύτόχ::ςw+νν:ρδ:σmδ#ΘμιεσΓονιεηι:ξ::Ξορυι:Ξ:fΙ#:g:ί:ονλ:επ::
Cπεύεις στον δί%αιο, παwογνώση, πανάγαθο, παwοδύναμο χ.λπ. δημιουργό
έ=ςπυάπΈρ=ηχ:::::ΟΎ=*;ία:::εεξπει=εμλιιξ:jςΑχναTαμ:,::ννάπ",αΞ:αδ::νΞα:::-\
λείβλασφημίαναβλε'πειχάποιονναπροσεύχέταιγιαναε'χειηνεύνοιατου
Θεούστηνίπητουεπίτωναwιπάλωντου,τότεπρε'πειναχατοχυρωθείΘεσμι-
χά χαι το πολιτ™ό ρουσφε'τι.) Αχόμη χαι ο όλων των Θεών, ο
Άδης, ήταν ε'να ωμπαθητι%ό ΙιmΞΙΙΙξιn™mΕ Ξ που του ανε'-
ΞΞΞΞΞΞΞΞ`οΞΞΞΞτέτ:Ψ;Εm*δύ~alςτia*ττδaδmaίaaa=:νΞΞέ;:=ίΞ#aέ=ρΞj5..
,`=`r`,.%̀π*`Φδ™j`mά™άούτεχαι όρεξη να βασανιΈει Ψυχε'ς. Όταν
νη` ,
η μία ε'ξο
δος του σπιτιού σου, του Άδη εννοω' εα ΤΟν ΟΤης Ελευσίνας με τα
φβεράηλιοβασιλε'ματα,μόνοναονειρεύεσαιχαιναγράφέιςποιήματ-α.μπο-
ρείς. Ηνε,αευρωπα.tχη' συνείδηση, που αναγχαα™ά Θα δια ωθεί, Θα
Κάθε
_ _λαός
_ ____Θα
J _ συνεισφε'ρει
ΞΞΞΞΞΞmΞΠΞii
_ -' _ Ι-' `,```,`r`~ς=Ι~Ι
#-ι-χ~ατrδ'ώτώ~ρΞ:Φέίί`α*είναιαυτότο%αλύτεροπου
έχουμε, σε σύγttριση με τους άλλους. Το
uQ42-
οτην τεχνολργία, αλλά η φαντασία,
uα±!gμ±±αnΩΩι!Ωια!ιΦψ.tς!±=α=!ρsΕΞΞΞΞέg9η±§[.
Η-ΘJήΩλ±-
ι~ - -Τ~*ι7 ..., >/.ιiΦί.=~`γQ=.ιmΨb~Ι~.Φ~r==_.τ τ -.---. J.
Ξυ:Ξ#:
αδ#λόε;::ςτ:Ξ%Ξ:r&λΖΙΞέ::χΟπΙ#ο::,ίηχ>:Ι:#;ΤΙσ:;9:Ξπόενρ:,:έ::Ιν.
επιλογε'ς{Από την ιουδα.Ιwή παράδοση προτίμησαν την Παλιά Διαθήπη, που
.τροχαλεί δε'ος χαι σοχη διδασχαλία ης αγάπης του ανθρώπινου χαι εξω-
τερ™ά αδύναμου Ιησού, που είναι η πεμπτουσία του χριCπιανισμού, ήταν ξε'-
Υη προς τη
-ψ__η_Γ±νιs
τεαάνη.
_-_- iiiii-
I Οποιο βιβλίο τοι) 16ου 17ου χαι 18ου αιώνα των προτεσταν™tών περιο-
χω~ν ης Ευρώπης διαβάσετε, α%όμη χι αν αναφε'ρεται σε οδηγίες μαγειρ™ής,
Θα δείτε στην εισαγωγή περώτου τα %άτωθι: «Θα πρέπει να μη λησμο`νούμε τα
δάχρυα, τον πόνο χαι τη δοχιμασία για την πίστη τους των Πατριαρχών
Αβραάμ, Ισαάχ, Ιαχώβ, του Μω'ιισή, των τριών Βασιλε'ων: Σαούλ, Δαυίδ, Σο
λομώντος %αι τε'λος του Ιησού». Ο Ιησούς παίρνει πάντα το υποχοριστmό
«Χριστούλη ουμε, δηλαδή, τLς γεμάτες δύναμη %αι δε'ος βιβλ™ε'ς χαι
επιβλητ™ε'ς έ';#ξ
ες χαι τον μιχρό αθώο Χριστούλη. Και επειδή τον βρήχαν
αθώο, τον έβαλαν %αι φορτώθηttε όλες τις αμαρτίες του Κόσμου, για να εξα
γνιστούμε εμείς οι αμαρτωλοί. Μην
~,h-Τ~,~ι..>ι.ώ.ι;-ε-,.tι.4
%αλός, διότι τα Θύματα είναL πάντα οι αθώοι.
%αι μόνος σου ότι ο άδώΈίτ-χοiίΓηινέ*ΦmΦΞ.σΞΞ:Ξ
-}_-_ _ `^ _ . € ,Τ-, -
de Sαde αην αθώα mαdemοiseΙΙe Jυstίne. Δεν πήΎαν σε χαμLά «χωλοπετσω-

με'νη» χωριάτισσα `να δοιιν τι σημαίνεL γυναί%α. Σε όλες τις χοινωνίες οι μύθοι
των χαχών συνδε'ονται πάντοτε με αθώα παιδιά %αι γυναί%ες. Αυτός ήταν πι,-
Θανόν χαι ο λόγος που ο Ιταλός φιλόσοφος Ν. Βοbiο είπε πως «ναι, υπάρχει
Θεός χαι μετο'ιjσιώνεται σε ύλη (εμφανιτεται) πάντοτε με τη μορφή ενός αθώ-
ου παιδιού ή μιας ανήμπορης γυναίχας που βασανιτονται ή βιάζονται. Σε χά-
Θε ανήμπορο άνθρωπο πο'υ υποφέρει υπάρχει ε'νας μ™ρός Θεός».)
Κι επειδή όλα Θε'λουμε να τα συνδε'σουμε με τον επαγγελματ™ό προσανα-
τολισμό μας, πρέπει εδώ να υπογραμμίσουμε τα εξής: Σε όλατα τεσt αξιολό-
ΞΞΞΞΞLΞΈΞΙΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞ
Ήα!_σε:ΡθΘολργι24ή,ΑΎ.ς!.λ±τ#ήL.4sρq.ιeε±±!±ij±g!ΗΩg2:χ±±2±ά±2±g±:ΟΞΤΞΗ=±ΞΩέ
Ξ°ώυρgtέψ#%τ:ς*αgΞέςς{δθε::#τ::##ε;ι:rδ#νι:άη;ηεθηεγ:,Τ;"ωε':ί:ε;σμε:::
ταλαwεύσεις δεν Θα πετύχεις τίποτα σημαw™ό αη ζωή σου, λε'νε αυτοί που
ξέρουν. Χρειάξοwαι, βε'βαια, χαι άλλα πράγματα που Θα τα αναχαλύψεις με-
λετώwας ιστορία5Για να γίνεL αυτό πιο χατανοητό, συνεχLΤουμε με ιοτορ™ά
παραδείγματα.
Δεν χρειάξεται να ε'χει διαβάσει χανείς βιβλία. Και μόνο αμερΜαν™ά
γουε'Cπερν να έχει παραχολουθήσει Θα χαταλάβει.
r~οΣ.τ.jLαν~εLΗLΑ~μιΞg±±4=Ξ##ς_,*g!±gΞη3η+±±g::gΙίΞgΞ9±
«Νε'Ου »,_ΡΠ_ΟΤpΞgΙΩηjφ.ςί,γτ™οτεραιερα προσωπα ηταν
ΓΞΕ#Ψ™ξ:#iΊ.ί--o
οπως τους έγρcψέ'b Λούθηρος, έλεγε :
:Ξ±CΤΞΞ#ς:α#
του Θεού» χαι, το ώΊμαντττί#δΞgδδ;ήtαvΤατεγ%τοςμεi-ο"υςχαχούς. (Αρχή οι,χο-
νομ™ής επι™χίας: φασούλι το φασούλι γεμιτει το σαχούλι, χι επειδή αυτό δεν
αρt{εί, πάρε χι από το γείτονα αλλά νομμοποίησε την αρπαγή επ™αλούμενος
η βούληση του Θεού σου.) QLΑβgLαέ!±=_ετ:ς ήτF.ν. qμ_μΓ_gΡ_4Ξ_Ύ!Ξχτί_>` Ψγ _Ύ_α_!. ε_ίχε
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΙΈΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -263
Ρt_λ~Φf!Ξs2ΗινLg]LνLώριζεμόνοτονι!έ!g.2±g±ι
gοΓΓ=οm#ίβαΞχλ±ή~gά-gαξg 1 επιτυχίας: αν είσαι %αλό παιδί, Θα εί-
ΞΞZ:Ξi`ΞΞZΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞ:ΓΞ-
`ώ'ουταιΈΦφδΗγια
τον αφελή %αι Ποιος από εσάς Θυμά-
ται τον αγαθό Ησαύ; 'Οσο Θα Θυμόμαααν χαι τον Ιησού, αν δεν είχε Cπαυρω-
Θείγιατησαmιρίαμας.Ωιι±ΟΑg.πψλm9_χ.ίΞ`Γ#..τ.g_πjΞggρ~%`ηΞΉα2=ο±ν,
__..sί._,__-_-_---__-_,`-_ _____ ___,Ί ____ ___ __ ____ c)
#gmLΙΈΠΞgΞΞ του πατερα

, ,
_Ξ#ί#%αέξ##Ξρ#έ;Ξ*#jέ#Ξ:#
;δ``ί`Jάf*fjηiό#ίί™ηΦδήι#&δίί;ΈίΓ#ξ# ΤΟυ
φου ο πα-
ίνο σε ε'να
από τις δεχάδες ή χαι ε%ατοντάδες των παιδιών του, γιατί να μην ε'χει %αι ο
Θεός Lδιαίτερη προτίμηση σε ε`ναν από τους λαούς σι, ο «περιούσιος Τνοα#ηΞ:
λαός» του Θεού διχαιοώαι αα γραπτά του χείμενα από τον Θεό του
να συντρίψει τους αλλόφυλους λαούς με τους πι,ο βάρβαρους τρόπους. Η πε-
g±2gέ:Έ±±ε±±ε±ΙαLΞΞΊΞΓΞΞΞrΞξν9g{Έτ>!ψν.ηςζωήςeΞ{γ`,ε.ηmφρέ±ιίgΞΞ
ΞΞΞίτjΞ.Ξ.Τ.`ru-ί`-t:.ίΞι:-Ξ-ί':-ί+Τι.``:Ξί:τίiτ,`.:Ξ με
τετοι,ο τΤ5δΞ6:ΞΣ3#
μιμοποιέτFgmίζάίΞση'ώέLέ-ά`,μκFο-ύύ#δ.ίδνδήποτεπιοτόή.γ~έ'ή~Ι.'ντάiία7ειτοίδιο
με τους άπιστο'υς, αρ%εί να επι%αλεστεί το Θε'λημα του Θεού. Τον 16ο αιώνα ο
χαθολ™ός πάστορας %αι φιλόσοφος,~9ίQΓr*a.η.ρψΡ.ψηρψε ίχε γράψε ι ότι «Χάθε
άνθρωπος είναι μια μοναδmότητα %αι μια μονάδα της ορατής %αι υλιχής
ύπαρξης του Θεού Μαι γι' αυτό το λόγο μLα Θε.tχή ύπαρξη άξια σεβασμού».
Ε%ατό χρόνια αργότερα, ο εβρα.t%ής %αταγωγής Ολλανδός φιλόσοφος Β.
Sρίnοzα, Θε'λοwας να τεχμηριώσει ην ανάγχη σεβασμού της ανθρώπινης ξω-
ής, είπε πως «χάθε άνθρωπος είναι μια μοναδ™ότητα χαι μια μονάδα του συ-
νόλου του σύμπαντος, ποιοτ™ά ίδια όπως όλες οι άλλες μονάδες». Ο πρώτος
χυνηγήθηt{ε από %αθολmούς %αι πρστεcπάντες χαι γι' αυτε'ς τις αιρετ™ε'ς σt{ε'-
ψεις του χάηχε το 1600 πάνω στην πυρά. Για τον ίδιο λόγο ο δεύτερος διώχη-
χε από την εβρα.tχή χοινότητα της Ολλανδίας. Τε'τοιες αντιλήψεις σεβασμού
ς ανθρώπLνης
#ζΞΈίςά-?Τ`εω:έ;έόιέ5-Ξ_Ι;$g:Ξ=§ΞμΞiΞΞΞΞgάρ_έ#`
ΤδιιJa®ζτiFγmόωgτπkΦιέφ#έ-iδάτtΗΦάύΈΦά;Φ6f%*αιοιησούςχFστ™οξ.ΈΞείγαwα
ε'χουν ο`λες οι ανθρώπινες ζωε`ς την ίδια αξία, το'τε τι νόημα ε'χουν ο'λα αυτά
που επιδιώχουμε για να ξεχωρίζουμε από τους άλλους; Είναι, πράγματι,
αδιανόητο για τον %οινό, αλλά μη φανατισμε'νο νου, ότι Cπα πρωτόχολλα της
χαθολ™ής ε%χλησίας υπάρχουν λεπτομε'ρειες για τα βασανιστήρLα που υπε'-
στη ο Gίοrdαnο Βrυnο στο όνομα του Θεού. Με'χρι που πριν τον χάψουν ξω-
ντανό, ο επίσ%οπος της Φλωρεwίας του ε'%οΨε με ειδιχό όργανο τον αντίχει-
ρα χαι τον δείχτη του χεριού για να του αφαιρε'σει το άγιο μύρο που υπήρχε,
διότιήτανιερε'ας!Γίία*Θ_ΟιΑ!::Ιήj:έήσ;έg!gg::ιεΞτ=g±.μαε'χ™ρ[Φμεgρν`ααποπατα-
J ~_`--- z
σήσει τη αυτού του σο ού ανθρώπρ!ιΑχόμη περισσότερο επειδή το

αρνούνται αυτοί, είναι χρέος των πο`υ, Ύια το συμφε'ρον τους, πιαεύ-
οι;ν αχόμη στην ανθρώπινη αλληλεγγύη, να μνημονεύονται τέτοιες σταδιο-
δρομίες ανθρώπων που είχαν αρχε'ς %αι πίστευαν cπην αξιοπρέπεια της αν-
Θρώπινης ζωής. Θε'λει μεγάλο απόθεμα ε'λλειψης αmοπεποίωισης %αι ηλιθιό-
τητας, για να αποδεχτεί %άποιος τον ρόλο του «χρήσιμου ηλίθιου», δηλαδή
αυτού που ενώ ο ίδιος είναι δε'σμιος ηθ™ών αξLών Θαυμάξει αυτό που ίσως να
ήθελε να είναι, τον αδίcπα%το αριβίστα που ααδιοδρομεί πάνω από mώμα-
τα. Η ηλιθιότητα δεν χάνει διαχρίσεις ανάμεσα
a*-ά-ήg#ξ
είν&~ιΤΞa*-όίδέ--έ-υΆόυτξ6~ί"αiδξ; αρχές χαι γι' Ξ#α#:ιΟβρώε:::
λόγο να μισεί τον ίδιο τον εαιr[ό του. μιqεί τον εαυτό του μισεί ΟΤΙδή-
Ους, αυτούς που
#%μαετα?χνύε'ρΠιξι:όνγαο αο ότι σε όλες τις δραστηριόητές τους
ε ίσοι απέναντι αον Θεό
igλ;ε#RοΟΞα~#ΘΞQ#<#ξ.τ'εορtΟ:Ισο:κfΟΊ σημαντ™ότερες Θεωρίες
περί διαwυβέρνηοης λαών σιηριΈονται στην πάγια Θέση ότι «όπου υπάρχουν
πολλοί ηλίθιοι-αφελείς έντιμοι, χορεύουν οι λίγοι ελεύθεροι από ηθ™ά βαρί-
δια?Επειδή t{ανένας άνθρωπος δεν είναι εντελώς ελεύθερος από την ανάγχη
της-υσtεροφημίαςτου,αιπόείναL%αιτομόνοαδύνατοοημείοτουοπαδούτης
ΤΤ ,____ ____,_________ _,_-.
αριβισ™tής σταδιοόρομίαςι Η μόνη απάντηση των

πολλών στη Θε'ση των λίγων: ΞπJΗΞίΞΞmJΞ,Ξισttότωσε, αρ%εί να απο-
πτήσεις δύναμη %αι λεφτά για να εξαγοράσεις τους πάντες, απόμη χαι τον
θεό»,Ξί#!`ιτ.Ρ`!ιέ§gqmςΦ.ιΨ_ρ`Ω:Ι#$#ΆΦΩs±ΞΞs.ΞΞ:g
Θεό». είναι η διάδοcm_mς ισtορ_ι#ής._α_λ`ήθειας. Ξεσκέπαζε παwού χαι πάντο-
αλήθεια, αι ο μονος
_άχήθ#Ξ
τε τις ανήθ™ες Μαι διέδιδε
τον Διονύσιο Σολωμό. Είναι ο μοναδ™ός φό
βος
J™ότητα στην εξόντωση των αντιπάλων, εχθρών χαι φιλων, παρότι δεν πρό-
λαβε να χαθαρίσει όλους τους Φιλισταίους-Παλαιστίνιους. Θε'λει δύναμη για
να χάνεις χάτι τε'τοιο, δηλαδή ηθ™ή %αι συναισθηματ™ή αποδε'σμευση. \ , ς> 1 _
ό,τι μπορείς.
πρ.έ#ΞΞΞ#:.q:Φς#:έ.;;ΙΞΤΞίΊ-έ ε του ότι οι
αΎτ_ΦgλιρLπ.αΞQgμQΎεήυ_νL±9_αLιόLΈ]LπιέΩΞ!g.. Αυτό Ι
ΟιΕβθαίότiέά-rοΤα-μιγώςδυ™Οίεχπαιδεύουνταπαιδιάτους
στην εργασία %αι αφήνουν πάντα χάτι μισοτελειωμένο, για να μην πέσουν
στην ανεμελιά, η ραστώνη χαι την τεμπελιά. Έτσι, βλέπετε απόμη Μαι οLχο-
Σε επίπεδο
γενεια%ε'ς επιχειρήσεις με παράδοση είttοσι τεσσάρων γενεών. ___
ε'Θνους φαίνεταί ότι οι Ισραηλινοί ?ί.γψg.ιgρrγεχώςt~9`? εγρήγορση, επειδή οι

.wΓ-+_-+__~=--,-- ν*-.._-hΑΘ-Θ-~-^^Θ_` , ` - `
αποστολές. Χωρίς εχθρούς, οι χοινωνίες

#άgοΗέ#gί±~ζ~:λΞ8:*±Έή7,ξ*.ω?ρς
Γαράζώ-ί;ξ€gφtδύ~νmό.έ`ώα'όά%ήή :Έ`ι'-Γά~υτό, αόμη παι να μην υπάρχουν
εχθροί, πρέπει να τους δημιουργείς. Αν %αι οι Έλληνες επιχειρηματίες σ%έ-
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ: -2,6s
φτονταν με τον ίδιο τρόπο, Θα είχαμε οιχογενειαχε'ς επιχειρη'σεις με παράδο-

ση, ενώ ε'χουμε οιχογενει™ε`ς επιχειρήσεις με δόσεις).
και, ο Σολομών τους ά εσε διότι ήταν ο σοφότερος όλων. Η γιαγιά
ήταν τό-
σο σοφός, ώαε τετραγώνισε αχόμη %αι τον χύχλο, δηλαδή βρή%ε η λύση του
πως μοιράξεις ε'να παιδί χωρίς χαν να το τεμαχίσεις! !* Στις σχε'σεις του με το
γυνα™είο φύλο ήταν πράγματι σοφός. Όπως μας λε`ει η 4γt`α Γραφφ', ήταν
«φιλογύνης», χαι γι' αυτό είχε χαρε'μι με 700 επίσημες γιιναί%ες, 300 παλλαχί-
δες %αι αρχετε'ς ανεπίσημες. Γι' αυτό τον λόγο είναι %αι το ίνδαλμα των σο-
φών Μορμόνων. Δηλαδή, τα εχατομμύρια των υπολοίπων που είχαν μια γυ-
ναίχα ήταν μισογύνηδες, οπότε δηλώνεις επίσημα φιλογύνης χαι είσαι ωραί-
ος, σοφός χαι μάγχας, ™όμη %ι αν χρειαοτεί να χάνεις ε'ναν νόμιμο βιασμό ή
εχβιασμό (η' χάθεσαι ή χόβεσαι ή απολύεσαι). Μάξεψε όλους τους Θησαυ-
ρούςτουκόσμου,όπωςείχεδιατάξειοΜω'υσήςz€!ήή±ιLτfLsΞ]±±g!±ιντ_ι_ΈΦε~ρ`ο_ΞLα=
Γ_>_`,__--
ΞΞΞΞΞΞfΞ;ΞΞΞμΞΞigοΞΞαΞΈοg#ΞΞ r±mμβΩώλΞ~ψ`ετΞFμγΞΟ~ΤgΈΞΞΛΞF±ΤΞα
μόνο για να του πάρειτηγυναίχα~χΤa;
*Αν χάποιος προφήτης ε'λεγε στον Σολομώντα πως οι απόγονοι των Αχαιών
χαι των Δωριε'ων για 2.000 χρόνια Θα τον λάτρευαν ως τον Σοφότερο όλων, Θα τον
περνούσε για τρελό. Γι' αυτό λε'με πως στην εξέλιξη των Mοινωνιών δεν γίνονται
χοινωνLών της ρυθμούς.
έρνοαβςλ;'#:ξ.ι# ς βοσχών που τον αναφε'ρει χανε`νας αρχαιος
ας για χάποια σημαwΜή επίδοση χαι ούτε υπάρχουν χαι αξιόλογα αρχαιόλόγι.Mά
ευρήματα, χατόρθωσε_οι προφορmε'ς του παραδόσεις να γίνουν η ιοτορία δισεχα-
τομμυρίωνανθρώπων3) ίδLος ο πατε'ρας της ο Ηρόδοτος, που ε'γραψε
για όλους τους από τον
ΞΏΗmΙJΞΞΙΞ`ΞΞΞΞi
Έ:=::ΓT#Τω#αmΞ%.#ε,#Α$ΓtΈ#Ά*Οπβ%:,ήψ*Ηεξgεί##ΓιίαςΈg;άρΞΕ
ςΣεποιααδιε'ξοδαθαοδηγηθείημελλοwιχήτεχνοχρα™ήχανωνία,ποιεςλύσεις
χαιαπόποιουςΘαπροταθούνδενμπορείνατογνωριτειχανείςjΧωρίςναΘε'λωνα
μειώσω χαθόλου τους απογόνους του Αβραάμ, πιστεύω ότι είναι χρε'ος χάθε
Έλληνα να αφιερώσει τουλάχιαον τον ίδιο χρόνο χαL οτην ιCπορία αυτών που μι-
λούσαν την ίδια γλώσσα με αυτόν. Αιr[ό ως χρε'ος, αλλά χαι γιατί μπορεί να μάθεL
χαι χάτι παραπάνω για το νόημα της ξωής. Οι άνθρωποι δεν περιόρισαν την πηγή
της σοφίας τους οτη
-~ r`r`ΙΥ`{rνι--r`:^`Γ Θεογονία,~,`„ΤΙ,..j<ςι,`^.
r-Qτ`r`„,`^.{,`, του Ησιόδου.^. ___. ~_±__ _ _ _ _ _ _
ερισσLΞΞΞΩ9iΈΩΩgΩ2±ρ_q.τιχ_QLφι-
δεν αρνήθηχαν ότι
Ξ\9ΞΞξ##*#
Ιωνα %
;.tνέ`; ίδιοiΦδ
δήποτε παίρνουν οι Έλληνες από του ξε`νους το-μετατρε'πουν πάντα σε χάτι χαλύ-
τερο»χαιαυτήήτανησοφίατους.ΤοάνοιγματουνουπαιτουοριΈΟwααε'Ψηςτ)
εξομολογηtJψ.ι. m α`ιτοC.
t#χσi:tδΞνΔέ-%λλά9;ΓΊ#ςυ#Τχ#<ε'#ΙΤ:υ8ςε,: ιίι±\.'.εLσ.t.ι±..η.±'Ξ`ΞηsJιΞΕ98Ξ±C
;yαJκψ.ετ_ρ_αJ3~ι~Φg+ε±sι±LεsL*αL±±±εLΞέ
Εππλησία να σε αναχηρύ-
ξει άγιο
#αι:ξ:μ=λ%η;-σgΙ:gΞα-gπ`ΞΟgΤ-g-Ξ9;#:-ε?νοδυ:Ξj;:ΞΞΞίΞΞΞΞΞ':ΞΞ
Τ:Ξ#ηόλ#αίξεο#Οόλδί§ήέ#ΞΙψστΞξο`ΞΤΞίά;Ξίέχςηί,;ε:ν§ίδψάηΞΞί:αεςλεδj:ίςα;Ξ:
βλία μάνατζμεντ εχεί την «πατάνε» οι περισσότεροι. Νομιτουν ότι ε'γιναν μι-
χροί Θεοί χαι πε'φτουν Θύματα της ίδιας της αλαξονείας τους. δυνατός χι,ν-
^ι§ψγ~ε.Φει_μ_Qίνο από τον χαwό εαυLΞίτLgLυ. Αυτός που Θα νιώσει τη δύναμη ΤΟυ
δρά%Ου χαι του λείhει εσωτερ™ή δύναμη χινδυνεύει να ι{αβαλήσει το χαλάμι.
`Οσο α™αρχι%ή είναι η %οινωνία, τόσο πιο τραγ™ε'ς είναι οι συνε'πειες. Και ο
Αλχιβιάδης, παρότι δίπλα αον Σωχράη χαι αον Πλάτωνα, είχε %αβαλήσει
το χαλάμι, αλλά η χοινωνία του δεν του επε'τρεψε να %άνει ότι ε'χανε ο ΣΟλο-
μώντας. Ο δεύτερος, βέβαια, ανταμείφθψε από την ιστορία χαι Θεωρείται
αχόμη χαL σήμερα από εχατοντάδες ε%ατομμύρια ως ε%είνος που «ο Θεός
του ε`δωσε όση σοφία είχαν όλοι μαξί οι λαοί από την Περσία με'χρι ην Αίγυ-
πτο! !». Τώρα γιατί δεν το αναφέρει αυτό χανε'να χείμενο αιγυπτια%ό, ασσυ-
ρια%ό, ούτε αχόμη χαι ο Ηρόδοτος; Μάλλον από φθόνο προς τους «ποιμε'-
ότι ο βασι-
χ::;>.ε{#ρ#ίξεΞψy`Ξ.ΞΙg#:Ιψ:*:_όξςώξ=έοά%έ#πΞε%:ΟΞΞ %αι, πα
5τέf'#άί-δ'ε`νψ^τάτaj'&-δέ'™έ-έι
ΞδΞνΞ|ΦΕΞgg=π3#ψέ
gπ~ΦεχψL.Δ!ες--Υυyαmεςh..Q.τε!y_Q.ι,_%ΔψατQΛργι_%ες,γεφγΩ9tφι#ΞS~ΧL9Ι2±9±!!±!2±!±2±εs
g:_Θ#::ξ3Ξ::.;ΤςqέΈ%;Ξ&ξgΤgύηςτε:γQΞΧΈςάΑ€ρΞχ#o_ΧΞj#Ξ;έ
βε'βαια ότι ήταν σοφότερος του Σολομώντος %αι, αφού αυτό δεν ε'γLνε δεχτό
από την Εχχλησία, αλλαξοπίστησε %αι ε'γινε μουσουλμάνος. (Για περισσότε-
ρες πληροφορίες βλε'πε: 4γ4'α Γραφφ')
Είχα πάντα μια απορία: γιατί δεν μεταφράζεται επίσημα η J7άλαtά 4{αθή'-
χφ αη Νεοελλην™ή. Τώρα νομιΈω πως ήταν σωστή αυτή η στάση. Μέχρι την
εποχή που %αι στις χώρες του προτεσταντ™ού βορρά η λειτουργία γινόταν
στη λατιν™ή γλώσσα, δεν υπήρξε %αμία επιρροή της J7αλαίάς 4tαθή'πφς οτις
συνειδήσεις των πιστών. ΤΟ χυρίαρχο στοιχείο ήταν η Κα/νφ' 4/αθψχφ της
αγάπης. Ο Λούθηρος ήταν αυτός που μετε'φρασε τη Β/'βλο στη γερμανι%ή
;;::ή:nσ:α::δ:ε:ί,?ΙΞ;_ί:ί:_:,_μΞέ#j#πfqωέΞ±Ξ:#giΞiίΞyυΞεΞε;ΤίΞε##
μψό!.ξ~ρήσ±ΞΞLΤΞLδ+ΤΞ-Ξ~Ι=ΞΞΞίέΞΙ2Ξί±αcLΑειιέ±ίλίάίΞΞΒΞαΈΓμ c`
στgγνω-έiδ-βίβλίΦ:#ΓτίτλθΌιαιπι'χρισιος,τg.βάξ?+ιι!ψΦ.γο.με.τρy_qΦ±αjΉατ'
αmοyΊησρ`ψ..#^g,ιψQ%.!κμΞ. ΠαλαιάςΑ±α2Ωήm5ι
γιqτί το,υς φρ\β`ότqνξ. `Ε%ανε δηλαδή ε%λε%τ™ές επιλογές με βάση η Θε'ση ως
προς το συναίσθημα του «οίχτου» χαι της «αγάπης στον πλησίον», όπως χαι
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2;6Π
με τον Αριστοτε'λη. Θα μου πείτε τότε γιατί δεν ε'γwε με την ΟρΘΟδοξία αυτό
που ε'γινε με τις άλλες αποχαλυπ™ε`ς Θρησ%είες: Καθολ™ισμό, Προτεσταντι-
σμό %αι Ισλάμ. Πρώτον, διότι η σχε`Ψη του Ιησού ήταν πιο χοντά σην ελληνι-
χή ιδιοσυγχρασία %αι, το σημαντ™ότερο, όλοι οι πατε'ρες %αι ιεράρχες της
ορΘοδοξίας είχαν μελετήσει τους αρχαίους χαι ιδιαίτερα τον Πλάτωνα χαι
τους πλατωνιαε'ς (Πλωτίνο χ.ά.), %αι είχαν επηρεαστεί από αυτούς. Ο Αρι-
στστε'λης ήταν πολύ ορΘολογLσής γι' αυτούς, σχεδόν ιιλιστής, χαι τον χάρισαν
Cπους %αθολ™ούς. Σε αντίθεση με τους Θεωρητ™ούς του χαθολ™Lσμού, όπου
τον τόνο τον είχαν δώσει οι λεγόμενοι «Σχολασ™οί»με το Θωμά τον Αχχινά-
τη, ο οποίος τον μόνο Έλληνα που ανεγνώριζε ως αυθεwία ήταν ο Αριαοτε'-
λης Αν δείτε τηλεόραση
gιε:ΞLη_τηΞ.ε±ς.hμ.Ξ.'Ξμηγξς9_gψμqρτε'ςτ.ο.ψ~ΑδLέι-
jΡΩ!LΙΩjάΩ1ίοπωιλΈΩΨ,ς..ε| ΠΈQqmΤ.ε.Ι.αw.τΩυ
LΕQQΏήmΖςξχ!qΩ!1&πΩηυ. <5χαλξίτgτε'χνα~τουισραήλνα`εΥΦLπηθ_ο~ύy_επξf.φΎ_τ_εì
χνοw των τους οτην %υριολεξία
'--~--~Ι--ΙΙ.ι_ ιί~. _
το αίμα.
_ `_a_.._-ι.-crΙ._
ότι π.χ. ο Θεός, άi;~j~;*δ-ΞδδΞLΤΠντ5-τό-ψ *άπό Φαραώ, που δεν άφη-
νε τους Εβθαίους να φύγουν από την Αίγυπτο, φόνευσε όλα τα νεογε'ννητα
παιδιά των Αιγυπτίων, όχι μόνο δεν τους ενοχλεί, αλλά το βρίσχουν %αι φυ-
σιολογ™όήτο βρίσ%ουν φυσιολογιχό γιατί αχριβώς αυτή είναι η ρατσια™ή
νοοτροπία: Δηλαδή, να Θαυμάζεις τη δύναμη %αι το μεγαλείο του ιοχυρού χαι
ναβλε'πειςτουςαδύναμους,όπωςτοπαιδίπουβλε'πειαπόΨηλάταμυρμήγ%ια
χαι αυθόρμητα νιώθει την ανάγχη να τα πατήσει. Τα είδωλα χαι τους Θεούς
τα γwρεμιτουν, δεν τα ωtοτώνουν, σχοτώνο`υν μόνο τους Θνητούς που δεν τους
φοβούwαι. Αν ο φασίστας δει να σποτώνεται ό προπ~f*.ί€Φε'9,ς_ζΞ! σοχ,
τiΉ?#α;mά-ί™δ Μό^νο-ή.ι~άi3Βίά
νοοτροπία μπορει να ε ηγήσει γιατί άίΓΊrίΓji;δί;mέύσειέ-Ττδν χαχό Φαραώ, τον
χαχό Σαwάμ ή τον %αχό ΜπLν Λάντεν, που με τα σημερινά με'σα είναι σχετι-
χά εύχολο, φονεύεις χιλιάδες %ι ανάμεσά τους πολλούς αθώους. Έτσι, όλη η
ανθρωπόητα αγωνιά για την τύχη του αιμοσταγούς δ™τάτορα Σαντάμ, αλλά
ελάχιστοι για τις χιλιάδες μ™ρε'ς Α.tσε` ή τους μ™ρούς Χασάν, που έχασαν
τους γονείς χαι τα χε'ρια τους. Από τα δισεχατομμύρια είδη ζωντανών οργανι-
σμών του πλανήτη μας, μόνο ελάχιαα ε'χουν τε'τοιες ελιτίσ™ες αντιλήψεις
Θαυμασμού της δύναμης %αL περιφρόνησης του αδύναμοι).
Ο Θεός της J7αλαtάς 4tαθψ'#φς δεν ε'χει σχεδόν χαμία σχε'ση με τον Θεό
τηςΚαιt%4ίαθή`χφς.'Οσοπι,οπολύδιαβάζει%ανείςτηνJΙάλαίά4ίαθή'#φ,τό-
ω περισσότερο Θαυμάζει το μεγαλείο του Ιησού, που μεγαλώνοwας με'σα σε
ε'να τε'τοιο περιβάλλον μισαλλοδοξίας τόλμησε να δώσει τη ζωή του, για να
τροσφε'ρει την πεμπτουσία του ΧριCπιανισμού που είναι η διδασχαλία της
αγάπης χαι της αλληλεγγύης. Χωρίς τη γνώση του λόγου όλα τα υπόλοιπα
(σύμβολα, προσευχές χαι δεήσεις) είναι τα απαραίτητα εξωτερ™ά στοιχεία
του δεσμού με το α)νολι%ό σώμα που λε'γεται Επ%λησία Τα αοιχεία αυτά χω-
ρίς λόγο χι ο'υσία μπορούν εύ%ολα να οδηΎήσουν από το «είναι» αο «φαίνε-

σθαι», δηλαδή οτην υποπρισία ttαι αο φαρισα.tσμό.
Μεο™έc δεχαετίεc
δεχαετίεςιιετά
Ι1Ι`+ι~`,.ι`ι_..
μι τον Θάνατο τΩυ~Μ. .Αλ
,τ/Ιι.Ι`ιΙ`ιιΙ-Ι., ιι.
τε'λη, όπφ,ς χαι Εβραίοι ερευνητε'ς,

φή της 3Ο π.`χ. ώών'α Ε`βό`α^έό-ιΤέέετg,
%ιύδυνεύειναεξελλήν-ι[dtεί7*ατψνρά``άΦά;ομοιωθεί
#:::ύήετιανναηεΞληλfΙν%Ι;Τί;;_;|ε:ΈΞΞα:Ξλ:υ#:#ίgΟt*άόέώi:έΞΞφQΞΩΞΞΞ:g!!i
χαι συμπληρώνοντάς τα με προφορ™ές παραδόρε_ις δημούργηg.ς!Φγ ε'νασυνο-
•----- `Γ ------- Ι^= ---- ' --J ` ,` ` Ι` ,` ι ,.--- ` ψy --` :'` `` .,... ιΝ.`ιίι.ιι,{ι*`γaαι-gιr»+eΙrΙ5Φs$>οι.rc---Ι-
λ™ό ε`ργg-Ι`ξQήΑιqq1.η Οι λίγοι Εβθαίοι της εποχής με ιουδαtχή συνείδηση,

