Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
J. v. Mül l e r.
Di e germanisch e Mythenforechnng wi rd tro tz d er großarti
en Schö fu ngen de r B rü d e r G r i mm noc h manch en Schr itt
g p
zu tre te n habe n, ehe es ge linge n wird , ihr die Stell un in
g e er
g
»
D otzed b
VI
es
ge stattet ist, unter d i esem W orte z u versteh en, d ass in
ih nen e inst l ebendige A nsch auungen , flüssige I d een ver
ste i nert, kr istalli si ert ford eben , d er My th ol o gi e aber b rin
n n r di ej e nigen T raditi one n G ew inn , we lch e G e d ank en
g e u
My l g lg g
th o o ie mit d er d er Re i ions esch ich te ü erein ; d er b
ntersc hied U
e id e r b
D inei plinen e her b
eruh t d nrin , j
d u e ene d ie Betrach tun en d er sinn ich en g l
H ll l
ü e u nd ihre z e it ich e Entwid : elnng m m Anngengxpnnkt mech t , woh e r es
hi er h anptsll chlich auf die E rkll rnng d er Sy b l
m o e , d e r m this ch en Bi d e r y l
sp n ch e o d er vielmeh r bl l
i d ic h en Nntnn nlfm ng d er
'
V
ölk er nnko mmt ; b e i
jener bli d et d ie his torisch e Entwickelnng d er eth is chen u nd in engere n) inne S
lg
re i i öse n I l
d een als so ch er ( G otth e it , ünd e , S
r ösu n , El g U
ns te r ich e it) , d e n bl k
le iten d en F ed cn Da s u m d iese sich in d e r Tut d er
. K
ern d er in d en M y
m m
‘
m m S fl i
‘
g u t vi e l e n f r e d e n , w e nn a u c h e ist e n gv e r w a n dt e n to n
ehe sie i m M und e höflsoh g e bild eter Dichter ange nom men
1 ) S . h ie rü b er N i
‘
W. M üll
ed ersä ch s
v orllluflg a en 8 X “ fgg
er, . Sg . .
V gl
er z B d i e v on
. . er. a O S X M üll h erv or eh o e ne
.
'
th e
. . III g b My
von d er geschh ch teten und Wi ed erb ele a Kuh in euts chland u nd Th örs D
W blb g
ie d er e e u n d er Bäch e nach Wl
o fs E rklllru ng rnit d er u nsri en S 6 2 fgg ; g . .
ferner die Entwi ckelnng d er nord ischen N6 rne nth eologio im er eich mi t d en V gl
Sge en v on den d eu tsch en S& iekse lsj ungln u eu
‘
.
IX
Au fsa tz e ü b er d i e G e w i t t e r g o t t h e i t e n S 1 — 242 v er .
1 ) S ü b ri e ns Knhm
. g
u fsatz „ A Ub
e er d i e we iß en rau en F “
Z e i tsch r f
. .
D M th
. y I
II , . 86 8- 89 2 und sei n v o rz ü gli oh es ro ramm „ D ie
‘
P g My then von
d e r H e r ü h o l ung d on Feuu i be i d en Ind ogennaue n Be r in . l
aus d er Haut wi ed er her B e ide b e frei en S onne M ond
.
1 ) Für di e noch ni ch t
. b p
es roch ene My
the , dass Th6 rr Ba d rs S cheiter l
h au fen mi t d em Mj ölnir we iht, werd e i ch Z e itsch r D. th , B
. My
8 e ine. IV .
A l g
i ndi sch e na o ie in e ine m Hymnns d es Atb arvar é d a au fwe isen , wonach d er
S Vj
Holz sto fs d es cheiterhaufens d urch d en a ra entz ünd et wird .
XI
g a m an i sc h au s e statte te G e b ild e
g D
. i e einfach en U rty p e n
se in , z u nä ch s t ab er d en F r eund en in S üd u nd No rd in ,
B erli n im Ap ril 1 85 8
.
W i l h e l m M an n h ar d t
.
In h a lt
A . G e wittergottheiten 1 —2 42 .
D er v ed i s c h e G e wittergott I nd a
r ver glei ch t si ch d em germanischen Th u
aa ) Th u n ar -T h ö r r e in l
a ter Hi m
melsgott 2 .
Küh e g e d a ch te n o W lk
en und trin t k nen gal t n die e W lk en als Küh e
o
v on 4— 7 ( D ah er d
. Myth n d n er us vo e
si n d d i e R i n d er h e ili g 8 4
. . Elfrind n 7 8 d er n U p ng in
.
,
e re rs ru
finni h S g n h d tl i h h
s c er a e oc eu c er
t i tt 9
v or r 2) D . D nne g tt er o r o
t h t i n eng m V hä l tni
s e m Rinde er s zu
vi h 1 0 — 2 8
e prüngli h d n , urs c zu e
W lk n ind n d n Mil h T u nd
o e r er , ere c a u
R g n i t
e e ( D T s . t h t a h er au s e uc
i h ng 2 8
z e u 8) E in ln Sp ze e u
en
r g b n d a Th n mit d m
er e e , ss u ar e
86 . 87 . cc ) T h u r a S ti 87 3 8 ( In d er . . er
Anm k ng E er u ti b di x curs er e v er
hi d ne B d t n g
sc e e in nd d
e eu u e u er
lben Symb l 87
se o e
J) v on Mm B
ts und
it b e d d ) D en Man t nt p ch n d ie G i a e s re e e
k e n k u h u n d mach en au s d er —au t H n 4 8— 4 6 d n ßi bh d i E lb
‘
re , e us e e
4 7 4 8 di unt
.
,
i ch e er s urs r c
88 — 4 8 id enti h ind sc Si ll t h n in
s . e a e s e e
enger V bi nd ng mit d m D nn
er u e o er
gott 4 8 4 9 Sie m ik n di W i
. . e e e o
d ah er d ie i ch 6 2 Ml S ie ma
oh en aus d er au t d er etöte te nH g
W lk
o e n- ) K u h e ine neu e K uh 6 7
als hi mm isch e l F
rau en ( Dévapat d acht 7 8- 80 . S ie werd en von ei
nis) g
ed ach t sind [ndn tötet ih n
. . nem g
D ürnou efan en , erau t , d er g g b
k
E r si n t als Re genschh nge ‚ D ra d em indisch e n Abi id entisch ist u nd
ch e (A b i) z ur E rd e nied er 7 5 —7 8 . u nter d en Namen Agi , U oki ==0 &
g ir ( v on d em di e Mi ö gs r6 sooh im ge
I nd ra k
trin t d en h imm isch en l 86 ma, Th unar le b t si ch am Wolkenge wlls
d as Wolkm gewl sser u m si ch zu m se r, d ah er se i ne unmllsige Trinklus t
‘
—1 02
,
3) Ind ra sch win gt di e b al d gol d ene , gg ) T hum :fii hrt d eu Dounerhs mmer
b ld
a ste inerne , b al d
D on ch em e gl
Mj ölnir , d er ( o d en , steinem o d er
nerwafl e
'
a ra , Vj
d ie es ch eud ert g l eh e m ) stets in d es Go ttes and z u H
s te ts in se ine and z u rü c H e h rt kk rü ckkeh rt ; vo n d en 8vsrtl lfs r mi t
g
b od en es ch mied et is t 1 07 ( 1 1 1 . D onnerhs mmers 1 1 2 - 1 1 4 .
D er D onner h am m e r nis
Mu dgala personifioiert 1 0 8 1 0 9 . .
h) I ndru Gürte l Hi mmel und Erd e 11 11 ) Tb örs Kraflgürtel Hegingj t rür 115 .
1 14 .
g g
_
1 15 .
. fig ott . u nd
erhöh en di e ihm angeborne S tär e k . G ürte l e h öhen s in 8tl rke Vate
r e e . r
H
err d er raft, Gemah l d er li n ft
K d er K raft Krafl hersoher der Göt
. . .
1 26 . 1 26 . te r 1 2 6 . 1 27 .
XV
1 86 . 1 86 .
Pflm en g e b er 1 86 . Vi le e Ge o
ss
) Th
Spend d es Pflan enwachs
unar er z
wl d xse Ind r s u nd d em D on
nu :h t m 1 87
u N h ihm b nannte Krl u
s . ac e o
ucrkeil b
e nannt 1 87 . Indrs ich t g te nd Bä m r u 1 88 1 89 E r sp eu u e . .
Speise 1 87 . d t N ah rung 1 89
e .
t) 1 ud rs fii h rt d ns L ich t d er Ge tt ) Th unar gi h t S nn n h in 1 4 1 c o e sc e ,
th e) 1 4 2 . 1 4 8 .
)
v h uh u R e g en go tt 1 4 8 1 44 . . W ) Th na p nd t R g en 1 44
u r s e e e .
G rä bt d en Flü en ih e Bahn
ss r 1 4 4, w ) Th m ma h t himmli h
u c aus s c er
lä t u ns hi mmli h Milch
ss sc er d ie Mi l h di Bä h nd g tlb t deu Flü
c e c e u r s
sa e g 1 47 .
Ind d u r ch sc hi fll
ra d eu Himm ls e sw) Th 6 rs S ch i f
fah rt 1 47 . 1 48 .
ocean 1 4 7 .
Ind n S ch u tz go tt 1 48 . 22
) Th u nar Schut g tt 1 4 9 —1 6 4
z o .
Indk ü n p tt i m
ru
'
O s t e n mit d en oa ) Thörs O tfahrten 1 64
s .
In d n s G e g ne r si nd e iner od er
pp) T h örs F
e ind e Ri ese n und Sch wsrz \ c
me h r e re D äm o ne n , we ch e i n d er l l
a ten sind a te Himmels d8monen 1 6 8 l
W lk o e ( d i e al s B e r } ed ach t g g — 2 1 8 D ie R iesen h eifsen Jötunr
.
d h Esser
. . skr atrin 1 6 9 (v gl . .
En
d ich l b a en u s ie d ie 7 Bur e n g sitz en d en S ch atz d es S ou neu gol
d es H b ste
er s , s ie fri ere n in d en d es ) 1 76 1 76 . . Als Wolkeu wese u
7 W int ermonaten die W lk o e e in ch ara te risiert k sie d er Bes i tz e ine s
ster öser b V
erstor enen 1 6 8 In b .
.
B e r g g e s t a i t e t e R i e s e n == D l
d rs nimmt di e G es ta t d er Was l monen , d ie mit d er o e Re e n, W lk g
se rtrau eu, u m d en Dä mo n z u tö «
'
S o nne und ond z urü c h a ten v er
,
M k l
te n 1 6 6 1 6 6 . . k
d ec en 1 81 — 1 84 .
R i e sen Wi n t e r d ll m o n e n
1 84 Hri m ursm
.
b
D er j ötuni$ ch e .
re n d ie S
ch at t e n d e r a c h t li er N
auf 1 87 — 1 89 Th6 rr z erstört d er .
T g
R ie se n ru ( Ü tg uröaloki ) 1 89 R ie .
se n ee en S l V
ers tor en er 1 9 0 1 91 b . .
1 91 1 98 T hiassi 1 9 4 . 1 96 .
G e h röör Ge wi tterriese 1 99 - 2 02 .
Ey l g
t mo o isc h e Ueb m insti mmung d e r
ind isch en nnd ermani sch en Dl mo g
g
neu es ta te n l 2 1 0—2 1 8 .
S g b
ie e ti er di e ämonen 2 1 4 De D . d eu si e b euköpfigeu D rach en , w ir d
T
kilmptt als ri tt d i e sieb enscb wl n
‘
. nach d em ie e etöte t 2 1 7 We i
S g g .
z i ge S l g
ch an e 2 1 6 . te re E rkll ru ng d es Mi t ch eus 2 1 7
—2 2 8 .
I nd a r Besch ü tz er d er ensch en M T
6 6 ) h unar reund d er ensch en 2 2 4 , F M
2 2 8, l
ässt sich v on ei d e n
( Hy H h at Th ifd fi u nd R6 8kfl , uu d Örvsu
pöstaseu h immli sd mr Ph l nomene) di (ll
Bl i tz p ersoniflcs ti onen ) auf sei
Ind ra K i eg g
r s o tt 226 1 11 11 ru fen
. cc) K
Th örr
i g g tt 2 2 7 — 2 8 1 In r e s o .
die kl mpten d en l
Gesch ech ter an d n K mp f i h nd ingt d na h
'
e a z e e s as c
2 26 . S tämm n d Ge h l h te n a d
e uu sc ec r cor
n te H e
e ihm L bli d 2 82
er o e er .
X VI!
d Ang er u ten
'
9 ) D m l nd n
*
v ird m ß m und 00 Tfi
)
nnsn l nltus suf ßergeu und
in Wi ld a u geopfert 2 86 . in Wi ld ern 2 86 .
23 6 . 2 86 2 87 . .
u nd F j 2
rey a4 2 - 2 6 8, in D euts chls nd d er old s h ei i war Sein H lg .
d er z u g le i ch Ki nd srbrunueu ist 2 64 2 6 6 . .
neu ; J u n gh runnsn) .
5. 4 . W 82 1 —
6 2 4. Die Woh nung H old» d es Msrienkl fen ,
u nd d er lg
Se i en Ämter d er W lke ist ein himmlisches L i htland
o c
“
2
X VIII
l
Deutsch and h at sich eine Erinnerun deren g u nter d em Namen
L
E n g e i i au d ( and d er En e ) in mehre ren o gl V lksl ied ern erha ten l .
1 ) S ch wan Kranich
fahren nach E n g e i l s n d , d as sa e
und g
sch l ossen ist 82 8 82 9 D ieses Engeih nd . d em G issberg .
S l
ee en ii ber d as (hi mm isch e) Gewi ssen u m nach E n e l gl
1s nd zu e an en 86 6 8ee1en0 6 erfs hrt 82 7 —86 4
gl g 8eo1 en
. .
reich I l
nse ( Gli ö ) 86 6 86 6 Kl fer und and ere fnse e . .
ten S
eelen 86 7 - 87 0 Kind erseei en ommen ü en ( kimm . k b
lisch e) Gew l sm zur ensch enwe t 87 0 ; fliegen v or d er GeM l
b urt mi t d en 1 nseoten h eru m 87 0 87 1 . .
6) E ng e i i s nd and d es L
ich tes , woher di e Gestirne ih re n L
G anz em fan en 87 6 —882 ( v er
l p g
S 4 2 8) in S om nl ie d eru gl . .
6) Kl ier ‘
und Seh wsu flieh en beim Gewitter naeh E u g e i i au d
897 —4 0 0
_
golland Totenreich 4 0 0 - 4 04 .
8) In W i n d e M ut d ie Seele im Totenrei ch E ng e l i s n d 4 0 4 .
40 6 .
1 0 ) Das unstvo k
gefligte R i ll ( Ei ben ) in E n g e i i s u d
-
v on ge
ferti t 4 1 4 g
119 .
Fran H ll
e as 8eelenni tz ( hinter d em Himmelsgewl sser ) , im
L ich treich (Engelis nd ) bl
üh en die b erä ohsten Gewi chse , b e
sond ers im i n t e r 4 2 4 —4 2 9
W ( Mi rch en v on d en d re i .
X 1!
l
c h en a l en das strahlend e te 1 eb t 1 euc6 £ e t 4 4T L Er
’
i n d er kl
e tisch en th o o i e 4 6 6 —4 6 8
My l g
Gewi chae iu E u .
g ell e n d 4 64 - 4 6 7 A us d e m L i ch
. tm i ch o mm t d er Pfl an«
k
z enwu hsh m im rü h in F
z ur Erd e u nd l g ehrt i m i nter k W
d ahin z urü c 4 6 7 — 4 7 2 D ie E e ( e e en) stel en d ie Bit!
k . lb S l l
te n h er , od er M en se st Pflanz enleib ans 4 7 2 - 4 82 lb Pro .
Ho ld a u nd die 6 W
2 4 — 64 1 ied er von drei $ chickssh . L
j g
rm fi a u en , w el ch e si ch a n di e o nnen i ed er 5 4 No 6 anschli e S l . . .
A D i e H ö r n e n al s Ws e s e r i r s u e u 6 4 1 — 6 7 6 nter U
'
. .
en
6 7 2 —6 74 ; und von den indi schen M 6 74 6 7 6 . .
B
. D ie Kö r n e n
i s G öt t i n ne n d e s
s o d e s, d er O s T
b
u r t u nd d e r e i r a t 6 76 —6 9 4 H
Aus d er char d er . S
Wasserfrsnen trat m nl chst die Göttin der d u n e n , ver k l
derb enscinwsugern Gewitter woike sis tötend e reu h er v o r F .
ötend e 6 7 6 —6 84
.
d er H
eirat Dreizah d er R öm en 6 9 4 6 9 4
. l . .
C . D i e Kö r n e n s i s U r te i i e r i n n e n e i m G ö t te r g e b
r i c h t 6 9 4 —6 0 1 1 11 spl terer eit die . elto rdnun nach Z W g
d em usterM mens& ii cher S tu ts und Rech tsv erhl ltnisse
g e d s ch t G ö tterger
.i c h t 6 9 4 — 697 Die Körnen rteile . U
rinnen em Göttergu ich t 6 9 8— 6 0 2 .
D . 1 D 1 11 H ö r ne n sis G ö t ti n n e n d er d re i ge te i i t eu
. Z e it
_ _
6 0 2 —6 06 .
rr .
A
. Al s G öt t i nne n d e r d r e i g e te i i ten Z eit 606 . 6 07 .
B
. D i e S c h i e k s s l s g ö tt t i u ne u sis U r t e i i e r i nn e u em
G ö tt e r g e r i c h t 6 0 7 —6 09 .
C D i e S c h i c k s s i sj u n g tr s u e u s i s G ö tt i n n e n d e s T o
'
.
d e s, d e r G e u rt u nd d e r b e i r a t 80 9 — 6 87 F or H .
göttin —6 1 6
Nömssp6r , die weißen
61 1 . oc e eu d eu Fl k
Ni geln ei ch en d er mi t Z
ra en in d en T od d s h iurei K ll
1send eu Schicks slsgöttinnen 6 1 6 - 6 2 9
'
erwand ter o s . V V lk
gls ub e von d e n N i gei n 6 2 9 — 6 81 D ie Sch i cksslsgött in .
D i e S c h i e k s s i s g ö t t i n u e n s i s Ws n e r i r s n e n 6 87
'
b
Ein ette 6 44 - 6 4 7 Die 8ehicksslsgöttinnen . asser W
lrs ueu 6 4 7 — 6 6 6 i ed er von d en tö tend en chic sa e
. L S k l .
j g
un fie ueu und w e iß en ei ern = W asserfreue n 6 W b
6 6 — 66 1 .
Bin s 6 6 1 —6 6 4
k reu onne ( o e) in Ver ind un
. F S mi t S l b g
den S ch ickss lsgöttinneu 6 6 4 Baum der S chi ckss lsgöttin .
si tz 6 74
676 G o d ene
. ette von
. l K
lei cher Bestimmung in d eu t g
sch en Sg
e en 6 7 6 ; in K
ind er i ed ern 6 7 7 - 6 81 : in Segena l
6 82 ; in Beob tsge b rl u ch m 6 84 6 86 Hoch zei b se ii 6 86 Bu nt . . . .
m
b m d 6 86 Go denes
. l
i egen and 6 87 , W b
ommt aus E n g e i i s n d k
6 87 - 6 89 K
ind im Brunnen d er Hoid s mit o d enem Band um
. gl
w u n d eu 6 89 6 9 0 Dieser di ent daz u di e er ind un z wische n ee e
. . V b g S l
u n d Körpe r z u festi en 6 9 0 g K
örper ann iehb sres Gewand (hamr,
.
. b .
. .
S c h l 7 0 9 - 7 86
u s s Heuptergeb nisse d er anzen ntersu ch un
. g U g
1 ) N s tn r d er Seele 7 0 9. 2 ) ee en S l
El e , El ementarge istaer b .
8) m u nd fer 7 2 2 Op
7 2 6 4 ) G öttinn en .
)
1 D i es e U e b ere insti mmun
g i l g
e t so auf d er Ha n d , d a ss s ie e re i ts v o n b
l
fii h r en F o r s c h e r n , we ch e nur W g
eni es v on I
nd ra und s uch d ieses nur aus
p l g I
der s ä te re n M y t h o o ie der nd er wuss ten , e r annt ist k Ich nenn e
. este n W
p
d or , N o o r d s c h e My l g
th o o ie S 4 7 7 .
( in d e n n i e uw e W k
er en v an d e as t M
sd u
pp ji d e r N e e d erlnu dsche Le tte rknnd e te eLy d en c h S
rad er (G e m .
My l
th o o g i e S 1 4 7 , Anm
. . g
neu e rdin s Leo Z e i ts chr . D Myth I, 6 2 ; L e o,
. .
su ch t .
2
r u ng h e rv o r
, w e lch e i hm d e n Hi mm e l Bil ski rn i r z ur W ob
nu ng gie b t e in W o r t d as nach Fi nn M agnussen „d e n Stu rm
,
d a s g r ö i s t e v o n al l e n G e b äu d e n, d i e j e g e m ac h t
'
L a n Ind i h Ai t rth
sse , sc e c u msk®d e l , 7 6 6 .
21 Mann i i i 86 ; IV 89 , ,
.
3) L t 81 31 1 80 6
os . 1. .
l
„ d as B au e , d as v or d em D
onne r h e riii ufl
"
d er B i tz rico a rich wörter
. l . Ag l Sp
1 62 9 . II , 9 2 11 .
3
-
nest u ns s t i e r r ossereich e Heer d en aus
“
Hie v on h ei ßt
er ö d a l1 , K n t snder E r fü llt d ie aus et rocknet en E nt e r
g
g _
_
.
7 ) Sm . B e n fey I 6, 2 , 4 , 8
. .
8) ßg
i v . L a n gl o is eser v i ect I, h 1 1 ,
. . . .
i rdisch en Kuh d ie „D en K üh eu , d ie n o ch nicht
e kalbt h atte n , h e i ßt es in e i nem and e rn H y mnus an Ia
“
g
d ra, „sch warz en wi e r ot en ge h st d u we iise Au s
'
sp e i se nicht m i nd e r
g o th D . G G V U S m ? f? ,
al tn d ögg r,
a
ge d eä v ,
ah d to u wi . . .
,
g
1 ) Bi v Rosen XXX, 1 1 . .
8) Rig v Rosen V, 6 . .
g
4 ) Bi v R ose n L IV, 7. .
6 ) Bei Wb e er Ind
1 , 82 7 . St
Ge stütz t wir d seine
u dien ns icht d u rch . A
l
d as ai ts ch wed d öggj s ae tare h re 81 8 au s d au ggiu , g t I D AG G VJAN , d as ob .
g
i ch d es Vo cai is mus we en nich t mit J G rimm ( i h th on e nach au s e fal ene n . Dp g g l
Co nsonm ten 2 2 1 ) z u g t d ad dj an ans d andj au ste en kann oh . ieses o rt ll . D W
l
musste d tsch wed d eggj a au ten ; g t d au d dj au , worauf d öggj a führen wiird e,
. ob .
p l gl
ist s rach ich unm ö ich (vgl al tn v eggr = VAN (fl 8, N eggj a = T VANGJA . . .
ANDJ) D ie S ansk r
. ed i a ents rich t se h r. M l uti mi t unte rb i ieb ener p b g
Lau tv orseh ieb ung d er ermanis ch en z B g bandh b inde n , budhns . nd . .
b g
un z ur T
ennis ausfüh rte i rri s tel t uhn s. a 0 g
nd d an , s tar er See l K . . . . k k
neb e i , z u d öb s Es eh ö t z u el ta
.
r g
b o a au s 7u ka, dno taage oal igo . k
(Vgi
] . .
. p
d ras b e , el ta d ro , s ag e lta ok, an ai tu i c k) u nd se tz t e ine S anskri twurz ei
. l g .
gl b p k V
_
( pi i i i
“
S pp
ist di e i e bAG G VU S ? ) AG G VJ
] e lta
b e r v entas ege i id us , age ps vsn . y .
sch er V ersch ie u n b g
G ramm 1 ’ 4 7 9 J G ri mm . i h th on e na ch aus efa l enen
. . Dp g g l
Consou s nteu 2 0 1 ) s ch wed tö regels ti o , d i n t6 e , . ] 11 6 1 ( 6 i, 11 6 1, str öi . hol . v gl .
stre ich t )
l
. D ahe r h ei ßen in H olstei n d ie H ex en d a u
s t r i k e r ( T au ab stre ifer ) Wenns M ai mo rgens getau t hat,
.
j edes m al ei nen L öflel ins F ass, i nde m sie d abe i sp rach : „fit
'
d K h d i
'
i) My 1 h CLDL 1 1 1 8
'
westt
aus . A g
nze i er 1 81 0 , 6 8 fgg .
. . . .
4) Kuh n , hi l r kisehe Sa en 81 6 g . K
u h n, Nord d S ag 87 9 880 G reu z
. . .
.
»
bo ten 1 86 6 S 886 . . g g
In e ini en G e e nd en d er A tmar l k
he ißt d e r , d essen
Pfe rd z uerst zu r W
e id e k
o mmt, T a u s c h i e p p e r . K
uhn , Mä rk 811 5 81 7 . . .
6
k e u u nd b r i n g m i r sch malz , m i l i c h u nd m o l k e n “
.
b
D ass a er in d er hat e n e T j A
uffassu n di e urs rün iche war , z e i en e in g p gl g
p aar we ite r unte n s nzu fii hre nd e Geb rüu ch e
( s S In ran re ich ( Cha . . F k .
rente
) i b
s t d er G e rau ch d es T aus b stre ifens e enfa s rationai isti sch mi t d er b ll
nah e i e end enl g ors tel un V
ver un d en , l g b
d ass d er T au d eu Pfinnz enre ich tum
mehrt . W
e nn man a m e r s t e n M a i in a e r rüh e h in eh t u nd e in tü c ll F g S k
L ei nwand in d en T au d er iese d es Nach arn tau ch t , W
e ommt man d o p b b k v
p ei t so v ie l
He u als so ns t und d er Nach ar ehä t ni ch ts De ore m th es b b l . N y
co u tu mes e t trad i tions d es rov in ces d e rance 1 6 8 p F .
8) V ll
i e eich t d er o nne , wi e enz e me int S
Pfei flers G e rmania I, 7 9
’
M l . .
b
Gu nd ermann ( od en terrestr is) w ar we e n i h rer dem B itz l h ni icb en ar e g l F b
s S 2 Anm 6 Th uns r h ei i (M t ° 1 1 6 2 ) und w ird d es h a
. . . . lg se ine m Boyh . lb
ten, d em K bl
o o d , d ar erei ch t g
S ie iete eu ch D o n n e r r e b e B e i m e r s t e n
. b .
B l au e, bl aue W o l k e n !
M a r i a hat g e m o l k e n
S i e b e n Kü h in e ine m St all ,
’
J u ngfer K a t h a r i n a
Vi ell ei c h t i s t au ch d as old enb urgiscbe Reg enli e d
E t r ä g e n t m e l k nu stüten
D e m b 0 ren op d e snii te n ) "
st£n alö s a b r ö
g , i nge n m an i d e tta l and d e nne köen m öta
nisc h en A b e r g la u b s n : D e
’
p ’ ’
eu r, q u uu e v ach e q u 0 n v ieu t d ach e te r n ai t req u
'
st 31 is nais sa u c e d e la q
ueu e ains i , q u e d ans le v ase o i1 o u d o it 111 trai re
p our le p re m i é re fo is De . N
ore m th es co u tu mes 2 7 0 y e nd as : enn . Eb . W
man Ml k
i ch v e rk au ft , o de r vers ch en t , wirft man v orh er e twas S a z h ine in, l
um di e Ku h , v o n we cher sie l
o mm t , k
v or Z aub emien z u s ch ütz en u ch . A
bin d e t ma n d e r Ku h e twas alz nu d ie S
örner De ore 2 6 6 H . N .
Z l
ah 7 is t au c h m thisch Wir ommen au f d iese s ied z urüc
y . k L k .
b
4 ) M an v g l o en 8 8 die Vé d ens teile r o m u nau fh altmmen au f d e r h imm
. . L
fische n W o l k e nk ti h e Als O chsenname wird Skü ds kapttrm C 7 6 811 E 6 87
. . . .
% g g
_
)
'
enannt .
8
1) Myth .
’
4 6 8 R usswurm E ib oio lke
.
, 2 6 8 5 882 , 6 6 h ie e D ans ke
'
II . . . T l
foi kesagn 1 84 8 s 2 6 2 5 5 2 5 7 . Ey rby ggj u aga
. . se Bitscb ing , we
. .
.
S g
a en N
i ed ersachse ns I, 4 7 uh n , Hsgens G er mania
.
, 9 K
7 B rand , P o « IX .
q
puiar anti u i ti es , 81 8 i a
III G rimm, risch e E i fenmä hrch eu
. X I I XLV I C X . .
Aus i risc hen Heil igeui e gend en weist d en Eifstiu nach f, Z e itschr d eu t W ol .
sch e My h
t I, 86 8 [g
. .
I
8) r isch e Elfenmllb rch eu
y
4 ) Pa s , Nors e a a 8 89 k Sg 42 S agab ibi ioth ek , ü ers v
. . . ach mann b . . L
Z l
I, 2 7 4 1 „ uwe i en b e i re nh em e tter tre i t H ul ds W b
anze Hee rd eu sch warz g
gr auer K ü e u nd Sob s te in di e
h ä er , w ie
d
'
“
i mroc , Wland u ch d er d eu t S k H b
schen My h
t 2 4 8,
. erei ts rich ti b e mer t „ o ffe n a r v o m g b k i nd e a te b W g j g
Be g n e w o i k n
e
“
.
6) S teffen , M
ärch en und a en d es u em ur er Sgand es S 1 0 6 L x b g L
Dy . .
wander t ei n S ee in
Gestalt eines grauen Rind es d urch die
Luft au s se in e r fr ü h eren Heimat ) M ai s, e ine j unge Frau,
f
.
S e cL II C ap I
p en o d. 1 V . . .
5 1 8
2 ) D as I nl an d , e ine Woch enschrift fii r L iv Ehst u nd ur and s G eK l
g p
schich te, G e o r a h i e , S t k
atisti u nd L iteratur D. p
or at 1 84 7 No 48 S 1 02 1
. . . . .
1 ) Neuss 11 . a. O . 2 82 , 1 8 .
2) Kreu tz w ai d uu d N euss ,
Mythi s ch e u nd mag isch e L ied er d e r Eh
s ten 1 16 .
8) Di es wird
d ad u rch ez e u t, d ass die meis te n finniüch en Bene n
11 . 9 . b g
nu ugen fiir d e s Rind fl eh aus d em sm anisch en e nt e h nt sind er i tina O l . V g . .
F i nn ehstn . ür b os . b g
ed eu tete urs rün b
ich , w ie noch h eu te das a ische p gl l pp
k
h er e , R ennthi er .
p S . . . .
K b g
als O
ch sen sch lacb tete Ae hnlich erz ähl t Pro cop d e e a G o thico
. b ll
v on d en slawisch en S loveneu un d Anttm : 19 1 0 7 p i r yni y r o w c «a r e a
° '
7u
; c d qy ov
qy ov a nei v r wr x 1s oov 1 6 7 0 1 ! «n o r r ny l i; o uacr u vm x ai 0 1
g g £
1
lg
o vaw a r ßo a ; xai i rgsi a a n a r ra .
9) M yth .
‘
cm . 9 9 9 .
11
unter di e S ch w ell e e le t h at E ch it d nn
g g s s re a .
19 . Ekei b
e d eu te t S l
tah , das sch neid end e W rkz e g G tere ist hier das
e u . s
2) W lf o , B e i tr ä g
e z ur deu tschen Myth . I, 2 1 9 , 2 0 6 .
3) M l i tte i u n g P m eh les .
4) My h t ‘
C L V H L 1 09 8
. .
6) N eu e P re u ß Prnvineialb l V I
. . II , 1 90 . T e ttau und Temme , P reu ß .
Segen 2 6 8 .
6) K u h n, Bi S agen 880 N o 6
r k. .
, .
7) T e mm e , Sa gen d er Al tmar k 86 .
9 w a r. B e i tr ä g
e 1 2 1 9, 2 0 5
. .
12
Sagen 880 , 2 0 .
8) W o l f Bei tr I 2 2 0 2 2 4
, .
, . .
4) N tes and q e i I 84 9
o u r es , .
6) Ki rchner Th ö D nn k il
, rs o er e nach Ni elsso n, S kand inav . urinvnneru e .
, 1 02 5 2 99
. .II . . .
7 ) Be i L b
ie re ch t, Gu vs si ns v on i ur S 2 4 8, 2 96 T lb y . .
8) H
i er ist d as W
o rt, w orauf es v orz ü ich an o mm t, aus e asse n , w e i gl k gl l
d er Verfasser, d er d en Ab er gis ube n s is v erd er i ch be kl m;1 fi, di e G e e e nh ei t bl lg
b ll
a sch neid e n wi , ih n nnchz uu h meu .
etsu
wohnh ei ten S 86 . .
13
1) Kre u tz w al d -B o e cler a
. O . 117 .
Berolini 1 9 5 1 p 1.1 . s . .
8) tMy h ‘
O K I] , 1 0 8
. .
4) tMy h ‘
77 8
. Z ei tschr r D t.
, 1 06 . . . M y h III . .
6) Z e i ts c h r D . t . My h .
6 ) Z e i tsc h r D .
M t , 82 7
. y h II . .
7 ) Z e its c h r f I) . th , II, 80 8
. er i . My
noch : Am Himmel fahrtstage . V g .
-
.
8) Zei tsc h r r D . t . . My h .
9) thMy ’
. 1 6 7 Wiih Mlflier , td e u ts ch9 R e i i on 2 4 9
. uhn , E u
. Al lg . K
Germa n i a V I I , 4 3 1 °
X C V , 7 04 I
&
1 0) .
1) W t Z i
o es e ,
e tsc h r f D t , 8.6 . . My h II
. .
2) o T bl
er, App enz eilisch e r S pm ch s ch atz , 2 81 erg t ‘
C ,
. V l My h
. . X VIII
7 68 . Z ei ts chr D . t , . My h IV
4 7, 8 . .
8) t My h
‘
“, 6 2 9
. XC o f, Be itr Wl I, 2 82 2 88
. . . .
6 ) R ns3 w nrm, a O 5 8 6 4 , 6 8 .2 1 8 . . . . .
7) Wl
o f, Be i tr I, 7 9 . uh n , a ens Ge rmania VII, 4 80
. K H g
Altno rd . .
y l
h ei fst e r re nir, eng ro w antree In E n and ri ef man eh ema s d en B i tz an :
. . gl l l
stri e e i m , stri e r o w a n , k k
not th e o a k a ne lo .
l
E in and erma word en als d ie d rei h ei i en Bä ume ( Th u m ) , di e nu n ni ch t lg
b
a hauen sol] , genannt
th e n i k , th e n ah , th e e l m t r e e ,
th e are h an in
’
a thre ey g g .
b p op
Ch am ers y l S
rh mes of cot and p 4 8 „R o w a n c r o s s a ove th e d o o r
. .
“
. b
l gg Hx
h i ft e en e en, d i b
öse E e , h unars eind e Th e
. . lb T supersfit of S c otl F . p op . . .
Ed inb 1 82 8. . l k
B ac l nggie , m mer h ead , I
t o n t r e e nn d r e d — th r e a d ,
p u t h c witch es to th e ir s end p .
C b
h am er: rhp op 84 . A
uch i m Nord en schr ei t man
. . eson d e rs so ch en Vo b b l
15
ren B au e rn s agt d e r Hi rt e in L i ed h e r w o ri n S t P e t r u s .
,
Mittwo ch s , d i a m V o r a b e n d ) d e s h e i l i g e n D o n
. .
‘
an eb u nd e n w e r d e n w il n st i n K ft v li t a ch
g , e e s so s e e r a er e r , u
k
M i e 11 , 5
. 86 4 , 1 0 . S 219
A fz e l ius S agoh ä fd e r
. 19 . Vgl . .
1) A u ch d ie i c h e w ar E
h u nar h e i ig ; s T
Be itr I, 6 7 6 8 l . . . .
S m b
W ö r te r u c h 1 , 7 0 6 h e iß t J u d a s ö r d e r au f Holland erb äumen
.
"fln de S c w m m h a .
P
8) anz e r , B e i tr 4 1 , 46 46 E in II
anz ents re ch end e r G e rau ch
. . . g p b
u m eine m i h nli c b e n ied e is t 2 8 11 D t L
8 2 7 aus Nied eröste r . . . My h IV . . .
l
5 ) Wo f, B e i “ I; 2 2 1 1 2 4 1 .
6) W l
o f, B e i tn I » 2 2 81 82 9 0
16
1 ) Ze itschr .D t
. My h
I, 2 88, 84
. .
2) K N
uh n, ord d eu tsc he Sngeu Ge br 86 7 87 1. . . .
y h ol
8) L ex m t . 6 80. .
4) My h X C
t ‘
.
, 6 67 .
6 ) M itU b
nre ch t e z i eh t S
imroc , Hand u ch d er k eutsch en b
th o o ie D My l g
S 82 0 d as
. T au f Tyr , d a dassel e e in b lofses bm o (si num) d ns Hmm Sy b l g
A gb b
men eich w ‚ nich t d e n nfan s u chsta e n d es G ötternamens, d ie R une Ty r T
weleh e T o d e u z e i c h e n war (Mülle nh o fl , Z ur R nnenlehr e 86 ) ed eu ten s b oll .
Vgl . W l
o f b ei H p
ou t, Ze i ts ch r f eu tsc h Al terth
. . D ,
628 . . VII .
ver mehr en Um
vi el B utter z u erl angen , l egt die He x e
eine n r o t e n L a p p e n unter d as B utt erfass d en sie v o m
,
1) W lfo ,
l
N i e d e r ä n dis ch e S agen 4 89 . No 4 0 8. .
2 ) Ba d er , Ba d i s c h e a en 9 6 S g
1 0 7 Z e its chr d es erei ns für h es
. No . . . V
ä ehe Gesch ich te u n d l tertu ms u nd e A
1 86 4 87 1 k
o f, Be i tr I, 2 2 7 VI . . W l . .
31 8 . Vgl
au ch F r ö h l e ‚ H an sagen S 6 2 fgg
. . .
8) t My h
‘ V, 1 0 01
. CLI , 1 1 22 Ze itsch r. D CL IX
t , 80 , 2 8 . . . My h III . .
mm A rchi v fü r Ku n d e
R ufelnnd s I 1 84 4 6 2 7 . .
k
4 ) D ie d eu ts c h en V ol sfeste, Volksgeb ritnch e un d Volksgianb e I, 89 .
6) M
i tte i un l g
d e r F rau Nnthmnnn in a erstad t H lb .
6 ) R ot es un d q u e r i es III 1 86 1 S 6 6 . . .
B) My h
t ‘
G L IL 9 7 1
.
. S
tatt d es Vogelb eorh anms tre ten mitunte r auch
finden Baumar ten e i n renger. Sp
i ch t im g
a eus maleficarnm p 11 M ll q uneet . . .
d it! 11 11 1 1 Remsfinnß i n S
c h wa en werd en un ! d em b isthaufen vor d em Ku h M
2
18
s ort
een, Stamme ei nes V ogel
w enn d as Stofsholz aus de m
be erb au ms ge macht ist N i mmt man d azu and eres Holz,
so k ann man sich er se in , ni emal s B u tt e r z u b ek o mmen
Bw rleiu @
hleinswe ise tr äget u nd d essen Blätter kl e i n
si nd , sonste n so r b us t e rmi nali s, Ebe res chhanm,
st a ll und K1
1 6 e r s t a l l Maib üsch e von Bir en, v or d em ferd esta d a e en k P ll gg
T annen am erstm Mai ge pflanz t _
S G ü te r Bmgnr 1 798 S 1 2 1
. . In VI . . .
wi e w eit au ch d ie Bi r e k T
h un ar geweih t w ar , wa e i ch noch ni ch t z u u nter g
sc h e i d en g
Bed eu tun en “ ist, d ass fas t a e ish er für d en usammenh an d es
. ll b Z g
gl g
R i n d v i e h s mit T h nnar e tend emach ten Geb rü nch e am e r s t e n o d er z w e i
te n M
aita g
sta tth a e n , z n b
a u r is , w ann d e r Knku k W lp g h u nars h e i i e s T lg
T ier z u ers t ersch eint , 8 Z eitsch r D . t III, 2 1 1 89 6 . . My h
ch on P röh l e . . . S
su chte z u erweisen , d ass d e r W a l p u r g i s t a g h u n ar h e i i w ar De T l g .
im nördl u ro a . E p i ta Vgl V S
ancti El ig i i Null ns d iem ov is a s u e
. . J bq
M j
Heati vi tnti b ns sanctis nee i n a a nee u o tem o re o hse rvi t ( R öss i g ,
°
ll p ter Al
ul mer d er eu ts ch en, D g
eini e n Ge h rltnch en tri tt d er imme fah r t » H l
tag o d er Pfings ttag als ch rist ich e er e u n l V lg g
d e s Maitag es au f Man v er i . g .
M
z u K
r e n t a in d en Jü b erg , 11 1 1 1 ai M bl
u m e n z u su che n iese w er d en m i t . D
k
D o n n e r r a u t (sed u n1 te le r>hi u m) z u Kr onen e d ach te n u nd am Büh n au f g .
l
D ie Bursch e , we ch e in d er Pd eg nitz m it d er T a u s c h l e i t e , s o en 8 5 ,
'
. b .
S b
ch wa e n z we i Blu menkrl nz e v on d en w eilsen und r o t e n Mw sö h rle in ( anr i
'
Man e te di ese lg K K ll
‘
„Q ue ie D
n l e s sa u r e e t sainete Bri d a “
D ann a en d ie ü h e re i c h ich e
. gb K l
l . é gl
Mi ch L es van i es d es u enou i es, cinq u ié me ourn e , cha itre q ll Be i j é p VI .
d en W
end en in d er aus i tz L gl
i t es für sc häd i ch , am Walpnrgistage v on d e r l
Vieh nutz nng z u ver au fen D as k V
i eh wurd e d ad u rch d er Be h e x u n nasg a
. g
se tz t . au t u ndH p ch ma er, o S
s i ed e r , l V lk l
2 6 9 Is t dieser G au e v o n d e n II . l b
Deu tsch en ent ehn t ? l
1 ) L ex Myth l . o . 89 7
2 ) Kieatru p in Nordnehleewig Müllenh ofl , Schles wigholstoini ech e .
‘
Sag en
S 2 2 4 , No 80 6
. . .
fest . In W es t ph al e n schneid et
H irt am e r s t e n M a i d er
dasj eni g e V o g e l b e e r b 6 u m c h e n ( Q u i e k e , age vice ), .
Q a i e h , q ui ck , q u i ck !
b r enlr m iä lke in d en striek ( Zitz e d es E u t er s) .
de s äp ee en d en biärken,
en n äm e n kri tt d e stiärken .
q u i e k, q u ick u i ek,
q ,
h r e n k m i 6 1 k e e n d e n s tr i e k
'
im n äm en d er u iliken G raiten,
( G o l tb l au m e) sa s tu haite n .
q u i c k ,
q u ick ,
q u ie k,
b re a k m i älke en d en stri ck
In hessi sch e n H e x enprocess acten b ek enn t e ine Frau 1 6 96
‚ W enn s i e a u f d e n Walb u r t
g g
s a e i nes u ac h b am k u e mit
ein habe
“
si e
'
‘
hm
t e B au m e di e R ute w ar , wir d nicht gesagt W enn
in Schw ed e n d as J ungvie h N a m e n b e k omm t , erh ält e s,
i
s e in We s tp h al en , d rei Schläge mit ei nem Z weige d es
1) W o e s te, V o l kmw nefer nngen au s d er Grafsch aft Mark 8 . 26 . Z eitsch r .
D l . yth . II , 86 .
Ze its c h r D . t , 7 2 In
. d My h II
e r N o.rm an di e s c
.h ä t m an di e lg
um si e m il c h r € i cb z u mach en, d reima mit d e r e enfa s lh unar e we ih b ll T g
3ta Ha s e l g e r t e ( Z e i tschr f D t , 1 0.4 ) au
. f d
. i My h III
e e ite. D e Nora S .
y
m t h e s c c m ditious 2 7 0 .
20
d em V i eh
tgegengi ng, ein kl e ines Stöckch en u nt er ih rer
en
Sch ürz e st ach elte mit d em Stöckch en die Kuh und sp rach
,
1 ) Dy h ec k, R u n 1 84 6 S 6 8 . .
aus d er Z
e itsch rift I l
n and 1 887 No 4 2 S 7 04 nu , ohne Näh eres d arü e r . . b
b e iz u b ing n
r e .
8) Kreu tz w ald
Doed at 1 1 6 .
4) A
rnd t, R e ise d urch S
ch we d en 11 1 , 2 88 D ass d ie Finncnvölk er diese .
l g
G eb rüu ch e e n t e h n t e n , eh t aus d em Umstand e h erv or, d ass ihnen ni ch t al
le in d as B i n d v i e h , so nd er n au ch d er V o
g e l h e e r h a u m erst i n ih rer n e nen
p
euro äisch en H
e imat , i n d er Nach h arsc h afl d er chwed en , e annt wu rd e S b k .
D esh a lb e rb orgte n d ie a L pp
en v o n d en o rmanne n m : N
d en Voge lb ee rh anrn
das Wort r a u d n ai m re nir . 8 y
ietrich b ei . D
öfer , Z e f \ Vi s sons ch
. H . . .
d Sp r III , 87
. . In . F l l
inn and fre i ich trä t d e r Baum e inen einh e i m isch e n g
N p l
amen ih ava, p lj
ih a a ; eh stn pihl ap u , p ih lakas, p ih 1aka-pu, p ihlikas ; u n ar
. g .
b k y
er e n e- fa ieser
. D N
ame h atte j
ed och wah rsch ein ich u rs rün i ch d ie a ll l p gl
g emeinere Bed e utun g a
B u m D ie Ny p
m h e d ee Vogelbeerh au rns h e iß t in d e r
.
Kl l
a ev a a R 82 , 2 7 P i hh ntar
.
j , das e i ne äd ch en ( ieni kl M
i ) S i e w i rd p pl k a .
2) Eb
end as . 89 0 .
3) W orms .
R ussw urm, Z eitschr f D th III, 86 0 u ch die se s Rät . . . My . . A
1 el h a e n b
d ie E hs te n i n ih re Sp
rach e mit hi nü be rgen omme n : „ Ü lle i 1u a p il h l
he as lg
“
ü er a e b ll W l
e t e in E bemsoh b au m , d i d er R e en ogen G u tslefl, . . g b .
’
4) irch ner, K
h e re o nn er e i 68 T o f, Be itr D
I, 6 7 k l . W l . .
6 ) Kil . p
S to h ae i o e ra D antisci 1 7 6 8 p 1 2 1 annot C . . .
6) J e ne r, . Wg H
istoria natura is Helv etis e i ari 1 6 80 p 82 0 S ch euchl Tg . .
o
7) W agn er , 11 . a . O .
8) H i t ri
s o a natura is l Hass iae infe ri oris s. tab . 2 2 No . 10 . tab . 2 8 No
. .
1 . 2 . 3 . 4 .
22
gesu nd und m i l c h r e i c h z u
n di L andl eu te d ergl eich en d ur chlöch e rte St ei ne i m S tal l
g e e
L op re h ting
e c aus d em L ecb rain p 9 8 . .
N te nd q
o s a u eries , 68IV .
A rch i v f h e ss is ch e G esc hi ch te u nd
. te rtums und e I, Al k
Ze itschr . D . My
th I, 2 0 2 . .
K an t, H es sis ch e a en Sg
ffen ach 1 84 6 S 9 6
. O b . .
Wl o f, Be itr I, 2 1 9 2 1 6
. . .
fi l s h a t ch k i R h m U m g k h t
wird gan z k n
r a o , a u e n e a e e r
d
.
wird d e r D o n n e r k e d u r ch B e s t r e ich e n m it B u tt er g e e h r t .
m G t i n T e la m a k n M w d n z w i lch
Au f e i n e u r e ,
e eaas , u r e e so e
m i t t l e r e r G r ö fs e au f b e w a h t n d b i f n e re
Stein e v o n r u s a u e u
l ä b i s c h v h t A n j d m D n t g
Zei t a b e r g u er e r . e e o n e r s a s
m i t B t t n d d m F tt D nn w
si e a m F e u e r u e r u a n e r e e a ur .
de n s i e g e t r o c k n e t u n d a u f d e m H o ch s i t z d e s H a u s e s a u f
s
e t e ll t D i e s e a b er gl ä u bi s ch e V e r e h ru n g hi e lt m a n fü r
g .
Od e d e r s e l b e n L a n ds ch a ft z u Q u a ls e t h ,
w u r d e n zw e i D o n
vo ri e n J a h r h u n d er ts in h o h e n Eh re n g e h alt e n M an b e
g
.
w ah r te s i e a u f d e m H o ch s itz , e i n e L a g e gl än z e n d r e i ne s
S tr o h s l a g s t e ts u n t e r i h n en a u sg e b re it e t H äu fi g w u r d e n .
sie in B u t t e r m i l c h g e b ad e t D ie S a lb u n g d e r Gött e r
d D f F fi h d m
'
ei ns t w ä h r e n d es ise no p e ß d t io fr i n e n T e p e l
Ba l d r s i n B a l d r sh a
g a n d er S o g ne b nc h t t r itt,
b re nn t F e u e r .
D ie K ö n i g e s a f se n h e ru m u n d t r an k en z u m Op fe r ,
i nd ess
h
i re F ra u en d as Göt terbild F e u er w ä am
r m t e n (b ö lm iiu
Sy m b o l e n T h ö r s s c h e in t d ie S alb u n g m i t B u t t e r m ilch
ei e n t ü m l i c h z u s e i n
g
.
Wi r b e m e r kt e n s ch o n v o r hi n ,
d a ss d ie E i c h e Th u n a r
d ie M i l c h d e r K u h bl u tig ,
s o m e lkt m an s ie i n d e r Alt
mark d u r c h e i n e n e i c h e n d o
pp, d i e in St ü ck Eich . en.h o lz ,
lich O fl h S i c h i
'
w el c h e s i n e n a tü r e e n u n at o e n u e a n
e g „
er st ch a l b t r a i t so n
, y pm t d i e e
p y ri nn a in a i c h e n l a u b
W E i b ofolke R
, . e vn1 1 86 6 II , 5 . 87 9 S 2 4 9
. .
2 , L e x M ) Ü
.
OL 96 1 ’
.
3 E b
) e n d a & B e i d e n e ten Kl sch e in t d er D onner k il in in m ngem Be
e e e e e
mg zu m S c h g e s tand en z u h a en
a f In d erb e . M ontagn N oire h eißen d i e
m W n S m i tä x t e ( Donnerax te
) ‚ peyros d e c , p i oto Blatte rnstein Man e.
zu sch ü t
nen 0 6 N ot e c o u t u m y
es m thes e t trad iti ons 1 0 8 .
..
4)
9 Fomald ars ög
.
, 86 . II .
K lm M a rk 3.7 9 N o 29
5 ) u . .
.
24
K al be n e i ne b r e n n e n d e K o h l e k r e u z w e i s ü ber ih ren
R ück en u nd u nt er d em B au ch d ur ch Ei nige W e ib e r
l e gen d ie W u rz el d es Kr e u z k r a u t s gro undse l ) in d e n
R a h m , u m d ie Verh ex ung d e r B utt er z u v erh üte n In
Sch wed en macht man am M a i a b e n d Kr euz e auf d ie T ü
re n d es e be nso am O sterheiligab e nd ( för
a n a l l e V i e h s t ä l l e z u W e ih nachte n , O ste rn , P fi n
g
s ten N ach R ühs werd en in Fi nnl and am Kre u z e r
höhungstage ( 3 1 S ept e m ber) die S t a l l t ü r e n u nd die Ku h
.
b e k r e u z t Au f d en F ae ro eern setzt m an z ur Ab we hr v o n
.
2) Playfair b e i Bran d , o ul ar a u t P p ,
ntiq i ti m III 81 8 .
3) Brand , 11 a o 81 8
. . . .
4) Arnd t, R eise in S
ch wed en 11 1 , 2 0 .
6) My thCX
‘
.
,
6 0 E ri . k F
ernow b eakri ve lse ov er Wärmed 269 .
6 ) Ol b g
d en u r o m Gj e ufaerd ellcr Gj enge ngare Kj o bm havn 1 81 8 S 1 1 6 . . .
8) l
Finn and u nd se ine Bew oh ne r .
25
zu d e n K r e i t k r e u z e n u nd l ass en s olch es j ä hr li ch e s G e
zu H au se s o i s t d ie B u tte r w i e d er d a D ie F o rm d es
,
In d e r E i fe l b auen d ie W e ib er am D o n n e r s t a g vor
Fu tunch t d e n s chö nsten B au m im W ald e u m (ia d em ent
S rech en d e n G e b r au ch z u W e il he i m in Sch w ab en is t es e i ne
p
Ei c h e ) v er s t e ig e rn ihn k au fe n fü r d as G eld ein F ässch en
, ,
A w i s k t i d s kr ift 1 86 1 S 3 1 6
1 ) n ti q . .
2 ) Bl w k n e r ßß fl en ich tun g p 4 87 . .
8) Eh re na m t, F A
r i es isc h es rchi v 1 86 4 1 1 , S . 18 14
. .
h en g e z o g e n e n W a g e n d urch s D o rf z u m Wi rtsh au s )
- '
D o nn e r k e i l
G eht aus di ese n G ebräi mhen und abergl äubisch en Mei
nungen , w elch e die D onnemy mhole B e i l , r o t e s T u c h ,
V o g e lb e e rh o lz , E i c h e nh o l z , K r e u z , F e u e r , R o t
k e h l c h e n , R o s e , D o n n e r s t a g u nd nur diese in enge r
V e rbi nd ung mit d em Rindvi eh und d e m Milch reichtu m auf
w e i sen , ein seh r inti mes V e rh ältni s d es G e witte rgotte s z u
d e n R üb e n h er vo r , e in V erh äl tni s , d as in B e z u g au f d ie
i rdi sch en K ü h e als so lch e unb egre itlich bli ebe, so k ann k e in ‘
1 ) Z e itschr D . th 1 , 80 . er My ch ad e, U raulasag e 89
. . V gl S . .
2 ) Verg1 Z ei tsch r
. D th ,. 1 0 4 ia . Wo im ause e in J o
My . III . H
h a n n e s woh nt , so d er ll D
onne r nich t e imch lag en , o d er d och e i ne n S ch a k
d en tun, F k
r anc , D e i mposi ti one no minum 5 2 6 D hi i ü e r, De . . . P l pp M ll
dicto Lu c X , v 2 0
. D ie am oh annis ta
. .
gepflü ckte n J g
rä ute r ( mi ds ummers K
q u es te r g
) h än t man in d e n S tilllen au f, so önnen d ie üh e ni ch t e h e t k K b x
werd e n . A
rnd t, Reise in ch we d en 11 1 , 7 4 S .
k
8) M8nnl ing , D e n wü rd i e C urios itäte n 2 1 1 g
D ie R o se h eiß t we en . g
ihrer Bez ieh un z u g T
h u nar au ch „ d a t i i e ( h ei i e ) d in “
b ll g l g g .
4) K
uh n, 61 6 11 1 Sag 87 7 . er . . V gl
R usswu rm , E1 h o lolke II , 5 86 6 , 1
.
' '
S 2 2 8, Kre u tz w ald u nd
. e u ss , N
th ische un d ma isch e My
ie d er 86 g L .
6 ) Z e itschr f D . th 1 , 2 0 2
. . My . .
6 ) J G rimm, U eh er d ie
. amen d es D onners S 1 7 N . .
27
se l b e n T a g e g e s c h i e h t ( d e m 2 M a i) , a n w e l c h e m .
d i e m e i s t e n s o e b e n n a m h a ft g e m a c h t e n B r ä u c h e
s t a t t h a b e n , u n d dah er d ie hi mmli sch e M ilch ( Re g en o d er
wie d i e M i l c h i m B u t t e r fa s s u mz urühren , u m d e n
Bu t t e r b a u e r n z u s c h a d e n u n d M i l c h z u
Als A m m m lu n ge n d er himmli sch en M ilch , des Regens,
haben d ie Q u el l e n di eselbe Krafl , wie d er T au Einst hat .
Em he M a i b u t te r bes org en “
E r z o g se ine Kl eider aus, gi ng
.
e i n i g e W or te , r ü h r t e m i t d e n H ä n d e n i m W a s
B uch e st an d u nd m i t e i n e m S t o c k im
te Sp äter sah e r sie an d emselb en T age
.
b ei Wo ie ns v o rb e ik a m karnte man d a ,
954
1) Lex .
.
XI V .
S ag S 4 9 1 N o 4 0 6. . . . .
8) M ü ll e n h o fl ,
'
S
a gen 1 08 .
28
P lu
'
T ageb u ch „ M y w if e a w ay d o w n w i th J a n e a n d W H e .
Mrs T urner has tau ght her is the only the world to w ash
.
1 ) K . v. K . E rin VI
1 84 9 S 4 46 D a sich di e Bezi eh un d es Ri nd
, 2 . . . g
vi eh s z u T
h u nar d urch s o re ichlich e eu nisse es tä ti t h at , d ürfte e s Z g l ar b g k
se in g
wes we en d er roß e ‚ g H
irsch äfer ( lneanus cervus ) ne e n d en k amen b N
D o nn e r g u e g , D o n n e r g u g e , D o n n e r u
p p p e au ch d i e Be ne nnun Ei c h g »
ie r , d as d e mse l g T
g l S ll g
'
W e nn d ie H k b
i rten na en wissen w ol en , w ohin si ch ih re l
ü h e v erlau fen h a K
b en, nehm en sie z wei H
örner ( inn ad en ) v om Hi rschkltte r j ege maener
( K l ) in
'
di e H and un d sa en :
„ J eg emmg ne rs h mm 11 11 s ind m i ne M a ? “
D ann ö flne n
'
sie d ie H and u nd
wohin d ie seh e n,
itz e d es re ch te n om e we is t ; d o rt Sp H su
ch en s ie ih re K
üh e . W
oeste , Vo lksü b er lie fem n e n S 6 6
g , 28 . .
2 ) Bd L b
ie re ch t S 2 . . cap X II. .
8) Bei Brand , P p
o ular anti u iti es 1 1 1 , 2 1 8 q .
4 ) Mo rningpost, May 2 11 1 7 9 1 .
In Edinb u r gh ge ht man am M aimor gen au f A rth urs S eat,
um d en T a u z u sammel n D e a w hitte r = d ewbeate r one,
„
who has l ar g e fe e t, or who turns his toes ou t , so th at he
bmshes th e d e w o f the grass in walkin g In G roningen,
im Z ütph e ns c h en T eil v on G eld e rl and u nd in S ü dh oll and
versamm e lt ich im Mai o d er am Mor gen d es e rsten
m an s
1 0 11 1 67 3 e r s c h i ene n z m berkundi e W ei h er v o r S o n n e n
g
s nf s n i m bl o ß en Hemd u nd bl o ßen H aar u nd schö f
g g p
1en den T a u aus Z u w elch em Z weck e die s ges ch ah ,
ent eht u ns U n t e r d en Sl av en b eg e be n si ch d ie W e ibe r
g .
2 ) Olu m b u a, E di n b g J
ur h ourna , ri l Ap l
1 84 2 No 6 86 . . .
3)Ak c er m an n , Wl
i tsh ire gl ossar h ei y
u hn , K
ord d e u tsch e N a en 6 1 2 S g .
“ gg e kö r , sc h w e d .d o p p s k ö , Tnusch nh b
e d eu tet di e S
ch w ertsch eid e , d ie
Rfl Im: v on d e r h e ils am en K
raft d es T aunh streifens fti r d en ensch en nu M
ü ißelbar anf d ns R i n d v i e h zurü c k
D er Frühi ingsanfeng, wenn d ie Ku h z u
.
6) Ha nni Sla,
v. M yth ol 2 9 4 . . Ö.p1owic im Hespems 1 9 2 0 p 1 9 . .
30
meisthau (w e l c h e e t l i c h a u s d e m P a r a d i e s e h e r z u
r ü h r en v e rme y u en) D ie soll m an , w enn die N a cht
.
zu v or kl ar u nd h ell e gewesen, in s u b t i l e n T ü c h e r n o d e r
L e i n w a n d a u ffa n g e n , b eso nd erlich auf d en guten Kräu
te rn u nd G etreid ig od e r We itz en, weil es im Sch oss en no ch
‘
steh et , d ass m a n d i e T ü c h e r d r ü b e r h e r z i e h e u n d
i n i r d e n e o d e r g l ä s e r n e G e fä l s a u fs w i n d e , w e l
'
c h e u b e r d as J a h r z u b e h a l t e n s i n d Di eser T au .
8) Ly
ncher, H
essi s ch e Sg
a en S 2 4 8 No 82 9 . . . .
. y
4 ) L ex m th 6 7 2 . . v gl
1 0 88 . .
6) N
ote s and q
u eries 1 1 , 4 7 4 .
31
E l im r d r ö t s c hj a g e n , T r i l p e t r i t s c h
‚ R o s a m u c k e n a
j g e n
“
U m N e uj ah r w i r d ein
t re i ben w ollten .
Eimer Was
e n vo m Ku
u nut e in
'
Kimi
u. a. 0 . 2 60, 7 0 .
32
né ri au t r o r i e x o i i e n d o e xpo nat in a n i s ti ti n
p ,
u
p er s o e
1 ) Z e i tschr . r D
. . Myth III .
, 2 78.
2 ) E hendu . III , 2 46 .
8) Panz e r , g
Bei tra 11 , 80 1 B1 a h ed eutet Gos ehwuist . b . Das G e h is t
d ie auch G e c k o e s od er S c h l n g enannte ran h e i t g K k .
4 ) De N
ore , C
ou tumes m th es e t tmd itions 2 6 2 y .
6 ) De N
ore , a a O 2 81 . . . .
6 ) D e Nore, a 1 27 . .
33
Juctus fo r e , i m a l c u l a e a ne atti n
ut ti ne ae aliave an
gm t au t c o r r o d a n t L i e b r e cht b r i ngt au ch e i ne St e ll e
stand so i s t
,
e s i m h öch st en G rad e w ah rsch e i nlich , d ass
1 ) Ti t . Th i m T i té d
de p
eu p m
titi °n e t ti h e tc. No 7 . . e , ra es su ers s c.
1 32 B i L i b ec h t G w a i n
. e T lb y S 2 80 D n Z amm nh ang d i
e r ,
e s s v on i ur . . e us e e
’
ö
’
S p titi n
u ers it d o h in lä t t n m R m k nj ng n igt d i
o ru er v r er u er e vo o ss uc e e ze e
1 n
1 h ti g n M d i i n n h gangb a B n nn g inig A t n d
u se rer eu e Ha te c oc re e e un e er r e es u
= hl
u ec m m a i t i nth m ap iti t i n a ; man nt h i
cad t ti s, ex a e a c s, s e u e rsc e e
g a es p e
u r aoe a, ti ne a amiantnom , favosa, i upina u s W
m m nnla t.a, fu r f ti ne a D ie . . .
*
a Name find e t a u c h o h n e d ie y th o o i e se ine Er äru n i n d er Aeh ul ich M l g kl g
bg l
m1 emer a e e g te n u n d v ertm 0 kneten Mottenh au t mit d em ah ge tr o ckneten
'
[:a g g
d e s E m t h e m s , d o c h darf efra t w erd en, o b e r ni ch t, in h oh es A1
k
9 6 1 1 11 zu rü c r ei c h en d
,
a u f d l b
en G au en an d ie Veru rsach u u g d e r Krankh e i
l
7 3 . zuma d er H a u t k r a n k h e i te n, d urch E lb
e in Inse cte ng9 5 tal t zur ü c eh e kg .
Le hreeht G m aszi u s v T i u r S 6 7
,
lb y L b
ie rech t, Hag9 n9 G erman ia
. I , 87 8 VI I . . .
8) L i b m h t G w a ins a a 0
e c ,
N ach ein A nme k ng Thomas Moo
e s . . . er r u
3 zu La);
'
4) E w i d k i n s w e gs r fä lli g in d as b im M a i f s t in i nigen G
e es zu se , s e e e e
a m nt i h n n u g h n
er ta n en d u n d e i n B g l ite n g ei h rer G n i nn nz e e u e oss e ,
m D d i a k fl- e u n d i n Fi d l
= u e s c se l in i h e m b s t n An ug
'
e es on H an e e rs r e e z e v s
Bam
1 11 Auf d .e m K o p f t g n si e e i n m i t b l a e n B ä n dra n n de B l m n e u er u u e
£é t6mü kt w r i d g n S il b ge ä t 8 61 1 5 T a ls in E ngl nd t n
e vo er r . . 5 0 11 , r ve a ra s
M by O 11 80 7 B ra n d
ze
a O I 217 Z.
L nd n tan ten di M i l h
11 . . .
, . u o o z e c
mi é hm c d en T ü
v or n i h re K n d n m it s i l b
re r i t nr M i i ch ei u e e rv e z e r e
1 298 X 25 B r a n0d O ,
I 2 4 7 D ie T ä n e ges h h n s ga
11 . .
, . se z c e e o r v or
R d w kly j rnal 1 7 88 D i
.
Kk hm d h fü h t n c d aeu
b i eine K h mi t
r e
g l d t n e H ö r n e r n h erum u v er o e e ,
rnit v m hi d n f a r b ig eu B lc
n d n i
e n F em n B g e n u n d R n n d er or vo o ose u
“ K M on E i c h n l v
a n b g e s h m ü k t h t t n e S t tt th sp r t and c c a e . ru e o s
3
34
11 i d ie S p ät e re F o rm d es H ammers) in di e T ü r s ä u l e
( . .
u nd m e i k e n a u s d e m A x t h e l rn ( d i d em Ax ts tiel . .
,
G ri mm D Wö rterh
,
. G eil e r von Keysersperg hi elt
.
h e l m m e l k e n? “
G eil er b ek ennt sich d ann z u der v on
Halli w ll e nu n er y
rh mes 88, 1 6 8 y
erh e te üh e werd en in . V x K S l
ch ott and un
g d t
e re e :
b
o nni e ind y e th y miik s no m ine
'
.
C b
ham e rs, Pop rh mes o f co t and S 86
. y S
Aehni ieh d e n en isch en l
il ch . . gl M
l
mäd ch en aufe n i m Unterinnth al in iro d ie un e n Bursc h e am e r s t e n M a i T l j g
im D orf h eru m mit Ku h g i o c k e n ä u t e n d Man ne nnt di ese itte d as l . S
G r as n u s l e u t e n Z e i tsch r f D . th , 83 9 . . . My . III .
1 ) S töb er
, Z ur G eschich te d es Volksglnu be ns i m nfan d es ah r A g X VI J .
V
R ech ts i m ord er rund e v or e iner Hans türeg rassel t e in e wa ti es euer aus p g l g F
e inem K l
esse od er Tp
o fe e m or und sc hll gt an e inen p
fos ten an g in d i ese n P
P foste n h at e ine v or ei nem K bl Hx g l g
‘
d ere n S l
tie e sie i ch z ieh t z ur Mlr oß en re u d e und er wun d eru n g z w e ier F V g
b
ne en ih r steh e nd er eiher in s im W
in ter rund e i st e ine
. L k
irch e ne s t H g K b
e inem Hau se , b e i wel ch em eine anz ahgemsgu te Kuh sich t ar w ird g Z wi b .
seh e n d er K
irch e und d em ause f a e n au s e i n e r H e t t e r wo ll
e 11 a W lk
g e l s t e i n e hera b .
35
g
des Vo r g ang s : „D ie H ex e n stoß e n e in M e s s e r in d ie
Wand , h m e n z w i sch en d ie Kni e e inen M ilch eimer und
ne
rufen d e n T e u fe l
,
e r m öcht e ih ne n v o n d e r Ku h d ie d ie
,
v n d m e l c k e n m i l c h aufs d er t h o r s e u l e n .
‚
g g
in wein e n o fs en ‚ e i n a 1 1 t h e l m , d as se h ab sie inn res
‘
g _ j
bulen nam e n t z o e n , d e se a f d m xth l m m i l ch
g e g y u s e r e a e
,
u w e lch e s
j r e s i n v u d g e d a n c k e n
chlag e n k m m 1 6 9 6 d i F b ch ldig
“
g e s
,
o e n w a r e n e n u . es u t
‚ sie so ll e e in k a r s t h e l m j n d ie wand t i m k h u e s t a l l
schl a en vu d d a r au s d fiels name n d e ren le u tt kh uen
‘
g j a es t e u
,
an “
Au f d ie .
1 ) C e he m tz u n g d e r S l
te le au s E nnemoser, G e sch ich te d er a ie 806 Mg .
W l
und er i c h e s g e s p re c h v o n fü nf vnh 0 1 d en Au sg v on G ötz , 44 . . II .
8) Ze i ts c h r D th II 7 2
. . My . . .
4 ) Be g is ch e r l
A b e r gi a u b e v e rs ich ert so ar von d en e x en : „F ond ro eur g H l
M et se m e t , d i se n t l es cam agnard s, 11 eno u d ev ant e e s p “
g Eman x ll .
5!l iou 1 83 7 1 7 8 D ie t ö c e u nd B e s e n
. S ,
k
au f d ene n d ie e en z u m Hx
re i ten , ß i fl d m o e d es B itz es ( ver Sy b l Z e i tsch r l D th gl . . . My .
W
.
,
113; Ku h m i t d e m V o g e l h e e r z w e i g e uie g q
t w ir d , werd en im L n k
W dtmh en d e n K ü h e n am e rste n P g
fi n s t t a e w e i fs e B e s e n m i t g
l
_
111 8 1 1 13 1 , w e c h e mit S t c c h p a i m e n u nd E i bh e n z w e i g e n ge
gi n d , a n s H 9 rn e und en _
g b
ach d em d amit d as . N
aus e ehrt H gk
ll D S b Ab
_
m a n s i e i m K u hs ta
.
au f iese i tte ez ie h t sich nu t d en
. er
M l , d em
£ d i e t r o c e ne n ü h e d ie k i c h K i n d e n R ö m M l
e r n h e e n b .
n a 0 An d e r o se s tell t man am W a l
M l u r g i s t a g e A e n d e z wei b
. . . p
‚Ei n k
re u z w e i s a n f . e e n so d ie b e u e r z e u e u n d F cFu e r s c h tl pp e g .
m it d e n e n d i es e tö c e g es i l S k
h t w u rd e n , e d e u te t di e hi m m isch e b l
das as s er
W e n i ste n s s r
.W g
i ch t d a fü r d ie u sa p
mm e nse tz u n d er
‘
Z g
N ac h V o l ta i re ( D ie t i st e t i ) e
. s b
teh t s i.e aus ph lu h. m i stb K
.
3
36
„ E r h ä t t e a u s d e m M e lk s t o t z e g e s o ffe n
“
E rst d as .
(h ouse de v ach e
) u nd G e i s e n h aar
( p i l o hdi ch eh täd te r
de ch ievre ); nac h
Hex enncten i m erb achs ch m
.
A
rch iv ( fast: 1 , 7 1 o fs a iere ) aus gi ftig W l Pp
G all enkr au t mit d re i e g lb
e n B ä t t e r n mi t l au e n B u m e n
( bl
o b en l v gl .
2 ) Bi gv é d a R ose n X X X II
, 8
.
und S t i e r h e i ß t d a in u ns re r Vgishapatni d en
Sti e r ( I n dr a) z u m Gemah l h ab e nd ist e in B e i wo rt d es Was
sers d e r W ass e rfiau
,
M itunter ni mm t I ndr a au ch Ku h
est al t a n z „H e u te fle he ich dich an als e i ne v e rehru n s
g g
wü r di ge K u h , e ine hi mmli sch e , d ie u ns d ie Fl u t ih re r
nahm ng s r e i c h e n M ilch s p e nd e t
) 1S i m a v é d a B eu fey I, 2 1 8 6 6 . . . . .
2 ) 86 m av I , 8 2 8 l . . . . .
8 ) S äm a v , 2 2 18 8
. II . . . .
4) ig B v L ang o is V, 7 6 1 0
. l . .
5 ) U e b er d ie r s e n als E b
h u m Festspe ise , s uh n , Nord d T a en . K . Sg .
b
G e t 85 2 ; S ag
. An m 1 8 . Z e i ts chr . D th
. , 1 06 . . My . III .
6) P
anz e r II , 1 1 7 No 86 ier ann i ch nich t u nte r as se n , e i ne An
. . . H k l
k g
me r an e in z u s c h a ten icht ü era l sind d ie
. N b ll
ü h e Fe rnou ifi catio ne n d er K
lk
Wo e , so n d e rn a u c h and e re r Natureme h cinu ng9 n u nd esen, z B d es ich ts W . . L
und d er rd e E D ie . Sy b l
m o e d es ich ts, d e r ol e nnd d er L
rd e si nd ti e r W k E b
hs u pt fa s t i m m e r d i e näm ich en l
1 ) D as c h i ff is t ge wöh n ich Bi d d e r
. S l l
Wol en k . D i e s e h e iß e n in d e n Vé d e nlied m S ch i fle d es h imm is ch e n ee res
'
l M
und ih r e W
as se r „ Nd vy ith d ie z u m chi f fe e h ö ri ge n Na ia c, N ea l; S g '
Q ue11 p
ur s r ü ng i c h Wolkeng öttin ( v er
l u h n , Z e i tsch r f v er i rach t gl K . . . g Sp .
‘
A th é n é i s t als Woi keugö tti n nnd Besitz erin d e s h imm ische n ch i ffe, l S
8chfitz er i n d e r S e e fa h rt au er , ste m d er gri ech
. L th 1 6 6 86 7 Sy D em My . . . .
o e ; als c h i f f d er 11 0 W lk S
he n G ö ttin ne n b e i d e n Germanen weis t s ie chad e , U rsulass g9 7 1 igg , nac h S . .
b
Wenn a e r H é m k i é ß i n einem v om Apoilön e ntl ie h e ncn G o d e c h e r mit l b
b
_
ze r rrr teh e n .
L l M g
°
ents rec he n d e n
p g r i e c h i s che n Di os uren e d ie n en , u m d e m M k
e e rfah rer z u i fe b Hl
l
zu ei e n, S
y mb o d er l
ich tstrah en se in LIm d eu tsc h en th u s l e e ne t d as . My bgg
Boot, m ! w e c h e m l S
it e “ d er o nne n ott ( M6 Uen h o fl Z eitsch r S D A1 tert g '
. . .
VII 4 1 8 fg g ) v o n O s t e n nach
, . e s t e n ü b er d as W
e er fii h rt re s S chi fl M . F y ‘
Sh öb ia dn i r k
ö nn te au ch die o e e d eu ten W lk b
Nach 1 ) npper, s ia e t ra ia . A A b
S S
_
d i e 89 11 eer, d ie e ine m i d
p. 1 1 3 , ‚31 1 1 1 a o n n e fa h re jg c h i f
f , w or n s tatt es
l b g M
_
Ein En e w u r i mn c
gl hte r ti er d ie ah rt d er G esti rne b 2 ) R as se F g
" '
ese tz t .
u nd d i e W o k e n l i n v i ele n a e n Sg
Sarneyn , d ie in e in Ross v er wande te G e . l
-
38
p
Ind em Cri b h ri tri , Bru d er d er Cri ( aksh mi ) , we i es eic h ih r au s d e n Me e L l gl
resweli en , d i d em o enmee r, kam . o tt ,
. t mo ors ch ,W lk
4 0 7 th ‘
. P Ey l F . II My. . .
S
d as sch nellee ge lnd e oh i6 d er Ph aiake n e inem ie r e s ann v on en ste n v e r
'
V g p H g
gl ich e n, w e ch e, v on d e r Ge ilse i etri e en , i hren Weg i n röß te r i e v o en
l g b g El ll
'
d eu Ub
e e r d as Bose als
. m o d er o e n v er i G erh ard , ricch th Sy b l W g g . C My . .
Ödh inn S
d er tu rm o tt re ite t au f se i nem R oss g
ei ni r, er e e o e e Sl p d ili g n W lk Di .
. . I
d eu tet d ie Tg
a esh e e od er d e n B i tz ; d er Aq v inen we iß e ll fe rd e , wie d as d e s l P
Ag Lni i ch ts tr ah e n l
Im Maha b h d rata wird e rz äh t , d ass Au rva seine Z o m es
. l
flamme ins M
ee r ent u d , d amit di e el t nich t z u G ru nd e l eh e un d d ass d ies e W g
Fl a m m e s ich in e in R o s s h a u t v erwan d e te , das no ch i m ee re wei t p l M l .
W .
W e nn er ro T p
fe n a u s g i e i s e n d , mit d em B i c e d es G e iers i n d er
'
uft l k L
umh ersch au end z u m ee re eh t, wir t d ie onn e in re ine m M g
ich te änz en d k S L gl
im d ritte n Lu ftgeh ie te ( S t mavé d a , 1 1 , 1 , 1 8 p 1 6 0 ; . t e h e n so n p II . . S p .
k
Broc haus 1 1 , S 9 9 Wie asse n a a O nach ewiesen h at, rüh rt diese
. L . . . g
Feiudschatt dahe r , d ass d er G aru d ha als
‘
o e d es nd ra , wie d ieser d e n Vgl I
S ch langend ämon Ah i und seine i pe b e kämpfl ( s d arii b er u nten u nter e Sp . .
p l
tes ist ( s P
atterso n, O f th e o ri in o f th e li ind u religion
. s ia ti c researc h e s
"
g . A
VI II
1 808 S. A
uch war d d er G aru d h a mit d em Götterv o ge , „ d e m
. l
Anm töter. d e m Ind rai re und “ T flrky s id entifiz irt rüh er d ach te man si ch
'
. F
39
Niruk tn 1 4 2 v e e
. In i l n
Vöd ens te lle n h eiß t di e o nne c h w an ( u h n, S S v gl K .
k
r al sh am r
) F re y as , d er j
ch wes ter d es S
o n n e n ottes S
re r , h iemit i n e r in g F y V b
dun g s te h e Aesch y l os ne nnt up 1 2 1 8 d ie onne q
. S p ö; ögr .r
. ie d eru m S . W
y
«gie b t di e m th isch e S tammtaté l, Foru ald arsög , 7: . II
S ol ( onn e ) a r ( Tag ) S D g
8v a n h illdr G u l l fj ö ü r ( S ch w anhi ld G o d fe d er ) l
u n u r hinn Rau öi S ( ch wan d er R o te ) S
A
die uffass u n d es g
ch wans als S
o nnens trah S
Nach ax o s Berich t ( cd P E l . S . . .
M l ül er 1 , 4 1 ) e ro e rt H adin b
N
( j ö ifi f ) di e t a d gt D un n , in d e m e r d urch Vo S
g e ls tei l er a l e r e i l l V g l
ö e , di e in d er ta d t ni st e te n , e in fa n S
en u nd ih nen im g gl
w e n d e E r d s c h w ä m m e unter d as Ge fie d er ind en, sie so z u rü ckfliege n und b
S
die tad t anz ü nd en ä sst D ies e e la e erz äh t
. lb S g
ex o v on F riäle f in Be z u l S g
auf Du ti y n ( D u in ) bl . J ll
e d en fa s d urch Normu ne n ist d ie se U e b eri ie ie run g
'
auch z u d e n e te n K l
e o mmen öni gkG ormund K g
e a e rt Care d i g v o n Bri
. blg o
u nnien in d er ta d t S
aer- C
Vy d din ( irencester zwisch en O x fo rd u nd Bris to ) C l
b
und ero e r t s i e , i nd e m er e i ne roße nz ah g
er i n e e infltngt u nd i hne n A l Sp l g
P
mi t ech u n d ch w e fel ge fi S i llte Nu ss ch i en u n ter di e
a ü e i nd e t D i e Fl g l b .
S F S l
_ _
,
a e s te h t C m r - Vy d d in in am Tg Fl
men ( Bru t T y sy l i o S an Mnrte Gottrie d v hl onmo u th S 4 4 0 Girsld Ca1nb r
'
. . . . .
t0 pogr Ki e ra d is t 8 e 89 ,
. b Snorri sch re i t d ies e e Krie gslis t 1 1 aralldr
. . . b lb
Hu draö i z u , d e r mi t e ini en Warhgern im g D by H
_
ind en . .
rl gt r auc h d ie r h e er d er v on U b
es te r erz ä h te n N
a e , d ass d ie ru ss isch e l Sg
Fün tiu O
lg a d er tad t d er D rewi er S o m eten ( Is korost d K
sha i a o U. V lby
aim ) , d ie s i e la n e v er e ich h e iage rt hatte , g g bl eg en d i e a e e iner au e g Abg b T b
und d re ier Sp l
e r in g e v on e d em_ ,
j
ri ed en v e rs rich t H of F
S ie w o e di e Vö p . ll
g e l a u f d e m G r u b e ih m v o n d e n D re wieru e tö te t e n G e m ah es o fern D er g l p .
b
Tri u t o mm t e in k D a Wird ed em pe r in u nd e d er
. j S
au e in e ine m l g ei j T b kl
'
nen l nc h
'
c h w e fe S u nd l
e uer an e und en F gb
S ie fliegen in ih re Neste r z u rü c . k
Pb l
_
u i 1 86 6 1 , S 1 0 — 1 9 ) d iese
. Sg
a en b esprich h s te t d ase st S 1 0 Anm die ll lb . .
: d es Hy
o nn e n o t te s , H a F y S g
j i n g e in a n cf er e r N a m e f ti r d es se n a te r N j ö rö r VA ls f i e e n d e r o e . l g V g l
erscheint d i e S o n n e in d em Ze f D th , S .My III
1 9 1 2 9 es ro ch enen ni rger
. . . . . b p
M isch en R ä ts e l : „E s flog e in o e fed er os u s w V gl “
l u ch d en inneu ( l o g . . . A F
S
die onne L
e m m i nk ainens
. u tter wi M ll
di e i m Tu o nifluss z e rstreu ten 8tllcke ih
resS ohnes z m m me nh erken Sie b
ittet d i e Sonne, mi t ihren trahl en das
. S
Volk von T u o ne l n e inz usct ern
K p f in H üh n h n
F l ag , w ie o hne o e c e ,
Wi in V g l hn Flüg l e e o e o e e .
Fl g Höl ng in Bi k o z ur u e er r e,
A f d i K ümm ng in El ; u e r u e er r e
S h int in W il h n ll H it c e e e c e vo er ze ,
S h int in d itt ll S h ä f c e e r es vo er c r e,
S hlüt t in d a V lk M nd c er e s o e es.
S hw b nd fli gt i d f n da n n c e e e s e rau vo u e ,
Fl i gt h ina f m hö h t n Himm l e u zu c s e e ,
An d i al t S tä tte wi d e e e er,
A d i läng t g k annt S t ll h e s e e e e.
Kl ln R X V 2 2 2 i g
a e vs W inämoin n p i ht
.
, S nn nd M nd l i . a e s r c zu o e u o , a s s e
F i b i t G l dm nd d d F l n re s o o , o, es e se s,
F i S nn d gew d n re 0 o e a or e .
G l i h d m g ld n n K k k
’
g i e c e o e u u sv o e ,
Gl i h d sanft n S ilb ta b e c er e er u e
S ti gt ih d n f üh e n S it n e r zu e r r ze ,
F nd t ih d i &üh m Bahn n a e r e e e .
se e s sc u es e es o e s c r s en
her, n t t ht d
so D onn e M üll Am i ni h U i igi n n S 1 2 0 D i
s e er er . er, er ca sc e rre o e . . e
H n d ipp nindian
u sr nd di Ch p wy a s la
e n di
er E rd p üngl i h m i t
u e e e u sse e e u rs r c
ders e lb in W ehinab nd h l t
s d ie E d
asse r h Kl mm K lt g u o e r e e rv o r. e , u ur e
sc hi h te II 1 6 6 1 6 0
c N h d F ng d i
, . My th b i d n Mö it i
. ac er ass u ese s us e e n sr s
h att d e V g l in t A g w w hl f d i S nn w i t M Wi d
er o e e ro es u e , as o au e o e e s . . v. e ,
Am i ani h R i
er c C h i n 1 889 — 4 1 1 1 2 2 1
sc e e se A u h d i K ib n t ll no e z , . c e ara e s e e
i h ih n D nn g tt S w k
s c re al in n V g l
o er o d ht k ib i hu a u s e e o e v o r, er ec ara sc
d n Bli t d ad
e h anl zt d s durc h in g ß R oh F
v er nb iä t
ass , as er urc e ro es r eu e r a s .
D 1 H d
e N a yg
11 or e , fil d 1 Am i q
o uv e u üb n F Sh d
vo a e aux es e
'
er ue , ers . vo r. c a e
d n B a ili n n M ü ll
e r s O 2 71
a er B i d n D t h n
,
h int u h
er 11 . a. . . e e eu sc e ersc e a c
di E de al V g l Myth 6 86 4 ) Eb n ft wi al W lk n w d n
r e s o e . .
‘
. e so o e s o e er e
di R ind
e d I nd n ind i h n C mm
er es tat n 1 S nn n t ah l n
ra vo sc e o en ore 11 9 o e s r e er
klä t S i h
r . h h n Bi gv L ngl II 4 6 6 „Mi t d
e e au c sc lben K ll d i
o . a . .
, , . erse ru e
d i h b es h wingt I nd
c c e h b n di wi g n M g n öten
, di p i li h ü
ra , zu r e e e e e or c r , e re s c i
8 D e Hé l i H d w l h d i glän nd n Nymp h n Ph tt
“
. s t T h i n ki os eer e nu r a a, e e e e ze e e u
th u und L m p ti é
ea N ai Tö h t a m Héli e h ä t n ; di S n nh
, e d n ras c er v o os, e e ou e ee r e
n L i h t t hl n I ii n O I 2 92 S lé n6 W g n i h n w iß
’
vo c s ra e . re e a. a. . . e s a e z e e e e
WB 1 1 . 1 6 wi d l d i
, m H imm l w n d l n d M n d g ö t t i r g as e a e a e e o u t»
fass t P ll. a 0 II 2 7 D n di E ö pé b nd n Zé
re er a. . . klä rt P b , . e e ur rau e e us e r ro
Hyth ß
6 8 1 d ar au f au fmer s k
am , d ass d e r Name E uröp e nn „i ei a
g d as Be i
we rt d er E r d e er i nn e rt D as ind isch e E os e nn t e ine age , w onach D v nu s ,
. p k S
der g rie ch isc h e Z e us d ie Kuh d e s U eb erflu neos Nand in i , u nse re Wolkänku h
ranh t . H l
o tz mann , n disch e I
a en , 1 00 Sg III fgg
E in G oi dstier ( G ullin .
horni ) , nac h F y
re s O p ferfarre n se st re r lb F y g
enannt , is t m o d es e rma Sy b l g o
nise ben S
o nn e n g o tt e s E in S tie rh au p t v o n G o d fand sich im G ra e
. l hi d e b C l
richs z u D o o m k
y E s t ru. a u f d e r t i g
rn d a s S S
o nne nrad mi t 9 e ich e n Sp .
Auf di e S
o n n e b ez ü gl
i ch waren um we i fe i h aft auch d ie Kil i h e r u nd fi i r
ec h e , in w el c h e si c h di e Bu rgu nd en am e u ah rs tage v ermu m m te n N j N on e , .
t ü r be
’
b
h e im “ e l tu n te rg angc ti er d ie Se elenb ril cke , d i d ie Mii ch straise . .
'
b
Ks np a t o d er d e n R e gen ogen efü hrt w erd e n sol (Müllenh o fl , ch lesw i g l '
S g
11 9 15 1. S
e ge n 6 0 9 M e nz e , O d in 1 1
. l u h n , No rd d . K
a e n S 4 9 7 ) als B i tz . S g . l
sufzufw e n In
. I
n d i e n war di e Ku h au ch m o d er e e Sy b l
Als Kuh ge .
o
fiel te t kl g
a te s i e na c h d em Rd mi1 y nn a d e n G ötte rn ih r e id , al s d e r h u nd e rt L
ké pti ge R ie se R ä v a n a Von an i ( C e y i o L k
n ) aus d i e e t ez w u ng e n h atte Wl b
und we d er M
e ns c h n o ch G o tt H
ilfe z u schaffe n v e rmoch te Au s d iese r Ku h
6 5 1 9 1 1 d e r E rd e e r w u c h s die Wu nsch 11 uh Kä mad uh , Kä1 nad a, K11 ma
°
o
ü gbn . S u rg b h i ( Ho , pp
Co nj ugatio nss; e tetn 1 6 7 o tt , Z e its ch r ver i. P . g .
Sprach r IV, . Ub
e e r die Berüh run e n v o n
g 7) 1 u n d s kr g ö s th . . My .
W e nmm , so w i e d e r Uk
r ub Au dh u mb ia z usani dfen na o sag en d ie T ü r
'
. A l g
kt n di e
. W l
e t r u h e a u f einem O ch s e n Jo b nd r Bü ttne r,. . A
u r ca re i i o s as . T lg
42
„ . e a ru s e r
g e se n as e e nw as e r,
u e r
ru ts d ie B u t t e r d e r G e w ö l k e ü ber di e E rd e e rgieisen
'
i ht
s e D en Angir ase n wi r d d er B e s i t z d er W o l k e n
k ü h e in meh reren indisch en S agen z ugesc hri eben Von
d en R ibh us h eiß t es , sie h ätten die hi mmlisch e Kuh g e
mac h t . Ein H ymnus erzählt d ass d ie R ibh us v on Agni ,
„R i b h u s m i t d e r H a u t h a b t i h r d i e Ku h u m kl e i
d e t u nd mit d em Kalb e d ie M utter w i e d er v er b un d e n,
Söh ne d es S udhanvän, d en grei se n V äter n h abt ihr d ie J u
end wi e d erg eg eb en I i H m d V m d va w ir d
“
g n e ne r
y n e. e s a a é
die B el eb ung als j ährlich er V organg g eschild ert : „W e il d ie
R ibh u s e in Jah r d ie Kuh beh ti teten , w e il sie j ed es Jah r
die Ku h bild et en, w e il sie j ed es Jah r ihr Gl anz v erli e h en ,
l) Ri gv . R osen L XIV , 6 .
2) Bigv L ngl
. a o is 9. II . 1 . IV , h 8, 8 . .
4) Bi gv . L angl s 1 1 , . . 11 . IV .
6) ßigv . ill 7, 1 , 4
. .
43
wi r d au f d as er w ünschteste d ur ch d ie W ahrnehmung be
s tä ti t
g d,a s s in d e n V é d en se h r h äufi g di e W o lk e a ls Z o t
t e n fe ll au fg e fass t wur d e Ein kl e i nes am Hi mmel üb rig
ge b li e benes Wölkch en (die Hau t d er K uh ) wir d d ur ch d ie
G u ns t d e r R ibh u s z u r ganz en , F ru chtb ark eit S pe nd end en
Re gen wo lk e w i e d er erneu t Wie Indr a w erd en d ie R ibh us
.
der dich p re is t
dd ) W enn im v é dischen Gl aub en die R ibh u s u nd M a
ru ts be r e its e tre nnte , o bs ch on v erw andte G e iste rscharen
g
bilden, s o z e ig e n re ichlich e Sp ure n , d ie sich im v edi sch en
My thus e r h al te n h aben, d ass nicht all ein sie s ond ern au ch
noch e ine d r i tt e Klasse v on selig en G e i ste rn die Pi tr i s ( P a
1 ) H ör e ,
E ssai sur y
le m th e d es I
i ih h av u . P aris 1 847 S 1 9 0
. . Anm .
2: 2 7 2 ( gg .
2 ) Z ei tsch r . ver gl
Sprachf V, 1 4 6 . .
8) S d h . . y
mne d es Vsmad é vz v 1 Ich sch ic e mein ied z u d en ßi . k L o
4 ) Her e , E s sai 2 7 2 .
6 ) Bi g L an g s 11 1 , 1
. .
,. h 12 19 . VI . . .
G
) K
uh n. Z e i tschr f v er i S pm
. ch f ,
1
. 0 2 i g
gg , eso
. nd ers S 1 1 6 . IV . b . .
44
1 ) Wb e e r, Ind . St di n 1
u e , 2 95 .Ind . Lite ratu rgesch . 1 44 .
2) S . d ar ü be r K h n Z eit
u , s ch r. T D . . Al t
e
rtum V, p 4 88 [g
. .
3) Z e its ch r . f. I) M yth
. . 5 4 fgg . Eb en d as .
45
all e g r a s s p i r e i n k n i c k e n ,
al l e l ö fb l ä r e a ffli c k e n ,
j in d e fs w e r d wol d a
g
0 M ae r
gy g y k di e r, el
ko m t d o ch d ez en nacht i t weer n e ,
al el w a te rs z nlt gy w a e y e n,
a ll e bl o e m en z nlt b l ae n
gy y e ,
Z ei ts ch r . D My flz
. 1 98 . L e rb ach im . Ob erh arz .
S lls t d ll B g nd T äl ü b
o a a e er e u er e rsc h r e i te n ,
All G m h nlm i n k n i c k n
e e e e ,
All L a bblätte nb p fl ü k e n
e u r c ,
Al l e S t n m H imm l ä hl n
er e a e z e ,
G e g e n d ess wird es w o! T ag se in .
g
Be l ie n . W lf
Nie d mltl nd
o . a e n 6 89 . Sg .
Al W
l e asse r so s t d a h o w c h e n , ll
A l
lle B u men so st d a a u fb l a s c n , ll
l
Afl c G e rste nha me sol s t d u zähl en , l
Ko m me d o ch di ese ach t ni ch t wied er mich N quälen .
46
U eb er all e Z a u n s t e c k e n e i l e s t ,
U e b er all e W ass er reitest ,
e lb e , a s lt lf h d lf Di ese Wö rt er
'
g y lfe ,
a n ä a r.
,
s c w e e va r . . .
1 ) Z e i ts chr
D t .
, H 2 er . My h IV
u h n, Nord d . a en p 4 6 1 . . V gl K . . S g . .
No 4 5 8
. th ‘
.1 1 95 My . . L p
e o rec h tin , Aus d em L ecbrain p 26 e ie r, g . . M
S ch wöb . S
ag e n p 1 7 2 . .
2 ) Be itrag I, 88 .
3) anz e r Pa O 2 6 9, 2 0 2 . . .
gri fi d es Nllhrens w ie d es
'
p L
euch te ns, w oh er d l a 6 g ( h mm ! na l ail rpo ‘ uto , . Pl
Ti m 85 a weiße Hantflecken), alb ns, a e r au ch : i l wr 0 7 sich er lä ren
.
q U n b k .
se r lib nn
( e en) lb g
eh ört v ie eich t zur se en urz e ll
rib h , so d ass in a tn lb W l l .
l lfi g
o th AL S
B , nh d alp, age l l ! vo n v o rnh ere in di e Bed e utun d es inn
. . . g g .
S ch we itze r, ch eu d I, 5 6 2 . .
47
me] au f d e r E rd e u nd u nte r d e r Er d e z u
,
Ei ne unbefan .
an d er S i tz e d es w ild e n H eere s st an d S o d e u te t W o lf
“
p ) .
woran z w e i b r e n n e n d e L a t e r n e n h äng e n S ie w i r d vo n .
S e p lm s B u gg e, Z e i tsch r . f
. ve r gl . S prncb f
. III , 29 . Myth .
‘
89 8
.
Be i tr äg e II , 1 85 .
48
al
p g
li u ngo) , D o n n e r z i e g e , d ass au ch de m
d e u t s c h e n Th unar d ie Z i e g e d er B o c k ein geheilig ,
N amen A l b d o n a r u nd T h ö r ä l fr so w ie d ie B ene n
'
”
nu ng e i ne s Z w e r g e s Hans D o n n e r s t a g d es D o n n e r
k e i l s ( d en ia au ch die Ribh us d e m I nd ra sch mi ed et en)
A l b e c k c s s, M a r e s t é n (Märenste i ) Vaetteliu s ( Wich te
°
" n
licht) D w a r fs t é n ) Die Mär , i n d er wir o b en d ie al.
,
2) yM h
t ’ 1 68
. .
8) My h
t ’ . 89 2 . W lf
R o d ens te in u nd S ch nellert 5 9
o , .
4) M yth
’
1 70
. G rimm , . th o o ien S 3 My l g . .
5 ) M üllenh o f, a en ISg X LV II .
re ite n z u P
ferd e , ih r ä u t in H pl g
au f e ine m R oss mit 8 ü ßen S ie tr ag en F .
bl g
a u e od er stahl raue R öc e u nd r o t e k ü tz e n M
D ie B e l e m n i t e n si nd .
K gl F g
_ _
L
_
8) S . P
anz er, Be i tra , 88 g II
R ey ni tsch , Truh ten u nd Truh ten ste ine
. .
9 ) S Z e its chr f D
. t .
,
. 882. M y h II. .
886 . 2 II . .
49
A n D o n n e r s t a g e n isst man E r b s e n d ie L i e b
Bngsspe is e d e r Z w erge
Vo n all en di es en d en M aru ts u nd R ibh us d er i ndisch en
Sage en tsp r e ch e nd en W esen meld e t u nser e My th e ei nen
nabei1 Z u s am m e nh ang mit d em Ri ndvi eh u nd d er M ilch
1 )K hnu , N o r d d S ag en S 82 8
. . .
2) Myt h ’
.
’
O
C X H , 1 1 0 nach d waa Bnhuslll ns Beskrifni ng S tockh 1 7 4 6 . . .
4 ) La n M i d )
. 951
. .
5) Fya e , B o rek e Sa gn 4 4 .
6 d as 4 5 . .
9 52 .
8) fo k e l , II
2 6 0 5 886 , 8 . . .
9 ) Eib o fo lk e , II
2 46, 87 7 Le x t 952 . . My h . .
2 6 5 5 3 88 , 1 1
. .
1 8 . 2 0 6 5 86 1 , 9
. Aus iro , Zei tsch r
. D. . T l . .
'n 1, 2 9 4 .
1 1) K ulm, N o rd d . Sg
e en S 4 4 5 , 85 2 . .
1 2)K uhn a a .O S 4 6 8, 1 8
. . .S 12 18 Zei tschr . D vgl t I, . . . . . . My h .
50
n a c h h e r s e h r r e i c h l i c h e B u t t e r u nd M i l c h
hal bto t u nd a u s g e m o l k e n
Di es e l be E rsch einung li est sich b ei all en Elben beob
echten . D a di e G ei ster d es wild en H eeres und die Elben
Seel en sin d , so ge b e ich zunächst B ei spi el e v on d em Vor
komme n d e r Ku h b ei T o te no p fern Im P ast orat z u B ri te .
g g
u n e iner W i r t i n e in e j un g e K u h , w o fü r er da nn d em
Lei1: benge fo lg e e i ne M ahlze it aus zur ichten v erb und en war
In Sach se n fin d e n sich Sp uren d av on, dass T o te mit E u
hen zu m G r ab e g efah ren wur d en In Le gend en , b e
Enders i n fr ä n kis c h e n , k e hr t d er Z u w i ed er , d ass d es
g
Heiligen L e i c h n am auf e inem mit K ü h e n o der O c h s e n
Mpnnnten W ag e n li egt u nd i o n diesen an die Stätte ge r
1 } Zei ts ch r . D f. t . 1 01 My h . .
2 ) Be chete i n , D eu te ch age n u ch 1 5 S. b
, Beiträ e II, 1 49. W o lf g .
I l
4) n and 1 8 5 5 M ai 2 8 8 882 E ib o folke
°
.
, 9 4 5.2 9 4 R usswur m II . . .
m Ah m ku n d e .
“
Pröhi e, Harz eagen XXXL
Q
4
52
d a s l i e b e V i e h m e h r M i l c h , a ls z u a n d e r n Z e i
ten G anz äh nlich e W ese n , wie d ie S äligen Fr äu l ei n ,
me l k e n au c h d i e K ü h e , w o d ur c h d i ese d o p p e l t
mi lc b r e i c h A n D onnerstag en be l e b t m an
1) Pa i nal b l 1 2 9
ss o . .
8) Pan B it ag
zer
, r D Myth I 1 6 1 1 85 b
e r zu . .
, , .
4) P n e a za O 2 25 2 56
r a. gl 2 6 5 1 5 0
. .
, . ver .
, .
5 ) Ko m akmaga 2 1 6 2 1 8 Myth 4 1 7 Fü d en H üg l be p
. . .
‘
. r e s re n g
e n
ri öö t öten geb a h t
a 80 b sp engte man d i G ött altä
r uc . e r e er re .
6 ) Bj ö n L r I land 1 6 0 Myth 1 0 2 6
, ex . s . . .
’
.
7) M i S h wäb Mä h n 8 7 6
e e r, c . rc e . .
8) K hn N d d S g n S 2 88 N o
u , or . a e . . . 82 2 .
9) Z ing l K ind
a nd H
e, t er u au en . Ineb rnck 1 85 2 S 5 5 . .
hen and e r e r Le u te a u s m e l k t o d er A u ch
die fa r o e is ch e n D r augnr melk e n die K ü h e Be i d e n In
selschw e d e n au f N u ckoe uu d Wicb te r pal s au gt au ch d ie
2 ) Le x . M yt h . 952 .
4) Eib o fo lk e , II
2 4 2 g 87 4 . . .
5 ) Anti q u ar i5 k ti d s kri fl 1 85 1 S 3 1 5 , . . .
6 ) Eib o fo lk e II , 4 0 2 5 3 6 3
'
. . .
7 ) Grimm, I
r i s c h e E i fw märc he n " XC .
8) A
rnd t, S c h w e d is che R e ise 1 1 1 . 1 2 1 9 . .
1 0) GM ,
D
eu tsc h e a en Sg
88 4 5 7 5 2 7 8 2 9 8 No . . . . . . Elfenmü oh en
1 2 ) D y be c k , R um 1 84 5
54
s c h e , M i l c h d i e b M i l c b z au b e r i n D a ru m si n d
,
s m é r ( T rollbutter ) o d er T r u ll s k i d H d k Di
( e x en ree ) e .
1) I
G rimm, risch e E lfe nmlirch en X C V II .
2) Fommannnsög I 1 81 . a e,
. cap
ors e a a 46
. . Fy N k Sg .
8) S te ub , Dre i S o mlh e r S 82 . .
4) S teu b a a O 6 2
. . . .
5) My h
t .
’
1 0 26 Ei bo folke 1 1 , 2 1 8 g 86 4 , 6
. . . .
6) l y
G o ss ar of North count word s 11 v y . . .
7) K
u hn, No rd d a en, Ge b r Anm
. Sg 48 81 0 11 1111 11 0 8} . . . Sag en
8) Kuh n a a O
. Ge h r 4 8
. . . .
55
1 ) E ib o fo lk e , 2II
1 9 g 86 4 , 1 0 . u.ch so n s t s t
.eh en Ad ie E e mi t d en lb
in V b
er i nd u n g
„ De. kw aed e e fen
“
ere i te n d las G i t
l in b
d en i t
f i en g g
Emanci pnti on 1 887 1 68 No . .
2) A r nd t, S
R e i s e in chwed e n 1 1 1 , 7 5 .
3 ) Is . E ri e i , O e ou o mia 1 6 4 8
c
Dy b e ck, R une 1 84 5 p 6 1
. . S uomi
1 85 0 p 2 4 0
. .
5) M i tte i l u ng Fr . Woestes .
56
u nd sa en z u ihm
g
B ringe B utter, b ri nge M ilch her,
B ri nge B utter Bergesmutter,
S au re Milch 0 T eufelswirtiu .
8) G anand er, My l g
th o o ie Fe nn im 6 6 6 7 . .
4 ) E ib o tolke I, 2 2 2 5 Vgl no ch d as D r a c h e n s c h m a l z
'
. . 86 5 , 8 . . auch
P anz er 2 6 9 , 2 0 4.
57
sah en fe r ner
, d as s Th unars U mgang mit den Wolkenküben
auf d ie i r di sch e n Ti ere üb e rtr ag en w urd e F olge richtig .
g esch e h e n
, u nd au ch in B e z u g au f di es e d as i r d isch e Ri nd
an die S te ll e d e s hi mmlisch en g e tr ete n ist D ann ab er ist .
erzählt d ass d as N a c h t v o l k ( d i d as w ü t e n d e H ee r, .
,
.
Ku h l e b e n d i g d a h i n k t a b e r a u f e i n e m ,
Bran d ,
Po p . m tiq . III , 81 7 . Be i d e n Büste n lw i l s t I l ex enb u tte r
'
m W ,
80 “ ( lt er se ine l
F inte m it S l a z u nd s c l1 i e l s t h ine in
'
ln .
na 1 85 6 XX ] . No . 39 . 7 .
2 ) Vo nb u n . Z e i ts chr . D . Alt n e . XI , 1 70 .
3 ) Vo n b tl fl , Sa g en nus V o rar lb g er p . 27 . “
'
11 1f‚ Z e its c h r . O . My th .
58
V e r z e h r e n tagtäglich w sgcschnittene F le is d 1 w ä c h s t j e
d e s m a l i n d e r N a cib t w i e d e r Im K ant on A ar gau .
stach en d en O c h s e n und Kü b e n e i n s c h ö n e s S t ü c k
n w a r a l l e s w i e d e r v e r w a c h s e n und so lch e K üh e
g e
Sch enkel v o n d e r G r ö fs e e i n e r E in
e mme nth al er Wi rt l ässt j e d en H er bst fii r d ie B er gge is te r
1 ) D re i S o mmer i n Ti l
ro 8 82
. .
2) K
anto n Bern 8 2 4 8 . .
8) Bo ch o l
z , S ch w e iz msagen aus g
d em Aar au S 81 6. .
b r i e t u n d v e r z e h r t e D ie K n o c h e n w u r d e n d a n n
.
i n d i e H a u t z u s a m m e n g e l e g t , mit R u t e n g e p e i t s c h t
und d as T i e r w i e d e r l e b e n d i g Bei e i ner
Hex en v er sammlu ng in F errara , w elch e d ur ch d as B e isei n
der H er od i as ents chi ed en auf d as wü t ende H eer z ur ü ck
weist, „b e fiehlt H ero dias all e K n o c h e n d es z um M ahl ge
töte ten O c h s e n ü ber se ine a u s g e 8p a n n t e H a u t z usam
menz u w e rfe n u nd di ese nac h 4 S ei t en bin üb er d ie Kno
chen w ä lz e n d u nd mit einer R u t e s c h l a g e n d , macht sie
.
2 ) Ze itsc h r . D Myt l1 11 , 1 7 7
. . .
8) Ze i ts e lm D t . My h
III, 84 . .
5 ) W o d a nn, M
use um v o or Ne d erd ni tsch e O udh eid skund e t XX VIII My h
. .
1 208. W 0 1 f, B e iträge l . 89 .
60
d o g e r m an i s c h e U r m y t h e i s t w ö r t l i c h b e w a h r t .
1) Wl
o f 11 . a. 0 . E ine and e re F g
ass un d iese r S ag b i ngt
e r N one ( Ge
sch ich te d e s H e id entu ms im nördl ich en E p
N eu u ro a 1 1, 45 9 . Anm 1 1 2 ) . uns
e t incol um s i "
. D b
arauf v e r r e n n t h i m m l i s c 11 u F e u e r d ie Bur d es vra g
sisch eu K g l
öni s Be in, d er G e rman v o rh er e in ach t ager verwei ert hatte O h N l g .
P ll
°
D 51 370 1 I, 2 1 8
. . ost h aec Sauc tus M ooh ua j u ss i t, ce rvo s i e s oc cidi 0 1 11
.
q
nee, o as a t a m e u eo ru m u s u e in cr as tinum i i ate co ns erv ari Sati ntis igi ll b .
q l
tur tu rb is p au p erum at u e a j ie q u i ad eran t d e v e natione m ira i i ancti M o bl S
chu ae di e cras 1 ino c e r v o r u m o s s a c o r a m v i r i s D e i c o e c t a su nt Q ui ll .
p p
b us u t i u ro ria reeur ge rent forum, 8 Mocima in n D mand av it
‘
E t s ta
. . . .
ll
tim o s s a i a ari d a c a r n e m et p e l l e m ind u m u t e t sp iritum v ivi ti c u in assu
q p g
mu nt at ue i n ristini v i o ri a mo tu m mem ra ex te nd unt i ta S Mo ch m o b . V .
2) T b
h o mas Cau tiprateus is , onu m un iv e rsa e d e npib us p 2 4 6 , l . .
‚
Wol f
Nied e rlä nd Sg
a e n 84 8, 87 1 , Be iträ e 1 , 89 . Wolf g .
61
wu rd e . Abe r
ch in Schl eswig werd e n wir ei ne E rinne
au
1 ) 5 1 1 1 11 e 1 1 1 1 0 6 ,
'
S g
a en 82 4 C XXXVIII
D .
2 ) P rö b l e , M ä r c h e n für d ie u end No 6 S 2 4 J g . . . .
8) D e m e n ts p r i c h t ed och , d ass j I nd ra se lb
st B ib b u b eifst 2 11. . vgl .
Ser IV , 1 0 8
. . E s l a g d ah e r n a h e , i hm d a s G e sc h ä f t d er B i b b n s z u ü e rb
t r a en g .
4 ) P fa fl e
'
A m i s 9 6 9 fgg . uKh n , N o rd d . S g
a e n S 8 8 . t
. My h
’
1 2 0 8
. .
einer b e l g i s c h
'
e n e L g
en d e v o n d e r b ,
P h a rn
i] d is
( B o a n d ll J a n .4 I, 1
. 7 2
.
)
l ied e ine G a n s v e r z e h r t und nachh er v o n d er Ii e ii i{ ; e n w ie d e rh e rgeste llß „ v is A
m a plnm a s q u e e i b i re p o rta ri p ra ec i p i e n s , uqa e in d e r e e r it i p o te t p coa
ämr r i: e t m i r a b il i s t a p e n d aq ne c o m p os i t i o n e a v e m ac u ep p e rd i tan 1 p r o m n s q ue
5 ) Z e i ts c h r . r D . . My h II
t .
, 82 7 . II , 81 8 fgg .
62
him a nd his p i he s u p p e d u p o n t h e
religiou s co m an o ns
p o r k and r e s t o r e d t h e p i g t o l i fe n e x t m o r n i n g .
th e h e a d , a nd p u t i s o n a g ai n a nd t h e b i r d w as
n o t i u g t h e wo r s t , fo r w h a t i t h a d
bind et), tat sch on Sch wartz in sei nem b erüh mten Pro gr am m
„ D e r h e u tige V o lksgl au b e u nd d as alt e H e id ent um “
d ar .
1 ) Mi rror XXV I .
p . 1 6 —81 . K uh n, Hageus G ermania VII 1 84 6 p 4 82 . .
V gl
er . Z eits ch r D . .Myth I 2 1 8 na h B ll and 81 5 J n X III
.
, c o . a . .
2 ) Be i d en o en P l k mmt b i y p at k ( Gatt n R t ) nd pi
o o r e e u e u oruno wi
vo r T ag , He id ete H a m m e r Mj ö l n i r
s ich , na hm den
u n d e r h o b i h n d i e B o c k s fe l l e z u w e i h e n D a stan .
den d ie B ä c he auf, ab er e i n e m l a h m t e d a s H i n t e r
be i n Di ese M y th e enth ält ni cht , wie W olf gl aubte
eine ä lte re u nd echtem G estalt als d ie d euts ch e S age wel , ,
1 )
G y lfaginning 4 4 .
2 ) Z e its chr D t . I, 7 1 . My h . .
8) Ze itsch r f D y t .
, 81
. 0 .Z e i tM h II
s ch r v er .
1 , 4 2 6. . gl S p rach IV
.
'
. .
My h
t . 7 8 9 8 2 88 2 4 8 2 4 9 2 6 5
. . . , 2 1 1 A l s
. W o lk m g fl
.
ti n re it e t II. .
auch A tb é né au f d em id d er , d l d er oW e 8 aue r , Ar ch l o lo g Z ei
. . W lk . . L .
M in E kl ä ng wi d g f tigt d h di S g n d Z i g H iß
1) e e r ru r e es urc e a e vo er e e e
r0n lh
, wef V llh öll D h t h t nd d n E inh i
c e au a täg l i h b s h n ac s e u e er er c erau c e
d n M t p nd t
e W inh ld Ak n d i h L b n 8 4 8 1 5 2 b m k t mit
e s e e . e o , 0 r sc . e e . . . e er
R htec G wi :w „A nf ng wi kl i h M i l h w i g b E t p ät
e ss ar e s a s r c e c , as s e a . rs s e r,
l d i An p ü h
as ei h t ig t n w nd l t
s r c i h H iö fln G b
e s c in M t
s e er e , a e e s c e r s a e e .
“
Si i t in mit d
e s K h
e n d s di M t t nk n
er I f üh
u , vo er e a ru s ra e . n r er
Z it h
e h int im N d n di D
sc o n sc e t ll ng d lb n l G i in g t t n or e e ars e u erse e as e s e e re e .
i D t hl nd
n eu sc h in t d i Z i g n St ll
a d K h in i
ersc e lb ge e e a e e er u e ne r v o rar er e r
S g Z it h fi1 D Al t t m XJ 1 7 1 D p ät n Z it d Sy t m g
a e. e s c r. r . er u , . er s e e es s e s e
h ö t d nn di A b il d n g d
r a th i h n B d
e t n g H iö fin
us u w l h Mul er e sc e e eu u e r s an, e c e
l nh t (Z
e o
‘
R n nl h 4 7 ) n hw i t
ur Zn u gl i h n t h t di g i hi h
e e re ac e s . v er e c e s e e r ec sc e
A ml th i D aa im N d n
e a. h S g n ga b ss e s w l h d i B l b ng d or e au c a e , e c e e e e u er
Ti m d n A l t n
e h i b n
e h int di S k£ld
e z usc t n Al d r e Zw g e , sc e e a z u v e rra e . s er e r
S ind i d n E h G l li b r ti h mi d n wil l l gt
r e er uin S h w in h
n u s t in sc e e , e er e e c e e au
di E e nd b l d
sse t d nt
u in n Hm m a h lflg n in g l d n
s an S h w in
u e r se e ers o e e o e es c e
l b nd ig d A h d i l} ibh
e e a. h m i d t n d i K h D m Eh
uc e S h im us sc e e e e u . e er c r «
ni l i gt d i lb B d t ng
r e G nd w i H iö fin
ese e e gi ßigv L ngl VI
eu u zu ru e e e r , v er . . a .
,
5 1 0 1 0 0 Ind
, , l d n h imml i h n E h ( V d h ) n g h n h n
: ra , ass e sc e er ar a u s e e u
h tb S t ö m nd U b fl i ih 1 3h ? M i l h
‘
d t f
er ru c ar e r V fib a
e u e e r u ss r 1 rr e é c . sr
(E h ) b d t t g d z u di W lk Z it h f l S hf V 1 4 6
“
er e eu e era e
g p e o e. e sc r. . ver . rac . , .
