Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
net/publication/266970738
CITATIONS READS
94 559
4 authors:
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
InvBasa - plataforma para el registro y seguimiento de las especies invasoras en Colombia View project
Wetland inventory and classification at the Amazonian Piedmont in Colombia View project
All content following this page was uploaded by Jose Ivan Mojica on 16 October 2014.
Mójica, José I.
Libro rojo de peces dulceacuícolas de Colombia / Editado por José Iván Mojica [et al.]. 1 ed. Bogotá:
Instituto de Investigación de Recursos Biológicos Alexander von Humboldt, 2012
319 p., il., col.,16.5 x 24 cm Juan Gabriel Uribe
Incluye bibliografía, tablas y mapas Ministro de Ambiente y Desarrollo Sostenible
ISBN: 978-958-8343-74-7
Adriana Soto
I. Título Viceministra de Ambiente y Desarrollo Sostenible
II. Autor
1. Peces de agua dulce Omar Franco Torres
2. Especies en peligro de extinción Director (E) de Bosques, Biodiversidad y Servicios Ecosistémicos
3. Colombia
Claudia Luz Rodríguez
CDD: 591.68 Coordinación Grupo de Gestión en Especies Silvestres
La serie de Libros Rojos de Especies Amenazadas ha sido liderada por las siguientes instituciones:
2 3
Tabla de contenido
7 Presentaciones
13 Prólogo
15 Autores de fichas
19 Agradecimientos
21 Resumen ejecutivo
25 Executive summary
27 Introducción
30 Metodología
52 Especies Extintas
56 Especies Amenazadas
60 Especies En Peligro
69 Especies Vulnerables
266 Bibliografía
316 Anexos
4 5
Presentaciones
6 7
Presentaciones
Con la actualización, queda de manifiesto herramientas con que se cuentan para su La actualización del libro rojo de peces la conservación de los recursos hidrobio-
que durante los diez años transcurridos se protección. Las 81 especies aquí listadas dulceacuícolas de Colombia, se realizó lógicos alcanzando el equilibrio entre las
han producido avances en relación al co- se encuentran en todas las cuencas del gracias al compromiso y la dedicación de actividades de preservación, restauración,
nocimiento de la diversidad íctica nacio- país, así que las medidas de conservación un importante grupo de investigadores y uso sostenible y construcción de conoci-
nal, su distribución y uso. Sin embargo, se que se emprendan en pro de su conserva- estudiosos de la fauna íctica colombiana, miento e información de las especies de
detectan vacíos de información en temas ción pueden ser vinculantes y aportar para que de la mano del Instituto Alexander peces, componente fundamental de la ri-
tan importantes como la investigación la protección de este importante recurso. von Humboldt hoy entregan esta signifi- queza natural de nuestro país y elementos
básica en aspectos biológicos y ecológicos cativa publicación, en la cual presentan de primordiales de las costumbres tradicio-
de las especies, especialmente aquellas de una manera clara y precisa la preocupante
La meta es que la información presentada nales del pueblo colombiano en cada una
menor tamaño. situación de riesgo de extinción en la que
sirva como instrumento para desarrollar de sus expresiones étnicas.
se encuentran las especies de peces más
Con este panorama en mente y teniendo planes de manejo, orientar la legislación emblemáticas de nuestro país, ya sea por
nacional, identificar áreas importantes La protección de las especies de peces
en cuenta la velocidad de crecimiento y su importancia ecológica, cultural o eco-
desarrollo del país en materia de minería, para la conservación y otros tantos pro- nómica. amenazadas de extinción, es un reto y
infraestructura, generación de energía, yectos que se pueden realizar con el obje- una responsabilidad compartida entre to-
agroindustria y otros, con proyectos que tivo de proteger y conservar la ictiofauna Esta iniciativa se constituye en una opor- dos los actores institucionales y sociales,
afectan directamente las cuencas y espe- del segundo país de Suramérica con la ma- tunidad para revisar, ajustar y de ser el a quienes les corresponde asegurar que
cies que las habitan, se debe pensar en las yor riqueza de especies. caso, proponer nuevos instrumentos de las futuras generaciones de colombianos
política, planificación o normativos, que le puedan utilizar y disfrutar de los servicios
permitan al Estado colombiano gestionar ambientales derivados de la ictiofauna
de manera adecuada, oportuna y eficiente dulceacuícola de Colombia.
Brigitte L. G. Baptiste
Directora Instituto de Investigación
de Recursos Biológicos Alexander von
Humboldt Omar Franco Torres
Director (E) de Bosques, Biodiversidad
y Servicios Ecosistémicos
Ministerio de Ambiente
y Desarrollo Sostenible
8 9
Presentaciones
El Instituto de Ciencias Naturales de la las revisiones sistemáticas y taxonómicas como de su explotación comercial a través Para el Instituto de Ciencias Naturales
Facultad de Ciencias de la Universidad Na- que han modificado y facilitado infor- de las pesquerías de consumo y de orna- de la Facultad de Ciencias es un gusto
cional de Colombia a lo largo de su historia mación nueva sobre algunas taxones, de mentales. presentar esta interesante contribución,
de 76 años ha tenido una inmensa respon- una mayor disponibilidad de información esperamos desde la Universidad Nacional
sabilidad y amplia trayectoria investiga- científica sobre la biología y ecología, de En este contexto, el país debe propender de Colombia seguir contribuyendo a la
tiva en el estudio de la biodiversidad del precisiones en sus áreas de distribución en por la preservación de las especies de pe- generación de nuevo conocimiento cientí-
país en todos sus componentes, debemos la geografía del país, así como de informa- ces, no solo por su legado a las futuras ge- fico sobre este recurso biológico del país,
señalar en particular el campo relaciona- ción relevante sobre el uso y aprovecha- neraciones, sino también por su importan- es nuestro deseo que esta obra sea pilar y
do con la investigación sobre las especies miento pesquero de las especies de mayor cia en la seguridad alimentaria de amplias punto de referencia para la generación de
de flora y de fauna amenazadas en el te- importancia comercial. zonas del país, y generalmente de aquellas políticas y planes de acción fundamenta-
rritorio nacional, es así, que sus investiga- de mayor pobreza. les para la protección y uso racional de los
dores y especialistas también se han ocu- Los peces por ser un grupo sensible a los recursos naturales de Colombia.
pado de manera profunda en diferentes cambios ambientales en los ecosistemas
grupos taxonómicos y han publicado los acuáticos, reflejan los altos grados de alte-
resultados de dichas pesquisas en la Serie ración antrópica en muchas de las cuencas Dr. Jaime Aguirre Ceballos
de Libros Rojos de Especies Amenazadas del país, y llama la atención que pasados Profesor Titular
de Colombia. diez años para llegar a la presente actuali- Vicedecano de investigación y extensión
zación, los factores antes detectados como Facultad de Ciencias
En esta ocasión, nuevamente participa la amenaza a la fauna íctica del Colombia se Universidad Nacional de Colombia
Institución en la actualización del Libro mantienen, y por el contrario en algunos
Rojo de Peces Dulceacuícolas, en el cual la casos se han intensificado, como es la de-
novedad más importante radica en que se forestación, la desecación de ciénagas y la
incluye información relevante derivada de sobrepesca.
las colecciones científicas de referencia y
del conocimiento generado en las investi- La conservación de las especies de peces
gaciones desarrolladas en el Laboratorio dulceacuícolas de Colombia es prioritaria,
de Ictiología del Instituto en los últimos no sólo por el papel que desempeña en la
diez años. diversidad total del país-con cerca de 1450
especies registradas- información que lo
Posterior a la publicación del Libro Rojo de ubica después del Brasil como el segundo
peces del año 2002, el conocimiento de la país más biodiverso del mundo-, sino tam-
ictiofauna dulceacuícola colombiana se ha bién por su importancia socioeconómica
incrementado considerablemente produc- para una amplia porción de la población
to de la exploración en áreas poco conoci- de país, generalmente la más pobre, que
das, de los resultados proporcionados por fundamenta su sustento en la pesca, así
10 11
Prólogo
La necesidad constante de evaluar el esta- Sin embargo, los Libros Rojos siempre re-
do de la conservación de la biodiversidad quieren la actualización ya que proveen
es un reto de todos los países en vías de la información relevante con respecto al
desarrollo, que por lo general, enfrentan riesgo de extinción que corren las especies
impactos causados por los seres humanos, amenazadas y son una de las herramien-
sumado a los requerimientos crecientes tas más importantes para fijar priorida-
de recursos naturales. Colombia, un país des de conservación y planes de acción,
de mega-diversidad biológica, ha dado la además de guiar el desarrollo sostenible
talla con respecto a los peces de agua dul- para conservar la biodiversidad. Una vez
ce. Luego del trabajo pionero presentado que están disponibles para la consulta, los
en el 2002 por José Iván Mojica y cola- libros rojos contribuyen enormemente al
boradores, ésta es la segunda versión del conocimiento público de la biodiversidad,
Libro Rojo de Peces de Agua Dulce, en la su valor y las amenazas ambientales que
cual algunas especies adicionales han sido enfrenta.