οι Μα™αβαίοι, είχαν εξοντωθεί από τους Αλεξανδρινούς μετά από μια εξε'-
γερση(Τα χωρίς αυτοπεποίθηση υπολείμματα του εβρα.tχού λαού χρειάζο-
νταν τη Θεωρία του εttλεχτού «περιούσιου λαού του Θεού», ο οποίος ε'πρεπε
να περιχαραπω ε τον φόβο ης Θε.tχής τιμωρίας σε περίπτωση αιμομιξίας
με άλλους λαοΊ: μίσος του Θεού τους χαι των ίδιων εναντίον των άλλων
λαών των χαχώ ι η φ`υσιολογ™ή αντίδραση ενός τρομο%ραημένου, ανα-
σφαλούς χαι χωρίς ίχνους αυτοπεποίθησης νομαδmού λαοΉΌπου λείπει η
αυtΟπεποίθηση, γεwιε'ται το μίσος για τους άλλους.)
Ήδη, μερ™ές δεχαετίες πριν γραφεί η Πώα{ά 4ίαθψ'#φ, ο μεγάλος Έλλη-
νας φιλόσοφος, Επίχουρος, ε'γραφε τα χάτωθι σtο ε'ργο του Κυ'ρ4αι 4ο'ξα{: Το
μ™άριο χαι άφθαρτο ον, ο Θεός, ούτε το ίδι,ο γνωρίζει ενοχλήσεις ούτε σε
άλλους προξενεί, ώστε δεν επηρεάζεται ούτε από ορΊή (Θυμούς) ούτε από
ευχαριστίες. 'Ολα αυτά είναι γνωρίσματα ενός ασθενούς όντος». Διαβάζο-
wας αυτές τις μεγαλειώδεις για την εποχή αε'Ψεις, αχόμη χαι Κινε'ξος να εί-
σαι, νιώθεις ότι αυτός ο σοφός είναι άνθρωπος, είναι ο διπλανός σου, ο δ™ός
σου, που χαι να μη σε αγαπάει τουλάχιαον σε`βεται η νοημοσύνη σου, όπως
σε'βεταιχαιτονθεό.j±ν ει χανεί αναλυ πΟυ να
-ελληνια™ή
.ι~αΞυΞεΆgψqιΩ™!™χΞΏν#
χαταχ λαούς, Θα επη ε'αζε σίγουρα χαι τους Ιουδαίους. Οι
ρΟνων
Την Περιφρόνηση προς τον Θάνατο,
ήτν-ώύh'λΤχή δύναμη,Ψ Μαθώς %αι ην εξουσία χαι την πίστη στην εξωτερ™ή %αι
εσωτερmή αρμονία$Όλοι λοιπόν πιστεύουν πως ο Ιησούς επηρεάοτ™ε από
τη χυρίαρχη σ%ε'Ψη %αι το πνεύμα της εποχής του. `Ετσι, βλε'πουμε αίφνης
στην Κα4η' 4tαθψ'χφ πως ο ανελε'ητος, αδυσώπητος, Παντοδύναμος, Παντο-
γνώστηςπαιΠαντοttράτωρτιμωρόςτουχα%ούτηςΠάλα{άς44αθψ'πφςνααπο-
Χ::?σσπσ:;:ο<;Ογ::αόλ:ότνααπ#:ταάλ:ίύ.'ίτ%ΟαLνιαπξί:;:ξιηΞεα#έ#:Ξι"τ:LΠσ°η°:
#°νυανραχ::Ξγ::Ιτ<:Τςν#:τη™ΠΟQυ9ςςιτοουνδ:ί,:::Ο%''εαπνόεμξεανQοΤςήξωόςβ::ντι#ήττααςj
μην απο%ηρύξει όλα αυτά που ε'γιναν από τους ομοεθνείς του σε βάρος άλλων
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚ!ΟΣ ΕΠΑΓΙΈΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2;69
λαών, οτο όνομα του Θεού. Τα υπόλοιπα είναι γνωcπά. (Για να γίνει χατα-
νοητό το μεγαλείο χαι η δύναμή του, ας χάνουμε μια σύγχριση με ε'να υποθε-
τΜόπαράδειγμα,ασυγχρίτωςπι,οασήμαwο.Αςυποθε'σουμεότιοδισε'γγονος
(όχιυιός)τουΝwηταράχαβαλάειε`ναΝτάτσουν(όχιγάιδαρο)χαιξεχινάει
από την Τριπολιτσά προς την Αθήνα να φωνάξει από το μεγάφωνο πως ο
πρόγονός του τού άφησε διαθήχη, όπου γράφει πως όλα όσα ε`γραψαν οι
ιστορwοί είναι αναλήθειες. Έγραφε, π.χ., ότι ο Νιχηταράς όχι μόνο δεν ήταν
τουρχοφάγος, αλλά είπε πως οι Τούρχοι είναι πραγμα™ά αδε'ρφια μας παι
πως πρε'πει χάθε φορά που μας χαcπο™ιΤουν να τους γυρνάμε χαι το άλλο
μάγουλο.ΠιστεύειχανείςλογιχόςότιΘαπρολάβαινεναπεράσειηνεθνιχή
στο ύψος του Δαφνιού; Λε`ω με`χθι το Δαφνί, διότι, όπως Θα γνωρίξετε, η
βάρβαρη ποινή της σταύθωσης ε'χει χαταργηθεί εδώ χαι 1.800 χρόνια.
Έχουν αν™αλυφτεί πιο ούγχρονες, σε χαρε'%λα χαι με ε'νεση. Απόμη χαι οι
Κορίνθιοι «υποθηχάριοι» της επιοτολής της αγάπης του Απ. Παύλου Θα τον
χυνηγούσαν με πορτοχάλια, αwί με δάφνες.)
.,sΞΞgΈΞΞΞΞΞ*Ο#μώεΥmgΤ_Ο_ωQεΞμαJέΏSJΗΕΩQέLχwwqLo..Μ,Αλ.?:ξg#?.ρΩSg
'Qμως η παλλιε'ργειά του
Ξ±Ξ#Ο#9μfείmgΞ-ξώj:
ε'να λαό ως
uε--`Ιt-.χL`.t+(t.`^Τ'lΙ'!
Φ+ίάgΤί"χ"ά~Ψ
δεν του επε'τρε-
ε'χφραση του απόλmου •,"_i_"-`Τ;\-(ώ:,|χαι'
:Γχεήιδ#jίΞμ:δ?π=:λε,:ΘΤνεχ=χΙ#αχναεχΈ,έεΈ:ί!ίδή:`ίΞΞα:χ)ήα=:#η-
να το εξοψτώσει.) Αχόμη χι αν σχότωσε όλους σχεδόν.του`ς φίλους' του ttΙα:
τους ε`μπισtΟυς στρατηγούς του, τις περισσότερες φορε'ς το ε'χανε «πάνω Cπο
μεθύσι» χαι μετά ε'χλαιγε. (Το βίτσιο ης μεγαλοφυ.εας, που ανεmτυχώς προ-
σπάθησε να μιμηθεί ttαι ο Νε'ρων.) Μπορεί να εξόντωσε όλα τα άλλα αδε'θ-
φια του, από τις άλλες γυναίχες του πατε'0α του, αλλά αυτό το ε'πανε από πα-
ράδοοη στο χαλό ε'Θιμο των περισσοτε'ρων βασιλιχών αυλών, γι' αυτό η ω-
γtcεχριμε'νη παθάδοση την τήρησαν χαι οι βυξαντινοί. Χωρίς αυτή την παρά-
δοσηοιβασιλιάδεςχαιοιπθίγχιπεςΘαήτανσήμεραπιοπολλοίχαιαπότους
Κινε'ζους, δηλαδή %άθε βασιλιάς Θα είχε το πολύ 3-4 υπψόους!! Άλλωοτε,
άqησε εν ξωή ε`ναν
ΞΞΞ89±|±οΎ Αg!§g€g.,~ψΈυLέαε±ΤΒ
Και δεν τον άφησε όπως νομιτουν
g`!.Τ,ερ,!rqσότεροιγ+.gτi,.έ:ε!±jξΩ:υίjmει-
λούσε το |_-J,έ: -^
εναντίον
_ --,-
•έrν~άίwδaτiFΟηi,Γa7ό-ό`υΞΕ
LgΥξώψ6Ρςψισ™ή συνέίδη
ΕmLΕΩΜΩΥkαπ± κΞΞ#Γπ~ώ`έ±ύά
:ΘεΕΟ#νυω:ε#ε`#Έ::;Οτνθ*ωλνε,Τ#$ςάτ:Ιτσ:ίοfΕτεηρ:;ανε;Πα:Ι:::ινλτε,Ογομίραος:
(Φαwαcπείτεναζούσανσήμεραχαιναε'παιρναντομε'ρος™Αλβανών.Ού-
τε που να το αεφτώ!) Έτσι, δεν μπορούσαν χαι ο Όμηρος, ο Ηρόδοτος, ο
ωχυδίδης, ο Αισχύλος x.λπ., να παρουσιάσουν τους Πε'ρσες, τους Τρώες
χ.ά. λαούς ως χ™ούς. Αντίθετα, τους παρουσίαζαν με Θαυμασμό, σε σημείο
πωοιΈλληνεςηςεποχήςείχανηρωοποιήσειτονΈχτορα,τονΑινείαw.ά.,
%αι είχαν χλάψει αντίαοιχα για τη μοίρα της Ε%άβης %αι της Κασσάνδρας.
(Ύια τους Τούρ%ους, τους Αλβανούς ή, αχόμη, για τοιις ομόθρησχους τους
νώ σήμερα που γίναμε από «Εθν™οί» «ΧρLστιανοί», αν γράψεις %άτι %αλό
Βουλγάρους, δεν σε σώζει ούτε η αναξήτηση ασύλου Cπον ναό του Ολυμπίο'υ
ΤΞ:όςςν(3εσνα:Ι:ε,μ;ό#:ί:αiΞ:ΞΛΈβμαη`ίΞξ:Οπλωrς)#gνεαχν::Jενι?νυαχ#μςε:,:::
νός, που ε`χει γαλουχηθεί μόνο με τις έννοιες του απόλυτου χαλού ttαι του
απόλυτου χαπού. (Α™ά για την αλληλοχατανόηοη %αι φιλία των λαών, γιατί
το χαλό χαι το χα%ό είναι με'σα στον χαθε'να μας, όπως ε'λεγε %αι ο Ιησούς).
Με απλά λόγια, ο πρώτος γνήσιος οπαδός ης παγχοσμιοποίησης, ο Ισχε-
ντέρ, αν χαι απε'%τησε Θε.tχή δύναμη %αι εξουσία, παρε'μεινε απλός χαι αρνή-
Θη%ε να ε'χει διαφορετ™ή μεταχείριση στο μοίρασμα του νερού με τους συ-
ντρόφους μέσα στην ε'ρημο, αλλά Μαι στη μάχη. Υπήρξαν στLγμε'ς που τον
ε'νιωθες σαν δ™ό σου. Αυτό που δεν χαταφε'ρνουν σήμερα πολλοί πολLτ™οί
μας, αλλά ούτε %αι οι
ντqι.ς!γ9`ρΦΓJτ!γ.?ς~ςη2ψ.ε.Q!=φgλρΞε'5`qJF_όαμεQιπέν±Υ~α_φ.t
•Q*ί`€#Ταifε™5&;Ξαί 7jη=σiΞξτΕ#
γλε`νταγε, ε'πινε, τα 'σπαγε, χαιρότανε ί %αι, το σημαwιχό-
τερο, ήτανε σπάταλος σε σημείο που να μην αφήσει ούτε φράγχο, χι αυτό το
ξε'ρουνόλο3Εδώ%αιχιλιάδεςχρόνιαψάχνουντονθησαυρότουΣΟλομώντος.
Ξε'ρετε %ανε'ναν που να Ψάχνει τον Θησαυρό του Μεγαλε'ξαντρου (ή του Πλα-
στήρα); Ο άνθρωπος όχι μόνο παλάτι δεν ε'χτισε, αλλά δεν άφησε λεφτά ούτε
χαιγιατάφοτηςπρο%οπής,γι'αυτόχαιδεντονβρίασΥν.`ΞΧΞΞΞ±
™αι νι,α τάωο τγιc ποο%οπιίc. νL' αυτό ttαι δεν τον βοίσχουν. `Εyετε α%ούσει πο-
f:δ;αΞjείf:;βω#Ξii;gΞΞiα:Ξε;jΕάίτgέ#Ξ
σετε να βρείτε σε πίναπα Φλαμανδού ζωγράφου -χαι του πι,ο ασήμαντου-να
απε™Ονιτει πρόσωπο πο`υ χαμογελάει, δεν Θα τα παταφε'ρετε, γιατί δεν υπάρ-
χουν. Δεν επιτρε'πεται %αι δεν μπορείς να χαμογελάς, όταν σ%ε'φτεσαι τα δά-
χρυα παι τον πόνο τω`ν πατριαρχών χαι του Μω'ι)σή ! ! !
(Ανεξάρτητα, αν τα μόνα δάχρυα που χύθηπαν σπι Β4'βιΑο, όπως αναφε'ρε-
ται χαL στην J7αλαίά 4tαθήπφ, είναι τα δάχρυα της αδύναμης σχλάβας του
Αβραάμ, της Άγαρ, με την οποία ε'χανε το πρώτο του παιδί, χαι την οποία η
χαλή Σάρα, με τη βοήθεια του Θεού, ε`διωξε μαζί με το παιδί ης, στην ε'ρημο.
Και δεν συζητάμε, βε'βαια, για τα δά%ρυα των ε%ατομμυρίων μανάδων %αι
των βρεφών τους πο'υ εξολόθρευσε ο Μωυσής, μόνο %αι μόνο γιατί βρε'Θηχαν
στον δρόμο του για τη «Γη της επαγγελίας». (Μόνο οι αδύναμοι χαι οι σχλά-
βοι %λαίνε) ΑιrUός είναι, %ατά την άποψή μου, Ο λόγος που %λαίνε υπο%ριτ™ά
για το απλό δράμα ενός λευχού παιδιού που Θα το δειΈει η τηλεόραση, αλλά
χοLτάξο'ιιν απαθείς τον Θάνατο ε%ατομμυρίων μη λευχών παιδιών. Αφού, ε`τσι
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡσΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2]1
λειτούργησεοΘεόςσηΒι'βλο,πρε'πεινατονμιμηθούμεχιεμείς,ταγνη'σια
τε'χνατου.Οιμόνοιπουαπειχονιτουντον«επσπε'ρματοςΔαυίδ»,σημιτιχής
%αταγωγής Ιησού μελαχρινό είναι οι ορΘόδοξοι αγιογράφοι μας. Για τους δυ-
τιχούςείναιε`ναςξανθός,πι,ΟξανθόςχιαπότονΜπους.)
ΤΟ πρόσφατο Cπον ποΛ,εLιο του Ιρά%, χωρίς βέ
αποχλείεται τίποτα οτό

μεριχες
άτρωτοι. Μπορούν να
ηττηθούνμόνονcmότονίδιοτονεαιrτότους.ΜόνονΑγγλο`σάξοναςμπορείνα
νmήσειπαιναταπεινώσειΑγγλοσάξονα,ε%τόςχιαντονταπεινώσειηωναι,-
σθηματιχή του ανεπάρ%εLα.
%αι %α%Οί'
;::;ε-:~ΞΞΚΞή:3
%οιν%ωανλίέςς
%α%ε ς JΙg
νείς ό
Ή[ψχΦ δεν υπήογε χα-
_,_#_9_#_ρi_
<_ψ_Φ`τf=gμΞa`:τΤ9~ύΉ~ι7ό;ξύιέ"αiπiΞ3Γλύ`ά~ψό;ί~δi
άνθρωποιείναιπαχοίαπόάγνοιαχαι,πωςμόνομεηγνώση,μπορείχάποιος
να αποχτη'σει την αρετή (Καλόν χ' αγαθόν). Για τον μαθητή του, Πλάτωνα,
που ήταν λίγο επιλε%τ™ός %αι αρισtΟχρατιχός, ίσχυε το ίδιο με μια διαφορά,
ότιηνmανότητατηςγνώσηςπουοδηγείσην«αληθινήαρετή»δενμπορούσε
γα την ιδιοποιηθεί ο %οινός άνθρωπος, αλλά μόνον οι λίγοι εχλεχτοί. Οι υπό-
λοιποιχοινοί,χατάτονΠλάτωνα,«πρε'πειναπειαούνότιηαγαθότητα%αιη
ευτυχία συμβαδιτουν». Παρ' όλα αυτά, απόμη χαι ο Πλάτων πίστευε πως:
<οίανείς δεν χάνει χα%ό με τη Θέλησή του, αλλά από
ε'λλειψηγνώσης».
χαχό» ποια σχε'ση είχαν
οι αρχαίοι πρόγονοί μας με αυτό που απο%αλούμε σήμερα «απόλυτο χα%ό»
χαι που, όπως χαι ο Μπους, το συνδε'ουμε με τον Διάβολο, τον Δαίμονα, τον
Σατανά ή τον Βελζεβούλ; Εδώ, πρε'πει να
του παχού με η__μ^0j2#
jί-Ξ==`,λ__
Ξδτ*-άλδ;;Ξ''δ-ηπάδΓη'™^τΓδίι Θεό, υπάρχουν μόνο
όσον %αLρό οι λαοί πίστευαν σε

όπως χαι οι Εβραίοι με'χρι την αποχάλυψη του Θεού, στο
όQος Σινά, δεν υπήθχε αυτη' η ε'wοια. Λε'γεται, πως οι Εβράίόι, χαθώς χ'αι οι
Πε'θσες, υιοθε`τησαν αιmί την ε'ννοια από τους Ασούριους, που την %ληρονό-
.;#νόαπ:ίμ:::χ.ξΞέ:#:Ξ%;'Ρίιις. (Βλε'πε στο Ίντερνετ, το αρχαιότερο

Οι λε'ξεις αυτές, με τη σημασία του «απόλυτου χαού-ωtότους», πε'ρασαν

ααελλην™άμετημετάφρασηηςΒί'βλου.ΟιλέξειςΣατανάςχαιΒελζεβούλεί-
ναιεβρα.tχέςλέ'ξειςχαισημαίνσυ'ν:αwίμαχος,αντίπαλος,ανταγαwισήςτσυχα-
λού.Δίάβολοςσταελληνmάσήμαινε:ούπουλος,αυτόςπουδιαβάλλει.Ρ!:Αgξ
±τ#έ:-δΕομ*η#{;λ?ώεεΦ,Ξύαάχπ#ά-Ξ:έ#:.ε2ς5ή2;#:Ξ:
ψν~εςψ~qγ iνθραTφ! Το πώς φτάσαμε cπο
σημείο ο δαίμω'ν να ταmιστεί με το χαttό είναι πολύ απλό.ίολες οι Θρηαείες
ξ#αιιίέιίi?αέ:;εε::αΞα=?Τ:α::εg;ά:ΞJ::ααΞ##*:ή:δ!:υ#ί=έι:;#Ξε'ε:ί:Ι
λάχαιναδυσφημιαούν,ναδαιμονοποιηθούν%αιναγίνουνσύμβολατουwα-
ΞΞ=ν
:ε?Οε# χαι την εποχή της παντοδυνα
mανότητα να μην ταυτί-
ξδυύ"τιΡέ' `έ;`ίο-ιες ``Ελλ~ίύλαiiΕaίzΆνθQωπος. Ήδη από την εποχή του Ομήρου
(βλέπεJλιάδα),δενυπάQχουνπουθενάοιέwοιεςχαλό-χα%όσεσύγχρισημε
τουςάλλουςλαούς.Υπήρχανχαλοίόπωςχαιχα%οίΈλληνες,Τρώες,Πε'ρσες
%.λπ. ΠΟυθενά χαι σε χανένα χείμενο δεν γίνεται αναφορά όχι μόνο σε σύ-
γχρουση,αλλάοάεχανσεαwίθεοηπολιτισμών,μεεξαίρεση,ίσως,τσυςΦώπ-
πιπούςτωΔημοσθένη.Αυτόείναιένααπότασtουχείαπουδείχνσιnrημοναδι-
wόητααυτήςτηςιοτοριχάσυγ%εχριμένηςΑθηνα.tχήςχουνοwίαςτωνχλασ™ών
χρόνων.Καμίαwοινωνίαεδώ%αι3.000χQόνια,μηεξαιρσυμε'νωνχαιτωνσύγ-
χθονων(Ελλάδα,ΕυθώπηχαιΑμερmή),δενε'χειναεπιδειξειχάτιπαQόμοιο.
χαι χαρά, που
Quλ_ληνLΞsίέγ_Έξλ_qέs.!'εL±έΞ9S_τ~g!;§™ήζω_`
ΞjψΞ-i-LΞηδΓΞ*εΞΓ#μιίάjΞΞαΞΙ_έΈ:_gςτ:ίΞ:-έ#Ο#9(;;'όαέτ;ΙαΈξΞέο%Τώq:-Ξ:Ξ
'ποίΦ-όήμετάτο-έποςτουΤόωmσύπολέμουμετοοποίογαλουχήθηwε,πσυδεν
είχεόρεξηΎιαεπεχτα™ούςπολε'μους,παράμόνογιαταξίδια,λίγοτουρισμό
παι παμιά αποιttία. Δεν είχε ανάγπη να δημιουργήσει το απόλmο χαχό. Ερχό-
τανοιεπίμονοιΠέρσεςμέχριηνΑ™ttή,τουςέδινανε'ναμάθημα%αιτουςάφη-
νανναφύγοw,χωρίςναttάνο'υντοσφάλμανατσυςχυνηγήσσυνμε`χριτονΣαΎ-
ΞgΊΞΤ#ΟΞηΩ#:ε,g:βεfΞΞαg;α::ίυ#Ξ™#
εί`ρχίσε,;ίgΙεεμςφτ:;ΙΈ:#Τέιτ:::ς4::Ι.Ξ::ΙΞ:αέ%νΔφηαμι::#εξίωςνε:3::νζιεσιμτ:::::
βινισμό,μέσααπόην%αθαρότητατηςφυλετmήςΜαταγωγήςχαιοΙσοπράης
~ΞΟ:αΞΞ#-g:~Τσ-νο~Ξκή:%#;#αά#-α.t':~:ξ:ξ:αταωεειrεγρπήομλ:::ω#αθ:έ:
ρητmούς του 19ου αίώνα, τα
---- οποία ΘεμξλίΦσαγ την έννQια του πολίτη Cπο
_______---_
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ; ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜC)Σ -Τ]3
Ξε9g§::Ξ9!!Q5riίια€ρ~gΊ!οίο_αιμασίqε'χSιηγ_λ{Ρσσq.χαιηαποδοχήτgψι±
#?αι?~μ3ίΞαL±χξΞ`q_γ_οhγ.ί9ηι.q...~.
Δύη Οι Θεωρίες πως, τάχα, με τη σύ-
%αιΑ γχρουση Περσών χαι Ελλήνων

είχαμε την πρώτη στην ιστορία
«σύγχρουση τω`ν πολιτισμώΎ» %αι
πως αον Μαραθώνα είχαμε την πρώ-
τη αποφασια™ή νίχη το'υ «Ευρωπα.όχού Διαφωτιι
σμού» πάνω στον «Ασιατ™ό Δεσποτισμο'*», είναι ε`να ευφυε'ς δημιούργημα
Αμεριχανών %αL Ευρωπαίων οπαδών της βολιχής απλούστευσης. Οι Αρχαίοι
Έλληνες είδαν cπο Μαραθώνα μόνο τη νίχη επί των Περσών, τους οποίους
Θαύμαζανσεπολλάπράγματα.Αχόμηχα,t,ΩΜLΑΗε'ξgΩαπε'δειξεότιδεν
πήγε στην Ανατολή γι' αυτό τον αοπό, αν χαι ο ίδιος είχε αρχετά χαραχτηρι-
#3Ξ:ΟΗνηέ Ξ+gε±ψ3ι.ό:q;~:;:,:Ύ:ξ#}ε;,:;`χέ:ψ!#~#Ξι3-ξ#ι.
ΞΞ:±:.ΞΞ..-.;`;```````:`:::`.iΞ`\:ί:::'δ.:.`ι.!:`;.:::`Ι:`:-:.Ξ``::υ.τ=.Ξ:`!``:``:``'.`,.Τι::::`-::Ξ\:ίz:':;:::ι`:`:;.;;.,ί.:.Ξ-Ξ`Ξ_-iΞ::
τωτiΕΞΕ-βόρειωνξόύδέ~πξά+`ώά:tί6τη-ίέοψλίιό-ί';:ή-έποχήχαιήτανντυμε'νη
με
προβιε'ς. (Τα αρώματα σπιν περιοχή της %υχλοφόρησαν 1.500 χρόνια αργότερα
™ι το μπάνιο το πήραν, μάλλον, από τους Άραβες.) Αυτό που δεν διαπίστωσαν
ο rΙλάτων χαι ο Αρmοτε`λης το αναχάλυψε ο Χάντιγχτον %αι άλλοι, γιατί τους
μλεύει%αιγιατίε'μαθανναο%ε'mονταιμεχαηγορίεςάσπρου-μαύρου,απόλυ-
τσυ παλού-απόλυτου παχού. Είναι εντελώς ααείο να ισχυριcπεί χανείς ότι αυ-
τοίπουμετοπνεύματους«εξημε'ρωσαν»%αιεπηρε'ασανπνευματ™άτουςαπο-
`/όνους του <jΒ.ρτΦψ» χαι του «Κόναν»," δεν χατάφεραν να %άνουν το ίδιο με
τους απογόνους του Ζαρατούαρα ή του Κομφού%ιου.
*Τοαποχορύqχι>ματηςΑωινα.tχήςΔημοχρατίαςήτανσίγσυραη«ΧρυσήΕποmί»
του ΠερΜλή. Δεν ήταν χάποLα τε'λεια χοινωνία, αλλά μια από τις πιο ανοιχτε'ς οην
ιαyχόσμια ιCπορία. Το λεγόμενο περιβάλλον επιρροής του Περ™λή ήταν η παλλα%ί-
όα τω (Fίrst Lαdy οf Αthens), η Ασπασία χαι οι φιλοι της, Σωχράης, Πλάτων, Ανα-
ΓΞαγόρας, Σοφοπλής, Φειδίας, Ιπποχράης, Δημόχριτος χ.ά. Την ίδια εποχή, αλλά χαι
αργότερα, με εξαίρεση μια περίοδο της ρωμα.tχής ιCπορίας, το περιβάλλον επιρροής
των αυλών εξουσίας, σε όλους τους λαούς, το c™οτελούσαν ιερείς ή άλλες αοτεινε'ς
ψΌιογνωμίες. Αχόμη χαι οην ομηριχή εποχή, με εξαίρεση τους μάwεις, που ασχού-
`πν ε'μμεση πολι™ή επιρροή, σε όλες σχεδόν τις πόλεις-%ράη της ελληνmής επιχρά-
τειας οι σημαντ™ε'ς πολιτ™ε'ς αποφάσεις ε'βγαιναν με`σα από λα.tχε'ς συνελεύσεις
ιβλέπε Οδυ'σσεtα). 'Ηταν μόδα απόμη χαι αως Πε`ρσες χαι τους τυράwους ης επο-
πΚναε'χσιwδmατουςωμβούλους-φιλοσόφο`υςήπρώηναλλόφυλουςπολι™ούς.
** Ο «Βοτάν» ο__αιμοααγής Θεός των γπερ-βορείων (χατά τον Ηρό-
--.----,--.-- _ ------. `_`,-`---`.Ι . '_
Το Ισλάμ ε'χει μια υαε'ρηση 632 ετών, ένανη του ΧριστιαΎι.σμςρψ~.` 'Ολοι οι
~άξ}b~φή~t'έ-ςήξ+'JΙίάΑα:ίάς4ιαθή'πφς(Αβραάμ,Μω.υσήςχ.λπ.),εί-
πατέρες %αι ΟΙ'
ναι χαι προφήτες του Ισλάμ. Την αναχρργ.ιια.ψχή φονταμεwαλισ™ή φάση π~ρυ
περνάει σήμερατοισλάμσεμiέ}`ι*+Χώ`όέςτηνπε'ρασεοκαgολι_*ΙίιέΓμοΞs2!α±ιΩL
-_ 1 -_*Γ_Γ-_ ,
πρΙν χΩέ±έq_™γ ΕψρΦπ.™tαι,Άqz!.9.,μ~η_χ:ε±gΩ=ΞΩLα,
-ίiίχ_έΞΤΥ:ίF;μΞg:i-Ξήέ#i*ί*ωτ::γ:εί:εΞ#ώ`νοΞ:ξ_ti_g#Ξ:Ξ:
στην άγνοια των πολλών. Ο φανατ™ός ισλαμιστής αντέγραψε την προσευχή
του από τον φανατ™ό Εβραίο: Μεγαλοδύναμε, εγώ, ο πιστός υπηρε'της σου,
υπόσχομαι με την παλή μου χαι με ην χαwή μου πλευρά (σαταν™ή) να υπηρε-
τήσω το Θε'λημά σου», όποιο χι αν είναι αυτό. Όλοι οι ιCποριχοί συμφωνούν
πως μέχρι τον 14ο αιώνα οι Άραβες, οι ηγε'τες τους ttαι οι πνευματ™οί τους
άνθρωποι δεν έδειξαν το παραμ™ρό ενδιαφε'ρον για τη Δύση. Γι' αυτούς ο
πολιτισμένος %όσμος ε'φθανε Cπα όρια του Βυξαντίου. Αυτοί που Θε'λουν να
gί?υ#ίξΞα::#ο;?υρέΞθείν:ε:Τ::υξ5ύ2-:#ίο:ςυτν:#αΞίgfί!-™έΓ#iiΞΞ
οην Αθήνα, οι Άραβες ήταν αυτοί που διέσωσαν πολλά από τα χειρόγραφα
tίείμενα των φιλοσόφων μας.
`+λ/"' ±. Και ο πι,ο αδαής περί ttοινωνιο-

'`ξτξ λογίας %αι πολι™ής γνωριτει ότι
..f. -ωριμάξουν,
\,~, όπως
{ή-,-f Q άrΞ:ΞΞιέ;##ατ:, ΤΟ,ξυν::ό:π:;ο:::iοΞί:Ομ::ζξο:υ:ν:ΞΟ:ί:'Ο::f:
σμοί, εχτός χι αν χαταφέρουν να ανανεωθούν %αι να βγάλουν φρέσttα χλα-

διά. 'Ολοι οι ξωwανοί οργανισμοί ε'χουν στάδια ωριμάητας. Με απλά λόΎια,
αν χόψεις το μήλο πριν ωριμάσει, δεν Θα τρώγεται με τίποτα %αι Θα σαπίσει.
Βλε'πε το απστε'λεσμα του βίαιου Μοινωνιt{ού μετασχηματισμού ης ανώριμης
Τσαρ™ής Ρωσίας. 'Οσοι προσπάθησαν να ε%βιάσουν ην επιτάχυνοη της ωρι-
μότητας μιας %οινωνίας με ορμόνες ή με τη βία δημιούργησαν ποινων™ά τε'-
ρατα. Το ίδιο, μάλλον, Θα προχαλέσουν %αι οι ΙΠιΑ αο Ιράχ, διότι είτε αγνο-
ούν ότι η δημοχρατία είναι μια %οινων™ή διεργασία ξύμωσης είτε το γνωρί-
ξουν, αλλά δεν τους απασχολεί το χαθεστώς ενός λαού που, ούτως ή άλλως,
δεν τους ενδιαφε'ρει.
δστο) λαών. «Ο Κόναν ο Βάρβαρος» είναι ο γνωστός ήρωας του Χόλιγουw, πω

εχφράζει το νιτσε.tt4ό πρότυπο του αρχέγονου Υπερ-βόρειου, του άφθαρτου χαι
του χωρίς ανθρώπινες αδυναμίες υπεράνθρωπου.
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕmΓΓΕΛΜΊ`ΙΚΟΣ ΠΡαΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2]S
οι θεωρητ™Οί της τε'χνης μάς

λε'νε πως smτε'χγη δεν είναι τώτο-
τα περισσότεοο από τmν ανάνwm
=..___Τ.o_υΞΞγ_Θ~Ρ_Φ_Τ9Έ^γτ9υΑ9ΨΗ.qΨs9Ξ9ΞΞrLμε
.``~ι~\~ι.._„~γ.`
+ λιιι~~™` - ^ ` ~ -ι+ιJ.ι,~ι` ηι`-.=:ιςJ. h-.-..|\Ξ.,Ξ=J,ΙΞ). .:=_γ" .
Ξι~S„g.ντ+ιφ~άσε`ιέ.mς.,~€Φ`ι.ςτ~ς.τ.η\S.ζφή$.Έ9_Ψ».
Όπωςησπάνιςτωναγαθώνδημιούργησεηνανάγπηηςεργασίας,ε'τσιπαιη
πληθώρατωνπροβλημάτωνδημιούργησεηνανάγχηηςτε'χγης.Σεε'νανΚό-
σμο αρμον™ό, όπως ο Παράδεισος, η τε'χνη δεν Θα είχε πανε'να νόημα. λε'νε
αυτοίπουξε'θουν,χαιδενε'χωχανέναλόγοναμηντουςπιστε'Ψω.Δενμπορώ
μετώτοταναφαwαστώτονΑδάμζωγράφο.ΑχόμηχαιναήθελεηΕύανατου
αγοράσει χάποιον πίναχα, δεν είχε χρήματα. Οπότε, γιατί να χάνει άσ%Οπα
τονχρόνοτου,ότανμπορούσενατοναξιοποιήσειδημιουργιχότερα,π.χ.,αο-
i::ι:*gΞΞ.':`:-\::-;,':ί`ίj.::;:;;Ξ;-:J:Τί;j-:ί;:`::`;:::`:;:,::.`.Ξ::'ΞΞ:Ξ::::;:;:{:.`ί`
Αιπό,βε`βαια,ισχύειμόνογιατιςανοιχτε'ςπαιε'ξυπνεςχοινωνίες.Αυτόςήταν
χαιολόγοςγε'ννηοηςτηςτ0αγωδίαςηνΕλλάδα,όπωςαναφε'ρειομεγάλος
τρελόςΓερμανός*Cποχασής.Ητραγωδίαγνώρισεημεγαλύτερηάνθmμε-
τάτηλήξητωνμηδmώνπολε'μων.Ηανασφάλεια,ηαβεβαιόηταχαιοφόβος,
μπροστάστηωμφοράτηςήττας,είχανανάγχηCmόε'ναγιατριχότηςΨυχήςχι
αυτόμπόρεσενατοπροσφε`ρειμόνοτοΘε'αματηςτραγωδίας.Αναγνωριτο-
ντας,λοιπόν,τηφ0ίχητηςύπαρξης,όπωςτηγνώρισανοιΈλληνεςτον5οπ.Χ.
αιώνα,ήχρησιμοποιείςτηντε'χησανγιατριχόχάθαρσηςηςΨυχη'ςη'παθα-
^.+_._ _,_ΊΊ __ -,
ριΈεις άλλους. ετε χανε'ναν μιλιταρι Αχόμη χαι ο Αδόλφος,
που υποτίθεται ότι ωγράφος, η χρησιμοποίησε ως με'σο για να πετύχει ___ -` ``_-`,Ι.J,`
τονσιόχοτου,δηλαδήνατρομοχθατήσειφιλουςχάιεχθρούς.Ητε'χνητουΓ'
ν \ _ _ J_ _-Ι_Ι_Λ' ., ν`,`, J-
Ράιχμόνοδε`οςπροχαλούσε.'Οπωςβλε'ποΙμ,σ-επεθιόδους#οινωνι#η'ςανα
Τ)^,..--.- _,___ e ,
__.j±Α __ __ _ _,Ι\ ., _ _ _ -_ --' -''.Ι, `-' ΤΑ,

σφάλειαςο'λεςο.χοιγωνίεςΨάχνοιινγια#άοαρση.Οιωθιμο'τεθεςπα.ισοQ
θοπημε`νεςΨάχνουνγιαχάοαQσηΨυχη'ς,άλλεςΨάχνουνγιαπαοαθε'ςσχε`
_ __---_Τ<-7, `',J,,
--,- JCΑΊ __ _____ ^ , -J
σεις,άλλεςγιαπαθαθε'ςφυλε`ςwαιάλλεςγιαπαοαθε'ςλύσεις.Δίχωςνασχε`-
πτονταιwαθόλουότι,ο'ταναQχίσειςτοwαοάρισμαάλλων,τωγ<<χαχών»,ο'ταν
δηλαδη' μάθεις χαλά τη δουλειά, Θα σταματήσεις μο'νο το ε'τος 6.000.000
μ.Χ.,γιαο'σοδιάστημαδηλαδήυπολογιΈεταιπωςοαιιπάθχειοη'λιος.Διο'τι
ποτε'δενοασταματήσειοΘεο'ςήηφύσηναβγάξουνwαwούςwαιπαράσιtα.
*Νίτσε.Οπι,οωμπαθήςCποχασής.Οάνθρωποςήταντρελός,αλλάοπωσδη'-
` . . _Ί< ----,,--.-. `J-`-νιJ`^/νι/]Γ
ποτεόχιφασίcπας.Έναςφασίοταςδε-νβριτειαπότοπQωίμε'χριτοβράδυτους
ΤΞ ί<:^,| r-r\\,-|,--Ο-,-_.___ _ , c\`_ - ,,
ωμπατρίώτες του. Αυτό το χάνει μόνο ε`νας αληθινός πατριώτης που πονάει τον
`τόπο του χαι τον Θε'λει παλύτερο.
276 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΙΠΣΤΟΦΙΔΙΙΣ
Γ[
μα δεν γουστάρεις να wάνεις ε'ρωτα wαι δεν μπορείς να χάνεις χάτι δημι-
3ί;Ι=aγιπότέθοστη`ζωiσου,υπώχου™α™αλύτεροHQόποινα™οτώνειςτην
/c: _ ___θ_..__ __ .... ___^: -.~ ™~. -{-.ι™ ι.Αιιλ^θn_
ώρα σου. Σχότωνε, για παράδειγμα, μύγες, που μπορεί να μηγ είναι τόσο ιtα-
πε'ς όσο οι Εβραίοι, οι 'Αραβες, οι Αλβανοί, τα πρεζόνια, Οι Τσιγγάνοι, οι αλ-
λοδαποί χαι οι ομοφυλόφιλοι, αλλά σίγουρα wοστιΈει λιγότερο.
ί Αυτό που δεν είδε ο Νίτσε στη γέννηση της τραγωδίας του ήταν πως οι
Ποιητε'ς χαι οι Τραγωδοί ήταν αmοί που δημιούρΎησαν πρότυπα σε στάσεις,
αξίες παι συμπεριφορε'ς χαι, το οημαν™ότερο, αυτοί ήταν που διαμόρφωσαν
ΤφΓQ;ελί::η?Θηη::Ιστ:νε:::::::Τδαε:;γλfάρδχεαςί%όΞίΞ1νχωωνέΈΤΞννΞόδμηητο#
Ησίοδο, τον Αισχύλο χ.ά., δεν Θα ιιπήρχε Ελληνισμός, όπως τον ξε`ρουμε, αλ-
λά %αι δεν Θα ήταν ο Κόσμος μας όπως είναι σήμερα. Το πι,ο πιΘανό να ήταν
αχόμη χειρότερος.
tίgμ#:Ο#rυΞΤ%iνΞαΈχέj#η;#;#a:-:-!-γΞο#
το ε'λλειμμα αυτό είναι γνωαοί, όπως γνωσή είναι χαι η έλλειψη αυτοπεποί-
Θησης, παρότι ttανείς δεν αμφισβητεί την απόλυτη αρατιωτ™ή tίαι ο™ονομι-
%ήυπεροχήτους.Είναιλάθοςναπιστεύει%ανείςπωςοπόλεμοςαοΙράwέγι-
νε μόνο για τα πετρέλαια ή Ύια τον συνετισμό εχθρών χαι φιλων %αι ην επα-
νεχλογή του προε'δρου. Πιστεύω, ότι έγινε tίαι για ην ενίσχυση του πατριοπι-
tίού φρονήματος παι τη σφιιρηλάηση της εθν™ής συνείδησης των Αμερ™α-
νών. Οι Έλληνες Θεράπευσαν τους φόβους της ηττοπάθειας για τους Πέρσες
με τις τραγωδίες χαι τις wωμωδίες τους, %αι οι Αμερ™ανοί το τραύμα του
Βιετνάμ με τον «ράμπο», τον «εξολοθρευτή» χαι άλλους «μεγάλους t{αλλιτε`-
χνες». Ας ευχηθούμε όλοι uν χαι δεν το πιοτεύtιr ότι η νίχη στο Ιράw Θα εί-
ναι αρ%ετή για να τους δώσει την απαραίτητη αυτοπεποίθηση, ώστε να μη
χρειάξονται πλε'ον φιλμ αισθη™ίής τέχνης στιλ ράμπο-τζάμπο. Σε ε'ναν ανα-
γχαίο έσχατο αγώνα Αμερ™ής-Ισλάμ, Θα έπαιρνα το μέρος της Αμερmής.
Επειδή, όμως, Ο αγώνας είναι οτημένος, το δι7ημμα είναι εντελώς περιπό. Αν
βε'βαιαήμουνσίγουροςπωςμετάαπόμιατε'τοιανίχητηςΑμερ™ήςε'πρεπενα
βλέπω τα επόμενα τριάντα χρόνια φιλμ με τον «Ράμπο» από την Ιταλία ή τον
«εξολοθρευτή» από την Αυστρία, Θα άλλαζα αμε'σως στρατόπεδο. Διότι 50
χρόνια Τζον Γουέιν %αι άλλα 30 χρόνία Σβαρτσενέγχερ, πάει η ξωή μας, <ην
ξεφτιλίσαμε χαι ην εχθέσαμε στην χαθημερινή ανοησία». Προτιμώ τον Κια-
ροαάμι, %ι ας είναι Πε'ρσης, διότι μου Θυμιτει χάθε φορά ότι είμαι hυmαn
been -Άνθρωπος. Και για να ε'ρΘουμε αο Θέμα μας: ην αληθινή
Ξ*ν#ΞΞνg€εοΞ:#ίΞοΟΞΞ:νΞέΞΞτέ;_q%#_Θά~Ξέ±™μΞμέj#Ο#:::;=:Ξg;:ΞΞ:::=
έΞaν3έΞ##9ειίτΞγπ_#.Ξ.&mέgλα~ό#_:μτ%g:Ξ#
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚ!ΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛ1ΣΜΟΣ -zm
σαμουράι»™ιπολύπι,οδιαφορε™ότο«%αιοιεmάήτανυπε'ροχοι»,πωΘε-
ωρείταιχαιcmόταχαλύτεραγουε'στερντσυς.
Αναντιπαραθε'σετ€τους`Ελληνεςτραγωδούς,ποιητε'ςχαιγλύπτεςτου
5oυπ.Χ.αιώνα,μετουςσημερινούςδιάσημουςStαrsχαιταε'ργατε'χνηςτου
Χόλιγουντδενε'χετεχανέναλόγοναείοτεαισιόδοξοι.Ανείναιναεπιτρε`-
ΨΟυμεχωρίςχαμίααντίστασηναβλε'πουνχαιταεγγόνιαμαςΣβαρτσενε'-
γχερ,ΣταλόνεχαιΓουίλις,τότεδενε'χουμεχανε'ναλόγοναταπιε`σουμενα
μάθουνγθάμματα.Αmοίε'δειξανσεποιαεπαγγε'λματατουμε'λλοντοςπιοτεύ-
οwΤο99,99%τωνανθρώπων,CπονΚόσμο,αιπούςτουςφορείςαμερ™ανι-
χη`ςχουλτούραςξε'ρει.Τονσχηνοθε`τητουαμεριχανι%ούΘεάτρουΓουιλσον,
τονΤσόμc™ι,α%όμηπαιτονμεγάλοc™Θε'τητουςΓχε`ρσουιν,τουςξε'θοwπε-
ρισσότεροιΈλληνεςCm'ό,τιΑμεθιπανοί,χιαιπόδενείναιχαθόλουυπερβο-
λή.Τοότι«φοθείςαμεριπανιχη'ςχουλτούραςείναι,επίης,οΤζαχΝίχολσον,
ΟΝτεΝίροχαιάλλοιδιάσημοιόμοιοίτουςχαι,επομε'νως,πρέπειναχοιμό-
μαστεήωχω>(τοαχούσαμε™αιπό),είναιεπίσηςανοησία,διότιόλοιαmοί,
ότανδενπαιτουνχοιμούwαιη'ωχοιμε'σαοτονμηδενισμότουςχαιστημα-
οτούρατους.ΤοπότεξεχίνησεχαιπότετελείωσεοπόλεμοςστοΙράχδεντο
πήθανείδηση.Σεαντίθεσημ'αιπούς,οιΣβαθτσενε'γ™χαιCοε'χουνστό-
χουςχαιείναιπολιτmάδρασrήριοι.ΑmοίΘασυν-διαμορφώσουντηνε'αωλ-
λογ™η`πατριωτιχήC™είδησητουαμεριχανιχούλαού%αιόχιμόνο.Καιπαρό-
τιπολλοίδενείναι™γεwημε'νοιστιςιηχαιΘαπερίμενεχανείςναείναι
πολυ-πολιτισμmοίχαιανεχτ™οίαπε`ναwισεάλλουςλαούς,συμβαίνειαχρι-
βώς ΤΟ αντίθετο.
Ξgg3-ί
Συμβαίνειαυτόαπθιβώςπουσυνε'βημετονυπερπατριώτη-μετανάστη,
ποιητή του πολε`μου, Τυρταίο παι τους Σπαοτιάτεc. Αmnί nι Νςn~π.^n.ι~ι`.^.'
Θα είναι
που, επει
iΞ:!€`.,έτ`ξ`ι.ιι.τ`*`t:γ.!ι:.t.τ!r-.ι`ί..tιί`-`.ιε-*``.:ιΞι$$`:ti::.`ξί:::ì:Ξ`ιξ;`ί.itί
υπάρχουνπολλοί-αξιόλο}-ό~;Ά™Fgε:;a%ίί:πi::#ί::::τΞέiΞΧΞj
__ ]__. ._ , νν . ιrι,t,υ~ιwω πυλλιτεχνες Χαι στοχαστε'ς, αλλά
δwjο-υςξε'ρουνούτεοιγείτονε'ςτους.Αυτοίπαιτ™τε'τοιορόλοστηδια-
jίρι" -^^,-f-_,_ ____ ,
μόρφωσηχοινωνιχη'ςσυνείδησηςCπηχώρατουςπαιστονΚόσμο,όσοχαι
ΞUΞΞςε::απΝ.Οπ#ομ:`,Ο~υ~ΉΞξ_Ξί.o_υ_.__±mό'ό-εΊ-σημαέ;ε;:=ς-ά:;*:λΞνυευ`;νυΞ
νιώθει ηττοπαθη'ς παι άοα αδοανοποmnρ'νnΓ Δψ +^ .,~ ι-.'ι„~ .-.-----.. ^
ρα αδρανοποιημε'νος. Αν το να είναι αντίθε-
μια αμερ™ανιχ Θεωρηθεί
πεισουμε ο
ενας τον άλλον βι-
#ΞΈ5χ9™&Τ3:mί:#ιίfαΊΞεάγ%:Ξα#
_ __ . .Ε _ .ψr_ , υ„ ~wιu .ι,υλι,ι,ωτι,χα αμεριχανιχά ΠΡΟ.|όντα (φιλμ, μουσιπή,
βλι`απ.λπ.),ενιqχύουμετιςπι,ουγιείςπολι™ε'ς%αιπολιτισμε'ςδυνάμεις,m
αςμαςπουναμερ™ανάχιαψΕχουμξωςΕυρώπη,μιατεράcπιαχαισημανtι-
χήαγοράπουδενμπορείνατηναγνοήσειχανείς,χιαυτήτηδύναμηπρε'πει
γα την εχμεταλλευτοΊjμε.
278 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΠΙΣΤΟΦΙΔΙΊΣ
Γίνεται πάλι επίχαιρο το ερώτημα που ε'Θεσε πριν 120 χρόνια ο Νίτσε:
«Για να υπάρξουμε, πρε'πει να απαντήσουμε αν Θε'λουμε να είμαστε Ευρςnτ - ~
<ιι` παίοι ή όχι».
«Η αwά;Ύνωσrι είναι μια ηλίθια

ενασχόλ;ηση!!!»
τον δάσ%αλο;
Το αμερι™ν™ό περιοδ™ό Γι.me C™ια-
γράφησε πρόσφατα το όραμα ενός Κόσμου
όπου λεΈεις, όπως δάααλος χ.λπ., «Θα φιλοξενούνται μόνο στα λεξ™ά»!
Σε μία ομλία του οτην Αθήνα, ο διευθυνιής του Μedία Ιαb στο Μιτ, Νίχο-
λας Νεγχροπόντε, μιλώντας για τις μελλοντ™ε'ς αλλαγές της εχπαίδευσης
οτην Ψηφιαχή %Οινωνία διηγήθψε μια αληθινή ιαορία: «Πριν εί%οσι χρόνια
εγχαταστήσαμε ηλεχτρονιχούς υπολογιcπε'ς σ' ε'να σχολείο στο χαόφημο
Χάρλεμ. Κάποια ημε'ρα σε αυτό το σχολείο ε'φτασαν υπηρεσιαοί παράγο-
ντες για να παραχολουθήσουν την εξέλιξη του πειραματ™ού μας προΎράμμα-
τος. Συνάντησαν ε'να παιδί που τους ε'δειξε τι χάνουν οι υπολογιστε'ς %αι απά-
ντησε σε όλες τις ερωτήσεις τους. Εντυπωσιασμένοι από τις επιδόσεις του,
εξε'φρασαν τα συγχαρητήριά τους προς τον λ™ειάρχη, ο οποίος ε'χπληπτος
τους εώτε ότι το παιδί δεν ξέρει να διαβάξει. 'Οταν ρωτήθηχε το ίδιο το παιδί
τι διάβαζε αον υπολογισή, τους απάνησε πως αΊjτό που διάβαζε στο Ίντερ-
νετ δεν ήταν ανάγνωση, εξηγώντας τους ότι η ανάγνωση είναι μια χουτή πρά-
ξη!!! Είμαι τόσο περίεργος να μάθω από τον Νεγχροπόντε αν αυτό το παιδί
είναι αχόμη στο Χάρλεμ ή ε'χει βρει δουλειά αη Βαγδάη.
Την ιαορία αυτή τη διηγήθηπε ο χος Νεγttροπόντε με ενθουσιασμό, Θε'λο-
ντας να δειΈει 6τι η «εξελ™τ™ή αυτή διαδ™ασία αποτελεί σημαντ™ή πρόοδο,
διότι στο με'λλον οι εχπαιδευτmοί Θα παιΈουν μάλλον μ™ρό ρόλο χαι τα παι-
διά Θα αλλάξο'υν τον Κόσμο» (το όνειρο πολλών ονειροπόλων εδώ tίαι χιλιά-
δες χρόνια). Αιrτά από την πλευρά ενός φανατ™ού ονειροπόλου-τεχνο%ράη.
Ήδη, σήμερα, πολλά παιδιά δύο χαι τριών ετών, που δεν γνωριτουν ανά-
γνωση, γνωριτουν πολύ t{αλά τα σύμβολα για αΉατάλληλα χαι μη φιλμ στην
ηλεόραση. Τε'τοιες Scίence Ηctiοn ιcπορίες πρόγνωσης του με'λλοντος μπορεί
να αποτελε`σουν πληροφορίες παροχής συμβουλών επαΎγελματ™ού προσα-
νατολισμού ttαι 7tίνητρο για μελλοντ™ά επαγγε`λματα. Αν, πράγματι, οι άν-
Θρωποι δεν Θα γνωριΈσυ'ν πλέον ανάγνωση, Θα επ™οLνωνούν με σύμβολα χαι
μεριttε`ς εχατοwάδες λέξεις χαθημερινής χρήσης. Τότε Θα υπάρχει «σπάνις»
λε'ξεων χαι, σίγουρα, χιλιάδες «Θεότρελοι» ποιητε'ς, όπως ο Αλε'ξανδρος από
το Η αιωνιόητα χαι μια με'ρα, του Αγγελόπουλου, που Θα αχριβοπληρώνουν
την αγορά λε'ξεων, όπως «ξενίτης» χαι «χορφούλα». 'ΡΤΜΨ5..9.9jίΎ_φ~Ρίζετε-
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠ4ΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΆΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2]9
±!2sm!±ΙΚeίqΞμ§`ΧQiΙ.ις`qρχε'ςτουπε9ασμε'νουαιώνα,υπήρχαν`πεQώιοu.§~ε':
Μα_νδαρίνοι.'.Ητgγ9,ι_μόνοιπου.γγώριrgΎ~Υρqφή%αιαν`άγνrφιη,
_t&α.ΈΦwαςεχατομμύριαcποσχοτάδιχαιστηνεξάθτησηqtόLτηγLΈά_ό_τ_αΞτLQ!Τg:
.,,+ Ο Αμερ™ανός γλωσσολόγος χαι ψλόσοφος Ν. ChοmSκy υποοτηριτει ότ
όνο με'σω της γλώσσας, δηλαδη' του λόγου, μπόρεσε ο άνθρωπος να μά
'^ ., ,
ιναξεχωρίσειαπόταάλλαείδητουζω™ούβασιλείου,γνω-ριΤούαςτηφύ
του. Εδώ Θα προσθε`ταμε, επίσης, πως μόνο με'σα από τLς ανθρώπινες σχε'
(σ::ις μπορεί ο άνθρωπος να εξαχολουθήσει να είναι %οινων™ό ον`.

