http://www.vietnamheritage.com.vn/Uploads/Bruce[1]-By-Nguyen-Phan-Que-Mai-4-cot.
jpg
MY OWN PERSONAL FISH SAUCE
Bruce Weigl
The first time I smelled nước mắm, or fish sauce,
was in the middle of a fierce rocket and mortar attack
at a place called Camp Evans, a base camp for the
1st Air Cavalry during the American War in Vietnam,
thirty-five kilometres north of Hue on Highway No 1.
Across from our bunker, which saved our lives more
than a few times, was a tent and bunker that the
ARVNs – the soldiers of the South Vietnamese
Regime – used. We had taken two very close hits
with 122 mm rockets, and a large piece of one of
them had torn into the tent the Vietnamese soldiers
slept in, although they were safe in their own bunker
at the time.
After the attack I walked the fifty or so yards with a
few other soldiers towards where a large piece of
one of the rockets had torn into the ARVNs’ tent.
Before we were even fifty feet away, we were
overcome by a stench that was worse than anything
I’d ever smelled in my life, and I could only believe
that something large had died nearby, and had now
become rotten. I coughed uncontrollably, which
forced me to take a deep breath in, which in turn
caused me to gag and cough uncontrollably again. I
moved as quickly as I could away from the rocketed
tent where the ARVN soldiers had stored their large,
twenty-gallon jar of nước mắm, a sauce impossible, I
would later learn, not to have in Vietnamese meals.
NƯỚC MẮM TỰ CHẾ
Người dịch: Nguyễn Phan Quế Mai
Tôi ngửi thấy mùi nước mắm lần đầu tiên trong lúc
tên lửa và đạn cối pháo kích dữ dội, tại một nơi
chúng tôi đặt tên là Trại Evans, một căn cứ của Lữ
đoàn Kỵ binh bay số 1, trong chiến tranh của Mỹ tại
Việt Nam, cách Huế 35 km về phía bắc theo đường
Quốc lộ số 1.
Đối diện với hầm trú ẩn của chúng tôi – cái hầm đã
cứu mạng chúng tôi rất nhiều lần – là một cái lều và
hầm trú ẩn của những người lính Việt Nam Cộng
Hòa. Lúc đó chúng tôi đã bị hai quả tên lửa 122 li nổ
rất gần, và một mảnh tên lửa đã xé toang chiếc lều
ngủ của những người lính Việt Nam Cộng Hòa, mặc
dù lúc đó họ thoát chết vì đã kịp ẩn náu dưới hầm.
Sau đợt pháo kích, tôi và một số đồng đội bước
khoảng 50 mét, để quan sát mảnh tên lửa đã xé rách
chiếc lều. Khi cách lều chừng 15 mét, chúng tôi bị
choáng váng bởi một mùi nồng nặc hơn tất cả các
loại mùi mà tôi từng tiếp xúc. Lúc đó tôi nghĩ phải có
một người hoặc con thú to lớn nào đó đã chết và thối
rữa gần đó. Tôi không kìm nén được cơn ho dữ dội,
cơn ho đã khiến tôi phải hít thở rất sâu, và điều đó
làm tôi mắc nghẹn và tiếp tục ho không thể kiểm
chế. Tôi di chuyển càng nhanh càng tốt xa khỏi cái
lều đã bị tên lửa đánh trúng, nơi mà những người
lính Việt Nam Cộng Hòa đã trữ một lu nước mắm
trên 80 lít, một thứ không thể thiếu trong bữa ăn của
người Việt. Sau đó tôi mới biết điều này, và biết rằng
The pungent fish sauce had spilled there when a
rocket fragment had smashed into the jar, and it had
spread out of the tent and down a small gulley
nearby.
But there was something about the odour that I liked,
too, and that stayed with me. A few times at that
base camp on Highway No 1, or at a fire base or
landing zone nearby, I shared a meal with the ARVN
soldiers who had kindly welcomed me to their
company. I was grateful and hated c-rations supplied
to American soldiers. During one of these meals, I
asked about the fish sauce. They were joyful when I
brought it up – I had learned the Vietnamese – and
they quickly produced some, sprinkled it over a small
cup of rice and handed it to me. It was delicious: a
wonderful combination of pungent and sweet, and
the richness too of the taste of the river that flows
back into the darkness where time is.
