y{t™ðeÞ ¢qh‚t 96

y{t™ðeÞ ¢qh‚t

©e Mðtr{™thtÞýtu rðsÞ‚u‚ht{T

y{t™ðeÞ ¢qqh‚t

: ÷u¾f :
ËŒT„wY ©e ƒúñMðY…ŒtË Mðt{e (ËtrníÞ rðþthŒ)
„wYðÞo ËŒT„wY ©e þtMºteS Mðt{e (fkzthe „wYfw÷)

: «uhf :
ËŒT„wY þtMºte ©e ½™~Þt{«ftþŒtËS Mðt{e
(fkzthe „wYfw÷)

: «ftþf :
ŒþtÂçŒ {ntuíËð™t W…¢{u
©e Mðtr{™thtÞý „wYfw÷“¼Âõ‚™„h” fkzthe.
‚Útt
©e Mðtr{™thtÞý {krŒh „útLz«uhe (z÷tË) y{urhft.
y{t™ðeÞ ¢qh‚t II

y{t™ðeÞ ¢qh‚t
«ftþf :
©e Mðtr{™thtÞý „wÁfw÷ “¼Âõ‚™„h” fkzthe,
{wk. fkzthe, ‚t. fhsý, S. ðztuŒht-391210
Vtu™ : (02666) 232334, 232734
E-mail :gkandari@satyam.net.in.
Web : www.TheSwaminarayan.org

«ftþ™ r‚rÚt : {ŒþtÂçŒ {ntuíËð rð. Ëk.-2061

20Úte26 rzËuBƒh R.Ë.-2004
ytð]r‚ : «Út{
«‚ : 2000
rfk{‚ : Y.
Ëtii sLÞ :
©e Mðtr{™thtÞý {krŒh
„útLz«uhe, z÷tË y{urhft
«tr MÚtt™ :
©e Mðtr{™thtÞý „wÁfw÷ “¼Âõ‚™„h” fkzthe,
Vtu™ : (02666) 232334, 232734
©e Mðtr{™thtÞý „wÁfw÷ ðztuŒht
Vtu™ : (0265) 3134099
©e Mðtr{™thtÞý {krŒh ÷tuÞtÄt{
Vtu™ : (02755)265441, 265451
SHREE SWAMINARAYAN MANDIR
2114 PINE ST. GRAND PRAIRIE,TX.-75050
Phone : (972) 263 - 7637
{wÿf : ©eS ytxo (079) 30928299
y{t™ðeÞ ¢qh‚t
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t IV

yr¼™kŒ™{T
¼„ðt™u h[u÷ yt s„‚{tk Œuðtu y™u Œt™ðtu™tu
Ëk½»to y™trŒÚte [t÷e hÌttu Au. yt Ëk½»to™t {q¤{tk
ƒÒtu™t swŒt swŒt „wýÄ{tuo Au. yuf{tk [t÷fƒ¤ ŒÞt
Au. ‚tu ƒeò{tk ¢qh‚t™wk ƒ¤ sýtÞ Au. ¼„ðt™ ©e
Mðtr{™thtÞý {nt«¼wyu ©e{ŒT ËíËkr„Sð™{tk yt
swŒt-swŒt Ä{tuo™wk M…ü‚t …qðof Ä{oðkþ ‚Útt yÄ{oðkþ
‚hefu ðýo™ fÞwo Au.
{t™ð{tk yt …hM…h rðhtuÄe „wýÄ{tuo{tkÚte
yuftŒ ykþ Ërð»tuþ hÌttu Au. ¼thu {t™ð‚t{tk Aw…tÞu÷e
Œt™ð‚t™u ytu¤¾tððt yt …wM‚f ÷¾tÞu÷wk Au.ytÄwr™f
Þw„{tk ®nËt ÷tuftu™t ÔÞðntÁ Sð™{tk ¾wƒ ðýtE
[wfu÷e Au. íÞthu ytðt ðtk[™Úte s Ë{ts™e ytk¾ ¾w÷u
Au. {tkËtnth y™u ytÄwr™f W…fhýtuÚte …tA¤ hnu÷e
yt ¢qh‚t™u Ë{S yuf Ëßs™ ËíÞ™t …Út …h [t÷e
þfu yu s yt …wM‚f™tu nu‚wk Au.
¼„ðt™ ©e Mðtr{™thtÞý {nt«¼w ™ t
(∫…¥…«V…“¥… ΩÙi……¥…ΩÙ) rËØtk‚™u ‚Útt ðirŒf Ér»tytu™t
+ÀΩÙ∫…… {…Æ®……‰ v…®…«: rËØtk‚™u Ë{òððt ytÄwr™f
Þw „ ™e sYheÞt‚ «{týu y{tht rþ»Þ
ƒúñMðY…ŒtËSyu ÷¾u÷ yt …wM‚f y{t™ðeÞ ¢qh‚t
yuf «þkË™eÞ «ÞtË Au.yt …wM‚f Ët{tLÞ s™‚t{txu
W…Þtu„e ƒ™e ËíÞ™t {t„o …h [t÷ðt™tu «ftþ …whtu
…tzþu yuu s...
þt. ½™~Þt{«ftþŒtË™t yr¼™kŒ™ Ën
sÞ ©e Mðtr{™thtÞý
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t V

÷u¾f™e f÷{u....
Ônt÷t ¼õ‚tu !
yt ™t™fzt …wM‚f{tkÚte ½ýe ƒÄe «uhýtytu
{¤e þfu ‚u{ Au. òýu-yòýu Sð™{tk ð…ht‚e [es-
ðM‚wytu{tk ¢qh‚t fhðt{tk ytðe ntuÞ ‚tu ‚uðe ðM‚wytu™tu
ztÌtt {týËu ‚íft¤ íÞt„ fhe Œuðtu òuEyu. Œuþ-
rðŒuþ{tk hnu‚t ËíËk„eytu y™u Ëßs™tuyu ‚tu ¾tðtk-
…eðt™tk Œhuf …ŒtÚttuo W…h ÷¾u÷ ÷¾tý ðtk[e™u s
W…Þtu„ fhðtu òuEyu. -fthý fu Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™u
{tkË r{r©‚ …ŒtÚttuo ¾tðtk™e M…ü…ýu ™t fnu÷ Au.
‚u{s ftuE…ý Sð «týe {tºt™u …ý {thðt™e ™t fne
Au; ‚uÚte yuðe ytSrðft …ý ™ [÷tððe òuEyu fu
yu{tk «íÞûtY…u fu …htuûtY…u ¢qh‚t ËtÚtu ËkƒkÄ ntuÞ.
ð¤e yt …wM‚f{tk ¼q‚ft¤{tk ÷ztÞu÷ y™uf
ÞwØtu{tk yt[hðt{tk ytðu÷ y{t™w»te ¢qh‚t™wk …ý
ðýo™ fhðt{tk ytÔÞwk Au. ‚u{s „w÷t{tu W…h fhðt{tk
ytð‚t yíÞt[thtu™u …ý ytðhe ÷uðt{tk ytÔÞt Au.
yu rËðtÞ …ý Ä{o™t ™t{u fhtÞu÷ fí÷uyt{™wk ðýo™
fhðt{tk ytÔÞwk Au. yt «Ëk„tu ðtk[e™u Œhuf Ëw¿t
Ëßs™tu yt{tkÚte rðrÄ ðtõÞtu™u Sð™{tk y…™tðþu
y™u r™»tuÄ ðtõÞtu™u Sð™{tkÚte ËŒk‚h Œqh fhþu yuðe
þw¼uåAt ht¾wk Awk.
r÷. ËíËk„ Ëuðf ƒúñMðY…ŒtË
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t VI

y™w¢{rýft
¢{ rð„‚ …us ™k.
1 Œiðe-ytËwhe Sðtu 1
h ¢wh‚t 2
3 Sð™ sYrhÞt‚ [eòu{tk 5
4 „¼o…t‚ 6
… ò…t™{tk yýwƒtUƒ VuftÞt 8
6 ÷t¾ ÞnqŒeytu™tk fYý {tu‚ 9
7 Ë¥ttÄeþtu™e y{t™ðeÞ ¢qh‚t 11
8 þtu¾ ¾t‚h ¢qh‚t 12
9 rþfth™u fthýu 14
10 huz RkrzÞ™tu™e fí÷uyt{ 15
11 Ä{o™t ™t{u ¢qh‚t 17
1h r™s MðtÚto {txu ¢qh‚t 18
13 suntŒ™t ™t{u ¢qh‚t 20
14 {nk{Œ ƒe™ ftË{ 21
1… {nk{Œ „Í™e h2
16 {nk{Œ ½tuhe 24
17 [k„e;t™ 25
18 n÷tfw 27
19 ‚i{wh÷k„ 28
h0 y÷tWÆe™ ¾e÷S 31
h1 {nk{Œ ‚½÷f 32
hh {tu„÷ ðkþ 33
h3 {ntþu‚t™ ytihk„Íuƒ 35
h4 ™trŒhþtn y™u yn{Œþtn 37
h… nqý òr‚™e ¢qh‚t 38
h6 ¢wËuz y™u suntŒ 38
h7 «Út{ rðïÞwØ 40
h8 ƒeswk rðïÞwØ 42
h9 ò…t™e Ëir™ftu™e ¢qh‚t 44
30 ˾‚ {sqhe y™u.... 45
31 yir‚ntrËf …w÷ …tA¤.... 47
3h ©eS {nthts™tu ytŒuþ 49
33 {åAhtu ¼„tzðt {txu …0
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 1

©e Mðtr{™thtÞýtu rðsÞ‚u‚ht{T

‘‘ Œiðe-ytËwhe Sðtu’’
¼õ‚tu ! yt Ë]Âü™tu ythk¼ ÚtÞtu íÞthÚte Œiðe y™u
ytËwhe Sðtu™e W¥…r‚ yuf ËtÚtu s ÚtE Au y™u …whtýtu™t …X™
…Ae yt…ý™u yu òýðt …ý {¤u Au fu, Œhuf Þw„tu{tk ƒL™u
«fth™t Sðtí{tytu sL{ Äthý fhe …tu‚-…tu‚t™t Mð¼tð «{týu
yt[hý fhu Au. Œiðe Sðtu ËíftÞtuo fhu Au, ßÞthu ytËwhe Sðtu
yu™tÚte Q÷xwk fhu Au.
ð‚o{t™ Ë{Þ{tk …ý yus ÂMÚtr‚ Au. ŒÞt¤w ÷tuftu ¾qƒ
Au, ‚tu ‚u™e Ët{u r™ŒoÞ ÷tuftu …ý ¾qƒ Au. y®nËtðtrŒ ½ýt
÷tuftu Au, ‚tu ‚u™e Ët{u ®nËf ÷tuftu™e ƒnw{r‚ Au. Ët[t yÚto{tk
{t™ðtu ½ýt Au, ‚tu ‚u™e Ët{u Œt™ðtu …ý y…th Au. fYýt˼h
niÞtkytuÚte ½ýt ÷tuftu™tk ÓŒÞ A÷ftE hÌttk Au, ‚tu ‚u™e Ët{u
÷wϾt rŒ÷™tk …ý y™uf ÷tuftu òuðt {¤u Au.
Sð «týe {tºt™u Œw:¾e òuE™u ÓŒÞÚte hz™thtytu …ý ½ýt
Au, ‚tu ‚u™e Ët{u r™Œtuo»t «týeytu™u Œw:¾e òuE™u ÓŒÞÚte yt™kŒ
…t{™thtytu …ý ½ýt ÷tuftu Au ! ftu{ðtŒ™t Œtðt™¤{tk yu s ‚tu
ÚttÞ Au ? Ët{u™t …ût™tu {týË ½tÞ÷ ÚtE™u ‚hVze hÌttu ntuÞ
íÞthu {th™thtytu™tk ÓŒÞ yt™kŒÚte A÷ft‚tk ntuÞ Au !
…h{tí{t™e yt Ë]Âü™e ykŒh Wí…L™ ÚtÞu÷ Œhuf Sðtu™u
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 2

Sððt™tu yrÄfth «¼wyu ytÃÞtu Au. yu «týeytu™u {the …tu‚t™wk

…ux ¼hðwk fu …tu‚t™tu þtu¾ …qhtu fhðtu yu yuf «fth™e r™ŒoÞ‚t
s Au. ½ýtk Ëßs™ ÷tuftu™u ÏÞt÷ ™Úte ntu‚tu fu, nwk su {tkËtnth
¼tus™ ¾tE hÌttu Awk y™u Sð™ W…Þtu„e [es-ðM‚wytu ðt…he
hÌttu Awk ‚u™e …tA¤ fux÷e ¢qh‚t Aq…tÞu÷e Au ?
fqýe fqýe [t{zt™e xtu…eytu ytuZ™thtytu™u y™u fqýtk-
fqýtk ƒqx-[k…÷ …nuh™thtytu™u yu ÏÞt÷ ™Úte ntu‚tu fu, ytx÷wk
fqýwk [t{zwk {u¤ððt {txu Wf¤‚t …týe™e ykŒh Sð‚tk «týeytu™u
™t¾e ‚u{™e [t{ze W‚hze ‚u™u hk„uY…u {Ze ðu[ðt{tk ytðu Au!
[t{ztk™t yr‚ fqýtk …tfex™u nwk «u{Úte ¾eMËt{tk ht¾e «¼w™e
{qŠ‚™u yu{tk …Ähtðwk Awk ‚u™e Wí…r¥t Wf¤‚t …týe{tk Sð‚tk
ËË÷tkytu™u ™t¾e ‚u{™e [t{ze W‚the ƒ™tððt{tk ytÔÞtk Au. !
nwk su Q™™tk f…ztk …nuÁk Awk ‚u Q™™u Q‚th‚e ð¾‚u ½uxtkytu™u
fux÷e …ezt Út‚e nþu ?

‘‘¢qh‚t’’
Ä ftu{™ðuÕÚt ËtELxeVef yuLz ELzMxÙeÞ÷ heË[o
ytu„uo™tEÍuþ™™wk fnuðwk Au fu, yt¾t rðï{tk nt÷ òu ftuE «týe
ËtiÚte ðÄw Œw:¾e ntuÞ ‚tu ‚u Q™ yt…‚e ½uxtk™e òr‚ Au.
rn{t[÷ «Œuþ{tk yuf Vt{o ntWË{tk ½uxtkytu™wk Q™ Q‚thðt {txu
‚u™u ËtEõ÷tuVtuMVt{tEz ™t{u Íuhe Œðt™wk ELsufþ™ y…tÞ Au,
‚uÚte ½uxtkytu™t ðt¤ [t{zeyuÚte Úttuzt ™h{ …zu Au. íÞthƒtŒ
{sqhtu ½uxtkytu™u òuhÚte …fze ht¾u Au y™u ƒeò {sqhtu ntÚt ðzu
Q™™u òuhòuhÚte ¾U[u Au íÞthu ‚u ½uxtkytu òuhòuhÚte {hý[eËtu
…tz‚t ntuÞ Au !
¼õ‚tu ! ‚u Ë{Þu Sð‚t [t{ze W‚thu ™u su …ezt ÚttÞ
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 3

‚ux÷e …eztytu ‚u ½uxtkytu™u Út‚e ntuÞ Au ! su{ yt…ýt ðt¤

¾U[u ™u su …ezt yt…ý™u ÚttÞ Au, yux÷e s …ezt ½uxtkytu™u ‚u™t
ðt¤ (Q™) ™u ¾U[u íÞthu Út‚e ntuÞ Au. Q™ ¾U[tE òÞ íÞthu
yt¾t þhehu Œhuf Yðtkzu Yðtkzu ÷tune™e xeþeytu Vqxe ™ef¤u Au !
ytx÷e Þt‚™tytu ytÃÞt …Ae ‚u Q™{tkÚte ƒ™u÷tk „h{ f…ztk
y™u Ätƒ¤t ð„uhu™u yt…ýu «u{Úte …nuh‚t ntuEyu Aeyu. !
½ýt Œuþtu{tk ‘nuÕÚt Vqz’ ™tu {rn{t ðÄe hÌttu Au. Œðt,
¾tðt™e [eòu, Ëtƒw, xqÚt…uMx y™u ËtIŒÞo ðÄth™thtk ËtÄ™tu
«týeytu «íÞu™e ¢qh‚tÚte {wõ‚ ntuÞ yu™tu yt„ún ht¾ðt™e
þYyt‚ ÚtE Au. yÚtto‚ [hƒe rð™t™e Œhuf [es-ðM‚wytu
ðt…hðt™e þYyt‚ ÚtE Au. òu ytx÷wk fhe þftÞ ‚tu …ý yuf
…htu…fth™wk ft{ fÞwO „ýtþu. yƒtu÷ ™u r™Œtuo»t …þwytu™t
ytþeðtoŒ {¤þu.
nt÷ ÷kz™{tk «týeytu ‚hV fht‚e ¢qh‚t yk„u™e rVÕ{
ƒ‚tððt{tk ytðu Au. ‚u òuE™u ½ýt {tkËtntheytu þtftntheytu
ƒ™e òÞ Au. …wÁ»ttu fh‚tk Mºteytu ðÄthu þtftnthe ƒ™u Au,
fthý fu, ‚uytu ¢qh‚t rðhtuÄe ntuÞ Au y™u ŒÞt¤w …ý ntuÞ Au.
‚uÚte ytðtk á~Þtu òuE™u fu ðtk[e™u {tkËtnth Atuze Œu‚e ntuÞ Au.

«týeytu …h yt[hðt{tk ytð‚e ¢qh‚t y™u «týeytu …h

Út‚t «Þtu„tu{tk hnu÷e ¢qh‚t™tu rðhtuÄ fh™the y™uf ËkMÚttytu
rƒúx™ Œuþ{tk Ër¢Þ ƒ™e Au. y{urhft y™u fu™uzt Œuþ™e
ytk‚hht»xÙeÞ ËkMÚtt ‘„úe™ …eË’ y{t™w»te níÞt™tu ˾‚ rðhtuÄ
fhe ½ýt Œuþtu{tk Íwkƒuþ [÷tðu Au.
òýe‚t ®[‚f ™u ÷u¾f ©e „wýðk‚ þtnu “{nt {t™ð
{ntðeh” …wM‚f{tk ÷ÏÞwk Au fu, “Œwr™Þt™t {tuxt ¼t„™t ÷tuftu
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 4

fuð¤ MðtŒ {txu s ¢qh‚t ˼h ®nËt fhu Au. £tkË Œuþ™t £uL[
÷tuftu Œuzft™t …„™u ¾qƒ MðtrŒü ðt™„e „ýu Au, ¼th‚{tk
Œuzftytu W…h ¼thu ¢qh‚t yt[he™u Œuzftytu™t …„ ft…e™u
‚uytu™e r™ftË fhðt{tk ytðu Au. yÚtt‚To rðŒuþtu{tk {tuf÷ðt{tk
ytðu Au.
¼th‚{tk Œh ð»tuo 10 fhtuz (1000 ÷t¾ !!!) sux÷t
Œuzftytu™e r™ftË fhðt{tk ytðu Au. Œuzft™wk {tkË …tu‚t™e yË÷
„kÄ ™ „w{tðu ‚u {txu Œuzftytu Sð‚t ntuÞ íÞthu s ÄthŒth
[Ã…tytu ðzu ‚uytu™t …„ ft…e ™t¾ðt{tk ytðu Au y™u …Ae
rƒúx™ (Rkø÷uLz) {tk {tuf÷ðt{tk ytðu Au. ytðe ¼Þkfh ¢qh‚t
Ët{u htuÞ÷ ËtuËtÞxe rƒúx™ rðhtuÄ fhu Au. ‚uytu «[th fhu Au
fu, rƒúx™{tk Œuzftytu™t …„ ¾t™thtytu Œuzftytu™t …„ ft…e™u
¢qh he‚u ‚uytu™u {thðt{tk ytðu Au ‚u á~Þtu ™shtu ™sh swyu
‚tu ¾heŒe fhðt™wk ƒkÄ fhe Œu. ytx÷e ¢qh‚t…qðof ‚u{™t …„
ft…ðt{tk ytðu Au.”
E.Ë. 2004 ™t ‘rðï ®nŒw Ë{t[th’ {u„urÍ™{tk ÷ÏÞwk Au
fu, Œh ð»tuo ¼th‚{tk Võ‚ „tÞtu s yZe fhtuz f…tÞ Au !
yt…ýe fuLÿ Ëhfth Ët…, ðtkŒhtk,Œuzftk, {tA÷tk, „tÞtu, ½uxtk
y™u ƒfhtk ð„uhu «týeytu™tk ntzftk, [hƒe y™u {tkË™e Äq{
r™ftË fhe yƒòu Yr…Þt™wk nqkrzÞt{ýwk f{tÞ Au. yt Œhuf{tk
y…th ¢qh‚t hnu÷e Au.
[e™ Œuþ{tk ôŒh ð„uhu «týeytu™wk yÚttýwk fhe ¾tðt{tk
ytðu Au. y{urhft{tk Sð‚t Ët…™e Œwft™tu Au ! ‚u{tk ¾heŒ™thtytu
su Ë…o™u …ËkŒ fhu ‚whk‚ ‚u Ët…™wk {w¾ y™u …qkAze [Ã…tÚte
Sð‚t s ft…e ™t¾ðt{tk ytðu Au ‚uÚte ‚hVze™u Ë…o {he òÞ
Au; yt he‚u ¢qh‚t…qðof {thu÷ ‚u Ët…™u ½uh ÷E sE ƒtVe™u
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 5

{Ët÷t ¼he r™ŒoÞ ÷tuftu ¾tÞ Au.

y™uf Œuþtu{tk y™uf «fth™t ËkþtuÄ™tu {txu …ý fq‚htkytu,
rƒ÷tzeytu y™u ðtkŒhtkytu™u ¢qh‚t …qðof Sð‚t [ehðt{tk ytðu Au.
sq™t ytkfztytu {wsƒ Œh ð»tuo fw÷ 6 fhtuz «týeytu™u {thðt{tk
ytðu Au ! yÚtto‚T 600 ÷t¾ r™Œtuo»t «týeytu™u {thðt{tk ytðu Au
!! {týË …iËt™t ÷tu¼™u fthýu y™u MðtŒ™u fthýu yu ¼q÷e òÞ
Au fu, «íÞuf Sð «týe{tºt™u …tu‚t™wk Sð™ ðnt÷wk ntuÞ Au.

