Você está na página 1de 30
-9an afeeq ap uppemumse “orsedun ove ap sopenadaouen sour -opeztjapour ® aseq U2 epi woyoad a uuaasod seumdissrp se3s0 on anuapyaa se anb As ap UQ}UNJ uD aaiuT anb eDueaafar ge attoH O ATK offs ep soperpaur ap med e sare) owed uoHeZTENORNANSH rns apsap ume 5x O78! Je te OpO} a1qos oar anb tonpord ap vaumjoa £ uopeonisioatp ‘oiuanupeD ns ap ayueUTEIU=Ip cuadapur ‘seuwumy £ sapepos sepuaD sei ap woSoqouaysrda ugperapisuos e] anb eX ‘aquoueuxed pepo ep ua cwos A epedajar vonpmay, “eSojouraysida ee ugHONPOR ur ap soso 50] ap & sayenueur so] ap wpeBapar aywouraqzan> -ay 4 our|d opunSas ua iaoarede ayens anb eonyuiay etm 22505 -ua souraiapuajard uan8s anb souorsisodxe sey apsoc. ugponposul (T ast sau mang 029 0p 999L sausvy o810{ SVDIDOIOAOLAW S¥IDALVYLS3 3G ONASIO TY VOIDOIOWAISId’ NOIXI1434 V1 30 euy o;npord fe uamnu anb sean2o[09 souorsmostp epedanur euzoy ap wadmpuoo anb ye ta ofeqen un uaiquie} $9 o1ad ‘seueummny & sapefo08 SeIDUDID WO 800 “Bojoporaut safepuoge 50 A seoxBorouraysida seonpuraiqord se] ourr0) we souEjoUTa[dwiod vista ap sojumd aBovar anb UEe] -iduos eun s9 sourenayjo anb opeynsar Je ‘one Of 10g semuaradee & seansad -sied sawiazenp ap zopesa1ur upponpord ap osasozd aso ap ;nd9sUIOD OWIO> sajwIoTUT exrU 9p soytmd soy arioueROGOU jure ofmasdea epe> ‘rauodxa odno say oumy ns v anb wAyUIEY 1 ap sejenua sojumd so] wloyes A odmba fo uorexBanut anb $94 -us20p onen9 so] ap oun eped ap pepriqesuodsar any sopmayde> onend sof 9p TEU UOHTepor Bf uarG 1S “reBny sa9K— UI sojaces f sovewny eousts Us uorooBpeoAuy of 2 uoreMKouEe BUN Une aproximacin ela investgacién en clencias humanas y sociales rico y alta eficacia predictiva cuando es el caso; es deci ‘Sin embargo, es notorio que cuando se consulta un de introduccién a las problematicas epistemolégicas, textos qué uno ve en cursos de secundaria o en los primeros niveles del grado universitario, percibe de inme tratamiento de los temas epistemologicos esta fundam mente enfocado hacia las probleméticas de las ciencias natura- “en especial sobre las problematicas de las denominadas ., hay como una cierta reticencia, no quiere icientemente extendida, manu ‘Lo que nosotros vamos @ proponerles es indagar a través de una serie de problemas y autores qué se entiende, qué implica investigar y producir conocimient sociales, y de alli el nombre escogido: De la epi 'y viceversa, Es decir, Duscaremes en la relacién & wraceion entre la teorfa y la practica, siempre una relacion de ida y vuelta que las va construyendo 2 ambas simultanea- ellos elementos que fundamentan, que le dan caréc~ tes y humanas. Hay de entrada una caracteristica consideracion Spistemol6gica que hacia sus disciplinas tienen mn lado los practicantes de las ciencias naturales y por otro 6 sociales, No sé si ustedes habran notado al in texto de un fisico o de un biblogo, tas cientificas que més pre ‘Nature, Physical Revi (ded tiene al menos una que le es os medios a través de los cuales los 10 en una de aquellas re nen, por ejemplo Scienc més porque cada subesp: propia; es deci, en aa De ta epstemologta als metodologia y vicoversa fisicos, astrénomos, bidlogos, ¢tc, informan al resto de Ta co- munidad disciplinar a la gue pertenecen los resultados de sus Javestigaciones y proyectos, en buena medida incomprensibles para alguien que No pe Fervade que consta de informes sobre tal 0 cual experimento, tal o cual bisqueda, tal 0 cual comprobacién, donde directa- mente y sin prolegomenos se aborca la problematica en cues- Lion: puede que se trate ce cierta caracteristica de los quarks, planetas, gems, etc., indepen to conside- yado ya esté dado por descont uerdo sobre cuestiones ontoligicas y metod dle que esa pesquisa, més alla del valor que Inego se le asibuya, yacesta inscripta en el contexto de un carpe cientfica A propésito de esta cue: cacion que da cus pios de la década del “60 nencia que lleva por "Los paradigms ci es indispensable un entres inar de los cientificos para que sea pos namiento de la ciencia madre. Esto desde kxe- esto que la ideologfs entonces de los cientifi- (Kuhn, 1980). Allt propone que miento dogmético durante la for- je un imperante, cos, sostenia y sostiene de ma voce que ala ciencia su cardcter es, precisarmente, su apertura concep- acionalidad critica, su independencia de cual ‘0.0 preconcepto su rechazo a sostener creencias no experiencia. Kuhn, en cambio, sostuvo que esta conwviccién sobre la necesidad de una amplia apertura conceptual es contraproducente puesto que la Jeja para que pueda ser abordada y explorada te y sin estrategias definidas. Esto trae como con- secuencia que, segun Kul ificos reciban alo largo de su formacion un paquete de certezas bésicas y " go aonb "sBoqones vf ap odes sowsut 0 spun sazoyne so] ap wombpen> ‘OK. ‘ugpeoTEMUIOD ap SoRPOUE soy ap oved 109 wa ‘uoPSRARSUE BUN ap eIBOTPALEs Yl ‘oawirsty osposida um ‘aq ] ap © eajas ef ap opal ua nqER ‘vu 3369 B26 “Pre[lonesap anb vjaruo> eonyuray zy e sesed Bp sopre une "U9 fax v apaooad sayeno so] apsep soypyduut soysondns eta OSRIDL 9 OD1IO=} ODTEU Jp zespoand ap uoredi[go et ants yeD0s odure TaP se{ ap eambyeno ua 20pensonu fe aay aysido eapoodsred ns sunosrp & reredwoo v yreZay] osnpour ‘svwo) ¥ Ba B\StA ap anund anb ’yzereoue of apuop apsap ‘Dey anb of r208y v Ba anb 10d ap ‘orpmsa ap o1lgo Tap uoseaURSAL A ugpeagdka eun ‘yo9p so ‘epBoqouarside upmenuurepuny um epor Avy ree ap UpIgEY BIOIE Bf O 109Ne |B -aysod anb wonyuiay ef ap opozresap pe otaard anb senuooua uta jepos odureo jep epiBonse eunydisrp e] B2s fend Bg "UID -PUULOpUT 3 Ug!DeIFAMUIOD axqos Sompn|sa soy orduafo sod owOS ‘ugwmapsuco aquapar ap odures jap seumdnerp sesjo v exomnbis Epnye wis “Temdaouco ayeqap K upmpen wBre| woo seuydis unger Kosa aus & “epuoUOD? 