Historia Kosciota topad 1939 rok propaganda niemieckiego narodowego sogalizmu CZ. Na pare miesiecy przed wybuchem II wojny Swiatowej ukazata sie w Niemczech ksiqzka Petera Escha zatytutowana Polska wzdtuz i wszerz. Spojrzenie za kulisy (Polen kreuz und quer. Blicke hinter die Kulissen). Byta ona reportazem z podrézy autora po Polsce i stanowi doskonaly przyktad propagandowego ataku na polski | KoScidti polski katolicyzm. Grzegorz Kucharczyk Pomieszaé¢ prawde zikdamstwem ntykatolicka propaganda nie- mieckiego narodowego socja- lizmu w kontekécie agresyw- nej polityki II Rzeszy Niemieckiej wobec Polski nabrala szczegdInego wigoru. Gdy wiosna 1939 roku wraz. % coraz gwaktowniejszym doma- ganiem sie przez Hitlera spelnie- nia przez. Polske jego Zadar (spro- wadzajacych sie w sumie do proby podporzadkowania sobie Polski bez jednego wystrzalu) zaostrzyla sie w Niemczech réwniez antypol- ska propaganda, jej czescia stalo sig oskarzanie Kosciola katolickiego > Niemieccy narodowi socjalisci wybrali wiasnie Matke Boza z Jasnej Gory jako cel swoich szczegdlnie obrzydliwych atakow Mitujcie sie! nr2015-01 29w Polsce 0 wspieranie _,polskiego nacjonalizmu”. Nazistowscy propagandysci kie- towani przez J. Goebbelsa, wytrawne- go eksperta w dziedzinie dezinforma- ji i manipulacji, doskonale zdawali sobie sprawe, ze z punktu widzenia przekazu propagandowego dobrze jest miesza¢ klamstwo z prawda; rzecz ja- sna, w ,odpowiednich” proporcjach. Na pare miesiecy przed wybu- chem II wojny Swiatowej ukazala sie w Niemczech ksiazka Petera Escha zatytutowana Polska wzdtuz i wszerz. Spojrzenie za kulisy (Polen kreuz und quer. Blicke hinter die Kulissen). Byta ona teportazem z podrézy autora po Polsce i stanowi doskonaly przy- Had propagandowego ataku na polski Koéci6t i polski katolicyzm. Z jednej strony P. Esch pisze calkowita prawde, ze ,dla Pola- kéw katolicyzm jest rownoznaczny z przynalemoscia do polskie} narodo- wosci. Na polskiej ziemi katolicyzm byl w koricu glowna bronia w walce narodu polskiego o wolnogé przeciw zaborcom’”. Z drugiej za$ strony wy- prowadza klamliwy wniosek, ze ,rola katolickiego duchowieristwa dla roz- woju polskiego nacjonalizmu oraz polskiej idei narodowej ma wielowie- kowa historie” i Ze , nie mozna zrozu- mieé Polski i jej nacjonalizmu, jesli nie uzna sie znaczenia, jakie dla niego ma Kosciol katolicki”. Zabieg dezinformacyjny polega tu- taj na pomieszaniu nie tylko prawdy i falszu, ale w przypadku tego drugie- go mamy do czynienia z pomieszaniem dwéch pojeé - patriotyzmu i nacjo- nalizmu. Rzeczywiscie, w przypadku rozwoju polskiego patriotyzmu_ rola Kosciola katolickiego (od czaséw sre- dniowiecza) jest trudna do przecenie- nia. Zupelnie inaczej rzecz wyglada w odniesieniu do nacjonalizmu, ktére- go Koscidl w Polsce (ani w zadnym in- nym kraju) nie popierat, ale ktory pote- pial. W Polsce miedzywojennej, ktéra P. Esch odwiedzil, ale tego nie dostrzegt, to nie Kosciél zblizal sie do nacjonali- zmu, ale to ruchy nacjonalistyczne zbli- daly sie do Kosciola, wyzbywajac sie przy tym swojego pierwotnego darwi- nizmu spolecznego (tj. zasady, ze w sto- sunkach miedzynarodowych _ ,prze- trwa tylko silniejszy”) oraz porzucajac idee , etyki narodowej” (tj. idei, ze w re- lacjach miedzy pojedynczymi ludzmi obowiazuja inne zasady etyczne niz wrelacjach miedzy narodami). 