- De LIBERtATfe HvMANA.

e79
mms, ut patet ex Propofitione 6. 7. et 8. hujns Par
tis. De Animofitate ad Metum deponendum eodern
modo cogitandum eft ; enumeranda fcilicet funt et
fa* pe imaginanda communia vitae pericula et quo
modo animi praefentia et fortitudine optime vitari et
fuperari pofTunt. Sed notandum. quod nobis in or
dinandis noftris cogitationibus et imaginibus femper
attendendum eft, (per Coroll. P. op. 63. p 4. et Prop.
59. p. 3.) ad illa, quae in unaquaque re bona funt,
ut fic femper ex Laetitiae affectu ad agendum deter
minemur. Ex. gr. fi quis videt, fe nimis gloriam fe
ctari, de ejus recto uiu cogitet et in quem finem fe
ctanda fit et quibus mediis acquiri poffit; fed non
de ipfius abufu et vanitate et hominum inconftantia,
vel aliis hujusmodi, de quibus, nemo, nifi ex, animi
aegritudine, ' cogitat; talibus enim cogitationi
bns ambitiofi fe maxime afflictant, quando de
afTequendo honore, quem ambiunt, defperant; et,
<dum Hram evomunt, fapientes videri volunt.'' Qua
re certum eft, eos gloriae maxime effe cupidos, qai
de ipfius abufu et mundi, vanitate maximo ckamanr.
INec hoc ambitiofis proprium, [ed omnibus commiume
-eß, quibus fortuna eft adverfa: et animao impotentes
funt. Naim pauper etiam avarus , de, abufu pecuniae
et divitum vitiis non cefTat loqui; qno nihil al ud
£fficit, quam fe afflictare et aliis oftendere, fe non
tantum paupertatem [uam, fed etiam aliorum divi
tias iniquo animo ferre. Sic etiam, qui male [***]
ab amafia excepti funt, nihil cogitant, quam & mu
lierum inconftantia et fallaci animo et reliquis ea
rundem decantatis vitiis, quae omnia ßatim oblivio
mi tradunt, fimulac ab amafia iterum recipiuntur.
Qui itaque fuos affectus et appetitus ex folo Liberta
tatis amore moderari ftudet, is, quantum poteft, ni
tetur, virtutes, earumque caufas nofccre et animum
gaudio, quod ex earnm vera cognitione oritur, im
plere; at minime hominum vitia contemplari, ho
minesque obtrectare et falfa lubertatis fpecie gaudere.
^
Atque
 £8e Etiucrs Pars V. -
* Atque haec qui diligenter obfervavit, (neque enim
difficilia funt) et exercebit, nae ille brevi temporis
fpatio actiones fuas ex rationis imperio plerumque
dirigere poterit, . -

Paopos. XI, Quo imago aliqua ad plures res

refertur, eo frequentior eft, Jeu faepius viget et'•,Men
#em magis occupat. -
_,

DEmonstr., Quo enim imago, feu affectus ad

plures res refertur, eo plures dantur caufae, a qui
bus excitari et foveri poteft, quas omnes Mens (per
Hypothefin) ex ipfo affectu fimul contemplatur ; at
que adeo affectus eo frequentior eft, feu faepius vi
get et (per Prop. 8. huius) Mentem magis occupat,
9. E. D, - . , - .
. Paopos. XII, Rerum imagines facilius imagi
nibus, quae ad res referuntur, quas clare et diftin
cte intelligimus, junguntur, quam aliis,
IDEMoNsTa, Bes, quas clare et diftincte in•
telligimus, vel rerum communes proprietates funt,
vel quae ex iis deducuntur, (vide rationis Defin. in
2. S:hol. Prop. 4o. p. 2.) et confequenter faepius,
(prr Prop. praec.) in nobis excitantur; adeoque faci
Jius fieri poteft, ut res alias fimul cum his, quam
cum aliis contemplemur et confequenter (per Prop.
[**] 18. p. 2.) ut facilius cum his, quam cum aliis,
jungantur, Q. £. D. - * .

propos. XIII. Quo imago aliqua pluribus aliis

jum ta eft, faepius viget, - -

D. MoNsTa. Nam, quo imago aliqua pluribus

aliis javcra eft, eo (per Prop. 18. p. 2.) plures caufae
da-tur, a quibus excitari poteft. Q. E. D.
PRopos. XIV. Mens efficere poteft, ut omnes
Corporis affectiones, /eu reruiii imagiues ad Dei
ideam rejerantur. - -

Dr
 a

IDE. 1.IBERTATE HvMANA, *8a

Dzmonsta, Nulla eft Corporis affectio, cujus
aliquod clarum et diftinctum non poflit Mens for
mare conceptum ; (per Prop 4, huius adeoque effi
cere poteft, (per Prop. 15. p. 1 ) ut, omnes ad Dei
ideam referantur, Q. E. D, . ' '' ' ' ' '
- • PRopos. XV, Qui fe, fuosque affectus clare et
difiincte intelligit, Deuin amat et eo iiiagis, quo fe,
fuosque affectus magis intelligit. … !