evaluadas, de las 1435 especies conocidas
para el país en la actualidad. El Instituto Siento orgullo y honra por haber estado
de Investigación de Recursos Biológicos involucrado en esta iniciativa y esfuerzo
Alexander von Humboldt, bajo la supervi- local, mediante una pequeña contribu-
sión de Carlos A. Lasso, ha conducido de ción sobre la aplicación de las categorías y
manera exitosa todo el proceso, en el cual criterios de la UICN en el Taller Nacional
más de 50 expertos unieron sus esfuerzos realizado en Bogotá en el 2010. En aquella
durante los años 2010, 2011 y 2012, para oportunidad los ejemplos sencillos pre-
seleccionar y evaluar las especies. Con ese sentados, mostraron la importancia de la
objetivo, el equipo científico desarrolló un colaboración internacional en este tipo
conjunto de criterios de selección, poten- de proceso, ya que los países vecinos casi
cialmente útil para otros grupos biológi- siempre comparten especies que cruzan
cos y para otros países. Los resultados de sus fronteras y las amenazas presentes en
estas evaluaciones son la inclusión de 36 cuencas binacionales son comunes. Carlos
especies más en la Lista Roja y la reeva- A. Lasso, por su experiencia en esfuerzos
luación de las 45 especies incluidas en la de conservación en Colombia, Guyana y
edición del 2002. Venezuela, más su conocimiento de los pe-
ces, en particular de la cuenca del río Ori-
Obviamente, los científicos, manejadores noco, reconoció de una vez la importancia
y gestores de recursos, funcionarios de de la participación internacional. Mi ex-
instituciones gubernamentales y el pú- pectativa es que Colombia procederá por el
blico en general, no pueden sentir orgullo mismo camino, para ser emulada por otros
por el hecho de incluir más especies en la países suramericanos, actualizando perió-
lista de taxones en peligro para el país. dicamente sus Listas Rojas con nuevas ba-
12 13
Autores de fichas
Prólogo
14 15
Autores y participantes
Guber Alfonso Gómez Hurtado Nestor Javier Mancera-Rodríguez Herly Bibiana Ramos-Socha Claudia Liliana Sánchez Páez
Instituto Amazónico de Investigaciones Universidad Nacional de Colombia – Universidad de Bogotá Jorge Tadeo Lozano Instituto Colombiano de Desarrollo Rural
Científicas - SINCHI Sede Medellín heraso43@gmail.com – Incoder
gubersinchi@yahoo.es njmancera@unal.edu.co csanchez@incoder.gov.co
Camilo Ernesto Rincón-López
Julio Alberto González-Acosta José Iván Mojica Universidad Tecnológica de Chocó, Fredys F. Segura-Guevara
Universidad de La Salle Universidad Nacional de Colombia – Diego Luis Córdoba Universidad de Córdoba -Laboratorio de
jagonzaleza@unisalle.edu.co Instituto de Ciencias Naturales camilorinconlopez@gmail.com Investigación Biológico Pesquera (LIBP)
jimojicac@unal.edu.co fredys_segura@hotmail.com
Jürgen Guerrero-Kommritz Tulia Sofía Rivas-Lara
Investigador independiente Cintia Moreno-Arias Universidad Tecnológica de Chocó, Glenys Tordecilla-Petro
greledone@hotmail.com Universidad de Antioquia - Diego Luis Córdoba Alcaldía de Lorica-Institución educativa
Grupo de Ictiología tuliasofia@hotmail.com Román Chica Olaya
Ian Harrison morenocintia@gmail.com glenys_tordecilla@hotmail.com
Museo Americano de Historia Natural, Carlos A. Rivera-Rondón
Estados Unidos Charles W. Olaya-Nieto Pontificia Universidad Javeriana Alexander Urbano -Bonilla
harrison@amnh.org Universidad de Córdoba - Laboratorio de crivera@javeriana.edu.co Pontificia Universidad Javeriana
Investigación Biológico Pesquera (LIBP) bio.ictiologia@gmail.com
Sandra Hernández Barrero charles_olaya@hotmail.com Adriana Rodríguez Forero
Fundación Humedales Universidad del Magdalena José Saulo Usma Oviedo
sandrahe@fundacionhumedales.org Armando Ortega-Lara arawanadecolombia@yahoo.com WWF Colombia
Grupo de investigación en Peces Neotropi- jsusma@wwf.org.co
Luz Fernanda Jiménez-Segura cales, Fundación para la Investigación y el Rafael Rosado-Puccini
Universidad de Antioquia – Desarrollo Sostenible – Funindes Investigador independiente Mauricio Valderrama Barco
Grupo de Ictiología ictiologo@hotmail.com truchasdelasierra@yahoo.com Fundación Humedales
udea.giua@gmail.com mvalde@fundacionhumedales.org
Lina Ortiz-Arroyave Paula Sánchez-Duarte
Carlos A. Lasso Investigadora independiente Instituto de Investigación de Recursos Bio- Lucena Vásquez Gamboa
Instituto de Investigación de Recursos Bio- linaortiza@gmail.com lógicos Alexander von Humbold – IAvH Universidad Nacional de Colombia –
lógicos Alexander von Humbold – IAvH paulapalito@yahoo.com Sede Palmira
classo@humboldt.org.co Andrés Eduardo Peña-Rodríguez lucenavas@hotmail.com
Pontificia Universidad Javeriana Gian Carlo Sánchez-Garcés
Pablo Lehmann A. andres.pena@javeriana.edu.co Grupo de investigación en Peces Neotropi- Francisco Antonio Villa-Navarro
Universidade do Vale do Rio dos Sinos cales, Fundación para la Investigación y el Universidad del Tolima
(UNISINOS), Brasil Gabriel Antonio Pinilla Desarrollo Sostenible – Funindes favilla@ut.edu.co
lehmanncatfish@gmail.com Universidad Nacional de Colombia – hiyuxa@hotmail.com
Departamento de Biología
Silvia López-Casas gapinillaa@unal.edu.co
Universidad de Antioquia –
Grupo de Ictiología Carlos Augusto Pinto Hernández
udea.giua@gmail.com CORPOAMAZONIA
karpinco@hotmail.com
John Lynch
Universidad Nacional de Colombia – Saúl Prada-Pedreros
Instituto de Ciencias Naturales Pontificia Universidad Javeriana
jlynch@unal.edu.co saul.prada@gmail.com
16 17
Agradecimientos
18 19
Agradecimientos
20 21
Resumen ejecutivo
cionan 36 especies identificadas con algún Vulnerables, 24 especies Casi Amenazadas Especie Categoría 2002 Categoría 2012
grado de amenaza: una especie se encuen- y tres especies en Preocupación Menor
Cruciglanis pacifi Vulnerable (A3c)
tra Extinta, una especie En Peligro Críti- (Tabla 1).
co, cuatro especies En Peligro, 48 especies Curimata mivartii Vulnerable (A2d) Vulnerable (A2d)
Cynopotamus atratoensis Vulnerable (A2d)
Cynopotamus magdalenae Casi Amenazada
Doraops zuloagai Vulnerable (B2c) Vulnerable (A2d)
Tabla 1. Resumen de las categorias de amenaza de los peces dulceacuícolas de Colombia
incluidos en los libro rojos 2002 y 2012. Especies organizadas alfabéticamente. Eremophilus mutisii Casi Amenazada Vulnerable (B2biii)
* Nombres científicos utilizados en la versión 2002 Genycharax tarpon Vulnerable (B2c) Vulnerable (B1biii)
Grundulus bogotensis Casi Amenazada Preocupación Menor
Especie Categoría 2002 Categoría 2012
Gymnotus ardilai Casi Amenazada
Abramites eques Vulnerable (B2c) Vulnerable (B1a)
Gymnotus choco Casi Amenazada
Acestrocephalus anomalus Casi Amenazada
Gymnotus henni Vulnerable (B2biii)
Ageneiosus pardalis
En Peligro (A1d, A2d) Vulnerable (A2c,d) Hyphessobrycon poecilioides Casi Amenazada Casi Amenazada
(Ageneiosus caucanus; Ageneiosus freiei)*
Apteronotus magdalenensis Hypostomus hondae
Vulnerable (C) Vulnerable (B1a,biii) Vulnerable (C1) Casi Amenazada
(Ubidia magdalenensis)* (Cochliodon hondae)*
Arapaima gigas Vulnerable (A1d, A2d) Vulnerable (A2d) En Peligro (A2c) - Nacional
Ichthyoelephas longirostris En Peligro (A1d, A2d, B2c) En Peligro Crítico (A2c) -
Astyanax aurocaudatus
Casi Amenazada Casi Amenazada Regional
(Carlastyanax aurocaudatus)*
Lepidosiren paradoxa Casi Amenazada
Astyanax daguae Casi Amenazada
Leporinus muyscorum Vulnerable (A2d)
Austrofundulus guajira Vulnerable (B2a)
Megalonema xanthum Casi Amenazada
Brachyplatystoma filamentosum En Peligro (A1d, A2d) Vulnerable (A2c,d)
Microgenys minuta
Brachyplatystoma juruense Vulnerable (A1d, A2d) Vulnerable (A2c,d) Casi Amenazada Casi Amenazada
(Microgenys minutus)*
Brachyplatystoma platynemum Mylossoma acanthogaster Vulnerable (B2c) Vulnerable (A2d)
En Peligro (A1d, A2d) Vulnerable (A2c,d)
(Goslinia platynema)*
Notarius bonillai
Brachyplatystoma rousseauxii Vulnerable (A2c,d) En Peligro (B1, 2cd) En Peligro (B1, 2cd)
(Ariopsis bonillai)*
Brachyplatystoma vaillantii En Peligro (A1d, A2d) Vulnerable (A2c,d) Osteoglossum bicirrhosum Vulnerable (A2d) Vulnerable (A2d)
Brycon labiatus En Peligro (B1a) Osteoglossum ferreirai En Peligro (A1d, A2d) En Peligro (A2d)
Vulnerable (A2c,d) - Nacional Panaque cochliodon Vulnerable (A2d)
Brycon moorei En Peligro Crítico (A2c) -
Regional Paratrygon aiereba Vulnerable (A2a,d)
Brycon rubricauda Casi Amenazada Parodon caliensis Casi Amenazada Vulnerable (A2c)
Brycon sinuensis Casi Amenazada Pimelodella macrocephala
Casi Amenazada Vulnerable (A2c)