2 ) Mj ölni ? K hn N d d S g n Mä h 2 r s. u , or . a e , rc . .
3) K . m .
‘
s 77 . .
‘
65
zwe e lh ai t sei n
if kö nnen, d ass d er G e wittergott die B el ebung
’
lebendi g E r s c h ni t t al l e G l i e d e r d e s T o t e n lo s
.
,
den Kn o c h e n 5 b g e fa l l e n w ar , n a h m e r d a s w e i fs e
Ge b e i n h e r a u s , l e g t e e s a u f e i n e T a fe l u n d r e i h t e
es nac h s e i n er nat ü r l i c h e n L a g e z u s am m e n .
sund u nd s c h ö n Im F itnhersvogel ( K H M No 4 6 ) . . . . .
Kapf, A r m e , R u m p f u n d B e i n e n a c h i h r e r n a t ü r
li ch e n O r d n u n g z urecht Als nichts mehr fehlt, r egen .
2) Vit a O fl ae
'
II .
p . 8 . ap W. Math aei Parisiensis opp L ond o ni 1 6 4 0
atts . .
'“
fl Knllenh o fl S a g en 7 S ie i gitu r S anctus iste D omini d e fid ei sui v ir
‘
.
,
t“ " in
d g min o p m m e ns e t e o nfid eu s inte r o rand u m m e m b r a
su p rae ci s a
" t ei l i
g ene e t s i b i p a r t i c u l as ad a ptu ns e t c o nj u n g e n s e t in q uan
Wtui t re di in parti u m q u8
n t e g m pl urim um se d iu iu tegrita te m
r n ns
v erwes t u nd nu r no ch d as v e r b l e i o h t e G e r i p p e la a
g s
u nd aprae h : „ G e t r a u s t d u d i c h d i e G e b e i n e d es
G e l i e b t e n g e n au s o z u l e g e n , w i e s i e i m L e b e n
w ar e n? “
D as Mädch en b ej ahte di es u nd tat so G ut .
,
u nd Bl u men und
8 er ü b er d as
g e nk ö n ig flo h Di e se r l e g t e al l e G e b e i ne o r d e n t l i c h
.
s i e b e u m a l s c h ö n e r , al s e h e d e m D as Fechte Sch u l .
formen d e e o r e m , p risti na d m i i l i
nee non et nnimae mort1 mrnrn ad sun o c a
snnt rev erse Ohne V gang d er Vilcinasngn ll s t S imr k ( Wi l nd d
. or s oc e a er
1 ) S ch tt Wallm hlsch e Mä ch en 2 6 1
o , r .
2 ) S ti er Unga i h S agen S 1 0 5 i g
, Vergl die Sagen v on Fl ian a
r sc e . . . or .
S h tt a O 2 7 6 ; n a se e dj e Au land 1 85 6 S 2 1 2 2
c o . . vo . s . . .
67
h
sc on wi e d er e in
J A u ch d er Z aub erer Virgi
lins ließ sich in S t ü c k e h a u e n u nd in ein F ass schlie
ßen N ach 3 T agen soll te s ei n Di ener d as F ass öffnen
.
Stü ck e g e h a u e n u nd i n e i n F a s s g e t a n Als d ie .
se hr t und w e it s c h ö n e r als z u v o r w i e d er E in
Sohn H ei nr i ch s d es Lö w en d e r e s u nterni mmt ei ne v e r
,
6 eb e i n e z u s a m m e n, l e g t a l l e i n d i e r e c h t e O r d
nung und bes t r ei ch t sie mit O e l worauf sie s ich w i e d er
,
Sag n e 94 .
1 28 . Vgl W o lf
.
, D H M 8 2 1 0 u 2 22
. . . . . .
ch e Sg
a en S 2 5 4 . .
Q
5
68
se l b e n i n i h r e r n a t ü r l i c h e n O r d n u n g a n e i na n d e r
g e r e i h t Als B ruder L ustig d em h P etrus eine To te n
. .
F ü g e t F l e i s c h d ann z u d e m F le i s c h e ,
P asst d i e K n o c h e n a n e i n a n d e r ,
B i n d e t e i n G l i e d a n d a s an d r e ,
D r ü c k t d i e A d e r n fe s t
D arauf d ebt sie die Ad erj ungfrau an , die Ader n fes t
zu v erbinde n und die P ulse fes t z u v er bi nd en ; di e L uft
un fmu d ur ch di e Ad ern zu fah ren
j g ,
d ur ch d er K n o ch e n
Hölung z u r ud ern , G o tt ab er ( d och wol Ukk o den G e
w i t t e r g o t t) :
Wo die Haut entz weigegangen,
’
D ort l ass neue Haut entsteh en ;
Wo die Ad ern d urchgeriss en,
B inde d u sie fest z usammen .
1) Kalevaln B. X V, 2 9 8— 81 0 . Schiefu er S 7 8. .
69
B i n d e e s an s e i ne S t e l l e ,
S e t z e e s an s ei ne L ag e ,
B e i n an B e i n u nd F l e i s c h z u F le i s o h e ,
F ü g e G l i e d e r an d i e G l i e d e r .
er h alte n .
’
G e h G e l e nk au G e l e n k h i nw i e d e r ,
’
G e h e S e h n a n S e b n h i nw i e d e r ,
’
G e h e S p r u n g an S p r u n g h i nw i e d e r ,
G e h e F l e i s c h an F l e i s c h
D i eses L i ed ist, wie zwei andere an d ems elb en Or te mit
gete ilte e ine N achbild ung und b reitere A u sfüh ru ng d es ci
,
Phol en ed W ö d an V0 ] u nd Wöd an
o uoru n z ih olz a : F uh ren zu Wald e,
d d wart d emo Bald eres oolon D a wart d em B ald ers Fohlen
sin ono z b irenkit S ei n F u fs v errenkt .
b é n z i b é na B e i n z u B e i ne ,
b l u o t z i b l u o d a, B lut zu B lute,
l i d z i ge lid e n, G l i e d z u G l i ed ern
s ös e sin A ls o h si e g e l e i mt s e i e n
. .
es in d er K al e v al a :
1 ) S . Myth
1 1 81 fgg
.
‘
Müllenh ofl , Z eitschr f d
.
'
th ., 1 No
. . My III. .
te n und q
ueries III
1 85 1 , 2 5 8 . uhn, . K
a e ns Germani a Hg , 425 V II .
l
2 ) Nur d ass einz e ne ech t finnis ch e Z g
ü e h inei nverweb t sind 8 S ch i e f . .
p 62 1
. .
71
an W ö d a n s ) St e ll e t re te n A ll i d ss hi r T h u na r
“
ge e n .
,
a e
fiadet . D e r H e rr erb armt sich sei ner und v ersp richt ihn
zu v erj ün e n E r heifst P e tr us K o hl en m d ie E sse l egen
g .
er das al te M ännl e in , s c h i c h t e i n d i e E s s e m i t t e n
ins r o t e F e u e r , d a s s e s d a r i n g l ü h t e w i e e i n R o
1 ens t o c k . Ü ao hd em trat d er H err z um L öschtrog , z og
das gl ü h e n d e M ä nnl ein hi nei n , d ass das W asse r üb er ihm
msamme nso h l u g u nd nachd em er es fe i n sittig abgek ühlt,
ab i h m e i nen Segen Z u band s p rang d ns M ännl e in
g er s .
heraus z a r t , g r a d e , g e s u n d u nd fr i s c h , w i e v o n
zwan z i g J a h r e n Als d er Sch mi ed nachh er mit se iner
'
8) Das A u fl m te n W öd an
’
s i m M e rsc h urger Z aub e rsp ru eh e in ei ner d em
p l A lg
Geod an d er ßi b b nß en ts rechend en R ol e hat sein na o o n in d em v orh in
% n ieoene n o nmc l ig en rs cheE inen d er G esel schlaft W 5 d nnn , d es w ü te nd en
Rum , in l
w e ch e in ndien d ie 3 itI l
auftreten assen .
72
schi mme rn : D ch h i 1 i d k i i p f d b
'
„ ar n a e s n e r ü u
g se n e r e
gebrech en “
Wir d ürfen u ns bei d i eser Myth e au ch
.
IV 3 1 5 2 1 5 3 mm
°
1 ) Hm s 8aehs e m t Au sg K p . .
, , . .
g
2 ) Norwe is ch e Voi kmnfirch en, ü b n Bm m nn N 2 1 S 1 4 8 (gg
ers . v o e a o. . . .
8) W o lf , g
Beiträ e 1 1 , 5 5 , e u sc e
. Wo lf D t h Mit nh
r eu u a end S g n S 77 . .
No 1 7
. . M e ie r, S ch wä b . Sg
a en 2 9 8 No 880 . . .
Ze itsch r f d
. . . My
th I, 2 1 5 . .
5 ) Hl ugt mi t d iese r ns ch au un A g
z usamme n, d ass man i m z w ölfie n u nd
d re i z eh nten J ahrh und ert ei ch name L
aufsch ni tt , d as e isch mi t e in o d er Fl W
W a ss er ab so tt un d a bl
öste und nb gesonde rt v on d en e s a mm e t e n K n o g l
73
ns i ch e n A l te rtu ms
Wenn bei uns die Wi ed erb el ebung we .
se ntlic h a uf d er r i c h t i g e n O r d n u n g d e s K n o c h e n
K o c h e n d e s L e i b e s i m Z a u b e r k e s s e l entgegen P e .
.
_
ch e n b
P ab st Boni faz VIII nutemagte d i S i tte N i Kl te X II
e gru b ? . ese . or s, os r ,
221 D i se
. e r e r r u c c e , e er
m t b ta tte n w ll te n A fl1 h li h ere N h ri h t n ü b
a es di
o B tatt ng w i
. us r c ac c e er ese es u s e se
h t J fl in
a ain D is e tati n d a t m d i n a oul i X II B olini MD CCC L II1
' '
e se er s r o e r e e e s e . er
p . 2 7 - 82 g e m me l t N h d g ß n P t w l h 1 1 6 7 d a H Kai
sa . ac er ro e es , e c e s ee r
ser F i d i h I in R m e g ifi ähl t d r An nym W inga te i ( H
r e r c s . o r r , e rz e o us e r us s e ss,
ll n m G
a u lf p 4 6 ) v on d n d ab i gest b nen Bi h ö f n und F ü t n
. ue . . e e or e sc e rs e
„oss a a n i b nn p
, c c o c ti u m
r n m ti ad p p i a d c ta er ex o e co su s, ro r re u
e se
s A h n li h w i d in d er C hro nik
“
. e n Mailm c
( F el l Angl S r vo s re r. . e r.
p 1 70 ) b e r ic h te t : „ C o l o n i e ns i e e l e c t u s e x s t i n c t u s e s t , e t u t o s s a
. .
c ar n i b u s d i e j u n g e r tsn tu r e t C o l o n iam d e fe r r e u t u r , to t u s ia
q u am c o e t u s e s t
“
Im hro nicon S iloense 1 1 6 7 ese n wir : „ a n i e
. C l D l
Prag e n s i s e p i s c o p u n i i d e m m o r t u u s e s t , c u j n s c ar n e s i b i r e b
co n d i t z e , s e d c a s a su n t
‘
re am d e at a
“
He uri c us Be rchtolgad ensis P g l
in se in er H
i s t o r i a S alz b urgeus is ecc es i ae p 2 1 2 ü er ie fe rt : „Cu m tan ta esse t l . b l
w age; in ex er ci tn , multi q u e amico s su o s mortu o s münq u ere in te rra e sti b ll
m b esce re n t, c a d a v e r s c o r u m c o q u e r o e t s a l e a s p e r g e r e s e sic secu m
ad te rram p a tr u m w orum md nce re co i tab ant
g C um q u e fra te r q u id a m fra .
.
s c i d t t cam e m ej us j t e «
in fr u s t a e r u u e cox erunt e t e s se e us e x ra x
M e mm R i c h a r d i a p G ala b is t e n gl S er , 2 6 6 .
R o g e m s d e e m .d e n . . II . H
8 7 1 C h n i c H o ll and
5 r o .
.
p I 40 fgg Wi
P in d ß l ‘
b it t nd allg m in g gl b t
O ly m .
, , e v er re e u e e e au
di Sag v n P l p W i d b l b ng w i h t man d a a
o s da an m in e er e e u ar , s e r us, ss e e .
e e o e
O t n
fi l l in a n
r eg b li d S h l t
e d H e a l i n é d ;7
e m d i n t In P i a
l0 c u er es eros s 1 ec e e. s
sollt ni in i ne
e b n n L d
e bewah rt in ( ü b d i Pisan P l ;m ag
e r e e e a e se er e er e o s e
L P ll G i c
re h H
er y d
,
A h
r e D lp hi. ü h m te m n i h» d uc zu e r a s c es
3 ite O hm
zes. d i S h l te d P l p k onn: t T r oj a ni eh t e o b rt w
c ue d n; r es e o s e c r e r e
74
d as K o ch en d er Gli ed er nu r z u d em Z w e ck e ver
anstaltet , um d as Fl e isch v o n d en Knochen abz ulösen , so
ab , d ass er d ie M y th e v om fe h l e n d e n K n o c h e n , die
_ _
z u e rk ennen
gab W ir w er d en so w ol d ie B e tracht un g
l ll
Phi locté t , d er sie h o e n so te , sch eite rte d amit b ei Bu o a Spl ter fise h te b l .
1 ) O
v id M etamor h p ,
.2 6 2 —V II
269 vi ds u e e sind d ie N o s ten . O Q ll .
Be im Pl P
au tus ( se u d . II
, 2 80 ) sa t e in o ch g K
Qu ia sorb iti one faciam e go te h odi e me nu
I
tem , u t Li ed es c o n c o x i t neu em,
Qu em medi camento e t s uis v encaia d ici tur
2 ) Enrip id Me d eae ar am
. eh e] g . S
Ari sto ph eq u it 1 882 . 1 5 3 6 11 5 Ver . . .
g
j t1ngu ng ze i t au ch eine Hy
d ria im British useu m Sam Birch th e y o u th M . .
of l ose n renew0 d b
y Med e in assi ca . Cl
muse um X, 4 1 7 l
Arch eeolog Z ei t . . .
IV , 2 87
.
8) Vgl .
j ed och Varro , Mnrcip o r v p uellus : Peiinm U ed em p erm i nies m
.
u t se vel v ivu m d e
g l u b e r e t , d ummo d o se red de ret puellum .
j
4) 8 ed och auch
. M
eier , Mi rch en S 2 1 6 . .
flfi e h er v o r
g .
‚ , .
g a e n a
.n e I n ra i e ö tt
fin Sar am ä , u m d ie geraubten Ti ere wi e d er aufz usp üren .
1 ) Z e itsc h r . fü r v erg l Sp a h t
. r c . IV, 1 1 2 .
2) E
h gvé d a, R osen 11 . VI , 5 .
76
fesselt u nd in se i ne finste re B e r g e s h ö l e od er W o l k e n
b u r g e insp errt D ur ch V ;i tras T o d b efreit I nd ra die ge
.
s i egtest d ie v om Bö se n D i Schl an
„ e
g e
m e l k t e n d i e A p s a r as e n “
N och in d em späten G e .
1) ig B vL angl .
, 6 , 4, 7 . III .
2) S K
u h n, Z e itschr
. für v er . gl Sp
. rach t
‘
I, 4 6 5 fgg .
Sp rac h f I, 5 2 9
. .
IV, 4 2 4 .
5) M
o ore , H
i nd u- an th eon 1 4 1 P .
77
mit d em Wolkend dmo n muss als seh r h art näckig ged acht
sein. Vritra se tzt B l i t z , D o n n e r u nd R e g e n mit G e
h ac h d em G otte e ntgegen D e r Streit d au ert ei nige T age . .
2) B v
ig L angl
.
,
4, 4, 8 . II .
8) B gv
i Rosen h
. u . m .
4) B gv
i R osen 11
.
, 10 . L XXX .
5) Bd A Holtzm1tnn,
. . aro a K l . 1 84 1 .
78
sch ufen, mit deren Hil fe d er G ötte rfürst aus Vritr as Munde
entfli eht D er K ampf e ntb rennt v on N eu em u nd führt zur
.
m
'
apfelgranen B u ll en, H arr i ge heifsen, d er vi e m
rfi ä er t g .
8) 81 1 0 cd P E M uller V , 2 5 6
. . . . V g l Thiel
er . e Donat e folkou gtfl l .
n
erinne r n , d ass die Ribh us , M aru ts und P i tri s 80 w ie d ie
ihne n en ts p re c h enden Elb e und G eister d es wild en H eers ,
n 8 , de
p pa a s ,
B ru stw arz e d er L a u m é s s pe g r
k a u k s p e n n i s , Zi tz e d er A1 mun h ei lst
‘
Lanme Z i tz ,
Red ens ar t „ d i e s c h w a r z e Ku h b a t i h n g e d r ü c k t
8 3W e in h o
4 ) G r im n1
ld
D e u ts che a en
,
,
Z e i tschr für d eutsch
.
Sg
. Alte t VII
41 9
r
.
. , 18 .
5 ) F ay e , N o r sk e a a 88 Sg .
G) e eS l
e n 11 1 8 ä use s ch am M . S b ach und Mülle r, Nied ersäch s Sog . .
Pfäh e, H l S 1 6 8
r z ßß g . a u l D i
.sc h
. ist oVgl P
r on . o , 8 4 M l r 11 18
. . L g b III . . .
h m o mm e rS S a g 4 6 N o 4 0 e i
. h e . r a u al.s a n s . c hWam ac h u n d F M S b
l
Hi t er 8 2 6 9 N.
o 7 E
.
e h o te n .m r . J n lz ei lb
t i n M a u sg els tnl t U m u g D es z .
'
m d or t m m i n d en Z w öl fl e n die aus n i ch t e im rec h t e n a m M
en nen b N
l !n m d €t fl m m b ö n l ö p e r ( B o d en ll u fer ) s a e n c h w arz , D er h eu ti e g . S g
d sglan b e S 8 0 B o en mach en mm
. . x
(1 i öse El e . . b b .
7) J
ar d a n , N e u e re nts Prov incial b lllttz r p , 880 No 2 4
. II . . .
3 J G r i m m , N omen d ee D onnsrs S 1 9
)
. .
80
B e r g o der einer v e r fa l l e n e n v e r w ü ns c h t e n B u r g
woh nen Kuhn hat b ereits üb erz eu gend b ewiesen , dass
.
di ese w eißen Frau en k eine and eren als die indisch en Wasser
'
Elb e h erv orgebildet So mit gewi nnt die V ermu tung Finn
.
) Fronfs Wörterb 1 88
Hennig V gl
'
1 , . er d ie s c h w a r z e n Rind er d e r
. . .
R1 esen . Vgl a
u ch Z e itschr
. d th I, 2 7 1 . My. . .
8) W ll
i e b escriv else ov er S illu öd s pracs tegj eld p 1 2 8 Dy b eek Bann . .
1 85 0 , 1 8 . th o Lex My l
86 1 .Syrild rod m
. . syr nöarröd d ‚ Sy rh iltls m
wurz e l Sjrr und 11 1118: sind Beinamen
.
iehe Z ei tschr für vergL S .
S prac hf V, 1 7 1
. .
4 ) Kohn, Mürk Sg
a en 87 2 . .
5 ) Fay e, ors e N k S
ag a 89 . 4 2 .
6 ) Pay s , ors e N k Sg
a a 24, II .
81
)
S Ski ld skaparm
1 . 75 811 E A Amnmagn I, 5 87
. cap . Die o en . . . . . . b
b e sp roch en e te i we ise Bed eu tun l
d er e als Wo lkea g
is t auch e re its Elb b
v on L aue r , Sy
stem d er grie ch Myth oL 1 84 mhorfeinnig er annt , ind em er . k
mi t d e n sl bis ch en
. atz en ( e n ), K H xe
e inz e männch en , Katze nb u tz en v ergL H l
My th ‘
4 7 1 , 4 7 8, 4 7 4 Z ei tsch r m
. x d eu tsch e . m 11 , 1 9 7) die usd rüc e .
m . A k
B u l l e r kate r , B u l l e rl u c h s G e w itterw o e ver eich t und d az u noch lk gl
de n N
ame n d er d un e n o k l W lk
e p ö p e l be i Re invmlc l , Woaterwßld Idi oti o . .
II , 7 8 ste t ll .
2) Sch on K uh n
fii r ver Spmohl III,
wi es noch d ass ( Z eitschr . gl .
'
.
i in e gera a1 1 s c e o r i na , g iao er u c s na c e e u n s .
da r b
esseren Hand schri tt e n a tnord is ch nur d i e l
orm O egir, ni ch t e i r v or F Ag
hand e n war , z ei t P A unch , g
Nord mamd enes zeld s te
. . M u d e o g h el tesagu g
p .86 D ie .e V
rsch ie d enh e it d es h em as tu t d er d en titä t d er am en h iTs I N A
u n d Agi d urchaus e inen Eintra , k
eine so ch e is t be i my thisd n en Namen in g l
d er g e rmanisch en Sg
hl ufig S Z eitschr für d eu tsch e
a e sehr t , 1 44 . . . My h III . .
l '
ll g
G e g en unsere G eichs te un O egirs mi t Ahi , Anh i önnte s rech en, d ass di e k p
ag s o es ie di e
. P orte e a g o r s t r e ü mW ndreas 2 5 8 44 1 , é g s t r e ü m Beov A . .
v er gl
S prach f I, 1 5 2 zusammenhinge , ab er einfach d en Erschre cker , d en
. .
Pä rch temmnch e nd en ed eu te te b
hv ilum u pastöd of b rimes % sme ou . Vgl .
. . .
U rsp rünglich b ez eich nete di eser N ame bei uns eb enso wie
in Indi en d en als R e g e n s c h l a n g e z u r E rd e nied erstür
z e nd e n Al s d ie G erm anen v o m Bi nnen
ls nd e ans M eer v orr ückt en, sank d e r Wo lkend ämon Agi as
zu m M ee rg ott h erab , grad e so wie in Indi en d er v é dische
.
.
,
( ü re z u m e er o t ) e ifst s s O eg r n g ö t t .
P al as t, w o G o l d s t a t t b r e n n e n d e n L i c h t e s d i e n t e .
g j p
ständ i e , v on ene m s äteren Verb u1 n u m b h ängi ge Bi d un en v o n 5 5 1 , ngi l g
811 1, rach e ,D ür er ? W g
) Z u akt ah is, gr !l 1 c nnguis eh ört d urch e ite r i d un mi t griec h
1 . . g W bl g .
A al p gl S kl
n
cl v q , lat s ngu illn, d eu tsch M ,
.
, d em d er u rs rün i ch e inn „ e i n e
ch l an g e
“
einwohnt Wie d er Re en als h era stü rz end e ch an e h is
. g b S l g A
g
gefa st wurd e , sa t no ch h eu te d e r ni e d ersäc hsisch e Bauer v om as s e r W
l a s s e n d er K
ind e r „ é n e n M ö en “ ten “
BR NS Wb I, 1 0
l p D er . . . .
Inselsch wed e sa t : D ie g S l g
c h a n e n se ien mi t d em A a l v erwand t un d d ah e r
l o
d ch sisc hen a en ( z B S g
ös ter K A
lte rtü mer, Gesch ich te n u nd a en v o n Bre
. . S g
men und erd en V 2 86 ) ehr t d er Z ug wie d e r , k
dass aus d en Ri sse n
am Bod en der ü e , od er aus d en K ch sc h e n und F e u e r k u h l e n Aro ß e g
A k
mi s hervor riec h en, ihnen nach ein asserstrom h erv or ui t u nd ei ne anz e W q ll g
Gege nd unter e inem S e e b e g r l b t G anz ana o keifst es in vie e n o b e r
. l g l
Sg
d eu tseh én a en , d oes e in D r a c h e im B e r e si tz e , d es sen H e r v o r b r e g
e b
e n d en nfan A e ine r roß en W a s s e r fl u t
g g
ez eichne D iese ü e si n d b . Z g .
2 ) Ed Roth 1 85 2 , S 7
. . .
83
(R ah an a ? ) i s t O e
girs G atti n man d achte sich ih r en Si tz
als i
e ne sch ö ne u n ert d em
W asser gel egene Wi ese , au f
der die S e e l e n sp i elen , wie W olf seh r wahrsch ei nlich ge
macht E ine solch e Wi ese b efinde t sich au ch unter
dem Kind e r b ru nnm der H e id e u nd di es v er anl asste sch on
Wolf Ve r w a nd sch s fi z wi sch en H old a und R an anz u neh
men . E r h a t v o llkommen Re ch t , d enn H old a und R än
sind nu r v e rs chi e d ene Sp altung en d er ei nen hi mmli sch en
Wasser fr au , w e lch e in d er W olk e die S eel en u m sich v er
samme lt e ; R é u ist D 5sapatni , d ie v o m bösen D ämon z ur
.
i n n d s H i m m e l s i h re n Si tz Ih r N a m e R8 1 )
g e e e ,
1 ) Do ch e r i nn er e mm sich ,d as s a u c h P o se i d ö n zu A ig n i in g l
o d e ne r
g b
Köni s u r gw o h nt , g o l d m ä h n i g e B s o s e a n s chi rr t , e in e g l
o d e n e
G ei w e l sc h w in g t u n d s ic h se l s t bin G o d lu i b l
t , w as n a c h K u h n s e 1n e g
km Um m c h u ng e n Z e its ch r fü.r v e r gl S p r
. a c h f I,. 4 5 6 8 1 1 1
“
e i n e urs p r ü ng
»
l l
iche Gesta t d es G o t te s hi n w e is t , i n d e r e r m i t d e m im W o lk e n g e w itsu r
“ M den in d i s c h e n 8 0 nnmgott a vS
i t r i v em und t w u .
2 1 Be i tr ä g e 1 ,
1 9 5 . V g l Z e i tsc h r . d eu ts c h e My h III
t .
, s e .
F p
_
A irmen im D av i l m d 1 5 5 1
3) g r A
i c o l a fi b er b ß ö tter d er d e n u u c . .
4) S F
i nn M a g n u s se n E d d n le re n og d e n a o p rin d else cap .4 S. 2 4 7
. .
lg b
.
CM F
i n ni s c h e M y t h o o ie, ü e rs .v o n S ch ie fne r S 84 . .
84
—
2 7 2 9 bekä npft T hörr au f H l é s e y R i e s e n w e i b e r , die
ihm mi t E i s e n k e u l e n tro tzten H l é r ist B einame O egirs .
1) D
ies d eu tet e u ch eine dl nisch e a e bei Lengeb eck ( scri tor re r Sg p . .
D e nk . I , 2 2 5 , 80 ) en , wuns ch S
ui o , S um , d er c h ne e ein S
i rte d es H
Riesen L a: 811 1 L msö ( Hlé sey ) we r M gl
ö icherwe ise ind e ssen ist di e
.
S g g
a e anz j g U p
un e n g
rs ru n s und Uhle nd h at Rech t, d er
( th us v on T h örr 88) My
S
in Sni o hier d as „ chnee trei b en v om eere h er M
“
er ennen wi ochk ich t ll . D g
es se lb st
( 11 . S 1 0.1 ) z u : „ D e r R i e s e S n i o w a r e i n o en W lk
h i r te .
“
2 ) Diese M
u tter d rllugt mir e ine ermu tun V
au f, d ie nl h emr g rwä u n E g g
wort schei nt . l
In vie en Volkess gen nnd Be d ensorten ( t
'
9 5 8 fgg ) i s t My h . .
v on d es T l
e ufe s G ro ß mu tter di e R ed e , en gl
th e d ev üs d e m , w o u nte r d em
.
l
himm isch e Gewässer . D l
ass di eses , we ches , wie sch on mehrfach erwä h nt
wurd e , S e e l e n r e i c h war , g
emei nt ist , ergi eb t au eh d er v on W ü er . M ll
M ll
( 8ehnmh nch und ü er , Nied ersächs e en 87 6 ) e führte ach w eis , d as s . Sg g N
L oki: Anfentln l t in d en vorhin erwl hnten ärch en d as M
otenrei ch se i Wi r T .
Fr yj as
e sc h i m m er nd a
Brisingamene Halsb and
Als G e ner h 8r e , wie . g T
-
V; itre al s n d ras e ind , I
ersch e int o i b ei F
ed er G e e enh e it Auf se ine L k j lg .
V
eranl as su n a h m t d er Boc g l
d es G ottes ( H3rmisq u k
ach einer and ern . N
l l
Ges ta t d er S a g e stieh t er ihn , wov on er po tr h e frs e iß t ( Skflldeks parm j '
b .
75 S n 15 I , . . . l k
Er ver oc t Th örr o hne G ürte u nd S ti rkeh s nd soh u h e l
nach G e i rr ö ö s g ä rö r z u eh en g
Th örs G e mahlin, S i f, sch neid et er d as . a ar H
ah 11 i er . . b g
v e r ir t die S o n n e n s t r a h l e n
( Z e its chr f d ‚
th , . . . My . II
l
Be i a l e n d i e se n G e e enhe iten u nd b e i O egirs G as tma lg z wi n t ih n Th 6 rr, g
vor d em e r F u n : h t b o t, zur Buß e .
g
S c h we i unreiner i ch t ( sa t Th örr ,
) W g
S o nst so mein llamm“ H
Mj ölnir den und di r schliefeen M .
E n d li ch ih n Thörr im a
ü igurfors und fesse t ih n
ä u gt Eine and ere l .
Gestal t d e r S a g e v o m Ge ensatz o is g
e en d en G ewi tte r o tt sche int se in L k gg g
dum h ge h e n d e r Ka m f mit eimd a r , p
v on dem wir
( Z H
e its chr f d th o ll . . . My l .
[I, 3 0 9 ; III , 1 1 7 ) z u b
ewe isen su ch ten , d ass er in a te r ei t err d es B itz e s l Z H l
und D
o n n er s w ar Da s o i w ie Vri tra B itz
. e en B i tz z uL k äm fen v er l gg l k p a
12 d A l te r t V I I,
. „ etz tere Re d ensart führt auf di e
. L e rmu tun , d ass V g
L ki gl
o ei c h T h ö rr mi t eine m Books gespann fuhr, a so l Ge witter g ott war, v or
l g l
Bege ‚ w e c h e d i e E r i nn e run fes thie t , d as s ndra e inst d er Bekämp f u war, I
m cm ih n n u n a u s E ife rsu c h t z u m e f er d er D ä m o n e n ( Hl o o r , B in d u -P m M
Ehr en 1 87 Al s in eutsch and d ie a te G esta t d es Wolkend llmons
.
D l l l
uc h in m e h re r e P e rs o n en s utete, mnfste d ie eni e p j
p o stase d esse en, wel g Hy lb
che a m me i st e n v o n d e r Ge wi tternatnr e i e hi e t , G e s e d es b b o n n er o tte sl ll D g
!c&i nrn , w ä h r e n d s e i n am f mi t d emse K p e n se h r v u d 1 m k e ltlb w u r d e M i t .
lf ä gömn H o d a u r p
'
s r ü nl g i ch e in s S ie is t l d ie ge is t er
. b e rg e n d e o e a l s 116 W lk
M W ah ren d eide und Fn yj a die ichte &eundfiche eite d er
g.
H l S
86
hj älmi “
„er i st j e d e m fur chtb ar
“
. Di esen H el m t rug d er
V orste ll ng b
u war B ei eine d üs tere L o cal isim ng d ersel en , we ch e
ewah rten , b l
eintrat, 818 das Be d ürfnis e rwac h te d ie v ersch ie d enen S eele ns itz e nach e this ch e n
k
R ü c sich te n estimmter z u sch eid enb Als D ämon , d er d e n Re e n u nd d ie . g
L ich tstrah en in ih rem l e e z ur Erd e aufhä t , ist Wg
o i d e n lich tfe indl ich e n l L k
W e sen F
enrir, S köll , Hs ti verw and t Man erinnere sich , d ass A u h n v er . . K
su ch t h at et mo o isch en y lg
u sammenh ang z w isch en Z
enrir u nd d e n Ps uis nach F
zu we ise n ( Z e itschr d te rt VI, d ämo nisc h en
. Al
es en , we ch e nach
. . W l
g
ein i e n e en eu Vri tras S g te e d en Rau d e r Hi rnmelektilm v ol z ieh en S ll b l
L k
o i wird als F
i s c h im Franän;,u rfo rs v on Th örs e fan en und v er ir t im g g b g
thermisch en o V lk l
s ied v on S kr} msli einen v erfo te n na e n im F i s c h r e lg K b
A
u ch h ei1 st e r d er ertrau te d es Wallfis ch cs m äi une utr h v ah ( ud V Sk l
‘
ge n .
g e wi ese ne uffassun A g
d es Mi d h gardh s wurms d i d er Be genschlnnge s is is ch . . F
di enen önne n k
Ich we ite nich t, o h es e raten i st e in S ieb enb irgi sch es
. ier g T
M lb
milrch en aus üh ach h erb eizuz ieh en (Heltrich , Z ur d eu tsch e n T i ersege S 7 0 . .
kl in win ig Fi h h n w hnt m
e z es t ink n
sc c e Da gt d Fi h l d i o , u zu r e . sa er sc , as e
K h i l get unk n
u v e i ll n n inm l fh ö n
r e ,n t k mm
s e a f so e u e a au re , so s o e er u s
T k n nd mü
r oc e e u t b n D i K h t ink t t t d m f t D
sse s er p i gt de . e u r ro z e or . a s r n er
F i h nig
sc d
z or Fl t nd m hli ngt di K h
aus er W nn L ki l S t t
u u v o e u . e o s s u e
( Gy lf g 4 2 ) nd wenn
a . n in u nd n S t ll n ih m h iß t d es a e er a ere e e vo e , ass er
8 W int (d i 7 d er 8 W i t m n t ) nt
e d
o er E d l m i l h nd K h n er o a e u er er r e as c e e u
und al W i b sb h t ( O gi d
e g ht da r d i S 88 i gg n h g
zu rae e e s r. so e s su o . . ac e
wi n K h
ese s nd R g t lt d
u W lk w l h l R g n ni d ge t öm t
u o ss es s er o e, e c e as e e e er s r
in d Unt w l t w il t ( gl Z it h f gl Sp hi I
er er e e e A h Vriv . e sc r . . v er . re e
'
.
, uc
t a h if t b i w il n S t i
r e s d s Kn h e D m Vi h
e d bli h K ä t
er o er . e e v er er c e r u er
h iß n L k i H f
e e o in N dj ü tl nd p l yt i h m
s e mm ner, in D ä n m k or e o r c u co u e , e ar
e ve n f t n nd h in ntn
. e u h i t g l li ( Myth
u r 221 W inh ld a O s c r sa u .
’
. e o a. 11 . .
W i ht
ass er z e l g nl W l k n b il d t sagt m n L k i f y t i
, u so re e ose o e e ,
a „ o er
'
s k L ki füh t üb di A k
re , o d L k dik
r nd er L ki t i nk t e ec er o er oc e r c er va
“
o r
Wa In G wi h t f ll n d a f d O gi d E i n i g i t d m L ki ‘
sse r. s e c a e r , ass e r er z e s , e o
b im Gö tt guetm hl w
e er ll Ä n b himp ft ni h t n h t itt N h
a , o er a e se es c , c zu a e r . ac
d m e h d f mm l
au c d d er h L k i Bänk ro mgd mm e i t fe lt r urc o s e u ro eu s , sse
di n Th ö
ese und b ind t ihn i in H öf ü b d i F l n f t U b
rr e n e er e er re e se es . e er
inem Ha p t b f tig n d i G ött in n G ifiw m ih m t t
‘
se u e es d en G il
e e er e e ur , ess e er s e s
in Ang i ht t lt i l t
s es cS in W ib S igyn h äl t in B k n nte d i Gi tt
r u e . e e e ec e u r e
t pi n
ro W nn d i S h l
'
e . ll i t nd fl b lä ft
e e d dc G ift ih m im
a e vo s u er u , so ass as
An g i h t t 0 ptt t tt b t
es c ri h h fti g, d di g n
e r u Ed h ütt t
er s c so e , ass e a ze r e ersc er
wi d r D . n nnt m a n E d b b n
as e S l i gt bi m W l t nd D nn r e e . e e er s zu e e e. a
se rn d n F id n b i gt
er vo Z öhnk d erD häk i u in 11 5 1 d
es e G e o er s a n e e r 1: es B
b i g D é mn nd n d n F l gm ng lt S i n H bl t t 1t l lt a f di E d
r es ve u e e s e . e e rz u r n e
'
u e r e.
W n en ckt ernt t ht E rd b b n
zu E in t ab
, k mmt l nd
e s e g ht e e . s er o er os u es e
87
die R e d e Z ö h ak i s t los
: „ E
ine n h a en Tag an ric h te t er seh r v ie
“
. lb l g l
Unh e i in d e r l e t an , Wl
b is Cäma ( Sam ) ih n esie t u nd z u r nnah me d es b g A
wahr en G a u e ns z wi n t l b e rs is ch e g P
u tore n e rwäh ne n e in
. A
e st , d as z u Eh F
1 en d e r e ss e u n F l g
Z ö h nks e fe ie rt w u rd e u nd d e r g nglä nd e r Mo rier b et d as E
se lb e no c h h e u te °l e b e u d ig g
e fu nd e n ( 8 R o th , Z e its ch r d e r m o r e n] G e sellsch
. . g . .
2 1 6 fg g ie e , . Sp g l K l
i e e r Monats schr 1 85 8, 1 9 1 i g g ie e , Ind . tu d . Sp g l . S .
UI 4 0 2. S ie ge
. p l
Z e its chr d er m o rgen] G eee lb ch III; 2 -1 3 1
, . Z öb uk ( ent
. . .
. l W l b k
dm d as E r d e e
n ofl g b b
e fm e lteu D
ä monen z u e sch ri e en wird , so i st d ie g b
Uebere i ns ti m rn ung i n d en e inz e ne n üge n z u gr o ß , als dass wir ni ch t b isto r l Z . .
Verwan d sc b aft d e r e rs p
Z öhak u nd ge r man L o kimy tb e fü r wah rsch e in i ch
. . l
halte n s o l t e n le id e r e n th ä t u ns
. L o ri e r, l
e co nd ourne M th ro u h S
e rs ia 85 7 j y g P
di e n ä h er e B e s c h r e i u n b g
d er G e b räu cb e e nes am 80 u u st ge fe ierte n j es te s . A g F
vor E r h e b t n u r d e n u e nd en
.
‘
j bl
mzu au f R asse n u nd U g
äu ern u nd d ie M l
Anz ünd u n v on g F
r e u d enfe u e rn h e rv o r , e r wäh nt a er d ass noch and ere est b F o
ge bri n cb e v o r h a n d e n s i nd ie e ich t ergä e d ie . V ll b enau ere u fz e ich nun ci g A g
ne n Z
us am m e n h an g lg
m i t d en fo e nd en d u rch ih re we ite Verb re ia rfltsel
ose r in a z ur S M Slb g
1 a d er B e r
g s t r a ß e p fl e ge n d ie S cb ui ied e in me h rere n ä ern iro s in eier Tl T l F
1 M nd e n , n a ch d e ri 1 s i e d i e Tag w nr b eit e end e t , d r e i S h e i c h e au f d e n b
l
b oß e n A m b o i s z u tu n
'
er d ie ä n z e W e t m i t s i c h fo r t r e i f s e n
g l Hin und wied er z B in . . .
l g
Wi dsc h önau h ä n t d ie ise r G e rauch mit e iner d un e n rinnerun an d en b kl E g
g
gr i m m i e n W o f z u samme n l D e rse e i st h inte r n e u n E i s e n t ll r e n an
. lb
einer d r e i f a c h e n K e t t e an el e t und w e i er d ie g g anz e eit mit a l e r
. l g Z l
K raft da r an re i ß t , u m fre iz uko ni men , muss e ne immer w ie d e r z u sammen ge j
sd uu ie d e t w e rd e n S o ns t s türz te er d ie gs nz e
. Wl H
e t ü b er d en au fen
'
Zu .
d by
kir c h en i n N i e d er a ern mach t e enfa s d er etz te d er b ll l S chmi e d e , d er
die W k
e r s ta tt v e r äs s t , rni t d eml H
amme r e inen k l Sc l g a te n h a au f d e n Am
be fs d am i t L u c i i e r se ine
,
K l k
e t t e nich t d u r c h fe i e n
'
l ö n ne Er fe i t b e .
sie so d d rm w i e e in Z wi rnfad en Tg
An d ies em a e wird sie ab e r au f einmal
.
wiede r anz g S l
W ü rd e e in chmied au ch nur einma d e n a te n G e rauch un
.
l b
« fl mu e n, no k ö nn te u c i fer die L
ette K g l P g II
anz d urchfe i en ( anz er, Beitra ,
g
1 1m .1 f ü t ( O d in S 81 ) d er M l gP
i tte i u n
. N
anz e rs di e o tiz hinz u : „In Smd
km hm lb U
m g anz d e rse e Vollmgls u b e, nur mit d em nte rschi ed e, das s hier
Le ni n d i e s c h w e r e Ke tte mit s e i n e n Kl a u e n z e rt e i l s t , ni ch t nbfe ilt ;
'
lb flti dlich du rc h K R u ss w ur m “
. ie sDe G e b rü u c h e l
. w e is en d e u t i ch a u f d ie
We s e n L O k i u n d en r i r F
z u r ü kc D a ss s ie d e u ts ch s i n d , er g i.eb t
« ch m d er a n g e h r t en m
a e b ei Sg a nPz e r l
, w e ch e i n U e b ere i n s t im m u n g m it
k ; S orncmmg e v o m Köte r e r ( G ri mm, b g D Sg
eu tsch e e e n No 9 S 11 1 8) . . . _
l
Lu i ga ( d e n T e u fe ) i n e i n e r H ö l e h i n t e r n e u n T ü r e n b e i d en d r e i
K g l g
mit d er e tte e fesse t l ie en un d e inen re ich e n
3 eh ; t ; h e m c b c n l i e s t W ie w ir w e i.ter hin b e w e is en H l
w er d e n i s t d ie ö e,
88
and ern Götter z u vert re ten sch eint ( s darii ber d as C apit e l .
d unkl e W ette rwolk e war , mit welch er Abi sich umh üllt,
s ch ei nt d er A us d ru ck b uliöshj älmr zu b ewei sen S o b eifs en .
k sku m b l d k A l i m A H im k i l
'
( y
s er ru a n ae v s u s e s r n
g. a .
„W e t t e r w o l k e
“
In D eu tsch l and erk annte b ereits Jac ob
.
Ein anz l im A g
l l b l
ic h er G au e , wie in Deutsch and , find et si ch au ch b ei de n Alb s ne sen ( u hn , H
Al b nnesis eh e tu dien I , S S ie sa e n , d ass d er e ufe an einer e tte g T l K
li ge e, die um einen e sen geechl ungen ist Fl Er reitet d as e r ren . ganz J ah de .
g g
Am roßen Ss b b nt h än t si e nur noch mi t e inem d ünne n Blitttch eu m ein
und er, aber um Ot t e r m o r g e n ers ch ein t d er ei e nd nnd fesse t d en eu fe H l l T l
mi t e iner neu en e tte K
Be i den A r m e n i e r n vo n d essa so es herge h rne h t
. E ll
sein, d ass d i e S
chmi e d e in d er N e u j a h r s n nc l1 t d re ima mi t einem ammer l H
auf d en Ambo ls sc h u en
'
lg
Di e G e o r i e r h a en di e
. e ende , d er Rie se g b Lg '
fesse t l . S
e ine K
etten wäre n ll ngst v on se ine m treu e n u nde , d er o hne U n H
g b
terlass daran un t, d urch roch en , wenn nich t die G eo rgis eb e n chmie d e d urch S
d mimaligen Hummerschlng em G r ü n d o nn e r s t a g rn o r g e n d em Band se ine
frühere D k
ic e wied ergi be n ( rman , rchi v E
u nd e R uss and s , A
1 46 K l XV .
Mg a azin d es A l
us and es 1 85 5 No ach d er R ev ue d e d eu
. . mon d es N x
1 85 2 , vri A l
p 2 54 . k
ommt a ähr ich e in Schmi ed aus d er E rd e , llj l d er d ie
K ette n Ami rnns wied er fest mach t Di e rmeni er e hö re n d em engeren
. A g
S tamme d er rier an , A
11 11 11 v erwand t ist di e knu kns isch e ö er fami ie , d i e V lk l
si ch an di e Geor ier sch i eßt g Be i di esen l
tämmen lie t es dah er nah e d en
. S g
gefessd ten D
ämon au f d en ge fesse ten sh i D sht lm z u ez ieh en l A
E in ent b .
sche iden d er ru ch Sp l
äss t sich noc h ni ch t a e en Wir ed ürfen noeh ge bg b . b
g
m uerer Nachforschun en üb er di e e r reitun unserer itte im rient V b D ie g S O .
ll g
uns a en diesen Din en immer wahrsch e in ich er werd end e Verwnnd seh e fl L o l
A
kis und Vritrus o der h i s find et i hre tü tze au ch noch d urch Analogie, d u s
’
S
D
Ab i „d er rach e d er Tiefe in d er spi te ren Vé d enz e it öttlich e
“
h re e no ss g E g
in d e se m b l
l en Sinne , in we chem and ere Re i ionen ihren ösen Göt ter n aus lg b
F urch t T p
em el b
au en ( Ro th , Ni m kts S Von äh n i ch er Ar t w ird ar . l
sp rüngli ch d ie Gö ttlich e it o is k
ed ach t se in Aus d er Wesensgieichh e i t
L k g .
L k
o is mit Vritra erkll rt sieh e u ch am ungez wu ng ensten di e v o n e inh o d W l
( Ze its chr f d . . . Al
tert VII , 7 fgg ) nach ewi esene Herrsct
. di ese s G o tte s
. g
ü b er a l l e d r e i Elemente : eu er, asser und u ft F W L .
89
g ,
e h t e in e n so lch e n H e lm b e sitzt , d em ein Karfunk el hel
len Sch ein v erl eiht und in welch em sch on Wilh elm Gr imm
(Heldensage 386) den Oegisbj 81mr wi ed erfand N ach d er .
(V ild n a sa g a ca .
p 1 7) b e w ac h e n G r i m u n d Hild e , i n d e
Die ause i nan d e r geh auenen Körp erh älfte n filgten sich wie
der zusamme n , b is Di etrich z wis ch en H aup tstück und K opf
stück tr a t . D er T od d er Hild e gl eicht d em d es V yitra
und se ine r M u tte r , d enen I ndra d en N ack en spalte t . D ie
Höle is t d i es e lb e , in w el ch er Ahi s o d er V;i tra , wie wir
sehen w e r d en , d en Sch atz d es Reg enw assers od er d e s 80 11
ok G rim i bo tt i sv a mikil
gm im i , a t bm öi )
> a u v ill d u hi äl
mi nn kail a lä ts af sinn naini ; oh hät hs nn af bvi Hilldi
im H i l t i r i m b ege gne t nämlich d em H el m H i l t i
g r r )
.
g
g tö l r i n d e r H rö lfs K rak a sa g s d er H i n : F r e yj a z u
.
_
u g
nich t v olls tändig d ie I d e ntitä t Eck es u nd A b i s b e weisen,
w i l d e J ä g e r ein Weib ( d ie
, Abe ntro t
( c rep usc ul u m) h emmt d e n S onnenstrahl en ( wie sei n N ame
aussagt) d e n We
g z u r E rd e B e id e s
.i nd al so witr aa r t ig e
1 ) k
D er d u rch se in E b e r b i l d sch rec end e e m Hl b
eiß t R I 2 6 0 G r i m .
l V
te i u ng e n d es b iete n e re ins S
te ie rmar k
11 8 G ratz 1 85 4
. . esse S 4 9 fgg )
. H . .
2) My
th . 602 .
b
8) G leich wol h a e n wir tür d iese n etz tere n l o r an V g g
e in e sehr frü h e
Z ei t anz us etz en S g l
Cestré n hat d ie v on ch o tt e te i te, hö ch st wah rsc h ei n ich e
. l
91
na ch d en b e igebrae b ten
Z e ugni ssen fest , d ass Ecke ei nst
dem i ndi sch e n A bi s identis ch war, 80 wi rd i n s ei ne m G eg
ner Di e trich d ie alte my thisch e G estalt e i nes d em Ind ra
( F r ou w a , F re
yj a ) D ass d e r K a m p f Di.et r ichs m i t Eck e
nicht hi s tor i s ch , so nd ern d urch aus m thi sch sei , ist all e
y g
mein ane rk annt und W illi M üll er b em erkt in sein en neue .
V m t ng
er u u a u s g es p ame d es fi nnisch en Me ergottes
r oc h en ,
d as s d e r N h ti , A
Ah l de , er s i c h a us d e m urelnltni seli en S prech echa tz au f eine e ise e rkllt k W
n li
re t es , a u s d e rn G e rman is ch en e nt eh n t se i ( Cm tré n , inn i l
s ch e th o F My l .
übers v S c h i efn e r
, .
D as t ist e ine im F iuniscb en s eh r e wöh n ich e e u g l
pim 1 isc h e E i n m h i e b nn g nach b D ie a tun i . Sp l
n d e n h imm is ch en o en g l W lk
g
dämon u n d e i ne n M e e r o t t mu ss d ah er b e i d en O s m anen sc h on vo r d er
ll g
m tsu Lau te er e c hi e b n ng v o z o en se in und in e ine ei t fal en , als ih nen Z l
Agit s . A b i l a u te te
noc h .
er i V g . . ll
W M ü er. Altd eu tscb e Re i ion 81 0 Müllenh ofi, Z eits chr f lg .
'
. .
Al
ter t V , 4 3 8 : „ W er w i rd w e i d en am f d es K p
o s t o t is c h en ie trg
i ch s D
—
.
von Be rn
,
d er d ur c h V er o u a Bo nn an d en nte rrh e in U
e an te , mi t gl g
c e u nd E k
Fxso lt hi st o r i s c h d e u te n w o e n ? “
D ll
er v o n J V in e r i e n e u
. er d i
.n Z g
s e m a c h t e g g
V ers uc h
(P fe i fl e m G
‘
e rm an ia 1 2 0 ) d e n c h a u a tz d e rS E c k en ss pl
g e i n iro T l
i s chzu w ei se n , b er ü h r t u nsere ra e ni ch t F g .
2 ) H e nn e b a g e r , Jn h rb u c h f d eu ts ch e i
. te ra tur e s c h L
i ch t e I, 1 7 8g W e 1 .
ta dü rfe n w ir n i c h t e e n gb i e tri D
ch .h a t v o rzu s w e is e a us g d e r T h u n ersage
y
m thisc h e Au fl ag e e rh al t n e S ine g a n
. e ze Sageng es ta l t in
, sowe it s ie un
hmari sci 1 i s t , au f T h nu
u urü k füh ren , v e rsu ch te Cl M e ie r , H
is torisch e
'
z c zu .
Gy ltug 4 6
'
. .
2) Gy lfag 5 1 . .
93
di e i n d e n b e r g g e n w ö l l e n Aventi n : D en haben d ie
.
e r v or e wü en en ee
1 ) S m e i n en
.
A
u fsa tz Zeits chr f ver Sprach f V, 1 7 1
. . gl . . .
8 An ti q u i ta te e No rd gs vi enses I, 89 6
) .
4) k
Ba ir i sc h e C h ro ni S 8811 . .
5) 8 o b en 3 80 und d en fo
. . lgend en Auf atz :s Kohle und d i e N5 m en
94
”
in d er L ausitz d as P an Di et rich o d er S cb ii mbrich ( Di e t
,
r ich v on B e rn f h t fäh t b s S B i f ci
) an ü r , r e en o t o n a u s w ar .
füh rte n Gl auben h erv or, „d as M u otisheer bes teh e aus lau
2) E d S tö b
. er
8) G o ttl b G i ve Volksu g n d
o r , e er Lausit
z 8 5 5,
. XI
4) A . n
. O . 1 29 .
95
au ch ,
d e r w il d e J äger z i e h e d u r c h d i e L u ft u nd v e r
rn i t H u n d egekläfl im T e i c b l o c b
'
1 ) P r ö h l e , U n te r au b
a en 2 0 7 . Sg .
2 ) Pr ö h l e u a O 2 0 5
. . . .
l
3 ) Bo c h o z , S c h w e iz e rss gen aus d em ar au 1 4 8 fgg A g .
4 ) Z e i ts c h r f d
. . th I, 1 8. My
anzer , Be itra
. 1, 1 64
. P g .
P r ö h 1 e , H m s sagen
6 ) Wo l f, B e i trä e 1 1 , 1 81 g
Be chs te in, eutsch es Sngenb
. D .
7 ) P rö b 1 e , U n terh m agen 2 0 5 S .
s) M y rh . 89 7 .
96
2 ) Z e itsch r f d .th .
, 82
. My . II .
8) Rh e en be i Be e d er, a b
o ni a S 1 1 8
'
L pp . .
I
4 ) Gr imm, rische Elfemnärehe n S 1 9 8 2 88 th ’
89 2 . . . My . .
5) K v K . . rin .
,
E
1 6 0 £gg II .
werdet o I nd ra,
trankst d a d ir z um R ausch e d en S öma
, .
im h ö c h s t e n „A ls du
g eb o re n w erd et an
,
dem Tage t rank s t d a in Begehr nach di e sem l änz end en
g
den auf d e m B e r g e steh en d en G ötte r trzmk , ibn flöfste d ir
die Mut te r , d ie g e b ärend e F rau , z u erst ein im H au se d e s
g roße n V at e rs „ D e r H.
y
“
m n en tr ä u fle r
,
d e r A lls e b e n d c
ströme r e i n
, 5 6 1 1 1 3 d er Ta e
g M o rg
, e n H i m m e ls fii rd er e r,
sieimn Kü h e n i s t f ü r i h n e m e l k t w a h r h a ft e s O p fe r
g
nas s i m h ö c h s t e n I ndra geni e ß t
von d i ese m 86 11 1 3 im U e b e r m a i s , „ mit e i n e m Z u g e
'
trank e r d r e i fs i g S t r ö m e a u f e i n m a l a u s , I ndr a au s ,
tunkers s c h w ill t m e e r e s g l e i c h au f ch
'
, „ B e r
gg le ic h w ä st .
“
®
B fel u n d r ü h r t e n 1 0 00 Ja hre d aran E ndli ch st eigen .
- -
t ia kü h e e n t h ä l t entsteh en V 1i r1 1 11 i Varu na s G emahli n
, _ ,
’
,
1 ) gin , II I , 8 . 3 . 1 2 . 2 . K u h n, Z e i ts ch r . f . v e rg l . S prach f I, 5 2 1
. .
2 ) Si m v. B e n fe y I, 6 2, 2, 6 7
—
. . .
3) Bie r . VT .
2 9 . 4 Nix . 4. 2 . s
. 1 1 . K uhn 11 .
522 .
m m ..
98
1) N in e em y y
ls m th e d es Ribb nm 2 76
sur .
2) ßigv . III
, 8, 8, 1 2 , 4 uhn a s 0
. K . . .
neu der
gri echi sch en Vo rstell ung, nach welch er Uranos d er
Vater d es l eu chtend en bl au en Hi mmels Z eus (skr D y aus) .
g .
)
X II t0 e nder oell se a drack hu n u d
foe r h un kund e törsten slo ecke .
se a to g h un til at hicke
g Sp II ‘
. re ch t
. . . . .
2 1 Thxy ms q u i ö a 2 4 .
4) S
ve n d G m n d tfi g anmar s D k g l
am e folkev iser I, 4 , 1 7 .
5 ) 1 No 2 2 , 1 7
.
v end G rund tvi
. . S g e a O 5 . . . .
6 ) Vgl d en m e itb n en
.
M
önch b ei Artwi dson formi ngor I, 4 1 7, d er uneh
'
th em Ri m m
ka p f d as es e h ene e i g
sch v on 7 ch se Fl
n , 1 5 ec sei te n und O Sp k
390 Brod e en d li ch 1 2
,
T
o n n e n Bi e r verz eh rt S a R usswurm, Nordisch e . . .
Si em 2 7 8 .
1 00
u nd i
se ne alt en F r eund e, d ie T elebönd e r, z u b esu ch en E r .
.
,
Fny e , N k S ga
ors e a 4 . 5 .
2 ) Fiörar l if b nö
e er ra e e m h önu rn f1r rd er 11 v ern d ag 0 11
b ar vi ö s i nt e r .
j
nach ü d isch er Sg
a e 1 0 0 0 O ch sen u nd 1 0 0 0 tüc S k Wl
i d , d az u trin t e r 1 0 0 0 k
M ai s We in . E
is enmeng e r, Nenontd s sktes ude ntum I, 89 6 Bm wnrm a a OJ . . . .
101
a b e r n u rs e r T h ö r s t e i n n N i e m a n d l e e r e n D en b is .
h e r beig e b r a chte n Z eu gni ssen fiir T hörs T rinklu st, die ich
au s d er l e id e ns ch aftlich en V orli eb e d es G o tt es für d en Him
ne r s t e i n e w u r d en j ed en Julab end m it fr i s c h e m B i e r
1) Di es e n g e ni efsen
ja auch di e E int 8. b
o en 8 64
. .
2 ) L ex . y
m th 9 6 1 . .
3 ) Lex . y
m th 89 7 . .
4 ) Dy b e c k , R une 1 84 5 S 8 . .
5 ) R oc k e n p h i los , 68. IV
Myth fl LXXX.
1 02
1 ) D avid F
rench, Mekle nb mg I , 5 9 Die Nesse n sch einen Th uns r b ei . l
g
11 5 ewesen z u sein In iro e t man eim G e w i t t e r
. T l lg e s s e n ins euer b N l F
um d as H
ex enwer k
z u en tkril tten Z e itschr D th , 888 Am 80 11
'
. . . My III . . .
nenwend nb end ( S t o h an n i s :
. J
h unars T ag) b e t men B r e nn e s s e l k uT .
ch en Ze itschr
. D th III, 889
. . My
Am G r ü n d o n n e r s t a
.
gepflü ckte . g
N es seln sch ütz en vor G e w i t t e r Vor au ere i sch ütz t es , Brennesseln b e i .
’
Z b
si ch z u tra en gD od onlti er erins 2 2 1
. b b
D at krut enn ih , st d d e d itwe1 . k
nu se tt si] : in d e b renn ettel Biernatz ki, Schleswi gh olst Voh skd md a 1 84 4
. .
My th . II
, 82 7 nachz u we isen
v ersu ch t ha e , waren hunar d ie H ü n e r h ei i b T lg .
ürz end e us t 1 7 6
'
v i rid es min e ro g j b q
o s, uae amissa u d icitia ex nresce nt
( Ein schön neu sr p .
e ini eng O
rten sch ä t man sich amlg o h an n i s t a e e ense i ti mit Brennes J g gg g
se ln, d ie in rin U g
etau ch t sin d W
es ten d o r , No ord s eh e th o o i e 2 7 6 Im
. p My l g .
V lk
o slied ist d ie Brennesse l Sy b l
m o d er L i e b e s trau er S Erlac11 , 1 04 : . . II
’
D ie h öchs te Freu d , d ie i ch ewann, g
Is t mir zu rauern o mmen T k .
D er nfa
’
U ll
h at s mi r angetan,
p l
S ie s ie t nii t mir und i ch mi t ihr,
l
U nd ässt mi ch au f si ch warten .
664 S imrod : S 2 1 6
. . . No 1 1 7 .
_
g
D a trä st wol noch v om N e s s e l k r a u t .
E in Kü nz ele in .
D as N e s s e l k r a u t ist itter u nd h er b b ,
b
Es rennet sehr .
V l
e r o r e n h ab ich me in f e i n e s ie L b ,
steh t z um H p
au tte i l
ans Ri tte r n e s s e l same n
( B uch d er Ge h e imnisse m e Il
nsu b e i V g
o t 1 82 4 S e nn man
. W
rüne tau e N e s s e n i n d n U 1 i n g e ’
b l
des K
ran en k l g
e t und sie nach 2 4 tund en noch S
rün s ind , so wird er wi e g .
g
d er esu n d ( Bu ch d er Ge h eimnisse G e en öse räume h ilft es, au f si g b T
l
nem S ch afi ell sc h afen und v o r d em Z u b e tteg iab e n e ine n
’
u f uss v on B r e n A g
n e s e e l vm rz el n tr in en k A
uer ach , D orfgescb ich ten
. b , 2 1 5 ( iethe m v on III D l
Bueh enb er g ) ach N . Ab
l ertus a nus sich ert Bre nnesse Mg mi t S ch s fgnrbe z u l
g lei ch in d e r and H g l
eh a ten v or aller F u r c h t u nd trü e n in i d un Bech b E bl g .
ste in S
ag e , My
th e u s w I, 1 1 1 . . au e F es se n ru it Cy pressensnft
. . T b ere itet l b
ins Enns e eg t , g l l
assen d asse e v o er lb
ürmer sch einen ( ver ll W Ze itschr f gl . . .
D . My
th .
, I II
2 7 4 ) u nd mach en di e , so es b ei sich tra en , re ich an G e nuss g
und G nad en B e chs te in a a O I, 1 1 8 Als Th uns rs h e i i es
. . . . .rau t w ird d ie lg K
Br e n n e s s e a u ch z ur l ei un H l g
v on V i e h krankh eit m an e wand t enn m an g W .
dem V
i e h d ie a d en M ( ö se e ) v b Elb
e rt r e i e n w il , r o c t man v or S onnen b l b k
: nf an
g g ei n e B r e nn ess el , fass t si e mi t e id en änd e n u nd sp rich t :
. b H
Brennesse ass di r sa en
,
l l g
U
nse re Ku h h at ( i m F u ß
) di e ad en ; M
Wl
i l st d a sie nich t v ertrei en, b
So wi ich d ir d en Kra en a re i enll g b b .
l bg eid en tü c e ii ber d en o f b S k Kp
g e w orf en D a
.s e s g
c hi eh t an d rei au f ein and er fo e n d en a en P unz er , Bei lg Tg .
trag ,
II
299 D i esel e . raft z urb K er tre i un V b g b
öser E e l u fser t d ie Ne sse lb l
im 83 8 e e
. Sg
n e e n 8 g g
e it en st i ch e th ’
1 1 92 . My
Zei tschr f D . th , . . . . My . III
1 07 . N
ich t v on u ngefllhr wird in S ha es eares k p
am e t IV, 7 d ie Kes se ne H l l
ben zu dem d e m T
h un“ h ei i en Pflanz en enannt Z eitsch r t D lg thg , . .
‘
. . My III .
“ gewend et w ir d , v er gl
Ill ustrirtes Famili enj o urnnl 1 85 5 III 9 4
. . .
1 ) HB N S W B 1 , 7 6 9
. . . .
2) S b
tö e r , B is äss Volkb ti chle in S 4 1 No 81
. Z s i n e gefloch te ner Kor ,
. . . . b
1 04
In d e n S e ge n v on d er w ei ßen Frau , ( 1. i d er
. l
a ten Wo l
k c n g ö t t i n , w i ed erh olt sich ö fter d er Z ug , d ass di eselb e
e i nen g o ld e ne n o d er silbernen E i m e r an d er S e it e tr ägt, ‚
S l ng d i Götti n v z b t i t l n Ä i - Ahi
o a e e e r au er s 80 a
ge g s ,
( O egir) sie sammt d ern Gött ert rank g efangen h ält , k oste t
Ni em and etwas von d em hi mmli sch en Bi er D a ne b en d ie .
ru m b l e t as s
'
zer b r o c h e ne s Fa ss. Ube er e ine äh n i ch e l A u ffassun g d es Hi m
mels in d e r finnisch en th e My
S ch ie fner , e i ne re Be i trä e z u r
s . Kl g finnisc h e n
M th ol ogie
y l anges R usses
. Mé ,
°
1 85 2 S 2 80 fgg II o te rnit d e r e en . . S ll b
e rlä u ter ten A
n sch au un g
z us am menh än en , d ass b e i d en We nd en in d er L an g
si tz die Brau t, w enn sie v o n d er rauu n o mm t im T
u h sta gk
ein b ere itr K ll .
s teh e nd es G e fä ß mi t W
a s s e r u mwir i t , u m re ich ic h e
‘
il ch z u erz ie e n l M l
( ver gl . b
o en 8 o mmt sie au s d e m
. K te e z urü c , so sch e n t s i e z u S ll k k
Z
d em nii ud i ch eu End e d en uschau ern aus eine r mi t B i e r ge fü ten i ch ll M l
g le te . D
ies erinnert an d ie S 6 4 nach ewiesene Be rü hru ng d es himmlisch en
. g
Biere od er e ts mit d er Wo lkenmilch
M au t u nd chma er, H p
o s ied er d e r
. S l V lk l
W end en in d er er und Ob
ied er aus itz , N l
2 58 50 II . .
2 ) Pröhl e, Hu zsagen S 1 5 5 . .
8) Myth ’
1 75 W ü er
. . M ll
td eu ts ch e R el ig io n 2 2 8
.
, Al .
4) S ac o J b
G rimm, My th ob gica S 4 I h örke til l T h örs kes se l Äske till
. .
' '
5 ) l ly nd luhlj öö 1 9 .
1 05
d ie , ,
so
ewa l ti e n D o nnerk e il v aj r a , b i r u k u , I n d r a r a li u
g g p
r a u s , b e i d esse n A nblick Hi mme l u nd E r d e
1 ) Au f e i ne m
G m and ern
nd e , d en i ch erei ts Z e i tsc h r f D M th o ogie b . . . y l
g b T K k l
_
g
Pomme rell en sa t man, un ter d e m e ss e d ürfe e in e u er üb er Nach t K
ren l k F b
nen, es si tz e e i n G e i s t d arin o ch t me n u nnöti K
d arin 80 geh t d e r
. i s t» g , L
l
1 1 13 v er ore n h 1 m ar ist
. T e rd H
und E h e o t t , d er G e is t im esse se in g K l
2) ßg
i v . L
an g o is s 1 1 1 1 l
, 1 1 X", 6 . . . . .
8) Ku h n b ei H oe ie r, Ze i tschr f Wi ssensc h Sp ra 11 , 1 5 6
'
‚
. . . d er ch e .
5 ) Bi gv R o s en 1 . , 4 XXX I
, 9 . C XX I . .
6 kk
Arj un aß R üc eh r IX , 1 4 X , 5 5
) . .
7 ) S äm mn Be n1 y I 2 2
'
e 8 8 , . .
,
.
1 06
d acht wu rd e, ist d er Sp ee r D e r s e l b e h a t d i e E i g e n.
s c h a ft , w e n n e r v e r s c h o s s e n i s t , s t e t s i n d e s G o t
t e s H an d z u r ü c k z u k e h r e n Ei nm al leiht ihn Indra an .
en h ei t sp richt er z
g
Nie fe h l t m e i n S p e e r , von F ei nd en schl ägt
E r H und erte, wenn er d er Hand entflog,
U n d k e h r t d an n w i e d e r i n m e i n e H a n d ,
W enn ich d ie D aityas ni ed ergestre ckt .
K e h r t ab e r mal s z u m ir
K e rns v erschiefst die göttliche L anze j edoch gegen G ai5 t
.
1) III , 66 .
l
2 ) Be nfey , G ossar chrest 11 88, 4 .
B i v L
. e n
.
gl 6 , 1 , 1
. 0 g . . VI . .
8) Meh eb b dr Vanap 1 7 2 0 1 ( I, S
. . v er o tzmann , Ind
. e en gl H l
. . Sg
II, 1 88: m ögh ß h enti eatu ; s h eatrün mama kamey ute pu naeca pl ni m ab h
y
y é ti mama d ni ty un v ini ghns t11 h se ara te r e knrnpni ptä h atvniks m ripu mür
°
g
Bh ittv ß i1 d h am h rids y s m rl ksh nsasy n , 0r dh vnm dipy nmui nd ni ei yfun naksh a
trünäm ante re 1 v ivé qa
£ .
1 07
v or d es B o g ens S ch wirren flo h n a y a , d er Si eg
’
hi i V i j
'
“
, e s
reich e
z u s t e h e n d e S t ä r k e ( 0 Indra ) v e r m e h r t , er schmi e
dete d en m i t s i e g r e i c h e r K r a ft W i en D onner
hamm er Mehre Ste ll en sagen , d ass d ie R i b h u s d i e
V e r fe r t i g e r g e w e s e n s e i e n , woh er das G esch oss äya
ss m u p m itnm R ibhvä h e ifst D er ( S 43 fgg ) bespro . .
m m B eniey I 5 , 1 8 5
1 ) S d ’
. . .
.
2 ) ßi gvß L an h , g VI
5, 5, 1 .
4 ) E b en d 1m VII, 1 2 .
6 ) ßi vg 80 8811
. 7 Tv nsh tri h e ifst au ch se
. lb st
8) ßigv L angl V 8, 8, 2 2
. . . .
1 08
( V y itra s) s chl äg t fe s t,
m a c h t d er S ch ä tz e r e ic b e , vi e l e n
H a m m e r s im K amp fe d en Si eg d av o n D ie Byihad d é .
l ) Sä mnv De nfey 8. 2 , l , 2
‘
. .
2) R t oh , Kiru kta S . 1 29 .
1 09
gg W i e I nd r a d e n v aj ra ,
s ch w i ng t Th u nar (T h örr)
T b örs Au s d e m H a m m e r g ing
S p äte r d ie A x t als G est al t d e r gö ttlich en W affe d e s G e
T o r d ö ns v i gg e .
To rd ö n s p i lv i e
gg , Ä ski e v igg c b ew s
e i e n D ie se V o rs t e l
l ung w e ch se l te ah m it d erj enig e n e i ne s ge s ch w n g e n en
1) H
Il e i m sk n n g i a
ak o n a r G (
'
vö ng n
a s . i l
L j g e rc n Ii u nl il r n S to ck X V III . ‚
.
holm 1 83 2 S 1 4 8 A n
.m e nt rä fte t mi t trifti
a G rü nd en. d ie g e w k
ö h n li ch e A n
nah me ( 13 5 5
.
d a s l l a m m erz e iclm n z u r li ins eg u u ng d e s Bie r h or ns e im M i n ne b
ta nke n i m a l ge mei n g o b 1 ä ll clxli c h w ar
. l ‘
2 ) Z e i t ch r s D t . .l l , 2 1l 6 I II,
.
1 My h
0 5 ( gg . . .
3 ) S t a b ae ns , Ce rann ii b ae tu ü q ne ln pi d 0 s p 2 1 7 . .
4 ) My t h ’
l ß f
i . D ie D o n n e r k e ilc ( e l m
. B e n i te u s o w o w ie E c h in i tc n ) fi i h l
m i d ie N a m e n a u e r h am m e r D o nn e r a x t , S tr a h l h a m m c r .
Pe tr .
h a 1 85 2 S 4 3 . 1 1 1 3 Jah re 1 7 2 1
. ez e ic h ne t e d e r I nnd cns or
‚
b r o fe s s u r Ki ian . P l
l U
‚
Si *b fi € 0 8 ( C W
' h ar t “ PP 5 l ) 3 1 8 Öinc e rs t k ü rz ic h anti w irte
. . nte rs u ch u ng
.
d m i b m i m f l m i i i i t at v el
n a in iß p i d e q t o n
u o a n ra n s to u u s v s c s s
u e g n e e ra ‚
Himme l [4 1 1 € [L Z e i tschr . f D
.
. M y th . III, 2 9 , 1 1 .
1 10
b e i I n d e m u n d G e r m a n e n ü b e r e i ns t i m m e n d e n
S a g e h ervor, d ass die Do nnerwafle v on d en E l b e n (R i
'
b b ns , s o S 4 6) g e s c h m i e d e t wu rd e
. . . T h örs Mj ölnir .
argli stiger Stö rungsversu che , für Ööinn d en wund erb are n
. i
bl asen „Alles se v ergebene, wenn er mit B lasen i nne h al t e “
.
Z eitschr . D . Myth . I, 4 1 4 . 41 5 . II ,
2 9 7 i gg .
2) V l
ed e o g Sy v 1 No 2 2 . . . Ny eru p nan lg af Dansk c viser 1 82 1 II,
b
1 88 : d er ü te h and sin hammer af gul d .
111
b chneid et, d h d ie
a s . .
—
S onnenst rahl en mit d em
D unk el d er
Wo lk e v e rh üllt , von T hörr aber gea ngen w ird neu es
Haar h erb eiz u schnflen, d ie Strahl en d es T agesgestirns wie
'
v o n d e n G ö t t e r n a u fg e fo r d e r t i h n e n K l e i no d e
,
g ew o r d e n M it d er i n d i sc h en M y th e s t imm t d ie B e s ch rei
Ham m e r S c h a d e n n a h m D erselbe v e r fe h l t e n i e
.
d as Z i e l , w e nn e r g e w o r fe n w u r d e ) und k e h r t e “
1) S g
D er h eu ti e Volks gls nbe
c h w artz , fgg .
e i ne r K o pp el i n P e h me n s o t i e f i n d i e E r d e d ass e r ,
l e rnen .
d e h e mer ! „ d e i mm e r k e nn t s e a ll , 1 d e imm e r !
“ “ “
„
„ i v o r d e n h a m e r ! „ d at i s v e r h “
am e r t i „ d ass di c h d e r
“
1 ) S käi d skapnn n 3 5 Su E 1 , 3 4 1
. . . . .
8) Bru ckmann. T
h esauru s su b terranm s p 7 8 m m . .
4 ) Be iträ e 1 , 6 6 g v gl L ex mv th 9 2 8
. a e,
. o rs e
. . . F y N k S ag a 5 .
1 13
H e m m e r l e i n , M ei ster H ä m m e r l e i n ist
der T e u fe l ( Th unar) Z u d er in d e r Mu dgalasage vo rko m
.
s e i n e n H ö r n e r n zu m K ö ni g , d e r i h m e in s i e b e n E l
ein u n ü b e r s t e i g l i c i ws G e b i r g u nd e in s t ü r m i s c h e s
sc h i e b t m it se inen R ö m er n d as G e b i r g e b e i S e i t e
und t r i n k t d a s g a n z e M e e r a u s , d ann e r g i e l s t er
'
das a n fg e t r u n k e n e W a s s e r i n d e n F l a m m e n w a l l ,
worauf d e r J fingling mit d e m Sch wert d en D rach en e r
Myt h .
’
1 66 Lex m th 5 1 7
. . Brem NS WB 1 , 5 7 5
y . . . . . .
2 ) L e x m y t 11 9 6 6
. . . M
anch , No d mmnd e nes 1e l dste u d e og h ei tes agn 1 5 g .
3 ) L ex . 111 37 1 1 1 . 967 . Ab
rah ams o n Nyernp o g Re h e c u d v s igte D ans ke b k
Visa 11 , 8- 1 8 8. 3 9 — 341 .
te r in d e r F 1 5 m m e n b nrg
1 14
M
( g g
e i n iarö r) Sp annt er d enselb en u m
.
,
so w ä c h st i h m
d ie Asenkr aft u m d ie H älfte Wir seh en aus d er ange
fü hrten V6d enstelle w enigste ns d ie G ru nd l age, au s d er d ie
M yth e v o n Thörs M egingj arör sich entwickelte .
1 ) Bigm an ] L g
11 , 4 , 8, 6
. .
2 ) Gy lfaginni ng 2 1 .
g
8) ßi v Rosen.
, 8
V III .
4) K uh n, Nordd a en 4 7 2
. Sg .
1 15
g eist i g e I n d r a di e W elt b e z w u n ge n
“
V o r d e r A s nr e n .sta d t
ergrei ft A rj u na d ie lauttönend e M usch e l D é v ad atta u nd
lässt si e l angs am erschall en „Di eser Sch all abe r geh emmt .
i d Di Ms ch l D d k m m t m i d m
2
8 ° ‘Ö S C w e e r ) e u e é v a a tt a o t e
. . . .
,
ochs)
, e in e m G e dich t d es e lf te n J a h r h nn d e r ts ,
n a ch w e is e n
g eh en ,
di e se in L e b e n f o r d e rn ,
h e iß t e r s e i n e F rau sich
My h ’ Z e its ch r D
”
2 ) T h ry m aq u . F oru mnnnas ög I, 80 2 . t 1 . . 61 . . .
bl
_
g kumpana op P0 y 1 1 1
P Ö géngn beir Gt 0 11 é s Th rr fast 1
W S mm
entg e en
1 31 , 4“ gi ng en s ie a us u nd T h ö rr M i es i n d en Bart und e r r e t eg
die ti e se ines Berta .
1 16
lustrat c ad av er eo nj ngis
su b testibus erroneis,
mu sst d u mich h ab en E r w o l l e s ie w i e d e r l e b e n
.
“
K HM 1 N o 6 1 D a
2) . . Bil d e ;
. .
’ 1 0
, s K H M III
8 vo m Bür e r R u ts ch k i . g ,
v m Ba
o K ib it P öhl Mä
u er z r e, . rc h en fü r d ie u end 1 5 : Der u nte Bau e r ; J g No . b
Z ing l KHM
er e , S üd d t
aus
. eu s chlm d 1 854 S 5 : Das Bä ne rlein ; Müll eu b o fl ‚ .
'
8) Ein Hi t ym Be c
s or v on e ine k er, der sein W ibe m it d er Ge ygen l b
e en
dig macht u nd e inem Knuflmann
‘
.
1 17
ter so lche n W o rten stand die F rau auf ganz sch wach und
p a
hier H o r n , P fe i fe o d er G e i g e au f d as totenerweckend e,
belebe nd e H o rn Th unars zu rü ckge h e n, sch ei nt B estätigung
zu em p fan en d ur ch d ie b ai ri sch e V i n t d es Eino ehs
g a r a e
me i n a l t e s W e i b w i e d e r j u n g “
D ab ei dr ischt er auf .
g M y h 1 No 1 1 0 S 9 0
.
2 ) Bei t ra z ur D t. .
, . . . .
1 18
lä ubisohe G eb e te an d en T eufel m i t i n R im n b ns
g ,
e s e e , e e o
b l i e s e n i n d a s Z a u b e r h o r n o h n e d a s s d i e T e u fe l
k a m e n u n d a n d e m M i l e h s t o c ke m e l k t e n “
E in .
H ll C
e e, urt 1 7 6 4 S 84 9
. .
T
3 ) Nach rab b iniaeh er radi tion füh rt El
ias, d er sich mi t h um v ielfnch T
b erührt 1 5 7 1 58 772
. Z ei tschr
. . D t , 8)
. und d essen
. My h II .
1 19
N o ch w ah rs ch e i nli ch e r w i r d
A nsicht, d ass T h u n a r u nsere
die „ r o t e T r o m m e l “
genannt wi rd w ie noch j etzt
.
. . . . .
1 81 5 IV
, D5 84
a ra us
.
eh n e n g a be d er u e l e o n t e , A
c hatte n d er e t Q l C é S V o
z e it od er Mem o rab i licn mer würd i er A ente u er
g i e k
n 1 8 82 S 1 1 1 b . W . .
1 ) Bo ch o z , l S g
a en d es Am aus S 2 4 4
g . .
Cntertmrz . S g
a en S 1 0 9 2 75 . Z u e tz te re r. No
a e v ergL di e Zeitschr 5
. . l S g .
8) Z e itschr t D . th
“
.
, 887
. My . III .
gl
4 ) D e r e n i s c h e R iemmtöter ‚ ac th e g i an t k ifl er ( Tab art fair ta es
“
J k »
y l
d e r v ie1 e R iesen töte t , g e fl m g e n e J u n g f r u u e n aus ihrer Ge wa t
o
l
befreit u nd S c h ä t z e aus ih ren H ö l e n o d e r B u r e n er eutet , nah t d em g b
Ein en Ko nn e ran m it einem H bl l l g
°
e r n e , i n d as er „ e w so and und on a
h ati vy , th at th e g i a n t aw o e
"
u nd tö te t ih n d ann mi k t se iner i c -ax e
‘
p k .
S
l
Gü r t e , w o rau f m i t o d enen Bu chs ta en s tand g gl b
T
h i s is the va iant C orni sh m an , l
wh o s ew th e iant om oran l g C .
Spi ter ( 8 1 5 1 ) ti n t
. of v e r einem Ri ese nknmpfe u n t e r d e m B u r to r noch g
einmal ei ne g o d e n e l T
r o m e t e , w oran! b d gesch rieb en s tand : p
Wh oever can th is tru’m e t b i o w, p
sh a cause th e ll
iant s ov erthr ow g .
bl
Hans u t, d a s s d i e T üren aufs rin e n u nd d ie anz e Bur e rh e t , und s r p g g g b
legt d a R i ese n ( v g l KHM ‘
81 4 . III
eid e r wi sse n wi r h ier wie d er
. . L
ni: bx ‚ o b d i e S a g e ermanisch e n od er g e tis ch e n rs run s ist S ie en th ä t kl U p g . l
fast a e ll El l
e m e n te , w e ch e d er d eu tschen Tb ömage e i en sind , so ar d en G ur g g
tzl Meging iar6 r . T p
D i e rom e te i e t unter d em Bur tor, wi e d as Gj allarh orn l g g
unter d er E sc h e Y g g d n sill ( s Z eitschr f D th , 81 0 ) o d er wie T h örs
. . . . My II .
5 ) Ze i ts c h r D . th III, 1 2 6 1 2 8 Bei d en
. My e tton h ie ß d er Don
. . . L
ner Hi mmel s t r o rn m i a r d ebbezs b ungotais chwenc , tho o ie d er 81 11 . S k My l g
? ra 7 1 .
1 20
m G t b i d I l d Blitz o d er D o nner be
}
»ru a ( e ö se) e en s än ern
v äb ana
,
d e r W o lk en z u m W age n h at „ 0 M 11
gh av än .
,
.
_
d en D o n n e r h e r v o r l o c k e n d , d ie F e i n d e z e r m a l
m e n d g eschild ert u nd ist d e swegen in vi el e n St ell en mit
d em D o n n e r k e i l In d en Ep en ist I ndr as
G efäh rt oft b esc hr i eb en Im Ind ralökagamau am e i ner .
,
L u f t s e h e u c h e n d , a l l e W o l k e n e r l e u c h t e n d Z eh n .
1 ) 5 1 111 1e11 11 0 11 ,
‘
Sag n e S 2 89
. . No 89 6
. .
2 ) Rigv L g VI . an i .
, 8, 1 4 , 7 .
8) U b D t ll ng
e er ars e u d er W lk o e als Wg a en b e i Hei lenen u nd Heb rite rn
L au e r,Sy tem 85 8s .
4) ßigx . 1 uu gl Vi , 8, 2 , 1 1
. . .
5 ) R o th , Niru kta 5 7 .
121
sie gt M ag h avän im D as R a s s e l n d i e s e s W a
g e n s t ö n t g lg iq h d e m d e s D o n n e r s a m
_ _
Ind ras fa lbe R asse b ez eich nen u rsp rü nglich d en Blitz Wie .
sc h i r r e n
i d F h m £p j ) , H l iö i d
’
go tt ) Ei
, n ri ö ( er u r ann x a r t o v ö r r ( e r
Wageng er o ll ,
rei öar > ru ma l Wagend o nu er age .
p u norräd
2) Eb e nd as . VI 9 , .
8am av ed a Bcufey 5 , 1 , 8, 6 .
t)
«
y M
t h ’ 1 5 1 . .
p gg
5 ) S e h u s Bu e , Ze itsch r für v e rgi . . S p rach f
. III , 29 .
1 22
F e l s e n b r a c h e n,
B r a nn t i n F e u e r d i e E r d e ,
’
merkt : „ D er v o m W a g e n a u s d en H a m m e r o d er d ie
D o n n e r k e i l e wer fende G ott blickt noch durch d as Dit
marsi sehe : nu fa e r t d e o ld e all wedder d a bäwen u nd
b au t m i t s i n e x a nn e
Thörs Wag en zi eh en z we i R ö c k e , wäh rend Indr a mit
d en b eid en fa l b e n Bl i t z r o s s e n fäh rt Di es ist ein an .
I
2 ) S tr od tm ann, d iotie Osnab rng 80 Hannö v
. . nz e i e n 1 7 5 8 No 2
. . A g . . .
8) J G rimm , RA 5 5 i gg
. . G renzaltertümer , Ab hau d1 d Bert
. ad . .
,
Ak .
1 848 fgg
.
g
4 ) Be iträ e 1 , 6 6 .
Sg
5 ) Müllenh ofl‚ a en 85 8 .
1 23
j i c e r e n e q u e u n t i b u s hi e so l u s o bs t r e
p e nte m ind efessu s
1) V r gl
e . Z e i tschr
r D th ,
.80 9 .
, 1 1 .7 u nd My
unten . II . II I
b
Ue er Th örs B o ck z g% p nnn find et sich ei ne m er wü rd i e Notiz b ei B u d di ugh » k g
Ved mnd eling o v er h et es tland W
e d en 1 84 4 S 885 E r er wßhnt e in In n
. Ly . .
"
d er s p i e 1 : „ H e t r i j d e n o p d e n b o k k e n w a g e n “
( H et wa e n e s ann . g g p
p
m den d on d er nnt Wi ens wor en me t d ond e rstm en d o or d o kind eron word e n
mgevolgd in h e t ‚ h ard e ci aran v er en )
„
ei d e r j
ib t er p
eine ausfilhrlieh eß . L g k
t rieh t, so d ass w ir unse r rtei noch z u rü c kh aa U
müssen l
2 ) S k5 1 d 3 k ap am 5 8 811 E I, 4 80 c ap . . . . .
8) S ki l d s k ap arm 7 5 81 1 E I, 5 5 8
. cap . . . . .
4 ) Le x m th 2 9 1 863
. y . . .
5 ) Bd P E Mu er
. . .
, 2 60 ll VI .
6 ) 8 Z e i ts ch r f D Myth 1 1 1 . 1 4 5
. . . iese Brü d e r si nd auch wie
. .
ho r
r . D T
i
Ri e s e n b e s i e g e r „ g g a u t e i s el ari e i te re s ü e r d i e a e em W b Sg
1 24
t e l , mit r o t e m B a n n e r a u f r o t e m R o s e 11 s w , d en . . .
E r b ew e g t s e i ne n B art , e r r i c h t e t ihn gr ad e ,
wenn er mit s ei ner Sch ar d eu S ghatz e rob ert „ S e h a t
t e l t Indr a die Haare s eines g o l d e n e n B a r t e s , d a n n
1) Myth l gi d G
o o e er er manen 5 2 .
2) W o lf B it äg 1
, e r e , 80 . Myth .
’
892 . v er gl j . ed och Lyneker , Hes i
s
sch e S gn 4
a e .
8) V rgi d i My th
e . e e v on Pé gasos, Z eits chr . 1 . Vgl . Sprachf 1 , «1 6 0 4 6 1
. . .
4 ) 131g L ngi vu
v. a .
, 7 , s, 1 .
1 25
w i r ft d e r R e g e n s e i ne G e s c h o s s e „Er
b at d e n B litz gemacht u m d en D eey n z u v ertilgen, e r mit ,
g enlenke r , d e n S c h n au z b a r t s e h ü ttelnd s t e h e r
’
b l i e s , u m B l i t z h e r v o r z u r u fe n D onnerte es , so e r .
M it u ne r m e ss l ic be r K r a ft i s t I n d r a g e b o re n amitauj ä
„
aj ä ata) U n b es i e gb a r e K r a ft b e s itz t d e r R u h mv o ll e
y „
im Kö rper G ro ß i st d e i n e M a cht I n d r a, d e i nen Ar
„ ,
t
un e r W s
a se r s t r ö m e n n icht w a n kt ,
d e r a n t a u se n d Hil f e n
1) id Ib . VI 7
, , 5, 4 .
2 ) 1 b id . V II I
5, 1 1 , 7
. .
8) S i m av é d a B e n fey I, 4 , l , 5 , 8 u ch ni d e r eu e rgo
.
tt , A d e r 1 m Ag F
F
.
Blitz tener w ie i m ird isch en e uer wei tet, h e i ß t h i ri gmagrul) g old bflt fi8:
'
2 7 , 7 ; d a ne b e u g o l d z a h n i g gu e id anu .
1 ) Tb ry m s q ni öa 1 Vgl Z ei ts ch r t D
- .
’
th.
, 8 0 4 fgg . . W i. My
e Agm . II .
M ahn g i h e i ß t ,
w i rd ndr a o ft m i t I o d e n e n K i n n h a c k e n g l
d a r e s te t g ll .
5 ) Bi g R o sen
. , 4 XI .
6 ) l id b . , LV
8 .
7) Ib
i d nx x x , s
. .
1 26
„ v as t; e r. e r e e r z u o
g
mm) Thörr w ar d er S ti rluste d er Götter Ihm kommt .
er
1 ) Bigv Rosen . L I] , 2 .
2 ) lb id L I] 7 .
, .
8) lb
id X1 , 2 . .
5) i m S av
Bents . y II 6 8 , , , 7, 2 .
6 ) 811 E fom fl i
. . cap VIII . cd . Ha nr . 22 . vgl . Z eits ch r
. t D
“
. . E r th .
III, 1 45 .
1 27
m i r d i e Ä s e n kr aft
Wäch s t
E b e nh o e h d e m
Wie In d ra Sohn d er K raft h eißt, wird Thörr V a t e r d e r
S t ä r k e faüir T hr üiiar genannt u nd se in W o hnsitz fiihrt
den N am e n Kr a ft w i e s e TM 53 än gg K r a ft h e i m T h rüö
_ _
burt he bt d er Himmel D i e E r d e z i t t e r t i n F u r c h t
.
. n e n ,
v o n r
ge tr o f
f e n,
ih r en Sch afe u n d di e W as se r r aus c h e n in S tr ö
1 ) S kt i d s k aparm c. 1 8 811 E I, 2 86
. . . .
2 ) Z e i tsch r . dl th , 882 ( gg
. II .
8) Harb ur ö sl . 9
6 ) T h ry m s q u. 81 .
s ch w e r e n G e g
e n s tand D as v er e ih t
. l
t ä r e u nd G e s u n d h e i t S k .
8) ßi g v L an ]
. g II
. 8, 8,
. 8 .
9 ) ßigv B on n
. , 5L XXX .
1 28
und E r d e
nu) T hörs Ä senz orn ( Ä smöör ) ist e b e nso ber üh mt, als
Fl ammen
F el sen kr achten ,
Klufte h eulten,
D ie alte F e ld
F ah r ächz end zusammen
‚ D er M o n d w e g tö nte unt er ihm ( Mänavegr d un di und
“
1 ) Bigv . L ngi II I
5 , 1 8, 2
a .
,
2 ) S& mav Be nfey I, 4 , 2 , 4 , 2
. .
8) Sö mav Hente . I, 2 , l , 5 8 y .
g
4 ) Bi v R o se n . ] , 14 LX .
5 1 G y l fs ginni ng 4 4 .
6 ) T h ry msq u 1 2 : . .
9 ) H$ misq u 2 4
*
e d , E rd ö ttin
.
g .
S Fl
e its ch r ift N r v ergi . . Z . Sprac h tor
'
sch u ng v , 2 3 0 .
1 0 ) Aus Th örs K p
am f mi t Hr0 ngni r i n T hi od ölts 1 1 5 5 t5 1 6 n
g
‘
.
1 29
o ) I nd ra w ar L e be ns ott Di s h ld n h ft W k
g „ e e e a e e r ,
.
„0 ,
1 ) S Ama r é d a Benfey I, 5 , 2 , 8, 1 0 .
4 ) Ib id V 8 1 1 4
.
, , ,
.
5 ) ßi g v. Ro n V I O se , .
6 ) Big v. L angl V 7 .
, ,
7 ) I b id V 1
. 7 5 , , , .
8) 1313 7 R n LI
. 18 ose , .
1 0 ) Bi g v.R n CI V 6 V gl B
ose , . er . oth , Nim kta S 88 . .
1 1 ) I b id CN. 8 , .
1 2) F o ru a rs .
,
.
1 30
d et u ndv e r s ag t d e n S e g e n d e r De utscher
Ab ergl aube w e is t di eselb e Sp u r Nie mand soll sei ne Ge .
n e r t es ,
lich e H o c h z e i t e n m i t s e i n e m B e s u c h e b e e h r t Von .
1 ) W ol f , Beitrn I, 80 .
2) My th ‘ . LXX V
1 , 1 68 .
8) Lex . My
th 9 5 4 . .
q ) B e s c h ü t z er d er F am ili e ist I nd ra te il s a ls L e be ns
Sehtl tz er d e s Stammes v on s a b b ä , d as in d en V ed en
„ V er sa m m l u n g , S aa l , d a n n di e M e n ge d er e rw ac h fisnen, zu
Verstan d ge k ommenen M itgli ed er, d ie gene be z eichnet “
„d er im St a mm e T u e h t ig st e ,
“
„ d er H äu s lic h e t c
“
o d er „d e r
sen hat
D M y t h II , 3 3 1 be wi esen
. . D am m schl ägt d er Blitz .
1) K Ze i t schr t ver
uh n , . Spmehf
'
.
, gl
87 0 tga
. . IV .
2) K uh n a 0 V, 2 1 4 fgg
. . .
8 0 5 6 1! m , 5
8) ßg
i v .
.
o s e n X. 4
5) ng
i v R.
.
61 Ro ,
th N 1 m k ta B e nte y , G o ss e nsor 1 7 0
'
l . S . .
7) M thy ‘
.
1 2 6 u hn , N o rd d
. a K
e n S 4 5 5 , 4 1 1 . S g . .
0
9
1 32
auf H erd
d en A uch i n H ol ste i n l ässt man beim G e
w i t t e r d as F e u e r nicht ausg eh en, wäh rend man zu gl eich
e i ne A x t in d en Ständ er d cr S eite n t ü r e schl ägt und so
bhy a sti mmt nun ety mo l ogi sch g enau d as germani sch e Wo r t
sif ,
sippia ( G es chl echt , Sip p e Ve rwands chatt ) übe re i n , .
.
. .
, .
1) P
anz er, Be itra z ur D th g, 2 4 2 87 9 . My . II . .
S 1 2 1 fgg RA 5 5 fgg
. . . .
3 ) Land nt xm b v, s, s 2 1 8. . .
,
s p a u t a s e n e rn er eu er er ,
e n .
d d l i h
j e es n e u a n zi e h e n e G esi n d e tu n D ie M ag d so ll g e 0
g
tler Herd e nosse m chaft ge knü p f t w ar
g .
“ fi ir schon Z e itschr f D M y th II , 3 1 9 e
. . .
in B l g
e.
e b e i
®b
g acbt ist
r .Einen and eren h ab en wi r i m V l e r a u f di e ses
Aufsatzes S 4 3 e rwähn t
.
. E in H y mnu s r uft Indra au :
.
My th ‘
. L XXX I V
, 450 .
3) My n « m i A i b m ti S itj s u H d b eh et
‘
'
th .c 1 , s e z T hö
. rr u h e ts t r n r a r‚ . er eou .
4) Myi h ‘ nx x x vu , 5 0 1 1, 95 L XX
”
.
. .
51 M ' XC I
X, In o rw e g e n Nw a r d er o n n e r s t a T a g d es D g
in H l
o l and d er a i ta M g .
1 34
Von u nserm
G esang entzü ckt h eil e unsere G ebrechen
Apäiä, Atris T ocht er , hatte e i ne H a u t k r a n k h e i t , wel
che I ndra , d em sie o p ferte ihr ab nahm Derselbe gab , .
W a g e n r a d zieht :
Durch d en Wagen und das Ges p ann,
D ur ch d as Joe hband, Allmächtiger,
Z ogst Apälä d u d urch dre imal,
U nd ih re H au t w ard so nnenrein
rr) Th unars B ed eutung als Heil ott ist schon Ze itschr
g ,
s t a g faste t
,
bl e ibt d as J ah r hi nd ur ch fre i vo n F ieber , un d
b at ers, so v ergeht G rü n d o n n e r s t a g faste n sch ü tzt
v or Z a h n w e h J o h a n n i s t a g v or So nnenaufgang still
.
ßigv L augl
.
, 5,. VIII
1 1, 8 .
2) Ibid . VI
, 6 , 1 0, 1 fgg .
8) Itigv . V II
] , 80 , 7 , nach Autie chts Ueb erse tz un g Ind tu d , 2 . S . IV .
5) My th ‘ .
, 84 LXX
ver . gl . g
d age en hemnitz er Rockenphil I, 4 4 C . .
6) Myth "
9 70 .
7) Pn a ze r g
Be i tra zur D th. My . II , 80 8 .
8) Wolf , Beitrltge I, 2 0 9 , 5 5 .
1 35
se n In
Unterröck e hullt d as Sch we izer L and volk
ro te
Fieberkranke B eso ndere U e bereiustimmung mit d er in
dise hen S age z e igt es , dass Th unars h e i liger V ogel d er ,
1 ) M 1 F hungen I 2 4 7
rki s ch e My th 1 1 1 7 o rsc , . .
" .
ase rn v e r wa chs en B , M
A11 e mnnn . o ch o lz .
Kind er ! 1 , 884 , 9 0 7
. nd ererse its str aft . A
h unar d ie eni en , we ch e i n d en T j g l
Z l
wö fte n u n te r ass e n se ine h ei i e l eise di e E r l g Sp
s e n z u esse n, mit d e r K r it t z e b .
kl
Wi r er ä r te n di ese n Zug d araus , dass di e Hau ta u sschliig e öse e in In b Elb
m u nges tn 1 t s in d , d enen h um : fe ind i ch geg en ü b e rateh t Wir wiesen fe rner T l .
Zeitschr . D M t h .
, 2 7 4 d e ny u sa mm
. III
e n h a n h u n a r s m it d Ze n I nse cte u gT
u ch . Ath arv rw é d a , 8 1 , 1 w ir d n d r II
a s r o ß e r te in ( I n d r a sy I
n m ahi d ri g S
shat
) a l s ä terT al l
es schä d i che n Insee teng es c itme ifm l ( k r im é r v iqvusy a tar
.
W g ) enann t, d a s in o f R ü c e n u n d E in Kp
e w e i d e e i n e d kru n e n (y é a s m L g g g
t u tnnv arn fiviv i q u b) 5 , und 4 er b
Ath arvav é d a , 8 1 .
8 2 , V gl
1 F er . II . .
n r ste h t
e I
nd r a a u c h so n st zu d e n Inse c te n im e n e n e r hä tn is W ie er g V l .
" i t ß tu n g a N ac h d er s ä te re n
. p
th e ver w and e t s ich ndra in d ie Muß My l I
q m fle k e ,
u i u m is h nu z u s tö re nV , a l s e r m i t B e l a k l m p tt oo
'
re i nd u . M H
Imtheon S 1 87
’
. .
5 ) Le x m th 95 1. y . .
6 ) E ib o to lk e II, S 1 87
'
Indra i t sei ner . i nd e n
. och te r die A u gb bl T
g e n w ie d er 3 31 .
7 a n ] , 7 , 9 , . 1 L g V II
1 er i . o en 8 4 8 . V g . b . .
7 ) My th fi 1 1 1 8 ö s t e r , S a g v B r e m K . u V e r d e n 2 0 6 a n. z er , B .e i tr . . . P .
1 36
8) D ur ch d e n Re ge n, d e n e r befru chten d au f d ie E rd e
v an) „Sp e n d er d e r G e rs t e ( d ur a h “
y av a sy )
a g en an n t
„ D u d e r d u N a h ru ng g ie b st , d er d u aus d em r eg e n be fe u ch
te ten H elm, d en d u wachsen liefses t, Kö rner 86 18 wie Ho °
Hi er d i e s e s F e l d und meinen Le ib
U nd mei nes alten Vaters Haupt, '
4 ) I b id L i l i , 2
. .
5 ) Bigv L angl II , 6 , 5 , 6 7
. . . .
6 ) I b id III , 2 , 5 , 1 0
. Die Erklltrung d es Se h oüasten
.
, d er die Bl ume
für Opferb t ume nimm t, ist um we itel hatt unri ch ti
' '
g .
7 ) ßig v .
, m
80 , 5 , 5 ach N A
ufre ch ts U eb ertragung Ind
. . su m 11 7, s
. .
1 37
p u s h p ä, i
e ne P flanz e mit b l u tr o t er B l ü t e meth ouica
p b
su e r a I n d r a v a r i n a ka Colo q uintengurke
. I nd r a .
‘
se ré ,Ind rasur asa , I n d r a n i k ä v ite x negu nd o Indra .
Vaj r a d r u , v aj r a d r u m a , v aj r ak a n g a k a eu ph o rbi a .
—
70 80 n ach , dass Th unar d er S a a t G ed eih en s pend ete .
1 ) I,ti gv . R o se n CN , 7 .
2) Panz er 11 , 2 1 2 .
1 38
ko mmt au ch d em G u nd ermann, d er D o u n e r r e b e z u
Di ese P flanz e gehör t sch on z ur ersteren Art , e benso die
fo lgenden : Semp ervivum tee to ru m : D o n n e r b a r t , D o n
Jou b arb e, D onnerblatt, D onnergrü u, D onner
l ) Lex . y
m th 9 5 2 . .
2) W o lf
Be i trn I, 7 0
, .
II . . .
4 ) G e ste ecc , 26 l IV
. .
5) Wo lf
, Be iträ e 1 , 6 8 g .
6 ) Z e i tschr t D .th 11 1 , 9 5 — 1 0 7
'
. . My . .
7) K
uh n, Nord d ag en 1 8 Anm ver . S
G eb r 85 2 . . gl . . .
8) H
isto ria nata , 8 th ’
4 47 XXV e er d ie Pflanz en , au f . My . . Ub
l b
we ch e m an d ie h er a Britanni ea ed eute t hat 8 Bud dingh , Verhau d eling o ver
‚
g .
h et Wes tlau d 89 2 .
9 ) Fu hs , c N
ieu we ner at ina Base 1 5 48 ath dcb e he kmy d b eek . l . M . L l .
1 39
h ut ,
a D o nnerwurz . S ed u m tel ephi um : Joh anni sk raut ,
D o nn e r k r a
land ) , T h ö r e a k e r , T h ö r e a g e r , T h ö r s e n g ( T hörs
Acker, W i e s e) geheifsen Au f d er däni schen I nse l T h ö r s .
minet T h o r id ol o lybatu r “
.
S lv b
i er u sh .
1 ) Fri ed t B l , . ol W b
örter u ch d eu tsch er Pflunz enname n Erfurt 1 888 .
b l
2 ) Lo e en D od oe nn kruy d b oe k ntwer en 1 6 5 4 . A p .
8) R o ll
a a O 72 . . . .
4 ) Ze i ts chr D t . 1, 75 . My h . .
5 ) My th ß 1 6 8 .
G) My
th
‘
1 1 45 . Lex m t 962 . . yh . .
Z e its c h r D t . 1 1 , 82 0 . My h . .
8) Le x m t . 9 68 yh . .
1 40
d ie K üh e „ E n th ü ll e d a s A n g e sicht d e r S o nne ,
u ns d ie K üh e „ I n dr a, d a h as t d ie H e it e r k e it d e r T a g e
di e D é vas d as F e u e r d e r S o n n e e n t z ü n d e n v e r ,
ihrem L ichte „W e nn d a ( I n dr a) d i e S o n n e ,
d a s l e u c h t e n d e G e s t i r n am Hi mmel b e fe s t i g t h as t,
so z e igen si ch d ir di e W elte n unte r worfen
2 ) 1 11 111 . IV, 6 , 1 , a .
a) Ib d
i . v, a, 1 1 , 3 .
4) Ib id . VI, 1 , a, 7 .
b) Ib id . m, 5 , 1 2 , 4 .
6 ) 1 b id. v, 1 , 1 1 , 1 2
. .
7 ) 1 b id . VI, 1 , 1 , ao .
8) ßigv . Rosen m a, 1 .
1 41
ü b e r w a n d s e i n e F e i n d e d u r ch d as
nengo tt In d r e i S c h r i t t e n ( S y mb ol en d er Mo rgen M it
.
. . .
uns be d r o h t
Ibid XX X 1 U , 8
. .
2 ) S i mnv é d a 2, 1 , 4 I, 8, 2 , 4 . . I, 5 , 2 , 8 .
8) B
ig v R o sen . , 9 XXX V .
4 ) 85 1 1 1 a I, 4 , 2 , 2 v 1 und 6 . . .
5 ) 3 1 gv n g]. La, . VI
1 , 1, 27 .
6) Ibid , . VI
1 , 2 , 1 8,
7) Ibid V , 8, 9 , 4
. .
1 42
man d aran, wo er g e k o m mt s o g l e i c h s o
l b ist, so
h e l l e r S o n n e n s c h e i n , d a s s a l l e r n i e d e r g e fa l l e n e
S c h n e e s c h m i l z t u n d a ng e n e h m e r W o l g e r u c h e m
o re te i g t Schl ägt man en dlich auf die ro te Sei te , so
p .
I ch tötete T hiassi
D e n übermfltigen T hursen .
d en G e s t i r n a u g e n T hiassie am Himmel b e fe s t i g t , so
1 ) Th ön teins Bm w m acht . 1 D
. . Myth 424 .
8) S kfl dakapmm k 7 . 811 E I, 2 7 8
. . . v gl Ze
. D . th , 82 2. . . My . II .
l
u nd C aus Mag
nus . E
ine flb ereins timmend e Ml
a erei in d er alten Upsalaki rch e
li est di esen Berich t nich t als g
anz nnl ch t ersch einen S F M2 g nnsoen, No r . . .
k
d is arch aeologi e S 1 85 . .
1 43
N a c h t v e r t r e i b t , is t u nt en u nter ,6 ß '
.
s c h e r d e r M a r u t s d i d er W i n d e A u ch tritt e r in
. . .
2 ) Ei gv R o se n. , 2, 1 2 II . .
L ex M y h
.t 926 . P
etersen, N ord ist my th ologi 2 86
. .
4 ) Ze itschr D . t ,
.81 8My h II . .
5 ) Big v
R os e n L N , 7
. .
1 44
tend er H el d , d a d a im
Kampfe aufj au chz end mit lebendi
e r Kr afl d en V yit ra e rschl u gst , d a h as t d u d er W asser
g .
hab en S t e i n in K r e u z e s fo rm
'
di ese n Stein
w) Die au s d en Wolk en nied errinnend en Re gengewäs
ser w erd e n d er Ursp ru ng d ei i rdis ch en Q uell en u nd v e r
„ I n d ra d a g ieb st d en Fl üs se n Sch w u n g ,
d a ss si e g e g e n
1) I b id LVI 5
.
, .
2) I b id L W 1 0
.
, .
3) V gl Z it chr
er . e s . f D
. . Myth n 2 9 7
.
, .
5) M
artin d es cri ti on o es p f W tern I land s s p 59
. .
6) B gv
i Langl II, 1 , 9 , 5
. . .
7) mm v, 3 , 1 3 , s
. .
1 45
vo n
)
1 I b i d III 2 4. 4 A h di,e G i ,
h en be wah t n di
, . V t
ucll ng r ec r e e ors e u
da s w l di S h l a n g e n b il d nng wi di
so o e c S ti b il d ng ein g wöhnl i h e e er u e e c e
h y n G öm kb1 kuhml ul ig
u Po tt Zeits hr v gl S p achf VI 4 8
.
, c . er . r .
,
.
2 ) D i Nach we isung n
e Z ei t h D M yth II 82 4 ; III 1 2 0
e sc r. . .
, ,
.
8) K uhn No d d S m 8 88 [gg
, r . . .
1 46
G rimm, D eu tsch e Sa en I S 4 3 8 No 83 8 g . . . . .
2) Kh
u n, Nord d a en p 4 7 8 Sg
D ie nts teh u n v on
. . üssen od er Q u e1
. E g Fl «
g Sg
len wi rd i n e ini en a e n darau f z u rü c e füh rt, d as s e i n e r a u ihr W a s kg F
ser gl
e asse n e So h ab . l g
ie t in d er Nie d eru n bei anz i d as tä d tch en g D g S
Neuteich an d e m v i e l g e k r ü m m t e n , zul etz t in e ine rad e ini e ende n g L
d en L a u f d es Flü sscb ens c h w e n t e (d i d er h e i i eS ug
; v on . . l g Fl
lg
he i i D ies es
. Fl
üssch e n ents tand , als d er eu fe e inmal se ine G rafs T l
mutter im orn an d er Z ase h eru m o g N
nfan s strll ub te si ch di e te u nd . A g Al
w ich bl
a d h ier, a d d o rt z ur b le ite aus o ch mit d er S
eit e am sie d e r . D Z bk
T eu fe l g
anz in se ine G ewa t u nd z en te s ie in rad erl inie w e iter Au s n st g L . A g
l i e fs sie ih r W
asse r u nd es e ntstand d e r F1 nssi Au f d er Höh e b ei Danz i
'"
g
l gi e t d er O rt H e i l i g e n b r u n u m i t e inem d er a e nach e inst für 11 e S g
tig er ach te ten Q u e , d er ll
es on d ers B ind en d as b
u en i ch t wi ed e r a l \ on A g l gb .
diesem Born sa t d er g
anz i er hi i D g P l pp
ÜTllv er in se iner erüh mte n G ermania b
q
anti u a 1 6 6 8 p 2 5 1 : E at h odi eq u e in
. atr ia mi i te rra d uob us c ircite r pas p b
su u m mill ib us 11 G od ania u r e cu m a m o e n i s s i m o b
u c o f o n s vu o ac co i is l lg
„ h e i i e B rn l g
o
“
i d es t sace r fans d ictus Cu i id e ogu ominis ex nu11 11 a ia . l
p o q
re b aerere ut , u am ex anti u a supemti ti one , a i eni d e orum d icata q od ie l . H
l ll j
o cu s est cu m vi a ux ta sita aestiv is o ppid nnorum e m pationib us ce leb e rr i
mus . E
D ie &1 tes to rwäh nu n d ie ses g
rte s find e i ch 1 4 88 O In d iese m ahr e . J
J l g g
u i 1 6 in e n „ d ie G üte r an et u nd ei i L g H l g
e n B r ü n n aus d em Be
P l pp
sitz hi i Bischo fls 11 11 hili
‘
P pp K gg
önig , Bur rafe n un d Bür erme ister v on g
g b
D anz i ü er , d er sie b is 1 5 80 eu te ( rch iv Ge dnnens Bib l io tb A I B h A . . . . . .
No 80 p
. . E in nl ter K l
aufmann erzäh te mir v on d iese m än st v e rs ie g l g
lg
te n h ei i e n Bru nnen„ e r se i entstande n, al s d ie ersten i er z um Calv arien P lg
b g er nach e ustad t N g n D a se i zo e
di e u tter G o t
.tes m i tg e fl
p g 2 1t A n ei M
nem O rt , wo mm i tta s Rast M g h l
ie t , verrich te te sie im G e b fls ch ihre N o t
i
.
l
d a ene be igebr acb to, so nst v on S t ar are te M g
e rä u ch iche R ed ensart , u n d er
. gb l
j ll l
Ist ed enfa s o h s av isch o d er d eu tsch au f di e aus d er o e regnen d s W a s W lk
s e r fr a u z u ez ieh en b
Man er v gl
was wir o en 8 86 ü er ndra als mi n
. . b . b I
g g gens esa t ha e n Da buh n . K b
ere its nach e wiesen h at
( tschr
Z e i D th g . . My .
Rose n L X ] , ( I n d„Da
ra ) h a s t fü r S u d ä s a d ie W ag e n
17,
N ach d en S chofien ist di eser Fl u ss P arnshni d ie ‘
ausfüh rl ich g e h and elt In ganz Sch w e d en enthi elt man sich
.
au ch als S c h i f f a h r t d a r g es t ellt „ 0 I nd r a u .
n d V am p a ,
wenn ih r ü be r d i Spitz
e e d er Wag n ch it t, b
e s r e e e w e gt i h r
euch auf d e m V o rd e rt e il b in u nd h e r , i n Gl n
a? ”
Nach e in er a n d er e n St e ll e b es et igt I a d r é in it d e n M _
a r u t s
y ) A u c h T ö U e b e r d a ss e lb.
e
M h , 3 1 3 fg g
y t .
II D as. Sch iff w e lch e s I n d r
,
a m i t d e n M a
Heer fäh r t
L x M yt h ; 9 5 2
e .
.
2) B ig v L a n
. g L V 6 s 8 , 1 r 0
8) l b id VI II 5 " 9
. . 9 o
4) 8 . o b en 8 . 96°
1 48
so wol d en be fru cht end en Re gen , als die gold enen S onnen
stra hl en D as G o l d d e r S o n n e u nd d ie W o l k e n k ü h e
. _
wu rd en i c h e r S c h a t z gefasst, welch er v on d en
als ein r e
„ K o mm z u u n s m i t K üh en ,
G o l d u n d
b ist , 0 I n d ra, s p e i s e r e i c h , s t i e r r e i c i bi st d u , vi el .
su p ati ) „R ei c htu m s w 5 0 h te r u nd „ vi el er w ü n s ch e n
“
s w e r
1 ) . L
Bg ang1 III, 5 , 1 2 ,
i . 8 .
2) B v
ig R o sen.
, 4 LI .
8) L
Eigv ang] V, 8, 1 2 ,
. . 8 .
4) S av
am Benf , 1 , 2,
. . II 2, 8 .
5) S av
am B2n1 , 6 , 8,
.
'
. II 4, 8 .
6) B gv
i R ose n.
, 11 LX II . 12 .
7) IX
l b id .
, 9 .
8) Ib id IV, 1 0
. .
9) Ib id V, 2
. .
1 49
D a d e r KamPfharte d en W u r m fäll t e ,
.
Felsen
D er E d üingssohn e insam w agte
Die k ü h ne T at, nicht w ar F itela b ei ihm .
D as e r d en R i n g h o r t b rau ch en d u rfte
Nac h ei g enemWill en D as S e eho ot l u d .
,
1) I b id V I I 9 Yah
. . . é kac; cars hani u äq 1 v a.< ümh p i raj y ati Ind n b .
2) I b id L XI II 7
. , .
8) Sh n B nf I 2
au . e .
, , 1 , 8. 8 .
4) Ze i ts c h r . 8 p m c b f , 4
v ergl. 5 1 er i n o ch
. III . V g .
G m fem8ehtige u n n e , w ie sch ön S e h s t ab e g
0 0 11 6 11 11 1 1 d er an di e G u 1 d a sc h a e b b .
Rocholz A1 € mß nni ß € h eu i n er e
d i d u n d i n dK er sp ie l
I S 1 9 2 , 8 4 0K D M S p ril
c l1 . . .
s en z M
or g en s tu nd e h a t G o d i m u n d e
“
h at lers t s ä ter Me thi sch e B e p
deutun g bk
e o mm e n Es e ruh t a . u f m y th iw h b
e r N at ur a n s ch an u n g S u n te n . .
H F l My h
°
5 V l au ch di m n t
‘
7 0 8 u n d ß 1 gr R o se n
o ld : 5 u g e o r e .
u hr . . . .
III
“ V , 1 : K o m m z u u n s m i t d em c h u t z e o r e n röte S M g .
1 50
In d en S chiflishau ch tr ug die l e u c h t e n d e n Z i e r d e n
D er Sp rosse Wälses Hitz e d en W urm z erschm olz .