_ De MoNsta. Qui fe, fuosque affectus clare et

diftincte intelligit, laetatur, (per Prop 53. p. 3.) id
que concomitante idea Dei ; (per Prop. praeced.)
atque adeo (per 6. Affect. Defin.) Deum, amat et per
eandem rationem) eo magis, quo fe, fuosque affe
ctus magis intelligit. Q. E, D, - -

PRopos. XVI. Hic erga Deum Amor Mentem

naxiine occupare debet, \ ,

De MoNsta. Eft enim hic Amor junctus omni

bus Corporis affectionibus, (per Prop. 14. hujus)
quibus omnibus fovetur ; (per Prop. 15. huius)
atque adeo (per Prop. 1a, huius) Mentem, maxi , [*]
me occupare debet. 9. E. D.
- PRopos, XVII ' Deus expers e/? paffionum, nee
ullo Laetitiae, aut Triftitiae affectu, afficitur. ". . .

... - DEMonsta. Ideae omnes, quatenus ad Deum

referuntur, verae funt, (per Prop 32. p 2.) hoc eft,
(per Defin, 4. p. 2.) adaequatae ; atque adeo (per
Affect, gem, Defin.) Deus expers eft paffionum. Dein
de Deus neque ad majorem, neque ad minorem per
fectionem tranfire poteft ; (per 2 Coroll. Prop. 20.
p. 1 ) adeoque (per 2 et 5. Affect. Defin.) nullo Lae
titiae, neque Triftitiae affectù afficitur, 9 E. D.
, CoRoLL. Deus proprie loquendo neminem amat,
neque odio habet, Nam Deus qer Prop. praec.)
nullo Laetitiae, neque Triftitiae af{ectu afficitur et
confequenter (per 6. et 7. Affect. Defin.). nemma.m
etiam amat, neque odio habet, ' . ^ .
- - PRO
232 ErHrces Pars V. *^'

paopos. XVIII. Nemo potefi Deum odio habere.

* . DEMoNsTR. Ideâ Dei, quae in nobis efi, eft
adaequata et perfecta; (per Prop. 46 et 47. p. 2.) adeo
que quatenus Deum contemplamur, eatenus agimus,
(per Prop. 5. p. 3) et confequenter (per. Prop. 59.
p. 3) nulla poteft dari Triftitia concomitante idea
ìDei, hoc eß , (per 7 / ffect. Defin.) nemo Deum odio
habere poteft. 9 E. D. . -

CoRoLL. Amor erga Deum in odium verti nequit.

ScHoL. At objici Roteft, quod, dum Deum
orhnium rerum caufam intelligimus, eo ipfo Deum
[348] Triftitiae caufam confideramus. Sed ad hoc re
fpondeo, quod quatenus Triftitiae caufas intelligi
mus, eatenus (per Prop. 3., hujus) ipfa definit efTe
paffio, hoc eft, (per Prop. 59. p. 5.) eatenus definit
efTe Triftitia ; atque adeo, quatenus Deum Triftitiae
caufam elTe intelligiraus, eatenus laetamur.
PRopos.
poteft, XIX.
ut Deus ipfumi9ui Deum
contra amat,. conari non
amet. • .

DE MoNsta. Si homo id 'conaretur, cuperet

ergo, '(per Coroll. Prop. 17.* hujus) ut Deus, quem
amat, non effet Deus et confequenter, (per Prop.
* 9. p 33) contriftari cuperet, quod , (per Prop. 28.
p, 3.) eft abfurdum. Ergo, qui Deum amat etc.
9. E. D. • • * • » '•.

Propos. XX. Hic erga Deum Ainor, neque

invidiae, neque Zelotypiae affectu inquinari poteft ;
fed eo magis fovetur, quo plures homines eodeiu
<moris vinculo cum Deo junctos imaginamur.
DeMoNsTR. Hic erga Deum Amor, fummum
bonum eft, quod ex dictamine rationis appetere pof
fumus, (per P, op. 28. p. 4.) et omnibus hominibus
commune eft, {per Prop. 56. p. 4) et omnes, ut
eodem gaudeant, cupirnus; (per Prop. 37. p. 4) at
- que
 -
•

I)e t.IBertAte HvMANA, £283

que adeo (per 23. Aff. Defin.) Invidiae affectu macu

lari nequit, neque etiam (per P. op. 18. hujus et
Defin. Zelotypiae, quam vide in Schol. Prop. 35.
p. 3.) Zelotypiae affectu ; fed contra (per 'rop 51.
p. 3.) eo magis foveri debet, quo plures homines
eodem gaudere imaginamur.
* . •• *•• '
Q. E. D. - -

