Keşfetme Ve Mevcudu Geliştirme Stratejilerinin Girişimci Yönlülük Ile Performans İlişkisindeki Aracı Rolü: İmalat Sektöründe Bir Araştırma

Anadolu Üniversitesi Anadolu University
Sosyal Bilimler Dergisi Journal of Social Sciences
Keşfetme ve Mevcudu Geliştirme Stratejilerinin Girişimci Yönlülük ile Performans

İlişkisindeki Aracı Rolü: İmalat Sektöründe Bir Araştırma*
A Mediation of Exploration and Exploitation Strategies in the Relationship between
Entrepreneurial Orientation and Performance: A Study on Manufacturing Industry
Dr. Öğr. Üyesi Metin Reyhanoğlu - Dr. Öğr. Üyesi Özden Akın
Başvuru Tarihi: 10.04.2017

Kabul Tarihi: 04.08.2017
Öz Abstract
Örgütler, rekabetin yoğun olduğu ve sürekli değişen Where the competition is intense and in changing en-
ortamda performanslarını arttırmak için mevcudu ge- vironment constantly, organizations have to implement
liştirme ve keşfetme stratejilerini uygulamak zorunda exploration and exploitation strategies in order to imp-
kalmaktadırlar. Ancak her iki yeteneği aynı anda kul- rove their performance. However, to achieve ambidex-
lanma anlamına gelen eşit iki yönlülüğü başarmak o terity, which means of using both of abilities simulta-
kadar kolay değildir. Bunun için örgütün girişimci yete- neously, is not so easy. Therefore, it must be also the
neğinin de olması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı, entrepreneurial ability of the organization. The purpose
girişimci yönlülüğün örgüt performansına olan etkisin- of this study is to determine the mediation of exploration
de keşfetme ve mevcudu geliştirme inovasyon stratejile- and exploitation strategies in the relationship between
rinin aracı etkisinin tespit edilmesidir. Hatay’da 10-750 entrepreneurial orientation and organizational perfor-
çalışana sahip imalat sektöründeki üst düzey yönetici- mance. In this study was used the hierarchical regression
lere uygulanmış anketlerden elde edilen verilerle, aracı analysis to determine the mediating variables that data
değişkenin belirlenmesine yönelik hiyerarşik regresyon obtained from the survey, applied to senior managers of
analizi kullanılmıştır. Literatürden farklı olarak eşit iki manufacturing companies, between 10-750 employees
yönlülüğün boyutları; ‘ürün/teknoloji keşfetme’, ‘paza- in Hatay/Turkey. Unlike the literature, the dimensions
rı keşfetme’, ‘mevcut ürün/teknoloji geliştirme’ ve ‘mev- of ambidexterity was determined as ‘product/technology
cut pazarı geliştirme’ olarak belirlenmiş olup her biri exploration’, ‘market exploration’, ‘products/technology
için ayrı analiz yapılmıştır. Analiz sonucunda ürün/ exploitation’ and ‘market exploitation’ and analyzed
teknoloji keşfetme, pazarı keşfetme, mevcut ürün/tek- each one separately. It was found that product/techno-
noloji geliştirme boyutları, girişimci yönlülük ve per- logy exploration, market exploration, and products/
formans arasındaki ilişkide aracı değişkenler olarak technology exploitation mediated between entrepreneu-
bulunmuştur. rial orientation and organizational performance.
Anahtar Kelimeler: Girişimci Yönlülük, Eşit İki Keywords: Entrepreneurial Orientation, Ambidexterity,
Yönlülük, Keşfetme, Mevcudu Geliştirme, İnovasyon Exploration, Exploitation, Innovation
Dr. Öğr. Üyesi Metin Reyhanoğlu, Mustafa Kemal Üniversitesi İİBF, reyhanoglu@gmail.com
Dr. Öğr. Üyesi Özden Akın, Mustafa Kemal Üniversitesi İİBF, ozdendogan@gmail.com
* Bu çalışma 26-27 Kasım 2015 tarihinde Seferihisar/İzmir’de Ege Innovation Network “İnovasyon Ekosistemleri Aracılığı ile Değer Yarat-
mak: Disiplinler Arası Yaklaşımlar” Kongresi’nde sunulan bildiri verilerinin artırılıp yeniden düzenlenmesiyle oluşturulmuştur.
sbd.anadolu.edu.tr 115
Keşfetme ve Mevcudu Geliştirme Stratejilerinin Girişimci Yönlülük ile Performans İlişkisindeki Aracı Rolü: İmalat Sektöründe Bir Araştırma
Giriş ve zararı göze alan kişiye girişimci, yapılan faaliyetle-