“Sð™ sYrhÞt‚ [eòu{tk....”

ÔÞt…f ®nËt™u xuftu yt…™thtytu ¢e{, xqÚt…uMx, Rkztk
r{r©‚ ytEË¢e{, þuB…w, Ëwkðt¤e [k…÷,Ëwkðt¤e {tusze, Ëwkðt¤t
…èt y™u …Ëo ðt…h‚e ð¾‚u rð[th‚t ™Úte fu ‚uytu ®nËt™u
y™w{tuŒ™ yt…e™u yu{tk …t…™t ¼t„eŒth ƒ™e hÌtt Au. Ëwkðt¤e
[k…÷-{tusze y™u Ëwkðt¤tk …tfex ðt…h™thtytu ÞtŒ ht¾ðwk fu,
‘ftuE fw{¤tk ðtAhztkytu™e fu ½uxtkytu™e [t{ze Sð‚t s Q‚hze
÷uðt{tk ytðu Au y™u …Ae s yt ðM‚wytu ƒ™u Au !’
ytðe ðM‚wytu ðt…h™thtytu yuðtu rð[th fhu fu, “y{the
[t{ze ftuE Q‚hzu y™u y{tu™u su y…th ðuŒ™t ÚttÞ Au, yu
s he‚u ‚u yƒtu÷ «týeytu™u …ý …ezt Út‚e nþu.” ytðwk Ë{S
òÞ ‚tu ‚u ‚íft¤ yuðe [eòu ðt…hðt™wk ƒkÄ fhe Œu.
½ýt Ëßs™tu y™u ËíËk„eytu òý‚t ntuÞ Au fu, “nwk su
su Sð™-sYrhÞt‚™e [es-ðM‚wytu xqÚt…uMx, Ëtƒwytu, Œðtytu,
¾tðt™tk …ŒtÚttuo y™u …eðt™tk …eýtkytu{tk «týeytu™e [hƒe ð„uhu
ytðu Au.” ‚tu…ý ‚uytu ntUþu ntUþu r™¼oÞ ÚtE™u ðt…h‚tk ntuÞ
Au. yuðt ÷tuftu™u ŒÞt¤w fu{ fnuðt ?
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 6

‚uytu òý‚t ntuÞ Au fu, Sð™ sYrhÞt‚™e ‚{t{ [es-

ðM‚wytu ðuSxurhÞ™ yÚtto‚T [hƒe ð„h™e …ý {¤u Au; A‚tk
…ý ‚uytu ðt…h‚t ntu‚t ™Úte. yhu ! y{wf ËtÄw-Ëk‚tu …ý
[hƒeðt¤e W…htuõ‚ [es-ðM‚wytu ðt…h‚t ntuÞ Au y™u ‚uytu
…tu‚t™t «ð[™{tk ¢qh‚t r™ðthý y™u y®nËt™tu W…Œuþ yt…‚t
ntuÞ Au! ðtz s [e¼ztk „¤ðt ÷t„u ‚tu …Ae ðu÷tytu ftu™u
VrhÞtŒ fhu ?
«týeytu «íÞu y…th fYýtðt¤t ËkËŒ ËÇÞ ©e {u™ft
„tkÄeyu …tu‚t™t yuf ÷u¾{tk ÷ÏÞwk n‚wk fu, “ytEË¢e{™e y{wf
ƒ™tðxtu{tk ‚tu fw{¤tk «týeytu™tk ytk[¤ …ý ð…htÞ Au !”
Ext÷e Œuþ{tk ‚tu ½ýt ÷tuftu ƒtuE÷ fhu÷t fh[÷t ƒnw s ¾tÞ
Au ! yÚtto‚T fh[÷tytu™u Wf¤‚t …týe{tk Sð‚t ™t¾e™u
ƒtVðt™tk ! …Ae ‚u{tk {Ët÷t ™t¾e ¾tðt™t, ‚u™u ƒtuE÷ fhu÷t
fnuðtÞ Au.
Mºteytu {ufy… fh‚e ntuÞ Au yuðe ½ýe ðM‚wytu{tk
[hƒe ytð‚e ntuÞ Au, {txu ËíËk„e ƒnu™tuyu ytðe ðM‚wytu
õÞthuÞ …ý ðt…hðe ™ òuEyu. …tu‚t™tu ËkÞ{ y™u ËŒt[th™e
ËwkŒh‚t™u «„x fhðe yu s ™the™wk ©uc ËtIŒÞo fnuðtÞ Au.
Sðwƒt, ÷tzwƒt, {ehtkƒtE y™u Í{fwkƒt™e su{ …tu‚t™e yk‚h™e
ËwkŒh‚t™u «„x fhðe òuEyu.

“„¼o…t‚”
su {t‚t™t ntÚt …tu‚t™t Ëk‚t™™u ðnt÷Úte …k…t¤e ÷uðt
Ë‚‚ ‚z…‚t ntuÞ, su {t‚t …tu‚t™t ƒt¤f™u ¾t‚h ‚{t{
«fth™tk fütu Ën™ fhðt {txu nk{uþtk ‚í…h ntuÞ y™u su {t‚t™t
ÓŒÞ{tk ðnu‚tk ðtíËÕÞ™tk Íhýtkytu™e «þkËt fh‚t frðytu,
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 7

÷u¾ftu y™u þtÞhtu õÞthuÞ …ý Úttf‚t ™Úte. - yu s {t‚t yuf

ztfý ƒ™e …tu‚t™t s „¼o{tk …tu»tt‚t …tu‚t™t s Ëk‚t™™e
„¼o…t‚ îtht níÞt fhtðu íÞthu frðytu y™u ÷u¾ftu™e f÷{™u
fux÷tu Ĭtu ÷t„‚tu nþu ? {{‚t™e {qŠ‚ „ýt‚e {t ¢qh ƒ™u
íÞthu s yt ðt‚ þõÞ ƒ™u Au.
rð¿tt™ y™u Ëhfth ¼÷u „¼o…t‚™u r™Œtuo»t „ýu …hk‚w
þtMºttu{tk ‚u™u ƒt¤níÞt s fne Au y™u ‚u™wk …t… ‚u™u ÷t„u s
Au. ytsu „¼o…t‚ ½ýt fthýtuÚte fhtððt{tk ytðu Au. ‚u{tk ðM‚e
ðÄtht™wk ƒnt™wk ƒ‚tððt{tk ytðu Au, …tu‚t™u …wºte òuE‚e ™ ntuÞ
‚uÚte …ý „¼o…t‚ fhtðu Au y™u ºteswk yu Au fu, ÷ø™ ÚtÞt
…nu÷tk ðtË™t™wk …tu»tý fhðt rð÷tËe Sð™ Sðu y™u rð»tÞ
¼tu„ðu ‚u™u fthýu „¼o hnu, …Ae ÷tuf÷tsÚte ƒ[ðt {txu ztuõxhtu
…tËu sE „¼o…t‚ fhtðe ™®[‚ ƒ™e sE yuf ƒt¤f™e níÞt™wk
…t… …tu‚t™t ™t{u Ä{ohtò™t [tu…zu ™tUÄtðe Œu Au !
200 ð»to …nu÷tk y{wf Mºteytu …ý „¼o…t‚ fhtð‚e n‚e,
‚uÚte s íÞthu ©eS {nthtsu rþûtt…ºte{tk ÷ÏÞwk n‚wk: “{the ytr©‚
su Mºteytu Au ‚uytuyu „¼o™u …tz™th su Mºteytu ntuÞ ‚u™tu ËnðtË
õÞthuÞ …ý ™ fhðtu.” yt &÷tuf™tu rð[th ËíËk„e Þwð‚eytuyu
fhðtu òuEyu. “yuðe Mºte ËtÚtu ƒnu™…ýt fhðt™e ¼„ðt™ ™t
…tzu Au, ‚tu …Ae „¼o…t‚ ‚tu fhtðtÞ s fu{ ?”
ytsu ‚tu òýu „¼o…t‚™e Vuþ™ ™ef¤e ntuÞ yu he‚u
rðï{tk Œh ð»tuo 10 fhtuz yÚtto‚T yuf nòh ÷t¾ Mºteytu
r™¼oÞ ƒ™e „¼o…t‚ fhtðu Au ! ‚u{tk ¼th‚™e ƒMËtu ÷t¾
Mºteytu y™u y{urhft™e 400 ÷t¾ Mºteytu …ý Œh ð»tuo „¼o…t‚
fhtðu Au !! òu fu y{wf Mºteytu™u yu{™tu …r‚ „¼o…t‚
fhtððt™e Vhs …tz‚tu ntuÞ Au.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 8

„¼o…t‚ yu yuf «fth™e ¼Þkfh ¢qh‚t s Au. ŒÞt¤w

ӌޙtk Mºte-…wÁ»ttu ytðwk s½LÞ …t… fhtðu s ™rn y™u
ËkðuŒ™þe÷ ztuõxhtu …ý …iËt™t ÷tu¼u „¼o…t‚ õÞthuÞ …ý fhe
yt…u ™rn. - A‚tk …ý ytx÷e ytx÷e ¼]ý níÞtytu ÚtE hne
Au, íÞthu yuðwk ÷t„u Au fu, yuðt ÷tuftu™t ÓŒÞ{tk ŒÞt y™u fYýt
ËwftE „E nþu y™u {{‚t {he „E nþu.

“ò…t™{tk yýwƒtUƒ VUftÞt !”

y{urhft™t ¼Þkfh yt¢{ý™u fthýu su su Œuþtu …h ò…t™u
rðsÞ {u¤ÔÞtu n‚tu íÞtk íÞtkÚte …eAunX fhðt™e Vhs …ze, ‚uÚte
ò…t™ s‚e ð¾‚u ‚u™t Ëir™ftu r™ŒoÞ ƒ™e S‚u÷t Œuþtu™t r™Œtuo»t
÷tuftu …h nŒ…th swÕ{tu fÞto n‚t y™u nòhtu ÷tuftu™u {the ™t¾e
…tu‚t™tu „wMËtu W‚tÞtuo n‚tu.
…Ae ‚tu {hrýÞt ƒ™u÷t ò…t™e …tÞ÷tuxtu rð{t™ Ërn‚
«þtk‚ {ntËt„h{tk rƒúxeþ y™u y{urhf™ ÞwØ sntòu …h
ºttxfðt ÷tøÞt ! ‚u™t fthýu ƒL™u Œuþtu™t nòhtu Ëir™ftu {hðt
÷tøÞt y™u sntòu™tu ¾tí{tu ƒtu÷ðt ÷tøÞtu. stu yt he‚u
ò…t™eytu ÞwØ þY ht¾u ‚tu ƒeò ÷t¾tu Ëir™ftu {]íÞw …t{u yu{
n‚t, ‚uÚte ò…t™™u þhýu ÷tððt y™u rðïÞwØ™tu yk‚ ÷tððt
{txu y{urhftyu yýwƒtUƒ ™t¾ðt™wk ™¬e fÞwO.
y{urhft™t ‚íft÷e™ «{w¾ rÚtytuztuh YÍðuÕx™e yt¿tt
Út‚t s …Âù{ «þtk‚ {ntËt„h{tk ytðu÷t yuf xt…w …hÚte ƒe-29
«fth™wk ƒtuBƒh rð{t™ ‘r÷x÷ƒtuÞ’ ™t{™t [th x™ ðs™™t
yýwƒtUƒ ËtÚtu ò…t™ ‚hV hðt™t ÚtÞwk ! y™u ‚t. 6-8-1945™t
rŒðËu Ëðth™t Ëðt ytX ðt„u rnhtuþe{t þnuh W…h yýw ƒtUƒ
VUftÞtu !
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 9

yýwÄztftu ÚtÞt …Ae rnhtuþe{t™e ¼qr{ 9000. ËurÕþÞË™e

Ä„Ä„‚e ¼êe ƒ™e ! nòhtu ÷tuftu yu ¼êe{tk ¼zÚtwk ÚtE „Þt!
«[kz Äztft™u fthýu f÷tf™t 800 rf÷tu{exh™t ðu„u òuuhŒth
ðtðtÍtuzwk VqkftÞwk. rðMVtux™t fuLÿÚte 13 rf÷tu{exh ËwÄe™t «Œuþ{tk
fþwk s ƒåÞwk ™ n‚wk. yýwÄztft™u fthýu rnhtuþe{t þnuh{tk 90
nòh ò…t™e ÷tuftu {tu‚™t {w¾{t ntu{tE „Þt n‚t.
íÞth…Ae y{urhftyu ƒeòu yýwƒtUƒ ºteò rŒðËu
‚t. 9-8-1945™t rŒðËu ™t„tËtfe þnuh{tk ™tkÏÞtu ! y™u ‚u
‘Vux {u™’ ™t{™t ƒtUƒu yu Ë{Þu s 40 nòh ÷tuftu™tu ¼tu„ ÷E
÷eÄtu ! ‚u{s ƒeò nòhtu ™h-™the y™u ƒt¤ftu yýwƒtUƒ™t
rfhýtuíË„o™tu rþfth ƒ™e™u ÷tkƒu „t¤u {]íÞw …tBÞtk n‚tk.
yt ƒu yýwƒtUƒ …zðt™u fthýu ò…t™™wk yr¼{t™
ytu„¤e „Þwk y™u ‚u™tu htò rnhturn‚tuyu þhýt„r‚™tu ŒM‚tðus
÷¾e ytÃÞtu. ‚u ËtÚtu s rðïÞwØ™tu yk‚ ytðe „Þtu. ‚t. 1-
9-1939 Úte þY ÚtÞu÷t rðïÞwØ™tu yk‚ ‚t. 2-9-1945 ™t
rŒðËu ytÔÞtu ! yt ƒeò rðïÞwØ{tk fw÷ Ëtzt …tk[ fhtuz ÷tuftu
{]íÞw …tBÞt n‚t !! 1, 154 yƒs ztu÷2™tu ¾[o ÚtÞtu n‚tu y™u
239 yƒs ztu÷h™wk {t÷-r{÷f‚ ð„uhu™wk ™wfþt™ ÚtÞwk n‚wk.

“60 ÷t¾ ÞnqŒeytu™tk fYý {tu‚”

suðwk ò…t™™wk ÷~fh r™ŒoÞ y™u Í™w™e n‚wk yuðwk s
s{o™e™t rnx÷h™wk ™tÍe ËiLÞ …ý r™ŒoÞ ™u Í™w™e n‚wk. yuf
he‚u òuEyu ‚tu rnx÷h Œuþ ¼õ‚ fne þftÞ- fthý fu …tu‚t™t
Œuþ …h 23 Œuþtuyu {¤e yu Ë{Þ™t 33 yƒs ztu÷h™wk ÞwØ™t
™wfþt™™wk rƒ÷ s{o™ «òs™tu™u VxftÞwO n‚wk. ‚u{tkÚte Œuþ™u {wõ‚
fhtððt {txu ‚u {uŒt™u …zâtu ™u Œuþ™t Ët[t ™t„rhf ‚hefu
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 10

…tu‚t™e Vhs ƒòðe.

ƒeS he‚u òuEyu ‚tu ‚uýu r™ŒoÞ ƒ™e™u Úttuzt þtnwfth
ÞnqŒeytu™t fthýu Þwhtu…{tk hnu‚t 60 ÷t¾ ÞnqŒeytu™u r™ŒoÞ he‚u
¢qh‚tÚte {htðe ™tÏÞt n‚t. ðt‚ òýu yu{ ƒ™u÷e fu yuf ƒtsw
«ò …h 33 yƒs ztu÷h™wk Œuðwk n‚wk y™u «ò „heƒe ðuX‚e
n‚e; íÞthu …ý ÞnqŒe þtnwfthtu Ÿ[t ÔÞtsu rÄhtý fhe n{ŒŒo
ƒ™ðt™u ƒŒ÷u yuþ-ytht{ fh‚t n‚t. yt fthýu s rnx÷h
ÞnqŒe «ò™u …tu‚t™t fèh Œw~{™ {t™‚tu n‚tu.
…Ae Í™w™u [zu÷t rnx÷h™e „k¼eh ¼q÷ yu n‚e fu {tºt
þtnwfthtu™u ƒŒ÷u Ë{„ú ÞnqŒe ftu{™u ‚u Œw~{™ Ë{S ƒuXtu n‚tu.
‚u™t fthýu ‚tu E.Ë. 1942 ËwÄe{tk Ë{„ú Þwhtu…™t 60 ÷t¾
ÞnqŒe Mºte-…wÁ»ttu y™u ƒt¤ftu™u Íuhe „uË™e [uBƒh{tk ™t¾e™u
{the ™¾tÔÞtk n‚tk. {t™ð‚t™t ™t{u yhuhtxe W…tòðu yuðwk
¼Þkfh ftÞo rnx÷hu fhtÔÞw n‚wk.
‚uýu ™tÍe ÷~fh™u yuðtu nqf{ fhu÷tu fu, ftuE …ý
søÞtyu ÞnqŒeytu {¤u yu Œhuf™u ƒuhnu{e…qðof {the ™t¾ðtu. yu™t
fthýu ‚tu Œwr™Þt™t ©uc rð¿tt™e ztì. ytELMxtE™ s{o™e
Atuze™u y{urhft s‚t hÌtt n‚t, fthý fu ‚uytu ÞnqŒe n‚t.
nòhtu ÞnqŒeytu {t÷-r{÷õ‚ Atuze™u Aq…e he‚u s{o™e Atuze „wÂ
MÚtt™tu{tk Ëk‚tE „Þt n‚t. ÞnqŒeytu™u {th™th{tk rnx÷h …Ae
ƒeòu ™kƒh n‚tu ™tÍe yVËh yuztuÕV ytEf{t™™tu.
rnx÷hu ‚tu ÞnqŒeytu™u {the ™t¾ðt™tu nqf{ ytÃÞtu n‚tu,
…hk‚w yt yËwhu ‚tu {tuxe {tuxe ftkxt¤e ðtztu ƒ™tðe ‚u{tk nòhtu
ƒt¤ftu-Mºteytu y™u …wÁ»ttu™u …qhe ŒeÄtk n‚tk. …Ae ¢{þ: xÙftu{tk
¼he „uË [uBƒh{tk ÷E sE Íuhe „uË Atuze ‚hVrzÞt {htðe
{htðe™u ÞnqŒeytu™u {htð‚tu n‚tu ! yt Ã÷t™ ytEf{t™
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 11

yVËh™tu n‚tu. 60 ÷t¾ r™Œtuo»t ÞnqŒeytu™e ¢qh he‚u níÞt ÚtE

‚u™u fthýu ‚tu E.Ë. 1948{tk EÍhtE÷ Œuþ ßÞthu yÂM‚íð{tk
ytÔÞtu íÞthu Võ‚ 20 ÷t¾ s ÞnqŒeytu n‚t.

