cohousing

op de KOMET site
MECHELEN
editie maart 2019 2

PARTNERS

REVIVE projectontwikkelaar KOMET site

GEMEENGOED procesbegeleider cohousing

BRUT architect

MECHELEN lokale overheid

VILLA GERBERA inspirator inclusief woon- en leefconcept

editie maart 2019 3

WAT IS COHOUSING?

Cohousing ontstond zo’n halve eeuw geleden in

Denemarken als antwoord op de vraag hoe we
duurzaam kunnen omgaan met de beschikbare
ruimte. Compacte privé woningen combineren
met gemeenschappelijke ruimtes moesten het
mogelijk maken om op minder ruimte meer
mensen meer woonkwaliteit te geven.

Het duurde niet lang tot dit revolutionaire

woonconcept ook ingang vond in andere landen
waaronder Vlaanderen. In vele Vlaamse steden
zijn cohousingprojecten gebouwd of staan in de
steigers.

Een cohousinggroep ontstaat door de verbinding

rond enkele gezamenlijke kernwaarden (ecologie,
inclusie, goed nabuurschap, delen…). Ze willen
een dorpsgevoel creëren waarbij je alle buren kent en voor elkaar een fijn woonproject realiseert.

De laatste jaren wordt het concept steeds populairder in een stedelijke context. Mensen zoeken
opnieuw dat buurtgevoel waarbij je elkaar ondersteunt en meer ​sociale contacten​ hebt. Men haalt
elkaars kinderen van school, kookt af en toe samen of doet een boodschap als iemand ziek thuis is.
Je draagt zorg voor elkaar en voor het gemeenschappelijk project met haar gemeenschappelijke
ruimtes.

Gedeelde ruimtes voegen ook woonkwaliteit toe aan je eigen woning. Een gedeelde tuin, extra
leefruimte, ontmoetingsplekken, speelruimte, zithoek, logeerkamer, bibliotheek… zijn mogelijke
gedeelde ruimtes die een rijke aanvulling zijn aan je eigen, vaak compacte, woning.
Zoveel ruimte in de stad is alleen niet ​betaalbaar​ of te zwaar om alleen te onderhouden, maar in
groep kan iedereen van deze weelde genieten.

Naast betaalbaarheid is er ook het besef dat ruimte schaars is, en is het niet nodig om zelf over alle
ruimtes en materiaal te beschikken die je niet dagelijks nodig hebt. Een wasruimte,
logeer-slaapkamer, speelkamer en dakterras kunnen ​gedeeld​ worden. Daarbij vergeten we niet dat in
een cohousingproject iedereen een eigen volwaardig appartement heeft met eigen leefruimte,
keuken, slaapkamers en badkamer.

In een cohousingproject is ​participatie​ en groepsbetrokkenheid doorheen het ganse traject (van idee
tot realisatie) erg belangrijk. Doordat Schwung deel uitmaakt van de grotere KOMET ontwikkeling, zal
natuurlijk rekening worden gehouden met de grote ontwikkeling van de KOMET site. Daarbij worden
enkele ontwerpmatige uitgangspunten vastgelegd door het kernteam (met o.a. Revive, Stad
Mechelen, architectenbureau BRUT, Gemeengoed). Er zal echter een grote mate van inspraak en
ontwerpmogelijkheden zijn door de cohousinggroep van Schwung.

In Schwung ligt de focus op het ​harmonieus samenleven​ en ruimtes en materialen delen.

editie maart 2019 4

COHOUSING REFERENTIES

Brutopia, Brussel

Upstairs Downstairs, Berlijn

editie maart 2019 5

Bijgaardehof, Gent

Deutsches Architekturmuseum Frankfurt

editie maart 2019 6

SCHWUNG, HET GEZICHT VAN FASE 2 VAN DE KOMET

De ontwikkeling van de KOMET site gebeurt in vier fases. Het cohousing project maakt deel uit van
fase 2.