Geleneksel ekonomilerde işgücü ve makine gibi dere de girişimcilik denmektedir. Her ne kadar girişim-
ğerler önemli iken, modern ekonomilerde temel güç cilik yatırımcı bazında belirtilmiş olsa da, girişimci
kaynağı bilgi, bilginin aracı olarak da inovasyon önem faaliyet, örgüt düzeyinde (Burgers ve Jansen, 2008) de
kazanmaktadır (Efrat, 2014). İnovasyon, yeni ve mev- yapılabilmektedir. Bazı örgütler, yeni ürün/hizmet,
cut ürün ve pazarların geliştirilmesi yoluyla, ekono- süreç ve pazarlar oluşturma veya mevcudu geliştir-
mide, teknolojide ve kültürde fayda yaratmakta, ra- meye çaba göstermesi açısından, diğer örgütlere göre
kipler karşısında avantaj sağlamaktadır. Bu nedenle daha fazla riske girmekte ve ön görüleri daha isabetli
uzun dönemli başarı için örgütler, inovasyon yapma olabilmektedir. Özellikle üst yönetimin girişimci ye-
yeteneklerini arttırarak pazara yeni ürün girişini hız- tenekleri, örgütün girişimci yönünün belirlenmesinde
landıracak inovasyon stratejileri geliştirmektedirler önemli bir etkendir (Kollmann ve Stöckmann, 2012,
(Zhou, 2006). Bu stratejilerden biri, üst yönetimin s. 1019). Çünkü üst yönetimin örgütün stratejisini ve
inovasyon stratejisinde örgütsel eşit iki yönlülük (or- politikalarını belirleme, hedef koyma ve karar verme
ganizational ambidexterity) olarak adlandırılan ‘iki yetkileri vardır. Özellikle küçük ve orta büyüklükteki
elini aynı anda kullanabilme yeteneği’ metaforudur işletmelerin (KOBİ) kurucu ve/veya sahiplerinin gi-
(Gibson ve Birkinshaw, 2004; Raisch vd., 2009; Sim- rişimci yeteneklerinin olmaması, uzun vadede örgü-
sek vd., 2009; Tushman ve O’Reilly, 1996). Ancak eşit tün büyümesini engelleyebilmektedir (Burns, 2001, s.
iki yönlülüğü başarmak o kadar kolay olmayıp, iki 11). Dolayısıyla üst yönetimin inovasyon ve girişimci
inovasyon stratejisini aynı anda uygulayabilecek gi- yönelimi, örgüt performansını da etkileyecektir.
rişimci yönlülüğe (entrepreneurial orientation) sahip
olunması gerekmektedir (Kollmann ve Stöckmann, Mintzberg’in (1973, s. 45-46) girişimci yapı olarak
2012, s. 1001; Hornsby vd., 2011, s. 424). Çünkü ino- belirttiği örgüt yapısı, üst yönetimin devamlı şekilde
vasyon stratejisinin belirlenmesinde öngörülü olma yeni fırsatları araştırarak temel amacı olan büyümeyi
(proaktiflik), inovatif olma ve risk alma gibi girişimci gerçekleştiren bir yapıdır. Bu nedenle, örgüt yeni fır-
özelliklerinin olması gereklidir. satları değerlendirirken inovasyon yapma gereği du-
yar. Miller (1983, s. 780), yaptığı teorik ve uygulamalı
Girişimci yönlülüğün örgüt performansı üzerindeki analizde girişimci firmaların risk aldığını, öngörülü
etkisinin, örgütsel eşit yönlülük aracılığıyla olup ol- olduğunu ve inovatif olduğunu belirtmektedir. Mil-
madığının test edilmesi çalışmanın temel amacıdır. ler (2011, s. 875), girişimci yönlülüğün birçok çalış-
Literatürde, girişimci yönlülüğün performans üzerin- mada bir süreç olarak değerlendirildiği ve girişim-
deki etkisi iki bakış açısıyla incelenmiştir. Bunlardan ciliğin yeni bir firma, ürün, teknoloji veya pazarlara
birincisi, Kollmann ve Stöckmann’ın (2012) ‘kaynak girme davranışı olarak tanımlandığını belirtmiştir.
temelli teori’ bağlamında ve ikincisi ise; Hornsby, Bu örgütler, yüksek getirili projeleri üstlenmeye is-
Bloodgood, ve Turnley’nin (2011) ‘stratejik planla- teklidirler ve fırsatları yakalama konusunda cesur ve
ma’ açısından yaptıkları incelemelerdir. Bu çalışmada saldırgandırlar (Covin ve Slevin, 1991, s. 8). Girişim-
ise eşit iki yönlülük olgusu; yapılan yapısal geçerlilik ci örgütler, genellikle ilk hareketi başlatırlar ve yeni
analizi sonucu, dört boyutta incelenmiştir. Ayrıca ürünleri pazara ilk sunarlar. Lumpkin ve Dess (1996,
literatürdeki ‘örgüt büyüklüğü’ ve ‘yaş’ gibi kontrol 136) ise, girişimci yönlülüğü pazara yeni bir girişe
değişkenleri dışında ‘üst yönetici sayısı’ da eklenerek, yol açacak süreçler, uygulamalar ve karar verme faa-
literatürdeki boşluğun doldurulması amaçlanmıştır. liyetleri olarak tanımlamışlardır. Miller’in (1983) be-
Çalışma ile keşfetme-mevcudu geliştirme (explorati- lirttiği risk alma, inovasyona öncülük etme ve öngö-
on-exploitation) ikileminde (Atuahene-Gima, 2005) rülü olma boyutlarına ek olarak, rekabette ‘saldırgan
kalan üst yöneticilerin, örgütün girişimci yönlülüğe olma’ ve ‘özerklik’in (Lumpkin ve Dess, 1996, s. 149)
katkısını görmeleri sağlanabilecektir. de literatürde olduğu belirtilmektedir (Miller, 2011,
s. 875-876). Ancak, Miller (2011, s. 876) genel olarak
risk alma, öngörülü olma ve inovatif olma boyutları-
Literatür nın ağırlıkta kullanıldığını söylemiştir. Bu durumda
Kelime anlamı olarak, belli bir işe girişilmesi şeklin- inovasyon yaratabilme, aynı zamanda girişimci yön-
de kullanılsa da işletme literatüründe kar elde etme lülüğün de bir boyutu olduğundan aralarında sıkı bir
amacıyla belli bir yatırımı yaparken oluşabilecek riski ilişki olduğunu söylemek mümkündür.
116
Cilt/Vol.: 18 - Sayı/No: 2 (115-134) Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
İnovasyon, bir firmanın yeni ürün, hizmet veya tek- kullanım önceliği, daha çekici boşluklar veya pazar
nolojik süreçlerle sonuçlanabilecek yeni fikirleri, ye- bulma, sürdürülebilir teknoloji liderliği konularında
nilikleri, deneyleri ve yaratıcı süreçleri sürdürme ve rekabet avantajı sağlamaktadır. Artan inovasyon stra-
bunlara destek olma eğilimini yansıtır (Lumpkin ve tejisi (kesiksiz-continuous) ise, radikal inovasyondan
Dess, 1996, 142). Risk alma ise firmanın amaçlarının daha yaygın kullanılan bir stratejidir. Bu stratejide,
başarılmasında riskli projelere girmesidir (Miller, mevcut örgüt performansında küçük değişiklikler
1983). Covin ve Miller (2014), risk almayı, belirsizlik yapmak için basit ürün geliştirmeleri, ürün hattını
karşısında stratejik kararların alınması şeklinde ta- genişletme ve teknolojide küçük değişiklikler amaç-
nımlamıştır. Öngörülü olma, mevcut eğilimlerin iz- lanmaktadır (Zhou vd., 2005, s. 43). Bu anlamda
lenmesini, gelecekteki pazar talebinin belirlenmesini artan inovasyon kısa dönemli performans; radikal
ve söktörel değişikliklerin veya ortaya çıkan fırsatla- inovasyon ise uzun dönemli performans odaklıdır
rın tahmin edilmesini içeren, fırsat arayan ve ileriye (Wang ve Rafiq, 2014).
yönelik duruştur (Chen vd., 2015, s. 495). Dolayısıyla
girişimci yönlülük, rekabete karşı koyabilmek ve bü- Yeni ürün ve hizmet geliştirme, radikal inovasyon
yümek için öncelikle ileriye dönük değişimleri öngö- olarak kabul edilmektedir. Pazar fırsatlarının değer-
rerek yeni fırsatların değerlendirilmesi ve kullanılma- lendirilmesinde esnekliği sağlayan keşfedici uygula-
sı için inovatif olmayı gerektirmektedir. malardır (March, 1991) ve bu nedenle riskli bir ino-
vasyon türüdür. Bu anlamda radikal inovasyonun uy-
İşletmenin girişimci yönelimli olması, kurumsal gulanması risk almayı ve öngörülü olmayı içeren giri-
anlamda üstten alta doğru tüm faaliyetlerinde risk şimci yönlülük gerektirir (Zahra ve Neubaum, 1998).
alma ve inovatif olmayı gerektirmektedir. Burgers ve Keşfetme uygulamalarını içeren radikal inovasyonun
Jansen’a (2008; s. 2) göre kurumsal girişimcilik, ino- uygulanmasının performansa katkı sağladığını belir-
vasyon, girişim ve stratejik yenileme faaliyetlerinden ten çalışmalar vardır (Lubatkin vd., 2006). Ancak ör-
oluşmaktadır. İnovasyonu yeni ürün, hizmet ve üre- gütlerin verimliliğini ve etkililiğini arttıracak mevcut
tim süreci girişimi ve gelişimi olarak ifade etmekte, iyileştirmeler (March, 1991) daha öngörülebilir oldu-
girişimi ise mevcut örgütte yeni işler yaratma olarak ğundan, artan inovasyon stratejisi yaygın bir şekilde
görmektedir. Stratejik yenileme ise, üstten alta doğ- uygulanmaktadır. Girişimciliği düşük olan bu örgüt-
ru mevcut yeteneklerin yeniden tanımlanması ve ler (Miller, 1983) rakiplerinin ürün ve üretim süreç-
düzenlenmesidir. Bu anlamda kurumsal girişimcilik lerini taklit ederek (Zhou, 2006), mevcut durumda
hem yeniliği yaratma hem de mevcut yeteneklerin kalıp ürün veya hizmeti geliştirmeyi amaçlarlar.
yeniden tanımlanması ve yeni yeteneklerin geliştiril-
mesine olanak sağlayan mevcut bilginin kullanılması İki farklı inovasyon stratejisini birleştiren eşit iki
faaliyetlerini içine alır. yönlülük, birçok çalışmada keşfetmeyi ve mevcudu
geliştirmeyi sırasıyla ya da aynı anda takip edebilme
İnovasyon, pazarlanabilir yeni ya da geliştirilmiş yeteneği olarak tanımlanmaktadır (Gibson ve Bir-
ürün ve hizmetler yaratmada kullanılacak fikirler, kinshaw, 2004; Lubatkin vd., 2006; Lin vd., 2013:264;
süreçler, araçlar ve yönetim süreçlerinin birleştiril- Stubner vd., 2012; Tushman ve O’Reilly, 1996; Wang
mesidir (Andriopoulos ve Lewis, 2009). Bu anlamda ve Rafiq, 2014; Volery vd., 2015; Yu vd., 2014). Kort-
örgütlerde inovasyon faaliyetleri; ürün-süreç inovas- mann (2014), bu yeteneği eşit iki yönlü inovasyon
yonu, keşfetme-mevcudu geliştirme (March, 1991), olarak tanımlamakta, Zhou vd., (2005) ise kesikli
radikal-artan inovasyon, yönetimsel-teknolojik ino- inovasyonun yeni ürün-pazar alanına girmeyi, artan
vasyon, inovasyon-imitasyon (Zhou, 2006) gibi ikili inovasyonu ise mevcut ürün-pazar konumunu geliş-
yapı şeklinde adlandırılabilmekte ve oluşturulabil- tirmeyi amaçladığını söylemektedirler.
mektedir.
March’a (1991) göre örgütler, bu iki inovasyon strate-
Radikal inovasyon (kesikli-discontinuous) çerçeve- jisi arasında bir seçim yapabilir veya sıralı bir şekilde
sinde Zhou (2005; s. 43), pazarda ilk hareket eden izleyebilirler. Mevcudu geliştirme, mevcut müşteriler
olmanın, deneyim kazanma ve ölçek ekonomisinden için mevcut ürün ve hizmetlerde kapasiteyi arttırma,
yararlanma gibi avantajlar getirebileceğini belirtmiş- maliyeti azaltma, standardizasyon, genişletme, örgüt
tir. Yazara göre, bu strateji, örgütlere kıt kaynaklarda etkenliğini arttırma, üretim hızının arttırılması ve ka-
liteyi geliştirme gibi faaliyetlerle mevcut yeteneklerin Örgütlerin gelişimi ve hayatta kalabilmesi, hem keş-
arttırılmasını ifade eder. Keşfetme ise, yeni teknoloji ve fetme hem de mevcudu geliştirme inovasyonunu
pazar için temel araştırma, risk alma, keşif, ürün ino- birlikte kullanabilmesiyle artmaktadır (Tushman ve
vasyonu geliştirilmesi, pazar fırsatlarının kullanılması, O’Reilly, 1996; Andriopoulos ve Lewis, 2009). Giri-
esneklik, değişim, deneme-yanılma, deneyim gibi yeni şimci yönelimli olmak için yüksek derecede inovatif
yetenekler, mevcut müşteri ve pazar için yeni ürün, olmak, risk almak ve öngörülü olmak gibi keşfedici ve
hizmet ve teknik bilgi yaratılmasını belirtir (Atuahe- radikal özelliklere sahip olmak gerekir. Miller (1983,
ne-Gima, 2005; March, 1991; Volery vd., 2015; Yu vd., s. 771) girişimci örgütü, ürün-pazar inovasyonunu
2014, s. 103). Mevcudu geliştirme faaliyeti ile yeni bir birleştiren, riskli girişimleri üstlenen ve öngörülen
ürün veya süreç teknolojisi geliştirme sırasındaki mali- inovasyonları ilk ortaya çıkaran, rakiplerle kıyasıya
yetlere katlanılmamaktadır (March, 1991, s. 71). Bun- rekabet eden örgüt olarak tanımlamaktadır. Girişimci
dan dolayı mevcudu geliştirme yeniliklerindeki getiri- olmayan örgütleri ise, çok az inovasyon yapan, rakip-
ler daha tahmin edilebilir düzeydedir. Getiriler verim- leri taklit eden (Miller, 1983, s. 771), mevcudu koru-
lilik artışı, maliyetlerin düşürülmesi, müşteri ve pazar yan ve geliştiren örgütler olarak görmektedir.
ihtiyaçlarının karşılanmasındaki hıza bağlıdır (Benner
ve Tushman, 2003). March (1991), örgütsel eşit iki Benner ve Tushman (2003) ve Lubatkin vd. (2006)
yönlülük keşfetme ve mevcudu geliştirme stratejileri- müşteri ve pazar bölümlerindeki inovasyonların
nin aynı anda uygulanmasını gerilim olarak görmek- yanı sıra, teknolojik ve ürün inovasyonları arasın-
te, yeni yapılan çalışmalarda da bu iki stratejinin aynı daki farklılıkları, keşfetme ve mevcudu geliştirme
anda yapılmasından çok sıralı uygulanması yer almak- farklılıkları olarak açıklayarak ikiz kavramlar oldu-
tadır. Meeks’in (2012) yeni kurulan KOBİ’lerde yaptığı ğunu göstermişlerdir (Kollman ve Stöckman, 2012).
çalışmada girişimcilerin, daha çok mevcudu geliştirme Keşfetme inovasyonu, yeni ürün, hizmet ve pazarlar
stratejilerini uyguladıklarını ve eşit iki yönlülüğe sahip yaratarak çevresel eğilimlere etkide bulunmayı amaç-
olmadıklarını, KOBİ yöneticilerinin ise daha fazla eşit lamaktadır. Aynı zamanda müşteri ve pazar ihtiyaç-
iki yönlü strateji uyguladıklarını bulmuştur. İlginç bir larını tatmin etmek için yeniyi araştırma ile yenilikçi
nokta ise, mevcudu geliştirme stratejisini takip eden tasarımlar ve yaratıcı yollar önermektedir. Mevcudu
örgütlerin keşfetme veya eşit iki yönlü stratejilerini geliştirme inovasyonu ise, süreç ve teknolojilerdeki
uygulayan örgütlerden daha iyi performansa sahip ol- ilerlemeleri mevcut çevresel koşullara uyum sağlama-
duklarıdır (Meeks, 2012). yı, bilinen uyarlamaları kullanmayı ve genişletmeyi
ifade eder. Örgütlerde hayatta kalma ve performansı
March’ın (1991) sıralı inovasyon stratejisini takip geliştirmede her iki uygulama da önem taşımaktadır.
etme bakış açısından farklı olarak Simsek vd. (2009),
eşit iki yönlülüğün örgütsel düzeyde aynı anda ya-
pılandırılabileceğini ileri sürmektedir. Örgütlerde Araştırma Hipotezleri
öğrenme ve bilgi transferi faaliyetlerinin, mevcudu Miller (1983), girişimcilikle ilgili yaptığı ilk çalışma-
geliştirme ve keşfetme inovasyonunu aynı anda kul- sında açıkça ifade etmemiş olsa da (Covin ve Wales,
lanmaya olanak vermesi ile ilgili çalışmalar bulun- 2011, s. 680) girişimci yönelimi öngörülü olma, risk
maktadır (Lin vd., 2013, s. 262). Örgütlerin bu stra- alma eğilimi ve inovatif olma gibi bir kişinin ya da bir
tejileri birleştirme yeteneği daha hızlı inovasyon yap- örgütün girişimci davranışlarını somutlaştıran un-
malarına olanak sağlamakta (Lin vd., 2013, s. 263), surların eş zamanlı gösterilmesi olarak tanımlamak-
böylelikle pazara giriş hızını arttırmaktadır. Mevcudu tadır. Abebe ve Angriawan (2014), örgütün girişimci
geliştirme, eğer mevcut yetenekler yeni yeteneklerle yöneliminin yeni fırsatların belirlenmesinde önemli
sürekli bir şekilde değiştiriliyorsa radikal inovasyon olduğunu vurgulamaktadırlar. Örgütün üst düzey yö-
performansına katkıda bulunur (Atuahene-Gima, neticilerinin yüksek girişimci yönelime sahip olmala-
2005; Lin vd., 2013, s. 265). Aynı zamanda hem keş- rı; potansiyel fırsatların farkına varabilmeyi, daha ya-
fetme hem de mevcudu geliştirme faaliyetlerini yük- ratıcı çözümleri keşfederek motive olmayı ve yüksek
sek düzeyde gerçekleştirmenin örgütleri rakiplere performansa ulaşmayı sağlamaktadır. Üst düzey yö-
kıyasla daha yüksek performansa ulaştırdığı söylene- neticiler, örgütün stratejilerini ve yönünü belirleme,
bilir (He ve Wong 2004; Lin vd., 2013; Rodriguez ve sosyal ağlar yoluyla (iç ağlar, üst yöneticilerle kurulan
Hechanova, 2012). ağlar ve dış ağlar) yaratıcı performansını arttırma gibi
118
faaliyetlerle örgütü girişimci yönlü yapabilmektedir yaratıcı mantığını şekillendirmektedir. Yapılan ça-
(Chen vd., 2015, s. 493). Sosyal ağdaki ilişki sayısının lışmalar, girişimcilerin bilişsel eşit iki yönlü olabilme
az ama yoğunluğunun daha yüksek olması, KOBİ’ler- yeteneğinin yeni girişimlerdeki başarı oranını arttır-
de üst yöneticinin girişimci bakış açısının örgüte yan- dığını göstermektedir (Onyemah ve Pesquera, 2015,
sımasını kolaylaştırabilir. Zahra ve Neubaum (1998, s. 11). Neck (2011’den aktaran Onyemah ve Pesquera,
s. 124), örgütün girişimci yönelimini, performansı 2015, s. 13), girişimci liderliğin fırsatların gözlenme-
belirsiz olan projelerin meşrulaştırılmasında radikal si, analiz edilmesi, harekete geçirilmesi ve öğrenmesi
inovasyon bakış açısına sahip olma, öngörülü strate- gibi yollarla yaratılabileceğini savunmakta ve bilişsel
jik eylem ve risk alma faaliyetlerinin tümü şeklinde eşit iki yönlülüğün bu şekilde geliştirebileceğini ileri
özetlemişlerdir. Radikal inovasyon sağlayabilmenin sürmektedir.
yolu yukarda belirtilen girişimci özelliklere sahip
olmayı gerektirir (Zahra ve Neubaum, 1998; Zhou, Mevcut ve gelecekteki girişimci faaliyetlerin oluştu-
2006). Dolayısıyla örgütün radikal inovasyon strateji- rulmasında iki inovasyonun birbirinden ayrı değer-
sini benimseyebilmesi için girişimci yönlü bir eğilime lendirilmesi düşünülemez. Bundan dolayı örgütlerde
sahip olması gerekir. stratejik girişimcilik bakış açısı, çevredeki fırsatları
avantaja dönüştürmek için hem keşfetme hem de
Girişimci yönlü örgütlerde keşfetme; fırsatların araş- mevcudu geliştirme inovasyonuyla sağlanabilir ve
tırılması ve belirlenmesi iken; mevcudu geliştirme performansı geliştirebilir. Bu da rekabet edebilmede
faaliyetleri fırsatın kullanılmasını ifade eder. Bu an- mevcut pazar fırsatlarını kullanabilme ve yeni ürün
lamda girişimciler yeni fırsatları araştırmalı ve keş- girişi yapabilmeye odaklanmayı sağlar. Mevcudu
fetmelidir (Bryant, 2009). “Eşit iki yönlü örgütler geliştirme inovasyonunun mevcut teknik bilgi, be-
hem artan [(mevcudu geliştirme)] hem de devrimsel ceri süreç ve yapılar üzerinde odaklanması (Benner
[(keşfetme)] değişimleri uygulama yeteneğine sahip- ve Tushman, 2003) daha sistematik, rutin, sınırlan-
tirler” (Tuan, 2016). Huang vd. (2014), örgütlerde dırılmış bir bakış açısı ve riskten kaçınan durumlar
girişimci liderlik ve inovasyon türleri (keşfetme ve gerektirir. Keşfetme inovasyonu, daha yaratıcı, hayal
mevcudu geliştirme) arasındaki ilişkiyi çevresel di- gücü yüksek, sınırlandırılmamış bir bakış açısı ve risk
namizmle açıklamaktadır. Girişimci liderlerin örgüt alma faaliyeti gerektirir. Örgüt için yeni fırsatlar ara-
performansını etkilemesinde her iki tip inovasyon ma davranışları girişimcilikle ilişkilidir ve yeni ürün
faaliyetini gerçekleştirmesinin önemli olduğunu vur- ya da pazar oluşturmada öncü olma girişimci yönlü-
gulamaktadır. Bu anlamda KOBİ’lerin stratejisini ve lüğün özelliğidir (Huang vd., 2014, s. 456).
yönelimini belirleyen girişimci bakış açısına sahip
üst yöneticiler girişimci lider olarak kabul edilebilir Örgütler mevcudu geliştirme faaliyetlerine daha yat-
(Tushman ve O’Reilly, 1996; Lubatkin vd., 2006, s. kın olduğu için keşfetme kabiliyetini kaybetmelerine
647). daha sık rastlanır (Bryant, 2009). Bir örgütün aynı
anda hem keşfetme hem de mevcudu geliştirme ye-
Örgütün girişimci yönlü olabilmesi için girişimci rine March’ın (1991) kademeli bakış açısı, örgütlerin
liderliğe sahip olması gerekir. Girişimci yönlülük, gelişmelerini ve olgunlaşmalarını sağlaması açısın-
liderin vizyonuna bağlı olarak, yeni kaynakları keş- dan önemlidir. Girişimciliğin keşifsel aşaması, fır-
fetme ve bunları kullanma ve mevcut kaynakların satların yaratılması ve keşfedilmesini ifade ederken,
en verimli şekilde kullanılması gibi fırsatlarla karşı- mevcudu geliştirme aşaması fırsatların izlenmesinde
laşıldığında riski kabul etme, mücadeleci bir ruh ve kaynakları organize etmeyi ifade eder (Bryant, 2009).
vizyoner bakış açısının dinamik sürecidir (Onyemah Her ne kadar girişimci yönlülük eşit iki yönlülüğün
ve Pesquera 2015, s. 11). Bu anlamda Onyemah ve keşifsel alanına daha yakınmış gibi gözükse de giri-
Pesquera, (2015, s. 11) girişimci yönlülüğü, ‘sosyal’, şimci yönlülükle eşit iki yönlülük arasında önemli
‘çevresel ve ekonomik sorumluluk’ ve ‘sürdürülebi- ilişki mevcuttur (Meeks, 2012; Tuan, 2016; Volery
lirlik ve sosyal farkındalık’ olarak boyutlandırdıkları vd., 2015). Tuan (2016) girişimci yönlülüğün ortaya
bilişsel eşit iki yönlülükle eşleştirmektedirler. Çünkü çıkmasında, keşfetme ve mevcudu geliştirme faali-
eşit iki yönlülük için örgütün geleceğiyle ilgili tahmin yetlerinin bir sinerjisi olarak ifade edilen (Tushman
etme durumu söz konusudur. Bu da girişimciliğin ve O’Reilly, 1996) eşit iki yönlülüğün varlığını belir-
piyasayı iyi analiz etmesiyle bağlantılı olup liderin tir. Bu anlamda Tuan (2016) eşit iki yönlü stratejinin
girişimci yönlülüğü etkilediğini ifade ederken Volery dönüşü yüksek olabilecek projelere cesurca atılmayı
vd., (2015), girişimci yönelimli olma davranış ve yete- ifade eder (Kollmann ve Stöckmann, 2012; Schillo,
neklerinin eşit iki yönlülüğü başarmada önemli oldu- 2011, s. 21).
ğunu söylemektedir. Duncan’ın (1976) bakış açısın-
dan hareketle, girişimci yönelimin inovatif tarafının İnovatif olma, kişilerin yeniliği takip etme eğilimle-
keşfetme ve mevcudu geliştirmenin yapısal uyumun- ridir. Girişimcilik bakış açısıyla inovatif olma, yara-
dan yayıldığını söylemek mümkündür (Tuan, 2016). tıcılığı desteklemeye isteklilik, yeni ürün ve hizmet
girişinin sağlanması, teknolojik liderlik ve yaratıcı
H1: Girişimci yönlülüğün eşit iki yönlülük üzerin- süreçlerin girişinin fazla olması eğilimidir (Abebe
de olumlu etkisi vardır. ve Angriawan, 2014; Kollmann ve Stöckman, 2012;
Lumpkin ve Dess, 1996). İnovatif olma aynı zamanda
Girişimci yönlülük, genç ya da olgun, küçük ya da destekleyici, teşvik edici ve farklı fikirlerin uygulan-
büyük, kamu ya da özel ayırımına bakılmaksızın bü- ması gibi diğer davranışları da kapsamaktadır (Chen
tün örgütlerin yönelebileceği bir durumdur. Douglas vd., 2015, s. 495). Rekabetçi olma, örgütün rakiple-
ve Shepherd (2002), girişimci sermayeyi kişilerin gi- riyle hedef pazarlarda mücadele etmesidir. Bağım-
rişimci yetenekleri ve tutumları olarak iki boyutta ta- sızlık, bireysel ya da takım olarak bir fikrin ya da bir
nımlamaktadır. Girişimci tutumlar bağımsızlık, risk vizyonun gerçekleştirilmesi için örgütsel sınırlamalar
ve esnekliği içerirken girişimci yetenekler fırsatları olmadan hareket etmesidir (Schillo, 2011, s. 21).
görme, sağduyu ve inovatif düşünmeyi gerektirir. Bu
durumda girişimci yönelime sahip olmak için yeni Girişimci yönelim, girişimci faaliyetleri destekleyen
fikir ve fırsatları algılayabilecek bu boyutların bir örgütsel karar verme eğilimi olarak tanımlanmakta-
girişimcide olması gereklidir. Girişimci yönelim, bir dır (Lumpkin ve Dess, 1996). Girişimci yönelimin dar
örgütün riski kabul etme, inovatif olma ve rekabetçi kapsamlı tanımı ise ürün hattındaki değişikliklerin
olma durumudur (Lumpkin ve Dess, 1996). Örgütle- yanı sıra örgütte teknolojik liderliğin ön planda tutul-
rin stratejik kararlarını ve uygulamalarını yeni fırsat- masıdır (Schillo, 2011, s. 21). Bu anlamda girişimci
ların takip edilebilmesi için teşvik eder. Girişimci yö- yönelimle örgüt performansı arasında pozitif ilişki
nelimle örgüt performansı arasındaki ilişkiyi etkile- bulunmaktadır (Engelen vd., 2015; Kortmann, 2014;
yen ve arttıran unsurlar beş boyutla açıklanmaktadır Rauch vd., 2009). Girişimci yönelimli olma ile satış-
(Abebe ve Angriawan, 2014; Lumpkin ve Dess, 1996; ların artışı arasında pozitif yönlü ilişki bulunmuştur
Miller, 1983; Rauch vd., 2009; Schillo, 2011): Öngö- (Hornsby vd., 2011). Miller (1983), girişimci örgüt-
rülü olma, risk alma, inovatif olma, rekabetçi olma ve lerin ürün pazar inovasyonunu kaynaştıran, riskli
bağımsızlık. girişimleri üstlenen ve öngörülen inovasyonları ilk
kendisi ortaya çıkaran, diğer örgütlerle rekabet eden
Öngörülü olma, güncel eğilimleri ve ihtiyaçları göz- özelliklere sahip olduğunu söylemektedir.
lemleme, gelecekteki pazar talebini belirleyebilme,
endüstriyel değişimleri ya da oluşabilecek fırsatları H2: Girişimci yönlülüğün örgüt performansı üze-
tahmin etme gibi faaliyetleri içeren fırsatları ve ileriyi rinde olumlu etkisi vardır.
görme eğilimidir (Chen vd., 2015; Kollman ve Stöck-
man, 2012). Yaratıcı fikirlerin gelişimi entelektüel Radikal inovasyonu betimleyen keşfetme inovas-
buluşlara dayanır ve bu gelişmeye sahip olmak için yonunu uygulayan örgütlerde pozitif performans
istikrarlı araştırmalar yapmayı, mevcut ve gelecekteki çıktılarının yüksek olduğunu tespit eden çalışmalar
fırsatları iyi takip etmeyi gerektirir (Chen vd., 2015). bulunmaktadır (Lubatkin vd., 2006). Özellikle taklit
edilmesi zor, rekabet ortamını temelinden şekillendi-
Covin ve Miller’a (2014) göre risk alma eğilimi bir recek yeni ürün ve yeteneklerin keşfedilmesi, yeni pa-
yöneticinin belirsizlik karşısındaki stratejik eylemi- zarlara yönelerek müşteri temelinde yayılmaya imkan
ni yansıtmaktadır. Böylece risk alma başarı garan- vermekte ve işletme gelirlerini arttırmaktadır (Brown
tisi olmadan cesurca hareket etme istekliliğini ifade ve Eisenhardt, 1997). Ancak örgütler keşfetme faali-
eder. Risk alma, girişimcilikle ilişkilendirilen anahtar yetlerinden uzaklaştıkça demode olmanın etkilerin-
bir kelimedir. Yöneticilerin belirsiz çıktılarla yapılan den kurtulamazlar. Bu nedenle güncelliğini yitirmiş
projeler için büyük miktarlarda kaynak tahsis ederek ürün ve teknolojilerin olduğu olgun pazarlarda ka-
kararlar alması, yüksek kayıp ihtimali olsa bile geri zançların düşmesi olağandır.
120
Eşit iki yönlülük alanında yapılan son çalışmalar, man ve O’Reilly 1996). Bundan dolayı eşit iki yönlü-
eşit iki yönlülüğün teknolojik hayat ömrünün kısa lük, iki tür inovasyon faaliyetlerini yerine getirebile-
ve belirsizliğin yüksek olduğu endüstrilerde varlığını cek bağlılık, araştırma, öğrenme ve yapı gibi temellere
devam ettirmek ve daha iyi performans sergilemek dayandırılmak zorundadır. Bu yapılara dayandırılan
için önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bu doğrultu- eşit iki yönlülüğün girişimci yönelimli örgütlerde
da eşit iki yönlü örgütlerin satışlarının artması veya daha kolay yapıldığı ve örgüt performansına katkıda
performansın artması yönünde ilişki bulunmaktadır bulunduğu söylenebilir. Chang vd., (2014, s. 842), ör-
(Chang vd., 2014; Kortmann, 2014; Stubner vd., 2012; gütlerde yaratıcı destek, işbirliğine dayanan girişimci
Lubatkin vd., (2006) He ve Wong 2004; Lin vd., 2013; yönelimli olma ve ödüllendirme uygulamalarının eşit
Rodriguez ve Hechanova, 2012; Raisch vd., 2009; Yu iki yönlü inovasyon yetenekleri üzerinde önemli etki-
vd., 2014). ye sahip olduğunu ve bu durumunda örgütsel perfor-
mansı geliştirdiğini iddia etmektedir.
H3: Eşit iki yönlülüğün örgüt performansı üzerinde
olumlu etkisi vardır. Wiklund ve Shepherd (2005) girişimci yönlülüğü-
nün keşfetme ve mevcudu geliştirme faaliyetlerinin
Girişimci faaliyetlerin takip edilmesi, örgütlerin arka- uygulanmasında örgütün nasıl örgütlendiğini açıkla-
sındaki itici güç olarak uzun dönemde hayatta kalma- mıştır. Bir yetenek olarak girişimci yönlülük, inovatif
ları için önemlidir. Girişimci yönlülük örgütteki ka- faaliyetlerin başlatılmasında öncü rol oynamaktadır.
rar verme biçimini ve uygulamasını belirler. Örgütün Bu anlamda girişimci yönlülük örgütün piyasadaki
stratejik planıyla ilişkilidir. Bunlardan dolayı örgütün stratejik yönünü göstermektedir. Hornsby vd. (2011,
davranış ve tutumlarını şekillendirir (Kollmann ve s. 424) eşit iki yönlülüğün, girişimci yönlülük ve gi-
Stöckmann, 2012). İnovatif ve esnek olma yeteneğin- rişimin büyümesi arasındaki ilişkide aracı rolü oy-
den faydalanan örgütün girişimci yönlü olması gerek- nadığını belirtmiştir. Kollman ve Stöckman (2012),
lidir ve bu durum yüksek performansa ulaşmayla da yaptıkları saha araştırmasında girişimci yönlü olma
ilişkilidir (Rausch vd., 2009). Performans üzerindeki ve performans ilişkisi arasında keşfetme ve mevcudu
etkileri, hissedar tatmini gibi finansal olmayan karlar geliştirme inovasyonun aracı rolü oynadığını bul-
ile yüksek kar ve satış geliri şeklinde olabilmektedir muşlardır.
(Kollmann ve Stöckmann, 2012).
H4: Girişimci yönlülüğün örgüt performansına
Eşit iki yönlülük, hem artan hem de radikal inovas- olan etkisinde eşit iki yönlülük aracı değişken rolü
yon faaliyetini aynı anda takip edebilme yeteneği oynamaktadır.
(Tushman ve O’Reilly, 1996) olduğuna göre radikal
inovasyon yeni pazarlara girmeyi kolaylaştırırken ar- Sonuç olarak belirtilen bu dört hipotez çerçevesinde
tan inovasyon, mevcut ürün-pazar konumunu gelişti- araştırma modeli Şekil. 1’deki gibidir. Bazı araştırma-
rir. (Kortmann, 2014). Kortmann’a (2014) göre somut larda eşit iki yönlülüğün cinsiyet ve büyüklük (Me-
ürün inovasyonu gelişimi bir değer yaratma sürecini eks, 2012), keşfetme ve mevcudu geliştirme açısından
ifade ettiği için eşit iki yönlülük, bir örgütün keşfetme ise büyüklük ve yaş (Kollman ve Stöckman, 2012, s.
ve mevcudu geliştirme performansıyla da yakından 1016) bakımından anlamlı bir fark olmadığı bulun-
ilişkilidir. muştur. Kollman ve Stöckman, (2012, s. 1016), örgüt
performansında şirketin yaşı açısından ise anlamlı
Eşit iki yönlü inovasyon stratejisine sahip örgütlerin bir fark olduğunu kanıtlamıştır. Bu nedenle modele
inovasyonu desteklediği ve kolaylaştırdığı yönündeki kontrol değişkenleri olarak işletmenin yaşı, çalışan
ifadelere karşın her ikisini de aynı anda takip edebil- sayısı çerçevesinde işletme büyüklüğü, işletmedeki
me yeteneği inovasyon başarısının sağlanmasında yönetici sayısı da eklenmiştir.
yeterli olmayabilir iddiaları da yer almaktadır (Tush-
H1
Girişimci yönlülük Eşit iki yönlülük
Kontrol değişkenleri
(işletme yaşı, büyüklük, yönetici sayısı)
H2 H3
H4
Doğrudan etki
Dolaylı etki Örgüt Performansı
Şekil 1. Araştırma Modeli
Araştırma Yöntemi girişimci yönlülük ve örgüt performansı olmak üzere