ScHoL. PofTumus hoc eodem modo oftendere,

nullum dari affectum, qui huic Amori directe fit
contrariiis, a quo hic ipfe Amor poffit deftrui : atque
adeo concludere pofTumus, hunc erga Deum Amo
rem omnium affectuum effe conftantiffimum, [***]
nec, quatenus ad Corpus refertur, pofTe : deftrui,
nifi cum ipfo Corpore. • Cujus autem , naturae fit,
quatenus ad folam Mentem refertur, poftea videbi
mus.'' Atqne his omnia affectuum remedia, five id
omne, quod Mens, in fe fola confiderata, adver
fus affectus poteft, comprehendi; ex quibus apparet,
Mentis in affectns potentiam confiftere 1°. In ipfa
affectuum cognitione (vide Schol. Prop. 4 hujus). II•
In eo, quod affectus a cogitatione caufae externae,
<quam confufe imaginamur, feparat (vide Prop. 2.
cum eodem Schol. et Prop. 4. hujus). III°, In tem
pore, quo affectiones, quae ad res, quas intelligi
mus, referuntur, illas •fuperant,' quae ad res refe
runtur, quas confufe, Ë ' mutulate concipimus
(vide Prop 7. huius). IV°. In multitudine caufarum,
a quibus affectiones, quae ad rerum communes pro
prietates, vel ad Deum referuntur, foventur (vide
Prop. 9. et 1 m hujus). V°. Denique in ordine, quo
Mens fuos affectus ordinare et invicem concatenave
poteft (vide Schol. Prop. 1o. et infuper Prop. 1 2 15.
et 14. hujus). Sed ut haec Mentis in affectus poten
tia melius intelligatur, venit apprime notandum,
quod affectus a nobis magni appellantur, quando
unius hominis affectum cum affectu alterius compa
ramus et unum magis, quam alium eodem afí.ctu
conflictari videmus } vel quando unius, ejusdemque
_* homi
 *84 ,, Ethices PAns V.-;.
-

hominis affectus ad invicem comparamus, eundem

que uno affectu magis, quam alio affici, five moveri
comperimus Nam (ver Prop. 5. p. 4.) vis cujuscum
que affectus definitur potentia eaufae externae cum
noftra comparata.., At Mentis potentia fola cogni
tione definitur; impotentia autem, feu paflio a É
cognitionis privatione, hoc eft, ab eo, pér quod
ideae dicuntur inadaequatae,--aeftimatur; ex quo
{equitur, Mentem illam maxime pati, cuius maxi
mam partem ideae inadaequatae confiituunt, ita ut,
magis per id, quod patitur, quam per id, quod agit,
<dignofcatur; et illam contra maxime agere, cujus
maximam partem ideae adaequatae conftituunt, ita
ut, quamvis huic tot inadaequatae ideae, quam illi
iniint, magis tamen per illas, quae humanae, vir
tuti tribuuntur, quam per has, quae humanarn im
potentiam arguunt, dignofcatur. Deinde, notan
dum, animi aegritudines et • infortunia polifIimum
[**] originem trahere , ex nimio Amore ergâ r*m ,
quae multis variationibus eft obnoxia et cujus mun
quam compotes efTe pofTumus. Nam nemo . de re
ulla, nifi quam amat, follicitus anxiusve eft, ne
que injuriae, fufpiciones, inimicitiae etc, oriuntur,
nifi ex Amore erga res, quarum nemo potefi revera
efTe compos. Ex his itaque facile concipimus, quid
clara et diftinota cognitio et, praecipue tertium illud
. cognitionis genus, (de quo : vide Schol. P. op. 47
p. 2.) cujus fundamentum eft ipfa Dei cognitio , in
affectus poteft, quos nempe, quatenus pafliones funt,
fi non abfolnte tollit, (vide Prop. 3. cum Schol. P. op.
4. huius) faltem efficit, ut minimam Mentis partem
conftituant (vide Prop. 14. hujus). Deinde Amorem
gignit erga rem immutábilem et aeternam, (vide
Prop, 15. hujus) et cujus revera fumus compotes,
(vide P, o;. 45. p. 2.) et propterea nullis vitiis, quae
in communi Amore infunt, inquinari ; fed qui fem
per major, ac major effe poteft, (per P, op, 15. hu
ius) et Mentis maximam partem qccupare, (per P, ';
 De LiB£RtA££ HvMANA. 285 .

16. huius) fateque afficere. ' Atque his orania, quae

p aeteiitem hanc: vitam fpectant, abfolvi. Nam
qwod in hujus Scholii principio dixi, me his paucis
omnia affectuum remedia amplexum elTe, facile po
terit unusquifque videre, qui ad haec, quae in hoo
Scholio : dixirnus et fimu} ad Mentis, ejusque affe
ctutam •definitiònies et denique ad Propofitiones 1. et
5. Partis 3. attenderit. '1 eiapus igitur jam eft, ut
ed illa tranfeano, , quae ad Mentis durationem fine
relationé ad Corpus pertituent. - - - - -

• . PRopos. XXI. ' Mens nihit imaginari poteft,

feque '&jujji praeteritarum, recordari , fijîi durante
3Corpore.' '. ' . , . . . . .. . . .
DEMoNstA. Mens actualem fui. Corporis, exi
fientiam non exprimit, neque etiam Corporis affe
ctiones, nt actuales, concipit, nifi durante Corpore,
Qgei, Coroll. Prop. 8. p. 2.) et confequenter (per P. op.
26. p. 3.) nullum corpus, ut actu exiftens, conci
pit, nifi durante fuo Corpore, ac proinde mihil ima
ginari, , (vide Imaginat. Defin. in Schol. Prop. 17.
. 2.) aeque rerum praeteritarum recordari pot- [**]
eft, mali duranue Corpore (/ide De/in. Memoriae
in Schol. Prop. 18. p. 2.). 0. E. D. -