‘‘Ë¥ttÄeþtu™e y{t™ðeÞ ¢qh‚t’’

¼õ‚tu ! su™t Sð™{tk ¢qh‚t ntuÞ Au ‚u{tk ËŒT„wýtu õÞthuÞ
…ý ytð‚t s ™Úte.- fthý fu ¢qh‚t™tu …kòu nk{uþtk ½t‚f s
ntuÞ Au. yu ßÞtk …zu íÞtk yþtkr‚ s Q¼e Út‚e ntuÞ Au. ¼tir‚f
ûtuºt ntuÞ fu ytæÞtÂí{f ûtuºt ntuÞ, …hk‚w ¢qh‚t™tk …rhýt{tu
nk{uþtk ¾‚h™tf s ytð‚t ntuÞ Au; ßÞthu ftu{¤ niÞt™tu {t™ðe
ƒL™u{tkÚte „{u ‚u ûtuºt{tk òÞ, ‚tu …ý íÞtk ™ðwk s ðt‚tðhý
Q¼wk fhe Œu Au. yu™tu …tu‚t™tu ytí{rðftË Íz…e ƒ™u Au y™u
ËtÚttuËtÚt …tu‚t™t Ë{t„{{tk ytðu÷ yLÞ ÷tuftu™t ytí{rðftË{tk
…ý yu yux÷tu s W…Þtu„e ƒ™u Au.
ftu{¤‚t yu Ä{o™e s™u‚t Au, ßÞthu ¢qh‚t yu …t…™e
s™u‚t Au. ftu{¤‚t ˼h ÓŒÞ y®nËt Ä{o™u õÞthuÞ …ý Atuze
þfu ™rn, ßÞthu ¢qh‚t ˼h ÓŒÞ ‚u™u õÞthuÞ …ý y…™tðe
þfu ™rn. yuðt ¢qh ÷tuftu™wk ÓŒÞ ¼Þkfh …t…tu fh‚t …ý
y[ft‚wk ™Úte. ŒÂûtý-…qðo yurþÞt™t «tŒurþf rzhuõxh ztì.
Þwxto™ {~Þth htVu÷u sýtÔÞwk Au fu, “rðï{tk Œh yuf r{r™xu yuf
¾q™ ÚttÞ Au !” rð[th fhtu fu, ŒÞt¤w {týË ¾q™ fhu ¾htu ?
Võ‚ y{urhft{tk s Œh …tk[ r{r™xu yuf ƒ¤tífth ÚttÞ Au !
ŒÞt¤w ÔÞÂõ‚ r™Œtuo»t Mºte …h ƒ¤tífth fhu ¾htu ?
yuf ƒtsw rð¿tt™u ƒnw rðftË fÞtuo Au, ‚tu ƒeS ƒtsw
ykŒh™e {qze Ëtð ¾÷tË ÚtE „E Au. ‚u ƒnw{qÕÞ {qze™wk ™t{
Au “÷t„ýe ˼h niÞwk.” ytsu ½ýt ÷tuftu {t™ð ‚hefu ™rn,
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 12

…ý Þkºtð‚T Sðe hÌtt Au. yhu Þkºt fh‚tkÞ …ý ƒŒ‚h rskŒ„e

Sðe hÌtt Au. – fthý fu Þkºt …tËu ‚tu ŒÞt ™Úte, …hk‚w ¢qh‚t
˼h ft¤sw …ý ™Úte; ßÞthu {týËtu™t ÓŒÞ ‚tu Þkºt™u …ý
þh{tðu yuðtk r™ŒoÞ™u ÷wϾtk ntuÞ Au.
ði¿ttr™ftu ÷t„ýeþe÷ y™u {t™ð‚t¼ÞtO ÓŒÞ õÞthuÞ
…ý ƒ™tðe ™rn þfu. ‚uytu „{u ‚ux÷e {nu™‚ fhu ‚tu …ý
Þt‚™tytu™tk fu fYýt™tk á~Þtu òuE {týË™e ytk¾tuÚte ðne s‚tk
ytkËwytu™wk yuf xe…wk …ý ‚uytu™e ÷uƒtuhuxhe™e xuMx xâwƒ{tk …uŒt
™rn fhe þfu; yu ytkËwytu Wí…L™ fhe þfu Au fYýt ˼h
ÓŒÞ.

“þtu¾ ¾t‚h ¢qh‚t”

{wr™ hí™ËwkŒhËwrhS™t þçŒtu{tk ÷¾wk ‚tu, “õ÷tuhtuVtu{o™e
yËh nuX¤ hnu÷t ŒŒeo™u, su{ …tu‚t™t þheh™e ÚtE hnu÷e
ft…fw…™e ftuE yËh Út‚e ™Úte, yu s he‚u r™ŒoÞ‚t™t
õ÷tuhtuVtu{o™e yËh nuX¤ hnu÷t yts™t {tuxt ¼t„™t ÷tuftu™u
¾wŒ™t Sð™™u «u{{Þ ƒ™tð™the ŒÞt ð„uhu ËŒT„wýtu™e ÚtE
hnu÷e ¢qh f‚÷™e ftuE yËh ™Úte. yhu ! õ÷tuhtuVtu{o™e yËh
nuX¤ Út‚t ytu…huþ™{tk ‚tu ¾htƒ ¼t„ Œqh Út‚tu ntuÞ Au, ßÞthu
yt r™ŒoÞ‚t™t õ÷tuhtuVtu{o™e yËh nuX¤ Út‚e «ð]Â¥tytu{tk ‚tu
ytí{t™e «tý Ë{t™ „ýt‚e ŒÞt nýtE òÞ Au.
™Œe ËwftÞ y™u Ët„h {ÞtoŒt {wfu íÞthu su ntu™th‚ ËòoÞ
yu™t fh‚tkÞ ¼Þkfh ntu™th‚ {týËtu™t rŒ÷{tkÚte ßÞthu fYýt
ËwftÞ Au y™u fXtuh‚t ðÄu Au íÞthu ËòoÞ Au. …þwytu™e
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 13

Œwr™Þt{tk htò „ýt‚t ð™hts fuËhe ®Ën™e ¢qh‚t™e …ý nŒ

Au. yu ®Ën r™Œtuo»t …þwytu™u íÞthu s {thu Au fu ßÞthu ‚u{™u
…tu‚t™w …ux ¼hðt™wk ntuÞ. yÚtto‚T ßÞthu ‚u{™u ƒhtƒh ¼q¾ ÷t„e
ntuÞ, ßÞthu rþfth™t þtu¾e™ ÷tuftu fux÷e ¢qh‚tÚte rþfth fhe
r™Œtuo»t «týeytu™e f‚÷ fhe …tu‚t™u ƒntŒwh {t™‚t ntuÞ Au.
ytsu ‚tu ½ýe søÞtyu ¢qh‚t™tu {™tuhks™{tk …ý W…Þtu„
fhtE hÌttu Au. …ûteytu™u, ƒfhtkytu™u y™u yt¾÷tytu™u Ët{Ët{u
÷ztðe r™Œtuo»t «týeytu™u {htðe ™t¾ðt™tk ! Ÿx™e …tA¤
…qkAzeyu ƒt¤ftu™u ƒtkÄe Ÿx™u huË{tk Œtuztððt™t !
yt ðt‚™u Ë{Úto™ yt…‚tu yuf {tu‚™tu {u¤tðztu …kòƒ™t
V„ðtht ™Sf ÞtuòE „Þtu Au. yt {u¤tu nrhÞt¤t ½tË™t
{uŒt™{tk n‚tu. íÞtk y™uf „t{ztkytu{tkÚte ÷tuftu ‘ËË÷t …fz
huË” òuðt {txu «u{Úte ytðu Au y™u òuðt™e ƒŒ÷e{tk …iËt …ý
yt…u Au.
íÞtk 164 rþfthe fq‚htkytu™t Vw÷ ftV÷t ËtÚtu y™uft™uf
þtu¾e™ ÷tuftu …ý ytÔÞt n‚t. ‚u h{‚{tk «Út{ ËË÷t™u Atuzu
y™u ‚u™e …tA¤ ƒu fq‚htk™u Œtuztðu. yu fq‚htk Íz…Úte Œtuz‚t
ËË÷t™u …fze [wkÚte™u {the ™t¾u ! ‚u{tk ËtiÚte rðsu‚t ƒ™u ‚u™u
‘rðsu‚t ït™’ ‚hefu E™t{ {¤u.
huË™t yk‚u ÷e÷wkA{ {uŒt™ Þwؼqr{™e su{ ÷tuneÚte
¾hztE „Þwk n‚wk. ÷tuftu™t {™tuhks™ {txu ËUfztu ËË÷tkytu ¢qh
he‚u {tu‚™t {w¾{tk ntu{tE „Þtk n‚tk ! rðŒuþtu{tk ‚tu ytðe y™uf
h{‚tu h{tÞ Au, su{tk «týeytu™e ¢qh…ýu f‚÷ fhðt{tk ytðu Au.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 14

“rþfth™u fthýu”
ð»ttuo …nu÷tk y{wf ¢qh htòytu yuðt n‚t fu, ‚uytuyu ft{
fhðt ht¾u÷ nòhtu „w÷t{tu ð]Ø ÚtE òÞ y™u ft{ ™ fhe þfu
yux÷u ‚u ƒÄt s „w÷t{tu™u rfÕ÷t{tk …qhe ‚u™t …h ¼qÏÞt y™u
®nËf «týeytu™u Atuze {qf‚t. …Ae …u÷t «týeytu r™Œtuo»t
„w÷t{tu™u Vtze ¾t‚tk ! fux÷tf „w÷t{tu ½tÞ÷ ÚtÞu÷ nt÷‚{tk
heƒtE heƒtE™u yk‚u {tu‚™u nðt÷u Út‚t. yt he‚u „w÷t{tu™tu yk‚
fhðt{tk ytð‚tu n‚tu.
òu fu nðu ‚tu y™uf {t™ð‚tðtŒe {nt…wÁ»ttu™t «Þí™tu™t
fthýu ht»xÙËk½™t ftÞŒtÚte „w÷t{e «Útt ƒkÄ ÚtE „E Au, ‚uÚte
‚u ¢qh‚t …ý ƒkÄ ÚtE „E Au, …hk‚w r™Œtuo»t …þw-…ûteytu …h Út‚e
¢qh‚t nsw ƒkÄ ÚtE ™Úte. y™uf Œuþtu{tk y™u y™uf sk„÷tu{tk
rþfth fhðt™e Aqx ntuÞ Au, ‚u™t fthýu r™ŒoÞ ÷tuftu …tu‚t™t
þtu¾ ¾t‚h íÞtk sE™u rƒ[tht r™Œtuo»t «týeytu™u ¢qh he‚u {the™u
rþfth™tu yt™kŒ ÷u‚t ntuÞ Au.
…týe ßÞthu ftƒw ƒnth òÞ Au íÞthu ntu™th‚ ËòoÞ Au,
…ð™ ßÞthu ftƒw ƒnth òÞ Au íÞthu ðkxtur¤Þtu ËòoÞ Au,
r[™„the ßÞthu ftƒw ƒnth òÞ Au íÞthu Œtðt™¤ ËòoÞ Au
y™u {týË ßÞthu ftƒw ƒnth òÞ Au íÞthu r™Œtuo»t y™u yƒtu÷
…þw-…ûteytu …h fth{t yíÞt[thtu fhu Au.
¼th‚{tk rn{t÷Þ™t …ntze sk„÷tu{tk …nu÷tk ÷t¾tu fM‚whe
nhýtu n‚tk. ‚u™t …uzw ™Sf zwxe{tk Ëw„kÄeŒth fM‚whe ƒ™u Au.
‚u fM‚whe{tkÚte yr‚ {tU½tk y¥thtu ƒ™u Au. ‚u fM‚whe {u¤ððt {txu
y™u {]„™wk {tkË ¾tðt {txu ‚u{s ‚u nhý™wk [t{zwk ðu[ðt {txu
íÞtk ƒuVt{ rþfth [t÷wk hÌttu ‚u™t fthýu nt÷{tk fM‚whe {]„™e
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 15

òr‚™tk nhýtu Võ‚ A nòh s ƒåÞtk Au.

E.Ë. 1492 {tk M…u™™e htýe EËtƒu÷t™e yt¿ttÚte
ftu÷kƒË ¼th‚™e þtuÄ fhðt ™eféÞtu y™u y{urhft ¾kz þtuÄe
ftZâtu, íÞthu y{urhft{tk …uËuLsh r…SÞ™ ò‚™t 300 fhtuz
fƒq‚htu n‚tk ! …Ae ‚u™e ðM‚e ðÄ‚e s „E ‚u™t fthýu 19
{e ËŒe™t {æÞ ¼t„ ËwÄe{tk ‚tu fƒq‚htu™tu ytkf 600 fhtuz ÚtE
„Þtu !!
íÞthƒtŒ „tuht ÷tuftuyu ƒuVt{ rþfth fhðt™wk þY fÞwO,
‚u™t fthýu Võ‚ 50 ð»to{tk s A yƒs™tu ™tþ ÚtE „Þtu !!
‚u òr‚™e AuÕ÷e fƒq‚he ‚t. 1-9-1914™t htus y{urhft™t
“rË™rË™txe «týeƒt„” {tk {]íÞw …t{e ‚uÚte ‚u òr‚™wk yÂM‚íð
{xe „Þwk ! nt÷{tk y{urhft{tk su fƒq‚htu Au, ‚u ‚tu ¼th‚{tk
su fƒq‚htu Au ‚u òr‚™tk Au, …ý …uËuLsh r…SÞ™ ò‚™tu ‚tu
™tþ ÚtE „Þtu Au.

“huz #rzÞ™tu™e fí÷uyt{”

s™h÷ ™tu÷us {txu™wk ©uc {u„urÍ™ ‘ËVthe’ y{ŒtðtŒÚte
Œh {rn™u «rËØ ÚttÞ Au. ‚u{tk yufðth y{urhft™e þtuÄ
ƒtƒ‚™tu ÷u¾ ytÔÞtu n‚tu. ‚u{tk ÷ÏÞwk n‚wk fu, “26 nòh ð»ttuo
…nu÷tk hrþÞt Œuþ™t ËtErƒrhÞt «Œuþ{tk {tU„tu÷tuEz ðkþ™t
nòhtu ytrŒðtËeytu hnu‚t n‚t. yufðth W¥thÄúwð «Œuþ{tk yr‚
rn{Þw„ þY ÚtÞtu. ‚uÚte ‚u ƒÄtk s Mºte-…wÁ»ttu y÷tMft™t {t„uo
ÚtE y{urhft …ntUåÞt ™u íÞtks hnuðt ÷tøÞtk. ‚u Ë{Þu y{urhft
¾kz{tk ftuE …ý søÞtyu {™w»Þtu™e ðM‚e ™ n‚e !
‚u Ë{Þ{tk y{urhft{tk ntÚteytu, „tuÄtytu y™u yLÞ …þw-
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 16

…ûteytu™e ËkÏÞt rðþt¤ «{tý{tk n‚e, ‚uÚte ‚u ÷tuftu ‚u™tu

rþfth fhe Sð™ r™ðton [÷tððt ÷tøÞt. …Ae ‚tu ‚uytu nòhtu
ð»to ËwÄe Œwr™Þt™t ŒuþtuÚte y÷„ hÌtt. íÞthƒtŒ E.Ë. 1492
{tk M…uþ™ Œuþ™e htýe “EËtƒu÷t”™e yt¿ttÚte ¼th‚ Œuþ™e
þtuÄ fhðt {txu ™ef¤u÷ ftu÷kƒË ™t{™t ¾÷tËe …tu‚t™t
ËtÚteytu ËtÚtu y{urhft¾kz™t ƒnt{tÍ™u ftkXu …ntU[e „Þt.
y{urhft™u ‚u{ýu ¼th‚ {t™e ÷eÄwk y™u íÞtk hnu‚t {q¤
hrþÞ™ ytrŒðtËeytu™u ÷t÷ [t{zeðt¤t òuE™u ‚uytu™w “huz
#rzÞLË” ™t{ …tzâwk. ftu÷kƒËu y{urhft™e þtuÄ fhe íÞthu
y{urhft{tk 20 ÷t¾ huz RkrzÞLË™e ðM‚e n‚e. íÞth …Ae
E.Ë. 1503 {tk Ext÷e Œuþ™tu ðntýðxe ‘y{urh„tu ðuM…wËe’
…tu‚t™t ËtÚteytu ËtÚtu y{urhft „Þtu y™u Úttuztu Ë{Þ ƒÄu Vhe™u
…tAtu ytÔÞtu. ‚uýu y{urhft™t ½ýt ™fþtytu ƒ™tÔÞt n‚t ‚uÚte
y{urhft ™t{ …tzðt{tk ytÔÞwk Au.
íÞthƒtŒ E.Ë. 1610{tk Rkø÷uLz Œuþ™t ðntýtu™tu {tuxtu
ftV÷tu y{urhft „Þtu. ‚u ÷tuftuyu ‘suBË xtW™’ ™t{™wk «Út{
™„h MÚttÃÞwk. …Ae ‚tu Þwhtu… ¾kz™t M…u™, ntu÷uLz, £tkË y™u
ytÞ÷uoLz ð„uhu y™uf Œuþtu™t ÷tuftu ytððt ÷tøÞt ‚uÚte 18 {e
ËŒe{tk ƒnth™t ÷tuftu™e ðM‚e 20 ÷t¾™e ÚtE „E.
…Ae ‚tu …tu‚t™e Ë¥tt MÚtt…ðt {txu 20 ÷t¾ huz
kRrzÞ™tu™e (ytrŒðtËeytu™e) ƒuVt{ f‚÷ fhðt ÷tøÞt. ‚u
÷tuftu™tu ¾tuhtf ƒtÞË™ „tuÄt n‚t ‚uÚte Þwhtur…Þ™tuyu r™ŒoÞ
ƒ™e …tk[ fhtuz ƒtÞË™ „tuÄtytu™u {the ™tÏÞt !! ‚u™t fthýu
huz RkrzÞ™tu ¼q¾{htÚte {hðt ÷tøÞt. nt÷{tk ‚tu Úttuzt ÷tuftu s
‚u òr‚™t ƒåÞt Au y™u ŒrhÞt rf™thu yu s nt÷‚{tk hnu Au.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 17

“Ä{o™t ™t{u ¢qh‚t”

¼õ‚tu ! ©e[kÿþu¾hrðsÞS Ëtnuƒ™t …wM‚f “Œuþ ytƒtŒ
«ò ƒhƒtŒ” {tk ðýoÔÞt {wsƒ ðurxf™ Œuþ{tk hnu‚t r¾úM‚eytu™t
ðzt Ä{o„wY …tu…u rðï™t Œuþtu W…h r¾úM‚eÄ{o™e MÚtt…™t fhðt
{txu fux÷t fwf{tuo fhtÔÞt n‚t y™u ‚u ‚u Œuþtu™e MÚttr™f «ò
W…h fuxfux÷t yíÞt[thtu fhtÔÞt n‚t ‚u™e {trn‚e ‘zuðez
Mxu™tzo’ ™t{™t ÷u¾fu ‘y{urhf™ ntu÷tuftMx’ ™t{™t …wM‚f{tk
yt…e Au.
Ëtu¤{e ËŒe™t yk‚ ËwÄe{tk ðuMx-ELzeÍ, {uÂõËftu y™u
{æÞ y{urhft{tk 6 Úte 8 fhtuz ™h-™theytu ¢qh‚t ˼h
fí÷uyt{™t fthýu ™tþ …tBÞtk n‚tk ! {tºt …™t{t «Œuþ{tk s
E.Ë. 1514 Úte 1530 ðå[u™t Võ‚ 16 ð»to{tk s ytþhu 20
÷t¾ ÷tuftu™u ¢qh…ýu {the ™t¾ðt{tk ytÔÞt n‚t !
ƒútS÷ Œuþ™e {q¤ «ò™e ðM‚e 10 ÷t¾ ™h-™theytu™e
n‚e, …hk‚w íÞtk …ý …tuxwo„÷ Œuþ™t …tu[wo„eÍ „tuhtytu™e
fí÷uyt{™t fthýu 10 ÷t¾{tkÚte Võ‚ ƒu ÷t¾ s ÷tuftu ƒ[e
þõÞt n‚t, ƒtfe™t ytX ÷t¾ ™h-™theytu™u ¢qh…ýu yíÞt[thtu
fhe {the ™tÏÞtk n‚tk.
…ºtfth ßntu™ ftu™oðtu÷ ÷¾u Au fu, “[wM‚ fuÚtur÷f
Ä{eoytuyu Ä{o™t ™t{u yuf fhtuz …tu‚t™t s Ä{o™t ÷tuftu™u {the
™tÏÞt Au !! s{o™e{tk 10 nòh r™Œtuo»t Mºteytu™u fuÚtr÷f
Ä{o{tkÚte ƒeòu Ä{o Mðefthðt ƒŒ÷ {the ™t¾e n‚e.”
14{e ËŒe{tk {wÂM÷{ Ët{útßÞ Ähtð‚t ‚wf eoŒuþ™t
þnu™þtn™e yt¿ttÚte ‚u™t ¢qh Ëir™ftuyu yt¾t Þwhtu… ¾kz™t
Œhuf Œuþtu …h ¢{þ: yt¢{ý fhðt™wk þY fÞwO y™u {wË÷{t™
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 18

ƒ™ðt™e ™t fnu‚t ‚{t{ ™h-™theytu™u ¢qh‚tÚte {the ™t¾ðt{tk

ytÔÞtk. yt¢{ý …tA¤ EM÷t{ Ä{o MÚtt…ðt™wk »tzTÞkºt
Ëtk¼¤e™u Œhuf r¾úM‚e Ët{útßÞtuyu ‚wfeo Œuþ Ët{u ÞwØ ònuh fhe
ŒeÄwk !
yt ÞwØ{tk ƒL™u …ût™t ÷t¾tu ™rn, …hk‚w fhtuztu ÷tuftu™u
Ët{Ët{t ¢qh‚tÚte {the ™t¾ðt{tk ytÔÞt. Er‚ntË{tk yt ÞwØ
Ä{oÞwØ ‚hefu òýe‚wk ÚtÞwk Au. yt ÞwØ 300 ð»to ËwÄe þY hÌtwk
n‚wk !! þt÷o{u™ r¾úM‚e Ä{o™tu þÂõ‚þt¤e htò n‚tu. ‚uýu
ËufË™ «ò™u S‚e ÷eÄe y™u fÌtwk : “ftk ‚tu {hðt ‚iÞth ÚtE
òð, yÚtðt ‚tu r¾úM‚eÄ{o™tu Mðefth fhtu.” …hk‚w ftuE s ‚iÞth
™ ÚtÞt ‚uÚte ¢qh he‚u ƒÄt™u s {the ™tÏÞt !
Œwr™Þt™t ftuE …ý Ä{o{tk ®nËt™u MÚtt™ ntu‚wk s ™Úte.
y™u ð¤e …tu‚t™t Ä{o {txu ƒeòytu™wk Ä{tO‚h fhtððwk y™u yu
…ý ‚÷ðth™u òuhu ? E.Ë. Ët‚{e ËŒe{tk ËtWŒe yhurƒÞt Œuþ™t
{¬t ™„h{tk sL{u÷ y™u EM÷t{ Ä{o™t MÚtt…f yuðt {nk{Œ
Ëtnuƒu õÞtkÞ fÌtwk ™Úte fu, r™Œtuo»t ÷tuftu™u ƒ¤sƒheÚte
{wË÷{t™ ƒ™tðòu y™u ™ {t™u ‚tu ‚uðt ÷tuftu™e fí÷ fhòu.