Fase 1: zuidelijk deel

● Sluit aan op de bestaande bebouwing aan de Koningin Astridlaan, Vekestraat en
Auwegemvaart.
● Mix van woonfuncties nl. traditionele woningen, appartementen, penthouses en
assistentiewoningen. Sommige met een eigen private tuin, andere met een
gemeenschappelijke, openbare buurttuin.
● Verschillende activiteiten: wonen, dienstverlening, kantoren en horeca.
● Aanpassing van de aansluiting met de Koningin Astridlaan zodat het verkeer vlot en veilig kan
verlopen.
● Vanaf najaar 2018: indienen vergunningsaanvragen. In de loop van 2019: uitvoering mits de
nodige vergunningen verkregen zijn.

Fase 2: centrale zone

● Hier komt op de kop, mooi centraal gelegen het cohousingproject Schwung.

● Mix van appartementen rond een gemeenschappelijke, openbare buurttuin. De stad
Mechelen bekijkt momenteel samen met het studiebureau en Revive de invulling van de
buurttuin.

Fase 3 en 4: noordelijk deel

● Sluit aan op de bebouwing aan de Koningin Astridlaan, Lemmensstraat en Auwegemvaart.

● Vooral eengezinswoningen met privé tuintjes.
● Op het einde van de woning rijen komen appartementsgebouwen. Het gebouw aan de vesten
kan bovendien op het gelijkvloers een commerciële ruimte krijgen.
● Het nieuwe pleintje op het einde van de Lemmensstraat wordt meteen een toegang tot de
grote, openbare buurttuin die in fase 2 wordt aangelegd.
editie maart 2019 7

TROEVEN

Gelegen tussen vesten en kanaal, op een boogscheut van het centrum, het station en het
Vrijbroeckpark
editie maart 2019 8

HET GEBOUW

Het gebouw bevindt zich centraal in het grote groene park van de KOMET site en is uitstekend
georiënteerd. Er zijn appartementen gericht op noord-oost, op zuid-oost en op zuid-west.

Er zijn 6 bouwlagen.
editie maart 2019 9

Er is een centrale, meanderende gang met trappencomplex en lift waarrond de appartementen zich
bevinden. De circulatieruimte is voldoende breed waar ontmoeting en verrassende plekjes kunnen
ontstaan.

Enkele referentiebeelden van hoe de ruimtes er uit zouden kunnen zien:

editie maart 2019 10
editie maart 2019 11
editie maart 2019 12

Om een intergenerationele groep van bewoners met een diverse achtergrond en een diverse
behoefte te kunnen samenbrengen is variatie en diversiteit van woningtypologie noodzakelijk.
editie maart 2019 13

WONEN

Op alle verdiepingen worden standaard

appartementen (‘units’ in cohousing termen)
voorzien. Deze appartementen hebben 1, 2 of 3
slaapkamers, een eigen leefruimte, badkamer,
keuken en terras. Aan sommige appartementen
kan er een zorgstudio worden gekoppeld.
De basisstructuur van het gebouw werd reeds
ontworpen door de architect waarbij bepaalde
technische vereisten werden gevolgd, maar er
blijft een grote mate van vrijheid voor de groep
om de units en gemeenschappelijke ruimtes
logisch te verdelen over het gebouw.

DELEN

Op de dakverdieping zijn ook units gesitueerd,

maar deze verdieping is grotendeels
gereserveerd voor gemeenschappelijke eet- en
leerruimte, een dakterras en eventueel ook een
daktuin bovenop het gebouw.
De leefruimte met keuken kunnen gebruikt
worden voor een groepsmaaltijd, een
familiefeest, een gezellige filmavond, een
speelruimte voor de kinderen of yogasessies.
De exacte invulling wordt door de toekomstige
groep bepaald.