* Paopos. XXII. In Deo tamen datur neceffa

rio idea, quae hujus et illius Corporis humani effen
siam Jub aetermitatis fpecie exprimnit.
- DE MoNsta. Deus non tantum eft caufa hujus
et illius Coi poris humani exiftentiae, fed etiam ef
fentiae, (rei Prop 25. p. 1.) quae propterea per
ipfam Dei elTentiam necefTario debet concipi, Φer
4ætom. 4. p. 1.) idque aeterna quadam neceffi1áte,
(per Prop. i6. p. 1.) qui quidem conceptus necefTarió
in Deo dari debet (per Prop. 3. p. 2.). 9. E. D.
Paopos. XXllI. Mens humana non potefi cum
Corpore abfolute ue/irui ; /ed ejus aliquia reinanet,
quod aeternutn e/t,
ID£
 4286 ., . ETHIces PArs V.
, , Dzwonstr. • In Deo, datur necefTario conce
ptns, feu idea, quae Corporis humani efTentiam ex
primit, ,. (per, Prop. praec) quae propterea aliquid
necefTario. eft, quod ad, elTentiam Mentis humanâe
pertinet (per Prop. 15. p, 2.).. Sed Menti humanae
in ullam durationem, quae.tempore definiri poteft,
tribuimus, nifi quatenus, Corporis actualem exiften
tiam, quae per durationem explicatur et tempore
definiri poteft, exprimit, hoc eft, : per Coroll. Prop.
8. p. 2 j ipfi durationem non tribuimus, nili durante
Corpore. Cum tamen aliquid nihilominus fit id,
quod aeterna quadam neceflìtate per ipfam Dei efTen
tiam coiicipitür,' (per P, op. praec.) erit necefTario
hec aliquid, quod ad Mlentis efTentiam pertinet, ae
ternum.' Q. E D. * * 3> 5. 3 f.*. • .^ ( . ..

- , .• ' .* , · ·· · · · · · · • i•• -•

SchoL. Eft, uti diximus, haec idea, quae

Corporis effentiam fub fpecie aeternitatis exprimit,
certus cogitandi • modus, qui ad Mentis eßentiam
pertinet, quique necefTario aeternus eft. Nec tamem
fi ri poteft, ut recordemur nos ante Corpus «xftrtiTe,
[*] quandoquid; m nec in corpore ulla ejus yeftigia
dari, nec aeternitas tempore definiri, nec ullam ad
tempus relationem habere poteft. At nihilominus fen
timus,, experimurque, mos aeternos efTe. Nam Mens
non minus res illas fentit, quas intelligendo conci
pit, * quam quas in memoria habet. Mentis enim
oculi, , quibus res videt, . obfervatque, funt ipfae
demonfitationes. Quamvis itaque fion recordeimur
nos ante Corpus exftitifTe, fentiimus tamen Mentem
noftram, quatenus Cbrporis efTentiam fub aeterni
tatis fpecie involvit, aeternam eITe et hanc ejus exi
ftentiam tempore definiri, five per durationem ex
plicari non pofTe. Mens igitur noftra eatenus tan
tum poteft dici dnrare, ejufque exiltentia certo tem
pore definiri poteft, quatenus actualem Corporis
exiftentiam involvit et eatenus tantum potentiam
v. •• habet
 I)E LIBERTATE HVMANA. 287.

habet rerum exifientiam tempore determinandi, eaf

que fub duratione concipi£ndi. '
. . Pbopos. XXIV. ' Quo magis res fingulares in
Aelligimus, eo magis Deum intelligimus.
- DE MoNstra. Patet ex Coroll, Prop. 25 p. 1.
Paoros. xxv. Summus Mentis conatus, fum
maque virtus eft res intelligere tertio cognitionis
genere. , * * , • * •
Demonstr.. Tertium cognitionis genus proce
dit ab adaeqüáta idea quorundam Dei áttributorum
ad adaequatam cognitionem efTentiae rerum ; (vide
Huius Defin. in 2. Sckol. Prop. 4o. p. 2.) et quo magis
Hoc modo res intelligimus, eo magis (per Prop.
praec.) Deum intelligìmus, ac proinde (per Prop. 28.
p. 4.) fumma Mentis virtus, hoc eft, (per Defin.
3. p. 4.) Mentis potentia, fem natura, five (per Prop.
7. p. 5) fummus conatus eft res intelligere tertio co
gnitionis genere. Q. E. D.
PRopos. XXVI. ' Quo Mens aptior eft ad res
fertio cognitionis genere intelligendum, eo ina- [***]
gis cupit, res eodem hoc cognitionis genere intelligere.
, DeMioNsta. Patet. Nam quatenus concipi
mus Mentem aptam efTe ad res hoc cognitionis ge
nere intelligendum, eatenus eandem determinatam.
«concipimus ad res eodem cognitionis genere intelli
gendum et confequenter, (per 1. 4ffect. Defin.) quo
IMens ad hoc aptior eft, eo magis hoc cupit. Q. E. D.
Propos. XXVII. Ex hoc tertio cognitionis ge
mere fummna, quae dari poteft, Mentis ácquiefcentia
oritur. -