altı bölümden oluşmuştur. Ölçümden kaynaklandığı
Araştırma Yönetimi ve Evreni
düşünülen örgüt kültürünün güvenirlik analizi düşük
Bu çalışma, Hatay’da 2015 yılı, Eylül - Kasım ayları
çıktığından ve ürün inovasyonu ise eşit iki yönlülükle
arasında uygulanmıştır. Anketi cevaplayacak işlet-
çok yüksek korelasyona sahip olduğundan (Reyha-
melerin seçiminde en az üç yıl faaliyette bulunması
noğlu ve Akın, 2015) dolayı bu çalışmanın modelinde
(Wang ve Rafiq, 2014, s. 64), imalat sektörü olması ve
yer almamıştır.
üst düzey yöneticilerin (Lubatkin vd., 2006) cevapla-
ması gibi üç kriter belirlenmiştir. Üst yönetici; genel Hatay’daki imalat işletmelerinin çoğunluğu demir-
müdür ve yardımcıları, bölüm sorumluları (müdür- çelik, filtre, tarımsal araç imalatı ile tarımsal ürün-
leri) olarak tanımlanmıştır. İnovasyon kültürünü şe- lerin işlenmesi üzerine kurulu olup (TÜİK Seçilmiş
killendirmesi, ürün ve inovasyon stratejisini belirle- Göstergelerle Hatay 2013, 2014, s. 15) eşit iki yönlü
mesi (Tushman ve O’Reilly, 1996; Lubatkin vd., 2006, inovasyon stratejisini uygulayacak yüksek teknolojili
s. 647), dikey bütünleşme yoluyla stratejik yeniliğe (Wang ve Rafiq 2014, s.64) sektörler yer almamakta-
önemli derecede etkilerinin olması (Burgers ve Jan- dır. Bu nedenle model, eşit iki yönlülüğün (Şimşek,
sen, 2008, s.2), örgütü girişimci yönlü yapabilmeleri 2007) aynı anda kullanılması şeklinde değil, ayrı ayrı
(Chen vd., 2015, s. 493) ve girişimci lider olabilmeleri ve/veya sıralı inovasyon (March 1991) stratejisi şek-
(Huang vd., 2014) nedeniyle araştırma birimi olarak linde kurulmuştur. Kaldı ki, eşit iki yönlülüğün bo-
işletme üst yöneticileri seçilmiştir. Kortmann’a (2014) yutları arasında çok yüksek ilişki olması (bkz. Tablo
göre de eşit iki yönlü kararlar, zıt stratejik kararları 4.), modelde tüm boyutların aynı anda analize girme-
yönetebilecek, uyum yeteneği ve işbirliği yeteneğine si durumunda regresyon varsayımını ihlal eder.
sahip üst yönetim takımları tarafından alınmalıdır.
Çünkü eşit iki yönlü stratejiye sahip olma, buna uy- Araştırma birimi üst yönetim olmakla birlikte, ör-
gun yapı, süreç, uygulama ve kültür gerektirmektedir. neklem hesaplanmasında kullanılacak evrendeki üst
Eşit iki yönlü olma stratejilerinin etkisinin pozitif ol- yönetimde bulunanların sayısı belli değildir. Bunun
ması uygulamalara bağlı olmakta, bu da işletme per- yerine işletme sayıları üzerinden gidilmiştir. Hatay’ın
formansının arttırılmasında üst yöneticilerin kararla- Sanayi Odalarına kayıtlı işletme yönetimlerine çalış-
rı tarafından şekillenmektedir. ma hakkında bilgi verilerek anketin uygulanabilmesi
için izin istenmiştir. Bazı işletmelerin iş yoğunlu-
Çalışmada kullanılan ölçekler İngilizceden Türkçe- ğundan dolayı anketlere ilgi duymaması nedeniyle,
ye çevrilmiş, Türk Dili öğretim üyesine dil düzeltimi genelleştirme imkânı vermeyen kolayda örneklem
yaptırılmıştır. İfadelerin çevirileri ile İngilizce ori- yöntemi (Bryman ve Cramer, 2009, s. 126) benim-
jinalleri karşılaştırılmış anlam olarak bir fark olma- senmiştir. Bunun neticesinde, ilişki kurulan 59 imalat
dığı görülmüştür. Anket, demografik bilgiler, örgüt işletmesinden izin veren 40 (% 67,80) işletmenin, üst
kültürü, ürün inovasyon stratejisi, eşit iki yönlülük, yönetici kadrosuna 254 anket gönderilmiş, 127 anket
122
geri gelmiştir (% 50). Cevaplanma sayısı, Hambrick Tablo 1.’den görüleceği üzere, yöneticilerin % 68,4’ü
vd.’nin (1993) Üst Yönetim Takımı için belirledikleri erkektir. Eğitim düzeyleri % 65,8’i lisans ve lisan-
oranı (% 10-12) oldukça aşmaktadır. Anketlerin 12’si süstü, kurumlarındaki çalışma süreleri ise ortalama
e-postayla, 115’i şahsen toplanmış, bu anketlerden (ort) 11 yıldır (standart sapma (ss)=9 yıl). İşletmeler-
117’si analizlere girmiştir. Örneklem büyüklüğü, en deki üst yönetici sayısına bakıldığında ise medyanı 6
az 100 olma şartı ile ölçeklerdeki ifade toplamının en (ort=5,432, ss=3,124) olarak görülmektedir. Yönetici
az beş katı olması, faktör analizi için (Bryman ve Cra- sayısından hareketle, işletmelerin büyük çoğunluğu-
mer, 2009, s. 325) yeterli büyüklüğü sağlamaktadır. nun 250 çalışandan az olan KOBİ statüsünde olduğu
Analizlerde IBM SPSS 22 kullanılmıştır. görülmektedir. Buna kanıt olarak çalışan sayısı orta-
lama 144’tür (ss=168). Standart sapmayı yükselten ve
Hatay coğrafyası Amanos Dağları ile ikiye ayrılmak- KOBİ statüsünde olmayan 5 işletme (çalışan sayısı
tadır. İskenderun tarafında, daha çok demir-çelik 322-750 arasında) bulunmaktadır. Lubatkin vd.’nin
ve otomotiv sanayisi egemenken, Antakya’da tarım- (2006, s. 655) ABD’de yaptığı çalışmada, üst yönetim
sal ürünler ile araç-gereç ürünlerini üreten işletme- takımı üye sayısı daha düşük olup ortalama 4,75 üye-
ler yoğunluktadır. Yapılan çalışmada örneklemin % den oluşmakta, çalışan sayısı 22 ile 500 arasındadır.
28,2’si İskenderun’daki işletmelerden sağlanmış olup Bu bilgi, örneklemde yer alan üst yönetim takımı üye
bu işletmelerdeki yöneticilerden elde edilen anketle- sayısının örgütlerin çalışan sayısıyla bağlantılı oldu-
rin demir-çelik ve bağlı sektördeki oranı % 46, oto- ğunu göstermektedir. Ayrıca, Tablo 4’ten görüleceği
motiv ise % 52’dir. Antakya’dan sağlanan anketlerin üzere işletme büyüklüğü ile yönetici sayısı arasındaki
geldiği işletmelerin sektörleri ise gıda, deri-ayakkabı- korelasyonun ,616 düzeyinde anlamlı (p<,01) çıkması
cılık, tekstil, inşaat malzemeleri, ambalaj gibi dağınık çalışmanın tutarlı olduğunu göstermektedir. İşletme-
sektörlerdir. lerin yaşı ortalama 25 yıl, standart sapması 16 yıldır.
Tablo 1. Demografik Bilgiler