Η τεχνολαγνία ε`χει φτάσει σε τε'τοιο σημείο, ώστε πολλοί ονειρεύονται
την εξαφάνιση των αιθουσών διδασ%αλίας, αχόμη χαι αυτού του δJσχάλοιι.
Όλοι μιλούν για εξ αποcπάσεως εmαίδευοη παι για πολυμε'σα (mυιtίmedία),
σαν να αναχάλυψαν τον παράδεισο επί Γης. Αυτή η υστερία ε`χανε τον γνω-
σtό Γερμανό χαθηγητή με`σων εχπαίδευσης, S. Αυfenαnger, να πει το ιστορι-
χό:«`Οταν απούς πολιτ™ούς να μιλούν για το Νε'ο Με'σο-Μυιtίmedία, είναι
™ριβώς το ίδιο σαν να ™ούς ΤeenαgerS να μλούν για Seχ. Και οι δύο ομά-
δες μιλούν με εχστασιασμο' για πάτι που δεν το ε'χουν δοχιμάσει χαι φιισ™ά
δεν το γνωρίζουν». Πόσο μάλλον να γνωρLΤΟυν ποιες επιπτώσεις Θα ε'χουν
όλα αυτά στη μελλον™ή χοινωνία. Δεν τους τρομάξουν χαν οι χαθημερινές
ειδήσεις απ' όλο τον Κόσμο αλλά %αι από η χώρα μας, ότι άλλαξαν εwελώς
οι εγχλημα™ε'ς cπινήθειες χαι η χοινων™ή προε'λευση των εγχληματιών. Οι
εν Ψυχθώ δολοφονίες από μοναχιπούς χαι χενούς ανθθώπους «υπεθάνω πά-
σης υποψίας» αυξάνοwαι συνεχώς. Η δίψα για ο™ονομιχή δύναμη χαι εξου-
σία ε`χει πάρει τε'τοιες διαωάσεις, που δεν μπορείς να είσαι σίγου0ος για τί-
ποτα %αL για ttανε'ναν.
«Αν ξούσαν σήμερα ο Σωttρά-

της χαι ο Πλάτωνας, Θα ήταν οι
φανατ™ότεροι χρήστες του
Ίντερνετ».2 Την παραπάνω δήλω-
ση ε'χανε πρόσφατα ο JαmeS Cαntοn,
σύμβουλος του Λευχού Οίχου σε Θε'ματα επιοτήμης %αι τεχνολογίας. («Κι α;
η γιαγιά μου είχε ρόδες, Θα τη φώναζαν πατίνι» λε'ει ο λαός). Το να μιλάς,
ε'ωωπαιυποθετ™ά,γιατονΠλάτωναχαιτονΣωχθάτη,ανεβάξειτοίmαge
σου.Όποιοςε'χειδιαβάσειε`αωχαιλίγαπράγματαγιατουςδύοφιλοσόφους
μας, τουλάχισtον για τον πρώτο, τον Σωwράη, ε'χει χάθε λόγο να αμφιβάλει
ότι Θα ε'%ανε τον %όπο να μάθει αχόμη χαι πώς λειτουργεί ο Η/Υ. Ο %ος Κά-
ντονανήχει,προφανώς,στηνχαηγορίαεχείνωντωνΑμεριχανώνωμβούλων
2. Γα Jνε'α, 15.03.2003.
χαι συγΎραφέων οι οποίοι αwλούν τις γνώσεις τους για τους αρχαίους Έλλη-
νες φιλοσόφους από «βιβλία-Θησαυρούς γνωμmών χαι αποφθεγμάτων». Έχω
διαβάσει πρόσφατα δύο βιβλία, πολυδιαβασμε'νω'ν οτη χώρα μας Αμερ™ανών
ωγΎραφέων,που αποδίδουν τη γνωστή «γνώθι σ' αυτόν», αλλά tίαι άλ-
λες, στον Σωπράη. Αυτοί μπορεί να τους μό-
νους 'Ελληνες που γνωριτουν είναι ο Σωπράης χαι ο Αριcπαε'λης (Ωνάσης).
(ΤΟν πρώτο επειδή σιχαLνόταν το γράψιμο χαι το διάβασμα t{αι το δεύτερο
γιατί είχε πολλά λεqπά.) Όμως το ότι δεν υπάρχει %ανείς πλε'ον από το Μα-
ντείο των Δελφών, για να υποβάλλει μήνυση για πνευματ™ά δ™αιώματα δεν
απαλλάσσει τους Έλληνες μεταφραστε'ς από την ευθύνη ότι τα μισά ελληνό-
πουλα πιστεύουν πως αόμη χαι το «γηράσttω αεί...», το είπε ο Σωttράτης.
Ειmjχώς, που πρόσφατα ttαταφε'ραμε να t{άνουμε περήφανους τους αρχαίους
ημών προγόνους, διαηρώντας ην πνευμα™ίή ιδιοttτησία της φε'τας, %αι προ-
σεχώς του μο'υσαχά χαι του τζατξ™ιού.
Με αφορμή η μεγάλη χ™λοφορία του βιβλίου Γο τε'λος τ'φς Jωορι'ας, ενός
άλλου συμβούλου του Λευ%ού οίπου, του Frαncίs Fυcυyαιnα, η έγχριη ελβετ™ή
εφημερίδα Νewe ΖwenCώer Ζeι.fwπg*3 γράφει: «ίσως δεν ήρθε το τε`λος της ι,σtο-
ρίας,αλλάτοτε'λοςτωνφιλοσόφω'ντηςισtορίαςμεαχαδημα.tχε'ςχαιουμανιαι-
%ε'ς γνώσεις γεν™ής παιδείας». Με την παρατήρηση αυτή η εφημερίδα ήθελε
να τονίσει η σχετ™ή ανεπάρχεια ανθρώπων πσυ επηρεάζουν τη σημερmί οπε'-
Ψη %αι οι οποίοι μιλούν με η σιγουριά αυtών που διατείνcyνται ότι t{ατέχσυν το
προνόμιο της γνώσης της «μοναδ™ής αε'ψης». ΑξιΈει να σημειωθεί πως ο
Fυcυyαmα, ο RαmSfeΙd, ο ΡerΙe χαι τρεις αχόμη σημερινοί σύμβουλοι του
Μπους είχαν προβλε'Ψει με άρθρα τους την εισβολή στο Ιρά% πριν τε'σσερα
χρόνια, δηλαδή δύο χρόνια πριν την 11η Σεπτεμβρίου. Αυτοί, μάλιστα, είναι
πραγματιχοί μελλοwολόγοι. Στον ίδιο ρυθμό χινούνται οήμερα πολλοί «γ%ου-
ρού» της Νε'ας Ψηφιαχής Κοινωνίας (αυτοί τη δημιούρΎησαν, δmή τους είναι,
ό,τι Θέλουν την χάνουν). Στο βιβλίο του ΓeCΠ7cο#fί{ne§, ο %ος Κάντον περιγρά-
φει την Κοινωνία της Πληροφορίας ως <πο Νε'ο Με'λλον με %λωνοποιήσεις χαι
Ψηφιαχούς υπηρε`τες». (Οι μπάτλερ, χαι όχι μόνο, Θα πρε'πει να τρε'μουν για το
Ξt`r:.ί:`:::Ξ::...t`::,;:-`':`ι`:```:.ί``-`:.,.:ι.ξ:,:`Τ;:.`.;:,::!.ί`Ξι`ί-::`::`.:i``:-.ί``:-`-,:Τ:\;.Ι`'ί`ι:`Ξ::t:`:.:-:.:`:::;.'ξ.ί`-```.ίΞ`\::ΞΞ-Ξί.`Ξέί-
_,\ __
όπλα» ; Μάλλον όχι, γιατί, όπως όλα
* Γο τε`Λος τφς ίαορι'ας wαι Γο τε'λος της ερyαα'ας, μάς ήρθαν από δύο Αμερι-
χανούς. Ο rΙλάτω'ν έχανε ην απόπειρα να περιγράψει την ιδαν™ή J7ολίτεt'α χαι ο
ΈΎελος πίαευε ότι το πρωσιχό χράτος του Μπίσμαρχ απστελούσε ην ολοχλή-
ρωση της οργάνωσης της χοινωνίας. Κανείς από τους δύο δεν ήταν τόσο επιπό-
λαιος, ώαε να χρησιμοποιήσει τον όρο <πέλος». Οι άνθρωποι ήταν διαβασμένοι
χαι πίcπευαν πως αχόμη παι η ανόργανη ύλη είναι σε διαρχή εξε`λιξη.
3. Νeυe Ζυercher Ζeίtυng,13.Ο3.20Ο2.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛ1ΣΜΟΣ -Ζ81
δείχνουν,`q±ο_μ_ε:™.~(β.έΞ:πεμηχανη'του
__, , ,\ ,\
ΨΘ_qr9`ερτΞΞψ~ξί,-Ξ~;έίδήά
ΤΟ
Ξr_ει±'Ξ9μμΞ±
™_'- Αν οι δΊjο
ενει,α. πα-
ρcmανω «σοφοί» είχαναώδύrdΈί.ώΓατ+_rατδη<Ξjξ;ξξξ;,Γ3ΤΞfξΞΓ`δj$
__^ψ., _„ννν.υ tυυ γιυ.ιυ «ενοιοα, οτιουόε'νοίδα», Θαη'ταν
ίσωςπιομετριόφρονεςη'σώφρονες,όπωςΘαε'λεγεχαιομεγάλοςφιλόσοφος.
ΗπαραπάνωρήσηδενταιριάζειοτονχαραwmίρατουΥπεράνθρωπουτηςΨη-
φι™η'ςΚοινωνίας,στονοποίοαρμόζειαwίθετατο«ενοίδα,ότιπανοίδα».
Διαβάζοwαςβ™ευρωπαίωνμεαχαδημαtχη'-ουμανιc™ήπαιδεία,πουγνώ-
ριζανάπταιαααρχαάελληνιώχαιλατιν™άχαιείχανδιαβάσεισεπρωτότυπο
ό,τιαξιόλογοείχεγραφtείμε`χριτηνεποχήτους,νοσταλγείςαχόμηπερισσότε-
θοτησώφρονασχε'Ψηόλωναυτών,πουοΑμεριχανόςυπουργόςαμύνης
DοnαιdRυmSfeΙdαποχάλεσεπεριφρονητ™ά«παλιάΕυθώπη»*,γιατίδενσω
ναίνεσανCπονπόλεμο™τουΙράπ.Οάνθρωποςπουηγείταιηςτεχνολογιχά
ισχυρότερηςχαταcπροφιχήςμηχανήςπολε'μουπουγνώρισεηανθρωπάητα,
γιαναμαςχαθησυχάσ&γιατηναποtελεσμα™όητάτηςcποΙρά%μαςυποσχε`-
Θ™ε:δενΘαε'χετεξαναδείτε'τοιααγριότητα!!!(Δηλαδη'πιοάγριαχιαπ'αιmίν
πουβλε'πουμεσεταινίεςτουΧόλιγουντ;Είδατετονπεζοναύτηπάνωοτοτανχ
με™ενθουσιασμόπεθιέγραφετοεντυπωσιαπόαπότηβόμβαπουε'ριξεστο
σπίmενόςχα%ούπουήτανμε`σα;Ποιοηλεπτρονιπόπαιχνίδιμπορείναπροσφε'-
ρ&τε'τοιαηδοή!Πολλάαπόαυτάταπα%ανδενμπορε'σωνναωνεχίσcw
τοπαιχνίδισεάλλεςχώρες,δηλαδήανμείνουνάνεργοι,ΘαχάνοwπιΘανόντο
ώμετουςγείτονε`ςτουςσηνΑμεριπη'.Δενωαματάςξαφν™άτοάθληματου
ποδοσφαίρουCπα22σου,επειδη'δενυπάρχuγη'πεδοοτηγειτονιάσου.Και
-,ς^-ν , .ιννι,ι;ν ι/ιιιι ycΙΙ,υνι
επειδήαυτότογνωριΈειηηγεσάtους,μάλλονΘατσυςβρειδσυλειά
fΠfΙfίψ{ /γηw< ~^ Α -.,. `_.+_. __
αλλού.)
*ΑνπάτεοτηνΕΘwήΒιβλιοθή'πη,αλλάδενε'χετεπολύχρόνογmδιάβασμα,
θ®ετουλάχιcπονμιαματιάcπιςβιβλιογραφmε'ςαναφορε'ς-σημειώσειςβιβλίων
τωνΑ.Smίth,D.Ricαrdο,Κ,Μαrχ,Μ.weberχ.ά.ΘαδείτεονόματαΕλλήνων
απότηναρχαίαελληwη`γθαμματείαπου,ίσως,δενταε`χετεαχούσειποτε',γιατί
απλώςδενε`χουνεχδοθείαπόμηοτηχώραμας,αλλάυπάρχοwσεξε'νεςβιβλιο-
η'χες,όπως,π.χ.,σηβιβλιοθήmτουβρεταν™ούμουσείου.Οιπρόγονοίμαςμάς
χληροδότησανχά™σημαντιχότεροαπόταμάρμαρατουΠαρθενώνα,τοοποίο
επιμελώςαγνοούμdΑνήμουνδιευθυwίςτουβρεταν™ούμουσείου,Θαπροχα-
λούσαλε'γοwας:«ελάτεπρώταναπάρετεταβιβλία-γράμματα(διαθή'χεςαέψης)
™πειογόνωνσας,πουδενε'χετε,χαιαφούταεχδώσετενασαςδώσουμεχαιτα
μάρμαραγιαναταχοιτάτε.Μετοε`ναχιλιοστότουxόcπουςτηςχαμπάνιαςγια
τηνεπιcπθοφήτωνμαρμάρωνΘαείχανεχδοθείόλοιοιαρχαίοιΈλληνεςωγγρα-
φε®Όμως,ότανσεμιαχοινωνίατοβιβλώμετατρε`πεταιολοε'ναχαιπερισσότε-
θοσεδιαχοσμη™όστοιχείοαισθη™η`ςεσωτεριχούχώρου,είναιεπόμενοτα
αγάλματα,πουείναιχαιπιοόμορφα,ναε`χουνμεγαλύτερηξη'ηοηαπόηγνώοη.
Σήμερα,είναιε™ολότεροναδανειστείςεχατομμύριααπόμιατράπεξαγιατην
αγοράαυταινήτου™ιβιβλιοθήχης(Λουδοβίχου15ου),παράε`ναβιβλίοαπό
τηνΕΘwη'ΒιβλιοθήχητωνΕλλήνων.
™ο πράγμα Δε't{α ημέρες μετά τη δήλωσή

ο Αρχιμήδης του για την παλιά Ευρώπη ο
%ι άλλο ο Dοnαιd DυcΚ Donαιd R., με ην ε'παρση ης πα-
ντοδυναμίας, είπε: «η αμερ™αν™ή
επίθεση (σtο Ιράχ) Θα ε'χει τέτοια ε'χταση
χαι ιοχύ που Θα ξεπερνάει οποιοδήποτε ιστορ™ό προηγούμενο». Οι σύγχρο-
νες βόμβες μπορούν σε μια αχτίνα 500 με'τρων να εξαερώσουν μέχρι %αι το
τσιμε'ντο! Αυτό ttάνει τα σύγχρονα όπλα πι,ο ανθρώπινα, διότι δεν βλε'πουν
πλε'ον οι αρατιώτες, ούτε χαι τα παιδιά μας σπιν οΘόνη, σάρχες από διαμελι-
σμε'να μέλη ανθρώπω'ν! Το αμερ™αν™ό Πεντάγωνο ονόμασε την πρώη ημε'-
ρα ης επίθεσης Cπο Ιράχ «Σωt χαι Δε'ος». 'Οταν άνθρωποι που νιώθουν πα-
ντοδύναμοι δανειτονται λε'ξεις από ην «Αποχάλυψη» τσυ Ιωάwη, ε'χεις χάθε
λόγο να φοβάσαι για το μέλλον. `ααν υπάρχο'υν πολλοί που συμβLβάξονται με
τε'τοιες επφράσεις, τότε δεν αποχλείεται χάποτε χαι το ΥeS στο «Θε'λετε τον
ολο%ληρωτmό πόλεμο;». (Το παραπάνω ε'σχατο των εσχάτων ερώημα τε'η%ε
από τον Αδόλφο στον λαό του Μπετόβεν %αι του Γχαίτε χαι η απάνπιση είναι
γνωστή. Δεν νομιτω να πιστεύει ttάποιος πως οι Πρίσλε.t %αι Χε'μινγουέι ή οι
Λε'νον ttαι ΣαιΈπηρ ήταν παλύτεροι; Σχεφτείτε το ίδιο ερώτημα να μπει -που
ε'μμεσα τέθηπε ήδη- από ε'ναν δημοχρατ™ά επλεγμε'νο πρόεδρο; Και μη μου
πει χανείς πως ο με'σος Αμερ™ανός είναι πι,ο χαλλιεργημε'νος από τον με`σο
Γερμανό του Μεσοπολε'μου. Πενήντα εχατομμύρια Αμερmανοί, %αι ανάμεσά
το'υς ο RυmSfeΙd χαι οι μισοί σύμβο`υλοι του Προε'δρου, είναι γερμαν™ής χα-
ταγωγής, ενώ οι άλλοι μισοί είναL εβρα.tttής. ΑΊjτός είναι ε'νας μοναδmός συν-
δυασμός οην ιαορία, μια ομάδα πο'υ συνδυάζει ευφυία χαι χαταστροφ™ότη-
τα υπό την ηγεσία ενός πανε'ξυπνου «Βοm αgαίn». Όπως ο χατσ™οχλε'φτης,
με'σα σε δυο-τρεις γενιε'ς δεν ξεχνάει, ξαφνmά, να χλε'βει, ε'τσι %αι ο με'σος
Γερμανός μιλιταρισής σιρατLώης το'υ Μπίσμαρχ δεν απαρνιε'ται ξαφνmά ην
ταυτότητά το'υ, πο'υ είναL «αυτό πο'υ μπορεί να %άνει χαλά».
«...σε μεQwούς cwΘQώπσιις

Κρίσιμες έqχεται μια μέQα
%Cπασtάσεις πσυ πQέπει το μεγάλο Ναι ή το
μεγάλο το 'Όχι να πούνε»
Καβάφης:Ποιφ'ματα
Αλλά, ας επιστρε'Ψουμε στο χύριο Θέμα μας. Παρότι πιστεύω πως είναι σωσή
η Θε'ση ότι «με το μαχαίρL μπορείς να χόψεις ε'να χεφάλι, αλλά χαι μια φε'τα
ΕΝΑΛΛΑΚΙΙΚΟΣ ΕΠΑΓΙΈΛΜΑΤΙΚσΣ ΠΡΟΣΆΝΑΤΟΛΙΣ:ΜΟΣ -Ζ83
Ψωμί»,δηλαδήητεχνολογίααυτη'%αθαυτήδενείναιεχθριχήπροςτονάν-
Θρωπο,αλλάεξαρτάταιαπότοντρόποπουτηχρησιμοποιείς,απόμηχιεδώ
υπάρχουνόρια.'Ch;ανχαταληφθείχάποιοςαπό<πεχνολατθ™ή»ε'παρσηαλα-
ζονι%ήςπαwΟδυναμίας,ταπράγματαγίνονταιεπmίνδυνα.Είναιδιαφορετιχό
πράγμαναζητάεbσι)μβολιχά,οΑρχιμήδηςνατουδώσουνε`ναμε'ροςνασtα-
ΘείγιαναχινήσειτηΓη,χαιεντελώςάλλοπράγμαναζητάειο«αρματωμε'νος
με'χριτααυτιά»DοnαιdDυcΚνατουπροσφε'ρουμετιςπλάτεςόλοιοι«πα-
λοί»,γιαναπυροβολη'σειόλουςτους«χαχούς»τηςΓης.Προσωπιχώς,δενΘα
εμπιοτευόμουνμιατε'τοιατεχνολογιπήπαντοδυναμίαόχιμόνοCπονΑρχιμή-
δη,αλλάούτεπαιcπονΓχάντι,ούτεχανστονεαυτόμου.
Καιμεαφορμήτηδη`λωσητουΑμερ™ανούπροε'δρου,ότι«οπόλεμοςενα-
ντίοντουχαχούΘαείναιαδυσώπητοςχαιμαχρύςyαςΘυμηθούμετηγνωστή
ρήσητουΤσόρτσιλπουείχεπειπεθώτουότι«όσοισχυθο'ς#ιαγείσαι,απο'τη
στιγμήπουξεπινάςε`ναγπόλεμο,παύειςπλε'Ονναείσαιεσυ'Οθυθμιστής
τωνεξελίξεωνχαιγίνεσαιαιχμάλωτοςαπρο'βλεπτωγγεγονο'των».
ΟιCπορmόςτουπρωσ™ούμιλιταρισμού,JακοbΒυrcκhαrd,ε'γραψεπριν
150χρόνια:απότηστιγμη'πουαθχιΈειπανείςτιςπθοσαθτη'σεκπQατώνγια
πθοληπτ™Ούςλο`γους,αποώτημο'ν.μηεπιουμίαναχατε`χειολοε'να#αι
περισσο'τερα χωρίς τεΆως ....
Στησημερινήπαγχοσμιοποιημε'νηχοινωνίαανχάτι«πάειcπραβά»μετο
διαρxήπόλεμοχατάτου«χαχού»,είμαcπεόλοιαιχμάλωτοιανεξε`λεγxτωνχα-
ταcπάσεων.Μεαυτήντηνε'ννοια,ηγνώσηγιαόλααυτά™σημαγτιmίπου
Ξ:.μ~β.αΞ:`:=!Ύ.Q.ω^.μ_α_ς_,ΞΞ:_e6Ύ_αιΓπλώς.ποΨ..€λ_eια,α;;ξέ6-Ύ;.erξίέ::*.Ξ=
ντι#ήπνο'χιπεθισσο`τεθοαπο'τοτιδουλειάοαwάνειςστομε'λλον.Σεμια
χατάοτασηcmόλιmιςαβεβαιότητας,πουσήμεραδενφαίνεταιχαιτόσοεξω-
πραγματιχή, ε'ννοιες όπως αναγχαίο, απαραίητο, ουσιώδες χ.λπ. παύουν να
ε'χουννόημα.Α%όμηχαιηίδιαηξωήχάνειτονόημάτης.Μηνξεχνάμεπωςη
ίδιααβεβαιότηταπουwυριάρχησεχατάημετάβαοηαπότον19οστον20όαι-
ώναχαιταερωπίματαγιατηφθίνουσαπίησεαιώνιεςαξίεςήταναιn;άπου
οδήγησανστοναυτοχατααροφιπόεσωτερ™όμηδενισμόπολλώννε'ωντης
εποχής.Δενείναιτυχαίοό™οιπι,οαγαπημε'νοισυγγραφείςτηςεποχήςεχεί-
νηςήτανοιΝίτσε,Ντοcπογιε'φαιπαιΚίρχεγχαρντ,δηλαδη'οιφιλόσοφοιτης
ήμιουργιχόηταςτηςδύναμηςχαιηςχαταcπροφη'ς,τηςματαιόηταςτηςζω-
ήςχαιτουυπαρξισμού.ΟΠθοβληματ1σμο'ς,απο'μο'νοςτου,τωννε`ωγτης
εποχη'ς,σχετ™άμειιπαθξιαπε'ςαησυχίεςτηςξωήςδεντοι)5απε'τρεψεαπό
ω™Οάψουνπρο`ωθατΊιο'νειράτουςσταχαθαπώματΊιτουΒεθντε`ν.Δεν
ποε'πεινααφήσουμε,λοιπόν,ανενόχλητουςτουςτεχνολάγνους,πουνιώθουν
ηνπαντοδυναμίατουΘεού,ναΘάψουν™ιταόνειρατωνδιχώνμαςπαι,-
διών.Οχίνδυνοςσήμεθαίσωςείναιμεγαλύτερος,διότιτασύγχροναπαιδιά
ενθουσιάζονταιχαιτυφλώνοwαιεύχολααπόηλάμψητηςτεχνολογίαςχαι
του φανταχτερού, που ε'ρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντ™ού. Οι
Αθηναίοι του 5ου π.Χ. αιώνα ε`τρεχαν σαν τρελοί να μάθουν ποιος Θα ttερ-
δίσει το «Όααρ του λόγου» ανάμεσα στους Αισχύλο, Σοφοχλή χαι Ευριπί-
δη. Οι σύγχρονοι Αθηναίοι περιμε'νουν εναγωνίως, για εβδομάδες, να δουν
ποιος Θα χερδίσει το «Όααρ της ε™όνας». Κι αφού το μάθανε, γίνανε τό-
σο σοφοί, που τη Δευτε'ρα αη δουλειά μπορούν να χάνουν τον ξύπνιο, απο-
χαλύπτοντας λεπτομε'ρειες των παρασ%ηνίων χαι της ιδιωτ™ής ζωής των
ψΕΎ6:λι™τχνsσύΎγjRCΜνsτ€χ:νΎνs.ΜποQείναμηΘυμόμασtεούτεμιαλέξηαπό
τις «κοwότυπες ανοησίες» που είπε η Α™ιΎόνη αον ΚQέcyντα, αΜά δεν είναι
το ίδιο με τις βαQυσήμαντες φιλοσοφικές δηλώσεις του Νίκολσον ή τrις Στό-
ο_υy, για την υπόσχεση που δώσανε στη μαμά τους να είναι πάνcα οι πQώτοι.
Είναι η απε'ραντη ευτυχία να μπορείς να χαμογελάς ταυτόχρονα χαι δίπλα
σε τόσο gΙαmουr ρeορ1e στο δωμάτιό σου, για τις δηλώσεις των σύγχρονων
Θεών σου. Άλλα είχοσι χρόνια διαγωνισμοί των Όσχαρ με αναλύσεις «ει,-
δmών πριτmών τε'χνης» χαι παράλληλη μελε`τη περιοδ™ών 1ife & StyΙe χαι η
επόμενη γενιά Θα ξεπεράσει σε σοφία α%όμη ttαι τη Θεά Αθηνά (Τιερί Ρου-
g:έλy:Με ευwολία η αμερmαν™ή τε`χνη των δημ6σιων σχέσεων ιtαι του
ιάρχετινγχ πείθει τον με'σο Ευρωπαίο ο'τι αχόμη χαι το χειρο'τερο αμερι,/
•.,---j
αν»tο' φιλμ είναι πιο επιτυχημε`νο από το χαλύτερο ευρωπα.όχό βιβλίό.ιίί
Κάπως ε'τσι αρχίζει ο λεγο`μενος Μια νομενι
ιtλατούρα Ελλήνων ημιμαθών που σε οτιδήποτε πρ™αλεί το
ένστ™το χαι φε'ρνει ηλίθιους πελάτες, ιtαι η οποία σιχαίνεται οτιδήποτε
αμβλύνει τον νου ιtαι ενεργοποιεί τη ™ε'Ψη, προσπαθεί εδώ χαι χαιρό να
πείσει τους νε`ους πόσο βαρετο' #αι ηλίθιο είναι, π.χ., να βλέπεις ε'να φιλμ
του Αγγελόποιιλου η' να διαβάζεις ε`να wαλο' βιβλίο αντί να βλέπεις τις
ανο`ητες εχπομπε`ς ή να διαβάζεις τις ανοησίες τοι)ς στα λεγόμενα πέριο=
δ™ά τους. Χωρίς πολλούς ηλίθιους πελάτες δεν βγαίνουν πολλά λεφτά,
πουλώντας το μόνο εμπο'ρευμα που ε'χεις, την ημιμάθεια.
Σημείωση: Το παραπάνω %είμενο, όπως χαι άλλα που ε'χουν σχε'ση με Cnjμπε-
ριφορε'ς χαι πολιτι%ές Αμερ™ανών ή χαι άλλων δεν πρε'πει να τα δει %ανείς
σαν γεν™ευμε'νες αντιλήψεις. γπάρχουν Αμερ™ανοί %αι Αμεριχανοί, Εβραί-
οι χαι Εβραίοι, όπως Έλληνες χαι Έλληνες. Το πι,Ο προοδευτ™ό χομμάτL ης
αμεριχανιχής διανόησης χαι τε'χνης το αποτελούν, σήμερα, οι Αμερ™ανο-
εβραίοι, χι ας μη μας αρε'σει.
_r,~~_.~.` ~` _ ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2;85
Ξ#ΥγφrαΞ#Η#
σμο χαι ε'δτό;βρF
αιυadΟn αετα_ιΩ€ά|+,εmqηψ.g2ΎίάnΡmΤngητ.~μiΤΊ
ι.,..Χ-ιι-Τ-~Δ_=
( -Ί _ _ _ __ _, _ _ _ _
γχιά»ήην`-«ώαφετζώ»,παιμάλιώuαg::ε`χΞα##ΞgΧηα;:#ίεα:ηΑ<ίμΞς-
__,_, ν.ι, νι;`rυι/`^.f`Ι/Ι.υ5
π/Ύ] ` ς>ι'`ιr`ι. ιw`,Ί ^'ι~^^,. _Ί ._ _ _ _ _
ΞΞΞΞΞ!Ξ_ΞΦ$Ξ#ξΞ:ΞΞ##Ύ°έ#iμάέ*ιΣΈ9Ξ-κ#ΞΞ:±%ΞΞ±=ΞΞ±=9ΞίΕΞ_έέίέέΞΞΞΞΞΞ$
ΞΠΞΞ.ΤΤΞ.9ίοh.;=tαέξΞ~η:Ξ.`έΞ:ί.,_*.άξίΞίέ™~Ξείέ±#aFαΞΞήΞΞΞΞΞΞΞΞ:
Τ±ΞΞξία±ΞΞ:_:Ξ-`;,Ι,.Τ-.:Ζ,εμΞ.,.,,Ι.`-Ι-,η.ύα-Τ"-πη-Ι-,.-:,Ι.-ε:.;ε`:-Ξάί:`-Τ.`,;::Ι`-:,-;`.:ά::-:;ΞΙ--Ι:ΞΤ-:::
'Ε™παράδ€ιγμα«συγφιτ™Ούπλεονεχτη'ματοςπληροφόρησηςχαιμάθησης»
Έναςαποτυχημε`νοςστηνπατρώτουχαιόχιιδιαίτεραευφι)ήςΓερμανός,
ιδιοπτήτηςενόςσυγχροτήματοςτουριστ™ώνχαταλυμάτων,σεμιαπαραθα-
λάσσιαπεριοχήτουΠηλίου,μουδιηγη'Θηπε,μεσχετ™ήε'παρσηχαιυπερη-
φάνειαγιατηνευφυτα™ιτηδιορα™ότητάτου,πώςΉ}ατάφερεναχάνει
πραγματ™ότητα το επαγγελματ™ό του όνειρο. Βρε'Θηwε τυχαία, το 1961,
ωην περιοχή του Πηλίου, όπου με λίγα χρη'ματα αγόρασε μια Θαλάσσια πε-
ριοχή,ηοποίαεχτόςαπότηΘαυμάσιααχτήδενείχεδρόμο,παλλιεργήσιμη
γη,αλλάούτεμπορούσεναχρησιμοποιηθείωςβοσπότοπος.Γιατουςντόπι-
ουςη'τανε'ναςαφελής,πουεπε'νδυσεσεχάτιπουδενείχεχαμίαχρηστmή
αξία.Ηεχτίμησητωνντόπιωνη'τανπολύφυσιολογιχη',ανεξάρτητααπόευ-
φυtα ή όχι. Με τις δεδομε'νες πληροφορίες που είχαν δεν μπορούσαν να
προβλε'Ψουνμελλον™ε'ςχαιάξιεςλόγουπαραγωγ™έςχρη'σειςτηςσυγχε-
χριμε'νηςγης.
Ο«αφελήςξε'νο?>ήτανε'ναςαποτυχημε'νοςστηνπατρώτου«gΙοben-
trοtter»,οοποίοςδενείχεσπουδάσεισεχανε'ναπανεπιστήμιο,δενασχούσε
χανε'ναεπάγγελμα,αλλάαπότιςαρχε'ςτου'50γύριζεοτηνΙσπανία,Ιταλία
χαιΝότιαΓαλλίαχάνονταςστηνχυριολεξία«δουλειε'ςτουποδαριού»χαι
Cπjσσωρεύοwας«εμπειρίεςζωής».Τοπλεονε`πτημάτουήτανότιείχετηδυνα-
τότηταναπαραπολουθήσειτηντουριστ™ήανάπτυξηστιςχώρεςαυτε'ς%αι
ε'τσιμπορούσεναπθοβλε'Ψειτιςμελλον™ε`ςτάσειςσεε'ναντομε`απουήταν
ΞjξΞ#Ξ:ρ:!χ:ίο;|j3ο:#:εΞσ:ωφΞ-g:-π:ίέ::-Ξ#ΞΞξΓΈΓi
τοιχοιτηςπεριοχήςχατάλαβανότιοξε'νοςόχιμόνοδενήταναφελής,αλλά
ήταν χαι %αλύτερα «διαβασμε'νος».
286 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΙΠΣΤΟΦΙΔΙΙΣ
Με το παράδεLγμα αυτό Θε'λουμε να δείξουμε ότι η συλλογή

χαι η σωστή αξιολόγησή τους είγαι το
μ-_.\-<Ι_ Ι__ -
.άάής.y Ευχαιρίες υπάρχουν παντού %αι πάντοτε. Κάποιοι ε'χουν

Γν#ις δουν %αι %άποιοι άλλοι όχι. `Οταν, τον 18ο αιώνα, ανα-
παλύφτψε η ατμομηχανή, ιtάποιοι, οι επερχόμενοι ι{απιταλιστε'ς, προε'βλε-
Ψαν τις νε`ες δυνατότητες παραγωιής ιtαι τις ε™αιρίες πλουτισμού. Κάποι-
οι άλλοι, οι φεουδάρχες, χάθονταν πάνω στα πιβώτια με τους Θησαυρούς,
περιμέψοντας να «αυγατίσου`ν». 'Οταν ιtάποτε ξύπνησαν ιtαι οι φεουδάρχες,
αναάλυψαν ο`τι ε'χασαν ό,τι τους είχε απομείνει, την εξουσία. Και σήμερα,
το νε'Ο με'σο της εποχής, ο ΙΙ/Υ, προσφε'ρει ή δεν προσφε'ρει δυνατ6τητες που
λίγοι μπορούν να τις δουν ιtαθαρά ιtαι στην πρ™τΜή τους εφαρμογή. ΤΟ ότι
πολλοί απο' αυτούς «την πάτησαν» με τη λεγόμενη Νε`α Ο™ονομία ε'χει να
πάνει περισσότερο μ,ε λανθασμε'νες εχτιμήσεις του σωστού tίmίng.. Η βιασύ-
νη για ΤQ_,Υρήγ.?ρο χε'ρδο,ς\ τους «τύφλωσε.το μυαλό».
ΌσόχαλύτΞρ_α.._πΙη.ρ,gφ~9`ρημέ'~νος.ε.ίyΑςχ`ι_πΦ9rψρsγγις! όλαα`.τα.πο``.σ,±'!.ι_ΙΞt.±Ι-
`-.`.
νουvδgΈΨΤρ::χΞΞίΞi πολιτ™ών '1w r.ι τεχνολΩ.μ`Z.[ιι!ι ε.ς±-.
#δΕ9έπ#νιΞΞ#%υ##:_:Έξεη&ςιρώ™j~#ΈΞτεg=;:εΞΞga
`\+_::#λε:ΤΞ.rΡ_Ι.ετ.?ξ_εργ.α~q€α_,.το.ψ#η_ σειρά της ριπαιτεί γερε'ς βάσεις γεν™ής
--`/<` `-\>`ιι_ hιιι`ι`ιΙ^`
Προσανατολισμός: <4 ου'Λευε εέλωτα, δου'Λευε. . . »