DEMoNstr. Summa Mentis virtus efi Deum

cognofcere, (per Prop. 28. p. 4.) five res tertio co
gnitionis genere intelligere ; (per Prop. 25. hujus)
quae quidem virtus eo major eft, quo Mens hoc co
gnitionis genere magis res cognofcit; (per Prop. 24.
' huius)
288 Ethices Paas V. *'*

hujus) adeoque qui res hoc cognitionis genere co

gnofcit, is ad fummam humanam perfectionem trans
it, et confequenter, (per 2. 4ffect. Defin.) fumma
Laetitia afficitur, idque, (per Prop. 45. p. 2.) conco
mirante idea fui, fuaeque virtutis, ac proinde (per
25. affect. Defin.) ex hoc cognitionis gehere fumma,
qüae dari potèft, oritur acquiefcentia. Q. E. D.
PRopos. XXVIII. Conatus, feu Cupiditas co
gnofcendi res, tertio cognitionis geriere, oriri non pot
Efi eae , primo ; at quidem eae fecundo cognitionis
genere, . . . ' · · · · ·
: .lDEMONSTR. Haec Propofitio per fe patet. Nam
quicquid clare et diliincte.intelligimus, id vel per
[33] fe, vel per aliud , quod per fe concipitur, in
telligimus, hoc eft , ideae, quae in nobis clarae et
difiimctae funt, five quae ad tertium cognitionis ge
nus referuntur, (vide 2. Schol. Prop. 4o. p. 2.) non
pofTunt fequi ex ideis mutilatis et confufis, quae
Qper idem Schol.) ad primum cognitionis genus re
feruntur ; fed ex ideis adaequatis, five (per idem
Schol.) ex fecundo et tertio cognitionis genere; ac
proinde (per 1. Affect. Defin.) Cupiditas cógnofcendi
res tertio cognitionis genere non poteft oriri ex pri
-

mo; at quidem ex fecundo. Q. E. D.

Propos. XXIX. Quicquid Mens fub fpecie ae
termitatis intelligit, id ex eo non intelligit, quoa Cor.
poris praefentem actualem exifientiami concipit ; fed
ææ eo, qüod Corporis effentiam concipit /ub fpecie
aeternitatis. ` * . . -

DE MoNsta. Quatenus Mens praefentem fui

Corporis exiftentiam concipit, eatenus durationem
concipit, quae tempore determinari poteft et eatenus
tantum potentiam habet concipiendi res cum relatio
ne ad tempus (per Prop. 2 1 , hujus et Prop. 26. p. 2.),
At aeternitas per durationem explicari nequit (per
Defin, 8. p. 1, et ip/ius explication.), Ergo Mens eate
- inus
 ^ T)e I.IBeRTATE HvMANA. 289

mus poteftatem non habet concipiendi res fub fpecie

aeternitatis ; fed quia de natura rationis eft, res fub
fpecie aeternitatis concipere, (per 2. Coroll. Prop.
44. p. 2.) et ad Mentis naturam etiam pertinet, Cor
póris efIentiam fub fpecie aeternitatis concipere, (per
Prop. 23. huius) et praeter haec duo nihil aliud ad
Mentis efTentiam pertinet (per Prop. 13 p 2). Ergo
haec potentia concipiendi res fub fpecie aeternitatis
ad Mentem non pertinet, nifi quatenus Corporis
efTentiam fub fpecie aeternitatis concipit. Q. E. D.
ScHoL. Res duobus modis a nobis ut actuales,
concipiuntur, vel quatenus eafdem cum relatione
ad certum tempus et locum exiftere, vel quatenus
ipfas in Deo contineri et ex naturae divinae neceffitate
confequi concipimus. Quae autem hoc fecnndo [333]
modo ut verae feu reales concipiuntur, eas fub ae
ternitatis fpecie concipimus et earum ideae aeternam
et infinitam Dei efTentiam involvunt, ut Propofitio
ne 45. Partis 2. oftendimus, cujus etiam Scholium
vide. - -

PRopos. XXX. Mens nofira, quatenus fe et

Corpus fub aeternitatis fpecie *££; eatemus Dei
cognitionemn neceffario habet, fcitque fe in Ueo effe
et per Deum concipi.
DeMoNsTR. Aeternitas eft ipfa Dei efTentia,
uatenus haec necefTariam involvit exiftentiam (per
£;: 8. p. 1.). Res igitur fub fpecie aeternitatis
concipere, eft res concipere, quatenus per Dei effen
tiam, ut entia realia, concipiuntur, five quatenus
per Dei efTentiam involvunt exiftentiam ; adeoque
Mens noftra, quatenus fe et Corpus fub fpecie aeíer
nitatis concipit, eatenus Dei cognitionem necefTa
rio habet, fcitque etc. Q. E, D.
PRopos. XXXI. Tertium cognitionis genus pen
flet a Mente, tanquam a formnali cauja, quaienus
Mens ipja aeterna efi, , - - -*