DUURZAAMHEID

Compact bouwen, materialen en ruimtes delen

zijn manieren om duurzamer te leven. Ook
mobiliteit is een belangrijk onderwerp in dit
cohousing project. De parkeerratio waar we
naar streven is 0,5 met minimaal 4 ruime
parkeerplaatsen voor de zorgstudio’s waar
rolstoelen gemakkelijk in- en uitgeladen kunnen
worden. We zetten hier maximaal in op
deelwagens of geen wagens. Elektrische
laadpalen worden ondergronds voorzien.
editie maart 2019 14

DE VISIE

Schwung is een cohousingproject, een jonge woonvorm voor iedereen die openstaat voor anderen.
Dat kunnen alleenstaanden zijn, alleenstaanden met kinderen, klassieke gezinnen, nieuw
samengestelde gezinnen. Leeftijden variëren van jong tot oud. Bewoners zijn er welkom met al hun
talenten en hun beperkingen. Ook wie intensieve en langdurige zorg verleent aan een inwonend kind
of partner met een chronische ziekte of handicap voelt zich hier thuis. Anders zijn is hier gewoon.
Schwung zet bewust in op solidariteit en maatschappelijke verbondenheid.

Schwungers leven enthousiast en met gloed. Leven in Schwung maakt het leven licht...

Licht in onze voetafdruk​ door ecologische zorg voor onze planeet en door duurzaam te bouwen.

Licht in ons hart​ door zorg te dragen voor de diversiteit van onze buur(t).

Licht in ons hoofd​ door ruimte te vinden voor zelfzorg en onze balans in evenwicht te houden.

In cohousing Schwung ligt de focus op diversiteit van wooneenheden, op delen van ruimtes en
voorzieningen, en op samenleven met respect voor ieders privacy.

Revive investeert in een duurzame en aangepaste infrastructuur volgens de principes van universal
design, en in stevige verbinding tussen de bewoners door het aanbieden van sociale tools en
begeleiding bij het groepsdynamisch proces.
editie maart 2019 15

DIVERSITEIT

We introduceren een revolutionair idee van flexibele clustering van “zorgstudio” naast een
appartement. Wat het creëren van een appartement met zorgkamer met eigen toegang, of geclusterd
appartement en studio die als kangoeroewoning zou kunnen gebruikt worden, mogelijk maakt.

Groot appartement (gezin) naast een

studio/klein appartement (>33m​2​) wat kan
dienen als kangoeroewoning.
Of wat kan dienen als gemengde
groepssamenstelling (gezin woont naast
single…)

Appartement met geïntegreerde

zorgkamer (<33 m​2​) met mogelijkheid tot
eigen toegangsdeur om professionele
zorgverleners niet door de gezinswoning
te moeten laten komen.
editie maart 2019 16

INCLUSIE

Schwung wil actief bijdragen aan inclusie en vermaatschappelijking van de zorg. Personen met een
zorgnood vinden hier heel vanzelfsprekend hun plaats in een bredere bezielde context. Langdurige en
intensieve mantelzorg kan hier optimaal georganiseerd worden zodat de mantelzorgers makkelijker
kunnen blijven zorgen en tegelijk hun sociaal leven behouden.

Deze doelstelling veronderstelt

- het scheppen van een ondersteunend en begripvol klimaat door mantelzorgers met elkaar te
verbinden, in te planten in een ondersteunende woongroep en de zorg verder te verbuurten.

- infrastructuur voor het verlenen van professionele handicapspecifieke en

niet-handicapspecifieke omkadering en zorg, als aanvulling op de zorg die de gezinsleden en
buren kunnen en willen leveren. Kenmerkend is de inplanting van een aantal zorgstudio’s
gekoppeld aan gezinswoningen. Deze studio’s zijn zowel vanuit de gezinswoning als extern
toegankelijk.

- architectuur die licht is en geïntegreerd in een onopvallende, maar maximaal toegankelijke

ruimere omgeving.