Bölge (%) Cinsiyet (%) Eğitim Düzeyi (%)
Antakya İskenderun Erkek Kadın İlk ve Orta Lise Ön lisans Lisans Lisansüstü
84 (71,8) 33 (28,2) 80 (68,4) 30 (25,6) 3 (2,6) 17 (14,5) 12 (10,3) 66 (56,4) 11 (9,4)
Kurumda Çalışma Süresi (ay) Yönetici Sayısı İşletme Yaşı Çalışan Sayısı
Ort. (ss) veya Medyan 129,547 (111,182) 6 25,514 (16,367) 144,405 (167,865)
Min.-Maks.(n) 6 – 480 (117) 1-14 (37) 3 – 66 (37) 14-750 (37)
Geçerlilik ve Güvenirlik vd. 1995, s. 454) değerlerinin çok altında ve üstünde

Çalışmanın saha kısıdına uymayan 3, % 10’dan fazla değişkenlerin olmadığı görülmüştür. Regresyon ana-
eksik veriye sahip 6 anket analize girmemiştir. Ara- lizlerinin varsayımlarından olan çoklu bağlantının
lıklı ölçekle ölçülen değişkenlerden standart sapması, (multi-collinearity) olup olmadığına bakılmış, tole-
30’dan düşük olan 1 örnek, gerçekçi yanıtlar sağla- ransın >,1 ve VIF<5 düzeyinde kritik (Büyüköztürk
madığı düşünüldüğünden çıkarılmıştır. Uç değerler 2009, s. 100) değerleri aşmadığı görülmüştür. Ayrıca
kontrol edilmiş ve düzeltmeler yapılmıştır. Her de- analize girecek bağımsız değişkenler arasındaki kore-
ğişkende % 10’dan fazla kayıp veri olmadığı görül- lasyon katsayılarının, 8’in altında olması (Bryman ve
müş, cevaplarda kayıp değerler için aralıksız ölçekle Cramer, 2009, s. 300) da çoklu bağlantının olmadığı-
ölçümlenmiş 5 değişkenin yalnızca birer örneği orta- nın bir göstergesidir (bkz. Tablo 4.). Otokorelasyon
lama değerle; aralıklı ölçülen 14 değişkenin birer ve 1 ilişkisini ölçen Durbin-Watson değerlerinin bütün
değişkenin 3 örneği ise ortanca değerlerle doldurul- regresyon analizlerinde eşik değerler olan 1,5 ile 2,5
muştur. Verilere bakıldığında çarpıklık için mutlak arasında olduğu görülmüştür (Büyüköztürk 2009, s.
değer olarak, en büyük 1,458 ve basıklık için 2,729 100).
olup, kritik değerler olan sırasıyla ±2 ve ±7 (West
Demografik değişkenlerin t testi analizi sonucunda Eşit İki Yönlülük

