Você está na página 1de 10
UATWANS toss ISIS ae oe) + Acumulago Dependente ¢ Subdesenvolvimento — André 6, Frank es + Desenvolvimento @ Crise no Brasil ~ L. C. Bresser Pereira * Economia Bra Bresser Pereira #0 Senhor e 0 Unicétnio — Luiz Gonzega de M. Belluzzo * Valor @ Capitalismo — Um Ensaio sobre a Economia Politica = Luiz Gonzaga de M. Belluzzo = Ladislau Dowbor ternacional — Rabah Benakouche +0 que 6 Recassio — Paulo Sandroni + 0 que é Subdesenvolvimanto — Horacio Gonzalez Colegio Quali ‘= A Questo da Inflaglio — Carlas R. M. Ribeiro Colego Primeiros Véos, + Acumulae8o Copitlista na América Latina — Héctor Bruit ‘© As Multinacionais — Do Mercanilisino a0 Capital Internacional — Warren Dean Paulo Davidoff Cruz Divida externa e politica econdmica A experiéncia brasileira nos anos setenta Prefacio: Luiz Gonzaga de Mello Belluzzo 1984 Op sfelYo svonstyeyss seu sepezinn sejanbep sewunsip seu -o8a1e9 Opunsas soyusumesed ap oSuepeg op sopep so as-nod -tufe ‘seppiaZns sagisanb sep ogssnasip v 3v 2na1q BUN Zey9soIde ‘ajuasaid ou ‘apuaiaid as anb | FoRpEND wid "EyMIG BID] 20189 0 ‘tayiuoo ajuaureninse esta op OWOd umn 2g *,,opumtH ~Op-o¥s94,, 10d opeus|sep 9 ayuowTeUoJ>uDAUOD anb ojMbe > ‘e1]{SBIq eytuUOUODa v a1)U saQSvjar sup sade sep ELUN'aNb Op ‘opsemmorde exjaurad eumnu “9 stew epeu BUIDHO BpIAID W B]U9}9S Souk SOU O}NAIEpIAIpua Op bzamNjeU B 3$9}T9L109 SaQs¥suBl] Ula S}IDTJQp a 0U19}X9 OJWAWEPIAIPUA . PAULO DAVIDOFF CRUZ } DIVIDA EXTERNA E POLITICA ECONOMICA a Banco Central. Nesta nova agregagao, os dados do balango A conta de comércio de jas e de servicos ro: | | de pagamentos foram ordenados em trés grandes contas, @ dutivos € uma versio expurgada do balango de transagdes saber: Correntes incluindo, além das exportagdes_¢ importagoes,. i apenas os servicos ditos produtivos, ou seja, aqueles relativos: 1) conta de mercadorias ¢ de servicos produtivos; a transportes, seguro e importagao de tecnolo; | 2) conta de capital de risco; nesta conta é um indicador aproximado.do montante de re 3) conta de capital de empréstimo. cursos externos que, de alguma forma, contribui diretamente para o crescimento do produto interno.’ As duas contas, a medida que apresentem resultados superav epresentam formas alternativas de financiamento-dos-even Tovela 1 resent n : a tuais déficits ou, na auséncia destes, formas alternativas de Evolugéo da divide externa ruta « das reservas internacionals geracaio de reservas internacionais. 1960-1981 A conta capital de risco compreende os ingressos liqui- ae dos a titulo de investimentos diretos e as.remessas_liquidas relativas a.lucros_¢ dividendos, enquanto_a_conta_capital Divide externa ruta Reservas de empréstimo abrange as entradas liquidas_referentes @ Ano 4 toma eave ‘mernaionis empréstimos e Tinanciamentos ¢ as saidas liquidas relativas a f juros ¢ amortizagdes. Esta forma de organizagao dos dados 0,3 permite que se disponha, para cada conta, do resultado liqui- os do dos ingressos de capital estrangeiro descontados os ser- 03 i vigos resultantes de entradas pretéritas, Alem das trés contas | 02 indicadas se considerou, ainda, a conta variacdo de reservas, — entendida como uma conta de resultado, Os dados relevantes a estdo consolidados na Tabela 2. 