(Imparfinis macrocephala)*
Callichthys fabricioi Vulnerable (B2c) Vulnerable (B2biii)
Pimelodus coprophagus Vulnerable (B2c) Vulnerable (B2biii)
Callichthys oibaensis Casi Amenazada
Pimelodus grosskopfii Vulnerable (A2d)
Caquetaia umbrifera Casi Amenazada
Plagioscion magdalenae Vulnerable (A1d, A2d) Casi Amenazada
Cetopsorhamdia picklei Vulnerable (B2c) Casi Amenazada
Platysilurus malarmo
Vulnerable (B2c) Vulnerable (B1biii)
Characidium caucanum Casi Amenazada (Duopalatinus malarmo)*
Characidium phoxocephalum Vulnerable (A2c) Potamotrygon magdalenae Casi Amenazada
Colossoma macropomum Casi Amenazada Casi Amenazada Potamotrygon motoro Vulnerable (A4d)
22 23
Resumen ejecutivo
24 25
Executive summary
Introducción
26 27
Introducción
tan los investigadores para realizar sus es- de especies nativas (Baptiste et al. 2010, 48 Vulnerables, 24 Casi Amenazadas y 3 incluidas en la lista, sino que sus esfuerzos
tudios y muestreos de campo en amplias Gutiérrez et al. 2010) y, por último, los Preocupación Menor). y acciones se extiendan hacia los ecosiste-
y desconocidas regiones de la geografía efectos desastrosos de la minería ilegal, mas y cuencas hidrográficas afectadas, sin
nacional (Fernández 2011), con el ritmo cuyo mejor ejemplo es el caso actual del Esta actualización es iniciativa del Insti- desconocer el contexto socioeconómico de
lento de avance en las políticas de conser- río Dagua. tuto de Investigación de Recursos Biológi- los colombianos que depende de este va-
vación y uso sostenible del recurso íctico cos Alexander von Humboldt, con el aval lioso recurso para su subsistencia y segu-
y con la escasa visualización de su mega- Los peces son poco conspicuos y su esta- del Ministerio de Ambiente y Desarrollo ridad alimentaria.
diversidad. Llama igualmente la atención do de amenaza o desaparición de un área Sostenible y la participación del Instituto
que a pesar de la enorme diversidad íctica, en particular no resulta fácil de precisar de Ciencias Naturales de la Universidad Una vez más los editores reconocen que
el país no cuenta con Parques Nacionales con exactitud. A diferencia de las pertur- Nacional de Colombia, la Universidad de los criterios aquí desarrollados para la se-
Naturales que incluyan a los peces dul- baciones en otras entidades biológicas re- Manizales y WWF Colombia. Para ello se lección de las especies y su nivel de cate-
ceacuícolas entre sus objetos de conser- lativamente fáciles de observar, como la contó con la participación de 56 expertos, gorización en esta nueva edición, pueden
vación, así como tampoco existen áreas fragmentación y pérdida de la cobertura vinculados a 27 instituciones. generar polémica. Sin embargo, conside-
protegidas dedicadas específicamente a su vegetal en una región, las modificaciones ramos que se ha logrado un avance im-
protección y aprovechamiento sostenible. de los ecosistemas acuáticos que afectan a La categorización de las especies fue res- portante en la selección de las variables
los peces, casi siempre son imperceptibles ponsabilidad exclusiva de los editores, así cuantitativas utilizadas para seleccionar
Por otro lado, en estos últimos diez años a simple vista y su evaluación requiere ge- como las ideas expuestas son responsabili- las especies, así como en la calidad de la
también se han acrecentado las amenazas neralmente de estudios intensos y comple- dad de los editores y de autores de fichas, y información de que se dispuso para cate-
a los peces dulceacuícolas debido princi- jos por la dinámica de dichos ecosistemas. no reflejan necesariamente las políticas de gorizar cada una de las especies incluidas
palmente a la contaminación, deforesta- Igualmente, los peces presentan distribu- las instituciones que intervinieron en este en esta edición. Esperamos que esta obra
ción y a la sobreexplotación pesquera. Es ciones confinadas a ambientes específicos, proyecto. Se aspira que los usuarios e ins- estimule críticas que contribuyan a mejo-
así como para las cuencas de los ríos Mag- que dificultan el cálculo del área de ocupa- tituciones administradoras de los recur- rar y enriquecer una futura edición, ojalá
dalena, Orinoco y Amazonas, se registran ción real de las especies. En otros casos, su sos naturales colombianos no se limiten a con un menor número de especies.
signos claros y preocupantes de una fuerte distribución trasciende las fronteras y su la investigación y manejo de las especies
declinación en sus pesquerías; la cuenca conservación depende de esfuerzos con-
Magdalena, registra un descenso cercano certados con los países vecinos.
al 90% de las capturas en el lapso de los
últimos 40 años, pasando de 80.000 to- En estas circunstancias, la selección de las
neladas anuales en la década de 1970 a especies colombianas prioritarias de ca-
menos de 10.000 a finales del siglo pasa- tegorizar, requirió de un nivel de análisis
do (Galvis y Mojica 2007; Gutiérrez et al. diferente al aplicado para otros vertebra-
2011a); la cuenca Orinoco con una dismi- dos. Para dicha selección, se proponen y
nución cercana al 85% en los desembarcos aplicaron 26 criterios que guardan cierta
pesqueros pasando de 7000 toneladas en concordancia con los establecidos por la
1997 a menos de 1000 toneladas en 2009 UICN y que resultan de mayor aplicabili-
(Ramírez-Gil y Ajiaco-Martínez 2011a) y dad, teniendo en cuenta el conocimien-
la del río Putumayo con un descenso cer- to actual de las especies ícticas del país.
cano al 80%, al pasar de 250 toneladas en Esta nueva edición incorpora cambios en
1992 a menos de 50 en el 2009 (Agudelo la taxonomía de las especies y de manera
et al. 2011a). importante, para aquellas especies con
distribución en dos o más cuencas del
En estos últimos años, se ha logrado el país, analiza por separado los criterios de
reconocimiento parcial y cuantificación amenazas en cada una de ellas. Se pasa de
de otras perturbaciones antropogénicas 45 especies incluidas en 2002 (1 Extinta, 1
como la deforestación de las partes altas En Peligro Crítico, 11 En Peligro, 22 Vul-
de las cuencas hidrográficas, la introduc- nerables y 10 Casi Amenazadas) a 81 (1
ción de especies exóticas y el trasplante Extinta, 1 En Peligro Crítico, 4 En Peligro,
28 29
Metodología
Nuevos criterios para selección y mera edición del Libro Rojo de Peces dul-
categorización de las especies ceacuícolas de Colombia (2002), se realizó
Metodología
una preselección sobre las 810 especies
Las categorías de amenaza de las especies registradas por Mojica (1999), mediante
actualmente en uso en las Listas Rojas y la aplicación de diez criterios que se ajus-
Libros Rojos Nacionales han perdurado taban en cierta medida a los empleados
por casi 40 años, con pocas modificaciones por la IUCN, pero que resultaban de una
(Tabla 2). Desde su inicio, las categorías mayor aplicabilidad dado el estado de co-
allí definidas han sido amplia e internacio- nocimiento de ese entonces.
nalmente reconocidas, ya que proveen un
método rápido y comprensible para resal- Para esta actualización se tomó como base
tar aquellas especies con mayor riesgo de la lista 1435 especies registradas para Co-
extinción, a la vez que centran la atención lombia (Maldonado-Ocampo et al. 2008).
en las medidas de conservación.
Con fin de evaluar el estado de las espe-
cies en una perspectiva más integral, se
En el caso de Colombia, dada la elevada
amplió a 26 los criterios de selección de
riqueza de especies de peces dulceacuí-
las especies, agrupados en seis categorías
colas, la tarea de categorizarlas a todas
según los criterios UICN, sería una labor que recogen información de aspectos fun-
dispendiosa. Por otra parte, el categorizar damentales de las especies y que permiten
solamente aquellas especies de las cuales establecer su estado de amenaza: A) distri-
se tuviera sospecha de amenaza habría bución geográfica; B) biología; C) uso; D)
sido muy subjetivo y posiblemente sesga- alteraciones de hábitat; E) existencia de
do hacia ciertas especies, particularmente medidas de protección y F) otros. Para rea-
hacia las de importancia pesquera, pero lizar una posterior ponderación, dentro
dejando por fuera las no relevantes en las de cada una de las categorias, se asignaron
pesquerías artesanales y comerciales. Con valores numéricos entre cero y uno a cada
el fin de subsanar estos inconvenientes en criterio de selección, como se presenta a
la escogencia de las especies, para la pri- continuación.