anketlerin iki farklı şekilde elde ediliş biçimi arasında Araştırmada, Lubatkin vd.’nin (2006, s. 655-6) geliş-
farklılık (p<,01) bulunmamış, böylece cevaplama ora- tirdiği ve üst yönetici takımı için kullandığı altışar
nıyla birlikte değerlendirildiğinde sistematik cevapla- ifadeli keşfetme (alfa=,84) ve mevcudu geliştirmeyi
mama tutarsızlığının (Armstrong ve Overton, 1977) (alfa=,83) kapsayan, toplamda on iki ifadeli Eşit İki
olmadığı görülmüştür. Herhangi bir cevaplayıcının Yönlü Yönelim Ölçeği kullanılmıştır. Ölçeğin Türkçe-
cevaplarında ortak yöntem tutarsızlığı (Podsakoff vd., si ilk defa Akdoğan vd. (2009, s. 22) tarafından çev-
2003) kontrolü için anketlerde kişi ve şirket ismi be- rilmiş olup, örgütsel eşit iki yönlülüğün güvenirliği
lirtilmesi istenmemiş, ayrıca tahmin değişkenleri ile ,82’dir. Ölçeğin yapısına bakıldığında her birinde üç
kriter değişkeni ölçekleri ayrılmadan Harman’ın tek ifade olmak üzere keşfetme ve mevcudu geliştirme
faktör testiyle (Podsakoff ve Organ, 1986) yapılmıştır. inovasyon stratejilerinde ürün/teknoloji ve müşteri/
Yapılan açımlayıcı faktör analizinde açıklama gücü % pazar üzerine odaklanılmıştır (Tablo 2). Ürün/tek-
50’nin çok altında % 36,936 bulunmuş, ölçeklerin tü-
noloji durumu, yeni veya mevcut teknolojik fikirler,
münün tek faktörde toplanmadığına karar verilmiştir.
ürün ve hizmetlerden oluşurken, müşteri/pazar ise
Ölçekler mevcut müşteri/pazarın geliştirilme yollarının aran-
Modelin testi için literatürde geçerliliği ve güvenir- ması veya yeni müşteri/pazar gruplarının bulunma-
liliği kanıtlanmış üç hazır ölçek kullanılmıştır. Öl- sını kapsamaktadır (Lubatkin vd., 2006; Atuahene-
çeklerde yer alan ifadeler, ölçüm derecesi olarak ‘hiç Gima, 2005; March, 1991; Volery vd., 2015; Yu vd.,
katılmıyorum/çok kötü’den (0/1 puan) ‘tamamen ka- 2014, s. 103).
tılıyorum/çok iyi’ye (4/5 puan) şeklinde sıralanan 5’li
Likert ile ölçümlenmiştir.
Tablo 2. Eşit İki Yönlülük Boyutlarında Kullanılan İfade Örnekleri
Örgütün Odağı
Ürün/Teknoloji Müşteri/Pazar
“alışılmışın dışında düşünerek yeni “yeni pazar bölümlerine saldırgan bir
Örgütün Keşfetme
teknolojik fikirleri takip etti” şekilde girişimde bulundu”
İnovasyon “kaliteyi ve daha düşük maliyeti “sürekli olarak mevcut müşterilerinin
Stratejisi Mevcudu
geliştirme geliştirmeyi üstlendi” tatmin düzeyini ölçtü”
Ölçeğin yapısal geçerliliğinin test edilmesine yöne- toplanmasının nedeni, yukarıda belirtildiği gibi ifa-
lik yapılan Temel Bileşenler Analizine göre açıklama delerin fiziki kaynaklar ve müşteri/pazar temelinde
gücü % 69,292 çıkmış, Varimax Rotasyon yöntemi ayrılmasından kaynaklanmaktadır. Lubatkin vd.’de
sonucunda yukarıda belirtilen dörtlü matrise uygun (2006, s. 655) ölçek ifadelerini, He ve Wong’un (2004)
olduğu görülmüştür (faktör yükleri ,588-,877 arasın- ürün tasarımı ve Benner ve Tushman’ın (2003) örgü-
da olup Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ,815 ve Barlett’s tün teknolojik/ürün eğilim durumu ve müşteri/pazar
Test ,001 düzeyinde anlamlıdır). Eşit iki yönlülüğün bölümü şeklindeki ayrımını temel alan ifadelerinden
güvenirliliği alfa=,852, keşfetme boyutu ,812; mev- almışlardır. Ayrıca, O’Reilly ve Tushman (2013, s.
cudu geliştirme ise ,720 çıkmıştır. Alt boyutlardaki 331), eşit iki yönlülük kavramının ölçülmesinde öl-
güvenirlik ise mevcut ürün/teknoloji geliştirme ,716; çekten kaynaklanan belirsizlik olduğunu göstermek-
mevcut pazarı geliştirme ,802 (bir ifade güvenirliliği tedir. Özellikle keşfetmenin yeni bir teknoloji ya da iş
,651’e düşürdüğünden boyuttan çıkarılmıştır); mev- modeli kullanma anlamlarını çağrıştırması, küçük öl-
cut ürün/teknoloji geliştirme ,823; pazarı keşfetme çekli imalat firmalarında bu kavramların anlaşılması-
,725’tir. Her ne kadar Lubatkin vd. (2006) eşit iki yön- nın zor olduğunu belirtmektedirler. Örneğin, Bierly
lülüğü iki ayrı boyuta ayırmış olsa da bu çalışmada, ve Daly’nin (2007) küçük ölçekli imalat firmalarında
ölçek ifadelerine uygun olarak ifadelerin dört boyutta yaptıkları çalışma, teorik yapıdaki gibi çıkmamıştır.
124
Tablo 3. Eşit İki Yönlülük Faktör Analizi

Faktörler Değişkenler Ortalama Standart Sapma Faktör Yükleri Açıklanan Varyans
k2 2,82 ,934 ,877
Ürün/teknoloji keşfetme k1 3,02 ,861 ,797 19,081
k3 2,80 1,002 ,731
m2 3,38 ,763 ,837
Mevcut ürün/teknoloji geliştirme m1 3,29 ,799 ,713 18,684
m3 3,01 ,846 ,691
k5 2,54 1,087 ,796
Pazarı keşfetme k6 3,09 ,952 ,718 18,011
k4 3,18 ,816 ,588
m6 3,15 ,802 ,749
Mevcut pazarı geliştirme m4 2,95 ,859 ,691 13,515
m5 2,91 ,906 ,646
Barlett’s Test: 537,978 (p<0,001); KMO: 0,815 ve Toplam açıklanan varyans: % 69,292
Buna rağmen, bu çalışmada yapılan yapısal geçerlilik- yanında tek boyutta da ele almıştır. Ayrıca, Covin ve
te bu iki kavramın esasında birbirinden ayrıştığı, ör- Slevin (1988, s. 225), Miller’in (1983) üç boyutlu gi-
gütün ‘teknoloji / pazar’ ayrımı da hesaba katıldığın- rişimci bakış açısını ele almasına rağmen yaptıkları
da dört ayrı boyutta değerlendirildiği görülmektedir. yapı geçerliliğinin bir formu olan ‘faktör geçerliliği’
(Allen and Yen, 1979’ten aktaran Covin ve Slevin,
Girişimci Yönlülük 1988, s. 225) sonucunda, altı maddenin tek bir boyut-
Girişimci yönlülüğün ölçülmesinde, güvenirliliği ,88; ta toplandığını görmüşler ve bu boyutları ayırmadan
alt boyutları ise inovatif olma ,77; öngörülü olma ,81; amaçladıkları ileri analizi gerçekleştirmişlerdir. Giri-
risk alma ,91 olan Miller’in (1983; s. 777) geliştirdiği şimci yönlülük Covin ve Slevin (1989, s. 79) tarafın-
ve Chen vd.’nin (2015; s. 498) orta kademe yönetici- dan “boyutlanmayan temel bir stratejik yönelim” şek-
lerinin girişimci yönlülüğü ölçmek için uyarladıkları linde örtük bir yapı tanımlanmış olarak ve ölçümleri
altı ifadeli ölçek kullanılmıştır. Ölçekte, her boyutta bu kavramla tutarlılık göstermiştir (Covin ve Wales,
iki ifade bulunmaktadır. Ölçek, örgütün girişimci 2011, s. 691).
yönlülüğünü temsil eden üç alt boyuttan oluşmasına
karşın, bu çalışmanın yapısal geçerliliği için yapılan Örgüt Performansı
Temel Bileşenler Analizi sonucunda % 53,106 açıkla- He ve Wong (2004), eşit iki yönlülüğü başaran işlet-
ma gücündeki tüm ifadeler tek boyutta toplanmıştır melerde son 3 yıllık dönemdeki satış büyüme oranı
(KMO ,789 ve Barlett’s Test ,001 düzeyinde anlamlı- ile eşit iki yönlülük arasında pozitif yönde ilişki bul-
dır). Ölçekte yer alan ifadeler “ürün, pazar ve rakip- muşlardır. Örgüt performansında her ne kadar finan-
lerle ilgili bilgilere duyarlıdır”, “teknolojik gelişime sal ölçütlerin ön plana çıkması gerektiği düşünülse
odaklanır, rakipleri geçerek teknolojik bir lider ol- de, literatürde finansal performansın örgütün piyasa-
maya çabalar” gibidir. Ölçeğin güvenirliliği ,811’dir. daki varlığını tam olarak karşılamadığı belirtilmekte-
Covin ve Wales (2011, s. 694), girişimci yönlülüğün, dir (Wiklund ve Shepherd, 2005). Satışlar, satışlarda-
teorik anlamını ve bunun ölçümle tutarlılığını sağ- ki büyüme, net kar, nakit akışı, yatırımın geri dönüş
lamak için üç ayrı boyutta ayrı ayrı ölçümlenmesi oranı (ROI) gibi finansal performans kriterleri yanın-
gerektiğini belirtmiş olsa da yapılan yapısal geçer- da pazar payı, pazar payındaki büyüme, müşteri tat-
lilikte ifadelerin tek bir boyutta çıkmasından dolayı mini, rekabet yeteneği gibi finansal olmayan kriterler
ölçek bütünsel olarak değerlendirilmiştir. Girişimci- de kullanılmaktadır (Kollman ve Stöckman, 2012, s.
liğin tek boyutta incelenmesi aynı zamanda Miller’in 1011). Anket sorularının uzun olacağı ve cevaplayı-
(1983) açıkça ifade etmediği girişimci yönlülüğün cının algısını düşürebileceği için örgüt performansı-
boyutlarının eş zamanlı olarak ortaya çıkmasına (Co- nın belirlenmesinde benzer ölçütleri kapsayan kısa
vin ve Wales, 2011, s. 680) kanıttır. Miller’in (1983, s. form kullanılmıştır. Lichtenthaler (2009) tarafından
788) girişimciliğin temel belirleyicileri üzerine yaptı- geliştirilen ‘genel olarak performansa ulaşma’, ‘pazar
ğı çalışmasında girişimciliği, analizlerde alt boyutları payını elde etme’, ‘büyümeyi gerçekleştirme’, ‘karlılık
düzeyi ölçütleri’ çerçevesinde dört ifadeli Algılanan gerçek dışı sonuç bulunmadığını ve dolayısıyla yay-
Performans düzeyi ölçülmüştür. Bu gibi ölçümler ifa- gın yöntem tutarsızlığının (common method bias)
delerdeki durumların cevaplayıcı tarafından bilinip olmadığını belirtmişlerdir.
bilinmediği konusunda ‘cevaplayıcı tutarsızlığı’ oluş-
turabilmesi (Chandler ve Hanks, 1993) nedeniyle, Performans ölçeğinin yapısal geçerliliğine yönelik
ifadeler katılımcılardan ‘rakipler’ ölçütü kullanılarak yapılan Temel Bileşenler Analizine göre ifadeler %
“son üç yılda diğer önemli rakiplere göre işletme- 63,7 açıklama gücünde tek boyut etrafında toplanmış
lerin karşılaştırılması” şeklinde istenmiştir. Ayrıca (KMO ,787 ve Barlett’s Test ,001 düzeyinde anlamlı-
araştırma birimi üst yönetim olduğundan ve bunla- dır) olup ölçeğin güvenirliliği ,805’tir.
rın devamlı toplantı yaptığı düşünüldüğünde, genel
olarak örgüt performansı konusunda bilgi sahibi ve Analiz ve Bulgular
hemfikir olabilecekleri düşünülmüştür. Rauch vd.’nin Tablo 4’ten görüldüğü üzere, değişkenler arasındaki
(2009, s. 2010) yaptıkları meta analizinde, cevaplayı- ilişki pozitif ve orta, yüksek ve çok yüksek derecede
cının kendi algıları çerçevesinde ölçülen performans olup istatistiki olarak p < ,01 düzeyinde anlamlıdır.
ile girişimci yönelim arasındaki ilişkide herhangi bir
Tablo 4. Tanımlayıcı İstatistikler ve Korelasyonlar