02 , 03 7 \ Peri " a fe eriodo 1969-73: a expansiio do euromercado ¢ 0 primeiro impulso do endividamento® O primeiro grande impulso da divida externa brasileira, em sua historia recente, se deu_no periodo 1969-73. Durante quase toda a década dos sessenta, a divida externa bruta pra- | ticamente nao se alterou, oscilando em torno dé um patamar | i estavel, da ordem de 3 a 4 bilhdes de délares. Ea partir do | * Para ume diecussio a respei leira de Coméreio Exterior @ ver Doslinger,C. V. etal, A Poca Brasi- | ‘rei 7-73, Rio de Janeico, PEA INPES, 1974, 1961-63; Reletérios de GUMOC — ? Varies das idéias expostas neste subitem t8m por base 0 estudo pionsio de I do Brasil, ries nimeros, 4 Peroira, J. . de C., Financiamento Extemno © Crescimento Econdmice 10 (2) FMI, International Financial Staines, vrios mimeros, ‘ Brosi: 1966-73, Rio de Janeiro, IPEA/INPES, 1974 a fpret * axa olb a) ri a soures soquar9ptp sou o1ra8uesiso peyiduo op ogdedronsed ayus9 $019 9 wanjwoUuais e anb sezpejua aqeo ‘syeanynIse sox0Tey sov omen) “[erdes"ap sug ap ogse odin F OBSeaT ito ways -squnradsjueyseq worqjod eum sooueuLIEd — vor|s9UIOp oBSNP -o1d @ sojontpaxo a syeosty soanjuaou ap ogsuayxo wa ayuoUUEd jou — so101zeque ,,sorasap,, So 411811309 puesta sepIpoUt sepeto) uresoj opuenb ‘2uIn$as opoyrad ou owsayai“0L-9961 opopad oir ranajeaaid anb suaq ste) 9p opseyodwt ep wiop | -viritunss ayuoureouesy woqurquoos wonjjod v “resn} osjouLId ‘wo ‘as-onbeysop oyfodsos assay ‘sfeinynsiso"9 steinyunfuoo | sal0.8j ap opseinquioa wp noynsas *[eqIde9 ap suaq sop opel |, oted “ordwoxs. 10d ‘oar8insopys 0 omo> sootpiens9 s910}98 sung je Wo ste uoureus0,08 seutesBo.d ap oseiie op ‘aiuaue}9 } -uasso ‘noyinsax ouaiguay 2189 soxspipouuza}ut suiaq sop ope, ofa ‘Texdeo ap 9 sompipauniauy stag so Bred ‘yeIsodso wo ‘yowMfUOS Nas ou sopeiMesnuELH suag so Bred faDsa19 [e}0} « BUAfS ¥ dIqos sQSe}0duu ap ayUDIDYJ209 Q “oaystEdyd O[9/9 i op Jai1099p OW MOYAU as vitojiseiq EyWOLiOs9 ep eIMIDqe ‘9p dUSIDIJOG9 0 anby ‘o¥o} apsap as-oryessa1 ‘apepioA HUSUATOAUDSOP WHO pute elMoUoDs eUINE ORBUBIKS Of] WN ap oL;yssaoau OPET|NGSI 0 OWID oper 1 “Wasozde719s B nosed opotiad ou Optt10D0 ows9}x2 ojUaIEp sodod seisop ansed Y “peuoroeU wrWOoUod2 wp P ap 0510359 ow , setLJa1x9 seSuednod,, ap o¥d Ingo’ “voUISUE BUND Wa “eawssasdxa a uoW DnD auls OpspuosojuETIod “e12 souso}x9 sosinoo1 B ojade © “oVUatL -Jos030 ap exe} Wns Jws—feoR asseIUIg|N Ose “eUID}uI wsUEdnod 8 Oper ojad:omos ouserxo 10198 op opel ofad oue) s9Qdu1) ‘ | -so1 ua pyresreqso — yeitdes op a solswipauuioyuy sag sosios “IP ep ogdnpoud y ojueNb sefougrYNsU seLIQ}OL Woo epuTE = o1vaunAjoauasep ap offyisa nas opep *eDqISeIq wItuON sosins \ | 1 [> 2p SepeUlo) se ‘eood9 up [eIDJo OsinosIp o opunSag ‘SoQxa[jar seitinBpe a1a%ns anb o *El-g9GT ap Oalstadxe Opp o-utos~teyouTBIOdUIe “plows eUIaIxa BPIAIP EP OBS i » “BDO Sp OUSUNROUT onaULId