30 = Mitujcie sie! nr 2015-01 Ta Historia Kosciota Obraz Matki Boze} w Czestochowie Koscidt jest dla umystow polskich centralnym punktem zbornym, ktdry promieniuje stale w milczeniu i spetnia przez to funkcje jakby wiecznego swiatta. Gdyby wszystkie swiatta dla Polski zgasty, to wtedy zawsze jeszcze byta Swieta z Czestochowy i KoScidt Co nazista ujrzat na Jasnej Gorze? Niemiecki propagandysta szczegdlna uwage zwrocil na znaczenie dla Pol- ski oraz polskiego katolicyzmu Jasnej Géry. Cudowny obraz Czarnej Madon- ny jest dla niego niczym innym, jak ,symbolem polskiego nacjonalizmu”: »Wizerunek Czarnej Matki Bozej, Kro- lowej Korony Polskiej, jest dzisiaj symbolem tego jedynego w swoim ro- dzaju zwiazku miedzy wiara katolicka i polskim nacjonalizmem, ktéremu brakuje tego trzezwego pocaucia rze- czywistosci, a zamiast tego wstawia fatalistyczna wiare i ciemny mit”. »Fatalistyezna wiara” i ,,ciemny mit” - w ten sposdb narodowosocjali- styczny propagandysta kwitowal wie- lowiekowa duchowa lacznosé poko- Jen Polakow z Jasna Gora, z miejscem, gdzie - jak mowit sw. Jan Pawel II - bije serce narodu w sercu Mathi”. To dlatego przecieZ wizerunek Matki Boze) Czestochowskiej byt ‘umieszczany od wiekéw na polskich sztandarach wojskowych, co dla nie- mieckiego autora bylo z kolei dowo- dem na to, ze Czarna Madonna ma zwigzek 7 tzekomym polskim na- cjonalizmem. Zreszta - jak dodawat P.Esch - ,chlopscy synowie, ktérzy Slepo wierza w cudowna moc tego wizerunku, %e przy pewnych wo- jennych okolicznosciach —zawiddt on calkowicie”. Dochodzimy tutaj do kolejnej ce- chy propagandowego ujecia polskiego katolicyzmu przez niemieckich naro- dowych socjalistéw, jaka bylo wysmie- wanie i proba zohydzenia najwiek- szych dla Polak6w Swietosci. W tym Swietle nalezy postrzegaé uwage nie- mieckiego —_ reportazysty-propagan- dysty, ze ,wydaje sie, iz ten Cudowny Wizerunek, symbol polskiego nacjo- nalizmu, nie nadaje sie jako broni prze- ciw wszystkim wrogom’. Dalej P. Esch pogardliwie wywodzil, ze ,Matka Bo- ska Czestochowska nie miala nic prze- ciwko” wejgciu na Jasna Gére w 1793 roku wojsk pruskich i 20 lat pééniej (1813) wejéciu wojsk rosyjskich. Warto zauwazyé, ze niemieccy narodowi socjalisci wybrali wlasnie Matke Boza z Jasnej Gory jako cel swo- ich szczegdlnie obrzydliwych atakow: Pare lat przed ukazaniem sie ksiqzki P. Escha, a wiec jeszcze w okresie krot- kotrwatego ,,odprezenia” w telacjach polsko-niemieckich, w prasie nazi- stowskiej w Niemczech pisano 0 Czar- nej Madonnie, Ze ,,jest czyms posred- nim miedzy Murzynka a Mongolké Take w okresie Il wojny swia- towej, podczas niemieckiej okupacji ziem polskich, wladze TIT Rzeszy zda- waly sobie sprawe ze znaczenia, ja- kie dla Polakéw ma Krélowa z Jasnej Gory. Hans Frank, szef hitlerowskiej administracji okupacyjnej w General- nej Guberni, podczas odbytej w dniu 2 marca 1940 roku narady ze swo- imi najblizszymi_ wspdélpracownika- mi stwierdzit: ,Jestem réwniez tak madry i wiem, #e klechy sq naszymi Smiertelnymi wrogami. [...] Kosei! pozostawal w rezerwie jako ostat- ni ogrodek polskiego nacjonalizmu, jak dhugo byty jeszcze do dyspozyeji inne srodki dziatania. Koscidt jest dla umysléw polskich centralnym punk- tem zbornym, ktéry promieniuje stalew milezeniu i spelnia przez to funk- cje jakby wiecznego swiatla. Gdyby wszystkie Swiatla dla Polski zgasly, to wtedy zawsze jeszcze byta Swie- ta z Czestochowy i Kosciét [...]. Kato- licyzm nie jest bowiem w tym kraju gadnym wyznaniem, lecz konieczno- Scia zyciowa”’. Straszliwe konsekwencje wojujacego antykatolicyzmu Z takim z gruntu antykatolickim na- stawieniem przybywali w 1939 roku do Polski ludzie odpowiedzialni za ksztakt niemieckiej polityki okupacyj- nej. Oprécz. cytowanego przed chwi- la H. Franka czolowe miejsce w tym gronie zajmowal Arthur Greiser, ktéry byt szefem niemieckiej administracji okupacyjne} we weielonej do Rzeszy Wielkopolsce (nazywanej odtad ,,Kra- jem Warty”, by uniknaé jakiejkolwiek wzmianki o Polsce; po niemiecku bo- wiem Wielkopolska to ,Grosspolen”). Greiser uwazal siebie 2a ,wzorco- wego naziste” i dlatego Wielkopolske