( w u n de n g o l d ) B au g e ,
ein alt es v o n Ri e s e n g e fe r ti gt es
h ü ter, G oldhüter (bord e weg rd, gold we ard ) , S ohntz wücb ter _
( frzn tv a b y r d e ), B er g w a r t ( b w g es w e e r d ) N ac h d er i m .
l
_
d ü b e r B o r d st ü rzt e gl au bt e m a n s p ä te r ,
d as s e r a ls
v i tn i r s d er L i n d w ü r m e E r d e , B ett,
S t r a fs e (ar ms j örö, rek ki a, gute) 1 1 . s. w . N o ch h eute er
1 ) B e o wu f l
1 7 7 8— 1 799 .
2 ) Beow 4 4 80 {g
. 113 öe o n 11 e1 1 e h o r d b
.
p
'
. b
8) S agab ibi ioth ü ers von L aoh mannn .
4 ) Heimskringla, Öh fs A
Try ggv asonars . cap . 46 .
6 ) F o rmald nrsög l,
.
g roßen S t e i n k a m m e r weil en “
u n d v e rs ch w a n d S e itd e m .
wobnt .
er nu n Ein g o l d h ü t e n d e r D r a
im
c h e ersch e in t au ch in ei ne r samländiscb en S age Vo r
der Schatz b öle auf d em L ägernberge im A arg au , in wel
cher eine w eifse F rau d as H eid enweib “
w o h n t l a g e r n
„ ,
z u m S c h o r n s t e i n he r e i n A m H e l i g T b ö r s d ag
{Himmelfa h r t) so nnt nach nor we g i s ch em V olksgl au b en d er
auf d e m G o l d fl ß e n d e D r a c h e s e i ne S ch ä t z e , d i
g . .
1 ) SV G r.u n d tv ig G am e l D
ansh e mi nd e r i fo lkemu ud e 1 85 4 S 1 2 8 . .
e c g
2) R ns h , S a en d es Saml nu d es No 8 . .
3) B o ch o lz
,
A a rg au s ag cn 1 , N o 1 7 6 S 2.5 1 u ch b ei d e n 1 am itz i
. . . A
lt hfl 1 Wend en b e w a c h t d er r a c h e Z D
m ij o d er Pl
an als G e ld drach e pe fle i uy
b
mi] di e v er o r g e n en ät e Sch z
au t u nd . H p
ch ma er , S
1 6 6 Ze itschr lD II . . .
Sly1 h [U , 1 1 1
.
V o m usamme nhan d iese s
. Z g D
rach en mi t d en G e trai d e d r a
) my m 9 22
'
1 . .
6 ) L ex . m y th . 9 55 .
1 52
t p g phi k j
o o ra n l II
s 4 9 7 6 V III 7 X V I 9
o ur a Wille B k i 1w , . .
, .
, .
, es r r2 o v er
Sp d -
y b g p m t gj ld I 4 1 8
c er s r s e e , .
2 ) P nz B it g 1 2 6 8 1 2 2 I 1 00 P1 9
a er , e
g l W o
ral f B it ä g 1
, 7 2 , .
, , . v .
, e r e , .
Di B t n n gl b n d
e re o e im A genbli k w
au m P lmm t g d
e , E ang
ass u c o a a o as v e
l i m g l n wi d d i b ö n G i t ll S hüt
u e ese r , fd w k n nnd e b it n se e s er a e c ze au e aus re e ,
w l h i
e c e s e v er wah mn D h h n i i nt d G t lt
. n Blä tt n S t i
oc su c e s e s e u er er es a vo er ,
e
n n K hl n
e , o w d n A g n d
e u . s. Mn hn .nt i h n D Ne my u e er e sc e zu e z e e . e o ra
8) Myth .
’
928 . Vgl. Myth .
‘
C X VII , 14 .
4) M yth .
‘ L XXX III 4 1 8 , .
5) Mytln '
L XXV II 2 46 , .
6) Myth
L X XVH, 2 5 2
.
‘
.
7) ‘
Myth , 2.2 5 L XX VI t ‘
, 6 82 anz er , My h . XC V . P
Be itra g
1 , 257 , 20 An! di e a s t n a c h t wurd e v orzu s weise
. h u n ar F g T
gl au b
e ü ertra en b g
D er Himeb rei steh t d em afer re i, Tb örs
. e ise , ei ch H b Sp gl .
V g
er i Barb arösl
. 3 . .
kilfer, d esse n Berüh run mit d en in d en}Wolken weil m d en Müre n wir we iter
g
b p
hin es roch en werd en, h e ißt T o r b ag g e , T h ö r s i d d e r nach Russw urm, W
od er hl nll o c h n , E
rd achse Atzeli u s, Sa ohltd
g 1 8 Vgl o S 2 8 Anm 1
. . . . . . . .
9) Wo f
l , Bei trü e 1 , 2 1 1 , 9 1 g .
Ze itschr D t III , 1 7 5
. . My h .
.
1 53
Jüngling find et diese und ste ckt sie auf se inen H u t Nun .
ers ch ei n t, is t d er W o l k e n b i r t e , d er D o nner go tt b ei u ns ,
Th un ar , in d en Vé d en I nd ra D ie b l a u e od er r o t e
Blume, d i e als S c h l ü s s e l z u m B e rg e dient , ist d er B l i t z
In d en V 8d e n wi r d Vritr a, d er die W olk e u mh üll e nd e D ä p
1) E b en da s.
2) M yt h
921
.
’ er i . V g . F
d en rau ennamen Pauglind Ringscb lange
8) G e r ät ): g öp ati 11 . N p
ach s ä terer U eb erii e ferung v e rwand e te l
I
Dich n dr a e i nma in einen l H
i r t e n , um aus e inem G arten für se ine sch ö ne
Gemahlin Ind r floi G m atapfialb lü te n zu ste h en l
oore , . M H P
ind u - anth eon 2 6 8 .
1 54
‘
.
,
„ T h ö r r fö r i Au strv e i
g ; u nd in d e r E in l e it un g
“
z ur O e
g is
h ü l l e r , w eil e r d ie W o l k e n k ü h e o de r die W a s s e r
fr a u e n , S o nn e u nd M o n d e i n s c h l i e fs t Häufig wir d .
@
n e s B e r g e s G e s t a l t fü h r t e , erl ahm t e nicht d es to d
1) Z e its chr D . t , 82 0
. My h II
, 1 18 . . III .
g
8) Bi v Laugl .
, . IV
6. 1 1 , 5 .
k
me is te n Ge witte r ommen, T 11 6 r isii 5 1 a (Th örs Höle d e O f n) in H l te in
o r e , o s
D o n n e r g ä t D onnm tralse
'
g
5 ) ßi v R ose n . I, 2 LVI .
b
6 ) i id .
, 6 LVII .
1 55
Haupt .
) 1 Ib id X XXII, 2
. A11 a1 1 Ab iq 1 p a r v a t é eieriy i na1 p
. .
2) y
He afe , S t mavé d ngl ossar sub ad ri , s götra . .
b e i d e H örne r „ B e fr e it h a t er ( I nd r a) di e v o n
1 ) Sdmav Benfey . II , 5, 1 , 2 1 .
2) Ib id . I, 5 , 1 , 2 , 5
8) Ib i d . I, 2 , 1 , 8, 8 .
5) Big v. L angl V, 8, 2 , 1 7
. .
1 57
sehläft :
H unger kr ank .
d i e H aar e r o t,
G ro te v o n Rü ck en und H als , Sch ulte rn , roch enohrig d er
Sch r ecklich e .
H eld en wah r,
Der misgestaltet, braunäugig , grässli ch , abscb eu lich an
z u seh n.
nach W u ns ch g ew ahr .
se r h l üstern , g
d er M ächtige,
1 58
A ls M e n s c h e n fl e i s c h nu n r o c h d i e s e r , sp rach e r
al so die Sch w e ster an
fas te t l an g ,
d as s ch äumend e .
S t a r k w i r k t M e n s c b e n g e r u c h w a h r h a ft, e r q u i c k t
w e i d l i c h d ie N as e m i r .
i n G e s t a l t e i n e r s c h ö n e n J u n g fr a u und b emüht si c h
1 59
ge n a u f dem R ü c k e n d u r c h d i e L u ft d a v o n z u
t rag e n :
Doch weil ich dich gese h
h abe G öttersprössliu gen gl eich
n ,
an G l anz
,
V erei n .
T refilieber
'
o .
Ich d u r c h w an d r e d er L u ft R ä u m e ; w o mi cb
’
s
Sieg sch w ankt noch unents chi ed en als Arj una , Bh imas ,
Be v o r g ä n z l i c h d e r T a g s c h w i n d e t u n d d i e
D ä m mr u n g d e s A b en d s k e h r t ,
In d e r S t u n d e d e s G w u n e , w i s s e s i n d d i e R i e
sen
Eil e d e nn, icht gespi elt, B hima, e rs chl age ihn d en Sch reck
n
lich en !
Eh ’
er d u r c h Z a u b e r d i c h t ä u s c h e t , wend e die
K raft d er Ar me nu .
R i di mb a fällt und
Bh ima er würgt sei n L eich
wir d v on ,
g esp enst, d as H
z ermalme die G eisterweh, l eu chtend er Ind ra D ie Häk .
“
sb as en he ifsen s c h l a u „Töte t (o In d ra u n d S öm a
.
) d ie bö
sen R äksb asas , d ie S c h l a u e n
“
( b at aq 1 d ru h ö r ak s h asö
b h a u g u r ä v a t a h) Ih nen wi r d fe rner d as B ei wort ghö
.
r acakshas „m i t fu r c h t b a r e m B l i c k e ge gebe n
“
„F ü r P um ku tsa h ast d u d i e 7 B u r g e n d e s H e r b s t e s
S
1 ) ieh e B0 pp , Ard sch una s Re ise zu ndras
'
immel I H . l
Ber in 1 82 4 S .
15 27 0
2 ) Vgl . K h
u n, Zei ts chr f vergl Sprach i I, 1 9 6
. . .
'
. .
8) B v
ig VII. 2 . l
. o
4 ) ßigv un i. L g II
, 4, 9, 2
. .
161
Be fe s t i g u n g e n z e r5 r ocb e n u nd mit s e i n e r M a c h t
i hr e B u r g en z e rst ö rt
7 D ie Söh ne d es Ann und .
D h di W lk d A i fl d d m At i
'
„ a ast e o e e u n g ra s e n
g e ö n e t u n e r
1) Bi gv L n g 1 IV
. u .
, 6 , 4, 1 0 D ie 7 Bur en d es
. g er s tes o d er Win
H b
im und , wi e Kuh n
Ze itsc hr . I D
. t. My h
III, 880 b
ew eist, e ine
. rinneru n E g
an die 7 W i n t e r mo nate d er l
a1 tariseh en Urs itz e nörd ich vom Hi mdlay a .
b
2 ) I id V , 2 , 1 7 , 1 2
. .
3) B
igv R os e n
. 1 1 .
4) I id b LI .
, 8 .
5 ) ib id C I. II , 8 .
6 ) ßig v Langl« V. 9 . 1 8. 5
. .
7 ) ßi gv R osen LN , 6
. .
1 62
b
z us u c e n , d ie G ötterb ünd in S ararnä ah Als di ese nach .
U e b e r s c b r e i t u u g e i n e s (r eifseu d en) S t r o m s z u r B u r g
d e s B a l a gek o mmen war , s ah sie in ei nem V erste ck die
K üh e v erb orgen “
„E s w i rd er z ä
.hlt, di e K ü h e se i en ei nst
vo n d en P ani s aus d em Götte rhi mme l gerw b t und im Ne
b e l v e rb orgen, I nd ra ab er h abe sie mit d en Maru ts z urück
geb racht
Z ur Ch arakteri stik d er D ämo ne n ist no ch anz ufii b ren,
d ass sie g e fr ä fs i g heifseu B esond ers d ie Räkshnseu
fü h ren d as B e i w o rt die E s s e r , d ie G e frä fsigen Als
Rä uber d es Sch atz es h eiße n sie S ie l eu chten
von G o ld und Ed e lges t e in S ie wer den als s c h l a u ge
sc hild ert D ie Art und W ei se d e r Tötu ng d er D ämo nen
.
8) ßig v . Ro se n XXI , 5 .
4) lb
id . m m , 4 .
b
5 ) i id XX X III , 8 .
6) Big v . L gl V, 8, 2 , 1 6
. .
7) I b id . VI, 6 , 1 , 9
. .
8) ßigv . Rose n 0 11 1 , 7 .
1 63
nu n g b r i c h t V r i t r a s W a ffe E r k ämp ft
nun no ch mit B l i t z , D o n n e r u nd R eg en g egen I nd ra
abe r di es er d u r c h b a u t i h m d e n N a c k e n u nd
2) E r s c h l u g d e n i m G e b i r g e w an d e l n d e n A b i;
G efer ti gt hat d en l eu chte nd en K eil ibm T vashtri ,
V e r n i c h t e t e s t d a al s b a l d d e r T r ü g e n d e n
T ru g,
E r z e u g t e s t S o nn e , H i m m e l u n d M o r g e n r ö t e ,
D ann fand est ni rgend s ring5 1 u n d u ei nen F eind meh r .
1) Ib id L XXX
.
,
1 2, 18 .
2 ) Ibid XXX II
.
, 18 .
8) I b id L XXX
.
, 5 .
u nd furs e
’
7 ) K ä m p fe n mit I nd ra wo llt er b änd e
h a ar
D er schl eud e rt au f se in H au p t d en D onnerk eil ihm,
Des M an n e s A ns e l m h e n c b e lnd , d e r Ve r
s c h n i tt n e ,
L ae i t r a d a , d e r m a n n i g fa c h Z e rs c h e l l te .
s p a l t n e n,
9 ) E s l a g d ar n i e d e r d i e V r i tr a e r z e u g e r i n ,
E s n a h m d i e W a ffe h i n w e g i h r I n d r a .
D ie M u tt er ob en, u nt en lag d er S oh n d a ,
1 0 ) D en Kö rp e r in d er W ass er Mi tt e g estellt ,
Z um W a n d e r n s a n d t e s t d a d i e s i e b e n F l ü s s e .
1 3 ) N ics li t z h a t i h m g e n ü t z t , n i c h t a u c h d e r
D o n ne r
U n d R e g e n , d e n e r m a c h t e , u n d G e kr a c b e ,
Als mite i nand er k ämp ften, Ind ra und Abi,
A u ch ü ber die and ern si egte M agbavän .
h m m m i d m F 1 d bi t g d
'
„ Z e r s c e tt e t e u s e u s ro ß e i e
„ e n a a r a as
g ro s eu r u a t
dem P u fs e ange gr iii en , täglich bi st d a au f d en T o d d er
'
vo l l e W i l d
( V r itra d er Bo g ks estalt angenommen) mit d e i
g
nem Z au b e r n i e d erschl u g2t, l eu cht end 1 m e ig e ne n Reich e
, .
1 ) Bi v g . R os en Li l , 1 0 .
2 ) Rigv . L ung i V, 8, 2 6
. . .
4 ) S l mav Be uf€y l , 6 , 1 , 8
. i . 8, 2 .
g
5 ) ßi v R ose n. , LI
I
6 ) b id . LV
], 8 .
7 ) 85 1 1 1 5 7 Benfe y I, 5 , 1 , 8, 4
. .
1 66
d e s t M é n ä d e s V ri s b a n a p v a T o c h t e r u n d v e r r i e b
_
gezeigt h ab en .
1 ) Bi g
R osen L i , 1 8
v. v er Bi . gl . g v
. Laugl . I, 4 , 5 , 1 8
.
2) er V gl
Rigv au i
. I, 8, 9 , 2 . L g . .
8) S d mav Ben1e I, 2 , 1 , 8, 8
.
’
y .
4 ) z B ßigv Ro sen
. .
, 10 . LX I .
anne h me n m üsse n Alle di ese Wesen, fei ndlich e nnd fre und
.
li eb e , e n t s t a m m e n d e r g e m e i n s a m e n U e b e r z e u
‚
u ng v o n d e r F o r t d a u e r d e r S e e l e n a e h d e m T o d e
g
und w e nn w ir es v o n d en M aru ts , Ru dras R ibh us au s ,
Meinun g ü b e rei n .
d M y th f lg n d e s Bild e nt we rfe n T e il s re i ne Na
g e u es u s o e .
1 ) D ie D ilm o ne n has t d a , 0 I nd ra , d er Op f b e a b t
er r u , h inter d ie 9 0
echi fl b aren
’
S t öme
r z urü c kg we o rfen. l_l ign Rose n C XX I 18 ,
.
1 68
luug d e r G erau bt en ei ne fe s t e B u r g o d er U m z ä u n u n g .
S onne T rifit Ind ra sie nicht im Sch l af, so k ämp fen sie
.
. .
ßß ) D ass T h örs G eg n e r ,
d er M iö g a ä sw u r m , O e
gir
( E c k e E c
, k h a rt ) un d L o ki d e n F e i nd e n In d r as , A b i u n d
Vyit ra ents p re ch en, ist be reits v orhi n nachz uwei sen v ersu cht .
sch e inen b ald als Sch ar , b ald t r ete n e inz elne u nte r ihnen
1) Bigv . V,
2 ) l l } misq u . 1 1 . 13 .
1 69
y
Er wohn t i m M e e r e eine M eil e ti ef u nte r d em Wasser .
4) V gler . v. 85 6 : And
wi t) G r e n d e s ceal,
n6 l
w iö d m agi ä: cau
b
g
Ana eh e e n Ö iu g wi ) p r e e g l y .
l
Beo wu f find et in Grend els o hn un W g
e in gol d ge tasates siegve rle ih end es ch wert,
'
S
das R ies e n g b
e mac h t ha en ( eald sweord eo te u is k 81 2 8 cute ze rgeweo rc
S
Auf d ies e m c hw er t war in Runenb uchstah eu d er rs run d es a te n tre i U p g l S
tes z wisc h en G ötte rn und Ri ese n ( w ie E ttmitll er S 1 84 , Anm 1 7 0 8 mi t Be . .
zi eh un g
g au f Völus p4 2 2 rich ti z u d eu te n sch e int ) e in e ra e n ieses ch wert gg b . D S
l
sc h eint e in a tes E rb kl e ino d
( ea ld 1 8 1) in G rend els ause , d as ihm v o n s e i H
ne n V l
o re tern, ene n j U
n ie sen, O er o mmen ist b k .
1 70
un fmger 1 45 6 — 5 9) Der W o h ns i t z d e r Jö tu ar uu d
'
8) Lex . Myth . 75 2 .
4 L ex . M yth
332 . .
den g z d
an ren en en norwe gisch en L andsch aften spi el en di ese
Rinder h er d en d er Jätteu ei ne groise Roll e V eri rrte Wan
'
1) H ; m is q u 1 8 . .
2) T h ry maq n 2 8 . .
Grimm b e i H a u t p IV
, 5 0 7 e ini e uusgeh ob en h at g .
l
Eine so ch e is t u a d ie euch tend e u n frau Ge rör, d ie
. . l och te r G $ rmi m Da J g T .
Gfmir nach d er E l
in ei tun z u O egisd re ka g Be iname O e girs ist , so w ir d
e in
dad urch unser e D e u tung d esse en als ei nes lb Wolke ndä mo ns ( s o S 81 fgg ) . . . .
b . U .
g
goth C IU ME IS h i n t mit gey ma o th G AUMJAN e wach en z usammen u nd
. g . b
bed eu tet w i e gey mi r W8e h ter. erwahrer q ui ra tas a uas ve1 femiuas cus to d it ?
V p q
(
1 72
drei wu nd erb are H und e H M I (h alt fes t), Slit (re ife z usam
men) u nd L y ( h o r ch ) erh alten , die seh r k unstre ich t a n
z e n und all es z err eifsen wa s ih n en n a ht M it Hil fe d er
, .
w ir w eit er hi n d ar tu n we rd en , s ei ne H u nd e si nd d ie M a
ru ts d ie G e i ster d es St u rms o d er wild en H eers , w e lch e
,
b at S tarkaör 8 Bl u d e , d ie Th örr ih m a au t bb .
2 ) Foma ldm ö g II I, 1 5
. .
. b
8) Atz eiim , S ch wed Vo lks m en, ü ers v o n O b erieitne r S 2 84 ( g
g . . .
4 ) 8 unte n u nter
77
. .
1 73
Fra u e n un d K ü h e d u rch d ie
Ri esen v erei nt D er d u mme .
findet u nte r d er F a l l t ü r e i ne n u n e r m e s s l i c b e n S c h a t z .
im A u g e n b l i c k t ö t e t , n a c h d e m e r d a m i t w i n k t ,
erschl ä gt e r d ie Ri e se n u nd be fre it so d ie Kö nigsto cht er
,
Bu r g e ine g e r a u b t e K ö n i g s t o c h t e r g e fa n g e n h a l
te n . M i t Hilfe e i ner P fe i fe , w e l c h e a l l e s t a n z e n
mach t , e r l e gt ein J üngli ng d er sich als neu er H i r t e be i
,
1) W o lf D eu t ch e
, Märchen u nd Sagen S 6 fgg
s . .
nigin
festigt mit d en W o rt en :
We r di ese Fl asch e t ri nkt
U nd di e ses Sch we rt regi ert,
D e r z w i ngt d e n T e ufel .
d u r ch K M No 60 , wo d er j u nge Jäger v or d em K am p f
. . .
1 ) M i Mä h n
e er, rc e No 2 9 . . S 1 0 1 (g
. . v gl. S 80 6
. .
2) K h n Z it h
u , e sc r. vgl . S prachf . IV , 1 1 5 fgg .
Bi gv . 85 , 1 0 we rd e n
d ie d as St urml ie d h insende n aru ts M als Fl öt ens pi l e er d arge tell t
s . K uh n
a. O .
8) e ier, M M
ärchen 8 1 fgg . .
1 75
un d d ab e i d ie Sch ri ft : „W e r d i e B e c h e r a u s t r i n k t
wi r d d e r s t ä r k s t e M a n n a u f E r d e n u n d w i r d d a s
Sch w e r t fü h r e n , d a s v o r d e r T ü r s c h w e l l e v e r
g r a b e n l i e g t ( v ergl T h ö rs v o n T hr mr v e r
y g r a b e
. n d n
t e r e i n e m M e e r e , d as m an e rst in Z eit vo n 7 J a h r e n
durch s ch i fft , 1 2 g eraubte Kö nigstö cht e r g e fang en Ein
‘
nir bie te t :
2 ) S ki rnis tör 2 1 .
4) 8 z B S ch um b ach u nd
. . . ü e r , Nied ersäch s a en 2 9 7 , 2 1 M ll Ta Sg. .
bm, Pp
o u la r fair ta e. „ ac y l
th e i ant i er s 1 3 5 i g
“
J k g k ll
111 11 115 5 5 0 11 , 81» . .
m 8 4 5 0 fgg
. S ch wed Volksm gen ü e rs von O berleitner S 84 4
. . b . . .
5 ) S ch wed o . V lk g
ssa en ü erse tz t v on Ob er h i tner S 80 89 b . . .
7 ) Sc h we d o ssagen . V lk
fgg 3 4 5 Dybec k , Rune 1 3 4 3 . . IV , 33 .
4$ bj örnsm un d M oe No 1 S 1 - 8 . . . .
1 76
i G o l d h ar fe
e ne r e ine m G o l d b o c k u nd ähn
'
d eu t ung kö nnte d ie G o l d l a m p e h ab en D a j e d o ch d a
neb en e i ne M o n d l a m p e v ork o mmt s o möcht en d arun
g .
D er B oc k hat g o l d e n e H ö r n e r , w o r a n k l e i ne G l o k
k e n b e fe s t i g t w a r e n , d i e e i n e n s c h ö n e n K l a n g
g a b e n , w e n n d a s T i e r s i c h b e w e g t e Es m u sst e .
,
e r s a t
ner Sch weste r in sei ne G ewal t
g e k o mm e n i st ,
ü b a l is te t
u nd d em T o d e nah e geb racht Z u r H au p tlö su ng s ch e nk t .
8) S ch wed Volkmagm S 2 8
. . .
4) S . K
uhn, Z e itschr f D t , 886
. . . My h III . .
5) S
ch wed is ch e a en S 4 6 Sg . .
7) V g . b
er i o en 8 l t “ Zeitsch r f v ergL S prachf V, 1 4 6
. u ch d er . . . . A
' ’
m nl o; d er 34 0 5}n ; Egyoi» q h at d iese e Be d e utu n 8 au e r . y ste m d er lb g . . L S
Grie ch. My h
t 87 1 fgg 84 6 84 8 874 87 8
. . . . . .
8) S ch wed a en S 85 fgg
. Sg S 84 5
. . vgl . . .
1 77
g ie
. bt S ie m üsse n hi e r 1 1 St ub en k eh ren, d ie 1 2 te ist ih
nen ver b o ten S ie öflnen di es elbe d e nno ch und find en d ari n
'
einen k l e i n e n W a g e n
, m i t e i n e m k l e i n e n g o l d e
g o l d e n e r W a g e n m it e in e m g o l d e n e n B o c k e d avor,
übei e ine g o l d e n e P e i t s c h e D as Ki nd fäh rt s c h n e l l
Wi e d e r W i n d auf d em Wage n d av on , d er wild e M ann
svtzt ihm nach u nd Ein sch w edi sch es M är
011e1 1 e rzä hl t dass ei ne J u n g fr a u 7 J a h r e vo n d em M e e r
,
( fl gl o S 1 2 3
' . . . d ie M eerfrau setzt ihn en au f ei nem
Bo ck e na ch , d e r h und er t M eil e n l äu ft Ei ne nnb efan .
1 ) Mülle nh o fi, S a en s 4 4 5
'
g . .
3) V g I
er l nd ras . o d e ne g l P
e itsche o en 8 1 2 0 b . .
4 ) Zei tsch r D t .
, 1 84
. My h II . .
5) S c hwe d i sc h e S gen S 2 89
u . .
1 78
s talt d e r d eu ts ch en M y th e i m W a s s e r u m k o m m t Da .
s ch e n Wo lkend ämo ns 2
d H idi mb h t B t d
) u n a at r o e n a r u n
Pj ofr h afn h e iß t .
d er T o te , nür S
ch if
f, u ss , Fl S
ch af, h i r h oc h , 6 11 ab h änte n ekr D M “. .
1 79
t
ro es H au pth aar . A u ch so ns t wi r d d er Ri esen B a r t her
vor eho b e n ,
g B b i
e i B mir z.E i ne P flanz e . . stro n
gy liu m,
focus fili fo rmis heifst R i e s e n b a r t bu rsnske
'
gg .
g y . .
von
h a m a, ] r ym a d o nnern
j > V o n di ese m Ri ese n h e i ß t
as er h ab e T hörs H amme r e s to hl n und 8 Re sten u nt er
, g e
g
fin g, o th n avi 3 , 11 3 11 3 ; lat nav i s ; a ua,
. oth ah v a, ah d
. q
o u wa ; ov is, g oth . . g .
J . G r i m m , N amen d es Donners S 1 8, V I . II .
1 80
S 9 9 gg
. f L ü s t.e rn n ah t i hm d e r D ä m o n , u m d a s n e u e R e
se i ne G e w itte rk w i e d e r u nd B l i t z g e g e n B l i t z ,
D o n
8 .1 6 6 d ass di es e M y th e au ch d e m I nd e r b e ka nn t w a r , in
d i Gl ut
. . Es k ann k ei n Z w ei fe l sei n , d ass unt er d i eses
.
1 ) D em D b l
ie stah d es Kammern wäh rend d er 7 8
( ) i nte rm o nate ve r W
gl eich t si ch , d ass nach d em Volks lanb e n d e r
g in die rd e gesunke u e onn e r E D
k l
ei e rs t in 7 J
ahren wied er an d i e O b e rfläch e em orrtl ckt
p uh n ewe is t .
K b
Ze .D My th III, 1 7 9 i g
. .
d ass d ie a e s i e e n a h r e e rs ch e inend e w ei ß e
. ll b J
F b W D
_
2 ) S kirnis tör 8
'
8) A f l ia
ze s, Sagah öfd er 10 . Myth ’ . 952 . Au fi1 hriich em Sag n e da
b
rü er e. Russwu rm, E ib o lo lke ‘
II , 5 . 87 9 . S 2 49 . .
1 81
bal d als wintefl iohe M ächte die segnend en N atu rgew alt en
des S o mm ers fesseln, b ald als N a c h t s c h a t t e n d ie Lich
ter des Hi mmels v e rh üll en, l assen sich g anz ents p rech ende
r i e s e n ( b er risar be d n i ) h v w lch d i S n
g ,
r
g a r e r o r , e e e or
”
Sein d r e i k a n t i g e s H e r z ) u nd se in g e w a l t i g e s H a u p t
waren v o n h a r t e m S t e i n v on S t e i n e b enso sei n b re i
,
1) W g
Be z e ich nun en d es Bergriwe n sind fiallgantr, flal lgy llör, b yr
e ite re
2 ) Hy mi sq u 1 7 . .
3 ) F om al d arsö g 412 . .
4) Ib
id II, 2 9 . .
5 ) H9mis q u 86 . .
6) Ib
id 1 7 . .
Ny eru p , Mo mkablüsnin g 2 4 8 .
8) Mol b e ch , E v enty r 85 9 .
Rosen 1 W‚ 1 0
. .
1 82
mit ihm sch reitet Thörs E rsch einen ist d u rch Blitz e und
.
g g g i n a
g e clü d F e i s u n d e ngl cl
. ou d W o lke .
1 ) D ah er
h eifet T hörr i n d e r Th örsd rapa d es S käld e n Bra i d es te n g Al
lmusspreu gi Hrfinguis S ch ä d elsp re nge r Hrfm gnirs .
My ht III, 87 8
. .
8) D e r S
turm ersch ei nt o ft in Adl erga tal t , so i n d en nordisc h en My
th en von Th iass i , d ir u nd Hrwsv elgr Eg er h and , Myflnm v on Th ör r . V gl U l .
S 28
. .
4 ) D er A usd k
ruc h G ri mnism 2 9 fii r d i e
e ilög v ö tn b ege gn t e au ch .
l
h i m m i s c h e n G e w ä s s e r , we ch e Tb örr d urch wate ß Vgl l
h and a O . U l . .
5 D er
) us d ru c A k
h i m i n fj ö l l Himmel ber ge ehrt noch e inma in Th i 0 « k l »
d 6 11 3 Yu giingntnl wied er
‘
Ich su ch te Z e itsch r f D . . . . Myth . II, 80 9 auch bi er
d ie Bed eu tung o W lk
e nach z u weisen .
1 83
‘ergi . U l
h an d u a O 2 8 . . . .
2) D
ie s b g
es a te tro tz me i nes we ife s Ze itsc hr Z
D M) th l ( gg . . . .
die ältere My tb e . j
Ich w ies e d och 11 a 0 na , d ass di e l i rüngnirmy th e i n . . ch
b m
.
t d dß ch
er e it Z b
e re i ts e th isch au f e fass t und d ah e r d e r Rau g j a s nu t S i t
“ '
m ged ehn t w ur d e O
d e r lag au ch i n d iese r a e Th örs ä t e r e G e mah in, d ie
. Sg l l
Wolken o d er S o nnengöttin d er S i ! z u G ru nd e ? Ich au e fast ass d er w i r k l i gl b . D
< 11 e R a u b
s i ch i n e in h o ises B e l g
e h r e n d es R iesen nach d en ass erfrau en W
verwand e n l k
o nn te , i s t e ich t e r är i ch au s d e m Bes tre e n d ie Wü rd e d er
l kl l b
l b
Asrama auß : c h t z u erha te n , ü rigens e me r te i c h s ch on , d ass d ie i n d er b k
l
81 1 1 1 . e rh a te ne Be nennun Hr0 ugu irs „ io tr Th rüöar “ „ i e g P d e r Th ruön D b
T
der o c h t e r T
h o m u ns noch
“
K
u nd e 1 0 11 d e m tatsä ch iche n o rh and ense in l V
tina My
t h us g
i c h t, w onach Hrflngni r d e u R a u e iner G ötti n , e iner nverb A
d ten ( Dé 1 a pa tni T hörs a u s fü h r t Wä hrend b ei unse rer Deutu n d er
. g
Bd *gnm ß all e ü e d er Z g a e d eu t ar s ind , Sg b
es te h t U 1 an , d e r an d er alg ll d
l
len G e ichs te un
g dlle r Ri ese n m it d e n s t a r r e n , u n . e w e i c h e n i rd isch e n b gl
Bergen fes th a te nd , in T hörs l am f mi t Hrfing nir d ie K p ers ch me tterun d os Z g
Fe l og e b i r g s d u rch d en B itz zur r armach un l Ub
d er rd e sieh t , d ass b e i g E
m rk ruE l
ä n d a s gB o se G ullfa x i e i ne n n l ö s b a r e R u n e ie te u n d a u ch b
b
der Raa d e r Gö tt innen nur e ine seh r g e z w u n g e u e e u tun z u asse ( U h D g l .
°
d en B e r g b ü a r , B e r g d a n i r d as Bild d es in d em W o l
k e n b e r g e wohnend en D ämons nicht v er k ennen können .
B e r g r i e s e d en Götte rn in e i n e m W i n t e r e ine B u r g
z u b au en Er v erl angt z um L o hn d afür F r e y j a , S o n n e
und M o n d Am e r s t e n W i n t e r t a g e b eginnt die Ar
.
1 ) My th .
’
4 87 .
2) G y lfag , 4 2 .
8) My th us von T h örr 1 1 1 .
1 85
p fl ic h te t sich d em b Ö laf , d er i n d en R ia e n
. s a
g e n s te ts
1 ) D i e d e r E rz äh u n l g
d er Völ us p1 z u G rund e ie end e ä tere ass u n l g l F g
des My t h u s , in S tr 2 9 80
anch u nd . M
nger , nach al te r
. U
äh un 2 8 2 4 sch eint Z l g .
noch di e ä t e r e orm l F gk
e annt z u ha e n, dass nämli ch d er Ri ese sich bre F y
j
‘
-
ns w i r i c h bkl
e m ä c h t i g h E s h e i ß t : D a in en a e G ö tter z u d en R ich g g ll
terstüb len nnd erie te n , wer d ie b an z e u ft m i t e rd er g en L
e mis c h t V b g
(hv e rir h e fö i lop t all 11ev i bl
andi t
) o d er d em Jötu nsgeschle oh t öö8 ‘
Brau t
gegebe n h ab e ( öa
e ett
v j ötuns 0 611 mey gefu a) .
2) Myth .
’
51 5 . 516 . Id una St ockh ol m 1 82 4 H eft 6 0 fgg . L ex .
m th y 35 1 3 52
. . .
in Th üringen no ch h e ute e in W o l k e n g e b i l d e „d e w i t t e
t ö r n (d er we ilse T u rm) In Westphalm b ez e ich ne t
'
“
r u mm e lt ör n s ti g t o p di e G e wit te rw o lk e n tü rmen
“
g
si ch Be i d e n Ins elschwe d e n , w o e in D ämon Bi sa an
Th örs Stell e get reten ist , he ifst d ie dick e G e wi tte rw o lk e
B i s a b o r g G e witter b u r g D er R uf S t Ölafs , d er d es .
g ,
e n im Z o r n d a s
T r ümme r d er ausei nand er sp ri nge nd en Wi nterb urg bl e iben
als F elss tü cke ( d i B erge d unkl e regenl ose Wo lke n)
. .
w r i s e li c g i w e r k we di se b u r g s ticb te ? e in r i s e in
d en a l d e n so wi e d ie no rd isc h en B enennung e n
) VafPrüönism
1 . 27 .
2 ) K uh n N o rdd , . Sa g en, G eh r 4 2 8 . .
S ag en 40 2 ,
G O KU I .
6 ) Be o wu lt 885 6
'
7) 42 , 5 .
8) Karlmcine t 85 .
1 87
trö l
h eu te im N o r wegi sch en Grau S öu dmor t r o l d
ls k i r k i a ,
ki r k e g enannt , R iese nkirche
E ndlich z ähl en z u d en Ri esen au ch solch e D ämo ne n,
wel ch e die S c h a t t e n d e r N a c h t b e rau flühren u nd d ar
’
D a tri eb au s d em T o r
Wi ed e r d er T a g
S ei n schö n mit G estei n
G esch mücktes Ross .
g o en 8
'
k gl b. .
S ll
1 07 die te e au s A1j unas R ü c eh r , d a fä n t mankk V II
isch e , mit d e rn g F
l
Bitz verz e h rt e r d ie Wl
ä d er ( wir sah en sch on , das s d ie Ri ese n im a de W l
b
wohnen o e n 8 1 7 7 u nd w e rd e n d iese n Z u g w e ite rh in e r ä re n ) , d a fän t
. kl g
man geb ratn e V g l
ö e , 11 o S 89 mit d e m B itz 8 s 11 u t e r
. . . . t ä d te e i n l c S
und
g e w i n n t s o d as i e h z u m H V
o e hz e its mahl
( Du rc h di e ers töru n d er . Z g
Wolkenb mg w e rd en die h imm ischen R inde r fre i)
*
l .
3 ) L ex . m thy . 9 88 .
«
1 ) Hm b arö st 2 0 .
D urch s nördlich e T o r
D e r näh rend en E rd e
U nte r d es U r bau ms
A eufse rs te W u rze l
G i ngen z u r R u he
G y gie n ) '
und T hu rseu ,
G e s p e n s t e r ( nai r) u nd Z werge
Di eser
U nd
S ch atteu d ämonen
W )
G egne r is t nun e benfal ls T b ö r r ,
d er d av o n b an i j otu n o k tröllq u e nna bröng vir q u eld run ,
o d er s p ri ngt in F l i n t s t e i n e
Z i m S t i p i g v o r Le id w ol
“
„ v o r o rn z u e n e e n S r n e n , „
z u ei nem S te i n m öch t S p ri ng en,
’
d ass di ese S age au ch in “
2 ) Hrafnagal d r O ö ins 2 4 2 5 E
ine ausfüh r i che ch i d eru n v o n T h örs
. . l S l g
o d er F y K p
re s gg
äm fen e e n d ie Schatte nrie sen ist u ns v on aat o in d er S
En 8h1 ung v on R agnarr u nd 8vanh vi t erh a ten l .
4) My
th ’
519
. .
5 ) G anz e enso b b
ez e ich ne t (1 t
“
o d e r fi t d as nte r , d as w ir sch o n E
8 76
. . 80 als Bil d d er W lk k nn n l nt in d n Véd
o e e e er e n, e d ie
cn z unäch s t t e
g e u sc h w e r e d u n e k l W l k di m H imm l h ängt
o e , e a e , d ann d en d un k ln
e
H l
i mm e , d as D
un e ü k l b h p t R th Nir k ta S 87
er au . o , u . .
1 89
sc ,
Teufel wü t end d av o n . . .
Vogel ist u nd se i n K r ä h e n d ie S t i m m e d e s D o n n e r s
versinu b ildl icht D ie u mprü nglicb e G estalt d er S age mu ss
.
find u amm ng
z s te ll t i n M n els O d in S 1 9 i gg
e es e z . .
2 ) A bj ö n n und M
s üb
r se t t n B m oe I, No 2 8 S 2 0 0 fgg
ers e z vo rese ann . . . .
t
“
k t b tté o . Wie e imd a lr manche ü e aus d er
H l Z g
th e d es al tin d oge rmani My
ld 1en Gew i tte r gotte s re iner b
Tb örr, so erzäh t Hrafnag O ifline 2 6
e wah rt als l .
von ih m
, d as s er d e r G ö tter o r n ä s e r b e i T a g e s H
a n b r u c b d ie bl
f r ü h
k
tön e nd e ( B rü c e ? Bur ? ) Ä r g i ö l l hinau fs te i t g Verg1 d as Gj allarh o rn g . .
oben 8 1 1 5 [
.
gg n n d d i e ö
. rte r gj öll B e r g h ö Wl e lk 7 ) gj
, a ll s c o ria Wo e
fu ri, stric tu ra, Hamm erslag, gnis ter .
8) A
u ch g
D e it h eifst im Be inn d er Bragaraaöur s e h r z a u e r u n d i g b k g
mj ök fj ölkn nni gr .
4 ) W and , My
th os v on T h örr 7 0 7 4 W ü er , ersu ch einer my . . . M ll V
lboL Er ä r un kl d er g
i e un ensa e S 1 4 Nbl g g . .
1 90
rue .
“
B eid e R ieseusitz e e ntsp re ch en in fast j e d e m e i n
z e ln e n Z u d r B esc h re ib u ng d es T o te nr eichs d er Hel
g e
v o n d e m W oh nsitz d er l e b e n d e n Ri esen B m i r u u d G
i i r
ne n d ie T ossar in R iesennamen s i n d
Helblindi u nd Helreginn , To d blind u nd T o d esherrs ch er .
i
e ne r R i e si n am E i n g a ng
T o t e n w e l t fah ren d er .
2) H and b u ch d er D Myth
. . 7 1 80 4 81 1 ver
. . . gl
4 89 . . 2 98 .
8) Lex . m th y . 9 82 .
1 91
’
und ru ft gl e ich : „I c h r i e c h , i c h r i e c b e M e n s c h e n
fl e i s c h , I c h w i t t e r e w i t t e r e M e n s c h e n fl e i s c b
“
,
.
“
J s m e l l t h e b l o o d “
„h e r l u
g t e r s a u k r i s t
,
e n m a n d s
'
1 ) .1 1 1w 51 31 .
2 1 Harb ar Üsl so . .
3 ) H e im :ü< rin g iß H al d
ar s HM 3 g ms cap 2 7
. . d . 1 . D a gab er d en Träg
, .
4) Lex m th . y . 84 9 .
5) My
th .
’ 454 w ir b e i R idim a b emerk
. 521 . Wie tm , d a s s di e m » b d
R ben D
äm o ne d T i i us iSp l l b
i w l w i d n ur m M k
n a n z u n e e en
( ih re s t o e e r,
b S g M g Ml
.
g
n en de r d ie R i e se n ihre R e i e n 3 11 1111 11 re 11 s o en t u s s e 1 d a n d s R i esca ll .
Wie d er A1b 1 ei ch ist d er tröllshättr , t1 öllas iagr , no rweg troldslaat erü hmt ‘
. b .
gi nning tr ägt S ei n B a c k e n w al d i s t g e fr o r e n , E i s
.
1) Ub
e er die Nam n
e d es D onners 8 5
. .
1 93
gefangen h ält , au f
c h l ä g t und d ann A b i die
s H au p t s
D y aus) ger aubt und ge z wungen hat, ihn zum G esell en (fri)
zu ne bm % und be kämp ft d a n n bei di esem d en W o lk en
;
d r ac be n W är e s
.o mit B i m ir gl e i c h de m M iüg m fim v n r m,
d en K e s s e l auf
inem H a u p t e zu m G ö tte rgastmahl t r ä g t , beg egne t uns
p
den Vé d en meh rfach d er A u sdru ck , Indra trage d en
h ti g ist, ergieb t d er in
mi t
l ei d ig e W e i b welch s d en Held n
,
e e vor d em Riesen od er Teufel verb irgt ,
tim g r a u b t K ö ni g st h te r i t
e e E s lag a er nah e , als d er u
o c s . r b rsp ung
M hmd eu H l
e d en v o l em fän t p g .
2) W
i rd d u r ch Oe girs od er 1 1 1 6 11 B r a u kem l ar , warum di e 8ehl &e kl
g
in den d eu tsc h en S a en ste ts in B r a u kessd n od er B r an pfannen versun en k
si nd ? D as R ü c k e n di eser Sch ütz e fand sch on 8 1 5 1 aus d em himm isch en . l
Schatz in d e r W o k e seine rich ti e Erkll rung
l g .
1 94
. .
noo1 i mg
v. nopen t m „ro h diq w b des
mn eu mm i m
'
o) rn rre ‚
1 95
1 ) V r gl
e D
. i gv Ros en. 1 2 „ W i e d a s eisc h e in
.er gesc hl ac h t Fl
e t<m
W lk S
Kuh , te il e d er_ o e eiten mit ge krümn1 tem Gesch oss , oo s die asser l k W
Ströme h er v o r , d ass sie d ießen
“
Thi o d ölfl v on Hvin nennt das Gö tte rmah ,
. l
v on d em T hi ass i d en O
chse n rau t
( d t 11 ! e i ki ro iu o kbbj ör n ) ein en h e i i e n l g
T b
is c h ( e lg i sk u till) .
8) My th u s v on Tb örr 1 1 7 .
4 ) G rimni s m 1 1 . .
6 ) R o th , N1 rnkta
‘
66 D er 80 1 1 t er kll rt ,
. wei er die Beiwörter l
d er Ell ser u n d Ansb o ckner tttt d en v o n nd ra b ekl mp1 ten Vritra ni ch t meh r I ‘
v ersteh t, erst e n s ( qv asana) auf d en ind ott Vayu , etz teres auf di e onne W g l S .
7) W esh al b b
d er Riese da ei auf d em Baums sitz t , wird unten aus der
1 96
D Myth.
, 87 8 fgg
. III .
se re K üh e Fl ü en soll n
trin k en ; d en ss e wir O p fern .In d en Wassem i st A m
rita in d n Wm e n H il kraft d i W asse
, e r e , e r zu p re is en sei d nnmflfsig ih r P r i e
ster. In d n Wm ern agte mi
e 86 111 11 , s r , sind a e ll H eilmittel , d er ll b
a es e ne
1igende Agni nd all es h i l nd,Fl ten
u e e e u . 111 e erg ie tse t euer
'
K an k h
r e it
1 97
ll
a e ü bere instimmend e B enennung en anderer Ri esen so
fii hrt e in ch in
au A d l e r g e s t a l t einherfahrende r St urm
ri ese d e n Eigenname n Hr ees velgr , L ei ch e ns o hw e l
g e r z e ig e n u ns ,
d as s e b en falls a n di e g e r m a n i s ch e n
ö l i h f l i g ch lt A ch N m
‘
' n
gr a u
g e c e n g e r ä s
g es o e n u a e
m;a
Ueberliefa ungen , dass ihnen auch ande
*
r e T i e r fo r
ßy m b c b sc he r A us d ru ck d er h im m li s ch en N a t u r e r
s ind , wie d er A d i e r d er D r a c h e . R i e s i n
,
8 fl f W ö l fe n d e r (d en l eu ch tend en H im m e l ) Y T “
,
s t ar , Balla l u c lu
1 98
( Z au ber w ei b e r) si n d ; b o l z m u o
j a ü be r
.
_
7 0 1 1 68, d &
em R i n d e r ( die Wolken herd e ) be wacht , O r th r o s
Vri t r a sachlich wie etj mologisch v
,
1 99
w o rt für d en säramé
H u nd d es T ote ngott es Y amay isob en
)
1 8
. W b e er, 1Ind
1 , 2 9.7 iS tud i
gg IndenL i te raturg esch 84 u h n.
, . . . K
Zmtsch r
'
. D Al tert .
, 1 2 5 fgg . VI .
2) 8 .ie e Sp g l
Z e itschr d er mo rgenl Ges ellschu it III, 2 4 7
. ie le r Mo. . K .
natschr ift 1 85 2 S 1 9 1 (g . . .
3) My
t h us von Tb örr 1 89 .
b
4 ) D ie s ge h t ü e rdi es no ch aus and ern Ue b cmiu stir11 mu ngen Snorris mi t
'
d em Lie d e E ili fs herv or S kdld a 2 88: E igi misti h anu bar er h anu kas tnö i
.
til
. Thü s d r äp d 1 8: 0 111 11 111 5 nifij um fö r görv a gramr me ö d reyrgun1 hamri
of salv ani .
«s l
ö y nj ar sigr aut arinb mu ti 811 81 d a : O h pe e r hört kam 8 miöj a .
a 81 1 ar a mj ök d in at u
p pp b
i rau t 1 5 11 1 h onum T h ürsdrd pa 7 1 Harö .
'
5 ) S d arü e r . b U l
h and , My
th us v o n T b örr 1 86 An m 7 4 Au f d as e rs te . . .
m i
b
ö rsd rf1 p u .
2 00
lich e W e ise i
v on se nen T aten gesp ro ch en zu h aben scheint,
wie im Harbarösliöö, nahm Snorri einig e Z ü ge , welch e schon
in j enem ersten L i ed e nur in and erer mythisch er F orm ent
h alten ware n und d ocht sie in se ine Erzähl ung ein Anfser .
en
ihn, den Th6n auf d e n R i e s e n i u r ü okv ir ft ‚ welcher
-
Beh g ephin hiotor1u 11m m N a dine
3) M w mb Hé m n.
‘
1 1 1 11 P h u
rm at d er G e fl ü ofl 0 i i )d er m listdsu fiöld h un M W
201
si ch h i nt er
nu n i n e r S ä u l e v erste ckt D er K eil dr ingt
e .
1 ) Th6 rs<h flp a
18 . .
bu s e o r u m u s m n p r o h i b o n t e s “ b
ez e ichnet wer d en Le x m th 7 4 8
. . y . .
202
o S 2 1 u nd b ed eu te t eb enfall s d e n B li tz
. .
1 ) A u ch b eim la s l
v is ch - e ttisch en S tamm b gegnet e ne en b d en A usd rüc k en
M lk L
ie e, ith
'
örterb 1 89
. . .
2) 8 . K
uh n, Z e itsch r f D M t11
y , 8
.9 0 .en er .G . III
ri öar öl r d er B i tz . J l
k ommt ü ri ens als b g S b
ta , m i t d e m m a n ü b e r d a s fl i e f s c n d e a s se r W
setz e n ann k au ch s ch we d
, a en , ü ers v . Sg b
O b erle i tu e r S 3 4 1 84 4 im . . . .
s e i ne n B e s u c h b e i d e m B ö s e n d e n G rund di ese r Er
. . .
e i n e m Kö nig di e Red e , d er a l l e d r e i A u fg a b e n s t e l l t .
t o eh t e r w ir d d er Jün
a g v ersteckt, b is ihr Räu be r, d er
1 ) 8 . Wolf
Beiträ e 1 , 1 87
o
‚ , 8 fgg g
9 ( gg S immek, and uch 11
. II . . H b .
D . My
th 2 9 9 . Z eitschr .D th , 887 . . My . II .
2) , D W o lf
Hamml mh en S 1 84 . . .
8) , W o lf
D ärch en un d . M
a en S 1 4 1 fgg G rimm S g 29 . . KH M N o. . .
4) ei er , W
M h en 78 S 258 Z ingerle No 11 11 11
. ü d d eu tsc hl and
. . . K HM . S
S 64
. . Asbj örnsen u nd Moe 5 No . .
5) V
ogel G re if , D R aum 8 81 2 W o lf o e h oeni . . . . Vgl P x mm .
S 56
. .o e Vgl S
trau ß e ier, ärch en 8 2 7 7 igM M
Vgl d ie Riese n in A d . . .
1 e r und E u 1 5 n g e s t al t .
5 ) wa r, D R aum A j rn e
sb.ö o n u nd -
.Moe 5 No . .
204
'
n e r n e b e n d e m Z a u b e r s c h w e r t d es Ri esen h ä n g e n
d en s chlafend en D ä m o n d er g o l d e n e S c h l ü s s e l z ur
S c h a t z k a m m e r fi n d e t s i c h w i e d e r , d er B r u n n e n
s p r i n g t (ei ne K r ö t e hatte seine n L a u f g e h e m m t , in
1 ) As bj örns eu No 5 u nd Moe . .
2 ) Wi h ff n f s t d ass sp ätere U nt
r o e e h ng n ü b
, di n P nk t w i e rs u c u e er ese u , e
üb er da p u p ne H a
s r wel ch
ur d m Ni in de S age v on M g n
ar , es e sos r e a
a ge gen wi d L i h t h afl n we d en
‘
us zo r , c v ersc e r .
5 ) Wi eh n n n d
r tl ich
s ewi d i S age b i 8
u eu mp nirt is t
, E e e e 3 11 0 co o . r
ei ne b g
esa te , dass T b örr ( nach d ern Z e itsch r für v er l S pracb f V, 1 7 1 au f . g . .
g k
ed e c te n Gese tz b
ere its T h örketil l s o en e nannt ) au sz o , . b g g
Ge in öör in se iner W
o hn un , d em See lenre ich
,
g
8 Haare aun uz iehu ; d ie
l
d e re war d ie an d ense ben Dü ne n gtflm tlp tte E dd enmy the in d itni seh or o rm
'
F .
2 05
el, sölar bö l, S t u r m , S o n ne n s c h ä d i g e r i n ,
v ilsinu Vö lu, D er V al e Wegfreu ndinn,
vörö näf afii ar W c h t i d m
'
j ä e r n e s T o t e n s t r o s ,
bvelsvelg h imins H i m m e l s kr e i s v e r s c h li n g e r i n
. .
11 11 q g enannt wi rd Di es e Sipp e v
. er einigt all e Eigen
1 ) Sk l ld skaparm cap 5 4 . .
r a u b e n d e r S c h a t t e n riese d er e i s i g e n Wintier n a c h t .
Bad stt1 b e sitz end pl aud erte Sie fürchtete sich , denn in
.
„K e in U eb e l h at es j g
e e se h n , d u D ä m on u s w “
. . .
„N i e m a ls ha t er Sch m u tz g e t re ten
, d a D äm on
St h f d d i S t i b g
‘
„ e a u u n w e r e n e n e r ,
1 ) t m
u „35 —
1 31 1 1 3 15 5 6 1 1 1 1 G rimssyni ag J
. . Äm asyni s .
N M tr öl l i ö :
b
F ögur y kir mj er hönd bin
S nör min, eu ene rpa, og dilli d 6
11 5 n h efur ald rei saur söpaö
min, K8r i , og k rri o rö “
F agurt P y ki r mj e r au e
b ,
i tt g
snör min l snarpa‚ og dilli d ö
ä
.
Al drei h t baö i i t aj o5 , l
Ä fi m1 nn, m
, og 11 1 korrir6 “
.
Fg
a ur
b y kir mj er fötur
bin n
snör min, eu suarpa, og dillid 6 .
2 07
Die
G estalten Riese, D rach e, Z werg geh en unmer klich
in einand er übe r J Gri mm be merkt M th ’ S 498: F ür
y „
. . . .
all e H e lden we
chseln Riesenkümpfe mit Dr achenk5 mpfe n “
.
rei c h e r Z wer g
Riesen und Zwerge (svartälfag d öck
d vergar) müm danach in e iner engen mythi80 hen
VW un®
_
6 Unte rsu ch u n i
-
9
g, d ie w ir h i er n o ch nicht m itt e l en
é-f-
l
‘
‘
W mM fl , ne nn t di e Vö ln°Pä
’ ’
u nter Z war
Dä fl fl , w elc h e e benfi lls d en T own
W & 6n be m
des A l te n
m Bi n en
208
M ens ch ) T hörr d t
re e deu Z werg Al viss 91 1
11 11 1 t
er u svä flilr um näsar Wie bist du so feh l um die a e,
; rü 1 tigam ia
D er B eu
fri ed en , d er Kleine UM 11 5% sein m é w m üeh
2 ) 1 s11111 gk
8) A1v1m
i
c fint rl,
1
W 1 85 2 :
.
2 09
Tro m m e l m u s i k au f d er H o ch z e it sei , „ d e n n d i e s e
Mu s i k k ö n n e e r n i c h t v e r t r a g e n D ie w i n t e r .
“
.
g
Nest des V o ge ls zu sein sch eint, di e i m S ch afe e iner Wöl
1) S . KIE L No . 58 und d ie Va i
r anten .
2) St d e
'
8) Ein ed d iscb er Zw g er
1
heiß t A1 1 10 fr.
Wie
K ü h e hat d er D äm on das N e s t d er
d ie
fi e d er ts u S o n ne g e r a u bt die d eu ts ch e S a g e w ir d d e n
g e ,
u n v er s tä n dlich wu r d e ,
d e n Di e b st ahl d es N e s t es ,
w e lch er
ic
n h t z u d en k en w ar o h n e d ass d e r V o ge l h e r a bfi el in d e n ,
Ta rn h ü t d e r Z w e rg e s te ht d e m o b e n 8 1 7 6 er w ä h nte n .
d ru ck Nebe lkz1 ppe Wie Ind ra die D ämo nen , b eso nders
die P ani s mit d em F u fs e in d as B l i t z fe u e r stölst, stö lst
' ' '
1 ) Rigv La
ng1 .
, 1 , 9, 8 . II .
2) S . th My‘
43 1 . .
k
8) Be anntlich i st e in and ere r Name d es e isterdi e es Elb egast g oz M b A
(M8 11 , 1 47 11
. 1 76 D iture Bah n T c h on
. l
ach mann ste te ( riti S L ll K k
Sg Nb l g
d er a e v on d e n i e u n e n R he in Mus 1 1 1 , 4 5 7 ) Agez rni t Agaz i , Hs gen s
. . .
in A p
ns ru ch z u neh men und die Erwe iterun mit t als e ine ursprung
au ch g
lich d eu tsche e enform z u Nb
e trach te n wäre b
äss t sich de nti tät d es Ag e ! . L I
und Oe gi rs in d er T at e rwe ise n und es wird e t mo o isch e Verwandschnft y lg
wi e Wes e nsilh nlich keit nich t ab zu leugneu se in, wenn wir au ch enes t i n Ah to j
d e m F i nnisch eu zusp re-cb en so ist d ami t ei n we ite res sich eres eu nis fü r Z g
u ns ere Au 11 m ug Oegirs , wie für d ie Ueb ereinstimmung d er Ries en u n d
'
Z g g
wer e ewonnen .
211
e enster ) e r halte n
p In a n d ern Füll en entsp roch en si e h min
.
di e b B ä r grau, e in B e i wo rt d er Jö tu ne u nd N ame
g ar e ty mo logiu b ) H r a u ö ü n g r e i
.n R iese n na m e s t e ll t
sich zu d e n r o tköpfi e n P ieäoas u nd R8kshasas ; S v a rtr
g
nnd A l s v a r t r , wi ed eru m Riese nnamen , treffe n mit d er
1 ) Zeitsch r .f . m gt Spmch f I, 2 0 1 . .
433 . 0 K G ramm 11 , 7 0 9 7 1 0 7 4 1
uhn a. . . . . .
T
äte r d er ch an e Cm var S l g
Cam ara s o 8 1 9 9 mit d e m b . . .
4) 3 15 7 . II
, 1 4, 1 , 2 M . .M ll
ü er, Z ei tsch r f vgl S prachf V, 1 4 7 . . . . .
5) B} misq u 1 6 . .
6 ) Vöi uspt 1 5 . A
u ch 1 1 0 1 1 , d er Name eines Riesen im Hd gnq n H) örr ßföß .
Starkaör ) hinweist
‘
D ass die d eu tsch en Ri esen und die
.
®
indisch en D ümo nen au ch ei ne öfie r aufir etend e V i e l h e i t
d e r G l i e d e r gemein e rkl är t sich aus ihr er N a
h a t , e n d l i c h e i n S c h w e i n , d e m d a s au s g e s c h n i t
t e n e F l e i s c h s o g l e i c h w i e d e r w ä c h s t (eu 80 , 80 11 1
'
man kan s h a r e s a u m e g e t fl a s h a f, s o m m an v i l =
d e r b l i v e t d o g nl t i d l i g e m e g e t i gj e n) E r ge winnt .
l
1 ) S ie wird e rzäh t v on 811 11 0 VL e d P Mü ler 1 , 2 7 4 . . i . A11 c11 du
„limöir bfl v ald a in einer S tr0 plw d es 8kt ld en Vek liüi dh rfto M dm
“
2) Ve l rg I
d en v on ndra m chlageu e n Dl mo n da 9 9 Am1 0 M
mm
.
au m mm m n m m .»
l
8) Sv Grund tvi g , Gam e D a n e mind er 1 F
. k
1 8643 8 W
®
.
Da l o u o h to r l o n i c h t ist r N ik ;L d u Bo n E in mfl
D onner s o en . bd u Sehn in z= flmhfl mnü - vurt ha m 0 bm ai
2 13
Da w id efl u o b ald e , du u n g e s l a h t e z W 1 p
ez
474 47 5 ) d ie Red e :
.
H e m e r sl ä b amer,
S lä b u s s e m a n n
Wie man bei A ntw er pen noch sch w ört „ b i g o d s h é
l e ge s t e e n e n ! b i d e g o d s i g e s t e e ne n ! bei Z ürch
“
„ en zu
1 ) Ha p t, Ze itsch r D tert.
, 4 8
.9 JAlG rimm , . a mIV
en d es D on . . N
em 1 8 .
2 ) Müllt fi3 Sg
a en 6 0 3 . . S
Vgl d ie ch ei ße : „h e t d e d o n d e r d en n i k e
ke r nig ge hend en “
von j emand , d er einem and ern se ine e i enen G eb rech on g
e irfi Wolfn a iere
. P p .
Wissensch (1 S pt I, 2 7 6
. . . .
ßg
i v R o sen. LXX X V , 1 0 I .
214
m zm n n um m u
m
) s x vn .
‚
m m , u y .
M MO
£) W M I XI IL H .
2 15
die Kü h e z u gewinnen “
A gasty a ruft au s : „I ch will d en
.
Thrae tano k o mmt nun im Z end av est als N ame ei nes Hel
den vor, d e r d er S ohn d es Ä thwy a h ei 1st u nd e ine furch t
'
»
p
Ind rav ij ay a , e ine E iso d e d es Ms habhärata herausgeg . von A
. H lt
o »
m an
. K l
ar sr u h e 1 84 1 .
216
d em W a s s e r g e b o r e n ) und h e i fs e n d a n a c h (W a s
‘
s e r pe nl u nd W a s s e r pe te r ; Joh annes W a s s e r s p r u n g
u nd C a p ar W a s s e r s p r u n g ; B r u n n e n h o l d nnd B r u n
°
hab en j ed er d r e i w u n d e r b a r e H u n d e ) ( H al t ao , G re if
’
an, E ric h Eise n u nd Stahl ; B r i ng Spe i sen, Z erre ils n, E r ich
'
Wa t ah l m F n ter h in w l h n i in in m G fi l uffangen
‘
ssers r zu e s e re , e c e s e e e e s a
u nd t ink n D
r n w d n i
e . h wang nd g bilren j d
av o in n Knab n er e s e sc er u e e e e e e .
S i l g n b id Kind
e e e in in K ä t h n
e n d l ass n es ins W a
e er hi nab e s c e u e sser .
1 i h si nd
o nd lä sst si di J äg
u i le n n KHM III S 1 0 3 Im e hw e ere r e . .
'
, . . sc e
D i n in h wange ind m i o n i n a d m B r g h o s p n
e er sc r, e s e v e er us e e e rv r r
d l nd n g l d k l r e n Q u e l l
e e t in k en
o S h w d V olks ag n ü b
a tz t e r . c e . s e erse
vo n O b l itn S 96 v gl S 84 8 nd 7 9
er e er nd C p a nd J h ann Wa
. . . . u u as r u o es s
e in m F i
e h g g s n nd gea
sc j d d i Kind er Zing l Ki nde und
e es e u e e re . er e, r
Hun m flr h en 1 85 2 S 1 4 8 O b l itn
s c 8 849 Ein m F i che flfllt i ns ans
. . er e er . . e s r
be n l i g n KHK III
e e . 1 04 .
'
, .
8) R E M HU .
, 1 0 4 au s Z we hm D hste in , D eu tsch es Mi rch enb nch
ac
‘ .
22 1 . O b erleitner 8 81 5 8 85 1
. . Bas i e, Pentamero ne I, 7
. L o Mum i e . l . .
V gler . Sg
Müllenh ofl,
'
H ndu en in BileWl L r, o f, g
öwe eword en, au ch ommen b e id e Re ih en i n ein u nd k
d e mse lb n Mä h n n b n
e rc e e e e inand er v o r. 8. KHM N o . . 60 e ier , Mürchon
. M
No . O b erleitner S 9 9 84 8
58 . . . Kü hl III
. .
'
, 1 08 . Zi ngerle , ärch en aus M
S üd d eu tsch and 2 6 4 l
tier , n . S U garisch Mä h e rc en 1 fgg .
2 17
A M b
Bresemann No 5 KHM N 2 9
”
1 ) abj örnson nnd oe ü erse tz t von . . . o. .
ei er , Hü ch
N
o 7 9 S 2 78 . Pröhle , Milreh en für di e
. . . J g nd No 8
u e . .
8 80 £gg
. .
d as d e i n e m
K uh n hat nun bere its auf einen ganz ähnlich en Z ug
in d er indi sch en Sage h inge wi ese n Ind ra schickte näm .
s c h w e r e i n n e h m b a r e n S t a d t d es V al e (Vritra) v er
g
2 ) D er h eu ti e Volksgioub e und das a te l H
eid entum S 1 8 . .
8) S Kuhn, Nord a
. Sg
a en S 7 0. . .
4) M h y t ‘ .6 02 t .
‘
My h
LX YVIII, 2 82 . Asbj örnse n und Moe ü er se tzt
. b
v o n Brew mann I , S 4 9 fgg . . A
u ch b e i d en Ru ssen s Narodnij a rnsskij a .
N
5) ach v ersch ie d enen vo n uh n a a 0 K
V1 , 1 1 7 fgg ausgesc t
. . . en .
p
s ä te re n indisch e n Ue b e ri ie fe ru ngen aus d en Vé d ens ch oliastsu ; d e r Bäh ad d é
. . . S
m u , d e m CM y t gana n e w Von ammi h ei ßt es in me hr eren te e n grad ez u ,
. S ll
I
dass ndra si e als J g
a d h u nd e rauche gb
S Zei tschr f D Altert V1 , 1 2 2
. . . . . . .
219
Kö nig Heiörek
M e rk auf das Räts el .
Heiömk
L eicht ist dein Rätsel ,
B än d er Great,
A u szu d eu ten .
s o b en S . .
1 ) 0 5 e d ci tuer a a O . . . S 88 1 1 0
. . . Müllenhotf , Sagen S . 450 . Bec h
stein, Mi rch eu S 2 2 8 . .
2 20
H i n d e r t d e s H i m m e l s A ns c h a u n ,
V e rb i r g t d ie S tr ah l en
D e r Z w e r g ü b e r l i s t e r i n (d er S onne) ,
1) Hervarm ed Ha m . . 1 52 . V gl
er . Lex . m thy . 84 2 .
2) KH M
No 6 0. . .
22 1
p i
s e se n d avon 8 o S 42 49 fgg S aramä emp fängt , die . . . . .
‚
l i c h e n W i n t e r s aus übt .
1 85 2 S 1 5 4
. . Z ing l KHH . Sü d d e t h l nd S 2 6 5 P öhl V lk
er e ‚ . aus u sc a . . r e, o s
l ß h n N
rc e 5 S 21 o.M i Mä h n N 5 8
. . . e e r, rc e o. .
2 ) S S i m mck H and b h d
. D M yt h S 84 6 . P te en K di h m uc er . . . . e rs , or s y
th l gi 84 7
o c W M ü ll b i Haup t Z its h t D Al t t m III 5 1 fgg B t
. . er e , e c r.
‘
. . er u , . e
m k n w t is t d s S x d n
e s er n F iö l if
, a sg tö t t n D a h n al ng m
e o e vo r e r e e e r c e s „e ue
au di m o g nt m
e er h il d t d a di e r Z g
e e in n Z gni fü d i
“
sc er , se u e eu es eu s r e
ld nem d s Mi ög n ö wu m9 mi t Ab i bl gt N o h wi h ti g
e o r s 1 1 d f lg nd r a e . c c er 1 er o e e
concn b
o v i n o t e r g o r e t e o t u s appe terc cnj us d am per u ietem consp e ct i m o«
q
aim per do ce tm
“
. D
enn di e O c h s e n h n u t d ü rfte nich ts and eres als ein e
be rb lei beel d e r S t i e r g e at a i t o S 86 87 d es drachentö te nd en G o ttes se in . . .
.
222
. .
t i g e r , „ d er d u r c h d e n m a n k r ä ft i g w i r d auf ein
“ “
b l
E enso erhä t Fro üi (Fr oth o I ) d er au f ei ner „ i n s n l a ed ita praemolli b us cli
.
1) S . Weinh ld o be i Ha p t
u , Z eitsch r . 12 D . Al tertu m VI , 4 60 .
2 ) Gy ifag . 28 .
c xx . .
N g l
4 ) D er ame Nj örör ist eb i d et wi e Üörör, mör ör, j örö D iese o rte . W
sind mi t dem 811 813 bg l
5 11 , 3 0 111 im a e ei tet Fj örör von fern ed eutet d as
. . b
w o rau f gefahren w ir d ; wör t
‘
id der von urze
. W
mar , mr das z u m öten W l T
b p
es ti mmte 0 1u tier maetm d um ; j ör5 v on m a lat am e d as worauf
‘
, g e pfl üg t .
2 23
S l
wird (m n d nm ) , wi e b aröi c hi d v on 5 8m gestand u m, b nrör Ge u rt q ue re b
effici tur , n t 1 at us s is ve1 t a e r i e l
Auf d iese e eise i st Nj ör ör v on Wu r
. lb W
zei n r , 1 1
; m b l
ann , an; a z u eiten , wel c h e in w&lsch ne1 th Krafi , nu tlum
h l ttig, neart Kn fi, nemto r rä fti , in lat nervus, nero
. k g ann ; Nerien e, Ne
. M
ru gried n än
'
.
;g ,
m usic ner u nd ne rn ( s Z eitschr
. D l tertu m III, 2 2 6
. . . A .
f v gl S p rachf I, 80 7
. . .
, 2 6 II
V, 87 1 ) erha ten ist u nd k r ä ft i g s e i n
. . l
bd
e euten m uss . N ach d er Anal gi
o e d es z we iten b urör ed eu tet Nj ö röt d e mb
mh einen d urch we l ch e n m a n r ä ft i k g
i s t pe rq ue m e fficitnr , u t v a id i l
Sch am b m h u nd Mülle Ni ed ersächs
r, . Sagen S 889 —4 2 4
. .
2) Si ma v. B enf .
, II 8, 8, 5 , 2 .
8) R o th , N irnkta S 1 6 8 . .
4 ) Roth, N im kta S 9 0 . .
224
K u tsa ersch eint in meh reren Stell en als N ame d es Vaj rs,
al so als I ndr as H y pos tas e se lbst S ei ne Mutter h e ißt Ar .
1) Bigv . L angl . W , 8, 4 , 1 2 .
2) I
i3mis q n . 11 . Vgl Harb mi$sl 2 8
. . .
i h r e H e r r s c h a ft u n t e r g e b e n w erd e , wenn d ie F e i nd e
au ch n ur e i ne n e i nzige n Z we ig vo n di e se m B au 1 ne w e
g
tr üg e n
A u s d er eb e n e nt w i ck el te n Wesensseite I nd ras 80 3 8
au ch se i ne G el tu ng als K ri egsgott , d er d e n M ensch e n in
S 1 2 6)
.
I h m a h m t , 0 Freund e, n a c h i m H e l d e n t u m e ,
M i t I n d r a e i fe r t i n d i e W e t t e ,
l)Le x m t . yh 89 7
. .
2) S .
Ku h n , J ah r b . w i sse ns c ii a f tl
‘
. r K k
i ti 1 8 4 4. S 9
. 9
3 ) 5 11 1 1 1 11 1 7 Be u re
. yI, 8, 2 , 4 , 1 .
4 ) Ib i d . I, 8, 2 , 8, J .
E
gg en fü h rt H o pp , O l 8
. 11 nscr . a ller d i n g
s d ie B e d e ugtu n „ se n e x
“
au f
.
6 S
) am a v B. e nfe y 9 ,
8 , 2 .
226
R a b e n b e g l e i t e n I n d r a s Z u g in d ie Schl ac ht
Ihr so llen R a b e n fo l g e n r a s c h g e fl ü g e l t ,
D e s G e i e r s S p e i s e w e r d e j e n e H e e r s c h ar ;
G ere ttet, Ind ra se i d er Bö sen K e i ne r,
,
D i e V ö g e l m ö g e n s i e alls am mt e r e i l e n .
1 ) Sämnv . Ben1e
'
y II , 9 , 8, 6 .
8) S&m nv Be u re
. y
I, 4 , l , 5 , 6 .
heifst es :
D en W eg d es L eichenfalis d er R i e s e n
W e it ü be r all es Meer , es st eu ern
D e n ( H e rrn) d es L m z enwalls ( d en Häkon) die Götter
Einriöi und Hlörriöi sind bekanntlich Eigennamen Thöm,
t d en gefi 11 ten Ri esen sind die Eirikss öhne ge mei nt,
un e r
gl
dern auch d i e an e sächs isch en G e d ich te sind d e s reise s d e r e d en l, P Hl vo l
“ 1c im am f d em Woi fe
K p Sp
e ise sc haffen, d em R a e n d e n B 1 u t t r a n k b
berei ten
. S ie h eiß en d ah er an. tannli tu öar o fs Zah nß rb er 6 8m ..1 1m
W l .
zieht 1 15 K g
ri eg s o tt in d en K p
am f v on se inen R a e n und ö fen e ei te t, b W l b gl
Wa den erst eren h e iß t es , d ass sie tä i ch v on d es G öttn königsgl itz z u r S
l l
Erde flie gen un d v om B ut d er G e fa l enen sich 1 1 8 r n Au f e inem zu hr n
e he . E
En ins d es G ri ech enl and sfehrers errich te ten Bau ms tein zu o tte n i st e in Re n T
ler mi t 4 R as s en a e i d etbg b l
Ih m zur .e ite ä u ft ein S
o f und d arü er l Wl b
t hv eb t d er R a eb 0 1 Wo rmü
. . onu m anic C W, S 4 85
M . D .
. .
'
15
228
l e t i o n e snaru m e x l i n m t q x i t u u m se m i
p p u s o u a u e e
l i b r a b a n t c e l e r i t e r o a r b a s a v e n t i s , illosq u e tal i n e
go tia pu tantes pl ac are, v elociter navium insu rgeb ant r e m i s .
l ) H3misq u . 22 .
p 62
. . W0 1 na c h D od o b e ri c h t e t im z wö lften J ah r h und e rt Ro b e rt Vaue , ( 31 1
no ni cus zu 0 11 81 1 in i
se ner N o rmannisch en R e imch ro ni k ( R o manz d e R on)
Ce u ls (les D
ano is) so n t nnes e ns mou t d ive rse s g l ( cru e lle
)
m o ul t co ntraire e t mou t erve rses l p .
C u d ie n so loient s ore r,
q l
u i
'
so loi ent T u r e a e e r,
'
pl
m o ul t l amoient, moul t s e fio ie nt,
h o m m e s v i s l i s a c r i fi o i e n t ;
’
d u s a nc d e i o mm e s a rr o s o i e u t
’
.
s cn d esgc un o ieu t .
Ja, p
ui sq ue ils e ins fe iss e nt,
li u ns as au tr ßs ne fai iss e nt ll
d e c e ] s an c l o r a r m e s t e i g n o i e n t
‘
e t eni x
m e s n1 e s , u an t d e v o ie nt q
a l e r e n a nc u ne b a tai l l e ,
0 11 por gaing , ou p o r v i ta i ll e,
pl u s ns su r p a r to u t nl o i e n t
q u an t d e c el s unc enlx p o i to i e nt,
q ue il av o ient sacre fié
et a l o w di en tou t nto u cbi é .
1 1 1 1 Du d os b
Be r i c h t ü er d em Th örr d ar e rach te Me ns ch e u 0 pfu Ver e ich e gb gl
man , w as d as L andnfimabök v o n d e m d urch T b öröi fr Mös traskeggr d ies e m
Gem ge we ih te n H o fe er z ähl t ase st efand s ich e in s i tz e r
. D lb
te in, T h ö r s b p S
s t e i nn
g e n an n t, auf we ch em d e n zu m lfe rto d e e s ti mmte n G e fan e nen d e r Op b g
k b
Rüc en z e r ro ch en wu rd e, dane e n lag d er G e ri ch ts reis ( d ömhri ngr) in we lb k
chem übe r d ie d e m Op
fertode z u we i h end en ensc he n d as rte i es roc h e n M U lg p
I nd . Land u ä m u b p 9 2 9 4 . E y rb yggj asag a k 1 0
. . u ch d er
. rausa me . . A g
Brunch h ei d n is c h et Viki nge , e i ne kl K
i nd er in d ie Lu ft z u we rfen und m i t d er
3 M pü z e w i e d e r au fz ufangeu ( h en da b örn sp iö ta od d um) is t e in u m rie » K g
81 % darge b ra c h tßs Mensch eno pfe f S e se r No rd mmnd enes R eligio nsfo rtak
. . Ky '
T
de s aci tus A
u s s ag e ( G ermania 7 ) z nsammengeh alten we rd en : Ce tem m ne ue q
Animadv crte re n eq u e v incit e , nu v erb em re u id em uis i a s c e r d o t i b u s pe r q
q p
mimem , no n u as i in oenam ne e d ncis useu se d v elu t D e o im e rante, u em j p q
a d es s e b e l l a n t i b u s c re d u u t .
1 ) S t y r b j öm ? uttr k e . .
2 30
H e r c u l e s h e i l i g e n H e i ne W e n n si e i n d ie
S c h l a c h t z i e h e n w o l l e n , b e s i n g e n s i e i h n al s d e n
e r s t e n a l l e r t a p fe r e n Mit seltener Ein
mütigkeit haben die neu ere n Mythenfo rscher in di esem Her
c ul es Th unar erk annt d er als D rachenkämpfer d em Be
si eg er d er L ernäischen H y d er , d er sch on in d er Wi ege
Schl angen erwürgte , als H ammerträger d em keu1enschwin
nden Z eusso hn als D urse nbekämpfer d e m Töter d er G é r
g e
Ge rmania 9 .
2) Annal II .
, 12 .
8) G ermania 8 .
4 ) Mülle nh o ti , D e G e rmano ru m
'
anti q u issi ma
0 es i ch ori ca S 7 12 15 p . . .
Al td Re li io n 8 4 4 2 4 1 2 4 2
. g .ersu ch einer m th o
. . r ä run .d er Vi e y l E kl g Nb .
l g
un e ns S 1 48
. imroc ,
. . S
an d u ch d er D k H t S 2 94 [gg H R ü c ert, b My h k . . . . .
C u l tu r g ch
es d es D o . es 7 9 1 80 V lk
er i . t ‘
888 In Bez u . V g My h
au f d en. g . . .
v on G rimm u nd nd e rn ti er d e n A
us d rucb v i r erh o enen weife A k
e mer t b Z l b k
p
Müllenh ofl, D e oesi eh e r 1 6 se hr rich ti : „ e u e u oniam ercu es rimus
‘
. g Nq q H l p
o mni um v i r o r n m forti um d ici tur eam h erocm fuisse q uis q nam s ili rmare po
teri t, ni si q ui , si u is q V
enere m omni um mulierum fo rmosissimam di x i t , ean1
q qu o ue h ero ina h ab eb it Se d etiam G rimmi u s cu m i n t e r h eroes nos tr0 s po
.
s ui t, q
u od non so um a erte l
aciti v er is p T
8 repngnat, v erum e ti am vir b cap . .
l
v e r, a ts s ltfr e b d w 8r = lat v i r akr v ira
’
. .
,
.
) e n a nn t w i rd un.d d ass d es B ö . g
p
mers rimus fortinm v irornm si ch wört ich in Th 6 rs Beinamen E i n h e r i ( d i l . .
d er Hl
e d xar l£ o
p }y ) w ied erfind en
6 ) Im d lini sch en G au en muss Th 6 rs l b
a m m e r fas t d urch we als eu e H g K l
cla g
( n ) ed ach t sein, as a o nicht a le in d em G o tte se st d iese e i m am f Sx l lb lb K p
g eg en H öör b lg
e i e t , so nd e rn au ch a e os tasen Th örs in d er d äni schen ll Hyp
Hl e d ensa e d i e s e g W
a ffe , die si ch noch d eu t ich als D onnerwafle ku nd gi eh £‚ l '
g
tra en 8
. h and , . Ul
th os v on Th örr S 1 9 2 fgg My D ie g e ich e Darstel un . . l l g
g
z ei t d as „ s c e tr u m, “
p
we ch es nach l
d am v on Bre men cup 2 88 T h örs A .
l
Bi d im Upsalate mpel führte , s owi e enes noeh uner ärte „refö i gull b üi t “
j kl '
( e in l g
ä n ere s esser nach M
einh o d , Al ta ord e en 8 W l
we ch es Th ön . Lb . l
S tatue in Throndh im in d er Hand hatte (H im kringla Ö1 1 1 Try gg asona
e e s ,
1
'
s v rs .
. . s e u , ss c .
a m n ten s b ei W iß
u e Hand b ch d e K ostümk n d I S 4 9 1 Fig 2 0 4 d
. e , u r u e , . . .
,
.
d i e s i e i n d e n S c h l a c h t e n g e g e nw ä r t i g g l a u b e n
A ch t a g n si e G ö tte rs m bo le u nd A tt rib u t e mit i n d i e
„ u r e y
S c h l a c h t , die sie aus d en h eiligen H a i n e n h ervo rh ol en
efli
( g q i es u e e t si gn a q u aed am d etr acta l u0 is) W as ab er .
Att ib t d i K l u stüt n g h t a de w it n V b e it ng ö m i h
r u e e u e z ze , e us r e e er r u r sc er
all in in d n R ö m e
e e on X ant n nd S t aß b
e g ( Ha b n nd F i d v e u r ur s. u e u e
l
er, D nk mä l r on Ca tm Vet
e e nd C l nia T aj
v X ant n 1 889 T f
s e ra u o o r aru1 . e . a .
,
. ‚
324 D . w D nk mä l o ro al t
,
Sp a h e u nd K n t 1 1 9 2 t b II 2
e er er r c u s , . a .
, , a.
le ad rn a e h i m T a n
uc sg e b i g ( D o w a O Su u b i W ien i m B tt
r ee ro . a. . . e , e
d er Sp b i B r ee tz en ( Kl mm Handb h d ge m Altertum k 8 85 5
e au s. e , uc er r . s . . .
R 2 8)
e. .s w D i weite Ve b i t ng d i
u. . . ömi h n I d l ma ht
e m r re u eser r sc e o e c zu
V ei d n z u A é b m lé a d L ire g f nd n n W ag n a f w l h m d re i Am
e z . . o e u e e e , u e c e o
1 b XVII
3 .
,
o e u e e a rr , u
Rö h a g ed
s t t s e ts d oc
eu h a e h im T emp l N m e T h ö B il d a u f uc e zu a rs
i n m p ä h t i g n W ag n m i t 2 B ö k e n d a r ( Ö1 1 1s T ry gg a ma
‘
e c e e c vo 1 v sc rs.
e r
Sh lm II 2 4 ) ‚
w ie
,
so ll t n ni h t j n e H les bil d d i V nn tn n g be g ü n c e ercu er e e u e r ‘
d n das d r G e man a i d
e , s e h Hand l erwa b
r m ein Bil d d es K e l en
i s e urc e r , u u
schwing n Th u n “ u hab n?
e z e
2 32
e i n e n K e i l , s o n d e r n F a m i l i e n o d e r S i p p s c h a ft e n
“
nach Ver wand scb aii en erfo lgt e i m G rofse n , wenn me h r ere
ab er au ch u r a l t ( sthavira sene x ) s 0 D ie er . .
1 ) T ao h istor.
, 1 6 vcrgl. IV
77 . . . C aesar de he ll
G l . al . I, 5 1
. er V gl .
p oesi che »
rien 8 18. .
8) S i ma B v. en t. II, 5 , 2 , 2 1 , 2 , 8 .
4) lb id II 4 .
, , 2, 2 , 8 .
5) I b id i i 5.
, , 2, 1
'
, 9 .
233
als an er n v an IIer
, . .
2, 1 , 1 igg : .
„vo r den d
an ern U nsterblich en geb oren, d ie
er mit Kr aft gesch mü ckt hat .
“
d
(„g g d u b be n ä k e r d e r g u t e A l te fäh rt sagt man in S ekwe
“
,
S ch n e l l i g k e i t d e s B l i t z e s h er b ei „ K o mm z u u n s .
„ K o mm z u u ns a u s f e r n e r G e g e n d m i t d e in e n b e id e n
Rossen b “
„ G l.e i c h k o m m t e r, s o w i e e r n u r h ö r t , m it
t au s e n d H i l fe n auf uns er
W) T h ö rr w a r n a c h O s t e n g e z o g en Ri es e n z u töt e n
Fornmnnnaso g II, 1 82
’'
. .
2) S S
e ife rt, ag en v on Hi d eshe im No 6 S 8 l . . . . gl
ve r . S 1 76
. . Ze its ch r .
8) i_i ig v L angl
. , 5 ,
. 1 0, 1 . VI .
4 ) am S av Benf 6 , 2 , 8, 8
. . .
5 ) Bi g L angL .8, 2 , 8, 6 .
6 ) Ri gv R o se n ,
. ß XXX .
d er eb enso g l e i c h n a c h d e r G e b u r t sich in d er S tu b e
u mh e rsieh t , n ach se i ne m Z willi ngsb ru d e r fragt u nd di es en
ü b er S ul s u nd S a l z w a s s e r , ü b e r B e r g e u n d t i e fe
'
. .
h in , b r au t d e m R i e s e n h u n d e r t L a s t e n B i e r a u f
e nm a
i l , v on d essen stark er Wü rz e d e r T ro ll u nd se i n
g an z es G e s chl e cht s o gl e ich g e tö te t w er d e n ( i n d e m T hörr
st e h t d e r s e l b e p lö tz li ch v o r i h m u nd ist b ere it e i ne
19 ) D em Ind ra wu rd e auf B e r g e n u nd in W ä l d e r n
e
g po fert .
„ A ls ( d e r B r ah m a n e) v o n B e r g z u B e r g s ti e g
und d as sc h were
( Op f er — ) W e r k u n te r na h m , e r k a nn te I n d r a
i d St blich i M cht fi b d A m
'
pr ese n e n e r e n s e n e a o e n ar e n „
Ab h a n g e d er B e r g e und an d er Str ö me V erbind ung ist
(Indra) d er W eise d ur ch Opfer
D ass au ch Th unar auf B ergen u nd i n Wäld ern
verehrt wu rd e
,
g e ht a us d e n O r ts na m en D o nn e r s b e r g
( Th un or e sb e r g, T b u n e r es b e r
g, D o nn ers p er e h ), D o n n e r
k au t e , D o n n e r b ü h e l , T h ö r s bj e r g ,
Th ö r s bj ö r g T h ö r s l u n d , T h ö r s l ö f, D o n n e r m a r k
,
Au s einem h e i l i g e n H a i n e d es H ercu l es z o g e n
"
hervor .
die Hil fsvölk er A rmins in die Schl acht von Idisiav iso T b örs .
. .
2) Bg
i R o se n X
. , 2 .
8) Ib L V
id ,. 4 .
4) Si mar Be nfey 1 , 2 , 1 , 5 , 9
. .
5) My th ‘
1 55 .Lex m th 9 2 2
. . y . .
2 86
y g , ,
g
äh nli ch e Z üge i m Tb örsd ienst hi nz u we i sen W o h e r J G r im m .
,
M ag nu s , "is t . g
ent s e p tentr. c ap X IV, 1 5
.
) me int
. .
8) . Z l g b
S die usammens tel un d arü er be i “3111 1 11 0 14 , Al tnoni e . L b en 8 22 1
. .
237
A 4 8; 2 5 A 3 ; 3 4 fgg ;
. . . D ass d er H oc h sitz und d ie
.
1 1 ) D ass d e m I nd ra d er K u k u k g eh e iligt w ar h ab e
,
solch e fü h rt d e r z u we il en bo ckgestaltige (s o b en S 1 6 5 ) . .
heifse n . V ergl o be n 8 1 25
. . .
li ng Reiter (s o ben S 1 2 3) in r o t em M a n t e l in Be
als . .
d ra z ngescbriebene Ki n n b a c k e n d o n n e r wi ed erk eh rt
Indra war T odesgott Er nah m d ie S eelen d er .
1 ) K S gen S 4 0 8 N
uhn, Nord d . a . . o. 1 26 .
2) i S h witt S g n 4 5 7 4 5 9
M e er , c n a e . . 46 0 . 465 .
8) S Z it h . D Myth III 1 4 5
e sc r. . .
, .
4 ) Si h R b F by e V b l y
e o . or , oca u ar of E nst - Angl i a. L ond on 1 880 .
42 0 .
5) Wol f B itflige I 7 4
,
e , .
6) H ag n G m nia V II 4 88
e s er a , .
7) Bi g Ro
v. se n L il 1 8 V gl K , . er . uh n, Z e itschr . f
. Alt
er t. V,
239
cher, füh rt m
P a r a d i e s (dy au s d e r l eu chtende Hi mmel),
zu
( d avon w e i te r un t en) D a Y am a in a l te n. V é d e n h y m n e n
M) Di e
. di sch e Myth ologi e l äss t z u T hörr nach d em
no r
1 ) S&mav Be nfey I, 8, 2 , 4 , 8
. .
2) K
u hn , Z e itschr ver S prach f I, 4 4 8 [g
. gl . . .
8) Harb urösl 1 2 4 ‘
. .
4) Al
td eu tsc h e R e ig ion 8 2 4 7 l . .
240
g ,
F re u nd e gl aubten, i n d i e s e m B e r g e w ü r d e n s i e n a c h
i h rem T o d e S elthorir u nd d ie S e i nigen
h oflten nach ih rem T o d e in d en Fel sb erg T hörishj ö rg v er
‘
1) L u nd ,
Beskrivelse o ver Tcllemarke n 1 7 85 p 2 5 1 L ex m th 9 2 6 . . . y . .
Landndmab
2) , 1 2 II
E y rb y ggj asaga 4
. . .
5) S W . . M ll
ü er, Al td eu tm h e Re i ion S 89 6 lg . .
6) imro c , S and u ch d e r D k H b
th 86 6 . My . .
7) er V gl
Afz eli u s ü erse tz t v o n
. b
ng e wi tter II, 1 6 2 U .
8) J G ri mm, .amen d es N
onners S 1 8 D
Afz elius a a O . . . . .
9) ener J
ame v on nd ras N im me sv ar a soI H l
nu r e i nmal in d en VC g » ll
d en v or ommen k k
E r ann d aru m d o ch al t se in als
. u sd ru c fü r d e n H i m A k
b p l b
m e l ü erh au t und e s wird er au t se in d amit d as nie d er z w e r k R imm u l .
24 1
z m mmenzu s tellen, um so j
mehr d a enes eu b e i d e n G ermanen eu ch in oth g .
- - -
é ,ö von s u u nd
“
suti s, nhd su e 1 e, gr iech ä sans kr su ad u „s chön z u esse n
'
.
q . .
l
mit diesem z werlr a te g i s w e r c nnd d u n n e r s c h w e r k
. . G e wö z usam lk
g b
men , so z e i t si ch u ns d ari n wi ed er, wie o en d ie Einsch rll nknng d es ni m m
,
li ao h e n ,
li ch t e n Se elenwohns itz u au f d as L l
oca d er G ewitterwol k e.
16
2 42
D . Al
te rt V, 4 85 No rd d
. a en S 4 9 0
. Er stütz t se ine
. Sg
ns ich t 1 ) auf . . A
Wnotans e rrs ch aft ti e r d as wü tend e Hee r, d i die aru ts ; 2 ) seine Ver
H b . M
bind un g
mit d en R as sen , u nd ih m wie nd ra e rach te ferd eo fer , 8) auf I gb P p
Öi5ins mit I nd ras S r ar g a b
ü ere ins timme nd e Vallh öll . Ab er d er ers te P nkt
u
b ew eis t nich ts , d a d ie M aruts in k einer näh ere n Bez ieh un g zu I nd ra ste h en,
w ie zu b
R nd ra, v on d em wi r ew eise n w erd en , d ass er w ese nt i ch in unserm l
Wu otan sich wied erfind et D as Do ppelverh itltnis d er aru ts zu ndra nnd
. M I
Bu d ra steh t a so v o l llk
o mmen d e m D 0 ppelv erh äl tn is d es wü te nd en eere z u H
T h u nar u nd Wu o tnn e ich gl
Z n 2 ) u nd 8) v erg o e n
. und 2 4 0 l . b .
E l
nd ich au t gl b K
u hn e inen in e n
'
gl
isch e n Mai u nd “ e ib nach ü pielen au ftre
tend en D rach m tö te r S p g
na d ra on o d e r S t G eo r e au f Vöd eu d eu te n u nd mi t. g
Indra Vritrab an v e rg eich e n z u l
önnen Da a er W u o t a n nie als
k .rach en b D
töter ersch e int, so wir d au ch d ies e i ur d urch h unar od er rei (Fgre r
) zu T F F y
k
e r l äre n se in .
II .
Hold a u nd d ie Nörne n .
5 . 1 . D er Mar ienkkfe r .
g s
g a lli nago ) au ch D o nn er z i e g ,
e Hi mm el sz i eg e le tt pe hr ko na .
o c h s e h eiß t
( 8 o S. 2 8 1 5
. 2 ) n ach d
. e m B o
. c k u nd d e m
O c h s e n , di e gl eich j e nen Tieren d em Donnergott geweiht
w aren . D ie chryso mela u nd c occi nell a werd e n nu n aufge
fasst a) als H ü h n e r : Marienkü chlein unserer lie be n Fr au en ,
2) W
oes te , Vollmii b erli efer unge n S 4 . .
8) Alb t S h tt D
er c o , eutsche in P mont S 2 9 7
ie . .
4) Myth 6 5 8
.
?
.
2 44
sei nes Alters v ersich ert wären, so ab e r ist er ers t aus e iner
6) O . L
enz , Gemeinnütz i e g N
atur eschi ch te g . Go tha 1 886 .
7) S immck, K b
ind er u ch ‘ S 1 4 1 No 5 5 5 . . . .
8) N ote s and q
u er ies , 58 IV .
9) S k
ch wenc , S lavisch e My l g
th o o ie S 7 0 . .
1 0) Müllenh ofi, a en S 5 0 9 No
'
Sg .
, . . LVI
1 1) Z e itschr f vergl S prachf
. . . , 1 74 . IV .
1 2) Franz , GeistL L x
iederte te 1 85 8, 1 5 1 . Aus de r Gegend
b e ratud h
2 45
men nun no ch allge mei nere B enennungen als : M ari enk äfer,
Liebego ttschfiberli, Hen gottsvöglein, n otts vö ele, Son
g
nevö e le , Himmelstier chen , G o ldvo gel , l ad bi rd , b äte
g y
Dion, bé te d e la vi erge, S unnwendkäfer im Pinzg au u s . .
) S
1 h w nc kca n 0 eD ieses P r k n.o o y . ntsp ri h t
. ü b i g ns d m e u z e e c r e e
In d ngöpm
r A h Frey d m b ei n d K itter g h il igt h int füh t
uc r, e u s er e e sc e , r
u ch S 2 2 2 n f di el b
. G estalt i Ind a Th nnnr nnd P knnu zurü k
es e , v e r , er c .
o e . . .
,
1 9 7 Wa di Schaf b t i fft
. s e ben 8 1 7 8 D i li h ten w iß n W ölk h n
e e r s. o . . e c e e c e
S haf
c e.M ier S h wl b Sagen S 2 6 8
“
e , c . . .
5) a m Eib f lk II S 1 2 2 5 808 M i
, S hwäb S g n 2 2 8
o o e , .
, . . e er, c . e e .
6) W t V lk tlb e li ä nng n S 4
oes e, o s r er e . .
. . .
,
man u nter frau achü ele d ie chrysomela u nter h err ach üele ,
(J u n gf r au M a r i as S c hlü sse lm a g d ) b ei d e n I n se ls c
,
hw e d eu
auf R unoe i k l i f B g G ll k J “
„ u c e
p a au ,
a
“
ce „ é sw a p i a ( es u .
1) Mitt il
e ung d es H errn Pr of
. Hi é l v
_
F ou tmml in Barcel ona .
2 47
P ärs nyckäl, St
Jo hannis ny cklar ) (Jungfr au Mari ne S t
.
'
, .
Stand e ist .
te n a n z u r u f e n B es o nd ere s W g
. ol e fall e n fa n d si e a n L i e
2) Aus mi r nb k annt r Q
u ll ( b i Bj ö n w l w i in Fi nn
e e ue e e r so o , e
3 ) G y lf ginni ng 2 4 F y m ö fy i
z g n i g k i n i ß! nh
: re r r rr re o s a ok
PN
1M Ö Av a n t i j a rö a r .
H g
im eid entum etrun en, s ä te r k
ar i as p
i nu s ( G nlathingslagh M
orma am e M . N g l
love 1 , D g
ies eschah „ t i l fir e o k f r i ö u r “
um ri e d en und ruch t ar F F b
keit, s . P
e tersen, Kordish m th o logi 84 9
y .
5) A a
d m Bremens . . g
u te Hamab u rge nsi s ecclcaiae po nteficum .
6) l faginning 2 4 .
w ö r t l i c h ü b e r e i n s t i m m e n d in all en ge rmanis ch en Lä n
dern, der Kä fer muss d emnach au ch au ße rh alb d es germa
ni sch en N o rd e ns d en d em F rey r und se i ne r Sch wes ter e nt
od t v eer i mo rgen
'
g J e n ach d er Höh e d
. es Fl ug es
1 ) Di es lä st
s sch o n d er e b ll
enfa s v on K üh en g
ez o e neg W ag en ib m
M u tter Nerth 1m mu ten
v er .
8) M itt il ng d F D t
e u er rau o c or Biernatz ki .
4) Pra v e p n t B mh lm k
e e o o s di alectlex ico n r ed . P . A dl e r. l de og 2 de
sam l ing . Kj e he nh avn . A Re ize ] u 1 85 6
. . S 27
. .
2 49
mullefläken, mullefläken
lä t wae re d ri wa !
k
e ie r t up i su nna,
d as s m o r n g u t w e t t e r ’
.
In J e ver land
fleg up, P ater
mäh m o r g e n möi wé r l ’
s e t ig aufs stü hl e !
1) M m , Eib ofolke a a O . . .
l
Go d h enne, G o dh enne, l
L ass d i e S
o n ne s ch e i ne n .
K la S üd n
r au f im e ,
D i W olk n g hn nied
e e e er im Nord en .
8) Mitteil . d ee C end . th eo l . E R os t
. aus Jev er .
4) W oes te, Voiksflb erlie ferungen S 4 . . And ere A nred en sind nach Woe
S n n n e s c h i n e k e n, M werkineken
fillg d u in d e
di k
ris i n h d werb ro u d sad :
Zn We d hl
r o d . L enne :
b l
D ie eid en etz te n ei en sind s äterer Z l
usatz , d er h o h e p
u r m is t d e r S Z T .
fl i e g i n h i mme l nu f
u nd b r i ng g u t w e t t e r
In Ni ederb ay ern :
F rau enkäferl sitz auf s stüel
’
m i m o r g en g öt w e d d e r
’
b r i ng
Im A argau
Kathrineli, flug us,
üb ers hé red ach d s,
flüg in beckehüs i es
’
w e n n s c h u n t g o r e g ne
’
so c h am m m i r s g o sä g e u. s .
2) Pn
a z er , Be itra z ur g D M yth II 1 5
. D i T a n n u b ä me
.
, . e e u
8 1 7 8 di e Riesen w ohnen sa
. h n
e V gl S im k Kind b ch 1 89 5 3 5
. er . ro c , er u
“
.
:
V gl S
er . imroc , k
i nd er uch “
K b
1 4 0 , 5 4 9 : Mai k er , 80 3 u f, u f d ie h oh e
t anne u . s. w .
8) M üllenh ofl‚
‘
1 41 . 55 1 .
4 ) Boch o z n a O l . . . 9 8, 1 85 .
S pm h f .
, IV
1 7 4 d ass d iese s a n d e n aus e n l
and re ss , franz iav nnd i i1 m gl l. .
e i ne r e i n S ü n n e n s o h i n k e n t ö t e t s o s c h e i n t d i e
,
S o n n e d e n g a n z e n T a g n i c h t ) o der d ie K ü h e g e
“
be n r o t e G ieb t di eser l e tz te Gl au be e i ne Er
l äuterung z u d e m obigen N amen G éswallpika (Jesu H i r
te nmäd chen) , i nd em es an F r ey s H errsch aft ü b er die K ü h e
anknfi fl u nd z eigt, d ass neb en d e r D arstell ung d es K afe le
"
p
als Ku h selb st d ie an d ere V o rs te ll ung als e i nes d ie K üh e
me l k d e i n k ü e l “
Im A ar gau red et man d ie coeoi .
nell a an
1)W o lf B it I 2 83 89 6
, e r. , , .
2 ) W o s te V lk h b li l
e , 4 A uch d i atalnnisch n K ind sagen
o s er e er.
'
. e c e er
T üte d n K äf ni ht
e i t da W ürm h n G tte od er d
er c , er b J ngf a
s s c e o s er . u r u .
“
Hen g tt kä f l tö tet k m m t i n d i H ö l l
o s er e M i S h wäb S ag n S 2 2 4
, o e e. e e r, c . e . .
In N d b bnn t
or ra d t m n di in ll
re e n „L i n h a l mm k n k m e co cc e a a : e ve ee rs c o
by m b n j
y , e
( b ist d ) a
en d n d i l d an g a n
u my b e n vj an nz n e u ve a v ,
e v e e
l i en 1
ev d an b ly f b y my
1 e e r, M itt il ng d D II K n i G nl .
“
e u es r. . er n ro e o.
b e z e i c h n e t m i r d i e B r au t h an d s c h u h e ) W enn e r .
In Södermannland
nyckelpie
fly g ö s t e r , flyg v e s t e r
flyg Bä d er, flyg norr,
d i t d a fl y r , d e r b o r k ä r e s t a n
flyg hem till dina b röder
sä fär d u n a
y kläd er
2) J ungfra u Ma ia
r s
S chl üsselmagd ,
Fl g
ie nach O
sten, flieg nac h es te n, W
Fl g
ie nach S
ü den, (l ie nach g
ord en, N
W
ohin d a flie gst, da w ohnt d er ie s te , L b
ie Fl g
he im z u d e inen Brü d ern,
80 k g
rie st d u neu e e id er Kl .
S
Aus d er noch unged ru ckteh amm ung seh we d l ind er ied er . K l v on
l
vai i ae und S p
te h ens er . V gl
d as westphi iisob e ans Bra e
. kl Ze its chr .
Myth II
.
, 94 :
25 3
nell a an :
Ki ng ki ng G olloway ,
u
p y our wi ngs an d fly aw a
y,
o ver l and and o v er sea ,
t e l l m e , w h e r e m y l o v e c an
Eb e nso in D euts chl and In Westph al en sagt man .
vor
locke m i d e b r ut
In W itte n a . d Ruh r sagen die kl einen Mädch en wenn
.
,
w an n é r s e l l e h b r i1 t s i n?
‘
é n j 5 r, twé j är u . s. w .
e n p
. . 1 8:.
8) Ze itschr . 11 D . Myth II
.
, 94 .
4) H yth fi 6 5 8 .
25 4
S nnnenkalf,
M änkalf,
l ang s c h al l i h l ä w e n?
wo
é n j är twe j 5r u s w ,
. . . .
heiten wie Frigg , Freyj a und Frey r ge weiht war (ob wol
au e h T hörr als H ersc h er d e r Wolkenkü he Spender vo n ,
sagt man
S u wendkäfer fl i e g i n n br ur m
’
b r i n g u n s m o r g ii g e i n s c h ö n e s u nn
Bei Wi en :
K äfer] , häferl
flieg nach Man bn mn
o
u n d b r i ng u ns 8 s c h ö ne
S im o k Kind b 1 4 1 5 85
1 ) r c , er .
’
, .
2) P n Beit ag D Myth II 5 4 7
a z er, r z ur . .
, .
H ld nb mnn tatt
o e d
'
d lb i t n d i S t ll in inf h n b nn
s , o er e rse e s a e e e e es e ac e „ ru “
g t ten
e re .
4 ) M itt il ng d U nte l h e
e J hnnn Wn th
u es r e r rs o r .
5 ) Anfg i hn t n S ha f
cz e cM itte il ng on L E i
e vo D W t
c r e. u v . r c. as or
25 5
läis in schné
'
v erb rina.
’
d E n g e l n s i t z e n h i n t e r n br m m
’
w e rt u au f die li abi su nn .
d er u nd i gt
s n
H ld a 5 . 2 . o .
Sh
c uh e n is t wied erum ne n und d u rch di e L ocal is ierung d es himml isc hen
Brunnens au f d er E
rd e h erv o r g eru fen .
1 ) S S chröer , Z e itschr I D
.
t . .
, 1 9 2 ; d a
.rau f My h II
m it Hi n
.
znfl1gung
zwei er p g
s äte r au f efund enen e rse V
S chröer , Beitra z u r D My tln un d 851 g .
.
1enknnd e .P b g
res ur 1 85 5 8 2 2 . . .
2 ) R e e okb Sg a en aus d em ar au S 3 4 5 A g . .
D ort w ar .
e s g a r h e l l u n d v i e l e K i n d e r s a rs e n u n d s t an d e n
,
e rr i e rau,
d a s g e r a u b t e K i n d a u f d e m S c h o fs e
Aeb niiche S agen h ab e ich Z eitschr f D My th III , 85 . . . .
1) Wo l f , Be itr
ä e I. 1 6 8 g .
2) Wlo f a n O . 1 65
. . .
8) Z e itschr f D . t. I, 1 9 6 . My h . .
4 ) Pröh1 e, U
nterharz a en S 4 Sg
. . . No . 10 .
5) M e ier, Sch wl b a en 2 6 8 . Sg . No . 2 94 .
6 ) Z e itschr . D . Myth I .
, 46 2, 5 .
257
Sie tr ägt e i n l a n g e s w e i fs e s G e w a n d u n d e i n e n
S c h l e i e r , d er am Rü ck en h erabh ängt m anch mal ab er ,
1 ) Be iträ ge I, 1 7 1 fgg .
P ühl M
2) f e, Jug nd 8 5 8 N o 1 4
ärch en fii r di e e . . . .
8) K h n N d d S agen 1 8 1 4
u , G imm K H M Ausg 1 81 9 II S L X
or . . . r , . . .
, . .
2 11 S h id i g n in d G g nd n W l h l t d S t h di Kind a
c e n e er e e vo er o er o rc e er us
d m T i h W l V d M itt il ng Woe t s In E f t h ol t d er
.
e e cf d e au er er er oe e. e u e e . r ur
S to ch d i Ki nd
r e d m K l in V ti f ng b im W llg ab en n Hsi
er au s e ess e , e er er e u e a r , z
b u t dt
s s s d Kld
au Mi tt il ung d Fra R thm nn in Hnlb tnd t
er s. e er u a a ers .
4 ) Be i trn 1 , 1 62 .
1 58 . No
8, I . .
17
2 58
M an t e l Le rb ac h im H arz wi rd F rau Zu
Hall e am Holle nabend von Jemand d arges tellt , d er ein
k r e i d e w e i l s e s L a k e n tr ägt D er e ine Zip fel h ängt ihr
'
s ie g e h t u n d s t e h t , i s t e s g l o c ke n b e l l i n d e r
d u nk e l s te n Ihre H a a r e h ab en e ine gewal
tige S ch were Mitunte r ist H old a ab er au ch s c h w a r z
”
l angen Z äh nen ”
auf, und sch on L u th er ) v e rgl eicht d ie
w i e e i n b o l e r b au m v o n r o h e n denn d ie
se lbe B es chreib u ng k eh rt in Elbe nsa s n wi ed er In ei ne r
g .
2) Pröhle a . a O S 1 5 6 No 8
. . . . . . III .
8) Pröb le a . a O . 1 5 5 8, I
. . .
4) Pröhl e a . a O. S 1 85 . . .
5) Z e its chr . My h
D t
. I, 1 9 6 . .
6) Z eitschr . f D
. My h t
. I, S 2 8 No 4 , I
. . . . .
7 ) S < mmer‚ Sg M
a en, ärch en und G ec h e ans achse n S und Th ü i ng n
g
r e
9 1q o .
9) A g g
usl e un d er Eph teln, Basel 1 53
2 . F0 1 G9 “. . Myth .
’
247 .
My h
'
1 , 2 7 17
_
1 0 ) Z eitschr f I)
. t . . .
25 9
„C a vi t n e s u m v id er em a In e i n e m S eg en
sc h en s c h n e i t sagt man , F r au H o l l e s c h ü t t e i h r e
B e t t e n d a v o n d i e F l o c k e n i n d e r L u ft
,
X L II .
4) Fy N k
a e, o rs e S agn S 4 2 . .
G) S cham a ch und b ü er 8 84 9 M ll . .
7 ) Z eitsch r r D . t . I, 1 9 7
. My h . .
8) Pröhle, Hm agen S 1 5 5 No 8, I . . . .
2 60
w i e d er t r o c k e n h ab en R egnet es wäh
éefid d ie S onne sch eint, so sagt man am Ni ed errh ei n „Frau
' ’
'
im Rü cken
Ein weite re r B eleg für di e N at ur b ed eu tu ng Hold a
li egt in ih rer Verbi ndung mit d en weifeen Frau en, E l b e n
u nd M ären ( v ergl o S 7 8 An zwei S tell en im H arz
. . .
d e i (
i m W o lk e n-
) Berge d en S ch atz (d es Sonne ngoldes ) 11 11
te t u nd in einer fränki sch en S a e b nd et d ie H ulli sich
g
mit z w e i lichte n J ungfrau en im M ai n In Tiro l k ennt
man Huld a als K önigi n d er Diese
w er d e n w ie d ie w ild e n W eibch en vo n d e m wild en Jäger ,
1) Pröh le a. a. O . S 2 78
. .
2) Pröhle a. a. O . 1 98 .
8) M o ntanus , V lk o s fes te S 88 . .
4 ) Prö ble 2 78
a. n. O . .
5 ) Pröble a a 1 85 2 2 7
. . O . . .
6 ) Ve rg1 ßigv .
, 80, . IV
8 b e i B t , Hin te X , 4 „ D e n nac h u n oh k .
o
t e n s i c h ö ffn e n d e n ö r e r ( d ie K p
ke ) , d ie eid en e ten , d i e u ft Wol b Wl L
sch u f V
ero na , d ad urch e n e t z t d er öni a l er b
esen m i t R e e n , w ie K g l W g
mi t Gerste die rd e E .
7 ) Pröb1 e, Harzeagen S 1 9 8 . .
8) Z eits ch r D t
. I, 2 4, . My h . III .
9 ) Z eitschr r D .t .
, 84 5 ammer e ,
. My h II
eue Erinnerun e n au s
. . H l N g
d en Ber g n T i ols
e r 1 85 6 S 8- 2 2 . .
26 1
M ä r k l a t t M ä r e n l o o k e , d än m a r e l o c k , W i c h t e l
,
.
zo f
p , en gl e lfl o ck
.s,
in Ni e d ers achs e n E lfklatte
’
) u nd d e r
iolge zi ehen d ie S e e l e n d er v e r s c h i e d e n s t e n G e
'
8) M yth ’
4 88
. .
4 ) Ze itsch r D M yth I 2 7 8
. . .
, .
5 ) My th fl 2 4 7 4 88 . .
m o nu m t u r b a i n s i m i l i t u d i n e m m n li e r u m t r a n s
fo r m a t a q uam vu lgari s stultiti a H o l d a m v oc at ee rti s
noctibus eq u itare d eb ere sup er qu ae d am bes ti as e t in eo ru m
u nt e r ne u l i c h v e r s t o r b e n e M e n s c h e n Ei ner ritt .
„ M ö tt d e H a l l e f a h r e n
“
be d eu te t i m W es terw ald N acht
wandel n und ebenso sagt maii v on L eu ten mit? fii p
'
p gi e if H a a r e n „ d a b is t m i t d e r H all e g efahren A ls .
“
„ F r a u H o l l e f a h r e m i t d e m T e u f e l i n e i n e r K u t
und di eser Wagen d er Göttin der Th u nars W0 1
,
1 ) Grimm, D . Sg
a en No 4 S 7 . . . .
2 ) G rimm n a 0 No 7 S 0
. . . . . . .
8) Agrico la, Sp
ri ch wörte r 6 6 7 .
4) chm i d t, Wa terwl ld
S i di oti c 7 8 . . .
5 ) Z e i ts chr f D
. . t . My h
I, 2 8 VII . . .
H a l l i b i s z u m j ü n g s t e n T a g i m W a l d e u m h e r fa b
'
n
hat, wü nsch t 1 mmer u nd e wig bei Frau Hu ld a z u se in u nd
ihr em Li ede z u l ausch en Dre i T age d ar auf s tir bt e r . .
@
G ei ster d e r Vorfah ren ( d ie Pitri s s ob en S Bei . .
l
al es, w as er u nd d ie vielen h und ert Ritter u nd K napp en
bed ürfen , d ie mit u m d en großen stei nernen Ti sch si tz e n
2 ) Z ei ts c hr
. D t I, 2 7
. My h . . VI .
8) Z e i tsch r. D t . My h
I, 1 9 4 , 1 7 . .
4 ) Z e i ts ch r t D
.
“
. t . My h
I, 2 8 2 6 . . .
5 ) L y nck er, H
essisch e a en S 1 8 Sg . .
6) K u hn, No rd d . Sg
a e n S 2 88 No 82 2 . . . .
7) S o mm er, Sg
a en S 6 No 2 . uh n, Nord d
. a e n No 2 4 7 , 9
. . K . Sg . . VgL
Becks te in, T b ü rmg
'
Sg
a ensch atz
.
, No 16 IV . .
2 64
_
.
“
p v o n
_
1 ) Z eitschr . D . Myth
I, 2 7 4 fgg . .
l d
ein a en. Da Sch wab en ein V e n u s b e r g unmittel
au ch in
bar neb en ei nem H o l l e n h o f li egt so ist k ei n Z w eifel ,
M i ni d ie m itid er
_
-ß ö ttin und d e n S e e l en d e r G est o r _
,
.
,
i r d i s c h e n F e l s z u v e r weisen ?
D i e s e l b e n P erso nen wel che im B e rge mit d e m w ü
,
od er S e e in d er N äh e d es M eiisne rs u nd eb enso wi r d
'
Sa g
en No 4 7 . . S . 48 .
22 S 28
. . .
e d ersnch se ns 1 , No 2 . . S 8 . .
An g e . 1 6 88 S . . G rimm , D .
1 8 No 2 0
. . .
2 66
b a d e n d gesehn A u f d e m G r u n d e d i e s e s T e i c h e s
.
hers G l o c ke n g e l ä u t e u n d g e h e i m ni s v o l l e s R a n
scb e n .Im KHM No 2 4 wi r d ein kle ines M ädch en v o n
. .
t ä g l i c h i h r B e t t z u s c h ü t t e n , d as s d i e F e d e r n
fl i e g e n „ d a n n s c h n e i t e s i n d e r W e l t Als d as .
