AΠΟΘΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ

Τα ρήματα που δεν παρουσιάζουν τύπους σε όλους τους χρόνους ή τις εγκλίσεις,
σε όλα τα πρόσωπα ή και στις δύο φωνές (ενεργητική και παθητική)
ονομάζονται ελλειπτικά.

Μία από τις κατηγορίες των ελλειπτικών αυτών ρημάτων είναι τα

λεγόμενα αποθετικά, τα ρήματα που σχηματίζουν τύπους μόνο στην παθητική
φωνή (κατάληξη -μαι στο πρώτο ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα):
αισθάνομαι, γίνομαι, δέχομαι, εργάζομαι, έρχομαι, μεταχειρίζομαι, συλλογίζομαι,
φοβάμαι (φοβούμαι) κ.ά.

Δυστυχώς, οι περισσότεροι χρήστες της νέας ελληνικής γλώσσας δεν έχουν

καταφέρει να κάνουν κτήμα τους τα προαναφερθέντα σχετικά με τις φωνές και
τις διαθέσεις του ρήματος, που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέονται (η
φωνή αναφέρεται στους τύπους του ρήματος, η δε διάθεση στο τι σημαίνει το
ρήμα).

Ως εκ τούτου, τα λάθη που γίνονται στη χρήση των αποθετικών ρημάτων

είναι αμέτρητα, τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο. Πολλοί είναι
εκείνοι που παρασύρονται από την κατάληξη -μαι των εν λόγω ρημάτων, τα
εκλαμβάνουν ως παθητικά και πέφτουν στην παγίδα της λανθασμένης σύνταξής
τους με ποιητικό αίτιο (από + αιτιατική προσώπου ή πράγματος).

Τα αποθετικά (η λέξη είναι παράγωγο του αρχαιοελληνικού ρήματος αποτίθημι,

που σήμαινε βάζω κατά μέρος, παραμερίζω) ρήματα οφείλουν την ονομασία τους
στην παλαιότερη λανθασμένη αντίληψη ότι είχαν αποθέσει (δηλαδή, αποβάλει ή
βάλει κατά μέρος) τους τύπους της ενεργητικής φωνής (κατάληξη -ω στο πρώτο
ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα). Στην πραγματικότητα, τα ρήματα
αυτά ουδέποτε εμφάνισαν τύπους της ενεργητικής φωνής.

Βεβαίως, το γεγονός ότι τα αποθετικά ρήματα έχουν μόνο παθητική φωνή δε

σημαίνει ότι έχουν επίσης μόνο παθητική διάθεση (υπενθυμίζουμε ότι οι
τέσσερις διαθέσεις του ρήματος, ενεργητική, παθητική, μέση και ουδέτερη,
φανερώνουν τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση βρίσκεται το υποκείμενο).

Τουναντίον, πολλά αποθετικά ρήματα είναι ενεργητικής διάθεσης μεταβατικά,

δηλαδή ρήματα που σημαίνουν πως το υποκείμενο ενεργεί και η ενέργειά του
μεταβαίνει σε κάποιο πρόσωπο ή πράγμα (αντικείμενο), που αποτελεί αναγκαίο
συμπλήρωμα της έννοιάς τους (διαπραγματεύομαι, διαχειρίζομαι,
εκμεταλλεύομαι, επεξεργάζομαι, κατεργάζομαι, πραγματεύομαι κ.ά.).

Τα παραδείγματα που ακολουθούν είναι χαρακτηριστικά:

• Δυστυχώς, ολοένα και περισσότερα ανήλικα παιδιά κακομεταχειρίζονται από

τους γονείς τους.
• Οι επίσημοι προσκεκλημένοι θα δεξιωθούν απόψε το βράδυ από το προεδρικό
ζεύγος.
• Πιστεύω ότι τα εθνικά ζητήματα διαχειρίστηκαν με υποδειγματικό τρόπο από
την προηγούμενη κυβέρνηση.
• Δεν κομίζω γλαύκα ες Αθήνας λέγοντας ότι οι νέοι εργαζόμενοι, στη
συντριπτική πλειονότητά τους, εκμεταλλεύονται από τους εργοδότες τους.
• Το ανά χείρας σχέδιο επεξεργάστηκε από ειδική ομάδα τεχνοκρατών με βαθιά
γνώση του ζητήματος.
• Το θέμα της ενδοσχολικής βίας πραγματεύτηκε διεξοδικά από τη
χθεσινοβραδινή τηλεοπτική εκπομπή.
• Το ξύλο και η πέτρα κατεργάζονταν με αξιοθαύμαστο τρόπο από τους
φημισμένους ηπειρώτες μαστόρους.
• Σας διαβεβαιώνω ότι οι σημαντικές αυτές υποθέσεις χειρίστηκαν από
συνεργάτες υπεύθυνους και άρτια εκπαιδευμένους.

Ιδού και ένα ακόμη παράδειγμα λανθασμένης σύνταξης αποθετικού ρήματος,

αυτήν τη φορά χωρίς ποιητικό αίτιο:

• Χαμηλότερα από τη λογιστική τους αξία διαπραγματεύονται δεκάδες μετοχές

στο Χρηματιστήριο.
Η ορθή σύνταξη των αποθετικών ρημάτων απαιτεί την αναζήτηση και
χρησιμοποίηση εναλλακτικών τρόπων διατύπωσης (μετατροπή της παθητικής
σύνταξης σε ενεργητική, περιφράσεις με τα ρήματα γίνομαι, τυγχάνω, υφίσταμαι
κ.ά.). Ιδού τα ανωτέρω παραδείγματα διατυπωμένα με τον ενδεδειγμένο τρόπο:

• Δυστυχώς, ολοένα και περισσότεροι γονείς κακομεταχειρίζονται τα ανήλικα

παιδιά τους.
• Το προεδρικό ζεύγος θα δεξιωθεί απόψε το βράδυ τους επίσημους
προσκεκλημένους.
• Πιστεύω ότι τα εθνικά ζητήματα έτυχαν υποδειγματικής διαχείρισης από την προηγούμενη κυβέρνηση.
• Δεν κομίζω γλαύκα ες Αθήνας λέγοντας ότι οι νέοι εργαζόμενοι, στη συντριπτική πλειονότητά τους,
γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους εργοδότες τους.
• Το ανά χείρας σχέδιο έτυχε επεξεργασίας από ειδική ομάδα τεχνοκρατών με βαθιά γνώση του ζητήματος.
• Η χθεσινοβραδινή τηλεοπτική εκπομπή πραγματεύτηκε διεξοδικά το θέμα της ενδοσχολικής βίας.
• Το ξύλο και η πέτρα υφίσταντο αξιοθαύμαστη κατεργασία από τους φημισμένους ηπειρώτες μαστόρους.
• Σας διαβεβαιώνω ότι υπεύθυνοι και άρτια εκπαιδευμένοι συνεργάτες χειρίστηκαν τις σημαντικές αυτές
υποθέσεις.
• Δεκάδες μετοχές αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Χρηματιστήριο σε επίπεδο χαμηλότερο
από τη λογιστική τους αξία.