1. Von Neumennova I Harvard arhitektura računara?

Korijeni modernog PC računara Džon Fon Nojman (John von Neumann) predložio je novi način
upravljanja instrukcijama i podacima koji omogućuje pohranjivanje programa I podataka u memoriji
računara. Fon Nojman smatra se tvorcem kocepta programabilnog računara.

John Von Neumann predložio je sledeći dizajn:

 CPU
 Ulaz
 Izlaz
 Radna memorija
 Permanentna memorija
**Ovo mi se čini da je glavno, ali ima više arhitektura ako neko želi
da nauči na 240 i 241oj stranici u PDFu**
2. Uloga ROM i RAM memorije u računaru. Vrste ROM i RAM.

Svi računari, zasnovani na fon Nojmanovoj arhitekturi,

moraju da imaju operativnu (sistemsku) memoriju. To je mjesto
gdje se čuvaju program i podaci sa kojim se trenutno radi.
Procesor mora imati pristup programu i podacima u roku od
nekoliko nanosekundi. Poslije procesora, memorija je
najvažnija komponenta u računaru.
RAM (Random Access Memory) – memorija sa proizvoljnim pristupom, u koju podaci mogu da
se i upisuju i iz koje mogu da se i čitaju. Upisom podatka u neku lokaciju, njen prethodni sadržaj se
automatski gubi. • Čim nestane napona napajanja, kompletan sadržaj memorije se gubi
• Zbog ovakvih osobina RAM memorija je veoma pogodna za izvršavanje programa i obradu
podataka. • Programi i podaci se učitavaju u RAM memoriju (obično sa hard diska) i tu ih koristi
mikroprocesor izvršavajući učitane programe i njima obrađuje dobijene podatke, te se RAM
memorija obično naziva i radna memorija.
Prema načinu izrade RAM memorija se dijeli na dvije osnovne vrste: - statički RAM (SRAM) i
- dinamički RAM (DRAM).
RAM
Drugi naziv za radnu memoriju je RAM, što je skraćenica
za Random Access Memory (memorija sa slučajnim
pristupom). Ovo je neprikladno izabrano ime. Htjelo je da se
kaže da je vrijeme pristupa jednako i za prvu i za bilo koju
drugu memorijsku lokaciju. U slučaju ove memorije mogući su i
čitanje i pisanje.
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 190
ROM
- ROM (Read Only Memory) – memorija koja može samo da se čita - memorija sa stalnim
sadržajem.
Treba znati da RAM gubi sadržaj sa nestankom napona napajanja, dok ROM
pamti sadržaj i poslije nestanka napona napajanja.
Kod PC, ROM se koristi na sistemskoj ploči za čuvanje BIOS programa i podataka.
Sadržaj ROM-a obično se, zbog smanjivanja vremena pristupa, kopira u RAM
• ROM koriste i neke periferne kartice (video kartica, disk kontroler, ...), u njihovom ROM-
u nalaze se dodatne rutine i podaci koji omogućavaju komunikaciju s periferalom, i ovaj
ROM se mapira u RAM memoriju.
VRSTE ROMA :
PROM (Programmable ROM)
EPROM (Erasable Programmable ROM)
EEPROM (Electrically Erasable Programable ROM)

ROM (Read Only Memory) - memorija sa stalnim

sadržajem
•kapaciteti od 64kB do 8MB / vrijeme pristupa: 100ns -
200ns
•kod PC ROM se koristi na sistemskoj ploči za čuvanje
BIOS programa i podataka
•sadržaj ROM-a obično se, zbog smanjenja vremena
pristupa, kopira u RAM
•ROM koriste i neke periferne kartice (video kartica, disk
kontroler, ...), u njihovom ROM-u nalaze se dodatne rutine i
podaci koji omogućavaju komunikaciju s periferalom, i
ovaj ROM se mapira u RAM memoriju

DINAMIČKI RAM
Ime potiče od principa rada ovih memorijskih čipova:
podaci u DRAM-u se čuvaju punjenjem kondenzatora.
Kondenzatori vremenom gube svoje punjenje, pa memorijski
čipovi gube smještene informacije. Zbog toga je podatke
potrebno povremeno obnavljati, tj. moraju se dopunjavati
kondenzatori.
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 191
MEMORIJSKA MATRICA
Osnovni element memorijskih čipova je matrica
memorijskih ćelija. Ćelije su organizovane u vrste i kolone.
Znači jedan bit= jedna ćelija.
Na primjer, memorijski čip od 4 Mb ima 4194302 ćelije (222)
smještenih u matricu sa 2048 vrsta i 2048 kolona (211).
Ovo znači da se ćelije, tj. jedan bit, može jednoznačno
identifikovati brojem vrste i kolone.
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 192
Vrste RAM-a:
statički RAM (SRAM)