“
Mädch en eine Z eit l ang treu gedi ent , entl äss t Frau H oll e
dasselbe aus d em Brunnenr eich d u r c h e i n g o l d e n e s
Tor . D as w ar d au fge tan wie d as M ädch en gr ade d ar un
ter stand, d a fi el ein gewaltige r G oldfi gen u nd all es G o ld
bli eb an ihm h ängen, so d ass es ü ber und üb er d av o n be
d ec kt war Die Sti efs ch wes te r springt nun ebe nfall s in
.
1) Zeitschr f D My th I, 2 4
. . . . .
2) Pröhle, Hm snge n S 2 2 7 No 4 , 8 . . . .
2 67
d as W o lk e n g e w ä s s e r Vo m F r a u H o l l e n t e i c h am
.
d i e s e m i h r e m B r u nn e n k o m m e n d i e ne u g e b o r n e n
Ki n d e r Treten kl e ine Kinder d em B runnen zu nah e, so
.
1 G rimm, D
) . Sg
a en 8 7 No 4 . .
ynch er , . . L H ss Sag n
e . e S 17
. . No . 19 .
8) W l
einh o d , D ie d eutsch e n rauen 8 86 F . .
4 ) Ze itsc hr D My t11 I, 1 9 6
. . . .
5 ) Z eitsch r t D . . th
. My, . II
1 9 4, 1 7 .
9 5 d ass di eses , w ie im B e r g e , so in s o l c h e n T e i c h e n
sei ne n A ufenth al t n immt, au s welch en d i e k l e i n e n Ki n
d e r k o mmen .
Di eser B r u n n e n B e r g od er d as W a l d h a u s si nd nur
,
1 ) K Hngens G ermani a
uh n, IX , 2 90 .
2) E . M . A
rnd t, Hürcb 8n und J g nd
u e g
er innerun e n 1 81 8 S . 85 7 .
8) H lein S
err , ege n d er Spessa ts r S 1 7 9, 8
. .
2 69
Be r g , B r u n n e n ) o d er W a l d ged ac ht Hi er th ro nt sie
‘
.
ä1 e u o g u nd a n i m u s ; S p i r a r e u nd s p i r i t u s ; ä t e m und
'
1
‚
skr ä t m a die S ee l e
. Flo h d er L ebe m hanch aus d e m e r
.
) 1 Ain u ch
d e n V é d en is di e ars t el u
‘
n
. d er D o e 81 8 l g
B r u n n e n W lk
sehr g
e wöh n i ch , s l uh n , Z e itschr . K D . . My
th III , 887 u nd grad eso , w ie .
b ei uns o da Hl bl
a d im B r u n n e n , b
al d in d e m B e r e woh nt , äs st I$igv g l .
g e n d e n B e r ( v as u m g
nn tam p ar vat m n ) d i d i e d as o n ne n i c
.h t
. v er h ü en S
d e l ll
W lko e e intre ten, wii h rend ein e e nd ete S l
te l e v on i hm sa t , e r h a e d e n g b
v o m v e r s c h o s s e n e n B r u nne n l eho en er gB i v Rbo se n . V gl . g .
L XXX V , 9 I
1 0 ; „ ndr a tö te te Vri tra, er e r oss d ie ü e d e r
. g as s e r F ll
D ie W .
M b
aruts h a en mi t K
r aft d en B r u n n e n ge öti ne t und d en e wa ti en B e r g l g g
zerb r oc Die E g
inh e it d es B e r e s und B r u nn e n s d er o da tr itt d eu t Hl
lic h in e iner Hu zsage h erv or In d er al te n Bur au f d em
. aus er e woh ntg H b g
F l
rau R ol e mi t d er S chl üsseünng frnn
( S t ar i as . M v on w e ch er l
d ie Heb s mme die e inen kl K
i nd er e mptängh Ti e i i m
‘
e e r d er a te n Bu r
‘
K ll l g
b g S
/
2 ) Z ei tsch r . 7 D . . Al t t m
er u V, 4 88 .
270
) 1 ll In
n a gt m aP
n w n ommere
n in g ß S t m w h
e t h a be i h
s , e e ro er ur e , es s c
h äl t d S t mwind d i T g hn A fh ö n n
er ur hkngt i h in Myth
re a e o e u re u, so er s c e er .
‘
in S h w b n w n
c f in t ü b
a e b o d e s t ü m i h N h t h ön
,
en au e e r e, es n r s r sc e ac sc es
In nd n G g nd n d h t m n d n S t
a er e e m S b al d i h in
e re h än gt h t a e a z u . o s c e er er a ,
s e ur . e 0 ,
a e . uc er re a :
L o q d g and imin l
rs u e e nt d ri Fai e la t r a et l
e cr mers n t
e s ces se e v vre, r , e r es so
i l mm nt gité
v o e D N
e C t m myth t t aditi n p 2 2 9 In d en
a s. e o re , ou u es es e r o s . .
a g füh t n d
n e t h n M i ng n i t d
r e G la b
eu sc da d
e d m Kö p nt
e nu e s er u e, ss er e r er e .
sc e e e u a c , e ee e , e ur ee e e
d m W i nd i h
e b ind b it f di j nig n ing h änk t di i h r
s c ve r e, ere s au e e e e esc r , e s c e
1 8 g n
1 11 D i E in h änk n g fäll t b d p ät n P i d n e es Hei
e . e se sc r u a er er s ere er o e u s r
a t m
cu u in w l h n mnn d n H l d e n
zu , l n g w i ode n d n
e c e e e se e e v orz u s e se r ur e
di T d
e t d o H ängen h ilig w Ööinn h i n g lb t 9 Tag m windi
esar es s e ar. se s e a
lb g w ih t 1l av N h d G t k h
_
g n B
e m i h au , s c 1 89 se er e e . . ac er au r e s o
l i 61f gn m
r ssa i h K önig Vik d ussi h öö inn g l b t h att
s c b itn gm arr , er s c e o e , er
u nd n h d Bi lf g n
ac b nkt Ge i hilld d m 0 15in
er m Op f
ssa ih r e ste
er e r r e 11 zu er r s
W i h
er h ängt
s c b h t i h d mit Wöd an z m Op f
er e, nd d
rac ft e s c a u er , u ur e vo r
A nd n g wä ti g n d d G tt mi t in S ha k ä ft i g H l d n l n
er e r e , ass er o se er c r r er e e se e e ,
di al s l h e im S t m umf h n h b ik mm n
e s o c nd i h n in di
ur G n n u re , er e o e u e e osse «
b n ig n b n h d i f lg nden V lk mein ng n W nn i d ne j ah
e s ze e a er oc e o e o s u e .
„ e e u rs
n ht d
ac w i n d g ht e b d t n t b Myth C VI 9 1 0 „W i n d in
e , so e eu e e s er
“
.
'
,
.
d cr N j ahn ht b d t t P
eu t Myth L XXX 880 D ie M nge d b ei
u ac e eu e es
"
.
‘
, . e es
in d N uj h n b t
er e V gl d i E rzäh l ng d Dé mét i b i Pl
a rs ac v or. er . e u es r os e u
ta h d rc d fect m nic 18 e A f in r d . Sp ad n
o e B i tt nn i e n
, c . . u e e er or e vor r a ,
vo n d n n ini ge d i I n ln d
e e H roen nd D äm n n gennnnt w d n i
e e se er e u o e er e , se
pl öt l i h i n g f V w i r n g i n d L u f t nt tand n i l Him
z c e e ro se er ru er e s e ,
v e e
m l i h n si h tb
e sz e c g w d n 11 W i nd wi d h Z a b
e c ar e n tf
or e , 11
8 e e u rc u er e es
h ptet n j t t
au ie in M ä h t i g
, e g t b n D nn wi in ange
z se e c er es or e . e e e e
t k t L amp
s ec e d ha ni h ts S h kl i h d a b i t ab e lö h nd Vi l n
e urc us c c re c c es r e e, er r ec e e e
t a ig
r ur sch ine i
er h das A ffla ke n d
e ,g ß n S l en woltä tig nnd
se auc u c r er ro e ee
sc hm l i h V e rs c h w i n d e n b i ng b
erz os , r flmnls wie j et t S t m r e a er o z ur
w i n d und U n g w i t t n W g e er z e e.
27 1
) D
1 i lb V t ll n g
esee nth äl te di h wä b i h
ors e
sc S ag e d
u a s di wi l d n e sc e , s e e
au f in m Wag n mit 4 K a t
e e n d e h di L ft f h n g d wi F yj
ze urc e u a re , ra e so e re a
su ch nn h t ag n d c zu r b i A f li üb
c t t n U ng witt
ass eIII 1 9 2 in
ze as erse z vo e er ,
e
B er g i i n S h ning n als L
r ese h h int v g1
c o b n S 1 9 4 in n
e u c s e rsc e er . o e . , e u
derer B g i n Gj m
er r i n B1 king n 8 T ag lang in G tü t ine 9 9 1 "
e se z e oe e e e es e s 9
r ergl b n S 1 6 0 f in m H üg l 1 1 1 1 1 b g it t
. o e . au e d m M n h n
e I e 1 e er s z ,
vor e e sc e “N
Ti ere i h fl ü h t n b i m n am d itt n T ag
s c c e ,i n n w i l d n S t i r ins F i
s a r e e e e e e re e
d e n g r ö b s t e n und ä l t e s t e n Als
e i nmal d as M u c tesheer i m S t u r m d ab erfab rend ein H aus
'
ner un
g d es B egr i f
f e s d er S e ele in 88818 u nd Le ib z u sam
M
1) eier, S ch wäb . Sag en 1 86 . No 1 5 1
. .
2) M e ier 8. a. o . s . 140 . No 1 5 7
. .
8) M eier 11 . a. O . S 1 40
. . No 1 5 8
. .
4) A uch im K
ind erre im is t d ie rinnerun E
d avon erh al ten , d ass d er g
S t o r c h aus d e m B r u n n e n d ie ind erseel en h o t : K tar stor stei ne mit d e l S k k
l g b
an e ein e mi t d e k
e rz e nie ! k
u n fr a u J
ar i e h a t 8 g
i n d g e fu n n e M k
in d em kl e i ne b
r u nn e Wer s o s h e he ? D er e tter mit d er ese ( d i
. ll p g . .
P
d er ate mit d er G ate , T p
auf ati n) Wer so die winne wüsch e ? De m5d mi t
. ll l
d er plapperd iis€h e . Zeitsch r f D th I, 4 7 5 , 2
. . . My . .
2 73
5
. 8 . Frau Ro se , G 6 ds, san .
2) C i h n Mä h n nd S g n S 9 2 N 81
o s or , rc e u a e . . o. .
8) B i b i g n i t hi
e zu n h di
r n em kwü d ig Sag b i B h l S g n
s er oc e er r e e e oc o z, a e
de s Aange us I , S . No 1 6 7
Zu T e ge rn feld en woh nt e ine we iße
. .
J g
un frau im Ber e g D
arin sind meh rere h e e
. ä e R ingsmn 811 d en Wm ll S l .
S l
aus d rüc kl
ich e n eu nis d er Z g a e S 2 87 Sg
An d er R ü c wand a er steht e in
. . k b
g ro ß er E j
Z e b e n‚
t r o g E in z w e i t
.e s i mm e r i st v o l sch a fe nd e r Zün in e l l J gl g
J g A
_
dri tte n i mm er sch afen v or e ine m E ich entrog eine U nz8b1 kle iner i nd er .
g T g Pl
so hat es nic h t meh r in se inem v o ri en ra e atz , sond ern o mmt in oi k o
g k
ne n and ern, d er ti e fer innen im Ber e ist E s ist lar, d ass 811 811 in d er e r .
V
sten S l
ar ia nte d ie Al
ee en d er v er s ch ie d e ne n terss tu fen i m ra e a en, statt T g lg
Z g
d ane b en . l S g
ei t si ch hier nun M i ich e ine ch eid un d er e elen versch i ed e S
nenAl l gl W
ters, so i es t di e b g g
ei ch e e i se d er Beh er er un d o eh v ermu ten dass
l S l
a l e di es e W gb b
ee en zur ieder e urt estimmt waren .
4 ) 8 H nni g P ß WB
. Th em h e
e , reu . . 8. v . c .
2 74
„ T r epp ken bö cb er
“
l au tet die A ntw or t Di es e lb e F r ag e .
s itz end e „ B
. es t d o d e 6 1 8 m öd e r R os e ? “
„ J u n? W a t
will st ? “
„E u p l as te r k e för m i n s c h ew e n fö t “
D ie alte .
sie vo r v e rl o re n z u hab en , o d er d ie K a t z e , d e r H u n d
den . K a u m n a h t d i e s e l b e s i c h , 8 0 fa h r e n d i e
H u n d e m i t G e k l ä ff a u f s i e z u u n d m a c h e n d i e G e
’
b erd e d es
2 ) In T übi ngen steh t e i ner Re ih e v on Mädch en d ie
Mu tter gegenü b er u nd fragt : „W o i s t d ie F r a u R 0 8? “
1 ) In d ieser F m habe i ch d as
or Sp iel l
nament i ch noch im Wint er 1 85 4
in einer A
rmensch u e in l D an ig w
z , o d as unte rste Ki
nd „ 6 18 möd er
T aerach e g
enannt wurd e , und im Somm er 1 85 5 wied erum in S t . Alb re h t
c
b ei D anz i gb b
eo ach tet, wo man M utter 80 88 sa gte
.
27 5
E li gt imm fl m N d i er v m ch molz e
‘
„ r e n e u n e „ a a st .
“
’
Butterb rod I i „I g i b d i r 8 v i e r t e l H i rn
“ “
.
„ tu s n t .
’
me l r e i c b I i „I g i b d i r d a s h a l b e H i rn
“ “
„
. tu s n t .
D ie M u tter : „I tn s ni t
’
me l r e i c b „I g i b d i r d a s
“ “
. .
ter : „Meintwege “
D arauf nimmt d ie Mutte r die Kinder
.
bei d er Hand und fiihrt sie im Kre ise h eru m , i ndem sie
spri c ht :
We r l acht d er is 8 T eu fele,
,
. . .
F r : Was no de n ne ?
. K : 8 neues p aar schueh . .
i d aesche g falle ’ ’
.
ne t 10 11 .
1) Mi
e er , Kinde rrei me aus Schwab en 1 18 114. .
276
Fr R . . : Gib s e m h u nd
’
. Fr : . i st ne t gesund
s
’
.
Fr R . . : Gib s d er chatz
’
. Fr : s i st net
.
g s c
’
h ma ck
’
.
Fr R . . : Gib s e m chaecbt
’
. .
’
F r : s is t gar et re ch t .
’
Fr R . . : 88 gib s d er mus . F r : S ie sp ri ngt obe z ur
.
first 11 8 .
’
Fr B . Gib s em nigel
. : .
w i ed er .
M G : „Jo
. .
“
D ann h ebt d as u mgeb ende Mädch en e i ne
.
-
w ö nd er z uem er z u er sto b erta cho ? “
M G : „N e i , s i . .
h e n d b ö se h ö nd „Jo se sö n d j o 8 11 z w en z
g
»
ne r w ill b
zuerst näh er treten Sie stoßen einander an
a er .
um di e G ru ppe
„ W at d oe t z y daer ? “
H e er her kammen .
„ M e t w at ke in ? “
„ Wat h eeft z
y v e rloo re n ?
“
E ene ge nd e kr oone .
„Eu wat 1 1 0 g ? “
E en go ud e Infog .
„Z eg t d at z
y w at v oore n ko mt 1 “
„K s c h aa p ke n s
’
z oud e eern ee n an u we schoo ns te
g v
o
hebben “
2) ind K
esus is t U J
1 I° Yan z u aus ? .Nein sie is t im 1 1 11 1 1c
. H . .
Was noch ? E
i nen o d enen T re gl
a t, was ist 1111 8, 7788 d a h erv or ommt ? Sg k
U 1 . rau. F k
o mmt h e rvor : eh wollte gm e ins v on d e ine n sch önsten
.
b
„
sun ge rkll rt l
Ich hatte näm ich , d ama s Be r ine r tu d e nt, i m MI rz 1nond 1 85 8
. l l S
H errn d e Bue ch e r au f e ine an Mal smann
f eri ch te te ra e nach d em rs ru n g F g U p g
de r K
i nd e rli ed er , mi t e iner meh re r e Bo en star en hand un ge antwot g k Ab l g
und ih m in urz en k
ü e n my thiw b en GZ g
e h a t i n e i n e r R eih e v on U e b e rl ie fe l
278
Ingauk , ütgank
b u b e t t d e h u e n i n k v an E n g e l l a n t ?
D er K äufer ste ll t sich d arauf neb en d em h i n t e r s t e n
K i n d e auf, berührt es mit seinem Stabe u nd fragt
„B e t t i en sc h nap ke n te
Ja .
d al er
T wé .
„E u b ett et ?
D er N ame .
d as S c h ä fc h e n
8) Im westpb äliscb en Or te Hemeohlag se tz en si ch d ie
Ki nd er auf d en B oden, e i n e d e m a n d e r n i n d e n S c h o fs ,
rungen d ar g l gt
e e l
in d en en i ch einen so ch en b is z u ener eit e r annt h atte
, j Z k .
H b g
Im er st 1 85 8 fü te ich v on ü in en uns ei ni e wei te reT b g g
itte i u n en h inz u , M l g
ind em i ch H k
errn d e Beec er um flandr isch e arianten z u d er grö lsore n V ass e
'
M
de r in gegen m A
b schnitt eh and e ten b l
ind er i ed er e fra t e K l
1 85 4 er b g .
b g
sc hien o e n e nanntes Bu
, i n w e c hch
e m i ch z ul n i ch t e ri n e m rs tau n en d en g g E
I l b
nh a t me iner Briefe unverar ei tet, nur d urch 6 5 1 8 Mis r erstii nd niss e und ex t T
v erd re b nn en entsteh t als e i ene
g g
o rsch u n F
d es g
errn d e Bnecker wie d « H
zr ti n d e .
I g Eg
nd em i ch mein ursp rün li chen i entum ree lami e re , sa e ich errn d e Baeeke r, g H
d er sich d urch d ie G rü nd un d es o mit g C é F
lamand d e rance ei n esseres F b
V b
e rd iens t er wor en h at, als d urch se ine ch rifte n , S
an , d ass er we ni s te ns D k g
au f d iesem Wg
e e di e v on mir erh obene n arianten d er V
orsch un zu än F
ich g g gl
g emach t hat, u nd e e ih m diegb rmäch tig un E au ch d iese g
nmer un für se ine A k g
L and sl eu te ins F
ranz ösisch e zu ü e rtra en b g .
1) “
'
oes te , Voit sü bu i ieiernugen
'
aus d er G rafscb nfl M k ar 8 1 1, 4
. .
27 9
Hö rncb e z ebroeh e
_
Ei ns ist mir ü bers Misteh e gegange
.
s a l z e n h ab e n „I ch h a tt. e k e in D an n s o llte st d u
„ D a nn h ät te m an m ich a n d en höch s te n
‘
B a u m g e h en kt,
der im Wald e ist .
“
g ess e ? “
G ill g
e r esse „ W a s h ast.
g e tru nk e ? G il “
lefunke
"
,
„ W
. o Im st g e l eg e ? I m B en „ W
“
a s h a st .
„ W o naam w ä n t M u t t e r M a r i e ? ( o d e r F r u R o s e n)
“
k a nn n i c h h ö r e n o p m i n r e c h t e s e h r ,
k a n n n i c h h ö r e n mi n l i n k e s o h r .
Bei d er l e tz ten
„ I s se M u t te r Mari e ( Fru
K ich l m m k ri e n?
“
„ ann ih n é n v a n ä r a e r g
1 ) M itt il ng
e u d es L ehrer K uh n in R e msch lng .
280
’
ik leg em Op d e b ank d o w é r b e a s n 18 1 ,
so l au t
m r, d o w ör d b e 88 eu sohér ,
‘
ik leg p ed e é o
ik 18g em op d e finsterbank,
d o ké m d e eisehe wulf un 11 81 em weg “
.
fassen sich die Mut te r M ari e und die, w elch e bish er fr agte ,
1 ) Müllenh ofl
'
, Sc hl eswigb ols t . S ag n e S 4 86 . . No 7
. .
„ W o w ö n t fr u B ö s en ? “
A nt w : K art ach ter mi . Di ese lb e .
„ W o w ä n t fru G üd e ? D ie A nt w or
“
t w a r : „ K o r t a c h t er
mi .
“
H eutz utage l autet d ie Antwort kat (o der ko] , be ides
aus k ort) acht er mi Ko mmt d ie Fr agend e z ur Frau G ode
.
,
h et se t d enn 1 5ten ? m m
’
„D e is m i ö w e rn t t sp ru n g e
/
_
“
g r ö t kn ä k e n i a t b é n
“ ’
W o l a n.
g ? „ W i e é n
bank .
“
Wo gröt? „ Wi e n b ro t W ’
o r fl m b. e
“
st
em ké n sol t u pp en s wanz str ei t? Ik h k l “
„ e rr é n so t .
1) Mitt il ng
e u d es Di rec to r Vi ctor in Pe l b g
r e er .
2 82
krüpt d ä? “
bgeho l te K ind : éne mus
D as a „W a t .
fleit d ä? “
eu v o al ( Vo gel ) N ach d i esen Fragen di e .
,
d as Spi el v on N euem nu .
F r u G au d e n s p i e l e n
F ru Gaud en h et mi n 18mmken gowen,
’
ch e n .
“
Ihm si tz en d ie and eren K i nde r auf d e m Schafe
b is au f d as heru mgeh end e „ W o h nt hi e r M
. u tte r T e
pp e r
cb en ?
“
Ein Treppc h en höh er N achdem die Re i he .
D o n n e z m o i n u d e v o s e n fa n s ,
A nne Mari e Jaqu eline,
’
D onnez etc d ans oe j eu d ici
. .
P r e ne z c e l u i , q u e v o u s v o u l e z .
u s w:
. .
, b is F r au S o nne b e i s ti mm t . V er w eig ert di es e es
2 84
M u t t e r T e p p e r s c b e , al t e M u t t e r T e p p e rk e n i n
B erlin und Umgegend ist aus t e w e r s o b o en ts tanden spä ,
si e E n g e l , L ä mm e r o d er H ü h n e r be ne nnen W elch e .
2 ) Wie Hl
o d a fäh rt F
rau G au d en mi t d er wi d en a d zu agen d urc h l J g W
d ieL uft
. K
uh n , Nord d a e n No . 2 Sg th ‘
. 87 7 [
. My G e ich o da
.
gg . l Hl
( G ri mm , D Sag No 8
. .
) äss.t si e sl
ich ihre n ag on aus esse W
rn t h 11 a O b My . . . .
285
VI ,
R özo ( M o n G erm IX , 30 ) z u d enk en w o z u . .
,
l
G ei ch H ld l i b t F
o a e G au d en
rau e ine kl
ind er u nd K
es ch enk t sie m it a er ei b ll l
g ute n G b n
a e . Myth a a O . .S 87 9 . . v er . G rimm , D . gl
ag e n 1
.
NO 4 ° . S
Sc ho n d u rc h d ie v on S
ch wartz , Der a te Vo lh
g l a l
ub e S 2 0 e e ene Aue . ggb
e innnd ersetz u n
g is t d a r e ta n ,
g da ss r au G ö d e , G F
a u d e d i e i m G e w i tte rstu rm
u mfah rend e oW lk e
( d i e a sse r fWra u
) e d e u te S i e bfii h rt , w e nn.
d er turm S
l
heu t in d en W lk
o en u mh er un ter d em Ga e ] bl
d e r s ie u m eb en d e n und e g H
W l F k
( d er i nd e) und wenn d es B itz es u n en s rüh e n, d a nn ä ss t s ie, auf i hre m p l
Wg g l
e e au f e h a te n , an ih rem a e n ( d er Wg o W lk
e ) ar e i ten , d ass d i e äne b Sp
( di e Blitzfunk en) d avon fliegen E
rs t we nn d i e s
. e sch eh e n , die Bli tz e nich t g
mehr sprllh en, z i eh t die Gö ttin weite r , d er G e w i t t e r w o e n d ah in to en lk b
de r Z u g v o rü er b “
.
l) V l l
erg a tn b er—
. si ne en e b d
. b . p
ero , a tn b iör n ; gl ö-si flamma v on l .
g lö a ; h äl-sa r nb
e e n h a li r vi r i f e t te s, up s ma
- i ara t oc i
t ; o th g a- r upn-s f o g .
rum, pl
ate: v on rinne n, mh d run a curaus u s w
.
»
. . .
286
und b eso nd ers in starken Neu tris üblich war ein Neu e
1) S Gu m
. . II , 266 .
3) S . My
th ‘
. Vorred e XX IV Myth . .
‘
2 6 0 ig . 1 01 0 .
287
fes tges te ll t w er d en .
1) S . My t1n ’ 2 60.
2) Di es R o samund
d ü rfte d u rch d en N
Hr asamnnd wah rsch e in
amen
lich w er d en D ie N
amen Ch röd mund , Hru o dm m t ‚
. Ruad muu d , Rö d omm ‚
Hr öd l iop , Hröd w in , li ru od win we ise n nach unse rer Ause inand e me tz u ng e it« Z »
sc , hr D. . My
th III, 1 89 fg g au f e inen G ott H rno d o z u rü c
. .iese m l i ru o d o k D
.
b
ne e n Hrnod so stünd e als Femini nmn d as ags Hr é öfi th ’
1 88 2 6 6 z ur . My . . .
bl
d etes l l ud a , s Myth ‘
121 1 Ze l D th , 83 5
. D ie . . . . My . II .
.
Cl
Mo uterb er g b e i a w , einer von R ömern efesti ten nh öhe, an d eren Fu fse b g A
d er O rt Burgi nnoimn lag , ist noch e in and erer te in efund en mit d er In S g
D EA BLV
E N E C EN
:
Dr L . chnei d er wi
. S d iese nschr ift in E ll
HLVDENAE CENSO RINVS I D AE
V S L M (vo tum solv it u ens merito ) er änz en
. . . . S l b
ah r üch er d es Ver g . . J b
e ins v on Alta tumafre un d en in d en Bh einls nd en 1 85 5 S 0 2 fgg L emeh , XXII . . .
1 ) W lf H
o , ess isch e S ag n e No 1 2 . . S 10 . . D ies S ag
e e, l
we che mehrfach
angew e ifi: l t ist, ergi eb t s i ch al s ech t, d a au ch an d e rs wo so wo raul Fa i H ll
s te i u e v or k ommen , au f d enen d ie Göttin
Z e i tsch r si tz t. . I D. . My
t h I, 2 4 . .
S 1 85
. . F
Am rau Hollenab eu d muu rau a e auf d e r Ku hkolksklippe im
‘
F H ll
w e iß en u en L k
( das v ol d em G oldfell o e n 8 1 7 5 i d entis ch is t) si tz en b .
u nd h e u e n l
Pröhle . a O S 1 55 1 56 . . . . .
289
°
Aum .besp roch enen weifsen Frau z u Tegernfcld en h eifst
es, d ass si e d erse lben aufs Haar gl e ichs eh en Ebenso si nd .
dra -H ld a F j a F i g - F ikk P ä b t ch i nt i t
o , re
y , r
g r a , ra a ers e , s
K ö ni g H e ö i n n , H i a r r an d i s S oh n raubt H i l l d r , die ,
schöne T o chte r H ö u i s v on N j a r ö a r e y (d i Nj ö r ö s
g . .
1) Pl oe unies‚ K
u d run S 2 2 7 fgg
. . S im o k
r c , Bert ha di e Sp inn erin 9 7 [88 '
2) S ki ldskapnr m cap 6 0
. . Su E . . . I, 4 2 8 .
29 0
nicht m ind er ein d eu tlich erk e nnb are r E ige nname d esse lben
got t d er H e rr .
,
, ö d e n e b en ö d an s o b en .
1 ) S n E Am magn
. .
, 472 . II .
2) D iese usi M k
war auch der u ord germaniscb eu a e einst e annt Sg bk .
VergL Myth ‘ 4 6 1. 86 7 . .
3) S . th ‘
My1 2 82 Ülfh eöinn ah d wolfh etnu heiß t wer ein
. . o fs Wl
m
.
4) My th ‘ 5 9 8 .
S
ch wartz , D er h eu ti e
. o s au e und d as a te He i g V lk gl b l
d entum 8 1 2 . .
g S
ch on 11 n st h at man er annt d ass d er
, am f d e r eer k K p H
genon en Höguia und Heöim d er Hiafininge eins ist mi t d em , was d i e nor S
raed da von d en S len
g f h n n H l d n d n E inb e ia
ee d er zu Ööinn e a re e e e , e r r be
i h t t : „J ed n M gen w nn i ang klei d t ind
r c e e or n ie si h und
e s e e
app e s vr ue s c se
.
, ,
S 2 88
. . D ass aber die vo m wilden Jager
h t Fr eyj a d ie e ntfü r e
D er W alstatt H äl fte
H at si e täglich z u w ähl en,
Ööi nn h at die andere H älfte .
2 ) Gy lfngümi ng 2 4 G rimnism 1 4
. Fölkv ßngr er inn ui un d i, en ln r
. .
m j a rw6 r s e e n k o s t u m , h ü l fa n v a l b on äs e b v e k
rj an d ag , en hhlfan
O ö inu
2 92
i m
nm t sie a ber au ch Frau en und n fraueu nach ih re m
T o d e be i sich auf U m 945 antwortet d ie Islände ri n T bör
.
M e n s c h e n w i e d e r g e l mr e n w ü r d e n , aber d a: heißt
nun aller Wei ber Wahn Von Helgi ( H undi ugstöter) und
.
Sigrfiu wi rd gesagt, d ass sie wied erge bom wär en, er hiefs
da Helgi H% ingiaskfl $i, sie ab er Kära, H alfd ans T o chter ,
1 ) E g
h efi eh nflttv er5 c c en en mann ek Iy rr at re a Egilssuga
u gen
'
F yj .
2) Al td eutsch e Re ligi no 8 2 85
. .
293
so w ie er z ählt wird im
Hi nter d em Li e de Kär alied
von B e lgi H örv arösso bn find e t sich b l k z
j e e nfa ls d ie u r e
Wolke die Sonne bes chli eßt , u nd wenn sie ih ren Sch afe
öffnet w i ed eru m d as Licht d erselben spend et , war es ein
natürlich er U eb erg ang sie die Sch we ste r d es ü b er R e g e n ,
at er nd köll nfl
b
1) at fommeskj u at mtrfia
en u m ri end rb or nir, eu
b
k g
er1 in a v i a ll
Helgi oh S igriln er
. a at at m i end rb oriu , h é t hanu t k ll b
Helgi Had d i ngj askßüi en b on Km Hü fd anard öttir, avi sem kveöit er 1 Ki m
\ iööm
.
4 ) D as K
rau t d rose ra rottm di fol ia h e iß t i m ord en mit d eu t ich er Be N '
l
z ieh un g
au f d ie G o ld trüh neu d e r re a ar i ne O i e u t aar e ( arias F yj M
u en M Ag
h
lä n
) g b
z u leich a e r d uggne s , h i m m e l d u g o d S l
u z , d eu tsch o n n e nt a u S .
H b n wi h i b
a e r er ere it d i p
s ö nl i h S l
e ersF yj ? D N m S ua n
c e o e re a er a e en
sp hn rec e .
5 ) Re innrd us 1 1 89 — 1 1 6 4 .
„N unc ca na men h a bPh araildis ‚
et ero H
d ias s l t in My th ‘
2 6 1 fgg W M üll V e rsu ch e i ner m th o y l
Erklßr
“
au te u r . . . er, .
.
N ibel ungm s . S 1 85
. .
2 94
id entisch e Götti n P ers hta h erv orge ht), so werden wir d urch
Freyj a S ol e u nmitte lb ar wi eder auf Rösa -G öd e z urückge
u nd F rikka no rd F r igg si nd . .
1 ) Myth 2 46 G imm D S g N 4 5 6 II
.
‘
. S y f t Hil d r , . a . o. . . e ar , es
h eim S ag S 1 7 2
. . . .
2) th ’ My
255 . .
8) Ich k
ann ni ch t v o n d e r o rm Böse sch ei d e n , o h ne no ch d ie Mög F
li chkeit e iner and eren r ä run d ie ses E kl
amens z u erwähn en , we ch e d urch g N l
g
e ini e G ründ e u nterstü tz t w ird In h üri tz i n d er tmar h e iß t rau G ö de
. T Al k F
G ö s e n , in Th imen , G od end orf u nd a e fr ii ins e n o d e r ii s uh n , C lb W W . K
Nord d S ag , G e hr 1 7 8 S 4 1 4
. .
iese ormen sind entstand en aus Wöd se
. . . D F .
l
S ie entha te n d as aus d em Ro maniscb eu -i s s a stammend e « s e « s e h e d as , ,
sehr h äufig Frau eunameu an ehä n t wi rd g
damec , Ad ams ch e ; Mei erse, g . A
Meiersch e rau dam, F
rau ei er A di e F
e ativa oliise ne rse ‚ toiM . Vgl App ll
.
G rimm gram II 82 8, 8 1 1 1 84 0 , i
.
G anz ana o .e i d e t sind di e
. o rmen . l g gbl F
'
W b g
„irii Göi k i n itten er e, Gö dke in i s nac , d e Gö dsch e o d er u tte r Wl k M
H lg g b
G öd sc h e in e i i en ra e fiir rau G üd e uh n a a O S 4 1 8, 1 7 6F Auf . K . . . . . .
di ese elb W k
eise önn te R ösa entstand en se in aus Hr6d -se , wo für die S 2 87 , .
F
d eu tsch e orm se in mag , ftir d as O b erd eu tsoh e nich t wii hr end um e ehrt d as
,
. gk
b yp ocoristisch e Hr öz a ni ch t au sre ich te e in s ä c h s i s c h e s R ose z u d euten .
, .
g
drün d er Be r e} b e i e ine r sch were n G e urt Be istand e eistet , sa t di ese b gl g
g
80 mö en d ir eins t h o d e i c h t e h e fen , ri l
u nd re W
a u nd and e rn l F gg F yj
Götter, wie d a mi r nun v on und en d ie Ge fahr entfernt (wörtl geflillt) h astH . .
2 ) 8 d en Priche . Seo m
Be ehstein, a en des Rhoengebirgen S 80 0. Sg .
No . 1 60 .
8) MiSchü be er, Sg
a en 2 4 , 1 4 . .
4 ) S d ie Be e e
. lg S
chw artz , D er h eu ti e Vollmgl S 1 2 fgg g . . .
5 ) Monatsb er d Beri ad
. . . Ak
1 2 Mm 1 85 7 8 1 7 5 : ‚ . iese . esart cv
. . D L
v ei st d ie Ri ch ti gk
ei t me iner in d er th ‘
My
S 89 9 au sgesp rocb eue n einun , . . M g
dass Hl
o da mit d er G öttin ric a , ri F k F gg
z naammenfallen müsse ä u fu n . H g
z wei er Name n zu e inem ei nz i en g b g
ege net auch so nst, man önnte z war trip k
b g g j lb
fti r d e n e i e fü ten Accusativ fri a i eram pulchram nehmen, die z usammen
g ese tz te F
orm Frigah oi d a sch e int a e r d e n orzu b V g
zu verd ienen
“
In d er Lan .
t e lj a g e n , d i die wild e J ag d d er
. . Die Be rch
tel reiß t N achts Me nsch en mit in ih ren Z ug fort u nd fii hr t
sie in we ite L änd er ers t M o rgens b ri ngt sie d en e ntseel
,
r e i t e t und fä h r t das S c h r e z l e i n a u f d e m V i e h
, man
richtet ihm in d er Bercb tnacht se inen Ti sch D as
S ohretlein o der S ohrez lein ist ein d en Mären verw andte r
2) My th ’
. 2 57 . M
eier, S ch wl b S a
g S 115 . . . . No 4 9 . .
4) W ei nho d a l a O . 8 21 . . . .
5 ) Z eitschr . D th . My
, 42 2 ; , 204
. II III .
'
7 ) N o ne , A
nz eiger 1 885 , 44 8 .
2 97
2 5 2 fgg .
2 ) Hörner a . a. O . 1 17 .
8) Börner a . a. O . 1 74 .
Die g ö t t l i c h e N a t u r i s t i h r g l e i c h a n z u s c h n N o 9 . .
S i e w a c h t n i c h t , s i e s c h l ä ft n i c h t , s i e i s t n i c h t
i m T r au m I hre ganze Wesenh eit ist v on d er mensch
.
lengötti n, ist sie h alb wei ß, h alb sch war z N o 4 Sie strahlt . .
ten No 6 . .
) H a b en
0 w ir in d em u nte rste n M ädch e n d ie Götti n
1 4 als H ü b n e r , in N o 6 7 8 9 1 0 1 1 als L öa n m e r . . . . . .
men
D ass d ie E n g e l ein bl ore ch ristlich er A usdru ck fiir
S e e l e n schle chthin seien leu chte t ein S e hr häufig er , .
e ine G rä fin in s c h w a r z e r u ts c h e K
e fah ren u nd v e rsch wun d en ist ( o da g Hl
rnit d em wi d en eer sl o en 8 H b
G li t c h e n a er ist ein ame ni r die
. . b N
E lb e d en uten o d en 8g Hl
omm e r , a en aus . S
h ürin e n 8 1 6 9 Igg
. Sg T g .
T g n g lang mi d as S pi i M tt T pp k
1 ) In di esen a e eh hi es r e u er e er en au c er
in B lin b b ht n H i w d d i K ind al R e N i k e V i l
er zu eo ac e . er ur en e er s os e e
, ,
ch n e w hl h thi n o n S b f d
u. s . . M tt T pp k n bg g b n
sc ec v r o o s er u er e er e a e e e .
2 ) My th ’ 7 88 W M üll Ai td R li g 4 0 2 S h nd U rsulasage 7 0
. . . er , . e . . e e, .
V d H g n S b wan
. . a e age S 5 7 1
, e eu s . .
2 99
E in Z au ber er li efs v or d em H au se
eines Wir ts in Nied erb ecr bao b in He sse n se i nen T rageko rb
‚
2 ) W ol f 11 a O S 6 4 7 , 5 5 1
. . Wodans I
. . .
, 28 .
S 2 0 1 Anm 1 5 0
. . .
6) chi sst S
8ageneh ronik, ein u m aus ewäh te r Ba ad en, R oman Alb g l ll
z e n u nd e end en Lg
Bres au 1 84 0 Zei tschr f D
. l
th I, 87 4 . . . . My . .
3 00
z wanzig Töchter die gl eich ihr l eid ensch aftli che Jagd lich
,
d r e i H u n d e si nd se i ne H a c k e b e r g ( Hacke
b arg) w ar nach e iner Vari ante di ese r S age ei ns t ein Mens ch,
ein bitte rbös er Mann , d er sei ne s i e b e n S ö h n e gr au sam
t ö t e t e Als er nun auch sammt F rau u nd B ru der ge
.
2) Sg
Müllenb o fl a en 8 86 8 No
'
. . . C DX C I .
die 7 j ungen H und e h ängen, w elch e gif gai gif gaf hell en,
'
ob en 8 2 6 9 fg g
. d ie Wolk e v e rl asse n und z u m stä rk ere n
.
S 2 90
. . Di ese r Myth us ist es nun offenb ar, d en d ie P om
me relliscbe u nd App enz ell er Fassung unseres Kind erspi el e
d arstell en woll en wäh rend No 1 1 und d ie andern Vari an
, .
H u n d e d es W6 d als S e e l e n d er S elbstmö rd er , d ie z wi
sche n Hi mmel u nd E rde sch web en u nd nich t z u G nad e n
1 ) S h mb h
c a nd M ü ll
ac 8 4 2 1 ig u er . .
4 ) Ze i tsch r D th I, 1 0 0
. . My . .
ik b ün so olt
as Böhmen golt
äwerst d at h ei? ik min leder n ich trfit,
wenn man t bi er dörcbn eie rd opp brüt
’
E s s e n i n e i n e m E i e r d o p p k o c h e n , d as haben sie ge
tan . Als d er H und d as geseh en , hat er z u Sprech en nu
gefange n u nd ge fragt , was d as werd en sollte D a h aben .
en an ew andt , u m e i nen W e c h s e l b a l g d i in n
g g , e v o . .
l) K u hn a a O
. . . S 4 85 Anm 1 5 2
. . . .
8) Z eitschr. D . My
th I, 1 0 1 , 8
. .
303
W ie Wester wald
d er
U nd hab nich t gesehn, d ass Jemand in Sch al en k o ch t
’
.
Z um Sp re ch en br ingt d en Soh n d er B ei .
Di e Ei ch e] , u nd d as Re is m al,
Die E iCh im F orste v on B re z al
’
,
1) KHM No 89
. . .
2 ) Villemarq u 6 ch ants p p ul
o . I, 82 .
8) L
and au , Ze itsch r d . . V ere ins boss . Geseh . II , 277 . Lyncker, li es »
menschli ch er O rgane aus und ist sch wer lich e twas and eres
als ein sy mbbliscb e r A u sd ruck für T o ts ein .
1 )
In d er äh e vonN sna rü c O i e en d ie Wul wekerslöck er , tie fe Ber
b k l g g
l l
nö en, in w e chen schm ied end e Elb
e d ie S gönaun ken woh nen ( n üb e r d iese
als d e n P
i tris i d e nt ische esen W K
u h n, Z e i ts ch r S prachf v gl
, 98
. . . IV
Bei d iesen 8gönannken in d er Bergh öle ( d er o e
) sitz t e i n W lk
e t e u nd Al
s p i n n t ( d ie Gö tti n Hr6 sa o d er o d a) Hl
Z n ih ren Ffl fs e n i e en z w e i g r o fs e
. l g
l
s c h a fe n d e o enD ggD ie Sgönaunken v ertausch en d en e u ten in d er U m
. L
gg e end d ie K
ind er u nd e en ihre lge ch s e W
ä e in d ie Wiegen lb lg B iess i « .
Sp gb F g g g
‚
S 9 8 {g
. D ie. H l
und e , we che d as mensch ich e ei l
in di es er a e sä n er! W b Sg g
so , s ind E l b e n k i n d e r , Weeh se i b äl e
ll o S 8 0 0 Vgl
n 80 1 Anm
g . . . . . .
30 5
kort ac hter
10 1 1 11 1 1
ob ed ra 4 o b e n au s
. Ach . .
t e r m i o p n s ti l v e r n e n k n a p p , e c h t e r m i o u g o l l
p
n e n k n o p p No 9 . .
S to r c h h a t d i e M u t t e r i ns B e i n und in
’
ebenso alte rtümli cb e Aus dru ck ge brau cht se h et n bük
1 ) A ff ll nd timmt in K HM N
u a e s 4 2 A g 1 85 0 I 2 4 9 di D n i . o. . us . .
,
e es o re
b n g n d W hn ng d T d ü b in A h h i
u vo er o u h äl t d
es n h
o es i ere . uc e r er er ac se
n m G f g d P t d i m l d i Antw t in T p p h öh “
e ttev a e r ra en e ae re a e or „e e re e er .
2 ) H und ] P mm ll m Vgl B h l
. o Al m nn K ind l i d S 1 2 7
ere e .
E o c o z, e a . er e . : „ r
( d erS t h ) h
o rcat g b h t i n B ü d l i
e rac h t g b i n di e M tt i n
r B in
er e n, er a e sse e u er s e .
“
20
3 06
ihr d er zwei , oft meh rere and ere S eel en als Sch utz
i
e ne o
Z i t h fü
e sc r. gl Sp hi VI 2 1 7
r ver . rec .
, .
2 ) F inn M gn n Ed d l n IV 85
a G imm Myth
usse , 82 8 Di a x re , . r , .
‘
. eses
Hä t h n h iß t f I l nd lb t F y l gj in D t hl nd G l ü k h b
u c e e au s a se s a, e u sc a c s au e ,
sind ,ll n G l ü k k i n d
so e in w il in F lg g i t i
c s h ü t nd b gl i t t
e r se , e e o e e s s e sc ze e e e .
V gl H p t Z i t h f D Al t rt I 1 87 K K E in VI 4 4 8 R
er . au , e sc r. . . e .
, . . v. . r , . o
h l
c o z , Alm ani h Kin d ] 8 2 80 fgg N h Fi ha t G g nt
se es er 89 . . . ac sc r s ar l ua e.
T fleu e m h n zu e D S h t g i t ll t i tt n
c e .
“
er c u z es so e s e re e .
8) F y N r ke S gn 8 7 7
a e, o s t . .
3 07
hörnter O c h s e ste ige aus d e m Eyj aij orö auf und sp r inge
auf d en Ho chsitz in G u d munds G e höft M ad m v ölh w o e r
,
fl
p gte ein B o c k z u verweil en , d e n Ni emand fo rtj ag en
e
d erlich v or “
„ W . a s si eh st d u d enn W u n d e rlich e% fr agt e
Nj äl ? “
„ M ir s ch e i n t s a gt e T ho rd ,,
d a li e gt d e r B o ck u nd
ist g anz bl u tig “
Nj äl em iedsrte , d as sei k ei n139 9 11 , so n
.
. .
d ie S c h ß f c h e n o en 8 b2 4 5 ,
. d e n Küh en S 7 8 .
l
w ah rsch ei n i c h wie di se
e d re 1 1M,
d i e e e n
8 l
. .
En d e i n d e s K
i nd e s G e u r t s s tu n d e b c h ä fc h e n , S
so wi d d
r lbe
ee e ass
rech t gl k
ü c l ich “ . l
Boch o z , Al e mannis eh ms ind er i e d K l N 622 D
o. . 1 s
Sc hä feh en sind F l i en
y g W i e .
’
S l
e e en i n u nse re m i e H u b Sp l u nd L ä 1n
me r sind , gl
e ten d i e Marienk! fer == H ören als him mlisc H ühne r und
S
_
ch afe .
3 08
In Schl esien sagt man, w enn die Ki nder im Schl af l ach en,
die A ugen öflnen u nd wend en „ d a s J ü d e l s p i e l t m i t
'
ein Kind v erb rannt , ao sch mi e re man das Ofe nl och mit
'
G ü t e ] , G ü t c h e n ei ne se hr häufige Benennung d er
D a nun d ie Neugebornen eb enfalls aus d em J fit c h e n
od er G ü t c h e n t e i o h k o mmen 8 o ben 8 2 98 al so selbst . .
,
1) l iy th .
‘
LXX 6 2 ; LH X V, 4 78
, . Vgl . L XXXII , 889 ; L XXX V , 45 4 .
2) My th.
‘
4 4 9 Anm 1 ommer ,
. . S Sag n
e S 1 70
. .
30 9
es ein E nge l 2 4 5 7 8 . . . . .
D er A usd ru ck „ E n g e l “
beze ichnet hi er , wie aus 5
h ervorgeht , d ie r e i n e S e e l e , es ist die G eist gebli e bene
F y lgie ; notwendig muss d er G egensatz „ T e u fe l in Ver “
s c h e n k i n d in d er Wi e ge s oben S 3 03 . D as L a c h e n
. .
sto rhe nen Le ich nam als Wi ndh au ch w ie d eru m sch eid et s .
2 69 fgg D er S t r i c h in N o 9 sol l w o] d en F l u s s
. .
gefragt „W a t wi s t u ze t e n ? w a t w i s t u d r i n ke n ? wat
.
kri1 pt d är ? w at flügt dä r ? “
10 Wat krii pt d ä? wat
.
was h as t d a gesehn? 8 .
1 ) Ze itschr . f
. 1, 1 7 5 .
31 0
s
un ere lebende Menschen den T oten anh eimfall en,
S agen
gerad eso wie in d er griechisch en My th e P emsphou é d ure h
d en G enuss d es G ranatapfels ge zwu ngen ist im Hades zu
v erweil en W M üll er hat hiefli r die sich ers ten B eweise
. .
dere K örper wurd e als ein G ewand ged acht, das die Seele
anzi eh t ( li hh am altn likhamr ) D as B and zwisch en d er
. .
g o a o n we e . .
Ni ed ersilohs a en S 87 2 ig . Sg . .
2 ) A a O 8 887
. . . . .
8) S B . . K l
öh er in Z eitschr D . .Myth IV H ft 2 S t ne ind S
. . e . er s ee
len ; wenn ein K
ind stir t, mach t d er b H g tt i n n n St n ; nng t nfi
err o e ne eu e er e a
G n li k
re z verr c er g h en nach d em T de ah F ml nn m In d Höl
e o u eu e r er u . er e d es
T d b nn n die Seel n al L i ht
o es re e G i li S d n t i umt
e da
s c e r. a rsso r r ,
‘
ss er v on
d er ei n n
e iner b ei d n Fylgien in in große Haus g mh rt werd e
se e w e s e , o er
311
l
vie e v on se inen versto r enen b
Ve wandten find t D i af n F reund en und r e . ese s se
nnd t ank n r n F n n e di in d r H ll
a ng i h t t w
e er n ,Si b n F e e a e a er c e are . e e eu er
b nnt n d
ra e n d n n di a, in n n h h ll l d t n
vo e e di nd n n h e m e e oc e o er e , e a er a e a
E l ö h n w n D gt in g t F lg g i t
r sc e are .
‘
ih m t t nd
a sa eH i wili
se u er o e e s , zu re e : „ er
fn hm n d di di ü b ig n J h au d in Le b n
e e ig n un r e r e a re e es e s ze e .
Di F e di d
eu er , i h t b d t n d in n h ü b i g L b n l t
e u s e s ,
G i la e eu e e oc r es e e sa er.
“
s
Sü n d
rsso arsa a c
g I l n d p 2 2 p 1 5 7 .B id V t
s a ll n g n .d S
ca le .al . . . e e ors e u e er ee s
L ft h n h nd l F
u a e int f lg nd e S ge E in
u as alt n F an t
e u e r v ere o e a : er e r .
d t b g gn t inm l d i wild J g d Ni h t al L i h t
'
ders or e e e e e a e e a . c s s c er
u nd L i h t b nn t n b i i h h m nd d b i 18 mte h i
c er ra e h e r eru u a e r , sc r e , sc oss
No C D X CV
. .
1 ) D a f di V t ll ng tw a d m Z g g hl sen we d n d
r ese ors e u e a us e u e esc os r e , ass
d a n d n Elb n g
vo eb t Kind di lb B h nd l ng e fl h t wi d W b o
e erau e ese e e a u r r , e er ee
sei b ig mi t ih m al
a , in W h l wi k n g t h t ? so ec se r u s e
2 ) BA 4 5 8 Um d n . t n p h h wa . n Un t d es n ug b n n e ers e e c sc rze ra e e or e
Ki d ( das Kind p h m ni m)
n es d änn n s ec
g i b t m,an d m lb
eco n in u zu ver e , e e se e
Pfl i hblii t n d H ld nm i in E f t M wi b i nft in B
‘
t h nd
s e e aus rs c e o er o er s, r ur eerz e e s ,
er
linMannasaft mit Rhab arb u ein D a d ie Natur d ureh di e . erst0 salzi1 d tige
Muttermilch (coiostmm) sch on von selbst fiir die AMii hmng g sorgt hat
e , und
312
ird i sch er Spe ise, A nspru ch auf d as Leb en Er durfte for tan .
di e V
erd ünnun g
norma i n weni en age n ohne l
ünstlich e g
itte eintritt, b e i T k M l
d em mi t feiner Beo ach tun s a e nnsgernsteten b ggb
aturmensch en dah er di e E r
'
N
l A
fahrung nich t eicht zu r nwen d u n v on Ab ftih rungsmi tteh ver e iten onnte , g l k
y bl
ist eine s m o isch e Bed eutun d es Kindssä fli i ni ch t un d en ar g
Es wu rd e kb .
ll
vi e eich t ursp rün i ch gl
e e en, um d as ggb
ind d er v o l en ensch i ch e it d es to K l M l k
l
eh er tei h afti g
z u mach en ; als d er a te inn er osch , trat ein and eres oti v l S l M
b en „wi llb im Neng b nen dns Kindst iinkli nicht anw nd en
man e m c or r e , so uss
man ih m d h Sy p E i g e l b F i d l a h Traub nm fs s o g l i h w i
oc ru ,
er , e , uc e u , e c z v
sc h n di
e L i p p n t i h n Es k mmt als n d a a f an da d
e e s re c e .
“
o o ur r u , ss as
1 ) G regor T n II 2 9 - 81
. uro .
, .
2 ) Da A fn h m e n d
s Kind vom B d n bei der Nameng b ung
u e es es o e e
au f d en a sb od en
d i e S t u b e n b a nk
un ert
„ W enn d n s K in d g e b o r e n is t, m uss m a n es sogleich u n
t e r d i e S t u b e n b an k l egen, d a m i t e s s e i n e L e b t a g e
n i e d e n G e i s t e r n v e r fa l l e Ein um Weihuachten und .
te r k o mmt, am ersten a u f d i e b l o l s e E r d e u n t e r e i n e
'
l gen d
e Kind s d i n d i he H bamm j rdgnmma j d m0 d ( E dm t
es e e or se e e o , or e er r u
g e n o s s e n s c g
h s t t a u f e n o m m e n werd en
'
4) H g
i n t dieses U
m d r e h e n vie ei ch t mit d em ll
a n z od er U m d r e T
b e n ( d rei d i d re imhi um w ) in unserm inders iel
. 4 5 1 0 verg K p No . . . l
b
o en 8 80 8 zusammen ?
. K
uhn, Nord d Bag 4 80 , 2 6 0 . . .
314
„ R u ss e l d i d uss e l w at kest u
g e d ro n k e n ? “
H e m m e ls c h w at e r .
„ R u sse l di d u ss el , w at h es tu g e g 81 e n ? “
He mm e i so h b r o d .
S p e i e n d e l o ft o u l a c h n i c h .
L a c h t e s n i c h t , so t ri tt es in d en
S ol lte mit d em fe ierlich en A ufneh men des Ki ndes vo m
B o d en, wov on die H ebamme ih ren Namen h at d ie Fo rmel ,
„ eu
g eli u fz ü c h a ( ia di e Höh“
e h eb e n ) i n N o 5 z usam .
menhänge n?
g) In N o 1 4 8 9 1 1 wir.d an
.gege b en, d
. ass
. e i
. ne v or
„ es sp ran g ü be rs H e ck ; i c h l e g t e e s a u f d i e B a n k,
d a wurd e es wie ein Aal so lang ; ich l egte es auf d en
F u ß b o d e n , d a wurd e es wie ei ne Scheers ; ich legte er
in d ie Wiege d a w urd e e s wie e ine Fli ege ; ich l egte es
,
schö nen l eiter steh en sah, abe r e inen Re ite r sah sie nicht .
frag te warum sie hieh er komme und Rosen abpflii cke, ohne
ihm z uvor etwas d avon zu sagen Sie ab er e ntgegne te ihm,
.
u nd führ te sie unter e ine Li nde und sp rach l ange mit ihr .
d es nennen könne , d e nn i h r G e l i e b t e r s e i e i n E l fe
u nd geh ö re d eu U e b e r i r d i s o h e n nu , sei ihr ab er vi el
Einst habe ihn als achtj ährigen Knab en se in Onkel mit auf
d ie Jagd genommen u nd es sei ihn ein T o d e s s o h l a i
'
ü b erk o mmen , b ei s e i n e m E r w a c h e n h a b e e r s i c h
u n t e r d e n E l fe n b e fu n d e n und d ie Kö nigi n d erselb en
h ab e i h m L e i b u nd G l i e d e r au sg e z o g e n u nd i h n
re i te n u nd an d er recht
m H and ei nen H ands ch u h tr agen,
na c h h e r i ns W as s er d enn er werde z u si
“
) D i1
e 7 W
intermonate werd en die Seelen in d er Wol ke von d en bös n
e
2) E nt p ich t d i e M
s r es s d er he idnischen Wasserb egiefsung ?
8) W Scott Minstm1 y
. s of the S co tt is h b ord e rs II
.
p .1 9 8 fgg G
. rüß e ,
l V l g
er wand un en neh men
v or ihrer El
r ösu n die weiß en grau en an, di e nach S 7 8 8 F
33 d en M i mn, E lf en . .
id enti sch sind und in d enen di e Bed eu tun als e me ntar wesen ( e g
frnu en ) El
u nd S l
e e e n ( s o en 8 7 9 . b
) sich mischt. e ber d iese Erlös ungssngw e in
. U
ande rma l .
317
m i r i n s B ö r n c h e g e fa l l e d ie S eel e ist in d en Ki n
'
d ie B a n k die F e n s t e r b a n k und d en F u fs b o d e n in
,
d er hu mipositio, wo be i d as Kind au ch a u f d e n F u fs b o
d e n u n t e r d e r B a n k gel egt wird W esh alb di e se Hand .
, .
S 3 05 be sproch e ne K n o c h e n i m B e i n hi er so wo l ti be r
.
in N o 9 Merk würdig wi rd au ch d e r ki n d e r b r i n g e n d e
. .
L e g e a u f d i e B ank ,
W irds hübsch lang
Lege auf die L ade,
Wi rd s ein S oldate ;
Lege hinter die Hölle,
Wird s ein
Als M ittel um d as E ntwe ich en d e r S eel e z u hind ern,
,
2)M ündl i h P mm ll n M k B nd nb g ;
c o ere e , ar ra e ur au ch l
im Rh ein and nach
einer Anm k ng in S in m ks Ed d a b ns in Oestrei
er u o , e e o cin
3 18
1 ) Z eitschr D th I, 2 0 8
. My. . .
2 ) Müllenh ofl, a en S 5 6 4
'
Sg . . No D LXX I
. .
BA 4 5 7
. .Ich au e gl b j
ed och , d ass dieser G e rau ch , in we ch em ein ä te res b l l
M otiv wied erum mi t e inem neu eren v ertans ch t sch eint, e enso aufzn fassen ist b
wie d ie nordische S
i tte , d as aus ese tz te g K
ind d urch ei ne Umh tl ll ung z u
sch ü tz en und ih m e t w a s ah r u n in d en N
und z u e en g M
E s fa nd dies gb .
D g l
ies eh t nament ich au ch noch d araus h ervor, d ass ans Vis 1 7 6 ( RA D k . . No . .
11 n O )
. . . g
ew eih te s S l
a z u nd Licht ne en d as au s e se tz te b
i nd e se tz t wi rd g K g .
L l
i c h t e r äss t man b ei K
ind ern rennen, d ami t d ie b
e si e nich t h o en, v er Elb l
ta us ch en so en ll .
3 19
fii r d en S e e l e n s t r o m o d e r T o t e n fl u s s erkl är te n Strich
zu z e i hen s u che n , d e r d ie G re nz e d e r G e iste r u nd M e n
sc henw elt b il d et . In No 1 2 m ac ht M u tte r T e ppe rken selbst
.
z u d e u te n so w ir d d o ch d e r d ar e l e gte Id ee nz u samme n
, g
h ang im G anz en k e ine m Z we ife l u nterl iegen u nd als ge ,
e inige w ei te re Sp u re n b e i Vo n St G é rd r üt w e lch e in
. .
,
„ di e S p je e r u ngfrau k o m m “
t d em j ener Gött in V alf re
yj a ,
es ,
d as s d ie S e e l e n d e r S t e r b e n d e n z u ihr e il en u nd
j ed es mal d ie erste N acht be i ihr S ie tritt
abe r in d e r V olksl e g e nd e eb e nso w o l in V e rb in d ung mit d e m
g .
XL VIII , 24 .
d As uh ti flßti b ll l g
'
’
XIII .
3 20
wir besond ers aus d en z ahl reich en S agen ü ber die F airi es
erk ennen Gel egenh eit haben, im Wesentlich en d e n s e l
pr imi s hoc volunt p ersu ad ere non interire ani mam, sed ab ,
1 ) ll
De h e o G alli eo VI . cap . 14 . Aus Ca
esar o flenb ar
'
sch ö p ft L ucan
I, 4 5 2 - 4 6 2 :
S olis nosse d eos et coei i u mu iua v o is b
Aut soiis nescire d atum : neme n a te reme tia l
Ineoli tis i nc is Vb
o is auctori b us um rae
. b
H and tacitas E b
re i se d es D iti sq u e rote ndi p ‘
Diese lbe Stell e d es Caesar sch eint sch on im Augusts ischen Z italter Bi od
e ot
p l m e A m 11 5 1 z om i T CM ; z a gu i e 1 5 1 1 r n r h v n p ré n w b lo s ; “ m e l de
r
y yg y pa h a c r ot e o lx s lm q u u l r v r q x cicn r l yß i
c ll m ' e
h r }
r v a v c" .
e
r r r el w n z z ri r a r ei r a
v a o
,sl r a v r a vr a e H iermit v ergh
. m m ina arce lin A M . l .
XV , 9 . I
nter h os Druid es ingeniis celsi ores , u t au ctoritas th a oras d ecre Py g
v it , so d ali ciis ad stri cti consorti is ,
q u a e s ti on ib us oe e nl tarum reru m alta r um q u e
e rec ti sunt e t d esp e ctantes h amm a pronunci ar unt animas esse immo rtales .
g l
mu1 ta nob üiu i mos entis c a n et d i n, v icenis nrinis in e son nu t abdi tis se l p
b
ti ne . U
nu m e x i i a, q
u ae p r s e c i p i u n t i a v u i g u s e tfl n i t , v i d e i cet l
u t forent a d b ll
e a m e l i o r e s , a e t e r n s s e s s e a n i m as v i t s m q u o s i t e
r s m a d m an e s . a er Vl . Mx
a imus d s ex ternis i ns ti tu t , 1 0 : II
G a os me mo
. ll
riae prod i tum est pocuni as mu tnas , q b p
uae si i a u d interne re d d erentur d ere,
32 1
g
bu rt in menschlich em Körper nicht e ine Seel enwand erung im
bu ddhistisch en Sinne ) z u v ersteh en sei , ist we iterhin z u
‘
besprech en .
5 . 4 . Eu gd land.
Wir sa enS 2 5 4 2 5 5 , d ass der
h . . Mari enkäfer auf e
g
fo rd ert wi rd ü b e r o der h i n t e r d enB runnen d i d en . .
W eisen alle di ese Z üge d arauf hin , d ass man sich den
Seelenanfenth alt ebe nso o ft h i n t e r wi e i m Woikenge wäs
ser ( d é m Ki nd erbru nnen , Himmd sber e ) also i m lichten
g
Hi mmels raum (skr svar s dariiber unten) gel egen dachte, so
. .
s c h ö n e r al s d i e G ö t t e r w o h n\ 1 n e n u nd l e u c h t e n
g
d e r a l s d i e S o nn e i s t Er w i r d steh en bl eiben , wenn .
b
Aus e en d erse en lb Q ll
u e e näm i ch d em l C
aesar wi rd d urch Misv erstßnd nis
stammen , was App
ian v on d en G e r m a n e n d es Ariovist eric h tet , sie ver
.
b
ach te te n i n d e r H g
o ffn u n au f W
i ed er e u rt d e n T o d g b L ib N d e . .
un d A gnoßh mv ( Ir l arv 5 Ka ia a g) oi m
'
reb G alli ois cap 8 : Inscr a r e in;
' '
. .
xai r d
p ; r ( 0 q y e l l o w; 1 1 31 1 n
‚ y l or wv 5n
fio ,
;; o v 11 01 1 1 6 r 9 o q ri
zg no s
, « ai } »
r r}r 1 61 ; 1 0w 0 0 1 rr a r m . x a i & a r ei r o v x a r m p o r q r a i 6 1
'
9a
’
g l l :r l d a
ä r mflu i u r o e . O
d er sol te l App
ian, de r sich h äu fig auf u te ä tere ue en g l Q ll
l
stütz t und im al geme inen mit e iner für se ine Ze it ( d ie i tte d es 2 Jahrh un M .
g A gb
noch eine z uverläss i e n a e früh erer ch rifts te er S ll
enu tze n? b
1 ) Die A g T
n ab en d er riad en ( s Ec ermann, Rd igionsges eh
. k las .
sen wir ih rei z weifei haften 0 5 fl notm m g& unbu ti oh ieh tigß
21
32 2
i h n b e w o h n e n D ie Völuspi sagt :
.
E i n e n S a a l s i e h t s i e ( die Veh ) s t e h n
S c h ö n e r al s d i e S o n n e
D ort so ll d er T ross
D er T r au e r p r o b t e n
W o h n e n und ewig
Wonne
Der T r o s s d e r T r e u e n ( wörtl „t r e u e Scharen .
“
o der „ V ö l k e r
“
) ist d en M e i n e i d i g e n u nd Meu s helmön
E i n e n S aa l s ah si e e t e b u
D e r S o nn e fe r n ,
In Ndstrand ( L eichenkflste)
Nord wärß sind die T üren gekehr t,
Sa l sl r g ll
h o n s t and s s b l u fe g r s , u i s k 6 an ,
M u d h d mpk h u m üö m
ß n m dh n u k om a hq sä um. 84 5 0 11 ps t
32 3
an ä r —
M che Z hl ung) ode vi elmeh r S tr 40 4 3 neben Str 62 . .
„ u n d d er d es an d rn ( G t n) e rü c t m it O hrger aun
e a ti b k “
s ind , w ie ie tri ch D
Zei tsch r . D Al te rt
.
, . VII
80 5 b k
e me r t, ni ch t urs rün i ch d a s ie d e n v ierp gl .
z eilige u S p b
tro h e n au z erstören , so nd ern eingescho b e u , d u rch Hßv ami l 1 1 7
l
veran asst : „Rt öu mk bé r Lo d d faihir , en rt ö nem i r , nj 6 ta mu nd u e f
'
b tl
nemt ; s u n nr s kann ten u hör d dre gi e r a r u n u a t .
1) s é r b on s ta n d s V6 ] 6 2 ; S al s é r b on sta nd s Vöi 4 2
. . Go d Arm . . .
Ab l D H lb l gg V
_
p u tz e‚
u m s tre n en arg P ll l
a e ism us z u „ N 5 s trö nd n 5 “
zu e rz i e en G o d Am l . . .
W A
di e bsich t d es D
i chte rs nich t meh r u nd te i t emüse d e r Re e , d ass l g gl
die All
i te rat io n d e r z wei te n Vers h ii l fte au f di e z we ite e un v om ch uss Hb g S l
fa llen so ll , sb :
G im i bar l
s k0 1 u d
y ggr ar u . s. w .
tr 4 0
. —4 8 ( b ei ih m 4 2 — 4 5 )
soh b denen S t ll ng
e u diese r S t ph n
ro e in d e n b e id en H au p th d ss . d e r Völu sp d .
3 24
te n nach d em W e l t u n t e r g a n g d ie Re d e Die W a s .
L k
os ommen Pent ire ist aber das oakommen o is , mithin d essen v orh er i e L k g
F l g
esse un in o e d er F lg
ötun Ba drs, eng v er und en T D er g l
ord Ba dr s ist b . M l
nach ed d isch em G au enss stem di e ei ent ich e l b y
rsach e d es G 5 tternntergnngn g l U
D a nun au ch Go d R eg Str 4 0 - 4 8 ( in d er Hs 88— 85 ) hinter d er Erzä h
. . . .
l g
un v on o is L k F
esse un l gg
a n z u n m o t i v i r t e ntführt , wo rau f d ie i n Go d .
„ m u n u b e rj a s k
“
u s w fo en, so is t die . nter rech ung d es
. . lgusammen U b Z
h sngs auch hier ar kl
D ie urs rün i ch e Ged an enfo e wsr „l d r stir t,
. p gl k lg . b
Lko i u nd d er F
enriswolf werd en z ur orsi cht von d en G öttern e fesse t, a er V g l b
einst k
omme n si e los u nd d amit rich t d ie G ötterd l mmernng ein, d urch Br n« b
d erz wis t e in e ei tetgl“
Genau di ese Re ih enfo e b l i t nun di e
. rzäh un d er lg E l g
letz ten D g
in e in Gy lisginning 5 0 5 1 inne, we ch e sich
'
enau an d ie Völu sp ‘
. l g
ansch lies M
ithi n sch eint d ie d ort enutz te Recensi on d ieses Gedi ch t: das b
b
E inseh iehsel t m ez eichn eten O rte noch ni ch t e annt zu h a en Gylfsg 5 2 gk b . .
b g
b ewe ist a er erad ez u , das s in ener Tex tre<>eusion S tr 4 0 - 4 8 noch ne en j . b
6 2 stand H
ier werd en nä m ich als
. u fenth a ts orte l
fti r d ie ee en n a c h A l S l
d e r a u f d i e G ö t te r d l m m e r u n g fo e nd e n rn e u e r u n d er e t lg E g W l
die Str . auf e führten g
id e nu S indris G esc ech t , Ökolnir nnd N 4 S hl
s t r ö n d n e b e n G i m i l l auf eführt, wo e i es d em erfasser g
e e net, d ass er b V bgg
S ll
di e te e d er Völusp ß ti er enen ersten a ast misversteh t (s b jimro c , an d Pl S. k H
b u ch d D Myth . . und auß er d em w a s v o n G i m l l i S t r 6 2
. e sa t g g .
i s t , au f Ö k o l n i r u n d d e n aa fü r S i n d r i s G e s c S l hl h t mi t b
ec e
z ieh t . k
D ies o nnte d och nu r d ann esch eh en , wenn g in sein m T xt di e e e
S p
b erüh rteu tro h en ne en einand er stand en b .
1 ) D iet i Zeitschr f D mm
r ch , vn, 80 4 —82 8; 1x , 1 75 — 1 86
. . . .
Hsndb . d n
. th . My
1 6 4 fgg . .
32 5
3 2 1 3 fgg b e sp ro ch e ne S age
. . d as s Ind ra im K ampf mit ,
die Wasse rhö lle gl eic hfal ls als e ine sp ätere L o calis ierung
aufzu fassen u nd ur 8pr ii n lich in d er Wo lk e z u s u ch en sei n
g ,
w i r d , es v on d en L ichtelben h ei1 st : S i e s i n d s c h ö n e r ,
'
86 1 si num ) .
d
( ygg var d r öttir ) id e ntisch si nd D a man nich t m eh r kl ar .
a l fe n h e i m z um Z ahngebind e ge geb en h ab en ; Wi r
hier w i eder di e S eel e n Ä lfe n mmentr eflen
'
und z usa .
E ngel auf.
1) 8 . o ben
Skandinavien wird d lth eid nis he Op f fitt die
298 . In es s c er
D m f lgend n Ki nd e im li gt fi nb ar di V
e o e tel l ng rren H ol da di d ie e o e e ors u vo ,
e
Ki nd se i n a f d m S h la t l gt
er e e uG nd „Kl pt
e H epf Ring l ch en
c o
‘
e r , zu ru e: o
‘
er, er e .
H i m m i t li r w i r d ff n g h n
e s K mmt J s ns der S h l kw ht Ma
o e e . o e us u c u e,
rin Ap f lb i e t en i h al l
re , E ng i h n b i
se z k l e i n nd g r ß
s c e e c e e , u o ,
nac kt nd bl f all e
u f M ri n S h l
o r
, 8 mundi D an ig au Simm k a e c o l
“
. . z .
,
Die
Ti efen ich berüh re,
Unter die Hölle tauch ich , die Himmel übersteig ich
’
Würk ih nu de tu on bekant ,
Wie schön ez si in e n g e l
D euts ch e Volksreime entfalten den my thischen Begrifl die
‘
ses Re iches in bre iter F ülle Aus ih nen geht h ervor, dass
.
I
. Ei n weit b
ver rei te er t Kinderreim lautet
“
W middm ard ; nnd mn e s t rn t mn
M BM “ . AW M W
wie di o s z d c u 11
e
„ n
M M Br L 1 1 , 1 n M
. . e in d or 11 1 111 0 1 .
h at 1 70 » Das Hat, das m a ven o b e ri s nt Be fi nm , .
1 70. W M M M „ ed le r l a nd , gr u nd
w
u p
. & . BJ , 81 8. W Volkslieder
Si d a m .:mm M ark S o nne nl and
m l"
3 28
Wan6r söiie n
'
d E ngelland färe ? b )
E ngelland es g e s i ö t e n
D e s l ö te l e s t o b r öke n .
I, 4 2 6 ( Kranich , . ranich , K
wann so en wir nach E fahren ? W ll .
g l
E is t esch oss en De r ch üsse ist ze r ro ch en
. . S l
ov on so en wi r ih n wie l b . W ll
d er mach en ? Vo n Beinen, v on te inen rie ch e d urch alle in i ) S wi kl e a ts S . K . l .
arianten : U r o ne A g l ‚ V K
k r a n e s c h w e k e l e s c h w an e e urs aufgez v G re e f Mi t fal d es nu M . . Ab l
.
h andschr N
achlass au f d er Univers itl tsb ihlioth ek z u
. ei z i rone r an e L p g K k .
w e k e l e td n e üs se d orf irm I, 4 3 1
‘
D r one n l F K
r a n e n w i k e l e n In n e n . . k
D üsse d orf (1 l
ehre r n e s L
R u s e kr anz waki ewanz
. E gl ön d oc er Rase
. Kl . H k .
ans R ich ar d , Bob aus R o ert dns inl au tend e 5 u nd aus au tend e b in d en An l
lant 11 5 ortrat , h at h ier d as tre en nach G ieieh lau t d as s v on swikle und S b
swane in d en Aniau t von rane u nd d en k
us au t v on swane h ine ingez ogm A l .
Ub g g
Mit d em e er an v on : o in m u nd v on Ir in w ach ol
ler, Wnehho ld e r ; smöd e sanft sw oed c ; w1 s ei ts mis e ; ul mu r pl
d?
. _ _
newdre S ram , 2 4
. 4 is t m are sIII
kr
3 ari i
i n n i pp
. eu = k u icken s Z ei tschr
. . . .
f. vgl
S prachf .
,
1 7 6 1 8 X t.IV
u ne r a n e m i .
T
sp l e fd n e ( aus w iskle wane , k _
g W Ly
_
d ns s von swane ist in d en Inl ant von swikle etre te n) erd e n, e sen .
Nach ass l S ll
An die te e von im me krs ne trat der in Ab zählformeln ge
wöhnlich e nfan A g
é no mé ue , ine mi ne, é ne d é ne u s w aus é ne twé ne ‚ 6 ne . . .
d wene u s w Au e . r a n e w i k e l e w a ne uns au s
. . k r an e ( s ) w i k e h
_ _
_
k
tu n e n g aus d er Kind
1 81 5 erwe l t H mb
E n e m ens z u c e r a urg k
z e n e ( sfüc keriisene
) aus s w i ckels w w em ß m i t e er an v on 1 in r er i Ub g g . V g .
nd armes . a mosen , ir o l
i ie , 1 ilge , prüme l g
p flanme , hßmer 11 1 ll
mel , Münnichb tl ti en b ei
'
M k
ind en - e n k e m e n e minke m a e aus 811 01 0 ) d wé n( ke) swin s sn n( ke )
. k k
G rau d enz (1 ehre r Be er n e
. L e n oi y
k w i n t i k w a n t aus e n e g e
. E g l b g
g
b e n e a ( eh e , twens ) ( s ) w i n k l s S ie benb irgeu d Haltr ich . .
b
E enso au fz ufassen sind i n e m i ne m i n e Kanusü in in es t h a en a en: W p l . Hg
Germania , IX
on e , m e n s , mi n e , m o n o Z 11 m11 d H R unge . . .
E n n s d e nn e w i t t e w a nn a ans 6 n e d w é n e w i t te s w s n e G mts ch
'
T b
am ach in ran en inn , 4 04 F k F
E 11 11 d e ne m i t e m e ns II
aus ö n e
. . . L
d w 6 n e w i tt e s w e n o 51 itteia sar irm , 556 O n e t o u s wi d e r s t a n d
. F . II .
aus Au s t w d ne w i t t e s w a n d ) mit
( i nzu fü u n d es d na ch 1 1 ( wie in H g g
j
mond , emand ; d as 8 in stand ist d urch d en Einfluss d es h er vor erufe n) g .
e ergan von . . Ub g
329
on e b H
arz Pröhle , K . ind er und Vo lks mitrch en S
. I 6 ne t ö n e XX I
. .
w e i fs e oh ne b essauD F l V lk
i ed e r o er a Anh elt- essau S 4 8 araus irm . . D . D . F .
II , 2 88 i tte
. W b b
o h ne r o h e o h ne e end a ene e ne u n te o ne b . b b b
G enthin , Begierungsb ez iii agfl eb urg fin e d 8n e d a ffe t b a n d ( and aus
. b
s wan ( d ) . S b
to e e r , E ls üss Volksb ii ch l 2 8, 87 ; d araus imroc , Kind erb ‘
. . S k .
k
n i e n mä e n, k
h ar r n m e e t n u w u i m i s t ä k e n , h a r r n s t o c un l k
l
w u i d i sl d n, u mt 1 4 t u ns k
e i d n d E ng e l l a n d g d u Bremenser b .
K i nd e r un d Ammenre inm 6 3 , 7 ; aus d ern Ber isch en Ley sers ach ass ; Ha g N l
g en u nd B5 sr h ing, amm u n S l g
d eutsch er o s ie d er Be r in 1 80 7 S 2 81 , 1 1 5 V lk l l . . .
El
D araus r ach IV, 4 4 7 i ne m i ne d e n e d an e ie en i nn I, 5 2 0 k k S g F . .
J k T k
an e a n e f ür n i c h w e g , 1 5 r n i c h n a c h I ) ommere e n M ö ne
'
. P ll .
( m go r en
) d a n n w ö te n o E n g e l l a n d fa h r e n
'
erfe d i nn I , 4 2 6 . Elb l . F . .
M . D
F l
ied er, Voiks re ime S 4 9 No 5 4 ; h ü rin en ( 1 R i chard . re ; G enth in R e
. . T g . K ll
gierungsb ez a d e ur . W e t d a b e t n o E n g e l ] a n d e ? ie en irm I,
Mg b g . S g F .
E . T b
am ach i n ran en irm II, 4 0 4 ; F k
urm i n en eier , . F
ch wä isch e . W l g M S b
Kind erre ime 88, 1 0 8; Z ürch d H R u n e k i m m s t e m i t n d E ess au . . g . D
F l
ied er, Volksre ime 5 4 ; d araus ir m , 2 88 G e h s t d u m i t n ac h F . II .
N . Mi tteism
‚ irm II, 5 5 6 F
ch m itz , itte n u nd Ge rä uch e d er
. ife 7 8
. S S b E l . .
K amm, l
it t 6 8 b e i d e n 11 E n g e l l a n d g ä n B re me n ch mid t, Amme nre ime . S
6 8, -7 . K
u mm w i w i e id ua E gt n ll b
d Ber isch e n , L eyse rs ach . . g N
late ; ar v M k
11 . a en u nd Büsehi ng , D
. Hg o e] S 2 81 , 1 1 5 arau s E r . V lk . . . D
la ch , IV
4 47 . ll
W i r w o e n m i t e i n a n d e r n a c h E e h n Hildb u rgshau . g .
sen d . L
eh rer ndin o A g W ll
e n w i r n i c h t nach E . fa h r e n nhan z . . A g .
W un d er h orn III 1 80 9 S 9 0
‚ araus
. ich tun en aus d er i nd erwe t l am
. . . D D g K l l
b g
ur 1 81 5 S 87 und E ri11 oh . . IV, 446 We r w i m i t n a c h E Kanns tein
ll . .
inW estp ha en l Hg
a e ns G ermania IX Mg b g
, 2 9 1 ; g
a d e ur We r e h t m i t m i r .
n ac h F ei er,
.. M K
ind ern 11 S b
ch w a e n 88, 1 0 9 l We r w i l m i t n a ch E . . .
fa h r e n öln (1 K H k
oc er ; A
ach en My . th ’
D l
400 F üss e d orf irm I, 4 82 ; . . .
b
e en d a . E gl
münd l d Lehrer n e s ; S imroek, Kind er b . . W‘
ll
1 5 7 , 4 87 e wi . .
me t no o a n d fa h r e Bi me t no Ä ng .
l an d g o n ön Kl F
inn I, 4 6 0
. W llo Ol
t e m a l n a c h E fa h r e n. d en . . .
m i c h h i n n ac h E l
Ber in d Bey er F . P
ä h r t e mi c h n ac h E o mme . . .
refl en G in
. g
m i t na c h E Wai denb nrg in achsen d D r fl fld eb rand in
S . . .
L pei z ig
’
s i s c h n i t w i d v u n E u g e l l a n d S tö er ,
. b El sass Vollmb ti chl ein .
S 2 8 No 87
. . araus
. D S
imm o , k K
. b F II
ind e r u ch ' 1 81 , 7 49 irm , 5 22 . . .
d H Be er
. . y
er würdi . M k g
si nd d ie Vnrr é n t , t w é , d r ö v é r f i r, w e w i . ll
mi t to ri e , w e wi k g ll
m i t n l E n g e l l a n d ? riegni tz d Lehrer De ichen P . .
3 30
1
( F rey j as ) h e ilige r V o gel w ar ( 8 Z eitsc hr für D M yt h I , . . . .
k e l b e i n c h e n und sprach : W e n n d u d a s B e i n c h e n
n i c h t h a s t , k an n s t d u d e n G l a s b e r g n i c h t a u f
Wi l l st da mi t na c h B o n s p a r t ?
Dieses Bons pu t ist ome11end ‚ Pom
merland entstand en s n 8 84 7 . o f arten b e i
. . armstad t 6
. H pg
ehrer F6! D . L
eing . c g l
) E n g e i i s n d i s t an e sc h o s s e n , c h ü s s e i s t e n t z w e i s e S l l
b r o ch e n g
eh t mi t unwesent i ch er l
wei ch un d urch a e Va r und Ab und g ll . M
arten Von d en ü rigen
. b L
esarten werd en wi r die wich ti en im Va foig g
ne mh s ft mach en l l
D e r s c h üs s e i s s z e r b r o e h e , m e r w e 1 1 n n e n w i d
.
'
d e r m5 k e m bi as , m s tlnc , v o n a e r h an d l e c k e r t tt o h ll
ü sse d orf . D l
F inn I, 4 81
. E i st
. e s c h o ss e n ,
. g
d er ch ü s s el i st z e rb r oe h e n , S l l
m e r w o i i n n e n e u e m a c h e n , v o n t e i n e , v o n B e i ne , v o n a e r
’
S ll
h an d e c e r el k a ch e n S Düsse d orf d Lehrer . n els l
sc h l ö t e i i s t e r
. E g .
b r 6 11 e n , w e w e e i n e m s k e n ? v an e i ne v a n s t e i n e , e a e b e n s“ gl b
bus . W
erd en, Le se rs
y ach ass N l .
1 ) KHK No 2 5 . . .
2 ) mm . 45 .
s) Zeitschr f n . th 1 . 81 0
. . My . .
33 1
L a n d d e s W i n d e s , d e r S o nne u n d d e s M o n d e s
Vo n hier ist es noch weit bis z um Gl asbe rg D erselbe .
muss also ü ber j enen li egend gedacht se in und wir wer den
nicht fehl geh en , w enn w ir in ihm d en nordisch en V HS
s ch e Rätsel ,
d as wir seiner Wichtigkeit wegen noch ein
mal h ersetzen
D a s t e n d e i n h u n d p aa glas berg
o g g o y r ü t i h av e t Aufl : Vindeu
. .
_
.
han s k i l l e r öfver h af o c h l an d ,
h ans nema er s ag d ;
men ingen gisser det te q w5 11 ( s a g d ) ;
’
.
h an hav d e en h u n d
han h ette so m d u,
han kette som j ag,
som fo lk, som
B är was é n h und in E n g e ll a n d ,
h u nd sin
d en näm was mi b ekannt
z o enen M th us
g y O be n .S 7 l er nt e n
. w ir d ie am Hi mm el
e i ne S age gegeb en h ab en
,
d a ss d ie W o l k enkuh d en Gl as
mi ndestens gl eich d er s c h w a r z ra n d i g e n Ku h S 7 my .
d i e b u nte
D er G l a s b e r g ist nun wie Vß bläinn de r Aufenth alts .
Schneewittch en g u t e n Z w e r g e n i m G l a s b e r g d en Haus
D ie v on M oeste, Z eitsch r
. 111 1 W .
D . My
th .
,III
1 85 , 2 9 ei e rach te b gb V
ariante se tz t P ö m e l i s n d an di e te le S l
v on Engelland .
Auf d em v e r w il n s c h t e n B e r ge d e r s o ,
s t e i l , s o gl ä n z e n d u n d s c h l ü p fr i g i s t , al s w ä r e
1) K H M III 9 0
. .
‘
.
2) KHM a a O 89
. . . . .
8) C i h
o s S g n nd Mä h n 8 7 8 N 2 8
o ru , a e u rc e . . o. .
4) Zi g l R EM
n er e , S ü d d t hl nd S 3 4. aus eu s c a . . .
5) P öhl
r Ki nd
e, nd V lk mti b n8 1 0 4 N
er »
u o s rc e . . o. 80 . II
.
6) 8 b n S 2 0 7 S h mb h nd M üll
. o e . Ri d
. e s ac u er, e ers. S gn
a e
7) U d igt D n k Vi
va e I 1 82
a s e ser , .
8) Altd t h R ligi n 8 89 8
e u sc e e o . .
3 34
G LIS A G LAS G L ES UM G L IS AN S ; no rd G LE S ,
, , ,
.
z en , . .
su cc inum g i mr mare v e l a é r ; g l ze r h i m i n n a é r p u r u s
,
1) Ni d e en . Sagen 8 886 . .
2) Vgl . im Allg m in n üb
e e e er S
di esen tamm G rimm , G esch . d er D Spr . .
71 8
. t er, D as go thisch e Runm d phs b et 81 fgg .
33 5
e i ne m P ar a d i e s die Red e, w o h i n a l t e H e l d e n r e i t e n .
h e i d n i s c h e n T o t e n a u fe nt h a l t nachgewi esen is t)
wenn ferner die Skälda v on einem g o l d b e l a u b t e n H a i n e
G i a s i r weifs , d er vor d en S äl en Vallhölls steht , 1 n wel
ch en Ööinn die S eel en d er gefallenen Helden
so w ir d es wahrsche inlich , d ass all e di ese Stätten G i e r
m LG i O rt Ö d 4 i n s a k r ( Unsterb
ll
)
1 I n d iese a nd e i a s i s v e l i r so e in o
ii c k eitstei d ) ie en , wo N i e m a n d s t i r t , ed er K? 117 1 Ee
l g b e d er j g j
"
h en e st,
'
G r e i s s i c h v e rj ti n g t , g
anz wie d er h in miisch e Kind erh runnen als Iöuns i
Brunnakr K k
ran e h ei t s 0 l . als n . h runnen ve1;iti ngt s 0 . .
2 ) Ni e4 en l chs Bo
8 874 [a
. gen . .
G imill Vi n
ou g öi f‚ wii hrend G if
y gs 2 0 esa t w ird O ii i nn, . g g
N
amen Ailß ör führe , e15 p£ eld en in Veilhö ii od er Vin H
_
d er d en enge die
zu r .
336
m e n S ü n d e r fü h r t e d e r W i n d i n d i e D ie
h e i 1st d e n Litaue rn Anafielas U t r d em poi
'
se r B e r n e
g .
- i
nische n L andvolk geh t noch bis auf d e n h eutigm Tag die
h o h e n G l a s b e r g steht ein g o l d e n e s
mill) und v o r d em S c h l o s s e i n A p fe l b a u m m i t g o l
d e n e n A e p fe l n (vergl G lasir), im Schl osse selbst aber .
H i Sl
an n , a v is on s My
th 4 1 5 th .
‘
796 .l e rt My . . Ab
L
( G es ch ich te v on i taue n I, 5 S 1 4 0 ; Hartknoch 1 88) v om L eich enb e
. . v gl .
‘
i
g g n ni s d es l itau iscb en ü rs ten S z w e nF
t0 m g : Als d er e i chna m v er ran nt wer; L b
b
erh o en d ie Anwesend en aute K l
l a e u nd die g
o rnehmsten d es and es w un V L
k n z b g u ch n i t t e n e Kl
a u e n v o n B ä r e n und Panth g in a enete
um d em T l
oten die etz te Eh re z u er weism ié emlnü . M -
2) Woycicki n. O .
337
Falk e h äl t ihn für Ass und trägt ihn, die Krallen ins Fleisch
b ohrend b is ans gol d ene S chl oss wo d er J üngli ng d em
, ,
sänftigt er d en b ö s e n D r a c h e n d er d en E ingang zu m
,
e r l ö st e n P r i n c e s s i n u n d k a n n n i c h t w i e d e r au f
l b b L
G au e ver reite t , w enn sie i n fernem and e auf d em Schlach tfeld e stür en, b
H
wü rd e n sie in d er eimat wi ed er aufl eb en Koj al ow icz fllgt d em ob enerwl hna
.
k g
e n n t a u f e i n e m h o h e n B e r e das g
anz e Mens ch e ngeachle ch t aus d en
b b l L
G rä ern rufen und rich ten wi rd , h a en die a te n itau er, wi ewe sie in gött l
lichen D g g g
in e n anz u nerfah reu ewese n, e t w a s e au t “ g gl b . V
ino Kadlu b eck‚ .
Bisch of v on K k b l
ra au ( 1 1 2 2 3 ) sch re i t v on d en a te n Pneu fm , d ie er Ge te u
nennt : „E u ist e in geme ins amer U ll
nsinn a er Be ten z u au en , gl b
d ass d i e
S l l L b l g b
_
e e e n, we ch e d ie ei er v e r as s e n , w ied e ru m i n e o ren
w e r d en d e L b g
e i e r e i n e h e n , dass manch e auch d urc h di e nnahme v on A
T ierleib eru tierisch werd en .
“
3 38
slihte
von seiner S ti efmu tter aus d em H ause gej agt wir d , schläfi
i n d e n B e r g z um g o l d e ne n S c h l o s s e tragen D a ws r .
1 .
E s s i t z t b e i m b r ü nn l
A b a l d i g e fr a u ;
h a t s k i n d l a u fg b o b e n
’
A u f d s t i e g a u fi g l e g t .
W o i s d e nn d ö s b r ü nn l ?
Am gemmigen berg .
Wo is denn d er b erg ?
D ie muttar b at d en s chl ossl .
’
H at s kind] aufghoben
Auf d sti eg aufiglegt
’ '
.
_
_
Tit rel
u cd . t n. Q ue dlinb . und Le ipz 1 842 . S tr 6 04 4 S 5 9 4
W
. . . . .
2 ) 0 0 11 11 0 1 1 1 , eh en und Segen 1 85 . 40 No . .
33 9
2 .
M u t t er Got t es tu t wasser
A gl 8 _
d em g o l d e n e n b r ü nn e l .
D a l i e g en v i e l dr i n .
3 .
Is ge r c h ö ne r g ar t e n,
a s
U nd b l u m e w u n d e r s ch ü n .
D er w e g d e r i s (r u g u l d e n ,
Die fi
'
s ta el s ein 9 1 1 l
g q s .
’
Z ob erst droba sitz at
A wundu echüne frau,
H a t e ki u d l a u fm a r m
Mit ze
pper u nd kroumit
P assen wir die hi er d argebote nen Z üge zusammen, so
e rgieb t sich die Vo rstell ung : A m o d er auf d em B e r g e ,
3 04 3 05 I m o d er u n t e r d em B runnen ist e in w u n d e r
. .
d er G ar et n g e d a c h t i s t V o n d er E . r d e a u s b e tr a c h
i
tet l e gt di ese r h i n t e r d em B r u n n e n , d e rn W o lk e nge
b al d i m , b al d h i n t e r d em B r u n n e n sitzend d enken
k onnte Z u
.
gl e ich is t es kl ar , da ss d er G l a s b e r g v e r s c hi e
d en ist vo n d e m S 1 8 2 n a chg. e w i es en e m W o l k e n b e r g e .
Wenn es v o m g o l d e n e n S c h l o s s b e i ß t , d sss es i m o d e r
ab e r d e m B e r g e li e g e,
s o is t d a m it d e r l e tzt e re ,
. d e r di e
Ki nderlieder :
1 .
D a s i t z t d i e F r au M ar i a
U n d w i e g et ih r K i n d ,
S ie wi egt es mit ihrer scbneeweifsen H and .
Im
Hofe steht d ie S c h e u n e ,
Im G ar t e n j a g t d e r W i n d ,
I m B r u n n e n l i e g t d as K i n d .
e Her
A l t
In d en Märchen v om G l aub e r g ersch eint auf d em
selben md stenteils ein T e i c h , S e e o d er B r u n n e n In .
b in 1 4 80 .
k
2 ) 8imroc , Kinde rb ’ 1 9 1 , 7 9 1 . eistenau b ei G n a d en: d Be er : 1 — 9
. L . y .
l g S
i n Sch wetz steh t e ine an e ch a m , di e ist v o Ro en und v o eiz en, w i e ll gg ll W
so ll d as K l
i n d e i n h e i ß e n? nte E
otente h aix kun: knorr l p eiten» W
. . . H
M s d Le b ing : 8 6 9 , im ofe steh t d ie Sch eun , im G ar t e n a t d e r j g
W i n d , li g n e M
arie s rin ! Alaöpli tz b ei Po h d nm : 1 — 9 , Hi d e! um
p g
di e Beheun , H 8d e l u m d e n R i n , die a te g
ex e s ringt , Ml d el um d as l H p
Ih m , i ch oder d a must raus Vgl : Wer k1 0 p1\ an m e i n e n v o r d e r nt e n
. .
Bi n z ? o enb No 1 4
. .
341
o be n d ie H ü h n e r k n o c h e n als S ymbol d er S e e l e
od er d es G e s t o r b e n s e i n s D es Körp ers entl edigt e nt
.
2 ) S 1 46
. . Vgl Z
eitschr für D
. . My h III
t.
, 886
. In ser ohn. I l b au
r ch t
„ h i u n e r w i ae r
“
Hühnerwetter i tte i un Woeste s
M l g
. .
342
s t e r b e n s o l l t e , ei nen w e i fs e n S c h w a n aus d e m S ee
b of z um Edelh of D a s t a r b d er Ed elmann in 8 .
we i fs e n S c h w a n e s d avon Im T e ufelsse e b ei M üg
d b r e bei Köp enick h at sich früh er ein Sch wan seh en
g s e g
1 ) Z B . . W lf
D Haus mürclmn S 2 1 7
o , ul da Pob éd ky a
. or es ti nd . . K p
rod u moravské b o 1 No 6 6 S 4 84 — 5 0 9 . u ch ö.n i gS
.c h w K HM
a
. n ’
. A K .
2 0 8 is t auf d em G a u e r z u au se l b g H J g
Verwüusch te un frau en ersch einen .
i n S c h w a n g e s t al t i n e iner i m B e r g
v ersu n enen Bur k g S
b ei chä tz e n ( d em
S gl
onnen o d ) L Boch o z ,
. ar au isch e
. l A g
a en S Sg
1 44 A
nd ereN ach we ise . .
g M
icht e nz e d in lO g S
Au f e inem S e e i m B e r e sch wi mmt e in c h w a n,
d e r einen R in i m ch na e g ä t S blhl W
e nn e r i h n f a enll l g
ä s s t, eh t d ie
.
W l e t u nt e r G o ttscha , . lk S g
a en und Volksmii reh en d er D H
eu tsch en ulk .
1 81 4 S 2 2 7
. . .
2 ) G rimu ism 5 . .
8) Ub
e er d en usammenh ang d es Zch w a n e mi t d er o t e n w e t s rach S T l p
eoh ou W M ll
ü er in Pfeifl e rs G erm an ia I, 4 2 1
‘
. .
1 85 6 S 1 2 2
. . .
5) K M k Sg
u h n, ir a en No 6 8 . . .
6) Wl
o f, D MS No 5 7 S 1 7 6
. . . . . .
343
d e r m i t s p i e g e l g l a t t e n S t e i n e n g e p fl a s t e r t u n d
s o s c h l ü p fr i g i s t , d a s s s i e j e d e s m a l , w e n n s i e
e i n e S t r e c k e h i n a n w a r , w i e d e r h e r u n t e r fi o l , nur
S chwaub emd
In H essen z eichnete ich folgenden Kinde rre im auf :
1 ) K hn
u , Nord d . S agen No 85 . . S 81
.
2) D k
ec o e, Lub isc e e o 1 1 8 h S ag n N . .
8) K ll
e er R omv art 6 7 0 .
6 ) Beckstein, D t heah . .
7) J g
u enh e im a d Ber straß e . . g . H
iemit vern Mudle mach: “die zu ,
komm t 0 Z igeunerb u , fü h r t d i a n d e i n e r h an d i n d e s Z i g e u n e r l an d .
M e ier , Kinderr s . . S
ch wa en & 5 2 , 1 89 b
M1 1de 1 mache fenster zu ., a kimmt
.
’
b
e dn g onu b ue, h e t di am eh t e , fiehrt di an s
’
l h e t di am b h b .
3 44
Er fiiart si in a i u e n h o l e n p e r g ,
d a w ar d es t w e r g e s m u t e r
und a n d r e k l a i n e t w e r g .
. . trüre u,
ich
bin die b öchest i n d e m b e r g ,
al euwer sch ul t sint ir v ermur en,
i c h h än s o v i ] d e r e d l e n z w e r g
b elt, die müssen di enen dir .
und Str 4 e w e r s e l e n d d i e n e n m i n e
. .
d el , f i e h r t d i i n s S ch w i z e r l l n d l . S b
tö er , B ak e Volkab üchl 7 0 , 1 85 l . . .
e d rugone rb ue, 5 M m
’
ranz ose : F aue p anto flli bl
b rflne spitz h ose , samme
'
ti s bm11 1
g und e rote b l u d eli d r01 Boch o z , A1 emm nieoh eu ind er i ed l K l
‘
.
.
’
l
I, 1 85 , 81 5 H eitli tue s “d e i zu , es ch ennt e a 1 0 11‚ h et ro te op itzhöae li
s v od erta1 ( Vord erteil ) h ennad n , meitli Witt wi st s o en me ? tra la la la
'
( ) ll .
App enzell F
. inn , 86 5
. II .
wan n é r k äm t w i n a c h E n g e l l an d ?
E rsch reckt liefs d er B ursch e los d er S iebrand sprang i n s
,
e inst im Es ch e w usch w i e e i n e M u s c h e l ü b e r d as
,
W a s s e r s o h w a m m u n d a m U fe r a n h i e l t und z u
I. 1 3 8
.
34 6
r u d e r t m i t e i n e r s e l b s t m i t g e b r a c h t e n S c h w i ng e
h i n ü b e r s t e i g t al s d a n n a u s b e fe s t i g t d e n K a h n
, ,
h e b t d e r A l p an z u w i ns e l n u nd d r o h t d e n H i r
t e n d o n K a h n g l e i c h b e r ü b e r z u s c b a ffe n , w e n n
'
2 ) G rimm, DS g n I 1 80 80 . a e , , .
8) W l f N i d ] S g n 6 6 0 5 7 2
o , V gl Myth LXXX 82 8 W r
e er . a e , . er . .
‘
, . e
ein E l i t ll d i S h l n k i k n d i H n ( E l b ) n i s t e n d arin
ss , so e c a e zu u c e , e ex e e .
V gi Myth CL IX 1 1 1 9 L XX 6 2
er . .
‘
, .
,
.
4 ) Di gt h d ü kl i h in n t hr d bte L i d
e s sa auc Hem
au s r c c e so s se v e r er s e aus
si b n St
e e t d n t nd
e r ne i i n E n g e l l nn d
s an B
e h, m ein
s a e n s e . u c il
Wb e er f d m St h l w
au t i ht w
e e nu llt b l M il h
, ussnd
'
n c as er sse so e , eo e e c u
Gm t b d en hl g dro li b L i h n t t
,
sc u as e e es c e o .
347
1
M arienwörmken Big fort,
F lig furt nach E n g e l l a n d i
E ugelland ist z ugeschl ossen,
Schl üssel d avon abgebroohen
2 .
M u tte r ist i n E n g e l l an d ,
E n ge ll an d i s t a b g e b r a n nt ,
‘
l ) Al tto p litz b ei
‘'
P o tsd am.
2 ) Mü ndl ommere en . P ll
Au s fo en d en rten i st mir d iese R ecens iou. lg O
V P
mit der ariante o m m e r a n d statt E n g e l l a n d e annt : Ber i n a en: l bk l Hg
G e rmania VII, 4 3 5 Mü ndl d HH e hre r G ri mm u nd S anne ; Alttöpli tz
. . . . L p
P
b e i otsd am ; A
d amsd orf b ei Sold iu d H ee i ; reu en ri etz en d H ach se ;
. S lg T b . . . S
K ü strin d H . u cas ; . L
ag d e u r er Börd e im M
re ise a e a d b g aa e inn K K lb . . S l F . .
S eminarist I o rb er ; G rafs ct
. R osslo d S eminar ist ead er ; nha t, ied er H . A l F l
9 5, 1 6 7 . araus D i nn , 2 2 8 ; er n ig F
e ro d e d . P r öII
b l e; W
i d u r hau sen (1 . Hl b g .
L eh rer A g
nd in ; G öttingen ( 1 Bi io th e ar Müh lener ; G rafs ch aft . bl
ar , o este k M k W
Volksli b erlie ier 5 ;
'
ü h e im im Möh nctale
. Ml in n I , 84 4 ; Müns terscb e Ge F .
schi ch te n u nd Sg
a en S 2 4 4 ; Mekle nb nrg , D r Ed . ün e , Erz ieh ungsb lä tte r . . D
1 85 1 S 7 9 ;
. . D b
ietz e n ach b ei O ffen ach R ose nstie üsse d o rf b irm l D l F .
P
ch u z : Marie nwü rmch cn fliege d och , . . S l
V
d ein ater s i tz t i n d er R öhre , u tter ist in o mmer and ; M
o mmer and i st ab P l P l
gb
e rannt, Mar ie nw llrmchen fliege d o Weißenfels (1 eminarist Rieth d orf ch . . S
S k
chuhe, sch a e f i t, w i st d o mit inn ll
ri e ? wil s t d u mit nach K g
o mmer and , l P l
wo d er Biau k o bl s tand ? ieses omme r and D
e e ne te uns sch on 0 S 882 P l bgg . .
. M
Kind err 6 0 , 2 80 find et sich d er fgg
. ru ch : „ ä er ind d ein H ünd 1e eu, dass es
. Sp Jg b
b k
mich nich t eiß en ann ; e ißt es mich, so straf i ch di ch um eu Gu d en dreiß i b l g .
b u c k l i g s m ä n d l e omme, h at mi r mein p u k
g e
g g u g n o m e f é i i b fl i ül ß d er _ „ _
K k D N
fl
3 .
M aikäfer fli eg,
D ei V ater ist i m K ri eg,
D ei Mutter in d er Asch e,
M üefs d er ’
n Hemdle wasch e
6 .
) 1 W l
eimar K öhl K id
t k b
. is t in W im
Re inh o d d Um er. r ze re s e “ un
e rs e xe
kl f f il
er e .
ee n wo d i
, Kl f r w a h e n Vgl K H 51 1 81 9 II XX IV
e e c s . . . . . .
,
.
8) W th i m (1 A K a fm nn
er e . . u a .
4 ) W ißenfels d Sem t
e Ni . ere .
3 49
7 .
Herrgottspé rdke,
d ine kinner ke s chrie,
d in hüske brennt,
flég
9 .
D ei n Haus brennt,
Deine Kinder weine n alle mi teinander
10 .
Maikäfer fliege !
D ei n H äus ch en
b r e nnt ,
D e i n L ö ffe l c h e n s c h m i l z t ,
11 .
l) Danz i g
miln d l ,
2 ) Pommerelh n mundi .
8) Weiß enfels d . S
eminaris t Ri ch ter .
4 ) St . Alb
rech t b ei anzi D g
.
5) Schmi tz , S
itten d ee if er o es E l V lk D araus Sim ock, Kind erb .
1 41 , 550 .
8) Hl b g
i d ur hausen 11 ehrer . L
ndin A g .
3 50
13 .
D ei n Hi nseh en b rennt,
D e i n M ü t t e r c h e n fl e nn t ,
D ein V ater sitzt au f d er Schwelle,
F lieg in n Himme l der
’
aus
14 .
l th ee h om e, L ad cow, e re it b e gone
py y
15 .
L adybird L adybi rd
, fly away h ome,
‘
16 .
1) Myth .
‘
6 5 8, d araus 8imr , Kind erb ock
1 89 , 5 4 8 In ran furt a H .
’ . F k . .
V g
er i noch : Ms i kll le r flie
. g
u ff , d ien fi ere l i
'
W G rimm
. K H M . 1 81 9
. . . II XX I V
. .
H
2) H ll
u nte rs a amshire ass S 5 6 gl
a iwe
. nu n er -
. . H ll ll
Ü y mes 1 6 8, 880 y .
Vgl J . N
amie so n, o rth ern anti u ities I, 82 2 1 q ad y ird , ad ird fly and be L b L yb .
g y
one ! o u r h om e is 11 fire and y
our ch i dren at h ome ! l
My h
8) t ’ 658 . .
F
4 ) Erfurt 11 rau Nu tiunann in
. a erstad t H lb .
S
5) kimroc ‚ Kind erb ‘ 1 4 0 , 5 4 8 . .
35 1
18 .
Ladybi rd L ad ybird ,
ei h th
g y w ay h ome !
t h y h o u s e i s o u fi r e
thy child r en all r oom,
e x c e p t l i t t l e N a n,
w h o s i t s i n \ e r p an ,
w e a v i n g g o l d l a oe s ‚
e s fast as
19 .
20 .
21 .
F l i e g i n d e n H i m me l ,
Bri ng einen S ack v oll K r ingel ,
T ank ich me i nen W eek hi nein ,
Bei d em r o te n k ühl en W ei n ) ‘
S
8) chmi tz , S itten d es E id er V lk o es S 7 8, d araus
. S imrock , Kind erb .
‘
1 4 0 , 5 45.
4) S im ock
r o.. o. 0 . 1 89 , 544 .
35 2
d J u d de ku mme ,
’
d H ei d e h umme,
’
s tecke
23 .
D i e B a u e r n k o m m e n m i t S p i e fs e n ,
W o l l e n d e i n K i n d l e i n to t s c h i e fs e n .
P ub ! ti poh 1 ti
24 .
T ipesken‚ T ipesken M
( aikäter)
'
de Tatlr e ku mät
’
s tang en.
25 .
br öken
S b
1 ) tö er , Eist ee Volb b flchlein 4 8, 87
. D araus 8im k , Kind erb
. roc .
’
1 40 , 5 9 6
. D ense lb
en A
nfan g s uch : N
eue Pr euß ei tun 1 85 6 No 2 7 . Z g . .
Hön j otsteifsken
fle ij fin himmel ,
e ch wäl d er b r ut (B ro d) br öke u ,
ech w ä l d e r m ö ll i c h g e i fs e n (Milch e in i f
g e sen),
e c h w äl d i c h ä n e n äl d ä n t r u
g
Wie
_ __ _
wir h b S 2 5 4 gesehen h ab en wi rd d er M a
sc on o en .
,
H i m m e l au s d e r H ö l l e od e r F l i e g h o c h i n a l l e
,
F l i g H Fl
"
„ e i n s e r r
g o t t s
g ü r t c h e n „ y th y w a
“
y
h ome “
„ E igh t hy w a
y h o m e „ F l y aw “
a
y h o me
“
die Z u ru fe an d e n K äfe r : „ D e i n H ä u s c h e n b r e n n t “
9 10 13 „T h y h o u s e i s o u fi r e 14 15 “
. . . . .
E l l d i s t a b g e b r a nn t d Si th l k h
“
„ n g e a n e n nn e n a te n, e re
g e fär bt e W o lke ,
d as i m S trah l d er un te r ge h e nd e n S o nn e
wo hin d er K äfe r auc h nach and ern V ari anten flie en sol l ) 5
g
1 ) S 8imroc ,
. and uch 11 Dk H t 1 80 b . . My h . .
2 ) S S immc k a a O 5 6 5
. . . . .
4 ) D h d ü ft
oc r e au ch d ie im G e w i t t e r fe u e r flnmmend e W lk e An p
o s ru ch
daran! h b n a e nten , s. u 8 89 7 i gg
. .
l
Boch o z , A m ana l K
ind er i ed I, 9 5 , 1 9 6
. l .
355
be i b e s t i m m t e n J a h r e s fe s t e n o d e r T a g e s z e i t e n
co m o niert w aren sp äter als d er alte Z u samme nh ang s r
p ,
3 5 0, Anm 1 . .
i getter m i l e c h o nd b r o c k a
o n d e s i l b e r i g s l ö ffe l i d e z u e )
z
.
1 ) Myth .
‘
500 .
2 ) Myth .
’
65 8 .
8) R och e lz , Al emann . Ki nd li d S 9 4
er e . . No 1 87
. .
d r e n a l l g o n e 1 4 „Y o u r c h i l d r e n w i l l b u r n 1 5
“
.
“
.
„ T h y c h i l d r e n a ll r o a m
“
1 8 Di ese W orte e nts r e
p .
„ W ie w ei ne n m e i ne Kinder in E n gelland ! “
man d en E lb e n e in e S ch ü s se l mit
d en Hei mel wn od er S ch r e t Mil ch ,
1) 8 e er , . Wb
ndi sch e iz z e n I
Berlin 1 85 7 S 1 0 Sk . . .
35 7
s trosi s r e r um i
sec r e v sse natu ram)
u ü b l
e r ass e n G u li .
zä hl t d as Beo wu lfsli e d
Z u d er Br and ung U fer b rac ht ihn d a
D as sü fs e G es ind e wie er selb st b at
,
.
R ings te ve n,
s en d es Sch iffes ,
D a w ar Menge de 1 80 hätz e
ge füh rt ,
d e r K l e ino d e .
VI I I , 1 62 .
8
Nie hörte
M it Kämpferwaflen u nd Kamflge wand eu
'
g a . o w r a r vo n d en te rn au f s e ne c e
.
,
sie sich u nterli ege n sah en töte ten si e ih re Sch wester d u rch
,
1 ) Beowu f l cd . Th p 5 5 —84
or e .
8) Nj fl s se ga ca p 1 66
. W inh ld . e o , Al tn0 rd . Lbn e e 4 7 9 fgg . 4 9 5 iß .
4 ) 9 y lfagi nning 4 9 .
E r befie hlt , d ie Le ichnams all er G efall enen auf ein Sch iff
z u b rin e n s e tz t s ich se lb st ans S teu e r u nd le gt Älfs öl
g ,
( F r e
y )
r s o ll d ies e B es tattu ngs ar t fü r V orneh m e e in g e fü h r t
mi t E gill Ullse rkr nach Häko nar G o öasaga, mit Unni nach
d e r L ax d eelasaga u nd mit G eirmu nd r nach Isle ndi ngasö g .
S e eh el d in »
b w ed en u nd
1) A m g ri m J o nas s h a n i s c h ri
’
ftl E rg fln zu n g
. e n z u r sc h w e d G esc h ic h te, .
d ie nach P A . M
an ch au f e iner volls tl nd i g eren
. andschrift v on Sögub ro t af H
no kkru m fom ko nfin um
g e ru h ebn , v o n u n s a n e fü h r t n a ch F ry x d gl b erä tte lser ur
S venska h isto ri en S k l
to c h o m 1 885 I, 87
. .
2 ) S n i o cd P E .ü e
. rM ll1 , .1 9 0 G e i d emm , . a x o ni se re e m e od em S g
ll
consmn tnm h e o re mi nm su o m m cad uv eri b us su pe1;iectum ao ro o n a v i g i i s
p g g
e xs tru cto i mp o siturn p l
u c h e rri mo funcris o se ui o e x tn li t b q
, ci ne res er i n d e a c p
p l g
rad idi t verum e tiam plenm
_
4)V gl er My t
.
‘
790 h Ettmllller ,
. . B e o w u lt S 5 8 J G ri m m ,
‘
e e
.
r . . Ub
d as V b
er re nnen d e r ei ch en LA bh a n d l. d B e r k .d 1. 849 S 2 l A a
89 . . . .
5 ) M ül l enh o tf, Sg
a en D i] , 87 8 .
6) L
e i tfad e n z u r nord A1tu tumskuu d e S 81
.
. .
3 60
me is ten, i n d e m m a n 81 8 m e 1 n e m N a c h e n i n S ä r g e n
o d er F ä s s e r n d e m R h o n e s t r o m ü b e r l i e fe N eben .
p e n d u l u in fl u e n t i s R h o d a n i a d o o e m e t e r i u m c a m pi
E l i s i i d e fe r c b a n t u r , ubi Jo vianns et C o m e s B e r t r e
m u s et A i s t u l fu s et innu meri p ro ce res req u iescu nt S o .
1) W inhol d
e , 4 1mm
b g H d n fid n eos Bj ö
. Lbn e e 4 85 . H o lm e r , e c e .
b ° 8 S mlinge f
" 1 fl N d n f nl l ka r
B l ti h S t di n XV 2 4 9
or or e s or s re III . a sc e u e , , .
3 ) V gl B di L gend n d
er . b Mate nus b i K öln S t W enf i d
. e e e es . r e . . er r
F l w 81 E mm a In Bay n
o . . Cu th b t 1 E ngland Lie b ht G r er er 11 . rec e
,
T ilb y S 1 4 9 fgg
v. A tt ib t d H ilig n Hann
ur . 1 84 8 S
. e. r u e er e e ,
over .
1 52 . B h ol An g usagen S 888
oc z, r o . .
36 1
,
d a s di e e e e e in e s
p l ö t z l i c h e i n e M e n g e s c h w a r z e r u n d w e i fs e r H e r
r e n f ü l l t u nd d e r F äh rmann fast k e inen Rau m fii r si ch
nisch e Re d m art fii r „ f a h r e z u r ö e, “
g em 11 11 d i g t il H ä H ll
kk en feld t
C CC HIa th ’
958
. My er i.ch v o n T ri.fo n tain es Alb a d a nn 1 1 8 0 ( ei . . .
L b
ni tz II, 2 6 5 fgg . b
) erich tet. d ass isländ is h en ir ten
c d i e e e e n V e rd a m m tcr 1 11 H S l
l b
G es ta t sch warz er Ra en u nd and ere r öge in d en eid e stürz e n sah en V l H .
2) C
aesar H e ioterb ae d i nl min e
.
, . 8 8 ,
.
D M S 4 8 0
. , 8 4X I c ap
0 . . W ol f . .
362
mitten i m Rh ei n ist, e r h e b t s i c h e i n fü r c h t e r l i c h e r
S t u r m , d er augenblioklich kl arem Hi mmel P l atz mach t ,
als d ie Rei senden am j ense iti gen U fer au sgesti ege n sind .
d e n s c h w a r z b e d e c kt e n W a g e n m i t d r e i R ä d e r n
u nd einem lau nasigten Fu h rmann
g M i t P r as s e l n v e r .
l o r s i c h d e r W a g e n i n d i e L ü ft e , d a b e i v e r n a h m
m a n S c h w e r t e r kl i n g e n al s o h e i n H e e r z u s a m
mengi u ge
Was in d er zuerst S age kl ar au sgespro
an eß h rtsn
g
chen ist , d ass d ie ü b er
d e n Rhei n , ( 1 i e i n G e w ä s s e r . .