30 31
Metodología
1. Endémica nacional. Por convenios internacionales Colombia está comprometida a 7. Talla. Especies con grandes tallas, tienen ciclos de vida largos y por ende mayor sus-
preservar sus especies endémicas. ceptibilidad frente a las amenazas.
2. Endemísmos por cuencas. Las especies con distribución restringida a una sola cuen- 8. Migración. Las especies migratorias son más susceptibles a la captura, fragmentacio-
ca, pueden tenen mayor riesgo de extinción respecto a aquellas presentes en dos o más nes y alteraciones a gran escala de sus ecosistemas acuáticos.
cuencas del país. 9. Fecundidad y estrategia reproductiva. Las especies prolíficas pueden tener mayor
3. Tamaño de la cuenca. Se considera que a mayor área de una cuenca, es menor el riesgo posibilidad de recuperación de sus poblaciones ante eventos adversos que las especies
de que un evento catastrófico, natural u antrópico se generalice. de baja fecundidad.
4. Restringida a una sub-cuenca o porción de ella. Las especies con distribución espa- 10. Tamaño poblacional relativo. Las especies con tamaños poblacionales bajos en todas
cial restringida pueden ser más susceptibles. partes donde está presente, pueden resultar más susceptibles que aquellas con grandes
5. Oferta hídrica de la cuenca. Indica la escorrentía de agua en una cuenca y permite poblaciones en parte de su areal (área de distribución).
cuantificar su grado de aridez. Se considera que a mayor escorrentía disminuye la pro-
babilidad de eventos de sequía catastróficos para las poblaciones de peces.
6. Especifidad de micro-hábitat. Las especies con requerimientos específicos de micro- Criterios de selección Puntuación
hábitat pueden ser más susceptibles que aquellas de baja especificidad. 1 > 100 cm
0,8 = 50-99 cm
7. Talla 0,6 = 20-49 cm
0,4 = 10-19 cm
Criterios de selección Puntuación 0,2 < 10 cm
1 = si 1 = si
1. Endémica nacional 8. Migratoria
0 = no 0 = no
1 = en una cuenca 1 = baja
9. Fecundidad y estrategia reproductiva (r o k) 0,50 = moderada
0,5 = en dos cuencas
2. Endemísmo por cuenca 0,1 = alta
0,33 = en tres
1 = bajos en todas partes
0,1 > tres 10. Tamaño relativo poblacional
0= grande en al menos algún lugar
1 < 5000 (km²)
0,8 = 5000 < 20000 (km²) C. Uso de las especies
0,6 = 20000 < 100000 (km²)
3. Tamaño de la cuenca 11. Pesca comercial. Las especies bajo presión pesquera (consumo y/o ornamental), pue-
0,4 = 100000 < 500000 (km²)
den ser más susceptibles que aquellas que no lo son.
0,2 = 500000 < 1000000 (km²)
12. Declinación documentada de las capturas comerciales. La disminución en los volú-
0,1 > 1000000 (km²) menes de pesca o en tallas de captura se relacionan con una fuerte presión pesquera.
1 = totalmente
4. Restricción a una sub-cuenca o porción de ella 0,5 = parcialmente Criterios de selección Puntuación
0,2 = muy poco 1 = alta
1 < 10 (l/km²) = aridez 0,75 = media
5. Oferta hídrica de la cuenca 0,5 de 10 a 30 (l/km²) = aridez 11. Pesca comercial (consumo y ornamentales) 0,50 = baja
0,2 = subsistencia
0,1 > 30 (l/km²) = aridez
0 = no
1 = alta
1 = alta
6. Especificidad de micro-hábitat 0,4 = media 12. Declinación documentada de las capturas comerciales 0,6 = moderada
0 = baja 0,4 = baja
32 33
Metodología
34 35
Metodología
F. Otros
25. Incluidas en libros rojos de paises vecinos. Estas especies se consideran que ya están
sometidas a algun grado de amenaza en las cuencas compartidas.
26. Subjetivo de expertos o autoridades. Recoge la preocupación por especies particula-
res.
Sobre una lista preseleccionada de 250 es- ca del Magdalena resulta con la mayor can-
pecies, se aplicaron los 26 criterios de se- tidad de especies amenazadas, explicable Figura 1. Número de especies categorizadas por cuenca hidrográfica.
lección y se asignaron los puntajes respec- por su alto número de especies endémicas,
tivos. Para las especies con distribución en por el colapso de sus pesquerías, los fuer-
varias cuencas, su condición fué evaluada tes procesos de alteración a que ha sido so-
independientemente en cada una de ellas. metida la cuenca y por la carencia de áreas
Finalmente, se realizó una ponderación de de protección para las especies de las tie-
los puntajes obtenidos para cada especie, rras bajas de la cuenca.
mediante la fórmula:
Como resultado final, se seleccionaron 81
ƙ (criterios de distribución + criterios bio- especies, incluidas las 45 especies listadas
lógicos) x 0,6 + ƙ (criterios de uso + crite- en el 2002 y 36 nuevas. Luego de aplicar
rios de alteración + criterios de protección los criterios de categorización de la IUCN,
+ criterios de otros) x 0,4. se obtuvo la siguiente distribución de las
especies: Estinta (1), En Peligro Crítico
Como se observa, se dio una mayor pon- (1), En Peligro (4), Vulnerables (48), Casi
deración a los criterios relacionados con Amenazadas (24) y Preocupación Menor
la biología de las especies (distribución y (3) (Tabla 3).
abundancia), puesto que se asume que es-
tos son inherentes de cada especie y por En el siguiente capítulo las especies están
tanto menos susceptibles al manejo, como organizadas en el siguiente orden: Extin-
si pueden ser los de uso, alteración, protec- tas; Amenazadas (En Peligro Crítico, En
ción y otros. Peligro y Vulnerables); Casi Amenazadas y
en Preocupación Menor. Dentro de cada
El número de especies seleccionadas por una de estas categorías las especies se lis-
cuenca se muestra en la figura 1. La cuen- tan en orden alfabético.
36 37
Tabla 2. Resumen de las categorías y criterios de la UICN para especies amenazadas.
Basado en IUCN (2001).
Metodología
6.6
6.4
6.4
6.4
4.7
4.5
4.0
7.0
4.1
4.4
6.1
5.2
8.1
4.1
4.0
7.6
4.3
4.0
3.7
4.6
4.5
4.0
Valor
1. Obvia Reducción (observada, estimada o a. Observación directa A1a
Reducción:
sospechada), en los últimos 10 años ó 3 A1b
≥ 90% : CR
generaciones*, por causas reversibles y b. Indice de A1c
≥ 70% : EN
conocidas y ya no operantes, según uno abundancia A1d
0.0 0.5 0.2 0.2 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.8 1.0
0.0 1.0 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0
0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0
0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0
1.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 0.6 0.6 0.0 0.0 1.0
0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
0.6 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0
0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
0.0 0.5 0.2 0.5 1.0 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0
1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0
1.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0
0.6 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
1.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
0.6 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 0.0 0.0 0.0
1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 0.0 0.6 0.0
1.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0
≥ 50% : VU
26
Otros
cualquiera de los calificadores a-e: apropiado para el A1e
taxón
25
2. Obvia reducción (observada, estimada,
A2a
inferida o sospechada) en los últimos 10 años c. Disminución en
≥ 80% : CR A2b
ó 3 generaciones*, por causas que pueden extensión de
24
≥ 50% : EN A2c
estar operando aún , o que no son bien presencia, área de
≥ 30% : VU A2d
Protección
entendidas, o que no son reversibles, según ocupación
23
A. RÁPIDA A2e
uno cualquiera de los calificadores a-e: y/o calidad del
REDUCCIÓN EN
hábitat
TAMAÑO
22
A3b
POBLACIONAL 3. Reducción proyectada o sospechada para ≥ 80% : CR
d. Niveles de A3c
los próximos 10 años ó 3 generaciones*, ≥ 50% : EN
A3d
21
según uno cualquiera de los calificadores b-e: ≥ 30% : VU explotación reales o
potenciales A3e
20
4. Reducción (observada, inferida, proyectada e. Efectos de biota
o sospechada) en 10 años ó 3 generaciones*, introducida, A4a
19
Tabla 3. Lista de especies en orden alfabético resultado de la aplicación de los 26 criterios de selección.
