Você está na página 1de 11
1 © modelo Van Hiele de desenvolvimento do pensamento geométrico MARY L. CROWLEY Voce js teve alunos que sabiam reconhecer um quadindo mas no ssham iq cao qcalgra ane nig compreendem ae ‘guadrado€m etanguloyJetece sor guesequeizamaoter de protar ipo "aber"? Segundo dos eduendoresolandeaes, Dia ven ile ‘Gllaic seu mardo, ese Marie van lel, comporsmentor como eset {eileom o nivel dx maturdade geoméutca de um aluno. Voce Ja se Fereuntow como poveraajudar seus lanos a angirem um nivel als ‘Sompiexo de penstmento geoméuieo? Omodelo Van Hiele de pensamento ‘Sumarico poe ser urado para oriemtar fora, asi como pat ‘ala as fabiidades do luno, Este artigo apresena uma visio gral GO ‘Modelo disente suas imptieapoes em sla de aul. ‘modelo antiiiedepensamentogeometicoergia dostabalhos ‘de dstonaento de Dion van Hiele Gelso (1984s) © Pee van Hele (fovihy nalzadossimettaneament na Universidade de Uaeche. Como Dinas poo opis esenar nase fries ques, "spefetgoo ¢promovea a tora Salvo na Unto Sovicticm ajo cura rant aa deceda de 60 ara atgtarse a0 modelo on Secnda de 70\uim noresamerieao, Leak Wireup (1976). comesou a Sscrver'e n flor bye model Por volt da mest epoct. Hans Freunden profesor dos Van ile em iret chamou aston partoe ‘eds linn tlio eae eer Eat re ce stra gi ee en oui Brat mabe im Sart ht oh nme ee soon ages SR pene race ‘gins oma alia qc dpe mone aseennce se donel inch cubic haan, wales ees ‘es Sedo's wut dar pS ar see © modelo Nivel 0 (nivel basic}: vsuallzagio aoe i fp oss etn op econ ap o°L] cle sate wes gi guint nett sons setts enero. Seti Sophie iiccigeemtcneta STi cea vel 1: ansise No sel omesa uma andi dor conten gemians. Po ‘nl, chain eux eprint elon came ‘icrmirancrsersiadar gure Supemento opine gee ‘iz pr enol clane de conguséen Aso ecole sheeigatn pares esq eotecenecds por spate bse ‘it ede de preloranor com oO ies 12. este pone “oli” ngs un, “cebu ons apo So [aalsogamo so igi apse nue vos dees cnryis or sin ‘dian fer eras prs cla dr pulgremes Tote halos dese el ins so apne expla ages es ‘open lem eager eae isa ni enehon se fie LEG7 Nivel 2: dedugo informal Nee lel os ls conseguer tbls ine slges de poe iit eee mati ‘ids oor apres, ncearaments taSoplstpantnro ges esr eine ence re ena edt de un engi Asn hr separ So luce oe ica ne fen rahe cases fee SS es compendia As Jeger emia Os alesse ‘Shan formalin ages fori: Nese el pnt ao one Enno igsiead digo come a od papel dos na Rests bios pica so sta ee ado em coiogto ifs de der Osun scp Seana demons {Cesformis tas en como seposeterrs eeepc tam Sepa coer ama pos paring 6 pein es oo ‘lace vel 3: dedugso Nese nel composes 0 signiendo & digo como ent rec de ebeece ria pemeien mo ae enter ‘omfion Sto pects» iter e papel esse df oy xa, pad dete, eras Senorngtee Nese til a pessou cpu econ demons © mi epenas 6 ‘Renta energy Gsm dees ‘inlet compendia tar conics ‘These cpa de few danger ene sna uo ¢h soe vel 4: gor Neve ei, o sno 6 cpa de tabtar em vos sistemas stn tne pens cian ope ‘ates ditties A geomet oman pan sn Estdlinonivelgomesordecvalviotertalbnegiwsetn seein peu doseage Mae enone ‘htt prtamene pelos ts poms (An Hr, emu psoal 25 eevee S985) Gonna aad eu {geomet hace so maine tone oe supe ‘etquen mia a aq concn nse, foro milo Van Hele seen sane ete opais ‘TSoromiaet gnc Hf i anal pase a ee Propriedades do modelo dad tmcnree nen etm a erate eee Spence enim conseena Sel om sms i ei eo, cledreermutina psmrpule vaca toa: nares emacnsocaa ofan deca Sins deep ru Are od) eam oem ere ot Sah wae ti ir Sep a Sorcerer cesnamets Susvmmentenarenysrerarenset {pn earav gn dele hae geen Sie oihie nme egenmm Somes Eecinaoerm ipttiaemrea eS ees =a ee aes Sateen me Eouccoea nie eres ace ce soiecee eaensrttte acarvin Bas raapea tar car, ues sn hie deen no ine gene Por exempta el opm ‘Tauteona gv peas A gue chores Sac Ports roca mas nim ae Tir anna at ‘Spore e epee oder ng, "Ca ive ten es prio sino ingusose ses ics satenas siesta va le, Eee ae Ae arcane ‘ermedticaaeneato sel oretenpla umaigu psn ‘eam tome (ste de cases) ra gud tbe on ‘ingl(urpratapano), Uratuo do elo conte que {ss io de aod pss comer. Poa, cep de in lnguagen quo aspen 5 fetaentr nord Fases do aprendizado ‘Come sean, ot Vane afirnam qos oprogestoolongo os nels cepenie raed sro reed do gue dade ou ‘uruade. Poramo o modo ea erazagto do cra, sin como @ onto © 9 mera uns 50 tapos Gear de peop Pegi. Pantrstarerar que. Van Me propisern lca as Selec de apeciad: meropaio, eno digi explain, ‘nea lee erg. Afi ues nbd desea Se Sewocomesrasequcnepromovensaaniqaodecsaurns es Vas File Geta 19840) Unansecomollaneaio sos Jesidals ce ‘tala com oloango nivel Fase I: interrogagao/informagso Dea caps inci, prteore shes conversa ¢deseavlent vides olen os ees de tio do espetvo nel Pues ‘herp evant sequester seu vocal optics eee iar, 189, 208), Por exe, 0 puso pega ao onoe"Oquecumnlonago? Umgeaimdo? Umpalogra? Ogun ‘Sreoclaee? De rere? Vee ata que st quedo pests ‘scangs? Urn oan poser er un gad Porque?” O pops. dearasaer ep Jopetenor fasta qstizoronbecines ‘epee dosaluos se tic, © (os smn ica sbends gue ‘ie orsdor sans Fase 2 orlentaro diigida (0s so explora opcode ets avd do material ue ofeuendnumene enous Baa alder devo ‘eve patent ss suns ss eu cuetrs dss ve ‘ssid pate do mata sro peqres rts com occ scar respst eset Por enepa« pfesse post ei a ‘lane qo ase a gespano pul cosa um oeange ce agent igus ps soos ra mae are cnt oo menor Ot ‘vide sodacoonriumlcrango com qt oul en epee tes ngs ends pls ete um BagUl Fase 5: explleagio Buscando em sa experiencia afro, of anes express ¢ ‘Semorina ost roerdonegngeeen cade ‘Sirol toa or snarmepod stopper eso jhe reel i te gcc ara ‘lls sea deneapci dover, osu com octenpo 0 ‘osng elu poderm dca ome se emo prfesnr qe gets popedaer mera dw side presente Fade 4: orlentagto livre sto vse dante de refer a compieas~ tet com mio pss, els qc pose sr colds dear eis rt Fal "sg expen ao decors pops nee ‘olerarturar Onenandasestimesnornacamp apenas ‘lope ee or ojo Ge ex omumse expat arto anay™ 3, 208, Por exemple no oder complet ‘vd como seine: “Dobe na fla de pepel a meee dpe ‘ues somaia comm montaafigua ig.) Tenens ge opo ‘etiuavot oie e crane o cana ford pls Sobre (if 30, Jaga esposa tes Ocean Que apo) dere vce ‘ert e corto ano ego un Ina e307 E segunda en glo ‘e4s"7Desrevsondngiosn pout diate as apenas Opel ‘clnesegioesem gu pons ar agonist Fr ques aad lounges ‘ida como neta dope as Sargon oo ase 5: integrapio ‘Osan revéem sumarizam o que apredeam cam ooh Fanmaruma iso peda nove rdeSbjene ates. 0 pote lar ese sate, Yscedopanhgos louis" (Van His, 19844, (2) de geo» sano sgrener. Imporan, pet, que ese: nn 5b presente ns de nov, At pops: ong go> ‘onl de guts feo sano acaoarat um soo vel de pemsmeat nove domi derek sb o ato, os is08 Ese pomes pare epee faeede aprnsn mo nivel eine. Experiéncias baseadas em Van Hele ios eis do Van Hl ei pl 9 mop de gu sin sresen