, ,
w ü t e n d e n H e e r , d as j a häufig im s c h w a r z b e d e c k
t e n W a g e n fäh rt , d ah in Wie nun hier d ie aus dem .
b estieg d er w i l d e J ä g e r m i t s e i n e n G e i s t e r n d i e
F äh re . Als d as w i l d e H e e r ü b e r g e s c h i fft w a r ,
hörte d er Fäh rmann eine Sti mme nach d em F ahrlohu fra
en, e r k onnte ab er aus A ngst k e i n Wo rt sp rech e n Da
g .
2 ) G rimm, D . Sag n e S 2 6 8 No 2 7 5
. . . .
3 63
F ä h r e D a w a r e n g r o fs e u n d k l e i n e G e i s t e r durch
.
Bei tra
I, 1 7 6 No 1 9 8 g . . .
a a O I, 1 6 1 No 1 89
. er
. Z ei tschr
. D t I, 1 8, 2
. . . V gl . . . My h . .
8) K h
ü n. Mür k a e n No 1 2 9 . Sg . .
V0 1 81 o e n 8 2 9 7
'
b
Ich füh re noch nu , dass
. ietrich von Bern
. D
d er V
o rred e d es e d e n uchs v o n e ine m Hl
w e r e in d en B e r b eh o t Z g g g l
g
wird , d er z u i hm sa t : „d ein R e i c h i s t n i c h t m e h r v o n d i e s e r e t
“
W l .
K g
öni 87 9 85 1 1 vo n ch wed en w ir d v on ei ne m
'
S we r z u Ö6 inn in d e n e s Z g Fl
( d en Wolkenffl s) g
b t Ingling snga
el ad en , (1 . i . er stir .
'
a c. X V Im Wald
. e
zwi ch n W h l n nn d B m g t n i m A
s e o e g li gt d He d ml nnli ß in In
re ar e ar au e er r s .
di m hatt n d i E d m il n n h n ih
es e e S t b n nd b is m h tig n Tag
e r c e re u e , u zu eu e e
so ll mm us b en di m S t in d i k l e i n n K in d e aus W hl n h l n
a e es e e e e r o e o e .
B h l Sag n d s Anrgn I S 2 88
oc o z , e e us , . .
5) S d i . B i p iel b i K hn N d d S ag n N
e e s 2 7 0 Anm ; M n l
e e u , or . e o. . e ze .
Odin 1 81 .
364
e ne m
fe n t o t e r M ä n n e r d i e g e s t e r n d a r ü b e r,
d ie Höll e
Au s d en vorsteh enden Sit ten und S agen e rh ellt d eu t
lich d ass d er Gl aube an eine bei v erschi e denen A nl ässe n
, ‚
w h eh end e F ahrt d er S e e l e n ü b er d as W a s s e r im
g e ge r
1) M 794 .
2) K hn N dd S g n N 2 9 1 S 2 6 0
u , er . a e o. . . fgg .
8) W t V lk lih ii t ng n S 4 9
o es e , o s e r e eru
'
e . .
4) Myth 7 9 1 fgg
.
’
.
5) W b Ind i h Sk i n S 1 0
e er, sc e zz e . .
3 65
, ,
d r i t t e Z e i t s c h e i n t s i e a u f d e m E iland e , d a s i s t
0 1111 g e n a n n t u n d r a s t e n d a d e r h e i li g e n M ä n n e r
,
S e e l e n b i s z u d e s G e r i c h t e s T ag D ieses Wo rt “
li
g ,ö G L Ä D ,
G L A ED O N , G L E D E N ,
d as g länz e n ,
fr o h
sein be d e u te te u nd v o n d e sse n P r äte ritalstamm a s l ä ö
g g , .
f i h ö t In d B d t n d N m n s eh e n w i r
p g g
r e r . e r e e u u g es a e s
g d ch M d i
'
ze r sun
g o t o l a e n a J G r im m y tl
,
1 7 0 2 e . .
“
) E ttm il ll e r, Age
1 S
. L b
e se A u ch
ag a ru e , h w
. se r 89 se:i n e .
s eSö s uu n ß
0 11 nih t ? R Io .
p e se e ge : on
b ri m stö v u m ; mrest o u bn s \ a es inn öö e ‚ b l'
d se r r c s a g l
,
s ch ne l e n H é lios l
S trah l e nk w
r o i n o d e n e r am m er
gl K
3 66
z e l ne o e we i W lk
einen we ife u h n h at k Z
ere its e wi ese n , d ass sch on l . K b b
in d en Vé d en d ie o e n nüvy ah d h S W lk l
d ie chi ffe d es h i mm isch en O ces ns . .
n4 y t v . u s r c as e sc e e o e a . sc r . v er .
Sp h f I 5 86 nd im Myt1m d
rac .
, Ath é né b d t t d a S h i ff d i W lk
u s er e eu e s c e o e,
3. L a Sy t m 8 1 5 7 85 7 Im g m ni h n N d n h eißt d i W lk
ue r, s e . . . er a sc e or e e o e
. v s . . er a ur r e e e ne
di k R g nw l k
c e 8 e h ip
e ll fl o pp ln Gan nt p h nd b
e: u sc vu s re a e . z e s rec e e
i hn t d
ze c h ini h L nd lk i m G b i g
e as r e in n h f t i g n Pl t
sc e g n a vo e r e e e e e a z re e
mi t d n W ten e d S h i ff h w b b l t ( h wank t) d d S h i fi
or : „ as c sc a e sc , o er as c
'
i t ni h t d i h t ni h t g h
s c t c V n al t n w tt k nd ig n L t n wi d
, c e s rz .
“
o e e er u e eu e r
g b i l d d s b i n t h it m W tt Ab nd si h tb wi d if ig b !
e e, a e so s e e re e er e s c ar r , e r ee »
acht t nd a
e in uR i h t ng us n S üd n na h N
se d n od er n W t n c u vo e c or e er vo es e
na h O ten auf di
c Witt ng d f lg d n Tag ge hl ss n E r ch int
s e eru er o en e e sc o e . s e es
na h anhal t nd
c D ün o b g ü ßt m n m it f h B genh tfn ng D
e er e, s e r a es ro er e o u . as
V lk n nnt d i W l k n g b i l d d a R g n h i ff d r „ M t t
o e eses o e e e s „ e e sc
“
o e u er
g tt o h i ffessc M nt n D i d t h n V lk f t
.
“
ow S 87 88
s us , e eu sc e o s es e a . s. . . . .
3 67
nic ht
g e w e ck t w e rd e n k onnte N ac h V e rl auf m e h re re r .
.
,
.
Wie d er
an ll o l d a m i t d en S l n in d
ee e er
S 6 9 ( gg
. . J h nn P
o a es r ae
ha b e es am G rü n d o nn e rs t g h
n h bl
oc S id g g t Mh
au e e e ere ne . e re re Ae cke r
se ien d av o n e rfü ll t g w e e se n . D asV lk gl bt M i h b d i
o au e , ar a a e es e F il
d en g p es o n ne n . And e re w ll t n wi
o e i l S h ifl
sse n, d i m it d i
v e e c
'
e,
'
e es e m Se i
4 . No 81 . . S 83
. .
368
S c h w a n ( Ente ) d en S c h l ü s s e l z um G l a s b e r g od e r
g o l d e n e n S c h l o s s z u find en weife s ob en S 345 fin ,
. .
,
grauen Männch en eine Sch achtel erh ält, wori n ein Kä fe sich
be find et D urch ei nen gehei mnisvoll en Pfeifer wer den nun
.
K i nd erspi el M s n fragt d as K i nd : „ b a r d u s é t t h e r
.
G ermania I, 81 0 .
Zingerle, ausKHM S
ü d d eu tsch and 1 85 4 S 1 7 9 fgg
. l
Ich vermute . .
Wol g
f, Bei trä e I , 1 7 1 v or o mmend e k P
fe i fe r , d e r d as S t n r m l i e d d es wil
d en H ee re si n end e Wöd sn ist v er
g o en gl b
1 7 4 ; 2 9 0 d er di e e e e n
. S l
in d en W o l k e n h e r g oc t l k .
J
2 ) Im ahre 1 4 7 9 wurd en di e Insec te n in d e r Di öcese d es Bisch ofs v on
L ausanne vom S b
tad tschre i e r Fri cka rt zu Bern v o r G erich t ge ad e n u nd ihnen l
P
in d er erson d es k l b
ürz i ch vers to r e nen Ad v o cate n P e rrod e t, e i nes erüh mten b
Bah nl isten , ein öffentlich er ach wa ter e s te t S l b
Als d ie Be a ten ni ch t er ll . kl g
sc h ienen , wu rd en s ie in e ontn mse iam ver urte i t , he i trafe der Ex co mm un i l S
cation d as L
and zu rä umen S His to r i terar Re ise 11 d abe ndl
. . . l el v e ti en . . . . H .
L p g
ei z i 1 7 82 1 1 , 1 81 1 82 D ie in
. o e d es an este te
. F lg
Besch wöru n g ll g
g l
ist mi t e te i t : Ze itsch r D th IV, 1 1 9
. . My
enso verurtei te n d i e 0 1 6
. . Eb l
ei slen v on T y
ro e s am 9 te n d es eumo na ts 1 5 1 6 H
au f d ie a e d er Baue rn Kl g
v on V lli eneuve di e Rau pen , i n 6 Tg
a en fortzu z ie hen ‚ wid ri geufalls sie v er
flueh t u nd ex eo mmuni ciert wer d en so ten ll
8 Vulpius , Cnriosit8ten I , 89 1 . . .
D ie U l k
rner Ge is t i ch ei t wand te s ich 1 4 9 2 e en d ie nger ing e an d en Co n gg E l
s tanz er Bisch of un d 1 5 5 7 wurd e e in ro cess egen d ie rünen P lie en u nd g g F g
3 69
Antwort verneinend , s o h e b t m a n d a s K i n d a n d e n
O h r e n in d ie E s so ll die K ä fe r also in d er
H ö h e su ch en .
äl l ei nod n iv
mg ö
'
i
'
ov r i ö ei g z v c £g a
ei n Ab
schni tt „ Kindmepel
ge d u y t to t B inn eb eeld en e nd e eere d er z ed en ex l .
g
nu is sera ; “
wo ne en auf e ine r bafe a er ei T l ll l K
i nd erspi e e a e i d et si nd l bg b l .
E in K b
na e hat e inem er in e in B an Sp l g
d u m d as B e in e un d e n u nd ä s st gb l
g
ihn di o en , e in and erer oc t einen d avongeflogm en l k o e wied er h er ei. V gl b
D ab ei steh t de r e t (8 1 06 Tx
1 1 0) . .
en hou d t e en mm ken b y
d rset, een
Als is d e musch l os v an d en h au t
e
y i s e rt v eer nne d e j on ge ns h au t,
v ee l
menschen z y n soo d am en d wass,
dnt s e m een sone tel moes of ru t,
'
k y
g
111 1e r vry h ey t ev en nis ten b uyt .
Ub e erdiese lb
e Bitte d en Sp
atz an d er chn ur fliegen zu S l assen im E l sass und
8) N b u es 762 .
3 70
fa h r E n g e l l a u d z u .
( dr ei G ul d e d rei Batz e , ,
d or b r e k td a t s c h e p p d or l egge w e i d ie Er ,
l i c h e L e b e n und a u s d e m s e l b e n g e l e i t e t o ben S .
K i nder : M ä d e r w a n n é r k ö p e n w y é n ki n dj e ? „H e t
s ch ip z al w e l d r a k o m e n d a n l t eu z u ste r
, z u gy
ke n he b b e n “
„ d u h a s t d a m al s no c h ni c h t g e l e b t „ d a b is t no ch ,
“
2) Kl eve. F nn
i . I, 87 9 .
8) Mi ttelsu r. F1 rm
'
. II , 556 .
4) W o lf , Beiträ ge I, 1 84 . W lf Papi
o s ere .
5) Mündl d J V Z ingerle
. . . . .
371
u nd i t d m sp e ck e s pick
g e ,
Byrr er b } s k i p s i bw k omi na
kvanar so n kynnis l ei ta
Hier wird d er Hi mmel o d er d ie Luft als Si tz d er S eligen,
„ d ie W o h n u n g d e s S c h i ffe s d e r B i e n e n ge nann t .
g e n. W ie im N o rd en d ie e o ccinella M a r i h o e n e , heifst
T u kkebold e , u nd e be nso d e r S c h m e t t e r l i n g hd Z i e .
l
ied I, 2 2 7 , 1 9 .
2 ) Egil ssag n cd a n 6 84
. H v
S o narto rre lr 1 7
. In d as B i e n e ns c h i ffs
.
g b S
Bau stie d er Ba e , d er oh n me mer G atti n se in G esch echt ( d ie undschaft, l K
Ver wnndschnft) z u esu ch e nb .
4) Myth .
’
86 8 .
3 72
s au .
terling
Hienacb ist es gewi ss , d ass auch d er S c h m e t t e r
l i n g als S e e l e Alb M ä r gedacht wu rde Als .
1) My h
t .
’
1 02 6 .
2 ) G re if I, 2 4 8 e tt er ü ersetz t n
. N b
o 1 0 4 (Hs tte mer II, 880 ) die orte . W
D ix i t et venit ocusts et 11 c l , cu us n o n er s t n u m erus : „ 86 g e bö j
t er
as was .
8) S Bocho t ,
. l Sg
a en d es ar a u I, S 846 A g . .
4 ) Boch o z e l o I, 2 7 7 No 1 9 1
. . . . .
5) W
o es te , V lk b l g
o s ü er ieferun en S 4 4 . .
6) N
otes nnd q
u eri es 1 85 1 III, 1 88 Verg1 h om as righ t, Dicti onl ry . . T W
b l
o f o so e te e nd ro vinciap l E gl
n ish L ond on 1 85 7 S 6 7 8 . . .
tss) , M
ord , M l
a d er ( me is , msrtes ) , lat more , gri ee h u o u q ,
, g
o i o e, a
p g . .
flo ) o r o e V gl
er G ram m
. 5 4 N o 5 6 0 R u ttm II
an n Ph i l oh I 1 8 1 fgg .
b
, .
, .
, . .
pp l S
De , G oss e nsor 2 6 9
. Von di eser
. urz e
. ei te t sich 3 0 1 5 msl (fl o tte ) .W l l .
l
a tn mölr (
. Motte) , ebd mi in
( ü e.
) , d i d ns lz erm s hn en d a M h
al en zerfies . . l
3 73
d e r s e e l e n in folgendem Spru ch
Müll er, Müll er, Mal er,
Hat en S ack v oll D al er,
M illle r M üll er (Metz enä eb), ,
H a t d i e k l e i n e n K i n d er
D er Schme tte rli ng wi rd sogar aufge fo r der t e i ne K inder ,
1 .
Di e J unge ns k osten n T al er ’
,
se nd e ID S€ CL n D e nse lb on
wäh t Si M n ü h l g eM ü ll r o b ig M i l l
es e r, en en
h °fl
'
h t N d lb i
su c
5 S t d orI 2
a 2 8 — 2n2 6 d
.
D ui .
i Z
,
w g M i l as as e n e ne s er es o
m i d n Nm
e n ". d n lb e s se S t mm th äl t In B l i h iß t M i l
ne e se en a en . er n e
le r d oMü l l er i w i f li h
e r A te neM i k ä f w
e l h sb i d c K i e
d r a er, e c e e en n e rn
im F ü hling i
r b d h hm P i n eson d ers ü gl i h o G lt
e n g t h t N
re se
h un v o rz c er e u s e . ac
H in i
e i t d
s ns s -
M ü l lm k l f er i d m M ik ii i h ä h erli h e n b f e
t
a
'
er se r n c er , a er as
noc h i m l g ß
e n a d g
so d h t ro K ä fer w l
un h im
.
J l
e i m
ac V h
e:
i n e r, e c er u zu ors c e
k mmt d
o h di
un N m n g m n l t M ikM T nkßt D n
au c e a e „ e arr e er a e r‚ u ne
'
e r, o ner
kl f erfii h t“
Di Ti r . i d 1
ese h d F b b nt
e re s n 11 0 nac er ar e ena n .
F i d b g Finn II 1 0 1 Z i t h f D Myth I 4 7 5 d a s m
r e er . .
, . e sc r . . . .
, ,
ar us i
r ock KB 1 4 2 5 6 0 .
“
, .
2) S h m ü dl 1 D H i d
ac s en l b nd
n i n L. i p( ig.
V r. H il d b g
e
h ra e z . arr . ur a
3 .
-1 1 1
5 .
’
s Gre de l um dr e i hunde rt gulde
1 ) P
o mmere ll n e münd li ch
V gl Simm k Kind b 5 1 1 88 Di . er . o , er .
‘
, 1 e
2 ) O ld nb g Th öl nd S t ak j n A
e ur d m K ind l b n 8 88 1 P i g
e u r er a , us e er e e . re .
ni tz Finn I 1 0 1 Elb f l d Fi m I 4 2 6
.
, . er e r .
, .
4) N
eu damm b e i üs trin K
irm I, 1 2 2 , d araus 8i1nrook KB
‘
. F
5 1 , 1 84 . . .
Van P g
rie ni tz d
. H Deieh en : „d ns ist nich t 6 fennige wert
. .
“
d ams P . A
'
Sl
d ort b ei o di n : „ d e un ens richa
’
j g k
n d u wend ree k , se hmi ern sich 1 11 11 1 nu
11 lla d i me t
“
.
5) S b
tö er , E h l ss Volksb ttchle in 4 8, 85 De rans
. imroc KB ‘ 1 1 9
. . S k .
81 5 . F
i nn II, 5 2 4 . .
375
s. o b e n 8 2 78 fragt d er K ä u fe r d er K i n d e r s e e l e n :
.
S flnu, S no n k u mm wedd er
m it d in golden fed d er,
mit d in gold en strälen ( var . l es t : schäl)
b e s c h i n d a t g a n z e Engelland ,
h ow many se ch s hast th an l
sto e ?
- gen
‚
s 5 1 7 , ss
. . D araus ”
Simrock KB 1 3 3 . , 511 .
3 76
all i r g u d e e i ng l a r 1 h i mm a r i ki
r i lj a fi r i h e n n i kl ä r a .
su mmir b ei de v estu r,
up
p f
tindi
l mi mj örki äf
vi 5 ongam vindi
aftur k omi sölskiu
g e n : „M a
g d er R e g en ü be r
geh n ,
mag d ie So nne w i ed er
’
k ommen “
.
i h r ( d er K
irch e , ante tem um ) e u c h t e n pl l Kl
eid e di ch 1 11 0 1 und tu d i ch
.
k
eu , tro c en wird s, wenn esus es wi J ll E g
ini e ( Ge e te) sc h aue n um d ie Mor
. b
genz eit‚ and ere sch euen um die Ab
endz e it , a er i ch scha e in d er b itta s ll M g .
stu nd e l S
M i l d e r hi a r i e n s o h n a s s d i e o n n e n u n s c h e i n e n , fort nimm
.
d en Nbl
e e v om Ber i fe gg p l S
tatt d essen . o mme k
o nnensch ein o hne S
ind W .
2 ) Nordalb ing tu d ,S IV
21 1 . .
8) N
ach F orns ld nrsög , 7 ( ver . II gl P
eterse n , Nordis k myth ologi 7 8, s
. .
b
o en 8 89 ) hatten T a g und
. o n ne ( S
a r 0 11 861 ) e ine Dgoc h ter c h w an T S
l l
h i d G o d fe d e r ( S vanhilldr we ch e sich somi t als l ostase d e s Hyp
S onnenstrah s ku nd gieb t l D
araus w ird wahrsch e in ich , d ass in unse rm l
e en Sg
„d i e g l
o d ne e d er
“
F
e in au f e öster gl Eg
i e nname is t D er e ische Pm lle lis . p
mus erford ert, d ass d ann auch „mit d einen o d nen S trnle n“ au f e ine G o d gl l
l p l
s t r 11 1 a, G o d fe i Ge ld strt
, z urü ckv e is t, [ltr die Müllenh o fi e ine U tere G olü k1ms ,
'
v o r d e r a l l e E n g e l i h r L i c h t a u s s t r a h l e n , ist d er
älfen wohnen , d i e g l ä n z e n d e r v o n A n g e s i c h t s i n d
a ls d i e S o n n e o be n S 322 f
gg ) . .
1 ) S ktu oy ‚ Shi n y
11 1 d ie a gemein nord iwh e Benennu n ll von ch onen g S .
Es ist a er b kl
ar , d ass dieses hier nich t ge me int sein ann , d a v on einem k
l
h i m m i s c h e n O rt di e Red e is t Ich v ermu te dah er , d ass dieses . id ne S y
v olkee ty molo gisch e
. md eutun v on U g
Skiney G l a n z i n s e l ist ( v erg e ich e l
d as E i l s n d Gliö) Man önnte se st die v olk se ty mologiseh e
. k lb
m i d un U bl g
b
a we ise n, u nd di e orm 8i n ne unmitte F ar in d e r Be d eu tu n y v on ich tinse lb g L l
zu rec htferti en v ersu ch en g e en a tn s Nb
i n ( s e nd or) es tand wah rsch ein
. l . k pl b
l l Z
i ch in ä terer e it e in i n u nsern De d rmlllern v er o renes s e i n (Inn , sp en l k l
Wie age s c l n in d er T at vor ommt
. D a nun al tn e i k
oth ai . . g .
-
g oth s u er w8clmt b S y W g
8 h a d t t h
.
( s o e n 1 7 8, Anm .
unse r .
n e a s or o .
.
15 80 ? er V gl
ag o ec ir h iune c ara p s tria, e b d
. . sea onisnnc me o di a l . l .
2 ) G ylfsg inning 1 7 .
8) Völusp8 6 2 in G y lfag 1 7 . .
. spä ter 26 .
skaparm e 7 5 . . .
2) My th LX XX 3 3 4
.
‘
,
. My th .
"
(36 5 .
8) My th 6 84 R .
‘ . enn er 1 0 9 84 .
. 3 5 9, 1 82 . . S tu d . .
6)
p
s 0 6 1 1 1 e ng ln s wé g , 1 131 16 0 11 d itgré d . C ne d m . 2 89 , 2 6 . V e rg l. J.
7) H iti
e d er S o nn e ist : erfi öi e ön by rüi d v e rgann a . S kdl d s ks pm u1
‘
.
cap. 2 8 S nE. . I, 81 4 .
l
o co i s c orusca vgl fs r löa Alv i em
g g . 5 ac h d e m S v e fney er papie rco d
. E e rt . . N . gg
Ölafso ns 11 rag e] Arnsmagn 7 4 8 h e iß t d ie o nne F y g l ö s 811 13 1 1, 4 6 0
. F . . S . . .
d ie S
onne d ie esen in a llen W W
ellen „86 1 , e r aj d si d e s n ir h e mi h verj um . y l
i “ Alvi s m
. n O . . .
w art n auf d ie li s hi su nn
’
.
d e n g a r l n fa l l n i n n b r a u n
’ ’ ’
.
1 ) Orm s E dd nb r ot . S nE . Am II .
, 49 9 . A u ch b ei d en G riech en nennt
Di g n
o e es L au ti os *
m ,
29 di A g
e u en
'
H U O I’ L
VergL aue r , Sy
ste m 2 48 .
2) ieseD K
irch e sch ei nt au ch in e ine m d e hw n h e n ä r ch en au fz fl a n ch en,
M
d as nnfl d lw d e Aeh nli chkeite n mi t d er Völnnd arsage ze igt
’
.
D as ln eid en b
g F
un frauen zu fl: e gt, g l J g
.
enannte F e d e r h e m d m m i ch e n
,
i t d e e i n ü rs t ö tt
fi f d m h m m
e in S c h w a n
g e w an d D er A ufenth nl
. t d er S ch w anj g
u n r e u e n au
.
e
he d e E l Elb ) d h ö h Li ht m i in d en
n r ng (
e e aus e r er en c g o n
3 .
M it d em goldenen St rahl ,
K o mm wi ed er herds l
Kunstsc mach en k önn l
D er G o dschmi ed vcrfertigt e inen isch , d e r
e. F
W asser sch wi mmen kann
, wi e e in e endi er ; d e r lb g
isch er m ach t e in Pan: T l
Fl g l
ü e , mit d enen er z u m F
enste r hinaus und d re ima um d as Hm fl ieg t l .
P g
E in rinz fü t sich diese Fl g l
ü e an , steigt dami t h öher und h öh e r , b is er
h o ch i n d e r L
u ft z u e i n e r i r c h e ommtK In d er k
irch e wohn t e i n e . K
K g F
öni stoch ter D ie tu t die ens ter auf, er flie t h inein, h eiratet sie und w o h nt
. . g
K
mi t ih r in d er i rche Pröhle ,
. K
ind er u nd Volksmt rcb e n S 1 7 No 4 . . . .
l) H
ame n l F
i nn .
, 1 46 III er . V gl M ll
ü e r, Altd Re i ion 8 1 6 0
. . lg . .
2 ) S ch mi d t, Bre menser K
i nd er und Ammenmime S 4 6 . .
8) N
ordh e im H
annov er Zei ts chr r D . t III, 1 7 6 VergL ch ne i d e
. . . My h . . S
win, Conj ectm ea cr itice Göttingen 1 889 p 1 80 : „ udi o in d aos ta Br e
. . A »
381
e en
“
„ A s z en t e M ar g r i e t in h aer b ed pi sse ( v e rgl o . .
„ w e s e s o r a n a r e ä n n e r z u o e
2 ) Z eitsc hr D .t , 358. My h II
T inkh n wer ‚ Beschrei un
. d er D iö
. b g
cese Brix en I, 2 5 1 .
3 ) Nord d b ing tu d , 2 14
. S . IV .
4 ) Bei trl ge 2 08 .
5 ) S tnrlüngas ngn I, 2 , 2 1 2 .
6 ) bri s telig ‚ d aprlig o h rnnölei t d ökkb lfim kyrtli ‚ stokknb el tli h afö i
b on u m nik .
e rs c h e i nt di e
c h w a r z e G r e t h in Schl eswig ste ts in
s
m en u rn D ie s c h w a r z e M a r g r et ersche i nt al so hi e r
als In d e r N äh e v on Schl eswig li egt
e in kleine r; Hfigei, d er D ro nningshö i, in w elc hem e in K ö nig
ge sch ah, g i n g s i e a u f i h n l o s u n d h i e b i h m d e n Ko p f
H ier h ab en wir d eu tlich d ie totenwäblend e N d rn .
e in f d e r P a ss ene r P 6 1 ( P fu h l ) ge nannt, w o ri n e in
y
S c hl oss v ersu nk en ist Au s di esem steigt allnäcbtlich die
.
w e i l s i e v i e l e M e ns c h e n, s o g a r i h r e n e i g e n e n
M a n n a u s r e i n e r L u s t a m M o r d e g e t ö t e t h a t S ie .
V lk l
Bier m tz ki, S chl a wigh olst o sk a en d er I, 1 844
. S 87 . . .
2 ) D a d er Hau ptfang d er F D
isch er am annevir e, wo d iese a e en l bl t k Sg
b
w i rd , i n Bu ssen es teh t, d eren Ob k er ie fer perienllhnli ch e rh öh un en ha t, und E g
S pp
d er en ch u en wie Go d l gl bg
änz e n , so t si ch eich t , dass d ie
e rei f od e s l T
b ll g p gl
o t s c h a ft d er a e ini e u nd urs rü n K ich e ern d er a e ist Sg .
8) Müllenh o fi, Sg
a en S 1 9 No 1 6 , 2
'
. . . .
4 ) Mü llenh ofi a a O S 1 7 7 No 2 4 5
'
. . . . . . .
384
Sitte d es S t e r n e n b l n m e n p fl ü c k e n s als S c h i c k s a l e
o r a k e l an B ed eutung gew innt und in seinen my thisch en
Müllenh ofl ’
a. O S 84 9. No 4 4 6
2 ) Mon rilm
. . . .
. an l b
d en B üten lätte rn d e r S te rnb lunm ab , oh man el ie t g b
wird , oh d er od er j ener noch eb t n s w l
An tel e d essen ist iswe i e n
. . . S l b l
e ine L o fs un
g m it ei men ü
.
ich H Be annt ich sngt seh on bl
a th er von d er . k l Wl
Vglo e we id e : M
i ch h at e in h e m eme cker v r6 , er
. l g
i t , ich sti gentd e vi n gb l
d en. ich me : d a se e . e ine s trö lb kl
, als ich h e v or gesnch v o n fi nd en
i nfi .
’
k
h oere t nu d e mer et, ob si z d enne tu o „si i ne t, si entnot, s i mat, si en tne r. .
si tno t
“
. swi e di c e ich : k
tete , 96 was is d as end e ae t z da troeste t mich , g
dl h oe ret au ch e e n e n o gl b .
8) Wl
o f, Be iträ e a s 0
g erg d a M a r g r e t e ns c h ö c k l e i n b ei
. . . V l .
P II
_
anzer , 80 5 , 12 .
a lt q c, T s u f n a me Me rm te Ul
°
81 ßa v oraus unser enb prang
p o
y
'
.
Sprueh e 2 88 .
g ;
1 ) N ac h Gy lfag . 17 l i gt
e G imifl am s ü d i chl en E nd des H imm l
e e s.
gk
e eh rt .
S 5 1 8 G e h r Anm 1 4 2
. . . enner, Beitra .II, 5 88 fgg . P g .
386
1 .
Mar i a b o v e n de k ro nen
d ing e l s o h e s
’
z iagen z o o s choon
Mar ia boocn all
d ingelseb es
’
zingen all : „gl or i a i “
.
Sinte
laet d e zonne maer schynen
2 .
S i n t e C a t h al g n e
Iä é t d e z o n n e m e e r s c h y n e n ,
d at d e r e ge n o v e r g ae t,
d at d e kinderen te r schol en gaen ;
wie z al z e l eeren ?
onz Li eve H eere ;
’
wi e 2 81 z e w agen ?
—
Sonne, S onne K a t h r i n e
lät d en ri gen öwergän i
lßt d e kinner ni sch öle gän !
.
2 ) G ent, Woh n M m : n d dü t h
useu dh inh knnd I
voor e er sc e ou e e , 86 .
387
lät se
göd wat Ier en,
4 .
Li we, läweTri ne
lät d e sünnke schine,
5 .
In D anzig
Adriän, Ad riän
K o l i n a, K o l i n a !
Iät w ien skina
öfver topp , öfver tra,
öfv er folk, öfver f5 ,
ö fver a a smä ll b5 rn, som g ä i skogen o ch
g räia !
A fge ei hn t v n
u z c e o H . Wag nf ld e e .
2) S im k Kind erb
roc , .
3
1 82 , 5 1 2 .
8) S t. Knthsrinen
is t d i e ä teste ki roh e d er l
tstad t Danz i s ‚ um m Al g
1 84 2 e ründ et gg P l k
Die ersön i ch eit d er eili en ist hier m ! d ie ih r eweih te
. H g g
K irche m am a VergL noch d i e Varr „ Ä d e b är L engh ön ( od er an ul a)
. . L g
g
Ii t d en re en öwergtn , Ii t d e sunne sch ine öwer e e til ne “ s i g mund ll .
.
li eh .
„ B e g e n b ä n I M ö w e r g t n na d e öwe sünn a ei a ! “
nse Use I °
p I l
d om a en:
. Hg
Germania V , 2 4 8 Z u Kleinmetz b ei Z eh d enik sin en d ie. g
K ind er, wie H rach t mitte i t, P
e im o fen d er R ind e v on Wei d enz w e i
l b Abkl p '
Kl pp
gen : „ o , klopp B u l l e rj än , Mt d at s e h w e r k nnnerj ün, IH d e s u nn e
'
s e h i nn b ee e i en R op in
p ( A ltl—
R u in ) I n e i en R oppin d i d a m en pp
d e . l
a c h w i a , d ä fid d el t d e b nk, d at ei t man s o schmuc !
‘
“
g
ier si:h ei nt h il k H T o
ne r -Bnllerj l n um de s u fhör en d es G ewi tte r: midA onnensch ein: engemfen S
z u w erd en er . V gl b
o en 8 81 , Anm 1 ; 2 4 1
. chmid t , Brem
. mmeu r. . S . A .
S 4 7 : sch &
. g
r re en, sch fir re en Iä t awcr i n, IAt flse
g ut en ginn er n i sch öie
_
l j k
3 41 1 u . s. w .
S
di e onn e sch e inen ti er b Wp l b
i fe , ti er Bäu me , ü b M n h n üb Vi h fib er e sc e , er e , er
1 10 k1 Ki d d i in d n W ld g h n kl in nd g ß ! V gl d
'
1 ein en n er , e e a e e , e e u ro e er . u
'
25
388
o b en S 7 angefüh rte Li ed
.
Bl aue bl au e Wo lk en !
,
Mari a h at gemolk en
Sieben Kuh in einem Stall ,
J u n g fe r K a t h a r i n a !
b .
C h ä fe r l i fl ü g , fl u g u ber de KM
'
D er Käfer se lb st wi rd in d er Sc weiz
h Ann -Ke t h r i
ne li
0.
S o nn c h e , S o n n e b o s c h e i ne !
Maria ! Ka t h a r e i n e !
Zn F rankfu rt in d em B0 ppehaus ,
D ie d r i t t e s c h l i e fs t s H i m m e l c h o a n f!
’
ar.
Heil and t u d e i n T ü r l e a u f ,
L a s s d i e s c h ö ne S o nne r au s ,
L as s d e S c h a t t e d r o b e .
Es geht a T l
r e. in n
’
Hi mme l ne i,
7 .
Wo d enn d e r Hi m mel ?
is
d ös will i d ir sogn !
w enns N acht is u nd d u nk e l ,
da s i g s t d a v i e l F e ns t e r
vu G l i tz u nd v u G u l d ;
d urch d ö schau gst da ci ni
w ie schö n ist s de cht d o ;
’
d ö s i s h al t d i é T ü r ; _
d o geh st d u de nn cini
s iget E ngel d rei tanzen ,
u nd ä na r i s t d a b i ,
h at an S o h l ii s s l i n d e r H and ,
ho i m P e t r u s si e
5 .
L i e b e , l i e b e S o n ne ,
B u tter in d ie T onne !
Me hl in d en S ack !
1) M i Ki d n
e er, S hw b
n er aus c a en S 20, 6 2
. .
2) Mi
e er O 18 58
a. .
, .
8) T i l d J V l ing i
ro . . . e r e.
3 90
S c h l i e fs d a s T o r d e s H i m m e l s au f!
L i e b e S o n ne k o m m h e r a u s !
schö bl äs t d a h opis ,
L i s h i fr a u m a c h e t u r l a u f
Iä fs n r e ng n e i
’
l ä fs r au s n
Mädel h a s t g e m o l k e n?
S i e b e n G e i fs u n d e i n e K u h .
P eter s e h l i e i s d i e T ü r z u , ‘
'
2) t ay ern Al b
i nn , 7 08 . F . II .
P T S l l b
_
wo llten e t e r s c h i i e fs t d i e
. ü r e z u , w i r ft d e n ch ü ss e o en
rei n or
. en so M g s gu t ll
e tte r s e i n W
da ms i n iro (1 J V Z in« . A T l . . .
g l
er e Ano d uo d orenb latt, unsre Kuh si nd a e satt , d i e G e i l s u n d e i n e
. ll '
lg S l
Ku h Tr mle sch a d en tal z u , wiri d en ch üsse li er d en Rain, mor en '
S l l b g
g W M D II l oc k
_
d ene D inteb latt, unse re Kuh sind se tt ; d ie Mad hat gemo lbe sieben Gain und
'
"
e Kuh P
eter schli efs di e T ür zu , wirf d ie
. ch üs se ü ern Rhein , morgen S l l b
ll
so s g ut e tter sein W Homoeh h g in Wmtph alen d H
. eh rer uhn E ne . . L K .
d el b
each gemolke ? S i w w e G e i s u n 0 k no h ed er schl iefa d e D ie : . F b
z us . wir! d e chüsse S l
i m r d e Rhien , mor e so s uet ed d er si on ! g ll g W
A g
ar au, Boch o z , l Al
emana Kind erl I, S 1 1 2 . 2 2 5 : A m ene b one b latt, wi e
. . . b
mh g 0 oh ne isch nonig satt ? i e h e G e i fs e u n d e c h n e h S ant e ter . S P
schl oh t d e e t s 1 1 t ii r z u
, rü srt d e sch üsse ti er d o a , mom s m morge l l b m
39 1
stüti un
g g u nserer D eu tu ng gere icht au ch d as Li ed
h a t s c h o n g m o lk e n
M e i n v at e r ) “ ’
S u nn e , s u n n e s c h e i n !
tr e i b d i e wo l k e n v o r d e i n,
hin afin g a t t e r s p i t z ,
w o P e ate r u nd P au l s s itzt;
wo kein bäne krat,
wo kein mad er mät,
wo kei n oehse li egt ,
o de r
S u n n e , s u nn e s c h e i n ,
t r e i b d i e w o l k e n v o r d e i n!
treib sie afln spitz, ‘
wo k ein vögel e si tz t,
1) V rgl no h
e . l. iod ‚ du in 8chn b m b eim Begen
e ein
Re gi e,re gl w h e
e u r , d er G e i i s b o c k i egt im
‘
l er hat ei n
g stnmpfl n ki tteli an , er k r l h e t w i e e i n g o c k e l h s h n
’ “
. M
e ier , Kinde nr
m S b
ch wa en 8 2 0 , 6 8 . .
2 ) == h unar T ti Al
G odgubb en d i Vitterchen . .
tr eib R o am
si e afl
'
bekimmst d r e i s e h ii s s e l b o n n ;
e i ne me in, ei ne d ein, ei ne unsern h earrn
a s s e r l as s s c h e ans w e t t e r
D ie G a t t e r s p i t z e , d as F a l l t o r , w o P e ter und P au l
sitz en, steht hier d er in g v o n P e trus be wachten H i m
h ervorgeht
S o n n e , s o n n e fü r e r (herfii r)
schatte, schatte u n t e r e !
es le g se an a r o s a l e ,
iind i a g o l d e n e s b o a n l e
d ort oben au f j ene glocka
die e rs et
pinnt Beidens ,
d e r v e r b o t e n e n T ü r in Hold as v e r s c h l o s s e n e r Kam
m e r find en k onnten
Die W o l k e n so llen üb er d en R a i n getr i eben wer den .
“ od er „e inen s c h m a l e n
des höh eren B odens, Ufé ii |ä|ié
mit G r ase be waohsenen S t r i c h L a n d e s , welch er z w i
s c h e n z w e i A e c k e r n u n epflügt bl eibt u nd z u r G r e n z e
g
d i e n t , dah er die G r e n z e e i n e r D o r ffl u r , auch wol
1 ) S
.di e Z g b
eu nisse ti er di e v e r o t e ne b , T ü r v orll ufig b ei W o lf Bei .
g
tr ä e I, 2 8 fgg , 1 0 8 . Ploenni es, u d run S 2 1 0 K . .
2 ) S Grimm,
. My h t ‘
5 86 5 87
. anz er, Beih ag
. , 5 88 i ß
. P II .
8) M
ei er, S ch wl bSg .a en 881 , 2 2 e rgi o en 8 888, b ; 89 0 , C
. V . b . .
4) S b g El
traß ur i m F
sass inn , .5 2 4 au s tö ern.Vo II
lksb ü chl S 4 0 , 7 8 S b . . .
e ingeb en .
D as g o l d e n e B e i n , die „ d r e i s e h ü s s e l b o an , “
D a kümmt M a r i a M u d e r
Mit dem g ü l d e n e n B r u d e r ,
Hat en S t ö c k e l c h e i n d e r H a n d ,
D a d fl eft 86 de Wo lken mit dur ch d as Land
'
Wo lk e, Wo lk e l auf!
M a r i a d i e h at g e r u fe i n
S i e b e n Kuh u n d e i n e n S t r i k (s trik, E nter ?)
L iru m, l arum hickepick
82 6 . Anm 1 . .
395
S an S anta C l ara
fen fuj ir la nuv olad a
S ant Agusti fen aclari ’
i ’
od er es kamen d arin d ie Worte v or : 㣊 fi
'
e
x a
q yll l m, .
“
„ K o mm h e r v o r l i e b e
) H ili
1 g h ili g Cl e e, e e ara
M h fl i h n d i W l k n !
ac e e e o e
S t A g tin l .i h fkle !
u us ass es s c au
S t O i l Ine di S hn h. k mm n i
r o s e a e erv or o e
W nn S t J p h w i l l m h t S nn n h i n
e . ose , ac er o e sc e .
W nn St J ph wi ll m h te h ön S . n h in os e es , ac er sc en onne sc e .
Mi tt il ng d H n P f Mil i y F t n ] i B ll n A d L i d
e u es err ro . i on a a n arce o a. n ere e er
sind Pl n y f l L V g M i L V g M i n p it n n y
: a a so . a er e ar a , a er e ar a a ar u o .
ei n Kind g b n Pl y f l
e ore l b j .
“
d b ll n „ ou a so as ru as vers
“
o er a a .
“
E gn t nd h int di S nn di H n t i g ln od tan en
s re e u sc e e o e, e ex e s r e e er z .
2 ) P li IX 7 i q l l fil & i 96
' '
„ 1 5q
o tur n
, : 11 5 a ce
“
ou c x r ov “ 1 7
mü de» mi r 1 03 l mßm}; m n r o im p, 6 n o t u r viq: oq Imd gc£,ny r ör 50 0
«a i E r w E 70 fil m e ‚ccr ru l &e z cu r o t e n ou
'
i n » ; h (b on 10 0 w c '
.
'
d l o c g , ör a r ) ey m n r I Eq .
q l
'
l
'
E us tath 881 , 4 2 mer t
'
. k
zu II XI, 7 3 3 ü b er
.
m; 9 0 40 0 » an : na h iq m
"
0 59 n n a eo o; u ei d e c
u v 3 irn w
f fa Ä m niauiq
p m ! » ri n d n a td a w Äly m 0 a a,
'%
l o öv ( E l z '
l n rrn ault r ör q h o n “ E au: ei p wam e t oi n omi la l är z
ei
p l l
'
fi öy
l m o v r oi r é u ol o r er Aristop h N r n
} fragm ind or i . V gl . . . IV D . .
A
thenae us D eipnosoph cd . XIV
Casaub 6 1 9 , 8 mel d et , d ass ein d em . . .
L .
3 96
’
j
sca enta mpe ratore u s w . . .
(I .
„ Kio mm
. h er v o r , k o m m h e r v o r S o nn e ! er wärme
(unsern) K ai ser
“
In den man :
2 .
S ol i Sol !
h ii ta fora si to c alor
la M ad ona v a per fior
v a co ine
’
j n mass oli n
e r po rt el o a G esu b ambi n
p
3 .
S ol l S ol !
b ü t a fo r a ’
l to c alo r
2) S
o n n e , W u n d e r s o n ne !
B i t te t G o t t , d as s e s s c h ö n w e r d e .
S o n n e , S o nn e i
V be r r e i t e d e i ne ä rm e W .
M g
aria eh t aus nach B umen, l
g
S ie eh t ein S tränfsch en samme n, l
U m es d em Jeanskind z u e en gb .
S o nne , S
o n ne !
V be r r e i te d e i ne G l nt
W arme nich t d as a te ei l W b
Das sich h interm Be tt verste c t k .
M itt il ng
e u d es H e rrn C l
av a i ero C
ostantino i re i n urinNg T .
3 97
die Hirte n ,
Wenn ich sch eine in dem Tal e seh e ich nur B ettler ,
hy z me et v an d aer naer I n g e l l a n d .
E in li S k
°
er : D ie c he onne ommt zurll ck i
Ch or : A j
mna a ah ! sieh ! ah a !
E
iner : Und rin t uns b g W
e tte r schön und h e ll
.
C
h or : Anm. aj ani a ah ! aha ! j
Talvj .V g
ersuch eim eschich tli ch en C
hara teristi d os o k k
s i ed es S 1 1 5 V lk l . .
2 ) Mitt il ng L i
e u d e Baeckers
ou s . Hahn S , ch wan , We ifsfleck l wann
will t d
s u üb Wa
e rs sser z i eh n ? i st d a W ll v orh er noch l üg n ? e Ieh se h
( scho n) e in en KU e r fliegen sie en Bl ume b h och . Der l diflh r se ß da b
o en mi t
3 98
einer K l in d r H and
eu e e d a nach Engelland (von
. Er schmiss v on
n e E gl
Iand na h Sp ni n
c a e Al s er nach ranien kam , rate , was er da v n ni hm )
. O .
1 ) S h b a ht n w t
e r e c e s er ist d er sch wä isch e uch : „ enn di ch nur ei n b Fl W
h eiligs siedigs kreuz milli onen d o n n e r w e t t e r n a c h n a n d (d i ins To E gl . .
o
uren M ll l lg Sp
l F M l S p
.
8 1 4 1 1 42
. . Nun sah en wir erei ts o en 8 2 7 8, d ass mit d em J ungb ru n
. b b .
ne n, (1 i d er
. . o W lk
e , eine j un gm s ch end e ü h e ver und en w ar In ch wa M l b . S
b en antwo rtet man auf eine u nberu iene ra e , z B wo man d ies od er d as
‘
F g . .
g eh en! b
} ha e : Z u T r i p p s t r i l l P e l z m ii h l , w o m a n d i e a t e n l
W b ei er m d h l t F
Am u ß e d es Mich d sb enge s i m Zab ergäu , d er eh ema s
. l
G u d i n s b e r g o d er W n d i n s b e r g hie is, ie en noch d rei od er v ier Ge h ö fte,
'
l g
d ie d en N
amen T r i p p s t r i ll füh ren , wo si ch d as nd en en d er ü hle , in A k M
d e r d ie a ten l W b
e i er eine neu e au t e o mmen s o l en, no ch im H
amen bk e z l N P l
hof ,
‘
ei n an meh rere n B it c h e n e e e nes Geh öft er h a te n glg l
S b
ch wa . en 8 2 9 8, 886 In h üri n e n au te t die n tw ort au f di e
. . T g lra e , A F g
wo h in man geh e ( od er we h
‘
m;fi t komme z „ ach (v on) T | ip au f d e n N
Fed er mnrkt Bec ks te in , D ACM» S age nb nch S 7 7 2 , 9 5 0 Ä er d en Na
m
. . .
l
B i t z der ösen tiefmu tter e in b S ü h s t e i n aufs Heup t, s o en 8 M l . b .
E in armer M
ann r i n t i n d e r ö e d en g H ll
e u fe n e ine Hm d m ti h l e ab , T l
d ie ihm E
s s e n , G o d und al es was l l
u etz t verks u ft Z l
e r si e an einen Seh i fler, d er eu! d em eere d amit 8s l z m a h t , w orau f die
'
M l
l M k
Müh e ins eer s in t und di e anze See versa z t & bj örnsen und Moe u e r g l . b .
.g No
N o 6 1 v er i . 2 5 82 , und unsere
. . o . s i ed er eri ch ten no ch v on Muh V lk l b
l N
Ien, we ch e üb e r ach t od er an ed em or en i e r und G o d j m ah e n M g S lb l l
U l
( s z B h and I,
. . . Ist die E r o e r u n d e r ü h e aus d er and d erb g M l H
T leufe , d i l d er a ten Wolkenditmonen, s i t und ech t , so w ird sch on d ad urch
. .
l
wahrsch ein i ch , d ass d ie ü h e G rotti urs rün i ch d ie M o l e e d e u te te , p W lk b gl
l g
we che ind em sie emah en, d es ch ne es o d er Bege ns ent ed i t wird l S ru ch t l g F
b a r k e i t und R e i c h t u m , so wi e d as o n n e n o d s end et ; o d er , wenn S g l p
si e uns b ll ssi
g mchi t, im h i mm i s c h e n G e w ü s s e r a u f e h t Das a z ge l g Sl .
A u ffassun wird g b
e d eu tsam d urch das finnisch e os u nterstü tz t ieses Ep D .
z i lhlt bk
e annt i ch v on einer d l scb elmlihle amens m , w e c h e au f d e r N Sa p o l
e i ne n S
e i t e e i n e M e h lrn fl h l e
, a u f d e r a n d e r n e i n e al z m ü h e , au f S l
d e r d r i tt e n e i n e G o l d m il h l e i s t , s Kal evsls R X , 4 1 4 — 4 1 6
@
S ie . . .
D ec e d er u f t ( ihne n ks ns i
) es c h m i e d e t , au ch onne u nd ond aus
l S lb g
G o d u nd i er z u ferti en v ersuch t hat, unstv o ge fll gt aus e iner Sc h wun k ll
m i e ) d em k
rau t Ackerwolle , d em tü c Ke ine r S pi iidöl S k ’
v l rttini n mnru
) , e in es amm es n oc h e n u n d L K
e in er u nfrucb tb ure n Ku h i ch Ml .
b
D ie öse Nordlsnds wirti n u oni sch i eß t d en am o „ia d es ord and s F e l L l S p N l
s e n b e r g , i n d en f e s t e n B e r v on u fe r “
g
äter fän t si e o n ne , K p . Sp g S
M o n d und Ge stirne e in und v er ir t sie in e e n demse b g
e n Be r e , d e r d en S m p o b lb g
b ger . echs Sah re wird di e J o nne , ach t ahre d er S
o nd , neu n ahre d er J M J
Wg a en, z ehn J
ahre d as ü ri e Gestirn am b g
i mme v e rmisst Gött ich e Hel H l . l
b
d en e freien o nne , S
ond und M
terne aus d ern S
e se n e r end ah er n a Fl b g . Eb
S p g
b en si e sch on frü h er d en e m o erau t , u nd sind d amit ihre r Ii e imat z u e b . g
ru d ert b L lg
A er ouh i fo te ih nen , u nd n b leu d erte mit ihrem kl einen in er
.
'
F g
8 m a po i ns M
e e r , so d ass er in tü c e rach E in ei d iese r S tü c e k b . T l S k
l
fi e a u f d e n G r u n d d e s O c e nn s u n d d a v o n r ü h r e n d i e c h ä t z e d e s S
M e e r e s h e r , ein l eil wi rd v o m tu rm un d en trand v o n a eva a gew o r
,
' ‘
S S Kl l
fe n u nd bg
e rü nd e t d ieses and es Wols tand , ou h i Lehie t nur d en u n te n L b l b
D e c e d erk l M l
üh e ( küj o ks ns i) , d er sons t um rtr ennlich mit um o v erb u n S p
400
1 .
k
aner annt wurd e , ist d ie ge naue U eb ere ins timm u n
g mit d er Froi5is age ( 5 J . .
D ie Aehni icb ke it is t so ro ß
. . . . g ,
d ass sie nur au f End eh nung v on d er einen od e r and ere n e ite eruh en ann S b k .
b
Nun h at ere its S ch ie tner seh r wah rsc he in ich emach t, d ass d e r a m e S n m p o
’
l g N
aus d ern g
ermanis ch en s t a m a S tämpfe l, Mömer keu le ent eh nt i st ( s ch ie f p l . S
ner, Z ur S ampomy th e i m finnis chen o s 1 85 0 A d ru c au s Bul h is to r Ep . b k l . .
p l
hi t . VIII No
5 S Da, wie Cas l ré n ( ti er d ie U rsi tz e d es finnisch e n
. . . . b
V lk
o es 1 84 9 S 6 ) urte i t, „ meh r re . we ige d e s finnisch en tammes ( ir men
. l e
Z S F ,
E bstcn und a L pp
en) wii h rend m e h r als tau s e nd ahren in nah er Berü h ru ng J
m it s ow o l g
ermanisch en als au ch slawis ch en ationen e e t h ab e n , w e ch e N glb l
g
i hre Bild u n au f d e n enannte n g
tamm impftt°n u n d z u e i n e m n i c h t g e S
r in en g ei T l
s e i n en u rs r ü n i c h e n S c h ö p fu n g t r i e h u n t e r d r u c p gl k
ten, “
so is t es von vorneh ere in nich t unwah rs ch ein i ch , d ass si e wie d en Na l
men, so d ie My
th e v orn S m po v on d en G ermane n erh ie ten , und z w ar z u l
e iner ZSg
e it als di e M l
a e v on di ese r wund erb aren üh e noch eine u rsp rü ngl i
ch nd d
ere h i h tigen G tal t l di F oö i g i n d
u u rc s c E d d h tt J es a s e r ga e er a a e. e
n b n t D k l ( ki j k n i ) d
er u e m S mp g h ö t i t na h d m kl
ec e r o a s , er z u a o e r ,
s e e a
ren Z gni d K l l lb t d s F i m a m n t d
eu s er t nb it t Him
a eva a se s a r e , as s er es e
m l s g w ö l b e ( ilman k an i )
e e S S h i fne Z S mp m th S 7 nd s . . c e r, ur a o y e . u
S hi f
c M él ng R s 1 85 2 II S 2 3 0 D i Müh l d n D k i d
e n er , a es usse ,
. . e e, e re ec e as
r a e s , e c s a e re s se s o e. r er r
n
u s f n da S h w n G e w b
er er, K h g m ni h W lk n y nb le ind
ss c a ,
e e, u er a sc e o e s r o s ,
so mag d a i ll i h t di Z mm t ng d
raus v e S mp i h klä n U n e c e usa ense z u es a o s c er re .
n h ac l t g mnni h m G l b n
a erm D äm n im B g ing h l se n w d n e au e vo o er e esc osse ur e ,
s. b n 8 1 6 8 fgg w
o e Th nn
. ie b fr it! A h m h t S hi fne Z .
, o r aus u r s e e uc ac c e r, ur
S np mytb S 8
ar o f di B ü h ng n Lo hi d
e N dl nd wi ün mi t L k i
. au e er ru vo u er or a s r o
ro ck H nd b d D My th I S 1 84 8
, u . h P öhl Kind
. n d V lk
. .
,
. . . au c r e, er u o s
mii rch en S 7 7 . .
) Zu di esem
1 A nfang ver gl e ich e ms n S chm idt , Bremense r Ammenre ime
S 2 4 25
. . .
40 !
’
Fall ich d enn, so bin ich tot,
B egräbt man mich unter d ie Rosen rot .
B au er l ass d ie L i li en stehn,
D i e H i m m e l s t ii r w i r d o ffe n g e h n .
M ari a G o t t e s A m m e
K ommt mit d em weifsen L amme,
kömmt M a r i e n b r ö d e r
m e t d e r g e n l e n (gold enen) m ö d e r ,
wi s t d e w o l k e n ö w e r et l an d
( v on B rab ant) nö E ng e l l a nd ,
( v on Engelland nö Sp ani en ,
d a kb mt d e b ur o n plökt se af .
4 .
„ b ür,
b d r lö m ir d i e lil
j en stön
“
.
wo so ll v er é nen maken ?
v an sté nen van
,
benen .
1 ) Diese L
esart hat au ch d ie sons t ganz unv olls tl ndi ge Ree ension F nn
i .
I, 89 7. S
D arl ns imroc , Kind erb k .
‘ 86 , 1 4 7 .
2) Wa nelskirchen L ey sers b ss
, ach e se . N l
D er Band aus d em ic h di e se
.
lin 1 884 - 85 . Wl b
o fen üttel O ctb r R cv t 1 885
. b . .
5 .
begrawen wi n o nd er d e rose n ro t ’
.
s engen d e nachtigall e n .
W e n n d e n a c h t i g al l e n s e n g e n ,
s e l l H a ns P i t t e r ke n e t g r af
Kobe mtein hat in sei ner schö nen Abh and l ung „Ue ber
d ie in S age und Dichtung gangbare Vo rste ll ung vo m F ort
Ieben abgeschi e d ener menschl ich er S ee le n in d er P flanz en
w el t b ewi esen , d ass nach d em Gl au ben u nseres Alter
“
b l
ter e e n ie ß sich se in Pferd eh en b eschls gen, ieß es d en h oh en Ber i ne nt l gb
g
j sgrn , j e höher d er Ber , j e tiefer d as T al , wo d as Ph rd ch en ster e n so l b l .
S bti r t es d enn, so is t e s to t, bg b
e ra en w ire unter d ie Bon n rot, p flanz en wir
l
Blüm ei n au f d as G ra ; d a n n b
o mm e n d i e n e und k
pfld cken sie eh E g l .
R osen wi ll g
ich tra en b is zu m ün ste n n o, b is d nss die j g
n e ein k oinmen E gl
xc sin en , wi g i ch mit ll F
reu d en aus d em G ru e s rin en b p g .
”
. . . .
26
404
it Z g i f E ll d als S eelen
'
8) E in w e eres e u n s ür n g e a n
2 .
A c h t ern k a r kh o f s t6 f d at s an d,
d d k 8m d e h e r r v a n E n g e l l a n d ,
d ö ké m d e j u mfe r mit d e tüt en,
wu“ de ganze we lt ber lül en
3 0
A c h t e r n k e r k h o f st ö f d a t s an d ,
d o ké m d e h e rr van Engelland,
v an E ngelland na B rab and
mann , Schles o . V lk l
s i ed er S 1 9 4 i ß . . Erk , L ied erh ort S 2 5 No 9 6 sind . . .
ein pu r g
enau mit unse rm ied e ü L b ereinsti mmend e tro hen E in v on eiS p .
Ien daru m s u ch in d en meisten und ech ten Re censi onen ens o s ind d ie . Eb
lg
fo end en V
erse in e inem L
ied e b ei Erl: ( Lied erh ort 8 1 1 7 No 84 8 ) u m . .
g
E r trä t ei n fie len, fri sch en Mu t .
M
ie el Sp g bl k Sp g l bl k
in , ie e an ,
Go d ner l Sp g l
ie e eu der W and,
ei
'
Z g
mir die sch önste Dirns in B r s b s n d .
V gl b
er . o en 8 888 . .
2) J Th öl nd S trat egien A
ever, d m Kind l bm 5 2
s u , us e er e .
3 .
A c h t e r n k e r k h o f s t u ff d a t s an d
i n E n g e l l a n d in Brab ant ,
.
J il ffe r m i t d e t ü t e ,
H e l l e mit b eslüte .
D e r Wi nd w i r b e l t d e n S a n d a u f, d er w e i thi n stieb t .
)
1 S te in hed in ann ov er H
d F ri u le in E r
.e iin v Di n e k ls g e C s.m p e F .
o
V gl b l g S
‚
s u! H
aus Cs mpe er . o en 8 84 8, 8 :
. inter d er
. irch e ie t d er and H K
umgestre u t v or Engelland u s w . .
d em U l
rte i nich t meh r entz i eh en e nn , s otte t sr : Wal h er Iieb i u mu otsr
k p
min, ir m i t mir willeko mm sin d d e nvrieseh ih se er ma re ni e , d a: 0 40 6
. lb
lange e in vrouw e i s h i n i n P r i t e n s i g e w ö s e n und ni sus ms ne c j 4r ge
n8sen . 901 g
d l lmoe h sa en me wie ez in ener wer te erg6 ! j
D er Die l b
.
p l
ter s ie t d a e i auf ein e b Sg
a e v on e iner au s d em otenre ich wied ergekom T
l m: m
_ _
Bi d e t d i se 15 e v ieIfiichf den
_ ' _ u
_
e 7
S g
Unsr3 s i te ch wie er mu tter is t ein a te r Du d er ; ist 7 Jsh r im imme l l H l
_
ro c k P pp p l
s u eFns ie v on aust ; ie d e F l
r , Kinde rr a us A M t -D esss u .
L M g Sg
'
Bittners . ie d v on i d e] u nmogellken d i n en b e i N e o c om s ( ül le n h o fl ,
e e n
. Sl
8 4 7 8) e m! ih di mine möd er git en v v o r m ge s t to e in em w i n , s o s ch e i ß“
l g
u n en söv en j er nu wedd er werd en to ii n .
40 6
1 .
Hd pplepii pp poene m b é n
_ _
d i ä n d r ü d d e n n am i e k an d e h a u t
un troc k d äme t nä B r ab a n t ,
B r ab a n t was v e r sl u o t e n ;
d e s l ii e t e l w a s t e b r u o k e n .
ne
2 .
dä q uäm d e w u l f d e
näm mi minen bes ten ganten af
,
. S . 1 7. 8 .
40 7
d ä g e n g e n d ä d r e i i s s e lke s .
d)
E n g e ll a n d w a s v e r s l u ät e n ,
d e s l ii e t e l w a s t e b r u äk e n s)
d a sat n äld wi weken un s ch alte (sch älte)
’
bi nnen ,
3 .
w e sall d iä d enn b üe n ?
.
lépen e u d e rüb en .
k o m m e n t w e h ä s k e n h e r an g e g d n
l epe n en d at so mme rkörn .
e in p ackt e ik an et h5nnekm ,
s ) d a q u 4m d e v o ss te sl iken 5 ) d l q u l m mi n ml ur
. ies med e inem b il r L
kenr ise. e) d i d r ü g g e d e i k i n s o fa r t e g o s n d ) dl mötteu mi .
nu l ed d e r me d n5 Holls nd Il i e n m e d
’
d re i i ese lkes
. e) b esprä i d ik . .
b l
ed eu te t : Jeme nd en e iten z B se le t med d er I
. . . ran n4 m ossen g ) d i q ul m .
’
ih an so n h u is eken, d l b
raid ne frau eu muise ken
'
d l sngd ik se sol rni n
’
.
wo d e gfl e blümi: es stönd,
w o d e kenderkes plöcken gdnd
4 .
stirke söl ek b öe n .
v on Br5 band no E n e l l an d
g
vo n En d land no Sp ani en
g
5 .
E t waren zwin b us e n
de p g
s ran en in d en grawen .
é ner, genk k
’
dro p sitten ;
d er enger an d ie e nger b and .
B r o h ang w o r v e r s c h l o s s e n ,
6 .
1 ) Neun d H Gree f
. . .
d e r Mark ersch e int ein K obold als dreibe iniger H ase mit
feu rigen A u gen D er H ausgeis t Höd eken b egegnet ci
nfl uhhir ten als H ase H ex en Z auber er und Teu
fel ersch einen in di eser G estalt In Weifsenfels in S ach .
g .
Niedu ll nd Sagen
4 7 2 No 887 W, 1 4 4 V gl Z eitschr D Myth
‘
. er . . . . . . . .
2) K HM III
'
, 7 6 igg
. .
8) Kuh n, hi l rk a en S 87 8, 1 2 0 . Sg . .
4 ) eifert, S
i d esh eim Hl
e en S 1 84 . Sg . .
5) hie e T l
a 0 , 1 08 1 0 4 1 05
. . II
Müllenhofl‚ e en 2 2 9, 1 1 5 . . .
'
Sg .
Ba d er, Badisch e e en 8 5 0 No 6 2 Sg . . . .
6) inn , F880 II . .
7) T l
hie e n a O I, 2 2 8 .
, 78 Müllenhod
. .s 0 1 41 , 1 9 1 o em . II .
‘
. . . Sb
bseh und M ll
ü er 8 86 1 ommer 8 5 2 . No 5 4 . S . . . .
8) K
ulm, Nord d e en S 2 89 , 82 4 . Sg . .
9) tö er , S b
ist ee E o ssa en S 81 8, 2 4 7 Schamt
. V lk g
u nd ü er . . M ll
s. 0 .
0
u nd sa t d e r H a s e h ab e s ie ge l e t I n Sch w a b en setz t
g g .
K h N d d S g S 1 1 8 1 2 6 7 A f in m St in d N in
2) u n, or . a en . .
, . u e e e er e .
l nni wi d d i
e s i rH m Op f g b ht
es er e n ase zu er e rac .
8) S h mb h M üll 8 1 9 1 2 0 8 1 B h l A g ng n I S 7 0
c e so u. er . .
, . oc o z s r aus e , . .
5 ) S h mb h nd Müll c a 8 1 9 2 2 0 8 8 86 1 2 0 8
sc u er .
, , .
, .
6 ) Di G l b i t w it ü b
eser D t hl nd hi n b i Sl n nnd K l
au e s e er e u sc a aus e ave e
t n
e b it t N h P t
ve r re n de B
. k b ht n h di H id n f d n
ac e er v a en roc eac e s uc e e e au e
V ihnorze c e .
7 ) P öhl U t b r S g n S 1 1 1 2 N 85 —87
e, n e r au . a e . . . o. .
8) W o l f H Sag n S 1 4 N 1 8, ess. e . . o. .
9 ) M itt il g d S t d Bi ling in T üb i g n
e un es u . r er n e .
1 0) M i S h wä b S g n S 89 2 6 5 Al
e e r, lb i b
e T ie wi d d H
. a e .
, . s e sc es r r er as e
s uc h n h d h d
oc g n nnt H n b d b i hn t S n nnt m n hi
u rc as so e a e s se r0 e ze c e . e e e er
in d erM k d G h nk d in R i nd d n Z ü kg b ii b n n mi t
ar as e sc e , es e e se er e ur c e e e e
b i gt I d M gd b g Bö d g n d i B m w nn i ih n Kind n
r n . n er a e ur er r e sa e e s ue , e s e re er
m d s S t d t G bi t mitb ing n d h b i h d m H n b g j g t
er a e e r e , „ as a
'
c e ase a e a .
“
In S tä d t n wi d m e B i E f t b iß t L d b md d
e eru , d i Elt z. d n . n r ur , e un as e e rn e
Ki d n h imb i g H nb d In H ll
n er e d S ni
r n en h i lt Hm nb dase in ro . a e 3 . . o c: e ro e
kl ine B d d
eres l Z gl b ra in g öß . b g l it t E i l d h d i n
es as u e e r eres e e e e. s so urc ese
N m d G bä k i w ith
a en es w it l d
e H l f n k nn ( d n
c s s e er, so e a s er e ss au e a aus er
E lb nl nd ) h b ig b
e a ht b
c i hn t w d n Vgl d n Fl h N w i d t
er e e rs c ez e c e er e . . e uc : u e : a
i gw
n e m nni g n ig w g n
u ] ! g t mp it d n n
o e z k i i h kl
a e n n l ig n d i
vu e rs e e o er ue
a u s a e
so d in i n d n d h
e n e in ni g nnnni gm ig j 5 1 p n k n
r, s e Fi III 1 7 0
as e e e z r 0u e a n . nn .
,
.
41 1
Z u F r i c k e n h a u s e n am Neuii en in Württembe rg , d em
'
l
öhr ein , O chsenr ippe ge nannt ; und H a s e n k o h l ist e in v olks tilml ieh er N ame
d er ox a is l l
Z eitsch r f D
ace to se l a. V gl
er .t III, 2 4 0 . . . My h . .
1) M l
ünd ich v on einem Frickenh il u ser reach er eri ch te t b e i G räter . P b
I
( d una und H
er mod s 1 81 6 No 1 4 S Beim Hsu ti en
. . e fand sich
. e ine
‘
b
E se l sw i es e iese D W
iese sol eine mit e idi e
. l
rau d e m s e , d er das l g F E l
W as ser au f d ie e stu n F g g
tru , v e r m a c h t h a e n S eit d er se a esch afft b . E l bg
wu rd e , erntete d er K
ommand ant d as Heu fii r seine fe rd e P .
8) S chamb ae h u nd ü er M ll
4) K
uh n, Nordd a en 2 0 8 2 84 . Sg
In est h a e n . ez e ichnet man d ie
. W p l b
nneh elich e Abk
unft mi t d er R ed ensart : d ie i c ac l h id t as
'
6 ter want sin e n g .
M itt il ng W t
e u oes e s.
e in E s e l s b o r n ne be n d er T e u fe l s w a n d und in d e r N äh e
e i
j g , welch e z u Fastnacht die B re tz e l verachten
n e n
M n G hi h t d
e s, es c c e es He id entmns i m Eum pa nördL, 24 6 II .
2) M b it D i f ntib
er z, e n a us suppos itiis vu lg
o We eh sel b älgen I 9 2 1 . ° .
8) nve I nit p t di
se os ero e in complex u cadaveris asi nini to e so u ti foe b l o
ti d issi me j acentem .
. .
N0 . 28 .
5) Müllenh o fl 2 1 3
‘
7) orgen M bl
att 1 85 8, S 1 2 85 . .
8) Bechs te in, My
th e, S ag ,
e ä r ch en 1 , 1 61 t ‘ M
0 1711 1 , 9 4 0 . My h . .
9) t ‘
My h L XX VIII
.
, 2 74 R oekenphil 1 7 2 9 , 94 . . III .
1 0) S
ch rad er , Q ll
ue en und o rar ei te n V
fü r d ie G eschi ch te d e r b S tad t
A lb
schers e en 1 85 0 8 VII . .
413
, g
a s e l l u s d er li ngu a ru s tica u nd d es M önchslateins mitein
d e r H a s e n hi el te n d ie ih nen so g ro ß en S ch ad en im K o rn
,
s o nd er n e i n d r e i b e i n i g e r H a s s m an m uss sic h nu r ,
s R h oe nge b irges S 1 7 8 . .
cd . M ufsmann 7 1 5 1 ; Mafsmann,
414
2 ) Ii arryr , S g Ni d
a en h n 8 84
e ers ac se s .
, 15 .
V gl
er . Sehn etz ler, Bad a en , 49
. Sg II
anz e r I, 1 81 . P
Büs uh ing , öeh en tl .
‘
'
Nach ri ct ,
1 98 IV uh n, Nord d
. K a e n S 87 2 Sg
G eb rä u eh e 1 5
. In meh . . .
reron Or ten wu rd e d e sh a lb
am Esels feste e in mit e ine m Ch orw ek b e b ange ner
E lse gl g
in Be ei tu n d er G eis t ich e it u nd d es l k ol es d urch di e traß e n in V k S
d ie K l
irch e ge fii h rt nnd so w o d ort um d en Ese h eru m als v or d er irc h en l K
til r e in b
eson d eres i ed L
esu n en g g
D ond o rfl , Ge s ch ich te d er E rfind ung en
.
‘
.
Q l b g
u e d in u r Busse I, Au f d er Eselswi e se z u rfu rt fin d e t e in ahr mar t E J k
statt . Db a ei w e rd en ed esm a j l H
und erte v o n töh ne rnen se n v e rkau fl Ia E l .
l
a te r w ar d er se E l b p
ü erhau t e in vi e ge rau ch tes und vi elb e kau ntu l b ier T .
V gl P y
er . h sics S t Ii ild egard is.
, 2 Do Gan e s W III as inus , mu us,
. urd og . . l b .
F
In rank e n gab es e ine Ri tterfam i ie s i ni ab l A Il
les h eim , s Bied e rmann , In .
.
F k
d er: z .ri n R ittereanto n
. In ürz ur
. W b gb
e fand s i ch , wi e mir ro fess o r P
l
Reu es mitte i t, 1 2 7 7 eine gro fse „ u r i a ns i n i ,
c uae v ocatur s em ese1 e ;
“
q
( g
R e es ts rIV
e r Bo i e .
, 5 8
. 9 1 1 87 ). 1 85 9 e e ndas
. e in a us bz u m un en . H j g
oder kl E l
e inen s e , un d no ch 1 4 6 0 e in irtshaus z u m W se Im C o E l .
p b Ob
ier ach v on erried ist 1 89 7 e in se er b ei E lb g
ch w o rstad t enannt S g
k
De r trun ene B i e r e s e l s ch ei nt mir e ine e ehrte ermisch un gl e ines l i te re n V g
Kblo o ds mit d em e s e 1 r e i t e n d e n S i l é n z u se in .
415
ko mmt Es
aus E n e ll a n d ,
g
Hat k ein B üg el und kei n B and ,
U nd d och zweierl ei
In L ux emb u rg ward Engel] nnd begreiflich erwei se in Nie
d erland veränd ert
E s k o mmt ein F ässehen au s N i e d e r l a n d ,
u t an l aggar o ch u tan
1) ommere en mundl P er ll
O st re u ß en N Pr Pro v ine ialb l I 1 84 6 . V gl . p . . . .
. Eb . . . . .
lenh o d ,
‘
Sg
a en 5 0 6 , 9 : sund er orn ( Bod e n) a n sund er and b b .
2) St d e
‘
D My
th III, 7 d ar e tan
. Es ommt
. ere its in kuns t g
sig er S k81d en« . k b
b b
e ar e i tu n g
in d er G etspee ki He iöre ks koniings v or D as R e te rb ti chlein .
gewähr t di e F
orm : „E in fessle in, d as is t w ol e und en fast geh eb o n h und t gb
unnd t o u b and ;
V gl d mit Old nb g Th öl d
hat auch k e in er . a e ur ,
e un
St k fi n A
ra e d m Ki nd l b n S 7 5
s , S h w b n M i Kind i m S
us e er e e . . c a e , e er , erre e .
77 29 9 ; A g
, Bo ch o lz Al m nn Kind l S 2 84 2 88 ; H
ar au, A n ig , e a . er . .
, ans , ze er
1 888 2 6 2 1 88; H g n G m ni VI 1 5 5
.
, B d n in N i d e ö t i h A
a e s er a a , . a e e r s e rre c : s
i
s a i l ng b nd h 5d ki m i f nd kä ni w nd n nd
nse u e u n wi l i d ng!
en, r e u a u u sa z s s ra
d i re Un Ritt l i t i l f h
. nd n V ölk n 0 5 g g n
se r se g n Lit i h
s v e ac zu a er er er e a e . au sc
l tt
au e N i b l l bb
es : l d i b id üj d qöp py
az Ein kl in
s ez re e sau r e v v s vs . e es
Fl h n h D b n nd R if inn n w i l i Bi S h l i h Sit ng
asc e O ne au e u e e, e z e er e er . c e c er, zu s
b er d W i n Ak d 1 85 2 S 5 2 9
. . D i In l h w d n
e . f W m
a . g . . e se sc e e au or s sa en :
E it E d 11 t hi 86 1 ; E i F h tM u L Bi D i Eh t n
s tl h nt n n ass a er . s s e en e e
„ Ük w nt k h t gg öll t
s a E i n Fa wa ein B i
esu d i n uG t u se es,
“
ss , er ar nne . u e
l a A nw i ng h tni h n Sp H ll 1 7 82 N
'
e , e su h z ur 1 22
e s sc e rac e. a e o. .
A h d i M gy
ue n hm n d Rä t l b i i h
e a f Ki i h d 6 ké tfé l b
aren a e as se e s c au : cs or , e or
W in i t in d m lb n
e
F b
s i j d k ne m n t
se h id en M , ar e e nes e en an a u n e rs c e e . a
gy ny l é t H f h y Pdl 1 85 6 S 86 5 — 87 7
_
ar k ti e v sz e sz e r d fi n iesz un a . . . sz z n s
m gy n pt ld ny 1 0 0 fi ni h
a ar nd m gy i h
t‘ V ik itt l N 4
a . n sc e u a ar s c e o sr se o. .
ve rgl M g i f L it t d A n l 1 85 6 N 9 0 S 86 4
. a az n . er a ur . a . o. . . a.
41 6
k ein D oktor i m g a n z e n L a n d ,
G igele G e gel e wi ed er ganz mach en kann
'
2 .
L ill e tr ill e
l aae paa hyld e,
fald ned af hy1d e ;
i ng e n m an d
_
i h3 1 e l a n d
_
1) H erford I, 8
.6 0F nn i
esent i ch .h iemi t un d esond ers in d e e
. W l b
art E n g e l l a n d sti mm en die fo end en Recensionen ü ere in : a) G raßcb ait lg b
M k W
ar . oes te , Volks d berliei erunge n S 1 4 , 1 6 b ) Rave ns er münd lich
‘
. . b g .
e)L pp F
i e in n I, 2 7 1
. . 8imroc , Ri tselb I, 82 d ) Bremen , chmi d t, Am
. k . . S
menreime 88 e ) G ö ttin en (1
. g
errn Bi ioth e ar Mü d ener ; nu r d ass für . H bl k
b ilmpe1ken p i1 mpelken in a) h il ppelken püppelken , b ) h ulte rkeu pillterken, .
2) T i l d J V Z inge i
ro .V gl J g nh im a d B g tr fs n
. . r e. er . u e e . . er s a e vo
h ei m n e h im g n
sc L n d d r d a h il pp l h pd pp l h f n
a ze kann a , e s e c e e c e a .
S hw b n M i Kind n 7 9 81 0 Wi g l Ws g l nfle m ir w nn
c a e , e er, er , : r e e r e e
'
r , e
4 .
5 .
B olli fd r äf skäröi
all ar gj äröir sprungu äf,
h a n v ä r h v ö r k i f i r i e y s t a n , a l l a fi r i v e s t a n
15 b oll a afturb cs ta
D as E i aus w elch em auf geh ei mni svoll e Wei se e in neu es
L eb e n h er v orgeht, bot d er N aturbet rachtung u nsere r Alten
e in ti efe s Rätsel K u nstv oll gefli gt o h n e N a t u nd.
2) F m Anti q a i k ti d k 1 84 9 — 5 1 8 81 7 1 6
ar er. B ll n fi lu r s n s r. .
, . u e e vo
d B gkl ft all e R if n p ng n b
er er u , Da w ar N i m nd i n O ten
e ed s re e a . e a s o er
W t n d B l l n wi d g n m h n k nnt Z b m k n i t d ss fi i
es e , er u e e er a z ac e o e. u e er e s , a r
e y t n s l l fi i
a etan g n e. d m Z mi
r n d n M i n k lt f
r es e au zu e u
'
a e ur e er
„ f l yg m e t e r , fl yg v e s t e r
“
„ ii t m a u s t e n 5 d e r d t m w e s t e n o S 2 5 2 . . .
2 5 8 s ti mmt D eu selb en
. us d r uc e nthä t au ch e ine en A
isch e ari ante d e s k l gl V
KU erli u i es, d ie wir z u S 2 5 8 aus Brand , O serv ations e d . l is I, 2 1 8 nach b . El
Thi s ls dy fly I ta k e fro m o f the g russ,
wh ose p tt d h s o e ac k g
mi h t scar et l red emp aes.
Fly l dyb i d n
a r , o r th ,
s ou t h or e a s t or w e s t,
fly w h e r e t h e m a n i s f o u n d , t h a t ov e est I l b .
V gl er . no ch d en Brand se gen :
T
h ere w ere th ree an e s from th e e a s t and th e w e s t gl
o ne b
ro u h t fire, and ano th er g rou h t fros t, b g
and th e thi rd i t w as th e h o g host, ly
ou t fire, in fro et l in th e name o f th e fath er e tc . .
8) Ve gi
d as P o mmerellisch e Rätse v om Ei : „ d 11 1 1 e r e un d d wk e
r . l ' '
k
knitten s ik é n h d wke B i n e n d t , i n e d r “ , 5 ne end , d e d at rät, d e is b e
he nd . W
e hen od er Sp
innen sind hä u fig a hrod is ische m oe Th öle u nd p Sy b l .
L Fb
tittigke i t, z us amme n G rad ez u w ird E n g e l l a n d i n d er folgtmd en» Vat h nte
.
au s H
annov er enannt : D er g
u s me n t we d ü w e n v an E n g e l l s n d std wen k
d e ne ih d en eu ni t sti nner d rdt D rä u ein E re iin v D incklag e - am e . . F l . F . C p .
Auflös . sc h öwe l
( Sohr i tts ch uh
) .
4 18
E n gl a n d
Ist d as E i z erb roch en , so k ann k ein M ensch es wie
d er h e il en, n i c h t e i n m a l d i e k u n s t v o l l s c h m i e d e n
d e n G e i s t e r (Elb e) i m L a n d e d e r Wir ler
nen hi er also E ngelland als e i ne n O rt k ennen , wo k os t
bare, wundersame G eiäfse g efertigt werd en, e ine T ätigkeit,
2 ) V i l V i nt n n e e Bitta l n h m n in
ar a nd W nd ng P m
e u ser es c e e e e e a ere e u . o «
m ll n B
ere e h ! di b : h 1 h lé g p d b nk b h ! di b h ! h Ié g
uc e u c e e o e a ,
uc e uc e e
o nd d erb nk H h l d i b h l h t g n k t h ök kann
e e . uc e ue e e s e ee e e r e,
h h l d i b h ! mé mi k
ue e E ngl nd H lli w il N m y - hyni S 9 2
uc e e. a a e , u er r a .
.
N 1 85
o. H m p ty -d m p t y t
: u w ll ; h mp ty — d m p ty h d
u g t sa a ou a a u u a a rea
f ll ; th
a m n and th
ree seore m r nn t pl e h mp ty -d mp ty ree sc ore o e ca o ace u u as
ar re o
k n k b ind m h h ind
o
’
s a e S i h nb i g n d H i t i h
er e t fe l e k tk n e. e e r e . e r c : e e e e
'
v m dd
u h d t t k ngd d ni h b id n
uc er e
'
b ngy d n
, e Wt ad d t? V gl e c e er a e . a es er .
R agw e G mani VI 1 5 6 er E in R ih nd a R n i n n i t mi n
,
h . e e e a e rer e ce s o e s r oc
ni h t
c tltnd li h
vers W iß nf l in S h n mü nd l c . gl N e p mm n H e e s ac se . ve r . eu vo r o er a
g ns G m ni V 2 5 2 E nt p t nt f f d B nk E nt p t nt fi l
e er a a , : e o e e sa e au er a , e a e s e
v n d
o B nk d k am n d i H
er a , n n Ak l dö
a h k l nd w ll t n
e e err e v o e rsc a e u o e
E nt p t nt wi d gan m h n
e o e e P mni e ll n H mp l d i n mp l l g
er z ac e . o ere e : e e e e a
au f d B nk H mp l d i p mp l lag nt
er a , de B k k m in H e n e e u er er an ,
a e e rr v o
J l n A p n kann H mp l di p mp l ni h t w i d
e e m h n e P mm ll ne e e c e er ac e . o ere e :
B tt p tete ab
o e o d Bank H tt p t t er nt d B nk ! d
er k m d H t , o e o e e u er er a a a er o
nd k gn m hn P mm ll n E nt
’
t p t t
e o e t e ni h t wi d
u oh u es c e er a z ac e . o e re e : e
P°W 0 M t p d b nk E nt p t nt fé l
fl 0 O n d
e b nk d i k ä m d h
e , e a e s vo e e , e e erre
v n Ä t p t4 t
o n w ll n E t
e o p t nt w d d g n m i k
e o u H l t in
e n e o e e e er a ss a e. o s e
md ndl H nt p t nt r kam
. : e f d i B nk H nt p tm t
er o e efil n d Bank au e a , e er o er e vo er ,
d k am n 5 H
a. ne n Ud n n Ad n k t n d h k in R t
e rr e vo e vo e , onn e oc e eu e r
p t nt m h m h n
o e er P mm ll n E mi l 1 b nd1 l g f d B nk
e r ac e . o ere e : e a o e a au er a ,
g an g n ; s h nk t H n h n in Huhn h
e c e nd in H ü hn h n Hrh n h n nd
a nc e e c en u e c e .
'
c e u
H üh n h n ging n n n g ad n H üh n h n f nd in K n h n H h n
"
c e e ei e r e c e a e er c e a
,
eh n w ll t
e ih m n h m n d a k m in H
o es n L h ndl
e g g ng n w ll t
e , a e e rr vo a a e e s e o
es ihm ni h t l n W c i d di H asse n n Ak l d ö
. h kd Jl n Ap n er s n e e rre vo e rsc a , e e ,
H ttq t t Ä t p ui t U d n A d n L b nd l ?
o >o e e , e o Di B p e, h ng n n e e , u o e e es rec u e u se
D a m i t w ö l l n w i r n a c h E n g e l l a n d fa r e n .
L asst u ns fe r n n a c h E n g e ll a n d z u .
L asst u ns u s w . . .
. . .
S c henk e in s ch e nk e in d e n ku elon W ei n
, ,
L asst u ns s . w .
i n D ünki rche n an S o m m e r a b e n
te n d 11 J o h a n n e s d es T äu fe rs
. . ,
r o n e v o n R o s e n fi b er d en W eg
IV. 9 5 fgg .
2) be d eu te t uc b i ‚ kl g v er gl . gl
en .
d fl m pty .. e i ne kl e i n e t ö l p is c h e P e rs o n .
“
Kni ts ch mi d t
3)
42 0
Ih de nu eir en
z ou zo g
n ae r E n g e ll a n d g a e n v a r e n ,
al e m my n eerst e w i el tj e
v an my nen ni eu wen w eu .
Ih z al o m e en gaen z eu
v an hi e r naer d e vi er b oe ken,
v an hi e r o veral ;
waer d at ih h em vi nd en z al.
Ye z al myn eerste w i el tj e
van tu en w n z yn .
„Ih W II h é n,
Wil cenen
’
man,
) A 1
n e in i en r ten fü hr t g O
si e d en N am en Bo o z e n k r o o n „A m o nn . S
P
e tri wird i n G ee rnerds b ergen in B e1 gi e n ein anz u n t e r T
'
g l
d e r R o u e n k r o o n eh a ten, di e h o ch ü er d er traß e sch we t ; so a d sich b S b bl
ei n b
esti mmtes aar u nter ih r b t P m sie fa en ann fo t e in ll . D lg
a llg
eme ines Ba sp el “
i ll Wl
o f , Wod nnn I , 1 0 3
. o f, Bei tri ge I , 87 In . Wl .
ch en d es anz e n g D
ori s u nd w ecken zw e i Blumenkritnm d en B o o z e n h o e d
u nd di e roon K e nn o se n die. D l
äd ch en mi t S troh hn1m en M D ie d e n u ng .
ren K g
öni Die d en z we i tll ngstm
. ahn b eh lll t e rhttl t di e H r o o n u nd wä h t K l
ei ch gle iehtnlla ihren G en osse n
‘
en ds ie t chau m u nd
. Ab anz im i rtshaus S T W .
l
In Brüsse werd en an d en estta en S t ohannis d es äu fers, F g J
etr i u nd
.
au i T P P l
u nd b ei d er g
ro ßen Kimh we ih e i n d en unte rn 8M ttheilen alen ge pflanz t, M
K
Kfl nze‚ ronen und Fnhnen in d en traß en nnsgehl ngt und S end s te am Ab
di e N b
ach arn „ u n t e r d e r r one ,
“
K
d ie i nmi tte n d er S tmlee sch we t Am '
b .
Ze itschr I D . th . 1 76 . My
In a e 1m
. 1t man am Joh anniemorgen Kro
. H ll
nen v on L
e ah u nd B umen nu ch nü ren l u er ü b er d ie S traße , d ie q ind er S K
tanz en d arunter, s erre n d eu Vord b e rgehend en ru i t Blu me ngew ind cn d en Weg
p
l
und erh a ten dafiir e in eines G e d es ch en kl ies e l g
ronen sind i n T h e k . D K
g
rin en und S
achse n seh r ver re i te t ommer , Th ür ing b . S
a en S 1 5 6 D ie .Sg . .
g
Tl nz e unter d er R oee nkr one h än en mi t d en d eu ts ch en im B o r e n k r e n z z u
sammen , w ortl b er Ho fimnnn
, ors e b elgim , 1 H
7 7 . 1 7 8 er d as T un II . V gl .
i
e ne m , w elch er um h ergeht u nd mit e i nem Plnmpm k ein
Mädch en au s d em Kreise b erüh rt u nd nötigt, sich an seine
Sei te zu b egebe n
In d e r G ege nd von B rüssel war folge nd er Abz ählr ei m
ü blich :
O nd er de b an k
l eit er w at z an d ;
lie e t p bli é
u e av ec g l
d es melod iee ori ina es G m d E Gy eeelink 1 85 6 S 82 5 , . . .
CI" . Ich wo ll g
te so ern nach Engellnnd fah re n , um d u e rste Rä d ch en
'
gy z yt aen t een te koord etj e ,
v an mynen gn
nieu wen wa e .
vn t z hi er gaen kn z oc e ,
v an e ch ter in d e h oeken ?
’
k z al g ee n z oc en overa k l
,
m
ih iemnnd find e n u l r .
Z u ver gl
ste h t e u ch . imr oc ‚ S
o s ied er 1 86 1 S 80 4 , 1 89 k V lk l .
H
örst d a an a en meinen Red en, ll
ass i ch d ein D
ie nieh t b in, L b
80 steel
80 siehst
D ee eu erch en i egt in F l
D ie Kerzch eu rind verb rarint,
Ad a ihr
'
onnefer Jungfu n, H
I c h z i e h i n e E n g e l l nn d .
D
o rt ho fft d er se hnend e er er Liebe ngltl ok u nd W b
reu d e z u nu d en, F
g eß ll t i h m s ch ieß i ch di e l rd e no l
ch esser u nd e r E
ei t b bl b .
“ 0 U
n te r d e r B l nk
. ie t d a e t w as l g
a n d , t r ll g t i h n m i t n a c h S .
d ra e gt h e m mé e n ae r In g e l a n d ,
( v an Ingeland nae r S panj e)
appele n ( v an Orang e)
p e ct e n d e n I ma g s t e n b o o m
v an .
8 89 7 i g
. . 4 0 0 fgg . in ei ne m i tali itnisch en S onne nlie d e e in mer wür k dig es
An le gen find en :
Non ch ier ere , non ch ie r ere , R o u e n i e h t , r e n e n i ch t , g g
ca v o io ire gl mov ere enn ich wi b e i S onnenli eh t D ll
n mov ere lo grm o D as orn z u w orfe n fea en an K l g
d e mu to G iulianm Be i d e fif l l ei si er u ian
'
J l .
M
a te G iulie no 0 e is ter u i en M J l
p
resta na lnnzn, G ieb mir no e nz e v o n d er and , L W
gl
cn v o i o i r e N fr a n z a ‚
'
e nn i eh z ieh
’
i n e F r e n k e n l nn d , D
om L Vo n F r a n k e n l a n d nü li l o rn b a r d i n.
b '
d e Fr e nz n ar d i a,
d o v e e t . H e d e rn m n L uci a o r t t h r o n t M a d n m m a Lg e i n.
. D _
S . F
erdinand o G ell iani d el d inletto q letnno a oli D I S 1 19 Np M CC LXX X . .
lg
D ie h ei i e „ u c i n “
L
( d h d ie am T ag Ge orene ) vertritt h ier die te e
. . b S ll
ei ner S o nn e n g ö t t i n in o e d er Vo lkee ty mol ogi e v on F lg
u ci a aus l u e e h t. L
b
lux ; e enso wie d as ce talnnis ch e onnen ied ans e ich em Gru nd e S t S
ar a l gl . Cl
L
( die euch tend e ) wäh t , s o be n 8 89 5 l
Ich kann nich t u mh in an d iese r
. . .
S telle zu S 89 6 d er . ol ständ i ei t we en d en V l gk
ex t d en d ort er wl h nten g T
nenpoli tnniechen &m ne nlied ee ausführlich e r mitz u te i en : Jeece ies<>e so e ece l l
je nta mperntore S canie
’
mi o d argiento ch e vnle q u a ttod ento ; ci ento ei n
'
une H e ilnnd ( e . C
heru i ni , Vm b nlnfio Milnnu e -Itnlinno b Bü h ne 1 83 9 I, .
6 0 cm, fiocc e ,
ln ge ij nna ln fa l '
occa.
d . i. Re gn
e , Re gn e , d ie H e nne l egt e in
Ei, S chnee ,
S hnc d ie enne sie
ee , H
mach t eine G ene . Z u d er schon meh r fach ( s . u. o e bnS 84 1 ) b eeproche
.
»
„ K o mm d o ch z u m Ab e n d tä nz cb e u h er fü r “
.
M i t e i ne r S c h a l m e i e n i n E ng e lla n d
_
.
D e r l u s t i g e M a i b r i n g t fr ö h l i c h d e n S o m m e r .
S . u c orn e. v . ro ß e n e
ny ling
sam .
i b enh nv n 1 86 6 — 5 7 “ 8 1 5 4 . e ine V ari ante nu n Jt1 tlnnd b ei
zu b in gr en : „ Bce u e m go d t v e ir
“
( Bitte um g u tes W tt
e er
):
M att hl nlé n ,
di end gräe tßn,
b oj te Vo rherr , te as eöl mi tt eké n,
m a e kén d na «i l, 35 Ige l na mi n .
ao s c h ien d i e S o nne , 5 0 l eu c h
te te d er M o nd ; N immt auf zu w em H er r n, ih r G o tta E ngel .
„ Bgi n , rai n go aw a y ,
V lk li d S 2 0 6
o s e er .
,
1 07 .
D t h V lk li d
eu sc er o s e er II ,
40 :
42 4
R i n g s u m b l ü h e n g r o fs e B l u m e n d i e H o n i g i n d e n
K e l c h e n b e r g e n D amit s tillt d ie M utte r G ottes d ie
.
V gl
er . Müllenb ofl,
'
Sg e en 8 4 80 :
.
G ri mm, D e en S 7
.
Sg
, 4 er l Ly u cker, li ess
. a en S
. V g . Sg . . 1 7, 1 9 .
2 ) Kü hl No 2 4
. . er .
“V gl
Kü hl III , 4 0 ( gg .Mtlllenh o fl ,
. .
'
Sagen 8.
4 9 7 [gg .
S b
tö er , Eleltse Volksb ltchlein . 2 45 .
B) S b Sg
tö er, a en d es Elsnesee S 1 2 1 , 1 0 7 . .
425
au c h d ur c h e i ni ge a r s c ii ö n e u n d l u s t i e
g g
r ü n e G ä r t e n g e h e n m ü sse n In d e r M i tt s te h t e in
g '
e .
w e ilsen F rau mit k o stb aren nie geseh ene n Bl u men b e d eck t
'
. .
Hoij o w ären w ir d o
w o d e e n g e ls c h e s sen gen
d e k e ng e r ke s e pele
s .S 3 5 1 N o 2 0 w i rd d e m M a
o. . .
„ ieg ins H e r r g o tt s g ä r t c h e n
fl “
. .
G ri mm, D e en I No 1 8 S
. Sg 17 . . . . .
H j
ei o ! wären wir d o ,
w e d e e u g e ls ch e e s eu geu ,
wo d e ech ellekes Mengen,
mo d a ! s önnekm ( d ie onne ) den ber g M ap S
w o d at kl okscb en ti en u re elei t .
D at klokech en h e t geelngen‚
d o we ll
min müd er mek d ro e n, g
do o n eh g
au en k l p .
V gl
er . b
das o en 8 4 0 9 ig e r äu te rte
. ied Du d e m
. l
as en v erwand te L . H
b l
Ke n i n c h e u is t e e nfal s häu fig e ine G es ta t , in we ch er e e e n ersch ei l l S l
ne n. 8 o f,
. Wl N
ied er] . Sg
a en S 3 2 8, 2 3 3 ; S 5 0 0 , 4 1 5 ; S 5 0 8, 4 2 6 ; S
. . . .
7 0 8, Anm 4 1 5 . .
426
Ein d
an e rer K inderrei m
8 33 9, 3 z eigt d ie Kind e r o b en .
se el en b ei F rau H o ld a im G l a e b e r g , wo sie in e i ne m
ar s c h ö n e n G a r t e n v o ll h e r r l i c h e r B l u m e n w e i
g
len Sch wäbische Rei me ford ern d en Maikäfer grad ezu
m
.
1 .
2 .
M aikäfer flieg
‚
aus ,
F l i eg i n m e i ner A h n e H au s ,
Br ing mir A6pfd 1md Bir e !
Ko mm b ald wi eder !
3 .
G ib t d ir Aepfel u nd a Knäus le ,
Gi bt d ir Aepfel u nd Bir e !
Marge
N acht wi ed er 2
’
1) M i Kind
e er , ern aus S b
chwa en 8 2 8, 7 2
. .
2) Eb nd 2 4
e as . , 77
in l , d ie
. D er V
k n e in 2 , sowie
at er ate r A V
u nd M u tter 0 S 3 5 8 No
. . e eu te n d ie
. ee en
. 26 bd
hi mm ischen ich t S l m l L
l
1e nd e , we ch e h ier , w ie di e a u l k e u , ö t e n e o en als G e i s t e r l . b
d er V o r fa h r e n g
e fasst sind er Pröh le , Aus d em Hm. V glei z i 1 85 1
. . L p g
. g
S 9 8: E in Graf v on Re e nste in b et d en A b u se ines Hauses, d en e n Geis t i m
.
8) M e ier 11 . a. O . 25. 78 . V gl b
er . o en 8 84 7 —3 5 2
. u nd Finn. 526 .
42 7
d wr er mj m ekwuke
’
daer e r, dreng , d er kytter huld
daer er i
p gger, d e r s p i nn e r g u l d ;
11 0 8 hos h ej a!
daer er nok ä tej
)
l S to rch und St o rch und Be inen , S t in
wo weu st d ue mit d en l ng n
a e
J g
u n fr a u e n , d i e S V G mnd tv ig, G am e D enske mind er . l
i folk e mund e , SII 1 4 7 1 4 8 Deut i ch ist hi er in d as h imm isch e Brunnen
. . . l l »
p
re ich d i e S eenerie d er s ätere n Vailh öil h ineinge trs gen, di e Bän e und ische , k T
an d e nen di e E
inh erier sitz en , die metse h enkend en Velkyren G o i d sp i n .
ne nd e m gfrs uen werd en wir w eiterhin in Hold as Brunneure ich ennen ler k
nen . V g
er i d ie fo end en
. lg L
ied er , w e ch e a e v on ei nem m this ch en and e l ll y L
G r6 g6ee ma d i vin ! g
h wo v i1 d a swin ? g
a el swin a m i fä e r s
’
an d g l
d en er h we rken säe n ei er wand , l
11 v il i fr e mm e d a n d l
d aer grii er Img
d er 3 11 1 er gj uag u s w . . . .
G ru nd tv ig a . O 80 6
. D ie fo end en sch wed isch en assun
. lg F gen entnehme
ich d e r h d schr . Samm un v on l g
te hens nnd Hy lté n Cnvsllins :S p »
1 .
( Vermlend ans Boksstrii me Rees .
)
l i n m i g d i n s v i n ar g
k
v is a fern ät S ö r m o l nn d
d e r 1 i g g e r s p it d t b s r u , i e k a r m e d g u i i il p p l e t .
k
Be c en stod p i tru nneu
me d köi b lad i munneu
sl kam gi sen fiy ge nd e .
d dr v üx er i öke n
d i r d an s s r s m 5 [ i c h e r l
d d r d s ns s r s m ä g o s s s r
d i r d e nse r l ill este med .
8 .
( S öd m nnnnland ) .
G äsa i sa g
in e kl g
l i ne m i g d in n v i n ar g .
i1 v e t t ska d u fiy ge ?
'
J i fr e m m s u d e a n d ; l
d e r b er gökm .
d er g
r o r l ök e n ,
d er j
s u nger n e u en,
ve rp er und er grauen !
4 28
r i a d ie k l e i n e n K i n d l e i n ins P a r a d i e s in die E r d
.
d erund er si tter e t l i t e t b s r n
o ch i e ke r me d g u i d a l e r
p .
D ass d er S
torch und d er Ms ikkfer als iere Hold as s ut T ei che eise an e
'
gl W g
red et werd en, k
ommt auch so ns t v or, vgl i rm F
( emmin en) ' o i n
. . M g M
k ll fe r fluig auf, fl u i g i n d e i n e r ä hne h a u s Wo b ischt eint z nach t . b
’
k b e .
2) Pan erz ,
Beitrag zur D . My th . 1 1, 1 8 1 4 . .
8) Z ingeri o R EM . Insb ru ck 1 85 2 8 5 9 , 1 0 . .
429
i
se n D ie wei ße Frau vom Ilsenstein ersch e int d en Mäd
c hen in d en Kronsheeren Im b ai rischen H ochl and soll
es l icht e J ungfrau en , v on d en Ei nwoh nern Elfen o d er
h en K ö r b e m i t s a ft i g e n E r d b e e r e n u n d A l p e n r o
.
G l a s Ü é Fg e w o hnt s o b en S 33 3 , gieb t es E r d b e e r e n
. .
r d b e e r e n z u s u c h en Sie g el angt an e in .
11 S 1 09
. . No 2 7 0
. .
se, 4 89 .
b
für Ar e ite r aus d er
d b ee re n
43 0
S c h n e e w e g z u k e h r e n D arunte r k o m m e n d i e s c h ö n
.
h k
sc en en sie ihm , d as s es j e d en
c h öne r w e r T ag s
d e n s o l l u nd d a s s i h m G o l d s t ti c k e a u s d e m M u n d e
,
_ _
Sti efsch wester tritt nun gl eich falls d en Weg in den W ald
an u m äh nlich e G ab e n z u er werb en D a sie ab er hart .
z u w er d e n , b e i j e d e m W o r t e i ne Kr ö t e a u s d e m
M u n d e z u v e r l i e r e n und e1 ne s übl en T odes z u ster
In P ommerell en erz ählt man di es M ärch en so : D ie
F rau schickt ihr S üefkind m i t t e n i m W i n t e r in d en
Wald nach E r d b e e r e n , mit ei nem P a p i e r k l e i d , Q i g s
‚
w egfege n h eifs en D a r u n t e r k o m m e n d i e E r d b e e r e n
.
e i n e r S e i t e g o l d e n e , au f d e r a n d e r n S e i t e s i l b e r n e
H a a r e , G o l d s o l l a u s i h r e m M u n d e fa l l e n u nd j e
d es mal e in Di ener es au fh eb en , endlich soll d er K önig sie
h e iraten D er böse n Sch wester schenkeri die Z wer ge auf
.
‚
'
S c h w e i n e b o r s t e n K r ö t e n soll en a u s i h r e m M u n d e
,
e n h a u s h i n t e r d e n s i e b e n B e r g e 11 D i Z rge
'
g e w e .
s c h e n k e n i h r e i nen K r u g v o l l h e r r l i c h e n W as
"
1 ) nun No 1 11
. . .
43 1
ih r d a s s s i e n o c h e i n m a l s o s c h ö n w e r d e n so ll als
, ,
au s d e m Mu nd e F äl lt u nd d as s u n t e r i h r e n T r i t t e n
r o t e R o s e n e rbl üh e n. D ie rech te T o chter w ir d m it e i .
u n d J a s m i n a u s d e m M u n d e fa l l e n w e nn 8
,
von d en L ipp e n L ä u s e v om
tri e ft,
F arnkraut u nd W o l fsmilch unter
i s t d as M är c h e n N o . 77 b ei M e ie r .
mit G o l d s t ü c k e n u nd E d e l s t e i n e n Die bö se S ti ef .
393 9 1 9 11 1 131 fl ie
gen d e n T e u fel d em Knaben d as G e nick ab
u mfliefst u nd e i ne K ro ne au f d e m B au pt e gl änz t , s tr ah
,
au f ,
d e r B ru d e r i sst t rotzig w eiter Jenem sc h enk t d ie .
z es .
W ü r m e r , d i e i mm e r l ä n g e r u n d l ä n g e r w e r d e n ,
d e n Kn a b e n u m w i c k e l n u n d i h n i n d e n d u n k e l n
Wal d fü r i m m e r e n t fü h r e n Au s Schw esterch e ns
_ _
.
M i t t e ne h me n u nd d ami t i n d e n h o h e n H i m m e l M
Z inger le KH M
aus . S
üd d eu ts ch land S 89 (g . .
2) K u h n, Nord d a en No 9
. SgS 885 . . . .
3 ) Z ingeri e KHM
1 85 2 S 1 No 1
. . . . .
4) F i rmenich II S 4 5 . . .
433
g el bli tzbl
mit au e n A u gen u nd w e ifs en Fl ügeln d arau s he r
v or
, d ie h a b en e i n e n K r a n z v o n V e i l c h e n g e fl o c h
t e n , ihm d en auf d en K o pf gese tzt und haben es d ann
ü b e r d i e R e g e nb o g e n b r ü c k e s c h nu r g r ad e i n d e n
H i miii ei ge fü firt l ) i .
) 1 An d ie e b en mit g e te i l t n Va iant n
e di
r e fol e sch l i ßt
e si ch eine rse its
g e n d e E n l hl un g a us G e nt Z e i ts c h r D t h I.
, 4 9 o lf, D . M itm h eu . My . . W .
u nd Sg
a en S 1 5 5 No 88 . nse re 1 . rau e e net Jan u nd
. . U ie en und
. F bgg M k
b lb
itte t di e se en u m e in Buttfl b ro d Des E nd ch e n v erwei ert d ie G a e , d er . g b
K b b
na e a er schen t u ifi auze s k
D a gieb t arin a n e n e i
.n e w e iß e K u «
M J k
g e l un d ie e n M k
e in e sch w s n e , d e n e n s ie fo en s o e n D i e e rs t e fiih rt zu lg ll .
d i z ur ö e. . nd ererse its H ll . A
ehört hi eh er di e an KHLL Kin g
'
Ki nd omm t k A
bends z u m h ei i e n ose h in e in lg
a d h au s J
Es koc ht p W l .
z w ei ten S
chwester , d ie au ch z um 11 o se h elan t , a er w eni er mild tl tig . J p g g b g
i st, w ird e ine e ine re G e e z u kl b T l
e i , d ie d r itte h s rth erz ige a er find et e ine b
do pp l
e t e N a ee , u n d c h an e n u n d E i d e e h s e n S l g u m ri n e n i h r e n g
W e g , u m si e t o tz u s t e c h e ri Ab geschwitcht ist ü hl No 1 6 9 aus Als K
_
. .
.
l
fe d i m Hannöv ersch en we i ä d ch n, d
e i e i n s. aZ d h a u s M z u e i n e m r a u e n W l g
M ä n n ch e n gl g
e an en und h ier h arth erz i 1 md u n b ee o h e i d eu e e n d ie s e n g
u n d gg
se ine T
i ere , ein üh nch en , einH ü h nc h e n u n d e i n e u n te K H
u h si c h b e neb b
men, we rd en in den Ke ile r es türz t , d ie d ritte ch w es te r 11m m zuv or d 1 e g S
'
l
e rz ä h t man i m nha ti sch en, irm A 22 7 l E ni e S ti e it F
o c h ttn i
.
rr t ,
d e m .
b esch ei d en enieß t g
nd e m o mm t e in. Iänn ch en mi t k u r ze n B e in e n "
und
"
M k
bl au g
e s c h a e n un d l g
aus d e m tro h sac d r i n e n a u t e r
S k g l
S chlang en und an d e re; Ung eaiq fer her vor .
43 4
1 ) D ie sch warz e o W ll
e , wei ch e re inge wase b eu wird , ist d ie sch w arz e
p
ken ho ch em or u nd b
re i tet si e d ü nn we ite u nd w o l l i c h t ti er d en a l es b l
u mwölb end en H imme “
lh omson,
. T
rüh i n S 7F l g
„ ch werfäl i
. . S
w i te n d ie lg l
W lko en ih re w o l l i c h t e t “
h o ms on,
. Tinter 8 1 0 6 W Vou d er Wo i
— . .
kengött:i n A —
thene h eirat e s b e i O
'
pp
ian H al 1 1 , 2 2 sq : .
q äpßoi 1
’
.
p jr l w r u hu u 9 ü r o
g
'
u ei Ü a l l ci c l m x ß o n 0 vc ld a i
'
ä csu t S
5 au er , . L
My
.
d er grie ch . th S 87 2
. . .
2) K au m b
rau ch e ich d aran zu e ri nne rn
, dass d ie gi ti h end e ise ns ta n e E g
d e r Vo n d er Wo ike nries in ge sc h wungeno B itz ist s o 8 1 7 9 f l
, gg 1 9 9 fgg
. . . . .
b
8) As bj örnse n und Moe ü e rse tz t von Breaemann I, S 1 0 0 No 1 5 . . . .
0 1
b e c ke u l
al e V öge l d er W e l t b a d e t Z ur Be lo hnu ng
.
G o ld u nd S i l h o r s a c h e n find e n . D ie sc hl im me T o c h
e n u n d E i d e c h s e n h e r v o rkr ie c h e n
g
D er P e nta mero ne d cs Bas ile e r z ählt, d ass C e c eila‚ e ine
, in e ine t i e fe G ru hinab
ste igt un d d o rt e r st e ine n w ild e n M ann , d ann d r e i F e e n
an trifli, H aare v o n gesp onne nem G ol de h ab en D iese
die .
e fü h rt Vo n d e r D e ck e d es T o re fäll t i hr e in go l d e ne r Ste r n
g .
d er häs slicbm in d en
B runnen hinabgestolse n au f ei ne
'
v on
D er
g leb e H a h n
„ k i k e r i k i “
u nd d e r g anz e H ühne rho
T ag u nd N acht
man
Kikeriki
Unsere gold ne Jungfrau ist wi eder hie .
V gl
er . KHK III ’, S 4 2
. . . P anz er, Be itra g
1 , 1 90 .
43 7
sie i n e i n e K a m m e r , w o a l l e s v o l l v o n g o l d e n e n
S a c h e n i s t, z i e h t s i c h e i n g o l d e n e s K l e i d an u n d
e i l t d a v o n vo m Bi rnb au m , B ack ofen und M uhkälbchen
,
Tag bri cht an, d a mit d er H ahn „u nser gold enes Mädch en
ko mmt D e r garstigen Schwester wi rd v on d er Alten d as
.
‚ . »
—
et si tzt e güld ig fr äche u
«1 1 1 un ) m i eau d erm fenster e u fi ckt
.
g .
Als die böse Sti efsch w este r de nselben Weg ni mmt und
e benfalls go ldig ge word en entflieht , ist v o r i h r d u n k l e
2) KH M . 40 .
43 8
d i e W i e s e u n t e r d e m B r u n n e n , ei nen A n g e r n e b e n
d e m B r u n n e n , ei nen ti e fe n Abgru nd o der eine W a l d
li c b t u n g d ar gest ellt D as s im T otensi tz d er Götti n Z w erge ,
.
sitz g el ange n z we i S e e l e n
, e in e g u t e u nd ei ne b ö s e ,
2) Das s d ie v er o te ne b
amm er d er K A
u fe nth a t d er G e s t i r n e is t , l g ht
e
aus d e m Märche n b ei Asbj örnsen nnd Mo e No 8 h ervor . w o aus d e r . ve r
S
b o te ne n T ü r o n ne , o n d u nd M S
t e r n e entsehl üpte u
'
8) V g b
er l o en S 2 6 6
. . .
43 9
gabe ,
d ass d er
go ld enen Jungfr au G o l d s t ü c k e , G o l d
k l ii m p c h e n , G o l d r i n g e , P erl e n u s w aus d em Munde . . .
. . .
v o n d e n E n g e l n G e räusch Tönen be i ,
s tu n d e h a t G o l d i m M u n d e Im siebenbirgische n “
.
u nd wi e d ie griech . Eös mi t R o s e n fi n g e r n
( éo äoöaix r vl o g) in die W olk en greift , l a c h t u nse re Bibin
R o s e n, o d er , b esage n will , di ese Bl umen
w as d asse lbe
s rie fse n u nte r ih re n T ritt e n auf Sp re ch en wi r die au f
p
ge fund enen A nsch auungen m it nordi sch en N amen au s , so
gel angt d ie S ee l e d er gu ten Sch wes ter nach G imill , wo
sie mi t d en Licht el fe n d i d en G ei stern d er G erechten . .
d u n k l e W a l d m i t a l l e m U ng e z i e fe r , w o hi n die böse
Sch wester d ur c h d as P e c h t o r o d er s c h w a r z e T o r ver
w i esen w i rd , d as Bild v on Näs trö nd , s o be n S 3 2 2 3 2 5 . . . .
K r ö t e n u n d S c h l a n g e n , w el ch e d em „d r e c k i g e n
)
1 D e n u f an A g g
d er o nne d a ch te m an S
si ch m it G e rä us ch v er und en b .
My th ‘
. 70 3 70 7 . .
S
2 ) c h on J G ri mm s ri ch t
. th ’
1 05 - p
1 die My
ermu tu n aus , dass de r
. V g
in manch e n Sp
ure n erha te ne l
th us v o n My
ä nnern u nd rau en , d e ne n e im M F b
L ac h en R ose n aus d e m M
u nd e fa l e n , si ch l
auf a td eu tsch e ich twese n ez o l L b
b
gen h a e n milese e rgi . V
o en 8 1 4 9 , Anm 4. b . . .
4 40
1 90 2 0 7
. M i thi n ergiebt es sich , dass meh re re
.
d e n K i n d e r n e r s c h e i n t , i n d as d e m T od e v o rb erge
h ende E rdenl eb en v erl egt Wie u ns KH M 1 3 z eigt, wach
. .
sen d ie E r d b e e r e n in H o l d a s ( h i m m l i s c h e m ) R e i
„ in d en B ee r en
“
.Di e G ru n dg es tal t d er in R e d e s te h en
li s c h e n F r u c h t .
D en B eweis d afü r d as s d ie u n t e r d e m S c h n e e
,
g
g anz abgenutzt ist, an v orneh men Männer n in P urpurklei
d ern v orb ei und g el angen dann z u s onnigen Wies en , d ie
vo n g r ünend en Kr äu tern erfüllt sind D ah inter schiefst ein .
v e rschie dener Art mit sich fortftl brt Ihn üb erwölbt e ine .
Lg äb
; t es s o l au t , d ass man e insi eh t , d as Ti er se i wi ed er
l e be ndig geword en
Se xo
Gram iii) I ed P E
, . ü er 1 , p 5 1
. . . ud . . M ll
uam d i ver . . Ap q
sau te Had ing o mim ru d ictu p ro d igiu m in cid it S iq u id em coe nante eo , foe mi na .
c i c u t a ru m eru a g l p p
ro te r foe u1 um i m mo ca u t ex tulisse conspe cta , p or p
rcc to q u e s inn percu uctari r iss , q ua mundi arte tum r ecentia g r o 1mna br u mal i p '
te mp 0 r 1: fu isse nt ex orta Cj
u us co gu o scendi e u p id um re em,
. ro rio ob v olu g p p
t u m amica e l
refnga secum sub terrae ab d ux i t : cred o d iis infernalib u s i ts
.
d es tinantibns , u t i n e s o c a v i r u s a d d u c e r e t u r , l u a e m o r i e n ti p e q
t e n d a fu e r a n t P g
rim um i i tur r a i de s cuj usd am caligini s nu i um
. p peac bl
trantee p q ll
e r u e ca e m d iu tur nis ad ee um meatib us ince d entes ,
q u o sd am rae p
tex ta toe, amicto sq u e ostro ro ce re s cons pieantur : p
u i us prae te ri tie u ca d e q b l
p
1u u m a r i c a s u b e u n t , q l
u a e d e e t e a fo e m i n s g r a m i n a p r o t u l e
r unt . lp
Progressiq ue prae c ip i ti s a sus ac l i v e n t i s a u a e d ar iam dive rsi q
g l p
e neris t e a ra id e v o i u m i n e d e t o r q u e n t e m , eu nd e mq u e e nte meabii em p
factum o fle nd unt
'
b
Q u o pert ranei to i n a s n c i e s m u t u i e v i r i b u s c o n c u r
.
‚ h i s u n t,
‘
inq u it , „ q u i t e r r a i n n e c e m a c t i , c l a d i s s u a e e p e e i e u1
c o n ti n u e p r o t e s t an t u r ex e m pl
o , p r ae se n ti q u e ep e c ta c u l o r ae p
t e r i t a e v i t a e f a c i n u s a e m u l a u t u r “ Prod eu ntib us muru s adi tn transcen .
q
en u e d iffic ilis ob s is te b at, q
uem fo e mina ne q u ie q u am transil ire c o nnta, cum ne
p
co rm gati co r o ris e x ii i tate profice re t , u i c a u t, g ll
u em se cu m fo rte d efe« p q ‚
re b s t, a b r u p t u m u t r a m o e n i u m s e l p
t a j a c t a v i t , sts ti mq u e r e d i v i
l
r u e a e s r e s u m p t i fid e m s
p i r a c u i i c aro tcstab atur o ccentn l
Mit ax on . S
gl
Beri ch t v er e ich e man d ie h e u tige j utiscb e a e
( G ru nd tvig , G am e D ans ke Sg l
Kind er i fo i ke mu nd e I, p 6 wei re un d e v era re d en ed e Wei hn a ekt
. Z F b j .
