1
BAB 8 – Islam Di Malaysia
(在马来西亚的回教 – 整章讲回教的影响)（有▲者为重点）
Rangka :
- Pengaruh Islam thdp Politik
- Pentadbiran
- Perundangan x bertulis ( = adat )
- Perundangan bertulis
- Pengaruh Islam thdp Sosiobudaya
- Pendidikan formal
- Pendidikan x formal
- Bahasa + sastera
- Kesenian
- Gaya hidup
- Pengaruh Islam thdp Ekonomi
- Perdagangan
- Mata wang
- Percukaian
Pengaruh Islam thdp Politik
1. Pentadbiran (196-198)
1. Menitikberatkan konsep-konsep Islam
- kdtgn Islam tlh mengubah kedudukan + corak institusi raja
di Tanah Melayu (TM ) - cth:
- istilah bagi sultan = Zillullah fil-alam + Zillullah fil-
ardh (bermakna bayangan Allah di muka bumi) ▲
- Gelaran = Khalifatul Mukminin ▲ (bermakna
pemimpin org mukmin) - gelaran ini tlh digunakan
oleh Sultan Mahmud Shah (Melaka) + Sultan Abdul
Ghafur Muhyidin (Pahang)
2. Sultan sbg kuasa tertinggi
- Tokoh-tokoh Islam spt Iskandar Zulkarnain ( 他就是亚历山
大大帝 / Alexander The Great, 其实不是回教人物, 只是他的故事
形象,到了回教时代也回教化了) telah mula dirujuk sbg asas
nasab keturunan sultan (苏丹家族的始祖) ▲
- Ini tlh meninggikan kedudukan sorg sultan
- Institusi sultan yg berdasarkan warisan dikekalkan -
sultan mjd kuasa tertinggi
- Di Kedah, Perlis, Kelantan, Terengganu + Pahang :
Sultan berkuasa + dibantu oleh lapisan pembesar
spt bendahara, laksamana, penghulu, bendahari,
temenggung dll
- Di Negeri Sembilan : Yang Di-Pertuan Besar /
Yamtuan berkuasa - pemerintahan berasaskan Adat
Perpatih
3. Hubungan yg erat dgn golongan ulama
- Institusi sultan jg mpy hubungan yg erat dgn golongan
ulama
- Sultan Melaka sering mdptk nasihat dpd para ulama
spt : Maulana Abu Bakar + Maulana Jalaludin
- Sultan Kelantan + Terengganu pula dinasihati oleh
Tuk Pulau Manis + Tuk Pulau Condong
4. Konsep daulat （尊王的观念）▲
- = pengikat ant golongan rakyat dgn pemerintah
- x wujud sc bertulis - ttp dipercayai kebenarannya
- mengangkat kedudukan ssorg sultan ke tahap yg tinggi
- menimbulkan penghormatan rakyat thdp institusi tsbt
- utk mengukuhkan konsep ini berbagai-bagai adat istiadat
diwujudkan - termasuk:
- istiadat pertabalan (djlnk dgn penuh tertib +
mengikuti aturan )
- cara berpakaian + jenis pakaian
- bahasa + pengucapan
- tingkah laku dll
2. Perundangan x bertulis ( = adat ) (198-199)
(不成文的法律 ,即是习俗 )
- 1. Adat Perpatih ( di Negeri Sembilan ) ▲
- Pengasas = Datuk Perpatih Nan Sebatang (Pagar
Ruyung, Sumatera )
- Musyawarah = asas bagi pentadbiran + penyelesaian
masalah - dihadiri oleh perwakilan dpd 12 suku (keluarga
yg besar)
- Setiap suku mpy ketua adat (Lembaga)
- Pemilihan ketua : ketua pelbagai peringkat dilantik oleh
kumpulan ketua dpd peringkat bawah :
-
Yamtuan / Yang Dipertuan Besar (atas )
Undang
Lembaga
Buapak
Anak Buah (bawah)
- Bersifat matrilineal ( lebih mengutamakan jurai keturunan
ibu ) - anak perempuan berhak mewarisi harta
- Ahli setiap suku x dibenarkan berkahwin dgn ssorg dpd
suku yg sama
- 2. Adat Temenggung ( di negeri-negeri lain ) ▲
- Pengasas = Datuk Ketumanggungan (Palembang,
Sumatera)
- Pd mulanya dipengaruhi oleh ajaran Hindu, kemudian
disesuaikan dgn ajaran Islam oleh mazhab Shafie