“r™s MðtÚto {txu ¢qh‚t”

¼õ‚tu ! fwht™u þheV{tk (fwht™{tk) yuðwk ÷ÏÞwk Au fu,
“…h{tí{tyu {™w»Þ™wk Ëso™ W¥t{ ‚heftÚte fÞwO Au,” …hk‚w ytðtu
{týË ßÞthu n÷ftE …h W‚hu Au íÞthu ‚u yÄ{Úte …ý yÄ{
ƒ™e òÞ Au. yt …]Úðe …h {týËu su «fthu r™s MðtÚto {txu
÷tune™e ™Œeytu ðnuðztðe Au, yux÷wk ÷tune ƒeòk ftuE «týeytuyu
ðnuðztÔÞwk ™Úte. {týËu sux÷e ¢qh‚t yt[he Au, yux÷e ¢qh‚t
ftuE «týeytuyu yt[he ™Úte, Er‚ntË yu™e Ëtûte …qhu Au.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 19

swytu {nt¼th‚™tu Rr‚ntË, rËfkŒh™tu Rr‚ntË, Ëu™t…r‚

nr™ƒt™tu Rr‚ntË, {tu„÷tu™tu Rr‚ntË, [k„e;t™™tu Rr‚ntË,
™u…tur÷Þ™™tu Rr‚ntË y™u 20 {e ËŒe™tk ƒu rðïÞwØ™tu
Rr‚ntË yt Œhuf™t Rr‚ntË{tk r™Œtuo»t ÷tuftu™e f‚÷Úte ÷tune™e
™Œeytu Q¼htE n‚e !
E.Ë. …qðuo 558{tk Eht™™t n¾t{™e ðkþ™t htò fwÁ»tu
rðþt¤ Ëu™t ÷E ¼th‚ …h yt¢{ý fhe ÷t¾tu ÷tuftu™e
fí÷uyt{ fhe n‚e. yt™t sðtƒ{tk ‚u Ë{Þ™t ®ËÄ «Œuþ™t ®nŒw
ðeh htòyu fwÁ»t™e yt¾e Ëu™t™tu ™tþ fhe ™tÏÞtu n‚tu ! Võ‚
Ët‚ Ëir™ftu s ¼t„e™u Aw…e he‚u Eht™ …ntU[e þõÞt n‚t !
E. …qðuo 521{tk Eht™™t htò Œthtyu yt¢{ý fhe nòhtu
÷tuftu™u ¢qh …ýu {the ™tÏÞt n‚t. R.Ë. …qðuo 327 {tk „úeË Œuþ™tu
Ë{útx rËfkŒh y™uf Œuþtu{tk ft¤tu fuh fh‚tu fh‚tu ÷t¾tu ÷tuftu™u
{the ™tk¾e ‚u ‚u Œuþtu …h …tu‚t™tu rðsÞ æðs Vhftðe™u
yV½tr™M‚t™{tk ytÔÞtu. íÞtk™e y~{f òr‚ þhýu ™ ÚtE ‚u™t
fthýu Ët{Ët{u ÞwØ ÚtÞwk ‚u{tk r™ŒoÞ‚t …qðof ÷t¾tu™e ËkÏÞt{tk ‚u
òr‚™t Œhuf ÷tuftu™e fí÷ fhe ™t¾e y™u yt¾e y~{f òr‚™tu
™tþ fhe ntntfth fhe {qõÞtu. …Ae …kòƒ™t htò …tuhË ËtÚtu ÞwØ
ÚtÞwk ‚u{tk …ý ƒL™u …ûttu™t nòhtu Ëir™ftu™tk {tu‚ ÚtÞtk n‚tk.
R.Ë. …qðuo 162{tk ƒiõxÙeÞt (ËeheÞt)™t Þw¢urxzËu ¼th‚
…h yt¢{ý fhe nòhtu r™Œtuo»t ™h-™theytu™e fí÷uyt{ fhe
n‚e. [e™ Œuþ™t Þw.[e. òr‚™t ÷tuftu™tu Ë{qn {tuxtu n‚tu. ‚uytu
Í™w™e y™u Ë¥tt ¼qÏÞt ntuðtÚte y™uf Œuþtu …h yr‚þÞ
yíÞt[th fhe …tu‚t™wk Ët{útßÞ MÚtt…e ¼th‚{tk ytðe nòhtu
níÞtytu fhe þtË™ MÚttÃÞwk n‚wk. ‚u{tk E.Ë. 120 Úte 162 ËwÄe
fr™c Ë{útx ÚtÞtu n‚tu. ‚u htòyu Sð™ …ÞO‚ y™uf ÞwØtu fhe
r™Œtuo»t ™t„rhftu y™u Ëir™ftu™e ƒuVt{ fí÷uyt{ fhe n‚e.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 20

“suntŒ™t ™t{u ¢qh‚t”

¼õ‚tu ! EM÷t{ Ä{o™t {wÏÞ Ä{o„úkÚt fwht™™e …tk[{e
Ëwht{tk (yæÞtÞ{tk) ƒºteþ{e ytÞt‚ (&÷tuf) {tk ÷ÏÞwk Au fu,
{nk{Œ …Þk„ƒh Ëtnuƒu {¬t™„h{tk ‚u{™e AuÕ÷e ns (Þtºtt)™t
W…Œuþ{tk nòhtu ntS (Þtºtt¤w)ytu™u fÌtwk n‚wk fu, “yÕ÷tnu
‚{tu™u hõ‚…t‚ fhðt™e Aqx yt…e ™Úte. ‚{thu ftuE™e r{÷f‚
nz… fhðe ™rn y™u ftuE™e níÞt fhðe ™rn - fthý fu,
yuf™e níÞt fhðtÚte y™uf™u {thðt™wk …t… ÷t„u Au.”
suntŒ™tu yÚto …tu‚t™t yk‚:þºtw ËtÚtu ÷ztE fhðe yuðtu
ÚttÞ Au, ßÞthu yu™tu yÚto {tuxt ¼t„™t YrZ[wM‚tuyu yuðtu fÞtuo
fu, rƒ™ {wÂM÷{tu Ët{u ÷turnÞt¤ Ëk½»to fhðtu ! ytðt y™Úto™u
fthýu ‚tu ¼th‚{tk ðthkðth ftu{e h{¾týtu ÚtE hÌttk Au y™u
nòhtu r™Œtuo»ttu™e ¢qh…ýu níÞtytu ÚtE Au y™u ÚtE hne Au.
R.Ë. 1947 {tk ßÞthu ¼th‚-…trfM‚t™ ƒu Œuþtu ÚtÞt íÞthu
ftu{ðtŒ™u fthýu s ®nŒw-{wË÷{t™tu …hM…h {t™ð‚t {qfe þu‚tr™Þ‚
„úný fhe yuf ƒeò™u ¢qh he‚u {the ™t¾‚t n‚t. yt
h{¾týtu{tk A ÷t¾Úte ŒË ÷t¾ ÷tuftu™e fí÷uyt{ ÚtE n‚e !
ytx÷e rðþt¤ ËkÏÞt{tk ™h-™theytu {tu‚™u ¼uxâtk n‚tk. yt
rËðtÞ y™uf ð¾‚u ftu{e h{¾týtu{tk ËUfztu ÷tuftu™e ¢qh he‚u
níÞtytu fhðt{tk ytðe Au.
n{ýt R.Ë. 2002{tk s „tuÄhtftkz ®nŒw-{wÂM÷{ nwÕ÷ztu
Vtxe ™eféÞtk íÞthu …ý ƒL™u ftu{tu™t nòhtu r™Œtuo»t ÷tuftu™e
níÞtytu fhðt{tk ytðe n‚e y™u yufƒeò ftu{™e r™Œtuo»t
™theytu …h Ët{wrnf …tþðe ƒ¤tífthtu …ý ÚtÞt n‚t !
¼th‚{tkÚte …trfM‚t™ swŒwk ÚtÞwk íÞthu …trfM‚t™{tk ÷t¾tu
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 21

®nŒwytu hnu‚t n‚t. ‚u Ë{Þu nwÕ÷ztu Vtxe ™eféÞtk íÞthu

®nŒwytu™e fLÞtytu™u ½h{tkÚte ÷E sE Ët{wrnf ƒ¤tífthtu fhe
¢qh…ýu {the ™t¾ðt{tk ytðe n‚e y™u ½ýe MðY…ðt™
Þwð‚eytu™u ÷E sE sƒhsM‚eÚte …tu‚t™e …í™eytu ƒ™tðe ŒeÄe
n‚e; su{tkÚte nt÷ ½ýe Mºteytu Sðu Au.
EM÷t{ Ä{o{tkÚte y÷„ ÚtÞu÷ ËqVe Ëk«ŒtÞ Au. ‚uytuyu
suntŒ™tu yÚto …tu‚t™e ò‚ ËtÚtu ÷zðt™tu fÞtuo Au. ‚uytuyu fÌtwk
Au fu, “‚÷ðth™e {ŒŒÚte ƒnth™t þºtwytu Ët{u suntŒ (Ä{oÞwØ)
fhðt fh‚tk …tu‚t™e ò‚ ËtÚtu suntŒ fhðe ½ýe fXý Au.”

“{nk{Œ ƒe™ ftË{”

R.Ë. 711 {tk Rht™ Œuþ™t ¾÷eVt™t Ëwƒt y÷nßòsu
…tu‚t™t ¼ºteò y™u s{tE yuðt 17 ð»to™t {nk{Œ ƒe™ ftË{
™t{™t ÷ƒh {qkAeÞt Þwðt™™u {wÏÞ Ëu™t…r‚ ƒ™tðe rðþt¤
Ëu™t ËtÚtu ®ËÄ «Œuþ{tk {tufÕÞtu n‚tu. íÞtk ytðe™u ‚uýu
Œuƒw÷™„h S‚e ÷eÄwk. …Ae yt¾t htßÞ™e ðM‚e™u yuf {tuxt
{uŒt™{tk Q¼e ht¾e™u fÌtwk : “nðuÚte yt ™„h™tu Ëw÷‚t™ nwk Awk,
{txu {the yt¿tt Au fu ‚{tu Œhuf ™h-™theytu {wË÷{t™ ƒ™e
òytu; ™rn‚h nwk ƒÄt™u s {the ™t¾eþ.”
ytðwk fÌtwk ‚tu …ý ftuE ‚iÞth ™ ÚtÞwk, yux÷u Ë¥tt™e Yyu
nqf{ fÞtuo : “Ë¥th ð»toÚte {tuxe ô{h™t Œhuf Mºte-…wY»ttu™e níÞt
fhe ™t¾tu.” yus Ë{Þu Ëir™ftuyu ¢qh he‚u yt¾t ™„h™tk ™h-
™theytu™e r‚ûý nrÚtÞthtu ðzu níÞtytu fhe ™t¾e ! Ë¥th
ð»toÚte ™e[u™tk Œhuf Þwðftu y™u Þwð‚eytu™u „w÷t{ ƒ™tðe ŒeÄtk.
– (ynuðt÷ “¼th‚ ð»toft Ëk…qýo Rr‚ntË.” …wM‚f{tkÚte.)
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 22

“{nk{Œ „Í™e”
yV½tr™M‚t™™t „Í™e «Œuþ™tu Ëw÷‚t™ {nk{Œ yr‚
¢qh n‚tu. ®nŒwÄ{o, ®nŒwytu y™u ¼th‚ «íÞu ‚u™u yr‚ ½]ýt n‚e.
ð¤e ‚u Ä™™tu ÷tu¼e n‚tu. ‚u™u fthýu ‚uýu y™uf ðth ¼th‚™tk
y™uf htßÞtu …h yt¢{ý fhe r™Œtuo»t ÷tuftu™e ¢qh…ýu f‚÷tu
fhe n‚e. R.Ë. 1004 {tk ¼trxÞt ™„h{tk [ztE fhe nòhtu
÷tuftu™e ¢qh he‚u níÞtytu fhe y™uf {krŒhtu ‚tuze ™tÏÞtk n‚tk
y™u ‚u ™„h™e nòhtu MðY…ðt™ Mºteytu™u ƒ¤sƒhe …fze™u
„Í™e ÷E „Þtu n‚tu.
R.Ë. 1009 {tk ¼th‚ …h yt¢{ý fhe 60 nòh
hs…q‚tu™u {the ™tÏÞt n‚t ! ft~{eh{tk sE™u nòhtu ™h-
™theytu™u y™uf Þt‚™tytu yt…e òuh swÕ{Úte {wË÷{t™
ƒ™tÔÞt n‚t. íÞthƒtŒ Úttýuïh sE™u íÞtk™tk «rËØ {krŒh™tu
™tþ fhe yZ¤f Ä™ ÷qkxâwk n‚wk y™u yu Ë{Þ{tk ¼th‚{tkÚte
ƒu ÷t¾ Mºte-…wÁ»ttu™u „w÷t{ ƒ™tðe „Í™e ÷E „Þtu n‚tu.
– (ynuðt÷ : “«¼tË y™u Ëtu{™tÚt” …wM‚f™t ytÄthu.)
R.Ë. 1019 {tk f™tus htßÞ …h yt¢{ý fhe nòhtu
r™Œtuo»ttu™e níÞtytu fhe f™tus htßÞ{tk ytðu÷ ŒË nòh {krŒhtu™tu
™tþ fÞtuo ! íÞthƒtŒ ‚u …t…e {Útwht y™u ð]kŒtð™ „Þtu. ƒL™u
…rðºt Ät{™u «Út{ ÷qkxe Ëk…Â¥t ¼u„e fhe Œhuf {krŒhtu y™u ‚u
{krŒhtu{tk hnu÷e {qŠ‚ytu™u ‚tuze ™k¾tðe™u ƒL™u Ät{™u ˤ„tðe
™tÏÞtk ! y™u ‚u{tk hnu÷tk ºtu…™ nòh ™h-™theytu™u „w÷t{
ƒ™tðe ÷E „Þtu.
R.Ë. 1025 {tk …txý ytðe nòhtu™e fí÷uyt{ fhe
…txý™u ÷qkxâwk y™u …txý{tk hnu÷tk Œhuf {krŒhtu™tu ™tþ fÞtuo.
…Ae {tuZuht{tk ytðe hs…q‚tu ËtÚtu™t ÞwØ{tk ðeþ nòh hs…q‚tu™u
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 23

{the ™tÏÞt. íÞthƒtŒ Œu÷ðtzt sE íÞtk ƒkÄtÞu÷tk ™t™tk-{tuxtk

nòhtu {krŒhtu™u ‚tuze ™tÏÞtk.
íÞth …Ae ‚t. 6-1-1026™t „tuÍtht rŒðËu …rðºt Ëtu{™tÚt
{krŒh™u ÷qkxâwk. {krŒh™u ƒ[tððt ytðu÷t ‚{t{ hs…q‚tu y™u yLÞ
÷tuftu ÞwØ{tk {]íÞw …tBÞt. «Út{ rŒðËu s 50 nòh þneŒ ÚtE
„Þt. ! ‚u Ë{Þu yÚtto‚T ™ðËtuu ð»to …nu÷tk ŒË fhtuz Œe™th™e
Ëk…Â¥t ÷qkxe,{krŒh ‚tuze 50 nòh Þwðt™ Mºte-…wÁ»ttu™u „w÷t{
ƒ™tðe ÷E „Þtu ! ‚u ßÞthu Ëtu{™tÚt ÷qkxðt ytÔÞtu íÞthu ‚u™e
…tËu yuf ÷t¾ …tk[ nòh …tÞŒ¤ (s{e™ …h [t÷™th Ëir™f)
n‚wk, 50 nòh Ÿxtu y™u ‚u™t …h ƒuË™th 50 nòh Mðthtu n‚t
y™u 30 nòh ½tuzuMðthtu n‚t !
ytx÷e rðþt¤ Ëu™t ÷E™u ytÔÞtu n‚tu, …hk‚w Ëtu{™tÚt
ytð‚tk y™u Ëtu{™tÚtÚte „Í™e s‚e ð¾‚u hM‚t{tk y™uf htòytu
ËtÚtu ÞwØtu ÚtÞtk n‚tk, ‚u™t fthýu „Í™e …ntUåÞtu íÞthu ‚u™e …tËu
Võ‚ ƒu nòh Ëir™ftu s Sð‚t hne þõÞt n‚t ! ƒtfe™t yuf
÷t¾ y™u 83 nòh Ëir™ftu™u ¼th‚™t swŒtk swŒtk htßÞtu™t
htòytu™t Ëir™ftuyu {the ™tÏÞt n‚t !
„Í™e y™u rnht‚ ðå[u „tuh (½tuh) ™t{™wk htßÞ n‚wk.
{nk{Œ „Í™eyu yu htßÞ S‚e ÷eÄwk n‚wk, …hk‚w R.Ë. 1030{tk
‚u™wk {]íÞw ÚtÞwk íÞthƒtŒ íÞtk™t ½tuheytuyu (½tuhe) …tAwk {u¤ðe™u
íÞtk™t yÕ÷tWÆe™ nË™u „Í™e ™„h™u Ë‚‚ Ët‚ rŒðË ËwÄe
÷qkxâwk y™u nòhtu ÷tuftu™e ¢qh…ýu níÞtytu fhe ™t¾e. íÞth
…Ae yt¾t „Í™e™u yt„ ÷„tze ˤ„tðe ™tÏÞwk. {nk{Œu
¼th‚™u ÷qkxe ‚u Ëk…Â¥tÚte „Í™e™u yr‚ ËwkŒh ƒ™tÔÞwk n‚wk ‚u™u
nË™u ¾kzuh ƒ™tðe ŒeÄwk. - (ynuðt÷ : “¼th‚eÞ ÞwØtu™tu
ËkÂût Rr‚ntË” …wM‚f™t ytÄthu)
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 24