From then on I ate fish sauce whenever I had the
opportunity in Vietnam, which wasn’t very often; of
course it wasn’t included in our c-rations or in our
base camp meals cooked for American soldiers. Still,
somehow, I kept a taste for it in my mind, and only
had to think of it to make my mouth water. I learned
that you could do a lot with fish sauce: it is a
wonderful dipping sauce, and can be used in cooking
to add taste and to replace salt. During the war,
some Vietnamese soldiers I had met even drank it to
keep themselves warm, especially if they had to be
in the water for a long time. With its special smell,
you can also use it in a trap as bait, and, most
importantly, you can use it to make practically any
food you can think of taste better.
When I left the Vietnam battlefield for what I thought
at the time was forever, I didn’t bring very much of
the Vietnamese culture with me, largely because that
culture had been kept from us. I know now that it
was kept from us because it is a rich and very old
culture, and it was kept from us in order to keep us
from seeing the Vietnamese as real people, at least
the Vietnamese who fought on the side of the North,
which in turn made it easier to kill them. I didn’t bring
much Vietnamese culture back with me after the war,
but I brought a love for what I thought was a beautiful
green paradise of a country, whose people seemed
sweet and kind and generous of spirit. I brought
back, too, a sack full of sorrows, and a lack of trust in
my government. I also came back with a real taste
for nước mắm.
In Lorain, Ohio, the steel mill town of my childhood
and adolescence, there was no nước mắm to be
found in December of 1968. There wasn’t any in
Cleveland either and no Vietnamese restaurants or
shops or markets that sold Vietnamese food; not
even any Vietnamese in the surrounding area yet.
lu nước mắm đậm đặc đó bị mảnh tên lửa bắn vỡ.
Nước mắm tràn vào lều, chảy xuống chiếc mương
nhỏ gần đó.
Nhưng có điều gì trong cái mùi nồng nặc đó làm tôi
thích và nó lưu lại trong tôi. Một đôi lần ở trại căn cứ
trên Quốc lộ số 1, nơi chiến trường đầy bom và lửa
đạn, hoặc ở bãi đậu máy bay gần đó, tôi đã ăn cùng
với những người lính Việt Nam Cộng Hòa – những
người đã vui vẻ cho tôi nhập cuộc. Tôi rất biết ơn họ
vì tôi ghét cay ghét đắng lương khô được cung cấp
cho lính Mỹ. Có một lần trong những bữa ăn chung
đó, tôi hỏi họ về nước mắm. Họ rất vui khi tôi đề cập
đến nó – lúc này tôi đã biết đôi chút về tính cách của
người Việt – và họ nhanh nhảu rót ra một ít, chan lên
một chén cơm trắng nhỏ và đưa cho tôi. Thật là
ngon: một sự phối hợp tuyệt vời giữa sự đậm đà và
ngọt ngào, và sự trù phú của một dòng sông chảy về
bóng tối nơi thời gian chiếm hữu.
Kể từ lúc đó, tôi ăn với nước mắm bất cứ khi nào có
thể ở chiến trường Việt Nam, nhưng cơ hội đó
không nhiều. Dĩ nhiên nước mắm không nằm trong
khẩu phần lương khô hoặc trong những bữa ăn
được chuẩn bị cho lính Mỹ nơi căn cứ trại. Nhưng tôi
luôn giữ hương vị của nó trong tâm trí tôi, và chỉ cần
nghĩ về nước mắm là tôi đã ứa nước bọt. Tôi tìm
hiểu nhiều hơn về nước mắm: nước mắm dùng làm
nước chấm, dùng để nấu ăn để thêm hương vị và
thay cho muối. Trong chiến tranh, một số người Việt
thậm chí còn uống nước mắm để giữ cho thân thể
họ ấm áp, đặc biệt là khi họ phải ngâm mình xuống
nước trong thời gian dài. Với cái mùi đặc biệt của
nước mắm, nó cũng giúp mồi hoặc bẫy thú lợi hại
hơn. Và nước mắm làm cho tất cả những thứ bạn ăn
ngon hơn.
