OXIT

I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC:

OXIT BAZÔ OXIT AXIT

1) Oxit bazô + nöôùc  dung 1) Oxit axit + nöôùc  dung dòch
dòch bazô axit
Vd : CaO + H2O  Ca(OH)2 Vd : SO3 + H2O  H2SO4
2) oxit bazô + axit  muoái + 2) Oxit axit + dd bazô  muoái +
nöôùc nöôùc
Vd : CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O Vd : CO2 + Ca(OH)2  CaCO3  +
Na2O + 2HNO3  2NaNO3 + H2O
H2O 3) Oxit axit + oxit bazô (tan)  muoái
3) Oxit bazô (tan) + oxit axit  Vd : ( xem phaàn oxit bazô )
muoái
Vd : Na2O + CO2  Na2CO3

Löu yù :
- Caùc oxit trung tính ( CO,NO,N2O … ) khoâng taùc duïng vôùi nöôùc,
axit, bazô ( khoâng taïo muoái )
- Moät soá oxit löôõng tính ( Al2O3, ZnO, BeO, Cr2O3 …) taùc duïng ñöôïc
vôùi caû axit vaø dd bazô
Vd : Al2O3 + 2NaOH  2NaAlO2 + H2O
Al2O3 + 6HCl  2AlCl3 + 3H2O
- Caùc oxit löôõng tính taïo ra goác axit coù daïng chung : RO 2 , coù hoaù
trò = 4 – hoaù trò kim loaïi R
- Moät soá oxit hoãn taïp khi taùc duïng vôùi axit hoaëc dung dòch bazô
thì taïo ra nhieàu muoái
Vd: Fe3O4 laø oxit hoãn taïp cuûa Fe(II) vaø Fe(III)
Fe3O4 + 8HCl  FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O
Vd 2 : NO2 laø oxit hoãn taïp töông öùng vôùi 2 axit HNO2 vaø HNO3
2NO2 + 2NaOH  NaNO2 + NaNO3 + H2O
Natri nitrit Natri nitrat
II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP
1)Ñoát caùc kim loaïi hoaëc phi kim trong khí O2 ( tröø Ag,Au,Pt vaø N2 ):

1
 2) Nhieät phaân bazô khoâng tan Ví duï : 2Fe(OH)3 Fe2O3
0
tC
�� �
+ 3H2O
3) Nhieät phaân moät soá muoái : Cacbonat ,nitrat , sunfat … cuûa moät
soá caùc kim loaïi ( Xem baøi Pö nhieät phaân)
Ví duï : 2Cu(NO3)2 �� 2CuO + 4NO2  + O2 
0
tC
�

CaCO3 CaO + CO2 

0
tC
�� �
4) Ñieàu cheá caùc hôïp chaát khoâng beàn phaân huyû ra oxit
Ví duï : 2AgNO3 + 2NaOH  2NaNO3 + AgOH

Ag2O  H 2O
-------------------------------------
Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
2
--------
 BAZÔ
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC

BAZÔ TAN BAZÔ KT

1) Laøm ñoåi maøu chaát chæ 1) Bazô KT + axit  muoái + nöôùc
thò Cu(OH)2 + 2HCl  CuCl2 + 2H2O
QT  xanh 2) Bazô KT ��
tC
� oxit bazô
0
+
dd bazô + nöôùc
Pheânolphtalein : 2Fe(OH)3 �� � Fe2O3 + 3H2O
0
tC

 hoàng
2) dd bazô + axit  muoái
+ nöôùc
NaOH + HNO3  NaNO3 +
H2O
3) dd bazô + oxit axit 
muoái + nöôùc
Ba(OH)2 + CO2  BaCO3  +
H2O
4) dung dòch bazô taùc
duïng vôùi muoái
( xem baøi muoái )
5) dd bazô taùc duïng vôùi
chaát löôõng tính
2Al + 2NaOH + 2H2O  2NaAlO2
+ 3H2

II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP

1) Ñieàu cheá bazô tan
* Kim loaïi töông öùng + H2O  dd bazô + H2 
Ví duï : Ba + 2H2O  Ba(OH)2 + H2 
* Oxit bazô + H 2O  dd bazô
* Ñieän phaân dung dòch muoái ( thöôøng duøng muoái clorua, bromua … )
ñpdd
Ví duï : 2NaCl + 2H2O ��� � 2NaOH
coùmaø
ng ngaê
n
+ H 2 + Cl2 

3
 * Muoái + dd bazô  muoái môùi + bazô môùi
Ví duï : Na2CO3 + Ba(OH)2  BaCO3  + 2NaOH
2) Ñieàu cheá bazô khoâng tan
* Muoái + dd bazô  muoái môùi + bazô môùi
Ví duï : CuCl2 + 2NaOH  Cu(OH)2  + 2NaCl
-----------------------------------------

Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
4
--------
 AXIT
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1) Taùc duïng vôùi chaát chæ thò maøu:
Dung dòch axit laøm quì tím  ñoû
2) Taùc duïng vôùi kim loaïi :
a) Ñoái vôùi caùc axit thöôøng (HCl, H2SO4 loaõng )
Axit + kim loaïi hoaït ñoäng  muoái + H2 
Ví duï : 2HCl + Fe  FeCl2 + H2 
b) Ñoái vôùi caùc axit coù tính oxi hoaù maïnh nhö H2SO4 ñaëc , HNO3
H2SO4 ñaëc
SO2 (haéc )
Kim loaïi ( tröø Au,Pt) + HNO3 ñaëc Muoái HT cao + H 2O
+ NO2 (naâu) (2 )
HNO3 loaõng
NO
Ví duï : 3Fe + 4HNO3 loaõng  Fe(NO3)3 + 2H2O + NO 
3) Taùc duïng vôùi bazô ( Phaûn öùng trung hoaø )
Axit + bazô  muoái + nöôùc
Ví duï : HCl + NaOH  NaCl + H 2O
H2SO4 + Cu(OH)2  CuSO4 + 2H2O
4) Taùc duïng vôùi oxit bazô
Axit + oxit bazô  muoái + nöôùc
Ví duï : Fe2O3 + 6HNO3  2Fe(NO3)3 + 3H2O
Löu yù: Caùc axit coù tính oxi hoaù maïnh ( HNO3, H2SO4 ñaëc ) khi taùc
duïng vôùi caùc hôïp chaát oxit, bazô, hoaëc muoái cuûa kim loaïi coù hoaù trò
chöa cao thì cho saûn phaåm nhö khi taùc duïng vôùi kim loaïi
Ví duï : 4HNO3 + FeO ����ñaë
c noù
ng
� Fe(NO3)3 + 2H2O + NO2 
5) Taùc duïng vôùi muoái ( xem baøi muoái )
6) Taùc duïng vôùi phi kim raén : C,P,S ( xaûy ra ñoái vôùi axit coù tính oxi
hoaù maïnh : H2SO4 ñaëc , HNO3 )
H2SO4 ñaëc
SO2
Phi kim + HNO3 ñaëc Axit cuûa PK + nöôùc
+ NO2
HNO3 loaõng
NO

