SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]

35
BAB 9 : BUMI SEBAGAI SFERA
(a) melakar bulatan agung melalui Kutub Utara dan Kutub Selatan
(b) melakar bulatan yang selari dengan Khatulistiwa
(c) melakar dan melabelkan longitud sesuatu meridian
(d) melakar dan melabelkan sesuatu selarian latitud
NOTA :
longitud ( T / B ) ~ bulatan agung / meridian latitud ( U / S )

 PQ =

 SR =

 PR =

(1) P (25S, 72B) dan Q ialah dua titik pada (2) Antara titik-titik berikut, yang manakah ialah
permukaan bumi dengan keadaan PQ ialah diameter selarian latitud ?
diameter bumi. Kedudukan titik Q ialah
A. (50S, 70T) , (50U, 70B)
A. (25S, 108E)
B. (50U, 65T) , (50S, 115B)
B. (25S, 108W)
C. (25N, 108E) C. (40U, 80T) , (40S, 80B)

D. (25N, 108W) D. (30U, 110T) , (30U, 70B)

(e) mencari beza di antara dua longitud ( T / B )

(f) mencari beza di antara dua latitud ( U / S )

arah yang sama   = cari beza arah yang berbeza   = cari hasil tambah

(1) 20T, 50T   = (1) 10T, 70B   =

(2) 30B, 120B   = (2) 40B, 25T   =

(3) 35U, 60U   = (3) 65U, 50S   =

(4) 30S, 85S   = (4) 15S, 60U   =

jika hasil tambah dua sudut bagi longitud > 180   = 360  (hasil tambah)

(1) 120T, 80B   =

(2) 115T, 150B   =

SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
36
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
37

(g) menyatakan longitud bagi sesuatu titik yang diberi

(h) menyatakan latitud bagi sesuatu titik yang diberi
(i) menyatakan latitud dan longitud sesuatu tempat yang diberi
(j) menandakan kedudukan sesuatu tempat.
(k) melakar dan melabelkan latitud dan longitud sesuatu titik yang diberi / mencari kedudukan ~ bentuk 1
NOTA :

A = B =

C = D =

(1) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah (2) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah
Kutub Selatan dan NMS ialah paksi bumi. Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi.

Diberi PR ialah diameter selarian latitud dan

QMR = 25. Cari longitud P. Cari kedudukan titik K.

A. 25B C. 155B A. (30U, 40B) C. (30U, 40T)

B. 25T D. 155T B. (40U, 30B) D. (40U, 30T)

(3) Dalam rajah, P dan R ialah dua titik pada (4) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah
permukaan bumi. U ialah Kutub Utara, S ialah Kutub Selatan, UOS ialah paksi bumi dan PQ
Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi. ialah diameter selarian latitud.

PR ialah diameter selarian latitud 42S. Cari

Cari kedudukan titik Q.
kedudukan titik P.
A. (40U, 120T) C. (50U, 60T)
A. (42S, 47B) C. (42S, 133T)
B. (40U, 60T) D. (50U, 120T)
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
38

B. (42S, 47T) D. (42S, 133B)

(5) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah (6) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah
Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi. PQ Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi.
ialah diameter selarian latitud dan PR ialah
diameter bumi.

R ialah titik pada permukaan bumi dengan

keadaan PR ialah diameter bumi. Cari
Cari kedudukan Q. kedudukan titik R.
A. (40U, 80B) C. (50U, 80B) A. (50U, 80B) C. (40U, 100T)
B. (40U, 100T) D. (50U, 100T) B. (50S, 80B) D. (40S, 100T)

(l) mencari kedududkan ~ bentuk 2

 ke arah yang sama  ( + )  ke arah yang berbeza  (  )

~ jika hasil tambah  > 180 bagi longitud  360  (hasil tambah), dan tukar arah
 > 90 bagi latitud  180  (hasil tambah), pada arah yang sama
~ jika hasil tolak / beza adalah (  )  tukar arah
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
39

(1) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah (2) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah
Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi. Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi.

Longitud P ialah 40B dan POQ = 100.

Cari longitud Q. Cari longitud Q.
A. 80T C. 20T A. 60T C. 140T
B. 80B D. 20B B. 60B D. 140B

(3) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah (4) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah
Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi. Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi.

Nyatakan kedudukan titik Q.

Cari kedudukan titik R.
A. (50U, 50T) C. (40U, 20T)
A. (70U, 10T) C. (70U, 10B)
B. (50U, 20T) D. (40U, 50T)
B. (70U, 50T) D. (70U, 110T)

(5) Dalam rajah, U ialah Kutub Utara, S ialah (6) P (25S, 20B), Q dan R ialah tiga titik di
Kutub Selatan dan UOS ialah paksi bumi. permukaan bumi. Q terletak ke utara P. Beza
latitud di antara P dan Q ialah 40. R terletak
ke timur Q. Beza longitude di antara Q dan R
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
40
ialah 50. Kedudukan R ialah
A. (15U, 30T) C. (65S, 50T)
B. (15U, 30B) D. (65S, 50B)

Cari kedudukan titik P.