O-aNb woIsTUaIS OVS] “(1 BIE, * BL) £261 9p suyy wa saguttq 9°71 vied go6] op suIy UID sore] . * -9P-2P'S9QUTIQ g‘¢ ap OpuEssed ‘operojaoe OjMaLUIDSaI9 ap LE -ojafeny eum wisiuy eynq wprayp ¥ anb Bjuasses sou sop feu ooh ‘iBoj0u203 9p ‘snvog ansnu, ogseriodus 9 ounder “sovodsuen :sopesmpisu0 s03IRI9S wes ee 3 8" | copes ae g i i 5 sepe0u us g sgee|§ {Poapnpeud sedpcayjejiptsey ¥ maoigns ‘ow asqralua ap je ones $ z i t 3 : a : z 4 i ” “40 OsINdsIp 0 ‘apepI9s EN -eoijU8is omjosgi9B LN optEUTULDIP BQEIe “eLOLDEIDIUL ‘optoraur ow sosaid snas ap oyseaaya & 2 [eyldvo ap 9 soureipaul ~J2]UFSu3q ap ORdeLIOdUH ap a1H—!SIJa09 0 sopEp ‘o}UALUIIsO19 ap sexe) seit ap opsuarnuemn y ,-oaens wULIOY ap wss300Id 298 OBSTOAU! ap [qO|8 exe) ep OSeN}a1 e anb 9}10s |e) ap *svO1Iq ~d-sagsisaut-sajed-opesuadwos “wpipaureog wa “9 sepeatid S2QSTOATI Sep O1UYpDap Q ‘opoltad ou ayuasaid epuTE oWIs|WeU “IP.op erapy euin ep anb o 1 OU “B*E ¥49*g 9p WopIO Ep ‘IpgUU wxe) euliN v 295919 ORSELNOJsUEN ap BINISNPU! y “O}UOUE “P8917 Sp Sepedayo sexe) seyUosorde v enuNUOD ‘ogselajaoesap 9p RUS SONS sore uautradxa pf ap oadsap v “eD|IseIq ByWOUOSD B Mb We O}WOUOU! UNU BP as [eUOHEULA ~F9un09 op sagdypuoa seu jeurs ap ogsioau! epungoud wise BZI[ELAISHU! Se]iuOUODa sejad wpIAtA BAySSOD91 ‘eamutMfUOS ep sayuos1099p soquie “vilsjlse1q wIuOUOD® vlad openiodxe-swinjox op owuaunssa19 ap ouNH Ou Epanb wun 2 o1qwyoYo Iu ap sotiz1a) sop oRSesoLaTap BAe BUM Bly SL-hLET 6 VoINQNODa VoIL)10d 4 VNWaLXA VaIAIG. | dine opumny dumpoided & essai | ap soue SON» EL6I ap SUIF-U ¥pMIO90 oapoaiod op ofaxd | op opseayidnipenb ea sepesueae seystierideo sermouoss seu | SepedIJ}IsA ojNAUNDSSID ap SeANIWHOL sexe] se sepep ‘[euO!D -RUs9jUl} O1DIgWIOD OU SEPEAIESGO SesiaApe sagdipuod se ‘opny ap sayue ‘a}ayjay opeyinses 21851 “sopeIOpisuos souD s9x}-sou sozeigp ap S3Qqii $01 ap opejtumoe yougp uliT vuosoide anb [epi0u6> oSuBlEq Op SoLIqyNbasap s2y10j 10¢-opeoreu | 7 9L-PL6I O1NQIZ © “JoWaIUE OpoLied op oNBNUCD oy «808191 ap opwyt,, op oyuoUNBNS o SL-PLOL OpO}od “oureqen ajuaseid op sojumsas sonyde | Sou epepunjorde euro) ap oprnostp yas ‘sasosa}sod soyuaur / “eIQOPSOPsoanworyIt91S-9p-OlLI0D-‘ousD}xo OyLOUTEPTAIpUD' 9 onisuedxs Ofp[o alua Sapsujas-sep os opu opsusaidiuod B Bed ‘BioUpHOduN waisioap ep ‘owod aisq “soureTK-sosInzer ap-|'- pennUs teIAfoaud onb sagserodo Jod *seuis}xo suiuoD sep |” ‘opus op aquawaruapuadapuy ‘eprpuaye assoy epwreutap wssop 3]u99%039-vppored"anb—wos-merZe] OWIOIU! OreouELTY ENT is op ASU! seor|spo}oBIR se OPO 9 SopBAafD sexe? j98019 Opealid 1013s" jad" eproiaxa wonspuIOp epoow!'wa oupyro 10d vpuvarap'e-pto-oUlaIUT-OAjsuedxa ofo1> Un ap B woo [Buo|seuISUTZapMby] apuess op opsenys vum ap vous “JaAUOD B JOF ‘WS O1Sf ‘SANOY anb O -opoyiad ou OpeAlssqa onjsuedxa-oporo-oe—,suuso}xa-sesuednod,. 