Ví duï : S + 2H2SO4 ���� Ñaëc noù

ng
� 3SO2  + 2H2O
P + 5HNO3 ����
Ñaë
c noù
ng
� H3PO4 + 5NO2  + H2O

II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP

1) Ñoái vôùi axit coù oxi :
* oxit axit + nöôùc  axit töông öùng
* axit + muoái  muoái môùi + axit môùi
(2 )
Saûn phaåm coù theå laø : H2S, SO2, S ( ñoái vôùi H2SO4 ) vaø taïo NO2, NO, N2, NH4NO3 … ( ñoái
vôùi HNO3 ).

5
 * Moät soá PK raén + Axit coù tính oxi hoaù maïnh
2) Ñoái vôùi axit khoâng coù oxi
* Phi kim + H2  hôïp chaát khí ( Hoaø tan trong nöôùc thaønh dung
dòch axit )
* Halogen (F2 ,Cl2,Br2…) + nöôùc :
Ví duï : 2F2 + 2H2O  4HF + O2 
* Muoái + Axit  muoái môùi + axit môùi
Ví duï : Na2S + H2SO4  H2S  + Na2SO4
-------------------
Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------

6
 MUOÁI
I- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1) Taùc duïng vôùi kim loaïi
Dung dòch muoái + kim loaïi KT  muoái môùi + Kim loaïi môùi
Ví duï : Fe + Cu(NO3)2  Fe(NO3)2 + Cu 
Ñieàu kieän : kim loaïi tham gia phaûi KT vaø maïnh hôn kim loaïi trong
muoái
2) Taùc duïng vôùi muoái :
Hai dung dòch muoái taùc duïng vôùi nhau taïo thaønh 2 muoái môùi
Ví duï: CuCl2 + 2AgNO3  Cu(NO3)2 + 2AgCl 
3) Taùc duïng vôùi bazô
Dung dòch muoái + dung dòch bazô  muoái môùi + bazô môùi
Ví duï: Fe2(SO4)3 + 6NaOH  3Na2SO4 + 2Fe(OH)3 
dd vaøng naâu KT naâu ñoû
4) Taùc duïng vôùi axit
Muoái + dung dòch axit  muoái môùi + axit môùi
Ví duï : H2SO4 + BaCl2  BaSO4  + 2HCl
( traéng )
CaCO3 + 2HCl  CaCl2 + H2O + CO2 
5) Muoái bò nhieät phaân huyû: ( Xem baøi phaûn öùng nhieät
phaân )
II- PHAÛN ÖÙNG TRAO ÑOÅI TRONG DUNG DÒCH
1) Khaùi nieäm
Phaûn öùng trao ñoåi laø phaûn öùng hoaù hoïc trong ñoù hai hôïp chaát
trao ñoåi thaønh phaàn caáu taïo ñeå taïo ra caùc saûn phaåm
Vd : phaûn öùng cuûa muoái vôùi : muoái, bazô, axit ( keå caû phaûn öùng
cuûa axit vôùi bazô hoaëc oxit bazô )
2) Ñieàu kieän ñeå phaûn öùng trao ñoåi xaûy ra ñöôïc
Saûn phaåm sinh ra coù ít nhaát moät chaát khoâng tan, hoaëc chaát khí,
hoaëc nöôùc
Löu yù :
-Ña soá muoái cuûa axit yeáu hôn thöôøng bò tan trong axit maïnh hôn ( do
xaûy ra phaûn öùng hoaù hoïc)
Ví duï :
AgNO3 + H3PO4  Ag3PO4 + HNO3
( Ag3PO4 bò tan trong HNO3 neân khoâng toàn taïi keát tuûa )
-Rieâng muoái sunfua cuûa caùc kim loaïi töø Pb veà sau trong daõy hoaït
ñoäng hoaù hoïc cuûa kim loaïi khoâng tan trong caùc axit thöôøng gaëp. Vì
vaäy pö sau ñaây xaûy ra ñöôïc:
CuCl2 + H 2S  CuS  ( ñen ) + 2HCl

II- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP

1) Caùc phaûn öùng thoâng thöôøng
Coù theå ñieàu cheá caùc muoái baèng sô ñoà toùm taét nhö sau:

7
 Giaûi thích : Caùc chaát ôû nhaùnh traùi taùc duïng caùc chaát cuøng soá
ôû nhaùnh phaûi taïo saûn phaåm ôû trung taâm.
Ví duï : ( 2 ) + ( 2’) : oxit bazô + oxit axit  muoái
2) Caùc phaûn öùng chuyeån ñoåi giöõa muoái trung hoaø vaø
muoái axit.
* Muoái axit + kieàm  muoái trung hoaø + nöôùc
ví duï : NaHCO3 + NaOH  Na2CO3 + H2O
2NaHCO3 + Ca(OH)2  CaCO3  + Na2CO3 + 2H2O
* Muoái trung hoaø + oxit töông öùng / H2O  muoái axit
Ví duï : 2CaCO3 + CO2 + H2O  Ca(HCO3)2 (1)

3) Phaûn öùng chuyeån möùc hoaù trò cuûa kim loaïi

+ PK ma�
nh ( Cl2 , Br2 ... )
Muoái Fe(II) �������
������� �� Muoái Fe(III)
+ Fe (Cu )

Ví duï : 2FeCl2 + Cl2  2FeCl3

6Fe(NO3)2 + 3Cl2  4Fe(NO3)3 + 2FeCl3
Fe2(SO4)3 + Fe  3FeSO4
2FeCl3 + Cu  2FeCl2 + CuCl2
--------------------------------------

(1)
Phaûn öùng naøy giaûi thích vì sao khi thoåi hôi thôû vaøo nöôùc voâi trong ñaàu tieân nöôùc voâi
bò ñuïc, sau ñoù trong trôû laïi.