- Bersifat parilineal ( lebih mementingkan jurai keturunan
bapa dpd jurai keturunan ibu ) - anak lelaki lebih
diutamakan dlm pembahagian harta pusaka (menepati
hukum faraid dlm Islam)
- Perkahwinan lebih bebas - ssorg boleh berkahwin dgn
sepupunya asalkan x melanggar hukum Islam
3. Perundangan bertulis (199-200)(成文的法律 ) ▲
- = peraturan dlm ssbuah masyarakat - cth: Hukum Kanun
Melaka, Undang-undang Laut Melaka dll
- kdtgn Islam telah:
- 1. mjdk hukum-hukum Islam sbg asas undang-undang ▲-
mengubah tradisi Hindu yg berpegang pd Hukum Kanun
Manu （ 摩 奴 法 典 ） (yg membezakan hukuman
berdasarkan kelas ssorg)
- 2. memperkembangkan undang-undang bertulis (spt
Hukum Kanun Melaka) ▲ - pentadbiran kerajaan +
masyarakat mjd tersusun kr segala perlakuan, tgjwb +
hukuman ttg kesalahan telah ditentukan
- cth undang-undang bertulis yg lain:
- Undang-undang Pahang
- Undang-undang Kedah
- Undang-undang Perak
- Undang-undang Johor

- Hukum Kanun Melaka menjelaskan:
- Tggjwb raja + pembesar
- Pantang larang dlm masyarakat
- Hukuman thdp kesalahan janayah
- Undang-undang keluarga
- Permasalahan ibadah
- Jenis-jenis hukuman thdp kesalahan ttt
- 3. mewujudkan peraturan khas ▲- dsbk kerajaan Melayu
bnyk terlibat dlm aktiviti maritim + perdagangan - cth:
- Undang-undang Laut Melaka - menerangkan bhw :
ssorg nakhoda (kapten) dlm kapal diertikan sbg
imam ( 教 长 ) + anak buah kapal sbg makmum
(pengikut imam/教长的追随者) ▲
- 4. mengecualikan sultan dpd sebarang tindakan undang-
undang (sc praktisnya) - melambangkan sultan sbg kuasa
tertinggi▲
Pengaruh Islam thdp Sosiobudaya
1. Pendidikan x formal (201) ▲
- = pendidikan awal yg berlaku dlm keluarga
- menekankan nilai-nilai murni + pembelajaran mll
pendengaran, penglihatan, + pemerhatian
- mempelajari kemahiran dlm bidang pertanian,
perikanan, kraf tangan / pertukangan
- jg mempelajari hal-hal yg berkaitan dgn agama, adat
resam, kelakuan, sikap bersopan santun, cara
berkawan + mjaga maruah
- nilai-nilai budaya diserapkan mll
- Pergaulan sosial - cth:
- Tunduk sambil menghulur tangan apabila lalu di
hadapan orang yg lebih tua
- Cerita lisan (cerita binatang + cerita jenaka ) yg
berbentuk teladan + pengajaran - cth:
- Cerita anjing dengan bayang-bayang -
pengajaran = jangan tamak
- Cerita sang kancil - pengajaran = mggnk
kebijaksanaan utk menyelesaikan masalah
- Pantun, peribahasa + teka-teki - cth:
- Siakap senohong gelama ikan duri, bercakap
bohong lama-lama mencuri - pengajaran =
jangan bercakap bohong
2. Pendidikan formal (201-203) ▲
1. Rumah ▲
- menekankan pengajaran al-Quran
- djlnk di rumah Tok Guru
- umur kanak-kanak (murid) = 7-15 tahun
- pengajarannya mjd asas kpd pendidikan selanjutnya
2. Istana▲
- = pusat pengajian agama
- di Melaka - pendidikan di istana melibatkan ilmu
keagamaan, pentadbiran negara + sistem politik
- di Melaka – istana berperanan sbg pusat pengajian
agama kr:
2
- ramai ulama + pendakwah asing yg menetap di situ -
mereka terdiri dpd pelbagai bangsa spt : Benggali,
Arab, Parsi, Gujerat dll
- sultan Melaka mementingkan perkembangan ilmu
