636 TRACTAT. poLiT. CAP. VI.

qui muti, vefani et famuli funt, qui fervili aliquo

officio vitam fuftentant. -

§. XII. Agri et omne folum et, fi fieri poteft,

domus etiam publici juris fint, nempe ejus, qui Jus
Civitatis habet, a quo annuo pretio civibus, five ur
banis et agricolis locentur; et praeterea omnes ab
omni exactione tempore pacis liberi five immunes
fint. Atque hujus pretii alia pars ad Civitatis muni
menta, alia ad ufum domefticum Regis referenda eft.
Nam tempore pacis urbes tanquam ad bellum muni
re et praeterea naves et reliqua inftrumenta bellica
parata necefTe eft habere.
§. XIII. Electo Rege ex aliqua familia, nulli
Nobiles cenfendi, nifi a Rege oriundi, qui propterea
infignibus Regiis a fua et a reliquis familiis diftin
guantur.
. §. XIV. Regis confanguinei nobiles mafculi,
qui ei, qui regnat, gradu confanguinitatis tertio,
aut quarto propinqui funt, uxorem ducere prohi
beantur et fi quos liberos procreaverint, illegitimi
habeantur et omni dignitate indigni, nec parentum
haeredes agnofcantur ; fed eorum bona ad Regem
redeant.

§. XV. Regis praeterea Confiliarii, qui ei pro

ximi, vel dignitate fecundi funt, plures effe debent
[*?3] et non, nifi ex civibus, eligendi; nempe, ex
unaquaque familia tres, aut quatuor, aut quinque,
(fi familiae non plures, quam fexcentae, fuerint)
qui fimul unum hujus Concilii membrum conftitu
ent, non ad vitam ; fed in tres, aut quatuor, aut
quinque annos, ita ut fingulis annis eorum tertia,
quarta, aut quinta pars nova eligatur; in qua ele
ctione tamen apprime obfervandum, ut ex unaqua
que familia unus ad minimum juris peritus Confi
Iiarius eligatur. .

§. XVI.
 IDE MoNARCHIA. 337

§. XVI. ' Haec electio ab ipfo Rege fieri debet,

cui conftituto anni tempore, quo fcilicet novi Con
filiarii eligendi funt, unaquaeque familia omnium
fuorum civium nomina, qui ad annum quinquage
fimum aetatis pervenerunt et qui hujus officii candi
dati rite promoti fuerunt, Regi tradere debet, ex
quibus, quem velit, Rex eliget; at eo anno, quo
alicujus familiae juris peritus alteri fuccedere debet,
juris peritorum tantum nomina funt Regi tradenda.
Qui ftatuto tempore officio hoc Confiliarii functi funt,
in eodem continuari nequeant, nec ad catalogum
eligendorum quinquennio, aut amplius referri. Cau
fa autem, cur necefTe fit fingulis annis ex unaqua
que familia unum eligere, eft, ne Concilium jam
ex inexpertis Novitiis, jam ex Veteranis et rerum
expertis componeretur, quod necefTario fiet, fi omnes
fimul recederent et novi fuccederent. Sed fi fingulis
annis ex unaquaque familia unus eligatur, tum non
nifi quinta, quarta, ant ad fummum tertia Concilii
pars ex Novitiis erit. 1'raeterea fi Rex aliis negotiis
impeditus, aut alia de caufa huic electioni vacare
aliquamdiu non polfit, tum ipfi Confiliarii alios pro
lempore eligant, donec ipfe Rex vel alios eligat,
vel, quos Concilium elegit, probet.
§. XVII. Hujus Concilii primarium officium
fìt, imperii fundamentalia jura defendere, confilia
de rebus agendis dare, ut jìex, quid in bonum pu
Tblicum decernendum fit, fciat, atqtie adeo, ut Begi
• nihil de aliqua re ftatuere liceat, nili intellecta prius
hujus Concilii fententia. Sed fi Concilio, ut plerurrt
que fiet, non una mens fuerit, fed diverfas habtie
rit fententias, etiam pofiquam bis aut ter qua ftio
nem de eadem re habuerint, res in longiùs trahendâ
non eft, fed difcrepantes fententiae ad Regem [***]
deferendae, ut Art. 25. hujus Capitis docebimüs;
§. XVIII. Hujus praeterea Concilii officiüiii
etiam fit, Regis inftituta feti decreta proihuigaié ét;
- Y qüid
/
 538 TRACTAT. PoLiT. CAP. VI.

quid in Rempublicam decretum eft, curare, totius

que adminiftrationis imperii curam habere, tanquam
Jùegis vicarii. -

§. XIX. Civibus nulli ad Regem aditus pateant,

nifi per hoc Concilium, cui omnes poftulationes,
feu libelli fupplices tradendi funt, ut Regi offeran
tur. Legatis etiam aliarum Civitatum non, nifi in
tercedente hoc Concilio, veniam Regem alloquendi
iinpetrare liceat ; Epiftolae praeterea, quae ex aliis
locis Regi mittuntur, ei ab hoc Concilio tradi de
bent et abfolute lùex cenfendus eft veluti Civitatis
mens; hoc autem Concilium mentis fenfus externi,
eu Civitatis corpus, per quod mens Civitatis ftatum
concipit et per quod mens id agit, quod fibi opti
mum elTe decernit.