T. I)r-
 290 ETHICES PARS V.

DÈMonsta. , Mens nihil fub aeternitatis fpecie

concipit, nifi quatenus fui Corporis effentiam fub
aeternitatis fpecie concipit, (per Prop. 29. huius)
hoc eft, (per Prop 21. et 25. huius) nifi quatenus
aeterna eft ; adeoque (per Prop. praec.) quatenus
aeterna eft, Dei habet cognitionem, quae quidem
cognitio eft neceffario adaequata, (per Prop. 46. p. 2.)
ac proinde Mens, quatenus aeterna eft, ad illa omnia
cogno(cendum eft apta, quae ex data hac Dei cogni
tione confequi pofTunt, (per Prop. 4o. p. 2 ) hoc eft,
ad res tertio cognitionis genere cognofcendum, (vide
hujus Defin. in 2. Schol. Prop. 4o. p. 2 ) cujus pro
pterea Mens, (per Defin. 1. p. 3 ) quatenus aeterna
eft, caufa eft adaequata, feu formalis, Q. E. D.
ScHoL. Quo igitur unusquifque hoc cognitio
[***] mis genere plus pollet, eo melius fui et Dei con
fcius eft, hoc eft, eo eft perfectior et beatior, quod
adhuc clarius ex feqq. patebit. Sed hic notandum,
quod, tametfi jam certi fumus, Mentem aeternam,
IEITe, quatenus res fub aetermitatis fpecie concipit,
nos tamen, ut ea, quae oftendere volumus, facilius
explicentur et melius intelligantur, ipfam, tanquam
jam inciperet Effe et res [ub aeternitatis fpecie intel
ligere jam inciperet, confiderabimus, ut huc ufque
fecimus; quod nobis abfque ullo erroris periculo
facere licet, modo nobis cautio fit nihil concludere,
mifi ex perfpicuis praemiffis. -

PRopos. XXXII. Quicquid intelligimus tertio

cognitionis genere, eo delectamur et quidem conco
mnitante idea Dei, tanquam cauja.

DEMONSTI. Ex hoc cognitionis genere fum

ma, quae dari poteft, Mentis acquiefcentia, hoc
elt, (per 25. Affect. Defin.) Laetitia oritur, eaque
concomitante idea fui, (per Prop. 27. huius) et con
fequen
-. •*-
 De LIBERTATE IIvMANA. 291

fequenter (per Prop. 3o. huius) concomitante etiam

idea Dei, tanquam caufa. 9. E. D.
CoroL L. Fx tertio cognitionis genere oritur
necefTario Amor Dei intellectualis. Nam ex hoc co
gnitionis genere oritur (per Prop. praec.) Laetitia
' concomitante idea Dei, tanquam caufa, hoc eft, (per
6. Affect. Defin.) Amor Dei, non quatenus ipfum
ut praefentem imaginamur; (per Prop. 29. huius)
fed quatenus Deum aeternum EfTe intelljgimus et
hoc eft, quod amorem Dei intellectualem voco.
PRopos. XXXIII. Amor Dei intellectualis, qui
ex tertio cognitionis genere oritur, eft aeternus.
DEMoNsTR. Tertium enim cognitionis genus,
(per Prop. 31. huius et Axiom. 3. p. 1.) eft aeter- [***]
num ; adeoque ^per idem /faciom. p. 1.) Amor, qui
ex eodem oritur, eft etiam necefTario aeternus.
Q. E. D.
ScHoL. Quamvis hic erga Deum Amor prin
cipium non habuerit, (per Prop. praec.) habet tamen
omnes Amoris perfectiones, perinde a6 fi ortus fuif
fet, ficut in Coroll. Prop. praec. finximus. Nec
ulla hic eft differentia, nifi quod Metus easdem has
perfectiones, quas eidem jam accedere finximus,
aeternas habuerit, idque concomitante idea Dei tan
quam caufa aeterna. Quod fi Laetitia in tranfitione
ad majorem perfectionem confiftit, beatitudo fane
in eo confiftere debet, quod Mens ipfa perfectione
fit praedita.
PRopos. XXXIV. Mens non nifi durante cor
pore obnoxia eft affectibus, qui ad paffiones refe
Aruntur.

DeMonstr. Imaginatio eft idea, qua Mens

rem aliquam ut praefentem contemplatur, (vide eius
T2 - 4L£/vra,
292 - ETHIces Pars V.

Defin. in Schol. Prop. 17. p. 2.) quae tamen magis

Corporis humarii praefentem conftitutionem, quam
rei externae maluram indicat (per 2 Coroll Prop. 16. '
p. 2.). Eft igitur affectus (per gen. 4ject. Defin )
imaginatio, quatenus Corporis praefentem conftitu
tionem indicat ; auque adeo (per Prop. 21. huius)
Mens non nifi durante corpore obnoxia eft affectibus,
qui ad paffiones referuntur. 9. E. D.
CoaoL L. Hinc fequitur nullum Amorem prae
ter Amorem intellectualem effe aeternum.

ScHor. Si ad hominum communem opinionem

attendamus, videbimus, eos fuae Mentis aeternitatis
efTe quidem confcios, fed ipfos eandem cum duratio
[se] ne con£undere, eamque imaginationi, feu me
moriae tribuere, quam poft mortem remanere
credunt.

PRopos XXXV. Deus fe ipfum Amore intelle

ctuali infinito annat,

DEMoNsTR. IDeus eft abfolute infinitus, (per

Defin. 6. p. 1. hoc eft, (per Defin. 6. p. 2.) Dei na
tura gaudet infinita perfectione, idque (per Prop. 3.
p 2. 'concomitante idea fui, hoc eft, (per 1'rop. 1 1.
et Axiom. 1. p. 1.) idea fuae caufae et hoc eft, quod
in Coroll. Prop. 32. hujus Amorem intellectualem
efTe diximus.