Khi rời chiến trường Việt Nam, tôi nghĩ rằng tôi sẽ
không bao giờ quay trở lại. Tôi mang theo rất ít văn
hóa Việt về cùng, lý do chính là bởi nền văn hóa đó
đã bị ngăn cách với chúng tôi. Tôi biết rằng nó đã bị
ngăn cách với chúng tôi vì nó là một nền văn hóa lâu
đời, giàu có. Nó bị ngăn cách với chúng tôi để chúng
tôi không thể nhìn thấy con người Việt Nam như
những con người thật, nhất là những con người
đang chiến đấu cho miền Bắc, chống lại chúng tôi ở
chiến tuyến bên kia, để chúng tôi cảm thấy dễ dàng
hơn khi giết họ. Tôi không mang nhiều văn hóa Việt
theo về cùng tôi sau chiến tranh, nhưng tôi mang
theo một tình yêu về một đất nước xanh như thiên
đàng, nơi mà những con người tôi gặp luôn luôn tỏ
ra tốt bụng và rộng lượng. Tôi cũng đem theo về một
ba lô đầy những nỗi buồn sâu thẳm, một sự trống
vắng niềm tin đối với chính phủ của mình. Và tôi
đem theo một sự nghiện ngập đối với nước mắm.
Ở Lorain, tiểu bang Ohio, một thị xã cho nhiều
xưởng chế biến sắt, nơi tôi sinh ra và lớn lên, không
thể nào tìm thấy nước mắm vào tháng 12 năm 1968.
Tôi cũng không thể tìm thấy nước mắm ở Cleveland,
không có một nhà hàng, cửa hiệu, hoặc chợ bán đồ
ăn Việt Nam nào. Lúc đó chưa có một người Việt
At home on leave from the war I used to stare out of
the windows of my father’s house and watch the
yards fill up with snow and know that no one was
hiding in the trees who wanted to kill me. I felt safe
but I missed Vietnam as well, something I never
could have said to my fellow soldiers or even to my
own family; they would have thought something was
wrong with me, that the war had made me lose my
mind, so I kept it to myself. And as the weeks and
months passed by me like debris on a river, I was
lost in some kind of reverie I couldn’t name. I was not
the person I had been a year earlier; I had left part of
my soul back in Vietnam.
When spring came I did what I always do in the
spring: fish for big lake trout that spawned in the
nearby rivers, streams. After one lucky day I brought
home three large, five-or-six pound fish, and as I
cleaned them behind my father’s garage I smelled
the fish and I remembered a conversation I’d had
with an ARVN solider in Vietnam about nước mắm,
about how it was the most special and important
ingredient in Vietnamese cooking, how it was almost
mystical in terms of its power to transform the flavour
of different foods in different ways, and how it was
made. He told me this last thing to illustrate that I
could make it at home.
I’d forgotten until the moment I was cleaning the fish,
the spring after I’d come home from the war, leaving
much of my memory behind. He’d told me that all I
had to do was clean the insides of the fish, open
them up, salt them, and stretch them out across
some sticks to ferment, and then basically wait for
them to rot into a pan below. Once they had
completely fallen apart, he said I should then cook
the remains very slowly over a low flame until the
fish had completely broken down and condensed
into a beautiful liquid. Just thinking about the nước
mắm that had spilled in the ARVN’s tent at Camp
Evans sent me back to Vietnam, and that strong
smell that was in fact for me the smell of a country.
I decided then, without much thought, to make my
own fish sauce. At the hardware store I bought some
chicken wire and nails, and using scrap wood from
my father’s garage I built a small drying rack. From
my mother’s kitchen I brought a flat and shallow pan,
and, using bricks, stacked it under the rack to catch
the fluids from the rotting fish.
I knew I only had to wait, and so I came inside the
house and forgot about my own personal fish sauce,
fermenting behind my father’s garage in Lorain,
Ohio, twelve thousand miles from a war that still
ground on. I forgot about it the way I lost most of my
memory with that war. I forgot about it until one
evening, I was sitting in my father’s house, looking
out of the window. I don’t remember what I was
thinking about then, but I know I was lost, and was
nào sống ở khu vực xung quanh. Sau khi rời chiến
trường, trở về quê hương, tôi thường nhìn đăm đắm
qua cửa sổ căn nhà cha tôi, quan sát tuyết phủ đầy
trên những chiếc sân để biết rằng không có ai đang
trốn sau bụi cây để tìm cách giết tôi. Tôi cảm thấy an
toàn nhưng tôi cũng rất nhớ Việt Nam. Nhưng tôi
không thể bày tỏ nỗi nhớ đó với những cựu binh
khác và với cả gia đình của mình. Nếu biết, họ sẽ
nghĩ rằng có điều gì đó không ổn với tôi, và chiến
tranh đã làm tôi mất trí. Vì thế tôi giữ nỗi nhớ đó cho
riêng mình. Sau đó thời gian trôi đi như những mảnh
vụn trên sông, tôi bị lạc vào cơn mộng tưởng không
thể gọi tên. Tôi không còn là con người của một năm
về trước; tôi đã bỏ lại một phần hồn vía của mình ở
Việt Nam.