§. XX. Cura filios Regis educandi huic etiam

Concilio incumbat et etiam tutela, fi Rex, fuccef
fore infante feu puero relicto, obiit. Sed ne tamen
Concilium interea temporis fine Rege fit, ex Nobi
libus Civitatis Senior eligendus, qui Regis locum
fuppleat, donec legitimus fuccefTor eo aetatis perve
nerit, quo imperii onus fufiinere poflit.
§. XXI. Hujus Concilii Candidati ii fint, qui
regiumen, fundamenta et ftatum, feu conditionem
Civitatis, cujus fubditi funt, norint; at qui juris
periti locum occupare vult, is praeter regimen et
çonditionem Civitátis, cujus fubditus eft, Taliarum,
etiam, cum quibus commercium aliquod intercedit,
fcire debet ; fed nulli, nifi qui ad quinquagefimum
aetatis annum, mullo convicti crimine, perveme
rint, in catalogum eligendorum referendi funt. /

§. XX{I. In hoc Concilio nihil de rebus imperii

ooncludendum, mifi praefentibus omnibus membris:
quod fi aliquis morbi, aut alia de caufa adefTe ne
queat, aliquem ex eadem familia, qui eodem officio
functus,
 IDe MoNARcHiA. 339

functus, vel qui in catalogum eligendorum relatus

eft, in ipfius locum mittere debet. Quod fi nec hoc
fecerit, fed quod Concilium propter ejus abfentiam
rem aliquam confulendam in diem differre « oa;vus
fuerit, fumma aliqua pecuniae fenfibili mulctetur.
Sed hoc intelligendum, quando quaeftio eii de [*?']
re, quae integrum imperium fpectat, videlicet de
bello et pace, de jure aliquo abrogando, vel infti
tuendo, de commercio etc. Sed fi quaeftio fit de re,
quae umam, aut alteram urbem !pectet. de libellis
fupplicibus etc. fatis erit, fi major Concilii pars adfit.
§. XXIII. Ut inter fimilias aequalitas in omni
bus et ordo fedendi, proponendi et dicendi habea
tur, vices fervandae funt, ut fingulae fingulis feflio
nibus praefideant, et quae hac f ffione prima, fe
quenti ultima fit. Sed eorum, qui ejusdem familiae
funt, is primus fit, qui prior electus fuerit.
§. XXIV. Hoc Concilium quater ad minimum
in anno convocetur, ut rationem adminiftrationis
imperii a minifiris exigant, ut rerum ftatum no.
fcant et fi quid praeterea ftatuendum fit, videant.
Nam adeo magnum civium numerum negotiis pu
blicis continuo vacare impoflibile videtur; fed, quia
negotia publica interim exerceri nihilominus debent,
ideo ex hoc Concilio quinquaginta, aut plures eli
gendi funt, qui foluto Concilio, ejus vicem fup
pleant, quiqne quotidie congregari debeant in cubi
culo, quod Regio lit proximum, atque adeo quo
tidie curam habeant aerarii, urbium, miunimento
rum, educationis filii Regis et abfolate eorunm
omnium magni Conci!ii officiorum, quae modo enu
meravimus, praeterquam illud, quod de rebus no
vis, de quibus nihil dccretum eft, confulere non
pofliat.
§. XXV. Congregato Concilio, antequam ali
quid in eo proponatur, quinque, aut fex, aut Plu
Y 2 re$
54o TRAcTAT. PolI'r. CAP. VI.

res Jurisperiti ex familiis, quae illa feffione ordine

loci priores funt, Regem adeant, ut libellos fuppli
ces vel epiftolas, fi quas habent, tradant, ut re
rum ftatum indicent et denique ut ex ipfo intelli
gant, quid in fuo Concilio proponere jubeat ; quo
accepto Concilium repetant et, qui ordine loci prior
efi, rem confulendam aperiat. Nec de re [uffragia
ftatim colligenda, quae aliquibus videtur alicujus
efTe momenti, fed in id tempus differenda, quod rei
neceflìtas concedit. Concilio igitur ad id ftatutum
tempus foluto, poterunt interea uniuscujufque fami
liae Confiliarii de ipfa fedrfum quaefiionem habere
et, fi res iis magni momenti videbitur, alios, qui
eodem officio functi, vel qui ejufdem Concilii Can
[*] didati funt, confulere et, fi intra conftitutum
tempus inter ipfos convenire non poterit, illa fami
lia extra fuffragium erit; (nam nnaquaeque familia
unum tantum ferre fuffragium poterit) alias ejus fa
miliae Jurisperitus inftructus fententiam, quam opti
mam judicaverint efTe, in ipfo Concilio fcrat et fic
reliqui; et fi majori parti vifum fuerit pofi auditas
cujufque fententiae rationes, rem iterum perpendere,
Concìlium iterum in tempus folvatur, ad quod una
quaeque familia, quaenam ultima ejus fit fententia,
pronunciabit et tum demum praefente integro Con
cilio fuffragiis collectis ea irrita habeatur, quae cen
tum ad minimum fuffragia non habuerit, reliquae
autem ad Regem deferantur a Jurisperitis omnibus,
qui Concilio interfuerunt, ut ex iis, poftquam unius
cujufque partis rationes intellexerit, quam velit, eli
gat, atque inde digrelli ad Concilium revertantur, ubi
omnes Regem ad confiitutum ab ipfo tempus exfpe
ctent, ut, quam fententiam ex la&is cligendam cen
fet, omnes audiant et quid faciendum, ipfe decernat.
1