pengetahuan - buktinya : Kitab al Dur al-Manzum
(Mutiara Tersusun) ▲ tlh diarak hingga balairung
istana + Sultan Mansur Shah dikatakan sgt berminat
thdp pengajian tasawuf (心灵神性的修炼)
- istana jg = tempat menyimpan buku hikayat yg
penting - cth: Hikayat Amir Hamzah + Hikayat
Muhamad Ali Hanafiah▲
- di Johor – keadaan adh sama - misalnya : 1597-1602 -
zm pemerintahan Sultan Alaudin Riayat Shah - Istana
Johor mjd pusat pengajian
3. Masjid + surau▲
- = tempat pertemuan + perkumpulan masyarakat - paling
ideal utk mengembangkan ilmu-ilmu Islam
- waktu siang - kanak-kanak diajar dgn ilmu yg lebih
formal : fikah, tajwid, cara+ bacaan dlm sembahyang +
perkara-perkara penting ttg agama
- waktu malam - mjd pusat pengajian org dewasa -
kandungan pengajian : fikah, usuludin, hadis, tasawuf dll -
tahapnya lebih tinggi
4. Pondok ▲
- = sistem pendidikan formal yg lebih teratur
- abad ke-12 - bermula di Pattani - begitu meluas di Kedah,
Kelantan, Terengganu, Perlis + Pattani
- ciri-ciri▲ :
- menekankan ilmu agama
- menyediakan pelajar-pelajarnya utk bertugas sbg
guru agama
- wlp sistemnya lebih tersusun - ttp masih x mpy
batasan waktu - biasanya pelajar mengambil masa
yg panjang utk menamatkan pelajaran (ada yg
sampai 10 tahun)
- antara pondok yg penting :
- Pondok Pulau Condong (Kelantan) - dibuka oleh Hj
Abdul Samad bin Abdullah (Tuk Pulau Condong)
- Pondok Pulau Manis (Terengganu) - dibuka oleh
Syaikh Abdul Malik bin Abdullah (Tuk Ku Pulau
Manis)
5. Madrasah ▲
- 1056 M diperkenalkan pd zm Khalifah bani Saljuk
- ciri-ciri▲ :
- berdasarkan sukatan pelajaran
- dilaksanakan sc kelas
- mengikut tahap : tahap permulaan, pertengahan +
pengkhususan
- diawasi oleh mudir (guru besar)
- diselia oleh sebuah lembaga, jawatankuasa
kewangan dan sbgnya
3. Bhs + kesusasteraan (203-205)
1. Tulisan Jawi ▲
- = pengaruh yg paling ketara
- sblm kdtgn Islam - mggnk tulisan Pallava, Kawi, Sunda
Kuno, Batak + Rencong ▲

- slps kdtgn Islam - huruf Arab diperkenalkan - diterima
oleh org Melayu - dibuat penyesuaian - dikenali sbg
tulisan Jawi ▲
- mjd saluran utama utk pembacaan + penulisan - mjd
hak milik org Melayu
2. Istilah baru
- dlm bhs Melayu - istilah Arab baru yg berasal dpd bhs al-
Quran bertambah - cth:
- adat, adil, daulat, hakim, hukum
3. Penulisan karya ▲
- sblm kdtgn Islam, tdpt pelbagai jenis puisi + cerita
disebarkan sc lisan - cth:
- pantun, teka-teki, gurindam + seloka
- cerita asal usul - merangkumi kepercayaan ttg
kejadian, alam, nama tempat, tumbuh-tumbuhan +
binatang
- cerita haiwan - spt cerita sang kancil
- cerita jenaka / lucu - mnjk sifat watak masing-masing
spt:
- Pak Kadok + Lebai Malang (mnjkk kebodohan)
- Pak Pandir (mnjk watak yg lurus + betul)
- Pak Belalang + Si Luncai (mnjkk kepintaran)
- cerita dongeng - memberikan pengajaran - cth:
- Batu Belah Batu Bertangkup
- Bawang Putih Bawang Merah
- Slps kdtgn Islam - penulisan karya berkembang -
terbahagi kpd btk prosa + puisi
- Prosa - antaranya tdpt pelbagai hikayat
- Hikayat ttg Nabi Muhammad - cth:
- Hikayat Nur Muhammad s.a.w.
