Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Assim como vários outros, desempenham importantes papéis nos relatos mitológicos.
Entretanto, examinando cuidadosamente certos textos menos famosos, podemos
encontrar as sombras de deidades ausentes das lendas mais conhecidas. Parece ser esse
o caso neste trecho do Cóir Anmann (“Adequação dos Nomes”):
CCXX. Fothad: Tri Fothaidh .i. tri fósuith .i. sotha maithi íat. Nó Fothaidh .i. fotha
suith iat, ar robí cétchlann Fuinchi íat. Nó Fotha .i. fóthaidhe .i. fochlith dorinne Mac
Niad .i. Mac Con íat fría Fuinchi ingin Bhéinne Brit rí Bretan . Nó Fothaídh .i. fí .i. olc
aeda .i. tene .i. tene nemhnech íat ag orgain chlann & chinél. Nó Fothaidh .i. fó thádi .i.
tathi maithi iat. Ar is táde cach lánamhnus. Is de sin isbert in drúi intan sin: Fochin
taídhe día rochin in triar amne. Conad é rolil Fothaidh íat.
CCXX. Fothad: Os três Fothads, isto é, três fó-suithi, ou seja, bons descendentes, eles
eram. Ou então Fothaidh, isto é, fotha suith (“alicerce da descendência”) eles eram,
sendo os primogênitos de Fuinche. Ou então Fothaidh, ou seja, fo thaidhe “às
escondidas”, isto é, veladamente Mac Niad, ou seja, Mac Con, gerou-os em Fuinche,
filha de Bénne Brit, rei da Grã-Bretanha. Ou então Fothaidh, isto é, fi, “maligno”, aed,
“fogo”, ou seja, ele era um fogo mortal, destruindo clãs e parentelas. Ou então Fothaidh,
isto é, fó-thádi, eles eram boas usurpações, pois toda cópula [ilícita] é uma usurpação.
Por esse motivo o mago (drúi) então disse: “Bem-vindo é o furto de onde o trio assim
nasceu”. Por essa razão [o nome] Fothaidh ligou-se a eles.
Fothad Canann is de isbreth ó Chanainn .i. ón choin bái aigi. Unde Dinn Chanann a
Maigh Life. Nó Fothad Caínidae .i. caín & álainn na dée intan nót-rucad.
Fothad Cananne foi assim chamado em razão de Canann, um cão de caça que ele
possuía. Essa a origem de Dinn Chanann em Mag Lin. Ou Fothad Cainidae, isto é, belos
(cáin) e elegantes estavam os deuses (dée) quando ele nasceu.
Fothad Cairpthech isbreth dó ainm .i. issed slaibhri coníredh, mairc cona cairpthibh. Is
fris conraítí Fothad Dolus.
Fothad Cairpthech (“lutador da carruagem”) foi assim chamado porque essa era a parte
que costumava dar a seus filhos, cavalos com as suas carruagens. Era também chamado
Fergus Dolus.
Fothad Dolus .i. duallsighi. Disoillsighi .i. fer nóghnáthaighi siubhal a n-aidhchibh
dorchaibh, ís de adebhrad Fothad Dolus fris.
Comentários
1 Irlandês antigo fothad, fothud, “fundação, base, alicerce” < proto-céltico *u̯otātus
karbanton > irlandês antigo carbad, “carruagem, carro de batalha”; cf. latim carpentum,
de origem gaulesa.
3.1 Irlandês antigo lés, “luz, radiância” < prc. *lenđđus; solus, “brilhante, claro” < prc.
*sulenđđus; dolus, “obscuro, sombrio” < prc. *dulenđđus
3.2 Fergus (nome de homem) < prc. U̯iroguđđus < u̯iros > fer, “homem” + guđđus >
gus, “força, ferocidade”
6 Fothad Cananne
Aqui é preciso ler com cuidado. O texto irlandês diz: Mac Niad .i. Mac Con íat fría
Fuinchi ingin Bhéinne Brit rí Bretan (Mac Niad, ou seja, Mac Con, gerou-os em
Fuinche, filha de Bénne Brit, rei da Grã-Bretanha). Isso é uma referência a Lugaid mac
Con, rei dos Érainn de Corcu Loígde e lendário Ard ri Erenn (“Grande Rei da Irlanda”)
de 195 a 225 EC, segundo as datas tradicionais dos Anais dos quatro Mestres. Em
irlandês primitivo (Gaeilge Ársa), Lugaid mac Con é Lugudeξ makku̯ah Kunah.
Lugudeξ compõe-se de Lugu- (o deus Lugus) + -deξ (< deξiu̯os, “favorável, lado
direito, sul”): “Lugus é propício”. Makku̯ah Kunah é “Filho do Cão/Lobo”, isto é,
“Filho do Guerreiro). Existe a suspeito de que o lendário rei “Bom Lugus, Filho do
Guerreiro” não tenha sido senão um avatar do deus Lugus. Podemos agota voltar à
etimologia de Fothad Cananne.
kū, kunos, “cão”; cf. irlandês cú, genitivo con; galês ci, plural cwn; bretão ki, plural
koun.
Essa aventura etimológica deixa-nos com três deuses: Tri Fothaidh < Trī U̯otātou̯es, “Os
Três Alicerces”
a) Oendia < Oinodēu̯os, “Deus Único” (isto é, peculiar, distinto de qualquer outro)
Fothad Airgthech < U̯otātus Argantotēx, “Alicerce Engenhoso, Saqueador”
Pastor, recebeu seu nome devido à benignidade da boa sorte; não tinha rei (isto é,
ninguém acima dele). Nasceu ao cair da noite.
Cocheiro, recebeu seu nome por causa da força da boa fortuna com os deuses. Nasceu à
meia-noite.
Líder dos Fíanna, recebeu seu nome por causa um cão de caça ou porque os deuses
estavam belos e elegantes quando ele nasceu. Nasceu ao amanhecer.
Oendia preside sobre Coir Sofhis: Erku̯omaros (erku̯os, “céu”, māros, “grande”: Elcmar,
esposo da deusa Bóand). Boudi (búa).
Tréndia preside sobre Coir Goiriath: Ogmi̯ os (Oghma, chamado Tresnou̯iros >
Trénfher, “homem forte”). Dānon (dán).
Caendia preside sobre Coir Érmai: Keltokaros > Celtchar, “apreciador das
vestimentas”). Brīgā (brí).