0 eIBoJOrD08 “eHBoyodony idrostp set ap eundje v opuayer ougy] um o opmonre un valoy 26 seuade apaons oaya ua o1ps3 [a sod o8je anb “oBrequas us ‘rewe;su09 apond 2s ‘eueaunyny ugpesyisep wpedses A epriys sjuaureaysane e389 eo aquaueua|d auppuoo ap pepiseoou wis unY -onuoa 2] ua ozzanysa ns opoy woe anb ef seanonpozdurt a soqtiaise ‘oni 10d “A sosuastion tmqsu09 ered sare2yaur $3034, seypmur sauorsnosrp £ sauoweraprsuco ue sejBroue se] opow. 2399 ap opuresiedstp ‘esiaqoser wes80q syurel onb seisraaan aloo sea ap PEPIEENPHapur e| sormaumnBw sopenoust wo ‘esanaou Kmoropojau ey» eiBojoustes e 20 yee opuryuaunye £ opumuoye newsTE -ayfp $0] K wista ap sonmd So ap Pepr -pond ‘eiouwus e330 ap soxquIONU sns ap ‘utewnoy -seureumy & soyer usp wyny anb seu anb sonsodoad soyuax gnu ef ‘oseoe ‘opuez HOPED ns w OpIINDe § SepDUa!D Se|- semMpeurur euTUT pUOD [9 0g Leone uy seuap 2 suisondcos ap sponbsna wy us ouowepedaideosresn vapand orb SDM -quresus ofoxresap un reridoad ‘one 10d “& sepeanteyd seoa -guroiqoxd ap opzjose ojuniuico un v saDeoy sauoTON|Os 129030 ap sauOPIpUOD ua URIs sempeUr seDUED se] Ise O198 anb 07 ap ox8o] arse eaqaye> uynyy ‘soxsendnsead ap axqyy Pepsoa e[ 9p epanbspg eun owoo epuap e] v auay anb ayueunnop ejB0[0—p! -age anb J argos opyfos osid mu sorsand sonsrar uaystxo Oo qeno jp vied oyoztesop un v ayuagyuo as aquouyenytiDA9 eae nis ap squasap [p wa opurens zopeBqsaaun fa asrauaye agap S078 -pjoporaur somenmrpasoid anb w & soxalqo soyse asrepsoge 2g -ap omg ‘opunus ns ueigand soralgo anb ap eoraoe sowmeptmny ‘sofej208 & seumuiny sejouse vs uoebysanu a2 uproeurosde uN Una eprenimacion aa invastigacién en clenclas humanas y sociales yectoria conceptual. Tomo al azar: Bourdieu, Durkhei cott-Parsons, Merton, el que ustedes qui ns antiguos 2 los mas rece de desarrollar su propuesta, realiza una especie Wee ‘c6mo Jo van a hacer, abordar, qué van a hacer, autor se ve en la necesidad de justificar como y por tiende que su trabajo se inscribe en un contexto cientifico de- terminado. Explicitacion que, ademds, se toma en las discipli- 's que abordan lo social como indicador, precisamente, de un buen uso disciplinar @Por qué sucede esto con unas disci no con otras?, ;qué razones hay para que ciertas cienci conereto las ciencias naturales y en especial las cis prescindan de toda necesidad di acion epistemologica? Est claro que cualquier disciplina se sustenta en de- terminadas creencias acerca de lo que hay en el mundo y, mas conoretamente, de lo que hay de problemitico en él. zAcaso estas creencias van de suyo y son compartidas unanimemente por Ja comunidad, al punto tal que por su propia naturaleza y evidencia no se requiere enunciarlas para su eventual conside- sn? Si nos atenemos a Jo que propone Kuhn, las creencias is que se sustentan las “ciencias maduras” se han natural ‘por parte de la comunidad como efecto de ese proceso de ue se altudi6 anteriormente; del mo modo que una evidente la existenci ‘aque es el sol el {que esta on movimiento firme el suelo que pisarnos Volveré a preguntar entonces: {por qué creen ustedes que las ciencias sociales —estoy hablando en general, después iremos precisando con més detalle— proceden de otro modo atorio peaje de explicitacion ontologica y epis- mundo, como conocerlo, i) antes de abocarse a las temé- ticas que le son propias? @ a pistemalogia a i metodologiay viceversa a Kuhn, la respuesta a este ia: los programas de inves- tigacion en ciencias sociales requieren renovar una y otra vez ‘aciones porque los investigadores de esos campos jamés han dado con el mecanismo generador de un conseneo inicial que haga “madurar” a estas disciplinas y en consecuen- cia las coloque en una trayectoria paradigmatica, donde estas Justificaciones huelgan por obvias. Pero esta respuesta nos conduce pregunta: gpor qué los campos tematicas que tienen que ver con I conseguido generar un consenso? a explicacién, no pacas veces ensayada, para dar fe en establecer una clara por un lado, los objetos “ ‘moléculas, montafas, etc.) se muestran estables y ny comportamiento y, por tan pprestan a cierta manipulaci6n experimental por su carée- rte; esta estabilidad no se constata en el eampo social, y cién experimental, sndo a consideraciones ico se ve restringida. Asi- stan, por sus catactertsti- ras y secundarias, siendo les primeras aquellas variables pasi bles de’ ser cuantificadas (peso, masa, ‘as del campo natural una répida y tas relaci wales”, Estes disciplinas, en virtud de este procedi- algoritmico para resolver los problemas que les son inherentes a través de mecanismos que objetivan datos men idamente aceptaron esta modalidad operativa, 18 RET TETUEELERTELT ERE ELULELLEVEREVAVGYY a -2ur serfayenso ap oyasip jp ered pepyyn ap upias soumurysa anb seansadsiad se] ap seundye sourareuorsepes 4 sooiBojour -awsida seurajqord soun8je souarerojdxa opyuas [e) uy “seu -vuiny 4 s9jemos semua! op arquiou [e ofeq sourego/2ua anb sezages 059 ap uprsonnsuoD B[ e UaDey aNb sauOPeLapIsUOD se ap seundpe ‘euoureyunfuoo ‘reuprexe opueruant ‘ostsons of ue refeqen » souronenramo souoRsans SEIS B1q05 “osapoad ase uo eyadurasap -sepueysunor sns ¥ onm(- oyelns 1p anb oanoe jaded yo renyeaa v uowonnsuos eun ap omy s9 ojrammsouo9 oper anb aqense oseze ‘orpmase ap soralgo sns op sopey bre seur ‘seo A seundostp seun anua seu “peprunuzoo vy ap piounpunf 185) un ownoo eur8ipered re Brapysuos anb epypaus be] ue zopuaw v ep uyny ordord ya outos 52] ap songue soj ue aonpoad as anb [a ospput ‘raqes oper ap ‘rages ap woponnsuo> ap sosadord so] ueloxre anb sezaye0y A sepepiyiqep se] opuezoyea ‘opuarpuardurco ‘opueyardiaquy 91g, 2 ord ‘soqqertea opueaysinrens £ opuarprir BP wos puE aTeIoxeur Z| ‘coBojoura;sidla ouso> ooojopoyur ESTA 2p om un apsop oyu ‘pumse reuydiosrp zampeur wes eum eoqpur onb ‘ourenuoo jo sod “asians e eusaane au 4 ‘ou anb ous jzampeunn exgRSts 0169 sede? “ueIq WOU ‘seurjdiostp sejse v ayuazayur so onb RPUsrpered ard, uoPeMIs owaueunad yj je ap 4 axBoy ezon901 K Boreporou! 2 © sojousrside | oc 2s ou osuasuo> jo an ered upzer yj ednypsuen aqzaurerqeq void euBnd ue searsuorcuios seageus oop ueymurad onb uo1zyardran epoy ¥ sarap suaasen £ soynposqe sonraureye dey ou aquaureorSoy orad ‘sopy snostp 326 upzpod £48 anuo sayqereduzoo upias ayuouryenmuana stp aquorayYp wsou af anb ‘sauomevaadrayn seatsaons & #9 ‘souoreiardzan seno e eyrarqe avauemsad o8req (oiqeziesaua® aquauerressoau ou ored ‘aqquarrerad oseoe) nponis & seqnonsed uproenats eum rearidxa f rapuaduo> eyinde anb ojzanctpaooud un admgsuoo ye} owoo 4 ‘open -RUND}9p 03XayUO9 uM IE UODoE euN ap uDEIdzaNT BI Bp Ou veid ye aqraureyamp ayrurar pend 07 “aquais anb 0} nuU2s © ade anb 0] s208y v Tepe8 odni8 0 oxafns aso e wenantn anb sau0%> p anb ,sayex yeu safe], sejnsezd Ura OpEsea ouNLIOSIE OME! ap UgPNDa!a F] ap sous aptadap “a2 ‘souopensny mysoxueu ‘sou ise seyar> vsoidxa ‘seuonoe sepeuruayap ezear ‘ojduala zod “fepos od un o oyins um anb od 2p opuopuoucs JP ap epuaNdasu0> owOD ‘TesIeARM ugeD_de A uoMEZ Ho} ap sajqised ‘sajuejstio> souoDeper asroeNsqe uepand soTENd se] ap saIgeisa seORayeD wa salquorsep> usu 4 soiqiseuy 2uaurpemred s0is9 ap adey oIpAIs> v SOpHEWOS sodns3 o soieins soy ep (aqusiosucout 0] ap ssuop=sayueur f¢xbap anb mu ‘aquo;osuoD ean Te ayUDUTEIaU Teuopuant onsanureyoduuoa ya anb eX sou ‘apisuos saxyiruns soralgo sno v ,zeoyde, vxed seorSojop ssodut onz019 10d ou anbune “Sapeypoytp