y donde el lapso de tiempo debe incluir el ≥ 80% : CR hibridización, A4b
pasado y el futuro, y cuyas causas pueden ≥ 50% : EN patógenos, A4c
18
estar aún operando o no estar bien ≥ 30% : VU contaminantes, A4d
Alteraciones
entendidas o no ser reversibles, según uno competidores o A4e
cualquiera de los calificadores a-e:
17
parásitos
B1a
16
B1b(i)
a. Severamente
B1b(ii)
fragmentado o se
15
1. Extensión de presencia (estimada) inferior B1b(iii)
a cualquiera de los umbrales expuestos conoce que existe i. Extensión de B1b(iv)
en solo:
14
abajo, y cumple 2 cualquiera de los subcriterios presencia B1b(v)
a-c (al frente): 1 localidad : CR
B1c(i)
< 5 locals. : EN ii. Área de ocupación B1c(ii)
13
< 100 km 2 : CR <10 locals. : VU
B. AREAL B1c(iii)
< 5000 km 2 : EN iii. Área, extensión B1c(iv)
1.0
1.0
PEQUEÑO,
12
< 20000 km 2 : VU y/o calidad del
Uso
FRAGMENTADO
b. Declinación hábitat
O EN
0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.0 1.0 1.0 0.0
0.0 0.5 0.1 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.1 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0
1.0 1.0 0.4 1.0 0.4 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0
1.0 1.0 0.6 1.0 0.4 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0
0.0 1.0 0.1 0.2 1.0 0.1 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0
0.0 0.1 0.6 0.2 0.0 0.1 0.8 1.0 0.5 0.0 1.0
0.0 0.1 0.6 0.2 0.0 0.1 0.8 1.0 0.5 0.0 1.0
0.0 0.1 0.4 0.2 0.0 0.5 0.8 1.0 0.5 0.0 1.0
0.0 0.1 0.8 0.2 0.0 0.1 0.8 1.0 0.5 0.0 1.0
1.0 1.0 0.4 0.5 1.0 0.5 1.0 0.0 0.5 1.0 0.0
0.0 0.5 0.2 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
0.0 0.5 0.1 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
1.0 1.0 0.4 0.5 0.4 0.5 0.4 0.0 1.0 1.0 0.0
1.0 1.0 0.4 1.0 0.4 0.5 0.4 0.0 1.0 1.0 0.0
0.0 0.5 0.2 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
0.0 0.5 0.2 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
0.0 0.5 0.1 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
0.0 0.5 0.2 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
0.0 0.5 0.1 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
0.0 0.5 0.2 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
0.0 0.5 0.1 0.2 0.4 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0
B2a
11
2. área de ocupación (estimada) inferior a continua
DISMINUCIÓN
cualquiera de los umbrales expuestos abajo y (observada,. iv. Número de B2b(i)
CONSTANTE
cumple 2 cualquiera de los sub-criterios a-c Inferida o localidades o B2b(ii)
10
(al frente): proyectada), según subpoblaciones B2b(iii)
Biológicos
cualquier calificador B2b(iv)
9
< 10 km 2 : CR entre i-v: v. Número de B2b(v)
< 500 km 2 : EN individuos maduros B2c(i)
< 2000 km 2 : VU c. Fluctuaciones B2c(ii)
8
extremas según B2c(iii)
cualquier calificador B2c(iv)
7
entre i-iv:
6
1. Reducción
estimada mayor al
umbral:
5
Distribución
>25% en 3 años ó 1
generación** : CR
4
Ninguno C1
>20% en 5 años ó 2
generaciones** : EN
3
>10% en 10 años ó
Tamaño estimado de la población (en número
3 generaciones** :
de individuos maduros) inferior al umbral
2
VU
estipulado abajo, y cumple al menos 1 ó 2 (al
C. POBLACIÓN
frente): 2. Declinación
PEQUEÑA Y EN i. Todas las
1
DISMINUCIÓN continua en el subpoblaciones tienen
CR < 250 individuos maduros :
número de menos de 50 (CR), C2a(i)
Catatumbo
EN < 2500 individuos maduros :
Magdalena
Magdalena
Magdalena
Magdalena
Magdalena
Alto Cauca
Amazonas
Amazonas
Amazonas
Amazonas
Amazonas
Amazonas
Cuenca
individuos maduros 250 (EN) ó 1000 ( VU) C2a(ii)
VU < 10000 individuos maduros :
Orinoco
Orinoco
Orinoco
Orinoco
Orinoco
y cumple a ó b: individuos maduros
Guajira
Atrato
Dagua
a. Estructura de las
Sinú
población como en i ii. Por lo menos el
o ii (al frente): 90% (CR) 95% (EN) ó
b. Fluctuaciones 100% ( VU) de los
Brachyplatystoma platynemum
Brachyplatystoma rousseauxii
extremas en individuos está en C2b
Apteronotus magdalenensis
Brachyplatystoma juruense
Brachyplatystoma vaillanti
número de una sola
Acestrocephalus anomalus
individuos maduros subpoblación
Astyanax aurocaudatus
Austrofundulus guajira
Especie
Población < 50 individuos maduros : CR
Ageneiosus pardalis
D1. POBLACIÓN
Brachyplatystoma
Astyanax daguae
Población < 250 individuos maduros : EN Ninguno D1
Abramites eques
MUY PEQUEÑA
Arapaima gigas
Población < 1000 individuos maduros : VU
filamentosum
D2. AREAL MUY
Área de ocupación < 20 km2 ó < 5 localidades (solo VU) Ninguno D2
PEQUEÑO
Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 1.0 1.0 0.5 0.6 0.0 0.1 1.0 1.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 8.1
Brycon labiatus
Magdalena 1.0 1.0 0.4 1.0 1.0 0.5 0.6 0.0 0.1 1.0 0.2 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 7.8
Alto Cauca 1.0 0.5 0.6 0.5 0.4 0.5 0.8 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 1.0 7.2
Brycon moorei Magdalena 1.0 0.5 0.4 0.5 0.4 0.5 0.8 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 1.0 7.2
Ranchería 1.0 0.5 1.0 1.0 0.4 1.0 0.8 1.0 0.1 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 1.0 7.8
Brycon rubricauda Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.5 0.4 0.5 0.6 0.0 0.1 1.0 0.8 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 7.7
Brycon sinuensis Sinú 1.0 1.0 0.8 0.5 0.4 0.1 0.8 1.0 0.1 1.0 0.5 1.0 0.5 0.2 0.5 1.0 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 7.8
Callichthys fabricioi Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 1.0 0.4 0.5 0.4 0.0 1.0 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 7.6
Callichthys oibaensis Magdalena 1.0 1.0 0.4 1.0 0.4 0.5 0.4 0.0 1.0 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 7.3
Atrato 1.0 0.3 0.6 0.5 0.4 0.1 0.4 0.0 0.5 1.0 0.2 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 4.5
Magdalena 1.0 0.3 0.4 0.5 0.4 0.5 0.4 0.0 0.5 1.0 0.2 0.4 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 6.6
40
Caquetaia umbrifera
Ranchería 1.0 0.3 1.0 1.0 0.4 1.0 0.4 0.0 0.5 1.0 0.2 0.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 6.4
Sinú 1.0 0.3 0.8 0.5 0.4 0.1 0.4 0.0 0.5 1.0 0.2 0.0 0.5 0.2 0.5 1.0 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 5.9
Cetopsorhamdia picklei Catatumbo 0.0 1.0 0.6 0.5 0.4 0.1 0.4 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.8 0.0 4.8
Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 0.5 1.0 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 6.8
Characidium caucanum
Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.5 1.0 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 6.8
Characidium phoxocephalum Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 0.5 1.0 0.5 0.2 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 7.4
Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 0.8 0.6 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 0.6 0.2 0.0 0.0 0.0 3.1
Colossoma macropomum
Orinoco 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 0.8 0.6 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 0.6 0.2 0.0 0.0 0.0 3.6
Anchicayá 1.0 0.5 1.0 0.5 0.4 0.1 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0 1.0 1.0 0.0 0.6 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.4
Cruciglanis pacifi
Dagua 1.0 0.5 1.0 0.5 0.4 0.1 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 0.0 0.6 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.6
Curimata mivartiii Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.2 0.0 0.5 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 7.2
Atrato 1.0 0.5 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 0.8 1.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.1
Cynopotamus atratoensis
Sinú 1.0 0.5 0.8 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 0.8 0.0 0.5 0.2 0.5 1.0 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 6.1
Cynopotamus magdalenae Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.2 0.0 0.5 0.6 0.0 0.1 0.0 0.8 0.6 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 6.1
Doraops zuloagai Catatumbo 0.0 1.0 0.6 0.2 0.0 0.1 0.8 1.0 0.5 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 6.7
Eremophilus mutisii Altiplano 1.0 1.0 0.8 1.0 0.4 0.5 0.6 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 0.8 0.6 0.4 0.2 1.0 0.0 1.0 6.6
Genycharax tarpon Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 0.1 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 7.7
Grundulus bogotensis Altiplano 1.0 1.0 0.8 1.0 0.4 0.5 0.2 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 0.8 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 6.2
Gymnotus ardilai Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.5 0.4 0.5 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 6.9
Atrato 1.0 0.5 0.6 0.5 0.4 0.1 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 4.6
Gymnotus choco
Baudó 1.0 0.5 1.0 0.5 0.4 0.1 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 5.2
Baudó 1.0 0.1 1.0 0.5 0.4 0.1 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 4.9
41
Dagua 1.0 0.1 1.0 0.5 0.4 0.1 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 0.0 0.6 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 5.8
Gymnotus henni
Juradó 1.0 0.1 1.0 0.5 0.4 0.1 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 4.6
San Juan 1.0 0.1 0.8 0.5 0.4 0.1 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.2 0.2 0.0 0.6 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 4.8
Hyphessobrycon poecilioides Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 0.5 0.0 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 5.9
Catatumbo 0.0 0.3 0.6 0.5 0.0 0.1 0.6 0.0 0.5 0.0 0.5 1.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 4.5
Hypostomus hondae Magdalena 0.0 0.3 0.4 0.5 0.0 0.5 0.6 0.0 0.5 0.0 0.5 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 5.9
Ranchería 0.0 0.3 1.0 1.0 0.0 1.0 0.6 0.0 0.5 0.0 0.5 1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 5.9
Alto Cauca 1.0 0.5 0.6 0.5 0.4 0.5 0.6 0.0 0.1 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 1.0 7.4
Ichthyoelephas longirostris Magdalena 1.0 0.5 0.4 0.5 0.4 0.5 0.6 0.0 0.1 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 1.0 7.4
Ranchería 1.0 0.5 1.0 1.0 0.4 1.0 0.6 0.0 0.1 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 1.0 7.4
Lepidosiren paradoxa Amazonas 0.0 1.0 0.1 0.5 1.0 0.1 1.0 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 4.7
Metodología
Alto Cauca 1.0 0.1 0.6 0.2 0.0 0.5 0.6 1.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 5.7
Atrato 1.0 0.1 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 4.4
Leporinus muyscorum Magdalena 1.0 0.1 0.4 0.2 0.0 0.5 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 0.4 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 6.2