• Podaci se pohranjuju u kolo, u elektronici poznato kao flip-flop. Stanja

flip-flopa su stabilna, pa nema potrebe za osvježavanjem sadržaja kao kod
DRAM-a. Odatle i potiče ime statički RAM. Flip-flop kola se nazivaju i
bistabilni multivibratori, jer imaju dva stabilna stanja. SRAM ćelija je
složenija od DRAM ćelije za realizaciju (svaki bit je flip-flop), a integracija je
komplikovanija tehnički pa je i cijena veća.
• Kapacitet im je manji i uglavnom se koriste kao keš memorije.
• Veća brzina i kraće vrijeme pristupa u odnosu na DRAM.
• skup registara (najčešće 8-bitni) sa zajedničkim ulazima i izlazima
• svaki bit memoriše se pomoću zasebnog flip-flopa
• izbor registra (u koji se upisuje ili iz kojeg se čita podatak) vrši se
pomoću adresnog dekodera integrisanog u čipu zajedno sa registrima
• upis ili čitanje izvodi se dovođenjem odgovarajućeg upravljačkog
signala (R/W*, OE*)
• upisani sadržaj ostaje memorisan sve dok se ne promijeni na isti način
ili ne isključi napajanje, nije potrebno osvježavanje pa se zato zove statički
• služi za realizaciju eksterne keš memorije PC-a
• kapaciteti: od 256kB do 1MB / vrijeme pristupa: od 10ns do 25ns
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 195

dinamički RAM (DRAM)

• osnovna RAM memorija računara
• bit se memoriše pomoću jednog tranzistora i jednog kondenzatora
• manja potrošnja (2-4 puta) i manje dimenzije (2-10 puta) od SRAM-a
• potrebno osvježavanje (zbog pražnjenja kondenzatora strujom curenja tranzistora)
• PC vrši osvježavanje DRAM-a svakih 15 s
• bit parnosti generiše generator parnosti na matičnoj ploči (ukupan broj jedinica u mem.
lokaciji je paran) i upisuje pri upisu 8-bitnog podatka
• ako se pri učitavanju detektuje greška parnosti, kolo za provjeru parnosti generiše zahtjev
za prekid i procesoru ga prosljeđuje preko ulaza za nemaskirani prekid
• DRAM se ugrađuje u obliku SIMM modula (Single-In-Line Memory Moduls), postoje:
• 30-pinski: 9-bitne komponente
• 9 čipova paraleno vezanih (8+1 bit parnosti), npr. 16 MB = 9 * 16 Mb
• 72-pinski: 36-bitne komponente = 32bita + 4bita parnosti
• postoje SIMM moduli od ... 8MB, 16MB, 32MB, 64MB, 128MB
• vrijeme pristupa: n10ns

SIMM memorijski moduli

Single Inline Memory Modules, označavaju memorijske module kod
kojih su DRAM čipovi montirani samo na jednoj strani memorijskog modula.
Kaže se da je memorija pakovana u memorijski modul sa jednim redom
kontakata.
Ovo je bio prvobitni način pakovanja memorijskih čipova.
Postojale su varijante sa 30 i 72 pina.

**Vrste ROM memorije nisam mogo nać u PDFu, na internetu ima al ne znam
dali će nas pitat ako nema u PDFu**Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 196

3. Registri koji čine programski model

mikroprocesora i8086
** Postoji šansa da je ovo na slici sve što je potrebno
za pitanje, sve ispod ove napomene objašnjava
funkcije registara itd, al pitanje samo zahtjeva da se
nabroje, ne da se objesne. **
Mikroprocesor sadrži 14 unutrašnjih registara po 16 bita.
Po svojoj namjeni ti registri se dijele u grupe:
•4 registra podataka (A, B, C, D)
•4 registra koji se nazivaju pokazivači i indeksni registri
(SP, BP, DI, SI)
•4 segmentna registra (CS, DS, ES, SS)
•pokazivač instrukcije (IP)
•registar bita stanja (F)
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 68
Pomenuti registri čine programski model mikroprocesora
jer im se može pristupiti programski pomoću određenih
instrukcija.
Postoje još neki drugi registri u mikroprocesoru koji služe
za sinhronizaciju podataka (prenosa) i nisu dostupni
 programeru.
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 69
U 8086 postoje 4 segmentna registra (po 16 bita):
CS, DS, ES, SS.
Segmentni registri u kombinaciji sa ostalim registrima služe
za generisanje adresa.