“{nk{Œ ½tuhe”
{nk{Œ „Í™e™t „Í™e htßÞ™tu ™tþ fh™th „Í™e™„h™tu
Ëw÷‚t™ Ë{Þ s‚t {n{kŒ ½tuhe ƒLÞtu n‚tu. ‚uýu R.Ë. 1178{tk
¼th‚ …h yt¢{ý fhe™u y™uf htßÞtu™u S‚e™u „wsht‚™t htò
¼e{Œuð ƒeò ËtÚtu ÞwØ fÞwO, …hk‚w ‚u™u ƒntŒwh ¼e{Œuðu nhtðe
ŒeÄtu.
…Ae Vheðth R.Ë. 1192{tk ½tuheyu rŒÕne …h yt¢{ý
fÞwO …ý íÞtk™t þqhðeh htò …]Úðehts [tintýu ‚u™u nhtðe ŒeÄtu.
yux÷u Vheðth Œ„tu fhe™u …]Úðehts™u nhtðe nòhtu ÷tuftu™e
fí÷uyt{ fhe ntntfth {[tðe ŒeÄtu.
…Ae ‚tu ½tuheyu ys{uh™tk ‚{t{ {krŒhtu ‚tuze ™tÏÞtk !
y™u rŒÕne{tk …tu‚t™t „w÷t{ fw‚wƒÆe™ yiƒf™u Ëwƒt ‚hefu Ë¥tt
ËtU…e ‚u „Í™e s‚tu hÌttu. ƒË íÞthÚte rŒÕne{tk hs…q‚tu™e Ë¥tt
„E y™u {wÂM÷{™e Ë¥tt þY ÚtE ! …tu‚t™t ntÚt{tk þtË™
ytÔÞt …Ae ¢qh fèhðtŒe fw‚wƒwÆe™ yiƒfu ®nŒwytu™tk {krŒhtu
‚tuztððt™tk þY fhtÔÞtk ‚uÚte nòhtu {krŒhtu™tu ™tþ ÚtE „Þtu !
{nk{Œ ½tuhe™tu Ëu™t…r‚ {nk{Œ ƒe™ ƒrÏ‚Þth r¾÷S
R.Ë. 1199 {tk rƒnth „Þtu. íÞtk nòhtu r™Œtuo»t ÷tuftu™e
fí÷uyt{ fhe rðï «rËØ ‘™t÷kŒt rðãt…eX’ fçsu fhe íÞtk
hnu÷t ‚{t{ ƒtiØ Ä{o™t Ëk‚tu™e ¢qh he‚u f‚÷ fhe rðþt¤
…wM‚ft÷Þ{tk yt„ ÷„tze ÷t¾tu …wM‚ftu™u ˤ„tðe ŒeÄtk ! y™u
Ëk…qýo ™t÷kŒt ™„he™tu ™tþ fhe ™tÏÞtu.
R.Ë. 1206 {tk …kòƒ{tk rðÿtun ÚtÞtu, ‚uÚte ‚u rðÿtun™u
Œƒtððt {txu {nk{Œ ½tuhe „Í™eÚte (yV½tr™M‚t™Úte) …tAtu
…kòƒ ytÔÞtu y™u rðÿtun fh™tht nòhtu ÷tuftu™u ¢qh…ýu heƒtðe
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 25

heƒtðe™u {the ™tÏÞt ! …Ae ‚u …tAtu s‚tu n‚tu íÞthu ®ËÄw ™Œe™u
rf™thu Atðýe{tk ƒuXtu n‚tu ‚u Ë{Þu fux÷tf RM{tRr÷Þt {wÂM÷{tu
Atðýe{tk ½qËe „Þt y™u {nk{Œ ½tuhe™e ¢qh…ýu níÞt fhe ™t¾e.
- (ynuðt÷ : “¼th‚eÞ ÞwØtu™tu ËkÂût Rr‚ntË”)

“[k„e;t™”
R.Ë. 1163 {tk [k„e;t™ [e™{tk sLBÞtu n‚tu. ‚u
{wÂM÷{ ™ n‚tu, …ý {k„tu÷ òr‚™tu n‚tu. ‚u yr‚ ¢qh
Mð¼tð™tu n‚tu. [e™{tk ‚t‚theytu òr‚ n‚e. ‚u òr‚™t
÷tuftuyu [k„e;t™™t r…‚t yLnðE™u Íuh yt…e {the ™tÏÞt
n‚t ‚uÚte [k„e;t™u {tuxt ÚtE™u ‚t‚theytu™e yt¾e òr‚™e
¢qh he‚u fí÷uyt{ fhe ™t¾e n‚e. ‚uýu yuf …ý ƒt¤f fu
Mºte™u Sð‚e hnuðt ŒeÄe ™ n‚e.
[k„e;t™™wk {q¤ ™t{ ‚tu ‚u{w[e n‚wk. ‚uýu W¥th [e™™t
htò rf™™u S‚e™u ‚u™tk y™uf ™„htu ÷qkxe ‚u{tk hnu‚tk ™h-
™theytu™e níÞt fhtðe ™t¾e n‚e. íÞthƒtŒ {wÂM÷{ Œuþtu …h
yt¢{ý fhe …tu‚t™e Ätf s{tðe ŒeÄe n‚e. ¾whtËt™{tk sE
nòhtu Ëir™ftu™u {the ™tÏÞt n‚t. Ëw„™tf htßÞ{tk sE ‚{t{u
‚{t{ {wÂM÷{tu™u {the ™tÏÞt n‚t. V™tõ‚ htßÞ™e Ëu™t™tu
Ëk…qýo ™tþ fhe ™tÏÞtu n‚tu ! ¾tuhks htßÞ{tk fí÷uyt{ fhe
Sð‚t hnu÷t 50 nòh {wË÷{t™tu™u „w÷t{ ƒ™tÔÞt n‚t.
Ïðths{ htßÞ™u Ë‚‚ 9 rŒðË ËwÄe ÷qkxe™u ntntfth
{[tðe ŒeÄtu n‚tu. ƒw¾tht htßÞ™u ÷qkxe Ë{M‚ Ëir™ftu™e ¢qh…ýu
níÞt fhtðe yt¾t htßÞ{tk yt„ ÷„tze ŒeÄe n‚e ! Ë{hfkŒ
™„h{tk ™„h™u ÷qkxe ‚u™wk hûtý fh‚t ðeþ nòh Ëir™ftu™u {the
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 26

™k¾tÔÞt n‚t, y™u ™„h™e Þwðt™ Þwð‚eytu y™u Þwðt™tu™u

„w÷t{ ƒ™tðe ÷E „Þtu n‚tu. Vhe™u R.Ë. 1221{t Ïðths{
htßÞ™u ÷qkxe yuf yuf Ëir™f îtht [tuðeþ {™w»Þtu™e níÞt fhtðe
n‚e ! yt níÞtftkz{tk ÷t¾tu r™Œtuo»t ™h-™theytu™e fí÷uyt{ fhe
n‚e !!
rnht‚ ™„h™t 12 nòh Ëir™ftu™u {the ™t¾e ™„h fƒsu
fÞwO. …Ae íÞtk™t ÷tuftuyu rðÿtun fÞtuo ™u rnht‚ ™„h …tAwk
{u¤ÔÞwk. ytðe ðt‚ Ëtk¼¤‚tk s {nt þu‚t™ [k„e;t™u 80
nòh™e rðþt¤ Ëu™t ÷E RÕÞfŒE™u {tuf÷e rnht‚™tu Ëk…qýo
™tþ fhe ™t¾ðt™e yt¿tt fhe ! rðþt¤ Ëu™t ÷E™u ‚u ytÔÞtu
y™u Œhuf ™t™t-{tuxtytu™e níÞtytu fhe yt¾t ™„h™u yt„
÷„tze rnht‚ ™„h™wk yÂM‚¥ð r{xtðe ŒeÄwk ! …Ae ‚u
ft÷eðÞt™ htßÞ{tk „Þtu. íÞtk yuf ÷t¾ {wÂM÷{tu™e ¢qh‚tÚte
fí÷uyt{ fhe Œhuf™u {the ™tÏÞt. !!
suðtu ¢qh [k„e;t™ n‚tu ‚uðtk s ¢qh ‚u™tk Ëk‚t™tu n‚tk.
‚u™tu …wºt ‚w÷wE rðþt¤ ËiLÞ ÷E ¾whtËt™ htßÞ{tk ytÔÞtu y™u
Ëir™ftu îtht íÞtk™t r™Œtuo»t yuðtk 70 nòh Mºte-…wÁ»ttu™e
fí÷uyt{ fhtðe n‚e. íÞtkÚte {ðo «Œuþ{tk „Þtu y™u ƒÄt s
÷tuftu™u ¢qh…ýu hnUËe ™k¾tÔÞt ! …Ae ‚u «Œuþ{tk ËiÞŒ EswŒe™
y™u ‚u™t r{ºttuyu Œhuf þƒtu „ÛÞtk ‚tu fw÷ ÷t¾ ÚtÞtk n‚tk !!
Ëçsðth™u S‚e «ò™e fí÷ fhðt™tu nqf{ fÞtuo ‚uÚte
Ëir™ftu r™Œtuo»t «ò …h ‚qxe …zât y™u 70 nòh™u {the ™tÏÞt!
™uþt…wh ™„h S‚e™u Ë{M‚ «ò™u {uŒt™{tk Q¼e ht¾e fí÷uyt{
fhe ™t¾e. ftuE™u Sð‚t ™ hnuðt ŒeÄt ! yÄwht{tk …qÁk fÞwO
yu™e r™ŒoÞ Atufheyu !
™uþt…wh™t {™w»Þtu™e ‚tu níÞt fhe ™t¾e n‚e, …ý
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 27

™„h{tk hnu÷tk …þw-…ûteytu™u Ë÷t{‚ òuE ‚uýu Ëir™ftu™u nqõ{

fÞtuo : “yt ™„h™wk yuf …ý …þw fu …ûte Sð‚wk hnuðwk ™
òuEyu.”
…t…eýe™e yt¿tt Út‚tk s r™ŒoÞ Ëir™ftu yƒtu÷ …þw-
…ûteytu …h ‚qxe …zât ‚uÚte ‚{t{™tu ™tþ ÚtE „Þtu ! yt he‚u
yir‚ntrËf „ýt‚wk ™uþt…wh™wk ™t{tur™þt™ {extðe ŒE þu‚t™™e
{tVf ¾wþ ÚtE …tu‚t™t htßÞ{tk „Þtu.
yt he‚u Sð™¼h ÷ztEytu ÷ze fhtuztu™e f‚÷ fhe ¢qh
[k„e;t™ R.Ë. 1227 {tk {Þtuo n‚tu. rðï™t Rr‚ntËfthtu ÷¾u
Au fu, [k„e;t™ suðtu ¢qh Ëw÷‚t™ nsw ËwÄe Œwr™Þt{tk ftuE ÚtÞtu
™Úte y™u yu™e Ëu™t suðe ¢qh Ëu™t …ý rðï{tk õÞtkÞ ÚtE
™Úte !!

“n÷tfw”
[k„e;t™ ‚tu {he „Þtu, …ý yu™e ¢qh‚t yu™t ðkþ{tk
{qf‚tu „Þtu n‚tu ‚u™t fthýu ‚u™t ðkþ{tk n÷tfw ™t{™tu þu‚t™
ÚtÞtu n‚tu y™u ‚uýu y™uf Œuþtu{tk ¢qh‚t yt[he™u Rr‚ntË{tk
…tu‚t™wk ™t{ ft¤t yûthu ÷¾tð‚tu „Þtu. R.Ë. 1253 {tk
n÷tfwyu y÷{q‚ htßÞ …h yt¢{ý fhe íÞtk™e Ë{M‚ «ò™u
r™ŒoÞ…ýu {the ™t¾e y™u htßÞ™tk ‚{t{ …þwytu™u ¢qh he‚u
fí÷uyt{ fhe htßÞ™wk yÂM‚íð r{xtðe ŒeÄwk n‚wk !
‚u htßÞ™tu ™tþ fhe n÷tfw E htf Œuþ{tk ytðu÷ ƒ„ŒtŒ
™„h{tk ytÔÞtu. íÞtk™t yuf ÷t¾ Ëir™ftu™u y¼ÞŒt™™wk ƒnt™wk
ƒ‚tðe, Eht™ y™u Ehtf ƒL™u Œuþ …h rðsÞ {u¤ðe íÞtkÚte
ËerhÞt Œuþ „Þtu. íÞtk y™uf ™„htu™u ÷qkxe nòhtu™e níÞtytu fhe
‚u ™„h{tk hnu‚e nòhtu Þwðt™ Þwð‚eytu™u …tu‚t™t Œuþ{tk ÷E „Þtu.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 28

“‚i{wh÷k„”
¼õ‚tu ! {k„tu÷tu™e òr‚{tk Vhe yuf htûtË Wí…L™ ÚtÞtu
n‚tu. yu™wk ™t{ n‚wk ‚i{wh÷k„. ‚u™tu sL{ R.Ë. 1334 {tk ÚtÞtu
n‚tu. ‚uýu …ý Rht™-Rhtf ð„uhu y™uf Œuþtu{tk sE™u nòhtu
™rn, …hk‚w ÷t¾tu ÷tuftu™e fí÷uyt{ fhe n‚e. ‚u yufðth
yV½tr™M‚t™{tk „Þtu n‚tu. íÞtk Ëçsðth rfÕ÷t™t ƒu nòh
{týËtu™u yufƒeò W…h Sð‚tk „tuXðe™u [ý‚tk [ý‚tk {tuxe
r{™th ƒ™tðe n‚e !
‚i{wh÷k„u EM÷t{Ä{o ykr„fth fÞtuo n‚tu. ‚uýu ËeM‚t™
htßÞ …h yt¢{ý fhe Ë{M‚ ™h-™the y™u ƒt¤ftu™u {the
™tÏÞtk n‚tk. ! …Ae htßÞ{tk yt„ ÷„tze™u Ë{„ú htßÞ
ˤ„tðe ŒeÄwk n‚wk. ‚u htßÞ™t ºtý nòh Ëir™ftu™u …fze Ÿ[t
…ntz …h ÷E sE™u íÞtkÚte ™e[u VUfe Œhuf™u {the ™k¾tÔÞt n‚t.
Eht™{tk sE EMVnt™ ™„h{tk hnu‚tk ‚{t{ ™h-™theytu™tk
{tÚttk ft…e {tuxtu Z„÷tu fÞtuo n‚tu ! yu™wk fthý yu n‚wk fu, ‚u
™„h S‚ðt ytðu÷t ‚i{wh™t ºtý nòh Ëir™ftu™u EMVtnt™
™„h™tk ™h-™theytuyu {the ™tÏÞt n‚t.
yufðth ‚i{wh÷k„u rËkÄw ‚eh™t ¼x™uh htßÞ …h yt¢{ý
fÞwO. ‚u™t sðtƒ{tk ‚u htßÞ™tk Œhuf ÷tuftuyu {wftƒ÷tu fÞtuo, ‚uÚte
¢tuÄtÞ{t™ ƒ™e ‚u ™h htûtËu ‚u htßÞ™t y„rý‚ ®nŒw y™u
{wÂM÷{tu™u ¢qh he‚u ft…e ™tÏÞt. …Ae íÞtkÚte y™uf ™t™tk-{tuxtk
htßÞtu™u S‚‚tu S‚‚tu y™u ‚u ‚u htßÞtu{tk nòhtu r™Œtuo»ttu™e
níÞtytu fh‚tu fh‚tu ‚i{wh÷k„ R.Ë. 1398{tk rŒÕne ytÔÞtu. ‚u
Ë{Þu ‚u™e …tËu Œhuf htßÞ{tkÚte …fzu÷t fw÷ yuf ÷t¾ ®nŒw
„w÷t{tu n‚t !
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 29

‚u Ë{Þu rŒÕne™tu Ëw÷‚t™ {nk{Œ ‚½÷¾ n‚tu. ‚u 50

nòh™wk ËiLÞ ÷E™u ÷zðt ytÔÞtu. Ët{Ët{u ¼Þkfh ÞwØ ÚtÞwk,
…ý ŒrhÞt suðe rðþt¤ Ëu™t ÷E™u ytðu÷ ‚i{wh Ët{u ‚u nthe
„Þtu, ‚uÚte htºte™t Ë{Þu „wÂ{t„o îtht ¼t„e „Þtu.
Ëðthu Œhuf ÷tuftu™u ¾ƒh …ze ‚uÚte ™„h™t Ëßs™
{týËtu ¼u„t ÚtE™u ‚i{wh÷k„ …tËu ytÔÞt ™u þhýt„r‚ Mðefthe
hûtý {tøÞwk; …hk‚w Mð¼tðÚte ¢qh yuðt r™ŒoÞ ‚i{wh÷k„u {tLÞwk
™rn y™u …tu‚t™t ËiLÞ™u rŒÕne ÷qkxðt™tu ytŒuþ ytÃÞtu. yt¿tt
Út‚tk s ¢qh Ëir™ftu r™Œtuo»t «ò™e {t÷-r{÷f‚ ÷qkxðt ÷tøÞt.
™„h™e Œhuf Þwðt™ Þwð‚eytu …h ƒ¤tífth fÞto ™u …tu‚t™e
r{÷õ‚ {t™e™u „w÷t{ ƒ™tðe ËtÚtu ht¾ðt ÷tøÞt !
ytðtu ft¤tu fuh òuE™u þqhðeh y™u ytƒÁk Œth ®nŒwytuyu
fuËheÞt fÞto. …tu‚t™tk Ëk‚t™tu™u ®sŒ„e …ÞO‚ „w÷t{tu ƒ™e
Þt‚™tytu ™ ¼tu„ððe …zu yux÷t {txu ‚uytuyu …tu‚…tu‚t™e
Mºteytu, Ëk‚t™tu y™u r{÷õ‚tu™u ˤ„tðe ŒE ‚i{wh÷k„™t ¢qh
Ëir™ftu Ët{u ÷zðt ™ef¤e …zât y™u fux÷tÞ™u {the ™t¾e …tu‚u
þneŒ ƒLÞt.
Ë‚‚ …kŒh rŒðË ËwÄe rŒÕne ™„h™u r™ŒoÞ…ýu ÷qkxâwk.
‚u{tk ‚i{wh÷k„™t yuf yuf Ëir™f™u 150 Mºteytu, …wÁ»ttu y™u
ƒt¤ftu „w÷t{tu ‚hefu ¼t„{tk ytÔÞt ! rnËtƒ fhtu, fux÷t
÷tuftu™u „w÷t{ ƒ™tÔÞt nþu ? yÚtto‚T fuð¤ rŒÕne{tkÚte s ÷t¾tu
™h-™theytu™u „w÷t{ ƒ™tðe yZ¤f neht-Íðuht‚ ™u Ëtu™wk
ð„uhu ÷E™u {uhX ytÔÞtu. {uhX™u ÷qkxe nòhtu níÞtytu fhe íÞtkÚte
MðY…ðt™ Mºteytu™u …fze ËtÚtu ÷eÄe. ‚u Ë{Þu R.Ë. 1398{tk
nrhîth{tk fwk¼{u¤tu ¼htÞtu n‚tu ‚uÚte íÞtk ÷t¾tu ®nŒwytu Œþo™tÚtuo
ytÔÞt n‚t.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 30

yt ðt‚ Ëtk¼¤e …t…e ‚i{wh÷k„ nrhîth ytÔÞtu ™u

yËkÏÞ r™Œtuo»t ÷tuftu™e fí÷uyt{ fhe sB{w-ft~{eh „Þtu. íÞtk
nòhtu ÷tuftu™e níÞt fhe ft~{eh …h rðsÞ {u¤ðe yZ¤f
Ëk…Â¥t ÷E ßÞtuSoÞt Œuþ{tk „Þtu. íÞtk EËtE (r¢ùÞ™)™wk htßÞ
n‚wk. ‚u htßÞ™t ‚{t{ ÷tuftu™e níÞtytu fhe yt¾t htßÞ™u yt„
÷„tze Ëk…qýo htßÞ™tu ™tþ fhe ™tÏÞtu. !!
íÞtkÚte ‚u Œr{~f ™„h „Þtu. íÞtk …ý Ëk…qýo ™„h™u ÷qkxe
yt„ ÷„tze ŒeÄe, ‚u™u fthýu yËkÏÞ ÷tuftu Sð‚t ˤ„e „Þt !
íÞtkÚte Rhtf Œuþ™t ƒ„ŒtŒ þnuh{tk ytÔÞtu. íÞtk …tu‚t™t …qðoòu™e
su{ s Ëk…qýo ƒ„ŒtŒ þnuh™tu ™tþ fhe ™tÏÞtu ! E. 1402{tk
ykftht ™„h™tu …ý ƒ„ŒtŒ™e su{ s Ëk…qýo ™tþ fhe ™tÏÞtu !
ytðe r™ŒoÞ‚t™u fthýu ythƒ ÷tuftu ‚i{wh÷k„™u htûtË {t™‚t
n‚t.
íÞth …Ae ƒu ÷t¾™e rðþt¤ Ëu™t ÷E™u ‚u ™h-yËwh
[e™ …h [ZtE fhðt [tÕÞtu, …hk‚w r…®f„ ‚hV s‚tk hM‚t{tk
s ‚t. 16-2-1405™t rŒðËu 71 ð»to™e ô{hu ‚u …t…e {]íÞw …tBÞtu
‚uÚte [e™ {txu Ëtu™t™tu Ëqhs W„e „Þtu. ‚uÚte ‚u ÷tuftu ¾wþ
ÚtÞt. yt W…htk‚ su su Œuþtuyu yt ðt‚ Ëtk¼¤e ‚u ‚u Œuþtuyu
‚i{wh™t {tu‚™t ƒŒ÷t{tk WíËðtu fÞto.
íÞthƒtŒ yt s {k„tu÷ ðkþ™tu ƒtƒh ¼th‚™tu Ëw÷‚t™
ƒLÞtu n‚tu. ‚uytu {k„tu÷{tkÚte {tu„÷ fnuðtÞt n‚t. …Ae ‚u
{tu„÷ ðkþtuyu rŒÕne{tk yk„úuòu™wk þtË™ ytÔÞwk íÞtk ËwÄe þtË™
fÞwO n‚wk. ‚u ðkþ™tu AuÕ÷tu Ëw÷‚t™ ƒntŒwhþtn ÍVh n‚tu. ‚u™u
yk„úuòuyu fuŒ fhe ƒ{to™e su÷{tk …wÞtuo n‚tu y™u íÞtks ‚u™wk {]íÞw
ÚtÞwk n‚wk.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 31