Μάθηση %αι εργασά
ήχρήμαχωρίςεργασία;αναλυοτιε,:εσ::σνσ±ΤόεΞ;:%Ιυχ;::#ΙοΠυ?;`
ότι μπήχαμε στην πρώτη παγ%όσμια οι,ttο-
νομ™ή ύφεση του 21ου αιώνα χαι προς απογοήτευση των «νεοφιλελευθερι-
στών» της οmονομίας, είναι πολλοί αυτοί που συνδέουν την ύφεση με τις τε-
ράωιες απώλειες τω'ν αποταμιεύσεων ευρύτατων χοινων™ών στρωμάτων στα
χρηματιστήρια. Μόνο στις ΗΠΑ μειώθη%αν οι αγορε'ς ηλεχτρον™ών προ.tό-
ντων χατά 32%.4
Σε ένα χλίμα παροξυσμού μπήχαν στο «tωνήγι» του εώtολου χρήματος χαι
ε%ατοντάδες χιλιάδες Έλληνες. Την περίοδο της ανόδου του χρηματLσηρίου
στην Ελλάδα όποιος δεν «ε'παιξε» στο χρηματιστήριο εθεωρείτο αφελής.
'Ολοι οι «μυημένοι» παίχτες προσπαθούσαν να προσελχύσουν χαι να προσα-
νατολίσουν τους υπόλοιπους με το επιχείρημα ότι: «εδώ βγήχαν όλοι στους
δρόμους χαι μαζεύουν χρήμα χι εσύ α%όμη δουλεύεις χαι μαθαίνεις, μόνο οι
4. Η ΚαθημεQινή, S.Ο92ΟΟ1.
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓ1mΜΑΊΙΚΟΣ: ΠΡΟΣΆΝΑΤΟΛΙΣ:ΜΟΣ -28]
ειλωτεςχαιοιηλ™δουλεύουν».Απο'τηνεποχη'τηςδουλοmη™ήςχοινω-
νίαςμε`χριση'μεραποώδεναπαξιώοηπεηεθγασίααλλάmημάοησηο'σο
αυτο'ωδιάστημα.Μητε'θεςπαυχιο'τανμευπεθηφάνειαπωςο15χθονοςγιος
` ' Τ __ _ _--'--, `' +`'^ΕJ`,'`,5 ,Ιυt
περδιτειστοχθημαcιστη'θωπεθjάσο'τεθααπο'τονπατε'θατοιι.
υ®ι`Σ\ιίt®. ι--,` ..^..„ ~θ.. __± _
/
ΓΟδιασημότερος«γχουρού»σεΘε'ματαχρηματισηρίωντουπερασμε'νου
ι` - ' ---- ι-τξ=`~`+rι`~ Υυυ
αιώνα,οΑ.Κοοτολάνιε'γραφεπριντριάνταχρόνια:<σοχρηματιστήριοείναι
rν,r,,;|Λ,r`Θ
r\ ^ ΤΣ-,-_+.,____ _,
τοχαλύτεροεργαλείο™ιδείχτηςοιχονομιχη'ςανά7™ξημιαςεθνιχήςοι,χο-
ι' \,r\\||,,\,,
νομίας; s"έ__ ;ιcλΙιnάύ;Ιέςυέ::;::Ιπ%:τςααμγ:υ:ςξηαμοιανςαεβθ;Ξ%ςυ:Ιτ"ηο;
-δ-ι%:ι-;έ;::λνχ;.:ιυ _____ ,,,., \
αποταμευμε`νηεργασίατουςαπότη"ναφθαλίνη"χαιναενισχύσουντηνχε-
φαλαιαγοράπροσφε'ρονταςφθηνόχρήμαπροςόφελοςόλωνχαιφυσιχάχαι
``\\,.τωνίδιων».Αυτάταε'λεγε,όχιωςαμαθη`ςε'φηβοςαλλάσεηλιχία64ετών,
όταν ήταν ε'νας από τους γνωοτότερους χερδοc™όπους οτον κόσμο.
`ι Σε τηλεοπ™ή εmομπή, τον Δεχε`μβριο του 1998, χαι οχτώ μήνες πριν πε-
Θάνει(93ετών),ότανδενείχεπλε`Ονχανε'ναάμεσοοιχονομι%όωμφε'ρcwπα-
ραπλάνηοηςπαιαπόχρυψηςτωνγνώσεώντουείχεπειταεξής:
~Μ™εJ!.ά.9ηωτ9άχψρημδρτ_qΡ`ΙΟ,`ξΞ.Χ,φ~Q&Τ.Qυςανθρ`ώπουςjJ?.τρειςχαηγορίες:
λεφτά - συμβουλεύω να τα επενδύουν σε

ΦΩΗΧΩερές αξψί?ς.
•Αυτούςπουε'χουνλίγαλεφτά-τουςσυμβουλεύωναταεπενδύουνσην
`ή,.ιt/εmαίδευση των παιδιών τους (είναι η χαλύτερη επε'νδυση). t- `' - -
•Αυτούςπουδενε'χουνχαθόλουλεφτά-είναιοιμόνοι,πουυτουςσι)μβου-
λεύωναπαιτουνστοχρηματιcπη'ριο,διότιδενε'χουνναχάσουντίποτα.
(Ίσως,εννοούσεαωούςπουπαιζουνταλεqπάτωνάλλων).
Συμπεράσματα
Χωρίςχαιρεχαχίαγιατιςοιπογενειαχε'ςτραγωδίεςχαιτιςγενιχότερεςεπι,-
ιπώσεκτηςαναδιανομήςτουπλούτου,μετάαπόαυτότονοσηρόπλίμαπου
επεχράησετηνπερίοδοτουχερδοαοπ™ούπυρετού,μπορούμεναπούμεότι
αυτη'ηο™ονομι%ήχατάρρευσηλειτούργησεΘεραπευτιχάπροσγειώνοντας
πάλιεχατομμύριαανθθώπων,πουπίστεψανπωςτοεύχολοχρήμαείναιτο
χλειδίτουπαραδείσου.
ΗΝέα
Παγ#οσμιοποίηση;
ΤΟ Νε'ο Δόγμα των ΗΠΑ, μετά την 11η του Σεπτε'μβρη του 2001 χαι τον πό-
λεμο στο Ιράχ, αναφορmά με το πώς βλε'πουν πλε'ον τον υπόλοιπο χόσμο,
_#Ξ-εΞπΤΞέ:Ι:-;-σiξ;:-;-α;χgίες:ς:Ον:;f:ε:,`:ξ;::ί;ξγ:ε,-;#ίΞ:Τη:Τ:ή;#:
'Ετσι οι ε'ννοιες Νέο, Σύγχρονο, Νεωτεριστmό χαι Μετα-νεωτεριστLχό2
m?~γτε'ργ~ο %α`ι Μεταμοντε'ρνο δεν ε'χουν πλε'ονy%ανε'να νόημα. 'Οταν στην
αόχ™ή ομάδα G7 των οmονομ™ά δυνατών χωρών του Κόσμου (για λό-
γους αβροφροσύνης) ε'βαλαν %αι τον φτωχό συγγενή, τη Ρωσία, χαι ε'γιναν
G8 (7 + 1), μερ™οί γε'λαγαν ειρων™ά. Μετά τον πόλεμο στο Ιρά% γελάνε
πλε'ον όλοι για τους 6 + 1. Αυτά που συντελούνται σήμερα σε παγχόσμιο
επίπεδο Θα πρέπει να αφήνουν αδιάφορους μόνο τους αφελείς. Για τους
συνειδητοποιημε'νους υποτελείς των Μαχεδόνων χαι των Ρωμαίων υπήρχε
πάντα η δυνατότητα διαφ'υγής ε'ξω από τα σύνορα των αυτο%ρατοριών %αι
η ελπίδα ότι Θα ξεπηδήσει ε'να αντίπαλο δε'ος (όχι σοχ χαι δε'ος) ή ε'νας
Θεός από το με'χρι τότε ανεξερεύνητο τμήμα του πλανήτη. Για τον συνει-
δητοποιημε'νο σύγχρονο πολίτη, «αν %άτι πάει στραβά» με την απόλυτη χυ-
ριαρχία «της μοναδ™ής αέψης %αι πουλτούρας», τότε η μόνη ελπίδα για
%άποια «ίση μεταχείρLση» είναι οι εξωγήινοι ή, αη «μη χείριστη» για τους
«%αιροσχόπους»* περίπτωση, ε'να νε'ο διάταγμα, όπως του φιλάνθρωπου
* Κατά τη διάρχεια της μα%εδον™ής χυριαρχίας οι λίγοι υποδουλωμε'νοι

που αντιcπάθηχαν σθεναρά ήταν οι λεγόμενοι «Γυμνοσοφιστές» της Ινδίας, οι
πρόγονοι των σημερινών «Γχουρού-ΓιόγΉι» %αι οι «Εβραίοι-Μαχχαβαίοι», δη-
λαδή οι μόνοι που είχαν χάποια πίcπη σε ε'να όραμα ε%τός από την Μαλοπε'ρα-
σή τους. Αυτοί χαραχτηρίστηπαν «Ύραφ™οί» από τους «χαλοπερασάχηδες»
χαιροαόπους της εποχής τους, οι οποίοι αναχάλυψαν, αίφνης, ότι είχαν χά-
ποιες ριΤες ελλην™ε'ς από η μάνα τους ουν πάντα άνθοωποι. που είναι
οσδεθούν αο ά α του εχάαοτε όλοι αυτοί
ότι από τις δεχάδες-εχατοντάδες Μαχεδόνες οι μόνες
που συνεχιτουν να διατηρούν με'χρι σήμερα αναλλοίωτη την ιαορΜή τους ταυ-
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -Ζ89
Ρωμαίου αυτοπράτορα Cαracαιια.* Χθειαξόμαστε, λοιπόν, ε`ναν «φιλάν-

Θθωπο»ΑμεριχανόπρόεδροπουΘαεπιτρε'ΨεισεόλουςναγίνουμεΑμε-
ρ™ανοί πολίτες.
'Οσοι ε`χουν διαβάσει λίγη ιqτ9ρία γνωριτουν ότι
ν-ώ.ντα~ώ~γ~%ΤΦρ~η"ΨΞΦj+-ιχά, χυρίως, από απραίους Ευρωπαίους που-
--_ ,_. _,_
-_--'ΙΙΙΙ-[h
'γ, ,Jr "
a-ίτανούςΑγίλ`όδά_ξ-ό:ν"έ"έ,~ΟJόποίόιοδγΞ;7ω_ά-έ,;α_:.;%_ά:έ;ετψυ:νψίυηυιδυ,:ξόι:::
Άείνεηθ:χαήι::αχλαιfν';υρQυ#ίχταητςάΕRπυα?;:eλΙίdα);#έ#ί9δγΞψι9όγν%#πΨοΎό!τ~ηε-:
υc nυιγψ'ιιψγtα4` η ιης..ιΞπαγγελίαs».Ι Αυτοί οι πιονιε'-έίδι προί~έ-:
- .-___-=,-_._______ ,---
#Χ~ά-ύ ως ινδάλματά τουc τιέ β ί`βλι,ίf`f mΤΤΓΞ;rf`.`;ί-,;,ίι.,-ι`~έ`;`~;L-`ι\~ τt=ι`=Υ= ~
φυσιό.γνώμί~έ`ξ`~iήξ\~.pζj}`Ζff*ς
::.:-.:;-,:;-:
ΞΓgΙΞgΞΞLό-Ι:--tκόέέiΙ=-ΞΞaί-ίί;;Ξ(ψά-γ-έίξ-ύνηάά_ε:_ί_ό_έ-ίρ>ΙΞ::;ξ;;,ψόrπυ:5ς±ώέtΤ-έιi,ύr:#εs-
ριπέτειάτουμετοαλχοόλ%αιτηνχοχα.ενηαυτοαποπdλείταιοΑμερ™ανός
πρόεδρος, φαίνεται σαν να ε'χει πάρει ο ίδιος τη Θεtχή εντολή για την
ΞψξΞΞί:ατάτθςα«:Ξοσ:ίεεί:,::Ονυε,ε_;:_έgΞ##;>:ΤΞ#§.ξ_δέ:$*Ξ>Ξ™;ε:5έ#:όΥΙ#α_:
LΥΈ5ΩμmΠΩλ±έ βε'βαια, ΩLστ_ε_,LΈ-
`/Ί/^/Τnι/`ι πr`Ί ι'~;Ι` -`-,`] : -~.;+Ι`~:~. ^~. Ο _m __ ~
υΞ#οLΞS~εύ±9gΞΞί .
'Οσοιβρί™ουrα`υτε'ςτιςανησυχίεςυπερβολιπε'ς,Θαπρε'πεινατους
υπενθυμίσωο'τιτο1995πολλοί,o'πωςwιεγώ,βθίσχαμεόχιμόνουπεθβολι-
:Ξ_έΞ;;:δ::ξξρί;±;:ο;Ξ?Ξ::::έ:ν-Ξfέ;:,;-::::Ξ::ί:;:,:Ξοε,;ει::Ι:ν::,;:,μέ;#Ξ
ΟQωπο.είγαιεπαγγελματίεςπολ.τmοί,όχισανεμάςτουςΑνατολίτες.Δε-
σμεύογται μ' αυτο` που ομολογούν πως επαγγε'λλονται.
τότητα είναι, απριβώς, οι Ινδοί χαι οι Ισραηλινοί, χαι όχι οι Πε'ρσες. Όλοι οι
άΎ ι λαοί εξαφανίστηπαν ή αφομοιώθηχ`αν.
<Ί Ί ^1 Ί _._., _f-__ __ ___ __, __
\*ΚατάτηΡωμα.ύχήχυριαρχία,χαιμάλιcπαμετάτοδιάταγματουCαrαcαι1α,
όπουόποιοςυπη'χοοςήθελεμπορούσενααποχτήσει(τυπιπάβε'βαια)τηρωμα.1-
χήυπψοόητα,όλοιοιwαιροσχόποιε'γιναν«Ρωμιοί».ΟΡωμαίοςαυτοχράτορας
Cαracα1Ιa,τονοποίοοιιοτοριχοίπεριγράφουνωςε`νανάπληcπο,βίαιοχαιαιμο-
ωαγήηγε'τη,υπε'γραψετο212μ.Χ.τοCοnshtυtiοΑntοnίnίαnαγιαναεδραιώσει
την χυριαρχία των Ρωμαίων. Οσοι_ ,,.-, _^ L
rηn^, Λ,ο,^,^ι^Α",-,-, ι,, ΤΙ___
αυτή την πρόταση, χα-
ραχτηρίστ «εθνιχοί», πήραν αργότερα τη
ως «επιχίνδυνο είδος»
λέεη 'Ελλ που
;-;--`.::..:.:::Ξ:ί:`:;:Ξ-έ-Ξ,:``;Ιί``,.`:\Ξ.:-Ιτ!`':z`ι-;.j:
ραγουμάνοιτουφαναριούώJ+ΤχΓσ~ά;;.Τήνπα-
_,γ___'' -.Ι' '`,`-
θάδοcm του Ρωμιού χαι με τους ΟΘωμανούς. Οι %άόε λογής Α. Μαυροχορδάτοι
υπάρχουνχαισιιςμε`ρεςμαςπαwούπαιΘαυπάρχουνπάντα,περιμε`νοwαςτην
ε™αιρίαχαριε'ρας.
1.Βλε'πε«Επφυλλίδα»Χ.Γιαwαρά,frΚαθ7μίεριη',9.03.2003.
2.ΗenιyΚίssίnger,D!Ρ/οmαq;,Τουchstοne,1995.
Αν όλα αυτά τα απαισιόδοξα σενάQια σας φαίνονται ανοησίες, τότε μπείτε

στο Ίντερνετ, δίνοντας τις λε'ξεις %λειδιά: Ρrοject fοr the new Αmerίcαn
Centυry,ΥουthΒυιgeρhenomenοn,ΜαnΚίnd'SFυtυre,Ιncreαseοfρορυιαtίοn,
ΤerrorίsmΚ.α.,ναδιαβάσετεδιάφοραάρθρασυμβούλωντωνΑμερ™ανώνπθο-
ε`δρωνχαιάλλωνδιασημοτήτων,περίτουμέλλοντοςηςανθρωπότητας,γιανα
πQοqειωθείτε.Ό,τιήτανοιΣω%ράης,Πλάτων,Αναξαγόρας,Φειδίαςχ.ά.,για
τηνηγεσίατηςΑθηνα.tχήςΔημοχQατίας,είναιαlμερααυtοίγιατηνηγεσίατων
=εΞfλ'ο#εν#έ§ίξξ:-L±ρνοiι-:~Χέ~?όΉέjt#Κω±ρ#μ?χf::ς%Πτ:Ισ%ξ:#::νγ::
εμάςχαιναμηνπεριμένουμενατομάθουμεαπόηνχαφετξούτηςγειτονιάς;
ποΙΟΙ «τότε γαQ μόνον οιόμεθα γι-

είμαcπε εμείς - γνώσκειντι,όταντααίτιαγιΎνώ-
ΠοLΟι είναι οι άλλοι; σκομεν τα πQώια».
Αριαοτε'λης
Ο πQοσδιοQισμός αξιών, ωάσεων χαι συμπεQιφορών, ατομίχών ή ωλλογι-

%ών, γίνεται πάντα σε σύγχριση με τους άλλους.
Ιχανοποιητwές απανtήσεις σε ένα τόσο περίπλο%ο ερώτημα είναι σχεδόν
αδύνατες. Αχόμη χαι λαοί με έwονη συλλογmή ιστορ™ή μνήμη χαι ταυτότητα
έχουνπQόβλημαωλλογιttούαιyτο-προσδιορισμού,πόσομάλλονλαοίμεέντο-
νο ατομιχισμό %αι 170 χρόνων ιστορία εθνιχού χράτους. Εδώ χαι δύο αιώνες
ωζητάμεγιαηνεθνιχή%αιπολιτιCπιtίήμαςταυτάητασεμίασχε'σηχαλό-δι-
wό μας, παχό-ξε'νο. 'Οσοι μας χολα%εύουν είναι πατριώτες-φιλέλληνες. 'Οσοι
ασχούν αχόμη χαι %αλοπροαίρετη χριτιχή σε «πα%ώς %είμενα» παίQνουν με
ευ%ολία την ετιttέτα του ανθέλληνα. Σε ολόχληρη την αρχαιοελλην™ή ιστο-
ρία, με εξαίρεση η περίοδο ης μαχεδον™ής %υρίαρχίας χαι του αθηνα.twού
επαρχιωτίσμού,δενυπήρξεποτέσύγχυσηταιπόητας.Αυτόήτανχαιτομεγα-
λείο ενός λαού που είχε αυτοπεποίθηση χαι ένιωθε πολύ σίγουρος για τον
εαυτό του %αι την ταυτόητά του για να εχφράζει με μεμψιμοίQία «Πληγωμε'-
νου παίδιού» την άρνησή του σε αυτοχριτmή ή χQίσεις ξε`νωνL9iΞράQήί
μας,
---_:--:_---_:---Ξ-_--Ξ::-Ξ-:_----Ξ-:_:-__-:-::_Ξ-Ξ_
κόσμψL*
_ών,χωρ_ίς._ν_q
Ε[νώ'όιξ-αν-;οΓRiζάπi3ΞΓταυτο-αμφισβήτηση,ηαυ™ρι™ή,αχόμ™αιοαυ-
:Οαξ:Ξχεαπ:;sχςοίτνα;ψγ#:ετ:::ς„#%#ηεσ:;νπ:υοέιεαι:#αο:ωννα#εαλ:::::#
%αιημετατροπήτηςΑθήναςσεεπαQχίαεμφανιΈονταιγιαπρώηφοράφαι-
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΊΌΛΕΜΟΣ -2:91
νόμενα ανασφάλειας wαι επαρχιώτmου αισθήματος χατωτερότητας, όπου ο

αυτο-προσδιορισμός εχδηλώθη%ε με`σω της ανάγ%ης δημουργίας περιχαρα-
%ωμάτων άμυνας, με χαρα%ηρισμό των άλλων (Μαχεδόνων) ως μη Ελλήνων
(χατώτερων-ξε'νων).
Σ%Οπόςηςπαραπάνωεισαγωγήςείναιηυπογράμμισηηςανάγ%ηςνααμ-
βλυνθείηαμφίσημησχε'σηπωε'χουμεμετονεαυτόμαςχαιτουςάλλους,ιδιαί-
ΤέΞαπ:εωέΞgξ::Οαυί:υοςι.#Ι#-qπ-αώ;γ#,;%,ρΞρν%Οδυ;μξξηχδ:-ί:Ξ:-Ο,ύι-: ΟΤΙ-
Ύ,±Έι_η~γf.πΞ±
αιmm#_9!_[FάLτ«q!§δ~QΕί:ΞΓΞ-Η~3~ε-Fgrρ.`ΦίμLξ'gωτηςγνώώής--ει.χ9+Ύ.γαέ~ώ_ά~.'ε:-*έ$.Fί{Ξ
άLλ&λL&Ιg`_ξjμας, εχουμε Το ότι «δ-εν μας ενδ`ιά~φ~ε'ρει
πως μας ρΛ,εποιw οιξ`ε'ύόι»έ-ίί~άι-έ#3λ~ήύποχόισία.Βεβαίως,ίαέενδιαφε'ρει
αν άρεσε το τζατζίχι σην Κλόντια ΣίφεQ ή στη Μις Τουρ%ία, διαφο0ε™ά δ`εν
Θα ήταν είδηση. Το ότι δεν μας ενδιαφε'ρει η γνώμη ξε'νων που γνωριτουν η
χώρα μας χαλύτερα απ' ό,τι εμείς όπως, π.χ., του Μπουρwιε', του Μποwριγιε`,
ΤΊΞ€αμmπmε#::πμα:ςgεν:<ραε=εΈί:εν:,χ:,Έ:ίεέν:ΤΙασιωσ:έ.Μηλεξάρησημεη
γνώμη των άλλων. Κανείς δεν νιώθει τόσο δυνατός που να αγνοεί την ε™όνα
που ε`χουν οι άλλοι για τον ίδιοJ
δια#+9:ίτ#zέοάmrρ##gοΤ:εαοgλχαα,:::#::"μη;%::ρ<=πΟΟrγt,Ξαάςθ,:
ΒΞ5ΞΤοiiΊmέώ€έςthόΈδύΕaδΞ€έfδώaΤtόύ κώώουρίτόά. Θα βλε`πουμε παντού αό-
ρατουςεχθρούςχαιωνωμότεςπωυπονομεύσυντο«μεγαλείομας»ίςΓ±γιθε-
_ _____, __ , ,
Ω9#ειiαΞις-2±έΞLΞΩέΞΞΙΞιρέ~ακΥ.α_β+ψαγνΦq.ε5τιςπραγμgτι%ε'`ςq.ιτίες Τ9γτροβ,}~ά-`
Ξ:ξ,#ΈΎΞ~:~;ξίί_;ΞΈ~Γfψίξ:έ#*αΞΙρξΞ::,Ι%±Ξ%ΟπΞ:_;:ίΦ;::_ρεz.:;δρε#ς#ύτΞδίοόδί
- ^--~_
άi;;aδτε'~όL~έτίτaΤηη~άi;ΈδτFοτa~χΤ:z;=Γίί~Τί~δ;ό~ιΤ;
ίrτί-δΞό~,Τώ-ά-ν-οΤΕοΤη`όή`````
είναι οι
ΞΞΞΩmΉείΞΨ~ωL±Ί:`ίΞΞωτ.Ρ.:Φ:^:ΤπΊ7Ο~ΓΞ±Θ°Γδέό+Ψ~:}
Χ:.Ι|Ί!ΤΞιρξs.μ!!
στο «είναι» ή στο «φαίνεσθαι»; Τον τε-

λευταίο χαιρό γινόμαστε μάρτυρες ενό ςγεν™ευμε'νου 2δrα~6δτβτνi6μού».Βά-
ζω το «δια» γLα να τονίσω ότL βρίσχεις ανθρώπους όλων τα;ν χο.ινω™ών
cπρωμάτων χαι πολιτ™ών ομάδων. Αχούς τα πι,ο απίθανα πράγματα αχόμη
χαι από «επισήμονες», που παι γνώσεις ε'χουν αλλά χαι, το χειρότερο, δεν εί-
ναι οώε αφελείς. Από τότε που %υχλοΦόοησε το
βιβλίο του D. GοΙemαn, J7έρt'
εχουμε Θεωρή`t-ι~jί~ό-έ~Φ`Ύ`άλείο
Ξ-``.:::..:-ι.`-:f:'`:έ.:`.ί.ι:,:;:Ξ.:::.;-::`--._Ξ.::.`Ξί;ί`;`Ξ.τ:.`:`-:.j;-::;Τ.:!
ήταν γνωαό. Αχόμη δηλαδή wαι ο πιο
ευφυής άνθρωπος, από η στιγμή που είναι χατειλημμε'νος από φοβίες, πάθη
χαι «ευσεβείς πόθους», μπορεί σε %άποια πράγματα να συμπεριφερθεί σαν
τον τελευταίο ηλίθιο. Το πρόβλημα, λοιπόν, βρίσχεται αο ότι συγχε'ουν την
πραγματmότητα με αυτό πο`υ Θε'λουν να είναι (ευσεβείς πόθοι) η πραΎματ™ό-

τητα, δηλαδή ελληνmή. Στην παγίδα αυτή, σιjνήθως, πε'φτο'ιιν ευφυείς άνθρω-
ποι χαι όχι αφελείς. Δεν μπορείς να τους χαρ™ηρίσεις φασίcπες ούτε ρατσι-
Cπε'ς, γιατί πράγματι δεν είναι. Το μόνο χοινό χαρατηριc™tό με φασιαοει-
δείς αντιλήψεις είναι η ανάγχη Θαυμασμού πρωτιών %αι χαθενός μεγαλειώ-
δο'υς χαι εξωτερ™ά πομπώδους, που Θα ε'πρεπε, χατά τη γνώμη τους, να χα-
ρατηριτει«περιούσiους,λgο;;ς».Γές~ΤΡj_ςι~ετίaμ9_ggί<g λαός», της
θ.ΨgnS.9μφς ιτουθεού,_δ_ι_ό_τ_ιLgLΘiόrSη€χΞL®.έΓΉνaJzΩ3±qsJΞ§99$±szJ±9±έεy
ΧΦQΦ.ν.?η.§ψtΏj_Q. @: ειtειδήrδέν-ώγχω ν στον Θεό αυτή την ανο'ησία, τον τιμω-
ρΟύν Ψάχνοντας για αντ™ατααά για
j!_α™άμωs.γ~ιαπ.ο.λάφuλόδΩaΩα!S,..αφ`σύ...ηλQξψ®`rψεψίίξ!.ι_γιgέ!g}Ιν,.)
Οι χύριοι αυτοί της ελλην™ής Γης πιστεύουν ότι εμείς αναχαλύψαμε τη
φωτιά, τον τροχό, το αλφάβητο χαι πως ο Ιησούς, ο Ναπολε'ω'ν, Ο Κολόμβος, ο
Φον Κάραγιαν, πολλοί σύγχρονοι ερευνητε'ς, αχόμη χαι Αμεριχανοί πρόε-
δροι ήταν ή είναι Έλληνες, αλλά δεν το ξε'ρο'υν οι ίδιοι.* Η λίστα των ονομά-
* Τι είναι, τελ™ά, ελλην™ό; ΠΟιος είναι `Ελληνας; Είναι γνωστή η διαμάχη

ανάμεσα αο σοβινισμό του Δημοσθένη t4αι σην πανελλήνια ιδέα του Ισωtράη για
το ποιος πρε'πει να Θεωρείται Έλληνας. Ο βραβευμένος με Ρυιitzer το 2003 Ελληνο-
αμερ™ανός συγγραφε`ας JefΗey Ευγενίδης, σε μια ερώηση του γερμαν™ού περιο-
δ™σύ SρίegeΙ, τον Μάη τσυ 2003, σχετ™ά με το <πι σημαίνει Ύια εσάς η ελλην™ή χα-
ταγωγή σας;», απήwησε: «Η χαταγωΊη1 μο'υ είναι πι,ο σημαντιχή για το βιβλίο μο`υ,
παρά Ύια την ίδια η ζωή μου. Επιαέmομαι την Ελλάδα με ευχαρίστηση χαι μο'υ
αρέσει η ελλην™ή χουζίνα. Είμαι Αμερmανός με μια μ™ρή σπιά ελλην™ότητας».
Βλε'πουμε, δηλαδή, ότι αόμη wαι ε'νας Ελληνο-αμερ™ανός τρίης γενιάς ισχι)ριζε-
ται,, όχι μόνο ότι είναι Αμερ™ανός, αλλά t4αι ότι αυτό πσυ τον σιn/δε'ει σιn/αιοθηματι-
χά με την Ελλάδα είναι το ελλην™ό φαγητό. Ο άνθρωπος νιώθει ότι η σύγχρονη
Ελλάδα δεν έχει τώτοτα πιο αξιόλογο πσυ μπορεί να τον σιtγχινήσει. Αmό το γνωρί-
ξουν πολύ 7{αλά όλοι οι 'Ελληνες δημοσιοΎράφοι 7{αι γι' αυτό, οχε α, ρωτάνε
τους ξε'νο'υς επιαε'πτες αν τCως «άρεσε ο μουσαχάς ή το συρτάχι» αραολου-
:`,ί`_ίτ.:-:::
Θήσει χανείς τον διεθ\ή Τύπο Θα δLCmισtώσει, δυστυχώς, πως οι αναφορε'ς σπι σύγ-
χρονη Ελλάδα είναι ελάχιστες χαι δεν αφορούν σχεδόν χαθόλου επισπιμονιχά, ή
γενιώςπνευμα™{άεmτεύγμcπάμας,ΓΆ:ιr[Οίmνομξσυνότιεξαχολουθούμεναεί-
μααε το χε'ντρο του Κόσμου είναι εχείνοι πο'υ δεν ε'χουν πάει ποτέ αο εξωτερ™ό
t{αι δεν παραχολουθούν όλα αυτά που συμβαίνουν διεθνώς. Το να επιμε'νο'υμε να
Θεωρούμε Έλληνες αυτούς που δεν Θε'λουν οι ίδιοι να Θεωρούνται Έλληνες ttαι να
αρνούμεθα επιμόνως, μόνο χαι μόνο γιατί δεν είναι διάσημοι, ην ελληνΜότητα σε
χάποιους άλλους που Θέλουν είναι ανόητο. Οι Έλληνες τρίης γενιάς το'υ εξωτερι-
χού, όταν ρωτηθούν από ξένσυς για ην χCπαγωγή τους, σπΊ σιnrτριπ™ή πλειοmφία
τους Θα δώσουν την ίδια απάντηση που ε'δωσε χαι ο Ευγενίδης. Όπως, συνήθως, αρ-
νούνται την ταυτόητά τους πολλοί χάτοιχοι υποβαθμισμε'νω'ν (ο™ονομ™ά, πολιτι-
α™ά, χοινω'wά) περιοχών της Αθήνας, έτσι αρνούνται ttαι πολλοί Έλληνες το'υ
εξωτεριχού την ταυτότητά τους, όταν διαπιστώνουν πως δεν τυγχάνουν μεγάλης
ΕΝΑΛΛΑΚΠΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕ/ΙΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΆΝΑΤΟΛΙΣΜσΕ -Τ93
τωνπεριλαμβάνειόλεςτκδιασημότητες(μόνοδιασημότητεςπαραχαλώ,
όπωςείναι™ιοιίδιοι)απότηνεποχήτουΑδάμ.Ηπίσητουςστο«φαίνε-
σθα»™ιόχιστο«είναιηδηλαδήσηνουσία,είναιτοχαραχτηθιοτ™ότους
γνώρισμα,όπωςήτανχαιγιατοΝίτσε,χωρίςβε'βαιαναε'χουνηνπαραμιχρή
σχε'ΟημεΤΟνμεγάλοΓερμανόCποχασή.Ημόνησχε'CmτουcιιετnνΝι'τπcR^ι`-
σχεται, 9Χε_qηντ`9Τ.ςjΓΈΦΗΝfισ.ε`J}ρίί
ΞΡ#ςΗΗ±g_Ύιδ±#_fL!
a7ΞΞ_έίΞΞίίΞί:ί:ίfΞΞΙΞΞ#πiΞ-έ;ΟΞ#:ίνΞιε#ντ:,ίνΔαε,ν,Ξ#ηενιαχς:νΞ::όρ:::
_ _ ,-.,-. WΥιι , `^ι5. ιt ιι; ι,`7 σιυυ
έχεισημασίαείναιταγονίδια.Ανχάποιοςείναιδυνατόςπαιδιάσημοςείναι
έ^ΙΤ=ι r™"^,π(--'^,,_-___ _ ,τ> _ θ
Έλληναςαπόμηmανδεντογνωριτειοίδιος.Οιώβε'βαιαπιαεύουν
αχράδανταότιε'χοwηνίδιαγονιδιαχήσύνθεσημετονΛεωνίδαχαιτονΜε'-
γα-Αλε'ξανδρο.Απορθώπουνβε'βαιαμετάβδελυγμίαςτιςΘεωρίεςότιοιπι,ο
συνηρη™ε'ς,σοβινιαwε'ς™ιεθνwιο™ε'ςομάδεςσεπάθελαόείναι,συή-
Θως,αυτε'ςπουε'χουντηρετσινιάήτηναιJτο-αμφισβη'τηοηγιαηναυθεν™ή
τουςφυλε™ήπροε'λευσηχαιγι'αιrJόν,αχριβώς,τονλόγοτοδιατυμπανιζοw.
(Παρότιείμαιεπιφυλαχ™όςμετηβιοτεχνολογία,εύχομαιναπροχωρη'σουν
τόσοπολύ™ιαπόαελετούςήδενξε'ρωεγώτιάλλονααναχαλύψουντο
DΝΑτουΛεωνώήτουΜεγαλε'ξανδθουχαιτότεΘαδούμετονπανιχόπου
f),\, ^J,\,~,\.1 fίΩ_. _,1 __ _
Έλληνας που νιώθει ότι εί-
::,ΈΤλαλ#εςιε9χλεο,υέοαχΈΤΟmyΞ:::Ξ;κ;Ξ#ς::,`.ΓgΞ
ώσττέiΓαΓΠ7Ξ5ί~μτύ-έ--j-;δJRε
g:έίΈαΞΊχ:Ξ#:οέ#έ;
``ψ`-Ι ,ξιmf--~
___ .χαι
,,_,ψCπο
`,ν`+λυχόφως
rνιΓΓι/υψιυ5
τηςγονιμηςσχε'Ψηςτου,~έίΦύείχεήδηαρχίσεινατρελαίνεται,ΟΝίτσεδεν
μπορούσεναωγχωρη'σ&CπονΣωχράτητηΘε'σηπωςτάχα«το"ε™βρί-
σxεταιπίσωcmότο"φαίνεσθαι",ηει™χίααποχτιε'ταιμεηναρεη'χαιπωςη
αλήθειαβρί™εταιστηαε'Ψηχαιόχιοτηνύπαρξη».
Κόντραλοιπόνσ'αυτήντηΘε'σητουΣω%ράτηχαιμεΘαυμασμόοταεν™-
πωσιαχά,
Γr,,\,ΤΙ„^,f6 ογχώδη χαι
,+Α."`_,`sί_ --___ τρανά,
__ δεν
, r\τους φτάνει`, γιάτί
δεν τους αγγιτει το πνεύ-

JέΉΈg±ΦςLΞ±:2ε_οί:F_λληy.εsήτςχΎ οι. πρΦτοι %αι :ύΊίtΤΓ`\;`;;ι`tΤΤτΤ`ι;
κiiνι=;j-ογ`:ξλψύ##έΈ#ήε-:ΙΙν:Ξ:νπυΞωφπαόίτνη=:'Ι:ξ;νgήθξε:λροαυέ:Ξ::::,:ΞεροΞλμξ-.
ΞΞ#ξΞ:Έ#ΞgΞiΓiΞ%_:;έ'.ς:'Ξ;Ιό_ξώ_Ξ:ό;Τυ;Τψαύςυ,Ια"λυλιάαθmέ:Ιο::Ί
_,o 'Ξ~ ---
δεςτκσχεδιάσανεΈλληνες)ήηχούνβαρύγδουπα%ιαςείναιχαιονόματα.
Ξi;gρέ#ξ:ΟΞΞ'ΞΞο:-ρν%:ν::έjοΤρ::νί:::αί:ξι:ί;όΩ;`::Ο;ΞέΞg#i-
αναγνώρισης από τους «άλλους».
ι αυτό που Θα χάποιοι άλλοι
ταυτότητά
.ιι_ν .ν ψ.ι υυμας
μιλ.5 υυt?υιιυιυριςυταν απο αλλ-ω-ς ήΓάπδ τα τυπιχά αοτFεία το-υ δελτίοι;
ΤΞδότεηλ:Ξοςτήα:,ΟτυάτδnΙταnβΓατ,S$Γυ:Ρ,Τ.tΞ±.Ξ.ς.:tΞ.ή;?έ;ί:;*υ.Ξ±υαυν%ςwοΙQυθυόοδΕΟ^ζπ:Ος:,
j --~-.ι,-5„ ιι ``Zιt/υιωιυγυ5 υρυοοοςος»
ωοδελτίοταυτάητας,χωρίςτηνεσωτεριχη'ανάmγιααποδοχή,δενσημαίνει
ωο δελτιώ mιιτfςmtnr ν,.`^ι',~,.`^..~,`__ _ , ,
ωλύτωςτώτοτα.Εξαιρούνταιπάwαοιφαθισαίοιοπαδοίτου«φαίνεσθαι».
χανένα δίδυμο πύργ Ολν ίσχυε το «ευ εν τω πολλώ», τότε, φιλοι μου, πηγαί-
νοντας χόντρα αον «Θεό τω'ν Εβραίων» χαι σrη λογ™ή, ας αw™αταστήσου-
με %αι το μ™ρό εγχε'φαλο με το μεγαλύτερο στομάχι, διότι, όπως μας λέει η
βιολογία, οι λειτουργίες αυτών των δύο οργάνων είναι σχεδόν παρόμοιες. Ο
εγχε`φαλος τροφοδστείται με γνώση %αι με τη διεργασία της ξύμωσης παράγεL
σχε'Ψη-μάθηση που δεν φαίνεται. Το στομάχι τροφοδοτείταL με τροφή που
φαίνεται χαι με τη διεργασία της ξύμωσης παράγει ποσότητα που φαίνεται.
Αwιαρε'φοντας τα όργανα, βάξοντας δηλαδή το Cπομάχι στη Θε'ση του εγ%ε-
φάλου, επιτυγχάνουμε μεγαλύτερα υπαρχτά μεγε'Θη χαι έχουμε μεγαλύτερες
ποσότητες εχροών. Δεν ε'χουμε παρά αυτε'ς να τις βαφτίσουμε σχε'Ψη, οπότε
λύνεται χαι το διλημμα της ανθρωπότητας για πάντα. Τόσο απλά Θα ήταν τα
πράγματα, αν το εβρα.tχό λόμπL του ουρανού δεν έβαζε το χέρι του αχόμη Μαι
στη δημιουργία του Κόσμου, %ι αντί να τοποΘετήσει τον εγttε'φαλο στο στομά-
χι τον δε`σμευσε μέσα αο μ™ρό χαι απαίσιο χρανίο!
Ο Leνiαthαn Σύμφωνα με ε'ρευνες, ε'νας

Ο ΚΡόνος στους τρεις Έλληνες επιθυμεί να
%αι τα παιδιά του «αγχυροβολήσει» στο δημόσιο.
«ΤΟ Κράτος δεν Θα μας αφήσει
αβοήθητους. Αχόμη χι αν δεν μας βολε'-
Ψει σε χάποια πρατ™οδίαιτη Θε`ση, Θα φροντίσει για τα ίtαιδιά του». (Έτσι
αε'φτο`νται τα σύγχρονα παιδιά του Κρόνου, αγνοώντας ότι το σύγχρονο Κρά-
τος-Κρόνος, μάλλον, Θα φάει όσα προλάβει, γνωριτοwας ότι τα υπόλοιπα, μό-
λις μεγαλώσουν, Θα τον χατασπαράξουν χορεύοντας πάνω στο %ουφάρι του.)
Η αντιληψη αυτή οδηγεί σε παθητ™ότητα αλλά %αι σε επ™ίνδυνες ατρα-
πούς πιΘανών ανεχπλήρωτων προσδοχιών, όπου η/οι πολιτ™ή/οί Θα γίνουν
Cπόχοι. Για να μη cπjμβεί αιπό που έγινε με το ελληνmό χρηματισήριο χαι την
εχπαίδευση πρέπει, να πάψουν πάποιοι να παριστάνουν τους ειδ™ούς που
δείχνουν τον δρόμο της απόλυτης γνώσης χαL αντ' αυτού, με την ειλ™ρίνεια
του «χι εμείς δεν είμααε απολύτως βε'βαιοι για ώtοτα», να προσφε'ρουν τρό-
πους χαι εργαλεία «αυτοβοήθειας» που ίσως συνδράμουν τους νε'ους στο να
προσανατολιστούν μόνοι τους, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες τους.
Και με αυτό το σχόλιο πάμε αο επόμενο Θε'μα μας, που είναι ο Μοινων™ός
χώρος-όνειρο-απασχόλησης όλων σχεδόν των Ελλήνων, αυτό το ξε'νο «Τε'ρας
-Ι.eνiαthαn»*, το «Κράτος-Έθνος». Ο Θεσμός αυτός «ολο%λήρωσης %αι οριστι-
* Leνίαthαn: Σύμφωνα με την J7:αλαά 4ίαθ7)'πφ, ήταν ε'να τεράστιο Θαλάσσιο

τε'ρας. Για τον διάσημο Άγγλο Θεωρη™tό «περί της έννοιας του Κράτους-
`Εθνους», Τhοmαs ΗΟbbes, αποτε'λεσε τον ομώwμο τίτλο του γνωcπότερου ε'ργου
ΕΝΑΛΛΑΚΠΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2;95
χής πληρότητας της ανθρώπινης ποινωνίας» χαι ε'Μφραση «της απόλης ιδε'-
ας», χατά τον Ηegel, σπι χώρα μας ήταν πάντα ε`να ξε'νο προς εμάς σώμα, που
δημιουργήθηχε για να μας υπηρετήσει χαι να ιχανοποιήσει το αρπαχτ™ό χαι
πειρατ™ό μας ε'νστ™το.
Από την χαθαρίστρια που Θα χλε`Ψει το χαρτί της δημόσιας τουαλε'τας, με'-
χρι χαι τον μεγάλο %ρατ™οδίαιτο επιχειρηματία, που χωρίς τον «ηλίθιο πελά-
τη» %ράτος δεν Θα άντεχε ούτε μια ημε`ρα τον διεθνή ανταγωνισμό,Ξ9`Ύξm-
^.Κ ο.r`ώ+r`~ ώ€~^.`. ~<„~,`, ~,`.. Δ,`. ^.'^.,` ..... ^. _,``.~..._.. _ _/ _/.___ ς-_+__ _ ~ ^ ,
ακj`#Ώ.άτ.οςήτq`γ,πcάγταχcΞιΘαείΎq.ι.\Υια„π.Ωλ_Ψ,`#Φα*ΩάέγΩξέLοιgΦμ~g=
φαίνεται, ότι είναι ο σημαντ™ότερος λόγος που η αποδυνάμωσή του--δεν αγγί-
ξει τους περισσότερους Έλληνες.
.#
Είναι <ίΣ#ο'rώνουΊ/ τα άλο);α, ο'ταν