§. XXVI, Ad jufiitiam adminiftrandam Conci

íium aliud ex folis Jurisperitis eft formandum, quo
rum officium fit lites dirimere et poenas ex delinquen
tibus
 I)E MONARCHIA. 341

tibus fumere ; fed ita ut omnes fententiae, quas tu

lerint, ab iis, qui Concilii magni vicem fupplent,
probari debeant, num fcilicet, fervato rite in judi
cando ordine, prolatae fuerint et abfque partium
ftudio. Quod fi quae pars, quae caufa cecidit, often
dere poterit, aliquem ex judicibus munere aliquo
corruptum fuiffe ab adverfario, vel aliam commu
nem caufam amicitiae erga eundem, vel odii erga
ipfum habere, vel denique quod conmunis judican
di ordo non fuerit fervatus, ea in integrum reftitua
tur. Sed haec forfan obfervari non pofTent ab iis,
qui, quando quaeftio de crimine eft, non tam argu
mentis, quam tormentis reum convincere folent.
Verum mec ego hic alium in judicando ordinem com
cipio praeter eum, qui cum optimo Civitatis regi
mune COnVenlt.

§. XXVII. Hi judices magno etiam et impari

mumero efTe debent; nempe fexaginta et unus, aut
quinquaginta et unus ad minimnm et ex una fami
lia non nifi unus eligendus, nec tamen ad vitam;
fed ut quotannis etiam aliqua ejus pars cedat et [*°]
alii totidem eligantur, quii ex aliis fint familiis, qui
que ad quadragefimum aetatis annum pervenerint.
§. XXVIII. In hoc Concilio nulla fententia pro
nuncianda, nifi praefentibus omnibus judicibus.
Quod fi aliquis morbi, aut alterius rei caufa diu Con
cilio interefTe mon poterit, alius ad id tempus eli
gendus, qui ipfius locum fuppleat. In fuffragiis
autem ferendis debebit unufquifque fententiam fuam
non palam dicere, fed calculis indicare.
€. XXIX. Hujus et praecedentis Concilii vica
riorum emolumenta fint primo eorum, qui mortis
damnati funt ab ipfis et etiam eorum, qui fumma
quadam argenti plectuntur. Deinde ex unaquaque
fententia, quam de rebus civilibus tulerint, ab eo,
qui caufa cecidit, pro ratione totius fummae partem
aliquo
342 TRAcrAT. Por.iT. CAP. VI. .

aliquotam accipiant, qua utrumque Concilium

gaudeat. -

§. XXX. His Conciliis alia fubordinentur in

unaquaque urbe, quorum etiam membra ad vitam
eligi non debent; fed etiam quotannis pars aliqua
eligenda ex folis familiis, quae in eadem habitant:
fed opus non eft haec latius perfequi.
§. XXXI. * Militiae ftipendia nulla folvenda
tempore pacis, tempore autem belli iis tantummodo
quotidiana ftipendia danda, qui quotidiano opere
vitam fuftentant At duces et reliqui officiarii co
hortium nulla alia emolumenta ex bello exfpectanda
habeant praeter hoftium praedam.
§. XXXII. Si quis peregrinus alicujus civis
filiam in uxorem duxerit, ejus liberi funt cives cen
fendi et in catalogo familiae matris infcribendi. Qui
autem ex peregrinis parentibus in ipfo imperio nati
et educati funt, iis conftituto aliquo pretio Jus ci
vis ex Chiliarchis alicujus familiae emere liceat et in
catalogum ejufdem familiae referantur: nec imperio,
tameufi Chiliarchae lucri caufa aliquem peregrimum
infra conftitutum pretium im numerum fuorum ci
vium receperint, aliquod inde detrimentum oriri
poteft; fed contra media excogitanda, quibus faci
lius civium augeri poflit numerus et magna homi
num detur confluentia. At, qui in catalogum ci
vium non referuntur, aequum eft, ut tempore fal
[3°] lem belli otium fuum labore aut exactione
aliqua compenfent.