8
 PHAÛN ÖÙNG NHIEÄT PHAÂN MUOÁI
( Saûn phaåm phuï thuoäc vaøo ñoä hoaït ñoäng hoaù hoïc cuûa
kim loaïi taïo muoái )

1- Nhieät phaân muoái Nitrat

Qui luaät phaûn öùng chung :
Muoái Nitrat Saûn phaåm X + O2 
0

t C

-Neáu KL tan thì saûn phaåm X laø : Muoái Nitrit ( mang goác -
NO2)
2NaNO3 � t�C � 2NaNO2 + O2 
0

-Neáu KL töø Mg  Cu : Saûn phaåm X laø: Oxit kim loaïi +

NO2 
2Cu(NO3)2 � t�C � 2CuO + 4NO2  + O2 
0

-Neáu KL sau Cu : Saûn phaåm X laø : Kim loaïi + NO2 

2AgNO3 � � � 2Ag + 2NO2  + 2O2 
0
t C

2-Nhieät phaân muoái Cacbonat ( Chæ coù muoái khoâng tan môùi
bò nhieät phaân huyû )
Muoái Cacbonat � t�C � Saûn phaåm Y + CO 2
0


-Kim loaïi töø Cu veà tröôùc, thì saûn phaåm Y laø : Oxit kim
loaïi
CuCO3 � t�C � CuO + CO2
0

-Kim loaïi sau Cu, thì saûn phaåm Y laø: Kim loaïi + O2

Ag2CO3 � t�C � 2Ag + O2  + CO2

0

3- Nhieät phaân muoái Hiñrocacbonat

0
CO2 
t C
Hiñrocacbonat  Cacbonat trung hoøa + +
H2O
Ca(HCO3)2 � t�C � CaCO3 + CO2 + H2O
0

4- Nhieät phaân muoái sunfat ( tröø muoái Sunfat cuûa K, Na, Ba

beàn vôùi nhieät )
Muoái sunfat � t�C � saûn phaåm Z + O2 +
0

SO2 
* Töø Mg  Cu thì saûn phaåm Z laø: Oxit kim loaïi
4FeSO4 � t�C � 2Fe2O3 + 4SO2  + O2
0

* Sau Cu thì saûn phaåm Z laø : Kim Loaïi

Ag2SO4 � � � 2Ag + SO2  + O2 
0
t C

5- Caùc muoái cuûa nguyeân toá hoaù trò raát cao khi nhieät
phaân ñeàu cho khí O2
2KClO3 � t�C � 2KCl + 3O2 
0

6- Nhieät phaân muoái Amoâni :

* Amoni cuûa goác axit deã bay hôi (- Cl, = CO3 …) : saûn phaåm laø Axit
taïo muoái + NH3 
Ví duï : NH4Cl � t�C � NH3  + HCl
0

(NH4)2CO3 � t�C � 2NH3  + H2O + CO2 

0

9
 * Amoâni cuûa axit coù tính oxi hoaù maïnh : NH3 chuyeån hoaù thaønh
N2O hoaëc N2 tuyø thuoäc nhieät ñoä
Ví duï : NH4NO3 N2O + 2H2O
0
� 250
� ��
C

2NH4NO3 � � �� 2N2 + O2 + 2H2O

0
400 C

-------------------------------------

10
 TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA MUOÁI AXIT

Ngoaøi tính chaát chung cuûa muoái, caùc muoái axit coøn coù nhöõng
tính chaát sau ñaây:
1- Taùc duïng vôùi kieàm :
Muoái axit + Kieàm  Muoái trung hoaø + Nöôùc
VD: NaHCO3 + NaOH  Na2CO3 + H2O
Ca(HCO3)2 + 2NaOH  Na2CO3 + CaCO3  +
2H2O
2- Muoái axit cuûa axit maïnh theå hieän ñaày ñuû tính chaát
hoaù hoïc cuûa axit töông öùng.
2NaHSO4 + Na2CO3  2Na2SO4 + H2O + CO2
2KHSO4 + Ba(HCO3)2  BaSO4 + K2SO4 + 2CO2 
+ 2H2O
* Trong phaûn öùng treân, caùc muoái NaHSO4 vaø KHSO4 taùc duïng vôùi
vai troø nhö H2SO4.
-----------------------------------------

SÖÏ THUÛY PHAÂN MUOÁI

Khi cho moät muoái tan trong nöôùc thì dung dòch thu ñöôïc coù moâi
tröôøng trung tính, bazô, hoaëc axit. Söï thuyû phaân muoái ñöôïc toùm taét
theo baûng sau ñaây :

Muoái cuûa Thuyû Moâi Ñoåi maøu

phaân tröô quì tím
øng
Axit maïnh vaø bazô Khoâng Trung tính Tím
maïnh
Axit maïnh vaø bazô Coù Axit Ñoû
yeáu
Axit yeáu vaø bazô Coù Bazô Xanh
maïnh
Axit yeáu vaø bazô Coù Tuøy ** Tuøy**
yeáu
Ví duï : dd Na2CO3 trong nöôùc laøm quì tím hoaù xanh
dd (NH4)2SO4 trong nöôùc laøm quì tím hoaù ñoû
dd Na2SO4 trong nöôùc khoâng laøm ñoåi maøu quì tím
-----------------------------------