CS registar definiše početnu adresu memorijskog segmenta

(code segment) u kojem se nalazi kod (program, procedure).
Segment koda (programa) – CS.
CS sadrži broj segmenta, a adresni prostor je organizovan u
obliku segmenata od 64 KB.
Prvi megabajt memorije naziva se realna ili konvencionalna
memorija. 8086 može da adresira 1 MB memorije.
U realnom modu (real mode) maksimalna veličina segmenta je
64k bajtova.
Zavisno od načina rada i konkretnog mikroprocesora imamo
različite maksimalne veličine segmenata.
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 71
Svaka memorijska lokacija u čitavom adresnom
prostoru ima dvije adrese: fizičku i logičku.
Fizička adresa neke lokacije je stvarna adresa te
lokacije u cjelokupnom adresnom prostoru. Dužina
fizičke adrese odgovara broju adresnih linija datog
mikroprocesora (npr. 20 kod 8086 ili 32 kod 80386).
Fizičku adresu formira BIU na bazi početne adrese
sadržane u segmentnom registru i offseta (pomjeraja)
date lokacije u odnosu na početnu adresu segmenta.

DS registar definiše početnu adresu memorijskog segmenta

(data segment) u kojem se nalaze podaci. Za veličinu segmenta
važe ista ograničenja kao i za code segment.
Segment podataka – DS.

ES registar definiše početnu adresu dodatnog memorijskog

segmenta (extra segment) koji se koristi za različite namjene,
uglavnom za podatke.Dodatni segment – ES.

SS registar definiše početnu adresu memorijskog segmenta u

kojem se realizuje stek (stack segment). Segment steka – SS.

16-bitni (AX, BX, CX i DX)

Registri opšte namjene, ili registri podataka, višenamjenski.
Koriste se za privremeno memorisanje adresa, podataka.
A – Akumulator
B – Baza (Base)
C – Brojač (Count)
D – Podatak (Data)
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 77
A – Akumulator, služi za aritmetičko logičke operacije
(množenje, dijeljenje, U/I operacije i operacije sa
nizovima).
B – Baza (Base) koristi se kod pomjeranja i kao bazni
pokazivač zajedno sa DS registrom
C – Brojač (Count) koristi se pri radu sa nizovima i kao
brojač pri radu sa petljama
D – Podatak (Data) koristi se pri množenju, dijeljenju U/I
Operacijama

Pokazivači i indeksni registri

jitemktura računarskih sistema i mreža Slajd 78
16-bitni (SP, BP, DI i SI)
SP, BP – registri pokazivači.
Koriste se kao adresni registri i to njihov sadržaj predstavlja logičku adresu, a
često se to naziva pomjeraj (OFFSET), koja zajedno sa odgovarajućim
SEGMENTNIM REGISTROM daje stvarnu fizičku adresu za adresiranje
odgovarajućeg podatka.

SP – STACK POINTER adresira lokaciju u stek memoriji. On

pokazuje relativan položaj lokacije u odnosu na SS (stack
segment)
BP – BASE POINTER koristi se kod tzv. baznog adresiranja i
takođe radi sa stekom. I kod njega je SS (stack segment)
odgovarajući segmentni registar.
EDI i ESI služe za adresiranje odredišnih, odnosno izvornih
podataka kod operacija sa nizovima (stringovima), a mogu da
se referenciraju kao
• 32-bitni (EDI, ESI) ili
• 16-bitni (DI, SI).
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 80
DI, SI Indeksni registri. Omogućavaju indeksno adresiranje
kod ovog mikroprocesora.
SI (source index) Indeksni registar izvora podataka –
adresira one podatke nad kojima se izvode operacije.
DI (destinaton index) Indeksni registar odredišta podataka.
Sadržaj ovih registara se automatski uvećava ili umanjuje
za jedan nakon upisivanja podataka.
Da li će se uvećati ili smanjiti određuje bit iz skupa bita
stanja. To je bit DF.