“y÷tWÆe™ ¾e÷S”
y÷tWÆe™ ¾e÷Syu Ë¥tt {txu …tu‚t™t Ë„t ftft
s÷t÷wÆe™ ¾e÷S™u {the ™t¾e …tu‚u R.Ë. 1296{tk rŒÕne™tu
Ëw÷‚t™ ƒ™e „Þtu n‚tu. …Ae ‚u™t r…‚htE ¼tEytu™e ytk¾tu
Vtuztðe su÷{tk …qhe ŒeÄt n‚t. {k„tu÷ ËtÚtu™t ÞwØ{tk 20 nòh™u
¢qh he‚u {the ™k¾tðe ƒtfe hnu÷tytu™u ntÚteytu™t …„ ™e[u
f[htðe™u {the ™¾tÔÞt n‚t. Þ{w™t rf™thu hnu‚t {q¤ {k„tu÷tu
yuðt ™ð {wÂM÷{ òr‚™t 30 nòh ÷tuftu™u ¢qh he‚u {the
™¾tÔÞt n‚t.
y÷tWÆe™u R.Ë. 1297 {tk „wsht‚™e htsÄt™e …txý …h
yt¢{ý fÞwO, ‚uÚte nthe™u fýoŒuð ¼t„e „Þtu. …Ae nòhtu™e
níÞtytu fhe …txý™u ÷qkxe íÞtkÚte Ëtu{™tÚt sE íÞtk ntntfth
{[tðe {krŒh™u ÷qkxe ‚tuze ™tÏÞwk ! …Ae …txý™e {nthtýe y™u
fýoŒuð htò™e …í™e f{¤tŒuðe™u ƒ¤sƒheÚte rŒÕne ÷E sE
…tu‚t™e ƒu„{ ƒ™tðe ŒeÄe.
rŒÕne ytð‚e ð¾‚u ½ýt Ëir™ftu rðÿtun fhe hýÚtk¼tuh
[tÕÞt „Þt, yux÷t {txu rŒÕne{tk hnu‚tk ‚u™tk Œhuf Ëk‚t™tu™e ¢qh
he‚u níÞtytu fhtðe ™t¾e y™u ‚u Ëir™ftu™e Œhuf …í™eytu™u
hM‚tytu …h ÷tðe ™ø™ fhe ƒ¤tífthtu fhtÔÞt ! …Ae hýÚtk¼tuh
sE yt¢{ý fhe …txý S‚e ÷eÄwk y™u nòhtu™e níÞtytu fhe
™t¾e. ‚u Ë{Þu Œhuf Mºteytuyu …tu‚t™e ytƒÁk ƒ[tððt {txu
íÞtk™t htò n{eh™e htýe ËtÚtu s òinh fÞwO. yÚtto‚T nòhtu
Mºteytu yÂø™ ˤ„tðe ‚u{tk …ze™u {]íÞw …t{e.
‚u Ë{Þ{tk r[¥ttuz™t htýt hí™®Ën™e …í™e {nthtýe
…ŒT{e™e yr‚ Y…ðt™ n‚tk. ‚uÚte ‚u™u …tu‚t™e ƒu„{ (…í™e)
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 32

ƒ™tððt {txu y÷tWÆe™ {tuxe Ëu™t ÷E r[‚tuz ytÔÞtu. íÞtk

hts…q‚tu ËtÚtu ¼Þkfh ÞwØ ÚtÞwk. ‚u ÞwØ{tk ‚{t{ hts…q‚tu þneŒ
ÚtÞt ! yÚtto‚T {]íÞw …tBÞt. íÞtkÞ …ý {nthtýe …ŒT{e™e y™u
ƒu nòh hs…w‚týeytuyu r[¥tt ˤ„tðe òinh fÞwO ! yÚtto‚T
yÂø™ M™t™ fhe {]íÞw …t{e.
R.Ë. 1305 {tk {k„tu÷tu ytÔÞt. ‚u™e ËtÚtu ¼Þkfh ÞwØ
ÚtÞwk. ‚u{tk ‚u™t nòhtu Ëir™ftu™u {the ™k¾tÔÞt. ‚u Ë{Þ{tk
y÷tWÆe™ …tËu …tk[ ÷t¾ Ëir™ftu™e rðþt¤ Ëu™t n‚e. E. Ë.
1310 {tk {r÷f ftVqh™u Ëu™t…r‚ ƒ™tðe ŒÂûtý ¼th‚{tk
{tufÕÞtu. ‚uýu Œrûtý™t Œhuf ™„htu y™u {krŒhtu ‚tuze y…th
Ëk…Â¥t ÷qkxe nòhtu™e fí÷uyt{ fhe rŒÕne ytÔÞtu. …Ae ‚uýu s
yÚtto‚T {r÷f ftVqhu s R.Ë. 1316{tk y÷tWÆe™™u Íuh yt…e
{the ™tÏÞtu ! yt he‚u yt ™h-þu‚t™™tu yk‚ ytÔÞtu.

“{nk{Œ ‚½÷f”
{nk{Œ ‚½÷f 14{e ËŒe™e þÁyt‚{tk rŒÕne™tu Ëw÷‚t™
ƒLÞtu n‚tu. ‚u …ý [k„e;t™ suðtu ¢qh Mð¼tð™tu n‚tu. ‚uýu
Sð™ …ÞO‚ rðÿtun Œƒtððt{tk s Ë{Þ ftZâtu n‚tu. rðÿtuntu
Œƒtððt {txu ‚uýu yr‚ ¢qh‚t yt[he n‚e. nòhtu ™rn, …hk‚w
÷t¾tu ÷tuftu™e ¢qh he‚u níÞtytu fhtðe n‚e. nòhtu rðÿtuneytu™e
Sð‚t s [t{ze W‚htðe n‚e ! nòhtu rðÿtuneytu™e Sð‚t s
ytk¾tu Vtuztðe ™t¾e n‚e ! nòhtu rðÿtuneytu™t ntÚt-…„ ft…e™u
heƒtðe heƒtðe {tÞto n‚t ! nòhtu rðÿtuneytu™u Wft¤u÷wk ËeËkw
…eðztðe yr‚ …eztytu yt…e n‚e ! nòhtu rðÿtuneytu™tk ntzftk
‚tuztðe ™tÏÞtk n‚tk ! nòhtu rðÿtuneytu™u ntÚteytu™t …„ ™e[u
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 33

f[htðe™u {the ™tÏÞt n‚t. nòhtu rðÿtuneytu™u Sð‚t s

fhð‚Úte [ehe ™¾tÔÞt n‚t.
{nk{Œu „wsht‚{tk Ë‚‚ ºtý ð»to hne™u rðÿtun Œƒtððt
yr‚ ¢qh‚t yt[he n‚e. „wsht‚{tk ®nŒwytu™tk {tÚttk f…tðe {tuxtu
…ðo‚ fhtÔÞtu n‚tu ! ‚u rðÿtun fh™thtytu™u suðe he‚u ¢qh he‚u
{th‚tu n‚tu yu s he‚u y…htÄ fh™thtytu™u …ý ¼Þkfh Ëòytu
ËtÚtu Þt‚™tytu y…tð‚tu n‚tu. y…htÄeytu™e At‚e{tk ÷tkƒt
ËtuÞt ¼tUftð‚tu n‚tu, ¾e÷tðt¤t ftuhztÚte {htð‚tu n‚tu y™u su{
su{ ðÄthu …eztÞ yu he‚™e ¼Þkfh Þt‚™tytu yt…‚tu n‚tu.
R.Ë. 1351{tk {nk{Œ ‚½÷f {]íÞw …tBÞtu …Ae ‚u™tu
r…‚htE¼tE rVhtusþtn rŒÕne™tu Ëw÷‚t™ ƒLÞtu n‚tu. ‚u fèh
ËwL™e…kÚte {wÂM÷{ n‚tu ‚uÚte ‚uýu rþÞt …kÚte {wÂM÷{tu™u ¾wƒ
Þt‚™tytu yt…e n‚e. E.Ë. 1365 {tk ‚uýu ftk„zt htßÞ …h
yt¢{ý fhe y™uf {krŒhtu ‚tuze ™tÏÞtk n‚tk y™u ËkMf]‚
„úkÚttu™e ÷tÞƒúuheytu ˤ„tðe ŒeÄe n‚e. ‚u ¾wƒ Ä{oÍ™w™e n‚tu.

“{tu„÷ ðkþ”
{k„tu÷ ðkþeÞ ({tu„÷tu) ‚i{wh÷k„™t ðkþ™tu ƒtƒh ftƒw÷™tu
þtËf n‚tu. ‚uýu yt„út™t Ëw÷‚t™ rËfkŒh ÷tuŒe™u nhtðe
R.Ë. 1526{tk ‚u ƒtŒþtn ƒ™e „Þtu n‚tu. ƒtƒhu [kŒuhe ™„h
…h yt¢{ý fhe ‚{t{u ‚{t{ Ëir™ftu™e ¢qh‚tÚte f‚÷ fhe
™t¾e n‚e. ‚u …ý Ä{o Í™w™e n‚tu.
ƒtƒh™tu …wºt nw{tÞwk R.Ë. 1530 {tk yt„út™tu ƒtŒþtn
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 34

ƒLÞtu n‚tu. ‚uýu ¾k¼t‚ ™„h™u ÷qkxe™u ˤ„tðe ŒeÄwk n‚wk. ‚u™t
¼tE ft{ht™u ftƒw÷™e ykŒh ¼thu yíÞt[th fhe Œhuf ™t™tk-
™t™tk ƒt¤ftu™u rfÕ÷u ÷xftðe ‚tu…™t „tu¤tÚte Wztðe ŒeÄtk
n‚tk ! yÚtto‚T {the ™tÏÞtk n‚tk.
íÞth …Ae R.Ë. 1556{tk yfƒh yt„út™tu Ëw÷‚t™
ƒLÞtu n‚tu. ‚uýu {t¤ðt htßÞ S‚ðt {txu ytÄ{¾tk y™u …eh
{wnk{Œ™u rðþt¤ Ëu™t ËtÚtu {tufÕÞt n‚t. ‚uytuyu {t¤ðt™u
¢qh‚tÚte ÷qkxe y™u Þwðt™ Mºteytu™u „w÷t{ ƒ™tðe ŒeÄe n‚e.
yfƒhu ytËõ¾tk™u {æÞ «Œuþ™t „tUzðt htßÞ …h [ztE fhðt
{tuõÕÞtu n‚tu. ‚uýu „tUzðt S‚e nòhtu™e fí÷uyt{ fhe n‚e.
íÞtk nòhtu hs…q‚tu™e Mºteytuyu yÂø™ M™t™ fhe {tu‚™u ðnt÷wk
fÞwO n‚wk.
R.Ë. 1567{tk yfƒhu r[¥ttuz …h yt¢{ý fÞwO, ‚u{tk
nòhtu hts…q‚tu þneŒ ÚtÞt n‚t, ‚uÚte ‚u{™e nòhtu Mºteytuyu
òinh fhe Sð™ …qÁk fÞwO n‚wk. ‚u nòhtu Mºteytu {tuxe r[‚tytu
«„xtðe ‚u{tk fwŒe …ze™u {]íÞw …t{e n‚e. ‚u ÞwØ{tk hts…q‚tu™u
htsMÚtt™™t ¾uzq‚tuyu ËntÞ‚t fhe n‚e ‚uÚte yfƒhu 30 nòh
¾uzq‚tu™e yuf s rŒðË{tk ¢qh he‚u níÞtytu fhtðe n‚e !
R.Ë. 1573 {tk y{ŒtðtŒ{tk rðÿtun™u Œƒtððt {txu ƒu
nòh Ëir™ftu™tk {tÚttk ft…e Ÿ[tu r{™thtu ƒ™tÔÞtu n‚tu !
R.Ë. 1574{tk rƒnth{tk ntS…wh S‚e ÷E™u Ëir™ftu™tk {tÚttkytu
ft…e {tuxe {tuxe ™tð ¼he n‚e ! …Ae …xýt ÷qkxe Wßsz fhe
{qõÞwk n‚wk. ‚u™t Ëu™t…r‚ {w™e{¾tkyu yturhMËt «Œuþ{tk
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 35

yV½tr™M‚t™™t Ëir™ftu™tk {tÚttk ft…e™u Ÿ[t Ÿ[t ytX

r{™tht [ýtÔÞt n‚t !
R.Ë. 1597 {tk yn{Œ™„h S‚e ÷E™u ‚u™t …kŒh nòh
Ëir™ftu™e ¢qh‚tÚte níÞtytu fhtðe n‚e. R.Ë. 1605 {tk ‚u™wk
{]íÞw ÚtÞwk n‚wk. íÞthƒtŒ ‚u™tu …wºt Ë÷e{ (sntk„eh) Ëw÷‚t™
ƒLÞtu. ‚uýu þe¾ Ä{o™t …tk[{t „wY yswo™Œuð™u „h{ ‚ðt W…h
ƒuËtze ¾qƒ Þt‚™tytu yt…e n‚e. ‚u{s „h{t „h{ hu‚e W…h
ƒuËtze Þt‚™tytu yt…e Qf¤‚wk …týe þheh W…h huze níÞt
fhtðe n‚e !
R.Ë. 1628 {tk ‚u™tu …wºt þtnsntk þtËf ƒLÞtu n‚tu.
‚uýu „tŒe {txu s …tu‚t™t Ë„t ¼tEytu, ¼ºteòytu y™u ‚u™t
Ë{M‚ …rhðth™u ytk¾tu Vtuztðe™u {htðe ™tÏÞt n‚t ! R.Ë.
1609 {tk ‚u þtnòŒtu n‚tu íÞthu yt¾t {uðtz «Œuþ™u ÷qkxe™u ™ü
fhe ™tÏÞwk n‚wk. R. 1634 {tk ytuAto™t htò™u nhtðe ™„h™e
Þwðt™ Mºteytu™u …fze …tu‚t™e ƒu„{tu ƒ™tðe ŒeÄe n‚e y™u
ƒtfe™e Mºteytu™u y{ehtu™u yt…e n‚e. þtnsntkyu nq„÷e{tk
sE™u nòhtu™e níÞt fhe n‚e.

“{ntþu‚t™ ytihk„Íuƒ”
R.Ë. 1658{tk r…‚t þtnsntk™u su÷{tk …qhe ¼tEytu y™u
¼ºteòytu™e níÞt fhe ytihk„Íuƒ yt„út™tu Ëw÷‚t™ ƒ™e „Þtu
n‚tu. yu ËwL™e {wÂM÷{ n‚tu y™u Ä{tOÄ n‚tu. ®nŒwytu™u yu
ftVh (yÄ{eo™u nht{¾tuh) {t™‚tu n‚tu. yturhMËt «Œuþ{tk fxf
y™u {urŒ™e…wh ðå[u™tk ƒÄtk s {krŒhtu ‚uýu ‚tuztðe ™tÏÞtk n‚tk
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 36

! „wsht‚™tk r[k‚t{rý si™ {krŒh, Ëtu{™tÚt {krŒh, ftþe™wk

rðï™tÚt {krŒh, {Útwht™wk fuþðhtÞ {krŒh yt ƒÄtk «ÏÞt‚ {krŒhtu™u
‚tuztðe ‚u™t …h {ÂMsŒtu ƒkÄtðe n‚e.
R.Ë. 1680 {tk ykƒh «Œuþ™tk ƒÄtk s {krŒhtu ‚tuztðe™u
yuðtu ftÞŒtu fhtÔÞtu n‚tu fu, “ftuE …ý ®nŒwytuyu ™ðtk {krŒhtu
ƒtkÄðt ™rn y™u sq™tk {krŒhtu™tu SýtuoØth fhðtu ™rn.” {krŒhtu
‚tuze™u ‚u{tk hnu÷e Œuð-Œuðeytu™e {qŠ‚ytu™u ‚tuztðe™u rŒÕne
ð„uhu{tk ƒ™tðu÷ {ÂMsŒtu™tk …„rÚtÞtk{tk [ýtðe n‚e, suÚte
{ÂMsŒ{tk ytð‚t {wË÷{t™tu ‚u™t W…h …„ {qfe™u [t÷e þfu.
‚u þu‚t™u ÷t¾tu rnkŒwytu™u ƒ¤sƒheÚte {wË÷{t™ ƒ™tÔÞt
n‚t y™u suytuyu {wË÷{t™ ƒ™ðt™e ™t fne yuðt ÷t¾tu
r™Œtuo»t ®nŒwytu™e ¢qh‚tÚte níÞtytu fhtðe n‚e. {w÷‚t™ y™u
ftþe{tk ytðu÷ ËkMf]‚ …tXþt¤tytu™tu ™tþ fhtÔÞtu n‚tu. R.Ë.
1668 {tk rnkŒwytu™t ntu¤e-rŒðt¤e ð„uhu WíËðtu …h «r‚ƒkÄ
÷„tÔÞtu n‚tu.
R.Ë. 1687 {tk ŒÂûtý{tk „tuð¤ftUzt htßÞ …h yt¢{ý
fhe nòhtu r™Œtuo»ttu™e f‚÷ fhe {tu„÷ Ëir™ftuyu nòhtu Mºteytu
…h ƒ¤tífth fÞto n‚t ! y™u htßÞ™e ‚{t{ Ëk…Â¥t ÷qkxe ÷eÄe
n‚e. yt …t…e þu‚t™ ytihk„Íuƒ™u ®nŒw Ä{o™wk yÂM‚¥ð r{xtðe
Œuðwk n‚wk, …hk‚w {ntht»xÙ{tk Aºt…r‚ rþðtS Ët{u …zât y™u
…kòƒ{tk „wY „tu®ðŒ®Ën Ët{u …zât n‚t. ºteS ƒtsw Ë‚T™t{
Ëk«ŒtÞ™t y™wÞtÞeytu Ët{u …zât n‚t y™u [tuÚte ƒtsw
{thðtz™t hts…q‚tu Ët{u …zât n‚t, fthý fu {thðtz ÷qkxe™u
ytihk„Íuƒu ‚{t{ {krŒhtu ‚tuuztðe ™tÏÞtk n‚tk. yt [thuÞ swÚttuyu
‚u™e Ÿ½ nht{ fhe ™t¾e n‚e.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 37

yt …t…eyu „wY „tu®ðŒ®Ën™tk ™t™tk ™t™tk ƒu ƒt¤ftu™u

Sð‚tk [ýtðe ŒeÄtk n‚tk. R.Ë. 1707 {tk ™htÄ{ ™h-htûtË
ytihk„Íuƒ {he™u s{…qhe{tk „Þtu. yÚtto‚T {]íÞw …tBÞtu. „wY
„tu®ðŒ®Ën …Ae ƒkŒt ðiht„eyu þe¾tu™wk «r‚r™rÄíð fhe™u nòhtu
{wÂM÷{tu™e níÞtytu fhe n‚e. R.Ë. 1726{tk ƒntŒwhþtnu nòhtu
þe¾tu™e f‚÷ fhtðe n‚e.