Thang pH

Thang pH cho bieát moät dung dòch coù tính bazô hay tính axit:
- Neáu pH < 7  moâi tröôøng coù tính axit ( pH caøng nhoû thì axit
caøng maïnh )
- Neáu pH = 7  moâi tröôøng trung tính ( nöôùc caát, moät soá muoái
: NaCl, Na2SO4 … )

**
Tuøy vaøo ñoä yeáu cuûa bazô vaø axit ñaõ taïo neân muoái ñoù maø moâi tröôøng taïo ra coù theå
laø axit hoaëc bazô.

11
 - Neáu pH > 7  moâi tröôøng coù tính Bazô ( pH caøng lôùn thì bazô
caøng maïnh )
-------------------------------------

12
 PHAÛN ÖÙNG ÑIEÄN PHAÂN MUOÁI

1) Ñieän phaân noùng chaûy:

Thöôøng duøng muoái clorua cuûa caùc kim loaïi maïnh , oxit kim loaïi
(maïnh), hoaëc caùc bazô (beàn vôùi nhieät).
-Toång quaùt: 2RClx � �� 2R + xCl2 
� ñpnc
Ví duï: 2NaCl � � �� 2Na + Cl2 
ñpnc

-Coù theå ñpnc oxit cuûa nhoâm:

2Al2O3 � ñpnc
� �� 4Al + 3O2 
2) Ñieän phaân dung dòch
a) Ñoái vôùi muoái cuûa kim loaïi tan :
* ñieän phaân dd muoái Halogenua ( goác : – Cl , – Br …) coù maøng
ngaên
ñp
Ví duï : 2NaCl + 2H2O �� � 2NaOH
coùmaø
ng ngaê
n
+ H 2 + Cl2 
* Neáu khoâng coù maøng ngaên caùch ñieän cöïc döông thì Cl 2 taùc
duïng vôùi NaOH taïo dd JaVen
ñp
Ví duï : 2NaCl + H2O ��
khoâ
�
ng coùmaø
ng ngaê
n
NaCl + NaClO + H2
( dung dòch Javen )
b) Ñoái vôùi caùc kim loaïi TB vaø yeáu : khi ñieän phaân dung dòch
thì cho ra kim loaïi
* Neáu muoái chöùa goác halogenua (– Cl , – Br …) : Saûn phaåm laø:
KL + Phi kim
Ví duï : CuCl2 � ñpd.d
� �� Cu + Cl2 ( nöôùc khoâng tham gia ñieän
phaân )
* Neáu muoái chöùa goác coù oxi: : Saûn phaåm thöôøng laø:
kim loaïi + axit + O2
2Cu(NO3)2 + 2H2O � ñp �� 2Cu + O2  + 4HNO3
2CuSO4 + 2H2O � �� 2Cu + 2H2SO4 + O2 
ñp

---------------------------------------------
Notes------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------
----------
--------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------
----------
--------------------------------------------------------------------------------------------------13
 KIM LOAÏI

I- DAÕY HOAÏT ÑOÄNG HOAÙ HOÏC CUÛA KIM LOAÏI

K, Ba, Ca, Na,Mg,Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb
144424443 Cu , Hg, Ag, Pt, Au
(1) H 1 4 44 2 4 4 43
1 4 4 4 4 4 4 4 2 4 4 4 4 4 4 43 (3)
(2)

* (1) Caùc kim loaïi maïnh

* (2) Caùc kim loaïi hoaït ñoäng ( trong ñoù : töø Zn ñeán Pb laø kim loaïi
trung bình )
* (3) Caùc kim loaïi yeáu
II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC
1) Taùc duïng vôùi nöôùc ( ôû nhieät ñoä thöôøng)
* Kim loaïi ( K  Na) + H2O  dung dòch bazô + H2 
Ví duï : Ca + 2H2O  Ca(OH)2 + H2 
2) Taùc duïng vôùi axit
* Kim loaïi hoaït ñoäng + dd axit (HCl,H2SO4 loaõng)  muoái
+ H2 
Ví duï : 2Al + 6HCl  2AlCl3 + 3H2 
* Kim loaïi khi taùc duïng vôùi HNO3 vaø H2SO4 ñaëc thöôøng khoâng giaûi
phoùng khí H2
Ví duï : Ag + 2HNO3 �����ñaë
c, noù
ng
AgNO3 + NO2  + H2O

* Al,Fe,Cr : Khoâng taùc duïng vôùi HNO3 ñaëc, H2SO4 ñaëc ôû nhieät ñoä
thöôøng:
3) Taùc duïng vôùi muoái :
* Kim loaïi (KT) + Muoái  Muoái môùi + Kim loaïi môùi
Ví duï : Cu + 2AgNO3  Cu(NO3)2 + 2Ag 
4) Taùc duïng vôùi phi kim ôû nhieät ñoä cao:
a) Vôùi O2  oxit bazô
Ví duï: 3Fe + 2O2 Fe3O4 ( Ag,Au,Pt khoâng Pö )
0
tC
��� �
b) Vôùi phi kim khaùc ( Cl2,S … )  muoái
Ví duï: 2Al + 3S � Al2S3
0
tC
���
5) Taùc duïng vôùi kieàm :
* Kim loaïi löôõng tính ( Al,Zn,Cr…) + dd bazô  muoái + H2 
Ví duï: 2Al + 2NaOH + 2H2O  2NaAlO2 + 3H2 

III- PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU CHEÁ TRÖÏC TIEÁP.