- § XXXIII. f.egati, qui tempore pacis ad alias

Civitates pacis contrahendae, vel confervandae cau
fa mitti debent, cx folis Nobilibus eligendi funt et
ex Civitatis aerario fumptus iifdem fuppeditandi,
non autem ex Regis domeftico aerario.
§ XXXIV.
 IDE MoRARcHtA, 543

§. XXXIV. Qui aulam frequentant et Regis do

meftici funt, quibufque ex fuo aerario dome
ftico ftipendia folvit, ab omni Civitatis minifterio
feu officio fecludendi funt. Dico expreffe, quibus
Rex ex aerario fuo domefiico fiipendia folvit, ut cor
poris cuftodes ab iifdem fecludam. Nam corporis
cuftodes nulli praeter cives ejufdem urbis in aula,
fervatis vicibus, vigilare pro Rege ante fores debent.
§. XXXV. Bellum non nifi pacis caufa inferen
dum, ut eo finito arma cefTent. Urbibus igitur
Jure belli captis et hofte fubacto pacis conditiones
inftituendae funt, ut captae urbes nullo praefidio
fervari debeant; fed vel, ut hofti, pacis foedere ac
cepto, poteftas concedatur eafdem pretio redimendi,
vel (fi ea ratione timor femper a tergo maneat for
midine loci) prorfus delendae funt et incolae alio lo
corum ducendi.

§. XXXVI. Regi nullam extraneam matrimo

nio fibi jungere, fed tantum ex confanguineis, vel
civibus aliquam in uxorem ducere liceat, ea tamen
conditione, fi fcilicet civem aliquam duxerit, ut
qui uxori fanguine fint proximi, nullum Civitatis
officium adminiftrare poflint.
§. XXXVII. Imperium indivifibile effe debet.
Si igitur Rex plures liberos procreaverit, illorum
major natu jure fuccedat, minime autem conceden
dum, ut imperium inter ipfos dividatur, nec ut in
divifum omnibus, vel aliquibus tradatur et multo
minus, ut partem imperii dotem filiae dare liceat.
Nam, filias in haereditatem imperii venire, nulla
ratione concedendum.

§. XXXVIII. Si Rex liberis mafculis orbus obie

rit, ille, qui ipfi fànguine proximus, haeres impe
rii habendus, mifi forte uxorem extraneam duxerit,
quam repudiare nolit.
ç. XXXIX.
 344 TRACTAT. PoLiT. CAP. VI.

§. XXXIX. Ad Cives quoá attinet, patet ex

Art. 5. Cap. 3. eorum unumquemque ad omnia Re
[3°'] gis mandata, five edicta a Concilio magno pro
mulgata, (vide de hac conditione Art. 18. et 19 hu
jus Capitis) obtemperare debere, tametfi eadem ab
furdiffima credat, vel jure ad id cogi. Atque haec
Imperii Monarchici fundamenta funt, quibus fuper
ftrui debet, ut ftabile fit, quemadmodum in feq.
Cap demonftrabimus.

§. XL. Ad Religionem quod attinet, nulla

plane templa urbium fumptibus aedificanda, nec
jura de opinionibus ftatuenda, nifi feditiofae fint et
Civitatis fundamenta evertant. Ii igitur, quibus
Íìèligionem publice exercere conceditur, templum
fi velint, fuis fumptibus aedificent. At Rex ad Re
ligionem, cui addictus eft, exercendam templum
in aula fibi propriuun habeat.

C A P v T VII.
§. I. Imperii Monarchici fundamentis explica
tis, eadcm hic ordine demonfirare fufcepi; ad quod
apprime notandum eft, praxi nullo modo repugnare,
quod jura adeo firma confiituantur, quae nec ab ipfo
liege aboleri queant. Perfae enim Iveges fuos inter
J)eos colere folebant et tamen ipfi Reges potefta
tem non habebant jura. femel inftituta revocandi,
mt ex Dan. Cap. 5. patet ; et nullibi, quod fciam,
Μonarcha abfolute eligitur, nullis expreffis condi
*,
tionibus. Imo nec rationi, nec obedientiae abfolu
tae, quae Regi debetur, repugnat ; nam fundamen
ta imperii veluti Regis aeterna decreta habenda funt,
adeo ut ejus miniftri ei omnino obediant, fi, quan
do aliquid imperat, quod imperìi fundamentis re
pugnat, mandata exequi velle negent. Quod exem
plo Uliflis clare explicare pofTumus, Socii enim
* ihffis ipfius umandatum exequebantur, quando navis
- malo
 - DE MoNARCHIA. - 345

malo alligatum et cantu Syrenum mente captum, re

ligare noluerunt; tametfi id modis multis mini
tando imperabat et prudentiae ejufdem imputa
tur, quod poftea fociis gratias egerit, quod ex pri
ma ipfius mente ipfi obtemperaverint. Et ad hoc
lUliffis exemplum folent etiam lìeges judices inftrue
re, ut fcilicet juftitiam exerceant, nec, quenquam
refpiciant, nec ipfum Iìegem , fi quid fingulari ali
quo cafu imperaverit, quod contra inftitutum, jus
effe noverint. Reges enim non Dii, fed homi [***]
nes funt, qui Syrenum capiuntur faepe cantu. Si
igitur omnia ab inconftanti unius voluntate pende
rent, nihil fixum effet. Atque adeo imperium Mo
narchicum, ut fiabile fit, infiituendum eft, ut omnia
quidem ex folo Regis decreto fiant, hoc eft, ut omne
jus fit Regis explicata voluntas ; at non ut omnis
T\egis voluntas jus fit, de quo vide Art, 3. 5. et 6.
- praec. Cap.
§. II. Deinde notandum, quod in jaciendis
fundarnentis maxime humanos affectus obfervare
necefTe eft, nec oftendifTe fufficit, quid oporteat fieri;
fed apprime, qui fieri poffit, ut homines, five af
fectu, five ratione ducantur, jura tamen rata, fixa
que hábeant Nam fi imperii jura, five libertas pu
lolica folo invalido legum auxilio nitatur, non tan
tum nulla ejus obtinendae erit civibus fecuritas, ut
Art. 3, Cap. praec. oftendimus, fed etiam exitio erit.
Nam, hoc certum eft, nullam Civitatis conditionem.
miferiorem efle, quam optimae, quae labafcere in
cipit, nifi uno actu et ictu cadat et in fervitutem
ruat, (quod fane impofIibile videtur effe) ac proinde
fubditis multo fatius effet fuum jus abfolute in unum
transferre, quam incertas et vanas, five irritas liber
tatis conditiones ftipulari, atque ita pofteris iter ad
fervitutem crudeliflimam parare. At fi imperii Mo
narchici fundamenta, quae in praec. Cap. retali, fir
má
346 TRACTATr. poLit. CAp. VII.