Khi mùa xuân tới, tôi làm một việc mà tôi luôn làm
trong mỗi mùa xuân: câu những con cá hồi to đã nảy
nở sinh sôi nơi những con sông, dòng suối gần nhà.
Sau một ngày may mắn, tôi đem về ba con cá to,
mỗi con nặng khoảng 2 đến 3 cân. Khi tôi làm vảy
chúng sau gara ô tô của cha tôi, tôi ngửi thấy mùi cá.
Lúc đó tôi nhớ về cuộc trò chuyện với một người lính
Việt Nam Cộng Hòa. Chúng tôi đã nói về nước mắm,
về việc nó là gia vị quan trọng và đặc biệt nhất trong
nghệ thuật ẩm thực của người Việt Nam, rằng nó có
sức mạnh huyền bí để biến đổi hương vị của những
loại thức ăn khác nhau, theo những cách khác nhau,
và về cách làm nước mắm. Cuối câu chuyện, anh ta
cho tôi biết cách làm nước mắm tại nhà.
Tôi đã quên câu chuyện này cho đến khi tôi làm vảy
cá, vào mùa xuân mà tôi trở về nhà và bỏ lại rất
nhiều trí nhớ của tôi nơi chiến trường xưa. Tôi nhớ
anh ấy đã bảo tôi rằng tôi chỉ cần mổ bụng, bỏ ruột,
xẻ đôi con cá, ướp muối và trải chúng trên những
chiếc que xếp sẵn, sau đó cứ chờ chúng rã xuống
chiếc nồi bên dưới. Anh ấy nói rằng, khi mà chúng
đã rã hết ra, tôi sẽ nấu chúng với lửa nhỏ đến khi
chúng thật nhừ và quánh đặc thành một chất lỏng
tuyệt đẹp. Ý nghĩ về nước mắm nơi căn lều của
những người lính Việt Nam Cộng Hòa ở Trại Evans
đưa tôi trở về Việt Nam, và mùi nước mắm rất nặng
thực sự đã trở thành mùi của một đất nước.
Vì thế tôi quyết định mà không cần suy nghĩ nhiều, là
mình sẽ tự làm nước mắm. Tôi ra cửa hàng vật liệu
tìm mua dây thép và đinh. Dùng những thanh gỗ
thừa trong gara ô tô của cha tôi, tôi dựng một giàn
phơi nhỏ. Tôi lấy một chiếc chảo từ bếp của mẹ tôi,
dùng gạch kê nó dưới giàn phơi để đón lấy chất lỏng
từ những con cá đang rữa ra.
Tôi biết rằng tôi phải chờ chúng rữa ra, vì thế tôi vào
nhà và quên mất nước mắm của riêng tôi, đang lên
men đằng sau gara ô tô của cha tôi tại thị xã Lorain,
tiểu bang Ohio, cách cuộc chiến vẫn đang ác liệt
mười hai nghìn dặm. Tôi quên như tôi đã để quên
phần lớn trí nhớ của mình tại cuộc chiến ấy. Tôi
quên cho đến một buổi tối, tôi đang ngồi trong nhà
của cha tôi, nhìn ra cửa sổ. Tôi không nhớ tôi đã
nghĩ gì, nhưng tôi nhớ rằng lúc đó tôi đã loay hoay
having a hard time finding my way; I know the war
had gotten inside of me somehow and was never
going to let go. Sitting there in my father’s house I
heard a ruckus outside and walked to the window to
see half a dozen police cars parked sideways on the
street and the yards blue with policemen. Outside on
the street where my neighbours had gathered, I
asked some cop I recognized from the block what
was going on.
‘Someone said there’s a dead body in one of these
houses,’ he said.
‘Why do they think that,’ I asked.
‘Jesus,’ he said ‘because of the smell. Can’t you
smell it?’