1) Nhieät luyeän kim
* Ñoái vôùi caùc kim loaïi trung bình vaø yeáu : Khöû caùc oxit
kim loaïi baèng H2,C,CO, Al …
Ví duï: CuO + H2 ��� � Cu + H 2O 
0
tC

* Ñoái vôùi caùc kim loaïi maïnh: ñieän phaân noùng chaûy
muoái clorua
Ví duï: 2NaCl ���ñpnc
� 2Na + Cl2 
2) Thuyû luyeän kim: ñieàu cheá caùc kim loaïi khoâng tan trong
nöôùc
* Kim loaïi maïnh hôn ñaåy kim loaïi yeáu hôn ra khoûi dd muoái
Ví duï: Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu 

14
 * Ñieän phaân dd muoái cuûa kim loaïi trung bình vaø yeáu:
Ví duï: FeCl2 ���
ñpdd
� Fe + Cl2 
3) Ñieän phaân oxit kim loaïi maïnh :
Ví duï: 2Al2O3 ���
ñpnc
� 4Al + 3O2 
4) Nhieät phaân muoái cuûa kim loaïi yeáu hôn Cu:
Ví duï: 2AgNO3 ��� � 2Ag + O2  + 2NO2 
0
tC

-----------------------------------------------------
Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------

15
 PHI KIM
I- TRAÏNG THAÙI CUÛA PHI KIM
ÔÛ ñieàu kieän thöôøng caùc phi toàn taïi ñöôïc 3 traïng thaùi :
-Khí : H2,N2, O2, Cl2, F2…
-Raén : C.S,P,Si …
-Loûng : Br2
II- TÍNH CHAÁT HOAÙ HOÏC CUÛA PHI KIM
1) Taùc duïng vôùi oxi  oxit:
Ví duï: 4P + 5O2 ��� � 2P2O5
0
tC

Löu yù : N2 khoâng chaùy, caùc ñ/c Cl2,Br2,I2 khoâng taùc duïng tröïc tieáp
vôùi oxi
2) Taùc duïng vôùi kim loaïi  muoái (2)
Ví duï : xem baøi kim loaïi

3) Taùc duïng vôùi Hiñro  hôïp chaát khí

Ví duï: H2 + S ��� � H 2S
0
tC

H2 + Cl2 ��� 2HCl

a.s

H2 + F2 �� � 2HF ( Xaûy ra ngay trong boùng toái )

4) Moät soá tính chaát ñaëc bieät cuûa phi kim
a) Caùc phi kim F2,Cl2 … : Taùc duïng ñöôïc vôùi nöôùc
Ví duï : Cl2 + H2O  HCl + HClO ( khoâng beàn deã huyû ra :
HCl + O )
2F2 + 2H2O  4HF + O2 
Löu yù : HF coù khaû naêng aên moøn thuyû tinh : SiO 2 + 4HF 
SiF4 + 2H2O
b) Caùc phi kim Cl2,F2 ,Si … : Taùc duïng ñöôïc vôùi kieàm
Ví duï : Cl2 + 2NaOH  NaCl + NaClO + H2O
3Cl2 + 6NaOH ���� ñaëc, noù
ng
� 5NaCl + NaClO3 + 3H2O
c) Caùc phi kim raén C,S,P… tan trong HNO3, H2SO4 ñaëc:
Ví duï : P + 5HNO3 ���� Ñaë
c noù
ng
� H3PO4 + 5NO2  + H2O

III- CÔ SÔÛ ÑAÙNH GIAÙ ÑOÄ MAÏNH YEÁU CUÛA PHI KIM
Phi kim naøo deã phaûn öùng vôùi H2 hôn , hoaëc deã phaûn öùng vôùi kim
loaïi hôn thì phi kim ñoù maïnh hôn
Ví duï: H2 + S ��� � H 2S
0
tC

H2 + Cl2 ��� 2HCl

a.s

H2 + F2 �� � 2HF ( Xaûy ra ngay trong boùng toái )

Suy ra : F2 > Cl2 > S ( chuù yù : F2 laø phi kim maïnh nhaát )
IV- ÑIEÀU CHEÁ PHI KIM
* Caùc phi kim ñöôïc ñieàu cheá chuû yeáu döïa vaøo caùc phaûn öùng
ñieän phaân , nhieät phaân
* Duøng phi kim maïnh ñaåy phi kim yeáu hôn khoûi hôïp chaát ( thöôøng
duøng muoái )
Ví duï : Cl2 + 2NaBr  2NaCl + Br2

MOÄT SOÁ PHAÛN ÖÙNG NAÂNG CAO

(2)
Caùc phi kim maïnh : Cl2, Br2, O2 … khi taùc duïng vôùi kim loaïi seõ naâng hoaù trò cuûa kim loaïi
leân traïng thaùi hoaù trò cao nhaát.

16
I- Phaûn öùng ñoát chaùy:
Khi ñoát moät hôïp chaát trong kk thì caùc nguyeân toá chuyeån sang
daïng oxi ( tröø N,Ag,Au,Pt )
4FeS2 + 11O2 ��� � 2Fe2O3 + 8SO2
0
tC

2PH3 + 4O2 ��� � P2O5 + 3H2O

0
tC

2H2S + 3O2 ���� 2SO2 + 2H2O ( ñuû oxi, chaùy hoaøn toaøn )
0
tC

2H2S + O2 ��� � 2S + 2H2O ( thieáu oxi, chaùy khoâng hoaøn

0
tC

toaøn )
4NH3 + 5O2 ��� � 4NO + 6H2O
0
tC

II- Phaûn öùng saûn xuaát moät soá phaân boùn

-Saûn xuaát Ureâ: 2NH3 + CO2 ���� � CO(NH2)2 +
0
t C, x.t

H2O
-Saûn xuaát Amoni nitrat : Ca(NO3)2 + (NH4)2CO3  2NH4NO3 +
CaCO3 
-Ñieàu cheá Supe photphat ñôn : hoãn hôïp Ca(H2PO4)2 + CaSO4
2H2SO4 + Ca3 (PO4)2  3CaSO4 + 2H3PO4
Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 ñaëc  Ca(H2PO4)2 +
2CaSO4
-Ñieàu cheá Supe Photphat keùp : 4 H3PO4 + Ca3 (PO4)2 
3Ca(H2PO4)2
- Saûn xuaát muoái amoni : Khí amoniac + Axit  Muoái
amoâni
III- Caùc phaûn öùng quan troïng khaùc
1) 3Fe + 4H2O ���� � Fe3O4 + 4H2 
0
<570 C