ma efTe oftendero, nec divelli pofTe, mifi cum indi

gnatione maximae partis armatae multitudinis et ex
iis Regi et multitudini pacem et fecuritatem fequi,
atque haec ex communi natura deduxero, dubitare
nemo poterit eadem optima efTe et vera, ut patet ex
Art. 9. Cap. 5. et Art. 5. et 8. praec. Cap. Quod au
tem hujus illa naturae fint, quam paucis potero,
oftendam. -

§. III. Quod officium ejus, qui imperium te

net, fit Imperii ftatum et conditionem femper nofce
re et communi omnium faluti vigilare et id omne,
quod majori fubditorum parti utile eft, efficere, apud
omnes in confefTo eft. Cum autem unus folus omnia
perluftrare nequeat, nec femper animum praefen
tem habere et ad cogitandum inftituere et faepe mor
bo, aut fenectute , aut aliis de caufis rebus vacare
publicis prohibeatur ; necefTe ergo eft, ut Monarcha
Confiliarios habeat, qui rerum ftatum nofcant et
Regem confilio juventet ipfius locum faepe fuppleant;
£; atque adeo fiat, ut imperium, feu Civitas unâ
eniper eademque mente conftet.
§. IV. Sed quia cum humana natura ita com
paratum eft, ut unusquifque fuum privatum utile
fummo cum affectu quaerat et illa jura aequiffima
effe judicet, quae rei fuae confervandae et augendae,
necefTaria efTe et alterius caufam eatenus defendat,
quatenus rem fuam eo ipfo ftabilire credit, hinc fe
quitur Confiliarios necefTario debere eligi, quorum
privatae res et utilitas a communi omnium falute et
pace pendeant; atque adeo patet, quod, fi ex uno
quoque civium genere, five clafTe aliquot eligantur,
id majori fubditorum parti utile erit, quod in hoc
Concilio plurima habuerit fuffragia. Et quamvis hoc
Concilium, quod ex adeo magno civium numero
compo:-itur, frequentari nece(Iario debeat a multis
rudi admodum ingenio ; hoc tamen certum eft, usum
qucnn
 IDE MoNARcIIiA. 847
-

quemqne in negotiis, quae diu magno cum affectu

exercuit, fatis callidum atque aftutum effe. Qua
propter fi nulli alii eligantur, nifi ii, qui ad qüin
quagefimum aetatis annum ufque negotia fua fine
ignominia exercuerunt, fatis apti erunt, ut confi
lia res fuas concernentia dare pofIint, praefertim fi
in rebus majoris ponderis tempus ad meditandum
concedatur. Adde quod longe abeft, ut Concilium,
quod paucis conftat, a fimilibus non frequentetur.
Nam contra maxima ejus pars ex hominibus ejufmo
di conftat, quandoquidem unusquifque ibi maxime
conatur focios habere bardos, qui ab ipfius ore pen
deant, quod in magnis Conciliis locum non habet.

, §. V. Praeterea certum eft, unumquemque malle

regere, quam regi, Nemo enim volens imperium
alteri concedit, ut habet Saluftius in prima ad Cae
farem oratione. Ac proinde patet, quod multitudo
integra nunquam jus fuum in paucos, aut unum
transferet, fi inter ipfam convenire poffit, nec ex
controverfiis, quAe plerumque in mâgnis Conciliis
excitantur, in feditiones ire; atque adeo multitudo
id libere tantummodo im Regem transfert, quod ab
folute in poteftate ipfa habere nequit, hoc eft, con
troverfiarum diremptionem et in decernendo expe
ditionem. Nam quod faepe etiam fit, ut P\ex belli
caufa eligatur, quia fcilicet bellum a Regibus [3*]
multo felicius geritur, infcitia fane eft, nimirum
quod, ut bellum felicius gerant, in pace fervire ve
lint; fi quidem pax eo im imperio poteft concipi,
cujus fumma poteftas fola belli caufa in unum trans
lata eft, qui propterea virtutem fuam et quid omnes
in ipfo uno habeant, maxime in bello, oftendere
poteft ; cum contra imperium Democraticum hoc
praecip*ium habeat, quod ejus virtus multo magis
in pace, quam in bello valet. Sed quacumque de
caufa Rex eligatur, ipfe folus, ut janm diximus, quid
inperio utile fit, fcire nequit; 1cd ad hoc, ut in
praec.
348 TRACTAT. PoLIT. CAP. VII.

praec. Art. oftendimus necefTe eft, ut plures cives.