2p ogdingmtos ¥ Ouro-nO-OUISTKS IOyes-OP So}UouTE|NZUBNS> op ayueinsar olul0d ¢1-5961 OUgNDUID ow epLOI0 TAU opseropooe reoyjdx0 seyu>) -nuiodo ap wosng we eNoRetiaynT o1souEUT [ede op ems owuatAOU NU ‘seIWOtOsa seNNO seUBA WD s1UaUIEIUNt zoo 4soalava orn a ! DIVIDA EXTERNA E POLITICA ECONOMICA an | x0 : PAULO DAVIDOFF CRUZ eiradicagao estrutural da dependéncia da economia br. ileira s anuais, um acréscimo superior a 300% em em_relagA0-aos_paises centrais. Para completar o cenario, é relagdo a média do qilingilénio 1969-73. Esse aumento dos preciso ter presente que a idéia de que a economia brasil compromissos financeiros correntes.reflete, por um lado, 0 { era uma “ilha de tranqulilidade em meio a um mar revolto”” ! simples crescimento do estoque da divida e, por outro, a dete- era tal que nem mesmo medidas de curto prazo foram adota- das com o objetivo de atenuar os desequilibrios da balanca comercial, Basta ilustrar, a esse respeito, que a medida riiais importante e, ainda assim, de eficdcia duvidosa (generaliza- Go do depésito compulsorio de 100% sobre o valor das importagoes pelo prazo de 360 dias), s6 veio a ser implemen- tada em dezembro de_1975, ou seja,_passados dois-anos.de profundos desequilibrios comerciais.. Resulta que, a diferenca do periodo 1969-73, ha no trié- nio 1974-76 uma marcada dessimetria-no-comportamento-da economia brasileira vis.@_vis.o.das-principais-economias-capi- talistas, o que acaba por se refletir em vultosos déficits na ba- Jango comercial, Ou seja, as dificuldades.pelo lado do comér- cio de mercadorias, que estiveram ausentes no periodo do ciclo expansivo, manifestam-se agora com grande intensidade em fungao das adversidades que a conjuntura recessiva mun- que rebate tanto pelo lado do coméicio de mercadorias.e.dos dial imp6e as relagdes comerciais brasileiras. As restrigbes servigos produtivos como pelo lado do custo da divida, que externas pdcm_a_nu_o caréter_ “‘desequilibrado'” da_fase comeca a operar como auto-alimentador dos desequilibrios | 4 expansivaanterior, que esteve nao s6-dissimulado como tam- globais do setor externo. ine bém_agravado por uma conjuntura internacional. extrema- u mente favoravel. Além disso, os Uéficits comerciais so amy ficad que tem seus déficits também acrescidos no periodo, especial- Periodo 1977-78: 0 carter financeiro da divida mente em fun¢ao do impacto do aumento do prego dos com- bustiveis sobre o item “transportes’’, Resulta, dos elementos mento desequilibrada, como o do periodo anterior, mas sima trignio montam a 4 fica, em divida exerce sobre a conta financeira, Os juros vencidos al prevalecentes no periodo. a elevacdo observada tanto nas 1 taxas basicas de juros como nos spreads praticados no mer- rhacional sm do mais, observa-se, desde o inicio do periodo, uma persistente queima de reservas internacionais, resultante da.retragAo rélativa no volume das operacdes bancarias internacionais. Tal movimento sO vai Ser revertido em_meados de 1976, quando voltam a expandir-se aceleradamenté as atividades no euromercado e quando co- megam a ser ensaiadas as ‘‘politicas restritivas’* internas. Verifica-se, portanto, que o segundo iniomiento'de impul- stlo da divida externa brasileira responde, dados o padrao-de crescimento, as elevadas taxas de crescimento ea politica eco- némica triunfalista