Οδ%%Ι:gΟ±υ„ΞΞΞΓeραgΙγnμgα; γεράσουν;»
αο Βοφ to rent; Ο αλληλο-δανεισμός είναι μια

πανάρχαια συνήθεια %οινωνιχής αλλη-
λεγγύης. Με'χρι σήμερα γνωριταμε ότι οι άνθρωποι δανειτονταν αwιχείμενα
ή χρήματα χαι σε χάποιες %οινωνίες, όπως τη δουλο%η™ή, α%όμη χαι σMλά-
βους, όχι όμως ανθρώπους, γιατί οι αλάβοι δεν εθεωρούντο άνθρωποι.
«Το 1840, οι εργαξόμενοι του Τσάρλσταουν, στη Μασαχουσε'η των ΗΠΑ,
δήλωναν: είμαστε νοmιασμε'νοι άνθρωποι χαι οι νοιχιασμε'νοι άνθρωποι,
όπως τα νο™ιασμε'να άλοΎα, δεν ε`χουν Ψυχή. 'Οταν αρρωσταίνουμε χαι πε-
Θαίνουμε, η απώλεια είναι δ™ή μας %αι όχι των εργοδοτών. Υπάρχουν πολλοί
ε'τοιμοι να πάρουν τη Θε`ση μας».3 Στη δουλο%τη™ή %οινωνία ο Θάνατος του
σ%λάβου ήταν απώλεια χαι γLα το αφεντΜό, αφού ο εργάτης-σχλάβος ήταν
ιδιοχτησία του, άρα το αφεντ™ό είχε χάθε λόγο να παραμε'νει υγιής χαι εν
ζωή ο σχλάβος του. ΣυμβαίνεL το ίδιο χαι με το δανειχό άλογο; Όχι βε'βαια,
διότι το δανειχό άλογο είναι ελεύθερο να χάνει ό,τι Θε'λει.
Τώρα μαθαίνουμε ότι η Ευρωπα.tχή Επιτροπή ε'δωσε επιτε'λους την ευλο-
γία της «για τον δανεισμό εργατών μεταξύ των εργοδοτών», με δηλωμε'νο στό-
του: «Επειδή οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους χα%οί, πρε`πει να χυβερνηθούν
από ε`ναν πιο χαχό από αιπούς, ο οποίος με δόλο χαι βία Θα τους αναγχάσει σε ει,-
ρηνιχή ωμβίωση». Αυτά τα ε'γραφε βε'βαια τον Μεσαίωνα. Οι μισοί Έλληνες, πα-
ρότι δεν άχουσαν ούτε το όνομα του Ηοbbes, πολλε`ς φορε'ς Θα ωμφωνήσουν μαξί
τω. Πρόθυμοι να παραχωρήσο'ιnί σε ε'να λεmό όλα τα ανθρώπινα δημο%ρα™ά δι-
χαιώματάτους,πουχρειάσπμtανχιλιάδεςχρόνιααγώνωνγιανααποχηθούν,διότι
«αυτό που χρειαζόμασtε είναι ε'νας Παπαδόπουλος ή ε'νας Κουφοwίνας».
3. Τσάρλς & Κρις Τιλυ, Η εργασι'α στον παπt7αΑιαμο' (σελ. 226), ε%δ. Καcπα-
νιώη, Αθήνα 2001.
χο «να αναόψει το Μύμα μαξ™ών απολύσεω`ν χαι να περιορίσει η μαύρη ερ-

γασία» %αι με αφανή στόχο να μειώσει το %όστος παραγωγής. Τι μπορεί να
σημαίνει αυτό για τον αυριανό Έλληνα εργαζόμενο;
Μια προσωπ™ή εμπειρία:
Το χαλοχαίρι του 1979 εργάστψα ως ανειδί%ευτος εργάης Cπο εργοστάσιο

ΚeΙ1oggs, σnι Βρε'μη ης Γερμανίας. Μαξί με ε'ναν Ιταλό ttάναμε διαχωρισμό
των σ%άρτων από τα χαλά προtόντα σtην αλυσίδα παραγωγής. Για την ίδια
αχριβώς εργασία εγώ ε'παιρνα 12,35 γερμαν™ά μάρχα την ώρα χαι ο Ιταλός
ε`παιρνε 8,35. Για χάθε μία ώρα δουλειάς του Ιταλού η εταιρεία ΗeίnzeΙmαnn
που τον δάνεισε ε'παLρνε 4 μάρ%α.
Η Ε.Ε. επισημαίνει ότι, σύμφωνα με την «αρχή της μη διάχρισης», οι «επί
ενο™ίω» εργάτες δεν πρε'πει να αwιμετωπιτονται διαφορε™ά από το μόνιμο
προσωπ™ό της επιχείρησης, αναγνωριτοντας βε'βαια ότι «μπορούν να υπάρ-
ξΞr"#παώξε':%;'όώςθαεφαρμοαείαυτόαηνΕλλάδαεwαιάγνωστο.Αν
αεφτούμε ότι όλοι οι σύγχρονοι Θεσμοί στη χώρα μας αλλοιώνονται %αι
υπονομεύονται, μπορεί χανείς να χάνει διάφορες ειχασίες γι' αι)τε'ς τις
«εξαιρε'σεις».
ΤΤ -,Τ_\\ \ί,_
'λ#ΓΞ§§:$Εε#ν#ό:ηο-υλα;γσ:;;$hΘΞ:e;>}§:ΤεΥνξι:εξί;Ξ§ά:μΈ3αί:
r._~~~_~~~~χ-λi:ηα:#g:νη#"νίαΕςλ|5ά-έ:,ε:έ;'3σ%:Οαλπόο:
τους ερωτηθε'ντες δήλωσε ότι δεν επιθυμεί χειρονα%τ™ή εργασία. Αντίθετα,
το 48% των γυνα™ών επιθυμεί να ααήσει το επάγγελμα του μοντε'λου, της
ηλεπαρουσιάσιριας, της τραγουδίστριας ή της ηθοποιού χαι το 56% των αν-
δρών επιθυμεί το επάγγελμα του μπάρμαν ή του πορτιε'ρη! Στο ερώτημα «τι
είναι αυτό πσυ τους επηρεάξεL περισσότερο στην επιλογή του επαγγε'λματος»,
η απάνπιση ήταν: «η προβολή που το'υς παρε'χει το επάγγελμα».
Η ίδια ε'ρευνα που ε'γινε σε άλλες πε`ντε ευρωπα.tχε'ς χώρες (Ισπανία,
Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία παι Γαλλία), ε'δειξε ότι οι νε'οι των χωρών αιr[ών,
στη συντριπτ™ή τους πλειοψηφία, δεν ενδιαφε'ρονται γLα τα επαγγε'λματα
%αλλιτεχν™ής προβολής, %αι α%όμη περισσότερο δεν ενδιαφε'ρονται για τα
ξ::ιγογυε'ρλγμι:Ξαετπηαςγγ:,##ξι:::Ξ::να:Π:;:σρ:τόι:εάρ:ξιιzε::%:#λΧώάν:υανι
τις πολιτισμιχές διαφορε'ς της χώρας μας με αυτε'ς των άλλων ευρωπα.tχών
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2!ΘΙ
χωρών ή την ε'wονη

Τ.Ι^9sεήτωνLίfe&StyΙeSπεριοδιχώνχαιεmομπώντης
ηλεόρασης ση χώρα;πμι:$οη
Ταεπιτυχημε`ναδιαφή-`μιο™άσλόγχαντουστιλ:«γιατίέτσιμουαρε'σει»,
«γιαναε'χουμεναλε`με»χ.λπ.,βρίσχονταισεπλήρηcnjμφωνίαμεη«φιλοσο-
φmή»Θε`σητουστιλ«ε'λαμωρε`,άσ'τουςναλε'νεαπότηζη'λιατους,γιατί
εμείςοιΈλληνεςείμαcπεμοντε'ρνοι,ωραίοιχαιξε'ρουμεναζούμε,σεαντίθε-
ημετουςδυmχισμε'νουςχουτόφραγχους»,ψψ~mςm™.qιρQήτωεΦιαμοQΏώ.νjΞι.
jzQ`εΉn™mίL_if.e_&~#Ιρbbymςπαρcmληροφόρησης%αιτουmςιπQ~οgCξΥq-
ΤL9!ΙaΙ.9μού.
Η προσδοχία για μια Θε'Οη cπο

δημόσιο αδρανοποιεί πολλούς
σημερινούς άνεργους %ι ε`τσι Θε-
μ~ωρούνπολλε'ςεργασίεςυπcπιμητι-
χε`ς γι' αιπούς, αλλά
- ]7 -------- παράλληλα
ν`~νς:`^^. «ανάάα-
`Αn. ΙJν`^ ``Ι^ Υ Ιλn.Ι,Ι-
λύπτουν»ότιοιξε'νοιτούςπαίρνουντις-δόυλειε'ςπουαυτοίδενΘαε'χανανπο-
τε` %αι με χανε'να τίμημα.
Παράδειγμα: Νeίn, DαnΚe!
Τιςδεπαετίεςτου'60-'70,σηΓερμανία,όλεςτιςλεγόμενες«βρώμι%εςδου-
λειές»τιςέχανανοιαλλοδαποί.Μετηνάνοδοτηςανεθγίαςτηδεχαετίατου
'80CπηνπρότασηπολλώνωμβούλωναπαqχόλησηςτουγερμανιχούΟΑΕΔ
προςάνεργεςΓερμανίδες:«Κυρίαμου,ε'χουμεμιαελεύθερηΘε'σηχαθαρί-
στριαςσηντάδεεταιρεία»,ησιινήθηςαπάντησηήταν:«Πώςεώτ;ατεπαραχα-
λώ;Εγώχαθαρίστρια;Όχι,ευχαριστώ».Σήμερα,πολλε'ςαπότιςπρώην%α-
Θαρίοτριες(Τουρχάλες,Ελληνίδες,Ισπανίδεςtί.ά.),χρησιμοποιούνΓερμανί-
δεςγιατονχαθαρισμότωνσπιτιώντους.ΟιχιλιάδεςΈλληνεςπαιΤΟύρποι
μαγαζάτορεςτηςΓερμανίαςχρησιμοποιούνσχεδόναποχλειαιχάΓερμανίδες
χαθαρίστριες,γLατίείναιχαιοιχαλύτερες!
Α™Ξ2Ξ! ο δύσχολο χαι για
`,.,-.!.".'`Ι,`Τ.".Ι):!...`,'
-?+Rά#ά™σJm-
±.α~%ΩΗηh,gΗςι.ι..γ+fίι7f!~gΥr; σιγουρο ί``.;.::.'...:.`':Ξ=;.`.`::.:`ξ`:;:`::-.:-.ξΞ`:`'.:Ξ:`;::::-
χες»εργfχ9ίξςtιπουαρνούνταισήμεραναάηά++.ό"τrν".ώi;ΙίλΈ;ξ
αναγχασθούν να τις %ανουν οιΑλβανε'ς,οιουχ~6ΤατΈΞΠ, _\ς ---_= ..``-`,
ετοιμάζουνμεσχληρήεργασίαχαιυπομονήτο«γύρισματουτροχού».Υπάθ-
χοιινχιλιάδες«ξε'νω>χαι«ξε'γες»μεπτυχίαπουwάνοιjντιςπιοαξιοπρε-
πείςεθγασίεςόπως,Π.Χ.,ΤΟυμπογιατξη',Τηςπαθαθίστθιας,τουφοθτοεw-
φοθτωτή,τηςσιδεθώτθιαςχ.λπ.Είναιαστείο,ότανβλε'πειςτονπωλητη'του
μεγαλο%αταστήματοςμετοχοστούμιχαιτηγραβάταναδιαμαρτύρεται,γιατί
ε'μαθε ότι ο Αλβανός μπογιατζής %αι η γυναίχα του που είναL σιδερώτρLα, οι
οποίοι με'νουν στο ημιυπόγειο της πολ™ατο™ίας του, χτιΤουν σπίτι στα Τίρα-
να. Μα, ανόητε, αν εσύ προτιμάς 500 ευρώ, αλλά με γραβάτα αο πολυεθνιχό
%ατάστημα τροφίμω`ν, δεν φταίει ο Αλβανός γι' αυτό, ο οποίος δουλεύει χάτω
από απάνθρωπες συνθήχες. Και, φ'υσ™ά, δεν φταίει ούτε ο πατε'ρας σου, που
πήρε τον Αλβανό στη δουλειά του. Ούτως ή άλλως εσύ χάνεις %αριε'ρα χι
ε'χεις οράματα χαι ιδεολογία, όπως, π.χ., να δεLς τη φωτογραφία σου αναρτη-
με'νη Ψηλά Cπον πίνα%α των %αλύτερων πωλητών χάμπουργχερ της χρονιάς.
Δεν μπορείς να τα 'χεις όλα.
'Ενα πQόβλημα 2.500 ετών πε-

της δραg8:%L%ής ανεργίας ρίψ%Ψ™
α_δι§zξοδ-QΞξ#έ€Γ#ξ#
με χαι ταυτιτουμε το πρόβλημα με το αποτε'λεσμα του προβλήματος. Τδ7Τε-
λευταίο %αιρό υπερτονιΈεται Lδιαίτερα το πρόβλημα της δίά~ΦΘΦδ5Γι-%hής ανερ-
γίας. Έτσι, από τις διάφορες μορφε'ς ανεργίας (Διαρθρω'™ή, Δυσ%αμψίας,
Εποχιαχής, Κ™λ™ής χαι βε`βαια την ανεργία που δημιουργείται από τυχόν
λανθασμε'νες πολιτι%ε'ς) ξεχωριτουν πολλοί τη διαρθρω™ή για να δ™αιολο-
γήσουν λανθασμε'νες επιλογε`ς. «Πάνω από ε`να ε%ατομμύριο χενε'ς Θε`σεις ερ-
γασίας στην Ε.Ε. περιμε'νουν τους «εν δυνάμει» διχαιούχους τους, οι οποίοι
όμως δεν βρίσχονται, «διότι δεν υπάρχουν υποψήφιοι με τα απαιτούμενα
προσόντα» μας λε'νε οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών.
Και η απάντηση ε'ρχεται από τις εφημερίδες,4 σαν πρωταπριλιάτ™ο Ψε'μα:
«Έξι εργάτες σ%οτώθψαν σε ατύχημα σε μια βιομηχανία ε'ξω από ην Κόριν-
ΘΟ, γιατί, ενώ υπήρχαν εξειδιχευμε'νοι εργάτες οτην επιχείρηση, τους ε`Cπειλε
η διεύθυνση με άδεια χαι χρησιμοποίησε στη Θε'ση τους ανειδίχευτους που
:.``::Τr:':-.:``-ς`Τ.:`:`.:`::.::-:!:ι`.ίΞΞΞ,;:::.::+ΞΞΞΞ:`ΞΞΞι-::'ίκί:L=±:ι:=Ξi±ΞΞίί
Με λίγα λόγια %αι παρότι %ανείς δεν μπορεί να αγνοήσει πως η διαρθρω-
τι%ή ανεργία είναι ε'να υπαρχτό πρόβλημα %αι ως ε'να βαθμό αποτε'λεσμα
λανθασμε'νων πολιτ™ών ή α%όμη χαι συγχυρLών ανεξάρτητων από τις δυνα-
τότητες της πολιτ™ής να σχεδιάσει χαι να προγραμματίσει χαλύτερα την πο-
λιτ™ή απασχόλησης χαι χατάρτισης, εμφανιΈεται ως πρόβλημα που Θα μπο-
ρούσε να λυθεί με την επαγγελματ™ή %ατάρτιση χαι επLμόρφωση χαι, βε'βαια,
με την «ενεργό συμμετοχή» χαι βούληση των ίδιων των ανε'ργων.
4. Εφημερίδες, 4.04.03.
ΕΝΑΛΛΑΚ:ΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -2;99
Όπωςαναφε'ρειοΞενοφώνcπονΟιπονο#ι#ο',τοπρόβλημαυπήρχε%αι
Πκ9::τ2:R5n:λw^R,6ν#,::#.:_έ±σ_:.ς_#εντισε,δείέπιδε;κίξ;rξ.Ξ%κ;;:'ε€ς:cέ;ηυέ
ξΞ,,%,§τ:έ!:πς:,εΣ::.^!Ξ.,Q~Δ"~Τή_σ_α_σ,Θαι?,ασώντω,νξΞ;;;;:έγ~άτ-α~;.QΨ%ξ;3cο%:υυς
δε/ου'τ€ε'#πειροψγεψε'σθαιαυτώψοι'ώτε...».(Αλλά,ποι,αηανάγπηναφε'ρεις
παραδείγματαόλωντωνεπαγγελμάτων,Σω%ράτη,εώtεοΚρwόβουλος.Διότι
δενείναιεύχολοναCmοπτήσειπανείςεργάτεςόλωντωνεπαγγελμάτωναλλά
ούτεείναιεύχολονααποχτήσειχανείςεμπειρίασεόλααυτά.)
Ο Κριτόβουλος, δηλαδή ο Ξενοφών, χάνει μια διαπίοτωση μόνο. Φαντα-
ΟτείτετονΠερmλήναλαμβάνειυπόψητουαυτήτηδιmίστωοηχαιναμιλάει
γιατοπρόβλημαηςδιαρθρω™η'ςανεργίας.Αυτόπουδενμπόρεσεναεπιλύ-
σει ούτε αχόμη χαι ο Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς Στάλιν %αλούνται να το επιλύ-
σουνσηνΕλλάδαταΚε'ντραΕπαγγελμα™ήςΚατάρτισης(ΚΕΚ),μετηCπJγ-
χρηματοδότησητωνΒρυξελλών,λεςmαυτόείναιτο%υρίαρχοπρόβληματης
ανεργίας!
ΟπΙσθτο%χρνοομ%ΙΞέ7ες, Lc[υdαtίο temροrίs αctί

%αι ε Lδωλολάτρες;
Όπως είδαμε σε προηγούμενα χε-
φάλαια, μπροστά στο
-ς --,ψ, -ν`, αβε'βαιο με'λλον
`^,r.ι,r.`^ιι`J μc/ιΓιυν
ταδύοτρίτατωνΑμερmανώνΘεωρούνότιηΘρηαείαείναιημόνηπουμπορεί
ναεπιλύσειόλαταπροβλήματάτους.Μεαφορμη'αυτόπαιτογεγονόςότιοι
Αμερmανοίαναζητούνλύσειςωαζώδια,οιΛrCwyοrtΓί.me$αναρωτιούνται
«γιατίοιάνθρωποιυιοθετούντιςπι,οαοταδισ™ε'ςχαιανορθολογιχέςαπό-
Ψεις,όταννιώθουνφόβογιατοάγνωcποπαιαποδειχνύονταισχανδαλωδώς
εύπιστοΜΗαπάνησηγί'αυτη'τηνεξε'λιξη,σύμφωναμετοπεριοδιχόΓΖ.meιr,
βρίσχεταιαοότι«ηπολι™η'ε'χειπαQ™μάσειιδεολογιχάπαιηθιχά».
«Μο'νοαυτο'μάςε'χειαπομείνειπαιδίμου!»*
Στοερώτημαπολλών«γιατίσυνε'ρευσανεχατοwάδεςχιλιάδεςπιοτοίγιανα
προσχυνήσουνηνειχόνατηςΠαναγίαςτηςΙεροσολυμιώτισαςοηΜητρόπο-
-δδΕ====ίί=======-
*Μιαηλ™ιωμε`νηπροαυνη'τριατηςειχόναςηςΙεροσολυμιώτισαςε'δωσετην
πωειλι%ρινήεξήγησηγιατηνπράξητης:«Μόνοαυτόμαςε`χειαπομείνει,παιδί
μου!».Αυτόαισθάνεταιηηλιπιωμε`νη%υρίααλλάχαιπολλοίνε`οι.Ανεξάρτητα
απότοανε'τσιείναιπθαγματmάήόχι,όταννιώθουνχάποιοιότιδεντουςε'χει
απομείνειτίποταάλλο,αυτόπρε'πειναανησυχείτουςπάντες,αχόμηχαιτους
εwελώςάθεους.Διό™ανχάσουντηνελπίδαπαισ'αυτότοτελευταίοπουνομί-
ζουνότιτουςαπε`μεινε%αιηποινωνίαδενπροσφε'ρειεναλλαχ™ε'ςελπίδες,τότε
«χάποιοάλλοιχύριοιτηςΓηςΘαυποχαταστήσουντονΘεόχαιΘαδημιουργήσουν
λη των Αθηνών», πολλοί πραγματιστε'ς είχαν ε'τοιμη την απάντηση: «Διότι η

εχχλησία ενισχύει την ειδωλολατρία». Είναι η πιο εύwολη χαι ανώδυνη απά-
ντηση. Από ην εποχή των σχολασ™ών, δηλαδή εδώ χαι μια χιλιετία περώτου,
είχαμε να ξήσουμε ε'ναν τε'τοιο φετιχισμο' λεΈεω'ν, που σtην ουσία δεν εχφρά-
ζουν τίποτα. Οι όροι ΜΟwε'ρνο-Μεταμοwέρνο, Νεωτερισ™ό-Μετανεωτερι-
α™ό χαι «πάει λέγοντας», χρησιμοποιούwαι τις περισσότερες φορε'ς για να
%ρύψουν αδυναμίες χαι,, το χειρότερο, ανάγχες χοινων™ού ρατσισμού α™ών
που επιδιώ%ο'υν να υποχαταστήσουν τον Λυπούργο ή τον Μω'υσή, για να το'υς
δώσουμε την εwΟλή να μας οδηγήσουν στη «Γη της Επαγγελίας», που μόνο
αιποί γνωριΈουν. 'Οπου δεν μπορείς ή δεν σε συμφε'ρει να ερμηνεύσεις αν-
Θρώπινες συμπεριφορε`ς, βάζεις ετωε`τες. Είναι όμως τα πράγματα ε'τσι ή, τε-
λ™ά, ε'χει δίχιο ο Ρeter G1οtz που είπε περίπου ότι «είναι όχι μόνο φυσιολογι-
χό, αλλά χαι απαραίτητο οι αποχλεισμε'νοι, όλοι αυτοί που Θα νιώσουν ότι
εξαπατήθηιtαν απο' τις υποσχε`σεις ι{αι επε`νδυσαν σε λανθασμε'νες προσδο-
χίες να δημιουρΊήσουν ε'να νε'Ο δ™ο' τους Κόσμο, με άλλες αξίες wαι άλλους
wανο'νες, wόντρα στο αναδυόμενο ``χοινων™ό Ψύχος" της Ψηφιαwής ιtΟινω-
νίας;».5 Αυτός που Θα νιώσει ο'τι βρίσχεται ένα βήμα πριν τον γχρεμό, μόνος
χαι απροστάτευτος, αναγιtαστ™ά Θα επιστρε'Ψει πίσω στο γνώριμο, αφού το
Ι,αυdαtίο temροrίs αctί είναι η πι,ο φιισιολογ»tή ανθρώπινη αντίδραση.
ρ,,J-r-,. ώ ----.,,,, /---1J.--`
fι/Γ Το παράδοξονήήήΊ Συξητώντας ttάποτε με ε'ναν

•kΞ+_* πολιτ™ό για τη δυσπιστία των
ΕΕΞΞΞ νε'ων προς την αξιοχρατία χαι
ην αξιοπιστία ή αλαξονεία των πο-
λιτ™ών, τον ρώησα: «γιατί δεν αηνοθε-
τείτε μία απλή παράβαση του χώδ™α οδ™ής χ™λοφορίας, όπο'υ Θα πληρώσε-
τε το πρόστιμό σας χαι Θα συγχαρείτε ttαι τον αστυνομ™ό που εχτε'λεσε το
παθήχον του, όπως συμβαίνει σε όλες τις ώριμες δημοχρατίες; Αυτό Θα ανε-
βάσεL την εχτίμηση των πολιτών προς το πρόσωπό σας, αλλά %αι προς τους
Θεσμούς». Η απάντηση ήταν: «πρώτον, δεν νομιΈω ότL σε Θε'ματα δημοχρατίας
ε'χουμε ωριμάσει τόσο πολύ χαι εννοώ ως %οινωνία χαι, δεύτερον, επειδή δεν
είμαι cπαρ της πολυτ™ής, αιπό που πιΘανόν Θα πουν οι πολίτες είναι "ε'ντιμος
μεν, αλλά χουτορνίθι δε, που πιάστψε. Την πάτησε χαι το παιτει ωραίος"».
Αυτο', ίσως, είναι η ιtαλύτερη απάντηση-εξήγησrι στο ερώτημα: γιατί σε όλες
τις σύγχρονες δημ™ρατίες ε'χουμε πάθε χρόνο σχεδο'ν παραιτήσεις πολιτι-
η βαθιά πι απόλυτη εμπιcποσύνη, ε'ναντι εwείνων που είναι υποταγμένοι», όπως

αχριβώς προφήτεψε ο Νίτσε.
5. Ρeter GΙοtz, DΖ.e bC§ώώztπΖ.gfe GC§C/ώcώα#, ΚίndΙer νerΙαg, Μόναχο 1999.
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΙnΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -3Ο1
wώνγωπάποωαοη'μαντο.(γιατηδιwη'μαςπολιτ™ήπουλτούρα)οrυμβάν#αι
στηχώQαμαςοτελει)ταώςγγαmο'ςπολιτιχο`ςπουπαθαιτήοηχεη'τανοΑλwιι
βιάδης,μτάτηνεmρατείαστηΣι#ελία.ΊΙ,πθε'πεψμετάτογ5oπ.Χ.αιώνα
ναπήγανο'λαάριστασ'αυτη`τηχώραη',τελιχά,γιαο'λαφταίνεοιάλλοι
*ΣτηνΚλασ™ήΕλλάδαοιπλούσιοιε'τρεχανπίσωαπότουςφιλοσόφουςγια
ναπάρουνλίγηλάμψηαπόηναίγλητους.ΑχόμηχιαυτόςπουτελείωσετοΔημο-
™5γνωριτειονόματαφιλοσόqχwχαιποιητώνηςΑρχαίαςΕλλάδος,αλλάχανε'-
ναόνοματουπλούτουούτε™μεγάλωνχοθηγώντηςεποχής.Αχόμηχαιφοιτη-
τε'ςτηςφιλοσοφwη'ς(δυc™χώς),δενγνωριτουνποιοςχρηματοδότησετοΗρώ-
δειοήτομνημεώτουΦιλοπάππου.ΤοΧρήμαήτανμόνοε`ναμέσο.Σηνανθρω-
ποχεwριχήχοινωνίατουςηγνώσηητιμήχαιηδόξα(Κη'δοςχαιΚλε'ος)ήταντα
πρότυπα.
χ&ξηημΞτξf:εΞ:ηί#Τν:η::<:f!3Των
«Μην ξεχνάς πως είσαι ηθοποιός σε ε'να δράμα, όπως το Θε'λει ο συντά-
χτης (αηνοθε'της) του, σύντομο, αν το Θε'λει σύντομο, μω{ρύ αν το Θε'λει
μαρύ. Αν Θε'λει να παιΈεις ρόλο qyτωχού, πρόσεξε να τον παιΈεLς χι αιπόν
όπως πρέπει. Πρόσεξε να χάνεις το ίδιο αν είναι να υποδυθείς... Γιατί το
να παιΈεις χαλά τον ρόλο πο'υ σου ε'χει δοθεί, εξαρτάται από σένα. Η επι,-
λοΊή όμως του ρόλο'ι) αιπού ανήχει στην εξουσία άλλου».1
Στην ως άνω μοιρολατρι%ή Θε'ση του Cπω™ού φιλοσόφου Επ™τήτου, όπου ο

«Άλλος» είναι ο Θεός, ο L. ΤhυrοW, πρύτανης cπο ΜΙΤ της Μασαχουσε'της,
αο τελευταίο βιβλίο του2 γράφει: «Ο μεγάλος πλούτος επιτρε'πει σε %άποιον
να προσλαμβάνει, να απολύει, να προάγει χαι να υποβιβάξει άλλα ανθρώπι-
να όντα... Ε%είνοι που ε'
χαL ανt]οωπινο πε
Ο ΠλΟύτο
ΞΈ:ινΞ:Ξ3%νδ#
να προσαρμόξονται αο περιβάλλον τους». Σωστότατη Θε'ση,
με μια προύπόθεση, ότι οι άλλοι, οι πολλοί, Θα σιjμπεριφε`ροwαι αιω'νίως σαν
εύπλαοτες μάζες ημιμαθών ε%τεθε ιμε'νων cπη δη μαγωγία,_ο±Lρ~τρίοι Φε.ν+ιπQ-`
~fΌΦν. να προg.Φι^ρρίσουν__ο~ι^.ίδιοL τις ανΦγ%ες τους χαι συγχέουν «τα υπέρ με τα
`χgτέ}>,όταγ.πρόχειτα!γLατοατομι%όχαισυλλογιάόσυμφε'ροντοψς.
Όπως βλε'πετε, υπάρχοιιν πολλοί που πιοτεύουν πως ο Κόσμος αώοτελείται
από αιπούς που τσυς ε'χρισε ο Θεός να σ%ε'mοwαι %αι να αποφασLΤουν για το'υς
πολλούς αφελείς, που φτιάχτηχαν για να υπηρετούν η ματαιοδοξία των λίγων
---ξ-%%ΞςaΞ:ΞίΞΞΞ=Ξ#ναf)-;;:Ξαε:γννj:α:::αχ)ό:iΟ:ίςο;:ελέ;Τό:σ:ί%Ο;~:ΤέΞΈ#ήσΞ-
παρούσα Θε`ση, χωρίς να απο%λείει %αι τις εξαιρέσεις από τον χανόνα. Υπάρ-
γJ&fJ& ι με προσφπ!μ§τητα, που το μόνq που πουλάνε είναι η εργα-
Τ:`-:=-::_:Ξ:`:.```\=--:`=-:``.:-:-Ι-:.:-.-:`---Τ``-Τ``=. ΥπάQχουν`πάι~άλλόι.;`™όύί%~έ+θ-ι`ό-ώ--~
iίΈΞΕ
1. Επί#τήτcw ε)qίειρ{'διον (Κεq]. ιΖ), Εχδ. Πάπυρος, Α%να 1975.

2. L. ΊΊιυrοW, Ηπυραμt'δα τΌυ πΑου'του, εχδ. Ν. Σύνορα, Αθήνα 2000.
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -3ω
τεροι, που για λίγη εύνοια από το «αφεντιχό», μαζί με την εργατ™ή τους δύ-
ναμη είναι διατεθειμε'νοι να πουλήσουν %αι την Ψυχή τους, όπως ο Φάουστ
στονΜεφίωο,χαιγίνονται«χόλαχες»χαι«χαμαιλε'Οντες».ΞΞξρ.χρ*υ_ν.ε~Τt=Χει-
___-___, _ _ _ _ _ _ r\ _,\
προσω™ότημτα:^§™ΞF%kίΦ*qm9ξBΤBΦ
#π%#νδύΞίν~οξυθςγΞ:Ξ#ες --,Ί7\ `.,
αντίθετα, άλλοι που jtέ}δίίΞ
μούν τους η ™ανοποίηση της ματαιοδοξίας του «αφεντιχού»
είναι ισχυρότερη από την επιθυμία της πραγματ™ής επιτυχίας.
Ζούμε, δυστυχώς, σχεδόν αποχλειαιχά, στον ααερισμό του χρήματος.
'Οτανχορεαείωmίηανθρώπινηανάγπηχαιαναδυθούνπάλιάλλεςανάγχες-
πθότυπααξιών,όπωςμαςδιδάωtειηιcπορία,jgε±ε:ε.Ψ!g]ΕgLε'_ΨΡwΓ#εα..q?~?'να.γ.Ρ'Ο
α!αΩ±!2Ξ!gι±ίό,πουαιmίηφοράδενΘαεχφραοτείωςαwίδρασηcπονπνευματι-
χό αmαδισμό αλλά σαν αντίδραση Cπο «χανων™ό Ψύχος» τσυ απόλυτσυ υλι-
σμού.Ηευθι^ηγιατοε'λλειμμαχαιάλλωναξιώνπε'ραντουχρήματοςβαρύνει
περίσσότερο όλους αιπούς που νιώθσυν ότι είναι οι πραποπόροι, δηλαδή οι λε-
γόμενεςπνευματιχέςχαιπολιτ™ε'ςηγεσίεςηςπαγ%όσμιας(μια%αιμιλάμεγια
παγχοσμιοποίηση) χανωνίας. Ο νε'Ος εργαζόμενος ή άνεργος, που νιώθει πως
η]wευματιχή,ηπολιτ™ήχαιηΘρηαειπ™ήηγεσίατουυποχλίνεταιμόνομπρο-
στά ση δύναμη του χρήματος, δεν ε'χει άλλες εναλλαχ™ε'ς επιλογε'ς από το να
προαυνήσει χι αmός τον νε'ο Θεό -το Χρήμα. Η γνωστή ρήση του Πθαπαγό-
ραε'χειυποMατασtαθείαπότο«πάwω`νχρημάτω'νμε'τρσνχρήμα».
«`Εχω, άρα υπάρχω» (Cοntrα

%ουλτούρα του νέοπ οιrιισμού CΟ8ίtΟ ergΟ Sυm*)
στην Ελλάδα «Δεν πρε'πει ποτε' να υπερηφα-
νεύεσαι για προτερήματα που δεν
είναι δ™ά σου. Εάν το άλογο υπερηφα-
νειιόμενο λε'γει: είμαι ωραίο άλογο,
τοπράγμαείναιυποφερτό.Εάνόμωςεούλες:ε'χωε'ναωραίοάλογο,υπερη-
φανεύεσαι για ε'να πραε'ρημα ποιι δεν είναι δ™ό σου.
Τι είναL λοιπόν διχό σου; Η εφαρμογή των ιδεών σου»."
Επtχτφ'τCyυ εχχείρt'δίον, Εχδόσεις Πάπυρος, 1975
Κατά τη διάρ%εια του χρηματιοτηρι™ού ™ρετού στη χώρα μας, σε ρεπορτάζ

ενός ε'νθετου περιοδιχού για την αναξήτηση της ειJτυχίας Μαι στην ερώτηση
* «Σχε'πτομαι άρα υπάρχω», του Καρτε'σιου.

" Από αυτό ορμώμενος ο z. Π. Σάρτρ είχε πει το γνωωό: «Ο άνθρωπος εί-
ναιτοσύνολοαιπώνπουεπιχειρείχαιείναιυπεύθυνοςγιαόλεςτιςπράξειςτω».
<σι είναι για εσάς ευτυχία», ο διευθυντής σύνταξης ενός Lίfe & styΙe περιοδι-
χού απήντησε: «να είσαι πλούσιος, μεγαλοε%δότης, να ελε'γχεις την εξουσία
από το παραωtήνιο, να παιτεις με τις Ψυχε'ς των άλλων, να χάνεις ένα γαμή-
λιο πάρτι στην ταράτσα ενός ξενοδοχείου Cπο Μα.tάμι με τις χαταπληπ™ε`ς
πισίνες χαι τους χαλεσμε'νους ντυμε'νους στα λευπά... (παρε'λειψε να πει ότι
Θα ήθελε τον Θεό για χο'υμπάρο χαι τους αγγε'λο'υς για παρανύμφοι)ς). Πολύ
σύwομα οι επερχόμενες ο™ονομmές εξελιΈεις Θα προσαρμόσουν όλους αυ-
τούςτουςφαντασιόπληχτους.ΞΕιν_α~.sΈπ.ςί_`τqχαραχτηρισιιμ.ά~ΥΎ`q?ρ`ςqματ.q,ΤΟυ
. παραδοσιαχού εχατομμυριούχου αcπού-χαmταλισή ήταν η λεγόμενη προτε-
ααντιλή ηθ™ή του με'τρου χαι ης μη επίδειξης σε αwίθεση μ`έ -ήύ επιδψέ``ιξ^ι-ί-``
-Τιάύ~ίά`τωύφε_ο{j`§αρχΦΎ.,μπρQσάσωυςπεινασμένουςλαούςτqψ€'.+ΌΠ~ώςανα-
~φι€Τρξί- ο-Ελβετός χαθηγητής J. zίegler3 στο βιβλίο το'υ για το τραπεζmό πεφά-
λαιο ης Ελβετίας, παρότι σrη χώρα αυτή υπάρχο`υν οι πιο ε'ντονες αντιθε'σεις
#ί#ίΥ:υ#Τ;#ξς;#;Ξε':ΈΞ:Ξ::e:Ξ:ς#ςgg
όμως μπορεί να ε'χει αρνητ™ε'ς όίj\/έπεLεςγιατο`υςίδιο'υς;Ύ'δt#άντ;ξδιχαλείτο`υς
«άλλους».Ή,`αρχή.το'υς ήταν ο χανόνας: «μην ξυπνάς αιJλιά που. %+Q!ι±Q~ήπΊg!±ι
Για το'υς συνειδητούς αυτούς %απιταλιστε'ς, πο'υ γνωριτο'υν πολύ χαλά πώς
να διαηρήσουν την ttΟινω`wά πλεονεχτ™ή Θε'ση το`υς, πέρα από ιδεολογΜε'ς
τοποΘετήσεις χαι για το τι νιώθουν ή πιστεύουν για τους εχτός «λε'σχης», ο
πλούτος δημιουργεί %αι χάποιες χοινωνιt4ε'ς υποχρεώσεις απε'ναντι στο χοι,-
νωνΜό σύνολο, γνωριτοντας πολύ χαλά ότι χωρίς την χοινωνία, τους «άλ-
λους», ούτε πλούσιοι Θα ήταν αλλά ούτε ο πλοώος το'υς Θα είχε χάποιο νόημα.
ΓΌι χύριοι αυτοί έχο'υν μάθει να μην προχαλούν άσχοπα. «Με'νο'υν σε πα-
'Ψ` λάτια απομονωμένα μέσα στα δάση της zυρίχης, πηγαίνο'υν με μαύρο χοστού-
ί μι την Κυριαχή στην ε™λησία χαι χυπλοφορούν σιιχνά με δημόσια με'σα συ-
\\;%Ο ινωνίας, παραμένο'ντας ανώνυμοι με'σα αο πλήθος».
` Στην Αθήνα, ™όμη ttαι οι οδηγοίτης ΕΘΕλ μπαίνουν σtΟ δημόσιο λεωφο-
ρείο μόνο την υποχρεωτ™ή ώρα δουλειάς. Οι περισσότεροι Αθηναίοι μπαί-
νο'υν αο δημόσιο λεωφορείο με αυμμε'νο χεφάλι, μην τους δει ttανε'νας γνω-
Cπός. Τι ντροπή! Ό,τι ε'χει σχε'ση με «Δημόσιο» είναι προς περιφρόνηση %αι
προς αποφυγή. «'Οταν δεν μπορείς να επιδείξεις το'ν πλούτο σο'υ, είναι σαν να
μην υπάρχει. Αν δεν έχεις χαι τίποτα άλλο να επιδειΈεις, είναι σαν να μην
υπάρχεις χι εσύ ο ίδιος». Η παραπάνω Θε`ση δημιούργησε μια νοοτροπία νεο-
πλοιπισμού, που ε'χει ξεπεράσει τα όρια ™όμη %ι αυτής της ομάδας των χα-
Θαρών νεόπλουτων. Έχει μεταδοθεί σ' ολό%ληρη την χοινωνία χαι ε'χει δια-
μορφώσει αχόμη χαι τις χαταναλωτ™ές συνήθειες του Νεοε`λληνα. Συχνά
3. J. ΖίegΙer,Dα§ SώweέΖer Jmρeπ.Ζtm, RοwοhΙtνerΙαg, Ηαmbυrg 1982.

ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΈΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -30S
αχούςπολλούςΈλληνες,πουπήγανστοΛΟνδίνο,τοΠαρίσιήπαιτηΝ.Υόρ-
χη να διαπιστώνουν με ε'χπληξη ότι όχι μόνο σε βασmά αγαθά αλλά αχόμη
χαι σmι διααε'δαση οι τιμε'ς είναι φθηνότερες από την Αθήνα. Μα πώς είναι
δυνατόννασυμβαίνειχάτιτε'τοιο;Ομε`σοςΈλληναςδενε'χεισίγουραΨηλό-
τερο εισόδημα. 'Οσο άπληαος χαι περδοσχόπος %ι αν είναι ο Έλληνας χατα-
στηματάρχης, η διασχε`δαση είναι μια εθελον™ή δραστηριότητα %αι χανείς
δεν μf[οθεί να ααήσει βία πάνω Cπον χαταναλωτή, όταν μάλιστα πρόχειται
για η διααε'δασή του. Η μόνη λογιχή εξήγηση είναι αιmί ης ε'λλειψης χατα-
ναλω™ής συμπεριφοράς χαι εγχράτειας. Αmό το βίτσιο επιδειξιμανίας του
με'σου Έλληνα Θα το επμεταλλευόταν χαι ο πιο ωνειδητοποιημε'νος χαι σω-
cπός επιχειθηματίας της Ν. Υόρχης ή του Βερολίνου, παρότι γνωριτει ότι δεν
είναιεπαγγελματ™άσωcπόναπροσδοχάς%ε'ρδοςτσυεπενδυόμενουttεφαλαί-
ουσουπε'ντεχαιδε'χαφορε`ςπάνωαπότοποσοcπότωνεπιτοπίωνηςαγοράς.
Αν σrη χώρα των πορτοπαλιών δεν πουλήσεις το φυσmό χυμό τρεις χαι τε`σσε-
ριςφορε'ςαπρLβότερααπότηνΙσλανδία,δενμπορείςναπεριμε'νειςαομαγαζί
«χαλό χόσμο», ο οποίος, σύμφωνα με τα φαινόμενα, αοτελεί περώτου το 90%
του ελληνmού λαού. Σε ολόttληρο τον Κόσμο γίνεται πλε'ον συνείδηση πως
σην παγ%οσμιοποιημε'νη ο™ονομία, προς το παρόν τουλάχιστον, ούτε τα χρά-
τη ούτε τα σιn/δ™άτα αλλά ούτε χαμιά άλλη δύναμη φαίνεται mανή να επιβάλ-
λει τη Θε'λησή της πάνω στην ασυδοσία της οποιασδήποτε μορφής %ερδοαο-
πίας. Οι μόνοι που μπορούν ίσως να επιβάλλουν η Θε'λησή τους είναι οι %ατα-
ναλωτε'ς. Οι χαταναλωτε'ς μπορούν να απαιτήσουν χαλύτερα προ.tόντα χαι
υπηρεσίες από τον ιδιωτ™ό χαι δημόσιο τομε'α χαι να αλλάξουν συμπεριφο-
ρε'ς. Αυτό ε'χει ήδη συμβεί με αρχετε'ς πολυεθνmές εταιρείες που εγπατε`λει-
Ψανμε'ροςτηςαλαζονείαςτουςαπόμπούχοτάξτων%αταναλωτών,λόγωχερ-
δοσχοπmών συμπεριφορών. Πολλε'ς πολυεθνιχές εταιρείες τρε'μουν με την
ιδε`α πως Θα δημοσLεmεί χάτι αρνητ™ό γL' αυτε'ς. Αυτό συμβαίνεL, δυσrυχώς,
μόνοαιςχώρεςόπουοι%αταναλωτε'ςε'χοwσυ`νειδητοποιήσειηδύναμήτους,
όχι όμως παι οτην Ελλάδα, ή %αλύτερα όχι αχόμα γιατί τίποτα δεν είναι αδύ-
νατον αόμη χαι αη χώρα μας. ΕχCπρατείες του στιλ: «μην αγοράξετε προ.tό-
ντα της τάδε εταιρείας» ή «προσφύγετε μαξιχά σε διαμαρτυρίες ή αχόμη χαι
σεμηνύσειςπροςιδιώτεςήχαιτοδημόσιογιασυγχεχριμε'νεςανήθ™εςCπjμπε-
:Ξοέρς:,ςπ}ίδεδνε:χ=ονρΞμέ:3αχ:::ντήξε=αηα:ώ-α;;ρητΞΊ#χε#σ:ς:ΤΟ-
Και μια συμβουλή: Αν σας επισχεφτεί %άποτε ε`νας Ευρωπαίος φίλος σας,
%αι όχι οπωσδήποτε «Τσιγχουνό-φραγχος», μην του πείτε ποτε' «ρε φιλε, πή-
γα που λες σε ε'να μαγαξί χτες χαι πλήρωσα τη σαμπάνια 250 ευθώ», διότι Θα
σας περάσεL «για πολύ αφελή,». Αν δε με'νετε αο Πε'ραμα ή στο Περιαε'ρι,
όπου δεν υπάρχεί %αφετε`ρια που να σερβίρει παφε' πάνω από 3 ευρώ, εσείς
όμως Θέλετε οπωσδήποτε να πληρώσετε τον χαφε' πάνω από 5 ευρώ, μην του
πείτε πάλι ότι γι' αυτό τον λόγο τον πήγατε στο Κολωνάχι ή στην παραλία.
Γιατί εσείς μπορεί να νομιτετε ότι έτσι ανεβαίνει το προφι7, ttαι το χύρος σας,
εχείνος όμως Θα σας περάσει «για υπέρ του δε'οντος αφελή», εντάξει;
Ο αείμνηcπος ΥπουρΎός Παιδείας χαι ttαθηγητής της %οινωνιολογίας στην

ΑΒΣπ, χ. Γρηγόρης Κασιμάης, Θέλοντας να δειΈει ότι δεν υπάρχει επιχειρη-
μα™ή «χουλτούρα» στη χώρα μας %αι, ως εχ τούτου, παράδοση ο™ογενειών
με αυθεντ™ή χαπιταλισ™ή νοοτροπία, έλεγε χαρ™τηριcπ™ά ότι «δεν υπάρ-
χει ελληνL%ή επιχειρηματι%ή οιχογε'νεια τρίτης γενιάς Cπην Ελλάδα, διότι ο
πρώτος η δημιουργεί, ο δεύτερος η διαηρεί επιδε™τ™ά παι ο τρίτος, συνή-
Θως αχόμη πι,ο επιδε™τ™ά, την χατασπαταλά.»
Ο νεαν™ός ιδεάλισμός, Οι γραφ™οί, την εποχή των

«φελλών»;
%ατιοέ#καάλλοςδρόμος»
«Τα περισσότερα παιδιά που γνω-
ριΈω, πλούσια ή φτωχά, επιθυμούν βαθιά
να πάνουν χάτι σημαν™ό στη ξωή τους. Μου μιλάνε για την επιθυμία τους να
προcπατέψουν τα τροπ™ά δάση, να σώσουν τις Θαλάσσιες χελώνες ή να βοη-
Θήσουν παιδιά που ζουν ωον δρόμο. Τι ωμβαίνει, όμως, με την πάQοδο του
χρόνου με αυτό τον ιδεαλισμό; Δυστυχώς, αwόμη t{αι οι πι,ο ανεξάρτητοι νέοι
υποχύπτουν ωνήθως αα αδιάχοπα μηνύματα που λαμβάνουν από τον περί-
γυρότους,ότιδηλαδήηπροτεραιότητάτουςπρέπειναείναLτο%ε'ρδοςόσογί-
νεται περισσότερων χρημάτων.
Γνωριτω εθελοντε'ς του Ερυθρού Σταυρού που μπορούν να ttατασχευά-
σουν τα πάντα εΜ του μηδενός, μιλούν με άνεση τέσσερις γλώσσες χαι γρά-
φουν ποιήματα στον ελεύθερο χρόνο τους, απαλλαΎμε'νοι από την έγνοια της
απόχτησης μεγάλου εισοδήματος... Τα παιδιά τους χοιμούνται σε αιώρες χαι
συναναστρέφονται τα παιδιά των ντόπιων. Αντί να παιτουν με ΡΙαy Stαtίοns,
εξερευνούν μονοπάτLα της ζούγ%λας.
Οι περισσότεροι ατιβιαε'ς λένε την ίδια ιστορία._Σε %άποια χρίσLμη στιγ-
ότι ανοιγόταν ε'νας
Ηήm_ςLξφή.ς
υ-9Τ.Φ ,ΤΥ9mΨ~ς.„. ΠΟΤε' όμως δεν συνάντησα χάποιον που να βίωσε τέτοιου εί.Φρ.ψS_
όώί'ίά.,~ξqπλωμε'νος δίπλα σε μια πισίνα ή στα πλιματιζόμενα γραφ.εrίcLεΆ!ός~
`™QαLοξάm...» (Ρ. DαιgΙίsh, ιδρυτής της ανθρωπLσ™ής οργάνωσης Street
ΚidS Ιntemαtίοnα|).4
4.ΙnternαtίοnαιΗerαιdΤrίbυne,ΚαθημεQινή,2;6ΙJ8.2JΟΟ1.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΕΙΙΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛιΣΜσΣ -wΓΙ
«Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα περιφε'ρονται Cπους δρόμους άσχο-

πα. Η Ψυχή τους είναι στείρα. Όποιος πει ότι ονειρεύεται μια χοινωνία %α-
λύτερη, με λιγότερους φτωχούς, με πι,ο υγίείς, πι,ο ε'ντιμους χαι πιο χαθα-
ρούς το πιΘανότερο είναι να τον εχλάβεις ως προβληματ™ό, ενώ τον άλλον,
που περιφε'ρεται ασχόπως, όχι».5 Τα παραπάνω, από μια συνε'ντευξη του
πρώην Υπουργού Δ™αιοσύνης των Η.Π.Α., δείχνουν την απογοήτευση ενός
ισχυρού πολιτmού, που προτιμάει να χαραχηριστεί γραφιχός, αλλά με Cπα-
Θερε'ς αρχε'ς, χαι όχι διπλωμάτης χαι πραγματιστής με ελαcπ™ή συνείδηση.
Ο R. C1αrΚ Θε'λει να μας πει με απλά λόγια πως ζούμε στην εποχή του αοτε-
ρισμού των ρηχών συνειδήσεων, όπου οι χάθε λογής «φελλοί» όχι μόνο επι,-
πλε'Ουν, αλλά δίνουν χαι τον τόνο. Αυτοί πθοσδιοριτουν ποιος είναι σοβα-
ρός παι ποιος είναι γραφ™ός. Ση δημοχρατία, δυστυχώς πάwΟτε, ο ρεαλι-
σμός είναι με το με'θος της πλειοψηφίας. `Οσο οι οραματιαε'ς, πολιτmοί wαι
απλοί πολίτες Θα μειώνονται, τόσο περισσότερο γραφιχοί Θα χαραχηριτο-
νται. `Ομως η ιστορία Της ανθρωπο'Τητας, χαι ™όμη Περισσο'Τερο η Προ'-
σφατη ιστορία ανθρωπίνων συμπεριφορών, ε`χει δείξει ότι πολλε`ς wοινωνι-
χε'ς συμπεριφορε'ς #ινούνται με'σα στο πλαίσιο των τάσεων χαι ρευμάτων
μόδας. 'Οταν ο υλισμο'ς υπερβεί τα ο`ριά του, το'τε αναδύεται η ανάγχη για
οράματα χαι άλλους τρο`πους ζωη'ς wαι φυσ™ά χαι για άλλα επαγγε'λματα,
που ση'μερα βρί™ονται σε φθίνουσα πορεία.
ροφορίας %αι της Γνώσης, ποτε' δεν ήταν

τόσοδύαολοςοδιαχωρισμόςηςΠληροφόρησηςαπόηνΠαρα-πληροφόρη-
5. Ελευθεροτυπί`α,17.01.2003.
* Ο όρος «λαμπερός», που χαθLερώθηπε από τα Life & Style περιοδιttά για ω-
γχεtίριμε'νους ανθρώπους, άρχισε ήδη να υιοθετείται χαι επίοημα (βλε'πε διαφήμι-
ση %ρατmού χαναλιού για μια εmομπή με «λαμπερά χαι πολυωζηημε'να πθόσω-
πα»).Σταπερισσότεραχράημε`ληηςΕ.Ε.,τουλάχιαονCποντομε'ατωνειδήσεων,
τα χρατ™ά MανάλLα εξαχολουθούν να Mρατούν τα ηνία χαι ε'να υψηλό επίπεδο ει-
δησεογραφιπής δεοντολογίας. Ση χώρα μας ε'χει πε`σει η απροαματιχότητά τους
τόσο χαμηλά, ώcπε άρχισαν να μιμούνται τον τρόπο παρουσίαοης των ιδιωτ™ών
mναλιών,ενιοχύονταςτονqχχύλοχύχλοηςαμάθειας.Σεμερ™άχρόνιαΘαμάθου-
με να Θεωρούμε είδηση μόνον ό,τι ερεθιτει τις αίσθήσεις χαι τα ε'νωιχτα χαι ό,τι
προχαλείχαιχαταπονείτCwνουΘαΘεωρείταιβλαβερόγιαηνυγεία.
* * Σύμφωνα με το λεξ™ό, το «αοταδερός» είναι το αwίθετο του λαμπερού.
ση. Για τη σχε'ση Μedία χαι Παρα-πληροφόρησης ο γνωστός παιδαγωγός

Ηenry Gίrουχ γράφει:
«Η αποπολιτ™οποίηση της πολιτ™ής είναι η προσπάθεια δημιουργίας
συλλογ™ής συνείδησης πολιτών, οι οποίοι δεν γνωριΈουν πώς να προοrδιορί-
σου`ν οι ίδιοι τις ανάγotες τους ι4αι, το χειρο'τερο, δεν γνωριΈου``r επίσης χατά
πόσο ταυτο'τητα, χουλτούρα ι{αι ιχανο'τητα δράσης μπορούν να Προσδιορι-
σθούν χαι να επηρεασθούν απεΈω.
'Ετσι η αποπολιτ™οποίηση της πολιτ™ής σημαίνει χαθιε'ρωση τε'τοιων
πρα%τ™ών παρουσίασης, οι οποίες χάνου'γ αόρατη την επίδραση της ιδεολο-
γίας τους. Κυρίαρχες ομάδες ιδιοποιούνται τη δυ`ναμιwή της ι{ουλτούρας για
τα διχά τους συμφε'ρο`ντα με τε'τοιο τρόπο, ώστε παράλληλα να ιtρύβου`γ τις
πολιτΜε'ς αλληλεξαρτήσεις, τα πραγματ™ά συμφ€'ροντα χαι τις ιδεολογmε'ς
αφετηρίες αυτη'ς της δύναμής τους».6
Καταwάει προttλητ™ό για τον συνειδητοποιημε'νο άνεργο ή εργαζόμενο
απλό πολίη να βλε'πει συχνά σπιν ηλεόραση να εχφέρο'ιnι γνώμη για τα προ-
βλήματα της %αθημερινής του ζωής «λαμπεροί», άνθρωποι δηλαδή που δεν
μπήttαν ποτε' σε λεωφορείο που χάνει διαδρομή πε`ντε χιλιομε'τρων σε δύο
ώρες, δεν περίμεναν ποτε' σε ο'ι)ρά του ΙΚΑ, δεν άttουσαν ποτε' από «υπερήφα-
νο γνήσιο 'Ελληνα απόγονο το'υ Ιππο%ράη» να το'υς λε'ει: «Αν Θε'λεις να πάει
%αλά η εγχείρηση του παιδιού σου, Θα πρε'πει να δώσεις τόσα», γιατί δεν
χρειάστηπε ποτε' να χρησιμοποιήσουν υπηρεσίες για τον Λαό. Μερmοί «λα-
μπεροί» δίνουν την εντύπωση ότι γνωριΈουν ή νοιάζοwαι για την χαθημερι-
νότητα του Έλληνα πολίτη λιγότερο απ' όσο η Μαρία-Αντουανε'τα για την
χαθημερινότητα του Γάλλου το 1789. Αυτό που ενδιαφε'ρει είναι η αχροα-
ματmότητα χαι οι εντυπώσεις. (Πώς με είδατε, ήμουν αρχετά λαμπερός;).
Καταντάει μερ™ε'ς φορε'ς βαρετό να βλε`πεις σην τηλεόραση σιJνεχώς τα
ίδια «λαμπερά» πρόσωπα (δη μοσιοΎράφους χαι μοδάτα αελε'χη ο™Ονομ™ής,
πολιτ™ής %αι «παλλιτεχν™ής» ελίτ). Είναι αχόμη πιο βαρετό να τους βλέπεις,
μεταξύ διαφημίσεων επωνύμων προ.tόντων, να συξητούν σαν μια οωtογενεια-
χή φιλ™ή παρέα* για ανιαρά (αφού ξέρεις τι Θα πούνε) χαι ανούσια Θε'ματα,
Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιώ τον όρο αυτό, διότι δεν βρίσχω χαμία άλλη ελλη-
ν™ή λέξη που να εχφράζει το'υς «μη λαμπερούς».
6. ΗenΓy Gίrουb «Παιδαγωγιχή Μαι χουλτούρα των Μedία», από το περιοδmό
για φιλοσοφία χαι χοινωνιολογία, Dας 47gιtmeπf, (227), Βερολίνο 1998.
* Στην Ελλάδα «οι παρέες χαι τα χ™λώματα γράφουν ιστορία», όπως λέει
χαι ο «Νιόνιος» σε ε'να τραγούδι του. 'Ετσι ήταν πάντα. Το ουσιαcπ™ό πρόβλημα,
όμως, αρχιτει όταν οι μοδάτες ο™ογενειαχε'ς παρε'ες έχουν τη δύναμη να υποχα-
τασήσουν ην επιρροή που είχε η «Οι%Ογε'νεια Χωραφά» το'υ παλιού αναγνωστι-
χού το`υ Δημο'™ού χαι να επιβάλουν τις δ™ές τους αξίες, Cπάσεις χαι συμπεριφο-
ρε'ς, ρrίνe παι ανεπαίσθητα. Από τον μύθο της ο™ογένειας Χωραφά πήγαμε cπον
ΕΝΑΛΛΑΚΠΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑιΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -3ω
πθοσφωνώνταςοε'ναςτονάλλονμετοχα.[δευτ™ότουόνομα!Είναιοιίδιοι
«χοσμwοί»πουεμφανιτοwαιCmςτελευταίεςσελίδεςτων«σοβαρών»περιο-
δmώνμεε'ναποτη'ριγαλλιχη'ςσαμπάνιαςοτοχε'ριοιοποίοι,σίγουρα,μόνο
γιαταΠροβλη'ματατων«c™σtαδερών»δενωζητάνε.
Βε'βαια,ανεξάρτηταCm'όλααmά,μετάαπότόσουςμαχροχρόνιουςταξι-
χούςδιαχωρισμούς,«επιβλαβείς»χομμα™οποιήσεις,εμqωλίουςχαιαδερφο-
χτόναμίοη,τοναβλε'πεκτηνελλην™ήχοινωνίαεπιτε'λους«ωμφιλιωμε'νη»
γύρωαπόε'νατρcmε'ζι,αwόμηχιανοποινόςcπόχοςείναιησαμπάνια,τοχα-
βιάριχαιοαcπαχός,είναιάχρωςωμπαθητιχό.Πνονταιαχόμηπερισσότερο
συμπαθητ™οίότανεπαναλαμβάνουνCnινεχώςπόσοαγαπάειοε'ναςτονάλ-
λονχαιπόσοωραίαπερνάνεό,τιχιανχάνουν.(Δενείναιεύχολοπράγμανα
είσαι%ατάβάθοςδυcmjχισμε'νος,αλλάναχάνειςτονυπερ-ει™χισμε'νομόνο
χαιμόνογιαναχάνειςαmούςπουδή'Θεναγcmάςνα"σχάσουν"Cmόηζη'λια
τους».Αιπόείναιαυθεwιχήτε'χνηχαιτθόποςξωής,πουε'χειγίνειμεταδο™η'
ασθε'νειααχόμηχαιτων«σχοταδεθών».Το«περνάμεχαλά»ε'χειγίνειόπως
το «παλημε'ρα».)
Είναιτόσοcπjμπαθητ™ήηειχόνα,ώωεαχόμηχαιο«μηωνειδητοποιη-
με'νοςαοταδερόςάνεργος»Θαμπορούσε,γεμάτοςαναπούφισηχαιυπερη-
φάνειαναφωνάξεH«Ψωμί,Ελιε'ςχαιλαμπεθοίβασιλείς».Είναιχαραχτηρι-
α™ήηπολι™η'τωνπαρουσιαστώνcπιςπερισσότερεςεmομπε'ς.Ημόνηει-
πόνατωνΣχοταδεθώνπουε`χειτηλεοπ™όενδιαφε`ρονείναιαυτήτουαξιο-
λύπητουωμπολίτηCπιςπι,οχυδαίεςήτραγιχέςεπφάνσειςτηςξωήςτου.Για
τοναξιοπρεπήαοταδερόδενυπάρχειχώρος,διότιδενενιοχύειηναρχισσι-
c™ήανάγχηCnJγχρUτ™ήςανωτερόηταςτουμε'σουΈλληνα.
Cπην προ.tσιορ™ή Ελλάδα ήταν η σωματι-

χήδύναμηχαιοδόλος(βασιλιάδεςχαιιερείς),σηνχλασ™η'Ελλάδαοηθωι-
σμός,τοχάλλος,ηαρετή-γνώση(χαλόνχαγαθόν)ητιμήwαιηδόξα,στοΒυ-
ζάντιοηαγιοσύνη,οΧρισtιανισμός(οwαλόςχριCπιανός).Κατάτηνεπανά-
σιασητου1821ήτανοηρωισμόςχαιηαιποθυσίαγιατηνπατρίδα.
ΣτηνεότερημεταπθατmήΕλλάδατουόψιμουχαπιταλισμούηχαπατσοσύ-
νηπαιτοχρήμα.Τελειπαίαπροωε'Θηχανη<ηJπλαμουριά»χαιη«μαγχιά».
_πgφ#ύοθίοώαΈςώ::ΠχΟ#;έ:ςντα#ημτε#εέτ.ξα:Τqίχάθε~επαφήμ'αmόπωοι
'Οσοι πίcπεψαν ότι η Πληροφορία Μαι η Γνώση Θα ήταν τα νέα πρότυπα,

ε'πεσαν ε'ξω. «Το μήνυμα είναι το ίδιο το με'σο». Η Νέα Ελλην™ή Τάξη της
ShοWbίz, αφού πλε'ον πληροφόρηση χαι σόου ταιπίοτψαν, μόνο με πληροφό-
ρηση χαι γνώοη δεν έχει οχε'ση. Το χειρότερο απ' όλα αιπά είναι ότι η <σάξη
των Λαμπερών» έ%ανε τους Σχοταδερούς να πεθιφθονούν τόσο πολύ τον εαυ-
τό τους, σε σημείο «να σιχαίνονται να δουν το είδωλό τους στον χαθρέφτη».
'Ετσι προτιμούν να χάθονται μπροαά στο «%Οιπί» προβάλλοντας τον εαυτό
τους με'σα από τα ηλεοπ™ά είδωλά τους, όπως οι ταπεινοί υπήχοοι ης φε-
ουδαρχίας. Οι φεουδάρχες ήταν μια χάποια λύση, για να μπορούν να ονει-
ρεύονται %αι οι φτωχοί, αλλά δυστυχώς γι' αυτούς έμειναν μόνο στα βιβλία
τωνπαραμυθLών!!
Αφού, λόγω τουρ%οχρατίας, στερηθήχαμε την «επιδειξιμανία των φεου-
δαρχών μπροστά στους πεινασμε'νους λαούς τους», ήρθε μια Νέα Ε™ον™ή
Τάξη να χαλύψει αυτό το %εν6 με το υπωtατάστατο, που είναι οι «Λαμπε-
ροί». Το «Στερητ™ό Σύνδρομο Ελλείμματος Φεουδαρχισμού» στη χώρα
μας» αναπληρώνεται τώρα με τον πι,ο χυδαίο τρόπο;
Όποιος δεν ε%φράζει τα tωρίαρχα πρότυπα-σύμβολα Stαtυs της εποχής
του είναι ή πρέπει να νιώθει δυαυχισμε'νος, διαφορετ™ά δεν ε'χει νόημα χαι
για τους επιτυχημε'νους, τοιις άλλους. Με αφορμή τη μαζ™ή είσοδο ξε'νων οτη
χώρα μας, τελευταίως συξητιε'ται πολύ το πρόβλημα του φυλετ™ού ρατσι,-
σμού χαι αγνοούμε παντελώς μια άλλη μορφή ρατσισμού, τον %οινων™ό ρα-
τσισμό, ο οποίος με όλα αυτά τα πρότυπα μόδας, στιλ γχλαμουριάς έχει πάρει
ε%ρψ™ε'ςδιασtάσεις.Ανηδεχαετίατου'70παιδιάπλουσίωνφόραγαντζά-
χετ (μόδα της μεταπολίτευσης) για να φαίνονται πολιτ™οποιημε'νοι παι δια-
νοούμενοι, σήμερα συμβαίνει το αντίθετο. Εργάτες χαι άνεργοι φοράνε λα-
χόcπ χαι πίνουν χαφέ οτο Κολωνάχι για να νοιώσουν «χλιδάτοι». Γονείς λένε
cπον μπόμπιρα να λε'ει οτο νηπιαγωγείο πως ο μπαμπάς δεν είναι εργάτης,
αλλά ιδιωτ™ός υπάλληλος αν όχι διευθυντής ή προ.tστάμενος. (Γνωστή μου
που εργάζεται σε παιδ™ό Cπαθμό, με δύο άτομα προσωπ™ό, όταν ρωτηθεί
για το επάγγελμά της, λε'ει: «Είμαι υποδιευθύντρια». Μαθητής με γονείς φαρ-
μαχοποιούς, που πηγαίνει σε πανάχριβο ιδιωτ™ό σχολείο για λίγους, διαμαρ-
τύρεται πως οι ωμμαθητές του τον αποφεύγουν περιφρονητ™ά, γιατί ε%είνοι
είναι σε αχόμη χαλύτερη ο™ονομmή χατάcπαση! Οι Τωγγάνοι της Αγ. Βαρ-
βάρας οργιΈονται όταν τους συγ%ρίνουν με τους Τσιγγάνους των Ά. Λιοσίων.
Όλοι Θε'λουν να νιώθουν ανώτεροι από %άποιους «άλλους» ή ίσοι με οι%ονο-
μ™ά ανώτερους, ε'στω ttαι «χατ' επίφαση». Αν δεν μπορείς να είσαι ο «Τζίν-
γχερ»,τουλάχιαονναντύνεσαιόπωςαωόςt{αινασυχνάξειςcπαίδιαcπε'%ια.
Με τους ανθρώπους, που αρνούwαι την ταυτότητά τους χαι ζουν τη ζωή τους
μέσα από τη ξωή άλλων (φαντασιώσεις ταύτισης με τη ξωή διασήμων ειδώ-
λων) χάνεις ό,τι Θε'λεις. Ό,τι είναι %αλό χαι συμφέρον για τα είδωλά τους εί-
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚσΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟνι1ΣΜΟΣ -311
ναι χαι για τους ίδιους. Οι άνθθωποι «ξο`μπι», αυτοί που ε'χουν σwοτώσει
πνευματ™ά χαι Ψυχιχά τον εαυτο' τους πριν wαν πεθάνουν οργαν™ά, αυξά-
νονται παι πληθαίνουν. (Βλε'πε : Μεταλλαγμε'νη Κοινωνία)
Ίσωςπρε'πειναξεχινήσεισταοχολείαμαςτομάθημαγιαταΜΜΕχαιτον
τρόποπουχειριτονταιτηγλώσσατηςεmόναςχαιτηςπαραπληροφόρησης,
όπωςγίνεταιήδησεάλλεςχώθες,γιαπαράδειγμα,σηΓαλλία.Τηφεουδαρ-
χίαηνε`ριξεοδιαφωτισμόςπαιηανερχόμενηαστ™ήτάξη,πουαπομυθοποί-
ησε τα πάντα. δεν ε'πεσε από μόνη ης. Με ηθιχολογιχε'ς επιχλήσεις χαι προ-
τθΟπε'ς προς τα μοδάτα οΤελε`χη των ΜΜΕ δεν πρόχείται να αλλάξει τίποτα.
Θααλλάξειπάτιμόνοανοιχαταναλωτε'ςπληροφόρησηςσυνειδητοποιήσουν
τη Θε'οη χαι τη δύναμή τους.
τα σχολεία δημιουργήσο`ιι``/ ™επτόμενους ανθρώπους, αν ε'χουμε αό-Ί`\ ' - `
ανθρώπους να γνωριτουν χαι να ενδιαφέρονται για την ιστορία τους,
---- 7,, Γ
εάν γνωθίζουν #αι ενδιαφε'θονται για τις επ.π-τώσεις της τεχνολογίας, τότε : `, `\
είναιπιΘανο'νναπαίρνοιινοιίδιοι™αιόχιταμε'σα-αποφάσειςγιατηζωήf
tους», γράφει ο Ν. Πόστμαν στην ΓεχΊJο'πολφ.
ΣτείροςανταγωνισμόςαΎτίάμλλας,
Ο ΞΦΞ_!__f _ ΗΙ
δημιουργ™ο'τητας παι μάθηοης
Ο βουδισμό
Οι ανησυχίες της μεγάλης παιδα-
γωγού του αιώνα μας, Μαrίa ΜΟntessorί, από
το1937,γιατιςαρνητιχε'ςσυνε`πειεςτουCπείρουανταγωνισμούυχεδόνπο-
λε'μουόλωνεναντίονόλων,πουχαλλιεργούνταεπίσημαεχπαιδειπ™άcπjοτή-
ματα-επαληθεύτηχανσήμεραμετονπι,οσ%ληρότθόπο:«Ηεmαίδευσηστη
σημερινήτηςμοθφήεντείνειτηναίσοησηαπομο'γωσηςτουπαιδιου`χαιτην
επιδίωξη των σιθοσωπιχών του ενδιαφεQόγτων... Τα παιδιά διδάσwονται να
μηβοηοούντοέγατοάλλο,ναμηνπαQαχινοώαυτούςπουδενξe'ρουνwάτι,
να μη ™ε'φτονται παρά μόνο τη διwή τους ανε'λιξη χαι γα στοχεύουν ασιο-
χλειστ™άστηναπο'#τησηβραβείω'γανταγωνιζο'μεναΤΟυςωμμαθητε'ςΤΟυς.
Καιαυτοίοιαξιολύπητοιεγωιστε'ς,οιπνευματιχάεξουθενωμε'νοι,ο'πωςμας
αποχαλύπτει η πειραματ™ή Ψυχολογία, βγαίνουν αργο'τερα στον Κο`σμο,
ο'πουξουνοε'ναςδίπλαστονάλλοσανwο`πχοιάμμουστηνε'θημο,παθε'νας
απ™ομμένος απο' τον γείτονά του #αι όλοι στείροι. Αν ε'ρΘει μια Θύ'ελλα, αυ-
τή η ανθρώπινη ™ο'νη, χωρίs χαθο'λου πνευματ™ή ουσία για να της δώσει
ζωη',ΘαπαρασυρθείσεέψανΘανατηφο`ροανεμοστρόβιλο».7Σήμερα,65χρό-
7. υnescο 1997: 5Οχρο`νία y{α τφν εππαί'δευσ7, Εχδόσεις υneScο σε συνεργα-

σία με τον οΕΕκ Ελλάδος, Αθήνα 1998.
νι,α αργότερα, το Ηοmο hοmίnί Ιυρυs est* έχει αναχθεί σε χυρίαρχο δόγμα.
Οιαπομονωμε'νοι%αιπνευματwάεξουθενωμε'νοι,οιοποίοιΘαχλείσσυνπρό-
ωρατον%ύχλοηςζωήςτουςπρινπρολάβουνπαλά™αλάνανιώσουντηχαρά
ηςπαιδιχόηταςχαιηςολοχληρωμένηςπροσωπwόητας,αυξάνονταιμερα-
γδαίους ρυθμούς.
ΤΘε,%ΈεJάελ::ΤΟΟλΞ::Ξ:ξτε:::Ξ=ξκΞςάίηοςQ:ε:χονςη:,ίνοαΞΞΞΞΞΞ#ξ:wάον:ωτ:Ιν-
ταριού,οοποίος,ανδενχαλλιεργηθείγιαναγίνειαυτόπουμπορείχαιπροο-
ριΤεταιναγίνει,ΟαwονιοθτοποηθείwαιοαγίνειαλεύQι-Ψωμίγιαφάγωμα,
πλείνοΎταςε'τσιγιαπάντατον%ύwλοτηςζωήςτου».Σεόλαταξώαησυνέχι-
σητηςζωής,δηλαδήηδιαιώνιοητουείδους,είναιέναγονιδια%όε'νσ™το{Ο
άνθρωποςδιαφέρειαονβαθμόπουπιστεύειότισυνεχιζειναξειμετιςιδε'ες
:Ξισ:ο:υιντ!:-ΞΈ!:::ί::ω:,::υοΞο::ΞΟ"?:Ο:Ύςε;ί:βξ:ί#ςfμφε,gΟίfςτΞπέ:#λ:
wΟινωνίας ή Θα χονιορτοποιηθείς. Εχτός, βε'βαια, αν πιστεύεις ότι ο προορι-
σμός σου είναι αυτός, όπως ειρων™ά περιγράφεται από τον Βουδισμό zΕΝ:
«Τρώμε,#οιμόμαστε,δουλεύουμεwιαφοδεύουμε.Αυτήείναιηζωήμας.Και
μετάαπ'όλααυτάτομόνοπουμαςμε'νειναχάνουμεείναιναπεθάνουμε».
Ο μεΎάλος Ψυχολόγος Α. Άντλερ,

στην προσπάθειά του να βοηθή-
σει ένα νευρωτ™ό ασθενή του,
πατάλαβε ότι το πρόβλημά του ήταν
ο υπε'ρμετρος εΎαεντρισμός του. Δεν εί-
χεούτεε'ναφοω,γιατίήθελενατσυςεξουσιάξει,χωρίςναπροσφέρειτίποτα.
«'ααν του είπα με χαλό τρόπο ότι αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε εχ-
μετάλλευση»,γQάφειοΆντλεQ,8ηmά™ησήτουήταν«δενπίαεύωότιΘυσιά-
ζεταιχανείςγιατηνχοινόητα.Οχαθε'ναςενεQγείγιατονεαιtτότου».Είναι
_. . ** , ____________ ,--. __ _^<Ω\,"Ι„~ -^-,_
πολλοί αιrτοί, όπως ttαι η Ήα Gυccί,.- που ενώ χατανοούν το πρόβλημα προΤι-
_--+>+---^ -.-.- `χ.---- `-.3 -,-1,-, ^, --Ι' -` _ " -.`~ -.-. `
* «Ο άνθρωπος για το'ν άνθρωπο είναι λύχος».

8. Α ΆντλεQ, Γο νά7μα τφς ζωφ'ς (σελ. 74), εχδ. Επίχουρος, Αθήνα 1974.
**ΗδιάσημηwληQονόμοςτουγνωστούομίλουεταιρειώνGυccί,ηοποίαεχτί-
ειπουνήφυλάπισης29ετώνγιατηδολοφο'νίατουετέQουτωνχληρονόμων,αι;τιο-
λόγησεηνπράξητηςμετο«προτιμώνα%λαίωσυνεχώςμέσασεμιαΡολςΡόις,
παQάναwάθομαιει™χισμε'νηπάνωσεέναποδήλατο».Αήείναιτόσοανόητη,
πουδενμπορείναεwφQάσειαλληλεγγύηούτεσtονίδιοτονεαυτόης.Πρε'πεινα
μισεί%άποιοςπάραπολύτονεαυτότουγιαναφτάσεισετέτοιοσημείοαυτοαναί-
ρεοης χαι μαξοχισμού.
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΉΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -3L3
!:;Ξ::=±:Ξ±LωΞg9.Ύy_όλα.^Τg.+}_?_φτά~Ξους,σεψυ.χιάτροψςήσεδιχηγόρους,με'χρινα
iί5θάwirα-Φ-ά-ν-ά`-ώάέ"όύί
Ε.Ε., η Επιτροπή, χατανοώντας τις δυσχο-

λίες παραχώρησης με'ρους της εξουσίας σε όλες τις βαθμίδες της, αλλά χαι
τους χινδύνους αποδυνάμωσης των δημοχρα™ών Θεσμών, δίνει ιδιαίτερη
σημασία στην ουσιαστιχή εμπλοχή των πολιτών στη διαμόρφωση %αι την
εφαρμογή των αποφάσεων που τους αφορούν.
Παράδειγμαυπεύθυνωνχαιπραγματ™ά«ε'ξυίwων»πολιτώνπουπροτρε'-
χουντηςπολι™ήςχαιΘεσμοθετούνοιίδιοι:ΤΟ1987οιΣουηδοίαγθότεςεισή-
γαγανο™ειοθελώςηναπαγόρευσητηςπρόσμιξηςξωmώναλεύρωναιςζωο-
τροφε'ς,αναγχάζονταςτην%υβε'ρνησήτουςτε'σσεραχρόνιααργότερα,το
1991,ναχάνειτηναπαγόρευσηαυτήνόμοτουπθάτους.'Οτανδηλαδήοιδιά-
qχ)ρεςευρωπα.tπε'ςχυβερνήσεις,μετοάλλοθιηςανταγωνισ™άητας,υπερα-
σπιζόταντοδιχαώματωναγροτώντουςναχρησιμοποιούννεχράξώαγιατον
εμπλουτισμότωνζωοτθοφών,μετιςτθαγιχε'ςσήμερασυνέπειεςτηςνόσου
<πωντρελώναγελάδων»,οιΣουηδοίαγρότεςΘεωρώνταςότιηεμπιστοσύνη
τουαγοραc™Ούχουνούπροε`χειτωνοτενώντουςσυμφεθόντων,συμφώνησαν
οιίδιοιγιατηναπαγόρευση.ΗέγωσηΣουηδώναγθοτών,μεωξηtήσειςπαι
αγτιπαθαοε'σεις,επανεξε`τασεμεοο'δουςπαθαγωγής#αιεπε`βαλλεαπαγοθειιι
τ™άμε`τρα,ταοποίαδεχαστέντε15χρώιιααργο'τερα,τονΔεχε'μβριοτου2000,
Θεσμοθετήθψαναπο'τηνΕΕ.(παιαυτάμόνογιαετιμήνες).9
με Την Παραμ™ρη' διάψευση των προσ-

- _ ' -. , _ _Ι __Τ . ,-Τξι_`,
δοπιών πολύ εύχολα μπορεί να οδηγήσει στη μοντε'ρνα ασθε'νεια του 21oυ
αιώνα, την πατάθλιψη.
«_f :ι_,_ε.:_α_ιQετι:ά εξατ?^μικευμένοι φριτητές μου ξεmνούν, όπως πάντα, με
βεβαιότητααπότηνυπόθεση,ότιωςεξαίόεώ.του;ανόνα,'Θαέίξ;;-;ίδεrξή
9. Εφημερίδες, 5.12.2000.
314 -ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΙΙΙΣΤΟΦΙΔΙΙΣ
εQγασίακαιμιαααθεQήοικογένεια.'Ομωςσ!nομαΘ.αυπάQχοrνολοένc:^πε-
ζιέσότεQοιάνθQωποι,πουδενΘατουςέFειπλέον~Cw4ΎκηκΎείςτ,™σΞ?w_ίθε`σ%ο
μετΌΠαρελθά;,ο'πουτΌπεφάλαίοχρείαξο`ταψφθφι7'ερyασί'α»:υιrίchΒecΚ.Ι°
Λυπάμαι, Βίg Βrother, είσαι ο αδύναμος ιtρί%ος
«Για Ψαχτείτε λίγο ανάμεσά σας. Είστε, για παράδειγμα, εργαζόμενοι σε

ύφεση. Η
μιανεπιχείρηποΎ„τη.ς,7ψ3,τσ`ε,δ:α_ρL:7:Υ_ά^Τ.ν`:έ_ε::~η
~φg§μ:9LχέΔ1sLj$α±έs!=οh#±ξs:χ:±ειέ+9t!#Ωgέ{ca2Ωq!9λεΈ™υΉΉ
^ , / ,r
οι οποίες πεQι~λαμβάνουντiJό™ά, %αι απολύσεις (συνήθως, μόνον
Περ™οπ-ε'ς 1δ%, αποφαίνονται οι μάνατξερ. Αλλά ποιοι δέ%α από τους 100,
γιαπαράδειγμα,υπαλλήλους;Τότεαριβώςαθχιζειτοπαιχνίδι.Οαδύναμος
χρίχος. Οι διαγωνιζόμενοι αναμετρούνται σε ™ανότητες, παραγωγιχότητα,
αφοσίωση, ανταγωνιc™ότητα χαι χυρίως σε τρmλοποδιές. Οι μάνατζερ σε
Qόλο διαιτητών. Α%ούνε, βλέπουν, σημειώνουν, αξιολογούν, διαμορφώνουν
τονπροσωπ™ότουςαρατό.Σεεwε'αήόσουςγύρουςαπαιτηθούνγιαναβρε-
Θούν οι δέχα «αναξιότεQΟι»... Λυιιάμαι πολύ, είστε ο πιο αδύναμος πQί%ος.
Περάστεαπότολογιστήριο.Αναμνησ™όδώρομιαωσtατ™ήεπιcπολή...
Βάλτε μερmές ηλεοπ™ε`ς %άμεQες σε μιαν επιχείρηση που ε'χει πQοαναγ-
γειλειiχλλάδενέχειανα%Οινώσει-απολύσείςχαιΘαπαραχθείχανιβαλmό
υπεQΘέαμαπουμπθοστάτουο«μονομάχος»ΘαφαντάζειτρυφερόπαQαμύθι.
(Δενείμαστεόλοιέτσι,διαμαρτύθεται,χαιδ™αίως,ηΙουλία.Σωστά,αλλά
ε'τσι είναι οι %ανόνες του παιχνιδιού. Και οι χανόνες υπάρχουν για να τους
Παραβιάξουμε. Ει™χώς!)11
Τελ™ά, πάλι αν δί%ιο
:ΈΞ:ΈΟΈν#έί-είξ:-#~:-:::,νπι$}-ΞΞ~:Sέίξ:Ί#
tίαλά του, πι ας φαίνεται λίγ
δa~μ~εi-ά~τ~ο-ύώό:λμέ~ήό--ώο'ιαόά`άμετ-αξίύ.νέων,ε'δειξεπωςοινε'οιμαςάλλαξαντις
ΠρΟτιμήσειςτουςστην%λίμαατωναξιών.'Ετσιείχαμε12:
Ο™ογε'νεια:
ΦΙλία:
Αλληλεγγύη:
Καριε'ρα:
χρήμα:
10. υιrίch ΒecΚ, Γ{ εί`Ί;αί παγχοαμίοποι'ηση, εχδ. Καcπανιώτη, Αθήνα 2000.