Standing there in the middle of the street at night, my
neighbours gathered around as if at some kind ritual,
the yards and fields filled with police, I took my first
deep breath since coming outside. I knew
immediately what the problem was, and told the cop
that I knew where the smell was coming from. Three
cops and a handful of neighbours followed me like a
squad to my drying rack behind my father’s garage.
Before they could even see what I had done, they
were overcome by the smell and had to turn back.
‘That’s your dead body,’ the cop from the
neighbourhood said from afar, pointing at the rotting
fish.
After everything had been straightened out with the
police and with my kind neighbours and I had
promised to get rid of the rotting fish as soon as
possible, I gathered up the remains of three trout and
put them into a pan. Outside I made a fire and
cooked the fish slowly for a long time until the rotting
fish had almost completely liquefied. I strained the
liquid through a fine sieve and then cooked it slowly
again. In the end, the colour was like the colour of
the sun the moment before it sets into the horizon. I
sealed a jarful and kept it hidden in my bedroom.
In 1968, in the Central Highlands of Vietnam, some
ARVN soldiers had shared with me their meagre
rations, and had taught me about a sauce made from
fermented fish that was like a magic elixir, like a
cure-all for your body and your soul. It has become
the smell of Vietnam for me in my mind when I’m
home and lonely for my second country. That same
spring I made my own fish sauce in the back yard of
my steel worker father’s house, and sealed it in a jar
as if it was some kind of essence I needed to hold
there, forever. I used it secretly on my food but had
to be careful because the smell was so strong and I
had already had the police called to the
neighbourhood.
tìm lối đi cho mình. Tôi biết rằng chiến tranh đã ăn
vào tôi và bám riết, không buông tha tôi. Ngồi trong
căn nhà của cha, tôi nghe có sự náo động bên ngoài
và bước sát đến cửa sổ, nhìn ra ngoài và thấy nửa
tá xe cảnh sát đang đỗ bên đường và những khoảng
sân ngập xanh màu áo cảnh sát. Tôi đi ra ngoài và
nhập vào đám đông nơi hàng xóm của tôi đang tụ
tập. Tôi hỏi người cảnh sát thường tuần tra quanh
khu vực tôi sống rằng điều gì đang xảy ra vậy,
“Có người báo với chúng tôi rằng có một xác chết ở
một trong những căn nhà này”, anh ta nói.
“Tại sao họ nghĩ thế?” tôi hỏi.
“Chúa ơi”, anh ta thốt lên “vì cái mùi nồng nặc này.
Anh không ngửi thấy nó sao?”
Đứng giữa con phố, ban đêm, xung quanh tôi hàng
xóm đang đứng tụ tập như thể một nghi lễ, những
chiếc sân nhà đầy cảnh sát, tôi hít hơi thở sâu đầu
tiên từ khi tôi ra ngoài. Tôi biết ngay vấn đề, và báo
cảnh sát và một số hàng xóm đi theo tôi đến giàn
phơi, đằng sau gara ô tô của cha tôi. Trước khi họ
thấy cảnh tượng phơi cá của tôi, họ choáng váng bởi
mùi nồng nặc và buộc phải quay chân.
“Đấy là xác chết của anh” người cảnh sát thường
tuần tra khu vực của tôi đứng đằng xa và nói, chỉ tay
vào những con cá đang thối rữa.
Sau khi mọi việc đã được giải quyết với cảnh sát và
với những người hàng xóm tốt bụng của tôi, tôi hứa
với họ rằng tôi sẽ tiêu hủy những con cá càng sớm
càng tốt. Tôi nhặt nhạnh những thứ còn lại của ba
con cá hồi và bỏ chúng vào nồi. Bên ngoài nhà, tôi
nhóm lửa và nấu những con cá này với lửa thật nhỏ,
thật lâu cho đến khi chúng thật nát và hầu như biến
thành chất lỏng. Tôi lược bỏ phần xác qua một chiếc
rây và lại nấu tiếp. Cuối cùng, màu của chất lỏng trở
nên giống màu mặt trời trước khi lặn xuống chân
trời. Tôi đổ đầy chất lỏng vào một cái lọ, đậy nắp thật
chặt và giấu nó trong phòng ngủ của mình.
Năm 1968, ở cao nguyên Trung phần Việt Nam, một
số người lính Việt Nam Cộng Hòa đã chia cho tôi ăn
nhu yếu phẩm của họ, đã dạy tôi cách làm một loại
nước từ cá lên men, loại nước giống như thuốc
trường sinh bất lão diệu kỳ, như một phương thuốc
chữa cho tất cả các loại bệnh thể xác và linh hồn.