“™trŒhþtn y™u yn{Œþtn”

R.Ë. 1739 {tk Eht™™tu ™trŒhþtn ¼th‚ ytÔÞtu y™u
rŒÕne …h rðsÞ {u¤ðe ƒuVt{ ÷qkx fhe 30 nòh ÷tuftu™e f‚÷
fhe 60 fhtuz Yr…Þt™e Ëk…Â¥t y™u yuf fe{‚e {ÞwhtË™ ÷E™u
Eht™ [tÕÞtu „Þtu n‚tu.
R.Ë. 1756 {tk Eht™™tu Ëw÷‚t™ yn{Œþtn yçŒt÷e
rðþt¤ Ëu™t ÷E™u ¼th‚ ytÔÞtu y™u rŒÕne Ërn‚ y™uf
htßÞtu™u nhtðe nòhtu ÷tuftu™e níÞtytu fhe, yZ¤f Ëk…Â¥t
y™u y™uft™uf Y…ðt™ Mºteytu™u ÷E „Þtu. ‚u ™htÄ{u {Útwht
y™u „tufw¤ ð„uhu …rðºt MÚtt™tu{tk ytðu÷ ‚{t{ {krŒhtu™u ÷qkxe™u
‚tuztðe ™tÏÞtk y™u nòhtu ¼õ‚tu™e f‚÷ fhtðe 28 nòh Ÿx
y™u ¾å[htu W…h ÷qkx™tu {t÷ ¼he Rht™ ÷E „Þtu n‚tu.
íÞthƒtŒ R.Ë. 1761{tk Vhe ¼th‚{tk ytÔÞtu n‚tu. íÞthu
‚u™wk {htXt ËiLÞ ËtÚtu ¼Þkfh ÞwØ ÚtÞwk ‚u{tk ƒL™u …ût™t ÚtE
yuf ÷t¾ Ëir™ftu {]íÞw …tBÞt n‚t ! y™u ÷t¾tu ½tÞ÷ ÚtÞt
n‚t. –(W…htuõ‚ ÞwØtu™t «Ëk„tu “¼th‚eÞ ÞwØtu™tu ËkÂûtÂ
Rr‚ntË” yu …wM‚f™t ytÄthu ÷¾ðt{tk ytÔÞt Au.)
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 38

“nqý òr‚™e ¢qh‚t”

R.Ë. 500 {tk {æÞ yurþÞtÚte nqý òr‚™t r™ŒoÞ ÷tuftu
¼th‚{tk ytÔÞt. su{ Œhuf þtËftu{tk ¢qh þtËf ‚hefu [k„e;t™™wk
™t{ ÷¾tÞwk Au, - yu s he‚u Œhuf òr‚ytu{tk ¢qh òr‚ ‚hefu
nqý ÷tuuftu™wk ™t{ Rr‚ntË™tk …t™tkytu{tk ÷¾tÞwk Au. yu ÷tuftu ftuE
ÄkÄtŒthe ™ n‚t. ÷tuftu™e níÞtytu fhe Ëk…Â¥t ÷qkxe sðe yu s
yu{™tu ÄkÄtu ?
‚uytuyu yt¾t ¼th‚{tk ÷qkxVtx fhe ÷tuftu™u ºttne{t{
…tufthtðe ŒeÄt n‚t. yux÷wk s ™rn, …hk‚w ÷t¾tu ÷tuftu™e ¢qh he‚u
níÞtytu fhe ¼th‚™u Wßsz ƒ™tðe ŒeÄwk n‚wk. ‚uytuyu ¼th‚™t
htòytu™u nhtðe ƒuVt{ fí÷uyt{ fhe ¼th‚ …h …tu‚t™e Ë¥tt
s{tðe n‚e !
¼th‚™u S‚e nqý òr‚™tu r{rnh „w÷ Ë{útx ƒLÞtu n‚tu.
‚u yíÞk‚ r™ŒoÞ n‚tu. ‚uýu ‚u Ë{Þ{tk ËtiÚte {nt™ „ýt‚t ƒtiØ
Ä{o™t nòhtu {Xtu™u ‚tuze ™t¾e nòhtu ¼eϾwytu™e (Ëk‚tu™e)
níÞt fhtðe ™t¾e n‚e !

“¢wËuz y™u suntŒ”

¼õ‚tu ! r¾úM‚eytu ¢wËuz þ猙u y™u {wÂM÷{tu suntŒ
þ猙u …rðºt ÞwØtu fnu Au. yt ƒu þçŒtu™u fthýu …rðºt ƒtEƒ÷
y™u fwht™ Ët{Ët{u ytðe „Þtk n‚tk ! suÁË÷u{ (RÍhtE÷)
y™u {¬t (ËtWŒ yhurƒÞt) ðå[u 11 {e ËŒe{tk ðuh™tk ðtðu‚h
ÚtÞtk n‚tk.
r¾úM‚eytu y™u {wÂM÷{tu ðå[u Ä{o™t ™t{u su ðih¼tð
y™uf ð»ttuo ËwÄe hÌttu ‚u™e hswyt‚ ‘Ä ¢wËuz Útúw ythƒ ytEÍ’
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 39

™t{™t …wM‚f{tk ÷¾u÷ Au. ¢tuË™u {txu r¾úM‚eytuyu …tu‚t™e

…rðºt ¼qr{ EËw™e fƒh™tu ¼t„ n‚tu ‚u …tAtu {u¤ððt 11{e
ËŒe™t yk‚u ¼Þkfh‚t fhe n‚e. - fthý fu R.Ë. 628{tk
¾÷eVt W{hu suÁË÷u{ fƒsu fÞwO n‚wk íÞthÚte ‚u™t …h
{wÂM÷{tu™wk þtË™ [t÷‚wk n‚wk.
R.Ë. 1098 {tk …tuxwo„÷ y™u £tkË ŒuþÚte rVhk„eytu™tk
{tuxtk {tuxtk Ätztk rËrhÞt Œuþ™t {tht ™„h{tk ytÔÞtk ™u r™Œtuo»t
™h-™theytu …h ‚÷ðthtu ÷E ‚qxe …zât. nòhtu™e f‚÷ fhe.
…Ae hËtuE ƒ™tððt™tk {tuxtk {tuxtk ðtËýtu{tk …týe ¼he ‚u™u ¾qƒ
Wft¤e ‚u™e ykŒh y™uf ÷tuftu™u …fze …fze™u ™tÏÞt y™u
Sð‚t Wft¤e ‘heƒtðe heƒtðe {the ™tÏÞt !
íÞtk™t ™t™tk-™t™tk ƒt¤ftu™u {tkË þufðt™t Ër¤Þt …h
ðªÄe™u ÷tfzt ˤ„tðe™u ‚u{tk Sð‚t s ¼qkS ™tÏÞtk ! su{
ºttË{tk ¼htðe™u {ftE™t ztuzt™u yÂø™ W…h þufu Au, yu s he‚u
¢qh rVhk„eytuyu r™Œtuo»t ƒt¤ftu™u Ër¤Þt{tk ¼htðe yÂø™ …h
ht¾e Þt‚™tytu yt…e {the ™tÏÞtk ! ytðe ¢qh‚t™u fthýu ythƒ
÷tuftu rVhk„eytu™u ò™ðh fnu‚t n‚t. …Âù{™t Rr‚ntËfth
ytÕƒxo ytuV yuEõËu ™tUæÞwk Au fu, “y{tht Ëir™ftuyu {tºt
{hu÷t ‚wftuo™u s ™rn, fq‚htkytu …ý ¾tÄu÷t !” yt™tu yÚto yu
ÚtÞtu fu rVhk„eytuyu ÷tuftu™u {the™u …ý ¾tÄt nþu.
R.Ë. 1099 {tk r¾úM‚eytuyu suÁË÷u{ …h yt¢{ý fÞwO.
Ë‚‚ ytX rŒðË ËwÄe r™Œtuo»t {wÂM÷{tu™e f‚÷tu fhe 70 nòh
fh‚tk ðÄthu ™h-™theytu™u {the ™tÏÞtk ! yt rËðtÞ Ëe™u„tu„
(«tÚto™t ntu÷){tk ¼u„t ÚtÞu÷t Œhuf ÞnqŒeytu™u …ý Sð‚t
ˤ„tðe ŒeÄt ! ÷tuftu™u ¾qƒ Þt‚™tytu yt…e, …ý EËw™u su
¢tuË …h [ztðe {the ™tk¾u÷t ‚u ¢tuË õÞtk Ëk‚tzâtu Au ‚u ftuEyu
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 40

{trn‚e yt…e ™rn. íÞtkÚte ESÂ sE íÞtk …ý nòhtu™e f‚÷

fhe. R.Ë. 1095 Úte 1121 ËwÄe {wÂM÷{tu™e f‚÷tu þY hne
n‚e !
rVhk„eytuyu Ä{o™t ™t{u ÷t¾tu {wË÷{t™tu™u {the ™tÏÞt,
‚uÚte ‚u™tu ƒŒ÷tu ÷uðt {txu EM÷t{ Ä{eoytuyu suntŒ fhe. [tiŒ{e
ËŒe{tk ‚wfoðkþeytu yufXt ÚtÞt ‚uÚte ytuxtu{™ Ët{útßÞ MÚt…tÞwk.
…Ae Þwhtu… ¾kz™t r¾úM‚e Œuþtu …h yt¢{ý þY fhe ‚uytuyu
…ý ¢qh‚t …qðof f‚÷tu þY fhe !
‚wfeoytuyu su Œuþtu SíÞt íÞtk VhSÞt‚ EM÷t{ Ä{o
…t¤ðt íÞtk™t hnuðtËeytu™u Vhs …tze, ™ {tLÞt ‚uytu™u ¼Þkfh
Þt‚™tytu yt…e {thðt ÷tøÞt. ytðwk òuE™u r¾úM‚e Ä{eo Œuþtuyu
Ä{oÞwØ {t™e™u ÞwØtu þY fÞtO ‚u™t fthýu yt Ä{oÞwØtu 300
ð»to ËwÄe [t÷‚t hÌttk ! ‚u{tk ƒL™u …ût™t ÷t¾tu ÷tuftu {htÞt
n‚t. ! – (ynuðt÷ “˃ ftu ËL{r‚ Œu ¼„ðt™” yu …wM‚f™t
ytÄthu)

‘‘«Út{ rðïÞwØ’’
¼õ‚tu ! R.Ë. 1914 ™e ytu„Mx {rn™t™e …nu÷e ‚the¾u
…nu÷tk rðïÞwØ™e þYyt‚ ÚtE n‚e y™u Ë‚‚ [th ð»to ËwÄe
þY hÌtwk n‚wk y™u R.Ë. 1918 ™t ™ðuBƒh {rn™t™e yøÞth{e
‚the¾u ƒkÄ ÚtÞwk n‚wk ! ÞwØ Útðt™wk {q¤ fthý yu n‚wk fu,
s{o™eyu yturMxÙÞt, (ytuMxÙur÷Þt ™rn) nk„uhe y™u Rxt÷e yt
ºtýuÞ Œuþtu ËtÚtu rºt…ûte òuztý håÞwk n‚wk. fxtufxe™t Ë{Þu
yufƒeò™e Zt÷ ƒ™e hnuðt™wk [thuÞ Œuuþtuyu …hM…h ð[™
yt…u÷ n‚wk.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 41

ƒeS ‚hV rƒúx™, £tkË y™u hrþÞt yt ºtýuÞ Œuþtuyu

…ý ytðt s nu‚wytu ËtÚtu swŒtu rºtftuý håÞtu n‚tu. ‚uðt Ë{Þ{tk
ƒtuÂM™Þt Œuþ™t Ëhtsuðtu þnuh{tk yuf ½x™t ½xe. ƒtuÂM™Þt{tk
yturMxÙÞ™tu™wk þtË™ n‚wk, ‚u™tu ËŠƒÞ™ «ò rðhtuÄ fh‚e n‚e.
yufðth R. 1914 ™e 28{e sq™™t rŒðËu yturMxÙÞt™e
„tŒe™t ðthËŒth £tLÍ VŠz™tLz Ëhtsuðtu þnuh™e {w÷tft‚u
„Þtu. yu Ë{Þu yuf ËŠƒÞ™ ƒ¤ðt¾tuhu „tu¤e {the ‚u™e níÞt
fhe ™t¾e ! ‚uÚte htu»tu ¼htÞu÷ yturMxÙÞt y™u nk„uheyu ËŠƒÞt
Œuþ Ët{u ÞwØ ònuh fhe ŒeÄwk ! yt ƒL™u Œuþ Ët{u ÷zðt™e
ËŠƒÞt{tk ‚tft‚ ™ n‚e ‚uÚte ‚uýu hrþÞt …tËu {ŒŒ {t„e, ‚uÚte
hrþÞtyu …ý ÞwØ{tk Ík…÷tÔÞwk !
hrþÞt {ŒŒu ytÔÞwk yux÷u fhth {wsƒ s{o™eyu …ý
yturMxÙÞt™t …ût{tk òuztE™u £tkË Œuþ Ët{u ÞwØ ònuh fÞwO !
s{o™eyu ƒeò s rŒðËu ðtÞt ƒuÕSÞ{ ÚtE™u £tkË W…h nq{÷tu
fhðt {txu ËiLÞ hðt™t fhe ŒeÄwk, ‚u™t fthýu r{ºt Œuþ
ƒuÕSÞ{™u ƒ[tððt {txu rƒúx™u …ý ÞwØ ònuh fÞwO ! yt
{ntÞwØ{tk rðï™t y™uf Œuþtu™t ƒu sqÚttu ÚtE „Þt ‚uÚte ÞwØ™wk
™t{ rðïÞwØ …zâwk. ÞwØ™t fthýu Œhhtus nòhtu Ëir™ftu y™u
r™Œtuo»t «ò {hðt ÷t„e n‚e.
yt ÞwØ 4 ð»to, 4 {rn™t y™u 11 rŒðË [tÕÞwk n‚wk, íÞtk
ËwÄe{tk ‚tu 85 ÷t¾ Ëir™ftu {]íÞw …tBÞt n‚t ! Ëðt ƒu fhtuz
½tÞ÷ ÚtÞt n‚t ! y™u 90 ÷t¾ r™Œtuo»t ™h-™theytu y™u
ƒt¤ftu {tu‚™t {w¾{tk ntu{tE „Þtk n‚tk !! 186 yƒs ztu÷h™wk
yu Ë{Þ{tk ™wfþt™ ÚtÞwk n‚wk ! yt {ntÞwØ{tk s{o™e y™u ‚u™t
r{ºt Œuþtu nth …t{‚t ÞwØ™tu yk‚ ytÔÞtu n‚tu.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 42

“ƒeswk rðïÞwØ !”
R.Ë. 1914™t «Út{ rðïÞwØ{tk rðsu‚t ƒ™u÷ rƒúx™
y™u ‚u™t r{ºt Œuþtuyu £tkË Œuþ™t …urhË ™„h{tk ‘þtkr‚ …rh»tŒ’
{tk ¼u„t ÚtE™u s{o™e Œuþ™u Œtur»t‚ ònuh fhe 50 nòh x™ Ëtu™wk
…u™ÕxeY…u s{o™e …tËuÚte ðËw÷ fhðt™wk ™¬e fÞwO y™u 1921
Úte 1988 ËwÄe™tu Ë{Þ„t¤tu ytÃÞtu. ÞwØ ŒhBÞt™ s s{o™
Ë{útx ‘rðÕnu{’ ™uÄh÷uLz Œuþ{tk ¼t„e™u s‚tu hÌttu n‚tu, yux÷u
rðsu‚t Œuþtu™tu ytfhtu fh (Œkz) [qfððt™e sðtƒŒthe s{o™
«òs™tu™t {tÚtu ytðe.
s{o™ «ò Vhe™u ÷ze ™ þfu ‚u {txu y™uf ftÞŒtytu
‚u™t …h ™t¾ðt{tk ytÔÞt n‚t. Auðxu E.Ë.1932{tk s{o™
Ëh{w¾íÞth yuztuÕV rnx÷hu ƒÄt s ftÞŒtytu™u V„tðe ™t¾e
Ëtu™wk yt…ðt™wk ƒkÄ fÞwO. ‚u™t fthýu rƒúx™ y™u ‚u™t 23 r{ºt
Œuþtu Äwkðt-…wkðt ÚtE „Þt; íÞtk ‚tu E.Ë. 1939 ™t ËÃxuBƒh
{rn™t™e …nu÷e ‚the¾u rnx÷h™t ytŒuþÚte s{o™e™t ™tÍe
÷~fhu …tu÷uLz Œuþ W…h ytu®[‚t™tu ¼Þkfh nq{÷tu fÞtuo !
yt ðt‚ Ëtk¼¤‚tk s rƒúx™ y™u £tkËu s{o™ ÷~fh™u
ÞwØ ƒkÄ fhðt™tu nqf{ fÞtuo, …hk‚w ÷tu¾kze {t™Ë Ähtð‚t
r™¼oÞ y™u r™ŒoÞ yuðt rnx÷hu ‚u™t nqf{™u V„tðe ŒeÄtu, ‚uÚte
rƒúx™ y™u £tkË ƒL™u Œuþtuyu s{o™e Ët{u ÞwØ ònuh fhe ŒeÄtk
! ‚u Ë{Þu y{urhft ‚xMÚt n‚wk ‚uÚte rnx÷h ðÄthu rðVÞtuo.
‚uýu yuðwk …ht¢{ ƒ‚tÔÞwk fu, R.Ë. 1940 ™t yur«÷
ËwÄe{tk ‚tu zu™{tfo, ™tuðuo, ƒurÕSÞ{, ÷fÍuBƒ„o, ™uÄh÷uLz y™u
£tkË yu{ fw÷ A Œuþtu …h rðsÞ {u¤ðe ÷eÄtu n‚tu. …Ae ‚tuu
yuf …Ae yuf Þwhtu…™t ½ýt Œuþtu S‚e ÷E™u ÷t¾tu™u
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 43

ÞwØfuŒeytu ‚hefu …fze™u ½ýt™u „tu¤eyu ðªÄe ™tÏÞt n‚t

y™u ½ýt™u ¾tË «fth™e su÷ ƒ™tðe ‚u{tk …qÞto n‚t.
R.Ë. 1941 {tk rnx÷h™t ™tÍe ËiLÞu Þw„tuM÷trðÞt y™u
„úeË Œuþ …h rðsÞ {u¤ÔÞtu n‚tu. …Ae hrþÞt …h nq{÷tu fÞtuo
‚u{tk nòhtu Ëir™ftu™u {the ™tÏÞt y™u nòhtu™u …fze ÞwØfuŒe
ƒ™tðe ŒeÄt. 17 nòh þnuhtu y™u 70 nòh „t{ztkytu™tu ™tÍe
ËiLÞu ™tþ fhe ™tÏÞtu n‚tu !
hrþÞt W…h rðsÞ ™¬e s n‚tu. ™tÍe ËiLÞ ft¤tuu fuh
ð‚toð‚wk …tx™„h {tuMftu …tËu ytðe „Þwk íÞtk fwŒh‚u hrþÞt™u
ËtÚt ytÃÞtu ! yr‚þÞ Xkze ™u ƒuËw{th rn{ð»tto{tk s{o™ ÷~fh
ƒhtƒh VËtE „Þwk. yt„¤ ðÄe ™ þõÞwk. yu Ë{Þ{tk s
hrþÞ™ ÷~fhu Ëßsz ÔÞwnh[™t ½ze ftZe y™u ÷t¾tu
Ëir™ftu™wk ƒ™u÷wk ËkÞwõ‚ ÷~fh M‚tr÷™„útn þnuh ‚hV hðt™t
ÚtE „Þwk.
íÞtk sE™u s{o™ ÷~fh™u [thu ‚hVÚte ½uhe ÷eÄwk ! …Ae
ƒL™u ÷~fh ðå[u y™uf rŒðËtu ËwÄe Ä{tËtý ÞwØ [tÕÞwk, ‚u{tk
yufÄthtu «ðtË fhe™u Úttfu÷t s{o™ Ëir™ftu nthe „Þt. s{o™e™t
ºtý ÷t¾ Ëir™ftu n‚t ‚u{tkÚte Võ‚ 91 nòh Sð‚t hÌtt !
ƒtfe™t ‚{t{ ÞwØ{tk ntu{tE „Þt. ‚u 91 nòh™tu yk‚ Auðxu
hrþÞt™t fthtðtË{tk ytððt™tu n‚tu.
…Ae ‚tu hrþÞtyu s{o™ ‚tƒt™t S‚u÷t Þwhtu…e Œuþtu …h
yt¢{ý þY fÞto. ‚uÚte y™uf Œuþtu S‚e Auðxu s{o™e™t
…tx™„h ƒŠ÷™{tk hrþÞ™ ËiLÞ ½qËe „Þwk ! ƒeS ‚hV
y{urhft y™u rƒúx™ ƒL™u™wk ËiLÞ £tkË „Þwk y™u rnx÷hu
S‚u÷ £tkË™u S‚e ÷eÄwk. íÞtkÚte ƒL™u™wk ËiLÞ ƒuÂÕsÞ{ ‚hV
„Þwk íÞtk s{o™ ËiLÞ ËtÚtu ¼Þkfh ™u r™ýtoÞf ÞwØ ÚtÞwk.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 44

‚u ÞwØ{tk ÷t¾tu Ëir™ftu {htÞt ™u ÷t¾tu ½tÞ÷ ÚtÞt !