Paopos. XXXVI. Mentis Ainor intellectualis

erga Deum eft ipfe Dei Amor, quo Deus fe ipfum
amat, non quatenus infinitus eft ; fed quatenus per
effentiam humanae Mentis, fub fpecie aeternitatis
confideratam, explicari poteff, hoc efi, Mentis erga
Deum 4mor intellectualis pars efi infiniti amoris, quo
DeusJe ipfum amat.
- DE
 I)E LIBERTATE HvMANA. 293

DEMONSTR. Hic Mentis Amor ad Mentis actio

nes referri debet, (per Coroll. Prop. 32. huius et per
Prop. 3. p 3.) qui proinde actio eft , qua Mens fe
ipfam contemplatur, concomitante idea Dei tan
quam caufa, (per Prop. 32. huius et eius Coroll) hoc
eft, per Coroll. Prop.!25. p, 1. et Coroll. Prop. 1 1.
p. 2) actio, qua Deus, quatenus per Mentem hu
imanám explicări poteft, feipfum cofitemplatiir, còn
comitante idea fui; atque adeo (per Prop. praec.) hic
Mentis, Amor pars eft infiniti amoris, quo Deus fe
ipfum amat. Q. E. D, - -

Conor.r.. ' Hinc fequitur, quod Deus, quate

feipfum amat, homines amat et confequenter
I numS

quod amor Dei erga homines et Mentis erga Deum

Amor intellectualis unum et idem fit, - - * - *

ScyroL. Ex his clare intelligimus, qua in [*°]

re falus noftra feu, beatitudo, feu Libertas confiftit,
nempe in conftanti et aeterno erga Deum Amore,
five in Amore Dei erga homines. Atque hic Amor,
feu beatitudo in Sacris codicibus Gloria appellatur,
nec immerito. Nam five hic Amor ad Deum refera
tur, five ad Mentem, recte animi acquiefcentia, quae
revera a Gloria, (per 25. et 5o. /fff. Defin.) non di
fiinguitur, appellari poteft. Nam quatenus ad Deum
refertur, eft (per Prop. 35. hujus) Laetitia (liceat
Hoc adhuc vocabulo uti) concomitante id, a fui, ut
et quatenus ad Mentem refertur (per Prop. 27. hujus).
IDeinde quia noftrae Mentis efTentia in fola cogni
tione confiftit, cujus principium et fundamentum
Deus eft (per Prop. 1 5. p. 1 et Schol. Prop. 47. p. 2.):
hinc perfpicuum hobis fit, quomodo et quâ ràtione
Mens noftra fecundum effentiam et exiftentiam ex
natura divina fequatur et continuo a Deo pendeat;
quod hic notare operae pretium duxi, ut hoc exem
plo oftenderem, quantum rerum fingularium cogni
tlO,
294 ' ETiirces PArs V.

tio, quam intuitivam, five tertii generis appellavi,

(vide 2. Schol Prop 40. p 2.) polleat, , potiorque
fit , ognitione univerfali, quam fecundi generis efTe
dixi. Nam quamvis in prima Parte generaliter often
derim, omnia , et confequenter Mentem etiam hu
manam) a Deo fecundum effentiam et exiftentiam
pendere; illa, tamen demonftratio, tametfi iegitima
fit et extra dübitationis aleam pofita, non ita tamen
Mentem nofiram afficit, quàm quando id ipfum
ex ipfa efTentia rei cujuscunque fingularis, quam a
Deo pendere dicimus, concluditur. -

Propos. XXXVII. Nihil in natura datur, quod

huic 4inori intellectuali fit contrarium, five quod
ipfum poffit tollere. . _s .

*• •*.

_ DE MoNstn. Hic intellectualis Amor ex Men

tis natura neceffario fequitur, quatenus ipfa , ut
aeterna veritas, per Dei naruram confideratur. (per
Prop. 55. et 29 hujus). Si quid ergo daretur, quod
huic Amori effet contrarium, id contrarium efTet
vero et confequenter id, quod hunc Amorem po[fet
[*] tollere, efficeret, ut id, quod verum eft, fal
fum efTet, quod (ut per fe notum) efi abfurdum. Er
go nihil in natura datur etc. Q. E. D. -- , -

: • • • •, -----' -

SchoL., Partis Quartae Axioma res fingulares

refpicit, quatenus cum relatione ad certum, tempus
et locum confiderantur, de quo neminem dubiuare
credo. . . - - ·· · · · · ·

.s **

pnoros. xxxvIII. Quo plures res fecundò et

bertio cognitionis genere Mens intelligit, eo minus

ipfa ab affectibus, qui inali funt, patitur et mortem

minus timet...

. Dr Monstr., Mentis efTentia in cognitione con

fiftit; (per Prop. 1 1. p. 2.) quo igitur Mens plures
- reS
 IDE LIBERTATe HvMANA. 295

res cognofcit fecundo et tertio cognitionis genere,

eo major ejus pars remanet, (per Prop. 29. et 25.
hujus) et confequenter (per Prop. praec.) eo major
ejus pars non tangitur ab affectibus, qui nofirae na
turae funt contrarii, hoc eft, (per Prop. 3o. p. 4.)
qui mali funt, Quo itaque Mens plures res fecundo
et tertio cognitionis genere intelligit, eo major ejus
pars illaefa manet et confequenter minus ab affecti
bus patitur etc. 9. E. D. -

Schol. Hinc intelfigimus id, qnod in Schol.