11.ΑπόσπασμααπόάQΘροτου«ΕλεύθερουΣποπεmή»στηνΟιπονοριχjΚα-
Θφμερμη',25.11.200ι.
12.ΣφιyyμομέτρησηηςΑLCο&ΜΕτRοΝΑΝΑLΥs.Εφημερίδες,13.o4.2oo3.
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -315
«Περισσότερη η' Mαλύτερη ζωή»
Πολλοί υποστηρ™τε'ς Της Θε'-

σης ότι ο πλούτος είναι το σημαντι-
χότερο πράγμα αν όχι το παν στη ζωή
ισχυριτοwαι ότι όλες αυτε'ς οι φιλοσοφ™ε'ς ανοησίες περί τού ότι <πα χόή-μα:
τα δεν φε'ρνουν την ευτυχία» χαι άλλα τε'τοια δεν είναι τίποτα άλλο παρά η
εχδήλωση του φθόνου τ(™ι «μη εχόντων προς τους έχοπες». Μπορεί να ε`χουν
%αι δί%ιο, αν δεχθούμε την ορΘότητα τη_ς Θε'σης ενός Ισπανού φιλοσόφου, του
Ετσεβερία, που γράφει περίπου ότι
απόλυτη ανθρώπινη πληρο'τητα. Η δ ;Bθυοτμυηχίπαθ::::::,ε:ηενπ:°λυημQίοττz:αατδ::
ε'χει τε'λος, διο'Τι, o'Ταν Πιστε`Ψει ο άνθρωπος ότι ε'φθασε στο Τε'ρμα, διαπι-
στώνει ότι δημιουργούνται άλλες επιθυμίες. `Αρα, η ευτυχία είναι
δρομή προς ε`να στο'χο ανεχπλήρωτων επιθυμιών, δηλαδή ένας μύθο
λαδή ε'νας ωραίος μύθος, όπως αιr[ός του Σίωφου.
Αν αφήσουμε την ευτυχία χατά με'ρος %αι να ασχοληθούμε με η ζωή, που
είναι μια πι,ο χειροπιαστή ε'wοια %αι δεχτούμε ην χυρίαρχη άποψη, ότι σε τε-
λειπαία ανάλυση η ζωή είναι γνώοη, στυγμε'ς ευ'nJχίας χαι εμπεLρίες, πραγματL
χε'ς εμπειρίες, όπου ο άνθρωπος φθάνει στα όρια πραγματ™ών %αι όχι ει,χονι-
%ών συγχινήσεων ξωής χαι Θανάτου, τότε μποθούμε να πούμε ότw αχόμη χαι
ε'ναπαιδίδώδεχαετών,τηςφυλήςτωνγαnomαmτουΑμαξονίου,έχειπολλα-
πλάσιες συγχινησιαχε'ς εμπειρίες ζωής χαι Θανάτου χαι άπειρες αιγμε'ς ει™-
χίας από ε'ναν σαραντάρη μάνατζερ μιας πολυεθνmής που, με'σω «εμπόρων
εμπειριών», Θα αγοράσει για μία ή δύο εβδομάδες τον χρόνο ε'να τουριc™ό
παχε'το περιπε'τειας για να το συζητά με τους φιλους του, ενώ η υπόλοιπη ζωή
Ξ;;ρΞΞΞ'έ::L::αε##ίβ:ίgατΞ:_ν±αεέξ:Ξ:Ξ:δ:_έ_ξ_ξ:;ΞΞΞf:;:|
ΞΓ™L'ώ%Ξiάί#±-ύh& αλλάζει τ+ώτοτα σην ποιοητα χαι' ΓjτQ>γΦύ~ά~ήξiώh;ξ-;-δύί
Ο ε'νας νοσταλγεί τις άπειρες στιγμε`ς ευτυχίας χαι τις εύώείhό-ίέις ίόύ~άλ-
λου,χωρίςναθε'λεινααλλάξειθε'σηγιατίε'τσιε'μαθε,χαιοάλλος:πάρότιτου
λείπει η γνώση, αχριβώς χαι γι' αιπό τον λόγο, δεν νοσταλγεί ούτε φθονεί τί-
ποτα σtον μάνατζερ.
ΤΟ δίλημμα: «Πε ρ\η,ξgΗ^Φία_λ_ύ!~εj}Έ~ξΗί>:λπυρ.ξ:ψ~ε^ι_γ.εLτ_ρnqψgψήgεψι
τον εαΊjτό του. Όμως, είναι ανόητο χαι αλαζονmό χάποιος που
πε'ρασε τα τρία τε`ταρτα της ξωής του χλεισμε'νος σε πολ™ελείς χώρους ρουτί-
νας, συνεχούς άγχους χαι φοβιών, να πιαεύει ότι ε'ζησε %αλύτερα επειδή έζη-
σε περισσότερο %αι χατανάλωσε περισσότερα.
13.ΚαθημεQινή,άς±Θς!ΟαπότηνΕΙΡαίs,23.Ο7.Ζωο.
τιείναισωστόχα.tτ+.:ί.γgL1αΞQ9Ξ;_-
''`Ι~_~Ι_'r`-Τ+'-''Ι-`. ___``. χ,
Το ποι,α είναι η σωστή Θέση Cπα

tίίι`ετι€6δΞέ~Φάiί`rΦ-αΓΎrFά€άττ7ατ'χ~αΓ
χάνει με ην πολιτισμ™ή ιδιαιτεροΥΞ~:€-άώ:Ξ~Οήκ-j-ί#j#Χατ#Ττ'ο:όΞ|*g

γΌλοι βλε'πουμε τα π`άwα μέσά άπό τις εμπειρίες μας %αι τις αξίες ης χοινω-
νίας μας, με'σω των οποίων tίαι επεξεργαζόμααε αιr[ε'ς τις εμπειρίες. Αχόμη
χι αυτοί που δεν διδάχθψαν στο ελλην™ό σχολείο αρχε'ς ελλην™ής φιλοσο-
φίας χαι λογ™ής, ε'μαθαν να σχε'φτονται με τον τρόπο που ονομάζουμε αρχαι-
οελληνιχό-δυτ™ό τρόπο αε'Ψης, Ο οποίος βέβαια ε'χει επηρεαστεί αρπετά
από την εβρα.tχή-χριcπιαν™ή παράδοση. Ας δούμε τι λε'ει γι' αιπό ο χαθηγη-
τής της Θεωρητmής φυσιχής στο πανεπιστήμιο ης Βιέννης, χ. Ρίetschmαnn, ο
οποίος διδάσχει σε στελε'χη επιχειρήσεων πώς να χατανοούν τον τρόπο σχε'-
Ψης άλλω'ν λαών αλλά χαι τον δmό τους. Ο χ. ΡίetSchmαnn αναλύει τις διαφο-
ρε`ς στον τρόπο αέψης των Ευρωπαίων (Αριστοτε'λη, F. Βαcon, R. Descαrt, Ι.
Καnt χ.ά.) χαι των Ασιατών (Κομφούπιο'υ, Λάο Τσε χ.ά.).
™ΕΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞmΗΕΜΊmπm mΕL Ξτ»mι™ι πΞm+

ΗΙ-:~iΈ::::::Ξέ:Ξ:g:ΞΈ:νλ:ςχς;ξΓμ::ε:Ι:ςίπ::χ:;ί:α;ο9ναοφ:άςι'ΤΤηανΊ:Ξ:εάςwμ:
σημασία. (Για τον Βο'υδισμό zΕΝ οι έwοιες των λέξεω'ν είναι απλές «συμ-
βάσεις»-χώδwίες πανόνων επmοινωνίας που δύσχολα μπορούν να εttφρά-
σουν ην ο'υσία χαι ε'να ενιαίο εwοιολογmό προσδιορισμό για όλους το'υς
ανθρώπους.)
2JΞ#αΞΞί:-:#:-εα,,Ξ#-:-=υ#Ξίg-;g#αΞ#ρ#ίΞε:λεεπυιξράε,:*,ααrδιι:ξ:
ίσως tίαι οι δύο. Αν μία Θέση βεβαιώνει χάτι χαι μία άλλη το αρνείται, ορ-
Θή είναι η μία t4αι χάθε άλλη τρίη αποχλείεται.
?..~_Τg:ιλαύ#g.Χ_Θ.ώJ!.Τ,9ΙSΥ-λ`ΦΤΎ,:Γ±ΞΞjtξιυι:±€εrΞ:+±ΞΞ_ΡΈΙ_r η οποία
μας πΙ-
ίtμΞg#gjγ~:Ε%Ξ
•ΞΞ`Ξ;Ξi-ΞΙΞέΞ`.;ξ.:-;:ιιι`ι:ίτ:::ΞΞΞ:`Ξ:.:'± ανοησιες χαι αυ-
άλί-a-t`&Γ#a παι το ι
να ωμβεί χαι όνους μας. ωρις να μπορούμε με βεβαιόητα
να πούμε τι είναι %αλύτερο, αmό πΟυ λε'πουμε είναι ότι οι Ασιάτες σε
_λΩggΏψέsΗηsΖμευ™ές αwιλήψεις ε'χουν μια συνέχεια, Lιώ..ξ,ιtε_ί5`π_ει.
ρασαμε Ξ#gΠΩΨΙΉ LωΥΞ%ΞΞΞΞΞFΤgΞΊΞΚ§ΦL§`εm#™α Θεούς, --.-- r
Ψ9ν.ΧΡΙΨΨΎ`Ι~ε7υμτέ.*z!9.ΙJ}.λΓξ'>ςtΟυμε.
- ~1,_ _Τ,ς , -J
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΙΙΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΆΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -3Τ]
Οιπαρcmάνωπρούποθε'σειςοδηγούνστησαφήνειατωνεννοιών.Ό,τιδεν
ωμπεριλαμβάνειμίαε`ννοιαεξαιρείται.Είμαι,π.χ.,χριCπιανόςορΘόδοξος
σημαίνειότιδενείμαιχαθολmός,βουδιστής,μουσουλμάνος%.λπ.
Γιαε`νανΙάπωναήΑσιάητοπλαίσιοαιmίςηςλογιχήςείναιάγνωcπο-ξε'-
νο.Δεναπορρίιπουντιςαwιφάσεις,αλλάτιςσυνθε'τουν.ΟΙάπωνας(Ασιά-
Ξ;'_ΤΞΞ:5:Ξ:::s::αΞ-ξίαgό-::λρ::=αΈ-ξιεάν%Ταq:3δδ#εqγξ:Ξ:#:::::Ξ
_ ___.,~,.,_, ,νννψ `,ι,Υ ι;υ ι,υυΥ.
βRή'ή-άΗπ~ου-ύαείχε-μόνομίαπαιμοναδιχήλύοη.Κιαυτόείναιε`νααπόταμυ-
yυυ /ΙυυΓ| t,νυ ΠΡυ-
α™άτηςεπυτυχίαςτουςσηνΠαιδείαχαιστηνΟιχονομία.
Γιαπερώτου2.000χρόνια,χαιμε'χριτον17οαιώνα,ηαρχήτηςαριστωελι-
χήςλογιχής,ηαφαιρετmήμετάβασηαπότογενιχόστοειδιχό(όλοιοιάνθρω-
ποιείναιΘνητοί,οΣωχράηςείναιάνθρωπος,άραοΣωχράηςείναιΘνητός),
αποτε`λεσετηγενmη'αρχη'(πανόνα)πουwαθόρισετοντρόποαε'Ψηςμας.
rΜετάτον17οαιώνααναπτύχθ™αννε'οιχανόνεςπουχαθοριτουντονδυ-
___j:= _ , :ΞΞ-ξιλ-=.:-
™ότρόποσΗχψ-ης,οιοποίοιαινtόψ`ιΤο`ίύ-άiΤjίΕΤ-gΤgττΓΊΞ±αψ:-~Ψ~
•~ΨΗδ'τ™όίrδλάΤαώθάγματαπρε'πε.ιν~αανcmαράγονται,διαφο0ε™άδενε'χουν
-uΉbΨ,Γ`:Έ=.mJL-;~*Ί=ΊJ:.~`ι=:--'----------
.ι..,+-,ί=.-=ι==:.:=-`-h.{:_Jsί~Τ:`ΥΞr_γ:™Τ)`:=τt?`Ψ„Τ/Ι^.
νόημα.Δεύτεθον,γιαναδιαπίστωθείηπροηγούμενηυπόθεση,πρε'πειόλανα
μπορούνναποσοτwοποιηθούν,ναμπορούνδηλαδήναμετρηθούν.(Γι'αυτόση
Δύση,χαιιδιαίτεραστιςΗΠΑ,ε'χειεπmρατήσειηάποψηό™«Όλαπρε'πεινα
μπορσύνναμετρηθσύν,χαιμάλιαασεχρήμα»,αχόμηχαιηει™χία.διαφρε™ά
δεντεχμηθιώνονται,δενγίνονταιρerceίναbΙeήnοtίcedαπότουςανθρώπους).
Τθίτον,όλαπρε`πειναμπορσ`h/νααναλυθούνχαιναωοc™ντεθούνσεμε'ρη.Το
σύcmιμααυτό™τριώναξιωμάτωντοονομάζειοχαθηγητήςΡίetschmαm«επι-
στημονιώορθολογισμό»tΗμε'Θοδοςαιmί,ηοποίαβάσειωγχεχριμένωνχανό-
wπθοσδιοριτειτιείναισωcπόπαιτιλάθος,ε'χειγενιπήχαιπαγχόσμιαεφαρμο-
γή;Εμείςπιcπεύωμεναι,οιΑσιάτες,χαιόχιμόνο,πmεύ™όχιοπωδήπωε3
Οι περισσότεροι ιστορ™οί της

Δύσης πιστεύουν ότι ο λεγόμε-
νος «δυτ™ός τρόπος σχε'Ψης» εί-
ναι βαθιά επηρεασμε'νος από την
αρχαιοελλην™ή φιλοσοφία %αι αε'ψη χαι αίjό
τηνέβρα.tχήΘεοχρα™ήαντιληψηδημιουργίας%αιεξε'λιξηςτηςανθρωπόητας,
όπουοάνθρωποςε`χειε'ναCπjγπεχριμε'νοσ%οπόύπαρξηςμε'σαCποσύμπαν.Ε
#λ:Ξίέέ#ΞΞι:έ#ΤΞΞέgΞΞ#
ΕΞΕΕΕΗ[ ΕδώπΦέώΦεττ`νά"ώαόύ'ήgότί,όταντ%f#1ιΞοΤδί'λδξ*iΞ#ρΨ.
χαιοελλην™η' σχέψη χαι τον οθΘΟλογισμό, σχεδόν πάντα άναφε'ρονταιι Cπο`ν
αριωοτελιχόΟρΘολογισμό%αίόχισεολόχληρηηναρχαιοελληνmήφιλοσο-
φία Για τους περισσότερους με τον Αριστοτε'λη τελειώνει η φιλοσοφία της λογι-
χής. Η αμφισβήτηση ααματάει στον Αριοτστε'λη. Είναι χαραwπιρια™ή η ρήση
ιρSΕ DππΓ τωtν Σχολαα™ών το'υ 13ου %αι 14ο'υ αιώνα, πσυ σήμαινε: «όπως εώτ;ε
%αι ο ίδιος» (ο μεγάλος δάααλος Αριστοτε'λης). Με λίγα λόγια, αυτός ο «μέγας
δLδάσχαλος», που ε`γινε μεγάλος γιατί σαν μαθητής του Πλάτωνα αμφισβήησε
όσο %ανείς άλλος τον δάσ%αλό του, ε'παψε για δεχάδες αιώνες να αμφισβητεί-
ται από τους Θαυμααές του. Ό,τι είχε πει εχείνος ο ίδιος «ίρse diχίt» δεν επιδε-
χόταν χαμία αμq]ισβήηση. Η παραχάτω ισtορία είναι ενδε™τmή της σχολαστι-
χής σχολής. «Σε ε'να μονασήρι του 14ου αιώνα δLατληχτLΈοwαι οι μοναχοί γύ-
ρω από το τραπεΈι του δεώτνου για το πόσα δόντια ε'χει ε'να άλογο. Βλέποντας ο
ηγούμενος ότι δεν μπορούν να συμφωνήσουν, δίνει εwολή σε ε`να δόmμο να
πάει ση βιβλιοθήχη χαι να φε'ρει τα βιβλία του ΑριCπσtε'λη για να το διαπιστώ-
σουν. Ο νεαρός μοναχός ρωτάει με αφέλεια γιατί να μην πάει Μαλύτερα δώτλα
οτον στάβλο χαι να μετρήσει τα δόντια του αλόγου, αφού η επιτόπια ε'ρευνα εί-
ναι πι,ο πεισ™ή. Οπότε οηπώθψαν όλοι οι μοναχοί αγανα%τισμένοι, ζητώwας
απότονηγούμενονατιμωρηθείπαραδειγματ™άοιερόcπjλοςμοναχός,πουτόλ-
μησε να αμφισβητήσει το χύρος του δασχάλου». Και α υπάρχουν παρό-
`Ξ=gΞΗς=ξτ::::Έ#ΞΞ-:ί#ή%εΞ-άΊΙgγ=πΞΞηίτ#-LρLψβε#ερη"λη _,_____ __ Γ,_,_
ρονομιά τω`ν Ελλήνω`ν στην ανθρωπο'τητα, διότι αυτή χαι μόνο αυτή είναι η βά-
ση της επιστήμης wαι της εξε'λιξης. Αυτό είναι, ωριβώς, το δίδαγμ του μύθου
ΤΟυ Προμηθε'α, ΠΟυ αμφισβητώντας την απόλυτη εξουσία τω`ν Θεών παρε'δωσε
'`.ήτα%%έΞΞ&#Ξ±ς_#ξ
στην ανθρωπότητα τη φωτιά, σύμβολο δημιουργίας χαι ελευθερίας.
ά οΙ δο
ήτqγτΞ-άνιg2LgΕ#nαΩα!ς=Ε_λ™Γmγψεs.Ηδιαλεχ™ήωςδιεργασίαμάθησης,
όπως Θέοη-αντίθεση (σύγttρουση μιας νέας Θέσης με την προηγούμενη), σύν-
Θεση (αποτε'λεσμα της σύγχρουσης της νέας με την παλιά Θέση) χαι ούτω χα-
Θεξής, ήταν αυτονόηη διαδmασία σχε'Ψης. Η πνευματ™ή πόλωση ήταν σχε-
δόν άγνωστη. Σήμερα ό,τι πει ο Θρηαευτ™ός, ιδεολογ™ός ή πολιτ™ός αντί-
παλός μας Θεωρείται αd hοc λάθος ή ανοησία. Μερ™ές φορε'ς είναι ευt{ολότε-
ρο να αλλάξει ο τοίχος, παρά μερ™ά αλαξονι%ά μυαλά, που πιστεύουν πως
%ατε'χουν την απόλυη γνώση ttαι την αλήθεια. «Είναι αυτοί που ε'χουν ε'να
μαγLχό μάτι να βλε`πουν την αλήθεια». Το να πιστεύουν μόνο ότι ε'χουν τη μο-
ναδ™ή σχέψη, δεν είναι χαι τόσο τραγ™ό. Η τραγ™ότητα αρχιτει όταν Θέ-
λουν να την επιβάλουν %αι ως ιδανι%ό τρόπο ζωής όλων μας. Ενάντια σ' αυτόν
τον χίνδυνο, το αντίδοτο είναι ε'να, το ΒΙΒΛΙΟ.
ΊΊ ΖΗΤΑΝΕ ΣΗmΡΑ ΟΙ
ΕΙΙΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Γεγ™ά
Αν, τελειώνοντας τις σπουδε'ς
σου, πίστεψες ότι είπες για πάντα
αwίο σε υποχρεω™ή μελε'η συγ%ε-
ttριμε`νων βιβλίων, σε αίθουσες διδα-
σ%αλίας παι σε Θρανία, γελάστ™ες.
Όπως ίσως ε'χεις αχούσει όλοι μιλούν για
sg±ΞΓ#ΗειίΦ_Ά?.Υgη:χ_g!ι±έΩ!ιΩι.Ανwατάλα-
βες χαλά, στο άμεσο με'λλον, ι θα γίνώύέίσόβι-όί' έκά'ιδ*-έ™ς αιθουσών δι,
δαααλίας η` εξ αποστάσεως εttπαιδευόμεJοι.
Όπως επισημαίνει ο διάσημος «γχουθού» στο ΟrgαnίΖαtiοnαι
Μαnαgement,ΡeterDrυcΚer:«Ζούμεσεμιαεποχή,ο'πουηγνώσηχαιο'χιτα
πτίθιαη'ταμηχανήματααποτελούντηβασιπήπηγήανάπτιJξης...Οεθγαξό-
μενοςτουμε`λλοντοςΘαείναιπολλαπλώνχαθηwο`ντωνχαιΘαπρε'πειναε'χει
•wανο'τητεςδιαθπούςμάθησηςστοσυ'γεχώςμεταλλασσόμενοεργασιαχο'πει
ριβάλλον».Γιατουςεργαξόμενουςτης«ΨηφιαχήςΚοινωνίας»,οΡ.DrυcΚer,
επινόησε τον όρο «Εργάτες ης Γνώσης».
Οίδιοςπιστεύειότw«Όπωςσιηβίομηχανιχήχοινωνίαοιάνθρωποιεργά-
ζοντανενσειράστηναλυσίδαπαθαγωγής%αιμετονωντονισμότωνπροσπα-
Θειώνσεομαδ™ήβώιαύξανανηνπαραγωγιχότητα,ε'τσιχαισηνΨηφια%η'
χοινωνίατηςπαροχήςγνώσεων,οιομάδεςεξελίσσονται%αιπαίθνουνηΘε'-
τΤ::ξ::όαμ:α#ιΟ:f%δο:ςπ:3#%';ΞΓΈjΈ%μΞφνΞ-;λΞΤΞίε#έιδ#9Οαί_σ#
nοζ/τf; ι r"Ι4f7:*Ι -Α;`:;n:;ΡtL~,`ο<Λ . ~_^ . _ : . _.Ί _<_ _ _
+,Q4gΞ.ι±`;$~έίί.±ΈέηξΦ.τω9€Υ
?.™Φ_σjίιςπ
#.λ.λ_έΜ*ε!ο,!.`.`Ξ,ΦΎις ρους στις δεξιότητες»
πνεύμα, η ενcπJναίσ~9`ηυσ±η±η
!`ηυσ±ΤΤ±ηπ.εjΗ%ί9Lν.ςQΓ#ςξ#
gά%ς#rά:~υ;ξ:Ιέ"λ#Ξ:%;ί:
' ΟΊήώξΦ#όόδ~τJεhδέςτ ~όύγχρονες ™ χυρίως, οι πολυεθν™ές επιχειρήσεις
ε'χουν χατανοήσει τη σημασία της επε'νδυσης Cπη γνώση χαι ε'χουν αρχίσει
ε'ναναγώνα(thewαrfοrtα1ent)αναζήτησηςτωνπαλύτερων«εργατώντης
γνώσης» σε παγχόσμιο επώτεδο. Η παγ%οσμιοποίηση χαι η παγ%όσμια διαδι-
%τύωσητιςδιε™ολύνουναρχετάσ'αυτήτηνπροσπάθεια.
ΣτηνΕλλάδα,στηcmριπτ™ήτουςπλειονότητα,οιεταιρείεςόχιμόνοδεν
ασχολούνται συοηματ™ά με την αναξήτηση των χαλύτερων CπJνεργατών, αλ-
λά σπιν χυριολεξία «δεν γνωριτουν τι γνωριΈουν», που σημαίνει ότι δεν έχουν
πλήρη ειχόνα των γνώσεων %αι δεξιοτήτων των ωνερΎατών τους.
Αν χαι είναι λίγες οι εταιρείες που προσλαμβάνσυν προσωπ™ό με συοημα-
τ™ή αξιολόγηοη, σίγουρα τα πράγματα αλλάξσ`rν ραγδαία. Άρχισε ttαι σπι χώ-
#;νi:αΞ;ν:Ξ:ί:f;;ΞΟ;;ΟνΞα;χ;gλρfάν:jΤ!:μ;##i
σ[εύεται περώτου το 50% των απαιτούμενων γνώσεων ttαι δεξιοήων, η διαρ-
%ής εχπαίδευση %αι επιμόρφωη αποτελούν ην απαραίηη προύπόθεοη αwα-
γωνισ™όητας. Ολοένα %αι περισσότερες επιχειρήσεις προσφεύΎουν σήμερα
σε εξειδ™ευμένα Με'ντρα αξιολόγησης %αι πρόσληψης προσωπ™ού.
Ποιες είναι οι διαδωtασίες πρόσληψης σε ένα Κέντρο Αξιολόγηοης

Αν,τελειώονταςτιςσπουδέςσω,πίcπεψεςότιεώτεςγιαπάντααντίοσετεσtΜαι
εξετάσεις, γελάστηπες α%όμη μια φορά. Η σύγχρονη ζωή είναι γεμάη mό εξε-
τάσεις χαι τεcπ υΎείας, εγχιιμοσύνης, νοημοσύνης χαι άλλες εξετάσεις %αι τεσt
αξιολόγησης™οδεύσυντονσύγχρονοάνθρωποσεόλητσυτηξωή.
Οι σύΎχρονες επιχειρήσεις αναθέτουν τη διαδ™ασία αξιολόΎησης Μαι
πρόσληψης του προσωπ™ού τους σε εξειδ™ευμένα Κέwρα Αξιολόγηοης.
Για τους R. Υουng χαι S. Βrίttαίn, το ημερήσιο πρόγραμμα ενός Κε'ντρου
Αξιολόγησης είναι περίπο'υ το χάτωθι1:
08.45: Υποδοχή
- γποδοχή του υποψηφώυ %αι ενημε`ρωση για το πρόγραμμα
ο9.00: Καταγραφή της προσωπΜότητας

- Ο υποψήφιος απαντά γραπτώς σε 150 ερωτήσεις. Τα αποτελέσματα χρησι-
μοποιούνται ως βοήθεια των εξεταcπών να μελετήσουν διάφορες προε%τά-
σεις της προσωπ™ότητας του υποψηφίου χαι να τον πατατάξουν σε ένα αιλ
διοίχηης.
09.45: Συνε'ντευξη
- Οι εξεταστές ρωτούν αναλυτLχά τον υποψήφιο για τις mανότητες που απαιτεί
η σιηtχεπριμε`νη Θε'ση.
11.00: Ανάλυση επιχειρηματ™ών Θεμάτω`ν
- Παρουσιάζεται στον υποψήφιο μια ε™ον™ή εταιρεία χαι αυτός οφείλει να
την αναλύσει. Το στάδιο αυτό μπορεί να απαιτεί λεπτομερή ο™ονομ™ά στοι,-
1. Δmό άQΘQο cπC™ς Fίnαncίαι Τίmes 8ι ΚαθημεQινή , 2.Ο2.2;ω2.

ΕΝΑΛΛΑΚΙ.ΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛ1ΣΜσΣ -321
χεία, πQοβλε`Ψεις χαι ίσως την πQΟετοιμασία ενός προύπολογισμού όπως wαι
η γραπή απάντηοη σε υπομνήματα,γράμματα χαι φαξ.
13.00: Παρουσίαση
- Ζητείται από τον υποψήφιο να παρουσιάσει περιληπτ™ά ωμπεθάσματα χαι
Cπ)στάσεις για μια φαwαστ™ή εταιρεία σε ε`ναν εξεταστή, ο οποίος παριστά-
νει τον διειιθύνοντα ούμβουλο της εταιρείας.
13.20: Γεύμα εργασίας
14.00: Συνάντηση
- Ο υποψήφιος ε'χει τριάντα λεπτά να προετοιμαστεί για η συνάντηση με εργα-
ζόμενο, ο οποίος εμφανιΈει μη ™ανοποιητιχή απόδοοη. Τον ρόλο του υπαλλή-
λου αναλαμβάνεL εξεταστής.
15.00: Συνάντηση με οrυνεργάτες

-Ουποιιήφιοςέχει20λεmά,ναπροετοιμαcπείγιααjνάνιησημεδύοωελέ'χητης
εταιρεάςοχε™tάμεε'ναδύαολοΘε'μα.Δύοεξεταστε'ςυποδύοwαιτααελέ'χη.
16.00: Τεστ ευφυίας

- Χρονομετρημε'νη διαδ™ασία από ην οποία χρίνεται η πρι™ή ™ανόητα του
υπο`mφίου. (βλε'πε υποδείγματα testS).
16.45: Τελ™ε'ς ερωτήσεις

- Δίνεται η ε™αιρία στον υπο'Ψήφιο να ζητήσει τελ™ε'ς ερωτήσεις.
17.00: Ολοπλήρωση του προγράμματος

- Αποχωρεί ο υποψήφιος %αι οι εξετασtε'ς χρίνουν την απόδοσή του, προχειμε'-
νου να ειοηγηθούν ην πρόσληψη ή ην απόρριψή του.
Μπορείηπαραπάνωδιαδmασία,σεόλεςτιςπροεχτάσειςτης,νααφοράχυ-
Ρίως στην Πρόσληψη υψηλόβαθμων οτελεχών, αλλά επεχτείνεται ολοε'να χαι
περισσότερο χαι σnιν πρόσληψη μεσαίων χαι Mατώτερων οτελεχών.
ει
JΙΦίΞΩΩΏΩή±Ω±ι±g±!:Έάη±Ωιι
Φλλg~ι#.ΥLα~
Κάνε οθατε'ς τις ™ανότητε'ξ σου '-n `-ι.`υ~--t-~ιι-~~

Ξε%αθάρισε τα δυνατά σου σημεία, το λεγόμενο «συγχριτ™ό σου
πλεονε'χημα»
ι`\t.Γ#Ξεχαθάρισετουςστόχουςσου
Μελε'ησε την αγορά εργασίας (περιβάλλον χαι τάσεις)
:.` Μελε'ησε τον ανταγω`νισμό
Η εργασία, ή χαλύτερα η εργατ™ή δύναμη (γνώσεις wαι δεξι6τητες) είναι
ε`να άυλο προ.tόν ιtαι υπο'wειται στους ίδιους νόμους της αγοράς, όπως ιtαι τα
υπόλοιπα προ.tόντα. Μια από τις γνωστότερες τεχν™ε'ς της προώθησης εί-
ναι η γνωστή τεχν™ή-μοντε`λο ΑιDΑ, που χρησιμοποιήθψε για πρώτη φορά
απο' τον ΕΙmar LeWίs.
;`j Το μοντε'λο ΑΙDΑ πήρε την ονομασία τοι) από τα αρχ™ά:
ty: Α- ttentίοn = Προσοχή
Ι- nterest = Ενδιαφε'ρον
D- esίre = ΕπιΘυμία
Α- ctίοn = Δράση
ΤρμLg!Ί€Αρ_gΉά.δτε`ίχγειταβήματαιπουπρέπειναη.α%ολοΊ!Θήgξ+_ε:ΎqgΕς±2λη
4ΞήάαΞiΈΞΞ~gii#~ιγήgεί.Ξογ:±±;ψοψήgιι_οπ_ξλ_άεrι-σην`αγ9ρgTgι.#.ή.τgψ_`ΞΙΞigεj
Αν δεν ttατορθώσεις να επισύρεις την προσοχή αυτών που ενδια-

φέρονται να αγοράσουν την εργατι%ή σου δύναμη, δηλαδή των υπευθύνων
πρόσληψης προσωπ™ού, δεν Θα χαταφε'ρεις ποτε' να φτάσεις οτο επόμενο βή-
μα, που είναι η υποχίνηση του ενδιαφέροντος χαι η επιθυμία. Το να είσαι χα-
λός δεν είναι αρ%ετό. Πρέπει να το γνωριτουν %αι οι άλλοι, δηλαδή οι υπεύ-
Θυνοι πρόσληψης προσωπ™ού ή ο εργοδότης. Σε οποιαδήποτε αγγελία για
Θε`σεις εργασίας, όχι μόνο δεν Θα είσαι ο μοναδΜός υποψήφιος, αλλά μάλλον
Θα είναι πάρα πολλοί, %αι βε'βαια δεν πρόχειται να χληθούν όλοι για ην «πο-
α-
λυπόθητη» συνε'ντευξη. Θα %ληθούν αυτοί που Θα αποσπάσουν την προσοχή.
Επειδή οι υπεύθυνοι πρόσληψης προσωπ™ού, μάλλον, δεν γνωριΈουν %α-
νε'ναν προσωπ™ά, Θα χαλε'σουν αυτούς που διαθε'τουν τον %αλύτερο προσω-
π™ό φάχελο αυτοπα ουσιασης ΙΗΞάΞΩΡΩgΩΗ9Ξ πε-
ριεχομενο. σου είναι το πρώτο πράγμα που Θα δουν, γι' αυτό
νaητδντF'ΈίίιiίΗηΓθίΈ-ξξ|ίΦ-!:ά-ίΞ,ε~ρg. υ ``
Ε_γΦ+4ΕψέΩα: Το ενδιαφε'ρον Θα προχληθεί με βάση ην ανάλυση των τυπ™ών

χαραχτηριστmών-προσόντων των υποψηφίων %αι των αναγχών της επιχε ίρη-
Οης. Αυτό, απόπλευράς Έ!ψ~ρΨΉψ~ί~ψ_2πρού_τ~ο_Θ.έτε_!πςχλή_γν`Φ.gιιτ.ς!2y_.qγ.αιαιχιεέ±ίιηιί
-;Ξ#Ι-έΞ:#w-Ξ:ώρ-:Έυομ:όπa:Ξξhqγτά9ΞΙ;.:-Ιώ-:χφέ%fώ;^f:αείιαι::Οο:Ξi:::,ςμ:Ξ:χ:
LβΩLΘt±έ.Jι_ρψ. αυτό είναι εφΜι§. (Βλε'πε: Πώς διαβάζω μια αγ-
διαφε'ρον του αγοραcπή ttαι να περάσεις στο επόμενο στάδιο της επιθυμίας,
πρε'πει πρώτα να σου δώσουν τη δυνατότητα παρουσίασης των πλεονε%τημά-
τω`ν του προ.tόντος σου %αι αυτό μπορεί να γίνει μόνο μετά από ην αξιολόγηοη.
ΕΝΑΛΛΑΚΓmΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΆΝΑΤΟΛΕΜΟΣ -32:3
Ξέi#wΗ,::;8ςgρε;:ασιία#ΟΙ:Τε:δεην#gτε'αριοΞ%ς#αΞ:γεμ#εοτυμπεεί:
Θυνοιπροσωπιχού,μετάcmότηναξιολόγηση,πεισ[ούνότιείσαιτοχατάλληλο,
ήμεταξύτωνχατάλληλων,προςεπιλογήατόμοw.(Βλε'πετεσταξιολόγησης).
ΔQΦΗδράσηείναιτοτελευταίοστάδιοορισ™οποίησηςηςαπόφασηςγια
πρόσληψη.Απόηστιγμήπουσουδιαβίβασανηνπρόθεσήτουςγιαπρόσλη-
Ψη, τα υπόλοιπα εξαρτώνται από σε'να. (Βλε`πε τεχνιχε'ς διαπραγματεύσεων).
Ηπρόσληψηδενσημαίνειισόβιασχε'ση<ηιάμου».ΓιαναδιαηρήσειςηΘε'ση
χαιναε'χειςτοπλεονε'%τηματωνχινη'σεωνχρειάζονταιπαιάλλεςδεξιότητες.
ΟιεπιχειρήσειςείναιζωwανοίοργανισμοίπουχρειάζοwαιCπ)νεχήανά7™ξη.
(Βλε'πεεπιμόρφωοη%αιδιαρχήανάmjξηγνώσεων&δεξιοτήτων).
Ποια είναι τα τυπ™ά «προσο'ντα» που χάνουν τη διαφορά

`Οταν σε μια αγγελία αναζήτησης προσωπιχού δεν ανταπο%ριΘΟύν τουλάχι-
ωον μερ™ε'ς δεwάδες ενδιαφερόμενοι, αιπό ε%λαμβάνεται, συνήθως, ως απο-
τυχία των υπευθύνων πρόσληψης προσωπwtού. Σε αγγελία πρόσληψης μιας
πολυεθνmής που ανε'λαβε την εχτε`λεση χαι διαχείριση ενός μεγάλου ε'ργου
στη χώθα μας, ανταποχρίθηπαν πάνω Cmό 50.000 ενδιαφερόμενοι. Σε μια αγ-
γελία του ΟτΕ για την πQόσληψη 393 ατόμων τον Φεβρουάριο του 2003, οι
υποψήφιοι ξεπε'ρασαν τις 20.000. ΠΟτε' με'χρι ση'μερα η χώρα μας το ισοζύ-
γιο προσφοράς χαι ζήτησης της εργασίας δεν ήταν τόσο αρνητι%ό σε βάρος
αυτών που ξητούν μια Θε'ση εργασίας. Με την πληροφορία αιm1 δεν Θέλουμε
να σας απογοητεύσουμε, αλλά απλώς να επισημάνουμε ότι ο αwαγωνισμός
είναιπολύπι,οε'ντονοςαπ'ό,τιχατάτοπαρελθόν,πουοημαίνειότιπρε'πεινα
είοτε Ψυχολογιχά προετοιμασμε'νοι για πολλε'ς αθνη™4 απαντήσεις. Το ότι
αποτύχατε σε μια ή παι περισσότερες προσπάθειες δεν σημαίνει τίποτα. Κα-
νείςδενείναιτε`λειοςχαι,φυσ™ά,ούτεατποίπουσαςαξιολόγησαν.Ήgg§μ]4ε
_:_ξτ#_::~L€έz~##:Ξ#έΊπρRνmΙ:έΞ`,χΞ,`7ΊΤSέτjξΞ:€.ΞjΓΞgξ#::έgη=ψ.~.ξ~Ι_f8γωίΏ.~ε*,νLg±
ρ~λλρί`fιυτοίπουαμφιόβηtούνηναντιάέ-rμξ™ότύάi~ά;ί;~άiΞ
`7_____ _ Ι` -ιnι`. ΙΙΙL _.Ί-.ι . ι QΊή!. Για τώ-ζ
R. Υουng & S`. Βhttαίn: «Αρχετοί αξ
ΕΕL mJΞ - π
δ™ήτουςειχόνα,ταδιχ™άτουςπροσόνταπ~αι.?γδιqφε`+ρ_8rΞgzFgΣΙ~α
_ .,., 4#~ ~ \ -r Γ . L-ιQh.,~=ψ.-.ι=L-~-_ξ±~'~:ί=Ι===a==:=:=::Ι
„~-Ζ=.-,:.-.~.: `.``:.=-`~ΞΤ<-L_L-`_` _ rιr.ιιF~.ι`_, _ , .