Confiliarios habeat et quia concipere nequaquam pof
fumus , quod aliquid de re confulenda poteft conci
pi, quod tam magnum hominum numerum effuge
rit, fequitur quod praeter omnes hujus Concilii [en
tentias, quae ad Regem deferuntur, nulla poterit
concipi ad populi falutem idonea. Atque adeo,
quia populi falus fuprema lex feu Regis fummum
jus eft, fequitur, jus Regis efTe, unam ex latis Concilii
fententiis eligere, non autem contra totius Concilii
smentem quicquam decernere, vel fententiam ferre
(vide Art. 25. praeced. Cap.). Sed fi omines fenten
tiae in Concilio latae ad Regem deferendae efTent,
fieri poffet, ut Rex parvis urbibus, quae pauciora
habent fuffragia, femper faveret. Nam quamvis
cx lege Concilii ftatutum fit, ut fententiae non indi
catis earum authoribus deferantur, m vtnquam tamen
tam bene cavere poterunt, ut non aliqua effluat, ac
proinde neceffario ftatuendum eft, ut illa fententia,
quae centum ad minimum fuffragia non habuerit,
irrita habeatur, quod quidem jus ihajores urbes fum
ma vi defendere debebunt.

S. VI, Atque hic, nifi brevitati ftuderem, ma

gnas hujus Concilii utilitates alias oftenderem ; unam
tamen, quae maximi videtur e[Te momenti, addu
cam. Nempe, quod nullum majus ad virtutem in
citamentum dari poteft, hac communi fpe fummum
hunc honorem adipifcendi: nam gloria maxime du
cimur omnes, ut in noftra Ethica fufe oftendimus.

§. VII. Quin majori hujus Concilii parti nun

quam animus gerendi bellum, fed magnum pacis
ftudium et amor femper futurus fit, dubitari non
[*°] poteft. Nam, praeterquam quod ex bello ipfis
timor femper erit bona fua cum libertate amittendi,
accedit, quod ad bellum novi fumptus requirantur,
quos fuppeditare debent, ac etiam quod ipforum li
- beri
1
 T)e MoNARCHIA. - 349

beri et affines curis domefticis intenti, fiudium ad

arma in bello applicare et militatum ire cogentur;
unde domium nihil praeter gratuitas cicatrices referre
poterunt. Nam, uti Art. 5o praeced. Cap. diximus,
militiae ftipendia nulla folvenda et Art. 1 1. ejufdem
Cap. ipfa ex folis civibus et ex nullis aliis formanda.
- §. VIII. Ad pacem et concordiam aliud prae
terea, quod etiam magni e[i momenti, accedit; nem
pe quod nullus civis bona fixa habeat (vide Art. 12.
praeced. Cap.). Unde omnibus ex bello par prope- `
modum periculum eft : nam omnes lucri caufa mer
caturam exercere, vel argentum fuum invicem cre
dere, fi, ut olim ab Athenienfibus, lex lata fit, qua
prohibeatur unicuique, argentum fuum foenore aliis,
quam incolis dare ; atque adeo negotia tractare de
bebunt, quae vel invicem intricata funt, vel, quae *
eadem media, ut promovcantur, requirunt; atque
adeo hujus Concilii maximae parti circa res commu
nes et pacis artes una plerumqne ' eademque erit
mens ; nam, ut Art. 4. hujus Cap. diximus, unus
quifque alterius caufam eatenus defendit, quatenus
eo ipfo rem fuam fiabilire credit.
§. IX. Quod nemo unquam in animum indu'
cet hoc Concilium muneribus corrumpere, dubitari
non poteft. Si enim aliquis ex tam magno homi
nnm nnmero unum, aut alterum ad fe trahat, fane
nihil promovebit: nam, nti diximus, fententia,
quae ád fummum centum ad minimum fufiragia non
habuerit, irrita eft. -

- -.

§. X. Qnod praeterea hujus ConciIii femel ftabi

liti membra ad minorem numerum redigi non pote
runt, facile videbimus, fi bominnm communes af
fectus confideremus. Omne$ enim gloria maxime
ducuntur et nullus eft, qui fano corpore vivit, qui »
non fperet in longam fenectutem vitam trahere. Si
itaque calculun, ineamus eorum, qui revera annum
quin- .
350 TrAcTAT. PoLit. CAP. VII.

quinquagefimum, aut fexagefimum aetatis attigerunt

et rationem praeterea habeamus magni iftius Conci
lii' numeri, qui quotannis eligitur, videbimus vix
[*] aliquem eorum, qui arma ferunt, dari pofTe,
qui non magna fpe teneatur, huc dignitatis afcen
dere ; atque adeo omnes hoc Concilii jus, quantum
poterunt, defendent. Nam notandum, quod corru
ptio, nifi paulatim irrepat, facile praevenitur ; at
quia facilius concipi poteft et minori invidia fieri,
ut ex unaquaque familia, quam ut ex paucis minor
numerus eligatur, aut ut una, aut alia fecludatur;
ergo (per Airt. 14. praeced. Cap.) Confiliariorum mu
merus non poteft ad alium minorem redigi, nifi
fimul ab eo una tertia, quarta, aut quinta, pars au
feratur, quae fane mutatio admodum magna eft et
confequenter a communi praxi omnino abhorrens.
Nec mora praeterea, five in eligendo negligentia ti
menda eft, quia haec ab ipfo Goncilio fuppletur.
JVid. Art. 16. pracced. Cap.