Registri specijalne namjene (upravljački registri)

• pointer instrukcija (Instruction Pointer - IP)

• registar bita stanja (FLAGS).
IP Pointer instrukcija adresira sljedeću instrukciju u code segmentu.
Pokazivač lokacija programa koji se izvršava.Ako μP radi u realnom
modu koristi se 16-bitni registar IP, a ako radi u zaštićenom modu
koristi se 32-bitni EIP registar. Ne može mu se pristupiti programski.
F (FLAGS) Registar markera (flegova) ili registar bita stanja pokazuje
stanje mikroprocesora nakon procesiranja instrukcije i omogućava
upravljanje radom mikroprocesora. Procesori 8086-80286 raspolažu 16-
bitnim registrom (FLAGS), a 80386-Pentium 32-bitnim registrom EFLAGS.
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 83
F (FLAGS) Registar markera (flegova) ili registar bita stanja kod 8086
je 16-bitni ali se ne koriste svi biti.
Koristi se 9 bita:
CF
PF
AF
ZF
SF
OF
i kontrolni biti kojim se upravlja procesorom(takođe se upisuju i čitaju):
DF
IF
TF

4. Instrukcije μP i8086
Instrukcije Intelove familije μP mogu se podijeliti u sljedeće grupe:

•Instrukcije za prenos podataka,

•Instrukcije za manipulaciju nizovima,
•Aritmetičke instrukcije,
•Logičke instrukcije,
•Instrukcije za upravljački prenos,
•Instrukcije za upravljanje procesorom.

**Instrukcije navedene prije ove napomene bi mogle

biti sve što treba, ali ne znam dali će pitat da ih
objasnimo ili sasmo da ih navedemo. Ako trebamo
objasnit, sve posle napomene bi trebalo naučit**
Instrukcije za prenos podataka
Mogu se podijeliti u 3 grupe:

•Instrukcije opšte namjene,

•Akumulatorsko specifične,
•Adresno objektne.

Instrukcije opšte namjene

Tu se ubrajaju: MOV, XCHG, PUSH, POP

MOV Objašnjena kod načina adresiranja

XCHG Vrši razmjenu sadržaja operanada
PUSH Stavlja podatke na stek
POP Uzima podatke sa steka

Akumulatorsko specifične (XLAT, IN, OUT)

XLAT Koristi se za konverziju kodova
IN Koristi se za očitavanje U/I portova
Očitani podatak smješta se u akumulator (AL, AX, EAX)
OUT Koristi se za upis sadržaja akumulatora (AL, AX, EAX) u izlazni port

Adresno objektne instrukcije

Tu se ubrajaju: LEA, LDS, LES

LEA očitava efektivnu adresu (pomjeraj date mem. lokacije u odnosu

na početak segmenta) i smješta je u odredišni registar
Ima isto dejstvo kao i direktiva OFFSET

**LDS i LES ne piše koja im je funkcija ¯\_(ツ)_/¯ **

Instrukcije za manipulaciju nizovima

Pod nizom se podrazumijeva skup podataka tipa bajt, riječ ili dvostruka riječ, koji se
nalaze u sukcesivnim memorijskim lokacijama

Za izvođenje ovih instrukcija poseban značaj imaju D flag te registri SI i DI.

D (Direction) flag
D definiše automatsko inkrementiranje (D=0) odnosno dekrementiranje (D=1)
indeksnih registara (SI i DI) prilikom izvođenja instrukcija za manipulaciju
nizovima
CLD instrukcija briše D flag (D=0)
STD instrukcija postavlja D flag (D=1)

LODS (LODSB, LODSW, LODSD)

Puni akumulator podacima iz data segmenta čiji je offset sadržan
u SI registru (učitava element izvornog niza)
Nakon učitavanja elementa niza vrši se ažuriranje indeksa
(inkrementiranje / dekrementiranje) za odgovarajuću vrijednost (1, 2 ili 4)

STOS (STOSB, STOSW, STOSD)

Sadržaj akumulatora stavlja u ekstra segment na lokaciju čiji je offset
sadržan u DI registru (upisuje podatak u odredišni niz)
Nakon upisivanja elementa niza vrši se ažuriranje indeksa (inkrementiranje
/dekrementiranje) za odgovarajuću vrijednost (1, 2 ili 4)

MOVS (MOVSB, MOVSW, MOVSD)

Kopira elemente izvornog niza u odredišni niz
Jedina instrukcija koja kopira sadržaj jedne mem. lokacije u drugu mem.
lokaciju
Kopiraju se podaci iz data segmenta iz lokacije sa offsetom datim u SI u
ekstra segment na lokaciju s offsetom datim u DI
Nakon kopiranja vrši se ažuriranje SI i DI (inkrementiranje /
dekrementiranje) za odgovarajuću vrijednost (1, 2 ili 4)

INS (INSB, INSW, INSD)