oge vnsie pld kperas e ‘Septet ses ul clemetares pode proporions expe ef apntriar em nel Ben ves de recotes, balay, go> ‘ano ara conhosaorem gindcldos ase, qu Edge chines quctsibept pomice. Na midde-scto! em Jan hipscoe!eurespondendaprosnacaneate solves e238 ‘pete pounce tabador com quails, caesar de Figen Taha deporte" "arvores ensign” egos al theres” pas sess foece eemplos destes de ots ior desividnts Spade aoe quo noes do movelo Van Hie ii nt i ra ote ‘eto do sno densi polos eopsodrs do Broklyn College (Geddes aly 195), Poles entra nas om egos Se ‘org (965; BugeeStahncny 946 ote ( 1981), Pree (985) Stage Barger 1905 vel isto (vsualizagao) Recosncer a forma oomérics com base usta aprtosiasca ‘ome um ots pues ab unos opts pce 1. maul, oi dobre consnr guns gems omer WV & 2 Suiiar uma fg ou uel C co esto ram deseo sinples ¢ + him sine Jeans, os de Teoels os ous osos manip leis (ease cstv) AW + cavlvendo oben cs da ala ‘eau dream do oop ede on iene “apt + den de ours contgugiee TN oe Mingiowe: ‘spr, 3. eu figs Copland igus em pape postin, ppl qediuado ou papel. ince ns pon gap ces an + Senn Figs : + castigo figure com vats, eatlahos oo Fngadors ea ‘Shinto os Iatanse com bissoe de modtas © ous ejeos smal oS & 4. desovec igus pombe cores tendo = Hopsgem ade (inde ptonizada eno paniada ‘Rimesbe pace mace oman” Nuno iar dengue 5 taco problens qu podem sesesovos manana gars, ‘aad econo {ers rend tp deur at laiand econo 1 Use dae fg tangle ae formar om reogl; ms wx Atn-N an 8 vel 1 (andlisey ‘form econ erp opines dt gt reports los oponlaies pa 1, medi oor, dobar, cata dela iar i de iene opel de Gguras wat rates geanes "pobar oma pps lng da dagoa eect 0 “jstanento™ LIzA 2 descrever uma clas de Gas po suas ropedaes(ompoetse, verte. teins de proper) Case sem araretbun deseho come vce ‘sever ua gr] algun gue fcoaees compar gua sonndo sss propreder ancteias ‘Nua como um guadiado eum oamgo sb puedo, so cifeeies at os pss, quo ara. ascarid figures port en 199 PEt de uae ZOO nto dens pus Q< meted gues te eee seecic a pee ee Perera enerincta epee itmaee coeennere ent Sos ES an etter una figura a pare pat vss ‘Revel gradient us ier, odio at knoe qv He ‘gen, em adn oor poses omer fig. ene edn enpicamene(apaiedo seta denies esp) eg tenant + Tatebandoemesinovcioseinuls,oauoe em que"bxk* ‘Cava pre cota mer de nl. ‘iter ops em ws pt ‘Epo sagir ro) Naso fag, 2 ‘Eki din (mga logon des rotates de clases de objets to aires ‘A pared exenploc ecoata-xeps de tapi demise as opin de pesos 10. enna usa veal inbolosspropcadon 11. ese rblemas geome requean 0 conecinet dt ropes a ga eos geomet ov abrlgens ep Sin fazer mies, deerme a soma dos Ingle un heptane anos pepe ‘sos gra dah com oj come i) Nivel 2 (dedugao informal: Comey forma nae eae Troon los portals pct 1. eur a lates deseoaidas mo al T, buscando ines © lngegces +The is de propre ee Bee + Thala com geoplan,easfome un qtr mu fee cena enigma opera cc 2 iw connie de priaepndser wa * Srnospodeam competi: itmpandoseunsasous Prg- ‘moors oma setono us gu prvlgens Foden ‘Sarmenoe cpr? Bape dire? 1. desovoere arden Simguanioe 4 scompanter apnea isfomis 5. aeesentar argent informs esndo dagrns. igus aces, ‘aganas de avons) * Maps eerste we tare echaspramodaras“rge 8 rors eels ia presen “O angulosa detomnpale ial sormdosagls interac 0 sacs” 6, seompsarapumentsdeduves,eventalente Frese alguns as oa” 7 Co cata docs Die port @) ACeaC 2) Z04Bs £84 ©) AacesA BCE a A abeee ‘No: Para gue iso sie novel, deve ser daa ons ae gue ‘io arpa dose, Parc” 1 teat fomeser sido que una sbolagen ou expiagio *Detngpalaloprode dus manlas (6, "tas dosopstoe rll ot non a pets congo 4. usta dew stages qu oem un fia wa res oa Pieera eps de tongs "Seu raver ntercepe ‘insu pucae ong clara teres so supe ‘nents Ql ds agama ele coments epoca? + ncaa tessa daeesintamsstoedacutesa valle "Se ‘slvr choveoto eld a" 9 seslverpobiemsemgues popes as is ‘Shes erect ao imgorosies Sinmomansranedatirdeumeepmenders, . {oom dw oe Gor ga (emo gr) [Epkarporquesreapobrpontorceinese0 ‘rsucosCa mdi osepmest oe ars ropa d ogo), vel 3 (dedugo formal} Conpeendes astra deo. Fropsonr or lon partials pure |. Meier sito ue ¢ dato ue deve se prvado nr probe. ete o sequin robles, oes coneco eq deve prov os moti. Ago couples enone. “A melds (Ears ubnglo ose psa plo vere do ingle” 2 etic iefoonayies piss ama gua ou numa inform eo * ANpuABCD éumpualcograma Dies A . fire que esate sbe ttt figu Es | Geter poten fom Se en ‘o..", baseado sense igura | ¢ @ 3. denen conrens do gsc de cna rin erm ‘ie definle),posnado,terema, defi, “ “te topes ut ore sts i pt re ed 2) eon uma nim tad cles (D) 5 epost cra uae 6) Tos sane deren meats m pont mT) 5 Sam podium sepestca sv evsecngacnes ‘Seon det opumo mcd go nen fs) “4-demonstar compreaso de contigs ncestse ufientes *"Escrver umn dno de quod ur comes por 2 Ungunn gum unin. ) Um aad ¢ um prtlogrann, Un quseao cum tingle (9) Uganda un esango” Spun rigs eae devo informaiton 6 provr ele no faces “-eompunr denonsagbs difeenes de um mesino lorena — por ‘crempl, otra de Prugors ; Sar iss de demontapto— por explo sini, ‘eformoges, por coienadas porvette ee identi rays prs de demoniso * Se ua denonsagioemelve pallu, exprinetar “ser “cai urges 80" ms * 10, ret sabe hc geoméico "As lager sepsis cavlvem rceiio dev oa inv, eotacta po ej 4) Too toe eta Loom tose Logo Letom bara 5) Depend eto gsr ince demas gnc Sas ic." sea ds dogo tates de um gem € Para rue esa ade como a pcdets press star clots nm cote ico ard rela! ene frenagn sie tncla x drug da ade de geomet ‘eto de um el © te “Popedsder do mode taken fee ‘coments bt oes Supe prem, ques sie ‘tsgeatiensrodeveancetarirotvel dociedia pometic que ‘exe ue pose o mae deve pga owe prea spe gem perio «ques ngage gerne wo sence ‘pt cnet poet Bon es eres mace ‘oma elas eontn ern onc men shee prensa ao dequeason tingle es oc tinge "use Sse feb aoe toed ci de esp ge tha tm tone deep do ibe de contd Aides dod {samt anlar eat es ini pontiac davai fs comprcecr (Gere Oto com # ee era cmp ta lof gil ‘oma gue, conearcctsme lag oslo ‘ons fonsl conve! Masur anges dete drei {Sespectian egies nema certs pode eid acres ‘iene oyu ene deo ang # gal sm ds dis Algae, sn ono ot mais itosnente exo, strempeam pie inperatsn cemehimene ae ieee ati © ese ques ramps ican me nen eae ‘apscape ple esnsolocauetaswencee cine eo, ili exis gc alte tidoncnsepeee et nein pom ser vp encores Eas eae ‘pelea itr ocr cottanene Debit rea seule» exes 9 gue enn de pe emotes — “crt gun pasingue ieee Intensifies nee a tel deren rhinitis patoeslse aioe sa com gr O fio de una ere we docennads es aitenqedesibusaceapalermomesnocigileaisperreine Foreteopo alguns ciate que|__ Cum nga masque —Jé om ie pero stuns cn goa ea] ¢ om oir qa elated ras) ens de os doiexempls nas, notes eect sec Src factaerc Sel i Sectors i ti am pay ssaeaear ise out ‘ie mt in en Seat Ricca prec ‘ike puns respect gular pre coins ‘he vem cot el dean (Gada eal a na Punhve progres, esenistetaroemiocamonivel doi. usin toplctredcvenaprede deni saves pean teetelertenas Conbssateadisenpcayes rode um {Sabra sume ders, sng em Enprae ts ‘So ie vag. Como cael cos ss repose POT tae "uetp de iguées[} Cm voc se" Or no de todoe ‘evi caazes de espn reunite eee Tcmetgaraaireetoia ted peengon) eons aan emp eps sepa et pe ‘ifconiecataned Ene prttees hcvabree expla a apo {peasfemtorete el que Cat. ‘Neto “Parecoum tingle’ o4 "Porque parece ua por” (repo arse malo) Nive 1: “Quato Indo, fecha, dois aon comin, it tuto ctor dos opto pelos, qua inguls ‘it. Renata osteo tein) Niel? “Bum pareogano com quo gs 8” (© tug pores merase de propiedad. Satna geste qo relents Semple der gz as poi cougars) Luat3: "se pode se veo cu seh qe «fg é om ‘aidan ecm lnmonen (0 ‘ono explo de components de unos especies ca sive aden cataioscr tr tnvenaon ef ben lee Tekan emery amony Adolescent (eas tl 1985, 9.62.70 = cee sero he an fle Lav of Deelopet Ie Geomey” (Baap Shao, 1980, 9-41-45, "osc de persanee a fe de arene deco le Val propinn vn eo enter onl seri elivesce do ore nam canis prs 683 ‘Rati Smet prt cnc Remove o esi, ma og ‘SOME de, ca fay q cou tei ieatomene ps ‘Tetevincn. Aprstdodormodeppersvaragrdecommeesio espe ordaneadaporpequsas (Bare, 1965 Burpee SHE sy 196: Golds al 1982: Gals, apse, 1988: Maybery, Tet Stan Bg, 8; Ua, 19). ou be he ¢ poste! cab ars © una modaogl Para contort Als © pomovero mano an doe es Bare, 185, Bree ‘Shmpinsny, 986 Golds cal 58: Gees, Pye ¢ Tne 8S, ‘Stain eBurgr 198) Agciaso necesin profewnrcse pes Ses pre opr aes renege deena ae et tach Va tpn an ae ‘tatoo cnetdataadeala Ort geome pest Seenielaoderas peon oe ents ‘ys: Wan Goan Ar ec ve 98256 ‘Bus ila oe! McShane an ine Lee espe Gram fr Rech een co ‘re boa stein. nea "nahn nti Garand synced aimee ic tc eh a Pe fe Sty i i ht ar ae Shc tn hin pe ee ety esi Zan, "Vane Levan Avent Scot Seal Geant" tnd na Cape Development and Acvemes n Set Seo ‘Cena Pret op: Users Chie, 19, ‘os thne Ploe Moh Chl Thong and Geomeny’= Em Eg Trataon of Sled Wit of 0 le elf on Pron He ei po ‘any Gees, Ded ays Resnon Taher como pare do rt Je Pomunsanlveigaon evan ele Modelo ig Gene ae odexens, Recah i Scece Eds (RSE), ogra othe Natal ‘SSeweFowrlton Gone®SED 92160 Wes, N3F 198 Cab Topi psenoer 1959) Enel Sunny by Hone Mate van He fe rote Hi Tonenn Vets! CikkerslspknbeSubeateef Gre Eo ng Tren Weng Dnran ele GeafonPere son Ite eltcopor Dry Gat, Dae Pose Roanond Tacercsoo pte tj x pein "An fv of evo We Me f Talis i etry amen ates ReearhSence iusto (RISE roar th Naa Sees Fen, Gat SED 92060, Wasnt, DC: NSF, "oe cabs peseoen 957) ‘nite lo Dina "Dsetationl Dyan ie Clot The Dida ok ‘Geamery oe Lowes la ef Senay Shel” Engh Trani of Sed Wingo Dina on Hele ond Pere an He, ia ot Bory ete DviFeyae Ronson Tacoma parece jeacepexgst eaten of te an Hae Mosel of Thing in Goan Ado \ccen Rech noc enn (RISE. Popam ote Nar Senet minn, Can SED O00. Wain, DC: NSF 984 (Tattho ‘ei pieanoem 95) __ Sauce ten Diva lie Geldof nies: Dietist Gey Ttzaingcesfr As Em Eglin Troan Sete easf Dit nite GldfenPtoe sald epee tes, OSS ‘Rosana Tesco pated rot depesus"Anvexitot bev Ne Nou! of Tinga Gonmery aang Aclacen, Rese Skee ‘vas (USE), Poa fhe Raul Seine Foundation, Geant SED ‘SretoWasngton NSF 14, ead 1958) wip lnk "Breton athe Ply feigned Teaching Comet ‘aspecant Geary Papers fomaResarh Moni. Ma. ‘Cbs bo ERIISMEAG, 96

Você também pode gostar