§. XI. Rex igitur, five multitudinis metu du

ctus, vel ut fibi, armatae multitudinis majorem par
tem devinciat, five animi generofitate ductus, ut
fcilicet utilitati publicae confulat, illam femper fen
tentiam, quae plurima fuffragia habuerit, hoc eft,
(per Art. 5. hujus Cap.) quae imperii majori parti
eft utilior, firmabit et difcrepantes fententias, quae
ad ipfum delatae funt, fi fieri poteft, conciliare ftu
debit, ut omnes ad fe trahat, qua in re nervos in
tendet fuos, et ut tam in pace, quam, in bello expe
riantur, quid in ipfo uno habeant ; atque adeo tum
maxime füi juris erit et imperium maxime habebit,
quando maxime communi multitudinis faluti confulit.

§. XII. Nam Rex folus omnes metu continere

nequit; ied ipfius potentia, ut diximus, nititur mi
1itum numero et praecipue eorundem virtute et fide,
quae femper inter homines tamdiu conftans erit,
quam
 ìDE MoNARCHIA. 551,

quamdiu indigentia, five haec honefta five turpis

fit, copulantur ; unde fit, ut Reges incitare faepius
milites, quam coërcere et magis eorum vitia, quam
virtutes diflìmulare foleant et plerumque, ut opti
mos premant, inertes et luxu perditos inquirere,
agnofcere, pecunia aut gratia juvare, prehenfare
manus, jacere ofcula et omnia fervilia pro domina
tione agere. Ut itaque cives a Rege prae omnibus
agnofcantur, et quantum fiatus civilis five aequitas
concedit, fui juris maneant, neceße eft, ut militia
ex folis civibus componatur et ut ipfi a Confi [**]
liis fint; et contra eos omnino fubactos * ffe et aeter
ni belli fundamenta jacere, fimulatque n;ilites auxi
liares duci patiunlur, quorum mercatura bellum eft
et quibus in difcordiis et feditionibus plurima vis.

§. XIII. Quod Regis Confiliarii ad vitam eligi

non debeant, fed in tres, quatuor, vel quinque ad
fummum annos, patet tam ex Art, 1o. hujus Capi
tis, quam ex iis, quae in Art. 9. hujus etiam Capi
tis diximus. Nam , fi ad vitam eligerentur, prae
terquam quod maxima civium pars vix uilam fpem
pofTet concipere eum honorem adipifcendi; atque
adeo magna inde inter cives inaequalitas, unde in
vidia et continui rumores et tandem feditiones ori
renlur, quae fane Regibus dominandi avidis non
ingratae efT nt ; magnam praeterea ad omnia licen
tiam (fublato fcilicet fuccedentium metu) fument,
Rege minime adverfante. Nam, quo civibus magis
invifi, eo magis Íìegi adhaerebunt, eique ad adu
landum magis proni erunt. Imo quinque annorum
intervallum nimium adhuc videtur, quia eo tempo
ris fpatio non adeo impoflibile factu videtur, ut ma
gna admodum Concilii (quam etiam magnum fit)
pars muneribus, aut gratia corrumpatur; atque adeo
longe fecurius res fefe habebit, fi quotannis ex una
quaque familia duo cedant et totidem iifdem fucce
dant, ([i nimirum ex unaquaque familia quinque
CO n •
352 - TRAcTAT. PoLiT. CAP. VII.

confiliarii habendi funt) praeterquam eo anno, quo

juris prudens alicujus familiae cedit et novus ejus lo
co eligitur. - -

§. XIV. Rex praeterea nnllus majorem fibi fe

curitatem polliceri poteft, quam qui in hujufmodi
Civitate regnat. Nam, praeterquam quod cito perit,
quem fui milites falvum effe nolun1, certum eft Re
gibus fummum femper periculum efTe ab iis, qui
eis proximi funt. Quo igitur Confiliarii numero
pauciores et confequenter potentiores funt, eo Regi
majus ab ipfis periculum eft, ne imperium in alium
transferant. Nihil fane Davidem magis terruit,
quam quod ipfius Confiliarius Achitophel partes Ab
folomi elegerat, Huc accedit, fi omnis poteftas
in unum abfolute translata fuerit, quae tum longe
facilius ex uno in alium transferri poteft. Sufcepere
enim duo Manipulares imperium Ro* manum trans
ferre et transtulerunt (Tacit Hift. lib. 1 ) Omitto
[**] artes et afius callidos Confiliariorum, quibus
IbiT cavere debent, ne invidiae immolentur, quia
nimis moti funt; et nemo, qui Hiftorias legit, igno
rare poteft, Conliliariis fidem plerumque exitio fuif
fe; - atque adeo, ut fibi caveant, eofdem callidos,
non fidos effe oportet. Sed fi Confiliarii plures nu
mero, quam ut in eodem fcelere convenire poffint et
omnes inter fe aequales fint, nec ultra quadrien
nium eo officio fungantur, Regi nequaqnam formi
dolofi effe queunt, ni{i libertatem iis adimere tentet,
quo omnes cives pariter ofïendet. Nam, (ut Ant.
Perezius optime 1 ota*) imperio abfoluto uti Princi
pi admodum periculofum, fubditis admodutm Qdio
fum et infiitutis tam divinis, quam humanis' adver
fum,- ut innumera oftendunt exempla.