’
pi t r hu nd E s tö nt T h u nd
v al
glau mi at v nii a . U m d u rch Valglau mü ‘
zu wat en
g
sich , sie s te i en d urch d as se e lb
i n d ie Tiefe u nd g elangen z u z e e e n, w i W g
e i n e m s ch m a e n a er l
g r ü n e n u b
nd e i n e m b re it e n a e r sand ige n. v o n d e b
nen d er e rstere z u m H
imm e , d e r and ere z u r l
ö e füh rt ( V o n d iese n “ e H ll .
'
g e n ist d e r z we i te cb ri s tl us atz ) Z
S ie ve rfo ge n d en
. r ü n e n W e g u nd g e
. l g
lange n bl a d z u e inem g
ro ß en Was ser , ü er d as v ie e we iß e b
ö e flie ge n, l Vgl
d ie S l
ee en d er u nge tnu tte n ind e r , w ie d er
‘
K
o te er ä rt \ Ve i terb in se h e n T kl .
d ie Fre u nd e z we i K l
üh e , w e c he se h r 1 nuge r sind , o g e ic h s ie im sc h öns te n b l
G rase ste h e n D as s ind e in
. d ie au f r d en im Wo id s tand e E
ub e r g
ei z i g lb
e te n a e en .ege Dgg b
ne n i hnen z we i and e re g
fe tte u nd flinke
K üh e au f d ü rre m u nd k
ü mme r ich e m G rase l Das s ind e in aar h e eu te , d ie
. p E l
im Lb
e en s e h r am w are n, ab e r in gro ß e r ie b e u nd intr ac h t mi t e i nand e r L E
g g
u m in e n l k
Ba d d arau f o mme n d ie z w e i z u r forte d e s
. i mm e re ich s Da P H l .
so ll Lb
d er e end e e i ne W l
e i e a u f se i ne n Fre u nd war te n , d e r inz w is h e n h i n c
e inge h t . Als d er o te T
w ie .!e rkc h rt g au t d e r and e re z we i l b
tu nd en ge w ar S
b
te t z u h a e n , es sind a er z weih u nd er t b
ah re e w ese n J
er i Müllenh o t i g . V g .
'
S agen S 1 7 2 „D e
. K u lengr ave r “
.
1 ) G y li ag
'
2 ) Gy lfag . 41 .
se in Fis r b d er Sp eer , d er i n d e r
443
15 m er eu grind ,
Alt ist d as G itte r,
e u bat fa i r vitu , D o c h W e n i g e w i s s e n d a s,
b ve b o n er i 158 u m lo Wi e e s i ns S c h l o s s g e
kin, w a r fe n i s t ,
fimm b und rafi d ura F ünfhu nd ert T üren
o k u m f öru m tog um U nd viermal z eh n
j
s vä b ygg ek at Vallhöllu
Fl ie t
ut s p l
D ie fei e od er
. P l
eere , die d er Sp
uss mit sich fo rtftth rt, sch li e Fl c
glg D
S l k
ch i d e rn ge d ec t, au f d e n Bli n en ie en anz er k
e r i noch S k fl d s k apl g P . V g .
c 4 9 811 15
. I, 4 2 0 : L a g v ü p u em r ei
. e nnd til orma e 15a f i s a D e: VÖ k k .
“
l e e pit
'
E in S t1 0 m flie 1st
‘
. o stv k rts
1 1 1 11 e i trd ala
l
l e i ch t a u ch S li ö ,
r w e ni s g
te ns z ä h t G rimnism äl 2 8 u n te r d le n trö m e n b el
S
Vs i bi öll e ine n F uss d e i se s l
am e ns a uf , wä h re nd N
ie r h u nd n i ch t e n a n n t b T g
is t . Au f d ie inze he ite n i n E l
ax os chi d e ru n S
d es S tro m e s hS l
a t m a n k e1 ng
lg
G e wich t z u e en , d a e r fas t w ö r tlich d e n Mm in nu s a e a 1. P 6 C p ll
sch re i t: b P
rimus d flus ioris ac p ro i ix i am itu s l i v e n t i s a
i
'
ua e v o l u bm i n ° q
b l q
n e u os o at ue algi d is ad mo d u m p igrig q u e cu rsi b u e Tertt us
b g l
r u eo i u e ruti an te s fes ti uataq ne rapid itate
prae ci i te s fi ag osos q ne c nrsus e u
p
l1 eli1 su lph urens celeritnte d e t o r q u e b a h
444
g e w o rfene t o te H ah n wi ed er l eb endig w i rd W a s vo m .
Z e itschr D
. My
th I , S 1 92 , 1 0
. . . .
2) D l b j
ies e ben ha e n ed och grofsente ila nur se cund itreu ert u nd asse n W l
s ich e b e ns o w ol , j a m it noch röß e re r g
ahrsch ein ich e i t auf d as W
i isc h e l k b bl
P arad ies , als auf ei nen h ei d nis c hen S e elenau tenthal t z u uck hreu Z n ts d e in
‘
m .
is t es dah er , we nn so wo W ü e r als l M ll
oc er , D ie S tammesgm d er B o
. H k .
h euz ollern u nd Wl
e ten 8 84 und nd ere di ese
. en als unm i tteA are e ug lb lb Z
nisse geb ranch e u .
’
s tr ahlt von G o ld und Ed elg estei n, u nd ob s au ch ei ne nu
1) Myth .
’
7 82 .
440
r ä c h t i g s te n B ä u m e
_
s o n n i te n T a g e ; d i e p u nd
g
S t r ä u c h e r s t e h e n d a u nd d u rch di es Paradi es flie 1st e in
'
t e n u nd In ei ne m Be rg bei L au enb ur g z e ig te
sich e i ne ti e fe Kluft Man liefs z we i Mi ssetä t er hi nab
.
,
d ie kamen i m B e r g e zu ei ne m s c h ö n e n G a r t e n d a r i n ,
s t a n d e i n B a u m m i t l i e b l i c h w e i fs e r B l ü t e Ein .
1) Kuh n , No rdd . Sg
a en S 2 1 7 No 2 4 7 , 1 . . . .
2 ) G e or g D
rand , F llrstlich e ischr e d e n I Grimm, T . D eu ts ch e Sag n e
882 , 2 9 5 .
8) G ri mm, D . Sag n
I, S 82 3 8 No 2 7
e . . . . . 28 .
4) G rimm a a O I, 880 , 2 9 1
. . . .
D a j a g t e i n s t u m m e r J ä g e r i m m e r fo r t n a c h e i
n e m S t ü c k W i l d , ein e en steht S litterfaseruackt
p
am B run nen u nd wäs ch t sch w e igend in ei ne m fort st umme
,
w e is t h e r r l i c h e F r ü c h t e auf: Ad b u c G uthmund u s c o l
l a u d a t i s s u i h o r t i d e l i e i i s eo re gem p e r c i p i e n d o
r u m fr u c t u u m rü t i a p erd uc ere labo rab at, bl andi menti
g
nisu s illeee brisq ue gul ae , oautia
, lae constantiam elid ere cu
p i ens W er v o n d e n F rü cht en d es G ar tens genoss v é rfie l
.
,
d en T oten
N o ch w eitere B ewei se für u nsere A nsicht bi ete t d er
wu nderli ch e G art en mit G o l d e n e n u nd s i l b e r n e n B& B:
men, d er sich auf d em G l ae h e r g e be find et , so wie wi r, _ _
d a di e Z werg e S eel en si nd , a
‚
die i n o d er b e i d en B e r g e n d er Z we rg e li e gend en G ar
ten als Z e ugni sse fü r di eselb e V orstel lung in A nsp ru ch z u
neh men , e i ne A nsicht , b ei d er wir u ns d e r B ei sti mm ung
d es M ei ste rs W G ri mm z u e rfreu en h ab e n
. N ach Bör .
die v on e i nem K a r fu n k e l t ag e s h e l l e r l e u c h t e t
e i ne g r o fs e W i e s e i n sich bi rgt , au f w elch er B ä u m e
1 ) Baad er a a O S 4 05
. . . . . U
eb er meh rere we ite re ennz eich en d av on, K
d ass d e r S chilter sieh h ier in d em T
o ten re ich b efind et 8 i i ü er , Nie . W ll M ll .
d ers . Sg e en S 89 9 . .
2 ) Pröhle , K
i nd er u nd Vol ksmltrch en No 2 5 S 7 8 fgg . . . .
8) S
ex o G u m I ed
. V II
o tz S 2 4 9
. . Kl er o en 8 80 9
. . V gl b
81 0 . . . .
4) Sag n
e d es O rlagaus
448
in
g o l d e n e S c h a fe
E M A rndt ) hat in sei ner J ugend von d em alten Hin
. .
“
t i g v o n A n fa n g b i s En d e i s t , u n d e i g e n t l i c h r i n g s
m it G l as b e w ac h s e n I nnerh alb desse lben w o h n t j e .
c
d e r Z w e r g w i e d e r i n e i n e m g l its e r n e n H ä u s c h e n _ _
.
g e nd e n r y s t a a n n e m .
B e r g e s i n d d i e s c h ö ns t e n F l u r e n u nd F e l d e r , a u f
d e n e n R e b e n m i t au s e r l e s e n e n F r ü c h t e n u n d
w u n d e r l i e b l i c b e B l u m e n p r a n g e n , a b e r ke i n Ko r n
. w
w ä c h st A u f d e n B ä u m e n w i e g e n s i eh s c h i m
.
m e r nd e l i e b l i c h s i ng e n d e V ö g e l In di esen Be rg .
I, 1 5 8 l
Boch o z , Au gsu sagen I, S 2 1 8
.
aria ersc he int h ier e e ns o als
. . M b
W lko en G ewittergöttin
und o d a, w ie in fo end em Hl lg Kind erreitn su s Ti
rol, d en ich Z ingerles itte i un v erd an e : M l g k
E s d o n n e r t un d i t z t: bl
In i mme d ro en s itz t H l b
D ie u tte r d es errn M H
Hat o d ene e rn, gl K
Hat o d e n e u e n g l K g l .
S i e g l i tz e n u nd i tz e n , bl
D ie n e tun ach en, E gl l
D ie u e n tun fa en
,
K gl ll
D ie M
u tter G o ttes tu t su chen
,
D ie e hen tun Bu ch en W .
G eb sc h ne fo r t , ll
S
o n s t t r i fft s i e d i c h t o t .
8) Bocho l Sagen a
z, us d em Aarga u I, 8 2 6 9 . . No 1 84 .
4 49
G l a s , d e n n v o n e i n e r W a n d z u r a n d e r n w a r al
_ _
l e s d u r c h s i c h t i g u nd d i e L i c h t l e i n , d i e d ar i n
b r a n n t e n , l e u c h t e t e n s e l b s t d u r c h d as D a c h h i n
au s Z w isch en di ese n H äusern stand e i n e e b e n s o g l ä n
.
i n e i n e n g r o fs e n , s c h ö n e n G a r t e n ; d a s c h e i nt di e „
o c h s c h ö ne r als a uf d er E r d e , die
b l ü h e n p r ä c h t i g u n d h ä ng e n v o l l e r
F r ü c h t e d a s s e s n u r s o g l i t z e r t D as Mädch en er
,
.
Aa gau r 1, S 2 6 9
. . No 1 84
.
61 . No 2 9 8
. .
t on dahin, um d er g e r au b t e n J u ng fr au
d az er sech in an !
er mu eat et al sin t rut e
do s t u o n d e n b o e u m e v i ]
mér als man s agen 11 81 1 ,
die wären lieplie h geten
. . Vergd d ie Recension be i Ny m p
. . .
bl
sym o es ed überetnrsm Teu tonicsm anti u i orem
q E s vaias 1 7 87 8 4 : Mi t
. .
gl
o d vnd mi t ed elm L
geetein d ami t biet aure 1n d er c1ein d ie rosen sch on b e
g
han en Die msem p ba meu en smaek pq a ht vu d au eh
45 1
s w az vo
g e l s an
g es m an h ab e n so l
d es was d er plan reb to vol
nu t was e in miche l wund er
iewelb er sank besund er .
D o giengens in d en b erk
d o sah en si manigen twerk,
und e h örten mani er h and s se h e !
g
in d e m b e r g e ub eral ,
vil w enige se iten su ez erklang en
v i ] m e n g e v o g e l li e p l i c h
Wie d er v on Arndt bes ch ri ebene B erg auf Rügen und
d er and ere im O rlagau nach Börners Mitt eil u ng , ist au ch
di eser Z wergensitz v on e inem Karfunkel erl eu chtet :
D Ö d er b e r k was fifgetän
d o sah en s c h i n si d ar gän
li ebte rebt es d er tek .
2 ) 1 4 1 7 fgg.
3 ) 1 409 fgg .
452
2) g
D er art d er ist mi t en e l g
ey ner me iiie h a ck
l
e s i s t e u ch i n d e m art e n g
s l t z ai t l i e b t e r t a g ,
d as m a c h t d e r c a r tu n k e l
'
d e r s l t z ai t d r y n e l ag .
zb ein u d en pfard en
1 1 1 2 1 8 Als die
. . . Hl
e d en zu m G arten e an en v 4 4 : D o in h er aus gl g . g g
dem gnrden e in minnicld ieb er m ach, d e mit ei n sch ein so m d en g ei ch als l
l
der i chte te ch v 4 5 : Von d em suss en
. . em e ine e wannen si e ro ß g r aft, g g k
er was so sus vnd starcke v ol von d er rosen mach t , d er si e sei t au s se h en
must sl sein trauf en lan vnd von d en ed eln steyneu so ward gez i ert d er pl m
s) e er Ub S
ingen und a en Sg
4 ) 8 Mü11enh oif, Zei tschr
. D A1 tert , 5 81 Le nrin cd 0
. . . VII
e hnd e S I . . . S . .
Ub gg
e er die z w i s c h e n B e r e n lie end en B o s e n l r t e n d er gwer e , d i e i m Z g
T l V
iro . olksmund» forfleben e V. Ab enb urg, U rtlu u Sog . ro . 8 1 2 6 fa x . . Ty l . .
45 3
ih r e s g l e i c h e n a u f d e r g a n z e n E r d e n i c h t h aben,
ab er w e nn man sp äter d e n O rt w i ed er aufsu cht , h at man
Elfenmnid z w i s c h e n R os en u n d L i l ie n umhergefiihri.
Na c h d e m di e k urze F rist e iner Stund e , wie er geglaubt,
macht er sich auf d en He i mweg z u
ab er 40 Jahre , o d er mehr bei den
2 ) Afze as, o li V lk g n
sss e und V k
ol sliede r Sch wede ns ü ers. b von Ungev it«
ter ll ‚ 80 0 Soleb e lllfeugl rten h eifsen elftr l dgdrda1
.
g o l d e n e L e u c h t e r s t an d e n d a r i n , a u f d e r e n j e
d e m a c h t K e r z e n a u f e i n m a l b r a n n t e n , d ie Wänd e
’
d em Stufene rz , d i e D e c k e i s t v o n e i n e m S t ü c k
S c h w e r s p a t , w e i 1 s w i e d e r S c h n e e und v on d e r
'
f s n K a r fu n k e l s t e i n a n d e r D e c k e h e r , d en d e r
g r o e
. . .
k örp erl i c h en L i c ht Im B r u n n e n d er S t .
2) H
arry S agen N i d rsachsen
, e e s I, S 9 2 . .
II ,
‘
l Sg
5 ) Boch o z, e en d ee ar A gau s I, S 2 85 . .
6) Wl g
o f, Be iträ e 1 , 1 68 .
45 5
e n
so find en wir folge nd e vier Angaben v ereinigt : 1 ) Die F ei
K önige mit ih rem H eer verw iinscht sind erz ählt man, d ass
sie s o n n e n b e ll d urc h e inen K a r fu n k e l e rl e uchte t we r
gel ang en wir z u d em, soweit ein Ind uctionsbs weis ü berhaupt
Kr aft hat , sicheren Schl uss , dass unsere Altvorderen hin
.
ter d em Wolkenbn m sen, vom Wolkenb erge bede ckt, ein himm
d b Licht i H old as S e el en
‚PPP ‚ j ge
e 8 w un
,
er a re
‚ ‚
n
b
’
S 2 1 8, 2 25 uc h H u l d s un d di e i liAco n S
W
. .
M T l
in in ir w oh nen in Kr y s t s i g r o t t n ,
o i e d ie v on G l r t e n v o u n ll
d e rb l u m e n , e w i g gr ü n e n H g l
ü e n u n d li a i n e n u m e e n s in d en g b .
Alp .
bur , g My S
th en und egen S 4 1 33 1 9 . hre Hölen leich en
. . r ü n I
e n a u e n g g L b
s e . . 7. In d ensd b en beflndon sich miiderb eflh grüne a p ll tz e
45 6
Mi ch el .
w o ] e i ne r m e y lie u we i t e
s i e h t ma n i n g l e s t e n
2) V
ergi . b
o en 8 81 0 , Anm 8 . . .
8) 8eh wl b e en 8 84 9
. Sg No 9 9 . . . .
4) L
aurie str 2 5 . .
5) L
aurin str 5 8 In d er Bear e itun
. . b
b ei Ny erup symb olae S 6 : gein . S
b
rose m e zu e iner Sei te n v 8c b ( unt) u nd z u d er and ern a l s e i n r i c h ,
d nn ufi ein d ee ): gui d e iu , d i e g a b i n d e m w a i d “ e c h t e n s c h e i n vo n
‘
g
dem u te1n elz d er iie ch t tag S 7: ein
. S
eim d er was guld e in , d arin
. b
b
so lag msn1g t e e ia vnd au ch darzu d e r k s r f u u k e l , d ie nach t was ni e so
l
tvnkel, e r e u c h t e t a l s d e r t a g k v on d e m e s te i n d a z a n d e m eim g b
le gk . erV gl i n d er
. o e nha ener C p g F
orts e tz u n d es us t i n Ny erup a O g L . .
8 6 6 fgg d ie Beschrei un d er
. . affen d es Z wergkönigs Waib u urn
b g W
6) Ueb rigens h eiß t d er Bergkry stail now d r es r g s t e i n etersen, Nord P
mm
. .
. 1 09
. .
g r ü ne n , B ä u m e b l ü h e n , F e l d e r u n d W ä i d e r wech
seln mit e i nand er ab Leu t e, w elch e vi el e Jah re do rt z u
.
brachten, g l a u b t e n n u r e i n e n A u g e n b l i c k d a g e w e
s en z u se i n An gewissen T agen b e i a u fg e h e n d e r
.
(y y
t lw th teg ) i n e i n e m S e e ,
d e r v o n e i n e m B e r g e
sich am e r s t e n M a i ei ne T ür , d ie d u r c h e i n e n d u n
k e l n G a i1 é ä nte r d em Se e b ind urchiii br t Auf ei ner I n
° ' '
s c h ö n s t e n F r ü c h t e u n d B l u m e n , v o n d enen d ie gu
’
l i c b e M u s i k u nd oflenbaren die G eh ei mni sse d er Z u
Sch on G ervasiu s v on Tilb ur y erzählt im 1 3te n
Jahrh undert be i d em Schl osse P ech (the c as tl e in Pe ak
in D erb y shire) sei ei ne ti efe d unk el e Höle D ort hinei n .
I
Grimm, risch e Elfenmii reb en S . XVIII .
g
2 ) San H arte , Beiträ e z ur Bretoniscb e n Hei d ensage 1 04 avies . D
0 1 1 the p l p y
hi oso h and rites of th e British ru ide Key gh tbi ey , My th olo D .
gie d er F b
een ü e rs von O L B o f 11 , 2 2 8
. . . . Wl
B e c er , D ie S tammesge n . k
d er Hohenz o ern undll e ten 8 89 Wl . .
i m B e r g e l ange d u r c h e i n e n d u n k e l n G a n g fortge
wand e rt ist , in e inen g l a n z e r fti l l t e n O r t a u f e i n e
w e i t e \ V i e s e n fl ä c h e ( tand e m ab o pa0 is in l u c i d u m
l o c u m o b ve nit, so iutum in spatiosam c amporu m planitiem) .
D o rt si nd v ie el A ck e rbau er i fe Ko r n fr ii o h te
bescbäflig t re
anko mm t is t au e r Er d e Winter G i l d C m b
, f d ra .us a r en
m u s) . E r fo lgt ih nen a u f e i n e m d u n k e l n u n t e r i r d i
s c h e n W e g e i n e i n w u n d e r h e r l i c h e s L an d v o l le r
F l ü s s e W i e s e n W ä l d e r u n d F e l d e r ( in te rr am
, ,
ul cherrim am fl ii t ü il i t p i i di tin ti i
p , u v s e p r a s s v s e a u s s c s s
. . .
v o n i h n e n g e t r e n n t li ege ein l d
'
g n
When he w as i n t h e r o c h e y -go
w el e tbr e mil e o th er mo
he c ame into a fa i r c u n t r a y
as b r i g h t s o o n n e su m m e r s d ay
s m o o t h an d p l a i n a nd a l l e g r e ne
hi il 11 0 d al e ne s none y-see n .
al l t h e u t m o s t s w a l l
w a s c l e ar a n d s h i n e o f
B ek annt ist, d ass d er altbrittische N ati onalgl aub e au f e i ner
I n s e l e in Elysi um gel egen d ach te, welch es v on w u n d e r
b ar e n F r ü c h t e n u nd b l ü h e n d e n G e w ä c h s e n erfüllt
war u nd d esh alb d en N amen A v a l l a c h (Av allo n) d i . .
ég _fie l i n
_
s e
‚
l fü h rt e zu gl e i ch abe r a
,
u ch als G l a s b e r g ge
l) K g l y My
ei h t e , th ol o ie d er een u nd g F
fen ü ers v on O L B El o f b . . . . Wl
I, 9 4 fgg Als er war i n d e n
. e se n F l gg g
e an en w ol d re i Meilen o d er mehr ,
kam er i n e in s c h ö n e s an d , s o h e L wi e d ie o nn e am ll o m me r S S
t a g , sch ön und e en und b g
an z g r ü n , we d er ü el noch Tai war d a z u H g
seh en . M L
itten im and e sah e r e i n e B u r , re ich un d g
öni i ch u nd wu u k gl .
ll
d erh o eh ; a e d i e ä u ß e r s t e n au e rn w ar e n M kl
ar u n d s c h i e n e n v o n
Kry sta ll W
e iterhin n
. oiret e s : Es war i mme r h ei d a : d enn wenn es d un e l kl
od er Nach t werd en so l te , l g
e h en die r e i c h e n t e i ne i c h t , so h e S
wie L ll
die S onne am i tta M g g
D er Fairy king z e i t H enr odis in se inem Re ich F e l
.
l
d e r , B u m e n und ä d er W l er V gl
d ie Bes ch rei u ng
. . b
Re ich i n
for to te ll
t h e b e au te e o f t h e g
a r d i n and th e w e ll
th at stoo d und er 11 laurer sl way rene g
ful otten time h e Pl
uto , and his q u ene
sich u ral te Sagen knüp ften, welch e darauf hind eu ten dass ,
) S
1 o so te nac h i hll
e m v on H si me sb u ry D e aWl l
n ti q u i t e ccies G in . .
.
ston ap
. . l
G a a I , p 2 9 0 fgg ) e in gewisser G i a s t e i n g ( ver
. . d en ame n gl . N
G uetingab u rh) einer v er ore nen Sau d urch we i te
i l
andschaften nach ge i oi gt L '
sei n au f d em Wg
e e d er noch S n g e w e g e enannt w erd e , b is er sie i n G ia g
stonb u ry u n t e r einem A p 1 e i b a u m ihre B e r e sängend fand
‘
D as ch wei n kl . S
ist i n d er mysterieuseu Sp
rach e d er Est il en e ine Be z e ich nu n d es nati o na g l
witlsch en Prieste rtu rns S an at te G o tfiied v on .o nm ou th M S 42 8 er M . . V gl .
b g b
ü ri e ns o en 8 4 5 8 d ie a e ans G ew asi us v on
. i ur Sg T lb y .
I ns u l a p o m o r u m,
qu ae F o r t u n a t a vocatur
ex re namen h ab et, q ui s per se singul a p rofert
a n n i s c e n t e ni s au t u l t r a v i v i t u r i l l i o .
b ru ch erleidend , geiangt er m i tt e n i m M e e r zu m S c h l o s s e
A v a l o n Di eses li egt auf einer I n s e l und ist ganz aus
.
l e u c h t e n d e m M a g n e t s t e i n g e b au t D ur ch eine H all e .
s t e r e G ä n g e d u r c h s e h r i tt e n und d ie b ittend en Ti er e
getöte t, i n e i n e n O b s t g ar t e n „ t an t b e l e t t an t p l a i
s ant , q u e c e s t o i t u n p t i t p ar a d i s 1 v e o i r I
“
g e n .
1) Kei t ey ‚ Myth ol gi
o e der Feen (und l
E fen ü b ersetzt von O L B
. . .
Wolf I, 85 1 53 .
462
cierges 8 li chandeli er
L es
u nit r sunt al u me
i
j u q u _
Le n z e s u n d u n v e r w e l k l i c he r J u g en d T ir -na -Q ige
( L a n d d e r J u ge n d ) Hi er w ir d d a
.s F ü ll en z u e in er weißen
gl änz end en Jungfrau , d ie Ossehin willk ommen h eißt und
ihn b ald die E rd e v ergessen macht Als d er H eld ein .
K ightley
e a. a. 0 . II , 2 87 fgg .
2) K . K
Erin I , 8 1 6 2 fgg
v. . D iese ag e ist im Ein an s mit fol
. . S g g
@
gend en e ehen eine : 1 ) Bechstein, Märch enb ueh S 6 5 D er Hi medi eb 2 ) As . .
”
Ber e; 8 ) KHM g '
, 99 i s chen von D umm in
. III 4) M l g
.
46 3
d as g l ä n z e n d s t e L i c h t au s u n z ä h l i g e n S p al t e n
i m F e l s e n , d ie d as sch ärfste A uge ni emal s d aran entd eckt
'
hatte ) l
.
No 5 7 D er o d ene
. gl o e V gl
5 ) Moib ech , U d vslgte eventyr och fortl ilinger
.
’
gl
Walls chis<:he e ch en 2 5 8, 2 6 D as o d ene Meermäd ch en 8) ti er , n a . S Ugo
t isch eS g e en un d M
ärch en 8 9 1 , 1 4 sch en röd e
. 9 ) Woy cicki ,
A b
o ni sche l . Pl
S ag en 1 1 9 , 6 D ie d re i Brü der In diesen Ueb erii eterungm elan t d er Jüng
.
‘
g g
g l
Iin , w e ch er im Su tteld od er Ob g
st arte n wach end d as d i e isch e ferd o d er b P
einen d i ebisch m V gl g
o e er reift, zum G las berg o d er zu m goldenen S chlon .
I
1 ) Grimm, ris ch e Elfenm8rch en S . XXII .
2) Kuhn , A 1 Mark
. ( . . Zeitschr . D Alten IV
. .
, 89 0 .
464
1 .
2 .
2) Be lin 1 H R einick e
r 1 . . .
8) Frankfurt a l l münd li h
. . c .
teln Wir wer den wei terhi n seh en , d ass and ere deutsch e
.
p b u e, u n d d i eses obl
ß z ur Ve rstü ku n g v o n B i n e e igbl
d ete o W
rt ist in irsch1e K
min ch i e 1 ; D inh eimirs 8 ; D intenmirse 4 d es G leiehklangs we en wiederh o t, g l
ohne d ass dami t e ine Be d eu tu n g b
ver und en wäre . k l
D i n e 8; daraus D in
ten 4 v olkse ty moi ogiseh enstand eu, d ureh d en in d en Hund e rten ni ch t un e b
zeugten Ub g g
e er an v on 11 in t er. V gl
ptwik.
piwi t K b
ie itz ; m ach en
eeh ms tz en ; toboi d Kbl
o o d ; tu l ri: K k
or ; tw4rss ck Q u erssck ; twil rk
q u l rk ; kr l tli ng B ret z e l Km k lin g ; K a rto fl e l sus
‘
te rt u fo ls v on t1 rtnfo
'
(b ia n c o ) g bl
e i de t S W m te ei tsc Z
h rift f ü r ve r g i 8p re chf 1 86 IV .
—
. .
,
—
.
,
Ki r s c h l e m i re e bl e 1 is t
. d urc h d as B e d ürfi 1 i s dee R e im s zu H irs ch ln mirseble
he rv orgerufen . Bei Krispol- krnspei möeb te ieh an lat crispus d enkon ; ris K
b
m us Kresmus z eigt d en l utigen U ebergsng von p zu m VergL . ou te W
a O. . g
1 84 - r i e n ist die Pommereüirch e orm fiir u i d F l g
ruen, ebd kr uoni,
. .
46 6
efü h r t wi rd A f
uf all e nd e ri nne r t an u nse r L ie d e ine An
g .
.
,
g
S obifi e rblick en d ü rfen D er u rsp rünglich e Si nn d er Myth e
'
h i m m l i s c h e n L an d e k o m m t d e r G e tr e i d e s e g e n ,
k o mmt d e r P fl a n z e n r e i e h t h u m j e d e r A r t z u r E r d e;
v e s ve n nt n n
1a 1 u bib u s‚ in q ib
u us fr u
g r au d i n i b u s d e c ig es, q u ae
d u n t e t t e m p e s t a t i b u s p e r e u n t v eh antur in ee nd em re io nem i sis vi
g , p
p p p
d elice t n e u t i s a 8r e i s dantib ns re tia te m es tinri is et acci ie u tib us fr ume nte
r ei oeterae fm ges .
2) Wir
werd en diese F age r in d er Z e its chr . t D
'
h i e r v e r n i c h t e t k e h r t e r z u s e i n e r u r s p r ü n g li
c h e n H e i m a t z u r ü c k ; d ie T empestiarii sind als Ver
mittl er e rst in j u nger Z eit e ingesch o ben .
Da .
langte In d er C h r i s t n a c h t , d a a l l e s v o l l
S c h n e e l i e g t , triiit ein F uhrmann d ie w e i fs s J u n g
fr a u mi t ei nem S o m m e r h u t e b ekl e id et , wie au sgebrei
tete F l a c h s b o l l e n mit d em Es ch en u mwendet All e
Sg
a en d es E ifells nd ee I 1 84 8 S 4 8 . oc er, Mo seisagen No 5 1 . . H k
oc er , H k. .
2) M e ns , A
nz ei er g
und e d er K
orz ei t V, 1 7 5 Baad er, Bad isch eD V
. .
Sg a en 2 6 1 , 2 7 7 . S
eh r oft ersch eint di e we iß e rau au f di ese e ise F lach F W .
g e l h a ft e t e k
ein S
ch n e e , e r w ar i nte r u n d o m me r rü n W
(Ke S g .
l
ti s- Hnngssaga cap 5 Forums uns sög
. . Ds re r A r u d is t , u nd i h m F y g
1 1 61 r
'
l $op }r ti l fire gw ptert wur d e, wird di eser
'
ü e e in i d d es hi m H gl Abb l
g l
fisch en B e r e s se in, we cher das !. nnd der L ic:h talfen verd ec te, da die Göt k
ter im A nfa n derg Z
eiten Breit zum Zahngeb inde n h enkten Gr imnis1 n 5 . . .
“
30
se lbe gi cht ei nem B ursch en in i h r e r H ö l e ei ne H and v oll
K i r s c h en Di ese Blü ten und Fr üchte in Hold as B erge
h aben aber zugl eich Bez ug auf d en i rdi sch e n Pflanze nwachs
tum N ach hessis ch en Hex enm ten
. fuh r e in ge wi sse r Thi el
jährlich vi ermal , nämlich all e Fro nfasten, i n d e n V e n u s
b e r g z u F r a u H o l d a Dort si eht er den ganz en K orn
.
„
j a h r e r z e i g e s i c h z i m b l i c h m i t fr u c h t o b fs n n d ,
g e w ac h s e n ; a l l e i n d e r w e i n w ü r d e n i c h t s o g u t ,
al s v o r m j a h r , d a s h e t t e e r a u c h i m b e r g g e s e
s e h e n ; m s n m il s t e a b e r G o t t d a r n m b a n r u fe n ,
s o n s t w ü r d e m an d e s s e g e n s v e r l u s t i g
’
u nd w e r ,
p n 9n _
g
2 ) Zeitschr f D
. . . Myth
.
469
mi tten im W i nt e r -
d r e i Ae h r e n
. u n er t d e m S c h ne e
hervorwach sen In der Christna0 ht sollen
. d em Volksglau
ben nach die A p fe l b ä u m e tnitten im S c h n e e b l ü h e n
-
u n d F r ü c h t e t reib en und d er H o p fe n tre ibt e benfall s in
s a ft i g e S c h o s s e u n t e r d e m S c h n e e D ie
Ch ri stnach t ist an d ie St ell e d er alten W i n t e r s o n n e n
-
‚
mo nen bis dah in verschl oss en g eh alte ne L ich tre ich tat sich
auf un d z ei te d e m M ensch en d e n fü r i h n a u fb e w a h r
g
t e n P fl a n z e n w a e h s t u m Bei Werthe i m gr ün! es in .
d e n eiebt m an z u W e i h n a c h t e n au f d e m W i n t e r e i s e
_
Z w e r g e m i t G a r b e n u n d S i c h e l n i n v o l l er A r b e i t
u n d s c h l i e fs t a u s d e r G r ö fs e d e r G a r b e n a u f d i e
E r g i e b i g k e i t d e r k ü n ft i g e n W iealt diese
Ans c h au ungen sind e rgieb t d ie ob en S 4 40 e rl äu terte S age
,
.
l ) D ie Be lg
e e für diese we itve r b re ite te Sg
a e s. Ep h e me r. nend . nat . cu
i
r o a. [I . d . l , 87 2 ; A t
c a ne e d . nat. cur . An
1 7 87 , 2 7 6 ; N e ue u nd A u fsess ‚
z e iga K
u nd e d e r e u tsc he n D V th 1 06 ;
o rz e i t III, 1 0 ; Z e i ts ch r r D . . . My .
bei S ex o , wo m i t t e n i m W i n t e r d em H adding b l ü
h e n d e K r ä u t e r au s d em S eelenre ich vo n e iner Blbin ge
b racht werd en .
t r ä g t s i e e i n e n S t r a n fs Im Fr ühling
eines Sch al tj ahres i r id o ei n Mädch en an d e r v erfall e nen
’
l
D ass di e r o t e B u m e , mit we ch er d er ch atz er l S
eö ffnet wird , d er B itz b g g l
sei, wer sch on o en 8 1 5 8 b erührt . b
In der S ieggegend eo ach ten d ie und
. b b L
leute b ei sonst h e iterem etter e in eichtes W o e n e i d e , du l W lk g b l
si e H i m
m e l e b l n m e , H i mm e l e r o s e od er H i l d e n r o s e nenne n ( ü b er Hüd e e o en . b
8 . p
Es v ers rich t ihnen nach anh al te nd er ün e R e e n Mo ntanns , D g .
D ieD eu tsch en o V lk
sfeste 8 88 In ch wa en sag t man v o n d en weitem
. . S b
W lkö chen (Schü che n) „d er i mm e üh t “ Heier, 8ehwflh l bl
a en D ie M . Sg .
K e rz e l
B u m e in d er Hand d er O sterro d er un frau önnte ed och au c h J g k j
Z nu mmenh m g mit d er s e e i s c h e n a t u r d er El e heb en , v erN o en lb gl
. b
8 4 5 6 , Anm 8 die e e ans
. . Sg Mei er .
D ie
we il se F r au z u T ege rnfe ld e n s o S 2 7 3 A nm 3 k o m m t
'
. . .
,
.
i m F r ü h l i ng w e nn d ie B ä u m e a u s s c h l ag e n a u s
, ,
d er v o rb e ifliefs t D a n n b e g i n n t s i e h e i l k r ä ft i g e K r ü n
.
t e r z u p fl a n z e n D as Ku c h e n b l ü m l e i n (ane mo na pu l
.
mi t i h r e m P fl e g e un ter d er Erde, w e nn d i e Me n
s c h e n o b e n p fl ü g e n u n d e c k e r n ; s i e s t r e u t , w e nn
d e r L a n d m an n s e i n e F e l d e r b e e “ , d e n b e s t e n S e
m e n z u g l e i c h mi t a u s A u f i hr G e b o t mü s s e n d ie
.
H e i m g b e n d i e F e l d e r u nd F l u r e n d e r M e n s c h e n
_ _ fl
b e w l ee e r n , u nd w e nn e s z u t r o c k e n w i r d , d i e
_
Q u e l l e n a u s d e r T i e fe z u d e n W u r z e l n d e r B ä u m e
u nd F r ü c h t e Im Z wergloch be i Hildesh eim
mhmiedeten die Z werge unte r d er E rd e G old u nd Silber .
E s s o l l e n b i s w e i l e n g o l d e ne u n d s i l b e r n e K ö r n e r
i n d en A e h r e n g e w e s e n s e i n S e i t d ie Z w e r ge .
i h re u n eri r d i s c h e n F e u e r d e n B o d e n u nd m a c h
t
te n die E rd e D er T anz der Sch wei
zer Bergmännlein auf d a : M atten z eigt ein gesegnetm
Jahr an
Sg
Hörner , e en m d ern fingen 8 1 1 5O . .
S
Grimm. Deutsche egen 1 , 887 , 2 0 8 .
473
ch e w ir v or h in o b en S 4 69 im Winte r d as G e tr e id e im . _
en es auc h au f E rd e n z u r R e ife
g .
v oll e Z w ergenar beit sei e n die and ere ge wal tet h ab en d ass , ,
z ei tw e ili
g u m kl eid ete S eel en sind W i r z ei gte n b ere its o b en .
8 439 d ass si ch d ie S ee l e n
.
, Elb e in and ern el emente
r e n E rsch ei nun en w i rk sam z e i ge n s ie sp end en d en Re g e n
g ,
1 ) Z e i t sc h r . D . Myth . I, 2 8 .
2) W . Müll e r, Al td eu ts ch e lg
R e i i on 8 3 3 7 . . Un re c h t b
a er hat d er ge
seh l tz te G e lht
e r e, w e nn e r nie e ine V e rirrun g b e z e ichne t, d ass b ei and e ren
4 74
,
’
ab .
“
N ach ander er E rzählung floss b ei m z weiten Hi eb
1) V gi W nn
er . e es schneit,d ieso n esch ü tte n
ihr Be tt aus E g l .
2) Hi f w i t n
e rau e s a au ch d er G au e d es h essisch en
. . l b
and v o es , d ass L lk
di e S t e r n s c b n u p p e n G e h ülfen d e s ösen e ind es s ind b F
R u ft man sie an .
od er b p
eschim ft sie , so w e rd en si e wil d u nd werfe n mi t fau en äsen e nn l K . W
Jemand in d emse en A g bl k lb
u en S
i c , wann d ie ternsch nu pen fa e n e ine n p ll
W uns ch h e t, g g E ll g W l H
eh t er i n rfü un o f, essi s ch e
. a en S 1 87 , 2 1 9 Sg . .
8) S K l y My l g
eigh t e ,
. F E
th o o ie d er ee n u nd lfen ü ers v on O L B b . . . .
Wl o f I, S 1 7 2 , nach
. T l h ie e , Danske foikesagn .
4) P
etersen, N My l g
o rd th o o ie 1 0 8
. .
l
5 ) Grund tvig, G am e Dm ke mind er I, S 5 9 . .
4 75
d e t r u ft e s a u s i h r : „ e u w e h !
,
Eb e nso b ei m z wei “
A m fo l g e n d e n T a g e i s t d a s B ä u m c h e n v e r s c h w u n
den . D asselb e wi rd v on e i ner B i r k e erz ähl t, aus d er e s
b e i m Ei nsch neid en „0 Jesus m it u nd d ie sp ät er ni cht “
,
Af l i S
ze as, venska sagohä fd er II , 1 47 .
2) K igh tl y
e e a . a. O .
, . . .
1 )
S ehmalfufs, D ie D
eu ts ch en in Böhmen ra 1 85 1 S 1 0 2 R och olz, . P g . .
Sg
Anrgs u isch e a en S 85 9 . .
g bl kl
2 ) Ich b in au en ic ich nich t in d er a e , il iam Beil , h a es eares Lg W l S k p
P kac and h is folkslore ‚ L
ond on 1 82 2 u nd ames r ich ard a i we , Ill ustrs J P H ll ll o
ti ons o f th e fai r y y lg
m th o o y of mi dsu mmernig bted ree m , ond on 1 84 8 L
naohz nse b en .
8) E p
manci ati on 1 887 , No 1 6 8 . .
4) My
th ’ 1 0 1 6
. .
5) Z g
in erie E KI L
S 2 2 8 No 86 . . .
2) W
olf, Beiträ e II, 2 4 0 2 5 2 g
hi e e, a n e foi kesagn I, 1 0 9
. S om . T l D k .
mer, Th üring Sg
a e n 1 7, 1 2
. Brand , o u ar anü q u itee cd . l is , 2 79 Pp l . E l II .
8) a e, Fy N k
ors e sagn S 4 2 . .
l
4 ) Boch o z , Aarganss gen I, 2 1 4 .
5 ) Gri mm , D e en I , No 5 2 . Sg
hie e , onat e folkess gn , 2 89 . . T l D II .
W l
o f, Be iträ e g II
, 2 82 .
l
6 ) Boch o z Au ge nsagen I, S 85 9 o f , Bei trä e h p Zw e r e . . Wl g II . . g .
7 ) Boch ol z a O . .
8) Boch o l
z I, 2 1 8 ch on Ö
a. O . . S . 1 nn ersch ei nt „1 h eklu grmnni “
g
i n rünem M l
an te F orneldarsög I, 82 4
. . . V gl er . den G rönj ette .
9) Wl N
o f, ied er e en 5 7 0 , 4 7 4 l Sg
. .
1 0 ) Z ei tschr f D .th , 1 4 2 , 8, 1
. . My II . . A ch d ie k el ti ch en S gen ken
u s e
nen die g
rüne rach t d er T fen 8 a ter El . . Wl Sc tt Min tr l y II 1 5 2 1 5 4
o , s e s , . .
1 60 1 64
. G rimm, risch e E 1fenmilrch en 8
. I . XX XXXVII Da wil d H
. . s e eer
s ch e Elfenm . LXXXIV .
1 1 ) Beiträ e g
478
e rkl är t si ch d e r Z ug in d e r S age v o m w i l d e n J ä g e r ,
s chilc fei? , w i e e r d i e M o o s w ei h o h e n m i t i h r e n g e l
_
_
_
b e n H a a r e n v o r s i c h a u f d e m P fe r d e h ä l t , so
d ass sie v on be id en S eiten he rabhangen Se sind d enn .
a u f d e m S t am m e d r i e b t, d as s d e r B e s t ab s p r i n g t ,
d i e m i t e i n e m K r e u z b e z e i c h ne t w u r d e n A u ch .
1) K hn N
u , ord d . Sagen 4 7 8, 7 6 .
2) V gi üb
er . er diese M n l O din S
e ze . 2 1 2, 6 .
g g
G old rad e w ie F r au Be r th a H o ld a G üd e ihr e n W a
g , ,
c he l än st a ls d ie F r ikk e H o l d a o d e r F r e j a b e k annte
y
g ,
e in en M a n t e l träg t u m w ie e r sag t
, b e i schle chtem tu n ,
zi eh en s i n g e n d i n d e n L ü ft e n ei nh er Was von d en
Si digen Fräul e i n gilt w ir d au ch auf die Moos wei hohe n ,
ih ren Sch ätzen, welch e e ine Kröte und ein sch war zer H und
h üten Dasselbe E rgeb nis liefern die and ern S agen, in d e
.
1) H
e mmer e l S 20 inn , 6 6 9 wird von
. , F
einem Sü igen . II
l
Frl nie in erzäh t , das sich mit ei nem ensch en vermn M
hi t und mit ih m Kim
g b lb
d er z eu t , a er mit d ense en au en i c ich u nd alt immer vers chwind et, g bl kl
al s e r i h r e erH k
u n ft o f f e n a r m a c h t b
S ie i ch t sich d amit a so nie . g l
M ar e , al s B e w o h n e r i n d e s h i m m i s c h e n L i e h t r e i c h s , w o h i n s i e l
w i ed er z u rü c kk
e h r t , knnd E ine and ere a e ( ammer e 8 8 fgg )
. Sg H l . .
S eine F rau fo lg
t ihm e inst aus E ifersu ch t u nd schne id et d em e inen rä u ein F l
die g lo d e n e n H e e r fl e c h t e n ab D as räu e in ich t d em . irte n nun ei F l g H
nen G ürtel für se ine B au , d er, um eine Z s unsllnle es annt , di esel e sofort g p b
'
z errei lst . H b
ier h a en wir z u nflehst d iese e a e , we ch e v on d en w i d e n lb S g l l
W b ei e r n im U
nter er ( G rimm b g
, D e e n I, 6 5 ) er ich te t , da ss. eSg
i n B a u er b
si ch in eine w i d e l F
r e u ih re r s c h ö n e n a a r e we en ver ie te u nd sich H g l b
t ilnl ch tli ch b ei ihrer L egerst8tte ein1 end , oh ne ed och eine
'
n tre u e e en j U gg
sein W bei zu bg
e eh en D g
ieses fol t ihm e inma u nd find et ihn b e i d er wil
. l
F
d en re u seh lafend g
D a sa t di e Bl u erin : „0 G ott b eh il te d e ine sch önen
.
H u re , w as tu t ihr d a mi te inand er
“
Diese wi d en e i er im . nter e r g l W b U b
b
n e en K l
inder, we che spater in gr ünem Gew end e auf d en e sen sitz end ge Fl
seh en werd en D ie G ürtelgeschi ch te wird sonst v on D rfiten,
. ar e n und v er M Z
l
_
gen erzäh t .
2) Somme r 8 1 7, 1 2
. .
481
g r ün e
I i ö cke tra
g e n A ls W .o lken w ese n ab e r o d er in d er
sie in d e r B e r
g h ö l e ; 3 ) l o c k e n s i e A b e n d s u m d ie
B e t g l o c k e n z e i t d i e K ü h e a n s i c h u n d fa h r e n m i t
i h n e n d u r c h d i e L u ft u n d s c h i c k e n s i e e r s t n a c h
3 T ag e n au s g e m o l k e n w i e d e r z u r ü c k Vergl o ben . .
o b e n S 5 2 fgg
. .
1 ) Mi t M t trennt Wl
o f, Bei tri ge , 1 4 2 ( g d ie vII
on Wu o tm se .
l
j ngtm fl ooeweib ch en nnd die gej agte e inz e ne reu nis z we i esondere 86 F b
genh milien‚ ab er hd tie eind filr nneere ßetrechh mg d h in ihrem U nge . .
m
m ein . Die letztu e ist die Wun c ih u eh 88tün e ufgefu et‚ d ie eM
ste% dte Wnn erlh fl n in ihm Vielhe it nls fi bh men d nn
2 ) Bod mh , Se gen des Afl m
'
2 81 , l .
31
482
Wind d
o er Wolkengeister ( Wasserth nen n s
. . w)
. schil
Re d e , i m du nk el n L i ed e Hrafnagaltir 1 heifst es .
die Z eiten ge hören G anz richtig wie mir sche int, fasst
.
,
2 ) Völnspt 2 .
8) He nn W lt n we iß i ch
e e nenn 1vi ör
( Innenwl ld er)‚ d on mim»
reichen Hi tte h temm ( d ie s ch e Yggth u iil , d en Wel tbe nm
E m dem G rund .
) t
J a g d , e i n e P e r s o n i fi c a t i o n d e s Wi n d e s u n d d a
r um p sy c hop o mp ist d en M ar i enkäfer u s w ; v om . . .
g e lland ,
b a t n b es ehl
’
e enen B ack enb art
g
Weiteres Materi al zur E ntsch e id ung der o ben ange
fü hr ten Frage sch e int ein v on mir b ereits Z eitsch r f D . . .
1 .
B e tt b e tt h ab e rmann
treck d in v ad er sin st8weln nu,
se tt d i up d at be ste pert,
h e r ed b e t h i e r , h e r é d b e t d 8r ,
’ ’
h e r é d w n l h e n n ä F r a nk e n
’
.
n u a s no h e n n ö F r a n k e n k em .
m l
ena d e d er E fen, sie steh en mi t d ense en in lb gutem Vernehmen und sollen
mehr wissm , men d em h eeh ein nseh gleuben möeb te
“
nie
"
31
484
de swölken drogen
d en dre ck h erut
un echter d e gr öte schün
da d öschten d re kapitn n s w . . .
2 .
fägd d at li tis,
d e b r u m m e r s h ä l n d e k o i t o 11 0 8,
’
d e fl é g e n s c h u l l n s e m e l k e n .
Achter in d e schüne
3 .
i h w i l l d är m i t T h o m as g ä n
na .
Un as ik v or T h o m a s d ö r e k äm
, . R i ezu v erg1
. . S
ch mi d t, Bremenser Kin
g g
d er und Ammenreime S 1 0 , 8: i h un xm l h en 11 1 1 G remhke , d e li ek il:
.
ant l gl . S
d e t ni g di kk
e ll gen ?
2) Fried ri chstad t in S l
ch eswi mund ig Die ortsetzun
. F
Ze itschr t D g . . .
My th
. III
, 226 .
485
’
d ö ség ik n égen verwundrung an
d e 11 6 , d e set bit für un spnnn
dat knlf lég inne wég nn mmg
de ke tte wusch d e sch ütteln,
de h und , de d rög se af .
v an där nu,
h ab e n wü nt d e r i k e m a n n ,
d e l e t us a l l e n s w a s s e n ,
g ö d h aw e r nu g ö d
4 .
van Amsterd am n ä S p a n i e n
(v a n S p a n i e n n a O r an i e n) .
U n as i h n ä O r a n i e n ka m
d o sé g ik n gröte t wu nd er an
’
.
:
Old nb g
e ur 1 höle
‘
und S trakerj zm, Aus d em Kinde l b r e en S
.
486
l e we e ng e ls fa n g e n an to s i ng e n :
hierhen, d i rben
b ä b e n w ä n t d e r i k e m an n ,
r i k e m an n t o p é r e ;
us e l e w e h ör e ,
let we s sen
g ö d k 0 r n nu g ö d H e s s e n,
g ö d i b m nu g ö d l i ne “
nm 1 m a
a
m
um 111 1 89 1
p
S u ren l n, hl en g g
ok v nd y
ai m d mon nn wu! sin ge d verz wi men ( ver l _
geb . I l
ser ohn : Kh oke1e kti k sn
' ’
b
g u ese l ue , d ä rl i t e d e t! ir opni ren ri no‚
un rl it d h 1 ed n l A
m s t e r d am Te A
m s t e r d a m w a s n tl m e t e h i u s ,
.
N l
Klirekükli 11 “ bl u
u m Kam v i wili n hen fr i e n gi e As v i vor ke
.
’
g .
kflrttkü k
äm en sßgen wi n roten wund er an n e w g Barmen d Womte :
'
. . . . .
6 .
A nne M ar i e s a fe h i n t e r d e r Tr a p p
U n d fü t t e r t d as K i n d mi t Z u o k e r p amp,
Met N at eln
7 .
t h e c at i n t h e a s h e h o l e , m a k i n a t t h e b r o s e
down fell a ein er and burnt the eat s nase, ’
fr a A i r l a n d t o A b e r d e e n S eh r beachtenswe fl u nd .
m it E n g e l l a n d ganz gl e ic hb ed eu te nd is t in „d at l and
M ar ige n d h M a r i e n l a n d M ari a tr i tt nu n au ch in 4
,
“
. . . .
°
Lande ) nu n w oh nt w enn d ie d arau f bez ii gliche S te ll e
z u m al te n Bes tand e d es Li e d es ge h ö rt was ich v orlän ,
V gl Sim k K ind h 80 1 2 6
1) er . roc , a .
‘
, .
Z k k H b m nn uc , zuc a er a ,
T k d in Vad i S t b ln n ; rec er e n e e u
Bild d mi t n h Am t d m e ec s er a ,
V n Am t d nm n h Sa h n o s er ac c se ,
e u e c se . o c .
2 ) Ve gL in in m h l t ini h n
r nd b n in in m itml k L i d
e e o s e sc e u e e so e e e r . e e
ih Bü h l in
r c f S i t t w i in d
e au ti f M r , Al i w ] in d i Mi tt
e re e as e e ee . s s e o e e
kam D , fi n g n a l l
e G tt s G l ö k l i ne n N u te n M i t at
e o e c e z e u. ur . r
f m n S t in D ging d m S hi fl mnnn d H nt w i Ti l d J ‘
au e e e , a e e s as erz e z e . ro . .
V Z ing l
. Ob er e im H imm l . in i l E ngl in ; i
en it n n! S tü h l nd e se v e e e s e s ze a e u
M it t
,
i g
s n e nd pi l
u nd d is e en G tt h t d i
, u Gl k n in d e 1 er v o o a e oc e e r
H nd a nd , h ü tt l t di H
u D i E ng l t n t n en nd d
sc e Vat e n aare . e e u a z u er er vo
G tt h t n g ld n n W g n Di Eng l t n i h
o a a o e di Lm p ln t n kl in
e e e . e e u z e e n, e n e n
gen d i, H i t n et n i gn r e u s n e .
8) U b d a mythi ch
e er 81 Thomsoh d d m Pnrad i
s Mn l s e . ß e ese e. e ze ,
Od in S 81 4 . .
489
no ch
icht entsch eid en kann
n ho ch o ben (vergl d ie stu .
t e n F l a c h e w a c h s e n l ä s s t , si eh e o ben No 3 u nd 4 . . .
so w ir d Fr e r als Ä r g u ö u nd F é a fi ( Aernte o tt u nd
y gj g
Re ich tumspend er) be ze ich ne t Er we ite t ü be r d em Wach s .
ll
a en, d ie ihn anrufen, L and besitz u nd fah rend es G ut ge
ben k ann Fran Holda , d ie d eu tsch -h eid nisch e Götti n,
1) D
ass d er H
ahn in ein f r e m d e s a n d z ieh t , wird i n No 2 d urch L .
L
d en de m e hne und Gefolgswes en entn o mmene n usd ru c : „wenn wultu 0 1 A k .
v om S
torch D er r o t e m i t G o c e n b esetz te k
. l k ist eine rach t, wel ch e T
J bl b
im 1 5 ten ahrh und ert seh r e i e t war , mi t d em 1 6 te n a er all miliig v er« b
sch wind e t D ie Sch ellenkleid ung ist fieilich un i t , und i m
. rient se hr frü h O
nach weis ar b ei ti . Z g
11 11 111 si e z u d en no rd europil isch en ö er n ; ruse wi l V lk K l
Sp am d avon sognr in iv isch en G rl bem L efund e n h a en ru se , Anasts s is g b K .
VI ) 8 5 4 1 153 9 0 [gg
. . R osen ranz
. one Z ei tschr. fii r d ie Ge k . N .
2 ) S kl lds ks ps nn . ca
p 7
. .
8) Gy 1 1 nginnin g 2 4
'
4 ) Vs h md mlnsaga 2 0 2 .
W o Egih u sa 6 7 1
490
p d t vorzugswe ise
s en e d en F lach e . Ist nun Freyr Herr
v on L iösälfaheimr , d as unse rm Ho ld asitz „Engelland ent “
1 ) K lb
L amm t h n i h mythi h gl i h l Ge talt v n S e
a und s e e s c sc e c as s o e
l en W di S l n b i F a B se-Göd n w t il als H n d t il l
. ie e ee e e r u o e . e. . e s u e , e s as
S h fc t il als H üh n
s e, fl et n e sh n wi d i beid n ten G t l t n er su r c , se e r e e ers es a e
in f lg nd o S g w h ln d i wi gl i h d b n t n d n S 2 99 r
e er a e ec se , e r zu e c az u e u ze , e . ve
p h n n N hw i d
s ro c e e L m m g talt d S l n n h h l n Ein M m
ac e s er a ee er ee e se su o e . s 1
er u er 1e e c s ver sc er e s z sc e e u
E d e hne lö t w d n M n h m l n hm i h di G tal t in H n
r , o er s zu er e . a c a e e c e es e es u
d e s,m n h m l di in
a c S h af mi t nt di
a in K al b e e W iles c es, u er e e es es 11 11 . e
i h in d in B n g b a h t w d n b in g h i h ni h t m h h in
c e e e w ill mi h
e r c or e , e e c c e r au s , c
v er wi n B d ese B d S g n 2 80 2 9 8
. V gi 1 9 2 2 0 8 w b i h t t
a er , e . a e , . er . , o er c e
wi d d s nr li g G i te di G t
r , as n R üb n
se S h f n S h w in n
e es r e e vo e , c a e ,
c e e
u nd R tt n nn hm na e In F ib g p k t d i S l
a e i S t d nt n (B
e . re ur s uc e ee e e nes u e e us .
d er O 48
s . a. H ilb nn d Gei t in M t g (
.
, O 2 74 zu e ro er s e es e z ers s . 11 . .
,
zu Mün h n d i S l in H sf eh K l b Di l t t wi d in i
c e e ee e e er au rau a . e e z ere r e ne
g n nnt n St d t d D fti
e a e S p kg i t a di f d n St aß n d
o er St d t or ere , uc e s cr e au e r e er a ,
b im D i d an Ki h n ih W n t i b n d i G t lt n S h a f n
e or s o er rc e r ese re e ,
e es a vo c e
K81 b m Al K i b 8töb a er O 86 2 4 86 6 7 1 2 4 1 1 0 84 4 2 80
s s : er . a. .
, .
,
.
,
.
, .
4 80 82 0 S h mb w h
,
M üll Ni d l h S g n 1 9 6 2 1 4 8 G nd t ig
. c e u. er, e ers c s. e e , , . ru v ,
G ni e D n k minde , II 2 5 5 4 2 2 B Al S h f S töber
e s e 0 2 25
er , , . s c a : s . s. .
,
1 78 . a O : e . .
, . , . o ,
49 1
'
wi ed er zurü ck .
t eil weise erläutert Wir teil en zunächst noch ein p aar wich
.
tige V ari anten mit und sch reiten d ann z ur Untersu ch ung
d er noch u nged enteten Z üge .
An g l a n d e s v e r s c h l o s s e ,
d er s c h l ö sse l es z erb r e c h e .
W a n n e h kr i g g e m e r n e n e u e S c h l üs s e l ?
w e n d a t k ö ö n c h e (Köm chm ) r i e f s e ,
w a n n d e m il l l s t i e f e s ,
w a n n d e h ä c k e r b a c k e k an n ,
w a n n d ä b r au e r h r ä u e k a n n
. .
L is e h en O p d ä p l a n t e ( G ras)
löfs d at pöppeh en d anz e i
Ni ederll nd Se g n
647, 5 5 1
. e Als g r s n e s ch af such G rund tvig ,
. S
D anske mi nd er 2 5 8, 4 2 1 A 2 5 6 , 4 2 2 B Als w e i l s e s
. a m m e e nd as
.
'
L b .
2 54 D iese.
S
c h a f e u nd ä K lb
e r d er D l nise h en e en ( di e Kirkev nrsler Sg
d 11 onl ine nd ecel °s i
. .
p
am acce t; h e ißen) , si nd T o d e s v n r z e i e h e n S ie .
d en Z nu mnmnhan
g d er d eu tsc h e n S p uc kt i ere , D o rfl ie re m i t d en ei e . F g
o en 8 b . in Ges ta t e ines a l
e s , 0 1 14 in G es ta t K lb l
z wei er w e i ß e
n l a wt e rsch ein t d as S pu ck ti e r tö er 2 2 5 , 1 7 3 ° A“°h S b
Z werse. d .
S l
e e e n . h a b en 8e h s i
g e s t s l t e i fert
‘
i d e sh e im S a e n s eHl
, . Sg
Wie eine ee r d e S c h a f e m ppe1 n s ie b e i ihrem z u ü er d i e Brüc e
, ,
2
5 .
H Ab g b k .
Em Z g
wer b e i Bo ch o z h eiß t se st L 1 m m i i l lb .
1 ) ,
R eyni tsch T m h ß nsT b ten
te i ne ra
, G o th und
a 1 80 2 s 1 2 4 .
.
1 .
h end e fr agt
Ringel ri ngel tale r i n g e n ,
Wer sitzt in diesem T u r m d ri nnen ?
„Kö nigs, K ö nigs Töchter l e in
“
.
1) Köln Finn
I, 4 6 0. erg Ensekranz Wacklews nz , wer wel mett
. V l . l
1 1 0 Engelh nd te re ? E n g e l i e n d e s g e s e h l o s s e , d e r s ch i ö s s e l e s z e r
h r o c he . W
a n n k r i g g e m e r n e n e u e s c h l ö s s e i ? w e nn d a t k ö n e h e
r i ! o s , w e n n d e t m 8 1 1 s t i l e s , w e n n d e bl c k e r
“
u ch e an n , w e n n b k
d e b r s n e r b re u e e nn k g p g
L iesgen hi n er d e lan on, ee t d e pöpch er d ann
. l .
Kl ön 4 .oc er H k rone
. K k
rane wickletnne , we we met no 11 o
'
ll tere ?
H ll o a n d e s g e s c h l o e s e , d e s c h l ö s se l e s z e r h r o c h e , w a n n 6 r ie e k g
m e r n o n e u e ? wenn de t könseh e rip es , wenn d e möle p ip es , wenn d e
p ppo e d em o op d e gröne sohs nz e tnsken ! Bük ; Ley sers Neohless
. .
493
3 .
D i e M a u e r n w o lln w i r s t e c h e n,
D i e S t e i ne w o lln w i r b r e c h e n .
1) W nd h
u er orn 1 80 8
, d a rau s G r immIII
, K H K 87 ;
, 1 8 1 9. . II
S imroc , k Kind a h .
‘
est gi e ich i ßntß nd im
2 0 1 , 881 . F
sass : tö e r, Bisl ee El S b .
Volksb ii ehl 82 .
. 58 . ar A g
au : Bo ch o z , Alemann
Im i nd er i ed , 4 1 0, 2 8 l . K l II .
D üssel d o rf: 11 . L
eh rer n es Ve r : E glin tun .torian E in sch önes ,
. T g g
schö nes T l S
öch te r e in VergL imroc , Kind erb ‘ 2 0 2 , 882
. k
fu in en Me ier, . . P ll g .
K S
ind ern aus ch wa en 8 1 0 8, 87 5 b . .
2 ) Gri mm , mm 11 1 81 9 s x v1 . . . .
l b
S teine wo in wir rech en ; morgen wolln wir stechen i nseh en mi t d em . H
k
ro ten Roc , fees d i ch hinten 1111 meinen Roc Verg1. MüllenhOfl , egen k .
'
S
494
5 .
D a s T o r i s t g e s c h l o s s e n,
D e r S c h l ü sse l i st z e rhr o chen .
Ri e gel ri ngel
D a k o m m t d er r o t e F u h r m an n ,
Schöne Jungfr au fees mich
7 .
S 89 5
. . V gier . l
d em O d en ur isch en d Fri E v D inekh ge-
aus b g Ce mpe . . . .
K ann i ch si e wol z u seh n kr iegn ? „Ach nein, sch ne in, d as ann nich t se in, k
es is t no ro ße g
auer d rum
“
M
D ie au er wi ich rechen, d ie teine wi
. M ll b S ll
ich ste ch en „ in en
. tei ,
n dEoch a i hS
j n c t mehr
“
G öttin e n 11 II Bi io . g . . bl .
in an : ine
kl e ine K g
öni in , die man nich t z u sehn ri e t Die sitz t in festen auern k g . M .
M
D ie aue rn w o in wir re ch en,l b
teine wolln wir stech en S
Salz ti sch, ch ma z . S l .
fisch , k
omm te ns 1 m d friss mich .
1 )
Bed in mündi g fast e . b enso 11 . BH . Mathias und E Grimm ;
. Trebb in
d H L ae kowitz ; Joachim2 tel
. . .
F l
ied er, Kinderrei nw ans Anhelt- Dessan 6 5 , 9 1 er i Ber in : Rin e! rin . V g . l g
ge l d or ne , w er si tz t i n d iese m e rne ? öni s, K ön i s öK
ch ter e in ein, K g g T l . N
nein d as ist sie nich t, ist ä e feste l h uer Maner willst d n b rech en , 0 0 1 1 .
<
ll
sinch en wi s t d a stech en, omm hinter mir, k
omm hinter mir ; er mein ter k Al
lg
fo e mir Aehnlieh Hsgens Germani a I, 80 4
. In emer ( Grsfi ch ar ) . H . M k
nae h Woeste s ried b
Hitteilnng : H0ri h t6 ri, wu sitz t in d iesem d öri ?
. ine E
sch öne Königsj ungfer , k
ann man ni ch t zu sehen riegen au ern muss man k . M
49 5
„ s e is so mü r e t
fa s t ver
“
Nö, nä i
sch5 t nich , hät nich .
s t é n n u b é n v erlät mi .
ku mm un fe lg mi achter nä
8 .
ih w ill di
6 1: gäwen twe pär sehö .
„nö m öd er nä i
.
“
„u i möd er nä 1
“
ih w ill d i 6 1: gäwen ’
ne snlwerne ku tsehe n i
„nä m öd er 11 81 “
„ nä m ö d er n6 1
“
i h w i l l d i 6 11 g ä w e n d e h a l w e w e l t .
„nö. m öd er nä i
“
i h w i l l d i 6 1! g ä w e n d e g an s s e welt .
„j a m 6 d er j a i
“
D e m ü r e n wi l l w i b r üh e n ,
d e é té n e w i l l w i v e r s täke n .
d e d ö t d e ku m m t , d e d ö t d e k n m m t .
1) H l t in Müll nh
o s e : e ofl,
‘
Sagen 4 85 , 5 . V gl S im ok
er . r c ‚ Kind erb .
‘
1 5 7,
4 88
. Old nb g 1 1 51
e ur : 1 8 und 8tr ekerj sn, Aus d em Kind erieb en S . 40 .
9 .
H a t g e s p o nn e n s i e b e n J a h r ,
Kann man sie auch seh en ?
N ei n, d er T urm ist viel z u hoch ,
Man mu ss e i nen Stei n abh auen .
10 .
Sitzt e F rau im G a r t e h a u s
M i t s i e b e n k l e i ne n K i n d e r l e i n .
telstu nd e “
.E ndlich heifst es „ia einer Minute De r Obe r “
.
B l u t i g e r M a,
re
g mi nit a .
1) M
e ier, Kind erre ime aus Schwaben 8 1 02 , 87 5
. .
2) M e ier 11 . a. O . 1 08
.
497
11 .
Wer
di esem D örne1ein? wohnt in
’ ’
„ s Kö nigs, s Kö nigs Töchterl ein “
.
W a s e s s e n s i e g e r n?
Prinzessin : „Z u c k e r , R o s i n e n u n d M a n d e l k e r n “
.
W as t r i n k e n s i e g e r n?
Pri nzessin : „Wei n “
.
„ M an m us s d i e St e i n e b re ch en .
“
) l 1K iBas
nd reim
er , 1 85 7 S 2 7 7 2 V
er rgl W i mar 1 R
e K öhl er .
, . e . e ( . .
1 in
e W .
“
t ink t i
as g n ? „ in Gil eeh en W in Wa i t i e g n ?
r s e er e e .
“
s ss s e r
„ nen K
'
h n f in uc eD T rm d
e T rm ist vi l zu h h es muss in eu
.
“
er u ,
er u e oc ,
e
Mit i e be n j u nge M äu s
s .
W as i s s t s ie g e r n ? w as t r i nk t sie g e r n?
E i n G l ä s c h e n W e i n, e i n B u tt e r b r o d i
S t e i n, B e i n mi t d e r H an d h e r ab !
14 .
S at é n mäksken en d e m ii r
s p o nn s o fi n e si de,
so fi n as eu h ai r,
so grof as eu b är .
d r o p s a t s e s e w e n j 8r .
as d e se wen j är e m wären
wa r d är kro ne fle ch te n .
thymej 6 n m airän
ch ulten d o chte r hingeran i
s
d en Ki ndern : „A c h s c h u l t e n d o c h t e r e s g e s c h t o r w c “
15 .
1) T hü ing n a fg
r e , n u ez . vo R ichard Km" .
de
ll e chtere n gön
se .
diir auf „ d i e Frau ist halb te t , „die Frau ist ganz tot
“ “
.
16 .
2) M
e ere d Hf G réia
“
.f .
5 00
„
D ann so ll sie w o l to t se in !
“
Er sie ht sie ch
si an u nd
Nu n s t e h n a ll e a u f u nd r u fe n : „ S ie ist w i ed e r l e b e ndig ge
word en ! “
D a nn l au fe n s ie d a v o n D ie Kö nigstm h te r .
sp ri ng t a u f u n d l au ft ih n e n na c h W e r z ue rs t . vo n ih r
ge
b u cht w ir d ,
m uss in e i ne m n eu e n Spi e l ih r e St e ll e v er
treten
17 .
O li w v rouwke
v an boven
“
„ ne e s .
„m a
g ih e r d en w ei t wee aitrekke n ? “
t wee is v eel te v ee l
r yd t e r al met cenen d oo r !
Dies wir d lange wi ederh olt , bis u nse re
80 1 . Frau einwii
’
De steent es z yn al
j t h oogen,
Rogier, Ro gi er u s w . . .
k z al ee n steent e aftrekken
’
„ j ,
Rogi er u s w “
. . .
Rogier u s w . . .
2 ) Wod ana 1 1 , 2 1 8, 1 7 .
. lg
8) L d e Bsecker, De la re i ion d a nord d e la Fran ce avant le ch ri
19
.
i g
r n ran , g fald ri fald ra made s
ro er !
hv ad er d er i d et kl oster at se ?
i g
r n g ! felder i sang, fa11a d e ra deste row r i
r an
d r en j om& h
„ e t e u se a fi n o g s j ,
oe n
ri ng r ang u s w
‘
. .
, .
„ d e r e r so s ta r k e n m u r o m k ri n g
“
.
„ e u st en e ll er to k a n e j fe rs laa
“
.
„ d en h a lv e m ur k a n ej fo rs la a i “
„ d e t h alv e kl os te r ka n e
j fo rs la a
“
.
„ n u h ar vi fa s s t d e n j o m f ru at se .
“
20 .
en sten e ll er to vi 1 ej fe rslaa .
21 .
ring u s w . . .
d en j o mf
ru er b ag Hosterets mur .
„o m j k l b
eg s a
r
y d e e n ste n e ll er to i “
„ e m j g
e sk a1 h ry d e d en h el e m u r .
“
22 .
’
cavali er s avanee en ch antant :
0 11 est la Margu erite ?
ho gai ! ho gai 1 ho ge i i
0 11 est la M argu erite ?
Le groups 1ui ré po nd
e l l e e s t d a n s s o n c h ä te a u
ho gai ! ho g ei l ho g ei i
e ll e est d ans son chäteau .
Ne p eut-ou vo i r ? etc
pas la .
„l es m e rs e n so n t t ro p h e ute .
“
en ab attrai u n pi err e e tc
’ ’
j . .
j e n a b a
’
tt r ai d eu x pi e rres .
j e n a b a
’
tt r ai tro is pi e rres .
M é me j e u e t mé me r é po nse se c ontinu e j m q u i1 c e q u e
’
1 ) Fitnen d . Fra Do
u cto r Biernatz ki
5 03
a ré s ell e e t le e u finit
p j
23 .
so n marit es mort !
fiq neu -lo al el o t .
l -
tal eu li lo v ent re .
p osa la pl anch a al fo e,
p osa -li hen pi sad a
e ch a y armill a
b rod ad a d e seda
1 ) Du Me a n Ch n
r a so ns et rond es enü ntlnee Paris 1 846 p 2 0 i gg
. .
2 ) Die al te tanb F
, e r au V erwi rrt si c h n i e b e i m S p i nn e n
.
5 04
Nac h und nach lässt eine der Mädchen naeh dem andern
die Gl o ck e lo s Sie geh en dazu über, e ine Runde z u bil
.
«
„ i k w i l l d i ö k g 8w e n t w é p ä r s c h 6 “
b is „ i h w i l l
d i 6 1: g 8w e n d e g a n s s e w e i t , so wie in No 5 die
“
. .
Wo rte „d a s T o r d a s i s t g e s c h l o s s e n„ d e r S c h l ü s
se l ist z e b ro e hen e i ng es ch o ben s ch ei nen , d as e rster e
“
Ihr M
ean i st to t ! L eg ihn i n d ie Gru e b
e nn di ese ih n e twa nicht . W
fu “ . S lg
ch a e ihm d en o f ab ; Kp
enn er d a etwa nich t hinein eh t, W g
Durehh su e ih m d en Bau ch Von wo sind di ese e ute, . D ie hi er L
d m ohgeh en ? E s sind z wö f Grafen, eu te öse n le es e e d asL b Wg . Lg
ins euer , F irt d ahi n d en Waflm rock,
glg W
' '
L eg es w ol e e t,
Genith t mi t e id e Sie eich t stammt d ieses
. V ll
ied aus Casti ian, w e L l
i
n gstens g
e hören d ie W
orte „aq uestris h om res,
“
„per 11 q ui,
“
„ee h s
“
d emb
cs stilinnisch on Diab et nn .
505
s is
“
gemeint D a aus d em Mittelalter viel e Erzähl u ngen
.
. . . .
M i t d d er T u r m od er d as S c h l o s s in wel ch em
'
s , ass
g
ii ? ßw n gehaltem wi rd Wir sah en ferner d ass für di ese
Wolkenburg gradezii i n d er deuts ch en S age d er Ausdru ck
T ur m (Witte törn, gru mmelißrn) geb rau cht wi rd Z u Her
‘
meskei l an d e r Mosel si t t Fr au H e ll a s p i n n e n d im z
1 ) In d en Hm disca, M gd b g
a e ur er Con esp ond ent 1 85 6 No 2 6 1 . 64 .
2) s . o enb 8 1 86
. . Zeitschr f D . . . mm . 1 11 , 87 7 tgg .
3 ) Zeitachr . D . My th 1 , 1 9 4 , 1 7
. .
5 06
. .
Spi ele, von d em hier d ie Rede ist, kommt auch fiir sich
als Ri ngel reih en v or :
11 .
2) H en 1e in a. a. O . 1 81 . 1 82.
8) Z eitschr . D .
M . I, 87 .
4) Od er ist di eses „ 1 n 11 11 11
“
l
vie leich t ein biolsee Reinnrort
‘
zn K re i s?
5 07
Ju chei, Li na ,
Ri nge, ringe,
Sind d er Kinder d reie ,
S e tzt euch ni ed er .
E s s i t z t n e F r au i m G a r t e n h a u s
M i t si e b e n k l e i n e n K i nd e r l e i n .
W s essens gern
a ?
F ischelein .
W as tri nk en s gern ? ’
Roten Wei n .
S e tz t e u ch ni ed er !
In di esem z w e iten Lie d e si nd d ie ersten 4 Z eil en , wele he
gewöh nlich all ei n und oh ne Fortsetzu ng v orkommen u nd
ü b er di es gar k e i nen b egr iii li ehen Z usammenh ang mit d em
'
1) W i hl Ke , re is G ummers ba h
Re ier un s ez ir
c ,
gö ln gb kK .
g III
2 ) Gü ter , Bra ur , 1 796 , 2 45 Re e ok , L ied er fieb el
. b ss i n en . E l g
1 84 1 8 8 4 9
, J P l
. . aus ean au s Flegelj e h mn . W
und erh orn 1 1 1 , 5 4 4 G rimm , .
S b
ch wa en, M
e ie r, Ki nd err 9 7 , 86 7 G ötti n en 11 Bi iothe ar Muld ener
. . g . bl k .
S ll
o te d as fo end e soh otti ech e lg
inders iel ( ham ers o u ar 1 11 ) K p C b pp l
508
. . .
„ e r .
H ere is 11 po or w i d o w fr o m B a byl o n,
w i th s ix p o or ch i ld r e n 11 11 l
a o n e.
D as Sp l
iel äuft au f ei ne oß e ie es esch ich te hi naus bl
Hat es ni ch t L b g . b
a er
e twa l iter e G rund a e ? lg
1) W . Mü ll er, Nibfl ungensage .
es man m at “ again
A
0 1511 111 re e 5 n re a g y F yj .
ein b öses
5 09
sie i
e ne D as U n g e k ä mm t s e i n ,
d
an ere zu
ner bi sh er nich t ber ühr te n sch wäbi sch en Vari ante w i ed er,
wel ch e die E igentümliehkeit hat , d ass si e d em im T urm
eingeschlossenen M ä d c h e n , d as von „seinen Kindern “
ste llt sich nun z u Hrno d -pé raht Wod an, wi e B erth old ,
anal og D er A usd ru ck : „d e d ö t d e k u m t i n No 8 be
.
“
.
«
2 63 fgg .
or , e c v e e c c v r a
1 ) M i Kind ime S 1 0 5
e er, erre . .
89 6 —9 9
. . . .
8) Mi S 1 88 1 89 No 4 2 8
e er a. a. O . . . . . .
4) er die V gi . N
amen : Adalgaria , Antg nria , Hartgs ria , Hild igera , Teut
garia, Walteari a, Ws nci eigaria und d en e inth ch en amen Gera N .
w elch e d en and ern V ari anten v erlo ren sind Offenbar ist .
1 ) Di Z ug ist in e inem d e u ts ch en
eser ie Sp l
sel b stltnd ig aus e i d e t gbl .
W oeste , Volk& b er ii e f S 1 0 , 8 au s s er oh n : E in
. . I l M
äd ch en sitz t und s i n n t p .
F rau , F rau h at s p
i n n i so fli tieh ? „ I e k s i n n m i n e m mpa n n e u g ti "
nen r o c k“
. B6 es n o mann ? „ mmo k0 kenstali
'
I “
Bat d ati t b e i d e ? „Hai
.
l k
( 68rt d e i n en “
85 111 d er man h eng6 n
.
"
„ N o ,
-ne !“
A h b arttmme ni t ?
2) Myth ‘
.742 .
5 11
ausgezo gen w e rd en ?
V gl b n 8 7 7 89 1 6 8 2 0 2 d n Z g d d D äm n mit
1) er . o e . . . . e u , ass er o z er .
b h n
ro c e er S h lt g d d h d Rü k n g h n
c u e r, ra e mm u rc i kt en c e e aue z usa ens n .
2 ) N i h t mit S i h h i tc nt h id n i t c er eb d A d k l g nt zu e sc e e s , o er u s ru c „ a e
d em l i tj a b d t t „L t d i in
v a e
“
e eu e hl h t : W g g h bt h b n
eu e e e en sc ec en e e a a e
“
o d erL t d i f b ö m W g w nd l n ( d n W g d h V wü tn g
„ eu e e au se e e a e
“
ere e urc er e n
b ei hn t i t ? fn h tb H l d 7)
ez c e s re are e en .
8) Pl n h b d t t i m h tig n C tnl ni h n
a o a e eu e h d Bü g l i n ( f
eu e a a sc e au e as e e se er
p re ) S
asserll t .d S in n tw o d i e es in L g d Büg l i n in
er e a es e r se : „ e e as e e se s
F eu er, gli tt d a ( im K mp f) e t W n ?
s a ze rsaus e er e
4) D Mn n d a f nüne se S 87 „1 ron t es p d g d
eu a es . : 11 our, re n s ar e.
“
D m j nn
e : fille fig esnt l t ; lles ti n nt p
u re l a m in L do ur e es se e ne ar es e s . e ue
es t i n 111
ass s , t p ö d
se l i ; ii 8t nt es é d r s ge d e L l nl
u es e our e ses r es. e co o e
e t l p it in p mi t d nt l t
e ca a e ro h nt nt
ne n
a l t p nd gn d
ev a a o ur , eu c a a : „ a o ur re s r e
d t l i b tt N n n g d
' ’
e e L t
a sse r a a re .
“
gn d a n n
ou r : d „ o us av ons r e, e ns ar o s ar e , e
n ous li b tt
a ss er a a L l n l „J i i m pl i d
re .
“
e d q
co o e : d B
'
ra e a n re an u ne e ou r
V t n t pl i d b l nl t
’
b n o . L t
“
a our : d nq
a d B
e e L a n re au ue e o ur on. e co o e e
lo p it i
ca M n d
a ne : m n p in „ o j i n m pl ind
ue , h
o n L r ce , e v e s e a re
'
v e a.
“
o
d ue : M n ap it i o m n c l l q m d m nd
a ne, o ? D d
co one g , ue e e a
-
ez v ou s „ a e v os ar
d es p b tt i t
ou r a a A ll m n g d p
re a o ur. b tt l t
“
„ L ez o ar e ou r a a re a our.
“
o
g d nr e se j int n d o ffi i q il i t 1 n m b t d l t
a x eu x o c ers , u
’
se e
’
o arc e au o ur e a our
e n h nt nt
c s L t a p nd g d d t l i
: a ou r b tt
re L t s Nn ar e e e a sser a a re. a our : o e
n
’
av ons g d d n n li e b tt e L mem j
ous a sse r a a omm n d re . e e eu rec ence e e
m d nt d
an a t i q t i g d
eux , ro s, l n l n mb d j u a re , s x 0 n ar es se o e o re e oueurs . 11 co
i m t q pl d g d h d nn n i nt 1 ’
ti nu e h a d l
arc e e d n uan o ue a us e ar es o er o rev e 1
1u1.
'
„V t h fi
o re p eb tt er 1 t sse J i
o ur m i-mé m p
a a bt re 11 our.
“
„ e va s o 12 ou r a s
tre 1 t 11 L d ou r.
“
m t h 1 té t d e ue g d il h h 1 p é é t r
se e . 11 e e ses ar es , c erc e 1 n re
d n l t
a s an f e nt l
our, d x j ne ti ll
or a 1 ép l
es b n ; euh n en e s es 1 s arer e urs r s c s cu 0
y 1 nn p é 1 a t ; t 11 q i pm i nt 1 b tt 1 t
e ssa e
’
e a r s
’
u re e cet p l e u e 1 a a re 11 our es roe a
mé D 1 i n pl l t E h d h k m w h h inl i h d ii fl ’
e uo d 1 ace e au re . er, oc au a rsc e c r e
d m f lg nd en S p i l
e o e ine myth i h Erinn e nge nd w di lb wi in sc e eru , u z ar ese e e
512
g en w i rd
lerinnen nennen :
„111 M g
ar uerite
“
s. b
8 5 0 2 z u G rund e ie en D a em m a 11 O S 1 1
o en . l g . M . . . .
„L a b n
ee c h et e a u “
. j
Les ennes 611 08 forment d eu rond es vis Ä 1 is l m1 - ’
x »
*
’
d e 1 au tre et eh ante nt en d ansant 0 1 1 ced e une e ans . erso nne q u i v a re j p
jo in dre lo p
remier rend et lo j eu conti nu e j ueq u l e e,
' ’
u i no reste
’
us q u une q l pl
seu 1 e perso nne d a d eux ibme r oad uand 1 a d erniere . euneQ erso nne es t re j p
l
s té e se e e , l o g
rand re nd 1 ento ure et le j eu finit
’
l er rend : Ah mon ee n
. b
c hi tenu ma tant tire
’
l l
ire , i re 1 Ah mon ee n ch 5 tcan ma tant tire fire, lo !
’
b
2 me re nd : L o nötre est us pl
onn , ma t1 mt etc
’
b
„ o us lo dé truirons . N
ma te u t etc
' “
. q ll
L a ue e prend re zv ous ? ma tant etc „ Gei e q u e v oie i i ma
’
. l
'
tant etc ( montrent u ne e ans
. j Q u e 11 1 i d o nnrez - ’
v ous ? ma tant e tc .
„D e j oiis ij oub “
x N
o u s eu vou ons
. ien ma tant e tc
’
l b ass e e S p iei . D lb
P
wird in iemont naeh d e r i ttei un d es errn C Ni ra mi t fo end en Wo r
M l g H . g lg
b l l
ten eg eite t : Me caste 1 b b el Lantantiroi ir oleua Lants u tir oiirola !
'
.
„i me
.
'
W i r t r e t e n au f d i e K e t t e ;
Kette kli ngelt h ell u nd kl ar ;
Es si nd ge wesen s i e b e n J a h r ,
’
Si eb en Jah r si nd ru m
’
D ie (J ette) d reht sich ru m
D e r T ex t di eses T anz es ist seh r v e rdo rbe n in re i ne re r u nd ,
bes sere r G estalt l ernen wir ihn in weiter V erb rei tung du rch
all e d e u ts ch en G e ne k enne n, abe r abge lös t v o n d e m F e s t e ,
1 .
S i e b e n J a h r g e s p o n ne n ,
Si eb en Jahr si nd u m u nd um .
2 .
Sp ann p
an, s ann an gr ö ne si d e,
r öne si de w as so rär,
g
p
s ann an ö wer sewen j är .
se wen j är d e wärn ti m,
un
2 ) L eip z ig 0 D r H il d eb rand
’
. . .
Ki keriki l
Ro h e r oh e Se id e
Spinnt ein Fädch en S eide,
S e kl ar
Wie ein H aar ,
D a v er gingen s i e b e n J a h r .
W e i l s i e s i c h h a t u ni g e dr e h t,
H a t i h r L i e b s t e r i h r n e n K r an z b e s c h e e r t ,
’
V o n l au t e r g r ü n e n B l ä t t e r n .
5 .
’
D ie K ett ist kl ar
Wie e in H aar,
S i eben umme J a h r si nd .
2) Juterb ogk .
8) F l
ied er n O . . 6 8, 9 0 . In Re pp i ha lau te t
c u d er Beim : Ringel ri n
5 15
6 .
d o dr eit si k N N ö m . . .
vo n Isaak ,
I saak ,
v on
gel Rosen k an F h
r z , K tt d a di K tt
uc ss ch wanz . Wir trete n au f d ie e e , ss e e e
kling en so ll h i kla
, wi i H ; h
ert g l b t i b n
r J h S i b
e n J he n aar a e e e s e e a r. e e a r
sind mm
u N N d h t i h mm
e. . N N h t i h mg d h t ; i h L i b te
. re s c u e, . . a s c u e re r e s r
h t a n K
se
’
n b h t
ra z n d g ü n W i d In Z hmit Wi t t n
esc eer vo e r e e e. e z: r re e
au f d K tt d d K tt kl ng D k m n hön D m d i
e e e , ass e e e a . a a e sc e a e, e 80
sc h ön ng
e W wi d M j öh (J gf ) N N s g n w
sa . as r ( )
i w ll t us un er . . a e ,
er er s e o e
g b t n in ? D h en S i i h m in S i ni h t
e e e se re hn d umm e s e u , se e c so se .
1) M i Ki nd
e er, S h w b n 1 0 6 87 9 err. aus c a e , .
2) H Hü p l h n s ll in W i b d b d ten
ours. e c e o e e s ro e eu .
516
Si eb en Jah r gesponnen,
Sieben Juhr gewonnen,
S i e b en J ah r d i e W o l k en h e ru m ,
D ie so singt .
Sp ring ei nmal um u nd dr um
10 .
all e u m ed re h t h ab en
g w ir d
, d as Li e d no ch ei n m al g es u n
Si g n
e e 11 . L e h re r Si b el
e .
5 17
i t t
e n re en , und all e Ki nder auf einm11 1 sich umdrehm , so
kreise geh alten werden, d ass sie wäh rend des gl eichz eitigen
1) Fak to
r 11 . Fä l
E Boekmann
r u ein . . S
p inne , s inne ein Kalincl G arn, p
so so fe in wie Seg el garn
fein , Vor (4 1 1 1 1 11 ) we nn wir uns v er b e nge n , v or
.
2 ) Ze itschr D th 1 1 1 , 884
. . My . .
8) D A g kl
iese uffass un er ärt auch , wesha man im arz di e Tanm 56c m lb H
b
chen umd reh t und d a ei sagt : „di e J mgfer hat si ch um ed reh t i“
s 51 2 g . .
518
l au tet :
T rettet z ue, trottet zu e ,
E in tag r i s e ,
z w eu ta i se (Var pie fse s s c hl i fs e) ,
g , _ _ _
.
h ät d er ob e tz d en sch wanz d ez en t .
S iehe j ör g spwme ’
acht j ör s unne
ch er dich no -n -
e mölen um,
g e l s c h l ö s s e n ( ri e,
s is e u nd s c hlifs e) nae h d e m s i che n ,
nenwend e und
, hat so mit in unse rm C horre ige n se inen
r ichtige n s mboli sch en Pl atz
y .
i e rn k ann .
( S ae m u n d ur h in n fr ö ö i) sa g te ,
d a ss ei n e W u n s ch s tu nd e
( ö s k a s t u n d ) a n j e d e m T a g e w ä re ,
a b er nie l än g er als
Oskim . sv 0 gööa,
aö j tti sy nina s
eg aa j ö
me6 S ze mund hinu m frööa i ’
1 ) E in
es ll
wo t i ch h a ben zu gute m Wunsche , d ass ich hl tte si e b en
b
2 ) U nd stir , wenn d a den b
sie enten geb ie st r
i m Jahre geöf f ,
ne t n äm lich a ll e F ro nfaste n Sch w äbi s ch .e:
s o s ehe ma n d en Himmel of u n d e r fa h r e i m
f en , w a s
k o mm e n d e n J a h r e si c h z u t r ag e n
D erselbe Ged ank e ist d ari n ausge drückt , dass am
C h ri sttag ( o d er S y lvester) , am Joh anni stag , z n M ich aelis
u nd am e rs te n M ai ( o d er im M är z ) d ie S c h a t z h ö l e n ,
d ie B e r g w o h n u n g e n d e r w e i fs e n F r a u e n o ffe n
s t e h e n , d ie v ersunk enen Städte aus d em Wasse r ( d e m
_
1) M
e ier, Seh wl b iseh e Sagen 4 6 8, 2 2 1 .
52 1
F eie r F r e y r , d em H e r r n d es L i c h t l a n d e s L i d s ßl fn3 .
h e i m r ) galt
’
. Nun steigen d ie se ligen G e is ter wi oi
z u r E rd e h e rab d e r u nter b ro ch ene V erke hr mit d en M em
,
G e d ank en so au s Z u W e i h n a c h t e n u nd N o
.
,w i n t e rta g e ) s i n d Z i e h t a
g e ( fl y tta d a
g ar ) d e r A l i e n ,
2p
0 Ä fl
'
fe r lf a b lö t o d e r E n
g lö l d a r D as a u f di es e W . e i se geö
ne te Lic htr e ich li e 1s wäh rend „d er so genannte n 1 2 N ä c h t e
‘
.D mb b gann im N
ece er e or
l
co as D ec 6 d en Be inn d er h ei
. g es tz ei t an l F . .
2) S . K
uhn, Nord d a en 4 0 5 , 1 84. Sg .
8) G rimnism . 5 .
5 22
u nd B e eb e nhei te n s ch au en
g W e r sich nü ch te rn au f e ine n .
1 ) Vergi . im Allg m in n W M
e e e . enz e l . Die S onnenwend e im ai td . V lk
o e
gl b
au e n . Pfe iflers G er mania
‘
239 II , 228 .
2) er V gl S k
tar sto r . k
sch u ib al s chna e , wenn d a w üt inn h i m m e bl l
b
fahre , e int o d er mom , h ring n sach voii
’
en n ! enn d er rogg e re ifl , k W
wenn d er mid e r feil! 1 1 s w l p i rm , 4 1 8 aus
. . emmin en
. F . II M g .
5 23
ch en h aben .
Si tz i m w e s t l i c h e n T e i l v o n N i e d e r s a c h s e n in ,
v errate n, vrelc . i
he, inso weit sie d em skandi navi sch en N ord en
ange hö ren, mit gro1ser Wahrsc he inlichk eit als ber eits v o r
'
5 H ol d a nnd di Kö n n . 5 . e r e .
1 .
S o n n c h e S o nn c h e s c h e i ne
Mar ia ! Kathar eine !
Zu Frankfurt in d em B o p p e h a u s ,
D a gu ck e d r e i M a r e i e d raus .
D ie eu s p i n n t S e i r e ( S eid e) ,
Di e ar me r w i c k e l t W e i r e ( Weid e) ,
D ie d ritte s o h l i e fs t d e n H i m m e l a u f ,
’
D a g u c k t d i e l i e b e S o nn
2 .
G rimm, th ‘
My k
888 er annt Ausflthri ieh er hand e ten darü er Roeh oiz , Al e l b
—
. .
glg
z ig v or e e en uch . A Wl T l
o f h atte s i ch d ama s v orz u sweise mit d iesem ei l g
d e Myth l gi
r b hl ftigt Als i h d en F
o o e nd 1 85 4 k
ese ein K ank
. c reu urz vor s er r
h it
e f lä ngau Z it wi d ah h tt
e re in E iii t nng n
e m D
e k b
ers , a e e r se e r u er e zu r uc e
fö d t i h mein n g w nn n n nd
r er , c twas e änd t n Ans h
eu e ng n n n
o e e u e v er er e c au u e e
Wah n h i ii h k it m in D t ng
r e n c üb e gen e er eu u zu erz eu .
2) M ] b i D a m tad t 1 L h e G l k
e sse e b n 8 888 V rgl B
r s ( . e r r oc s. o e . . e . er
li n md U mg g nd münd li h
1 nd Hs g n G ermania VIII
e e 226 D i s h c u e s , : re e ec se
nenne ! Im G t n t h t n S h n im Ga t n st h t in Hint ha (H uh
ar e s e e c eu e, r e e e er us
n 1 ) d a h n d i g l dn ( Va all ) E ng l ( V
er 1 sus , se e d i l i b n P pp n )
re o e r. e e ar . e e e u e
scha t di li be S onne h raus da seh en alle Engel ( die lieben Eng l die
u e e e , e ,
li b n P ppen) h a
e e u er us .
525
In R om; d a l ie gt G l o c k e nh a u sein ,
D a g u c k e n dr ei s chöne Normen h e r a u s .
D ie e i ne s p i n n e t S e i d e ,
D ie and ere s p i n n e t K r e i d e ,
D ie d ritte s c h l i e fs t d e n H i m m e l a u f ,
’
L ä s s t e i n B i s c h e n S o nn h e r a u s
A nne Marieke bleibt d rinnen
3 .
Im G art en s t e h t e i n H ü h n e r h a u s ,
S eh n d r e i s e i d n e D ö c k e h e n h e r a u s .
E i ns s p i n n t S e i d e n,
E i n s fl i e h t W e i d e n ,
E i n s s c h l i e fs t d e n H i m m e l a u f;
L ä s s t e in B i s c h e n S o nn h e r a u s ,
B rei e c b s o ee ne nne !
D a seh en d r e i g o l d n e M ä d c h e n h eraus .
Die e i ne s p i n n t S e i d e ,
Die and ere k arrt Stei ne,
1) Aus Magd b g e ur 11 . Dr
. J anic e. k
W nd
2) u erh orn 1 808 III
Anh 3 7 1 ; d araus immo KB
. . .S 27, 1 71 k .
V e gl W im
r . e ar 11 .Re inh öh er :
. K l
ie e, ie e L b l b S
o n n e , sch e me au f d ie
T nn h ine
o e , se e auf d as G i o c k e n h a u e , g k
uc ten d r e i a t e un fe r n h er l J g
au s . p S
D ie e ine die s a n n e i d e ; d ie and ere d ie arbe i tte ; d ie d ritte s c h o s s l
d en H l
i m m e a u f, l
ie ß ei n isch e n bo nne rau s , i le l e S
ein b is
'
D ie dr i tte s c h l i e fs t d en H i mm e l a u f,
s
‘
vö e
g li grint.
s pinnt e si de fi deli,
’
s
’
s spinnt en lange fe d e,
v on Z ur i bis üf Haueete i,
2 R om ist g h ü s
es, g u ld i s
lu ege t d r ei M a r e i e d rüs .
d ie e i nt s p i n n t s i d e ,
die andere flo ride,
die dritt s c h n ä t z l e t c h r i d e ,
d ie vi ert s p i n n t h a b e r s t r a u ,
d ie f eu ft is ch eus i liabi f r au
sie h t d r b -a h z u m s u n n e h ü s
'
g u o
u n d l öt d i e h e i l i g s u n n e 0 8
u n d l ö t d e s c h at t e n i ne
fü r i h r e l i e b e o b l i n o ,
e hömmt a11i en e g l p i g
’
z s r n e
)1 B er in d lH l itz in
.
g er
. KB er in m u n
.dl : V gl
r e i .E n e si l
tz e n . D g l
L
im G arten ; einer z ieh t di e e ine , e iner sp iel t d ie Gei e , e i n e r s c h i e ß t g l
d en H l
i m m e a u f, d a kommt Mutter Mar ia her an E bendaa : Au f d em .
H
i m m e anf , d a s i e h t l u tter a r i a mi t M
e sus h e r M J
au s . l l
Aehnlich v ie fach in Ber in, Weiß enfels in achs en ( 1 Semin or ee r ; S . . L b
G enth in d H Beini oke ;
. . e i zi (1 D r L p g . . Hl b
i d e rand Varr d a s ch aut d er h e i . .
o
P L F g k
_
2 ) Bo ch o l
z, Alemann . Kind erii ed 1 89 , 2 7 8 .
5 27
6 .
’
Die ein s p i n n t S e i d e ,
D ie and er s p i n n t R e i s t e ,
’
D ie dr i tt s p i n n t H a b e r s t r a u ,
D ie v i e r t seit : bhüt d i G ott mei ,
7 .
D i e d r i t t e z i e h t s L ä d l e a u f,
L ä s s t d i e h e i l i g S o n n e r a u f,
8 .
s lne e s c h ö n e
’
g j u m fr e d rus .
ei ne s p i n n t s i d e ,
’
d and re s p i n n t w i d e ,
’
d dr idd e , d i e klare gu ld,
sp innts
’
d is ch mi m bäwele ho ld
’
vi e r de
S t ttg t t h t
u ar s e e G u c k e h a u s , d ie d ritte sp innt Hs b m trnu , bh uet di Gott
m i li b F a
e e e r u.
Hi ts i te rössli 1
r
z
’
B ade ste h t e s c h l ö s s li ,
z
’
Kli ngnau e brünne li
z
’
Kaiserstuel e s ünneii,
’
z F reie wil e chäpeli,
’
d b ube träget mai s .
e hö mmt d r e i e M a r e i e
d ie e int s p i n n t s i d e ,
die d h ri d e ,
an er s c h n 8fl e t c
die d ri tt
s c h ni d e t h a h e r s tr a u ,
10 .
S o n n e S o nn e s e h e i ne !
Fahr über R h e i n e ,
F ah r ü bers G l o c k e h a u s ,
G u eken dre i schö ne P u ppe n h eraus .
Eine, die s p i n n t S e i d e ,
D ie and ere w i c k e l t W e i d e n ,
D ie dritte geht aus Bmi nnohm
‘
Wer l h eben? so l s
kei t W e id e.
l ) A a ga
r u. Bo ch o z , Al emann l in d er ied 1 40
.
, K
2 7 4 l .
d erwelt . H b g
am ur 1 81 5 S 7 4 immo , KB
. .
2
S46 , 1 6 9 k er i H e ssen
. . V g .
D
b ei L
arms tad t 11 l k
ehrer G ue : Rei ter R ei te r Rössch e n, d ort u nten steh t e in
.
S lch ö s s c h e n D a s itz en d r e i
. u n fr a u e n d rinJ g D ie ei ne d ie s innt . p
S e i d e , d ie and ere w i c e t k l W
e i d e , di e d ritte geh t zum B raune , ha t e
5 29
11 .
Wer ll hehe ? so s
F ligk ibere B ä c k e r h a u s
G u e ke d r e i B e p p e raus .
D an s p i n n t S e i d e ,
’
Die anner w i c k e l t W e i d e ,
D ie d ritt gibt on n Brau ne ’ ’
S to rk i S te rk i
D er M
ann mit d e m L öw W ll die W ind l n w h ? D i e. mi ter so e aec e . e
d er h pp etascb e D m t d t W l f B i t ä g 1 1 1 7 0 5 Z D m tad t
. ar s a . o ,
e r e , , : u ar s
s te h t ein s c h ö n e s H d ha n d i lt J ng f n h a
au s , Di
a sc ue re a e u er er us. e
e in e sp i n nt S i d di o nd w i k l t W id
e , d i d itt
e a t ht mB ne re c e e e, e r e s e a ru
h t in Ki d h n wm n
a e
f n c W i ll c h i ß n ? w e . e so s e e u . s. .
1 ) Di t n b h i e ze d W tt ac Z it h n D hi y th
er 475 P m
e e rau . e s c r. . . o
m ll n mündl
ere e S t k St k S t in mi t d l ng B i mit d k te Kni
. : ar ar e e, e a e e ne, e ar e.
M sfm M i h a t n K i n d g f n d n w i n G l d g b nd n
'
’
ar e e u e ar o e u e .
,
2 ) Au b h d B g t f
ac Finn 1 1 84 W lf B i t ä g 11 1 80 7
a. . er s re se . . o e r e . . .
, ,
J g nh im
u e e d B gst aß
11 1 1 n mi fgo
er S t h S t h S t in fli g
er r e vo r au z. : orc o rc e e, e
ti b Rh in ti i g ob g k d i P pp '
er e e , Bü k h n e ere di cin e r a s, uc e re u e r a u s, e e
s p i n n t S i d di and d ht W i d d i d itte 90 1 1 m B a n 4 4 6
e e, e ere re e e, e r 1 2 11 r u e 0
5 30
13 .
D ie ei ne s p i n n t S e i d e ,
D ie and ere fl i e h t W e i d e ,
D ie d ri tte h a t n r o t e n R o c k
Wie d es Sch neiders G eisboe k
14 .
S t ar k S t ar k S e hni b e l s o h n ab el
M it d er l angen Ofengabel ,
Willst d u l ernen Sil be r tragen?
15 .
Die e in s p i n n t S e i d n ,
D ie e in s p i n n t Kr e i d n ,
Die e in spi nnt
Hol mi dä d er
16 .
In Stuttgart ste ht a S c h l ö s sl e ,
In Stu ttg art steht 11 G u e k e h a u s ,
G uck st d r e i s c h ö n e J u n g fe r e raus .
1) M l
i ch e s tad t im Od enwa d l o f, Hoi tt
. „ Wl . II , 1 80, 6 .
S
8) Buche n in ch wa e n d b . S
tud Birli ngmr . .
5 31
D ie ein
’
p i nn t S e i d e s ,
and er w i c k e l t W e i d e ,
D ie
D ie
d ritte spi nnt e n r o d e R o c k
F ü r d e n l i eb e
B esse r l autet i n e i nem so nst ge nau überei nsti mmend e n Li ed e
d e r Schl uss :
D ie anner w i c k e l t W e i d e ,
Die d ri tte sp innt e r ode R ock
F or uns ere licwa (K arel n s w ) Bock . . .
17 .
1 . 2 . 3 4 5 6 7 8 9
. . . . . .
D ie ei ne m a c h t K r e i d e ,
D ie z w e i t e n ä h t S e i d e ,
D ie d ritte näht Hemd e ;
Mir eins, d ir ei ne d em b e so finen S ch neid er ke ins
,
’
18 .
Ri te ri te r össli,
z e B ad e stöt e schlüssli ,
ze B ad e stöt e ü l d i b u s
g ,
es l ü e g e d d r e i M a r e i e d rüs ,
d ie e i nt s p i n n t s i d e ,
d ie and er s e h n ä t z e l t c h r i d e ,
d ie d ri tt s e h n i t h a b e r s t r a n
bhüct mer Gott mis chind li
nu n g Be itr . 8 d er S l
ch uss : D ie d ri tte sp innt 1: R ock j ii f u nser e al le
8) P omme re ll
münd i ch :
en, d er B eli tr ä e 1 1 ,W lf
1 81
o ,
1 1 d ie ses ied g L
nach mei nen Coilectsneen mittei
t, nennt irr tü m ich l
am u r als u nd ort l H b g F .
l
Be r in d 1 1 .
raus e :
. K
1 9 Wie h och ste h t di e e ou n ? Wie h och ste ht Sb
d as H
aus ? D a sch au en d re i un frau en z um J g
e ns te r h inaus D ie erste F .
'
d ie z we ite w i c e t k l S
e i d e , d ie d ritte 1 1 11 5 1 Hm d clieu ; für
4 ) Aus d er chwe iz , th S
’
888; dara s KBuMy ’
. 4 8, 1 7 4 e nso in . . Eb
'
34
5 32
19 .
z
’
Kenz ig ist a
glock hm
e , _
es l uege n d re i popph d ru s,
d ie erst s p i n n t s i d a
d ie z wo at io rifigat,
g
d r i t t t u t s t ö ar 1e 0 f
d ie
u nd l öte h e i l i g s ü nn o l i
Fassen wir d ie v orsteh end en Li ed e r näh er ins A uge,
so z eigt sich u ns z unäc h st e in i nnige r Z usammenh ang mit
s c h ö n e o d er d r e i a l t e J u n g fr a u e n , d ie au ch als die
o de r n8ht S ei d e No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 . . . . . . . . . . . . .
d ie and ere w i c k e l t 1 1 0 1 2 1 6 ; M . . .
Weid e ; o der wie and ere Vari anten sagen die vom fernsten
Zu re k,d H Run e u nd
. . g enz e irmApp , 6 6 5 V er ll F
: die and er sch nn
. tzII
et . .
l g
11 g u l d e s b u s , d a e i ou d r e i m a i d e l i d rus , d ie e ine s i n n t s e i d e , d i e p
z we it s c h n i t z l e t k
r e i d e , di e d r itt r ö s t e t h a b e r s t r a n ; o 5 11 1 1 t me Go tt
'' '
h a w w e r s tr o , ki» d el macht er an a o .
G raub ünd ten d H R itz : Ri ta rite rössli , z Bod e steh t 0 se hl össli ; d ort
. .
'
p
1 11 ag8 dr i j u n g fr s u e it s , d y aini s i n n t s i d e , d ie and re s c h s b e t c b r i d e ,
d ie d ritte get ins g l o g g it h 0 s und i t t d e h e l i g s u n n tt n (i s Ve r : D ie . .
d ritt geh t in d en K ll
e er, h oi et Mush teller ; Mus kate i ler, sueisor ein, mo r e
'
W g
l
wemmet usti sein g .
me l f
au , da gu ckt die hei lige Sonne heraus 1 2 3 S ie . . .
gen No 1 0. . d ass
d ri tte an d en Br unnen geht und
1 2, d ie
e in Kind fi nde t D ie B edeu tung di eses Z uges w i rd d urc h
.
i n m enschli ch e n K ö rp er e i ntre te nd e S e el e , d er B r u n n e n
ist H o l d a s K i n d e r b r u n n e n D esh alb wi rd ge fragt .
„ W e r s o l l d a s K i n d ( aus d er T au fe) h e be n ? D ie An t “
unsa
‚
Kiz l o d a G onfs l ’
.
„w ear so he b n ? ll s ’ ’ ‘
d S o fle rl mid d a r eb n
’ '
’
.
se h bl it u nd s ie d aru m als V b
er d e r nis verwo rfen wi ll
Zfilli d
.
,
(9 .
H a t e i n K i n d l e i n fu n n e n .
Ho pp h opp Ed elmau n !
’
D K a t z hat S ti e fe l nu ,
R e i te t ü b e r n B r a u ne ,
H at a Ki ndl e g f unu a ;
Wie sol ls heiise ? '
Bö ckle o d er G aisle .
Ei ns zwe i d rei
M ei ne r Mu ete r G seh we i,
H ät es C hind li gfu nd e,
Häts in P lund er band s .
G itz i o d er G ailsen
‘
We r mu e d e Windl e wäsehe n ?
H ll b nn i Ki itiL H ll b nn i t in M ktfl k n in U nt ö t i h
o a ru s r o a ru s e er ee e e r s re e .
l ) S im k KB 4 7 1 7 0 Ob h i S töb E l ä V lk b tl hi 2 6
ro c , .
‘
, . e rr e n. er, s ss. o s c .
,
h t a K i d g f n d Wi ll h iß ? d Mi k mit d G i
e n e u e. “ e so :; e e
’
c er er a s e.
’
er
soll d Wi d l wll h d d l t L mb d it h
'
n e sr e? a a a e u e s c e.
2) M i Ki d S hw b 4 1 1
e er, n err . au s c a en , .
8) A g R h l Al m nn K ind l i d I 1 2 9 2 6 8
ar au . ec o z,E l a ; S tö e a . er e , , . s ss «
V lk b ti h l i 2 6 4 2 E in w i d i Mi M d G h wö i h t m !
'
b er, o s c e n , : s z e re . en re ue er sc ,
e e o
e K ind l gf nd ; wi ll h iß ? Z k ti d G i W
e u e e so ll n ww ?
:: e e uc er u
‘
e a se . er so s e e
535
6.
D e M äd geht uf de B r a u ne ,
Hat e Ki n d c h e fu n n e .
Z i c k e l od er G e i fs e .
Keit t er nach d em B r u n n e n
’
,
’
F ind t er n kl einen Jungen .
8“
wo is d in hüs ?
häufen u
p dat r ät hüs .
l
2 ) Ber in mündl ; Smüso u ci . d . H Schul z
: .
, ,
“H pp
°PPo ho pp h op? »
8) P o mmere ll en mtlndl .
5 36
w at mähst d a där ?
ih k ämme min b är, _
d e müggen u nd d e fleigen .
wel l ll d at
se kindkcn b egräwen !
de köste r ou
Hirz hi rz b orn,
d e kö d e l ägen em korn
w u ee d ä d e r hi d e ?
d ösche r z weie bi rk e .
w at mächt he d o n ?
j unge j unge
,
h ö n d c h e r ( H u nd e ) .
wie all nn d ie d a
knöppel of d er geifeel .
w er se ll se d ä h ewe,
d e knew cl d am ewe .
w er so ll chl eppe ?
se dé s
d e r ate ( G ro ß v ate r)
Es ents teht nu n d ie F rage , o h in No 1 0 1 2 d ie St el le . . .
„g e h t z u m B r u n n e n u mprü nglich o d e r e r st
“
u s w . . .
K i n d e r b r u n n e n u nbedi ngt b ej ah en we nn in No 1 2 1 3 ‚ . . .
1 5 d ie E rwäh nung d es k i n d e r b r i n g e n d e n S t o r c h e s
'
2 ) Sd ch cnd orf be i Si g n
e e (1. L hr r S i bel
e e e .
5 37
nämlich „ z u s t e h t e i n g o l d i g Hans , d a g u c k e n
d r e i P u p p e n h e r a u s und S t o r c h S t o r c h S t e i n e
“
,
fl i e g ü b e r s Bä ckerham , h o l m i r n w a r m e n W e e k
’
s c h m i m h ä w e l e h o l d No
’
„ d i e v i e r t i „t r o s t s e .
G o t t u n d u n s e r l i e b e F r a u No 7
.
„ b h u e t m e r . .
“
G o t t m i s c h i n d l i a u No 9 . .
F ü r d as G lü ck o d e r d as L ebe n d es Kind es wi rd b ei m
N ah en , bei d er Wi rksamkeit d er Jungfrau en gefürcht
o ffenb ar h abe n sie d as S c h i c k s a l d esselb en z u b esti mmen .
1 ) S . u. a. S imm k
1 4 6 , 5 86
o KB “
1 4 7 , 6 88
. e ie r , ind ern aus . . M K
S b
ch wa en 2 9 , 9 8 u nd meh rfach oc h D
önnte mö ich erwe ise au ch nmge
. k gl o
Kre id en “
D as v eraltet e Kreid e mb d krid e
. heifst F eld .
1 ) G rimm, G rm . II , 26 .
2 ) BA 6 88 6 84 . och . D
ommt w id e au ch i n d er a
. e e iteten Be d cw k bg l
tun g G espinnat v or er i u a . V g
Renner 4 84 7 : Ein i li mensch N ot als. . . g k
d in p
s inne d i n ni c h iemerli ch em e winne i r g e w i d e s innet flz i m ibe g p . l .
8) Da e so nd ers b
e id en erte n W g zu d iesen St i kn w
r c e v er and t. wu rd en,
ll
d ürfte d och v ie ei ch t an wi d e ( u li x ) zu d en k en sei n, so dass zu b
ü ersetz en
wäre „aalignn v imina fleoti ß “
4) M th y . 80 5 . P anz e r, Beitra g
5 ) E in l
grid n‚
au s i ta
re v cri t G es chre i e nt e h ntes
. p o rt, ü er d esse n
. . l W b
S h m l1
e er , Bair WB II S S b
_
Fo rtl cb en c , 887 c h mi d , ch wa
. i d io u s . . . .
2) ke ifs t es :
1 1: wet mi éne sch öne magd ,
1 ) “ u nd e rh w n
'
, 407
II . V gl E i L i d
885 , 1 5 2 : S o sol s t er . r c, e erh ort l
da m ir v o n H
a fe r s t r o h w o l
s n e e e i nste eid e er pi n n d i f
e en S . V gl b .
d ns 886 , 1 5 3
. S imrocli , Volksl 5 6 7 , 86 6
. Ich weiß e in rau nes Mllgd e . . b °
le in, d as nä h m i c h e rn z um g
e ih e , d o ch s o l t e s mir v o n
?
W
a fe r s t r o h l H
e n t s p
i n ne n are e id e D as kl S
i e d find e t sich au ch b ei S av en v ie
. L l l
fl °b w ied e r , d ass es a e r h ier nu r ent eh nt ist , b eh t aus d e n star ken Ab l g
so b WK e ine elav omsch e bl b
.
—
.
b g
Bear e itu n b e i Öe lako wsk S lowanské mi rod n
j y pj sn é W ra z e 1 82 2 27 . . P
1 ; 5 8. wo d ie G e i e te ano Mai enre en l b
g e i d e u n d aus d e r Ha fefll hw Z Wi fl l S
p
s inne n so ll W
e it a we i ch en d er is t z B
. b d as h us i lz isch e ie d b ei au t . . L H p
u nd S eh m&lcr I
, 1 7 8 1 , 1 7 : D a d y r b is CL
t y w o t w o san cy jr s n n de n t: i i d u k
pi az é „muss t d u mir v on P
ferd e haare n Se id e s inne n we ich u nd fe in
“
p
”N
.
2) KH . o. 55 .
v e rm isch t frü F ré en mit d em wer Pumpe rne lle ine ei charti e Z g . E gl g V ermi
R E M No 1 4
. . .