2) Fe + H2O ����� FeO + H2 

0
>570 C

3) 4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O �� � 4Fe(OH)3

4) (*)
2Mg + CO2 ��� � 2MgO + C
0
tC

Mg + H2O ( hôi) ��� � MgO + H2 

0
tC

5) 2NaOH ���� 2Na + 2H2O + O2 

ñpnc

6) 3Na2CO3 + 2AlCl3 + 3H2O  2Al(OH)3  + 6NaCl +

3CO2 
7) NaAlO2 + CO2 + H2O  Al(OH)3  + NaHCO3
8) Al2S3 + 6H2O  2Al(OH)3  + 3H2S ( phaûn
öùng thuyû phaân )
9) Al4C3 + 12H2O  4Al(OH)3  + 3CH4 
10) SO2 + H2S  S  + H2O
11) SO2 + Br2 + 2H2O  2HBr + H2SO4 ( töông töï cho
khí Cl2)
12) 8NH3 + 3Br2  6NH4Br + N2 ( töông töï cho
Cl2)
13) 4HNO3 ��� a.s
� 4NO2 + 2H2O + O2
14) CaOCl2 + 2HCl  CaCl2 + Cl2  + H2O
( clorua voâi)
15) NaCl (r) + H2SO4 ñaëc ���� NaHSO4 + HCl 
0
250 C

(*)
phaûn öùng soá 4 giaûi thích ñöôïc vì sao khoâng duøng CO2 ñeå chöõa chaùy trong caùc ñaùm
chaùy Mg

17
 16) 2KNO3 + 3C + S ��� K2S + N2 + 3CO2 + Q ( Pö cuûa
0
tC
�
thuoác noå ñen)
17) Caùc PK keùm hoaït ñoäng : H2, N2 , C chæ taùc duïng ñöôïc vôùi
kim loaïi maïnh ôû nhieät ñoä raát cao:
Ví duï : 4Al + 3C ��� � Al4C3
0
tC

Ca + 2C ��� � CaC2 ( Canxi cacbua – thaønh phaàn

0
tC

chính cuûa ñaát ñeøn )

2Na + H2 ��� � 2NaH ( Natri hiñrua )
0
tC

18) NaH ( Natri hiñrua) , Na2O2 ( Natri peoxit ) …taùc duïng ñöôïc vôùi
nöôùc:
NaH + H2O  NaOH + H2  ( xem NaH  Na dö
hiñroâ )
2Na2O2 + 2H2O  4NaOH + O2  ( xem Na2O2  Na2O dö
Oxi )
19) 2AgCl ��� a.s
� 2Ag + Cl2 
20) Ñieàu cheá Cl2:
2KMnO4 + 16HCl ���� ñun nheï
� 2KCl + 2MnCl2 + 5 Cl2  +
8H2O
MnO2 + 4HCl ���� ñun nheï
� MnCl2 + Cl2  + 2H2O
21) Mg(AlO2)2 + 2NaOH  Mg(OH)2  + 2NaAlO2
22) NaClO + CO2 + H2O  NaHCO3 + HClO
2CaOCl2 + 2CO2 + H2O  2CaCO3 + Cl2O  + 2HCl
- HClO vaø Cl2O ñeàu deã bò phaân huyû thaùnh oxi nguyeân töû,
neân coù tính taåy maøu.
23) 3Na2O2 + 2H3PO4  2Na3PO4 + 3H2O + 3/2 O2 
Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
( neáu dö axit )
3Na2O2 + H3PO4  Na3PO4 + 3NaOH + 3/2 O2  ( neáu
---------------------------------------------------------------------------------------------------
thieáu axit )
---------------------------------------------------------------------------------------------------
24) Cu + 4NaNO3 + H2SO4 ñaëc  Cu(NO3)2 + 2Na2SO4 + 2NO2
 ---------------------------------------------------------------------------------------------------
+ 2H2O
25) Si + 2NaOH + H2O ��� Na2SiO3 + 2H2 
0
tC
�
---------------------------------------------------------------------------------------------------
26) NH4Cl + Na2CO3  NaCl + H2O + CO2  + NH3  ( xem NH4Cl
---------------------
HCl.NH3 )
27) FeS2 + 2HCl  FeCl2 + H2S  + S  ( xem FeS2 
---------------------------------------------------------------------------------------------------
FeS dö S )
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
18
--------
 TAÙCH CHAÁT RA KHOÛI HOÃN HÔÏP

I- PHÖÔNG PHAÙP CHUNG:

1) Sô ñoà taùch hoãn hôïp rôøi khoûi nhau:

+Y
A AC �� � A � Thu giaù n tieá
p A.
Hoãn hôïp : +X�
B B �� , � (Thu tröïc tieá
p B)
-Trong ñoù X thöôøng laø chaát duøng hoaø tan hoãn hôïp. Chaát Y duøng ñeå
taùi taïo laïi chaát ñaõ bò bieán ñoåi trong laàn hoaø tan vaøo X.
-Chæ thu ñöôïc moät chaát tinh khieát neáu caùc chaát trong moâi tröôøng
khaùc theå vôùi noù.
-Coù theå keát hôïp vôùi phöông phaùp vaät lyù ñeå taùch : gaïn, chöng caát,
coâ caïn, hoaø tan trong nöôùc, chieát …
2) Laøm khoâ khí : duøng caùc chaát coù khaû naêng huùt aåm nhöng
chaát naøy khoâng ñöôïc taùc duïng vôùi chaát caàn laøm khoâ. Thöôøng duøng
Axit ñaëc ( H2SO4), caùc anhiñric axit (P2O5); caùc muoái khan hoaëc kieàm
khan .v.v.
II- VÍ DUÏ:
0
+ d.dNaOH tC
CuO +d.d HCl ( dö ) CuCl2 (dd) ���� �Cu(OH)2 ��� �CuO(Thu ñöôïc)
Hoãn hôïp ����� �
SiO2 SiO2 �� (Thu tröïc tieá
p B)

Caùc PTHH xaûy ra: CuO + 2HCl  CuCl2 + H2O

CuCl2 + 2NaOH  Cu(OH)2 + 2NaCl
Cu(OH)2 ��� � CuO + H2O 
0
tC

TÍNH PHÖÙC TAÏP CUÛA PHAÛN ÖÙNG GIÖÕA

OXIT AXIT ( HOAËC ÑA AXIT ) VÔÙI DUNG DÒCH KIEÀM

I- KIEÁN THÖÙC CAÀN NHÔÙ:

Tuyø vaøo tæ leä soá mol caëp chaát tham gia phaûn öùng maø coù
theå taïo thaønh muoái trung hoaø hoaëc muoái axit
1) Caëp CO2, SO2 … H2G ( axit) vaø kieàm cuûa kim loaïi hoaù trò I :
NaOH,KOH
nkieàm
Ñaët T = thì keát quaû taïo muoái nhö sau :
noxit axit
T �2 � phaûn öùng taïo muoái trung hoaø ( kieàm coù theå dö )
T �1 � phaûn öùng taïo muoái axit ( oxit axit coù theå dö )
1 < T < 2  phaûn öùng taïo hoãn hôïp 2 muoái ( phaûn öùng khoâng coù
chaát naøo dö)

19
 2) Caëp CO2, SO2 … H2G ( axit) vaø kieàm cuûa kim loaïi hoaù trò II :
Ca(OH)2,Ba(OH)2
noxit axit
Ñaët T = thì keát quaû taïo muoái nhö sau :
nkieàm
T �2 � phaûn öùng taïo muoái axit (oxit axit coù theå dö )
T �1 � phaûn öùng taïo muoái trung hoaø (kieàm coù theå dö)
1 < T < 2  phaûn öùng taïo hoãn hôïp 2 muoái ( phaûn öùng khoâng coù
chaát naøo dö)
3) Caëp P2O5, hoaëc H3PO4 vôùi caùc dung dòch bazô thì coù theå
taïo 3 loaïi muoái khaùc nhau öùng vôùi 3 goác : – H 2PO4, = HPO4 , 
PO4
( Haõy thöû xeùt tröôøng hôïp P2O5 taùc duïng vôùi NaOH vaø P 2O5 vôùi
Ca(OH)2 )

II- PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI TOAÙN

Vieäc giaûi baøi toaùn xaùc ñònh loaïi muoái taïo thaønh trong
tröôøng hôïp oxit axit hoaëc ña axit taùc duïng vôùi dung dòch bazô coù
theå ñöôïc toùm taét theo caùc böôùc sau ñaây :
B1 : Tìm soá mol cuûa kieàm vaø soá mol oxit
B2 : Laäp tæ soá T
 xaùc ñònh loaïi muoái taïo thaønh , vieát PTHH taïo ra muoái ñoù.
B3 : Tính toaùn theo PTHH
Neáu taïo moät muoái : Tính theo 1 PTHH döïa vaøo soá mol cuûa chaát
pö heát.
Neáu taïo 2 muoái : Ñaët x, y laø soá mol moãi muoái , Tính theo 2
PTHH döïa vaøo x,y
B4: Hoaøn thaønh yeâu caàu cuûa ñeà baøi.
Löu yù : Neáu ñeà baøi cho bieát kieàm dö thì luoân taïo muoái trung
hoaø, coøn oxit axit dö thì taïo muoái axit.

---------------------------------
Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------20
---------------------------------------------------------------------------------------------------
 NHAÄN BIEÁT HOAÙ CHAÁT MAÁT NHAÕN

I) PHÖÔNG PHAÙP HOAÙ HOÏC NHAÄN BIEÁT HOAÙ CHAÁT MAÁT

NHAÕN:
- Phaân loaïi caùc chaát maát nhaõn ñeå xaùc ñònh tính chaát ñaëc tröng,
töø ñoù choïn thuoác thöû ñaëc tröng.
- Trình baøy : Neâu thuoác thöû ñaõ choïn ? Chaát nhaän ra ? Daáu hieäu
ñeå nhaän bieát (Hieän töôïng) ?
Vieát PTHH xaûy ra ñeå minh hoaï
* Löu yù : Neáu chæ ñöôïc laáy theâm 1 thuoác thöû , thì chaát laáy vaøo
phaûi nhaän ra ñöôïc moät chaát sao cho chaát naøy coù khaû naêng laøm
thuoác thöû cho caùc chaát coøn laïi.
II) TOÙM TAÉT THUOÁC THÖÛ VAØ DAÁU HIEÄU NHAÄN BIEÁT MOÄT
SOÁ CHAÁT VOÂ CÔ:

21
Chaát caàn nhaän Thuoác thöû Daáu hieäu ( Hieän töôïng)
bieát
dd axit * Quì tím *Quì tím  ñoû
* Quì tím *Quì tím  xanh
dd kieàm
* phenolphtalein *Pheânolphtalein  hoàng
Axit sunfuric *Coù keát tuûa traéng : BaSO4 
* ddBaCl2
vaø muoái sunfat
Axit clohiñric *Coù keát tuûa traéng : AgCl 
* ddAgNO3
vaø muoái clorua
Muoái cuûa Cu (dd *Keát tuûa xanh lô : Cu(OH)2 
Xanh lam)
*Keát tuûa traéng xanh bò hoaù
naâu ñoû trong nöôùc :
Muoái cuûa Fe(II) 4Fe(OH)2 + 2H2O + O2 
* Dung dòch
(dd luïc nhaït ) 4Fe(OH)3
kieàm
( Traéng xanh)
( naâu ñoû )
Muoái Fe(III) (dd * Keát tuûa naâu ñoû Fe(OH)3
vaøng naâu)
*Keát tuûa keo tan ñöôïc trong
kieàm dö :
d.dòch muoái Al, Cr
* Dung dòch Al(OH)3  ( traéng , Cr(OH)3 
(III)
kieàm, dö (xanh xaùm)
Al(OH)3 + NaOH  NaAlO2
+ 2H2O
* dd kieàm, ñun
Muoái Amoni *Khí muøi khai : NH3 
nheï
Muoái Photphat * dd AgNO3 *Keát tuûa vaøng: Ag3PO4 
* Axit maïnh *Khí muøi tröùng thoái : H2S 
Muoái Sunfua * dd CuCl2, *Keát tuûa ñen : CuS  ,
Pb(NO3)2 PbS 
* Axit (HCl, *Coù khí thoaùt ra : CO2  , SO2
Muoái Cacbonat
H2SO4 )  ( muøi haéc)
vaø muoái Sunfit
* Nöôùc voâi * Nöôùc voâi bò ñuïc: do
trong CaCO3, CaSO3 
Muoái Nitrat * ddH2SO4 ñaëc / *Dung dòch maøu xanh , coù
Cu khí maøu naâu NO2 
Kim loaïi hoaït * Dung dòch axit *Coù khí bay ra : H2 
ñoäng
* H 2O * Coù khí thoaùt ra ( H2 ) , toaû
* Ñoát chaùy, nhieàu nhieät
Kim loaïi ñaàu daõy quan saùt maøu * Na ( vaøng ) ; K ( tím ) ; Li
: ngoïn löûa ( ñoû tía ) ;
K , Ba, Ca, Na… Ca ( ñoû cam) ; Ba (luïc vaøng )
…