ser 8 odures Top seundiostp soy ‘orqumes Uz sar Jap seanpuistpered ua wore as [e) 10d “A eioeoys ap ojdurela Uo asopupurTOssuER sowrsuaye sou sofep0s A s2usuimy seouare we upjoebisonu = uo}oewxoxde Eun Una aproximacion a la investigacién en clencias humanas y sociales todol6gicas para el abordaje de la investigacion cientifica en ese campo. Conviene por tanto aclarar desde ya que no nos propu- secortido exhaustivo por cada una de las problemiti- fentes al campo social, pero sf un andlisis introducto- 30 de las diversas téen cas y promueva una vigilancia epis sobre Jas pautas metodol6gicas que se instrumentan a efectos 10 descuidar el contexto en el que éstas se desenvuelven, ropostiones rauridas 60 ‘eamente observ pueden aponerse Bles de oherenci ogea, sistent our, 2005: 260 2) Tras el Ser: la buisqueda del. conocimiento perfecto Vamos acomenzar por conceptos epistemologicos bésicos: cuando se propone un andlisis epistemologico de tal o cual creencia u opinion, zqué pretendemos sefialar? Que se reflexione y analice cudles son los fundamentos sobre los que se apoya ese saber o esa opinién; es deciz, como se da razon y se sostiene esa creencia u opinion. Dar raz6n quiere decir justi- ficar argumentalmente por qué sostengo lo que sostengo o hago Jo que hago. Fsta ha sido una de Jas preocupaciones centrales del reflexionar filos6fico occidental desde sus inicios, aunque 0 prereee ‘els epistemologia ala metodologi yviceversa haya recibido otros nombres a lo largo de la historia y sélo iesde comienzos del siglo XX, fundamental- circulo de Viena en 1929, se la conoce bajo la actual denominacién de Bpistemologia y pasa a constituirse en una subespecialidad de la reflexién fi- Toséfica, No obstante, el tratamiento de esta problemética la podemos rastrear como cuestién de primer orden desde hace al menos veinticinco siglos atrés. Podrlamos a titulo tentativo situar las primeras discu- siones sabre esta problematica a partir de los escritos que nos legara Platon, fundamentalmente a partir de sus'disputas pensadores que le fueron contemporéneos y que ustedes sin Guda han sentido nombrar, los denominados sofistas: Protégo- ras, Gorgias y otros. Uno de los problemas que aparece plan- 'y esta directarente vinculado al asunto que nos ocupa podria formularse de la siguiente manera: :Es concebible un Conocimiento que trasciencla el parecer, la opinion o la convic~ ign de cada uno? Y en caso de que sea posible, zcémo se en- tiende y justifica ese saber 0 esa prctica trascendente? .on se propone dar respuesta a esta cuestién y acaso por ello haya est da o el programa de reflexion epistemologico en el contexto de la Ta esencial y radical unidad del Ser, y lejos del flujo incont ble de cambios heracliteano que da por sentada la realidad como mudanza permanente de todos los fenomenos - incluidos nosotros, claro esté-, cuya manifestacién préctica concreta es perceptible en Ia propuesta d ide todas las cosas, Platon propone et conocimiento sélo a partir del hallazgo de ax, esencial ficial que sélo repara en las apariencias que verdaderamente 10s define. Propone, en definitv Drisqueda de lo Real, lo que Es, oculto tras el constante 8 uozey 81 TAX 4 IAX sof8is so] aqua jeuowepuny vdeo ns ap ap eurspour PowaD eI “uoHe|Y sod epemBneuy eNseeur eoUT, vse opuamsis £ suejepe sy ‘ermumde anb ye oo1S0yo1 -sida oyaoud [2 59 je: K souoDesuas sey ap epeuozer -sti09 zy euo1stodad anb oj s9 054 ‘3yqemnt soueuntad anb of -peprsraarp esa emr09 o: s9 ap muted e apjey £ soVaigo A soyains 9p pepmiqemnus & pepis “1eaIp ] epudpsen anb ouvepaurmbre oyund 0 oa} ‘owat nj im e swede aqap pepyesinanm ej v aridse £ oun epeo 9p word vj 0 sepueysunoi spf ‘erouatrede vf ‘esta ap 03 spur asxmmpsut asrmynsuoo & ede anb oqo ‘oqur 0394 9 oneweuazes jo ‘58500 Se] ap [EIDUASA Jag Jo BPA anb sep -ueede ap opilai asa rauodsen ered sowaey ou19s s99u0}19 (sauowsed seq £ soralgo prinay & pepmiqeimur alge ap ateosar sou nse [2 10d ws0> eundie © emUsSy ‘eapl “eusiog sypsaurer)) ofaqey, age omaye ua anb reuse sowsondssp soureysa “uoHR © On qUrED Uo 1S eeoor -ede anb o[ ap spnap Terouase sag un oseoe Avy? sepAepoy sae rag 1495 [Pp vroUDse Fy aTPAAT SoU anb yITe spur oonpOdny uM. epey aoarede ab of ap ojaa opidm ja xauadsen ayqisod pres? ssexo8yj614 ap bist ap ojund [e opoUr oxo m oum ap uaUENS 25 anb sojjanbe zod oatsaons oj ua epepmutiay 9126 “UupiqUTe} ‘Sou “our 0 spur f ‘sour; so\so uz epe|nutios prepanb epnBaid eA sepnp sey upnfims jeorper ugpersasse eso ay eprajea ayqepnur ns ap £ va ap aired uaiqure, sa ‘eye aye auanap as aquauresisard anbrod atonao1A A exSo}oporeus 3 8 Bojoweretes eo ‘sq anb o[ ap woeng ua 21 9 emfeur esadsa ese renouad ayqisod are sete 2p Gos Saves so} Sn soaied 317 “SaueBOWON epuOND ‘V9Ig A 'sq anb 0] ap ewan wap uauEUra onb s: -eduwo> sopeimnsez sop exgey ou anbiod ayqysod pres (auiopsidg) epIaA eur ofos oBrequua uts ‘(oun vped ¥ avared A anarede ‘anb o[ uo ojwauepuns ns uauanap anb sejjanbe) seypnun z3qey apand (vx0q)) sersuzam uaig 1s anb ap uorrsodoxd e] xa0a;qe3s9 anb souaur vpeu so aoueoye ns X ‘ajqeynumut 3 ins “anb of sen orqure: 7 Yepusasen o rexyauad e Bpnp ug gadxTes[e ns sa tena { ooSojomayside eurexBord ayso epunde anb y? 2) wont eau e| ap 0 anb of 2p omanaapoueo fp snsaaap 4 wpuatrede exaus s9 anb of sepep08 & soubwuny eau us Uo Sonu» upineuuosde oun, 2300 caso void) on ue opous yp waiboe 2 soust pun Souopeewcwies 0] 29 ovGu04 {ay rved ano ap osevuaso one whey ond oo ‘pean 2-spanud eon ne uo aniwerges psooid eae ‘quouxcou0o 4 pepsen op Bioanpasd ‘pout od duu "yo! "W}e 850) ouemise ak joe cpueuldo“sopeunpecue ‘peeueuiod uejgey enb cy uao onan op aeGuED e1aneo1A { eBojeporeu oy # ojouayide e290 | 124 95 enb op uadeuy 1 uoo epionauco oso upau fs SCURLY (een Joe ORD | ve ved Jofew uso suio¥n sod 'enb 00 Soyande ¥ eoun 69] uBsopeouo® end 8 cosy © sezveqa 0 oa:0uDy courte soy eave once Cee sopzaicey sclgo 60 9p £2 "pao a 0 ipo setep0s A seuetny sesuoys Us uosseBpsenu! |B UpIDeUxoUdE BUN Platén, 1978 Para Platén, la “salida” de este mundo de Jo aparente, donde todo esta en permanente transfor ‘eras sombras o desvasdos reflejos de lo Real es Ia esencia inmutabl donde cierta aptitud comulgar @ algun 1, cierto privilegio que permite con la Absoluto, parece jugar un papel preponcierante para que sea posible la percepcién de lo que Es. La fata de esta aptitud, a otros, en cambio, les augura un des- tino de esclavitud. Sin embargo, para su discipulo Aristoteles, las vias de acceso a lo que Es comienzan a tomar la forma de un método 0 instrumento (os latinos medievales lo denominarén