- Hikayat Bulan Berbelah
- Hikayat ttg nabi-nabi lain - cth:
- Hikayat Nabi Yusuf
- Hikayat Nabi Musa
- Cerita ttg para sahabat - cth:
- Hikayat Amir Hamzah ▲
- Hikayat Muhammad Ali Hanafiah ▲（这两本书
在第 7 章里也很重要）
- Hikayat Abu Bakar
- Hikayat saduran bercorak Arab-Parsi (hikayat yg
telah diubahsuaikan spy mpy unsur-unsur
tempatan)- perbendaharaan sastera Melayu telah
bertambah dgn terkarangnya karya-karya ini - cth:
- Hikayat Abu Nawas
- Hikayat Hasan Damsyik
- Puisi - cth:
- Syair Dahulu Kala - ditulis oleh Tengku Ampuan
Mariam (Terengganu)
4. Kesenian (205-207)
1. Seni bina ▲
- Masjid - mpy ciri-ciri khas spt : mihrab（信徒祈祷时向着的
一堵墙）, mimbar（讲道人的座位）, telaga, bumbung yg
khusus - cth:
- Masjid Kampung Laut (Kelantan)
- Masjid Peringgit + Masjid Tengkera (Melaka)
3
- Istana - dilengkapi dgn balairung （ 皇 宫 正 殿 ）, tempat
persemayaman （ 起居室 ）diraja + balai istiadat （ 礼仪
厅）- cth:
- Istana Melaka
2. Seni ukiran
- Sblm Islam - motif （图案 ）ukiran berdasarkan binatang
(spt ayam, burung dll )
- Slps kedatangan Islam - motif ukiran berubah kpd
- motif tulisan ▲
- motif geometri ▲
- motif tumbuh-tumbuhan / bunga-bungaan▲
3. Seni tulisan (文字装饰艺术)
- = seni khat / kaligrafi
- digunakan sbg hiasan di madrasah, masjid, batu nisan,
tembikar, mata wang, pakaian dsbnya
- jenis yg digemari oleh org Melayu = jenis kufi + nasakh
- bnyk yg merupakan ayat al-Quran khasnya surah Yasin,
surah al-Fatihah
4. Seni persembahan (两种舞蹈+三种歌曲)
- pengaruh Asia Barat / Arab turut berkembang
- 1) Tarian dabus ▲
- terkenal di Perak
- berkaitan dgn kepahlawanan Saidina Ali
- ditarikan oleh 22 org penari mengikut pukulan rebana
besar, rebana kecil + gong
- 2) Tarian mak inang ▲
- zm Sultan Mahmud Shah - ditarikan di istana Melaka pd
majlis ttt
- 3) Nazam / naban ▲
- = nyanyian yg penting - menerima pengaruh Islam - mjd
tradisi org Melayu
- berbentuk syair yg mengisahkan riwayat Nabi
Muhammad, para nabi Allah + para sahabat
- terkenal di Terengganu, Pahang + Melaka - di Terengganu
: dipersembahkan oleh kaum wanita pd majlis
perkahwinan, berkhatan = upacara agama yg lain
- 4) Seni dikir ▲
- dinyanyian dgn iringan pukulan rebana + kompang
- seni kata lagu bercampur baur ant bhs Melayu dgn bhs
Arab
- 5) ghazal ▲
- puisi Arab yg memuji-muji kebesaran Islam
- di negeri Johor
5. Gaya hidup (207-208)
1. Pemerintah
- amalan protokol (hijabah) = pengaruh bani Umaiyah▲
- lafaz ikrar - menyerupai proses baiah dlm ajaran Islam
- apb sultan mangkat - perlantikan pengganti sultan djlnk
sblm istiadat pemakaman
2. Hubungan antara individu
- dlm keluarga - ibu bapa + org yg lebih tua dihormati
- panggilan utk org tua = pak long + kak long - x boleh
dipanggil dgn namanya
- apb bercakap dgn orang yg lebih tua, suara harus
direndahkan
- jiran jg dianggap sbg anggota keluarga sendiri
 4

- org yg datang berziarah hendaklah memberikan salam - 3. Kedah

tuan rumah wajib menjawab - Mata wang timah
- apb masuk ke dlm rumah, tetamu + tuan rumah akan - Berbentuk ayam jantan