%αι αρχετα διαφορε™οίψποψή`~φζ.gi->ΥΈΙΤλλειψηαιποεχτ7-
οΧετ`ρόtΦέ-όός`σώβουλοςγι'αυτόνώου'ά~νhάξητάεργασ;αι.λ-ι;-ιξέξ`-
ξείτελοιπόνχαια%ολσυθεύοτεησι)μβουλη'τουΜπε'ρτολτΜπρεχτ:
*_Ξ~δΞF*:qΞ.#Ξ%Ξ#..
χοπός,λοιπόν,τώνπαραχάτωπληροφοριών-\'είνμ&-ί-ί;Έ%αςδειτουν
_<Λ. ``Ι,-:`|,:-L_.___-__,____ __\
ς %αι τους τρόπους που Θα σας επιτρε`Ψουν να ξεχωρίσετε

αο τυπmό με`ρος της ωμμετοχής σας σε ε'να διαγωνισμό.
τ8Ξσώ9ώΊ#φΌΞέ#ΗξD#οΡαΞΞe:ψ'έσά™ναέχειπάwαε'τοιμο,όποιοςβρίαε-
ται σε αναζήτηση εργασίας, είναι η «εργασιαχή ταυτότητα» χαι αποτελείται
από τρία με'ρη:
1. Συνοδευτ™ή επιcπολή
2. Βιογραφ™ό
3. ΠιCποποιητιχά τεχμηρίωσης των αοιχείων του βιογραφΜού
(σπουδε'ς, σιjαατ™ε'ς επιαολε'ς χ.λπ.)
Ο προσωπ™ός φάπελος παρουσίασής σας είναι η πρtή ε™όνα που Θα σχη-
ματίσσιnι για την προσωπιttόητά σας οι υπεύθυνοι πρόσληιιης ή ο μελλον™ός
εργοδόης σας. Πρέπει να γνωριτετε σε ό,τι αφορά, τουλάχιστον, τις σύγχρονες
επιχειρήσεις, ότι δεν απειιθύνεστε σε αφελείς, πσυ σημαίνει ότι πρε'πει να απο-
φύγετε Τις υπερβολε'ς χαι τσυς ενn)πωσιασμούς. Οι παραδοσιαε'ς ο™ογενεια-
ttε'ς επιχειρήσεις το'υ παρελθόντος, όπσυ ουνήθως αποφάσιζε ο «α™οδημιούρ-
γητος» χαι ηλmιωμε'νος «πατριάρχης» ης εταιρείας δεν υπάρχουν πλε'ον. Σή-
μερα, ε'χετε να %άνετε με σύγχρονους εργοδότες χαι αχόμη πιο σύγχρονους
υπεύθυνους προσλήψεων πο'υ γνωριτο'υν όλα τα τρ™ των υποψηφίων χαι μπο-
ρούν να ξεχωρίσοιιn/ το αυθεντ™ό χαι γνήσιο από το εwυπωσια7ίό.
™Ξ~:#ψΞ#_#ΨL###™πΟπΟΙημε,ναχαιmρόσωπαοχε,διαβιογραφιχού,αα
οποία βε'βαια δεν μπορεί να εχφραστεί η προσωπ™ότητά σας. Τα πολλά <q(αρ-
τιά τίτλων» εwιtπωσιάζσιnt το'υς «άσχετο'ιJς», όχι όμως χαι τσυς ε'μπειρους υπευ-
Θύνους μια αwοδειr™ή
#ήνψαεε%Ξgg#ξί-#gξΞέΈgΞ;-"##ΩΞΈ::§-νΞΈ:
επLσtολή, ποι) να εt
σας με χιούμορ 7tαι φq_ντq.σίάύάαΗε™ξεχωQιΈού.ύ~έχjΞίΞίjiάΞΞίΞΞΞ
σίγο'ιjροι ότι τα περισσότερα βιογραφΜά ε'χσυν ην ά%αμπη μορφή αίησης ή
υπεύθυνης δήλωσης με πολλές αναχρίβειες ttαι ενnιπωσιασμούς.
ΤααπgΩαcητq_.g.οj&±Ξι9ψ.`τLρ.έΞι+ξι._γψαjχLε~Ι ε:Υα βιογραφ™ό είναι τα εξής:
• Προσωπmά cποιχεία
• Ειδιχε'ς γνώσεις χαι δεξιότητες
• Εmαίδευση
J,,:εέ#Θα:%=:έΞ:Ο;έj:ΤΙ;α:χΞρέ:"όΈΞ#wέοεν#έΈρήαΞ:χμ=ΤώειΞγπ:=Τ=ράενί:
με παραδοσιαχό-αναχρονισ™ό μάνατξμεντ. Πριν γράψετε η συνοδειr™ή επι,-
Cπολή χαι το βιογραφ™ό, πσιj δεν είναι σωστό να είναι τα ίδια Ύια όλες τις εται-
ρείες, αντλήcπε όσα σtαχεία μπορείτε από γνωσtούς ή από τα ΡrΟΗe αυτοπα-
ρουσίασης τω'ν εταιρειών. Αν η εταιρεία ή ο οργανισμός ε'χο`υν δ™ή τους ι,Cπο-
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -325
σελίδα,προσπαθήαεναπροσαρμόσετετοαιλγραφήςστοαντίστοιχοτων
εταιρειών πρόσληψης ή να πάρετε στοιχεία για το λεγόμενο «g2gΞa±
.cίυ±Ι?}>τηςεταιρείαςχαι,αντίcποιχα,ναπροσαρμόσετετονδ™όσαςφάχελο.
ΔειΈτεμεΘάρρος%αιφαντασίαποιοςπραγματΜάείστε,με'σωτουβιογρα-
φιχού χαι της συνοδευτ™ής επιστολής. Ο τρόπος που εχφράζεται χανείς
γραπτώς, αποτελεί ε'να στοιχείο του χαραχτήρα χαι της ταυτότητάς του.
Μην προσπαθήσετε να το «παιΈετε δήθεν», απο%ρύπτοντας εwελώς τον χα-
ραχτήρα σας, όταν γνωριτετε ότι απευθύνεcπε σε ε'μπειρους υπευθύνους
ΠΡΟσλήψεων.
Υπάρχουν τυποποιημε`να βιογραφιχά δεχάδων σελίδων, που μπορεί να
ενπ;πωσιάσουν αδαείς, όχι όμως επαγγελματίες.
Υπόδειγμ ετυπνου βιογραφιχού

ΙΏΣΤΑΣ Π
ΠΑ ΟΣΟΥΣ ΔΕΝ ΜΕ ΙΝΩΡΙΖογΝ

Γεννήθηχα cπην Πάτρα τον Αύγουστο του 1962. Είμαι παντρεμε'νος με την Α .........
Μ............παιχcπο™ώσηνΑθήνα(Αφροδίης...14052-Ν.Ιωνία).
Τελεώχιατο1οΛύχειοΝε'αςΙωνίαςχαισυ`\/ε'χισατιςσπουδε'ςμσυστοΟιχονομιχότμήμα
του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αχολούθησαν οιχονομιχά στη Ν. Υόρχη χάθη ωο ειδιχό
πρόγραμματουFederαtίοnfοrΕcοnοmicΕdυcαtίοnχαιτουCίtyofΝewΥοrΚυniνersity
γιαμεταπυχιαε'ςσπcn;δε'ςσχετ™άμεηνΑυcπρι™η'σχολήτωνΟιtωνομ™ώt.
Απότο1984χινούμαιεπαγγελματwάαοχώροτωνΔημοσώwΣχε'σεων.
Αφεηρίατηςπορεάςαιmίςήτανηε'νταξη™ισυνεργασ6αμσυμεηνεταιρείαδημοσώ
σχε`σεων.......Συνε'χισαωςσυνεργάης/αναλυτήςτηςεταιρείαςερευνώναγοράς.......
Απότο1991με'χρισήμεραείμαιδιευθυνm|'ςτουτμήματοςΔημοσίωνΣχε'σεωνηςεται,-
ρείας.......
Ηεταιρείαείναιγνωστήγιατιςδραστηριότητε`ςτηςστουςτομείςπολυ™ήςε'Qεwαςχαι
επι%οινωνάςmιε'ρεwαςαγοράςμεειδίχευσησn'ιβιομηχαwήέρευνα.Σwεργάζεταιμε
τις γνωστε'ς εταιρείες .............
Εχτόςαπότηωμμετοχήμωστην.........πθε'πειναααθώσι;ηωνεθγασίαμουμετοΚε'-
ντροΠολυ™ήςΚαιΚοινωνmής'Ερευνας.........χαιηωμμετοχήμσυσην....
'Οσοίεπιμε'νουναχόμηναδιαβάζσιnι,μποθούνναβρουνάρθQαμουωιςεφημερίδες......
χαι Cπα περιοδιώ .......
Νομιτωπωςατπάείναιαρπετά.Ευχαριστώγιατονχρόνοπουδιαθε'σατεναδιαβάσετε
αmε'ςτιςγραμμε'ς.Γιαcmδήποτεσυμπληρωμcπ™όεπιθιtμείτεδενε'χετεπαράναμεθοπή-
σετε (τηλε`φωνο: .................. )
Η αισθητ™ή πλευρά του φαχε`λου

ΕmόςαπότοπεQιεχόμενοτουφαέλου,πουπρέπειναείναιλιτόχαιουσιώδες,
αυτό που έχει, επίσης, μεγάλη σημασία είναι η εξωτερ™ή-αισθη™ή εμφάνιση.
Γραμμα™ά-ωνταχ™άλάθη,αχαλαίσθητοςτρόποςγραφήςήδιορθώσειςμετο
χε'ριχαιασύνδεταχαρτιά(ε'γγραφα,πιcποποιη™άχ.λfτ.)χωQίςτάξη,προδιαθε'-
τουναρνη™άτουςυπευθύνουςπρόσληψης,οιοποίοισηνπλειονότητάτουςεί-
ναι συνηQητ™οί. Αιπό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι πρέπει να τηρείτε πάντοτε το
ίδιογενmευμένο%αιαυστηρόωιλπαQουσίασης(σεόλεςτιςαγΎελίες).Σεεπαγ-
γέλματαπουCmωτούνδημιουργιχόηταχαιφαντασίαείναιχαλόνααιyτοσχεδιά-
σετε.'ΕναπρωτότυποβιογQαφιχό(μελίγοχιούμορ)%αιε'ναςαλλιώτι%ος-εναλ-
λαχ™όςτQόποςπαρουσίαηςτωνχειμένωνδείχνουνάνθρωποδημιουQγmό%αι
μεφαντασία.Σεέναντε'τοιοτθόποπαρουσίασηςτουφαε`λουσας,γιαπαρά-
δειγμα,οιυπεύθυνοιμιαςτράπεζαςήμιαςασφαλισ™ήςεταιQείας,τοπιοπιΘα-
νόνείναιναγελάσσυνχαιναπετάξσυντονφάπελοστα™ουπίδια,ενώοιυπεύ-
Θυνοιμιαδιαφημα™ήςεταιρείαςΘααντιδράσσυνεντελώςδιαφορε™ά.
ΤοποΘετήστετοβιογραφ™όπαιταδιάφοραέγγραφατεχμηρίωσηςμεσει,-
ρά,χρησιμοποιώwαςε'ναcmλόντοσιέπουΘαπQομηθευτείτεαπόοποιοδήπο-
τεχατάστημαειδώνγραφ™ήςύλης.ΤΞgmΞ±:όμfΥg_.gΙ4§±gjLμ±Ξέ±9νL±Δ
ταγραφης της τρf>,g_gΓi%~q±αΞΞΓΞΞΞΞΞΓμFjΞ-τξτ:

Αξιοποιήστε τις δυνατότητες που προσφε'ρει το Ιntemet
Το Ιntemet, είτε σας αρε'σει είτε όχι, cmοτελεί σήμερα το πλέον εύχρηcπο εQ-
γαλείοσηναναξήησηπληροφορLών.Στηνπερίmωσήμαςμπορείναχρησιμο-
ποιηθεία%όμη%αιγιατηναναζήτησηπληροφοριώνγιατηναγοράεργασίας
χαι φυσιχά για την εταιQεία στην οποία πιΘανόν Θε'λετε να εργαστείτε. Το
ΙntemetχρησιμοποιείταισήμεραολοέναχαιπεQισσότερογιατηγνωστοποίη-
οηνέωνΘέσεωνεργασίας,αλλά%αιγιατηναποcπολήβιογραφιχών.Συνεχώς,
περισσότεQες εταιQείες δημοσιεύουν τις αγγελίες τους για νε'ες Θέσεις εQγα-
σίαςμέσωτουδιαδιχτύουttαιτωνιστοσελίδωντους.ΠολύσυχνάζητούνναCπι-
μπληρώσετεοn-meερωηματολόγια%αιαυτήσειςγιαενδεχόμενηπρόσληψη.
ΗηλεχτQονιwήδιεύθwση--mαn-οτοβιογραφιπόσας,τιςπεQισσότερεςφορε'ς
δείχνειότιείστεε'ναάτομομοντέρνοχαιεξοmειωμε'νομετιςνε'εςτεχνολογίες.
`Εναχαραmηριο™όπου,Φίμερατουλάχίστον,επιξητο`^/όλεςοχεδόνοιεταιQείες.
igΞ#:ολόγησητωνγενιχώνγνώσεων,μέχρ™αι
την mανόητα πραχ™ής-αναλυ™ής-χρι™{ής σπέψης %αι λογ™ής μέχQι %αι
ηδιερεύνησητηςπροσωπιχότητας.Τατελευταίαχρόνια,λόγωτουανταγωνι-
ΕΝΑΛΛΑΚΓΙΙωΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡσΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜσΣ; -&2]
σμού των εξειδιwευμε`νων χε'ντρων αξιολόγησης προσωπmού, τα οποία φυ-

τρώνουν σαν τα μανιτάρLα χαι ση χώρα μας, χ™λοφορούν πολλών ειδών ω-
στη'ματα-μοντε'λα αξιολόγησης της ευφυίας χαι της προσωπmότητας, των
οποίων η αξιοπισtία ολοε'να χαι αμφισβητείται.
Ιδιαίτερα,μετάτηδημοσίευσητουγνωστούΒιβλίουτουD.GοΙemαn,πLΞΩ|
ΙΞ#%α#έ%#:#g:Τ: λεγόμενο «ΕQ» (δείπης σψ_ς!ΊL#m
rΤΙlνrΥιrΤf)γ`ιι/γτινΊiΓ `ιnmιι^rmlοι..ι`~ ~^ Ί ^„<...^.^ ,.τι,` _ /S:_.~..__ _ ___ _ ^
οημανψότερρ SΨήέ.Τ`ΟLΞg::„eέm#ΏLσυΞ&
Σε αντίθεση με τη λεγόμενη Νοη μοσύνη, η-6ίί`δίάd"ε`-ίνΦa-ΘΤ;FσΓFέξ
χαι δεν επιδε'χεται αλλαγε'ς αχόμη %αι χάτω από την επίδραση των εμπειριών
της ζωής, η Συναισθηματ™ή Νοημοσύνη είναι «ε%παιδεύσιμη», μπορεί δηλα-
δή
χε,
ιΙΙ`ιι` ςν,αχ_:#εχς:επί;-Ξ-ΘΣ;υaνgΞΊάμιgΞ"Ξα-Γ#χΞ-:ΞΞΈ;gε-:ΈΈΞ
, ,~` ι`` *ι.` ι... λrι*ί ΙΙ - -Τ---] --- χαι ε%-
φράζg_ν_τ_g_ι~#ύ~ρι.έ~μξr~άύίέ`ζtίξτδ-rάττ€δFςτχτάνδ
έέrΙ:fχυ-Ξ-Ιε,Ξυο:Ι-Ιυξιμαcίτ::::S,;:ςν:Οία.Ιετςε%:ςω:χόαύνJ::ηrΤΞ5Fπg:ΞΞ:;Ξ!#3:ΞΞΞΞΞΞ
'-'`'ιΙιL . ι`Υ..ι_. `Ιλ~
σόντα, που χάνουν τη διαφορά.

ή=ΤΞΤLΞΨn`+Π9Τ2 πιΘανόν, Θα σας υποβάλουν, Θα
γήσουν-μετρήσουν τις δεξLότητε'ς σας στα
Ηγε™ή Lχανότητα Υποχίνηοη άλλων
Σχεδιασμό & Οργάνωση Οργάνωση χαι διαχείριση χρόνου
Πειαιχόητα & Επιρροή Πειθώ & επιρροή σε άλλους
Ιχανότητα επι7ωση ς προβλη μάτω`ν Ανάλυση προβλημάτων χαι εξεύ-
ρεοη λύσεων
Δημισυργιχότητα Φαντασά χαι δημιουργά νε'ων Lδεών
Ευελιξία ΠΡΟσαρμοαΜότητα σε νε'ες ι{ατα-
στάσεις
Αντοχή αο αρες Συμπεριφορά χάτω Cmό πίεση
Ομαδιχότητα Ιttανόητα σην ομαδιχή συνεργασία
` hανόητα επιχοινωνίας Ι%ανόητα επ™οινω`νίας ιtαι δημο-
σίων οχέσεων
`Ξερξ:Ξ::-=;ίαν::;Οαλσοι:αή-gεε-Τεεξεμι-gγ::ύσμαε,ςν-Ξ!Ξξ#α-αόΥέΞ_f;έgέ#ο=ΞΞα;ξgπΙέΜΩ-
Τ ---Ι--_ '___Τ_ ,--. ~-n-_-Ι-~-~~__ ---.,
Η προετοιμασία
Όποιος είναι %αλά πληροφορη-

με'νος αυξάνει τις πιΘανότητες επι,τυ-
χίας του. Παρότι σήμερα οL περισσότερες σύγχρο-
νες επιχειρήσεις, λόγω ανταγωνισμού, αναζητούν προσωπ™ό με σχετ™ή εχε-
μύθεια, δηλαδή δεν δίνουν στοιχεία για την εταιρεία ούτε χαν τη διεύθυνση,
328 -ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε. ΠΙΣΤΟΦΙΔΙΙΣ
μπορεί χανείς αχόμη χαι από την αγγελία να αποχρυπτοΎραφήσει χάποια

πράγματα. Αν βε|βηq~ψα γνωριτετε ποι,α ετα,ιρ?`ίαπο'υζητάειτη_συνεργ`q-
€ςΣίφq.9_ςf~ς~.Τq+ΓράγματαείνΦι
7Ι``/-)τΞ,ι,ι~ι__ι~=.~.ψ ι`.ι~ή^ γπεντρώστε όσο περισσότερεέ
.` ..--- ` ------ Ις -J
#λ_ηρρ.φοQί§ςhμπορείτεγιαίολεγόμΥεν`ο-%rδ~όΕat*ύrtυre,του~ςαοπ`ου-ξ,η
.αΊρ.q:τη:γL2&ή`%αιγενάότερατη™ατάστασηηςετα_ιρείαΞ)
!ιροετοι[ιαστειτε για τα τεστ %αι τις συνεντεύξεις. Η αιποπε-
ποιΘΥίιπΊ t`ιναι σημαν h-αrέάΎόντας-επιτυχίαςχαι'βελτιώιέtά~ι~ήεησωcmί
προετοιμασία. 'Οσο περισσότερα πράγματα γνωριτετε για την εταιρεία χαι
για τις πιΘανε'ς ερtmήσεις πο'υ Θα σας υποβάλουν, τόσο περισσότερο αυξάνε-
τε τις πιΘανότητες επιτιιχίας.
ΠΟιες είναι οι συνήθεις ερωτήσεις;

Οι τΡεις σημαwmότερες ερωτήσεις που υποβάλλονται είναι οι %άτωθι:
• Γιατί επιθυμείτε η συγχεΜριμε'νη Θε'ση στην εταιρεία μας;
• Ποιοι είναι οι επαγγελματmοί σας αόχοι για τα επόμενα χρόνια;
• Γιατί πιστεύετε ότι πρε'πει να αποφασίσο'υμε για εσάς;
Άλλες ερωτήσεις μπορεί να είναι οι %άτωθι:

• Τι περιμε'νετε από τη σι)νεργασία μας;
• Πώς Θα συμπεριφερθείτε σε μια χατάσταση σύγ%ρουσης;
• Τι περιβάλλον εργασίας χρειάξεστε;
• Πώς φαντάζεστε τη ααδιοδρομία σας στην εταιρεία μας;
ατα δεν μιλάτε:

Οι περισσότεροι υπεύθυνοL προσλήψεων αποφεύγουν, συνήθως, τις πολύ δυ-
σάρεcπες χαι προσωπι%ε'ς ερωτήσεις. Υπάρχουν όμως, σίγουρα, χαι χάποιοι
-
που Θα σας Θε'σουν τε'τοιες ερωτήσεις χαι %αλό είναι να είσαστε προετοιμα-
σμε'νοι για όλα.
.~` Αν, γLα παράδειγμα, σας ρωτήσουν για το Θρήσχευμά σας, ή αν είστε
`` ``εγχυος, ομοφυλόφιλος, ή αν ανήχεtε σε χάποιο πολι™ό χόμμα,
`,',
#
ΤΟ
Ξ9!Lέχs2εΑ4α#άΜεΉε™§ί.γα!ιγ.q.ΩΩεώσειειJ&±gεκQgqΦ~Ή_ν.~qtεLΏέ_,9ΈξΞΞLαjΨ±~
_{.._. ___=.-_±Γ\___ _____ ___ _________ __ _,_ r\, -
Ι`,`#αο#:ΦΟ:ΈΞ:;-Ξ:ΞΤΞΊγε#"gίjέ#;ίώ:ί:ΞίgΞ;::;-Οέί:εέΈΞξοΞ:ΤΞ:
σε μια τε`τοια εταιρεία, η οποία δείχνει από νωρίς το αναχρονισ™ό εργασια-
χό %λίμα που επ™ρατεί.
`.`
Η διαπραΥμάτευση Για τα χρήματα μιλάτε σίγουρα

/' Παρότιτούψοςτηςαμοιβήςείναι
..~,``' ε'νας απότους συνήθειςλόγους μη συ-
ΕΝΑΛΛΑΚΠΚΟΣ ΕΠΑΓΓΕΆΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡσΣΑΝΑΤΟΛιΣΜΟΣ -329
νεργασίας,ότανοιαπαιήσειςείναιπολύυψηλε'ς,χαλόείναιναε'χετεάποψη
γιαπτναπαιτούμενηαμοιβήχαιναηνεχφράσετε.Είναιπαλόναπληροφορη-
Θείτεγιατιςεπιχρcπούσεςαντίωαχεςαμοιβε'ςστηναγοράεργασίαςπθιναρ-
Θρώσετε τη διχή σας απαίτηση. Αν σας προσφε'ρουν λιγότερα από αυτά που
επιθυμείτε, διαπραγματευθείτε χάτι χαλύτερο, χωρίς να επιμείνετε ιδιαίτερα,
πεθιμε'νοπας την επόμεη ε™αιQία συζήτησης της αμοιβη'ς με το μελλοντ™ό
:%Οπδα#ι:απςλ::ίαgαττ:νδ::Gγε::ο#ε:ντ:ναχξάiεάτε+ςΕινάαρ:επιξτ#ς%ιη#αλγαί&Ί
τευσηςείναιότιχρησιμοποιείεπιχειρήματαμεβάσητιςπροσωπ™ε'ςανάγχες,
:Τξέεέε%Ι:ΙάωσωεaηΗ:χ;#ΟΈ;:νΈ:οπ:ςό::ςευ%α:Ιρ„εόέ::,:,εώπιο&πΙmgςάτλΊ
φοιμελυγότεοαχθόνιαχερδιτο'ιn/περισσότεραχαιάλλαπαθόμοια,μεσχοπό
ί:ΞJΞΓηνηξεωwΈτξθ::ηπ##=ω=ί:%ς#-εΞαε:#ΤΗώΡ;χ;%*#ρΞΞ:οΙ;
εταιρείαςείναιμιαttαθαρήωόqχχσηεπε`νδυσηςχαιόχιπροσωπ™ήςωμπάθει-
ας.Οιεπυχειρήσειςδενείναιοργανισμοίχοινων™ήςαρωγής.LΙΕΩέzΗΑΏLΞΕε!;g
j;Ξά!Lmύξfζετε7ύLάιL#ΩώaκύΩ±οLλάΩ±'gΞΤΞLzLg™.ΉΉές.ΗαLgΕgΡgώηιΩ5.
Επιλε'ξτεεσείςτηνwατάλληληCπιγμη'πουΘαπάτεναζητήσετεαύξηση.Μην
πάτετηνίδιαημε'ραπσυα%ούσατεπωςπήγανχαιάλλοισυνάδελqχ]ι.Οχαλύτε-
θοςεργοδότης,όσοχαλόςχιανείναι,δενΘαχαθείχαιπολύαννιώσειξαφνιχά
ότι ε'πεσε «ώρμα».
ff~~'~Λάβετε
-^\ r\ ,-,. ^,^-
υπόψη σας, τις παραπάνω
.±:^ __ __ __ _ ,
πληροφορίες, ε'χοντας πάντα χατά νου
gΞν:;εξέ#υ#;ψίg-:gξΞ#ίgΞΞ::ίa:r:ΤLΞ:νgέ#ί#ΊΞ%j-
ΠΟΙΑΕΙΝΑΙΤΑΕΠΙΠΛΕΟΝΠΡΟΣΟΝΤΑΠΟΥΚΑΝΟΥΝΊΉΔΙΑΦΟΡΑ
Ψ*~..πaήμ™``...`.,._,.„t.τ`~a.`.Υ ι.` Ι`, \ ~
`
tjΑgέΞ!3zεn~ξΈΗ.λε``αw>δεξιο~τήτων - SοΗ SΚίι,ιS

«ΟιεθγασιαχοίχανόνεςαλλάζόύφrΚέ?ινόάάέ#-εμενε'αχριτήρια:δενμετράει
μόνοτοπόσοεΈυιwοιείμααεήηεmαίδευοηχαιηπείραπουδιαθε'τουμε,αλ-
λάοτρόποςμετονοποώαντιμετωπιτουμετονεαιπόμας%αιτουςάλλους...Αυ-
τοί οι πανόνες ελάχιcπα σχετιτονται με όσα μας ε'μαθαν στο σχολείο να Θεω-
ρούμεωιμαντ™ά...Εδώχαιδεχαετίεςμιλούμεαόριωαγι'αυτάταανθρώπwα
ταλε'ντα,χρησιμοποιώνταςδιάφοραονόματα,απόχαραχτήρεςχαιπροσωπιχό-
τητα, με'χρι mανόητα χαι ήπιες δεξιότητες. Σήμερα όμως όλα αιπά είναι επιτε'-
λουςπι,οχατανοητάχαιε`χο'ιntε'νανε'οόνομα:Συναισωιμα™ήΝοημοαjη».2
?.F!+αF::λGgλe_Σ?r\,Η?υ_να.ισθημα™_ήΝοημοσύνηστοΧώQοτηςΕQγασίας
(σελ. 21-22), ε%δ. Ελληνιχά Γράμματα, Αθήνα 1999.
μοντε'λο των συναισθηματ™ών ™ανctιητ~Q,Ύ`~,

χαιΞΞΞ%fξΞοάυδΞ:ς_εtγήέgνο#:
_,-: `Ι~` _
συναtσθηματιώής νοημοσύνης του GοΙemαn, τα οποία
Θα σας επιτρέψόυν να Π'αταΎράψετε τα δυνατά %αι τα αδύνατά~σας όημεία
τις οποίες Θε'λ.ετε να ενισχύσετε.
ΤΟ μοντε'λο των συναισθηματΜών Μανοτήτω`ν χατά Gο]emαn

`,Ι
Προσωπ™ή ™ανότητα
#!`Ξ~::π:αωιπgΙ#ει:
αυτε'ς %αθοριτουν πόσο
Χ_ξ_!Ρ:.ξς_μ_ξfΨΞ_Έ9Ύ_Ξ_αυτ_Φ~~`μ!fΞς.
Αυτοεπίγνωση
(Το να γνωριΈει πανείς τον εαυτό του, τις προτιμήσεις, τα προσωπιχά του
αποθε`ματα ttαι να ε'χει επαφή με η διαίσθηω1 του)
• Επίγνωση των συναισθημάτων μας
• Αχριβής αυτοαξιολόγηση
• Αυτοπεποίθηοη
Αυτο-ρύθμιση
(Το να μπορεί %ανείς να διαχειριΈεται τον εαυτό του, τις παρορμήσεις του χαι
τα προσωπ™ά του αποθε'ματα)
• Αιη;οε'λεγχος
• Αξιοπιcπία
• Ενσυνειδησία
• Προσαρμοστιχότητα
• Καινοτομία
Κίνητρα συμπεριφοράς
(ΣυναLσθηματΜε'ς τάσεις που οδηγούν στην επίτευξη των αόχων ή η διευ%ο-
λύνουν)
• Τάση πQος επίτευξη
• Δε'σμευση
• Προποβουλία
• Αισιοδοξία
ινων™ή ™ανότητα
ΙΑ?γ~9Ψ,τ`εf` α_υΞΤΞς_#.g9.ο_ριΈgΊJψΎΊ?.πόσο%αλάχ_ξιρι.ξ~ς.μ~f:.gιετιςσχε'σεις_μςΞ5
Ενσυναίσθηση
(Επίγνωση των συναισθη μάτων, των αναγχών %αι των ανησυχιών των άλλων)
• Κατανόηση των άλλων
ΕΝΑΛΛΑΚΠΚΟΣ ΕΙΙΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ: ΠΡΟΣΆΝΑΤΟΛ1ΣΜΟΣ -331
• Προσανατολισμός στην παροχή υπηρεσιών

• Ενίσχιιοη της ανάσπιιξης των άλλων
• Σωαός χειρισμός ης διαφορετ™ότητας
• πολιτ™ή αντιληψη
Κοινωνιχε'ςδεξιο'τητες
(Ι2±εΞ±ίώ:ΞLνίgΏΡ#`g!ΙΞίΈαLΎΞίσΞΤΞgψ±έλΑLοκ τις αντιδρΦσεις που Θε'λει)
• ΕπιΡΡΟή
• Η™οινωνία
• Ηγεσία
• Καταλmιπή δράση όσον αφορά οτην αλλαγή
• Χειρισμός διαφωνLών
• Καλλιε'ργεια δεσμών
• Σύμπραξη χαι σι)νεργασία
• Ομαδ™ε'ς ™ανότητες
Οι διαστάσεις της συναισθηματ™ής νοημοσύνης είναι οι α%όλουθες:
Ανεξάρτητες
Η %αθεμία από αυτε'ς συνεισφε'ρεL με μοναδmό τρόπο σην εργασιαttή επίδοση
Αλληλεξαρτώμενες
Η χαθεμία από αυτε`ς επηρεάζει, ως ε'να βαθμό, %άποιες άλλες, ενώ υπάρ-
χουν πολλε'ς ισχυρε'ς αλληλεπιδράσεις.
Ιεραρχιχε'ς
Οι %ατηγορίες της συναισθηματ™ής νοημοσύνης ο™οδομούνται η μια πάνω
ην άλλη.
Αναγχαίες, αλλά όχι ιπανε'ς
Το να ε'χεις μια Μανότητα συναισθηματ™ής νοημοσύνης δεν σου εγγυάται ότι
Θα αναπτύξεις χαι τις σχετ™ές δεξιότητες, όπως η συνεργασία ή την ηγεσία.
Γεν™ού τύπου
Ο γεν™ός 7tατάλογος ισχύει, σε ttάποιο βαθμό, για όλες τις εργασίες. Ωστόσο,
δLαφορετ™ε'ς εργασίες ε'χουν διαφορετmε'ς απαιτήσεις σε ό,τι αφορά στις
απαραίητες δεξιότητες.
ΠροτεLνόμεν «Είναι φQwτή και επικίνδwη]
αλαξονε4'α ιJα πιοτεtjείς;
γεν™ή ότι μόνο εσύ έχεις δίκιο, ότι
έχεις ένα μαΎwό μάτι,
που βλέπει την αλ;ήθεια» .
Ι. ΒerΙίn
Χωρίς να ασπάξομαι η Θε'ση του Wίttgensteίn, πως «δεν υπάρχει αντ™ειμενι-

Μή γνώση», πιαεύω πως η χαλύτερ`η χαι σίγουρη προσωπ™ή πνευματιχή Θωρά-
χιση για τον χαθε'να είναι η μελε'τη των αυθεwmών έργων αε'Ψης αυτών πσυ
θεωρούνtαmλασΜοί.Αy_Θ_ε±`γg`β.ρε`ιS`m.{Φ[ιη`ή>`,ρσψαλ.ή~9ε.ψ=,ΞΓΡ_qgΞF_έ9η9-ξJ±Ξ
.νοςσQψ.ΔΙΑΒιοΥΜΑθιιΣΗqημqίνς_!+ΦΏΊ3.ίΩΗJ#y~α~ξΦ.g_q$LΥy!φ_gηs]!.ε:gng,g_φ
ΞΙ-;#ίΞ&λfΞ?_νΞαρΞΤ###ΈΠΞΞΞαΞίaΟί#gΓΗνΞΊ?υ#r
μόνο τότε Μάθηση, όταν οδηγήσει σε αλλαγή της συμπεριφοράς, δηλαδή με-
τουσιωθεί σε πιΣΊΉ για %άτι χαι σε πράξη. Η γνώση από μό\η της, όταν εξυπη-
ρετεί ην ανάγχη της προς τα έξω επίδειξης ttαι επιβεβαίωσης δεν ε`χει χαμία
σχε`ση με η Μάθηση χαι, το χειρότερο, γίνεται μέσο αυτοαναίρεσης.
Αφού t{ανε'νας άνθρωπος δεν μπορεί εwελώς ελεύθερα χαι χωρίς ιδεολο-
γΜε'ς προχαταλήψεις, χλισε' χαι στερεότυπα να αποφανθεί για χάτι, ποιος
χρίνει τελ™ά ποια πληροφορία είναι χρήσιμη για η γνώση ttαι ποια όχι. 'Ετσι
με'σα σ' αυτό το πνεύμα, σην προτεινόμενη βιβλιογραφία, Θα πρότεινα βιβλία
που σημάδεψαν την ανθρώπινη ιστορία. Αιπό είναι το tωρίαρχο χριτήριο χαι
όχι αν χάποια βιβλία συσσωρευμε'νης γνώσης είναι «χαλύτερα» από χάποια
άλλα.
Θα πρότεινα ωtόμη χαι βιβλία που Θεωρήθψαν επιξήμια, με αρχή πάντα
τη Θέση ότι για να διαμορφώσει %άποιος ανεξάρτηη γνώμη είναι πολύ σημα-
wιχό να διαβάζει τα πρωτότυπα χαι όχι σχόλια γι' αυτά από «ειδήμονες»-%ρι-
τε'ς προς ανόητους. Αν οι άνθρωποι είναι ώριμοι να βλε'πο'υν οποιαδήποτε τη-
λεοπτιή'ή ανοησία που δημιο'υργεί χοινων™ε'ς αξίες, Cπάσεις %αι συμπεριφο-
ρε'ς χαι να διαβάξουν οποιαδήποτε ανοησία από το πώς πρε'πει να \mjνονται
με'χρι %αι το πώς πρέπει να %άθονται σε μια συνέwευξη χ.ά ...., γιατί δεν είναι
ώριμοι να διαβάσουν α%όμη %αι χάτι που %ρίνεται επιζήμιο για την χοινωνία
χαινατοχρίνουνοιίδιοι.Όί±±ωΞ!gg]:9g§2ξ§±Ια±μ.ε_λ_Υψώξ+`™ν_ΠεQLε:ΏΥLε.!9υ#Ξξέ-
`ψξ#Ί#ξ.:αΞ5ΞΈΞλ:ί9Ξ;αοξΞQj
Άmώπότε, «εν ονόματι τίνος» μπορούν χάποιοι σύγχρονοι Μανδαρίνοι να
Θεωρούν τον εαιrtό τους ώριμο στο προνόμιο «δο%ιμής» οποιασδήποτε αυθε-
ντ™ής «πνευματ™ής γεύσης», της γνώσης «ανθ' υμών», από βιβλία που επη-
ΕΝΑΛΛΑΚΠΚΟΣ ΕΠΑΙΤΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ:ΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ -333
ρε'ασαν τον χόσμο με'χρι σήμερα, ερμηνεύοντας για εμάς %αι μεταδίδοντάς
μας τη διχή τους «διαμορφωμε'νη άποψη», ως τη «μοναδ™ή σχε'Ψη».
Διαβάζοντας πολλε'ς φορε`ς χρυτ™ε'ς αναλύσεις χριστιανών Θεολόγων για
μη χριστιανούς, αντισοσιαλιστών για Θε'σεις Θεωρητ™ών του σοσιαλισμού ή
σοσιαλιστών για Θεωρητmούς του %απιταλισμού της ελεύθερης αγοράς χαι
μελετώπας μετά τα αυθεν™ά χείμενα διαπιστώνεις τις περισσότερες φορε'ς
μια συνειδητή διααρε'βλωση των πραγματ™ών Θε'σεων, που πολλε'ς φορε`ς
αγγιτει τα όρια του γελοίου. Αυτού του είδους τα βιβλία «αντ' αυτών» είναι
τις περισσότερες φορε'ς όχι μόνο χάσιμο χρόνου, αλλά %αι τα μόνα επιχίνδυ-
να βιβλή εφόσον δεν τεχμηριώνουν τις απόψεις το'υς.
Με'σα σ' αιrtό το ιwεύμα η προτεινόμενη βιβλιογραφία Θα αφορούσε βιβλία
που επηρε'ασαν ην ανθρώπινη σχε'Ψη χαι δράση με'χρι σήμερα. Σαν αφετηρία-
βάση, για μια πραγματ™ή διά βώυ μάηοη είναι η αυθεν™ή χλασιχή βιβλιογρα-
φάχ,απότονΌμηροχαιτονΠλάτω'να,ηΒί'βλοχαιτοΚοράνιο,]9}:jΑ=sm±±!}j±gL
τρ±±Ξ±ή4aΞΞj±±ά. με'χρι σήμερα, διαφορε™ά η Μάθηση γίνεται Ημιμάθεια, που
είναι χειρότερη από την Αμάθεια. Γιατί να μη διαβάσεις απόμη %αι βιβλία που
χρίθηχαν επιβλαβή, όπως π.χ. το Μez.π &mρ/του Αδόλφου; Το διάβασα χαι δεν
ε'γιναναζιστήςούτερατσιστής.τοαντίθετο.._Μ__όνjι*o+γ*q}!:€s.ς`χΓφ~„ς~Ψ_Ψ9.Ψεποίθηι
χαι μόνο'`ι άνθρωποι χωρίς ώιαίτερη' εμπιστοσύνη σήΊ;
™άη Του αι να διαβάσοιnι ιtάποια βιβλία. Το βιβλώ ή, ?tαλύτερα, ο
γραmός λόγος ελπιτω πως Θα -παραμείνεL το πύριο με'σο γνώσης χαι μάθησης χαL
τώτοτε δεν Θα το υποχατασήσει. Αλίμονο, αν φτάσουμε Cπο σημείο να επι%οινω-
νούμε με ε™όνες παι σύμβολα. Τα γνωcπότερα χλασ™ά βιβλία της Cπjσσωρευμε'-
νης ανθρώmνης γνώσης της ανθρωπότητας, αα οποία χυριαρχεί η αρχαιοελληνι-
χή αε'Ψη, χάτι για το οποίο αξιτει να είμαcπε πραγματ™ά υπερήφανοι, χαι τα
οποία πρε'πει να βρίαοwαι σε όλες τις δημόσιες βιβλιοθήχες, δεν είναι περισσό-
τερα από μερ™ε'ς εχατοντάδες. Από τα εχατομμύρια τω`ν βιβλίω`ν που εχδόθηχαν
τα τελειn;αία 50 χρόνια σε ολόπληρο τον Κόσμο, σε εt4ατό χρόνια, το 99,99% από
αυτά μάλλον Θα τα αγνοαhJ αχόμη ιtαι τα δισε'γγονα τω'ν συγγραφε'ων.
+,rΣη'μερα με το Διαδίwτυο είναι ιιολύ πιο εύ*ολη η πρόσβαση σε ο'λα τα```
υ .ιtλασΜά βιβλία. Για να είσαι υπερήφανος για χάτι, πρε'πει πάνω απ' ο'λα να
το γνωριΈεις. 'Οταν γνωρίσεις πραγματΜά χαι €χτιμήσεις το «δΜό σου», τό-
τε μόνο μπορείς #αι να το αγαπη'σεις αληθινά. 'Οταν αγαπήσεις αληθινά το
«δ™ο' σου», τότε μόνο μπορείς να σεβαστείς το δ™ο' σου αλλά χαι το ξε'νο,
γιατί δεν Θα το φοβάσαι. Κι αν δεις στο ξέγο χαλά στοιχεία, πάρε τα %αι μπο'ι
#Οοσf#:o,ε:,ίαε;ρ:":ε;!Ιυα;::Ξπ:ε:π::ίξ,κε:Ι:Ξ%α#::ε,;::ες::Θ;:!:";:ε;ρ;Ιν:;:ί;,ψ'lf
μάσια. (Βλε'πε: Τι είναι σωστό ιtαι τι είναι λάθος;).

Επαγγελματικος προσανατολισμος ma Εναλακτικος

Enviado por

Dados do documento

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Επαγγελματικος προσανατολισμος ma Εναλακτικος

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

216 -ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ε.

Η δυcmjχία ανε%πλή- «'Οταν α άλλα απα4του't/

* Ο Θρυλmός ποιηΉίς παι ροt4-ααε`ρας των Dοοrs.

«Εγώ είναι ένας άλλος»

Προσπάθησε %ι εσύ τε νέος τις ών μελλέτω φιλDσοφείν,

* Παραφράζοντας το νιτσε.twό ερώτημα «αν Θέλουμε, τελmά, να είμαστε Ευ-

Η άμLλλα Α%όμη %ι αυτή η ταλαιπωρη-

που ε'γινε πόλεμος μένη από τις t{ρίσεις ταυτότητας

χροχαρά, αφού οι γονείς Θε'λουν να τα πηγαίνουν με το αυτο%ίνητό τους, για

τους εttπα_ίδευσαν χαι τους προσανατόλισαν. Όπως, επίσης,%'ώqρΧιτ%##π%ΟλΈ-

'ΟλοL οι πόλεμοι Όπως όλοι οι πόλεμοι, ε'τσι

ασθένειες ανε'ρχονται ήδη σε 450.000.000 χαι αυξάνονται με ραγδαίους ρυθ-

Αντί επιλόγου «Θέλει φcmασία και τόλμη η "έξο-

Όποιος εμμε`νει σταθερά στις

Ψυχαναλυτών χαι Ψυχολόγων, να γνωρίσει %αλύτερα τον εαυτό του %ι αυτό

«Η ιστορία της άμμου»

Περιμε'νοντας τον Gοd-οt μάλλον Θα ιιεριμε'νεις σε όλη σου τη ζωή. Κάνε,

1. Από την εφημερίδα Επιχεjρώ,12.12.2002.

Οι οπαδοί του προτεαάwη πάστορα «αυξάνοwαι χαι πληθύνονται». Εί-

Θα εξαQτηθεί από τ-ίξδιάφοQες επιλογές μεταξύ κοwωνwής συ'ιιοχής και ανε-

ιείων, δύο ΓεQμcwοί καθηγητές πQότεwcw να μην καλύπτονται από τα τα-

πεQίσκεψη για το αν σε δυο-τQεις δεκαετίες βQεθούν όλοι στην ίδια Θέση.

Η επιλογή ανάμεσα στο χρήσιμο ή στο αναγwαίο wαwό

Η συνήθεια είναι το ισχυρότερο μέσο μάθησης %αι πίστης. 'Οσο Θα προοδεύει

χανή χρόνου τον μετε'φερες σε ε'να σημερινό βουαάσιο ή ορνιθοτροφείο, Θα

Ο χρησιμοθηρισμός χαι η συνήθεια

η είδηση ότι η Σουηδία εφάρμοσε πρόγραμμαΞ±±]ί!Ί από το 1935 μέχρι

ε'να από τα ηγετLχά στελε'χη του %αι διάσημος ευγονLστής, βλε'ποντας να

3. Der fρί.egeJ, 39,1999, σελ. 310.

αναφορά σε μια βιοτεχνολογιχή δmτατορία, όπου μια τάξη ευγενών «ΑΛΦΑ»

Lονe ίt οr leανe ίt J7ροωάθφσε ώΌ μπορε4'ς. Γι`νεεα™ό

το πελί σσυ %αι φ ΤΟ Πολύ !

εξω™ε'ς τεχν™ε'ς χαλάρωσης. Αν είναι να βρεις δουλειά σε πάποιον που δεν

Μαwείο των Δελφών -

5. R. FΙαceΙίere, Λ4άwεις χαι Μαπει'α ωφνj4ρχαί'α ΕΜάδα, εχδ. Ζαχαρόπου-

που τQέχουν στις σύγχρονες Πυθίες (χαρτοθίχτρες, παφετζούδες w.λπ.). Με-

1. Αυτοτιμωρήθψε, γιατί δεν ε'γινε διευθυντής

γψηλόβαθμο Cπέλεχος μεγάλης ελλην™ής εταιρείας, που προσδο%ούσε να γί-

με'ς ηδονής wαι ει™χίας», διαφορε™ά Θα αυτο%τονούσε. Αιπό ως απάντηση

2. «Η Εnrοn* τραυμάτισε το αμερ™αν™ο' όνειρο»

%ανείς τον πήχη, τόσο πιο είναι η πτώση.

Υπάρχουν επιστημονιχά μο'ντε'λα για όλα; «Η αιτιοχρατία ισχύει για όλα;»

Η επLαήμη, tίαι συγχεΜριμε'να ο Αριστστε'λης, δημιούργησαν αυτό που ονο-

Ο Steρhen ΗαwΚίng, ο Άγγλος φυσ™ός, που αναγνωριτεται ως ο λαμπρό-

πρόχειται να συμβεί στο με'λλον, Θα παρε'μβει5,

7. Steρhen ΗαwΚing, Μαύρες τρύπες, σύμπαιπα-βρε'φφ παt άλλα δοχί'μ{α (σελ

υ.s. ΑRΜγ: ΕχρΙΟre yουr Fυtυre*

* ΓLα περισσότερες πληροφορίες για το μέλλον σας, δείτε: WWW. Gοαmιy.cοm.

/̀ Τhυrow: «Ο μεγάλος πλούτος επιτθε'πει σε χάπο.ον να προσλαμβάνει, να

αν πετύχουμε να αποφύγουμε ή να αμβλύνουμε την πολιτ™ή χαι πολιτισμ™ή

Αποξενωμέ`η -Αλλοτριωμέ`η ή Δημιουργ™ή εργασία

Έχουν γραφτεί πολλά γύρω από την αναγχαιότητα ή μη της εργασίας,

χώρο μελλον™tής εργασ •-':-'!`:`i{,`:

«ουπ εψ τω ποΜώ το ευ»

Στο ερώτημα: «πο4ες ε1'τ;α1 ο1

συγχεχριμε'νο επάγγελμα). Από άποψη ποσότητας, η χομμώτρια, χαι μόνον

Η μεν χομμώτρια ε'χει στο

«Η γεύση Υπάρχουν νε'οι που γνωριτουν

Οι διαυμάνσεις της διεθνούς τιμής του παχάο ειt#ινούν από τα χρημα-

1. Από άρθρο των ΝeW yοrk Γί.me§, στην Καθφμερινφ', 31.08.2001.

πους «να τη βρίαουν» στη ζωη' τους. Στις

<Αχόμη και ύποπτα μεταλλαΎ-

εταιρειών βιοτεχνολογίας. Ο μύθος πως, δήθεν, τα μεταλλαγμε'να προ.tόντα

ΑιΘιοπία Θα ήταν φτηνότερα.

.j±Α __ _ _,Ι\ ., _ _ _ -_ --' -''.Ι, `-' ΤΑ,