Değişken Ort. SS. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1. İşletme yaşı 25,514 16,367
2. Çalışan sayısı 144,41 167,87 ,346**
3.Yönetici sayısı 5,43 3,12 ,191* ,616**
4.Eşit iki yönlülük 2,998 ,581 ,056 -,140 -,194* ,852
5.Keşfetme 2,907 ,679 ,086 -,128 -,197* ,936** ,812
6.Mevcudu geliştirme 3,108 ,590 ,003 -,126 -,148 ,874** ,647** ,720
7. Ürün/teknoloji keşfetme 2,880 ,803 ,026 -,190* -,177 ,805** ,870** ,542** ,823
8. Pazarı keşfetme 2,935 ,770 ,126 -,029 -,163 ,814** ,858** ,578** ,494** ,725
9. Mevcut ürün/teknoloji geliştirme 3,225 ,642 -,119 -,166 -,080 ,753** ,557** ,863** ,495** ,467** ,716
10. Mevcut pazarı geliştirme 2,932 ,807 ,148 -,033 -,175 ,699** ,519** ,798** ,400** ,500** ,385** ,802T
11.Girişimci yönlülük 2,892 ,729 ,113 -,037 -,051 ,702** ,627** ,656** ,577** ,505** ,508** ,592** ,811
12.Peformans 4,053 ,590 ,143 -,056 -,100 ,528** ,489** ,468** ,429** ,416** ,378** ,404** ,488** ,805
Not:*p < ,05; **p < ,01. Mevcut pazarı geliştirme boyutunda ilk değişken çıkarıldığında güvenirlik ,651’den ,802’ye yükseldiğinden ileriki analiz-
T
lerde bu boyut iki değişkenli olarak kullanılmıştır. Tabloda çapraz ve italik olarak verilen değerler ölçeğin Cronbach’s Alpha’sıdır. Ort.=ortalama,
SS.= standart sapma.
Şekil 1’deki modelin testi için Baron ve Kenny’nin analizde (H2 ve H4) sağlanmış ise, bu durum bağımsız
(1986) analiz modeli esas alınmıştır. Yazarlara göre ile bağımlı değişken arasındaki ilişkide aracı olduğu
aracılık (mediator) tespiti üç aşamada yapılmaktadır. düşünülen değişkenin tam aracı olduğunu gösterir.
Öncelikle bağımsız bir değişkenin bağımlı bir de- Eğer ilk bağıntı (H2) var ise ve bu etki aracı olduğu
ğişkene etkisinin olup olmadığına (H2) bakılmakta, düşünülen değişken analize girdiğinde bağımlı değiş-
daha sonra bağımsız değişkenin aracılığı düşünülen kenin katsayısı değişiyorsa kısmî aracılığın varlığın-
değişkene olan etkisi (H1) saptanmaktadır. Son aşa- dan söz etmek mümkündür. Modelde eşit iki yönlü-
mada ise hem bağımsız hem de aracılığı düşünülen lük dört boyutta çıktığından aracılık testleri de buna
değişkenle birlikte bağımlı değişkene olan etkisine bağlı olarak dört ayrı regresyon modelinde (ürün/
(H4) bakılmaktadır. Burada bağımsız değişken ile teknoloji keşfetme, pazarı keşfetme, mevcut ürün/
aracı olduğu düşünülen değişkenin modele katkıla- teknoloji geliştirme, mevcut pazarı geliştirme) analiz
rı anlamlı çıkmalıdır. Bağımsız değişkenin bağımlı yapılmıştır.
değişkene olan etkisi (H2) sağlanmamış ama son iki
126
Tablo 5. Girişimci Yönlülüğün Performansa Olan Etkisinde Eşit İki Yönlülük Boyutlarının Aracı Rolü
β
Ürün/teknoloji Pazarı keşfetme Mevcut ürün/teknoloji Mevcut pazarı
Performans
keşfetme geliştirme geliştirme
Büyüklük ,000
İşletme Yaşı ,004
H2 R2 (düz.R2)= ,256 (,229); F=9,613**
Yönetici Sayısı -,014
Girişimci Yönlülük ,380**
Büyüklük -,001 ,000 ,000 ,000
İşletme Yaşı ,001 ,003 -,005 ,004
Yönetici Sayısı -,017 -,048* ,010 -,053*
H1
Girişimci Yönlülük ,623** ,517** ,460** ,635**
R2 (düz.R2) ,365 (,342) ,289 (,263) ,300 (,275) ,389 (,367)
F 16,071** 11,360** 11,991** 17,844**
Büyüklük ,000
R2 (düz.R2)= ,204 (,176); F=7,195**
Ürün/teknoloji keşfetme ,307**
Büyüklük ,000
R2 (düz.R2)= ,188 (,159); F=6,491**
Pazarı keşfetme ,304**
H3
Büyüklük ,000
İşletme Yaşı ,007*
R2 (düz.R2)= ,190 (,161); F=6,568**
Mevcut ürün/teknoloji geliştirme ,363**
Büyüklük ,000
R2 (düz.R2)= ,177 (,147); F=6,002**
Mevcut pazarı geliştirme ,281**
Büyüklük ,000
Yönetici Sayısı -,011 R2 (düz.R2)= ,219 (,184); F=6,231**
Ürün/teknoloji keşfetme ,157*
Büyüklük ,000
Pazarı keşfetme ,162*
H4
Büyüklük ,000
Mevcut ürün/teknoloji geliştirme ,186*
Büyüklük ,000
Mevcut pazarı geliştirme ,112
Not: ** p<,01; * p<,05.
Girişimci yönlülüğün performansa olan etkisinde eşit F değerleri 16,071; 11,360; 11,991 ve 17,844; p<,01)
iki yönlülük boyutlarının aracılık rolü için yapılan olan etkisi (H1 kabul), hem girişimci yönlülük hem
hiyerarşik regresyon analizinde Baron ve Kenny’nin de eşit iki yönlülüğün performansa birlikte etki eden
(1986) belirttiği aşamalardaki tüm test modelleri an- modelleri (sırasıyla F değerleri 6,231; 8,948; 8,813 ve
lamlı çıkmıştır. Bağımsız değişkenin bağımlı değiş- 8,211; p<,01) anlamlı çıkmıştır. Her iki değişkenin
kene doğrudan etkisi (F=9,613; p<,01) ve girişimci bağımlı değişkene olan katkılarına bakıldığında yal-
yönlülüğün modele katkısı (β=,380; p<,01) anlamlı nızca mevcut pazarı geliştirmenin katkısı (β=,112;
(H2 kabul) çıktığından tam aracılıktan bahsedilemez. p>,05) anlamsız çıkmıştır. Baron ve Kenny’nin (1986)
Dolayısıyla eşit iki yönlülüğün kısmi aracılığından belirttiği aracı olduğu düşünülen eşit iki yönlülüğün
bahsetmek mümkündür. Keza girişimci yönlülü- bağımsız değişken olan performansa etkisi, tüm bo-
ğün, eşit iki yönlülüğün her bir boyutuna (sırasıyla yutlar için (H3 kabul) anlamlı (sırasıyla F değerleri
7,195; 6,491; 6,568 ve 6,002; p<,01) çıkmıştır. Gi- Aracılığın anlamlı olup olmadığı Sobel Testiyle yapı-
rişimci yönlülüğün performansa etkisindeki katkı labilmektedir. Sobel Testi, analizlerde tam veya kısmi
düzeyi (β=,380; p<,01) eşit iki yönlülük boyutları da aracılığın ve bağımsız değişkende açıklanan varyans-
modele dahil edildiğinde (sırasıyla β değerleri ,283; taki azalmanın anlamlı olup olmadığını ölçen bir
,297; ,295 ve ,309; p<,01) düşmektedir. Ayrıca bağım- testtir (Sobel 1982). Sobel Testinde, bağımsız değiş-
sız değişken girişimci yönlülük modele tek başına kenin bağımlı değişkene olan etkisindeki standardize
girdiğinde modelin açıklama gücü ,256 iken sırasıyla olmayan regresyon katsayısı (a) ile standart hatası (sa)
,284; ,287; 284 ve ,270’e yükselmektedir. Bu durumda ve aracı değişkenin bağımsız değişkene olan etkisin-
mevcut pazarı geliştirme haricinde eşit iki yönlülük deki standardize olmayan regresyon katsayısı (b) ile
boyutlarının kısmi aracılığının (H4 kısmi kabul) ol- standart hatası (sb) kullanılmaktadır (1).
duğunu göstermektedir.
Kontrol değişkenlerinin modelde iki analiz haricin- (1)

z-değeri
de katkıları anlamlı bulunmamıştır. Girişimci yönlü-
lüğün pazar keşfetme ve mevcut pazarı geliştirmeye
olan etkisinde yönetici sayısının modele katkı dere- Sobel testine göre eşit iki yönlülüğün tüm boyutla-
cesi (sırasıyla β=,048; ,053; p<,05) son derece düşük rının kısmi aracılığı ,01 düzeyinde anlamlı çıkmıştır
ama istatistiki olarak anlamlıdır. (Tablo 6.). Bu durumda girişimci yönlülüğün per-
Tablo 6. Modeldeki Aracılığın Sobel Testi ile Test Edilmesi

Bağımsız Std. Olmayan B
Aracı Değişken Testin türü Test istatistiği (Z) Std. Hata
Değişken ve Std. hata
a ,623
Ürün/teknoloji b ,307
Sobel Testi 4,028** ,048
keşfetme sa ,084
sb ,064
a ,517
Girişimci b ,304
Pazarı keşfetme Sobel Testi 3,637** ,043
Yönlülük sa ,085
sb ,067
Mevcut a ,460
ürün/teknoloji b ,363
Sobel Testi 3,766** ,044
geliştirme sa ,070
sb ,079
Not: ** p<,01. Hesaplamalarda Preacher ve Leonardelli’den (2001) yararlanılmıştır.
formansa etkisinde eşit iki yönlülük boyutlarından ması yapılmasından ileri gelebilir. Öte yandan, diğer
ürün/teknoloji keşfetme, pazarı keşfetme, mevcut inovasyon stratejileri olan pazarı keşfetme ve ürün/
ürün/teknoloji geliştirme boyutları kısmi aracıdır (H4 teknoloji keşfetme inovasyon stratejisi, radikal ino-
kabul). vasyon türünün örgüt tarafından uygulanmasını ge-
rektirmektedir (Zahra ve Neubaum, 1998). Her iki
inovasyon stratejisi modelde kısmi aracı değişken
Tartışma ve Sonuç olarak bulunmuştur.
Yapılan hiyerarşik regresyon analizinde girişimci
yönlülük ile mevcut pazarı geliştirme boyutlarının Mevcudu geliştirme stratejisinin mevcut pazarı ge-
birlikte performansa etkisinde mevcut pazarı geliş- liştirme alt boyutunda, mevcut müşterilerin tatmin
tirme yol katsayısı anlamsız çıktığından Baron ve düzeyini arttırmak ve onların istek ve ihtiyaçlarıyla
Kenny’nin (2006) belirlediği aracı değişkenlik kriteri ilgili küçük düzenlemeler yapmak yer almaktadır.
sağlanamamıştır. Bu durum, mevcut pazarı geliştir- Oysa örgütün girişimci yönlülüğü geleneksel giri-
me stratejisinde daha çok artan inovasyon uygulan- şimcilik özelliği gibi risk, öngörü ve inovatif bir bakış
128
açısı gerektirmektedir. Bu da beraberinde örgüt yöne- inovasyon stratejisi olarak kabul edilmesinden (Koll-
ticilerinin gerektiğinde radikal ve riskli davranışları mann ve Stöckmann, 2012, s. 1001; Hornsby vd.,
benimseyerek çevresel değişimlere uyumlu olacak 2011, s. 424) kaynaklanmaktadır. Strateji, takip edile-
ürün, teknoloji ve pazarla ilgili kararlar vermesini cek yol demektir ve bunun karar vericiler tarafından
gerektirmektedir. Matsuno vd. (2002) pazar yöneli- deklere edilip uygulamaya geçirilmesidir. Girişimci
miyle girişimciliğin kombinasyonunun örgüt perfor- yönlülük, karar vericilerin örgüt nezdindeki girişimci
mansını etkilediğini göstermiştir. Girişimci yönlülük, bakış açısını simgeler. Dolayısıyla girişimci yönlülük
piyasada rakiplerin devamlı olarak gözlemlenmesine, de bir stratejik karardır. Girişimci yönlülük ile eşit iki
bununla birlikte yeni ürün veya mevcut ürün ve üre- yönlülüğün birbiriyle ilişkili olması, iki kavramın üst
tim süreçleri için teknolojik değişimlerin uyarlan- yöneticiler çerçevesinde stratejik yönünün olması ve
masına odaklanır. Bu da örgütün yeni ürün, üretim inovasyon gibi alt boyutlarının ortak olması her iki
süreci ve bunun için gerekli olan teknoloji, pazar ve kavramın karşılıklı etkileşimli olduğunu göstermek-
müşterilerin elde edilmesini sağlayarak, örgüt per- tedir. Lubatkin vd. (2006) üst yönetim takımının
formansının arttırılmasına imkân vermektedir. Yeni davranışsal bütünleşmesinin eşit iki yönlülüğün per-
ürün ve pazar beraberinde yeni teknoloji ve üretim formansa olan etkisinde öncül olduğunu kanıtlamış-
süreçlerinin bulunmasını zorunlu kılsa da, bu durum lardır. Girişimci yönlülük de, üst yönetim takımının
mevcut teknoloji ve üretim süreçlerinin geliştirilmesi davranışsal bütünlüğünü zorunlu kılar ki özellikle
yoluyla da yapılabilir. O zaman mevcut ürün ve tek- küçük işletmelerde kurucu ve sahiplerinde bu giri-
nolojinin geliştirilmesinin girişimci yönlülükle bir- şimci özelliğinin bulunması örgütün inovatif olma
likte performansı arttırabileceği söylenebilir. Radikal konusundaki yönelimini de göstermektedir.
inovasyon iki şekilde incelenebilir. Birincisi mevcut
teknolojideki ilerlemeleri takip etmeyi ifade eden Örgütsel faaliyetlerdeki kısa dönemli performansla-
teknoloji-temelli inovasyondur. Teknoloji-temelli rın geliştirilmesi için işletmelerin, mevcudu geliştir-
inovasyon, yeni ve gelişmiş teknolojilere uyum sağ- me yönelimli olmaları gerekmektedir. Bunun yanı
layarak, mevcut pazarlardaki müşteriler için mevcut sıra örgütün gelecekteki fırsatları görmesi ve gelişti-
ürünlere kıyasla müşteri faydası yaratır. İkincisi ise, rebilmesine olanak vermesi açısından keşfetme yöne-
yeni ve farklı teknolojileri kapsayan pazar temelli ino- limli olma (Stubner vd., 2012) da önemlidir. Ancak
vasyondur. Teknoloji yönünden her ikisi de yeni tek- eşit iki yönlülüğü aynı anda sağlamaya çalışmak ve
nolojiler barındırmasına karşın teknoloji temelli ino- buna bağlı olarak ARGE’ye daha çok önem vermek
vasyon yeni, benzersiz ve piyasada ilk olan gelişmeleri (Chang vd., 2014) çatışma, zıtlık, çelişki ve tutarsızlık
içerir. Pazar temelli inovasyon, mevcut ürünlerde üst (Stubner vd., 2012) gibi karmaşık bir durum yaratabi-
düzey gelişme sağlayarak performansı geliştirmeye lir, kıt kaynakların tahsisinin yönetimini zorlaştırabi-
odaklanır, ancak teknolojik gelişimi sağlamaz, yalnız- lir. Keşfetme ve mevcudu geliştirme faaliyetleri fark-
ca daha basit yeni teknoloji kullanır (Zhou vd., 2005, lı, bazen de karmaşık yapılar, süreçler, yetenekler ve
s. 43). Yapılan bu çalışmada girişimci yönlülükle be- kültürler gerektirir ve bu yeteneklerin gelişmesinde
raber mevcut ürün ve teknolojilerde ufak değişiklik- örgütsel bağlılık, araştırma ve öğrenme yeteneğinin
lere gidilmesi ve basit teknolojiler kullanılmasının güçlü olması önemlidir (Chang vd., 2014, s. 841). Re-
performansa katkı sağladığı bulunmuştur. Ayrıca bu kabette var olabilmek için KOBİ düzeyindeki işletme-
çalışmada bulunan girişimci bakış açısıyla birlikte lerin girişimci yönlü olmaları (Abebe ve Angriawan,
keşfetme inovasyon stratejisinin, hem yeni ürün ve 2014) ve uzun süre ürün inovasyonu gerektirmeyen,
teknolojide hem de yeni pazar ve müşterilere hitap tersine kısa yollu faaliyetler üzerine yoğunlaşmaları
etmeye yönelik teknolojik temelli inovasyonun kulla- gerekmektedir. Yapılan çalışmanın sahasında yer alan
nılmasında uygulandığı görülmektedir. işletmelerin çoğunluğunun aile işletmeleri (Reyha-
noğlu ve Sırkıntıoğlu Yıldırım, 2016) olmaları nede-
Bu çalışmada, girişimci yönlülüğün eşit iki yönlü niyle eşit iki yönlü inovasyon stratejilerinin kullanıl-
uygulamalara etkisi şeklindeki model test edilmiş masının, örgüt performansı üzerinde pozitif etkiye
olmasına karşın tam tersi çalışmalar (Tuan, 2016) sahip olduğu söylenebilir. Aile işletmelerinin uzun
da mevcuttur. Bunun nedeni eşit iki yönlülüğün bir dönemde hayatta kalma ve gelecek nesillere örgü-
tün aktarılması yönlerinin uzun dönemli bakış açısı Kaynakça