§. XV. Praeter haec, alia fundamenta in praec.

Cap. jerimus, ex quibus Regi magna imperii et ci
vibus libertatis ac pacis obtinendae fecuritas oritur,
* quae
 IDE MoNARcHiA. 353

quae fuis locis oftendemus. Nam quae ad fupre

mum Concilium fpectant, quaeque maximi pon
deris funt, ante omnia demonftrare volui; jam
reliqua eo, quo ipfa propofui, ordine perfequar.
§. XVI. Quod cives eo potentiores, et com- '
fequenter magis fui juris fint, quo majores urbes
et magis munitas habent, dubio caret: quo enim
locus, in quo funt, tutior eft, eo libertatem fuam
melius tueri, five hoftem externum, vel internum
minus timere pofTunt, et certum eft, homines natu
raliter fecuritati fuae eo magis confulere, quo divi- *
tiis potentiores funt. Quae autem urbes alterius
potentia, ut conferventur, indigent, aequale jus
cum eo non habent ; fed eatenus alterius funt juris,
quatenus alterius potentia indigent. Jus enim fola
potentia definiri in 2. Cap. oftendimus.
§. XVII. Hac eadem etiam de caufa, ut cives
fcilicet fui juris maneant, et libertatem tueantur,
militia ex folis civibus nullo excepto conftare debet.
Etenim homo armatus magis, quam inermis fui
juris, (vide Art. 1 2. hujus Cap.) et ii cives fuum
jus in alterum abfolute transferunt, ejusdemque
fidei omnino committunt, cui arma dederunt, et
urbium munimenta crediderunt. Huc accedit hu
mana avaritia, qua plerique maxime ducuntur: fieri
enim non poteft,ut auxiliarius miles fine magnis[***]
fumptibus conducatur, et cives vix pati poffunt
exactiones, quae fuftentandae otiofae militiae re
quiruntur. Quod autem nullus, qui integrae mili
tiae, vel magnae ejus parti imperet, nifi, cogente
necefTitate, in annum ad fummum eligendus fit,
norunt omnes, qui hiftorias, tam facras, quam
profanas legerunt. Ratio autem nihil hoc clarius
docet. Nam fane imperii robur ei omnino credi
tur, cui fatis temporis conceditur, ut militarem
gloriam occupet, ipfiusque nomen fupra Regis
r a{*
354 TrAcTAT. Porlrt. . CAP. VII.

attollatur, vel fidum fibi exercitum faciat obfequio,

liberalitate, et reliquis artibus, ducibus afTuetis,
quibus alienum fervitium, et fibi dominationem
quaerunt., Denique ad majorem totius imperii fe
cüritatem addidi, quod hi militiae imperatores
eligendi fint ex Regis Confiliariis, vel qui eodem
officio functi funt, hoc eft, viris, qui eo aetatis
pervenerunt, qua homines plerumque vetera et
tuta, quam nova et periculofa malint.

§. XVIII. Cives inter fe familiis diftinguendos

efTe dixi, et ex unaquaque aequalem Confiliario
rum numerum eligendum, ut majores urbes plu
res haberent pro numero civium Confiliarios, et
plura, ut aequum eft, adferre pofTent fuffragia.
Nam imperii potentia et confequenterjus ex civium
numero aeftimanda eft; nec credo, quod ad hanc
inter cives aequalitatem fervandam aliud medium
aptius excogitari poteft, qui omfies natura ita com
parati funt, ut unusquifque generi fuo adfcribi
velit, et ftirpe a reliquis internofci.

§. XIX. Praeterea in ftatu naturali unusquifque

nihil minus fibi vendicare, et fui juris facere po
teft, quam folum, et quicquid folo ita adhaeret,
ut id nufquam abfcondere, nec portare, quo velit,
poteft. Solum igitur, et quicquid ei ea, qua dixi
mus, conditione adhaeret, apprime communis
Civitatis juris eft , nempe eorum omnium, qui
junctis viribus, vel ejns, cui omnes poteftatem de
derunt, qua id fibi vendicare poflit, et confequen
ter folum, et quicquid ei adhaeret, tanti valere
apud cives debet, quantum necefTe eft, ut pedem
eo in loco figere, et conmune jus, feu libertatem
tueri poflint. Caeterum utilitates, quas Civitas
hinc necefTe eft , ut capiat, oftendimus Art. 8. hu
jus Capitis.

§. XX.