Puni element odredišnog niza nakon očitavanja U/I porta (adresa U/I porta
sadržana je u DX registru)
Nije implementirano kod 8086-8088
Podatak se upisuje u ekstra segment na lokaciju s offsetom u DI
Nakon upisa vrši se ažuriranje DI (inkrementiranje / dekrementiranje)
Može da se koristi uz REP prefiks
Instrukcija Operacija

OUTS (OUTSB, OUTSW, OUTSD)

Element niza (DS:[SI]) šalje na U/I port (adresa porta sadržana je u DX registru)
Nije implementirano kod 8086-8088
Podatak se čita iz data segmenta sa lokacije sa ofsetom SI
Nakon upisa vrši se ažuriranje SI (inkrementiranje / dekrementiranje

SCAS (SCASB, SCASW, SCASD)

(Scan String)
Poredi sadržaj akumulatora s elementima niza (ES:[DI]) i pri tome ne mijenja
njihov
sadržaj (oduzima sadržaj memorijske lokacije od sadržaja akumulatora)
Efikasno se koristi u kombinaciji sa prefiksima
REPE - Ponavljaj sve dok je jednako (WHILE)
REPNE - Ponavljaj sve dok nije jednako (REPEAT .. UNTIL)

CMPS (CMPSB, CMPSW, SCASD)

(Compare String)
Poredi elemente dvaju nizova (izvornog DS:[SI] i odredišnog ES:[DI])
Efikasno se koristi u kombinaciji sa prefiksima
REPE - Ponavljaj sve dok je jednako
REPNE - Ponavljaj sve dok nije jednako
REPZ - Ponavljaj sve dok je nula
REPNZ - Ponavljaj sve dok je različito od nule

Aritmetičke instrukcije
Mogu se podijeliti u nekoliko grupa:
•sabiranje,
•oduzimanje,
•množenje i
•dijeljenje.

**Instrukcije za manipulaciju nizovima i Instrukcije za prenos

podataka trebaju dve stranice da se sve ispiše, a ima 6 instrukcija
ukupno. Nebih reko da će iko učit sve ovo, pa neću ni pisat, ako
nekoga zanima ima u PDFu na stranici 371. Napiso sam ukratko nešto
što mislim da je najbitnije, ali ima puno instrukcija koje sam
preskočio**
Logičke instrukcije
AND (AND dest, src)
Vrši logičko množenje (bit po bit) operanada dest i src i smješta rezultat u dest

OR (OR dest, src)

Vrši logičko sabiranje (bit po bit) operanada dest i src i smješta rezultat u dest

XOR (XOR dest, src)

Operacija isključivo ILI (bit po bit) operanada dest i src. Rezultat se smješta u dest

NOT (NOT dest)

Invertuje bitski sadržaj (0 -> 1, 1 -> 0)

TEST (TEST op1, op2)

Ponaša se kao AND, ali ne mijenja sadržaj operanada, već samo flegove
Obično je slijedi neka od instrukcija za grananje (JZ, JNZ)

Instrukcije za upravljački prenos

To su instrukcije za upravljanje tokom programa. Ove instrukcije
manipulišu sadržajem IP i/ili CS registra.

Mogu se podijeliti u 4 grupe:

bezuslovni i uslovni skokovi,
iterativno upravljanje,
pozivi procedura,
prekidi.

Instrukcije za upravljanje procesorom

• Tu se ubrajaju instrukcije za manipulaciju markerima, zaustavljanje rada
mikroprocesora, dovođenje mikroprocesora u stanje čekanja, komunikaciju s
drugim mikroprocesorom i zabranu korišćenja magistrale.
Instrukcije za manipulaciju markerima
• omogućavaju direktne operacije nad pojedinim flegovima
• tu se ubrajaju

5. Mrežne topologije
Elementi mreže:
• Hardver – PC, mrežni adapteri, kablovi, razvodnici (HUB), pojačavači, mostovi, ruteri.

• Topologije predstavljaju međusobni raspored čvorova u mreži.

•Magistrala (BUS)
To je linearna arhitektura u kojoj se prenos iz mrežnih
stanica prostire duž magistrale i vide ga sve druge
stanice. Krajevi magistrale moraju biti zaključeni
terminatorima.

•Zvijezda (STAR)
Arhitektura u kojoj je svaki čvor vezan na centralni
uređaj. Podatke vidi samo centralni razvodnik

•Prsten (RING)
Jedinstvena putanja za prenos podataka između dva
susjedna čvora. Postoji neposredna veza između
prvog i zadnjeg čvora. Podatke vide svi čvorovi od
ishodišta do odredišta.