2) K
e inen Z
usammenh an g
hiemi t hat es , d ass auf Grund v erschi ed ener
H
Ausch auu ngon das a fe r stroh in unsern Volksi ied em als apb ro d is isch cs S ym '
k
b ol v or ommt z B
. immo ,
. . o e]S 81 0 , k V lk eier , .ind erre ime aus M K
S b
chwa e n 6 4 , 2 4 4 . S
imro c , KB “ 1 5 8, 6 2 2 k er . i rm I , 5 5 , wo . V gl F . .
r e i fe n G e r s t e n s t r o h als Bi d d er n
ygub a rq .ll
u g gu frau v erwand t ist
_
.
8) Li es : „ di e v i e r t, “
d enn „ d ie ander e florid e “
ist müfeigus Ein
schie bsei .
541
ich nicht , wie wei t auf die Echth ei t dieses T extes Ver
l ass ist Diese vi erte ist , im Fall weiteres Mate ri al sie
.
A . D i e Körnen al s Wu ssrfrau en ( Äp u ) .
hvita au r : i
]
; aöan k oma d öggvar
]mers i d al a fall s
ste nd r
y fir
g ro enn
U röar bm nni
Aus i
e nen S aal b
ne e n di esem B ru nnen k o mmen d r e i
1 ) E in E h
„ e weifa i ch steh n, h eiß t Yggd rasiil, ein
sc e och au m enetz t H b b
mi t we e iß m N b l
e e k
Vo n d a o mmen die anne , d ie in di e ä e r fa en ; im
. T Tl ll o
l
Völufl pä‚ we ch e d er erfas ser v on Gy lfag inni ng V enu tz te , trä t in u nsere m
'
b g
V erse d ie Sp
ure n einer n eueren nach Art d er S küld en oes ie u m ear e ite te n
p g b
R ece ns i0 n : Ask veit e h uns inn , b e itir Y gd ras ih , h a
g i r b aömr b ei e t h vi t
a lg
anr i ; 3 5 811 imma d ö n
gg r, e r i d a i fa s , ste n d r h a n u r
e ly flr gn m n U rll
öar
Völus;ni 20 :
} möau ko ma ru eyj ar
margs vitandi
)j
n är o r be i m sa l
e r u nd Po lli ste ndr
p lö
aa
r
g lö 5
g , u
pmr lif ku ru ,
a ld a hö rnum
o rlö
g se ggia
s chöner S aa l unler
_ _
de r Es che bei dem Brunne n und aus
d em ,
l
S e ies t Go d Amm agn , God R eg d a e en sm
. . rs ten . . gg E
L esart wird au ch d urch G y 1fag 15 ez e u t a e en 5 ass t s e r S ee k ei
. b g . D gg ’
lg
neswegs z mu Präd icat s tend r im fo end e n Halbv e m ; es is t , wie man d e u t
li ch si eh t d ad u rc h in d e n e t e o mmen , d ass manTx gk
b aö an
( v on d o rth e r,
l g
e tz t e n annte n Uröarb ru nnr ez o b g
Mith in hat e ters en , Nordis k Myth ol o gi
. P
S 1 85
. U
nrech t, wenn er S e e ffir d ie rich ti e esart erkll rt g L .
b ng g
u e h t s ch n d araus h erv or, d ass d u rch si e d er fom yröalag
o es tört w ird g .
Wi k r omme n au f d as E
ins ch ie se wied e r z urü c b l k .
de m Bau ms ste h t . S i l gt n d n W l tg
e e e s e ese tz , k o re n d as Lbn
e e , bes ti mme n
d en Z e itenk ind em d S hi k l
as c c sa .
4 ) Gy iiag 15
'
. .
5 43
davon ernäh ren sich die Bienen A uch näh ren sich zwe i
V ögel in U rös B ru nnen, d ie heifsen Sch wäne u nd von ih
nen k o mmt d as Vo gelgeschlech t di eses N ame ns
nag en .
wi gl i h m i n
r e c e ne . f in n äh nli h n Gl
Hi i t n er b im kl i s ur au e e c e au en ass
h n Al t t m
sc e fm
er u au h n k m m
Man m int
er s a ll E n t d Hzu ac e . e e a es r s es er o
nig f ll a e d h di L ft l
u rc in T
e m Himm l
u f di E d
as e w b n au vo e au e r e , o e so
d m
e n Ei h n Li d n
vo c e nd R h bliit n di
, n e Bi n n ih n fi u nd f ti g in o r e e e e x u er e
hi ü tt n d d nn mi t d m M nd wi d pi n wiih nd d i Bl m n
’
sc r e un a e u e e er augs ee , re e u e
i hn en n u r d W h li f t n Im g l d n Z it l t b d ft
as ac s e er e d Di . o en e e a er e ur e es er e.
neu ni h t c i m l d n
e n a, i hl i h w n d i E i h n m it H ni g b t
e so re c t d c are e c e o e au ,
ass
er h nt tm fll
eru erV gl O id M tam I 1 1 2 er . v , e , :
Fi m i j m l ti j m fl min n t i ib n t
'
n na a ac s, a u a e c ar o u ,
F1 q d i idi till b nt il i
ava u e m n e v r s a a ce e u.
V gi V
er . Vi gfl G
oss zu
g
IV r 1 s eo .
, .
2 ) Gy ltog
'
. 17 .
8 1 96
. . D e r l etztere wi rd mithin d em U rö arb ru nnen
id enti sch sein Di esen Schl uss bes tätigt die Edd a se l bst
. .
E s c h e h e r ab i n d i e U n t e r w e l t z u B e l, d e r T 0
t e n g ö t ti n d e r e n R e i c h u n t e r d e r d r i t t e a
, r z el
str ahl en , u n a u fh ö r l i c h e r g i e fs e n s i c h d i e S t r ö m e
1 82 . Z ei ts chr . D Myth
. . Il , 2 9 8
.
Hrafnag O Üins 5
. .
d as bg l
d avon a e e ite te fo rtr i tnas t nsch fo rsc hen , nach gr li beln ass . D fe rr i tin
ftir forvi trn v orauswissend , r orsch auend s te h e, wie S imm k
o zu gl bau e n sch e int
,
r e ife i ch d urch eine k
ara e ste e zu P ll l ll bel g n
e e .
5 45
e ntse tzlichste Unh eil v orh ersagend Z ähr en e ntr oll en ih ren
,
b rau ta sinne
(d . b d er E inh eriar , d ie in d er Gö tte rd itmmemng so wie die
.
m welt u nter g eh en so l en
) 3idl i b lj h im f issi l t tiö , saß,
E
ld f
7 n s , e ar , e s e v
lrt a.
2) 3 etersen N o r
.
d iP
sk My th olog i S 1 7 6 e s e r , Nordma n d enes re . Ky .
mm
.
mm
,
lisionsforfatning h ed e nd ommen s 2 6 J G rimm , !
665 w . . . . . .
.
ler , “ td R e i i on 8 1 84
. lg
e er d ie u ffassun. d er . Ub
o n n e als u e A g S A g
ver gl o en 8 1 4 2
. b 87 8 und W G rimm , D ie
. . a e von P olyp h ern Ber i n
.
Sg . l
1 85 7
; . : 5 mm
5 m. 5 s e tz t o e m
8 5 4 4 a n e fü h rte Bs die bn . g
scb rei b un
g d er d e m W e l tun te r m
g g v or a n e h end e n ei ch en fo rt : „ H m m g Z
"t i Mi mig b runni Vis a vissa o d er vissa ) ver a
( E s v er ir t si ch im ml . b g »
l
m i d u !! d as h i mm isch e Gewässer im i r d i s c h e n B r u n n e n häufig e ed i l
siert wurd e E l
ine so ch e L ocd i sierung ann es nur sein, wenn d er ch wei
. k S
z er V lk l b
o sg au e sa t
, m an so e ni ch t i n g
d a s r i n n e n d e a sll
s e r s e h e n , W
35
5 46
°
l
wei man d a i n G o t t e s u e schau e o er , A ge nz e 86 9 5 th . T bl App ll . My .
’
b l
Z
in and ern ügen he rvor Aus d er o i en Mimirrnyth e en ts ross die sinn ild
. bg p b
l b ie D m telh ng Öö ins ah e i n l u g i g , wofi1r
e th ’
1 88 zah reich e Belitge My l
ge samme t si nd l
D ie E inl ugigkeit sch eint nun au ch von Wöd an d ur ch d en
.
lisch e D tung in An p h
eu n h men b h tigt i t W G imm
s ru c 0 zu e ere c s . . r a. a. .
19 0 d" .die da s My
th e v on Hliüskil i f und d e m d urch ein Hi mmelstcms ter
‘
usd ru c o nne
Ag
d s u e d es öchsten, d es H immels ottes ist H g .
Fbl
Geh t diese a e weit über Ore on ei t l inaut od er h at si e sich d ama s un g Z '
l
ter g
ermanischem E influss e i d et ? gbl
i re d as e tz tere d er a , so W önnte l F ll k
b
die Ssge e d eu te n, da s man in d er h ei i en e ihnach t , w o au ch d ie Mi d lg W
chen i h r e n G e i e l b
t e n i m B r u nn e n , d ern i d d es hi mm ische n C c Abb l l
wi nnern, schau en b
o en 8 5 2 2 , di e wied er ehrend e . onne in neuem G aru s k S l
5 47
od dm _
imir d h H o r t Mi mir ist k ein and erer als u nser
. .
1 S W G rimm, D ie a e v on o
) . . h emS g c D er di e P lyp
i n te r u r . W b g
b anend e J ötunn s o en b
ford ert v om h e i i en orenz o d er s orn na re
. lg L Eb S
eim s e i n e r Au en 11
g en z e , O d.M l
i n u rs p rttxig i i ch vom h öchsten G otta .
In d er ä tes te n l My g l
then esta t r a u t e er das Auge w i r b i ch D as e t kl . Wl
s nge , d ie onne ist aS so l W
i nte rs in Jö tu nge walt ah er wird au ch in d eu t . D
sch en Frühli ngsli ed eii : g
e sunge n : „ tech t d e m S
i n t e r di e Aug en aus' “
W .
e r an enh e i t un el S ie naV g g D k .
b en d er Ä
sen und d er elt ntsteh un W E
es eh e n und schau en in d eren Z u gg
k unft . U m ei des müssen d ieb sen b ei ih nen Ä
und e er fra en Der Hi m K g .
mtr ( d 11 d e m . . k g ) nd d i g
u nd i en u es esch ieh t in d e n tu nd en d e r S
a c h t, N
wenn di e So nn e, d es Hi mm l A ge s u e, v orn E
rd enrund in d ie e t d er Ri ese n Wl
hi nab gßmnlren is t D a erspltb t Ööinn d er
'
. efe Hei mli chke itm un d se in u e Ti A g
is t z um fand P
esetz t fiir d en g ran T k
d en e r aus d em Brunnen d er und K
schafi erhä t
. l
er in d er
. Ab M g
o r enröte G anz ste igt d ie l S
onne wied er h e rvor
aus d er Wl
e t d er Jötnne , da trin t d er e ish ei tk W W
i eh ter aus go d ene m B on: l
d en klaren Met , d er a s 6 6 1u Pf nd m m Himmel
1 1. u e . und Unte wel t r
len si ch ge ense g iti g ihre W eish ei t mit .
“
5 48
1) Mit g
d en: h ier e fund enen R esu ta t , d ass imi rs Bru nnen l
o dss M Hl
Ki b
nd er ru nnen ist , stimmt au ch , d ass d ie d eu tsch e age i m i als Her sc h u S M
d er Elb e S l
ee en ennt VergL k uhn , Z e its chr
. v er i K
8p m h t , . g .
'
. W
9 8 fgg .
2) V gl
Simm ek, Hand b d D
er . . . . Myth . 8 14
. . 15 .
8) G rimnism 85 Gylfag 1 5 1 6
. . . . .
4) Z
acher , D as G othisuh e Ru and 84 igg '
. Zeiß ch r . t D
'
. . U y th .
II . 81 6 fgg er
. V gl
0 11 111 1 8 1 7 0
. 224 . . .
5 49
feste Materi e im C h aos sch ufen Dass die edd isohe Cos .
.
,
b p b
ü e r h a u t ez e i chn et , o h ne d ass d er We g au f ih r no twe ndi immer z ur g
E rd e fii h ren muss te . W
aru m a er , wie d ersel e G el eh rte n a O b S 84 b e b . . . .
k k
mer t, eine s e l Yggd ras iis z u d en se n re ich en ann, d a d i e wei e Ä k Z g
b
ti er d en H l
imme hinau fre iche u so l en se he ich nich t e in, d a d ie l
u rze se h r W l
wo! i m Äsenh imme l haften d ed ach t se in g
ann, wiih rend die oste über d em k A
se lb l
e n sich tei en ( oh stand s gfi r himni ) .
S ü d l i c h liegt auch d em n ö r d l i c h e n Né
ströM -Hvergelmir entgegengesetzt u nd wi r w erden hi er
nach eine nahe Be z i eh u ng v o n G imill z u m S chicks alsb ru n
h elgum babmi
In Hei md all r h ab en wir Z eitschr f D Myth II, 3 09 . . . .
g
D onnerh all nachge wi e sen D i es es Horn ist in d e r W ol k e
.
af v eöi
D er M i t t e l s t amm (od a S e h i e k s a i s b a u m i m
1) G M 17 .
8) m e:: m a n: d e sieh „ m
55 1
p ,u l G ö m u l G ein i m
, ul ; di e se str ö me n u m d er Ä se n W oh n
1 ) Völnspt 4 7 .
g
2 ) ES eh t das nl mlic b au s d em usammenh an Z g in G rimniu nl l h ervor,
woraus hier d er V
e rfas se r v on G lfaginning entlehr&
y
3 ) Gy lfag .
*
89 . G rimnism . 26 — 2 9 wi rd noch g sagt
e , d ass v on d iese n
Flü n ll W asse k mm n ( baünn i g ötn
sse a e r o e Ab e a v 6 11 Vega) . D ie erste tei
l ng b i G i i l b e i m h dd g ö
u s e rv ra u r h
‘
r em d u Gött o o a
“
seh l ing n ie s c u er er
H ü d di nd n „f ll g nm m m n f ll til B ij a
r e, e a er e a s fall en d n
ur u u e a s e r e
4 ) W nn d aneb en a h in S o n ne u h i r s h in d er g rmanisch en My
e uc e e e
5 52
w sg ) a n d e n Füß en z u m
y
Hi mmel hinausgehängt h at Wir sah en sch on öfter o be n .
eb d i n m B m m it g b it t n A es ten gl e i ch t
_
g ild , e as e e au e a us e r e e e .
Z acher , Das g th i d
o R n nalphab t S 87 fgg
s u: u h b n wi d in
e n n e . . so a e r ar ei eu es
Regen Aus
Skandinavi en si nd mir dergl eich en Ans
d rii cke noch nicht b ekannt gewor d en gleich wo l sti mme ich ,
H i em i t s o l l e n w e i t e r e p b i lo s o p i s ch e u nd e t h i
s c h e I d e e n, w e l c h e z u r B i l d u ng d i e s e s M t h us
y
m i t w i r kt e n , u n d i n d e r E d d e n l e h r e d i e N a t u r
b e d e u t u ng v o l l s tä n d i g ü b e r w u e h e r n , k e i ne s w e g s
a b g e l e u g ne t
2 K
uh n un d ‘
e e1 v er Wb
e ich en Ind tu d ie n gl rnit Ygg d ms ill d en . S
ind ischen F g b
e i e n a u m Ti ps , d e r a m a1 t e r i o s e u tr o me s te h t u nd S
d u rch se ine n n icA bl k ju n mach t g
ieser Baum tra t a e rüch te . D g ll F
d er W ei t Er h atw se ineW W11 1; n up ci1 o en u n d die Z we i e nach u nten ge
.
__
b g
H g S p l Z g b
_
'
o der
‘
X
ri ch tet . oni o ma trö fe t v on s e ine n wei en u nd wu nd er are Vö
gel si tz en auf d ense en lb D
iese r Bonn: h ei ß t auch ru;v ntt11 a d i R ossstnu d ,
. . .
g
c h e m A ni, d as G e w itte rfeu er si ch , d ie G eme i nsch aft d e r G ö tter flie hend , in
'
My th 1 1 1 ,
. Der Bau m Ilpa wi rd eine d iesem aq v attha äh n ich e atu r l N
b ed eu tu n h a en g b
D ie us ammens te l un
. Z
d es Aev atth s b anmes , in d e m l ni g Ag
sich ver ir t, mi t d e rn b g o e eer aum V g lb
e fest i t sich d u rch e ine v o n b u hn b g K
g
auf efund ene V8 d ensü 1l e , wonac h man d ie Kühe d r eimal mi t d er R u te d cs
agua tl ha s ch lug , u m s ie mi lchrei ch z u machen D as Kßlb er q u ie ken s o en . . b
l b
8 1 9 ist a s o ereits u rind oger ms nisch e itte , und
. d a Biitz u nd Woi S
Y3 nsy mb oie b egreitlicherweise eicht wechse n
'
l l
wird d ie z u d iese m Beim !
b enu tz te Aevü thamte e in Sy b l g l
m o d es ött i ch en a ra sein , wie di e oge Vj V l
b e err ute ein Abb ild von Th na s Bli t hamm
u r z er ist .
54
n e n v o n H i m m e l s b e r g e n , da h atte d en Helgi , d e n
‚
in d e r B ur g N ö r n e n k a m e n , d ie d e m Ed iling d as A]
,
Z uge h ervor d ass sie ihr goldenes S eil unter dem Mondes
,
1 ) D er V b
erd er nis i n d en W orten :
1
„ 11 er b gi b
er t rau t 1 Brü nnd i “
ist
mit Si h c erh ei t mininum bi tte fii r P
ni ch t ab z uh ellen ,
'
da e in F
i ttr i m v
e
h e rgehe nd eu V
erse so nst ni ch t z u blg
e e en , di e Verse h rei b nng vo n b ru tu in
b rau t a er b
sch we r s nneh mb ar is t Die usammensetz un
. Z
b orgir - rau t g b
ni r b orgar -b rs u t , o d er b orgb rau t ist grs mms tisch unzull ssig nerh ört . U
l
en d i ch w itre as , dass e i m Mus e b
wi e oft ei m Neu tr P1 ur d as Verb urn i m
. b . .
S g
in . stund e S S l
Der inn d er tel e ist ed o ch in ed em a e
. jar und ge j F ll kl
si che rt.
5 55
star b d er r öfste T e il d er s b w h n
g e o er
g
ste llen w i ssen nu r v o n d r e i S chicksalsj u ngtr au en Wir ‘
Hverj ar ’
ro ]
>aer nörnir,
’
er nauö önglar ro
g
ok kj ösa m eeör frä mögu m ?
ek at nörnir se,
ei gu ö )
>z
er mtt samen ;
su mar e ru ‚äskimgar,
su mar ältkung ar
'
2) Wl
e ch es sind di e R öm er: D ie no tl öse nd h e ißen U nd ütte r M
g b
mö en ent ind en ? „Verschied nen Gesch ech ts
’
l
Wßhn ich d ie Nörnon, ‘
5 56
v on
d
s tan e , d ie an e rndgenießen weniger G l üc k u nd Ru h m ,
( s k ap a m ö n nu m s l d r) A u s unse re r Stell e ge h t ab e r he r
.
M ä h n e n T a u i n d i e T ä l e r u nd H ag e l i n d e n W a l d
fä l l t , d a h e r w i r d d i e E r d e S ie zi ehen,
v on Ööinn ausges andt, i n d ie Schlach t um d en K ämp fern ,
g .
1 ) Ub
e ih re e th isch e Verwand eclmfl 3
er ere its Frauer , D ie Wai ky rien
. b
d er skand in av -germs n G ötte r und Hei d e m age . W
ei mar 1 84 6 fgg .
P
d ögg i d j d pa da11 ‚ 11 1 5 1 1 11 4v a v iöu , aö an 11 emr me 3 öld um br .
558
sie i hn nach A d l e r u nd R ab e n d ie Ti er e, ,
, D as
Schicksal d er kommend en Schl ach t verk ünden di e Valky
re n v orau s, ind e m sie ei n bl utro tes G e w e b e w e b e n N ac h .
88 . Fagrskinna ed d one t: o g M
n er 1 84 7
. Ug Frnner , Walky rien
1 84 6 S 7 i gg. .
t este ns im 9 teu Jah rh und er t ged ich tete V olk sli e d Völun
i m B e g r i ff i n d i e S c h l a c h t z u fa h r e n ( nac h Abl e
gu ng i hrer S ehwanhemden , wie d ie rosaische Ei nl eitung
sagt ) a m W a s s e r r a s t e t e n und o s t b ar e s L e i n e n
'
s p a nn e n ( di rt lin spunnu) :
Meyj ar flu gu sunu an
My rkviö 1gögt mn1 ,
Alvitr g
u n a,
W ohnsitz im S ü d e n liegt
m vikingu s ga Kn pmm nab öfn 1 82 4 S 1 8
1 ) Jö s . . .
b ei Em h uu d G ru er Sm 2 b
‘
2 ) S Bosselet ‚. t t Literatur “
. . .
XXX] , S 80 0
. .
8) Völund arq u 1 .. M
äd chen flogen von S
üd en d urch d e n D u n e k l
j g S
w a 1 d , A1 vi tr d ie un s k l
chi c sa ann uflthre n, ll m Seestr1md e sah en si e und
l
ruh ten, d ie sü d i chen Jungth uen s a n n e n p o s t ar e sk i nnen b L .
4)A u ch H g q
e1 1 ui ös H u ndi ngsb sna I -
, 1 6
5 60
til G oöpiöfiar .
S k u l d h é lt s ki l d , i
en S kögii l önnur,
ok G eirskögul
1 ) Völnspt 1 9 .
V lk
o e d er Götter , 8k 1 1 1 d h iel t den Schi d l , Göndul wer die I nden , h
561
G u ör und Be ta und d i e j ü n g s t e N ö r n , w e l e h e S k u l d
h e i 1 s t , reiten j ed esmal aus, T o des wahl z u hal ten ( at kj ösa
'
) ar er
g räöu
g e m
1 au6 n u m a in
l
Di ese A uffassung d er Wölfe b estätigt eine andere Stell e
bat er i ii > riö a
] j
ef ) 0 ): 5 ta he rir
j y
7
ul t u nd a s kl i m u m ,
‘
af hj älmsfli fnm
ef > ü ser > ä fyrri fara
} ]
Au ch eine Er zähl ung bei S ax o ze igt , wie der Vo lks
gl au b e k eine strenge Untersch eidu ng von Nörnen u nd Val
ky r en z u mach en wusste R o ther hat beschlossen d en .
d u r c h i h r e L e i t u n g u n d A u fs i c h t werde v o r z ü g
1 ) Hamdisrn . 80 : Ni h t
c z ie mt uns b eid en
d er ö fe Beis ie uns
nach Wl p l
se lb st g imm
r zu se in , wie d e r Kö r n e n G r e u h u n d e , die gefri fsig sieh
frist en irn öd en F orst. Helgaq u iöo Hun dtngs b h eiß en die
. ö fe Wl
„ Öö ins Gr au hm1 de “
Viörisgrey . Be i d en Inselschwed en auf Wo m r s h eiß t d er
W o lf noch j e tz t ga g ab n
r a u l
a ter G rauh und . R usswurm, Eib otolke
'
II .
5
. 85 9 ,
2 .S 2 00 . .
2 ) Sigur6 arq n , 22 II
D as ist d er d ritte ( u te
. . n ang ) wenn u n t e r g A g
d er E
s c h e ( d e m irdisch en Abb l
i d e Yggd rssi ls) d a d e n o f hörst heu en ; W l l
ü b er Helmtr83 er hast d a 819 3 z u od en, siehst d e ihn vorwl rh fahren b .
36
5 62
l i ch G e s c h i c k d e s Kr i e g e s b e s ti m m t (su is d u cti
d as
'
w o h nt e n s i e u ng e s e h e n d e n S c h l ac h te n b e i u n d
v e r s c h a fft e n d u r e h h e i m l i c h e H i l fe i h r e n F r e u n
d e n d e n S i e g ( optatos su ccessu s) D e n n s i e v e r m ö c h .
t e n G l ü c k u nd U ng l ü c k n a c h W i l l k ü r a u s z u t e i
l e n (conciliare pro ßpe ra, adversa infliger e p ass e pro libitu ) ,
A nb l i c k d e r b ad e n d e n N au nu i n L i e b e s w u t e n t
b r an n t s e i S ie w arnten ihn , B al dr mi t Waffen an zu
.
.
,
1) Su e cd . Klotz III, S 5 4
. .
2) A . a. O . 8 88. .
5 63
”
bel ) und die Wolke keifst d er M i s t R o s s ( Miste r
Ööinn ihn b efreite d en Dämon ti beriis tend ind em er die Hi lfe d er Riesen
, ,
De n Rom a anderer
Valkyren triett T a u aus
d en M811 nen , fällt, u nd ein fm ohtb ar e s
d er i n di e T al er
'
Jahr erze ugt D a wir nun die Re ese l ängst als Symbo l e
.
Götti nne n sob ald sie aus der Wolk e als sel bständige P er
,
p
56 5
N un ste llte man sich Ööinn nac h Art ir di sch er Kö nige als
H eer führ e r mit e i ner G efolgschaft v or , sein Seelengeleite
wur d e au f e ine kd egerische Held enschar einge schränkt, die
G e is ter d es w ild en H eere v erengten sich z u d en Einb eriar,
d es G o ttes S eelensitz , nach m enschlich er W e ise als H alle
ge dacht, gestaltete sic h zu V a l l höll u nd die Wu ssrfrauen,
Ö ö ins G efihrtinnen , empfingeu und b ewirteten nur in d er
S c hlacht gefall ene K ämp fer D as H eer , an d essen Spitz e
.
1 P
) D iesen rocess hat sehr sch ön H R üc ert dar e e t in seiner „Kai
. k glg .
tu r gescb i ch te d es D eu tsch en V lk
o es in d er Z
ei t d es Ueb ergangs aus d ern Hei
z g
si e au s o en, is t ein Kri e gsh e er ge word en Nur ein Sc hritt .
1 ) V gl L
er . au er, Sy t m
s e d er griech . Myth l gi o o e 87 1 133 .
5 67
1 11 1 1 N 11 D m0 h1 ist '
es au c h kl ar, weswegen die Valkyrsn in
so h ohem G rade m it d er krie gger ii st eten Götti n Freyj a
( Valfre
yj s , Hildr ) i h berüh re n,
sc d er d ie H äl fte d er G etal
lenen gehört ,
d ie d en Ä sen d en Met einse henkt u nd d eren
13 3 . P
e tersen, N
er d is h Myth olo gi 2 3 7 { gg .
2) er V gl b
ü er d iesen Entwi ckelu ngsp rocess S te intha1s
. u fsatz „Z u r v e r A o
gi e i h en d en
c My l g
th o o i e "
W
isse nschaft ich Bei a e z ur
. l e i z i er lg
ei tun L p g Z g
1 85 7 No 5 0 —5 5 . Di e Au fl age d e r ab sti acte n M essung unserer Göttin
. »
g
mu n d es Namens H l S g
i d e b e i üd ermane n u nd ordgermanen Newe is t , wo b »
und d er K l
u tu r des S
üd ens die normsnuiseh e e tansch au un Wl
unend ich sr g l
w eitert wu rd e .
5 68
@
W a s s e r fr a u kennen 8 oben fgg .Sie gehö r te .
h eraustrat .
Tröll ok älfar
ok t ö fr a n ö r n i r ,
nema 1
10 v il a
j mi nn m u . tn i
In d er Nörus gestss ga w ir d eine S age v on wirkli chen
N6 rueu er zählt , di ese aber als menschl ich e Z au berfrauen
dargestellt Sie h ei ßen d em Verfasser N örnir , v ö l v u r
.
h e r s ag e n .
W b
ei teres ti er die Ver wsndsoh afl d er VM und Vs 1 ky ren s b ei ei nh o d, . W l
D ie D e utschen F
rauen 8 6 0 . .
5 70
Wo lk e :
T ürmt nen T u rm die wei ße Vil a
’
_
B l i t z b e s i e g t i m S p i e l d e n D o n ne r ,
Li ebe Sch wester b eide B rü der
U nd d ie B raut die Ho chz e itfübrer
Oft wi rd di e V al e W o l k e n s a m m l e r i n genannt S o .
)
1 S ch o tt, W l hi h
a ac sc e Mitrch eu S 2 9 6 . .
8) Talvj , V lk li d d
o s e er er S b
er en II , 93 .
57 1
„W e d er b i n ich kl u g n o c h al be rn , ,
A uch d ie V il a nich t, d i e W o l k e n s a mm e l t ,
Bin e in Mädch en d aru m seh ich v o r m ich “ ’
,
g e t ? h “
e ifs t : W e l c h e s T o d es bi s t d u
g e s to rb e n A u s d e r .
1) Ta1vj a. a
. O . 4 .
2) T ulvj a. u. 0 . 2 85 .
8) S ch we nc k Sl
,
av is<: h e Myth l gi o o e S . 2 5 5 (g .
S 115 l 11 5 f5 Bartm i
"‘
'
. .
5 72
en es o n ers en es e s o er a en yg e n ( t
tar fy lgj u r kynfylgj ur) in nah er Verw au dschaft ste h en D i e .
1 ) 8 fib er d iese
. b
es ond ers Joh rici , O b servati onum ad . E
ex ti q ui ta tes
se pte ntrionaliu m per ti u entimu s eci men Ham iae 1 7 6 6 p Ob serv 11 De eniis . . . g
tu te1 arib us S 1 7 5 fgg
. .
8) 11 4111 s1 1 g11
'
cd . j
B örn S 2 7 . .
5 73
se nes ,
z um Kam te z u w eih e n (s
p
'
ob en S W i r w e r d e n se . .
g
T h id rau d r auf se ine m H of vo n N or den her Roseegestampf
u nd si ehe d a kamen neun We ib er sch w arz ge kl e id et auf
sch warz en Pfer den d aher ge ritte n , gez ogene Sch we rter i n
Ö8inn gefragt
Hve rj ar t o }»wr m eyj ar ’
er 115 a mar y fir
fröögeöj aöar fara ?
D er Riese antw o rt e t :
ar fall s ] fi
pj är
r
]J ö) o ) or
p y r
15
1 )mer m eö j ö tnu m alas k
. II , c ap . 57 .
vu pmöm m . 48 46
. .
„ Wl e ch e sin d d ie m ach en , d ie ü b er d er
T änk M
r e ee r w eish eitsv o ll fahre n ? “
„ D rei d er M ai d e Mög brasirs ü b er d es
5 74
F y lgie ngiau be ns W i r s e h e n a l s o a u c h h i e r a u s d e n
.
W a s s e r fr a u e n d e n N ö r u e n v e r w a n d t e S c h i c k s a l e;
m ä c h t e s i c h h e r v o r b il d e n ;
d ie d urch v ersch ied ene and ere
so wi e d en E ingang d es alth ochdeuts ch en G e d ich tes M us pifli
spä ter e Z e i t ganz e G eno sse nsch aften gö ttli cher s chi cks al
T ,
“
V lk W
o es ohnsitz sch we b en, d ie g
e inz i en H a m i n gj en d erer di e in d er W lte
sind , wenn au ch b e i R iesen au fe rz ogcu .
A K
2 ) VergL d ern 2 6 : „ o n u r h ugöak d au öß r omm 1 u 6 tt hing e t, v ar
. k
ri t v ert b ]
üß er , v i l d i bi 1r kj 6 s 11 . b $föi ) é r b ri lliga til bek kj a sinnn , el:
8 afl irns e.rö usr | d isir
) é r
‘ “
.
5 75
z u m He rr n d e s h i m m l i s c h e n G e w ä s s e r s u nd d er L u ft
v or H unger un d D u r s t al le T e i c h e u nd B r u n n e n
,
r aksh b eh ü te n b e w ach e n
,
be de u tet u rspr üngli ch d ie Be
w ac hen d e B e w ah rend e d ann Gl üc k
, ,
Wir g e w ahre n w ie
.
,
j e u ä hne l n : „ Fl ie g hin w e
g v o n h ier u n h e il
,
v o ll e L a k s t
e h z u G ru nd n h i fl i g d t h i n m it e i s e rn e n
g v o , e r au s e e o r ,
als n ac h u ns G o ld ,
u n d e i n e L ak s h m i
S 2 7 0 fg-
.
g .
b itt
en b ut . Ri ese , Dä m o n.
5 76
Wolkennatur D i e s c h w a r z e d u nk e l e G e w i t t e r
.
w o l k e e rs c h i e n als B i l d d e s T o d e s .
L age r in d e r F i n s t e r n i s w enn d as l eb en ,
g
tu ng ein Di e sch warz e G e witter wo lk e die Ve rd erb en
.
,
th olog ie S 2 0 49 .
er O tfr . V gl
u er, P rolego ru ena z u e iner wissenschufil
. . M ll . .
Sy l
M ologie S 2 5 8: „ mb o ist ein l nfest es , sicht ares e ich en, an we ch en
. b Z l
sich eine g
eisti e R e un , G efüh g od er G ed m ke g g nü ft. l
iese Anknün k p D
Z
488 Ged ank eus 11 1 1 d as e i ch en war, w o s ie stattfand , d em o e n a t ü r i c h V lk l
und n o t w e n d i u n d si e g g
es chah u u w i 1 1 k tt r l i c h und in d i esem geglaub
l
ten rea en Zu samrne nh an
g d es B ez e ich ue te n un d d es e i ch ens hat d as S y m Z
b ol sein W
es e n “ Eb eu d w 2 6 9 : D ie
. atur wird in d u rch aus en er Ver N g
b indun mit d emg ensch en erfasst un d di e M eis ti en rinci e ei der als i d ea g g P p b »
tisch u nd h om o en ; a d er
g j e nsch ersch e int w i e i
.n e M
ch ter 1 d eu ti tl tsph ilow
2) er i V g
Beöw 2 7 4 6 v om t o t e n rachen : „nu se w rra ligeö, s w e
. . D y
fe 5 sure wan d “ N un d er urm d a i e t, s c h ä f t totwnnd
. W l g l .
37
578
d en göttli ch en Frau en .
1) S e er , Ind
. Wb tu d ien ,
2 9 5 fgg . S II .
2) G oss l
aus e r S 71 . . .
8) Z ei tschr v or g1 rach t V, 87 5
. . Sp '
. .
4) D
och ist fre i i ch d i ese e itun l
ni ch t u n un ed en Abl
ich , da b e i d en g g g b kl
e i nsy lb i gen W
örtern im G riech isch en häu fig A fa eines End couw nanten od er b ll
Z use mmenz ieh nng stattfand In Bez u snf etz teres ver 11
.
qg, x(a
g ein g l gl . .
kya at P
art vo n ki d en en, xd a
.
p k
ksh ay at v o n 11 11 5 1 esi tz en ; fli r ers te b
res sind
p }
o v
1 0 ’ ( v er m e ns- is , an s-sr G ans ) Be e e So gl . lg .
d urus 1 1 139, 11
q v on ri k
t schn ei d en mi t z end käräu t z au ern , akr ri t a . b . k y
Z b k
au er omme n , u nd mit x r t -
e o- m-
p c h erzze rsehne id end ( aus 11 111 : mi t S u fi
9
'
11 , u m w ie 0 r il — 1 - 0- z usammeu h au gen K S
p y g ) :
}q w ä re d ann di e chnei d en d e, .
ö te nd e .
5 ) Il . XII ,
82 5
33ca 7 01 9 Knorr 391 1 0 1 51 11 1 1! 6 a rc r o w i
‚ w las c o wr fo n 1p vyt i v,
a «
ir e r )
o ur 1 x al u a t.
$
6) Di es er erglei eh is t sch on me hrfnc g é uus esproehe n z . B . vo n P relle r ,
G riec h . Myt11 . 1, 5 25 .
5 79
mo s au f d em S c h l a c h t fe l d , in b l u t g e t r ä n k t e m G e
w a n d e , d i e V e r w u n d e t e n u nd S t e r b e nd e n h e r u m
z e rr en d Jed em , d er gewaltsamen T od es sterb en soll,
ist b e i d e r G e b u r t s e h e n e i ne eigene Ker z ugeteilt,
die i hn z u r b est i mmten Z ei t ereilt U nter d en Beiwör
te r n d er Ké r ( x a x n 61 0 1 } u s w ) ist u é l a zv a die
'
. . .
, ,
I] X VIII 5 85 - 5 4 0
.
, .
2) Il XX III 7 9
.
, .
Il X VI 6 87 i mla y s Kfi
,
8) . i , : 1 s e pa x a x:
}
v
p il m o q 0 i
a n t o oO .
4) H i d th g 2 1 1
es o . eo .
M ög o r
'
N 6 5 d In n 1r r vyr
q ör fl 11 01 2 p il aw a v
u a. ! O ci r a r o r.
5) 0 5 . VII , 1 97 :
i
a d ou 5 1 J iu a Ka r a x l ö ß rc u ‚61 1 91 11 111
}
r : d a r r u “ re: 5 t8 mv r £
‚ xr
@
,
Il , XX IV , 49 : 1 1 q r ör yd g M o & uu &v_u öv ö lo on ci r 0 io zro oo cv.
‘
6) S . Ah
G riechisch e
re ns , o rme nt d es 11 61neriu hen un d attischen F
D id ectß 5 1 5 7 8 1 85 d urch Epm th eä s , wi e z el n » au s u n a , p a l r oya s
. . .
m , 1 31 . m , 85 2
W 1 0 1
„d r;
01 71 1 n a 9 £a n p r r v 0 a n r r o c; z a l M 0 790:
2 ) 11 . XVI , 84 9 : d ll d
p e M07
9
'
d i e :
} 11 01 7 A r t o i» ; !x r a re v dn ic
r .
3 ) Od yss . 11 , 1 00 . 11 1 , 2 88
de et : i
u v
p 1v
°
M 0 79 61 0 1 } 1 1 01 0 54 71 6 : ra
ml ryi o c 0 a r d r o ce .
Vergl 80 pb ocl Aj ax
. . . 1 0 11 r va a
p n a x a ö eil e .
4 ) IL V, 88
1 0 9 62 me zur ar
11 . X II , 1 16: 11 9
°
11 6 9 0 ‚0 1
9 ‚ ar M 0 7 a d v aoir v zo c eiu < r x rih
1
9 ; , p uprr
Id oy emo c eiya vo u A: : 1 x al ld a o
_
In s: .
5 ) Il . XXII Ex t o 9n
, 5 . a nr o ö
‚ 71 1 01 1 e i m
11
} M 0 79 £n i dv;o e r .
M o 7 15
'
III, 2 6 9 : 6 1 1 51 1 11 46 90 : d o m
) ) 9
: 11 1 1»
i na .
Od , . XI
2 9 4 : z a h 71 7) de 0 1 0 1! aren a M 0 79 l n i dm nr .
A lgl
na o egt di e v ed isch e u nd e isch e th e d er nd er d em od esg ott Yu n. p My I T
S k
t r i c e u nd S l
e i e b e i , mit d ene n er und se ine Boten d e n e nsch en fe e M
seln ; B u n d und ei S l
sch rie en aueh a td eu ts ch e Di ch ter d em od e z u b l T .
6) 11 . x x 1 v‚ 11 0 9
1 97 d en; 71 0 8: M 0 79 11
_
11 0 1 1 15 1 7
9 )
7 1 1
) s
11 0 : l n i mc e l i m , e r s 11 1 1 1 1 61 1 0 1!
Od . VII, 1 9 7 : 01 0 0 01 0 1 A n m x a r a x l u &rc 1 1 .
501 9 1 741 :
7 1 1 11 0
t w}o a n o on 1 17
‚ z u: :
p : rn
u »
Il
. XX , 1 27 . 7
1 0 0 01 01 A ura
yrw o m l nl n ; cn l l r e1 m
'
7) O d Ill. 2 0 83 1 11 41 1 9 0 1» 0 1 0 7 0 1 5 1
9
1
. .
Od . VIII
, 5 79 : 0 1 0 1 l m al anrm o 0 1 1 0 90 1 1 077 0 911311 0 1 4
'
Od .
,
1 XI
89 : 1 1 ) 1 1 1 1
01
9 n e u l nlx l oua a v 9 1 0 3 01 171 0 4
9 .
Od .
, X VI
6 4 : die 7 159 0 1 1 11 1 11 1 19 11 1 ! s d rs d a lp o r .
so er
gieb t s c i h au eh d ie M oi ra , aus e ner i g rö ßeren Sch ar
h er vo rgetre te n, difiere nz ie rt Wir d ürfen 80 e h e r v er
'
. um
z e igt sich das S tr ebe n die ged i egenen plasti sch e n Gestal ,
1 )
Panofka , S erse us u nd d ie G race
. P
u ch d ie G re in er A
sc h e int u rs rü n ich i n d erp inz e n] gl
S Pano fka , erle e ne E
th e n 1 889 l . . V g My
T 11 l
. D as e i n e
. u e d er G raien, das A g
e ta u e (s W G rimm , a e v on Wl g . . Sg
P lyp
o h em S 2 8 d ie onne . S
ehrt auch b e i d re i a ten e i e rn in e ine m k l W b
no rw e isch eng ä rch en wie d er M
8 Asbj örnse n nnd Moe ü be rsetz t v o n Brese . . .
me nn No 2 4 Lille kort S 1 6 2
. . .
3) 11 . a. O . I, 4 6 0 .
H es iod the0 3 80 2
.
) d i e Ve sarnml nnge n ah nu nfl ich er G ötter au ch d er Nym
; .
tu t E g H .
g
tra un d amen e rfo N t ansehe n! ( 8 Nägels b 11 e h , lg o me ris ch e h eo o i e S
. . H T lg .
Klöth ö (die Spi nne rin) , L ach esi s L ofsung ) und A tro pos
( die U n a b we ndb a r e ) D er d ri tte N.am e A t ro p o s d rü ckt
die nnausweichliche N o twendigk e it d er S chicksalsbes chlüsse ,
namentlich i n d er S tu nd e d es T o d es au s , ist al so nu r e in
a O. .
2) Unt
Nengriecb en e te n
er i ra, gl M
ich i nnd R h i ko T M 0 !9 6 ‚ 13
T i p ; 1 0 P o 1 51 11 6 )
f a l s d ie d r e i Pm en °
S E nh mb ioe 6 d p a 9 a v r o e; 51 0 1
. .
H i 96 601 t ät : ä r a y1 r r q ä 1 l 0 q ;
'
El l a d o q P e tersb nrg 1 81 8 p XX VII , wo ei
‘
. b
di e W örter 1 C 1xd
gq g,
'
xa 1 0 lC
9 1x 0 ; 11 11 1 6 1 0 1 11 :
1 9 ü k
. i gl c l ch
, x a x 6; 1 0 1 9 0 c. 11 m m
u o q un fickli ch ( s e nd ers,. S o V lk l b
s e en d e r Nengrie eh en 1 4 4
) o mm en k .
eugri ech . t
i al risc hio G eschic
. stamm t v on k er Ad Rl V gl
. .
linon, V
ersu ch e iner o P lyg
l otte d er eu ro p P
oesi e I, 2 7 1 D . and ers , e er . . S Ub
d a d e utsch e WB , 1 26
. II .
8) 8 . P ll
re er, G :i ech th I, 880
. My Panofl u1 ,
. e er Vennsi d ol e 1 84 8
. Ub
5 83
se it P hrynichos v on d en
b earbeite te Legende
T ragik ern o ft
d e r H e s t i a g e tr ag e n w u r d e u nd N a m e n e r h i e l t ,
traten d ie Mo iren z ur Mutter und sp rach en : „Dann wi rd
dein Kind ste rb en w enn j enes auf d em Hee rde b rennende
,
1) P ll
re e r a a o . . 0 . üller ,
. M P lg
ro e o mena s 1 3 7 . .
2) Vergl (lie n
. mhale n 11 ,
. VIII
11 9 i g n xx n, 2 0 9 fgg
. . .
3 ) S II “ 1 1 1 , 7 9 : fi l l 1 1 7 K1 0 1 1 17 1 5 i
} yp
'
. .
‚ d t lxß ü
9 1 , h ! !
7 1
'
1 3 0 1 1 v 61 1
; „ i c h M h a t d ie fu
. r c h t b nre é r v ersc h un e n , d i l g
e mi c h b e i
b A l
mem er G e u rt z u ihre m nte i e rlofete “ G erad eso w ie man b ei r tei un en . Eb l g
d as L 0 0 8 ( 11 1 1 1 1 q warf, W ird l a
}9 ) yx d r 1 w O R v o n d en G ö ttern e rau ch t, d ie gb
( gl e ieh u m b e i V
ertei un l g
de r E
rd e) , ei n a L nd
, eine ad t , u s w als An St . . .
ll Dinge d em To de ausging so au ch die römisch e D e t
a er , .
°
q n ar nm le cti o nu m N o n e ,
D e c u m a ,
M a r t a als d ie d r e i
Schicksalsgötti nnen anf N ana nnd D e c ima werd en au ch .
G e b u r t benannt .
t e n d e n W o l k e n fr a u e n s ch o n in d ie ge me insame i n d o
germanisch e Urzei t hinaufrei ch en D ie Wes tarier k ennen .
1 ) Mortns , 11 , um
ist d a ei e nt ich e Part g l
erf z n mori , da in d er . P .
b
ster en u nd tö ten D as Snifix tu , skr ta ,
.
b [
a ,
m h at nicht immer
. go th . .
g g
d eu tun „ e tö te t h ah end "
entwi ck e te si ch d er l
inn tö tlich , w ie in hu m a n S
sus, oonte mptns , acce tas p g
ratu s) au s d ern Begrifl wie d erh olten ei d e n.
'
L
d er nntürli che Ub g g
e e r an in d e n u stand d ane m d er Z i ensch aft a t an Eg st tf d .
V gl
er invi ctas , ind omi tna infec tns , inm rrnptue , inex haus tns, inz ccesuns , ia
.
,
oo mp reh ensns , gr 11 1
9
. 1 11 1 61; iegsam n s w b . . .
1 a ml 1 y1 o c 0
'
1
01 1 0 1 0 1 0 . Vgl b n . o e Anm 8 .
8) Ge1 1i ns
585
Vo n
d emselben Wortstamm , w el ch er d en Bild ungen
m ens , nawj e zu G runde li egt l ei tet si ch d as nordi sch e ,
. .
.
, ,
isarn ; a e.
g bläc-ern ( atramentariu m), cwé art- e rn ( enstod ia) ,
h é al—
e rn ( a n la ), h o lm e rn ( nav i s) ,
h o rd -
eo
rn ( gaz o p h ylac iu m ),
med o—e rn (apo th e ce m nlsi ), ]> r d —
y e rn ( tnt mar nm stati c ) , win
R ühs , E dd a 1 88 d eu te te ne rn
1 ) d ie R ettend e aus o na hm, ags g th . .
. .
Part v on nicaan
.
( sternntnre ) we en d er weifsagend e n raft d es g ie se ns K N .
S lg C
e i asse tisch t , We imereoh ea
l ahr u ch , 880 , Anm J b
86 d ie di re cte II . .
Abo
l g
e itun ans M t a m it
9 e er an o d es 111 i n n au f Ub g g
tatt urini a ( d h . S A . .
l b - ll
A r6na) wi er Norinin o d er Nanri ni s Nm b ei T acitns lesen
2 ) Di h th on p g e nach anagetallenen
‘
Consonanten S 1 89 . .
5 86
e
.
D ie t ö t e n d e n Göttinnen d er s c h w a r z e n G e w itter
wo lke d ie Nörne n steh en au ch nach no rd isc he m Gl au b en
, ,
s ob en S 382
. S ie offenb ar t d ur ch d en M o n d Ud h r
. .
S 5 60 fgg
. S iguröarq u 24, wo zu b emerken ist, dass d ie
. .
& 7 1 5 b0 1 .
h at e r für mikit
ef > ü ) fmti d repr,
b are 179 at v igi r e r ; g
ti lardis ir t d
s un e
} ) ér tvoer hliöar
o h vil a j ]pik Bäre n s
j ä
S c h i c k s a l s fr a u e n r e i z e n Sörli u nd Hamdir
D ie
au f i h r e n B r u d e r E rp z u S igurö d urch
G rimhilds Z au bertmnk sei ne r frii here n G eli ebten v ergessen,
h at d em G unnar die Brynhilld r erworb en u nd ru ht nun in
j enes G estalt , d urch ein Sch wert geschied en neben ihr , .
Ab er z w i s c h e n i h n e n h e r g i n g e n g r i m m e N ö r n e n
(gengu P ess milli gri mme r Urfiir , S igmöarq u III , .
w e l c h e S e e l e i n m e ns c h l i c h e n K ö r p e r e i n t r e t e n
s o l l Völuspfi 20 : „P aar l i f kur u ald a hörnum
. D en “
z um K mpf
a
g
d ich nnschi e ks t , trü end e Körnen stehen dir z u e id en eiten b S und w ll n
o e
di ch v erwund e t seh n .
8) G u örfinarq u . II , 87 — 4 1 .
4 ) Den Nörnen werd en an d ieser S ll
te e d rei Verrieh tn ngen z u geschrie
m lög lögfiu ,
br [ k l
mr li f uru a d a h örnum , orlög se gie S ie sch ufe n g .
z uerst di e Wl g lg
e tord n un , d as a l eme ine Ge sc hi c 11 11 er esen , d ann k
ore n W k
sie d en Menech enkind ern d as e e n, end i chLb l b
estimmen eie fo rt und fo rt d en
g k
fü en, rich te n ann man nur ü b er e twas Vorhnnd e nee ach unseren ish e . N b
g
ri en Egb b
r e ni sse n ti er d en Ei ntriit d er S l
ee e n aus dem See lenb ru nnen in
l K p
mensch ich en ör er wird daher für die U tere ei t die Leb enskiesu ng in d er Z
588
b iöj a pé d i s i r oh
g . .
554 , . . .
L e b e nsg l ü c k .
o b en ggb
Wi f fm
an e e enen i N in w i t i t mi t d m b l
e se au z u aeu se n. ur so e s . . e o
l n G d h nk
L b n d G hi k d l b n b ti mmt al d l t t
'
se es c e es e e s as es c c esse e es , s as e z ere
d h di n tü l i h n k ö p l i h n V h äl t i
urc e a r c e b d i gt wi d V gl
r er c e er n sse u . s. e n r . er .
O gi d e k 4 8 w L ki
s ree aH imd ll ( d m G wi tt g tt) gt be
, o o zu e a r e e er o sa : ; v ar
i d gn i b lj ö tn lif m l git n g
r : b ld m t u D i W d in
a , ur u a un ze v era. ‚ r i r
U it d i l id L b n b timmt mit n n m ( hä m d m) Rü k n m t
rz e es e e e e es , n se sc u eu e c e uss
d u immer d asteh n .
“
leu t e s annen u nd flp eh n ,
d ass di e D is e n e is teh en “
enn S i gu r6 r o r mr i b . W
g
au a im Be riff di e g
ee rfah rt H gg
e e n Eyste inu Von U snl z u rüste n, si ch d »
p
bei vermis t,
s ih n d er ro n e z u b erau b e u „ e Kf d i s i r du u,
“
so is t un ewi s s. g g
o h Valky a o d er Nöm en g
emein t sind , wuhrsd 1 einli ch d ie ersteren .
2 ) Au ti qns rh k ti dskri ß 1 84 9 — 5 1 80 8, a.
5 89
S l
Oöinn ihnen ee e ( önd ), Ha: ni r nnd L oöurr Lb
e en, Bl b l ü h e nd F a b
u t, e r e
u nd m e ns c h i c h e G e b e r d el( ver o en gl
. b g geb n hab n Vö
e e e .
l uspt 1 7 1 8 . .
2 ) R mmvnr m , E ib ofolke II .
5
. 671 . S 66
. . V gler . Kreu tz wald -Boee
ler 8 2 8. .
ia . Myth C IX .
‘
, 19 .
90
nenb esu ch geschild ert ist d ass d er K önig sel bst aus d e m ,
rei ts e in Ab rgl b n b i t n E
ed di sch es Beis i e so ches p l l e au e s e e . s ist di e Re d e
n R n nli d n w l h Ööinn w il t k ann
vo u e e er
])
, k
e c e
b ttand a ef k aka! e s: a e re , e
P e
g n flngnn p a z i m nnö han
v er f ll
b ött h nn
va a [öl] k m i h i g u u a e, a : o , u ra
ai h lr fy hj ömm
: Di d i hnt k nn i h ll i h in n j ng n D g n
r .
„ es re z e e a c ,
so c e e u e e e
e h n ) ni h t wi d
e , f ll n w nn
c r h g g n i n K i gs h
er a e kä mp fl , e er au c e e e e r e sc s r ,
ni h t b gt i h d H l d S hw t n D A d k p tni “
c eu s c er e v or c er er . er us ru c ver a va
kann ni h t w ! n d h id ni h n T uf g b h t sein d d i i n W as
c o vo er e sc e a e e rauc , a es e
ee rb gi f nng ( at
e e s tni ) b t nd ntg g nge
1 sa va t t d h i tli h n T f di
es a , e e e se z er c r s c e au e , e
in l i t Z it w nig t n im N d n n h i m Fl
e re r e e g hh S w d n
s e s or e oc usse es c a . o ur e
d i I hlnd er in d
e s h ei ßen Q l l n L ang d l g ta ft
er I h gla b vi l ue e a ar s e u . c u e e
m h da
e r, i h n S t ph
ss s c f di im N d n
u se re i l i h w iß ro n t e au e or e , sov e c e : , so s
ni h t
c wäh nt S itt b i h t d i n g b n n K ind
er e e in kal t s W
ez e , e eu e or e er e asse r zu
b t nd b gt G al n in in m B h ü b E hal t ng d G nd h t „W
es a , e z eu e se e uc er r u er esu e1 : er
u nt er n mö h t u s e t ag n d a n g b n K in d
c e es das n M tt i ib
r r e , s eu e or e , vo u er e e
n h wa m i t
oc m Fi r s t ag n ( I !
z u i i m y f
u sse
p!p zu r e n “ r e v : r a cor c r n
nd w i di G m n n t n
u , ll n in d k lt “
e e gl i h er a e u so e , as a e
'
asse r e c
glüh nd m Stah l
e e ta h n w l m ih n tü l i h K ft
zu uc e p b n al , eo o u re a r c e ra zu er ro e , s
au c h m d n Kö p u b nh h ten ?
e O tto Spe l ing D B p ti m ethni nm
r er a z “
r ‚ e a s o co r
H ni a 1 7 0 0 S 1 4 6
av e ähl t da i n n H l t in
. k nnt w l h n h
e rz , ss er e e o s e er a e , e c er ac
e r,
h pp ni o p 2 6 b i ht ta ca n d n L ap p n
. I nf nt er c n nate b l nnn t
vo e e : a es rece s os e
p i q f igida l ni
r ns a ua r t m d m nm i mmi ttnnt
, ve al id a A h bi
ve , ac u e c e. uc e
d n N d g m n n w i d d i e S itt b k nnt g w
e or er a e n in w l h A i t t l
r es e e a e ese se , e c e r s o e eo
G g eo l I“ (
r. gl S id n Ap llin p n gy Anth m G n d i h m 2
. . v er . o . o . a e
'
r. e . a s. c ca .
,
85 i gg ) n h b i . nd n N at oc ö lk e n N d
e nd Mi tt l
a er p b i tet u rv r or u e eu ro as ver re
gw ne ese in h t b ni h t
z u se t n mi t d m w ! n
, a a er k l ti h n O d l c s zu u e o ur e sc e r a e,
di E h th it d
e c Ki nd d d he es f h n h in fli ß nd
es Wa
a urc zu e r orsc e , o es e e es sser
d i m i B i h tatt n n d n Rh in) g w f n li ii l l!fi? i nmt d
(
‘
e t n t
e s e n n er c ers er e e e e e or e o e r o er
u nt ink t
e rs N h m in A ff ng i t m ithin d i b ig St ll
. ac e er u assu s e o e e e so zu v er
t h n „I h ( O öinn ) w i l
s e e : c in R n nl i d d a b i d m t n d
e
“
Abh ä t ng
: e u e e ‚ s e e ers e er r u
w g n
e e g n mm n n Fl b d d K ind d a lb f h d nd sti h fw t
vor e o e e us a s e es es, sse e u rc os u c
ma h t c Mit W e b p ng n b gi f n wü d
.
“
ass r t i c p es rel au ten hne e , e e se r e „v e a v r a
“
o
q e
u stu d ii femina soro ru m ind ulgentiam aspernata co n
1 ) D er h e r l i c h e d e n L S igm
au c h
u nd r s eine m a h,n e rin g t , i s t e in S b
A lg
Kreuz d er us e er D ie annehmb s rste r lärun h at b is etz t Rassms nn
. Ek g j
ggbe e en}, d er ( Hl g
e d ensa e S 7 6
) d a rin d as r e i n e . r a u t ( ch ré ne crüd a) er K
k ll l
ennen w i , we ch es nach altd entsch e m R e ch t b e i U eb ergabe v on G runds tü c
ken als Sy b l g
m o d ar ereich t wurd e , BA 1 1 0 fgg er a ese h en d avon,
. . Ab bg
d ass i n Sk
andinavi e n b ei di eser and un nu r ein H l g
anzes gm be wseh senes g
g
Rasenstfl ck an e wand t z u se in sch e int , E A 1 1 6 , ommt S igmnn d r ei nes
. k k
g lb
we s mi t d er u nmi tte aren sich t nach ause , d en Ab ohn z u b estäxenk en, H S
sond e rn ihn d urch Kni ese tz nng als d en mini en anz u er ennen , mi t asser g k W
z u b egie lse n und mit
'
ame n zu N e e en ; d ie bgb
ch en ung d er G rundstü c e S k k
lg
fo t erst in z wei ter ini e L W
eit eh er d ürfen w ir dah e r in d en
. or ten „foeru W
i tris uk eine mit d er Wm erb eeprengung unmi ttel ar z nsammenh l ngm d e S im
“
b
v e rmu te n . V ll
ie ei ch t h e fen fol end e l inke au f di e g
ur D er W
au ch di ente Sp . L
i m skand inav isch en orde n zurN ertre i u n v on au er V b g
ach S igrd fifiu n Z b . N .
l
8 sch ütz t es v or G efahr h eim i cher G ifimiw h nng , we nn mm b ei d e r E inseg
nu n g d es T
ran s k L
a u c h in d en Me t wirft ahrsch e inl i ch v on Be h w e . W
d e n wenn ni cht v on R ussen ü ernomm en war die von Forscli us saee b . XVII .
ler S 2 0. .D ie A
nnah me d e r ntl ehnun E
wird nich t a ein dad u rch u nte r g ll
s tü tz t, dass nach Kre ntz wal ds U ntersu eh ungen d en Ehste n d er G e rauch d es b
K blno au chs s is S
ch u tz m itte ni ch t l bk
e annt is t ( sie wend en ass. foe ti da , w ie
so ns t, so auch eim b K
inde an) , sond e rn noch mehr d urch d as i n i nd e n E b
l
d es G e d e s u nd B r o d e s in d i e ind e W
ies e tz tere wird fre i ich unter l D
. l l
d en E hs te n noc h h eu te eü t g b
Es ist a e r e ine mal: e rmanisc h -
. b
sls v iseh e g
Bit te , d ie b ei d en Im elsc h we d en ( R uss wurm , E ib ofolke 5 2 7 2 S 6 7) II . . . . .
so w ie b e i d e n Böh me n ( s anns , H
e e r d i e al te rtümi ieh e
. Ub
itte d er n e S Ag e
b ind e . P g
ra 1 85 5 S 2 0 ) b is auf di e sen T ag i n G e tu n steh t u nd d urch d ie
. l g
Be ne nn nng en d es Pate ngesch enks in d en o erd e u tsch en D iale cte n tri c , Hel b S k
se ta, Würge te , A gb
n e ind e (s J G ri mm, e e r S ch en en u nd Ge e n
. . Ub k b
wie wi r we iter hin se hen werd en, mit d e m S chi cksal w eil in er ind un tri tt V b g .
5 92
m m i deoq ue es ru m
donis o iii cero eupie ns fu t u r i s p u e t i
m o r i b u s pm imo nii c ri men
Nörna -G estr e rzählt v on seiner Ju gend das s se in Va ,
t e n d e n Göttinnen d er s c h w a r z e n W o l k e , d er N acht,
trate n d ie g e b u r t fö r d e r n d e n Wasserfrauen d er w e i
fs e n W o l k e , die mit T ag u nd L icht sich b erü hrt ; ab er
be id e Sch aren wurd en als e i n e E i n h e i t e rfasst 80 er .
Oben S 81 0 ,
. Anm 8. . Panz er , Beitra g
I 8 80 8 Z ei tschr
. . . . f D . . Al tert VI
.
3 80 ise
2 ) VergL b
o en 8 81 8, Anm 3
. . .
5 94
( w ofli r ich fre ilich aus no rdi s che n Q uell en fii r j e tzt k ein
B eispi el b eiz ub ringen v er mag ) ; und dann erst, nac hdem die
D re ih eit si eh h erausgebild et h atte , überh men alle N d rnen
die Macht ü b er d as Schicksal im Allgemeinen .
Völnsp l 6 9 2 7 . . . 29 . g g
D a in en d ie n te nd en Ml eh te au f d ie Ver
su nmlnngn tühi e un d hatten A
ch t den n! ( darum h ekti nu nu ten s ie s ieh ) Ou .
kl ll
d un e e rök i n rökstöil ste e ich z u oth riks n, o u gh m ; d och d ürfte rökg . v
ll
stb li v ie e ich t Hersd 1 erstuh l ed eu te n , wenn man is t r!g -
b m , rög s ne en .
o
b
.kr rl j an ,
. g
o th reit s , si te
. rih r m l zt VergL a tn r6 kr ( goth BAK S
. . l . . U
riq u il ) , st r n j ss
. .
tend en Mäch te, d ie all e Ding e v oraus bed enken ( altn regin, .
„ h v er r sk y ld i d v er a d röttir ske
g pj a
“
V ö lusp ä 9 . .
ml ch te , wi e d em Hl örriöi d en
si e H
ammer v erschs flten Diese b e orme
'
. l F l
kehrt Vegte msq n . l
nur pfle gen h ier die ichten G ö tter (h mm Rat , „wie
l b
Ba d : ha e so schwere Trl u1ne
“
.
bin g
nnd ml ! sind hier , wie ich w e i
ni ch t erst zu er wl h nen b
ranche , glei ch bed d u nd nur d es e pischen Ps
e rs t fr a g t er Di es em li egt es oh , zu ant
d en U rteiler .
B ald wurd en di ese Formel n all e syno nym geb rau cht fii r die
T ätig keit d es Urteilers ü berh au pt ; in di esem allge me inen
Si nne hiefs e in Urt eil z u stand e b ri ngen gemei nhin altn .
.
'
„ ss . 7 4 9 135 7 9 4 13 3 .
5 97
im W ald . D a w ar i
e ne
g ro fse M enge V olke
Di nge zu m
p en r ) o e n S tar aB s
ei r h fö u m mee lt)
b ö u .
z u hindern im Stand e si nd .
5 98
Körmt oh Ö rmt
o h Ké rl:mgnr tv a r
» zer skal ö B
] h rt „ a
b re1i en dag,
e r h a n u d w m a fe r r
a t a s k i Y g g d r as il s
N ö r n a d ö m bü munt
fyr neisu m bafn,
K önnt nnd Ö r1 nt u nd b e id e Keriög muss Thbrr j eden Tl '
weh n, wenn er ensß hrt hei ü M n gdru ill ßericht zn heltm ? 1
'
S ll
ti er d ieser te e v ergi ms n Lod dfs fnis1 n
.
( Bl u m wo W et e
. .
Red e ist , dass am U: M rnnnen ein ]) nis rst6 1 steh t 11 b wie q er‚ i . .
. . .
_
”
nl nm risttng böglie ) .
CM “ .
u p 11 2 . .
59 9
ok devinne apa
i ve ta i ]7& druknnr
ef i vi ndi m ;
c 75 811
. c H av n I, 5 5 7 Größe r nörnir s k a p a gööan
. . . .
ald r G ylfag X V
. L j d tar nörnir sköpu 0 88 l anga ] t a Si
. .
1 .
. . . .
nu m Vö luspfi 2 0
. D ie Fi ndu ng d es U rteil s gesch ah in
.
. . . .
’
s nia n. 11 .
— sh r n s sMi
8knld m a i °
h ju .
aus d en T aten d a
'
1) Va gi F
die spi teren orme n : is t wi s kj c r ue ok skiptu , l o t n i s:
. l ll
wit» , ok M a ni mins rnths d 11 ich wi s c h n e i d e n und schlich tm ‚ . . ll m
L e ts wiu en und meines vi tn iich en E rb en n i ch ti
’
se in aben be i M g . H
hm m d ie Brü tlea t an melne ren 0 rten, so sollen die fl ü rlichm M m
V
w itchen erwand ten möglichst g eich e ei e mach en, sodann „S ghu HIM l T l
nis M ad e r l o t s k i n r e ok fe the rnis skj öti b s ld s ok mothm is am d . M
'
k
up ta e ( ed len di e mtltterii° hn Vet wsad ten o f s s c h n e i d e n , d ie W L
li chen im 8eh ofse heite n, nnd d ie md tterlich en e ts aufneh men) 8 R o L m
'
. .
Ub e er d as gem o h an . L
Ber in 1 85 4 8 2 4 2 6
. l . . .
öflng oth n,
ü er ölln n ßr
60 1
oh k
sa ur leggr,
v é sköp s e t r,
ba u e r v e r s. s t e i n.
v erste h t . ies e D
orste un V ll g
ist angensch ei nl ie h d eu h eid ni sc h en G ötte1 ver
'
A lg g
meristisehe r u s e un d es U mstandes eru hen, d ass sie s s R ich te r d en ur b i
l S
te i enden Körnen z ur e ite stand en er G uörflnarq u
. V gl
, 8 v om
. ürsten . II F
sskz r d m1 ns .
e f 75 1 ärna skalt
v il alaus s
j re
gu m ;
U r ö a r loku r h aldi l> er
öllu m megu m,
er 175 5 smän sé r
1) Wil . 2 0, m gl
v . ob en 8 5 43
. .
2 ) Le na nn b 1 89 .
„g gé n u be ss mill i g r i m m a r U r ii i r
“
V gl o b en S 5 8
.7 . . .
1 ) GnUrünurq n . 1, 24 .
60 4
die S k u l d z u m l etz ten e nts che id enden S chl age ge gen Hrölfr
ausr üstet, sto r ee n Ä l fe n u nd Nöm en .
B igv I, 1 1 3 ,
.
„D ie M o rg e nr öt e l eu cht et e auf, d as Ah .
I, 1 1 4, 1 5 . S ie ge h en d ahi n u nd k o mmen wi ed e r .
N ach t , M orgen “
Au s d em B egri ffe d er Z e it , d e r sich
.
myt hi sch en F rau engestalte n v erb and , sei nun z unäch st die
I d ee d es Schicksal s e rwach sen , u nd di eses natu rge mä ß in
die D reih e it „V erg ang enh ei t , G egenwart , Z u ku nft gespal
te n.
“
Was K uh n nach A nal ogi e d er i ndisch en Vo rstellun
g e n fii r d ie d e u tsch e Gö tti n d e r M o rg enrö te anni mmt
,
1 ) Z eitsch r f
. . ver gl . Sprach f III, 4 9 9 igg
. .
606
U rör ge nau entsp richt, woraus h erv orgeht, d ass j ene d ritte
E utwickeluugsstu fe d es Nörnentheo logems , d ie A uffass ung
d er Schicksal sgötti nnen als P e rsoniii cationen d er Ze it au ch
i m südger manisch en R eligionsbe wusstsein einge tre ten war .
) D ie
1 ses Bestre b en ging so lb
wei t, da s se st d er U röu b rnu uen als Bild
d es Bl tb d es
u a g
au f e fasst wu rd e . l
Der S ki ld e Körmnkr schi d ert ( S kt ld sks p
k 49
. . 8u E I, 4 2 8) wie
. e ine Sch lach t h e fti g entb n nnte. Der König d er
Nl h rer d es W lf
o es schritt, d ns tönend e Feu er S
O öins das ch wert ) v or si ch
h ertrngend , d en 8einen mutig v or m . De ku n U r ö r z u m Br u n n e n
( önn t k
U rö r nt b runni ) .
2) 11 7 7 .
607
B
. Die 8eh1eku isgöttinnen nis U rteiieriuuen b ei m G ößergerieh t .
Wie im
N or d en wurde n bei S üdge rmanen d ie Schi nk
saie d e r M e ns chen als V o llzi e h un gen nach Re cht u nd G e
i capu Hé lj 1 0 6 1 9 thi b h i H l
g s , 1 7 1 ,
. n er tu n g s cap.u é j . .
.
, . . . e
BA 7 7 6
. .
fata g a s c a ft ,
fatu m ; k a s c a ft l i h fatal e cas caftii ho
Ad v fatal e . k ei n besonderes G e wi ch t
s t e ffa r a pam
z u l e gen D enn e i nmal bleib t es z w eifelhafl, o b di ese A us
.
. . .
,
p j . 1 5,
1 7 : Ti m gifrag n ic , th at i rn th ar so rg e gistd d , th at sie
p e rc a e , ram G rat? .
, 4 5 4 VI .
V gl
er . sez flu ng a te m lex
'
. .
l
8) G oss in G re or h am Go d Tegerns
. g . . . .
l
4 ) G o ss in Persi i sat r . G reif , 662 er y
Z ei twh r f v erg . VI . V gl . . . l
.
p
8 re ch t 1 , 1 89
'
—
. .
l
5 ) Für etz teres entsch e id et sich G rimm , R A 7 5 0 er 6 6 ecefll is . . V gl .
g is h to r ; 6 w
‘
asce ffini scrib ae ; é s sce tin t 1 e um co ndi to m ; fränk senb inm
‘
g .
( f
. scs pi nus ) j
u d e , ar i ter ( ch äd en) x b S .
@
d er R une b i efs m e r k e n , d as R unenz eicben m a r c e , si ehe .
4 , 1 3 : so h ab e d im w u r d g i s c a p u me to d g i m a r c o d .
o de r g i m a rc o d ; Helj 1 8, 1 0 : so ie wet , th at it hé
. o
U nd is t d es U ngelauhm so viel ,
D as ich es nicht ges agen kan .
.
61 0
und i n .
C äd m 6 1 , 1 2 . E ine W y r d fo r n a m Be öw G r 1 2 0 5
. . . .
5 04 5 3 D d d is at b endi Helj 92 , 2
. e r h ät d en td t an . .
G r 5 37
. . i nan wie fu r m a m Hild ebrandsl .
61 1
D em
Z eu gnis solch er F ormeln t rete n l eb endige S agen
zü ge e rl äuternd an die S eite B ek annt ist d as schö ne Mär
.
w i r d e in Töchter ch en g eb oren Z w ö l f w e i s e F r au e n
.
j e d er w i r d e i n g ol d e ne r T e l l e r v o rge s e t z t Sie .
b e s c h e n k e n d a s K i n d m it i h r e n W u n d e r g a b e n ,
T u g e n d , S c h ö n h e i t , R e i c h t u m u s w , als d ie d r e i . . .
Jah ren ih ren T urm nicht v erl asse n h atte u nd fiir gestor
be n galt Jeder d er F e en w i r d g o l d e n e s G e s c h i r r v o r
.
1 ) mm . No 5 0
. ,
612
d ri ngt ein K önig d urch d en Hug und e rl öst die P rinz essin ,
nen . .
Schl afe li eg t mit ei nem Schl afd o rn ( stingr h onum sve fnbo rn),
'
u n d w o rin g l
e wöh n ich z we i z usammen sch li e1 en einh o d , A1 1no rd e en
'
. W l . Lb
8 . 2 84 .
4 ) Fo rusl dnrsög . 1, 1 6 .
61 4
. .
S
1 ) ch ott 1 0 5 .
S
11 ) ch ott n . o seo . .
S
9 ) ch ott n, O 2 5 1 . .
D
( euts ch e Bnusm s a .
m
m i t ein ei W b c hen , « s
’
usmü n
W l p
a d h a u s s i n n e n d s i t z t , eine n saa
d a t o p ! u u fot e e h t
m in 1
w _
m
.
11 ) s m w w w 11m 8 41 m . w ü ü »
W
.
M . beu vom W s W UW M
?
etehi nen .
‚ .
6 09
61 5
1 1 s w ) e iner a l t e n F r a u zu
. . . Eine unbe fauge ne Bett ach
.
b lü hen “
In Ti ro l ne nnt man di es elb e E rsch ei nung „N a
.
l b l h u nd gl au b t, di e selb e z eige G l ü c k u nd F r u c h t
“
g e ü
b a r k e i t an In B ai ern h ei 1st es, wer weifss Fl e ck e an
‘
1) V A p b g My
1 e n ur ,
. th en u nd a en Sg
iro s S 87 2 T l . .
2 ) Ze itschr D . th
. My , 1
. 0 II
0 D ie u s.d r ü c Ae s ik
n d v on d er l and
13 ufigen Re d ensart h ergw o mmen : „ D as G üc üh t “
l k bl
D er inn d es Vo s S lk
g ianb ens ist nur „ N ä g e l i l e c k e
'
b
e d eu te n G ü
“
l ck .
8) W olf, Beitrflge I, 2 0 6 , 1 0 .
4) S
ch utz e , S chl eswigh olst di otic. I, 116 . II
91 11 11 11 1 . .
61 6
T o d e s v o r z e i e h e n g e l b e F l e c k e n ( y ello w spe c kl es )
auf d en N ägeln zu haben E benso sagt Ch risto ph M no u
i g H n m i d v d t F b
'
] gn „ ro 1 se e rr e e n e n a n er er ä n er e n ar e
8) W
ei ß Pwiers .
4) Wolf mm ; .
, 1, m , 475 .
5) Myth ‘ ow n
.
. 1 0 70 .
6) Hündl .
e. s. 0 . 980
m
.
s) u 4 11. 1 44 4 p 4 1 4 . .
617
Ree d heifst es
Wh en y ellow sp ots do ou y our h ands appear
be c ertain, th en y ou o f a c orse sh all h ear !
Bei Worms sagt man : G elbe Fl eck en am Fi nger b edeu ten
Z ank Si nd sie so grofs , dass m an sie mi t e inem Fi nger
.
play VI 85 7
1) 0 1 11 s , .
Myth L XXX I X 5 86
2) .
‘
, .
Wo lf B it ä ge 1 2 4 0 4 7 8
8) , e r , , .
4 ) W it P p i e e a e re .
5 ) Wo lf B it äg 1 2 4 0 4 7 6 , e r e , ,
.
6 ) My th ‘ C XV 1 1 4 D dning kn b n nnt i H lb rg im P te Pu r
.
, . oe s 1e e s e o e e r
I 4 A nag 1 7 7 2 8 7 1
. . . D i al t n Aerz te ah n i fü 8e b tfle k n n
. . e e s e s e r or u c e z .
„ Q se ui oi t nn
r l i
sv i d i taeco p or
, is mac l ae q a n t idi om te d d
se s e r u , u e os ro s ea
q idem tigi t t et h s o l
u co u t fnm d ami is d f n ti
u , ures n b is e cu os, e a e c e u c s e o
zim l f i nt n n t m n id
u er s c r tissimn
, oill i p ne agi d ums li t e eo e ex s r s s es ere es ,
v z v eru nt. Prob ntis itnq ue zrtifle ib us in su s arte cre d end u m est ix t s ach , . S . Ap
D i sserts t de r s riis su pe rsti ti onib us
. ar n 1 677 40 p 7 u ch O livnr ius H . . . .
. A
u i bus d sm v u1gsrib us D anoru m circa moritn
( Di s se rtat d e sup ers ti ti oni b us
q
res . H
ar n 1 7 4 0 . 1, p 6 5 b ekl mp ft d ie pr0 ph etisch e Bed eu tun d er
. . . . g
D oed uingepletter .
61 8
es au ch : th at a y e l l o w d e a t h -m o u l d may b e ne v er
app ear u po n y ou r h a n d or an p t f y b o d
“
y ar o o ur y .
gend e Stelle .
p m i é é
'
civ d o g
g 0 1 d é nr w o i m
‘
i n o x ecg z a l x vgr o i v a w ö r m:
övtxe; a l a r si g l ewco i
'
xai 9 1791 015 o 1 B ei m P ol emo .
3 6501 1 1 19 0 :
''
efi nn i 5 171 0 17 0 : 5 01 de ar sr o i 31 01 1 1 1 9 0 9 1
'
1 11 cz vö a
g q ,
g 9 y
arv ai 6 11 0 1 o öga axo l w i ägzra y a: önl o iiaw ä vöga
' ' ‘
u x oi
‘ '
p ; p
övvxsg ,u él a veg
'
na voögyo v c v
o r goy;nil a z 6vvxsg
'
2 ) Ad am1 mti i, Ph isiogu om lib . . II . cap. III . ap. F ranz , Scr iptt p h y si ogn
. .
G reec 87 7 . .
XX III
8) P hy siogn I, . .
4 ) D ie a h a j n n g i hi hen Quel l n h
uc gegangm n Ph y i
us e e r ec sc e ervor e s o
gn mi ir n d
o 1 6t n nd 1 7 t n J ah h n d rts wissen d av n g öß tentei l ni ch t
e es e u e r u e o r s s
z.B D i ion
.
phy si n mi e P et i d e A1 b ano
ec s es ipta 1 5 85 V nü i i 1 5 4 8
o o s r , scr e . e s .
N p 1 602 f
es . Praecept hirom nti. Nico lai P mp ei Hm b n gi 1 6 80 z c s cs o . r .
61 9
„ U n g u es l on gi e t ru bidi b o na m n a tu r am e t in g e ni um ,
l o n gi
e t ex albo mac ul ati ami oitiam b en i n i ta te m e t b o ni t s te m
, g , ,
s t rant
“
. E rst d ie S p ätere n Chiro mantiken b ilden die Le hre
vo n d en Ni elfl eoken mehr ins E i nz el ne aus
g .
ch en U ngesundh eit p r a e c e t e r i s p a r i b u s d e n T o d ,
,
) 1 V gl
Ph
er isi o
. no m e i , com ex i on v n d um pl
e in es i e d en m ensch en Z wi .
2 ) Anti ocb i Tb
i et ti D d e ch iroms nti s . 1 1 1 d enu o recogn per Joe . . .
d e r Sch re ib e r , G el e h rte n u nd „ W e i ße
G e b ären u nd ge su nd e 6 Wo ch en S c h w ar z e P u n k t e .
,
o d e r a u f d e m R ü c k e n d e r H a n d sag en Glück v o rh er .
. .
1 ) C ll gi
o e um curi osu m p ri vatissi mu m p hy i gn s o om. -ch irom . metro scop
chir mm a L ip s p G lli S t k 1 7 0 4 p 7 8
cof e t . u . u . oc . . . .
B l u m e n au f d em N ag el d es D au mens Gl ü ck im Spie l ,
d es M elamp us su pi n a l y ai v ‚nm mx rf u u d m oi £l m wv r o v
'
2) G i b h Ab handl ng n d n Fing n nd d n V ri h t ng n
r es ac , u vo e er u ere er c u e
und ymb li h B d t ng in f
s o i d scd t h n Sp ra h Z ä t e
er e eu u , so e ru e s e er e u sc e c e us z
g li fe t s
e e all er Art Al t tü me
r w agen
us L eip ig E i nach 1 7 5 7 S er r . z . se .
2 70 . 271 .
3 ) G ar k D i in ti n aus d en F üg lfl k n
ei nen Z u sammenh an g mit unse rer v a o e ec e
b at d ie sch on n d n Al t n g k n t nd g ü b t
vo
g le P a l y R d
e yp l 5 e s u e u e e v . u , e e uc . . v.
ms gi ) 0 ny h o m n t i
a d O ny m nt ic w l he mi t d c
s ristallse h n
o o er uf s e, e c e . s
E ng te w ndt i t
s Im M itte lal ter d
v er a di gan S p titi n d al t n
s .
, as e ze u ers o er e
W l t al E b t il üb nah m w d i ft ng w nd t G n i on Til
e s r e er , ur e s e o . a e e e . e es us v .
bu y h i b t 1 2 1 1 i n ei n n 0 1 1 i mp i li
sc re
p X V II d L i
s h p 6e S ant 1: er a s ca . e . e r. . :
g
d ert sa t D r Ho rd ie b , d er L ei b orz t
. erz o re ch t: v on Bai e rn, i n sei ne m H g Alb
„b ch all v e rb o tte n k 83 : „ Die1 455 u nst pyro mancin tre i t mm k b
“
u er u ns t c. .
l
da i n s e i n e n u a g e l se h en , un d b
es ch weren d as chi nd u nd d en ns gel mit
einer gr o ßen b esch v eru u ge u nd p
s re ch en d ann d em ch ind in e in o re d ri n
u nchu nd e w o rt ; d er ist ai m: ri e1, d er O h cs ch vn ig ich v on ergruu g w e
and ern
b g
ur 1 6 5 1 , 2 82 : D
iaz , so ms n o u y m a n t i a m nenu et , geschi eh t , we n man
d ie fi n g e r n ll g e l od er chry sts ll mit sond er ich en ewissen conj ec tionen, od e r l g
z u b e re y tu ngcn re i b et u u d d arau fl et iche wort, d i e i ch z u w issen n ich t oger,
'
l b
rich te t un d fo e nd ey n un lg j gk
ind , d as ni e oorru mpirt w ord en , d nroin se h e n
Bu t . d ass e s v on d e m so es ge fraget wird b esche y d geb 8 45 8 en l h lt . .
62 2
u nd m e r k e d e n N a g e l m i t
>
, .
,
n i r h e ita p aar , es n a u ö sk ap a,
“
Völund ar q u 3 tr it t N a u ö r .
l
so ch d in g
h ört, d ie ih m gar fremd fürkltmen, au ch v ennerckt , d m mu : nit
sich er in d en e er k ll
e hen, no ch g
is wei en nnnnge fo cb tm sch afenb l onn te , d a
'
l k
l l
füh ihm ein, w ie d ama s ey n un er stud e nt nus P ortngel d a stnd1 rte ‚ d e rj g
an e ney un en j g k g l b
i n d : n ä e n a s e h e n k o n n t , w as in en km und
b g
o rt v er o r en were b
Den esch ickt er, d er b rau ch t se in unst D a sagt d n s
. k .
l
t ö c h t e r e i n als es g g
efra t werd , es seh e ey n w ei b gs nz kar i ch und re ich l
li ch mi t u d en gl kette n geschm ey d en nn d ei no d en esc hmü ckt, w el ch ; kl
b ey g
einem p
feil er e ine kertz in d er h and hi e te D er stu d ent sa t a s a d m m l . g lb l
p l
d octor , d ass e r b e i e ine m fei er im e er ra en i ese , ao w er d er e aen k ll g b l y
sch atz find en .i e mit in Her ind un V b g
steht d e r n rgnu iso h e G au e , ei n l b
K k l k
ind önne sich im in en Hl nd ch en seh en, so an e es noch in e inen iel g k Sp
g
gel es chaut h at Boch o z , A1emnnn
. l
i nd er i ed 81 8, 7 7 6 . K l .
I e i , oh m e r ) . b k k
na gl
i Neuö .
e cher , D a go . . Z
thinoho A1 ph e b e t S 1 5 . .
4) erg V l
L ilj enoron, a
. Ennenlehre S 2 8 . .
5 ) Cup 7 5 8uE . me n
. 557 . A . .
623
1) W
. Grimm, D eu tsche Runen 2 1 9 . 227 : äö b 3ö
n nu n: an bre ostum
nü$ß bm u m, weoröeö h eö m hel l: h e1 p e G M “, und t6 he e l gehwl üf e‚
g if m his h1 ym 5 mrör .
2 ) S igrdr lfum 1 5 1 6 1 7
. . . . Fü r d en D
ich ter und d as R oss s ind h ier
d ie poe ti schen A k
usd rüc e Brs g i, Sl p
e i nir nnd Gn ni geb rauch t .
l
8) Z ur Rau m ehre S 4 7 . .
624
1 ) G em 10 . .
II , 2 60 . N
ach d e r C
h e mnitz e r R oc kenph ilos0 ph e i ‘
LXX V , 2 89 so My th . I ll
fle i ßig z uh öre n, wer Pferd egewieh er verni d enn sie d eu ten gu t G ü c m an l k .
V gl Myth
er .
’
604 . .
Myth
8) ’
622 . .
g
4 ) Aus d eu ts ch en G e end en ist mir ni ch ts Hierh erd e u tend es e annt b k .
U nter a Sl b
w e n a er h erseh t d er G au e , d ass sich e twas l b
n e wöh n i c h es he U g l
gbe e n werd e , J
we nn e mand ausre ite t u nd d as Bose s c h a r r t ch w en c , . S k
Slavisch e My
th o o ie S 4 1 l gIn d en elafi sch en . . o l s i ed ern i t d as to V kl gl S l
p e r n d es R osseo für e in ü es nz e i ch en bl
ah r ü ch er A elav J b
i ter 1 85 8
. . L .
L H S 24 . . U
e b er d en Ge b rat
. h ei iger Bosse z ur Wah rsngung b ei den
l
Sl av e n ver gl H
anni , Z u r sl nv is ch en R unenfrage 1 85 6 S 4 1 ( 11
. rchi v . . A
östr Ge wh ich tsq u B
. I ) . . XVI I .
5) J G ri mm
. e ri nn ert
‘
Myth
6 2 1 an e inen Z ug d er Tiersege
. D ie b e « .
S 561
. D esh alb ist au f se i ner Kl au e ei ne R une geschrie
ben, e b enso au f d em Sch nabe l d or E ul e d a d e ren R u f T od ,
Gli e d ern ges ch ri eben ste ht durch weich e die höhere N atur, ,
. .
ne m fi N am n in Vater l n (E t g
n! d en e l et t gi h t ih m
se es s e se x rav s . z e re c
u m d n i d e lb s ek f n wi ll ( R in rt nd B ink )
asse e v e r au el n Bi dn e se u e e zu ese . e e
Sl n in d L a it ( Ha p t nd S hmal II 1 6 1 ) li t d i S t t wi
av e er us z u u c er , es e u e e.
d m d n W lf in n D
e ru e n a d m F ßo ei hn G b e ine d t h
or us e u e z e . a es e eu s c e
U b ii t w na h S h ift nt d m R f d R l n wa nd
'
i t di
s in di f md T i f be l hin ing t g n? und w nn d m
es e e re e wa i t
er a e e rs e e e so r, s
1 ) Myth 62 5 .
‘
.
2 ) V gl My th 1 0 7 9 iß
er . . .
8) Myth 6 00 Ve gL ben .
‘
. r o
l n V 2 4 8—
.
e 2 67 . :
62 6
'
o f 61 y er a dm in:
Kinn; z vci n a a, ) w x o bc: eiga fleöac°u ri dör ra g,
.
m -
d m roi ßl oo upo l fl öa rpo n o o 1 ä n1 q t 0 7 t e v
'
' °
ö gw 7xo v m gi m :: r ui n wr 6 9 €u r o
° ‘
: u i aau 6
'
i
.
3 ! d) n gdn or y ma n o c»
'
a m» p d a ! 1 u rn r
'
‘
x e l rr or ci n h n o n a r eo é r a r o r , ä p q; l
' ‘
p ' p i » a n rr n
g
i ö ä d 31 76 60 6: x a u i n
'
fi c l l r v
; a c p e
y l o v c,
‘
’
Toigr a go r
'
a i 6 3 tpgl m c “ N äq éc u m
o i on o q är äoo, é
'
: lo v 1 6 7 ab ! £ :r r a c x o r
y , ‚
ö o r IOün o r min e lo öo a s
'
ti n)! d
y a ö o v x ai
p ö l
W
.
K1 w0 oi x a1 A dzealc J Q W l v l a t a a a v 39
" ‘
: p i » oil l oiew z q o « }
'
é e a flv n i :
'
7 pe
q c r v: n
o „
mi tten ti
y'
'
M
m <p ar p o p ) ” dl t ei a r !O en o
gp .
d en ci d l e 0 1 1 61 0 : 096 1 0 ! c ‚u p o m 0 1 1p q vmt d s
'
l v 6 ör v x a : x e l d e t e ö oa c eia c laé aa n o
'
g} ö
'
; l o v , a n ad i q , I g é
n r o r o nem
q vl n,
y o vr o :u r
q p a u
p o l ö r v
z e c x e l q e aa n
—0 5 :
,
Vergi . ep od . 5, 9 1
Q uin, nb i pa i n im me eau p in vero ,
pq us valtas Umbrs c n r v i s n n g ni b u s
1 ) 8t fl th h pnrnn 75 .
nm , M oin mm 8 ms m aus . . . .
d m a u s
.
M m Kn ße tn 8m , .
627
ma n h ab e , s o v i e l J a h r e l e b e m an n o c h “
1 ) V gl
er eich e W8d m gehei li gtes l
G ied , d ie Wood enspanne Woenlet
, .
My th .
‘
1 45 .
2) M l g
itte i u n v on ro f P
anni in ra. H P g .
8) M l g
itte i un d es D r Bossi aus .ai and M l .
4 ) l fitteih mg d es K pl
a an Mstkovi é s us A g am
r .
5) M
e ier , Soh wl b S
agen 5 0 8, 86 1
. .
62 8
F a rmer Kväl dsko rin ang lur v eröu r ofta öfeigum m anni at
h ans ( am Ab end gesch orene N ägel we rden oft e i nes ge
“
1 ) Z um T l
ei d en T o te n t b
sel st. 8
.
,My hd en
.
‘
e C XLVIII L V
en Sg
gg
e en d en G re p ( G ri d ) : Je g g ör at d ette monneske for b erggrep, for söe gre p‚
'
ll g p
for d ö d m a n s g r e p , fo r a e d e re , som fs 1 d e i me l l e m h i m m e o c h j o r d l
nti uariat ti d s kr 1 84 9 —5 1
.
2) A q . .
Eines Weimarsch en M
edici muth ms lslich e Gedan en von d ene n Vm k
'
8)
pyron . L p g
ei z i 1 7 82 S 6 9 . .
62 9
( p
o . e t d 7 4.2 ) .
u
‚ q e .
im) ;; Äwgov i i
'
ow o v a r o y vew o lü wv :
V o gel Ash özu sta z u w eih en als Sch wert Bogen r asch flie , ,
an e i ne r k u rz e n K e tte hi ng D ie K ap se l w ar v e rni et e t ; .
Myth CXIV
1) , 1 88
.
‘
änemar Wer re ita s d ie ä e schneid et
. D k F g Ngl
hat G el d P anz er, Bei tra
. 1 5 7, 4 g
Ou ne d o it pas se conper les on es . gl
j
nu d es ou rs d e l a semaine ou ii fant u ne B our é crire lo nam d e os our p j .
De N My
orte, th es c ou tu me s e tc p ( onta ne no ine ) Man würd e sich
. . M g .
D ieN gl ä e am F g b re ita Z
a schne id en hilfl v or T ah nweh e ttau u nd e mme, .
'
T
P reu fs S . agen 2 88 b g l ck W
E s rin t G ü . olf, Be itr I, 2 88, 4 5 5 D w gen so
. . . ll
gl S g W
m e n d ie N i e nie onnta s sch ne iden , so ns t h at man d ie o ch e h ind u rc h
Kant Amthor o r.
2 ) Sp i g l A t F g d X V" S 2 2 5
e e v es a, ar ar , . .
8) A tq di gi t indi m
uei p niam li gi m t G
o ce ove r ecu re os u es . ro uov.
630
s o ns t h a b e m an s i e n a c h d e m T o d e w i e d e r z u e u
G isevius, e u e prenls N
Prov incis lt fl
'
. 1 84 8 S 884 Anm 8 . VI . . . . .
8) Most a a O 6 2 . . . .
ll
4 ) Enth ü te G eh e imnisse d er m ath ie ch wä is ch Sy p
e 8 s S 15 . S b H ll . . . .
5 ) E rmann , rchi v A
wisse nsc h aftl un de R us s ands I K
1 84 1 S 6 2 7
. l . . .
S g
o ar be i d en P
eru anern wu rd en d em ind , w enn es in d er e it v om mm :
K Z
J
b is 1 2 ten ah re e inen ne u en amen erhi e t, die N l
u re nnd Ni el s b geso h n i t H g »
b
te n und auf ew ah rt ; o d er d er S
onne , mitu nter d en S ch utz geiste m eop fert g .
M ll
ü er, A
meri can Un eligion S 888 nach Ciezs , Gronics d ei
. . eru ev ill a P . S
u p 66
. .
631
d as s d ie s ym b o l i s c h e B e d eu t un g d er N äg e l im
M y t h u s d e r t ö t e n d e n S c h i c k s a l s g ö t t i nne n m i n
d e s t e ns m i t g e w i r k t, d as l e t z t e V e r h ä ng ni s ü b e r
d i e W e l t d u r c h e i n a u s N ä g e l n e r b a u t e s S c h i ff .
h e r l mi fü h r e n z u l a s s e n .
tnd ine catholicae co nversatio uis v e rbi e tet : N u llus sibi pro “
s c e n t i a dicitu r u t di ent „ q u a l e m n a s o e n t i a a t t u l i t ,
q u o d cred untu r i d e st d u m a l i q u i e h o m o n a s c i t u r et
t unc v aleant illum d e signare ad ho c q uo d v elint, u t quan
d o cn nq u e h o mo ill e v oluer it i n lupu m transfo rmari p osait,
q u o d v ulgari s stultitia werwolf v o c at , nu t i n a l i a m a l i
q u a m fi g u r a m p 1 98d fecisti u t q uae d am mulieres in
. .
1 ) Na h Th m Ba th l in hi
c o . r o . sto r. anato m. rar. cent. III . h ist
. 78 v er
fe rti g
en d i E ng l ih e P n n n
e e r o u e aus de n mi t ins Gra b genommenen Ni geln
d er T o ten .
2 ) H andb . d . D . Myth . 1 4 8 (g .
8) Myth .
‘
XXX .
63 2
titi a P a r c a s nomiuav it ,
i b i r e fi o e r e n t u r e t tulisti divi
'
d id isti, ita dico , ut c red eres 11 111 8 q uas tu d icis esse so rores
tibi p a s s e a n t h i e a u t i n fu t u r o p r o d e s s e .
. .
1 ) Pentamero ne ü bers . v on Li b
e rech t I, S 2 1 8 Die
. Kü ch enms gd .
633
t p icht
en s r der K a mm genau d em W erkze u g , dur ch w el
ch es S u é wittlren getö te t wir d Wir erk annten d arin ei ne .
1 ) Der gl eich e G l be
R ü en statt, s 2 3
au h at D auf th d er In lse g . . . My .
II , 1
89 u ch
. A
uh n,K a en 9 1 , 1 0 2 . S g
rin t b ei , d ass d ie M&
Nord d rte ein b g
v o n d en P
aten verwü nsoh ter Me nsch is t D ie v olls tl ndi ge U eb ere instimmung .
l b
d ies es G au ens mit d e m v on Bur h ard v on o rms erwäh nten e h t aus folk W g
g end er P ll l
ara e e d eu t ich h er vor In l
stfri es and sa t man , v on 7 . äd ch en O l g M
aus ei ne r Eh e u nmi tte ar aufe inand e r lb
e oren, i st eins e in e r w o f M th ‘ gb W l . y .
K u hn , N o rd d Sa en 4 2 0 , 1 9 8
. g öchst m r würd
e i i t
s d e r .
‘
H ,
k g Myth . C X VI
gb
1 6 7 b ei e rachte dä nis ch e Ab erglau li e , wonach e ine Brau t vermitte st e in es l
g e wi ss en Z anb e rs s i ch e i ne s ch merzl o se G e u rt vers cha f fen ann , a er a e b k b ll
S öh ne w erd e n W e r w ö i t e , a e öch ter M t r e n „naar en i e r ed mid ll T pg
‘
ih re .
örn
nd en am u ta , me n a e d e d re nge h un u nd fanger , ll iv e v ä r u l v e og a e d e bl ll
p i ger bl
i ve m a r e r er i Wes terd ahl, O m sv enska se d e r p 2 8: O m b ru d en
. V g . .
d er N as e z u s am m e n e w ac h s e n e n A u g e nb r a u n e n z u g er e nnen se i k .
7 2 1 , 1 98 G ri mm, D
. a e n No 80 er . no ch Wi e rus d e p räes tig us
Sg . . V gl .
i 11 , 2 64 6 5
. . . . Wolf . . .
634
2 ) Boc kenphi l0 s . I, 2 9 .
8) R ockenph ilo s . 58 .
4) T tta
e u nnd T emme, Pre u ß . Sagen 2 79 .
5) K uh n , Nord d . S agen 4 82 , 2 7 1 .
635
e in Ei , so b e ko mm t es e i ne kl are S ti mm e In d er M ark
w i rd d as neu ge bo rne Kind in e in L ak en geb un d en , still
sch we ig end u n t e r d e n T i s c h ge l e gt u nd erst h er vo rge
Wi rd b ei m Koch en d es e r s t e n B r e i s od er d er T a n f
m a h l z e i t gesu ngen, so l e rnt das Ki nd gu t si ngen
Au s d en b eige b rach te n Z eugni ssen ge ht h ervo r , d ass
man W ünsch en u nd Vo rbe d eu tungen w ä h r e n d d e r T a n fe
E rfüll ung im k ünftigen L eb en d es Ki nd es v erhiefs Da .
an S te ll e d er T aufe au ch d as e r s t e B a d d es Ki nd es tritt,
1 ) Z eitschr D th 2 , 2 8 8, 2 5
. . My . IV . . .
2 ) Boch o z , Alemannisch u l
ind er i ed 2 9 5 , 6 6 1 K l .
8) Boch o z a s 0 2 9 5 , 6 5 7 l . . . .
5) K hn u 86 4, Mi k S g n
r . a e .
6) C nt n B n (O b m ga E mm ntal ) Z it h
a o er D Myth IV 2 er u ,
e ,
e sc r . . . .
,
1 8
. Ve gl n h Wo lf B it äg 1 2 0 6 8
r . oc , e r e , , .
l il i S g n 86 4 fgg
r u a e .
7 ) D a f fti d Das in d
r h d dnis hnn W
r b gi f mg i n D t h
as e er o asser e e st eu sc
b afl: g m h t w d n Q
e so p g n i b p t i at
er e a m ni ti
: i it u os a a a s a z o s esse s s , s s
h b t
a e t d n
ur b p ti i n m i
u e nc t
uo t i ni t t i m ndama z es a o ue sa ae r a s a us.
E p B nifm. d G il
o p XX V p 6 8. U b di Frag b i nd
c . es e . . . . e er ese e e a erer
G l g nh it twa A fi1 hrli h
e e e e e M n r gi ü b i g n
s us S 81 8 n h U m e eree. s ve . r e s zu . oc :
d em ü ti g w d n wi d
zu in n g b n
er e M äd h n n t d n T i h g r e eu e or es c e u er e sc e
Z üge an W e nn w ä h r e n d d e r T a u fe d ie U h r s c h l ä g t ,
.
q n i ll
ue o u es V, 87 : ( d a raus a u f en ommen in d e r a te n g ei e r P h il os0 h e
p y l W b .
Z eitsch r f D . . . My
th III, 81 6 , 88 84 . R ockenph ilosoph ie No 1 82
. . .
Q ’
uant nn en fant e s t nouv eau né , se c e st u n filz , ii le co nvi ent o rte r a u p
p b r e , e t 1 u i h o u te r d e s i e d s c o ntr e l a p
o i t r i n e et o u r ce r tai n
,
p p
j s m a i s n e fe rs
’
en fa n t m a e ti l
n G o l
ss : Fremine Fanv elle d is t h os
. l o in s p
q ue , q ’
u ant u ne fe mm e est aco u oh ie d une filie , 11 c onr iens l asseoir su r la
’
1 ) D as Buch v om Ab erglauh en . L ip ig
e z Sch wickert 1 7 9 0 S 2 6 1 . .
8) Boch o l Al
z, emannisches K ind li d er e 2 95, 6 62 .
63 7
altnord s ld r u m sköpu
. Völu sp ä 20, s o b en 8 5 87 . . .
ers chienen .
von S ee l e b
ü er. V gl
er .
Gl d m
. 6 81 1 . cd . Gr . 1 071 . 1 2 08 2 7 9 0
. .
2) K hn N d d S g n 4 88
u , or . a e , 2 80 .
8) K hn Mfl k S gen 862
u , r . a .
4) M a k S ag n V
r . e .
5) Weihnach tspiele .
638
VI , 2 93 : P u r p u r e u m quoque q uo nuper ah H e lg a do ,
1 ) V gl Myth
er . 8 7 7 887 .
’
. .
l
8) E s wir d mit G o d all iterieren d z usammen es tel t : o d e nd e
g o d w eb b
g l g l .
g ll
u i o k g itö ve ij um G fiöm narh v 16 . .
4) V g
er i au ch Ro r h olz ,
. emana Al
ind er ie d S 1 4 8 . K l . .
6 39
d
so n e rs b d es H erbstes mei st an neblige n Mo rgen au f
a er
S o m m e r m e tj e s , M e tj e n , M e t t k e n
s o mm e r Im Ditmarschen s agt man , wenn F e ld er und
.
S träuch er oft ganz v oll d avon h ängen : „de Mei len h ebt
spannen
“
M an würd e irren, w o llte man in Dial ekte n d ie
.
,
1 ) N ach l
Blumenb Ach soi au ch d er Tau als Pflam m aus d llustung eich
v erd ich tend z u r Bi d un l g
d ieser G e we e eitra en b b g .
2 ) Bre mer WB 1, 7 9 9 . .
öchs te ns wi re an
. Seta , . H M
D
Me tj e iminu ti v v on ar arete z u d e n en M g k .
5) Wo f g
l , Be iträ e 1 , 2 87 , 4 86 :
6) V g
er l die A
us drüc e : fliegend er
. k
ommer, S ommerflug, S ommem id e S
=
.
7) My
th 7 44 . .
8) My
th ’
4 40 . .
6 40
i
t n n e n , in d er h eu tigen S ag e d i e d r e i J u n g fr a u e n .
1) Z e itsch r . D . My th . II, 9 7 .
2)
Verg1 d ie fllamenta D ivae i r i nia o en 8 86 7 , di e nich ts ande rs als
. V g b .
Ms ri engnru sind A
u ch &anz ösisoh h e iß en die F8d eu oheve ux d e in S t
. .
V g
ier e .
8) S chöppuer, Bair . S g nb
a e uc h III , 1 6 8, 1 1 2 7 .
K l
ind er ied 1 4 2 .
5 ) Sohöp pu er a a 0 III, 1 6 2 . . . V rb m k ng o e er u zu No 1 1 2 7
. .
6) T
e mme , a en d er Sg
l tmar A k B l in 1 889 S
. er . 41 .
64 1
kre id e wei fs, die and ere hat ein rot und wé ises Klé d , die
'
z w e i w e i fs e n h a b e n z w e i Kö p fe u n d e i n e n S i n n ,
d i e d r i tt e w i l l s i c h a b e r n i e m a l s i n d e n W i l l e n
d e r a n d e r n f ü g e n Kind er w hreckte man mit der Dro
.
b i n d e t e u c h an d a s S e i l und d i e g u t e n z i e h e n “
.
die H eld weifs und sch warz u nd gehst ganz v erlo ren “
Die .
D en d re i Jung—
.
s i e s i c h , u m l e i c h t e r z u g e b ä r em i
fr au en wu rd e n be i d er Aernte d r e i K o r n äh r e n als Opfou
auf d as F eld
N . 8
1) Panzer , De itu s 1 , No 6 6
. & 58—6 0 .
642
‘
w e ii s
'
Bei H o c h z e i t e n w u r d e d e r G e s a n g d e r w i l d e n
F r a u e n g e h ö r t , wenn die B raut aus d em H ause d er El
tern sch ri tt O ft war am F rau enloch s c h ö ne W ä s c h e
.
Im R achels ee so ll en d r e i v e r w u n s c h e n e F r ä u l e i n ge
h aust h ab en , vo n w elch en ei ne d ie b ö s e war S ie so ll .
k r e i d e w e i fs , d ie dri tte h a l b s c h w a r z u nd h a l b w e i f s
mit ei nem G e i fs f u 1 s Nur d ie z we i w ei ße n waren gu t
‘
w a r d i e s e d e m K i n d e i m me r e nt g e g e n Sie wo hn .
1) Panzer a. a. 0 . No 1 4 8 1 1
. . . .
2) Panze r a. 0 . No 1 0 5 8 88
. . .
8) P n er
a z s. 0 . No 5 0 S 88
. . .
643
E r e i g n i s s e n s i n g e n od er j a m m e r n h ö r t e S ie s p a n n .
t e n v on e i ne m B er ge zu m and e rn ei ne l e d e r n e
B e trachten wir d ie in diesen S agen erh altene n Z uge,
so er gie bt sich in d er T at d as e i nstig e D asei n ei ne s Kul
Pne
a z r 11 . a. 0 . No 2 0 1 . S 1 80
. . .
2) Pn
a z er,Beitr , 1 89
. II
No 2 1 8 . . .
8) Pan
zer I, 1 8 S 1 0. . .
4 ) Wie d en Heilrl tinneu wird i n Nord deu tsch and d ern Wöd sn, im O d e»l
l
w a d d en E gl
n e n ( El
ben) e ine Korngt b e als O fer d arge rach t Zu phren b . E
b Sg
d reier Jungfrsm , ti er d eren a e aber nich ts Nl h eres b ei geb rs cht ist, wur
d en nach P
anz er I, 1 7 6 8 1 5 4 in der
. . irch e zu eh r er b ei K
nsbach j e L b g A
g
d en S onnta nach Pfingsten an die K
inder B r e t z e l n v erte i t l .
644
Wilbetta Warhetta
__
Einbe tta
We ibett
W ort h etta welch es in di esen N amen d en z w ei
D as ,
1 ) Bei G mfl , IV
844 find e t sich fre i ich nur 11 81 1d tu urium , u nd d ie
'
l g
G ossen : h ölitin te gnmiue ; inni —
l b äli d a v e amina an e e en l ggb .
2) er i V g
Müllenh o fis sinnre ich e u nd e wiss z u tre ffende E r ä run d es
.
'
g kl g
V ll
Namens e ed a aus eb d Willi d a . .
8) F il i h
re c find e ich p itj nn nur anlau 1:end
b e i F ou sbemann d en S tamm
im Pi tth e ri ( Namenb S O h Bitto h ieh ergeh ört, od er Hyp oc o d st i enm
. .
g
is t , w a e i ch ni ch t z u entsche id e n ; e enso we ni oh d ie o rmen ito 1 md b g F P
Bi ts u nse rm Verb m o d e r i tan z u fa en D ie ormen ete , p
ets , Be tta
as ll . F P P
g
h e n ke ine Entschei d un , d a si e au ch Verkü rz m gen aus M it “ , Ps tnh iit
u s w sein
. . . önnen k . gg
D a e en weis t, so v ie ich sehe , Pöttmi , Bettu ni ( b ei l
Foers temann S 1 98 unter hs d u) ein si ch eres Be is ie 111 : unsern
.
tamm auf p l S .
645
z hmen lieben u nd
an une ahd käpa, kipa , alts gifa, . .
i
p j ,
t an h idj an z ählt d er G e b r au ch i m S i nne v on „a n w ü n
s chen
“
durch aus ni cht zu d en seltene n Ubil es pitent .
be ztan ikä a
Wir erhalten h i ernach ftir die N amen d er d re i S chwe
stern fol enden Sinn
g W i l l - h e t t b e d eute t p recs tr ix gr ata, .
Urk N o 9 5 a 85 5
. .
Ags Eäd gifs , a te O d gi fa
. . VergL. . l . . age . g ifa d onato r,
bet b gifa to rq nimn d onator , s inc ita th esauri d onator ‘
g .
2 ) S Grafl ll l , 5 2 5 8
' ’
.
. .
5 3 8 Wil b d n g t
99 8 8. n°
ti ; w
oil- m b d i t
ra us q i g t un d n i
ust cu a en e c us , u ra u s a v e ,
" “M h p cc p tn ; w il-
% d ilg d i
ca a m p tatn ; w il-fltg n
e s t1 mp ; wi l es e z e ro co os
g it '
ti 1 a git
s vo d n t r or , -
pt tn ; w il g t ll o i
a or g t ; w
cx oil -g a s es e a a so c u s ra us o
sw t
cos or t q intim
se o re s ni m g m n uae e x m am l t j n ta0
o a o er a aru o re a er se cou u c
snnt W11 —
. 1 1 m q i ü b nt 1 e mit p p l m q u t ta tur V egl W h
er coi n es o u u ue u . er . . su
h d t D n mini b
ar , e G m m o m p p ii q us d r gn m mf mntm S 1 6
e oru ro r s, uae a e u e . .
5 ) V gl h n h d ih f i i b i t t
er . sc o n ll fu i w
a .1 t b itt nib i
ur s e u, a es r era u,
M 61 1 580 T . 1 7 8, 1 0 G" E m , 54 0
64 6
v or A ugen .
Z w e i v on ihnen si nd s c h n e e w e i fs , d ie d r i t t e ist
s c h w a r z , trägt ab e r w e i ße Schl ei er . Im B e r g e b es itz en
sie eine G o l d a d e r . S ie s p a n n e n v o n e i n e m F e l s e n
z u m an d e r n e i n S e i l . S ie v erl eih e n u n fr u o h t b a r e n
E h e l e u t e n e r w ü n s c h t e und g e s u n d e K i n d e r , u nd
d en g e b ä r e n d e n F r a u e n e i n e g l ü c k l i c h e E n t b i n
d u n g In e i ner ih re r K ap ell en z u S child tu rn i n N i e d e r
.
,
d er H e i l u n g und P fl e g e von K r a n k e n g e w i d m e t .
1 ) 8 Pm m
Be itra I 2 3 . 2 9 No 87 s 6 9
. g . . . .
2) P
anz e r I 58 S 46 , 1 1 4 S 99 .4 7 , 86 5 4, 48
. . . . .
8) er V gl
z B . anz er 1 , No 4 7
. . P E in ann h olte sich c hli tz e aus
. . M S
dem v e r w u u s c h e n e n ch o ss er b e i Woi frathanse n Vor d er Bergh öle
S l b g .
111g ein s c h w a r z e r u n d m it H
ü he nd e n u en Im gl
immer a en d r e i A g Z lg
.
J g
u n fr a u e n in Be tte n E i n e davon war o en w e iß , u nten sch warz , d ie
. b
andern sch iefen l Au f d er G el d is te lag e ine ch an e mit e i nen
. k o d en en S l g gl
S l
ch üsse im l M
u nd , er nah m i h n h e rau s und sch oss d ie G e d is te au f l l k .
4) P
anz e r 1 No 2 2 9 4 1 0 5 1 88 2 0 8 2 1 5
. . . er l. anz er 11 a O
. . . V g P . . . . .
S 2 94
. .
5) er V gl b
o en 8 1 4 9 ( g
. . . H
inte r d er S onnensp itz e im S l ven ( i ro ) T l
liegt d er D r ac hem ee , h ierin h s ust e in rach e , d er si ch oft i m fer sonnt D U .
d ri tte Fr au z u g e w i s s e n h e i l i g e n Z e i t e n ( in d e r C hrist
nach t, zn Adv ent u nd an d en h oh en F es ten, S o nnw e nd tag
V ergl o ben 8 5 2 0 . .
d re i J ngf a
u weiß e und ei ne sch warze e rs ch einen , ie t d er D r e
r u en , z we i l g
c h e n fe l s , wo o ft nach c h ä tz e n S
e ra en wu rd e Von d a au s z ie h en gg b .
No . 21 5 .
1) Pan z er 1 . S 85 , No 4 5
. . .
w e i ls als d er g u t e n u nd b ö s e n z e igt si c h in d e r v er
w and te n S ag e v o n T h id r nnd r s o b e n S 5 7 3 A u ch h ier
. . .
G m nd iage b il d e n .
2) P anz e r 11 . n. 0 . No 6 5
. .
65 0
) P
1 an a a O 1 N
z er 4 1 6 . 8 4 .4 7 4 9 77 1 1 0
. . w o. . . . . . . u. s. .
2 ) K hn gi b t Z itsch
u f v gi S p rachf
e e in an d er e E ri k
r. . er . . e e
m ng „d i N a h t v l i rt i hr E rbe da Li h t d es f lgend n T g e
e c er e n d n , s c o e a s a e
se h r i l n V a iant n di B t ü g
v e e r i n in w i t e G ewand t ä g t
e e eU r er e e se r . e
b b pt geh t
er s u n d n i h ti g n V ausse t un g a
er vo da s d i
er u Sch i k
r c e or z us , s e c
ss lsgö ttin n n d
ue M g n öt vo g gang n i n E tü t t i h d b i
er or e r e au s e e se e . r s z s c a e
aus n i he
u b n i h ni ht nw h rsch inl i h i t da d i G otth i t n d
s c r a er a s c c u a e c s , e e e er
no h gan
c etwa z an d 1 w nn Öm
s d ie G nd gestalt d e d re i Se kw e
eres , . 1 e ru r
t n wä e
s er V n d n
r . n P n o S 2 80 5 1 0 al B l g h ig b rn h t n e h
e vo a z er . . s e e e e c e s c s
S g n sind N 5 8 nd 1 4 5 al myth i h n b i h ng l
a e o. u str i h n s sc z ez e u s os zu e c e .
A s d n Ang b n d
u e ü b igen da
a e in d er er t nt b W ich teln w hn ten N
r , ss s e u e o o.
1 89 1 d in d e O t
as s h d in S hl
r Nam n F
s er nb ar
g er nkm
e e c o ss e s ru u e er v su
se i No 7 0 ; d a. a f d Sp it d H lnsb ges a f d m d i J n gf a en
ss u er ze es es er ,
u e re u r u
d i S age
e n t ni ht so s m l d en w it c li est si h K h n: F lgeru ng k eines
s zu e e e, c u o
65 1
s ern u m
t den Sch atz ( ihrer Le istu ngen, Satzungen, E rfin
d ungen ) Di ese sind b lind übe r sich selbst Die G e ge n
. .
h abe
Wir k eh ren z u and eren Aeufserungen d er ph ysisch en
N atu r u nserer S chwa te rdreiheit z urück .
n i w i f T ü c h f S a h n d i e L e u t e d as
g e s e e s e e r a u e .
S e i l m i t d e n w e i fs e n T ü c h e r n , s o s a g t e n s i e , es
wi r d gutes Wel ler , d ie Fr äu lein hängen d ie Wäs che auf
V ergl o b en S 642 Anm 1
. . Z we i wei ße u nd e i ne h alb . .
1 ) . V
In d e r Z eits chr d es ere ins f h ess L and es u nd e 1 85 0 B V S 86 9 . . k . . .
ten w ei teren S
age n, i n d enen name ntl ich e ine d er un fraue n als i n d er J g bl
sch eint, sch eint ind es sen a erd i n s e in R est unse rer ll g
th en von d e n 8 un My J g
frauen h i er v orz ulie en g S
D ie ache wl rs w eiterer U nte rsueh ung wert
. .
2) P
anz er 1 No 1 . . .