Đối với riêng tôi, mùi nước mắm đã trở thành mùi
của đất nước Việt Nam khi tôi ở Mỹ và thương nhớ
về đất nước thứ hai của tôi. Mùa xuân năm ấy, tôi
làm nước mắm của riêng mình nơi sân sau của ngôi
nhà cha tôi – một người công nhân làm ở xưởng chế
biến sắt. Nước mắm ấy tôi đã đậy nắp thật chặt như
một loại tinh hoa mà tôi cần phải mãi mãi giữ gìn. Tôi
dùng nước mắm một cách bí mật cùng thức ăn,
nhưng luôn luôn phải rất cẩn trọng vì mùi của nó rất
nặng và vì cảnh sát đã đến thăm hỏi tôi chính vì cái
mùi đó.
All these years the war has stayed with me; no
matter how much you want to forget, some things
stay imprinted on your brain. When I eat at
Vietnamese food shops and restaurants around the
US, I always say that I don’t want the American fish
sauce, but the real Vietnamese version. I’ve learned
that Vietnamese food tastes better when cooked with
better fish sauce, or eaten with fish sauce skilfully
mixed with the right amount of garlic, chilli, lemon,
sugar and water. I’ve gone from being a fan of fish
sauce to being a connoisseur, searching in Asian
markets around the country for the best fish sauce.
In my country, in the 80s and 90s, although
Vietnamese people started to come to the US, it was
very difficult to find good fish sauce.
Some varieties of fish sauce seem to have been
made with water, salt and food colouring, but they
have still sometimes tricked the big noses. Only after
my thorough research could I find reliable stores to
supply my fish sauce. Sometimes, when I cook for
my friends, I use a little nước mắm in a European
recipe that they love, and often after the meal they
say how special and delicious the food was, and
then ask, ‘But what was that spice in there . ., that
special flavour?’ I never tell them. I want it to be my
secret, still.
About the author
Professor Bruce Weigl fought in the battlefields of
Quang Tri in 1967 to 1968 and witnessed some of
the most terrible events of the American War in
Vietnam. Returning home, he sought refuge in
poetry. Bruce Weigl once said, ‘the war has robbed
many things from me, but it has given me poetry,
and love for Vietnam and its people’. Weigl’s first full-
length collection of poems, A Romance, was
published in 1979. He is now the author of thirteen
poetry collections, most recently The Abundance of
Nothing and the best-selling memoir The Circle of
Hanh.
Fish sauce for a purpose
On 5/12/2010, the article ‘My Own Personal Fish
Sauce’ was published on the Weekend Edition of
Tuoi Tre newspaper.
The editor immediately received a phone call from
the Director of Thanh Ha Company, who specializes
in making Phu Quoc’s traditional fish sauce and who
was touched deeply by Bruce Weigl’s article that she
wanted to invite Professor Weigl to Phu Quoc, to
witness Vietnam’s traditional methods of fish-sauce-
making. Due to his time restriction, Professor Bruce
Weigl promised to visit Phu Quoc island next time,
but he asked Thanh Ha Company to give a
scholarship to an outstanding Vietnamese student,
instead of paying for his trip to Phu Quoc. On 22
December 2010, Professor Bruce Weigl presented
the first scholarship of the Nguyen Weigl scholarship
Sau rất nhiều năm, chiến tranh đã di trú vào tôi, mặc
dù làm đủ cách để quên nó, có những điều cứ khắc
sâu vào tâm khảm. Khi tôi ăn ở những cửa hiệu, nhà
hàng Việt Nam trên đất Mỹ, tôi luôn nói với họ rằng
hãy đừng cho tôi nước mắm kiểu Mỹ, mà phải là
kiểu chính hiệu Việt Nam. Tôi đã học được rằng thức
ăn Việt Nam ngon hơn khi nấu với nước mắm ngon,
hoặc chấm với nước mắm được pha khéo léo với đủ
lượng tỏi, ớt, chanh, nước và đường. Từ một fan
hâm mộ nước mắm, tôi trở thành một người sành
sỏi khó tính, lùng sục những cửa hiệu châu Á ở Mỹ
để tìm nước mắm ngon. Ở quê hương tôi, trong thập
kỷ 80-90, mặc dù người Việt bắt đầu di cư sang, rất
khó tìm được nước mắm ngon.
