Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Κατά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η Γερμανία χρωστούσε περίπου του 40%
του ΑΕΠ της του έτους 1938 σε βραχυπρόθεσμο εμπορικό χρέος προς τις υπόλοιπες
χώρες της Ευρώπης[1]. Η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας εκείνη την εποχή, η
Reichsbank, χρησιμοποιούσε αυτού του τύπου το χρέος για να χρηματοδοτήσει τα
εμπορικά ελλείμματα της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου. Με τον ίδιο
τρόπο σήμερα οι χώρες της περιφέρειας χρηματοδοτούν τα εμπορικά ελλείμματά
τους. Το πλεόνασμα της Γερμανίας στον μηχανισμό TARGET2 πλησιάζει
συμπτωματικά το 40% του ΑΕΠ της. Η αντιστροφή της κατάστασης του 1945
δηλαδή.
Τα στοιχεία αυτά ήταν όμως στην καλύτερη περίπτωση ένας ευφημισμός. Η
Γερμανία κρατούσε τα νούμερα του βραχυπρόθεσμου χρέους της τεχνητά χαμηλά
επιβάλλοντας ευνοϊκές για αυτήν τιμές συναλλάγματος στις χώρες που είχε
καταλάβει. Στην ουσία κρατούσε αφύσικα υψηλή την ισοτιμία του νομίσματός της
σε σχέση με τις τιμές των νομισμάτων των χωρών τις οποίες είχε υπό την κατοχή της
και της παρείχαν απαραίτητα εφόδια. Στην πραγματικότητα το χρέος αυτό ήταν
κοντά στο 90%. Το δε μακροπρόθεσμο δημόσιο χρέος της χώρας πλησίαζε το 300%
του ΑΕΠ της, του έτους 1938.
Τι συνέβη όμως σε αυτό το χρέος μετά τον πόλεμο; Σε αυτό το σημείο «μπαίνει στο
παιχνίδι» το σχέδιο Μάρσαλ. Οι αποδέκτες της βοήθειας υποχρεώθηκαν να
αποποιηθούν οποιασδήποτε απαίτησης από τη Γερμανία μέχρι η ίδια να
αποπληρώσει τη βοήθεια που της είχε δοθεί. Το βραχυπρόθεσμο χρέος της
Γερμανίας είχε μπλοκαριστεί. Στην ουσία οι Ευρωπαϊκές χώρες εκβιάστηκαν. Είτε θα
λάμβαναν ζεστό αμερικάνικο χρήμα άμεσα, είτε θα περίμεναν να αποκτήσει η
Γερμανία τη δυνατότητα να τους αποπληρώσει. Σε αυτή τη φάση πολύ ορθά
προτίμησαν «κάλιο πέντε και στο χέρι …». Οι ρημαγμένες από τον πόλεμο
οικονομίες τους δεν είχαν το περιθώριο να περιμένουν χρήματα από τη Γερμανία,
τα οποία δε μπορούσαν να ξέρουν πότε θα έρθουν.
Το μακροπρόθεσμο χρέος το ανέλαβε ο αμερικανικός στρατός. Το χρέος αυτό ήταν
στην πλειοψηφία του εσωτερικό. Το 1948 ο αμερικανικός στρατός έδωσε στην
κυκλοφορία ένα νόμισμα κατοχής για τη Δυτική Γερμανία. Του έδωσε το ουδέτερο
όνομα γερμανικό Μάρκο. Δεν υπήρχε ακόμα εκδοτική αρχή για τον έλεγχο του
νομίσματος και ο αμερικανικός στρατός «τύπωσε» αρκετό χρήμα για να
αποπληρώσει το εσωτερικό χρέος της Γερμανίας, που αποτελούσε τη συντριπτική
πλειοψηφία του χρέους του 300% του ΑΕΠ του 1938, στο οποίο αναφερθήκαμε
παραπάνω.
Κατά μια ειρωνεία της τύχης βέβαια η Γερμανία επανενώθηκε. Αυτός είναι και ο
λόγος που κάποιοι ακόμα και στην Ελλάδα πιστεύουν ότι εκείνο το χρέος της
Γερμανίας θα πρέπει να διακανονιστεί και να αποπληρωθεί. Η Γερμανία από την
πλευρά της αρνείται εκείνο το χρέος της επικαλούμενη στην ουσία το αρχικό νόημα
της συμφωνίας[2].
Ανακεφαλαιώνοντας λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι το σχέδιο Μάρσαλ είχε δύο
σκέλη. Το πιο φανερό ήταν η άμεση βοήθεια που παρείχαν οι ΗΠΑ στη ρημαγμένη
ευρωπαϊκή οικονομία. Το πιο ουσιαστικό όμως ήταν το δεύτερο σκέλος του. Η
ουσιαστική ανοικοδόμηση της Ευρώπης στο πλαίσιο της διαγραφής του χρέος της
χώρας, την οποία οι Αμερικάνοι αποφάσισαν να βάλουν στο επίκεντρο αυτής της
ανοικοδόμησης, της Δυτικής Γερμανίας.
Υ.Γ.: Προς όλους τους γραφικούς που ζητάνε ακόμα την αποπληρωμή των
Γερμανικών αποζημιώσεων. Ξεχάστε το. Δεν πρόκειται να γίνει ποτέ γιατί ποτέ δεν
ήταν αυτός ο στόχος της συμφωνίας του Λονδίνου. Αυτό που πρέπει να
διεκδικήσουμε είναι μια μαζική διαγραφή του χρέους παρόμοια με αυτήν που
δόθηκε στους Γερμανούς το 53’ έτσι ώστε να μπορέσουν να οικοδομήσουν το
οικονομικό θαύμα που τους κατέστησε πρώτη οικονομική δύναμη στην Ευρώπη.