8) P
anzer 1 No 2 1 S 1 8 Vgl Z o
. . D M th
. . 84 5 , 88 ei ne ü e r
. . . . y II . . b .
e insti mmen d e S g
a e aus ir o ; 11 d T l
ch weiz Bo ch o z , ar au. . S
I S 1 5 1 No 1 2 8‚ 5 l A g . . . . . .
65 2
Panz er 1 . No 1 5 7. . S 1 29
. .
8) S
o mmer, a e n au s Sgachsen u nd S
h ürin en No 84 S 89 G e i chen T g . . . l
k
w ei se wasch en und troc ne n di e v om wild en ä e r ge a ten w i d en e i er Jg j g l W b
ihr Z
eug Z ei ts chr
. D .th 11 , 88 . My
er . Rooh oiz , Aargau ea e n
.
g .
No V gl .
4 ) P fl ttm ann , N
ord ische Ei fenmiirch en S 1 4 7 . .
5) z B . . W lf
o , Nied er ändisc h e a en No 886 l W0 11 , De u tsch e S a en
Sg . .
“
g
No 2 7 8
. .
653
1 ) z. Pan e 1
B . z r . No 5 2 , .
2) Stö b S g n
d es E sasses No 2 6 1 , S 881
er ‚ a e l . . . Ver g1 . o b en 8 2 5 0,
.
Myth L XX V 1 85 P mm ll n mtlndl
3) .
‘
, . o ere e .
4 ) My th 0 1 82 6 H i mi t hängt h amm n
.
‘
d n h d m
, . e au c z us e , as s ac e
Ab gl b n M fi b im R g n ih n S hl i S t V n ( B h l A
er au e a a e e e re c e er , . e re a oc o z , ar
g n g I S 1 4 ) i h n R k w ä ht w f g t W tt in A i ht t h t
a sa . . . re oc sc , orau u es e er uss c s e .
S i mü
e n h iß t am S nn b
ss e ,d od m N hmitt g S h l i
e nd R k
e s, o a en er a ac a c e er u oc
t
ro ckn n e .
5 ) P mm ll n mündli h A f hl i m V gl i h f nd l i hen G i h t
o ere e c . u o se
'
er e c reu c es c s
mi t h it m W tt
e b h t d G l b W nn d i W ib Wä h wa h n
ere e er e ru er au e: e e e er sc e sc e
w il n m
o c ll im H, f ndli h
uss a h n b k mmt ma g t W t
es au se re u c auss e e , so e o n u . e
t
e r. Myth C L V1 1 1 1 0 9 2 W nn ll W ib m it f nd l i h m G i ht
.
‘
, . e a e e er re u c e es c
a f t h n h b n di
u s e L t g t Wa h n P mm ll n
e , a e e eu e o sc e . o ere e .
65 4
d er w e ife
N e hmen wir hinz u , d ass d er V o lksglau be die se r S ym
bol e sich te il wei se noch b e wu sst ist ( so sagt man in S üd
deu ts chl and „so wollte ich j a li eber mit d en H e x en auf
d em Sch war z wald N e h e l so w i rd
g g
e e n u n
1 ) 8tr od t1 ns nn sn a r ü c O
di oti c 8b
8 6 k . I . .
2) W
oeste , Z eitschr I D I, 888
. . . Myth . .
8) Müllenh o fl, a en No 6 0 1 S 5 88
'
Sg . . .
4) V g
er l . b
o e n 8 4 81 , Anm 1 . G anz and ers is t d ie Wl sch e i n fo en
. . lg
d er a eSg . g l
E in ott oser Mü er be i Eu tin war ll
estor en ach ts ri tt der g b . N
Bs uernvogt b e i d er Au e ( d em a ) v o r B ch
e i, d a h örte er noch b e ug H o fen, Z p
konnte ab e r we en d er D un e h eit g iemand se h en kl N
Er ri ef „w as w a s e h t .
ih r h ier noch so s li t ? “
p
Da antwortete es ih m „ wir w a s c h e n d em ü ler M l
d en S tau b
au s d e r ee e
“
S l
D as is t rech t sch ön, sa te d er Bau ernv o t,
. g g
wenn d ie L g
an e nur gu t ist „ i st d a sie ma l . ro e n W ll
? rie f es u nd msn
“
p b
g oes i h m etwas au fs ferd Am and ern P or e n war d iesem
. au t un d aar M g H H
ab ge b rs nnt S Müllenh od , a en No 2 0 7 S 1 5 2
. .
'
Sgirmen 1 , 4 4 Z u ver
. . . F . .
r st n ( v er
a T th ’
887 S imm k , gl My
and u c h
. . . H b
w o vo n Büch er v o n 8teinnciu r e i n e m i n n esa t wird , d ass i h n ee n ge S g g F
sponnen und in ihrem Brunnen ge ll u tert u nd ere ini t ha en G e ben d iese g g b .
5 ) Wol , Beitri ss
f , 80 II .
655
fach mit and ern Elb en, z u mal d e n Wicht el n v erwe ch selt .
) 1Panzer B eitr II N
, 7 9 S 5.6 b
. n 8
o. 87 B m e k enswe
.rt i t . s. o e . . e r s ,
d ang n
r e D. Teufel h iß t L ifu ls g f llner E ngel ind em man auf ihn
er e uc a e e ,
Ni mm hin d as .
Was ist d as ?
E in chöne r Ri ng
s .
2 .
D a nah m Bi nk a e i ne n Ste i n
U nd warf Bibiabinka ans recht e Be in,
So d ass S ingkningknangknabiabahiabibiab inka fi ng ent
setz 1ich an z u sch re i n
il I. i 11 3nl
3
c
) n .
D ie e rste heim . ‚ 1 1
1. u m 11 1 91 0 1 11 13 3
D ie
D ie
Da na h m B anks de n Stein
2 82 , 9 9 0 .
65 7
sei n !
“
T ag d etta 1
Hv ad er d et ?
D en första J ungfrau b ette B i h e l i -h i n k e
D en an d re V i g o r i V i nk e .
J u ngfru V inke to g u
p e u sten,
5 .
’
Si eb en T ag und eine Stand
6 .
D et v ar tre t
s enar i eu a s k
D en e ne h ete r L u n t a ,
D en andr a h e ter Kl u n t a ,
1) Ol d nb urg Thöle
e , S tralm ;inn,
nnd K
ind er e en 8 6 7 lb . .
2) Di esesL i d wird
e lg
b ei G e e e nh e it e ines ie s Sp l g
esun en , das ‚ i r n g
Sol e t o p p “
h eißt
. D er Spielord ner eh t im g K
re ise umh er und stellt sich
gb
se , als e e er e ine m d er H its ie1 en d en etw as in di e
p and Aus 8m41a d H . n
und Ol A
c and . rvid son, S venska forns4ngor , 889 Nimm h in d as? Was
III .
J ungfrau V k S
in e nah m nen tein und warf ihn nach Bibelib ink es Bein
'
rau . F
S onne safe anf k l
ah em Fl
e s u nd sp ann auf ih rem ver o d enden Booken, d rei gl
S tund en b ev or die Sonne auf in g g .
8) G önningm auf d er S b
ch wä isch en Alb unwei t Reu t in en 111 81 1 1 11 l g .
42
6 58
Stär Lu nta,
7 .
8
K üren er Mär en j at tög om eu röp ;
Küren wild eu b rid man 11 8, eu Maren wil d 011
K8ren n6 m en stin
eu smé t M 5r en aur hin
h m i b in h d blé f d tin ? “
„u a n ,
u e
s
d e stin, d e sät ön Maren hör bin
an tr inj am a ru nk.
2 ) Söd srmannls nd ; b
e end aher.
4) F i sisch Mecklenburg
r e . bei Haup t , Zeitschr t D Al ten
.
‘
. . . VIII , 87 2 .
65 9
10 .
D a sch ri e ich l au t : „0 w eh o w eh ! ,
1 , 2, 3,
Bick e b aeke hei,
Bicke h ack e Haberstroh .
12 .
’
S agt ich : gieb mir z weie .
’
Sagt ich : gieh mir z ehne .
w m . Zeitschr . f n
. . Myth . 1, 1 1 0 . 1 ngml1 eim m1 m11 .
L ip i g 11
e z . Dr . H il deb and
r .
42
660
F üh rt er m ich
Jene nach .
0 w eh ! o w eh ! 0 w eh 1
M ag n icht wi ed er na ch Jene ge hn
13 .
D as l i n k e B e i n v erbi nde n
B etrachten wir di ese L i e der näh er, so z eigt si ch, dass
N o 1 0 — 1 2 auf W es en v on d er Art d er w i t t e n w i w e r
.
Old witj en p l a t t fo e t
ko mstoe mar oet,
’
ns t kwaad d ut 1
1) W im
e ar d Re inh o d
. l K öh l e r.
2) Pomm l
erel en mund l .
66 1
D ie Weibch en w a r fe n i h m m i t g r ü n e n K n o c h e n
n ac h . Ein Knoch en tr af d es P ferd es F ufs , d a l ah mte es
z eitle bens And ere weüse Frauen d ie g eneck t wurden,
‘
w a r fe n d e m F r i e d e n s s t ö r e r i h r H a n d b e i l
Kno ch en und B eil si nd Gestalten d es Blitz es d en d ie w ei ,
. .
1) Wo lf , D . Mä rch en und Sa g en No 4 7 2 , S 5 81
. . .
2) W lf o O 2 2 1 S 82 6 a. . . .
8) 8 o b en 8 1 7 9 1 80
. ü gl i h Z it ch
. D Myth 11 1 1 0 5 1 0 6
.
, v o rz c e s r. . .
,
. .
4 ) V gl d n h i nk n d n H ph tl t
er . d n am Fu ß get fl f n n Ed ö o d e
e e e e s o s, e r e e o r s
Schu z
t b n 8 1 5 8 Z it h f D Mytln III 884 887
es o e . . e sc r . . .
, . .
5 ) s K hn N d d S g h s 4 7 1 Anm 3 8
. u , or . a e .
, . .
6 ) V g1 erb n 8 5 65 . o e . .
7 ) Z ei ts h r f n Myth 111 1 0 5 1 0 5
c . . . . , . .
6 62
11 ein, z B in d än h a n k e p ul sare ,
. . . altn häng a ; h air . .
p u n k e n st o fse n
,
d r es ch _
en n e be n s ch w e iz p gg
u n e n m i t .
@
pauk en Mbd nhd Dunke l Schlag S toß ; hair P ünke1 ) '
1) S l
ta der I, 1 80 D azu eh ört Bousva fi1sfit .
. g l
2 ) Sch me11er, e t WB 1 , 2 87
Bl . . .
8) 8ü id er l , 1 4 9 .
4) H
ennig , re ußisch es WB 1 87
P . .
G rimm‚ D WB , 85 s v en en . II . . b k .
I , 1 1 04 8 noch mb d . . .
M W
d
n d „ eu. an p inken
“
v e l. & °
imfi & a 0 Im
, 4 2 0 . . .
'
7 ) O h d s mi t ein gev issa Gltteku ph i l inkssrink , W M
m
,
hm mm wem i z s n s m vni ss m m u aa m mm
m
.
M W PM MM ü TM Q B M R1H: t *
m r.
DWB II, 5 85
_
9 ) 8ehnu 1 , 887 .
-
nde h 4 .
663
fri es. bonn, altn b ani o ooisor entspr111 gen Die d eutsche
. .
l euten wei t v erb reite t ist Babiahinka o der das ahgels ntete
.
pp
1 ) Ho , G loss ensor 80811
. S D WB I, 1 0 7 6
. . . .
2 ) Z ei tschr v erg1
. S prac htl , 4 88
. IV .
8) D WB I, 1 0 5 8
. Be ne e. ül er k M l
Wi re es er au t i n Kn o b l a - in a nur eine
l b p k V k g '
4) erstä r un d es e in1s»
k
chen Fin e zu seh e n ? k
Knob ls önnte aus kli ub au s a te n pl (w ovo n Kl uft
‘
- ee s
b l
tor p B o o au cipula) sich he r eite n , wie unser Knobh uch ,
ah d. ch nobb
Ursp rungs In Kafveli-L untn ste ckt das S 600 bes pro oh ene
. .
s o ben S 3 78
.
“
D er v e rgo ldende Spi nnro ck en d er F rau
. .
“
v on „ ask Esch e
“
in „ ask Gefl ts “
in d en e t e ommen tand etwa
'
Tx gk . S
„q u innor
“
d a?
2 ) Beach tensw ert ist , d ass d ie R une 86 1 an ewand t wu rd e „ at sting g
sömu th e m
“
J
emand en e inz usehll fern, d en ch afd orn z u ste ch en L ilj e gren, S l .
811 a S 10 . er l . V g
o en 8 6 1 1 i a . b . .
H lo d a s o en 8 5 05
. b er .th ‘
. V gl My
Bas er Phs sseo XV : Um
. . XL IV . l . .
vetulnm no vi , q u e m didit S l
a e m esse d e u m , v oosns u m s s n c t s m d o
m i n n1 n .
6 65
I h Gl S g e p 6 6 8
1) re oss. u eo . . v. . .
Finn M gn
2) L Myth 86 1 87 6 a u ss e u , ex . . a. .
Myth 2 7 9 V gl Myth 2 48 6 89
8) .
‘
. er . .
2
. .
4 ) D a f man tw in d n N m n P l -
r l in in äl t e P di n (d ?)
a e a e er s z e eres eru er
lint (d i Bö d i S h l g ) ; i P l —p li
. . ra in äl t e P d in pl i t4
c an e n er a nz e eres eru n
( d i b l i n d B8 )
e m tn w l h e p ät h in mi
rs titnd li h l Eig n
v er u e , e c es s er sv e rs c as e .
nam mp ni t w ä
e eo ( gl d n N m n B i l ind P li d P lind F ö
o er re v er . e a e er , ere n , era , r
t m nn N m nb
s e a , D A l t in -lin wm d nn n g i h V
a e . er us au z a u or au sc e er
sch i b ng wi
e u in nh d w g mhd twé
e h d l in ( 1 ni ) .mb d z er . rc , o er . z e s .
lint ni h t hyp i ti h w i in L i
, c ( F ö t m
ocor s nn 84 6 ) nd d n F minini
sc e os o rs e a u e e s
Bö z a‚Li N B i u za, w D R im w g n i t d nn pl i
u oz u, de nz a u . s. . es e es e e s a nz er
An l gi n l in g f igt P8 Bö ( n h ö ) d i G b ä nd d i Aim
a o e vo z e o . ra, ra vo re n e e re e, e
in p N m d S h i k l götti n n D i mythi h B
'
wä nd
‘
n tt
1 u er re e asse er 11 e er o c sa s u e . e sc e e
d t mk it d
eu sa lb h b
e i h b i t Z it h
esse D Myth 1 1 1 1 4 5 1 4 6
en a e c ere s e s c r. . .
, .
s u sein nd g t t
s P d i S h l ng w ä d i d itt b ö J ngf
e r ese z . e rud i in e c a e re e r e, se u rau , e
d er G w lt d eD äm n ( b n 8 6 5 5 ) nd lb t D h ( b n 8 1 5 8
a es o s s. o e . u se s rac e s. o e .
S g n P l -p ft ( n S t ll i
e e . er a äl t n N m n u g t t n ) i t bl f
‘
R imw t
e B tt or hd mb d H f ( Hü ft ) D h d ü ft
zu u , i a tw h d
. . u e . oc r e s e e a s c on er
Abl t l d
au sv o ca Fl p t d B i h
es g ntf nt V g ng h it
u r. rae . er z ur ez e c nun e er er er a en e
ver w nd t w i d (
a gl Bind B nd B d ; T nk Tm k ; b wi t b
r v er . e, a , un ra , u u ar n , u er
w nt a b w t; G b G b
, u ar G ft) l G öttin d
uu V g ng nh i t h k
ra , ru e , ru as er er a e e c ara
t i i n
er s erc A P e b il d t i h tw d d i bg l it t F m P8 i1 (
. us ru e e s c en e er e a e e e e or r a s.
B i l P l Inn 8 2 2 4 ) d
er a o b i d
. C mp iti n t t di S il b 1 ph
. . o er e er o os o ra e e 11 eu o
w it e l in tw i li g V m t ng n
er a s e s e e er u u e .
6 66
. .
k r 11 g
_
D a ist e in Schl o ss v ersu nken
. Au s di e s em s te igt .
in ge wi ssen N äc ht en ei ne P r i n z e s s i n h er vor, s e t z t s i c h
i n e i ne n w i l d e n A p fe l b au m am Wege u nd w e i n t
uu d j a m m e r t M eh rmals nah m d ie Pri nz essi n L eu te mit
.
w tl n s c h t e n S c h l o s s e r h o b s i c h e i n g r o fs e r B a u m ,
d es s e n S t amm s i c h e b e n ü b e r d e r E r d e i n z w e i
s t ar k e a u s e i n a n d e r g e h e n d e W u r z e l n t e i l t e Un .
1) P an er Sag n
z No 7
,
e . .
2) zer Pan 1 No 1 6 8 S 1 4 8
0 . . . . . .
8) z . B P n
a z er 11 a O
. I No 9 2 1 81 . . . . . . . . 40 45. . 1 05 2 0 8 2 05
. . u. s . w.
4 ) Müllenhofl, Sa en S 84 6 , No 4 6 8
'
g . . .
6 67
d en s e i n e e i g e n e n v e r s t o r b e n e n E l t e r n ; d ie konnte
er nicht töten und k e hr t e u nv erricht e ter S ach e wi ed er
ab e r e r h e b t s i c h e i n (Apfe l— ) B a u m Im B a u m e sitzt .
1 ) Müllenhofl ,
'
Sg
a en S 85 0 , No 4 6 6 , 2 . . .
2) S th 3. 954 My uh n ,. Nord d a en S. K . Sg . 1 81 , No . 1 52 ; S . 4 84 .
Z ei tschr t D
.
'
th I, 4 , 4
. . My , 2, 20. . IV .
8) K
uh n, Nord d a e n S 2 6 2 , No 2 9 2 . S g . . .
4) K
uh n, Nord d a en S 1 0 5 , No 1 2 0 , 1
. Sg . . .
5) K
uh n, Nord d e en S 1 6 6 , No 1 89 , 6
. Sg . . .
7) My
th ‘
442 . .
8) T l
hie e, De nske a u , 1 8 S g II . Mo lbe eh , D ansk D ialectlex S 2 2 9 4 . . . .
9 ) E1b fr au b
ist d u hi er innen , so so ll
st du heraus d u rch 1 5 Elfeu ast
1 6 ch er
. Molbeoh , Dia1s ctlex 9 9 . . Myth .
’
4 80 .
6 68
nicht anste h en n d em B a u m e d en W o l k e n h i m m e l in
i ,
d e m B r u n n e n d i d er W o lke F ii r d en B r u nn e n tr il t
. . .
1) Hi h er er w ä re auch W l f B it 1 1
d ie v on o , e r. , 1 77 b er
m i t gete ilte
e i ts
Sag e vo n Z pp b ei
o ot
u z o D n ig ( W l f h ib t M l li l
sc re sc 1 c 1 Jo pp os ) v o n i m al d W
v erwach senen Jungfruu en z u z ieh en , w enn nich t Bötti ch e r ( D e r S ee b e d oofl
Z pp
o ot D
anz i g
1 84 2 S 1 6 5 ) d ie glaub b nfbere
. ariante li efer te : D ie is ch e: V F
l
e rz ä h e n, ih re G ro fsmütte r hä tten noch ehört, d ass z we i W ü nsch te Frü g
S l g
1 ein im ch oss ewo hnt h ä tten, w e ch e eins t frü h am l
or e n ei nen Fis ch er, M g
b
d er e e n nach d em a de in u m Wl g g
o z z u h o en z u i fe H l
eru fen u nd ihn l Hl g
gbe eten h ä tte n, s ie d o ch uns d e m ch oss z u re tte n D er S l
i s ch er re i ch te ih . F
nen d u rch s F
e ns ter s e i n B e i , w e ch es z um l
au en d er Bunm l s te einenl Abb
l g
an en S l
ti e h atte, u m s ie v erm i tte st d essen h em usz nz ieh en l
U nglü chli cber .
b
w eise rach d as Bei v om l S l
tie e los , als d i e ei ne J ungfn u es ere i ts erfasst b
h utte u nd d as S l
ch oss v ersan b g l
i er h a en w ir k H
anz d eut ich d e n d ie m
.
a u s d e m d i e k l e i n e n K i n d e r i m m e r h e r a u s s c h a u e n,
°
w ar ei ne h o l e W e i d e a n e i n e m T ei c h B rau ner ‚
.
s ch au t e hi n i n u nd s ah d en K nab en im W ass e r S e in
e .
felte nicht me hr .
My h II
l ) Z ei tsch r D . t , 92 . . .
2) a a 0
.II . W ,. 84 5 eitere Be is iel e 11
. b ei Z ingerle , p
itten , Brl ncb e . S
und M g T l V lk
einu n en d es i ro e r o es S 1 fgg . .
l S g
8) Boch o z , A ga en d es ar au: I, S 87 , No 7 6 . . .
Myth II
4 ) Z e its chr r D . .
, 84 4
. . .
6 ) Z ü rch 1 7 9 5 1 , 2 8 2 4 G ri mm KHM .
2
1 81 9 LXL LKH
. . II . .
67 0
D ie an efü g
h rten S agen l e hren zunächst, w as wir 1 1 a . .
l) Ze itsch r f D .t .
, 8 6 87 . My h IV
anz er, Be n
.
, 8 1 54 . . P II . .
2) C
h art Max . , No 4 1 7 . X III
oc er , D ie S tammsagen der H ohen
. . H k
ll
z o e rn und W
elfen S 1 1 5 . .
8) Ze i tschr D .th , 1 9, l . My IV
er zu o e n 8 82 6 , Anm
. 1 . V gl . b . . .
89 4 0 di e. V
ari ante aus ü er und M ll
ei tz , Die ach ener und art e i pz ig W A M L
u nd Aachen 1 886 8 2 7 8 .
O p Zent -Zellester er b g
d o schi ngt d e so nn esu wl rm
d o s te h t e göl d e b ö u mc h e ,
d o s t eh t 0 g ö l d e s t ö u l c h e .
D o kaueh t
’
aria nen a
ppelb rei , M
do k
ommen a e he rrgottskenger b e i , ll
do k
ommen a e d e en elch e r
g ll
en kl g
en grflfs, noch en 5 1 63 ,
Ju n in arin seh8fe M . .
67 1
p u au e a rö r
g .
. . .
fick :
1 ) Ver81 ‘
Myth . X CII, 62 1 . Wer auf e inen Bau m sieh t, au f d em eine
We ib spm on sitz t, wird blind . Mhf e r ach treten in Sagen p s i n n e n d e Zau
b er wei b er , anf Bl umen sitz end au f.
2) V gl b n 8 80 5
er . o e . die h i n k e n d e b l i n d Alte
, e .
8) Di D ts h n F a
e eu c e r uen 8. 88 Ve gl ben 8 85 7
. r . o . . No 5 . .
672
j w i d t ch V i te n ein Z wer g, F r ü F r é e n
f
) n e u s e
,
n ar an
2 ) K% No 1 4 . . .
4 ) Praetmius , G lü cketo pf 8. 40 4 4 06 .
8) D ie L
au mes sind tei ls unsern MAM , tei ls and u n
8 . o ben 8 7 9 .chlei ch er a
. S 8 9 1 iß Oti m hn . a. 0 . . .
'
m
n ee. XV I . unser Mi rch en zu d en Li tm1ern von aufbm h a 1 1
d ie La u me hineingetrngen .
9 ) 8 o b en 8 5 89 5 4 0
. uch in einer Var b ei d e
. . . A .
-
f
ff
"
T
1 1 Pentarnm 4, 4 0 M von l iehfi
'
t
1 2 ) su p m77 . 557 . .
nm , a
67 3
. .
S 2 5 9) such e n
.
w o h n e n s i e a u f d e m K i r c h h o f u nd u m sie zu r ufen,
muss d as M ädch en auf eine n G r a b s t e i n tre ten .
A
1) die v om wi d en “ ger in Steiermnrk geisgten W1 ld frau en sind
u ch l
im Rück n
e 11 0 11 1 od er mnl d enfli rmig esta te t Z ei tsc hr f D th , 82 g l . . . . My . II .
S
ch on ein Troll we ib S kt l delu
pu m k 7 5 h eiß t Bah au f v on b l k n Rü c en . . . k
und rau f Lo , u ft ch K l .
2) Myth .
‘
887 . 1 2 87 . Penh merone ü be rs. vo n Li b e rech t I, X VI .
8) Be i“ II 2 0 1
.
.
.
4) 8 W l f B i t II 2 2 7 2 5 1
. o , e r. , . . 254 . 2 85 . 2 86 .
b e o g e s w ä ge m y nd i ge m i ne s g ö d e s
swä bifi manna e hw lc me tes and éöeles
g y
8
. Du Nöm omeil .
Ö stlich u nd w estlich
DieE nd en b argen sie
I n d e r M i t t e l ag d as L an d d e s F ü r s t e n
Ei nen F ad en nordwärts
W arf Neris Verwandte
Ewig h alten hiefs sie d as B and
N ach Sigurfiarq u II , 5 u md onnert all e L ande d as S chick
.
1) S etz t S i e g w e i b e r , ste i t z ur
eu ch g E
rd e nied er , w ol l e t ni ch t z u
si t ne ma se it
,
I bi eti am est fo n s , nbi sacrificia solent
.
l
ni e d er d erha te n i n e i e -e m e n
.
( l g
e ine womit d iel ferd e L
ei m P flügen ge« P b
l k
e n t werd e n) , d onensi m
( c h i n e v o n f S l g P
e rd eh aar z u m D rossel fang ) , griecln
S prach f I, 87 4
.
, 41 . IV .
8) er V gl . lg
v om h ei i en G erich ts au m Ygg d ras ill : S tcnd r vf ir b
r o e na _
g
U röur b
runai Er ste h t immer rü n ü e r U78: Brunnen
. g b .
4) T l
h ie e , D anske folkesagn 1 84 8, 8 1 0 . .
67 6
sollte
Stadt A arau e ine g o l d e n e K e t t e mach en z u lass en, die
r i ng s u m d i e M au e r n Di e Fr i ese n nannten
ih ren D amm e i nen g o l d e n e n R e i f ( geld cnne h 6 p ) , d e r
u m g a n z F r i e s l an d l i e g e Ein V ater s chic kt se ine
dre i Söh ne au s Wer von ihnen d ie fe i nste K e tte mit
.
eine g o l d e n e K e t t e , d i e dr eimal u m d e s V a t e r s
1) Panzer B it ag 1 N 1 7 8 S 1 5 5
, e r . o. ,
. .
2) M i 8ehwilh S g n N 8 S 5
e er , . a e o. ,
. .
8) Meier 0 N 87 8 8 S 84 4
a. . o. , . . .
5 ) Boch o lz Sag n
,
e d es A u gen. 1, 2 0 .
6 ) G ri mm, G . 11 . d 8 6 78
. . .
H a u s u n d H o f h e r u m r e i c h t O h d amit au ch d ie fol.
( r a e a) uss e
1 .
De s i d e ns c h n u r gei t
d at h ü s , um
N üges j är es w olged 5 n .
Nüges j är es w olged än .
W at dr eit d e h and ?
sa m an eine r
cap . in mus b oh ap
. . . Eb
r en re es“ g
Bohem et Mom 1 85 5 p 1 7 7 , 1 7 8
. . . .
3 .
’
Ei nen schönen gu ten Ab end, d en geb u ns G o tt .
W i r z i e h e n e i n e G o l d s c h n u r ti b e r d a s H a u s ;
Wir zi eh en ein sch warzbraunes M äd e l h eraus .
4 .
D e i g o l n e s c h n ö r g e i l: ü m m e d a t h au s ,
d ei hm knket taun fenste r h erou t,
2 ) L autm tal i m H
arz Ku . Nord d hn
a en 4 0 8, 1 4 7
. . Sg .
5 .
S träulschen oh d em ster(n)ch en
‘
kinnerken .
T e i t ( zi eht) e u s u e u r ti m d a t b ns ,
’
tritt ne kl eine j unfer rut i
Tram tram trick en
uf me in mitk eu , uf me in
7 .
l
se e ( M ai rös chen) u m u nd sammelt G ab en D ab e i si ng en .
L ba h
er c im Harz . Pröhle , He rz b ild er S 5 0 . .
Mairesele k eh r di d rei m al u m,
rum un n u m
’ ’ ’
l oss di b schoi e .
So fahre
8 .
Ad e , nu ist d as M aienlied
9 .
S töb er Bleib e
1) ,Volksb üch1 d n 5 8, 1 2 7
. D arum inn II, 5 1 5
. 811 F . .
S y d efad e u m d as 11 6 5
s l g
an e m oe ni en e d rils
'
b b .
S . 86 2 .
681
Mir singe ’
s dem E ure sy r
’
fr ündliohe Frau .
E c h e t t i v o l l G o l d w o l z r i ng s u m d as Hüsl
’
10 .
Sch enkt ci kl ar e W e i l
I w ü ns c h d ir G l ü c k i ns H au s n e i !
D a s H a u s , d a s i s t g e fa n g e n
M i t d r ei s i l b e r n e n
Es si tzt e in E ngel hi nt er d er T ü r,
D er wi rft A fel u nd B i re für
'
eg _ _
.
2) M eier, S b
ch wä isch e S ag 4 5 8, 1 9 8 . z u d en si ernen .tan en :V gl . lb S g
H lo s te in .
‘
Sg
Müll enh ofi, a en 4 87 , 8 : min schön to All„1 1: d örf nich
“
.
de ac hl p d e 11 111 afb i te n
“
De . b
ö s e n w u fe s ü n t l
e fa n e n t w i s e h e n g g
t w é n i s e r n e tang e n ! All
min sch äp ämt to b iis l k
In Bel ien , g Wo lf
W od n a I, X V II
I : Herd erke inet 1 1 ech aeplrea gaen l
. Ih en d arf nie t “ .
V an w i e ? „Van m nh eer d e wy “
olf My
n h e e r d e w o f z i t g e v an g e n
. l
g
t u s c h e n t w e e y z e r n e s t a n e n , W ehen d e s on en Wachen de mo m .
Ppa iere : H l
er d er h e rd er as t j e u sch aupkee gu n ! „lk d e r f n iet “ Waaroom .
ni e t ! „ O m d e r u e , g
m ge w o f ni et
“
l
D e r u e , ru e w o f z i t
. e r an g g l g
g e n t a s s e n t w e e y z e r e n k n i i p s t a n g e n , h m m d e z en eu de mm .
H l
erd e r h er d er ast j ou schu plres gu n ! er d as an s ie V gl
( tö er , R l . F gp l S b
el eo Volkeb il ßhl
. 87 ,
. l
D r e i m a y s e r i s ta n e ! Wer ni d d auft wu rd g l
l
gfnnge ; d reima y seri mh u itz , wer ni d d auft wu rd gti tz t ; dreimol i wwer d e l
682
and eren U n g l ü c k s :
M ei n H a u s , d a s s e i m i r u m b e s c h w a i fe n
M i t e n g e l i s c h e n B a i fe n ,
5
U mb m e i n H a u s v n d H o ffr e y t g e h e n d rey B a n d t ,
—
D ie segne t G o tt v u d S am t JoTwT
nu ,
g pannen m t vi y
es e b ann n er z e re e .
1 ) G n in Ab d
a z t ll n i t W l f Verm tung Bei tr I 1 0 4
re e zu s e e s o s u .
, .
2 ) Myth C XL XXV
.
‘
,
.
8) Z it h e D Myth III 81 9
sc r. Ein mgen d
. d in m h a
.
, .
„ , as e e use noch
d in
e erh fli yt k i n
o
‘
e n g l fl lr wied er fi h r n noch b g gn n k ann
e v c o e e e .
4 ) Eb nda e s.
683
Wi e hier
die d rei B a n d e , d ie vo n Engeln g e w o b e
n e n R e i fe n d as H au s v or U n g l ü c k b e wahr en , ist ein
and ermal übl e S chi d rsalswirkun d amit v erb u nd en D er
g .
wu nd erlieb l ieh a o e V gl
we ist sie u n t e r d i e u rz e W
e ines h o e n B a u m e s l l
( gl
v er . ob en 8 6 6 8) wo eine
. S hach tel mit
c e i ne r z we i Ell en l ng n
a e s lb i er
Sag n e S .
85 8, N o 4 6 8 . .
8) R A . 1 88.
684
tu r : fi l u m stammeum ( l stammineu m) d e p o s t e a d p o .
stem
p e r m e d i u m o s t i i t e n d e t u r e t i n u tro ue fine
q
sigill um c ereum appe nd e tu r et cum sol in m ane o rtu s fue
s i d e n e m v a d e m e , d e r ne 80 81 h e nicht üt k am e n , 11 6
1) RA 1 82 . .
2) RA a O
. . .
N6 rnense il . V ll
ie e ich t ni ch t mit U
nrech t mach t Bo ch olz , Alem ann ind er! . K .
1 , 1 4 1 au f d en E in an g g
d es o en 8 5 2 6 mi tge teil ten b
ied es au fm e r sam,
. L k
w onach ein S
e i d e n fa d e n v on B a d e n nt ü r i c h , v o u l ü r i c h b is zum
H au e ns te b
i n (einem ad isch en Grenz etl d td 1 en im Schwarzwald ) , v on H auen
s te in b is wi ed erum h ei m ezo en ist g g .
685
i l e r a c e l l n i j o u r e t d e to u t ls p remi e r h o mme
’
q n e l l e f
i a r illeo p ass era sav o i r so n nam S ach e po ur c er tai n
q u p .
t l n m au ra so n mari
q u e e e
d en B räu ti gam b egl e ite t, su cht d ie K ette mit sei nem Pferd e
z u sp renge n, ab er v erge bene, d as weii s man sc h o n Q
'
„ u i .
w er d en „ L .a i ss e z p a sse r i “
E i n d icks t6 m m ig er B u rsch
spr ingt w ü te nd mit e iner s ch we re n K eu l e aus d em H au se :
„ Gl ü ck u n d S e ge n ! “
e rtö nt e s nun , „ w i r h a b e n d e n
T e u fe l a u f d e n K o p f g e s c h l a g e n L e h e w al l “
.
P i M D CCC L V p 1 8 H i
ar s fg n mm n in „d
. l t n w ib p hil
. eraus au e o e er a e e er o
b i G imm Myth
e r LH " 1 1 0 .
‘
, .
2 ) Al nd ! W il S itt ng ml ld a
ex a r d m l ll V lk l b n b i P öhl
e , e e e us e c e es. o s e e e r e,
Ha b ü hl in f d
us c V lk nd F nd 1 1 1 0 9
e . as o u s. re u e , .
8) M itt il ng n J F if l ik
e u vo . e a .
'
nem sch we di sc h en S pi eltm z e au s d er L ands ch aft N e r ike ,
U nd All e in d em
Kr e i s hi er bez eugen mir es l au t,
Mari a h at gelob et hi er zu werd en meine Brau t
In einem u pländiscl1 en Re ih en wir d gesagt :
Hi e r h ast d u Ring und
D a so llst mich nicht be trü g en
In einem d äni s ch en V olksli ed
D er H err zi eht h eraus sei n g o l d n e s , g o l d n e s B a n d,
Er bind et es u m seiner L i e bs ten
In e inem and eren :
D as r o t e g o l d n e B a n d um i h r e n H a l s e r w and,
„D a s
g eb ich dir , d a ich dich tr e u e rk ann t
S. W l
e inh o d , D ie D eu tsch en rauen 8 2 2 6 F .
2) Hm h ar d a rin e n, s i l t b a n d o m d i n a r m
g '
8) Dy b eck, R une 1 84 2 , 70 IV .
4) g
O ch b är h ar d u rin en o ch fitstningeb and .
5) Dy b eck, R u u a , 75 IV .
6) Fü nen d urch F
r au D r Bicr nntz ki . .
7) b g
D en en e d ra er nd si t g u l e , u e h u n , h an l g ll d b ind er d et o m sin
8) S V l
Grund tv ig, G am e D anske mind er , 2 7 9 : Han s o
. re d en II u id l g g
b aand omk ring h end es he e „ d el
t i r j eg d ig ,
v e
. fo r d g
a i e e r ul e k “
kk f .
9) K
uh n, M8rk a en 86 4
. Sg .
1 0 ) Mügetcil t v on Al
ex and er au fma nn , Bre mer K
onn ta s a tt 1 85 5 No. S g bl
2 8 S 1 82
. . .
687
D urcl die
D oren reifst d er Schnee .
„ S i d e l b a i1 d d at b ri ng eh nich ,
Engelland d at k enn eh nich “
2 .
v äd er fö r n ä E n e ll a n d ,
g
b rocht e b l a n k e w i n d e l b a n d ,
wi nd elb and d at w är so bl ank ,
d at d at ki nd in d e w ége sp rang
k
roc KB .
“
2 2 1 , 89 2 .
2) Wi genli d
e e . Pommm llen mun di .
8) H lb in l H
a se ei n bei D anz i g , mundi . V gler . N Ywale
.
'
.
M atter för 1 1 5 S
chnü re,
wi d er för aß E n g e l l g n d
br ach t e weg 6 1: e w i n d e l b an d ,
688
3 .
Vate r re is t nach R ö m
M utter reist nach E n g e l l a n d ,
U nd bringt d en Ki nd ern g old ner Band
4 .
d at ki nd leg i n d e group e,
v ad er nu mou d er ennd wit v on h0s ,
d e kön wi nich rou p en !
Ü s v ader is int H e e n l a n d ,
d e h ä l t 11 5 k i n d e n l e e h b a n d
mit twe s ülwcrne knöpken,
d ann lért 0 8 kind löpken
5 .
In i
e ner Fortsetz ung d es bek annten Ki nd erlied es
sat im sohösté n nu flikd e sine schö
“
„
Hans re it nö E n g e ll a n d
. at
.
11 5 1 e i n k i n d n w i n d e l b a n d ’
E
( g n e llan d d at w é r v e ral 5 ten ,
2 ) Aus d en russisch en O
d Cand J v d Smiu en
s tsee pr ov inz e n . . . . . . An
d ie 4 te Z l
e i e sc hli e ß t si ch di e ortse tz un : D ie F
ind er wolln es essen , g K da
falln sie in d en ess e K
D ie l K
ind er w olln es trin en , da ( a a sie in
. k ll d en
W kl
in e D a ommt d er
. k g
ro ß e Trippetm pp u nd stec t di e ind er in k K d en
S ck
a .D a sch re ien die K
in d er ci ! e i ! e i ! 0 ass mich 1 0 8 Ich ge b l . d ir
Bu tterb ro d , ich ge b dir T abac ksd oa , ich geb di r Apfelmols
’ '
Jungfrau Mari e
" .
. .
Zu
tes L i ed
Storch, Storch trauni , ,
P ilfs u nd
R ei st d er V
ater nach E n g e l l a n d ,
H l
o t d em i nd e i n K
ic e an d W k lb .
Hab i ch d i rs ni ch t
’
e i ch esag t ; gl g
l b
B e i b ei d einer i e en, W g
N
imm d en u chss ch wanz in di e F and H
U nd e hr d em k
ind di e i ege n K Fl .
Die L esart E n e l l a n d
g k
eh rt w ied er i n u fz eich nu n en au s d H A g . .
g . . k
Ran e und d H Bun u nd ans O ranien ur b e i Be r in d H D u re d a »
, g b g l . . p
ge n tri tt P
o mme r a n d l b
( s o en 8 84 7 ) e in , Alttöplitz b ei otsd am und
. . P
T b
reu en ri etz e n d H asse
. . ranien u r : G ä n g e l b a n d = Wickel b and
S . O b g .
L eg mir i hin
e ne
Mit eine r g o l d e ne n K r ü n M
’
folgend e G rü nd e .
“ 5 1 5
5 0 19 1 7 1 &m v
, özisa ü az ; and -hamon, af-h amon, é an x ööw ,
éx örieo ßa z und ahd h emidi, nh d He md e geh ö re n D anach
. . .
lib -l1 amo, und L ei ch -nam, alte lik-h amo, age lic -h ama,
. . .
No 7 2
. .
senkörpe r die
Re de Unter gewissen U mständen ist es
d er S eel e möglich di es Körpe rgewand z u v er l assen u nd be
li ebi g in ein and er es z u schl ü pfen D a nannte man h a .
g e lk ö r p )
e r r a u sc ht e f
(j a 5 r- h am r d an öi V alky r e n fl ie
g e n
n i e d e Sc w
i h n k ö ( ä l ta -h am i ) ah u n d t g n
g e s a r
p e r p r r r a e
-
kri1 ku h a m o h fli gr ) Sigmu ndr und S infiöfli fand en i m
.
1 ) Völusp 6 82 .
2 ) F oruald arsög II
89 0 , .
8) Bragarmöur k 56. .
F yj
4 ) Mun tii mé r, re a, finörhams 154 !
5 ) Thry ms q u iöa 8 5 . .
6 ) Völnnöar u Von ed
q anch S 7 2
. . . M . . Heire iä Bry nh
. 6 . Fo mal daw
‚ 5 8' no 37 5 . 87 6 .
7 ) Vöh fifl ßü k 8 . . V gi P
er . e tersen, Kordiak myth ologi p . 1 49 fgg .
e
44
692
ar , i
se td nach fmrce ieehe m Gl au ben N achkomme n
li ) s n
p
ertr unkener Mens ch en, welch e am h ei ligen D rei kö nigsab en d
Antiq uariat w a 1 84 9 - 1 85 1 W
80 8 .
2)
Grimm , Ir. Elfeum XL. VII
13& fl yth .
‘
fgg
1 04 9,
.
A m
n }
verg
. ü fl p
6 93
2) Myth ‘
. 1 05 0 .
8) H g
el d ensa e 888 .
4 ) 3l y th . 1 049 .
s 2 03
. . .
6 ) Mytln ‘
1 05 0 .
694
2) Kj aempev ise r S 1 47
. . D anske Vi ser I, 1 84 .
l
8) 8omm er fe d t, S al tdalens pra etegj eid p 84 . .
4) V gl
er AD B ät ter I, 1 2 8 ig
. . l .
König Frod es
H i r s c h eine N ach Ma
säus ges chi e ht d ie V er wan dl ung in ei nen Sch wan d ur ch
im G eb üsch g esessen mi t d i c k e n G o l d r i n g e n Da .
) Th iel e a a O S 1 6
1 . . . . .
mn He i n G l d k tt
aus D i wi d ü b d n E h r g w f n und das
e e o e e. ese r er e e e or e
Ti i t g f ng n nd ahn I t hi d E h wi b n 8 81 7 81 8 V
er s e a e u z 1. s er er er e o e . . 0
g l nd W ild l
e u p km d G i t in Wild h w ingewand g d ch t w l h
a s s uc er e s sc e e a , e c er
erst d h di G l d k t t K ö p li h k it
u rc e hl lt g ifb
o wi d ? e In Eh e r er c e er , re ar r
nin g n g h t in d n Ad k l in w il S m wl h
'
e nt nl b t n
e in e ve s c e e e e e e se au u , e c e
ein K t t
e m d n H l t l g t Z d elb n Z it
e e u e igt i h in w it a s r . u ers e e ze s c e e e es
Gans im Fl k n M i S hwab S g n S 2 2 5 N 2 5 5 2 A h nd r
ec e . e er , c . e e .
, o. , . uc a e e
G p n t ti
es e B d er H n d im S h t b rg b ei d
s er ere z . w if n F
. t g n u c a z e e er e se rau ra e
g l d n H l b nd
o e B B d
es 2 9 9 82 8
a s W nn mm N 7 6 in
a , s. . aa er , . e . o. e
v errät i h K h wümch t wi d „d ll t in hw
e r sc er oc P d l h nd w
ver r u so s e sc arzer u e u er
d n e nd in g l d n K t t
u e m d n H l h b n
e o es h int di
e e e u e a s a e ,
“
so c e ese
K tte wied da di Tie gest l t f ügend S il sein
e er s e r a os e e zu .
69 6
i d
sn , W ol fsh aut nicht v erl assen können , sond ern G ei
die
ste r bitten müssen , sie ihnen abz u ne hmen , war , wi e es
währ end d er W a s s e r t a u fe d i e S c h i c k s a l s g ö t t i n n e n
b esti mm en , oh d as Kind z ur v o ll en Kö rp erlichkei t d urch .
2) KHM No . . 1 28 .
8) Gr imm, D . Sag n II
e , No 5 84 fgg
S 291
. . . .
l
stru cti on is t näm i ch , wi e ich nunmehr ei nseh e : e f eh s a v atni v er a kl p
g
be n fingan „ enn i ch so
. m it Wasser s ren en auf einen ll
u n en W p g j g
Hle d en
“
.
4) ‘
Myth
XC, 5 6 4 . .
5 ) Z e itschr f D th , 2, 2 8
. . . My . IV .
II . . .
Im h ru ck 1 85 7 S 1 89 , 9 7 8 u ch im .ar au A
e hen G o tte u nd Götti i hre m
. A g g
T au fk ind e z u r “ s c h e n ( i ns Wic e and auch z ur häü m enannt s d av on k lb g .
Kind eri 2 9 6 , 6 6 5
. .
698
. .
H anni a a O 8 . . . .
8) S J Grimm , . e er . ch en en und G e en Ub S k
Abhandl d Ber1 Aka b . . . .
d emi e 1 84 8 S 1 84 . .
l
4 ) E in so ch es Ge sch en B i n d h a n d k
enannt wird au ch b ei d er F i rg
l g
m e u n von d en aten e e en er i P ggb V g
G ei er v on Ke ise rshn g , S ee lenpaw
. . l
dies Bl 1 2 8: . V
et ter vnd mu e ther, die ein ind h end , d as j nen i e k
ist, apre l b o
d en wurd en B ä n d e r m i t d e m R e i m ü b ersandt „W ir .
p gfle e n un se r e G e h u r t s t a
g e fe stlich z u b eg e h e n, s chick en
e
g ,
1 ) Butschky ,
Patmos L ip i g 1 6 7 7
. e z Grimm , D WB . II , 81 .
Op itz si ng t
( P oet
. Wäld Amst 1 6 4 5 S 4 8)
. e r. .
D ch m in willig
o G müte
e es e ,
D am it ich e ch zugetan u ‚
U eb ertri flt d es B a n d e s Gü te ,
’
Wl
e ch es i ch etz t n ü fe n ann j k p k .
ei W l
d er S
inn nu n ni ch t e rich t gb .
Fl ming
e , G eist und w ohl Poe mata . ena 1 6 5 1 , 4 2 . J .
ll
Se s o er, a er B umen ch ein, ll l S
l
Mit B umen a n e u n d e n sein ? g b
N
ich t mit B umen nur a eine l ll .
T bl App n ll S p a h t 4 5 1
8) o er , e ze . r c sc .
4 ) S h mid t S h wüb I d i ti k n 2 5 9
c , c . o o .
5 ) S tal d II 87 er , .
6 ) S h m id t Id i tik 5 1 0
c , o . .
7) V n d i sym b oli
o h en S itte ist w l d
es er Ge b a c h d es 1 7 ten l hrsc o er r u e
hu nd teer in Rest G l d g
e h n k e b i w l h m A nl a s i e
, e ch f lgten
es c e , e e c e s s eu er o ,
au f d n A e l m d n A m
s t ru s b i n d n G imm S h nk en und G
, u e r zu e . r , c e e
h e n 1 85 BW .
, 82
. II .
8) S ll
o te ni ch t h ieraus auch die Forme , w nn u m b e w u n d e n , mi d l y
l
w e a n h e w u n d e u mit G ü c ( ohls tand , ach t, Kraß
) u m w u n d enl k W
v on M
M ensch en ; g l
o d w e a n w u n d e n im Ge ensatz zu l
o d g s l d re b e wun g g l
d e n ( 8 G rm .
, 7 5 2 t ‘. IV
1 226 No rdalb ing tu d ien 1 , 1 9
. My h
2 3 ) er . . . S .
S ehioksalskette ?
N ach d er Yugli ngnsaga e rhenkt S kj älf ihren G emahl
Agni mit i
g o l d e n e n H al s k e t t e
e ner . Diese Halsk ette
ist ein Erhkleinod im G eschl echts d er Ynglinge u nd an
sie sch on sei t m e h re ren G enerati onen bö ser Fl u c h ge knüp ft .
H alsk ette hei Skj 51f am richtige n Pl atz , bei d en früh eren
Gli e d ern der Geneal ogie sp ätere r Z usatz , der Fl u ch ( ia
G eschlechtssagen , insow eit er sich au f me h rere G enerati o
ne n b ezi e ht, ste ts e in P rod u c t j ü nge rer Z eit , v e rgl P elo .
Exi n
Al ph arides „morere , i nq nit, „et h ae c sub tartara transfer, “
His d ictis t o r q u e m c o l l o c i r c u m d e d i t
d i ch te S 89 E enso so
. . b
se ru Hinner ir d en öni ll I K g v on Böh men in d er
7 02
m a n i g o l d o , wor in Di ez d as d eu ts ch e Wo r t M anigold,
M w ogald o der Maniw alt , d i „ d er m i t d e m H a l s . .
l ) D ietms on M er e b g I k p 11
r v s ur , a . .
2 ) W nd unmnt III 2 5 7
e Phi l ipp d er Großmiltig0 v on Hessen llte
, . so
s, n Zie vo e , e reu e r vo «
ab n h m n
e nd e h rte ih m d i elb
u v ere nter g ßen L h prti h n sei ne r T apf r es e u ro o s c e e
4) Wörterb . (1 . Ro man Sp ra h n 4 1 6 . c e .
7 03
5
. 9 . N och einma l d ie Nörnenlied er .
h aber stran “
Nu r e i ne A ufz e ichnu ng aus Gl arus v erdien t
.
E rwähnung ( v ergl ob en S 5 2 6, No 5 ) . . .
1 ) n Germania
eus , 4 86 VII . Wolf , Be iträ ge I, 2 4 7 , 5 6 1 .
2) W olf 71 a O . 2 47, 5 6 2
. . .
4 ) Alpensagen . Wi en 1 85 8 S 1 1 9 No 9 7
. . .
7 04
u nd l ä t d i e g u l d i g s u n n e its .
mte ,t ri e rössli
stoht e schlössli,
’
z B asel
’
z L iestel sto ht e
hersh üs,
l uegi schöni maiteli dru s :
u n d l o re t d e r r e g e -n
p
wid e ; s d r i t t s i nn t k l o r i g o l d , d a s i s c h d e i e e m a i t e l i
’
o l b h ld .
70 5
) S Panz er I,
1 . S 87 6
. . W lfo , Beitr . II , 1 78 .
2 ) W olf, Beitr . II
, 2 75 . 277 .
8) Z eitsch r D . t , . My h II
1 45 , 4, 1 . .
4) s . P
anz er I, 6 7 se 1 0 6 1 1 4 . . . .
5 ) 8 weite re Beis ie e
. p l P
anz er I, S 87 4 , .
5
. 88 .
70 6
s ellt w el c h e d a s T o r d e s H i m m e l s a u fs c h l i e l e t
'
,
d ie ,
S o n ne h e r a u s u n d d e n R e g e n h i n e i n l ä s s t Dieses .
d ah er um so w eniger d ie o b en S 5 36 3 7 aufg es te ll te n . .
,
2 ) Zu 0 b ingt
r Vem sle ke n , Alpen sage n 1 2 1 e b enfa s ll e ine V i nt ar a e
H ppo e ho pp
Emrlmo , d ks tz re it d stie fcrl o : mi t dami t nach
s
’’ ' ’
o a ru .
’
H ll b nn
s i t z t 11 11 1 11 1 7 e au f d a s u nn Wi e muils s h os i sen ? h öckl o d er go sfrl
'
.
' ‘
.
''
l
Wer mu ils d wind e waschn ? d a h n l ( Gro ß mu tte r) mit d a plu d s ts sch n .
7 07
st eh e nd en A ngabe d er L i e d er e ntschi ed en si nd .
1 ) S ch ie fner , i nnisch e F
th o o ie S 4 8 My l g . . Ksl ev sln B 4 8 v 1 9 7 [g
. . .
I b
lmarinen er itte t sich dieses Ge wand , um si ch geg en die Pohj ois wirtin im
Ks mpfe zu sch ütz en .
45
708
d a k i e k t all e awend
d re j u m fe r n b e r it t .
D e mänd d e schint w ol up d at sg j n,
d at p r u n g u p Q[eti q é r n s c h 6 t ,
swin d at s _ „
M e tj e k r eg e n s c h ew e n fö t .
es s c h i e fe r Fu ß z u d e r Beinv e rw u nd u ng u nd d e m Hin
j _
G ll b ti pi lt 1 m M th u s d er nordi sch en F re j a di
( u i n u rs ) S e y y ( e
S hi k i götti nn n d er Si
c c ss s n n
e w l h d m M n hen b i d er G b t b
ove e , e c e e e sc e e ur e
st imm n w i h
e ,
T d
e c est b il A
o d n i h l i h b ig b
es e r s e r ht n 8
en so . us e re c c e e rsc e ;
g n
e g h t
e h d a a h
erv or, d i B j niss d n g öf t n T il ih
uc e My fl m mit o e ce e r s e e res :
d n i l k i n W n h w ib
e e e e e und h l
u sc i n w iß n W ibe n g m in h ben
e eru e e e e e e e r e e e .
A h i sind
uc s e d Schar d l t n W f
aus er di ff en ie t G stü t
er a e asse r re u en er z r e e “ .
1 ) S h m id t B men er Kind
c , re nd Amm n ims 7 V 1 er u e re e , , .
2) Ei S t aß in B m n
ne r e re e .
70 9
5 . 10 . Schl us s.
40 5 F e u e r s ob e n S
. . .
z u sammen .
V gl M i S hwäb i h S g n 2 5 7 2 87 B h l Au g n agm
1 ) er . e er, c sc e a e , . oc o z, e s
II S 1 85 W h t d Wind m h
, . . T g nh l t nd
e h t i h in
er e re re a e a a e , so a s c e er er
h nk t
e Wo lf Ni d länd S g n 6 1 6 N 5 1 9 W nn i h in Wi b l
.
, e er . a e . o. . e s c e r e
w ind h bt i t n h b i
er e in
, F im K ind b tt hn B i ht
s a e t b n
e e e rau e o e e c e v ers or e .
Zi g l
n er e , S itt n B ä h d M in g n
e , 2 0 0 W nn in T g ndh ttn
r uc e un e un e : e e u e s
sti b t g ht d i
r , S l l w iß W ölkl in
e e d m H nd
ee e a s e es e aus e u e.
2 ) V gl Z ing i S itt n S 2 6 N 2 1 5 ; 2 8 2 2 6
er . er e, e . . o. , .
710
S 7 7 fgg
. .
D as wild e
H ee r zi eh t , wenns a n d e r e s W e t t e r ge
be n soll ) mit M u s i k ( d em S turmgehrs u s ) d ah er
“
SO .
u nd d as L au b d er Buchenwfl d er w o t
g S o o ft di ese
M usik gehö rt wi rd , g i s h t e s e i n fr u c h t b a r e s
D as wild e H eer gieb t d er Kuh Milch 8 ob en 5 5 0 Es . . .
g
M ilch g eben Die Wolkenkühe si nd e i ne an d e re F o rm
d er Wo lkeni rauen o b en S 7 8 fgg Wir l erne n d em nach
'
. .
2 ) Vernale ken a O S 89 . . . .
l
8) Boch o z , As rgansagen I, S 7 1 No 80 . . . .
4 ) Boch o lz
s a O . . .
. . .
,
h e s c h l a ge n
köchinnen als d es T eufel s Pferd e genannt D er Si nn d ie
ser S ag en i st g anz d e u tlich di ese r D ie S turmgeister j a .
e
g , n r e it en di e W o lk e, d ie sie b ald al s K u h m elk e n,
ih r e n
1 Z ei tschr
) D t.
, 82 88 . My h II . . .
2) 8 . W lf
o , Be itr II, 1 4 2 i g u hn, No rd d
. a en S 4 81 . K . Sg . .
8) S b Sg
tö e r, a en d es sass 2 81 , 2 1 8 Baad er , Bad El
ag en 2 7 5 , 2 9 4 . . S .
T e ttau u nd T
emme , Preu ß o ssa e n 1 98, 1 9 8 . V lk g
Ve rnnle ken , Alpensagen .
S g . . . . .
Anm 2 5 8
. .
5) S . K
uh n, Z e itschr f ver gl S prach f 4 80 , o en 3
. 88
. . . . fgg . b . .
7) D
aru m neh men d ie G öttinnen auch mi tunte r und eg esta t an, s o en H l . b
Anm 2 rau
. . F
o l e he i t w ie e in u nd H l
Hen iein , Bog en d er l H .
Sp essarts 8 89 . .
712
fii h rt . .
,
g i n D
au ,
. e n e n ä r r ü , e r h e
s t ä n d i g , w e nn s a u c h n o c h s o s t i l l e s W e t t e r i s t
2 ) Wie re a s F yj
o en 8 2 9 5 , Anm 5
. b . . .
8) W l
o f 11 a O 6 6 9 , 5 84
. . .
p ati enter fem t non tantu m re d ii t se resu citantem d icens ‚ sed m ari to e tiam
lb Q q
'
b is s ph emiis nt p
r ima p ro mis ers t non s b s ti nere t , v este mu ie ri su pe r s rcs m l b
e q u e q u id p iam d epro mere v oleb at d ere i cta i teru m evs nu it G anz da l .
l
näm ich e erz ä h t irch h off im We nd u nmu t v on e iner
l K rau v on u stnau hei F L
T üb in en g . H b
i e r h a en w ir Msrenss gm mit d e m v ol en Bewu ss tse in de r See l
6 ) Vem sleken s a O 4 0 9 , 1 1 0 . . . .
7 ) Z ei tschr D th ,. . My
1 4 0 III u nd o en 8 6 84 . II . . b . . Vsr gl . P s um
No 1 0 9 S 89 . wo die Dritte uss an einem S ch ind el b s um si ch
. . . M zu T od e k
d r üc t .
713
Bäumen un d die g
so enann e n t M ürentakken ( ge wisse S e hma
r o tz er e wächse
g ) d ass d ie Mär au f ih
re m Fl uge d o rt Ti ro l sagt man dass ,
2 ) Z ingeri e, S
itte n u nd Brä u ch e S 6 2 , No 5 04 . . . 506 .
8) P
anz er , Be itr , 29
8, 7 . II .
4) P
anz er 11 a 0 , . 1 6 4, 2 6 7
. . II .
5) 8 . Wl
o f s a O 1 1 , 2 7 2 i gg
. . . .
6 ) Ze itsch r D . th I, 2 7 7 . My . .
714
ten ( Wu ser-)Frau ( W o lk e n-
) Ro ss e ine n M ann z u ma
d ru ck „ dich h at g e r i t e n d er Mar , „ d er A l p z o u m e t “
. S agen No 81 0 . .
2) Myth .
’
1217 zu S 4 80
. .
7 15
i
se nes Begräbnistage s lie er sich w i e der se h en, b el ästigte
alle H aus genossen ; die O c h s e n , w e lch e i hn z u G r ab e ge
wur d e w ild , unsi nnig ( a r ]> iz pat o k se pti til h ans ), g erad eso
w ie Mensc h en w elch e d em Huld ufolk im N ord en, in D eu tsch
l and all erl ei Elben z u nah e ko mmen wah nsi nnig o d er blöd
'
d es h alb we rd en d ie S c h m e t t e r l i n g e T oggeli , S c h r ä t
t e l i u nd S c h r a t t a genannt N un h ei ßt e in S chme tte r .
1 1 Ze itsch r . Myth IV
D . . .
2 ) Bo ch o l A g
z, II S 2 0 2
ar aus. , . .
71 6
Jauchz en z u B e l e b u n g d e r g a n z e n P fl a n z e n w e l t
1
ra d ez u Ö l l e r k e s , Ü llerken, Ü l l e k e n , Ö l k e n , A u l k e n ,
Ölkers d h die Aeltern, d ie
. . Alten Hi emit i m mt
st d enn
a u ch d ass d ie l etz te Z werge nfrau ,
,
Be r ne r H as w elch e i m
lit ale gel e bt hat „d i e g u t e F rau Ute (1 h A h n m u t t e r
,
“
. .
Math esiu s, A l g ng
us e d e r Festevangelieu S 2 2
u . .
2 ) Ve rnnleken, Alpensage n S 4 2 0 , 1 5 1 . .
8) V l
erg no ch . b es ond e rs G rimm, D . S ag en I, No 1 2 2 . .
4) S K h
. u n, Nord d . Sg a en
5) A lp n
e rosen 1 82 8, 2 1 2 .
6) S Pröhle,
. n te rh arz U
a en S 5 0 No . Sg . . . 1 20 . R o ch e lz , Aarg au sagen
1, 1 8 S 2 81 . .
7) 8 . Wolf
, Bei tr II, 82 8 82 6 82 7 . . . .
8) M
e ier , S ch wäb S a e n S 6 5 , No 7 5
. g . . .
717
w eg i n d e r L u ft m i t e i n e r w u n d e r v o l l e n M u s i k
.
s ch en r ei ten u nd d r ück e n u nd d ie M äh ne d er P fe rd e
S 63) r eiten
. Wie d as wilde He er d as G el eit d er in
d en ( Wolk en-) B erg v er wünsch te n K ai se r bild et, zi eh e n d ie
Z werge zu m K ai se r O tto in d en Rammelsb erg U nte r
d e n no rdi sch en Z wergnamen find e t si ch V i n d r ( d er Wi nd ) ,
L eute s c h ö n v o n A n g e s i c h t u n d G e s t a l t in g o l d e
üren .
star e r k
u wind ist,Z g gl b
a u t man d ass d er w i d e ä er d urch ch eunen, Hä u l J g S
se r u s w b ei
. eöffnete n
. . g
üren z ieh e ; u nd d ass au f d em T
erd e d u rch d en H
S ch ornste in 11 er h esti ndiger uftz u L
h ersch t , dr ü c t d i e age d ad urch aus , g k S
d ass sie d en und d er w i d enH a d au f d em l
erd e lie e n und sch e fres J g H g A
sen lä s st.
4 ) Prö hle, B w sn e n g S . 1 26 .
5 ) Z eits ch r f D . I, 1 9 2 , 1 2
. . Myth . .
6) W
oe ste , Vo lks ü be rli e t 4 No 4 uh n, Nord d
‘
a en S 2 2 4 ,
.
,
. . K . Sg . X VII
No 2 2 8; S 81 8, No 86 8
. . . .
D ie M
aru ts re iten auf R e en u nd b
i nseh en d urch d ie u ft , v er 1
g u hn, H L . K
Z ei tsc h r v er . S prach f gl mi t G o d etten esch müc t
. . I e ns o tragen d ie l k g k Eb .
Z g l k
wer e G o d etten, Müllenh o fl, a en S 2 80
’
S g . .
ne u u n d k r y s t a ll e n e n (
s . o be n 8 455)
. Woh nungen im
S ob ole d er B e rge S ie he ifs e n Nachtvö lklein , Nachd ent
‘
g
.
2) H y
arr s I , S 2 0 , No 6 S ch amb aeh und
. ü er , Nie d ersä chs Se
. . M ll .
gen 8 1 88 . .
8) Z e itschr D th .
, 81 2 . My . IV .
4 ) S Boch o z , Asrgsuss g
. lS 880 , 1 Pröhle , nter au .
e en S . . U b . Sg .
W asser d es e e ns i m Lb
and e d er L Z
wer e s Haltri eh ‚ S ieb enb irgisc b e X l r g .
ch en S 8 . .
6) tö er , S b Sg
a en des Kh assee S 2 8, No 2 0 S c h öppner II , S 2 9 1 , . . . .
No 7 7 6 S 884 , N o 81 0
. . . , S 1 2 8, No 1 0 7 8
. . III . . .
719
W ü rzb u rg e in S c h a t z v on ei nem D r a c h e n u nd e i ne m
Z w e r g b e wacht sie sind S ee l e n v on Raub ri ttern
,
Müllenh oii ,
‘
S ag n e No D . . S 87 2
. . V gl j
er . ed och Müllenh ofls An
'
c
merku ng .
2 ) Müllenh o fl S 2 80 No 880
’
. . . .
8) S Wolf B it II 80 9
.
, e r. , .
4) S töb S g n d El
er, a e S 4 , No 2 es sasses . . .
5 ) S ch öppner , S ag e nb 1 1 , No 7 0 5 . . .
6 ) S 8imro k ,
. c
and u ch ( 1 D H
th S 4 84 b . . My . . . V gi
er . Boch o l
z , Aar
gansa g. I, S 80 2 , No 2 1 5 , 9 4
. . .
7 ) E h u piegel traß u r . S
1 5 7 6 , 887 b Boch o b g . l
z, Alemann . Ki nd er li
ed
8 84 6
. .
7 20
wo b e i e r singt
as d a har iti o p
g m u t e n fo r to m ten d a
as h ar d u iti o g a t n fo r to mte n d a
p r u e
B au m s t a m m s o der als r o t e r H a h n d ur ch d en S ch o rn
s te i n in die H äus er fliegt u m se i nen L i eblinge n o d er Her ,
. . . Ch r is tisuis
1 779 .
p 41 9 . .
4) D
iese r rach e D
Bli tz ist so mit v ersch ied en v om Wolken d n cben
Agi, d i Re ge nschls nge
. . .
g
zu tra e n wi1s Z ingerle , S
itten u s w 8 7 8, 6 0 7 aus Tiro . e i rin t : „
. enn . . lb b g W
b
man eim D l
o nn e r w e t t e r G e d finde t, sol man es anhl n en , d enn es ist
g l
vom H imme e fa en l g ll
—
.
6) 8 ol , Be itr
. W f , 88 8 — 81 2 . II .
72 1
s i e b e n J a h r e ( die 7 Wintermonate ) b e i s i c h b e h a l
1 ) 8 W lf
. o , II, 3 0 3 [a
Beitr . .
No . 87 4 .
22
r e ite S 20 7 au sm
. ach en , d ass d ie bö se n El be d e n himm o
man di e .
l D er Nix ist M
) W l , Be iträ e II, 2 9 2
ensch eufiesser
'
S ie steh en of g . l
F rauen thMy‘
460 D . a en No 4 9 . .S g
5 8 6 0 6 9 80 4 D ie tund e is t
. . . . . . S
d a, d er M
e nsch ni ch t : ol , Beitr , 80 1 W f II
ie re ch t , G ew asius v on Til
. . L b
b y
ur S 1 86
. . D
ass d as mensch i ch e u e mi t E lb enss l l>e l A g
estrich en gei b
stersich ti g w ird , eh rt in vi e en k l
a en von d en Huld re in Sg
o rweg en , d en N
F air ies in S
cho tt and , d en l
wer en in Deutsct Z g
wied er s .ie recht a O . I b . .
Müllenh ofl, a en No 4 08
‘
Sg . .
7 23
1 59 . Wolf , Bei tr I, 2 5 8, 6 4 8
. Gerad eso find e t man d ie G ans o d er Z ie
.
g e n fd f s e d er w Z g
er e in d er v o r ihr e r Höle ausg a tre uten sch e äh rend A . W
d i es er N ach t k
ann m an v on d en armen S l
ee en , wie v on d en wer en au ch Z g
b
e ine u nsi ch t ar mach end e N e e a b lk pp l g
e er an en Z ingerle a a O 1 1 8, 82 5 . . . . .
8) Z ingerle a a O 1 1 8, 82 2 . . Ze itsch r f D
. t .
, 84 2 L eo . . . My h III . .
h t i n A us d em L ech rs i n 1 9 9
p re c g ,
.
5 ) Z eits ch r D . h III, 81 , 2 5
. My t . enn in d er acht öffe hin
. W N L l
u n d h e rfa en , ll sa t m an i g
n i ro „ d ie ar m en T l
ee e n h a en u n er
“
Z in S l b H g .
l S
g er e, itte n und G eb fi uch e 1 2 8, 2 80 . .
72 4
sich an ih r en O rt z u In P erigo r d wi rd am
AHer se elenahend ein F amilienmahl gehalte n ; man trinkt auf
d as Wo hl d er ahgemhied enen V erwand te n u nd Vo reltern
u nd l ässt v o n j ed em G ericht e i nen Res t d ie N acht ü b er
T i s c h , ö ffn e n d e n E n g e l n d i e F e n s t e r u nd l e gen
sich d ann schlafen In d erselben L andsch aft w ir d v on
d e r z uerst hei mgefah enen Fru ch t N achts um 1 2 e ine G arbe
„ d en E ng e ln i m Hi mm el z ur Z e hr un g v o r di e Sch e une
“
geist v on G eirstaö
Wir h ab en hi er so mit ein b esti mmtes Z eugnis dafür ,
d ass die S eelen Ve rsto rbener in El be ü ber gingen T h ön .
2 ) De ore
,
N Myth es cou tumes S 1 47
. .
8) Mi h lc e e t, Hi t i
s o re de F rance 11 , 2 85 . M enz el , Od in S 222
. .
4) Myth .
‘
CV, see .
5 ) L andnümah . I, 1 4 .
6) pa m af Ölsfi G e irstnöa -Ä lfi .
725
i M ahlz eit
be reiten (göra älfum Julnacht
‘
e ne zu
all es ist gek eh rt u nd g ere inigt und all e T üren ste h en offe n
l) K6rmakssagn S
2 1 6 0 111 61 d es eili en S hü de S igh vat h at au f d er
. . H g
Reise nach G o tl and in einem a use um Nach th erb e rge , u er di e au s frau H b H
v ertrat ih m d en Weg und v erweh rte i h m d en E intri tt , d a sie e in fe no fer El p
"
Älfahlöt) v orhab e Heimskr Ölats H elgas Rap 9 2
. .
‘
. . .
l
nich ts M gl b
an e h a e , wenn er e twa noc h s ä t , s ich t ar o d er u nsi ch t ar e in p b b
Kreu tz wald -Btmcl er S Myth ‘
C XX II 42
'
tre fle . . 94 . .
, .
4 ) G rimm D . . Sg
a e n I, S 4 8 No 88 Be d e u tsam sch e int, d ass z u d ie
. . . .
se m M
ahl fii r d ie Bergmiinnch en n e u n esser au f el eg t we rd en G erad es o M g .
se tz t man in P g
eri o rd am A11 e rsec lentnge n e n n e r l e i e isen fti r d ie e e en Sp S l
au f d en Ti s ch . De N o re S 1 48
. .
5) Myth .
’
2 64 . V gl Wo l f B it II 2 7 8
er . L eb ensb esch re i , e r. , . In einer
b g
un G ermanus
d es 11 .
’
: os Myth 1 0 1 1 H pit t
a us sanc tus G ermanu s in q u o
.
l q p
d am oe o , u am ost coeu mn ite ru m mensa p raepsrare tur , ad miratus interro
ge t, cu i d enne pr ae p ar meu t ? C u i u a m d i mre nt, u o d o nis i lis m u lieri b us, q q b l
q u ae d e no cte inccd u u t , prae pam re tur , i a nocte s tatu i t S G ermau us v i ll .
g en d ie v e rs t o rb e ne n Ah n e n z u G as t u nd l äss t i hn en b e i
Tis ch e Pl ätz e l e er D as flhereinsü mmend e V e rfahr en d er
für die armen S eel en u nd d er fii r die Elb en be re i teten
M ahlz eiten bew ei st dass wir hi er Reste h eidnisch er Opfer
,
w esen nur e i ne s in d , H o l da ( P 6r ah ta ,
F ria — F rikk a - F ri g g,
Fre yj a, Ro se ; Iöunn, B el, d ie N örnen u s S ie stm . .
1 .
2) 8 . o b en 8 86 8 i gg
. . und G rimm, Ir Elfenm6 rche n S L
. . XXX IV .
2 .
T ru di , T ru di , dru ck mi net !
V orz üglich äu ßert sich di eser G egensatz d ari n , d ass
man die in d en El ementen sch ädlich wirkend en bö sen See
len als Ri esen , Z werg e , D rach en u s w , d ie Göttinnen . . .
fur ieuse “
( G e rvssi us v i ur cd Li
. T lb y
ehre ch t S 1 7 2 fgg . . .
) g b
h ervor eh o en .
s) Myth .
‘
1 21 2 .
7 28
g ls u be v er l e gt bi s h er d en W o h no rt d er Enge l u nd d e r se
me n in erd ar M k
sa t „ rau g e e tF
r e i e ih H ll
re e e r d e ans
“
b K u m , ) H
ll rs
. l
Sg
t isch e a en S 87 2 , v er . gl . b
o en 8 8 Anm 4 ; od er sons t . d er i e e G ott
. l b
fli ttert se ine 8eh ilfc h en m i t R ose nb ll tte rn
“
G rimm, KHM , 1 81 9 S ) . II . L XV
K b
in d es ind es G e u r t s s t u n d e G üc ve rh eifsen ; in l küri ch h e iß t es : wenn Z
am unsch u d i en l g K
ind ertag Fed er gewölk gschöfl et) am i m me ist, so ha en H l b
d ie W öchnerinne n e in u n ü c i ch es gl kl J
ah r, ins e s ond ere s t e r e n v ie e Bu benb b l .
E b ehls nd e e g lb Fl k
ec en auf d en F g
in ern T o t e n m u i l e r h eißen u nd eine
b l g L
a di e ei ch e vo rh ers s gen Z ingerle , itten 2 8, 1 85
. S
Zn 8 6 2 8 v er d en . . gl .
Ns c h t g r i l t th
' ’
‘
My
1 1 4 7 und
. L b
ie rech t, Gen u ius v Tillmry S 1 4 2 . . .
72 9
6) U m hi erhin d as h i m m
zu gelangen müssen S eel en
l i s c h e G e w ä s s e r , d as als T o t e n s t r o m ge dacht ist,
ü be rschre iten 8 ob en S 3 57 fgg , o d er d en Seelenw eg d er
. . .
h eit e intre tend en Seel en und ihre W& ensgleichh eit mit d en
G eistern Ve rsto rb ener d eu ten folgende P unk te Insecten, .
„ i c h f l o g n o c h d e n M ü c k e n n a c h “
8 o b en .
1 ) D ie S
t e r n e am imme sin d Sch u tz gei stm d er H e end en l enn Lb . W
e in M
ensch gb
e oren wi rd , z iln d e t G o tt ein ne u es i ch t am i mme an un d L H l
b
w enn e iner stir t, so sin t se in te rn vo m k S
imme h era u nd er isch t M0 1 H l b l .
2) S K. uh
n, Z e i tschr . f
.Sprach f
v erg , 2 89 l . . II .
40 1 , 88 .
730
. . .
di e Ki nd e r z u r E rd e 0 S 3 70 G il tohen u nd B u tz en, d h . . . . .
. . .
2) M th
y .
‘
X C ] 5 87 , .
73 1
1 ) Ath arv av 4 , 1 4 , 8
. .
W e nn ma i s rö nnig ( rinnend e W b
asser) sti ch t ( harat) s o sti r t ma 11
’
is h e rr
g tta
o
’
n au ge .
ll
so st da Y ama und Varnr1 a , d en G ott , sch auen
_
Do rt
“
„ W o e in Gl an z o h ne E n d e sch e i nt , wo die H e i m s t
d es Lichtes ist,
In di e Welt d er U ns terblichk e it , in die e wige setz e
mich .
Pit;i s h a b e n d e n H i m m e l m i t S t er n e n g e s c h m ü c k t ,
in d ie N acht D u nk el , in d e n T ag i icii£ g ese tz t
"
. S ie ha .
l V
'
„ D e s
g r o s e n A s u r a ( aru 11 a ) S ö h n e ,
_
d i e H e l d e n ,
d e s Hi mmels w e i t um A rj u na ge
1 ) Athnn av'
. 1 8, l , 2 .
7 33
die Maru ts , R ibh us und Angirase n nur and ere G estal ten,
in d enen die G e iste r d e r S e li ge n, d er Pit ri s auftreten u nd _
2 ) Atharvsv . 7, 4 1 , 1 . 2 . V gl
er . das Pre b g
ss ur er Li ed b
o en 8 87 9
.
un d S 87 8
. .
nj ag ar fib ; di eses ort h at W
e id e Be deu b t n g n)
u die M a r t g t i b n n
e , u e r e e e
W k g
ol en mö en ti er die E rd b
e r e n n
e “
g . Msn s. in diesen V ersen di e Ein
h ei t v on W k
ol e, Brunnen und Drache n .
4) S K uh n
.
, Ze itsch r f . . ver gl . Sprach f . IV , 115 . 1 16 .
7 34
h e i , a u f d e m L an d e e rs t and e n d i e K r ä u t e r , in
d e n T i e fe n d i e
U m z um L and e d er Pitri s z u gel angen , mu ss die
S eel e e i n e n S t r o m , d en L uflstrom od er d as him m lische
G e wässer ü b ersch reiten , d amit sie hinü ber ko mm e , mu sste
e i ne s ch warz e Ku h g eo p fert w er d en „ Am g r aus en P fad e
u n v e r w ü s t l i c h e r K r a ft l a s s t u n s e m o r s tei
z u p
e n E rh ebt e u ch , s ch reite t h in übe r F r e und e, stein ig fließt
g .
1 ) Bi g v. I, 1 6 2 , 1 1 . K uh n a. O . 1 12 .
2) ßigv IV 88 .
, , 7 . K uh n u. a. 0 . 1 12 . Der nich t zu er b ergende V
ist d er S nn ng tt S
o e o s v itnr. Die zwölf n e ==d m d e u tsch en z w öl ften .
o ben 8 521
. . 522 .
5 ) Athz rvs v . 1 2, 2, 2 5 .
73 5
—
II , 3 1 1 3 1 8 d ass so wol die M i l e h s t r a fs e w ie d er R e
g e n b o g e n als W e g e g ed acht wu rd e n , au f d ene n d ie
S p e i s e n w u r d e n d e n G e i s t e r n d e r V o r fa hr e n d a r
g e b r a c h t ; ein so lch es Opfer hie Vigh asa '
.
,
g en auf
g r
e ma nisch em B od e n D ie ält est en V ed en k ennen
.
u nd d en Ap as d er W asserfrau en .
. .
_
1 ) Aths rvs v . 1 2 , 2 , 82 .
2) S . Ri kshasas ; Ahi—
Vritrs , P ani s.
7 36
i
e ner l eb endigen Persö nlichke it, o hne Myth u s Aus So nne,
.
g e r au fb e wah rt .
R e g s t e n
Abentr ot 133 . 85 4 .
Ähn . . i hu f
In U nters te iermar k h i ßt wie mi e r As che fresse n fgg .
( Na ht c Atr dii
gro lsmu tter ) Aaöu mbia
'
Äh betta fgg .
Ar t u nter d ie S ch we ll e ge l gt
e
in d e n 8tl nd er d e r
a lp a 86 7 .
Ax th l m
. e me lk en Aex te ins
Alvi n
And ldngr 82 1 . 7 80
47
fgg 81 4 81 7
(
. . .
°
Bor a , Bm m at Hy d » Bal i
1 04 4 . Ber n
B&W Bor g s. W lk ; Himm l
o A f Ben
e e . u
gen pf n
O F au H lda im
er r o
Anm . Bl m n
u e
s. Riesen ; Z we g r e.
i m Bs u me si tz end
fgg G e wl chse nach
. nd ra I B ibia b inka
u nd T
h unar enannt b i gg
'
l
B u me erz e , ich t K L
Ap lb
fe au m i gg .
(s E i, . H imme l ,
Kess el ) .
B lakbr
Bli tz L eite r
. Vogelb eerb s um L
ich t l
G o d ene P e i ts c h e
_
Anm |
‘
. S tab ( D o nnerru te )
Anm .
fgg . Anm .
D inkel C it ro ne 89 5 . Anm .
n
1s
Haar d as d er G ew i tter g
o tt d en
Dämon au sz ieh t
R oss i
ta .
Hah n ( s. h l unerwic t
Ke k
r uz rau t und h oe ners wark ) . l
B ume
Bogen Indra:
73 9
d nm r schwer k
2 1 5- 2 1 8 . Fra uen
S ch utz h ü
'
rs ub ende r i tgg .
Brunnen s. W lk
o e. D en L i b ten
e s im tö te t s. Ab i , O egir ,
wurm . Von S t on an . S g tötet
e
und Ge ld d rach e
Bu f
chgr om rut ter
B r üten, T ud en
r i gg .
‚
Ekke Nekkepenn
H ansen, Friesisehe a en u nd E r Sg
l
z ä h ungen . A
ltona 1 85 8 S 5 .
DM ” fss o
)
D öd n inger
In d ie l e tz te Gar be g estec kt
Jud e l sp ie t lmi t E ierschn
len e Elb u nd Hex en fahren
Bier r ba n i gg
ue .
_
‘
47
74M
)
Anm . E ty m l gi o o e d es W orte
E lbegas t
E lbe!
E lber tr öh ch j agen
s xseg ar
F airy lmtter
F ar bau ti
F b
F ar be R o t e a r e T h u n s r h e i
.
li g
E ngellaml . L and d er Engel = l. i°s Z g
R o te s eu
Alfah e imr gg
( D er ch wan
. S R o ter R ock
z ieh t d ah in Eu ter M l
ante R ote osen H
gell e nd G las be g r fgg . Se e .
gl
R o tes S e e tu ch R o tse id enes
1 enreich fgg . T u ch Ro ter ad en F
fgg . M
5 re n sind d a z u ause H Anm . R o tes Band
84 5 fgg Ms rienkl fer = l ü r h at
. Ro tes emd H
in E ngeils nd se ine eimat H R o tes Banne r
85 8 .
ch me tte r in S l g Ei nme B itz l
“h rt dahin 87 8 D s hin fuh ren
. Beeren d es Vogelb eerb s ums
d ie Hx
e en in E iersch al eu F
Bote rü ch te d es a ed o rns Hg
E ngelh nd v ersch ossen i ggl ‘
. R ose R otes G ründ o nnen ts gsei
8 7 0 . fgg B re n ncn
. d es E u«
Bo te Ei chh örnch en
gellsnd flammend e o e W lk R ot k hl
e ch en ( gg . R oter
89 8 E ngells nd
. ich t l R oter Bart
stn hlend os Himmeh ge wölbe 87 5 . B l i tz b l s u Anm .
Anm In Engelh nd
. Anm . B au e B u me = l l
si eh t man imme und H ö e zu l H ll
gl eich l
B i tz sehll gt nach B la u er , roter u nd grün er
E nge llnnd hinei n Anm Ds . Ge lb e Biu me
11 1n w erd en d ie o en W lk g
e wi ssen
(F a br e l
d es B itz es )
'
2 Anm .
°i
gg
‘
D s b in wir e t d er Band
. bl G rü ne Z we g r e
d es K
irch h o fs D
ah in ei en l nes Hard mllnnle
Sch uh e
i fgg . D ah e k ommt
r das E i Bi nd e G rüne J ngfrau
u
74 1
_ We i l s e '
Onchr clcepfes 6 0 9 .
Fas o “ *
fgg .
b
Ga r ten l ühend er i m S eelenreich 889 .
fgg , s iese
. . W .
Fensa lir
fgg , s Göd e
. . .
Au f S hü t en
c z O
sterfeu er ß r d ernd e G o tth eite n
Anm .
Ü”9y * G ei r öl1 1 1
Anm .
s F iar . Nörne n 6 88 .
Gj 0 ‘l“f h0 f fl fgg .
Anm .
G imill ( gg .
Se elens u tenth s lt
'
rad ies W
oh ns itz d er Zw g er e
F rewe bo ena
'
S it zd es a ich
Ff ikh fgg . d erseelen im G las h er ge En .
w u nd er b are m L i h te c erfü ll t
Mi t Kno h c e n ersti e en g
Ku h auf d em G h s b e 1 g *
882 . Et mo y l gi o e d es W ortes
: {
gg .
7 42
awö
G od gubben 89 1
G o d webb
Götter . Götterstu t igg . G öt
te rgeri ch t ( gg. Götti nntm s us
Wasserfrs uen gg g
h e rvo r e an en
D ie h öh ere n Go tth e i
te n fa ll en lb
mit d en E en nah e z u
sam me n
Anm . Go d l l mp a e
Anm .
’
i gg .
( V gl
er . Zei tsch r . 1 . D
.
te nd es Se il S . S chi c k ale
s
Anm
*
fg .
Ge ä r
ÖdLinss kr 3 57 .
Gu l lintanm
'
Hekbe nfl äl d, Hekkevel d e
Gütcben Anm .
882 .
743
Hel d u ns
G ish t S onnensch e in
W ind
‘
Re g en
“
Boc k W lk o e
Mi t d en Se l e en in d er W lk o e
Hibich ( G ub ich )
Ih r Baum u nd Brun
i m Ber ge in Kri
tu ms d arin v or e g b il d et
Ei s. Ri . Kes
sel s. K l Ri D k l
esse , . ec e mit d en
. S l n im T m ee e ur
Ne st d es V g ls (d S nn )
o e er o e G i t b i H ol d
e s er la h n ni cht
e a c e
80 9 Mit d n S e l n
. n d n e e e vo e
F
im rüh in l g n bel b t h eu e e rvor
F örd er t d ie F l d b it e ar e
d en Fl b a
achs u
de n M ann ( wil d e n Jä g er
) g j ag
et
H ldo a un d di Se c hi cksal e
Hold n G esta t l
“ F EM
Jugend Lu nd der
H m dg ér a Anm .
Anm .
ten wie e in k g
Bac tro
K üh e W olk n
e
Ka tz enb u tz
Kess el fgg . i gg .
i gg ‘
.
H ld
o a. Kind e rsee en l S eelen
Ve n to rb en&r G u d ru n .
B t
u z en , E en lb Anm
Z g
wer e Anm . Se l n
e e .
J am m
7 45
b e i ei ner weißen ran F Kr ätu , s. Hnutkn nkh eih n.
bei Hl
o da fgg
. i m Eich en
tro g im Baum
Kü atein
fgg ‚ we i en m t d em choß
. l S
d er Gö tti n fgg ‚ si tz en M fen .
fli e ge n mit M k
ü c en und Bohn et
Lachen d er Mor en g
röt°
Kommm Schiff zur E rd e 87 0
zu .
Leiter l
B itz , Blitz = Sonnen
Vom S torch a S torch ; vom Ih
s.
r
strah l en
fgg
Seelenrei ch
.
fgg Engellm d
ilén mc gol d enem Wick el
'
.
, .
Kimh p w k 81 1 .
Kinnbo cbmdonner
Lo ki fgg .
So eb en te ilt .
im U eb rigen a en ia b
.
1212 zu
mende Vuriuntae ans Hnrb mg mit,
l
in we ch er a er d ie Namen Binkß, b W er
u e e v on no b Q ll K b
( Knob lapinka) in woh er unsern M änogo rmr
S . Anm geö u toorte Vermu
.
sch d én G lu be rg
li eßt t u! fgg . Windgeioter Eis , Ste in e, BM G,
Fl hrlohn d es wi d en l H
Wlk
eere
Pf erd e o en ) a4 s .
Wm erfrau en ( Mu enté n )
Al i“
sch e K üh e fgg.
men
d em e ine Mi t
Anm .
N .
e. G n p , D öd ninp
knib , To tenmnil or .
Nagel Fl ocke m f d en N äg l n
e
M ehl dm T uonelas
( de r U n ter wel t ) Wir
M ersebur ger Za be
u rspru ch fgg . F
tin b e i inne n e in l
a tes W ib
e mit
ist
. Eben o s hat Tu bnen po ihn,
.
Matt n e
H ild n tr q / Nebelkapp e
' ‘
cc
Ner tku
M öhöggr 82 2 .
7 47
St or zal
'
Os ter ei er im Ha senne st
N o biskr ug 6 6 6 .
N6r mr ( das
’
E in elne
z im Inh l t
a Pé rah ta
unter B 5 . . fgg .
) fgg . Ety
N o tbemd
P itj e v on S kotland
P öp el
fgg
.
‚
fgg
. Dumbs
d er d en Ber hinab r8
neng =
fgg
Rain 3 9 3 ig .
s e Olaf
‘
87 8 .
7 48
H un de
Z ig Tü k n
u n;
euner u nd r e
Röd: 80 1 .
Rd legau l
Ro m
R e mp olo tilz
[88 0
‚ 80
i
f“ .
d em Gev ittergo tt B i tz e en B i tz l gg l
Ih e Wnfi b
r
'
e rich t b ei d er
Bei l e in d en Fu s S hl af nd
c e
Blend vrerk
Bu ch e
tgg .
‚ i mhnen bei Hold :
74 9
Mi mi H
ersch er d er Seel en
K ind ersee en l 8.
mcntargeiste r fgg„ si nd in
Nör d y ren v on d en W il en em
nen V lkyn
e a, S eh w&nm p f ngen
u e rneuert J ng u
8chwonbemd b mnnen , W
ied er e urt , ee gb S l en
wüach e S l
e e en ntr ünb e n sich ge
”81 0
o
.
BM W . fgg .
gen d ie G e urt b fgg am f . K p
S eehö he d er e e en S l 84 0 Nör .
nen b
es timme n d e n Eintritt d er
Anm .
‘
S l
ee e in d en ör er K p
[gg . S l
ee e z ieh t d en ör er wi e K p
Sternschnnp pen ein G ewand an fgg Durch .
ei n ei S l
V b
dieg er ind un z wisch en
S l K p g
ee e und gör er efes ti t
Wild J gd e a V b
D iese g g
e r ind un h än t v on d er
b lgj en Fylgj en T aufe ( Wm erb es prengu ng) ab 81 O
"
Lich te lfw
Z w ge
er
T iere 81 8 . H und e
d ee R e genb ogen !
S gömmnkon
80 1 . S c h wä ne S ieben ahre J b
sie en Wintermo «
89 0 .
'
i gg . S ieben
Schm tt e e rlin e g
b e n Ge ifee S i b en Z we ge
e r
S ee l en l a h enc 888 ie e n Ra
. S b ben S ieben
unge K ind er Si b n e e
Seelen b e i Th u
D i navas S i b n Mäu
e e se
b i e H old n
'
H ol da bei ie S b en S hl ü sel
c s
"
S ie
mj
,
a. be i cw
‚ m im Flun o S i b n B rg
e e e e d er
Zw g er e
M eer in J ah en d m h hlflt
r ec
'
W lk
o e W iß e e Fran ch int all ers e e
'
Jnh r
Ist Jeh re m Hm
'
vo cib ,
7 50
ist ( 8) Eu l en u nter d er
885 . So n n ene tm hl en L ei ter
z ieh en die El f n
e 2 ur H öll e
S i b en E ll
e en lan ge S
s ch we rt
lass en 89 2 .
v on Ind
ra
um 81 8 .
m mm 8 65.
82 6 .
75 1
77mm . 8 d en . I nh l t
a zu
P
e ter Tier e
. R i nd er Th örr ge opfert
Johnnni» tag
K üh e vo m wil d en H eer
Anm .
ku h , s. Kannadhénn , Cavaln
Boi s
S . W lk o e
Z iege u nd Bo c k
3 9 0 ig g .
75 2
d e n ihq pi Sd a k t ll — B i
e . e ne
Gestal t d Fylgj e er El b e , Seele 3 67 ,
H nd u Wind
l
wi d e n J agd Prinz 86 7 fgg . H i r oc h k ä fe r
80 0 . —
R o as k l fe r
S l
ee e fgg d es G e wi tte r G o l d k l fe r if
gg .
Bl tige H
u r und Ööinn F a
‘
re much an d ern ieren b nann T e t
. '
eä ngt K t a ze
— W lk
fli egt zu m B usch = o e
Bä r W asser 85 6 . In E ngelh nd
W ol f fgg .
Flieg t Fli egt
F u ch s 80 6 .
in d en Hen g ottsgu teu .
L u ch s
E i ch h ö rn c h e n W tt e er 2 48- 3 5 0 S end e t . p
M au s 8. Se l e e .
E m tesegen Ist el isch , Mi r , b
Fl e d e r m au s S h e e u nd Se ele 353 fgg . .
.
l f
gg c h w an
. S
86 8 87 0 . .
fgg . H old : h ei i lg fgg Ho d . . l
St o r ch heili g fg g . Bringt Kim
80 5 . fgg .
d er In Lieb eu ngele
K r an i c h ( gg . Adl er
d er L b n da
e e s uer bef agt r Mm
O p f rt ihm M il
e ch und Bro cken 85 5 .
G ans E n te
86 8 R o t e h ch e n,
. k l
il o t e c h w ll n z ch e n ( gg ‚
.
Tin: T yr .
ah n u n d H u hn H M wohnt e in e Tr p p e e h öh er
D o n n e rz i e g e
k n ]: Ra e b '
S p e rl i ng .
Spefl inge um
Bu nd fl tte n l a
e e r ssen
K öt
r e
S h l ng
c a e
Fi s ch wi ed er ele t b b
flie gt d em wi d en l H ee r
A al To lenh em<i
In e e c t e n v or To tenm ilßr ‚ s. d ö ningnknib ; Ge i
ete rpitnch e .
75 3
fgg 86 5. .
Tr aalbol ter
Valgr ind
igg . fgg .
Vena:
to r
Anm
.
Anm .
Waber lolce
der Seel en
fgg
.
Se le e n a . . w .
, S l
ee e ,
82 4 .
wi ne winner
ig . Anm .
Wo lfsgür tc l Wo lfsr ü g ,
fgg .
Wer wo lf 6 81 . i gg .
‚ a. e . E nter H lm e
Wichte Wi ch te l
, , ve tt1r fa o
B r u nn e n
fgg i f f3 8
.
“ . . .
No . S ohn u nd S tn fo) ,
. L
d ee B c
e ks 6 2 d es irsch es
. H
d es ch we ins d er S 8 v om e hu uli eh
.
8 eiu t e1s F
Wo lken b e r Wolkenb runne n
g
D en Troll au fwe cke n
|
Bu rg
Anm . Anm .
u a w i m See lenr ei ch
. . .
82 1 .
Huhn S ch wan
S ch wein
Anm .
L u ch s
= Wi d d e r [gg .
Anm .
H p
au t IV, 87 8, 87 6 Bö .
E lben, Z w rgen e u . s. w
. gem lk e n
o
Frä l
u ein g e molk e n Ih re n La uf
Ri ese n , Zw e rg e. Vo m Marienkä
Wolkenkuh
B ock , Z iege , W id d er 68 .
Bunte Kuh
s. S e len e
Beer
K üh e d er Z w ge
er
Be l eb en d ie Kuh
v on Wöd an
pe r Bes itz en d en Schat
z
v on H ld o a
75 7
Per r ep ho ne
F ati te
Octarier .
ßibluu
Aur oa
An fan s
na an g di e h öch sten G ötter,
s p i tz : Name d er gö tterfeindli ch en
Kuvér a
D llmonen 7 80
.
Anm
’
Gang e! | Anm c
‚
c
758
R os é 7 84 .
Dä mp atn t
Vritra .
7 81 ta .
gn
Brin e mi t l nd m di e
81 er ab iii
759
Westarier .
Finnische Völker .
P ar anw oita
Tur m : T urso
k
Ge d ru c t b ei A
. W . S ch ad e l
in Be r in,
Be r i c h ti gu n g e n .
Seite 8 Zeil
5 l es a rmer air Fmroeer, Z 1 8 Fm ische e i F Fm iac he . .
se rveh Ve l My t ‘ XXX rg 8 2 1 Z 1 1 l in
. h two
. S 28 Z 20 . . . . . . .
1
.
g ntto
h e r e e An m ‘
to to g th r
Z 4 soci is s d us 8 . . . o . .
6 5 Anm ’
u am .
q u am q 1 d er 12 d em . . .
Z 2 2 1 epeny
. s n
sp e gs 6 8 11 4 8 S 1 9 9 Anm .
‘
Z . . . .
aö me inl ; Z 2 1 o o ö
g k rrir f ag korriro . S 2 0 8 Anm ‘
1 1 88 f 0 0 0 . . . . . .
25 0 Z 1 2 1 m ed . n e d 8 2 6
. 4 A nm ‘
1 Ko m m a f Ho m mu m . . . . . .
S 2 81 Z 80
. a ni ch f . ea nig ic he t
S 2 85 Z 2 1 1 „Ro tz e od er . h t n h . . . .
l
R u tz e au te n mü e , d a d as b ypocoristiach e z sst
u nsere r rach e u tz in Sp d ch
erse tz t w ird
“
f „ R m e a t n müss te , wi e
u e u n s. o
i z en zu ass en w i “
l l l rd .
S 80 5 Z 2 1
. slimme n . alimmm S 81 4 Z 2 6 1 e ine e e in Aal . . . . Ell .
Wo k lk g dn .
S 5 0 8 Z 4 fü e h inz u :
. g u ch b e i Bo ch olz , Al e mann
. ind e r ied II, 4 1 1 A . K l
w ird d e r u ti e bl g M
ann erwä hnt ; hier a er e iß so d as h eru mg e h en d e, er b h t
l ösend e K
ind , d em d ie d en u rm ild end en its ie er z um fen : , Bo mb am , T b M p l
b lu tuger ma, l üng mi n t a e
“
ee f Wu k S 5 42
. . W k . . .
S 5 42 h r . .
Anm Z 2 1 . k
oren d as L e b en d en Z e i tenkind e rn,
. . es ti mmen d as Sc hi cks i l b
ko rcn d as e en , Lb
es timme n d en Z eite nkind cm d ns Sc i cksal b 8 5 48 h .
i
.
Z 2 7 l E li v i gnr
. r n. E liv t g u r S 5 8 An
9 m ‘ Z 9 1 R unenr i tzu ng f . . . . . .
Z 88 I wi e furnam m c furmam S 6 1 8 Z 5 l b is b ei S 61 8
‘
. . . . . . . .
ausmu iati
’
m rs . 8 6 85 Anm Z 8 1 asseru is ti
. S 6 87
. . . .
aö mntom f sö mu to m 8 7 0 4 Z 1 0 1 mach t
. mncb ta . S 710 Z . . . . .
1 5 1 5 7 f 77 . . .
Bi tte .
l
U nh n ei ch nete , e in S ch ü e r d er G e rüd e r G r i m m , b e t di e E rfo rschun d ee b g
'
er
1ksle b e ne z u se i ne r L e b e nae ufg ab e e m e int u nd in d u rch e ra usg a e v o n v i en n g H b
aftlieh e n S chr ifte n ( e itsc h rift fü r D Z
M th o o gi e u nd S il te nku nd e ; G erm aleeh e . y l
ythe nf» r ee hnnge n ; D ie Götte rw e t d er d e utecb e n u nd no rd isch e n l
ö e r u e w ) re i! V lk . . .
kl g
turen fiir d ie me th od is ch e E r är un d er Vo lkeei tte n u nd d en V o lkmle ub e ne d er euro
h oh e n V lk
ö er thi tig e wes G e en g en g
ist d e ree l be mi t d er S nmmlo ng u nd z u
.
mm enh e ug e nd e n Be tr ach tu n d e r a te n g l
ech e n G e b rü ch e (nnd z war m ni t b ew u
b g l
n d e r Er nte ei tte n) es ch äfti t, w e ch e ih re m Ursprungo no ch te i we ise in d i e e ll e ri lte ete l
i t h inw fre iche nd , etückw e ie e wie z e rs ru n e ne itte r e ine s n e u Mo ee i kb il d u p g Spl
11 b in auf u m re T g
a e h ie u nd d i e rh e lte u ha e n, e tzt a e r e i d e m e rfre u i che n b j b l
meh ritte d e r N i one lle n Le nd w ir the eh afi immer me hr ve roch w ind en D er k Ah « . .
an u nd e ine ro b e d o
g
u ifie r n u nd mi t Hl p l
i fe s rach i ch er u u d h iator ieeh e r S tu di en od ee e inze ne G i ed 1 j l l
n ri ch ti e n g Z g
usamme nha n z u se tz e n, wegt U nhe rz e i c h nete r u m fre und i che F ö n! l
mg se ines fii r die Kulh u genehich te so wich ti en, für a e r eu nd e d ee Volkel eb e n g ll F
z i e hend e n U
nte rne h me ns zu b
itte n, d e n en Er t iese er i n e ine r e i en G e i d ete l bl
g gi n li e b e n o rF
m m i t a n h a n
ge v e ie e r R e c h m c ü b er d i e v ien n0cln ßli che gg
nter U
i
mh uu g l e lbs t d e r1ege n w rd E r i tte t u m so z uver d chflieber e l: di e v on ih m vor
. b
g V lk
_
e te ue S uch e e ine E h re nm cb o d e e e na u o e. is t .
I g
1 ) Sind in h re r G e e nd noeh b eeo nd e re G e rä ch e b e i d e r Acke rbeü e lluug, d em b
Böe n, d em Mie ten, b e i d e r He r» , [( am au f , ache u nd Ku h fle lernte , d en H e
Fl '
D ra ch en, Fl
ache u nd H e nfb ree h e n i u U e b u ng, z umal so lch e ‚ w e lcb e i n d en ni ehfl
lg F b
fo e nd e n u ge n nich t erüh rt we rd e n ? Man itte t götigat d i en mi tz u tb eil en b
war d arübe r zu e rfah re n ist .
3) W ir d d ee S ch ne id e n d e r ru ch t u nd d as Bind en d e r G a F e n vo n d nse be
e b l
Pe
mb ne n boeo rgt, o d e r d urch v e rs ch ied e ne ? (Männe r un d
A r e te r ? )
4) S ind eim S i e n e 11 e rtfimli ch e G e räu ch e und M.einungen vorhi nd e u ? Werd e
re u e n ?
b
remd F F
B am P almeo untane ,
. ste rn u w O
e we ihte r e u z e, o d e r Ah o m w e ig e i
. . g K
dee F le e b efe ld o d er o rnfe d zur K l
w ehr vo n Hege le ch leg u nd B i tz ge ste e kt Ab l
G eh en e wi sse g a e (Mo nteg, T g M
ittw o ch, G ä nd o nne n tag u e v ) fi r göneti . . .
g
od e r u n ünstig z u r Ann ual d e r e i nze ne n G e tr e id e e rte n ? Ach bet man be i d e l
A nm u t auf d e n Mo u d w e cb ee l, anf Wo lke ne rsch e inu uge n, i ch t 11 de rgl ? U n L . .
in w e ch e r l W
e ise i m E inz e ne n ? l S
i e h t man d arau f, d ass d es S i e tu ch v o n e inen
eieb e n i h ri e n
j
. g i n d e ee
g p o u K
n e n se i ? e rd e n m z ü e m it h e i i e n B i d e W
rn o d e U g lg l
d e rgl um d as S es tfe ld ve ranetalte t ?
. ir d d e r e r s t e P flug mi t W e rn e r 5 W
sa men ? W
i rd u nte r das e rste S eatko rn e tw as e so nd e res e m e n t ? S a t um b g g
‚
g
d ass d e r S i mann ster e n m üssen, w e nn e r e in Bee t z u e ss e n ver e ss e n ? We]
b b g
d e n nament ich i n Be tr e fl d e e l le cken ei nu b ild l ie he
'
and u n F g en v o r e nomme
g H l
l b k
we ch e e wi r e n wo e n, d en er rech t h och v ee hee ? ll
l
5 ) G ic h t es z u ma ab er gläu b ie e h e S cim tz mi tte l u nd G e räu ch e z u r ich e run d e e b S g
S ae ti eld es e e n R au e n,
'
sind d ie s e g l
es ta te t ? u nd w as s a e n o d e r s i n e n d ie U e b erb r in a ?
g g g
8) E i n e s o n d e r e s b u e nme r A g
i tt e t m a n a u f d i e fo k b
e nd en ra e n lg F g
z u r i ch t e n !
ah n, ase W k H H
o d er e i ne Kuh u nd d ie e tz te G ar e e rh ä t d arnnch s e l b
st Name n, wi e „ d i e R o en l lb gg
sau , d e r Halmb o ck, d er o , d er
f ah n , d e r W l
as e
“
u s w In d as e tz te H H . . . l
F iac bfige bu nd w ird z uw e ile m e in e e be nd e r ö te e in e u nd e n In and e re n La ndl K g b .
P pp
u e führt Name n w i e : eng
l Harv e s d ame (Ernte fran), Maid en ( u ngfrau),
. i ru J K
lly
d o , Kim b ab y ( o rn u e ) d e uts ch Ko m mu tte r, r e nz eK p pp u tte r , Wei z e nb rau t, g M
H ü e rb rnu t, d e r te , d i e Al
te ; d ie a te Al H
u re ; d as Ko rnw ännch b n, d i n Dy
g l .
}
e h e ich e s P epek (Nab l) e r fe r ti e n muss d i e o rn u
pe .
l
w e r d i e e tz te n Iai me sch neid e t, o d e r d ie e tz te G ar be ind et Me n ruft ih m z u z l b .
„ i n d e r G ar e s i tz e d e b
r Bo c , d er ah n u s w d ri n ;
“
k H
er h a e d e n te n . . . b Al
u nd müs se i h n e h a te n “
D ie b u l . P pp
e w i r d h o ch au f d e m E r nte wage n z u r
S ch eu ne e füh rt u nd hi er v ie fach m i t Wa s s e r
g e o ssenl Be im Ans dm ch en b g .
l
w ir d au s d e m e tz te n G e u nd h äu fig w ie d er eine so ch e u b e e mac h t u nd d i e s e l P pp g
P l
mm d er erso n, w e ch e d e n e tz te n l ‘ris ch e lec blag m achte , e i ne m Nach ar , d e r l b
no ch nich t au sged r o ech e n h at , auf d i e onne e w orfe n D ie8e e rs o n s e b st T g . P l
w ird i n e ine G ar e b g b
e u nd e n d ur c ha D o r f g e arrt E s fo t e in e stmah , be i k . lg F l
l
w e ch em mi tu nte r d ie u P pp
e a e rma s in G es ta t e in es b
u ch e ns auf d e n it e nl l K T l
o
k mmt No ch e nd e rsw o h eiez t d ie e tz te Gru e : G lückeko rn , S tamm , M u tter
. l b
g b
ar e, Ve rgöd e ndé l, Bi tsc b v og el, Hörke lmuy u s w . . .
g
S i nd nu n d erarti e S itte n au ch in h r e r G e e nd w e nn euch nur in Re sten I g
no ch erha te n ? Wie ne nnt man d ie etz te G er e ? Was m it man d em e ni e n,
l l b j g
d e r sie b
i nd et (ru m d ie e tz ten e me s c hne id e t) z u ?
. l H l
ird die u e noch e d er W P pp j
F ru cht (R o e n , G e rste , gg e iz e n , E r s e n, e fe r, War to ffe n u s w ) genaue t b H K l . . .
W l
ird i n d ie etz te G a e e i n S te in e in e und e n ? E i n e b e i ne g b
e i c h nu ng d e r kl Z
Ko r r p u p p e w är e e r w ü n s c h t Was geee h ie h t mit d er Ernte pup pe auf d em
;
.
H o fe
Biswe i en l
e ib t d ie bl l
e t z t e o d er d i e e rs te G ar e r ee F lach ege bu nd auf d e m b p .
. l I
bl k
ü ich ? Mum b i tte t vo r o mm e nd e n a le u m ins E inz e ne g eh e nd e n Be ri ch t F l l .
g O b
In e ini e n r te n ü e n d ie E rnte ar b ai te r d as R ec ht , d e m Be uern di e oh öp fe K lk
im G arte n ub e usch ne id e n, w e nn e r si e e i m Ei nfu hr e n d es e tz te n End ers nic h t b l
b e w irtet Beso nd ere G e räu ch e w e r d e n i n Be z u auf d as
. b mw e rfe n d u b e i n» g U
keh rcnd e n Er nte w a e ns eo ach te t g e i se men i n b b h re r G e end etwas v o n . W I g
d i e se n Di n e n ? g
i h e n d e r so g e nannte Kli e b e nb us eh , di e A m
‘
S ie u nd d a w i rd nnch d e m Anmz
b d j e o d e r d as
. u nte b
ass e r ge mac h t, d W
b e i n Kle tte nb usd n wir d mit S tne h e l« . .
b ee re n u ud Johannisb eer e n i n e ine n Z u e r rn it zu s am me n
ass er e le t b W g g
d ee G anz e mi t D o nner ness e ln e d e c t, w o f au f d ie A n vfe s e nd e n w e tte ife r nd b k
F r üch te h e re u sz u q r e i fe n su ch e n u ch b ei hnen ? Wie ist d e r e nau e H e rgm
. A I g
W i rd e i n R e im d ab e i e s ro ch en ? U nd w e c he r ? g p l
1 2 ) Wi r d m it „d e m B r i n e n d e s g
ve r u n d e n o d e r 1 ür s i ch a e in v onAl b ll
'
“
te n
A b
r e i te rn am S c h i m s e d e r E r n te e i ne E rnte r o ne
( We iz e nkr o ne u s w ) k . . .
b
rach t ? Wie e h t e s d a e i d ee Näh e re n h er ? Was aug e n , sin e n , w ünncl
g b g
d ie Le ute d a e i d e r
g b
u te h e r r liclnen ami ie und and e ren P e ri o ne n ? ( l ie t F l b
b
d e ei alte rtiiml i0 h e ann ? We nn e s s e i n kann, w ird e ine gen e u e A ufz e i c h m
T '
x
d er T e te i n d e r S pru h e o d e r u nd art d e s o l e s e rb e te n M V k .
e an
F üh rt ee no ch e in e n and e ren Name n, 1 B A u stbo ch t!e it , S ich e llös e , O riso . . l
h e nke te , S to ppe lg aus ,
‚
ah n, Wo d e lb i » r u s w H We ch e S pe ise n u nd G e tr ä . . . l
b
w e rd e n d a e i v e r a re ic h t ? I n w e ch e b e it f äl t d as F e s t ? Is t e s e twa mit l Z l
K i rme s v ere i ni t ? g H
ö rt auch b e i h ne n mit d e rn E rnte fes t d as z w e i t e F r I
stück d e e o fg e si nd es w äh r e nd d e s Wi nte rs au f ?
H
1 4) W a n n u nd w ie wird b e i hne n da s irch ich e E r ntefe st I e an e n ? We r k l b g g
a u ch no ch and e re au f d e n c er au A k b
b e z ügli c be go ttes d ie ns tlieh e e ie rn F
m etni te t ?
1 5 ) G ie b t e s b e i S aat u nd E rnte no eh e s o nd e re ir ch ich e u n d c h ris tli c h e S itt b k l
wi e d ie S aat i m Nani ca d or h e i D re ie inig e it nu n u etre u e u ; be i d e r E r nte l k
m
.
d em F le de e me insa g zu b
e te n, b e i d e r Ko mmun io n nach d e r E rnte ein
A e hren m it e tw as G e d ant d em l
lter z u o fern u s w ?
'
A p . . .
1 6) Wie au te t d e r G ra u» b ei d e r E rnte ?
l
1 7) W er d e n na c h d e r E rn te re u d e nfe u e r nugaz ii nd et ?F
g
1 8) S ind i n Be z u au f d ie Er nte u nd w i e d e r beso nd e re i n Be tre fl d e r e tz ten G a
'
l
g
nbe rg läu b iac h e Me i nu n e n im S ch wan e , w i e d ie , d e n me n v o n e tz te r e r g l
W e i h nac h te n o d e r i m rüh in d em F l g
i eh z u m b e sse re n G e d e i he n e twa in V
Kr ip e e e n müs s e ? D ass im nächs te n ahr h e i r a t e n o d e r s t e r e n we r
p l g J b
l
w e r: d ie e tz te G ar e i nd e t ? G i ch t e s eag e nh athb b E rz äh u n e n, d ie auf l g S
E rnte und S aatfe d be zü i ch si nd ? l gl
V lk
1 9) G ich t es unte r d em o e ei ne n e so nd er e n us druc d afü r, w e nn d e r b ind A k W
Ko rn e Wel e n. s ch ä t l (w i e : D e r E he r l g e h t im o r n, d ie ö fe a e n eich g K W l j g
Ko r n, d as K
o rn w e it e t w e h t u
,
e . .
b
w e nd S n rpaehij a s itz t i m
. o r n und d rüc t d ie K
i nd er au i h r e e ise rne n Brü: k K
De r W lo f s itzt i m o rn u e K
M an itte t enau i n d er S prach e od er M a
. . b g
art d e s V lk o es anz u e en, wi e d asse g b
e s ich aus d rüc t lb k .
2 1 ) Woh n d ee V l o k no ch ir g e nd e tw a! w e i te r e s vo n d er R o e n m u h m e , Ko gg
l F
‚
m u t t e r u s w z u e r z ä h e n , o d er so nst vo n e i ne r
. . . r au , vo n männlie
W al e n, d ie sich i m G e tr e id e s e h e n asse n ? l
E rzäh t m an v o n e ine m g e epe netig e n We i he , we ch es u m d ie Mitta s
l l g
d ur ch d as S aatfe ld w and e e ? E no nge rm ür ? w e nd P ripo i ni ce ? Was w ir d v o n
l .
l
d urch d ie F e d e r s c h r e ite nd d as or n fruch t ar emach t h e e n s o l e n ? K b g b l
I g
22 ) S ind I hn e n au s h r e r G e e nd S ag e n e annt v o m fli egend en D r ach e n (w e b k
zitui z mij ), v o n Z w e r e n, o o d e n un d gex en
,
K b l
w e ch e d e n Bau er n d es H l K
vo m F l l
e d e s te h e n u nd e s d urch d ie L u ft nd e r e n z u tr nge n ? Ist b e i Ih ne n d A
l
Land vo ü d e r G au b e v o m Pilwis, Biime sech nitte r o d e r Bilae nschni tter ein b
e inem d äm o nis c h e n We se n o d er Z au e r e r , w e c h e r mit e ine n S ich e n nn b l kl l
F b g ll
_
H l K
.
l L
24) B ei bt b e i altg la ub i g e n eu te n d ie e tz te ru ch t d e r O bst äume auf d e m Bau: l F b
e ine Ha nd v o l M e h l
im as te n? l K
g y
r llue gryilo te lp e : Kö r n w o l p Ein ge wisse r Naehtfe lß r : Kornvöge leh en, w ine
.
G etre id e t ll l
ge h ü te G es ta te n u m u nd w as sa t man v o n d ie se n ? g
28) G i ch t es R ed e nn ree n, Ki nd er epiele u d ergi ‚ i n w e ch e n d as o rt Ko rn5 0 ck
. . l W
od er 80 3 e nw o lf u d gl no ch vo r o mmt ? Wi e le u te n d ie ?
. . k
i nd e t si ch no ch irge nd w o F
l
d er G e n e , d e u d ie Ko rn w öife di e S öh ne d e r Ko rnmu tte r se i e n ? d e n d i e
.
l K l
i nd e r , w e ch e d e r Ko rn w o lf friez t , 51 3 z u m E infnhr e n d es G e
_
S ee e n d er
'
o e n)? i nd o d er 11
z um F
enste r h inum ? S u ch e n altmo d ie ei m e u te mi ch i n ei te n d er L iit re R e Z
e n h e b z i o e ke n i nd e m si e in au e e id ete ers o ne n mit Wi eser be
L b g kl P
;
g r u ,
g
e n en