•Stablo (TREE)
Može se posmatrati kao proširenje topologija zvijezde.
Koristi se kod isporuke usluge kablovske televizije

•Mrežna (MESH)
Topologija u kojoj postoje najmanje dvije uređene
putanje od svake tačke.
Strožija definicija kaže
da svaki čvor treba biti
povezan sa svim
ostalim.

•Hibridna (HYBRID)
Kombinacija bilo koje dvije ili više mrežnih topologija

6. Način adresiranja u μP i8086

•24 načina adresiranja.

•Može da realizuje 8-bitne i 16-bitne aritmetičke operacije u
binarnom i decimalnom brojnom sistemu uključujući i množenje
i dijeljenje, koristeći podatke sa i bez predznaka.
•Takt frekvencija može da bude 5, 8 ili 10 MHz.
•Postoji varijanta koja ima istu strukturu kao 8086, ali
komunicira pomoću 8-bitne magistrale sa drugim sklopovima.
• Taj drugi mikroprocesor naziva se 8088.

7. Višeprocesorski sistemi
**Na 237 stranici u PDFu je naslov višeprocesorski sistem, ali nisam mogo naći
odgovor**

Višeprocesorski sistemi (multiprocessor systems) su sistemi koji sadrze dva ili

više slicnih procesora opšte namjene i približno jednakih mogucnosti za obradu
podataka.
Svi procesori dele zajedniˇcku unutrašnju memoriju.

Komunikacija izmedju procesora se vrši preko deljene memorije.

Svi procesori dele isti skup U/I uredjaja, bilo preko zajedniˇckih kanala bilopreko kanala koji
su prikljuˇceni samo na pojedine procesore. Svi procesori u sistemu su pod kontrolom jednog
istog operativnog sistemakoji je zadužen za rasporedjivanje poslova, datoteka i kontrolu svih
resursa.
• Postoje dva koncepta za realizaciju višeprocesorskih sistema:

1.Simetrično multiprocesiranje (symmetric multiprocessing, SMP)

• Svaki procesor izvršava istu kopiju operativnog sistema, pri čemu te kopije komuniciraju jedna sa
drugom kad god je potrebno. • Svi procesori su ravnopravni, odnosno nema odnosa gospodara-roba
(master-slave). • U idealnom slučaju, svakom procesoru se dodeljuje jedan proces i oni se izvršavaju
nezavisno, bez slabljenja performasi. • Većina modernih OS podržava SMP.

2. Asimetrično multiprocesiranje (asymmetric multiprocessing). • U slučaju asimetričnog

multiprocesiranja, svakom procesoru je dodeljen specifičan posao. • Postoji jedan glavni procesor
(master) koji potpuno kontroliše ceo sistem i koji dodeljuje poslove ostalim procesorima (slaves). • Ova
koncepcija se uglavnom koristi u ektremno brzim i velikim sistemima.

8. Kompleksnost algoritma
Mjera utroška resursa. Najčešće CPU vremena.
Broj operacija je mjera.
Kako se broj potrebnih operacija mijenja sa
rastom dimenzija problema?
Da li ostaje isti, udvostručava se, mijenja se linea
rno ili eksponencijalno?
Kompleksnost utiče na performanse. Obrnuto ne
važi.

9. Amdalov zakon paralelizacije

U paralelnom procesiranju: maksimalno ubrzanje čitavog sistema ako se samo dio
sistema poboljša.
Ubrzanje u višeprocesorskim sistemima je ograničeno vremenom potrebnim za
sekvencijalni dio programa.
Ako programu treba 10 časova da se izvrši, koristeći jednoprocesorski sistem, a 1
čas se ne može paralelizovati, dok se ostalih 9 časova može paralelizovati (90%):
Bez obzira koliko procesora upotrijebimo za paralelno izvršavanje ovakvog
programa, minimalno vrijeme izvršavanja ne može biti manje od 1 časa.
Zbog toga je ubrzanje ograničeno na 10 puta.
AMDALOV ZAKON
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 17
Broj procesora
Ubrzanje (x)
Ako se samo 90% programa može paralelizovati, onda je teoretski maksimum
ubrzanja koje se može postići 10x, bez obzira na broj procesora.
Procenat programa koji se
može paralelizovati
1
F+(1–F)/N
F (0<F<1) - dio aplikacije koji
se ne može paralelizovati,

N - broj procesora (jezgara)

koji se koristi.