‚u{tk s{o™ ËiLÞ™u nhtðe …Âù{ s{o™e{tk ËiLÞ ytðe „Þwk yux÷u
ƒL™u ‚hVÚte s{o™e VËtE „Þwk. ‚u™t fthýu «òs™tu™t
yt¢tuþÚte y™u Œw~{™ Œuþtu™t …kò{tkÚte ƒ[ðt {txu s{o™e™t
Ëh{w¾íÞth yuztuÕV rnx÷hu ‚t. 30-4-1945™t htus ytí{níÞt
fhe ÷eÄe ! hrþÞt Ërn‚ yt¾t Þwhtu…™u nkVtð™th þqhðeh ™u
Œuþ ¼õ‚ Auðxu f{tu‚u {Þtuo.

“ò…t™e Ëir™ftu™e ¢qh‚t”

R.Ë. 1931{tk Ët{whtE y™u þtu„™ ™t{™t ƒu ¾qk¾th
ÞtuØt ËhŒthtu ò…t™™t Ë¥ttÄeþ ƒLÞt. ‚÷ðth™e s ¼t»tt
Ë{S þf‚t yu ËhŒthtu™tu r{òs ¼thu ÷ztÞf n‚tu. ‚uytu ƒL™u
½t‚fe y™u swÕ{e …ý yux÷t ƒÄt n‚t fu su™e fÕ…™t …ý
™ fhe þfeyu. rðï{tk ‚u{™u ò…t™™wk [¢ð‚eo Ët{útßÞ Vu÷tððwk
n‚wk, yu™t {txu ‚uytu „{u ‚u ¼tu„ yt…ðt ‚iÞth n‚t.
‚u ƒL™u ËhŒthtuyu R.Ë. 1931 {tk W¥th [e™™t {k[wrhÞt
«Œuþ …h yt¢{ý fÞwO y™u …Ae 1937 {tk …qht [e™™u S‚e ÷uðt
{txu rðþt¤ ËiLÞ {tufÕÞwk. ƒL™u Œuþ™t Ëir™ftu ðå[u ¼Þkfh
÷ztE ÚtE. ‚u{tk nòhtu Ëir™ftu f…tE „Þt ! ‚u ÞwØ{tk [e™u
…tu‚t™tu yzÄtu yzÄ «Œuþ „w{tÔÞtu. ò…t™u [e™™t ËiLÞ™e
fí÷uyt{ fhe ËVtÞtu fhe ™tÏÞtu; yux÷wk s ™rn,…ý fþt ðtkf
fu „w™t ð„h ÷t¾tu [e™e «òs™tu™e ¢qh he‚u níÞtytu fhe ™t¾e
!!
R.Ë. 1940 {tk ò…t™e ÷~fhu ð¤e …tAtu Ë…txtu
ƒtu÷tÔÞtu. rðÞu‚™t{, fkƒturzÞt y™u ÷tytuË ð„uhu ®nŒe[e™e
fnuðt‚t Œuþtu™u S‚e ÷E „w÷t{ ƒ™tðe ŒeÄt ! yt Œuþtu …h
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 45

rðsÞ {u¤ððt{tk …ý nòhtu ÷tuftu™e fí÷uyt{ fhðt{tk ytðe.

R.Ë. 1941 {tk ò…t™u y{urhft™u ÞwØ™tu …zfth VUõÞtu !
360 ƒtuBƒh rð{t™tu «þtk‚ {ntËt„h{tk ytðu÷t …÷o ntƒoh …h
ºttxõÞtk ‚uÚte 160 ÷ztÞf rð{t™tu y™u 18 ÞwØ sntòu™tu
¾whŒtu ð¤e „Þtu ! ‚u{s 3700 ™trðftu y™u Ëir™ftu {]íÞw
…tBÞt. ƒesu rŒðËu ò…t™u rVr÷…tELË{tk …tu‚t™wk ËiLÞ W‚tÞwO.
íÞtk …ý y{urhf™ ËiLÞ™u nhtðe ‚u™t 70 nòh Ëir™ftu™u
ÞwØfuŒe ‚hefu …fzât !
…Ae Œhuf™t ntÚt {w~fuhtx he‚u …tA¤ ƒtkÄe™u zwk„htytu
y™u sk„÷tu{tk 100 rf÷tu{exh [÷tÔÞt ‚u{tk 10 nòh Ëir™ftu
zwk„htu …hÚte Ëk‚w÷™ „w{tðe ¾eýtu{tk …ze {]íÞw …tBÞt ! [t÷ðt{tk
ftuE Äe{u [t÷‚t ‚tu ò…t™e Ëir™ftu htÞV÷™t fqkŒt ðzu ‚u™tu
…„ ‚tuze ™t¾‚t ! …Ae ‚u™u íÞtk s Atuze Œu‚t, ‚uÚte ®nËf
ò™ðhtu ytðe ½tÞ÷ Ëir™f™u {the™u ¾tE s‚t. ò…t™e
Ëir™ftuyu ËtiÚte yËÌt sw÷{ yu ytÃÞtu fu, Ëtu rf÷tu{exh
[÷tðe ftkxt¤e Atðýe{tk ÷E „Þt íÞthu hM‚t{tk ™ ftkE ¾tðt
ŒeÄwk fu ™ …týe™wk yuf xe…wk …ý …eðt ŒeÄwk ! ‚uÚte …ý ½ýt
Ëir™ftu ‚hË™t fthýu heƒtE heƒtE™u {]íÞw …tBÞt n‚t.

“˾‚ {sqhe y™u...”

rVr÷…tELË …Ae ntU„ftU„ …ý ò…t™ Ët{u xfe þõÞwk
™rn. rƒúxeþ ‚Útt ¼th‚eÞ Ëir™ftu íÞtk ò…t™e ÷~fh™u þhýu
ÚtÞt y™u ÞwØfuŒe ƒLÞt. Úttuzt Ë{Þ …Ae {÷tÞt™u S‚e ÷eÄwk.
ELztu™urþÞt Œuþ …h yu Ë{Þu ntu÷uLz Œuþ™wk hts n‚wk. ò…t™u yu™u
…ý S‚e ÷eÄwk ! ‚u™t …ý nòhtu Ëir™ftu ÞwØfuŒe ‚hefu …fztÞt.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 46

LÞw „e™e Œuþ{tk íÞthu ytuMxÙur÷Þt Œuþ™wk þtË™ n‚wk, ‚u™u

…ý ò…t™u nhtðe ŒeÄwk ! íÞtk ytuMxÙur÷Þ™ Ëir™ftu ‚u™t Ëfkò{tk
ytÔÞt. …Ae ®Ë„t…wh S‚e ÷eÄwk ! íÞtkÚte …ý Ëir™ftu
…fzât.íÞtk yt…ýt ®nŒwM‚t™e Ëir™ftu™u ÞwØfuŒe ‚hefu …fzât.
…Ae ÚttE÷uLz S‚e ÷eÄwk. …Ae ÚttE÷uLzu ò…t™ ËtÚtu ŒtuM‚e
fhe™u ò…t™™u ¾wþ ht¾ðt rƒúx™ ‚Útt y{urhft Ët{u ÞwØ ònuh
fÞwO.
R.Ë. 1942{tk ƒúñŒuþ S‚e ÷eÄwk. íÞtk …ý nòhtu
ÞwØfuŒeytu ƒLÞt. ò…t™™e ™sh …Ae ¼th‚ W…h {kztE, …ý
¼th‚™u S‚ðt yZ¤f þMºttu™e sYh …zu ‚u{ n‚e y™u
ò…t™™t þMºttu™tu {tuxtu sÚÚttu ÚttE÷uLz™t …tx™„h ƒU„ftuf{tk
n‚tu. ‚u ð¾‚u ƒU„ftufÚte ƒúñŒuþ™t …tx™„h hk„q™ ðå[u hu÷ðu
÷tE™ ™ n‚e, ‚uÚte þMºttu y™u ËþMºt Ëir™ftu™e rðþt¤ Ëu™t
÷tððt {txu hu÷ðu ÷tE™ ƒtkÄðt™wk ™¬e fÞwO.
ƒU„ftuf y™u hk„q™ ðå[u 415 rf÷tu{exh™wk yk‚h n‚wk.
ð¤e …txt ßÞtk rƒAtððt™t n‚t yu «Œuþ „tZ sk„÷tu, ¾‚h™tf
ò™ðhtu y™u htur„ü nðt{t™™tu n‚tu ‚uÚte ÷tuftu íÞtk õÞthuÞ
…ý yðh-sðh fh‚t ™ n‚t. ‚u Ë{Þu ò…t™ …tËu ºtý ÷t¾
™u ËtX nòh ÞwØfuŒeytu ‚hefu Ëir™ftu n‚t ! ‚u{tk ËtiÚte ðÄthu
ËkÏÞt ¼th‚eÞ Ëir™ftu™e n‚e; fthý fu rƒúxeþ hts su su Œuþ{tk
n‚wk íÞtk íÞtk ¼th‚eÞ ÷tuftu Ëir™ftu ‚hefu Vhs ƒòð‚t n‚t.
ytk‚hht»xÙeÞ ftÞŒt «{týu ÞwØfuŒe Ëir™ftu …tËu {sqhe ™
fhtðtÞ, …ý ftÞŒt™e yiËe-‚iËe fhe™u ò…t™u Œhuf Œuþ™t
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 47

fuŒeytu™u ¼Þkfh sk„÷{tk ˾‚ {sqhe fhtðe hu÷ðu ÷tE™{tk

ðuXeÞt ‚hefu òuze ŒeÄt. íÞtk Íuhe {u÷urhÞt y™u Íuhe Ë…tuo, ðªAe
y™u ®nËf …þwytu îtht nòhtu™e ËkÏÞt{tk Ëir™ftu {hðt
÷tøÞt !
÷t[th y™u ŒÞt¼he nt÷‚{tk {qftÞu÷t ÞwØfuŒeytu {txu
®nËf ò™ðhtu fh‚tk …ý ¾‚h™tf ò…t™e [turfÞt‚tu n‚t.
‚uytu Œhhtus Ë‚‚ Ë¥th f÷tf ËwÄe ˾‚ {sqhe fhtð‚t n‚t
y™u Ëðth-Ëtks ƒu ðth Võ‚ yuf yuf ðtxfe ËtŒtu ¼t‚ s
¾tðt yt…‚t n‚t ‚u™t fthýu Ëir™ftu™tk þheh ntz®…sh suðt
ÚtE „Þtk n‚tk.

“yir‚ntrËf …w÷ …tA¤...”

ƒU„ftufÚte hk„q™ ðå[u™e hu÷ðu ÷tE™ ™t¾ðt{tk Œhhtus
Ë‚‚ 17 f÷tf ËwÄe {tuxtk {tuxtk ð]ûttu ft…ðt™tk y™u …ntztu™t
…ÚÚthtu ft…ðt …z‚t n‚t. ‚u™e Ët{u ¾tuhtf{tk Võ‚ ƒu ðtxfe
[tu¾t s yt…ðt{tk ytð‚t n‚t, ‚uÚte Ëir™ftu{tk ¾qƒ s
yþÂõ‚ytu ytðe s‚e yux÷u Íz…Úte ft{ fhe þf‚t ™rn.
ytðwk òuE™u ÞwØfuŒeytu …h yr‚ Ëe‚{ „wòhðt ÷tøÞt.
yþÂõ‚ y™u htu„™u fthýu fuŒeytu ÄeÁ ft{ fhu ‚u™u ºtý
ƒtÞ ºtý Vqx™e ykÄthe fuƒe™{tk xqkrxÞwk ðt¤u÷e nt÷‚u ºtý
rŒðË ËwÄe Ë‚‚ …qhe Œuðt{tk ytð‚t n‚t. {sqhe fhu yux÷u ¼q¾
÷t„u ‚uÚte ¾tðt™wk {t„u fu …týe {t„u ‚u™u 24 f÷tf ËwÄe ¼qÏÞt
™u ‚hMÞt ht¾ðt{tk ytð‚t n‚t ! y™u su fuŒe Ët{t ƒtu÷u ‚u™u
{the {the™u yÄ{qðt fhe Œuðt{tk ytð‚t n‚t. fËtEðtzu ntkfe
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 48

sðt‚tk f‚÷™tk Ztuhtu™u su he‚u ht¾u yuðe he‚u ò…t™e Ëir™ftu

ÞwØfuŒeytu™u ht¾‚t n‚t ! sÕ÷tŒtu™uÞ þh{tðu yuðe Þt‚™tytu
fuŒeytu™u yt…‚t n‚t.
yt he‚u Ëe‚{ yt…e yt…e™u hu÷ðu™t …txt ™t¾ðt {txu
˾‚ {nu™‚ fhtð‚t n‚t, íÞtk 500 Vqx ÷tkƒtu õðtE ™Œe
W…h …w÷ ƒtkÄðt™wk ™¬e ÚtÞwk. ‚u{tk …tk[ ð»to ÷t„u ‚u{ n‚t,
…hk‚w Ëir™ftu …tËu ˾‚ {nu™ fhtðe Võ‚ 16 {rn™t{tk …w÷
‚iÞth fhtÔÞtu ! ‘Ä rƒús ytu™ Ä heðh õðtE’ yt …w÷™wk ft{
R.Ë. 1943 {tk …qÁ ÚtÞwk, …ý íÞtk ËwÄe{tk ‚tu 96 nòh
ÞwØfuŒeytu ¼q¾™t fthýu, htu„™t fthýu y™u {th {thðt™t
fthýu fYý {tu‚™u …tBÞt n‚t ! ‚uÚte yt hu÷ðu nk{uþ {txu ‘zuÚt
hu÷ðu’ ‚hefu ÞtŒ„th ƒ™e „E.
415 rf.{e. ™wk hu÷ðu ÷tE™™wk ƒtkÄft{ …wÁ Út‚tk s ò…t™e
Ëir™ftu ‚Útt Ëhkò{ ðzu ÷ŒtÞu÷e xÙu™tu hk„q™ ‚hV Œtuzðt ÷t„e
y™u ò…t™™wk ÷~fh ¼th‚{tk ½qMÞwk ! …ý yus Ë{Þu ytu®[‚t
Ëkòu„tu ƒŒ÷tÞt. y{urhft™t òuhŒth ð¤‚t yt¢{ý Ët{u ò…t™u
yurþÞt{tk ƒÄt {tuh[u …eAunX fhðt™tu 𾂠ytÔÞtu.
y{urhf™ rð{t™tu™t ƒtUƒ{tht{tk ò…t™™tk ½ýtk ÷~fhe
{Útftu, ÞwØ sntòu, {tuxt {tuxt ŒtY„tu¤t™t ¼kzthtu y™u ‚tu…¾t™w
ð„uhu ™tþ …tBÞtk. {n¥ð™tu „ýt‚tu ÞwØ fuŒeytuyu ƒ™tðu÷ …w÷
…ý R.Ë. 1944 {tk y{urhf™ rð{t™tuyu ƒtUƒ{thtu fhe ðå[uÚte
‚tuze ™tÏÞtu ! ‚uÚte ÷~fh™tu ËÃ÷tÞ {t„o f…tE „Þtu, ‚uÚte ¼th‚
ƒ[e „Þwk.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 49

“©eS {nthts™tu ytŒuþ”

“fMÞtr… «trý™tu ®nËt ™ið ftÞtoàºt {t{fi:
Ëq û {Þq f t{ífw ý tŒu h r… ƒw Ø Þt fŒt[™”
- Mðtr{™thtÞý ¼„ðt™
rþûtt…ºte 11 {t &÷tuf{tk ©eS {nthts ÷¾u Au fu, “{tht
¼õ‚tuyu ftuE …ý Sð™e ®nËt ™ fhðe y™u òýe™u ‚tu Íeýt
yuðtk sq , {tkfz, [tk[z, ytrŒf Sð ‚u{™e …ý ®nËt õÞthuÞ
™ fhðe.” yt &÷tuf{tk {åAhtu™tu …ý Ë{tðuþ ÚtE òÞ Au, A‚tk
{tuxt ¼t„™t ËíËk„eytu y™u ËtÄwytu ½ýeðth {åAhtu™e Œðt
Atkxe™u fu yLÞ he‚u {åAhtu™u {the ™t¾‚t ntuÞ Au. yt …ý
yuf «fth™e ¢qh‚t s Au. {åAh fhz‚t ntuÞ ‚tu {åAhŒt™e
ƒtkÄe™u Ëqðwk òuEyu. yÚtðt ‚tu {åAhtu ™ {hu yuðe Œðt þhehu
÷„tðe Ëqðwk òuEyu fu, su™e „kÄÚte {åAh ¼t„e s‚tk ntuÞ.
yÚtðt ‚tu …k¾tytu Vq÷ ht¾e Ëqðwk òuEyu yux÷u …ð™™u fthýu
{åAhtu ™Sf ™ ytðe þfu.
ytsw-ƒtsw{tk „kŒfe ntuÞ fu …týe ¼hu÷ hnu‚wk ntuÞ ‚u™tÚte
…ý {åAhtu ðÄ‚t ntuÞ Au, ‚uÚte íÞtk {txe-…ÚÚth …qhe MðåA‚t
ht¾ðe òuEyu yux÷u {åAhtu™tu W…ÿð ytuAtu ÚtE òÞ Au.
{åAhtu™tu ¾tuhtf s ÷tune Au. fwŒh‚u ‚u™t ¾tuhtf™e yt he‚u
ÔÞðMÚtt fhu÷ Au, ‚uÚte ‚u ‚u™tu ¾tuhtf ¾tðt ytððt™tk s Au,
{txu ËðoÚte ©uc W…tÞ yu Au fu, {åAhtu Wí…L™ s ™ ÚttÞ
yuðe MðåA‚t ht¾ðe òuEyu.
 y{t™ðeÞ ¢qh‚t 50

“{åAhtu ¼„tzðt {txu”

{åAhtu {thðt yu yuf «fth™e ¢qh‚t s Au, …ý ‚uytu™u
¼„tze {qfðtk ‚u™u ¢qh‚t fnuðt‚e ™Úte, {txu ‚u™t W…tÞtu Úttuzt
sýtðwk Awk. Ëk‚ht™e At÷™u Ëqfðe ‚u™u ƒt¤ðtÚte ‚u MÚtt™{tkÚte
{åAhtu ¼t„e òÞ Au. f…qh™u „h{ fhðwk, yu™e ðtËÚte {åAhtu
s‚t hnu Au. …tk[ fu ŒË ÷®ð„™tu Äq{tztu fhðtÚte, ÷e{zt™tk
…t™™e Äqýe fhðtÚte y™u ÷tuƒt™™tu Äq… fhðtÚte …ý {åAhtu
¼t„e òÞ Au. ½h{tk fezeytu ƒnw ntuÞ íÞtk f…wh™e „tuxe™u
ft„¤{tk ðªxe™u {qfðtÚte fezeytu íÞtkÚte s‚e hnu Au. yÚtðt ‚tu
íÞtk n¤Œh ™tk¾ðtÚte …ý fezeytu s‚e hnu Au. ¾tkz™e ƒhýe{tk
5 fu 10 ÷®ð„ ™t¾e {qfðt yux÷u ‚u{tk fezeytu sþu ™rn.
ƒturhf …tðzh y™u {UŒt™tu ÷tux Ëh¾t «{tý{tk ÷E ‚u™u „h{
fÞto ð„h™t ŒqÄ{tk ƒtkÄe „tu¤eytu ƒ™tðe fƒtx, …tskÁk fu
½h™t ¾qýt{tk {qfðtÚte ðtkŒt s‚t hnu Au yÚtðt ‚tu [q™t™t {tuxt
fxftytu {qfðtÚte …ý ðtkŒt s‚t hnu Au.
ðnt÷t ¼õ‚tu ! ŒÞt yu Œiðe {t™ð™wk ÷ûtý Au, {txu Œhuf
Sð «týe{tºt™u ytí{eÞ Ë{S ftuE…ý™u {™, f{o y™u ð[™u
Œw:¾ððt ™rn yus yt …wM‚f™wk hnMÞ Au.
Ë{tÂ
rð¢{ Ëkð‚ - 2061. EËðe Ë™ - 2004
y{t™ðeÞ ¢qh‚t 57