bersalam-salaman - Boleh dipatahkan
- apb bersalaman, kanak-kanak harus mencium - Mata wang emas
tangan org yg lebih tua - Digunakan sc meluas di Kedah + Johor
- tetamu harus dilayan + dihidangkan dgn makanan + 4. Kelantan
minuman - Mata wang emas = kijang - kr tdpt gambar kijang pd
3. makan + minum mukanya
- unkapan bismillah (dgn nama Allah) mesti dibaca
4. Majlis-majlis 3. Percukaian (211) 零零碎碎很多税
- majlis perkahwinan, majlis berkhatan （ 割 礼 ） + majlis - Cukai tetap (cukai import) wajib dibayar sblm perniagaan
Khatam (majlis tamat membaca al-Quran) djlnk dgn dilakukan - cth:
semangat gotong royong - 6 % - dibayar oleh padagang dr Tanah Arab,
India, Ceylon, Siam + Pegu
- 5 % - dibayar oleh pedagang dr Jepun + China
- 0 % - beras + makanan
Pengaruh Islam thdp Ekonomi - org asing yg menetap di Melaka jg dikenakan cukai :
1. Perdagangan (209-210) 商业商业大事业▲ - 3 % - bg org asing yg datang dr Kepalauan Melayu
- Melaka x mengeluarkan rempah ratus ttp mdpt - 6 % - bg org asing yg datang dr kws lain
permintaan yg tinggi di kalangan pedagang - riba x dibenarkan - menurut Hukum Kanun Melaka +
- Kedudukannya yg strategik memesatkan Hukum Kanun Pahang
perkembangannya - zakat harta dibayar oleh golongan kaya
- Kemudahan pentadbiran yg licin disediakan agar aktiviti - dikutip oleh baitulmal yg berfungsi utk
perdagangan bjln lancar - cth: menyelenggarakan harta kerajaan
- Jawatan laksamana diwujudkan bg menjaga urusan - digunakan bagi kepentingan negara
kelautan
- Jawatan syahbandar = ketua pelabuhan
- Undang-undang Laut Melaka digubal - mjd landasan EMAS TIMAH
yg harus diikuti - misalnya tugas-tugas nakhoda, MELAKA -形
- （书上没提到）
jurumudi dll
- 1 kati 8 tahil
- Sistem timbang + sukat diperkenalkan (di bawah
- sultan + tarikh
tggjwb syahbandar) - tdpt 2 sistem :
JOHOR - kupang - katun
- Sistem tahil ( 两 ) + kati ( 斤 ) : utk menimbang
- luas - /  形
emas, perak, bahan wangian + batu permata ▲
- 1527- Sultan - tarikh, jawi / Arab
- Sistem bahara (1 bahara = 205 kati) : utk
Alauddin Riayat - sultan
menimbang lada, buah pala, bunga cengkih,
Syah
bunga lawang dll - mggnk dacing▲
- 0.65g / 2.6g
- Kaedah pertukaran barang + kaedah jual beli boleh
- nama, pangkat,
digunakan
gelaran (khalifatul
- Bukti kepesatan perdagangan = 84 bhs dipertuturkan
Muslimimin)
2. Mata wang (210) 货币货币比一比
KEDAH - luas - ayam
1.Melaka
- boleh dipatahkan
- Mata wang timah
+ digunakan sc
- Berbentuk bulat - berat = 1 kati 8 tahil
berasingan
- Nama sultan + tarikh pemerintahan dicatat
KELANTAN - kijang
- Mata wang dr Pasai, Hormuz + Cambay jg digunakan
2. Johor TanHongKheng 2011
- Mata wang timah = katun
- Berbentuk bulat / segi enam - mpy tulisan Jawi 窗外声声小鸟叫， 心中句句短诗成。
- Mata wang emas = kupang （联想法：金箍棒）
- Tdpt 2 jenis : 10 grain dan 40 grain
- Tdpt nama, pangkat + gelaran sultan (spt Khalifatul
Muslimin▲) pdnya
- Yg tertua bertarikh tahun 1527 - zm pemerintahan
Sultan Alaudin Riayat Syah
5