A. (25U, 20T) C. (65U, 120T)
B. (25U, 20B) D. (65U, 120B)
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
41

(m) mencari panjang lengkok bulatan agung dalam batu nautika apabila diberi sudut tercangkum di pusat
bumi dan sebaliknya.
(n) mencari jarak di antara dua titik, diukur sepanjang meridian, apabila latitud kedua-dua titik diberi
(o) menyatakan hubungan antara panjang lengkok khatulistiwa dengan panjang lengkok yang sepadan pada
selarian latitud
(p) mencari jarak di antara dua titik pada khatulistiwa apabila longitud kedua-dua titik itu diberi
(q) menyatakan hubungan antara jejari bumi dengan jejari selarian latitud.
(r) mencari jarak di antara dua titik pada selarian latitud yang sama
(s) mencari latitud bagi satu titik daripada dua titik apabila jarak di sepanjang meridian dan latitud titik yang
satu lagi diberi
(t) mencari longitud bagi satu daripada dua titik pada Khatulistiwa apabila jarak di antaranya dan longitud,
titik yang satu lagi diberi
(u) mencari longitud bagi satu daripada dua titik padaselarian latitud yang sama, apabila jarak di antaranya
dan longitud, titik yang satu lagi diberi
NOTA :
sepanjang meridian sepanjang khatulistiwa sepanjang selarian latitud, y U / S

 = beza antara latitud  = beza antara longitud  = beza antara longitud

 jarak AB =   60,  jarak AB =   60,  jarak =   60  kos y,
jarak AB jarak AB jarak AB
  =   =   =
60 60 60 kos y

(v) mencari jarak terpendek di antara dua titik pada permukaan bumi ( jarak sepanjang bulatan agung )
NOTA :

jarak terpendek AB =   60 jarak terpendek AB =   60 jarak terpendek AB =   60

(  = 180  2a ) (  = 180  a  b ) (  = 180  a + b )

(1) P (25U, 10T) and Q ialah dua titik pada (2) Dalam rajah, X dan Y ialah dua titik pada
permukaan bumi. Q berada di selatan P. Jarak permukaan bumi.
antara P dan Q ialah 2400 batu nautika.
Latitud Q ialah

A. 15U

B. 65U

C. 65S

D. 15S Hitungkan jarak terpendek, dalam batu nautika,

dari X ke Y.
A. 1800 C. 5400
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
42

B. 3600 D. 7200

(w) menyelesaikan masalah yang melibatkan : jarak di antara dua titik, perjalanan pada permukaan bumi
NOTA :
jarak jarak
laju = masa = jarak = laju  masa
masa laju

Catatan :  knot = unit laju  batu nautika = unit jarak

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-

1 P (60U, 20T) dan Q ialah dua titik pada permukaan bumi dengan keadaan PQ ialah diameter selarian
latitud.
(a) PR ialah diameter bumi. Pada rajah di ruang jawapan, tanda kedudukan Q dan R. Seterusnya,
nyatakan kedudukan R. (60 S,
160B)
(b) Hitungkan jarak terpendek, dalam batu nautika, dari P ke Q melalui Kutub Utara. (3600)
(c) Sebuah kapal terbang berlepas dari P dan terbang arah ke barat sepanjang selarian latitud dengan laju
purata 800 knot. Kapal terbang itu mengambil masa 4 jam 30 minit untuk tiba di satu titik T.
Hitungkan
(i) jarak, dalam batu nautika, dari P ke T, (3600)
(ii) longitud T. (100B)

Jawapan :

(a)

(b)

(c) (i)

(ii)
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
43

2 Dalam rajah, P (40U, 58B), Q R dan X ialah empat titik di permukaan bumi. PQ ialah diameter selarian
latitude 40U. X terletak 3780 batu nautika ke selatan R.

(a) Nyatakan kedudukan R. (40U, 62T)

(b) Nyatakan latitud bagi X. (23S)
(c) Hitungkan jarak, dalam batu nautika, dari P ke Q, diukur sepanjang selarian latitud
sepunya. (8273.28)
(d) Sebuah kapal terbang berlepas dari P arah ke timur ke R dan kemudian terbang arah ke selatan ke X.
Purata laju keseluruhan penerbangan kapal terbang itu ialah 680 knot. Hitungkan masa, dalam jam,
yang diambil untuk keseluruhan penerbangan. (13.67)

Jawapan :

(a)

(b)

(c)

(d)
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
44

3 P (50U, 150T), Q (50U, 130B), R dan V (10S, 150T) ialah empat titik di permukaan bumi. PR
ialah diameter selarian latitud 60U.
(a) Nyatakan longitud bagi R. (30B)
(b) Hitung jarak terpendek, dalam batu nautika, dari P ke R diukur sepanjang permukaan bumi. (4800)
(c) Hitung jarak, dalam batu nautika, dari P terbang arah ke timur ke Q diukur sepanjang selarian latitud
sepunya 40S. (3085.38)
(d) Sebuah kapal terbang berlepas dari Q , terbang arah ke barat ke P di sepanjang selarian latitud sepunya
dan kemudian terbang arah ke selatan ke V. Purata laju kapal terbang bagi seluruh penerbangan itu ialah
600 knots. Hitung jumlah masa, dalam jam, yang diambil bagi seluruh penerbangan. (11.1423)

Jawapan :

(a)

(b)

(c)

(d)
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
45
SMK KUDAT [ MATEMATIK TINGKATAN 5 ]
46

4 P (50S, 35B), Q (50S, 5T), R dan S ialah empat titik pada perrmukaan bumi. PR ialah diameter
selarian latitud.
(a) Nyatakan longitud bagi R. (145T)
(b) Hitungkan jarak, dalam batu nautika, dari P ke Q diukur sepanjang selarian latitud. (1542.69)
(c) S terletak ke utara Q dan jarak SQ diukur sepanjang permukaan bumi ialah 5100 batu nuatika.
Hitung latitud bagi S. (35U)
(d) Sebuah kapal terbang berlepas dari P dan arah ke timur ke Q, dan kemudian arah ke utara ke S.
Jumlah masa yang diambil untuk seluruh penerbangan itu ialah 13 jam. Hitung purata laju, dalam knot,
bagi seluruh penerbangan itu. (510.98)

Jawapan :

(a)

(b)

(c)

(d)