Ranchería 1.0 0.1 1.0 0.5 0.0 1.0 0.6 1.0 0.1 0.0 0.5 0.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 5.7
Sinú 1.0 0.1 0.8 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 0.4 0.5 0.2 0.5 1.0 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 5.3
Megalonema xanthum Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.5 0.4 0.5 0.4 0.0 0.1 1.0 0.2 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 7.0
Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 0.2 0.0 0.5 0.2 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 5.4
Microgenys minuta
Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.2 0.0 0.5 0.2 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 5.4
Mylossoma acanthogaster Catatumbo 0.0 1.0 0.6 0.5 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 1.0 1.0 0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.6 1.0 6.3
Atrato 1.0 0.5 0.6 1.0 0.4 0.1 0.8 0.0 0.5 1.0 0.2 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.5
Notarius bonillai
Magdalena 1.0 0.5 0.4 1.0 0.4 0.5 0.8 0.0 0.5 1.0 0.2 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.8 1.0 0.0 1.0 7.5
42
Osteoglossum bicirrhosum Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.4 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 0.6 0.6 0.0 0.0 1.0 4.5
Bita 0.0 0.5 1.0 1.0 1.0 0.5 0.8 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 1.0 6.3
Osteoglossum ferreirai
Tomo 0.0 0.5 0.8 1.0 1.0 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 1.0 6.0
Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 0.2 0.0 0.5 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 6.8
Panaque cochliodon
Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.2 0.0 0.5 0.6 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 6.8
Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.4 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 0.5 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 4.3
Paratrygon aiereba
Orinoco 0.0 0.5 0.2 0.2 0.4 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 1.0 0.6 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.2
Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 0.5 0.4 0.5 0.4 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 1.0 7.2
Parodon caliensis
Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.5 0.4 0.5 0.4 0.0 0.5 1.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 1.0 7.2
Pimelodella macrocephala Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.2 0.0 0.5 0.2 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 5.4
Pimelodus coprophagus Catatumbo 0.0 1.0 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 0.8 0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 4.8
Alto Cauca 0.0 0.3 0.6 0.2 0.0 0.5 0.6 1.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 4.8
Atrato 0.0 0.3 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 0.2 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.0
Pimelodus grosskopfii
Catatumbo 0.0 0.3 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.9
Magdalena 0.0 0.3 0.4 0.2 0.0 0.5 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 5.6
Amazonas 0.0 0.3 0.1 0.5 0.0 0.1 0.8 1.0 0.1 0.0 0.0 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2.5
Plagioscion magdalenae Magdalena 0.0 0.3 0.4 0.5 0.0 0.5 0.8 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 0.0 0.0 0.0 6.1
Ranchería 0.0 0.3 1.0 0.5 0.0 1.0 0.8 1.0 0.1 0.0 0.5 0.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 5.6
Platysilurus malarmo Catatumbo 0.0 1.0 0.6 0.2 0.0 0.1 0.8 1.0 0.1 0.0 1.0 0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.6 1.0 5.7
Atrato 0.0 0.3 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 0.0 1.0 0.0 0.2 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 3.7
Potamotrygon magdalenae Catatumbo 0.0 0.3 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 0.0 1.0 0.0 0.2 0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 4.5
Magdalena 0.0 0.3 0.4 0.2 0.0 0.5 0.6 0.0 1.0 0.0 0.2 0.4 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.8
43
Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.0 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 0.5 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 4.0
Potamotrygon motoro
Orinoco 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 1.0 0.6 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.0
Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.0 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 0.5 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 4.0
Potamotrygon orbignyi
Orinoco 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 1.0 0.4 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 4.9
Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.0 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 0.5 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 4.0
Potamotrygon schroederi
Orinoco 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.1 0.8 0.0 1.0 1.0 1.0 0.6 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.0
Potamotrygon yepezi Catatumbo 0.0 1.0 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 0.0 1.0 0.0 0.0 0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 4.9
Alto Cauca 1.0 0.3 0.6 0.2 0.0 0.5 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.5 1.0 0.6 0.6 1.0 0.0 0.0 1.0 7.0
Atrato 1.0 0.3 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.6 0.6 1.0 0.0 0.0 1.0 4.9
Prochilodus magdalenae
Magdalena 1.0 0.3 0.4 0.2 0.0 0.5 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.5 1.0 0.6 0.6 1.0 0.0 0.0 1.0 7.0
Sinú 1.0 0.3 0.8 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.5 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.6 0.6 1.0 0.0 0.0 1.0 6.7
Metodología
Catatumbo 0.0 0.5 0.6 0.2 0.0 0.1 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 5.4
Prochilodus reticulatus
Ranchería 0.0 0.5 1.0 0.5 0.0 1.0 0.6 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 6.6
Pseudocurimata patiae Patía 1.0 1.0 0.6 0.5 0.4 0.5 0.4 0.0 0.1 0.0 0.0 0.0 1.0 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.8 1.0 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.4
Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 0.2 0.0 0.5 0.6 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 5.8
Pseudopimelodus schultzi
Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.2 0.0 0.5 0.6 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 5.4
Pseudoplatystoma
Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.2 0.0 0.5 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 0.0 0.0 1.0 7.2
magdaleniatum
Pseudoplatystoma metaense Orinoco 0.0 1.0 0.2 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 0.8 0.6 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0 4.3
Pseudoplatystoma orinocoense Orinoco 0.0 1.0 0.2 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0 0.6 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0 4.4
Pseudoplatystoma punctifer Amazonas 0.0 1.0 0.1 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 0.8 0.6 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0 3.8
Pseudoplatystoma tigrinum Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 0.0 3.7
44
Pterophyllum altum Orinoco 0.0 1.0 0.2 0.5 0.4 0.1 0.4 0.0 1.0 1.0 0.8 0.0 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.1
Rhinodoras thomersoni Catatumbo 0.0 1.0 0.6 0.5 0.4 0.1 0.6 1.0 0.5 1.0 0.2 0.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 6.3
Rhizosomichthys totae Lago Tota 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.4 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 6.5
Alto Cauca 0.0 0.3 0.6 0.5 0.4 0.5 0.4 1.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 5.8
Atrato 0.0 0.3 0.6 0.5 0.4 0.1 0.4 1.0 0.5 0.0 0.0 0.0 0.2 0.2 0.2 0.0 0.5 0.5 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 4.5
Saccodon dariensis
Magdalena 0.0 0.3 0.4 0.5 0.4 0.5 0.4 1.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 5.8
Ranchería 0.0 0.3 1.0 1.0 0.4 1.0 0.4 1.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 6.1
Alto Cauca 1.0 0.5 0.6 0.5 0.4 0.5 0.8 1.0 0.1 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 0.0 0.0 1.0 8.1
Salminus affinis Magdalena 1.0 0.5 0.4 0.5 0.4 0.5 0.8 1.0 0.1 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.6 0.0 0.0 1.0 8.1
Ranchería 1.0 0.5 1.0 1.0 0.4 1.0 0.8 1.0 0.1 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 1.0 1.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 0.0 0.0 1.0 8.1
Catatumbo 0.0 0.5 0.6 0.2 0.0 0.1 0.8 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.5 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 1.0 0.8 1.0 0.6 1.0 5.8
Sorubim cuspicaudus
Magdalena 0.0 0.5 0.4 0.2 0.0 0.5 0.8 1.0 0.1 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 1.0 6.5
Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.0 0.1 0.8 1.0 0.1 0.0 0.8 0.4 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 0.0 0.0 0.0 3.2
Sorubim lima
Orinoco 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.1 0.8 1.0 0.1 0.0 0.8 0.4 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 0.0 0.0 0.0 3.7
Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 0.8 0.6 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 0.0 0.0 0.0 3.4
Sorubimichthys planiceps
Orinoco 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 0.8 1.0 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.6 0.0 0.6 0.0 4.3
Trichomycterus cachiraensis Magdalena 1.0 1.0 0.4 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 6.7
Alto Cauca 1.0 1.0 0.6 0.5 0.4 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 6.1
Trichomycterus caliensis
Magdalena 1.0 1.0 0.4 0.5 0.4 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.2 1.0 0.0 0.0 6.1
Isla
Trichomycterus gorgona 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 1.0 0.0 1.0 0.0 1.0 5.4
Gorgona
Trichomycterus sandovali Magdalena 1.0 1.0 0.4 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 0.5 0.0 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.5 0.2 0.0 1.0 0.6 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 6.7
Amazonas 0.0 0.5 0.1 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0 0.6 0.2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 1.0 4.0
Zungaro zungaro
45
Orinoco 0.0 0.5 0.2 0.2 0.0 0.1 1.0 1.0 0.1 0.0 1.0 0.6 0.5 0.2 0.2 0.2 0.2 0.0 0.0 0.2 0.6 1.0 0.8 0.0 0.0 1.0 4.5
Metodología
ria de amenaza.
el bocachico (Prochilodus reticulatus), el pa- ro (Cassatti 2005), amplío su área de dis-
taló (Ichthyoelephas longirostris) y la picuda tribución a la gran cuenca del Amazonas,
extinción.