Organi humanos dotados de razén pue~ den hacer uso prictico sin apelar a procedimientos que rozan te método se compone de dos momentos diferen- tes: por un Jado la intuicién y por otxo, la demostracién. mes parcepcia sense, se produce 10 que tamammos Sooty i repeteien rents 00 actos de memora desarrola ia expe fonca, puss un nimera de eoverdos o actos do mere cone ia, 9 su vee -os dock, aft el universal exe “ono spor de fs muchos, abe es une 1 rte cel atesana en la esters 02a 26 ‘ea epstemoiogia aa metodologia yviceverss ‘aplaniearos chore la explicnGon quo ya hemos ded, un immer a panouareslogeaments indeerninabies se ha dotnico y oes rooting esti prosente enol ala, pues aunque el aco de pereepaer ‘tof parclr, 2 cortendo es universal, hem. oF el tinico que nos El silogismo demos proporcionaria conocimier siguiente forma: Todo hombre es mortal La premisa mayor caracter general y seré verdadera sélo en la ret producto de una determinada acumulacién de experiencias sensibles de las que Ta intuic como expresa el pasaje de “Aristoteles precedente, extraer o reconocerd un ra el caso, el atributo de mortalidad que es inherente @ los misma aunque no independiente de los sujetos que la portan. La segunda de las premisas (Collias es liombre) tiene carécter particular y es resultado directo de la constatacion de la exis- tencia de un individuo cuyo atzibuto univers de ser burn. ia consecuencia (C cierta en virtud dle la certidumbre de las premisas que la pro- ducen. Mas alla de las considereciones que esta metodologi suscita, y sobre las cuales no vamos a profundizar, es de d¢ tacar gue en el contex josofia occidental es éste el lee a eT ANTE EETVAVAVATAT TAA AAG ‘ogee ap uoponpoxd vexed (sem sepensap2) SEIT seaaml zeaoword ap pupyseoau esontaduur ¥] ‘010 10d 1 6161 "woes “op 1 ous zon 9999.08 Uo yp 90) ou “quo 91 wposGyeps 8 SOURED OU | soot te goa eure pou ub SOHMTEGLED ON capaidsep op oubip 689 & weno us 0600010 Un UO> Me or ou anh scl SepUnya SPU eave oa ona 6 e102 cog ue wedso Ouan U8 53 1S lourepow opumur jap SHOPEPUNF soy anus oprpuane owapummuas “eynjosqe CRUE! oP soradns casand wumso as anb opesed ua @ yeorpex eonHD wt ‘OPEL Im sod : fax ozepzsuon an soysadse ap zed un up suzouR ep orsinb fad ‘ajuanoop 38 20d ap s2 operp festa TH sieevestanapsaseoeeaa Bseeeceereeseeceeee eo. wees Sa a sepaues 20) 9p Seuip s2unda3!08 £2 ofa spun s209s0 5 ep seUDc00 FET ypu & overpau-u Seu of ap uopdeniod wy ap sgned » sepuoroyuy seuneyned © 350 tp eopopaidord sns anue £ sojalqo axquo sawuesuo> SeuOPeTPs rposyqeasa ered sowpoy ,sornd, So| ap woHeALASGO Bf © aUDUAT pao gorousye ow sod uoreyfey "ep ayea ‘eweustiadso r08ts opwqap [ep savare> sod uoreyjey sazopranue seysoncioxd se] SOPo} yodsrad ns apsep ‘anb ean epiqe vy ap opeuozex oTUOWIASS! Je atuaUTEIsENSS asreuse eP PEP sronaots KeBoyoporaur et ¢ Boruc yds im onan sci si ata. rican eooou e] syuaqfes eoRs|PeID ouOD ypu anb Zaqus AP YO SSnpord oporgus un ap ouesrp TEP pepriqesuodsex ‘prewoy ‘TeuapRoo wAnsyno B] ap enssayerls TOU “uaa f@ 12 OD{FAUD OF redx v] ap OF oaysuep oporput un ap ugpanaysuod e] epeH (E speprurepour ef aio) 90] 8 gtaour anb ‘opin wodord [p osnugpr any anb ‘ands sonnsuoo ve exed 80 ap sootfoqoaps 2 S021! “os oumue> fp ou onbune 9 aiqwoy oper ‘TeiBayuy OpRUES uN UO EPH fe ojalgo n euosiad 0 woods [eno o 18) ered qe osmose ap wa wan PATEISUT O EPEYES 98 “9 0 foe oquanupouo jo ered apuayard op amb [esiannun 298129 Jp ua “oor oper PrauTUOVOP 25 PepRHBPOW e SPP vonb of ap sauiany saquapansiue epop wis uOIEDUTUaIS gub of 3p ogedat 2350 W09 sInyou0d exed “mastsUT OFT uungsndg e| v axemete anb ooryauap opanatpuardwsa zombyeno v sepapoke oqaP ‘SP SA Tae yap ewvaquspou> ap wunzoy epor ered opyfpa Bpuetaid 25 are Ge vretmonred wo eurydiostp yeTo o yes v ekmede ou anb OP “ORI woo qe “Saptaspur sauoruido & seuorodaorad sey ap wouapuacsea Fe TEMBER) soroago v aoauo souras an opemat> opoipus sous sojepos A soueuny o2yousp ue upIet 1 upyoeunxoude Bun ‘Una aproximacién ala Investigsctén en clanclas humanasy sociales 9. Ni hay ni puede aber més que dos vas para a nvestigacén y al des- nerto de ia verdad une Que partendo do @experianca y de los hashes se 22. Uno y fo métode parten de a expesoncia y dae nachos y so apoyan ital una fue no convene she a 7, Spates solamer En todos estos pasajes citados e¢ notoria I Aristoteles y a la via que éste propor miversales, claves de su sistema Gata de D. A. Larataga a Barolomeé da Muto, 22.08.1808, arrataga, 1985: 11-12 el criterio de induccién que ropone Bacon no aspira a generar universales de este tipo, sino a detectar y verificar la existencia de otro tipo de univer- E Si tomamos este eer sales: relaciones constantes entre hechos y propiedades porte. perspectiva epi 7 eile aur os propone necientes a los diversos objetos de observacin, que precisa- mes constantes y propiedades fijas en vir~ tud de que ponen de manifiesto las leyes causales que ordenan s0 la sociedad: ¥ son inherentes a su or- rac Eno generar un discurso cientifico que de cuenta de rlaciones estables entre fenémenos seleccionados y propiedades que son inherentes a los objetos. Solo a partir de un saber asf construi- do se podré proceder a clasificar los objetos de la realidad a subyace; condi- os de predecir, en base a ese orden “descubierto” y cadas similares condiciones, determinados comportamientos o caracteristicas esperables, ya sea para afiadir nuevos ejemplares “raros” 0 desconocides a categorias taxonémicas preestablecidas, redu- teresante que puede serv que busca xamaso Antonio Larrafiaga, primer cientifico modermo nacido en esta Banda, quien traté de encontrarle un lugar a especies animales y vegetales del “nuevo mundo” con la guia del monumental sistema de clasificacion taxonémico de las 20 a a RRETTRRERLETRATARLK TLL KL TTTEEELEURERVY -u28 vf 0 zoUre 1H? sooneUrayeUr afenBuay La Oy}:959 9389 TEM;eU ©] opo} ajuaureansaye 1s asrejumaxd agua ‘apze}6q0 ON “epiqe> auran ou osoreze of apuop epeuapio anrauror8oy jemyeu minjwo.o wun ‘eo casa ‘ooneuraieur afenSuoy ua pose, yise ezapemyeU Yj anb auansos anb ef us oayes) ap upssoxdd axgaygo vj epenape anb spur 59 oyaiuos ays9 apse -orapeprea =pojaid ja aknaysuod ajqeansuaur £ ajqessio 07% anepax pepryn waytasaid anb -o1a{qo Jap uaensqe as anb , 50} -ep, SopeUMOUap So[~ soyadse & “pur ns veo pexSonur 2 yenprasput 303 10d se/p sonseNU BSE AILEY inooaad vy gxvaniap snbe aq ‘s0fe] SP) 9p unoenbuone ai on Tepwrodns epustiadxe eum auodoad sou anb opeuapzosap K euoyseno ‘osiadsyp of apa pq x08 v resed vexed (6g <2 v] ap epanbang 195 ap wap 0} -vorunouod [g ‘Testaarum