Vermaatschappelijking van de zorg

Nog niet zo lang geleden verbleven mensen met een handicap doorgaans in grootschalige
voorzieningen buiten de stad. Die ver-weg voorzieningen stellen we vandaag in vraag. Is het wel zo’n
goed idee om mensen met een handicap in een instelling te plaatsen en hen hiermee hun plaats in de
maatschappij te ontnemen? Zou het niet beter zijn dat ze een zo gewoon mogelijk leven kunnen
blijven leiden?

Die vraag was de aanzet naar wat we

vandaag de ‘vermaatschappelijking van de
zorg’ noemen. Het uiteindelijke doel is
inclusie, mensen met een handicap een
gewone plaats geven in de maatschappij.
Mét hun beperkingen en mogelijkheden.

Fundamenteel gaat het om volgende

vragen. Is er onze maatschappij een plaats
voor deze mensen? Kunnen zij iets
betekenen voor anderen? Gelooft de
maatschappij in de kracht van de gezinnen
en het sociaal netwerk? Wil men hierin
investeren om die te versterken?

Deze nieuwe visie op zorg heeft uiteraard een impact op de omgeving van de personen met een
handicap. Waren de zorg en de eindverantwoordelijkheid voorheen de zaak van de instelling, dan
doen we nu meer en meer beroep op de omgeving, de buurt, en vooral het gezin. De mantelzorgers
dus.
editie maart 2019 17

Positie van de mantelzorgers

Mantelzorg is alle extra zorg die mensen geven aan familieleden of vrienden die tijdelijk of permanent
hulp nodig hebben. De verleende zorg vloeit voort uit de sociale relatie en verloopt dus buiten het
kader van vrijwilligerswerk of professionele hulpverlening.

Onderzoeken tonen aan dat mantelzorgen veel voldoening kan geven. Het is een manier om te tonen
hoeveel je van iemand houdt, en opent kansen tot echte ontmoeting en zingeving.

Onderzoeken tonen ook aan dat mantelzorgen een zware taak is. Vooral de groep die langdurig en
intensief mantelzorgt - langer dan drie maanden en meer dan acht uur per week- zit in een kwetsbare
positie.

Mantelzorgers staan dan vaak voor een dilemma: aan de ene kant willen ze de zorg totaal en
onvoorwaardelijk opnemen, aan de andere kant moeten ze oog blijven hebben voor zichzelf, hun
partner en de andere gezinsleden, hun job, hun sociaal netwerk, hun familie, hun buren… Hierdoor
ontstaan rolconflicten.

Voor wie mantelzorgt voor een inwonend zorgintensief kind of partner is de uitdaging nog groter: hier
staat men voor een levenstaak. De mantelzorg die deze ouders en partners verlenen is super
intensief, zowel lichamelijk als mentaal. Vele van deze mantelzorgers dreigen zichzelf te verliezen of
er onderdoor te gaan.

Zonder gerichte interventies neemt de zorglast voor deze mantelzorgers toe met versmalling van hun
maatschappelijk potentieel als gevolg. Er is nood aan erkenning en aan tastbare ondersteuning die de
kwaliteit van het leven en van de kwaliteit van gezinsleven herstelt.

Schwung kan hier een rol van betekenis spelen.

editie maart 2019 18

KOSTPRIJS

Omdat je als startende groep mee aan de teken- en rekentafel zit kunnen bij de start van het project
nog geen exacte kostprijzen worden gegeven. Wel prijsramingen. Hoe dan ook zal de kostprijs
marktconform zijn.

De uiteindelijke kostprijs zal definitief gekend zijn tegen eind 2019 en is afhankelijk van je persoonlijke
keuzes en van beslissingen van de groep over:
- De verdeelsleutel
- De hoeveelheid collectieve ruimtes
- De invulling van de polyvalente ruimte (intern of extern)

Nu kan er gesteld worden dat:

Bruto prijzen zijn met BTW en registratie.

(meer gedetailleerde prijsbepaling volgt)

editie maart 2019 19

TIMING