(Salminus affinis), mantienen la misma ca- lo que implica que su categoría de amena-
tegoría de amenaza a nivel nacional, pero za disminuya.
aumentan su categoría a nivel regional
para la cuenca del río Ranchería (Tabla 4). En cuanto a los grandes bagres que tienen
importancia comercial para el consumo en
Vulnerable (B2biii)
Vulnerable (A2c,d)
Vulnerable (A2c,d)
Vulnerable (A2c,d)
Vulnerable (A2c,d)
Categoría 2012
la Amazonia y Orinoquia (Brachyplatystoma
Casi Amenazada
La disminución en la categoría de amena-
Categoría 2002
pardalis), del rayado (Saccodon dariensis) y
del bagre amarillo (Zungaro zungaro), es- ríos y tienen una amplia distribución que
Vulnerable (B2c)
Casi Amenazada
pecies que al ser sinonimizadas con otras, incluyen dos o más países. La información
amplían su área de distribución geográfica generada en los últimos años ha permitido
y por tanto se asume que aumentan sus ajustar a la realidad el riesgo de extinción
poblaciones, por lo cual se reduce su cate- de estos bagres en el país; aunque se resal-
goría de amenaza. ta la imperiosa necesidad de emprender
trabajos conjuntos con los países vecinos
En el caso del bocachico del Magdalena para su conservación y uso sostenible.
Brachyplatystoma filamentosum
de fecundidad de las hembras, le permi- los bagres Cetopsorhamdia picklei y Sorubim
Brachyplatystoma platynemum
te recuperarse de mortalidades masivas cuspicaudus por su presencia en la cuenca
Brachyplatystoma vaillantii
Especie
drásticas y las medidas de conservación del Catatumbo, compartida con Venezue-
Cetopsorhamdia picklei
tomadas en épocas de migración, como la, en esta nueva versión se han re-catego-
(Goslinia platynema)*
Eremophilus mutisii
Ageneiosus pardalis
por ejemplo, las vedas acordadas entre rizado como de menor riesgo de extinción.
46 47
Metodología
48
amenaza disminuya.
Las medidas de conservación tomadas en épocas
de migración (vedas acordadas con pescadores
locales) en algunas madreviejas de la cuenca
Magdalena, han demostrado que las poblaciones
En Peligro Crítico
Prochilodus magdalenae Vulnerable (A2c,d) se pueden recuperar si se protegen humedales
(A1d)
claves que proporcionan refugio y alimentación a
sus alevinos y juveniles. Disminuir la categoria de
amenaza buscar una mayor integración de esfuer-
zos entre las autoridades pesqueras y ambientales.
Vulnerable (A2d) -
La alta susceptibilidad de la especie en el río Ran-
Nacional
chería, en razón a las características hídricas de la
Vulnerable (A2d, B2c) - En Peligro Crítico
Prochilodus reticulatus cuenca y sus condiciones particulares de alteración
Nacional (A2c) - Regional,
de hábitat, permitieron ajustar la categoría en esta
cuenca río Ran-
versión
chería
50
51
Rhizosomichthys totae Miles 1942
52 53
bana (Eremophilus mutisii) y el goldfish (Ca- cimen cuya cabeza esta depositada en el artes de pesca inapropiados en su búsque-
Extinta
Amenazas Comentarios
El pez graso de Tota no ha vuelto a ser co- Miles (1942) en la descripción original de
lectado desde 1958. Tradicionalmente se la especie se refirió a tres ejemplares ente-
señala a la trucha arco iris como la causan- ros y la cabeza de otro. El holotipo sobre
te de su extinción, luego de su introduc- el cual se basa la descripción de la especie
ción al Lago durante los años 40´s del siglo se encuentra depositado en el ICN, junto
pasado. En los años 50´s se introdujeron con la cabeza cercenada. La Academia de
otras especies de aguas frías para que sir- Ciencias de California conserva uno de los
vieran de forraje a las truchas: la guapucha ejemplares originales y un cuerpo decapi-
(Grundulus bogotensis), el capitán de la sa- tado, presumiblemente del mismo espé-
54 55
Pseudoplatystoma magdaleniatum Buitrago-Suárez y Burr 2007
En Peligro Crítico
Descripción
Bagre emblemático del Magdalena, es la
especie de mayor tamaño en la cuenca,
alcanza a crecer hasta 1,5 m de longitud.
Considerada como P. fasciatum en la edi-
ción del 2002, posteriormente fue descrita
como nueva especie restringida exclusiva-
mente a la cuenca del Magdalena. Se dis-
tingue de sus congéneres por su proceso
occipital largo, que alcanza a unirse con
las placas predorsales y por la presencia
de una fontanela larga en la región media
del cráneo. Su cuerpo es alargado con la
cabeza grande y deprimida, con ojos pe-
queños en posición dorsal. Coloración con
fondo gris oscuro en el dorso y blanco en el
vientre, cruzado por una serie variable de
bandas oscuras transversales (Buitrago-
Suáres y Burr 2007).
56 57
En Peligro Crítico
58 59
Brycon labiatus Steindachner 1879
Población y uso ción del área de distribución de la especie
Distribución geográfica
Endémica de Colombia, en la cuenca del
Magdalena (Maldonado-Ocampo et al.
2008). (Steindachner 1902, Castellanos-Morales
Subcuencas: río Cauca en Cáceres, Antio- et al. 2011) y río Batatal (Uré), tributario
quia (Steindachner 1879), río Magdalena del río San Jorge en el municipio de Aya-
en Barranquilla, río Lebrija en Barrancas pel, Cordoba (Dahl 1943).
60 61
Ichthyoelephas longirostris (Steindachner 1879) reproductiva más alta. Para el río La Vieja
62 63
la desaparición de la especie en el embalse la construcción de la represa El Cercado, se
Notarius bonillai (Miles 1945)
En Peligro
64 65
Osteoglossum ferreirai Kanazawa 1966
Subcuencas: Caribe (Atrato), Magdalena Medidas de conservación
En Peligro
Descripción
Cuerpo alargado y comprimido, cubierto
por escamas de gran tamaño. Boca amplia
y oblicua, con un par de cirros maxilares
más cortos que los de O. bicirrhosum. La
coloración de los adultos vivos es azul os-
curo, más clara ventralmente. Las aletas
dorsal, anal y caudal azules, con bordes
color café. Los juveniles posen bandas ho-
rizontales a lo largo de sus cuerpos negros.
Aleta dorsal 52-58 radios, anal 61-67 ra-
dios, línea lateral con 37-40 escamas y la
columna vertebral con 96-100 vértebras
(Kanazawa 1966).
66 67
Población y uso fuerte presión pesquera por el alto valor
En Peligro
68
Abramites eques (Steindachner 1878)
Taxonomía
Orden: Characiformes
Familia: Anostomidae
Especie: Abramites eques (Steindachner 1878)
Sinonimia
Leporinus eques Steindachner 1878.
Descripción
Se distingue de especies afines del géne-
ro Leporinus por su hocico cónico y perfil
dorsal levantado que le confiere una apa-
riencia gibosa (Miles 1971). Por su colora-
ción es una especie vistosa, con los flancos
con bandas oscuras longitudinales, dos de
ellas más oscuras que las demás, la prime-
ra a través de la dorsal y pélvica y la segun-
da sobre el origen de la aleta anal (Eigen-
mann 1922). Aleta dorsal con 13 radios y
la anal con 15 a 16.
Distribución geográfica
Endémica de Colombia, en la cuenca del
Magdalena (Maldonado-Ocampo et al.
2008).
69
Ageneiosus pardalis Lütken 1874
no, bajo Cauca y río Cesar. En Santader se Amenazas
Vulnerable
70 71
hembras alcanzan tallas de reproducción tección legal de la especie mediante la pro- Colecciones con registros
Vulnerable
72 73
Apteronotus magdalenensis (Miles 1945) gitud total máxima de 45 cm (Maldonado-
Amenazas
Deterioro ambiental de la cuenca del Mag-
dalena por deforestación, contaminación,
desarrollo urbano, agricultura y ganadería
extensiva (Galvis y Mojica 2007).
Medidas de conservación
tomadas
No existen.
Taxonomía
Orden: Gymnotiformes
Medidas de conservación
Familia: Apteronotidae propuestas
Especie: Apteronotus magdalenensis (Miles 1945) Se recomienda incentivar la investigación
científica de la especie.