Một số loại nước mắm hình như chỉ được pha bằng
nước, muối và màu thực phẩm nhưng đã đánh lừa
được những cái mũi to. Chỉ qua một quá trình tìm
kiếm công phu, tôi mới tìm được những cửa hiệu tin
cậy có thể cung cấp nước mắm tốt cho tôi. Thỉnh
thoảng, khi nấu ăn mời bạn bè, tôi dùng một ít nước
mắm để nấu những món ăn châu Âu mà họ yêu
thích. Và thường sau bữa ăn bạn tôi sẽ nói rằng
thức ăn thật ngon và mùi vị rất đặc biệt, rồi hỏi “anh
đã dùng gia vị gì trong công thức chế biến đấy...? cái
vị này rất đặc biệt?”. Tôi không bao giờ kể cho họ
nghe. Cho đến hôm nay, tôi muốn giữ bí mật đó cho
riêng mình.
Thông tin về các Tác giả
Giáo sư Bruce Weigl đã chiến đấu trên chiến trường
Quảng Trị từ năm 1967 đến năm 1968 và chứng
kiến một số sự kiện khủng khiếp nhất của cuộc
chiến của người Mỹ ở Việt Nam. Trở về nhà, anh tìm
nơi ẩn náu trong thơ ca. Bruce Weigl từng nói,
"chiến tranh đã cướp đi nhiều thứ từ tôi, nhưng nó
đã mang lại cho tôi thơ ca, và tình yêu dành cho Việt
Nam và người dân đất nước này. Tuyển tập thơ đầy
đủ đầu tiên của Weigl, A Romance, được xuất bản
năm 1979. Ông hiện là tác giả của mười ba tập thơ,
gần đây nhất là The Abundance of Nothing và cuốn
hồi ký bán chạy nhất Circle of Hanh.
Nước mắm có chủ đích
Vào ngày 5/12/2010, bài viết “Nước mắm tôi tự làm”
được đăng trên Tuổi trẻ cuối tuần, một ấn bản của
báo Tuổi trẻ.
Biên tập viên ngay lập tức nhận được một cuộc điện
thoại từ Giám đốc Công ty Thanh Hà, người chuyên
làm nước mắm truyền thống Phú Quốc đã cảm động
sâu sắc bởi bài báo của Bruce Weigl nên bà muốn
mời Giáo sư Weigl đến Phú Quốc, để chứng kiến
các phương pháp làm nước mắm truyền thống của
Việt Nam. Do hạn chế về thời gian, Giáo sư Bruce
Weigl hứa sẽ đến thăm đảo Phú Quốc vào lần tới,
nhưng ông đã yêu cầu Công ty Thanh Hà cấp học
bổng cho một sinh viên Việt Nam xuất sắc, thay vì
trả tiền cho chuyến đi đến Phú Quốc. Vào ngày 22
tháng 12 năm 2010, Giáo sư Bruce Weigl đã trao
tặng học bổng đầu tiên của chương trình học bổng
programme, established with the launching of his
book ‘After the Rain Stopped Pounding’ (compiled
and translated by Nguyen Phan Que Mai, Tre
Publishing House 2010). The scholarship receiver is
Le Anh Duc, a student from Ho Chi Minh City
University of Arts.
Nguyễn Weigl, được thành lập với việc ra mắt cuốn
sách ‘After the Rain Stopped Pounding’ (do Nguyễn
Phan Quế Mai biên soạn và dịch, Nhà xuất bản Trẻ
2010). Người nhận học bổng là Lê Anh Đức, sinh
viên Đại học Nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh.

http://www.vietnamheritage.com.vn/pages/en/8121151334671-A-rocket-fragment-opens-a-jar-of-nuoc-
mam.html
( Nhà thơ danh tiếng Bruce Weigl ( Mỹ ) đã trở thành Đại sứ nước mắm của công ty nước mắm Thanh Hà
cách đây dăm năm. Trong nhà ông ở Oberlin, Ohio lúc nào cũng có một hai chai nước mắm. Câu chuyện về
nước mắm của ông là một câu chuyện kỳ thú. Tôi xin giới thiệu bài viết của ông qua bản dịch của nhà thơ
Nguyễn Phan Quế Mai )