pragnal uczynié ,prawdziwym polem doswiadczalInym narodowego socja- lizmu’. Wsréd innych ,wzorcowych” posunieé - eksterminacja polskich elit, wypedzenia Polakéw z ich ziemi i mieszkan, masowa kolonizacja nie- miecka, eksterminacja Zydéw - po- czesne miejsce w polityce Greisera zajmowat antykatolicyzm. Nalezy nadmienié, ze szef niemiec- kich wladz okupacyjnych w Wiel- kopolsce oficjalnie oglosil swoja apostazje od chrzeScijaristwa (tzw. wy- stapienie z Kosciola, w jego przypad- ku z Kosciola ewangelickiego) jeszcze przed 1939 rokiem. Do tego dochodzilo wyrobione u niego przez nazistowska propagande (por. wyzej) przekonanie o zwiazku miedzy ,,polskim nacjonali- zmem’ a katolicyzmem. Jako ,\wzorcowy nazista” Grei- ser podczas swojej wizyty w Kilonii w 1942 roku stwierdzal: ,wiadomo wam z histori, ze polski kler katolicki zawsze byt bojownikiem najzacietszej walki narodowosciowej_ skierowanej przeciwko narodowi niemieckiemu. Bylo to Ssmiertelnym grzechem bylej administracji pruskiej i rzadu_pru- skiego, ze nie tylko nie ukrécil dzia- lalnosci polskiego kleru katolickiego, ale wprost przeciwnie, dal mu jeszcze bron do reki przeciw nam. |...| Kler ten tak dtugo byt neutralny, jak dlugo nie chodzilo 0 cos antyniemieckiego”. Pomnnik Najgwigtszego Serca Jezuse, postawiony w 1932 roku ze sktadlek Wielkopolan jako wotum vwdziecznosciza odzyskanie przez Polske niepodlegtosci, zniszczony przez nazistow w 1939 roku Jednym z pierwszych posunie¢ wiadz niemieckich byto zniszczenie w pazdzierniku 1939 roku w centrum Poznania (dzisiaj plac Mickiewicza) pomnika Najswietszego Serca Pana Jezusa, postawionego w 1932 roku ze sktadek Wielkopolan jako wotum wdziecznosci za odzyskanie przez Polske niepodlegtosci. Wedtug A. Greisera pomnik Sacratissimi Cordi byt, symbolem polskiej nienawisci” Takie idee rodzity straszliwe kon- sekwencje dla polskiego Kosciota pod niemiecka okupacja. Eksterminacja Kosciola katolickiego na ziemiach polskich objetych niemiecka poli- tyka okupacyjna nalezala bowiem niejako podwojnie do priorytet6w Ww programie ,porzadkowania_ nie- mieckiego Wschodu”. Niszczono bo- wiem nie tylko ideologicznego wroga (zidentyfikowanego przez narodowo- socjalistyezna ideologie na dtugo przed 1939 rokiem), ale r6wniez pod- pore polskogci na ziemiach przezna- ezonych do calkowitej germanizacji. Polskie duchowieristwo _ katolickie nalezalo - z punktu widzenia wtadz niemieckich ~ do tych grup, ktore de- kret Hitlera z7 pazdziernika 1939 roku »0 umocnieniu niemczyzny” skazy- wal na wyeliminowanie jako majace _s7kodliwy wplyw” na_bezpieczer- stwo Rzeszy Niemieckiej i niemiec- kiego narodu. Ksieza katoliccy - obok innych przedstawicieli polskich elit politycz- nych oraz intelektualnych - nalezeli do glownych ofiar przeprowadzanej przez Niemcéw operacji_,Tannen- berg”, zaraz po wkroczeniu wojsk nic- mieckich na ziemie polskie. W polo- wie paddziernika 1939 roku rozpoczely sie rowniez pierwsze zorganizowane przez, okupacyjne wladze niemieckie we weielonej do Rzeszy Wielkopolsce wyworki polskich ksi¢vy do obozow koncentracyjnych. W caasie niemieckiej okupacji zgi- netoz rak okupantéw pieciu biskupow, 1863 ksiezy diecezjalnych i 63 alum- néw. 239 zakonnikéw zameczono w obozach koncentracyjnych, 218 zgi- neto w egzekucjach (rozstrzelanie), 123 zginelo inna Smiercia. W czasie wojny zrak niemieckich zginelo 289 polskich zakonnic (32. w obozach koncentracyj- nych). Najwiecej polskich duchow- nych (1393 osdb) wiezionych byto w niemieckim obozie koncentracyj- nym w Dachau. 750 z nich nie przezy- to tej gehenny. Zwolniono jedynie 52. Polscy ksieza przebywali réwnied jako wieéniowie w Auschwitz-Birkenau, Mauthausen oraz Sachsenhausen. > Mitujcie sie! nr 2015-01 3]