aoueoye Uo w2a402d as anb outs (128 “Bapiay od opypnye wy ye “e8euee7 ap [a 0 wreZy 9p opmeg 1B) seqonmed osto Jo uo moe as ow anb Zapeea un PIPL anb sjeuoy sounuo$je 2 sepezodronn ered semsared ‘ssansoqa Kmojopoiou of» mBojouorede & 90 s0is9 € & souaunguzay Sof ef ua ardurars apsap @ ueye anb £ ezapemyen edoad epuepuadeprant ‘up| yutiqnosap oarser8oxd reUAHIO sojaosTTY A -05 BIEVER 98 OU ;peprUIapoUL B] BPSP ONIRL!DOUOS ap OT -onpod vy a00u09 anb jearpes on8 Ja saouoyUe jabe Oy] ‘seoyppadse sayepos & seangtod ‘seanonpoid sopepisaoou ap praia uo peprear vf auiodum anb 82809 ap opeisa ja medepe auauazuarajard £ asreydepe exed 96 BA §uapi0 289 ap seppuENsasuOD sayqeioxaUt sel e asTENDapE ered vas ef ‘femyen opunu DEAHOSGO Y] BAIASAL SOM anb souoweriea sp peppydninu vy syusurearsaxSord opuat> ‘sofeooe A seuewing seiouoo uo uptowBnseau! a # uoroeUIxoNdS Sun iso us oeied asa) oyelns jo renjpoyo 9p wy aR WIG uy anb pepryear e] ap ayooaz un oprewoM ope} Wa wats! ‘eno 4 ugprsodsip wun ‘ono £ oqanmeyodusos un ‘eno £ a1 -adso wim agua uenzaze as anb seuopunstp se] 'S9 035% “U9! -eogisepp wun auodoxd os opens uvayueld as anb seumajgord sot & sopmey Soy ‘eB9j09 un woo opuBH ~nosip ‘Oysta eA eBeyerre] ap ojdurafa ya uapronsay ‘sane ap sopadsa seno op uan3ugstp oj & oarona im e weorynuapt anb soyoadee soqjonbe opuepeues ‘anreiouSr je eyasreaydxa ap ons -odoud ja woo epresoqeye oxresaoau pros amb ours 1s tod ap epep iso ou ‘owe 96 anb examb ouroo o ‘,pepraazana, ef aust suapragl eae ap anadse eno n opiot un “ejdurst> sod "409 epuaioRp ns apesreondie eqop 4 oarend un ofa spurel ways “fe woo soureday sour oswoe Js ysv vas anb opnq] {soxfou sox ~f099 ou10> 1 S609 ap soureeN opuENd Ime ‘seraUuNd e seuang ap opzance ayse aygisod ajiauneanoaya ¢9 ors? oxo s@ 10[00 18 anb & oatan> un s9 os9 anb ua oprame ap sopor souisa anb u9 eprpaur e| ua ounde eusoqqoud 2999330 BEDGaP ou opersumura aye -048ru so an8t anb onion 7 coum BORON v1 2 oDcambaut 69 s00189] sex sopeqe: TEU soya{go opues p9[02ar oauMIG UD sayHaLT -corfojouaysida eura[gord ousTURLE smu ye wBuodns ugmoejosar vse amb uis { ‘soureloz0s se] ayuauadunss onb exed sye upyse ses09 se, anb ‘ayuapuasdios Pepmuafir eun uo> ‘uauodnsaid soo18o] seystan sod soy ‘s2 oysq ‘sauoTDeTpaUt UIs Opep FISe anb OF &1 sum ap “jexoduray ‘up;odaoe eno) ayusureprdyr o exqered ¥] ap uorisoduroosep FT oonogpip ousodord un woo aweseyunag -ajuaureyerpau elonso1n k eBojoporus a] »eiBo}oUsts e190 % soyse ua 208s ap seurep oxd & somusnurejanbye soy oy 0d { oysaqgureun un ap wyen 2g ‘Shi-zo0e "dew "weiner ue BEETS TEDIST SONS VETTE J REC SOPIESUOE SOIT YOST Y OSUT UTIINGST WU SE op LIE 9M e DOCU OME sofa K ayqoy seus 204 peo jepos & jerajeu opunur fap yenwoumaysur oqr=RmPOUS ani epxa ‘opeprosuos & opeztrerpunur ‘asrentdeo woponpord ap opour Jap oyfoxzesap oidoxd ja opueno auauresioard ‘oy “pue_ oEpEpOUOD ap uooMpord e| ened vuuoW Uo eHOIALOD 2 A Tenuad upmednooasd wise XX O78's fap sordiourd e auoyax onrBoy ourstanisod yo anb ‘Sectors ‘reueTX9 Bp 69 ON, XX O18!S [2P- eoiS9jopoyous up!sez}]2ULI0§ ET - TE soquanaquas So{ wos uBpeN so] ap OpUNUE qe opeuguos & eoypuap esordw vt ap opedajex epanb anb sefoj0s K seueuiny seioueo Uo upleGgsonu ee uoIoeUIOXde CUT, Uns eproximackin a a fnvestigacin en olencias humanas y sociales ningun modo es antojadizo, pues obedece a intereses, vs concepciones, objetivos, implica intervenir, elaborar e i construir un tipo de ave, comportamiento cualidad que no da” de antemano, sino que fue "tomada” con comentar cuanto mas se ha de Jado y nos adentramos en territorios mucho jnculados con la ciencia realmente existente, y s ‘supone que es la curvatura del espaci por persona un indigena Yanomami, o a qué debe st yolucionista de la seleccién natura. materia ya superada; pero s ndo: desde esta corriente de pensamiento se prete elaborar una estructura que en tiltimo términe emparejara emunciado con la realidad a efectos de que esa comparacion constituyera su garantia de verificabilidad, El discurso, luego de descompuesto en sus partes atémicas constitutivas, remitir- fa directamente a lo “dado”, esto es, corresporderia, de ser verdadero el entinciado, con la realidad a la que refiere, 0 se demostrarfa falso en caso contrario. Esta contrastacion serfa posible puesto que la referencia puede ser aprehendida sin mediaciones de ningtin tipo, sélo el sujeto frente a su objeto tal ‘cual es: la negritud*de cada cuervo en p ete. La gar rantia de toda la construccién cientifica posterior, y Io que pa- za los positivistas I6gicos distinguirfa a los enunciedos cientifi- cos de los enunciados metafisicos 0 pseudo cientificos resulta de esa correspondencia basica que se establece con hechos de la experiencia in-mediata ‘Ahora bien, una vez cuestionads la posibilidad de este vinculo directo y sin media 10 y su objeto, y ‘ela epistemciogia a ia metodotogi yviceversa iad. constituya un criterio para 19 de un enunciado, emerge co- ico de primer orden indagar bajo le otorgar garantias a un enunciado .curso-realidad exterior a des. Si la verdad de los qué condiciones es posi 4 una teoyia si la correspondenci la conciencia presenta tales dif se entonces qué otros ppara brindar esta garantia. Esto es, Je aldlacién o corroboraciGn que igualmente den finbilidad a un enunciado 0 a una teoria al cabo de un proceso de construc cion semejar ‘Podemos situar en este gio 0 repl blema dela verdad cos, el nacimiento de otra manera de hacer epistemologia. se fratara de Ta certeza o las garantias que provee o bien la experien fa raz6n, ni aspirar a prescribit cSmo debe aprehen- ‘pjeto, proceso 0 fendmeno de manera incuestiona- ble. La concepcion que emerge desde mediados del siglo 1% aunque pueden rastrearse precursores desde mucho antes, , se apega menos a formalismos de ra a entender, dada la samiento del pro- des, que aro, los métodos empleados, pero conscientes de que éstos aseparables de Ia operativa pata producizlos, de sus con- sus objetivos, el coritexto institucional en el cual se inscribe. HTTG OR UUUBAVUVABUERETRERRERERERGET » ind vj ap savn v sopeosaq] zeqHLTe apuesaud anb ey e muysIp A mop ezayra> ‘owrersayie> (ois sozuoyua osuaid) suns ofa ono Jp oprnoerp aquoursniosgns ef opis ey ofp rod & ‘sen ~osqe sazquinpnias sey[2y apand uozer vfos vy ovoduzey ‘esate & agos wed ap ozon Ja sourearasqo ‘aquauraydunys /opuend o8an/ we sopour sosiearp ap venue anb sowreura|e sojs9 sopoy ap ooBIaT Bap zed B wODIMNSUOD wu s9 UOPdadiad ef ap ayuEyTRSRE ¥f “Tend OF 20d ‘soTENDDerSIUT SaqqeLTea ap ofoyduzoo op@ques un 3p uoKuNy ua sounqored :seuana sepnunsar ‘ug ‘312 ‘soydaouooaid ‘sesoraqur ‘sauorouay np “Sesoyowosuas seureRsIs admpour amb ofoduioo opoy un ap aized ueuroy & euana ns sod wenjse ow sopnuas sonsanu anbiod vas ef ‘sapeprmutoo & sojalns anus saiqeiren Amur & sopapedun, uos fas somsanu anbiod 35 BX "ei sod epnray any eounu 2p yadxa ¥] ap pep joane Y‘S0D18o] SESH ‘waoeg sod opuesed 4 uoneyy apsop souom ye ‘pepuorayue Uuoo soyoso]y sosoraumm openrerepe uesqey eA cWO> (212 ‘ounsne810 ous pepanos yl ‘semponnss oulo> cosmuared ap seuiyste so] ‘jog ap oonuo}e ojapout) pepyeax e| ap soarsuazduos jepour wauodard anb -soa1x9yeaur ersuandaxy t0>- s0xdaDu03 v amjade ye soogyusta soy uezyan aywaumenngey anb osmosip [P Wo sour>aponut sou opueno sasuoue preynsat ajqeuonsan> Spur oypnu fooyueIa opumur fo uo> ueUOTDeTDX a8 ov0d wey anb 2999 ouo> sojduiala ered une ‘ajquuonsen> owanxo uo 69 a aIS9 OWIOD SOUITA BX ‘CUNO 0420 Bp TOPPA OTe w IMGT aed ap oz0m un 69 o182,, bap & esau ef augos ued ap ozo un sauod ei2e rouse of'ap oans9ye o1ad 03503 ojdutala up, TequaWo[a 'eaRTUBAp ‘epequne /s ua wsdd eI UOD IBD ¥ BUD mezuocue yapod owing 1g “ajqewseiuoour @ ourmya] aquaur ~emosge wy196 one) sod £ “oBje asa uo -onbynudts wigeyed se anb azany anb of vas- aptodsarzos osmostp Ja opuens (0s -s0oxd ‘ouamouas ‘ovelqo un) o8fe ap o1apepzaa exias osmoemp esanadin & eBojopoieu ef» yBojowsreide & 0 ov 9) ou wa anb oxsand ‘oun anb soy ap ara welea anb sopepunura soy xeredas 3 vy v asteoqe aqua expepa ne “open oT9s o8fe org Puro} 2€ eusaIStS [> OPO: 18 ap anbiog Zanb 104? “opumur jap voxoe opemunua fay apand amb -sepourzanu seuoz urs- pepasey 0 pepiaa ap x0pea j@ exapysuod A anastp as oputens aoekqus amb janbe owio> ,pepi2a Bf op ewusjgoud,, je sourrayax sou sony Jeddog ap owssjuoresjey 13 — t'y o1ua}u!20uU09 ap * s0yansysu09 owod oyalns 13 (y repre -sojsuen exed peprfear ey arqos musazayt ap eye 9s opuend auodsp as anb ep ojwsumas rolem je opuars entmALOD ~eapeoper seu awraumeiouaod A alqnay spur apraureasuZ}T oy sed 4 souedns euonb os anb of sp eprigs sousur oysnur aysend ‘oyalgo yap uorsasdns um 0 ojansezejdsep un opou undurs ap ozed ‘Tesnyqn> £ conod ‘Tepos 0 eseoRojourmysida sozqump ~piso sepipuaiaad se] uate opuens epusp el e Jepedse ary anb o| $9 nb? suyseno wun ua ojsourpumse] “onapTpou -00 Je seyiond sey sanbuexy sou epuersunonp zembyeno wo aonb posi un xiquosard { revasyp oyisqdoxd ns a “oiqers onnalgo un eh admnsuon ou sy anb 0] repuayerde Js wBoomarstda gnb zod asrenmfaid eBuequco anb saouowa ye aq oeurosde vu s2peo09 & seueuny saousis us Upioe6i/2A Une aproximacion aa investigacién en clea humanes y soc inferencia intelectual, dado que es imprescindible al menos experimentar la presencia de un “otro” para construitse y re- conocerse como tno ¢ individuo separado de otros en un con- texto de interaccion situado historicamente. et nito | conan a's! mismo eee otorne ch QUE ‘de vonetisarse dol apurtal alent al rargen do las iy gran merida, constuye | Metieu, 2003; 24 tee deberfamos concluir, coincidiendo con Pop- imas para el cono- Entonces que no hay autoridades y garantias humano, den Pe el mejor de los casos, encuentro, pero no hay criterio alguno que indique cudl es el mejor camino a seguir, ni tierra firme que nos ampare, excepto detectar las fallas de las conjeturas a través de las cuales pre- icarnos nuestro entorno y sustituirlas por otras. puesto que no propor- iona garantias la sola razon y tampoco la inferencia inductiva a través de la experiencia directa con lo “dado”, motivo por el ‘cual Popper rechaza la propuesta inductivista de los positivis fas légicos. La dnica via para el conocimiento que concibe 2s rroponer explicaciones conjetureles que den cuenta de los rogantes ¢ inguietudes que se nos plantean, y la xinica respuesta que-obtendremos ion de que esas explicaciones funcionan, provisoriamente; esto es, dan de ser, desde luego, absoluto) de diversos esta Esto es, conforman nuestras expectativas y habilitan predic- ciones adecuadas de acontecimientos futuros. Esta conform .d duraré hasta que se choque con nueva evidencia que cues- yy refute el aserto de estas conjeturas. Este choque seré sin a ‘ola epistemolagia a la metodologiay vceversa duda contra “algo” que resiste nuestra explicacion 0 deserip- ‘por tanto independiente de nuestra conciencia, pero resulta imposible ir mas alld de esta constatacién. En efecto, tanto en su Légion de la investigacién cientifica (Popper, 1980), cor Conjeturas y refutaciones (Poppet, 1991) sostiene que €l conocimiento cualquier conocimiento, ‘no s6lo el cientifico- parte de conjeturas que pretenden expli- y der razén de determinado estado de cosas que nos in- quistan w ocupan. La inspiracién 0 las as que nos llevan a conjeturar una determinada explicacion pueden tener el més variado origen y son empleadas cotidianamente para resolver todo tipo de problemas. Lo que distingue a la conjetu- ra que eventualmel imiento entifico de otras conjeturas de us0 ta deberf corroborar de manera rigurosa tanto su eficacia como ‘su ineficacia a través de predicciones que, de resistir las suce sivas pruebas, Ja avalarian hasta tanto resulte falsada apenas rnueva evidencia demuestre su ineficacia 0, cuando menos, su inadecuacion parcial a la hora de explicar ciertos sucesos. Una vez constatada la falla predictiva de la conjetura en cuestion ~ Jalsacién-,é3ta necesariamente cleberé ser descartada a efectos de franquear el paso a otra que dé mejor cuenta del problema planteado. se va constrayendo un camino donde nuevas y mejores conjeturas progresivamente sustitu- yyen a las anteriores, menos abaicadoras y; en algén se defectuosas. Este trinsito a través de sucesivas conjetun pone para Popper una ganancia progresiva en verosin pueeto que la subsiguiente sélo podré ser aceptable en la me- precedente. Este sucesivo trans! Tunas a otras nos acercaria a la explicaci6n correcta, aquella que acaso, corresponderi plenamente con fa realidad, aunque nunca acertemos a reconocerla como tal porque nada nos lo indicara de manera decisiva. 