Ubrzanje (x)

Broj procesora

10. Programski model u μP: FLAGS registar.

F (FLAGS) Registar markera (flegova) ili registar bita stanja pokazuje
stanje mikroprocesora nakon procesiranja instrukcije i omogućava
upravljanje radom mikroprocesora. Procesori 8086-80286 raspolažu 16- bitnim
registrom (FLAGS), a 80386-Pentium 32-bitnim registrom EFLAGS. F (FLAGS) Registar markera (flegova)
ili registar bita stanja kod 8086 je 16-bitni ali se ne koriste svi biti.

**Odgovor je možda na stranici 315, ali ne mogu skontat **

11. Veliko O notacija

Stepen rasta sa veličinom problema.

O – Order of magnitude
N – veličina problema
 O(1) – funkcija konstantna u vremenu
O(N) – funkcija u linearnom vremenu
O(N2) – funkcija u kvadratnom vremenu
O(log N) – funkcija u logaritamskom vremenu

O(N log N) – funkcija u vremenu koje je

proporcionalno veličini problema i
logaritamskom vremenu
O(N!) – funkcija u faktorijelnom vremenu

O(1) ne garanuje da će algoritam biti veoma brz, nego samo da će mu uvijek trebati isto vrijeme za
izvršenje.
Algoritam kome uvijek treba 20 dana bez obzira na veličinu problema – nije brz!

O (N) su prilično prihvatljivi algoritmi.

Funkcija u realnom vremenu. Uz malo dodatne analize često se mogu učiniti još efikasnijim.

Broj operacija direktno je proporcionalan broju elemenata za procesiranje.

O (N2) su jako kompleksni algoritmi. Obično pogodni za rješavanje

samo najmanjih problema
 12. Tipovi mreža prema područiju koje obuhvataju.
Osnovni tipovi mreža prema području koje pokrivaju:
• PAN (Personal Area Networks) – lokalne mreže na manjem području
• LAN (Local Area Network) – lokalne mreže
• MAN (Metropolitan Area Network) – gradske mreže
• WAN (Wide Area network) – mreže širokih prostranstava

13. OSI model

• Bez standardizacije računari povezani u mreže ne bi mogli međusobno komunicirati.
• ISO (International Standard Organization) je razvila svoj standard, kao preporuku za povezivanje
otvorenih sistema – OSI model.
• OSI model sastoji se od 7 slojeva.
• Na 7. sloju, aplikativnom sloju rade korisničke aplikacije I pojedini mrežni servisi kao što su SMTP, FTP,
TELNET, DNS, SNMP i još mnogo drugih. Kada pišemo neki tekst u tekst editoru, tad zapravo radimo na
aplikativnom nivou.
OSI-model ili referentni model za otvoreno povezivanje sustava je najkorišteniji
apstraktni opis arhitekture mreže.
Sloj Prezentacije uklanja razliku u predstavljanju podataka između različitih računara. Konverzija brojeva,
teksta, zvuka, videa.
Sloj Sesije uspostavlja, održava i prekida komunikaciju između dva računara.
Sloj Transporta šalje podatke putem mrežnog sloja. Veoma važni komunikacioni protokoli rade na ovom
nivou – TCP I UDP.
Sloj mreže, zapravo njegov najznačajniji predstavnik IP protokol, zna da pošalje paket sa svoje mreže na
bilo koju drugu mrežu na svijetu, pa zato kažemo da je sposoban da rutira i adresira pakete. Osim IP
protokola tu su još i ICMP za kontrolu saobraćaja i ARP, koji prevodi IP adrese u fizičke adrese.
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 48
Sloj Veze formatira paket (frejm) u oblik potrebnom za prenos kroz mrežu. Format zavisi od vrste
mrežne tehnologije (Ethernet, ATM, Frame Relay itd.) koja se koristi. Fizički sloj je najniži sloj. Odgovoran
je za prijem ili slanje signala, odnosno za rad sa električnim impulsima u kablu. Računar sa druge strane
takođe poznaje svih sedam nivoa OSI modela, tako da prijem paketa nije nikakav problem.
Primljeni paket se procesira obrnutim redoslijedom, dakle od fizičkog ka aplikativnom sloju. Svaki sloj
čita samo ono što je u paket upisao isti takav sloj mašine pošiljaoca, pa možemo reći da OSI slojevi jedne
mašine komuniciraju direktno (uslovno rečeno) sa odgovarajućim OSI slojem druge mašine.