de ‘‘Brasil-poténcia” associada_ao IL PND, a.uma conjuntura internacional extremamente adversa “han ic i A divida externa brasileira sofre um novo e sig ~ apresentados, que, descontada a contribuicéo liquida do on : ingresso de capital de risco, o balango de mercadorias ¢ de porate gi ay a sone es a ald rai servigos produtivos exerce forte pressdo sobre a tomada-de cresce a uma taxa média da ordem de J0% a,9., uma das mais * | sursos de empréstimo, demandando algo em torno de 11,8 clevadas de todo 0 periodo em estudo. Paradoxalmente esta Ihdes de délares no triénio. Nao deve ser esquecido, por outra parte, que este quadro, de desequilibrios ¢ exacerbado pelo impacto que o custo da configurado, por esta época, um quadro de relativa re zagho das relagdes comerciais Brasileiras_com_o “resio.do mundo”, dadas tanto a recuperacao do nivel atividade das ~ economias capitalistas avangadas, ocorrida a partir de 1976, ~ 2 Ver spe, Bata J. PN, 9. ot | SPREADS + Tawa de vitor. i len ‘opeasoweoine op 209% a s9s}pues SP 81408 oy Yap wn vuasoide anb yero1ou55 OSiBjeq OU soHayRbasop ap ogSeniis eumn v Byjo4 ejad opeoseur 9 08-6261 O1tgIG. Teuopseus9)uy opsaiow ou somnf ap wxe) Bp oyso[dxa w 208°6L61 Opoysag = seu eueTar SeAIDSOI 9p ONLINE 0 2 wpIAIp Bp O3SNd OL:doad o stedioutd seppuedenuos ows opuewiasaide ‘ojnauit9so19 ov, sett ~19y¥9 seduednod,, ap ogsingltioD & wiod ‘fas no ‘soarnp road sastaas ap 9 Seiopeoiaut ap BuO ep oWaurEyZoduIO9 Wos"I9A B Wa} Oanod wpIAIp ep OUIPDSzIOB ( “SoUID}KD SOsITIO 91 2p BPE} Bp BIOINPU a]UaMTEpIpIoap BDIMIQUOD9 BoNYTOd Bum op 9 epacw 9p opudisuioins op” ,;oitiswepiogsweN,, 2p OyNauNTAOUT Opungos un ap noynsei Bxro|IseIq BUIOIxD EPIAIP Bp_osinduit_oaou o anb smpouoo as-apod ‘unssy ap wanynsa Bu ayuDosa19 osad 10} v UBIessed SoULI9}K9 SOsan9 91 $0 ‘wonyjod wssop opSunY wg “steuO!eUZDpUT soouEG soe ovung sespoeur sepewo} v ‘sousajut sosinsa1 ap o¥dezIqou! ¥ sagdqnsas soyuaosaio via “seprznpur Ures0} syeyeIs9 SusaIdUD se ‘oqvourmouNWS -*JeIQUIED woNyod_wusogSeaytpoU! stenyuana ap s9jusxios9p jeiidea ap svpiod enuos ogsaio1d ‘9p-oussyteoou un *Z26] ap Sopeatu uo ‘opmnyHsut 103 ‘ossip WaTy “OUs2}x9 O11P9I9 Op JOABY ¥ OsIYUIP OP OW8ND op [eID -uo1gyIp wn sUEIeT opuesta ‘sounf ap seUAD}U sexB) Sep OFS -Bx0Q]] Ep SAI OpEztwo1 10} ‘O1SIA y19s OWLOD ‘SoALssoIdKE ©¥ opu sopeynsas ap ‘epeatid opseide y onus o ‘opel | wn tog “Soussyx0 sosinsa1 sp wpeUio} ep eiompuy ajuaW “SuOJ vapyjod eum ‘9261 ap sopeou ap aned v ‘wrEreOpe Sqe|MDUIBUIEAO3 SapepLO ne sv ‘2qULIpE teu OplyNostp wos ould “epiaip EP ojowepunjoide Op viopeynuitso ayaW ~RoUuBsy BD!LUOHHODS BoNYJod BUN ‘o. swos opeSIaUHOIND OU O71 i uy y i 1 BL-LL6I 010319 OU opeszaut assau SepEzifea soos @ VOINONODS VOI 10d 3 VNWAINA VaAIC -eaa9 ap ovradsap v ‘sepaoutosna op opeosou ov o1unt [IseIg oped sosinoas ap Sepeuior sep onawitdsaio ap sexe} sv ‘OL -pnuos oy “opefost ouatguay wt ap Buoy F159 op ~opjad ou opyi050 oxa|Isexq OWUaUtEpEATpUD Op oUaUTEpUNy -o1de 0 ‘wyssy “spoauds ap oysiipat 3 sozeid ap opdereltp ¥ eID -uapus) vuin od opeyuedurose ‘Teuorseu9}uI OLyOUeG Ope -x0U OU sepeztTeas sagsviado sep aumnjoa ou OyaUINE opides wun ‘oyugin] ou “gH “JoLayE oporied op , 2112980 Zapinb B ninansqns anb ‘82-9761 Opojsad ou eplio90 jeuorseUI}U zepinbyy-epvANTEDHTUaIS OysuEdxa e OeNsgns sod wa} OM ou ousa}xa OWaWeprArpuD Op oyMoUIeUOdWICD ass—q “opojied op sepmby sepeur -01 Sep %Oy Sonn Jod ‘owuerod ‘opuapuodsar ‘saxegp ap SAQUIIG E'S 2p a1UB HOU o BSUBdTE stetOLSeULID}UT sBAIOSO sep OpSeLA B ‘oSsIp WaTY ‘soperapisuos-soue-slop-sou EptI{O0 / epinby Opseye2UCD Ep op9E ap BOI99 ByUaserdax aonb o ‘org ——~ Ot sarzjop 9p soguTiq g*p 9p-Bislo-w OpIBuIye sopinby soant So opuay ‘owaurefotretty nas tied sosinoay op soaissoxdxo Sout Moa ‘woody ¥3sa 10d ‘Jonbax yf wpIAIp ep o\sna _O “SOMISIKS Sosinso1 SoAoU ‘9p ~epewIOT YP osTaoteUTY oyuaUTa\UeUIWIOP aid sanyiwo 0 vjaaas ‘sesazed senno 10d ‘1Q *,;s0sin09y op O1eI7 Op OjuaUIEIOUBUTS O WoD 194 B UID) CoNod ayLoUTEAOL ‘opopiad ou oplis020 wprAtp wp ouNosaI0e O anb aquapiaa extap owyspidwe ap steiides ap epmby opseresuos B soarvar | sre[9P-op's90UTIq s‘EL So wo 1opea asap ojuoIJuOD Qt S328]9P 9p SOOUI -1deo ap ossax8ut op epinbyt ogsinqinuos e epezuodsap ‘OUT -sziduio ap sreyideo ap epeiios ¥ azqos oyssoid v ‘apeproA UN “anligi aitieiseq “opet 2489 10d ‘9 Souso1xo sosinoes ap epeUIO) 8 21gos wprouaxa ogssaid B anb eoytusis onb 0 ‘orUgIg OU sozb] -9P ap SQUIIG 8°€ ap Tego] 1Yoryap umn v as-eFay9 Soarnposd ~) 03{4198 9p 2 SEHOPROIOU 9p SeILOD sep SIID9p so sopewog | ssoQSeriodut ap ajonuos ap seanayo stu sepipaut 3 *Z16T wo vfos 9 gyvo ered ayuawersodsa ‘opSeriodxa ap soxrpunid sompoud sun3je vied sfoxgsoALy ayuoureUIaNXa soSoad “sopit 9501 vf [e198 Waplo ap sazoyey sop wigTe ‘ueIMgH}UOD ope -Insox 9189 weg “SO18{Op ap oEtiig 6‘0 SeUade ap opeinunse IaY9p wn WoD ‘opeIqrINbs s}UdUTBANBIA [etosoUNOD Ositepe, lun ‘oquaig o vied ‘ejanaz spetsrauioa seju0o sep auIex9Q *o1t21q ou epeatstsaa o11a]se1q ousoyuy oMipord Op oyWSUHIS8919 ap wxe) ep OpSnpar E CULO ‘znd 4goatava o1nva z \ Z 272 Sop vozeu w wiedns opt ‘02st! ap PY ) u 7 PAULO DAVIDOFF CRUZ acumulado da ordem de.5,7 bilhoes de délares, Esse resultado reflete os efeitos diretos et petr6l as capitalistas avang tos se fazem sentir, também, na conta de que acusa um déficit acumul tal forma que, descontado o ingresso liquido de capital de risco, resta um déficit global na conta de mercadorias ¢ de servigos produtivos da ordem de 7,3 bilhdes de délares no ~~Mas,.o dado novo do perfodo é o impacto expl Yo custo da divida tem sobre os desequil faz com que o efeito cumulativo, que ja vinha se manifestan- do em perfodos anteriores, assuma graves proporedes no bie nig 1979-80. O expressivo aumento do custo da divida resul- tou da elevacao das taxas basicas de juros. Praticadas no mer- cado financeiro internacional, A LIBOR Me seis meses, por exemplo, que apresentou um valor-médio de 9,9% a.a. no bignio 1977-78, atinge um valor médio de 14,4% em 1979 ede 16,8% em 1980. Considerando-se que a maior parte dos con- tratos de empréstimos e financiamentos £ firmada com claw) apresent: sinal negativo. Isso significa que o acrésci| | mo!da divida, 'além de nfo gerar recursos. para o financia- ' ‘mento da conta de mercadorias e de servigos.produtivos, suficiente para fazer frente aos juros liquidos-vencidos no, eriodo, De fato, as tomadas liquidas totalizaram 9,2 eet iidos alcangaram o montants ilhdes de délares. | insuficiéncia de recursos para fechar o balango de pa: ‘te-ndio.s6.a deterioracao em geral das condicé ternacional-ocorrida no periodo, como, princi: palmente, a pressto exercida pelos crédores externos contra 4 politica econdmica ‘‘heterodoxa”” posta.em pratica pelo go- ‘vero brasileiro desde meados de 1979 e cons lerada agrava- fe.) dora dos desequilibrios externos. Como conseqiléncia, 0 fechamento das contas externas s6 pode ser realizado me- _aqueles nos quais sobrevém as isen fe a con- iso de empréstimos de curto_prazo e de custos ainda elevados do que aqueles prevalecentes no-mercads inter- nacion: Na verdade,-a-importincia.assumida_pelo componente financeiro nos desequilibrios globais do setor externo s6 Téz por revelar uma das faces petversas do elevado endividamen- to externo. Isto porque a economia bra: aprofundou sua d conjunturas mundiais recessivas ¢ iiflaciondrias: por um lado, tais conjunturas tém um pesado efeito negativo sobre a conta de comércio — exportagdes como pelo ‘lado dos enquanto, por outro, & nessas oi prevalecer, nos paises centrais, politicas monetérias ortodo- xas que, via elevacdo das taxas de juros internacional tam negativamente a conta financeira das econo: dadas. Ou seja, os periodos em que s conta de mercadorias e de servi mos de_intercdmbio — inturés que tendem a de_agravamento dos ufamente_financei nnte ja se havia configurado.no-bi 's Menos evidentes, uma vez que o estoque ida era'relativamente pequeno e que a elevacda da taxa s se processou coi menor intensidade. Agora, os de- ios do” setor exteriio assiiiem um carater predomi- nantement¢ financeiro como resultado do impacto desequi brador que o| proprio endividamento externo exerce sobre 0. balanco de pagamentos. O anode 1981 recente do setor externo bri , géncia de superd | OBL ves "E cE oR “osu muoweag 9p e1si0ay 109 1000 “Pa “oINed OF “eoNYOy 186 — enissoa0y eanhiog ap s05160104 #0, 8001 sanjod wp OgEENAS|P eUIN HIRE py Ep|Ayp ep oayyE|MunND ojUdLUTAOUE Q “sepIAfosos 108 op oiiop ureAvisa oUaIx9 suod! Op sapepInoyp se ‘opnyuoD eqsyed ou-ofordura op 9 oipoid op siaayu sou epanb epenjusse ewn ‘yuo -epides ‘opeoonard opus} ‘epipons-woq 103 walsseoor von “jody ‘sepeatad 9 svoxjand sogSeriodun sep wiasip ogsusqu03 B vied sepipaw sepeiope wea ‘ossip Waly “(SOLTypES 303] SO” “diuBUReAISN DNS HSUNE BARSIA siod ‘Yeiored seusde OsBD a)59U) "sSotueM«9 sowuewiBuEIsuOn,, ap opbes08 9p oxtout | {2 wn ‘oyuawnsze © opuvzyearpes tno seuiora sapepina | ~ “UIP sep 1opezipnae o}ow9[9 wn *Bfos no ‘orIBIIUOD o 28-2a | “EPPO! fosTUNQUOD OVLHIDS919 Op JOpE!