0 ‘uns eproximacién ala investigecin en clencas humaneey sociales asiago grande, ye cue ‘siete cuanto sete nooks cevact dela seqund cata do Galea Gal 2 10 se empefia en sefialar que las manchas solares jes a simple vista, y segin el propio testimonio el fenémeno en efecto lo exa y Jo habfa sido. Lo jue no sesultaba igualmente concebible para todos los integran the de esa cultura en especial era que el Sol pudiese estar ma- ‘calado, la cosmologia imperante no permitia suponer tal cosa Ge astos ubicados en Io que se denorninaba “mundo supralu- fo de figuras esféricas ~el éptimo geomet | sapuestamente dotadas de perfeccion, Esta cosmologis, Fe antiquisima data, obturaba m0 la percepcion de objetos os uros np identificados, sino Ja de manchas en el propio Sol. No pasta por tanto con percibir, sine que es preciso tener Ia capa~ cidad y el atrevimiento para romper co ncias naturali- Sadas para poder atribuirle cietas caracteristcas a un objeto We i, Hasta tanto se P ihtbo que inventar una explicacion, que tel parece no res nayor andlisis pero conforms a los contemporéneos la ints teceanente prolongada interposicion de Mercurio entre et Sol y los observadlores-, para salvar la creencia fuertemente arraiga- da en su perfeccién. “Bor qué pudo Galileo peseibir el fensmeno y concebir ‘esta macula ¥ no sus predecesores? {Qué quiebre le permitic reconceptualizar el objeto Sol? Descontamos que Galileo era un cientifico excepcional, pero estimo que no fue sélo su excepcionalided la que te Por pefno esta corjetura, sino su relativa desvinculacion ~suya y 1a de sus contemporéneos, recordemos las citas de Bacon que presentamos anteriormente cvestionando de manera sevens 'S rrdicion que le precedi6~ del condicionamiento producido 4s pe a episternologt # ta metodotogi y vice smo} y en proceso de cios por una cosmologia heredada (geo eentroversia y, por tanto, del peso relative de los pr actuantes. Tal vez 10, Bacon y otros fundadores e impulsores de la modernidad ereyeron que ferozmente cxitico de la tradi- Zba en inmejorable posicion para la tanto del pasado, este mismo impulso cion medieval, los col fritica radical de todo condicionamien como del presente y del fute especies que inteleccién fa ces denarenio ol vordacero para dest y cia 0 ‘ES .Nenonts dar a conocer los fdlas mos. jenan a0 Kandemente op la isa natuciza de a hora oe an espe & vayoo, mezsia su propa nat snob, goa a causa de daposiaces pat empa, 08 § Someron con tes nombres, Se a ogneewuanta Co Seren de aquaios a quenes cade ia, 8: ogon hleran a un sc sberte que e expiits humana 28 cree net y cat goveroeda «6s. Edstenabin fois qe powonen igi dengremos con el ome doi st gadod e ts nombres e718 Ue i comer rat poe enguare pao ol sat 6018 | Sota ‘aa vigor ea por cue Mee = au aured euro od sopesanene sonnalgo ap sod us © A euerpnos zemoe ‘Tomo ‘iaannzad 21 onb ropednooard £ uprorasur ne PeN9 [ep [eDOS onx=p209 NP Ua opanb axed “soueni0seg sojop: 807 “optreursasep 0 opuezou ‘opuezopeaaiqos ‘opuy) PP @psep souranqaouos £ souremgmiod £ opxanuos NS upe}so aldurars saxofea someon ‘seta sensanu “epeim ensonu sour anb sommuapse ap pepan anb sepeptumiodo ap pepy 2 ‘se oysg ‘qamrapwauewed ue aa eaRUyT by w P SOULE 0 seu pep SoxOsoH ap prey Ten of opoy -ssuODNDG ‘salojea uayRusuER sou as ‘orfouresop onsanis "© igo somos jena Jap uoBezTE;DDs ap osarosd atemp upyquie, ‘ssuopenzatzo vozeuT f so8sas austid wad ‘eisexaunsompr oydoad jap squouz ~eut10j epor anb rpe osppard 89 “ojquosap offe oura9 ous) -ewSop ap wu Se reuo$ard ins ume “anb ajqnnosepur 50 ‘owsgemfop o1seoatr u hur semp semua sey ua reuyd vorpeutiey ej anb oamsos opuen> uyny ap oarueyd peo APEX [2 Woo opranae ap our 0 souraysa ‘epuaNdastoD Ue, 1 Seistahisod soy sazos “ons ens anb oanise 4 qyns spur oyom ‘ouenso7eq onase fap Pepremoe a1qeiou ef se ap ‘soorBojouraysida couy uos woe: ‘pistons Ua sosioaud Amur 128 & oquenampou0D ap uigssonpord 2p oseoord opay ua soxreuororpuo> sesa amu Osppard $9 "Ug%> “Pindure ap eyes ‘amb aquasard Amu sou souton ouzajur soysa v sowap onb seysandsax se] ap -@pul voDeMdure peorper vs oseoe “ozerequrasap aysa ayqisod v1 9? ‘oqunfaid aus z04 ns © X Soutog ‘seqp9 10d agusuanoupysny sopomyss Su0 aITAUEELAeTOXALT SOULE}SE SOxyOSOU sd X saueuorrpuoo seyso ap ozerequiasap P apoooad ou ‘apuauieusld 2 ~wauepewTanye ose> [a 1 oad 4 2epa1ep exd woo ~¥a 2 peppeses arqepnpur ef rewozaz osivaid so Kopy n epeo sepewusseuss & sepecs) ef Sopshuar eyo ‘s2ueh k saqesounuussuneeuBeU 0 sei 31004 4 "pos we 5 80) an op severe BE ‘speumuocur eo Be "opyaisuas ya enBuo| Bum sa s0re908 A seueuiny seouay9 Ua Uo}s06 no} oF © uorowunxoAde Bun, Bo que nose en el EI mundo de a pique singul fn sus estiatos mas profundes fo sigua siendo hasta al Castine, 199828. Es en este sentido que pasaremos en lo sucesivo a ana- 1 posturas que incluyen, de una uw otra manera, este condi- cionamiento a la hora de considerar no s6lo qué somos capaces de percibir y concebir, sino también aquellas preocupaciones 5s buisquedas, y cSmo seremos capaces de ‘Vean, a titulo de mero ejemplo, un articulo de divulga- ion cientifica lcado por el sitio observato- rio@unesco.org.uy , el 14 de agosto de 2009, Informative Se- tonto (SMS) a so of 0.09% das Que ie Sg teran mas cogures qu as lamadas "No De ta epiatemotogia a la melodologia y vieeversa Nuestro coinetido no sera aqui el-de evaluar Ja perti- nencia de estas observaciones e investigaciones realizadas en “a, simplemente quisimos 2 través del ejemplo que nos atafien mo- ronan la perspec lizada en una situaci6n histérico-social determinada, 4.2.1 Nietzsche, el precursor solitario [Antes nos preguntabamos que serfa de este persona a In cual se la despojara de todos esos atributos que Bacon de- rnominé ‘doles, precisamente aquellos que nos constituyen co- mo tales. Confieso que'no lo sé. Y también me cuesta entender cual serfa el objeto y el deseo, no sélo de conoci motivaria a esta persona en ausencia de intereses, inquietudes, desequilibrios. Sobre todo si tratamos de coneiliar a este sujeto desnudo ~casi un Adan primordial ignorante del érbol de tas marizanas- con los propésitos que en cambio tanto preocupa- ron a Bacon y quienes como él se proponian fundar un saber para hacer una sociedad diferente a la precedente. Probable- 5 ow BE REREEE EK EKER EEK E ON ‘souasaid pyp ze\59 ap opnuas oxmd spur ne ua soqear wos elour sour anb ene Jp ‘pipe spur toa vfop sou ou anb eureprour P| ‘squburepoungo seuruTeD elep aur ou anb oyedez fo ta expard 7 2ei07ze sou anb opuata & vt eyupuiI02 Bf ‘reyeduoDe sou onb seuosred sep ‘treapar sou anb sozalqo so] sonosny rared n6 wa? ‘aypszyainy 2p [RopeL woRZ wise ua aproU;URE souaredoy epy eed upp ‘bre ves ou enb curse opau un egord au ‘ageausdeou © nine "59 nye anb ep ousoy (3 Pepesne> op souoteten seaa se S820 se soxetou ebo(eue elo Uns semua nb cl OUEA [aP UOO Suv9 tun oi of aus vsta spu CuO] ‘suays and ja a4 (e Bes on Open 89] 04 180 so soosyjeow Sy ap ere a ajuouneteauouny pond -reuonsan> 9p PIqEY BYDszIaIN anb oynd Jp ais9 69 aprourestoary oduran ns 9p sepefonmoue £ sauoleanout ‘sauorsednooacd sey wo opepue sages un -s0 - wip raqes ng “antauROONsTy seperate ‘SeNO