gerektirmesi sonucunda girişimci bakış açısıyla yeni Abebe, M.A., Angriawan, A. (2014). Organizational
fırsatları keşfetme yeteneklerinin daha yüksek olacağı and Competitive Influences of Exploration and
düşünülmektedir. Exploitation Activities in Small Firms. Journal of
Business Research, 67 (3), 339-345. doi: 10.1016/j.
Abebe ve Angriawan (2014), eşit iki yönlülüğün KO- jbusres.2013.01.015
Bİ’lerde sınırlı olduğunu, keşfetme ve mevcudu geliş-
tirme faaliyetleri açısından KOBİ’lerin, büyük ölçekli Akdoğan, S., Akdoğan, A.A., Cingöz, A. (2009). Or-
işletmelerden en az 3 nedenle farklılaştığını belirt- ganizational Ambidexterity: An Empirical Exa-
mektedirler. Birincisi, KOBİ’lerde kaynak yetersizliği mination of Organizational Factors as Antece-
örgütsel öğrenmenin aktif bir şekilde gerçekleştiril-
dents of Organizational Ambidexterity. Journal
mesine izin vermez. İkincisi, KOBİ’lerdeki üst düzey
of Global Strategic Management, 3 (2), 17-27.
yöneticiler, karmaşık bürokratik yapıya sahip büyük
http://isma.info/uploads/files/017-organizational-
işletmelere göre taktiksel kararlar almaya fazla önem
ambidexterity-an-empirical-examination-
vermektedir. Son olarak da eşit iki yönlü olma başa-
of-organizational-factors-as-antecedents-of-
rısını sağlayan örgütsel öğrenme süreci KOBİ’lerde,
organizational-ambidexterity.pdf (Erişim Tarihi:
biçimsel ve kurumsallaşmış rutin faaliyetlerin olma-
06.05.2016).
masından dolayı farklı olmaktadır. Kaynak yetersizli-
ği, üst yönetim katılımı, hiyerarşi ve örgütsel rutinler
KOBİ’lerin keşfetme ve mevcudu geliştirme faaliyet- Andriopoulos, C., Lewis, M.W. (2009). Exploitation-
lerini etkilemektedir. Eşit iki yönlülüğün, pazar yön- Exploration Tensions and Organizational Ambi-
lülük, girişimci yönlülük, algılanan rekabet yoğun- dexterity: Managing Paradoxes of Innovation. Or-
luğu, keşfetme ve mevcudu geliştirme faaliyetlerinin ganization Science, 20 (4), 696-717. doi: 10.1287/
derecesini etkilediğini göstermektedir. Pazar ve giri- orsc.1080.0406
şimci yönelimli olma KOBİ düzeyindeki örgütlerin
stratejik yönelimini ve performansını etkilemektedir Armstrong, J.S., Overton, T.S. (1977). Estimating Non-
(Abebe ve Angriawan, 2014). response Bias in Mail Surveys. Journal of Marketing
Research, 14, 396–402. doi: 10.2307/3150783
Eşit iki yönlülük belirsiz ve dinamik çevre koşullarına
uyumda uzun dönemli rekabet sağlamada başarılıdır Atuahene-Gima, K. (2005). Resolving the Capability–
(Stubner vd., 2012). Mevcudu geliştirme ve keşfetme Rigidity Paradox in New Product Innovation. Jo-
faaliyetlerini destekleyen süreçler, lojistik, uzun dö- urnal of Marketing, 69 (4), 61–83. http://www.jstor.
nemli bakış açısı ve yetenekler bakımından birbirle- org/stable/2640396 (Erişim Tarihi: 06.05.2016).
rinden farklı olmalarından dolayı çok az işletme her
iki stratejiyi aynı anda başarabilir (Bot, 2012). Ancak Baron, R.M., Kenny, D.A. (1986). The Moderator Me-
saha çalışmasında yer alan işletmelerin bulundukları diator Variable Distinction in Social Psychological
sektörler daha çok mevcut teknolojileri ve müşterileri Research: Conceptual, Strategic, and Statistical
geliştirme stratejisine uygun olan sektörlerdir. Tek- Considerations. Journal of Personality and Social
noloji temelli işletmeler var olan çevresel döngülerin Psychology, 51 (6), 1173-1182. doi: 10.1037/0022-
hızlı yaşandığı ortamda faaliyette bulunduklarından, 3514.51.6.1173
uzun dönemde rekabetçi olabilmek için girişimci yö-
nelimli olarak hem keşfetme hem de mevcudu geliş-
Benner, M. J., Tushman, M. L. (2003). Exploration,
tirme faaliyetlerini aynı anda yapabilme yeteneklerini
Exploitation, and Process Management: The Pro-
kullanabilmektedirler (Bot, 2012). Dolayısıyla, bun-
ductivity Dilemma Revisited. Academy of Ma-
dan sonra yapılacak yeni çalışmaların ileri teknolojiyi nagement Review, 28 (2), 238-256. doi: 10.5465/
yoğun biçimde kullanan sektörlerdeki girişimci işlet- AMR.2003.9416096
meler ve yapılması önerilebilir.
130
Bierly, P. E., Daly, P. S. (2007). Alternative knowledge Chandler, G.N. Hanks, S.H. (1993). Measuring the
Strategies, Competitive Environment, and Or- Performance of Emerging Businesses: A Validation
ganizational Performance in Small Manufactu- Study. Journal of Business Venturing, 8 (5), 391–408.
ring Firms. Entrepreneurship: Theory and Prac- doi:10.1016/0883-9026(93)90021-V
titioners, 31 (4), 493–516. doi: 10.1111/j.1540-
6520.2007.00185.x Chang, Y.C., Chen, M.H., Chi, H.R., Lee, H. (2014).
Ambidextrous Innovation Capabilities, An-
Bot, S.D., (2012), Process Ambidexterity for Entrepre- tecedents and Performance. 2014 Proceedings
neurial Firms, Technology Innovation Management of PICMET’14: Infrastructure and Service In-
Review, April, http://timreview.ca/sites/default/ tegration. http://ieeexplore.ieee.org/stamp/
files/article_PDF/Bot_TIMReview_April2012.pdf stamp.jsp?arnumber=6921281 (Erişim Tarihi:
(Erişim Tarihi: 06.05.2016). 06.05.2016).
Brown, S.L., Eisenhardt, K.M. (1997). The Art of Con- Chen, M.H., Chang, Y.Y., Chang, Y.C. (2015). Entrep-
tinuous Change: Linking Complexity Theory and reneurial Orientation, Social Networks, and Crea-
Time-Paced Evolution in Relentless Shifting Orga- tive Performance: Middle Managers as Corporate
nizations. Administrative Science Quarterly, 42 (1), Entrepreneurs. Creative and Innovation Perfor-
1–34. doi: 10.2307/2393807 mance, 24 (3), 493-507. doi: 10.1111/caim.12108
Bryant, P. (2009), The Role of Ethics in Developing Covin, J.G., Slevin, D.P. (1988). The Influence of Or-
Entrepreneurial Ambidexterity. Proceedings of ganization Structure on the Utility of an Entrepre-
Regional Frontiers of Entrepreneurship Research neurial Top Management Style. Journal of Manage-
2009: 6th International Australian Graduate Scho- ment Studies, 25 (3), 217–234. doi: 10.1111/j.1467-
ol of Entrepreneurship (AGSE) (03-06 February 6486.1988.tb00033.x
2009), South Australia, Australia: Entrepreneurs-
hip Research Exchange, Adelaide, http://researc- Covin, J.G., Slevin, D. (1991). A Conceptual Model of
hbank.swinburne.edu.au/vital/access/services/ Entrepreneurship as Firm Behaviour. Entreprene-
Download/swin:34336/SOURCE1 (Erişim Tarihi: urship Theory and Practice, 16 (1), 7–26.
06.05.2016).
Covin, J.,G., Wales, W.J. (2011), The Measurement
Bryman, A.ve Cramer, D. (2009). Quantitative Data of Entrepreneurial Orientation. Entrepreneurs-
Analysis with SPSS 14, 15,& 16 Guide for Social hip Theory and Practice, 36 (4), 677-702, doi:
Scientists, New York: Routledge Taylor & Francis 10.1111/j.1540-6520.2010.00432.x
Group.
Covin, J.G., Miller, D. (2014). International Entrepre-
Burgers, H. Jansen, J.P. (2008). Organızational Am- neurial Orientation: Conceptual Considerations,
bidexterity and Corporate Entrepreneurship: The Research Themes, Measurement Issues, and Future
Differential Effects on Venturing, Innovation and Research Directions. Entrepreneurship Theory and
Renewal Processes. Frontiers of Entrepreneurship Practice, 38 (1), 11–44. doi: 10.1111/etap.12027
Research, 28 (19), http://digitalknowledge.babson.
edu/fer/vol28/iss19/2 (Erişim Tarihi: 06.05.2016). Douglas, E., Shepherd, D. (2002). Self-employment as
a Career Choice: Attitudes, Entrepreneurial Inten-
Burns, P. (2001). Entreprenurship and Small Business, tions, and Utility Maximization. Entrepreneurial
Gordonsville, VA, USA: Palgrave MacMillan. Theory and Practice, 26 (3), 81-90. http://eprints.
qut.edu.au/5527/1/5527_1.pdf (Erişim Tarihi:
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal Bilimler için Veri Ana- 06.05.2016).
lizi El Kitabı (10. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
Duncan, R. (1976). The Ambidextrous Organization: Kollmann, T, Stöckmann, C. (2012). Filling Entrepre-
Designing Dual Structures for Innovation. Kill- neurial Orientation-Performance, Gap: The Me-
man, R. H., Pondy, L. R., Sleven, D. (eds.), The ma- diating Effects of Exploratory and Exploitative.
nagement of organization içinde, pp. 167-188, New Entrepreneurship Theory and Practice, 38 (5), 1001-
York: North Holland. 1026. doi: 10.1111/j.1540-6520.2012.00530.x
Efrat, K. (2014). The Direct and Indirect Impact of Kortmann, S. (2014). The Mediating Role of Strategic
Culture on Innovation. Technovation, 34 (1), 12-20. Orientations on The Relationship Between Ambi-
doi:10.1016/j.technovation.2013.08.003 dexterity-Oriented Decisions and Innovative Am-
bidexterity. Journal of Innovation Management, 32
Engelen, A., Gupta, V., Strenger, L., Brettel, M. (2015), (5), 666-684. doi: 10.1111/jpim.12151
Entrepreneurial Orientation, Firm Performance,
and the Moderating Role of Transformational Lea- Lichtenthaler, U. (2009). Absorptive Capacity, Envi-
dership Behaviors. Journal of Management, 41 (4), ronmental Turbulence, and the Complementarity
1069-1097. doi: 10.1177/0149206312455244 of Organizational Learning Processes. Academy
of Management Journal, 52 (4), 822–846. doi:
Gibson, C.B., Birkinshaw, J. (2004). The Antecedents, 10.5465/AMJ.2009.43670902
Consequences, and Mediating Role of Organizati-
onal Ambidexterity. Academy of Management Jour- Lin, H.E. McDonough, E.F.III, Lin, S.J., Lin, C.Y.Y.
nal, 47 (2), 209–226. doi: 10.2307/20159573 (2013). Managing the Exploitation/Exploration
Paradox: The Role of a Learning Capability and
Hambrick, D.C., Geletkanycz, M.A., Fredrickson, J.W. Innovation Ambidexterity. Journal of Producti-
(1993). Top Executive Commitment to the Status on Innovation Management, 30 (2), 262–278. doi:
Quo: Some Tests of its Determinants. Strategic Ma- 10.1111/j.1540-5885.2012.00998.x
nagement Journal, 14 (6), 401–418. doi: 10.1002/
smj.4250140602 Lubatkin, M.H., Simsek, Z., Ling, Y., Veiga, J.F.
(2006). Ambidexterity and Performance in
He, Z.L., Wong, P.K. (2004). Exploration vs. Explo- Small-to Medium-Sized Firms: The Pivotal Role
itation: An Empirical Test of the Ambidexterity of Top Management Team Behavioral Integrati-
Hypothesis. Organization Science, 15 (4), 481-494. on. Journal of Management. 32 (5), 646-672. doi:
doi: 10.1287/orsc.1040.0078 10.1177/0149206306290712
Hornsby, J., Bloodgood, J., Turnley, W.H. (2011). The Lumpkin, G.T., Dess, G. (1996). Clarifying the Entrep-
Effect of Strategic Planning Flexibility, Absorbtive reneurial Orientation Construct and Linking it to
Capacity, Ambidexterity, and Entrepreneurial Ori- Performance. Academy of Management Review, 21
entation (EO) on Organizational Outcomes: An (1), 135–173. http://www.jstor.org/stable/258632
Empirical Analysis (Summary). Frontiers of Entre- (Erişim Tarihi: 06.05.2016).
pereneurship Research, Proceedıngs of the Thırty-Fırst
Annual Entrepreneurshıp Research Conference, 31 March, J.G. (1991). Exploration and Exploitation in
(12), 424 article 11. http://digitalknowledge.babson. Organizational Learning. Organization Science, 2
edu/fer/vol31/iss12/11 (Erişim Tarihi: 06.05.2016). (1), 71−87. http://www.jstor.org/stable/2634940
Huang, S., Ding, D., Chen, Z. (2014). Entrepreneurial Matsuno, K., Mentzer, J.T., Özsomer, A. (2002). The
Leadership and Performance in Chinese New Ven- Effects of Entrepreneurial Proclivity and Market
tures: A Moderated Mediation Model of Exploratory Orientation on Business Performance. Journal of
Innovation, Exploitative Innovation and Environ- Marketing, 66 (3), 18–32. http://www.jstor.org/
mental Dynamism, Creativity and Innovation Ma- stable/3203452 (Erişim Tarihi: 06.05.2016).
nagement, 23 (4), 453-471. doi: 10.1111/caim.12085.
132
Meeks, M. (2012). Entrepreneurial Ambidexterity (In- Raisch, S., Birkinshaw, J., Probst, G., Tushman, M.L.
teractive Paper). Frontiers of Entrepreneurship Rese- (2009). Organizational Ambidexterity: Balancing
arch, Proceedıngs of the Thırty-Second Annual Ent- Exploitation and Exploration for Sustained Perfor-
repreneurshıp Research Conference, 32 (12), article mance, Organization Science, 20 (4), 685–695. doi:
21. http://digitalknowledge.babson.edu/fer/vol32/ 10.1287/orsc.1090.0428
iss12/21 (Erişim Tarihi: 12.04.2016).
Rauch, A., Wiklund, J., Lumpkin, G.T., Frese, M.
Miller, D. (1983). The Correlates of Entrepreneurship (2009). Entrepreneurial Orientation and Busi-
in Three Types of Firms. Management Science, 29 ness Performance: An Assessment of Past Rese-
(7), 770–91. doi: 10.1287/mnsc.29.7.770 arch and Suggestions for The Future. Entreprene-
urship Theory and Practice, 33 (3), 761–787. doi:
Miller, D. (2011). Miller (1983) Revisited: A Reflection 10.1111/j.1540-6520.2009.00308.x
on EO Research and Some Suggestions fort he Fu-
ture. Entrepreneurship Theory and Practice, 35 (5), Reyhanoğlu, M., Sırkıntıoğlu Yıldırım, Ş. (2016). Aile
873-894. doi: 10.1111/j.1540-6520.2011.00457.x İşletmelerinde Aile Değerlerinin Örgüt Kültürüne
Etkisi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Der-
Onyemah, V., Pesquera, M.R. (2015). Cognitive Am- gisi, 5 (3 Ekonomi & İşletme Özel Sayı), 574-596.
bidexterity in Entrepreneurial Leadership: A Four
Country Exploratory Study of Women Entreprene- Reyhanoğlu, M., Akın, Ö. (2015). Örgüt Kültürü Tipleri
urs’ Early Customer Acquisition Strategies. Organi- İnovasyonda Eşit İki Yönlülüğü (Ambidexterity) Be-
zations and Markets in Emerging Economies, 6 (1), lirler mi?. Ege Innovation Network “İnovasyon Eko-
10-28. http://www.om.ef.vu.lt/cms/cache/RePEc_ sistemleri Aracılığı ile Değer Yaratmak: Disiplinler
files/article_65.pdf (Erişim Tarihi: 12.04.2016). Arası Yaklaşımlar Kongresi (26-27 Kasım), Bildiri
CD içinde, Seferihisar/İzmir: Ege Üniversitesi.
O’Reilly, C.A., Tushman, M.L. (2013). Organizational
Ambidexterity: Past, Present, And Future, The Aca- Rodriguez, P.R., Hechanova, M.R.M. (2012). A Study
demy of Management Perspectives, 27 (4), 324–338. of Culture Dimensions, Organizational Ambidex-
doi: 10.5465/amp.2013.0025 terity, and Perceived Innovation in Teams. Jour-
nal of Management Innovation, 9 (3), 21-33. doi:
Podsakoff, P.M., Organ, D.W. (1986). Self-reports 10.4067/S0718-27242014000300002
in Organizational Research: Problems and Pros-
pects. Journal of Management, 12 (4), 531–544. doi: Schillo, S. (2011). Entrepreneurial Orientation and
10.1177/014920638601200408 Company Performance: Can the Academic Lite-
rature Guide Managers?. Technology Innovation
Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Lee, J., Podsakoff, Management Review, November, 20-25, http://
N.P. (2003). Common Method Bias in Behavio- timreview.ca/sites/default/files/article_PDF/Schil-
ral Research: A Critical Review of The Literature lo_TIMReview_November2011.pdf, (Erişim Tari-
and Recommended Remedies. Journal of Applied hi: 06.05.2016)
Psychology, 88 (5), 879-903. doi: 10.1037/0021-
9010.88.5.879 Simsek, Z., Heavey, C., Veiga, J.F., Souder, D.
(2009). A Typology for Aligning Organizatio-
Preacher, K.J., Leonardelli, G.J. (2001). An Interac- nal Ambidexterity’s Conceptualizations, Ante-
tive Calculation Tool for Mediation Tests. http:// cedents, and Outcomes. Journal of Management
quantpsy.org/sobel/sobel.htm (Erişim Tarihi: Studies, 46 (5), 864–893. doi: 10.1111/j.1467-
12.04.2016). 6486.2009.00841.x
Sobel, M.E. (1982). Asymptotic Confidence Intervals West, S.G., Finch, J.F., Curran, P.J. (1995). Structu-
for Indirect Effects in Structural Equation Mo- ral Equation Models with Nonnormal Variables.
dels. Sociological Methodology, 13, 290–312. doi: Problems and Remedies. R.H. Hoyle (Ed.). Struc-
10.2307/270723 tural equation modeling: Concepts, issues and appli-
cations içinde, pp. 56-75. Newbury Park, CA: Sage.
Stubner, S, Blarr, H.W., Brands, C., Wulf, T. (2012),
Organizational Ambidexterity and Family Wiklund, J., Shepherd, D. (2005). Entrepreneuri-
Firm Performance, Journal of Small Business al Orientation and Small Business Performance:
and Entrepreneurship, 25 (2), 217-229. doi: A Configurational Approach. Journal of Busi-
10.1080/08276331.2012.10593570 ness Venturing, 20 (1), 71–91. doi:10.1016/j.jbus-
vent.2004.01.001
Tuan, L.T. (2016). Organizational Ambidexterity, Ent-
repreneurial Orientation, and I-Deals: The Mode- Yu, R., He, J., Liu, Z. (2014). The Co-volution of Orga-
rating Role of CSR. Journal of Business Ethics, 135 nizational Culture Transformation and Ambidext-
(1), 145-159. doi: 10.1007/s10551-014-2476-1 rous Capability: A Strategic Orientation Perspecti-
ve. Journal of Advanced Management Science, 2 (2),
Tushman, M.L., O’Reilly, C.A. (1996). Ambidextrous 102-105. doi: 10.12720/joams.2.2.102-105
Organizations: Managing Evolutionary and Revo-
lutionary Change. California Management Review, Zahra, S.A., Neubaum, D.O. (1998). Environmental
38 (4), 8-30. doi: 10.2307/41165852 Diversity and the Entrepreneurial Activities of
New Ventures. Journal of Developmental Entrepre-
TÜİK Seçilmiş Göstergelerle Hatay 2013 (2014). Tür- neurship, 3 (2), 123–140.
kiye İstatistik Kurumu, Ankara: Türkiye İstatistik
Kurumu Matbaası, http://www.hatay.gov.tr/ku- Zhou, K.Z., Yim, C.K., Tse, D.K. (2005). The Effects
rumlar/hatay.gov.tr/İçerikler/İndirme%20Dosya- of Strategic Orientations on Technology- and
ları/İstatistikler/hatay_il_ istatistikler.pdf (Erişim Market-Based Breakthrough Innovations. Jo-
Tarihi 19.04.2016). urnal of Marketing, 69 (2), 42–60. doi: 10.1509/
jmkg.69.2.42.60756
Volery, T., Mueller, S., Siemens, B.V. (2015). Entrepre-
neur Ambidexterity: A Study of Entrepreneur Be- Zhou, K.Z. (2006). Innovation, Imitation, and New
heviours and Competencies in Growth-Orientede Product Performance: The Case of China. In-
Small and Medium-Sized Enterprises. Internati- dustrial Marketing Management, 35 (3), 394-402.
onal Small Business Journal, 33 (2), 109-129. doi: doi:10.1016/j.indmarman.2005.10.006
10.1177/0266242613484777
Wang, C.L., Rafiq, M. (2014). Ambidextrous Organi-