>UD}od OWOD *, sou Jan soWDUNFTUEN|SUOD,, ap OpSesadns 9p OWaWTa UI CID opeoynsn{ ‘oussyxa ojtauepiaipus o :oxopesed ojuarede lun os-eavysoyrueu ‘opepmss opoprad op yeuy ov ‘onb 4199 -ao1ad yaayssod 9 ‘opuin|suoy “|euo!oeus9}u! o1ysUEG BUDS) Op sapmyssiora sy eisodxa aitiaueya|dusod estaliseiq eIMoUOsa |B Opuexiap ‘souteoueuyy souqyinbasap so ureaviousjod ‘sop | | *BAd]e 2]uDUN[ENa! spoards B seperTe ‘onb jeuo!EUTDIU! O¥19D -UBUL] OpearaU OU SoINf ap sexe) sepEAd|a UIEHSISIOd ‘ospenb | | oumisjatzoa eieg vsteuoysousaruy seasaras sve eeononreee, {iA BxqoueUr ap WIadreW ap OYUeS sonbyENb sviHIG"SsOd was | ‘ersoueMy euoo e ajuoUreAISnfoxs vIIGOD anb oUMNszudisa 9p Oxy uin 9p ‘ouyno sod ‘ogSuainueu 2 — sagSeaxidu sehs se sepo) wos — ope] win 10d oaissoo01 aysnfe :sopunt sop | Jord 0 eaeutquios anb 9 jaayisuy ajuatayi0y o1sqyinba ap ofS sens wUIN fojELOd *eABIINSIy «ORSE OUT ap sasoU S41} ap OanH9 aij Ov ‘sye1}0 sopep so opundas ‘soruareatnba ‘soxteq diliatifuionxa stoaju wo syerquiea seasoso4 se opubx Ppp “exfgouvuyy eIUOD e seuiade Jp1q09 wsed >]U!91JNs 10] SOU s@IUUT SOAOU 3p opmnby| ossoaFul o ‘pure ‘ones step “seusa)xo SByu03 awuoweIM souquinbassp so ‘seu eptre ‘seavafle PABSIIUBIS anb'o — opunw op sosoreww so annua uA ems a8 anb — sayu398049 spoadds woo eae 9p aa} eANo|ISe1q eRMOUODd v ‘eprsEdestoD Wo ‘sey “syed o ered soMNSzIdD 2p oxny-op-pepinunuos y owen” sieuojpesarUT sooueq, " sojed seifodwy sogsinsor se syuouwouRowow senuaye 3p O1DJ9-o~‘apEpsoA 9 ‘oA01 ,,oxoPOUO O1ZgN}19901,, OB BOTt ~guona vonyjod ep ojtourespenbua Q “soze[9p ap SeoUIIg zap 9p ayfo-v-opesueafe sopinby sont so opus} ‘seUsD}xo seyu0 seu ropesqynbasap ayuouoyioy o1>eduu| win 1a) e BAPNUTUOD TeUEes OpSt|HOD 9 OWSOUeUIT OPEDIELL Op aialj O]SWISS OW sepeojieid sont 9p sexe} Sep OBSEIOG|] STURUIODUOS & Wo Oup:19 Op opstadxa wp OaTTE|AUEND a[oNUOD *sorpisans-op “ORIMpars DDT|GHd OeF OW SHOT :taqes w ,,oxOpo}s0 o11yM, -f0001,, Op soiuauunnsut stedioutid sou as-eavlode 9 OAIss3201 ailiaureys9qe OyuNd ap B19 ‘Otte Op sopeau op sNZed v steLOI ~Bus9qUl-sa10pa19-sojad-eprsaxa OBSSaid-a}10J-ep-opsUNy Wo epejusuia|dun ‘wanijod 124, “OR61 ap TeUY-o apsap_os1a}{se1q ousano’ ojad tangid wo eySod eomUQUODS9 vorylod Bp ‘zon ens Jod ‘omnposd toy — jetpsawod Agradns o vied oatstosp — sogseyoduur sep oytieduiasop 0 jeuorseULayU! oxtoUBUly Ope “1a OW SepeoHexd soit 9p sexe) sepeAdfo sop aU} SoINIP -ouuod sep osaad op oyuaurexreqas 0 opep 9 jeuOIDeUETUt aso ved epeooaoid otustuorsajo1d-ap ‘epud eAou e epEp ‘syejuaureus9ao8 seanreysodxo’ sep wanbe-oynw 95-nonsow ‘oued pns od ‘sagseriodxa sep ojusmepoduios Q “ORT e opdejai Wis @9T sp TeNjUEsi0d 0 “steulWou sows WS ‘Opus une wplile Ban sep steur 10g sagsejoduxt sup z0[ea op eponb v ‘oajonad 2 O81 w1O9 soise# so sopenysoxg “IOLIO}U OMe ov opdvjar we 4 0'p asenb ap wpanb eun nowuesasde ‘ster ol SouLs9} wr ‘an sogéreyzoduit sep so[ea op ‘squatupediouy ‘nasso2ap [elo10wu09 wSUE[eG EP JPABIOAZ) OEI|NSI QO. ~ —) “ostsouvuly ayuauTeNsa sayeIe nas opuvloUapAa “ouZ OU sopfouiaa SOunT SOP BINTTSGOT ¥ “aiuoureatsnfoxo ‘9s-roUnsap EpIAIP ep OuILas9s98-0“eIougnbastOy DWIOD “soatMpoud SO514 ~498 ap" wSUBTEG EP HDtf¥p op owwaure|ouBUTY oB SONIySsaa

Você também pode gostar