vrambsopens outoo ‘weqesa seysandosd sns ‘rages ns ap pr ~esreanm vj ¥ ojend wo YoraYpuarexd £ uorBTAN|SOS [eLApDo Pepnurspows ef uorexozel anb soyosoyy A sooypuar ap apedard A uooeg anb of © ajuoumeyequos { ‘oSsequia wg -opqns é 185 uejzagap sone s9] sopo4 ‘opurmf ap seuoz seunpe tuodef Aygq, onan sapen °p 3 (eouaurepng WOIEHXD SOAMDUD eeson2oIA KwBoropoiou a sns 4) edomg -ssrermenur is A soxreq, convise opout, sepeuntou ans sesrxzeut ap oambys jo & xxeyy anb sespreg 20d seus ap SeqOUF we) ‘Sopetasep & sopryfey soysaUL “SeyzoNWE sei seuade ueza soigand sono 10d sepipuazdura seuopoamp senQ ‘esqeides upronpord ap opour jap oporesep ep s9AcH 1 -opunseuSoud- sedeya ayuawepexarace opueuranb ouxapout op uur jap e anb eno exe ou ‘ajuourestoord ‘onb uooomp 2p apidsn> » ua oursn:d opeiss ioeise eIgey ayraureraard anb eu ‘ase ‘,ugpanpord | zeuSrp as seuade soquama Uap & oantsod ‘ots um Bf ap ,SopRsa san, SO] ap BAN -nyoaa Aaj ns & ano; ‘orduiafo 10d “sourequosu joy ap o8enf aydunss ou v1 anb of oj98 end a os eum ap ep :seroumLr seypmur ap dereseynU oF 1p senremuoo ssuonstdo souoqumur eo on 2 ‘ordurelp rod “opueunseyorp souray vy “ojsadsar 1 ap TeYDe} ap PzEUSUTE BIBARs OD apTOULaRUANDALy ou A opadsar pe u ns sowsapous ap satopepuny so3s9 anb oxfonbe eureumny vzajemyet owo> rawsis0s ap ‘eyseRUADOWA OMe Jod A BUIp -our aywoutenidn ue ‘pRITDE ejS9 SoUTBDOUE) “wBoJOap! Ns ap corm jp ve onesacou 0 anrarayt seuade exe anb of oueumy orua® Je aquoroytn uoLDNY ‘uoremTemyeu so] anb ereu -vur &y69 ap uorezn| of ou onmd yey y ropezytraour jaded un Uuere8n{ soxsandns-o1 uorerapisuo aurawalqepnpuy gsesazen anb’ ewan ua cu {sun gnb 0g? zsoutayto gnb v aseq uo rey UOIND? 2sarend org? “reXPasep SOO £ st ra somqune soungpe anb uerafan apron sojere® A seueiny Seouate U9 uproebiaAu my» WorseuNxse wun ‘Une apreximacién la investigacion on sioncias humanas y cocialos son éstos los objetos ficticios; pero sf, en cambio para Nietzsche, Ja creencia en una Materia 0 Idea que da sustancia 0 carécter a esta piedra, aquella montafia, aquel liquido que denominamos agua. Esto es, si se me permite, la piedreidad, montariidad, agi dad. JA qué nos remite mencionar piedra sin establecer si es ésta 0 aquella, sino sélo la piedra? {A una categoria universal coma las que pretendiia Aristételes, a la esencia de toda piedra como pretendia Platén o a una sencilla abstraceién, el latus vocis de los nominalistas? Durante un buen pertodo los medie~ vvales insumieron ingente cantidad de tiempo en discutir si el eral era un existente por sf o una caracteristica que com- partian algunos objetos y a la que meramente se le daba un nombre genérico. No reeditaremos aquella discusién. Desde Iuego que hay objetos materiales y comidas sustanciosas, 2pe- ro en celidad de qué abstraemos de la materialidad de un obje- to, de la piedra de mi zapato que incomoda mi andar, pot ejemplo, el concepto de Materia, Sustancia o Idea? De una cre- encia en una realidad mas alla de los objetos concretos. Creen- cia en que lo aparente no Es, y que en cambio lo que Es se oculta y determina al objeto particular. Creencia que, desde luego es un producto contundentemente humano, y por tanto cultural e hist6ricamente situado, acabamos de ver. Interpelar jas 0 por una fundamentacion racional como pretender demostrar logicamente la e ‘Acaso se contestard, tales como Mate construccién de modelos explicativos desde alg creemos mas 0 menos sdlido. De acuerdo, es una magnifica un barco en alta mar a me- sdologia y covers ‘un instrumento imprescindible hasta que deja de serlo y pasa a ser otra cosa? “La respuesta a esta interrogante no es trivial, o bien se cree en algo que esta mas alla de ia materialidad de los objetos concretos (lo que Es), algo de lo cual estos objetos participan © comparten; 0 bien st tos conceptos por su condicion de construcciones, instrumentos idéneos que permiten. preci- samente, construir un saber, una técnica, tomando delibera- Gamente aquellas cualidades que atiendan a los valores in- hrerentes a la comunidad y a los propésitos especifices que se han planteado y planeado. ‘La primera de las respuestas nos conduce directamente aun do; 10 inconmovible, la segunda a la necesidad de poner en coe tool product da stew mento como el instrumento mismo, nay erevento con one. ade por oes razen es interminable la gee 158, 4,3 La perspectiva constructi La denominacién constructivismo ep! g amplia variedad de perspectives sobre el particular. tramo examinaremos una de esas propuesias epistemol6- gicas formulada a comienzos del siglo XX, la que efectuara Bho de los representantes més connotados del pragmatismo tenderemos a.una linea mis reciente que es po: car como sucesora de la perspectiva que presentara Dewey. 8 equaungeur as anb zod A anb esed- pe; La spuarua as anb eurepyos wrsureus ap up agap ‘ousodoxd yo so pepyin vj ap epanbs 500 poi 9p eapr eun uo> omsqeuderd 88 uoPerapisuo> sq ‘opersng o | ‘fe nie cg aoe Reber prem uo}ensept 'um oweuicoues ep eiolga un symgaut uoeiad wn 5p open "au uo0.e 8) ep secuonoseues so) us soueseReG. 0} cjuanisaou0D 12 waged Uor ep fu saonuea jo anb ease 189 s.speNN olga 2 eacuoUD ‘esos feat wuss [Soe ee ss '2[2100s soanalgo ap uopuny ua -2urevBord un sans a 12} 10d 0} 1 ap ef xzpuadap prpod ou ap uppezoea ey oraaud opeysa [a upreoyT 1 anb Tp BP :eyondord vise auodne onb vifoy oidaouoo jap omeMO;SMER e] 21g) ‘30509 enD% “upebisan ida ens arb sounipuco 20 eetsyesanb io sonbano ouro sxepeprekf Oven, PaL0nIOI A BoqopoIaU ee eBo}OWRIEIS FC) 5 {80> zaqes as sepuanzasuo> ‘Opunun |p UB oUEsUT ‘auowspendr p199 of opp ~oxd je & ‘soueuamy Amur sousgdord » anapago vorseutzossuen) 29 A tsemposge £ sayqejso seuomefax sessmap 0 5g anb oy zed upyuoo exed ou ‘reunrogstren wzed aacuo9 25 ote) 104 ‘opem -eougisny ajains un ap afqeredasur ‘o8an] apsap ‘so ep Feymoo n ensonut as onl be opoy ompautzay ne rod Ax seniep upoyon fey ou 38 cojsand ‘a[qasep s0 osnpput 59 o[08 ot oyuonunDousD ap upponpord wa oralns jap LoRSH[>uT ey epipaun eyso Us £ PEPE n ered s0u09 26 £ apuaide as ‘so OIsy see, un e& sa raqes opos ‘eanoadsrad visa apsap ‘anb aysand ‘oyalqo 1s uo> ojalns Jap ugperedas jenpUDAd epoy oUre|d op 18 ‘sarepnonred sasaraqut pHUIS uNSTe we UeHTEUOTSTONSTp 60} Igo ays ayuautelzes eyra;wuorduz0> idee ‘saioyea “eSBIDUISOIp! Bap UNIS HOITE OFS1A SOMIDY OWIOD “OUIAM 2159 2p eanalqo uorsuauarde vy seprenfeates ap sojaja & ‘uaRUI -ou09 ap oyalgo ns £ oyains jo aque uDETedas vatoand & epRI un uozrsndard as pepruzepour vy ap sexopepuny so7, 2 f saves ao}oue.9 us UpieBase 2 uproeueoide nun

Você também pode gostar