zational Culture, Contextual Ambidexterity and
New Product Innovation: A Comparative Study of
UK and Chinese High-Tech Firms. British Journal
of Management, 25 (1), 58-76. doi: 10.1111/j.1467-
8551.2012.00832.x
134

Keşfetme Ve Mevcudu Geliştirme Stratejilerinin Girişimci Yönlülük Ile Performans İlişkisindeki Aracı Rolü: İmalat Sektöründe Bir Araştırma

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Keşfetme Ve Mevcudu Geliştirme Stratejilerinin Girişimci Yönlülük Ile Performans İlişkisindeki Aracı Rolü: İmalat Sektöründe Bir Araştırma

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Anadolu Üniversitesi Anadolu University

Sosyal Bilimler Dergisi Journal of Social Sciences

Keşfetme ve Mevcudu Geliştirme Stratejilerinin Girişimci Yönlülük ile Performans

Başvuru Tarihi: 10.04.2017

Giriş ve zararı göze alan kişiye girişimci, yapılan faaliyetle-

Şekil 1. Araştırma Modeli

Araştırma Yöntemi girişimci yönlülük ve örgüt performansı olmak üzere

Tablo 1. Demografik Bilgiler

Geçerlilik ve Güvenirlik vd. 1995, s. 454) değerlerinin çok altında ve üstünde

Demografik değişkenlerin t testi analizi sonucunda Eşit İki Yönlülük

Tablo 2. Eşit İki Yönlülük Boyutlarında Kullanılan İfade Örnekleri

Tablo 3. Eşit İki Yönlülük Faktör Analizi

Tablo 4. Tanımlayıcı İstatistikler ve Korelasyonlar

Kontrol değişkenlerinin modelde iki analiz haricin- (1)

Tablo 6. Modeldeki Aracılığın Sobel Testi ile Test Edilmesi

tün aktarılması yönlerinin uzun dönemli bakış açısı Kaynakça

Wang, C.L., Rafiq, M. (2014). Ambidextrous Organi-

Você também pode gostar