Kim loaïi löôõng *Dung dòch *Kim loaïi tan ra vaø coù suûi
tính: kieàm boït khí H2 
Al; Zn; Be; Cr…
22
* Kim loaïi tan + NO2 
Löu yù : * Dung dòch muoái cuûa Axit yeáu vaø Bazô maïnh laøm quì tím hoùa
xanh ( Ví duï: Na2CO3)
* Dung dòch muoái cuûa Axit maïnh vaø Bazô yeáu laøm quì tím hoùa
ñoû. ( Ví duï : NH4Cl )
* Neáu A laø thuoác thöû cuûa B thì B cuõng laø thuoác thöû cuûa A.
* Daáu hieäu nhaän bieát phaûi ñaëc tröng vaø daáu hieäu roõ raøng,
khoâng gioáng caùc chaát khaùc .
-------------------------

Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------

23
 PHAÛN ÖÙNG CHUYEÅN ÑOÅI MÖÙC HOÙA TRÒ CUÛA NGUYEÂN TOÁ

Trong caùc phaûn öùng keát hôïp hoaëc phaûn öùng trao ñoåi thì hoùa trò
cuûa caùc nguyeân toá thöôøng khoâng thay ñoåi. Vì vaäy muoán chuyeån ñoåi
hoùa trò caùc nguyeân toá thì phaûi duøng moät soá phaûn öùng ñaëc bieät.
1- Naâng hoùa trò cuûa nguyeân toá trong oxit
oxit (HT thaáp ) + O2  oxit (HT cao)
VD: 2SO2 + O2 ����� 2SO3
0
t C , xuù
c taù
c

2CO + O2 � 2CO2
0
tC
���
2Fe3O4 + ½ O2 ��� � 3Fe2O3
0
tC

2- Naâng hoùa trò cuûa nguyeân toá trong hôïp chaát vôùi Clo
hoaëc Oxi

Hôïp chaát HT thaáp + Cl2; O2 …  Hôïp chaát HT cao

VD: 2FeCl2 + 3Cl2 ���� 2FeCl3
0
tC

4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O ��� 4Fe(OH)3

PCl3 + Cl2 ��� PCl5
3- Haï hoùa trò cuûa muoái saét:

Muoái Fe (HT cao) + Fe ( hoaëc KL yeáu)  Muoái Fe (HT thaáp)

VD: 2FeCl3 + Fe ��� 3FeCl2
Fe2(SO4)3 + Fe ��� 3FeSO4
2FeCl3 + Cu ��� 2FeCl2 + CuCl2
Löu yù: Phaûn Cu vôùi FeCl3 xaûy ra khoâng phaûi do Cu ñaåy ñöôïc
Fe ( khoâng phaûi phaûn öùng theá)

4- Duøng H2SO4 ñ.ñ hoaëc HNO3 ñeå naâng hoùa trò cuûa caùc
nguyeân toá trong hôïp chaát.
VD: 3FeO + 10HNO3 loaõng ��� 3Fe(NO3)3 + NO  +
5H2O

24
 * Khi gaëp caùc phaûn öùng nhö ôû muïc 4 thì neân caân baèng theo
phöông phaùp thaêng baèng hoùa trò theo caùc
böôùc chung nhö sau:
- Xaùc ñònh nguyeân toá coù hoaù trò taêng vaø nguyeân toá coù
hoaù trò giaûm.
- Soá hoùa trò giaûm laø heä soá cuûa caùc chaát trong quaù trình
taêng hoùa trò.
- Soá hoùa trò taêng laø heä soá taïm thôøi cuûa caùc chaát trong
quaù trình giaûm hoùa trò.
- Coäng theâm cho heä soá cuûa axit baèng soá laàn goác axit ôû sau
phaûn öùng.
0 V III V IV
Fe+ H NO3  Fe( N O3 )3 + N O2  + H 2O
VD:
Ta coù : Töø Fe  Fe(NO3)3 taêng 3 hoùa trò cuûa Fe . (  1 ñeå taêng
baèng giaûm)
Töø HNO3  NO2 giaûm 1 hoùa trò cuûa N. (  3 ñeå taêng
baèng giaûm )
Suy ra heä soá taïm thôøi laø :
1Fe + 3HNO3  1Fe(NO3)3 + 3NO2  + H2O
Buø 3(NO3) cho veá traùi ta ñöôïc 6HNO 3, suy ra heä soá cuûa nöôùc laø
3H2O
Fe + 6HNO3 ��� Fe(NO3)3 + 3NO2  +
3H2O

Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
-------- 25
 TEÂN THÖÔØNG GOÏI CUÛA MOÄT SOÁ CHAÁT VOÂCÔ

Dieâm tieâu: KNO3

Muoái aên: NaCl
Ñaù voâi: CaCO3
Voâi soáng: CaO
Voâi toâi: Ca(OH)2
Thaïch cao soáng: CaSO4.2H2O
Thaïch cao nung: 2CaSO4.H2O
Thaïch cao khan: CaSO4
Quaëng : Heâmatic: Fe2O3
Quaëng Manheâtic: Fe3O4
Quaëng pyric: FeS2
Qaëng cupit : Cu2S
Dieâm sinh: S
Xuùt : NaOH
Potat: KOH
Thaïch anh: SiO2
OÂleâum: H2SO4.nSO3

Notes-------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--------
---------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------

26