Prop 59. p 4. attigi et quod in hac Parte explicare
promiii ; nempe, quod mors, eo minus eft noxia,
quo Mentis clara et diftincta cognitio major eft et
confequenter, quo Mens magis Deum amat. Dein
de, quia (per Prop. 27. huius) ex tertio cognitionis
genere fumma, quae dari poteft, oritur acquiefcen
tia, hiac fequitur Mentem humanam pofTe ejus na
turae effe, ut id, quod ejus cum corpore perire often
dimus, (vide Prop. 2 1. huius) in refpectu ad id, quod
ipfius remanet, nullius fit momenti. Sed de his
mox prolixius. -

PRopos. XXXIX. Qui Corpus ad plurima aptum

habet, is Mentem habet, . cuius muaaeima pars eft
deterna. ' ■ -

DeMonstr. Qui Corpus ad plurima agen- [***]

dum aptum habet, is minime, affectibus, qui mali
funt, conflictatur, (per Prop. 38, p. 4.) hoc eft, (per
Prop. 5o. p. 4), affectibus, qui naturae noftrae funt
contrarii, atque adeo (per Prop. 1o. huius) poteftatem
habet ordinandi et concatenandi Corporis affectiones
fecundum ordinem ad intellectum, et confequenter
efficiendi, (per Prop. 14. huius) ut omnes Corporis
afTectiones ad Dei ideam referantur, ex quo fiet (;er
Prop. 15. huius) ut erga Deum afficiatur Amore, qui
(per
 296 -
ETHICES PARS V. -,

(per Prom. 16. huius) Mentis maximam partem occn

pare, five conftiruere debet, ac proinde (per Prom.
33. huius) Mentem habet, cujus maxima I pars eft
aeterna, Q. E. D.
SchoL. Quia ^orpora humana ad plurima apta
funt, non dubium eft, quin ejus naturae poflìnt
effe, ut ad Mentes referantur, quae magnam fui et
Dei habeant cognitionem et quarum maxiina, feu
praecipua pars eft aeterna, atque adeo ut mortem
vix timeant. Sed ut haec clarius intelligantur, an im
advertendum hic eft, quod nos* in continua vivi
mus variatione et prout in melius, five in pejus mu
tamur, eo felices, aut infelices dicimur. Qui enim
ex infante, vel puero in cadaver tranfiit, infelix
dicitur et contra id felicitati tribuitur, quod totum
vitae fpatium Mente fana in Corpore fano percurrere
potu* rimus Et revera qui Corpus habet, ut infans,
v, 1 puer, ad pauciflìma aptum et maxime pendens
a , aufis externis, Mentem habet, quae in fe fola
.*
confiderata nihil fere fui, nec Dei, nec rerum fit
confria; et contra, qui Corpus habet ad plurima'
aptum, Mentem habet, quae in fe fola confiderata
multum fui et Dei et rerum fit confcia. In hac vita
igitur apprime conamur, ut Corpus infantiae in aliud,
quantum ejus natura patitur, eique conducit, mute
tur, quod ad plurima aptum fit, quodque ad Men
tem referatur, quae fui et Dei et rerum plurimum
fit confcia ; atque ita ut id omne, quod ad ipfius
memoriam, vel imaginationem refertur, in refpe
ctu ad intellectum vix alicujus fit momenti, ut in
$chol. Prop. Praeced. jam dixi.
PRopos. XL. Quo unaquaeque res plus rerfe
pori tronis habet, eo magis agit et minus patitur et
eontra, quo magis agit, eo perfectior efi.
Y •

IDE
 v,

IDE LIBeaTATE HvMANA: , 297

T)e MoNsTR. Quo unaquaeque res perfectior

eft, eo plus habet realitatis, (per Axiom. 6. p. 2.) et
confequenter (per Prop. 5. p. 3. cum eius Schol.) eo
magis agit et minus patitur ; quae quidem Demon
ftratio imverfo ordine eodem modo procedit, ex quo
fequitur, ut res qontra eo fit perfectior, quo magis
agit. - 9. E. D. -

Cohol L. Hinc fequitur, partem Mentis, quae

remanet, quantacunque ea fit, perfectiorem efTe re
liqua. Nam pars Mentis aeterna, (per Prop. 25. et 29.
Huius) eft intellectus, per quem folum nos agere di
cimur ; (per Prop 5. p. 5.) illa autem, quam perire
oftendimus, eft ipfa imaginatio, (per Prop. 21. hu
jus) per quam folam dicimur pati; (per Prop. 3. b 3.
et gen. Affect. Defin) atque adeo (ver Prop. praec.)
illa, quantacunque ea fit, hac eft perfectior. 9. E. D.
ScHoL. Haec funt, quae de Mente, quatenus
fine relatione ad Corporis exiftentiam confideratur,
oftendere conftitueram : ex quibus et fimul ex Prop,
21. p. 1. et aliis apparet, quod Mens noftra, quate
nus intelligit, aeternus cogitamdi modus fit, qui
alio aeterno cogitandi modo determinatur et hio
iterum ab alio et fic in infinitum; ita ut onunes
fimul Dei aeternum et infinitum intellectum con
ftituant,

Propos. XLI. Quamvis nefeiremus, Mentem

no/irain aeternam effe, Pietatem tamen et Heligio
nem et abfolute ominia, quae ad Animofitatem et
Generofitatein referri ofiendimus in quarta parte, pri
ma haberemus. - -

DeMonstr. Primum et unicum virtutis, feu

recte vivendi rationis fundamentum , ( er Coroll.
Prop. 22. et per Prop, 24. p. 4) efi fuum utile quae
- I©r€.
- -