14. TCP/IP
TCP/IP je uobičajena oznaka grupe protokola koju još nazivamo IP grupa protokola (ili engl. IP
protocol suite). Naziv je ova grupa protokola dobila prema dva najvažnija protokola iz te
skupine: TCP (od engleskog Transmission Control Protocol) te prema samom IP protokolu.
TCP/IP omogućuje komunikaciju preko raznih međusobno povezanih mreža i danas je
najrasprostranjeniji protokol na lokalnim mrežama, a takođe se na njemu zasniva i globalna
mreža Internet.
Ne slaže se u potpunosti sa OSI modelom, umjesto 7 koristi 4 sloja:
•Sloj mrežnog interfejsa
•Internet sloj
•Transportni sloj
•Aplikacioni sloj

Glavni protokoli aplikacionog sloja su: Telnet, FTP, SMTP, SNMP, HTTP. Transportni sloj opbuhvata TCP i
UDP. TCP je pouzdaniji i kompleksiji.
Arhitektura računarskih sistema i mreža Slajd 56
Internet sloj služi za prosljeđivanje paketa,adresiranje i izbor putanje. IP definiše način na koji se dolazi
do ciljnog računara preko IP adrese. ARP (Address Resolution Protocol) i RARP (Reverse Address
Resolution Protocol) služe za prevođenje originalne IP adrese I hardverske (MAC) adrese.

DNS (Domain Name System) determiniše adresu iz imena mašine. Sloj mrežnog inerfejsa je saglasan sa
slojem veze i fizičkim slojem OSI modela.

15. Struktura IP adrese

Svaki računar i svaki usmjerivač na Internetu imaju svoju IP
adresu koja obuhvata broj njihove mreže i broj računara.
Ta adresa je jedinstvena. Dva računara na Internetu u načelu
ne mogu imati istu IP adresu. Dužina svih IP adresa (IP v.4) je
32 bita i one se koriste u poljima izvorišna adresa i odredišna
adresa IP paketa.
IP adresa odnosi se na mrežni interfejs a ne na računar. Ako
računar ima dva mrežna interfejsa (rjeđe) onda mu trebaju
dvije IP adrese.
Struktura IP adrese se prikazuje u obliku četiri decimalna broja,
razdvojena tačkama, npr.:
192.68.21.1
IP adresa sadrži dva podatka:
adresu mreže
adresu čvora (hosta)
IP adresa sastoji se od 32 bita tj. 4 bajta (okteta), koji se kod
decimalnog zapisa odvajaju tačkama (aaa.bbb.ccc.ddd). Svaki
od 4 okteta zapisuje se decimalno (od 0 do 255), npr.
heksadecimalna adresa C0290614 se piše kao 192.41.6.20

Adrese za mreže određuje

16. Osnovne klase IP adresa: A, B i C.

Postoje 3 osnovne klase IP adresa:A, B, C.
Klasa A može imati otprilike 16 miliona računara i njoj može pripadati do
126 mreža. Ova klasa je predviđena za mreže s velikim brojem računara.
Klasi B pripadaju mreže koje imaju do 65 534 računara, a takvih mreža
može biti 16384.
Klasa C je najmanja i obuhvaća mreže koje imaju do 254 računara. U ovoj
klasi može biti do 2 miliona mreža.
Klasa D koja počinje sa 1110, a nakon toga slijedi adresa, koristi se za
istovremeno pristupanje grupi računara (difuzija u grupi). Zauzima IP adrese
od 224.0.0.0 do 239.255.255.255.
Klasa E koja započinje sa 11110 i zauzima adrese od 240.0.0.0 do
247.255.255.255 služi za buduće korištenje. IPv4 adresa je u osnovi 32-bitni binarni broj. Kako je u
pravilu vrlo teško
pamtiti niz od 32 znaka '0' ili '1', češće se koriste druge notacije, a najčešće
od svih decimalna notacija. Decimalna notacija se od 32-bitnog binarnog
broja dobije na sljedeći način: 32-bitni broj se odvoji u četiri 8-bitne grupe,
svaka grupa se zapiše u dekadskom obliku, a grupe se zatim u zapisu
prikažu odvojene tačkama. Primjer:
Binarni zapis: 00100000111100000000111100001111
(odvajanje u 4 grupe po 8 bitova):
00100000 11110000 00001111 00001111
(svaka grupa se zapisuje dekadski): 32 240 15 15
(dodavanje tački između brojeva): 32.240.15.15
Decimalni zapis: 32.240.15.15

17. Poređenje EEPROM sa SRAM i DRAM

**Ne mogu nać odgovor**
17. Poredjenje EEPROM sa SRAM i DRAM.

Ne može se porediti sa SRAM i DRAM (oko 10x sporija, 100x manjeg kapaciteta i skuplja), pa se koristi
samo kad je krucijalna postojanost bez napajanja

Novija vrsta EEPROM memorije je fleš (flash) memorija, koja se briše i piše u blokovima.