74 75
Arapaima gigas (Schinz 1822)
Distribución geográfica medida que crecen, aumenta el tamaño de
76 77
vos en nidos elaborados en sitios arcillosos es practicada de forma indiscriminada. se de cumplimiento a la regulación sobre por mantener el nombre de A. gigas para
sin vegetación (Bard e Imbiriba 1986, Im- Esta situación es agravada por el hábito las tallas mínimas de captura, y que éstas Colombia.
biriba 1991). Presenta cuidado biparental gregario de los alevinos, cuidado parental y las demás medidas sean concertadas y
por periodos de 5 a 5,5 meses de no existir de la prole y por la necesidad fisiológica de unificadas con las autoridades de los paí- La reproducción de la especie es posible
presión de pesca (Crossa et al. 2003). subir a la superficie para captar aire, mo- ses fronterizos (Perú y Brasil), así como en cautiverio, mediante el policultivo con
mento en el cual es vulnerable a la pesca también la construcción de acuerdos co- especies forrajeras; en estas condiciones
Migraciones con arpón. munitarios de pesca que incorporen áreas su crecimiento es extremadamente rápi-
Marcado sedentarismo y territorialidad, para el manejo y la protección integral de do, pues un juvenil alcanza los 60 cm en
realiza desplazamientos laterales cortos Los censos y monitoreos aunque escasos, su hábitat. un año y hasta 1 m en 3 años (Kodera et
dentro de los planos de inundación, que así como los pobladores, registran dismi- al. 1992). Se registran avances importan-
obedecen a motivos tróficos, reproducti- nución en las capturas y en la cantidad de tes en su producción en cautiverio por in-
Colecciones con registros
vos, de dispersión y colonización de nue- individuos de gran tamaño. En un moni- vestigaciones desarrolladas en Florencia,
toreo a la pesca y los nidos llevado a cabo confirmados de la especie Caquetá, donde se establecen criterios
vos ambientes (Castello 2007). Adicio- Holotipo MNHN A. 8837. Otras: ICN
nalmente, llevan a cabo desplazamientos en lagos de Tarapoto se registró como una zootécnicos para su producción (Franco
de las principales amenazas a la especie 5644, MHNUC-IC 0785. 2011).
longitudinales cortos, entre el plano de
inundación y el cauce principal del río, la captura de juveniles y la violación de la
pueden así salir de los lagos siguiendo veda (Kendall et al. datos no publicados). Comentarios Esta especie ha sido introducida en varias
cardúmenes de peces (Prochilodus spp), Entre 1977 y 2004 fueron exportados des- Información biológico-pesquera comple- regiones del país para ensayos de pisci-
permanecer en el cauce principal del río de Colombia 18.270 ejemplares (Mueller mentaria en Sánchez et al. (2011a). cultura, principalmente en la parte alta
y posteriormente regresar al lago del que 2005). de la cuenca del Magdalena y Cauca. Su
salieron (Crossa et al. 2003). El estatus taxonómico de las especies del transplante a la cuenca del río Cauca fue
Medidas de conservación género Arapaima ha sido revisado recien- propuesto por Miles (1949) y Solar (1949).
tomadas temente por Stewart y Watson (en Caste-
Amenazas
Es una de las especies más apetecida en Para Colombia existe una normatividad llo y Stewart 2008), y sostienen la validez Autores de la ficha
que reglamenta la veda y prohibe su pesca de tres de las cuatro especies propuestas José Iván Mojica,
la Amazonia. De amplio aprovechamien-
del 01 octubre al 15 de marzo de cada año, por Valenciennes (1847) en Cuvier y Va- Silvia Lopez-Casas,
to, alcanza el mayor valor comercial en
mediante acuerdo 015 del 25 de febrero de lenciennes (1847); por lo tanto, se trataría Cintia Moreno-Arias,
la región. Aunque no se dispone de infor-
1987, reglamentado mediante resolución de un complejo de especies: A. gigas, A. ma- Claudia Castellanos,
mación confiable sobre declinación en las
0089 del 27 de mayo de 1987 (INDERE- pae, A. agassizii y A. arapaima. De aceptarse Carlos Augusto Pinto,
capturas y tallas, ésta se infiere pues la
NA) para la vertiente del río Amazonas, la validez de estas especies, sería necesario Hugo Hernán Franco Rojas
especie está sometida a una fuerte pre-
que incluye las cuencas de los ríos Ama- confirmar cuales de ellas habitan en nues- Claudia Liliana Sánchez-Páez y
sión pesquera, tanto de los adultos para
zonas, Caquetá, Putumayo y todos sus tro país. Mientras esto ocurre, se opta aquí Edwin Agudelo Córdoba
su consumo, como de los alevinos y juve-
niles para ornamentales. Por ejemplo, en tributarios (Sanabria-Ochoa et al. 2005).
la Laguna de Yahuarcaca (Leticia), donde Existen acuerdos no formales en la región
antes era muy común, ha desaparecido de de frontera de Perú, Colombia y Brasil en
las capturas en los últimos 20 años, según el río Amazonas-Solimoes para la veda y
lo registran los pescadores. Por ser una tallas mínimas de captura de esta especie
especie de gran talla y longevidad, sólo (Ruffino y Barthem 1996).
alcanza su primera madurez sexual a los
4 ó 5 años; en regiones de fuerte presión Medidas de conservación
pesquera, sus probabilidades de alcanzar propuestas
la primera reproducción sin ser captura- Se recomienda la investigación científica
das son bajas. de la especie, enfocada hacia la evaluación
y seguimiento de los “stocks” de pesca.
A pesar de las medidas de protección exis- Igualmente, orientar esfuerzos hacia su
tentes, su pesca está poniendo en riesgo la piscicultura, acompañado de planes de
sobrevivencia de la especie, debido a que educación ambiental. Es fundamental que
78 79
Austrofundulus guajira Hrbek, Taphorn y Thomerson 2005
Población y uso teando para la Guajira venezolana, en rela-
Distribución geográfica
Países: Colombia y Venezuela.
80 81
Brachyplatystoma filamentosum (Lichtenstein 1819) vecinos (Perú y Ecuador). Se alimenta
82 83
yores a los 1000 km (Barthem y Goulding se garantiza un adecuado manejo del eco- de pesca en donde se contemple la necesi- Comentarios
Vulnerable
84 85
Brachyplatystoma juruense (Boulenger 1898)
Población y uso En la cuenca alta del Putumayo, la repro-
86 87
por una medida restrictiva. Como ocurre vación de humedales de importancia para
Brachyplatystoma platynemum Boulenger 1898
Vulnerable
Descripción
Mandíbula superior proyectada. Barbillas
largas, muy aplanadas y en forma de cin-
ta que alcanzan la mitad del cuerpo. Ojos
muy pequeños y situados en la parte pos-
terior de la cabeza; su diámetro contenido
9 a 11 veces el hocico, unas 3,5 veces en el
espacio interorbital y más de 20 veces en la
cabeza. Aleta caudal furcada, con el primer
radio de ambos lóbulos en los extremos de
la aleta, prolongados en filamentos (Cas-
tro 1986, Salinas y Agudelo 2000, Lasso
2004, Lundberg y Akama 2005).
88 89
Subcuencas: Amazonas (Amazonas, Ca- En la Amazonia la época de reproducción para la Amazonia. El avance de la frontera que las quemas y deforestación en cabece-
Vulnerable
90 91
Brachyplatystoma rousseauxii (Castelnau 1855) de Iquitos (Agudelo et al. 2004, Gil-Man-
92 93
Amenazas sis de biomasa de presas y de las primeras toda vez que no solo son las labores pes- Al tratarse de una especie que realiza gran-
Vulnerable
94 95
Brachyplatystoma vaillantii (Valenciennes 1840) lo et al. 2011d); en la Orinoquia la mayor
Migraciones
Realiza una migración grande, longitudi-
nal y transfronteriza (Usma et al. 2009).
Migra para reproducirse entre agosto-
octubre, periodo de aguas altas, desde las
partes bajas del delta del Orinoco hasta las
partes altas de los ríos principales como
Arauca, Meta y Guaviare (Ajiaco-Martínez
et al. 2002c, Ramírez-Gil y Ajiaco-Martí-
Taxonomía
nez 2011d). Para la cuenca Amazonas se
Orden: Siluriformes
estima que migra más de 3000 km desde el
Familia: Pimelodidae
estuario en Brasil hasta las zonas andino–
Especie: Brachyplatystoma vaillantii (Valenciennes 1840)
amazónicas de Colombia, Ecuador, Perú y
Bolivia (Barthem y Goulding 1997).
96 97
Brycon moorei Steindachner 1878
Medidas de conservación Colecciones con registros
Vulnerable
Nombre común
Dorada, mueluda, sardinata (Magdalena);
lisa (Ranchería).
Sinonimia
Othonophanes bolivarensis Dahl 1943
Descripción
Cuerpo de color dorado brillante en el
dorso, con visos rojos, amarillos y azules
en los flancos; con las aletas usualmente
amarillas o rojizas y una banda negra an-
cha en radios medios de la aleta caudal.
Con 27 a 30 radios en la aleta anal y 55 a
68 escamas en la línea lateral.
98 99
Subcuencas: Magdalena (Cauca, San Jor- sanal, el tamaño tan pequeño de la cuenca
Callichthys fabricioi Román-Valencia, Lehmann y Muñoz 1999
Vulnerable
ge, Cesar, La Miel, Manso); Caribe (Ran- (≈5.000 km2), sus condiciones de aridez,
chería, desde el Cercado hasta Cuestecita). los efectos por la construcción de la presa
El Cercado y el escaso caudal remanente (<
Población y uso 1 m2s-1), ponen en riesgo la especie.
Tradicionalmente ha sido una de las es-
pecies más emblematicas del norte de Oportunidades de conservación
Colombia. No se conocen estimativos po- Es una especie de conservación para el
blacionales. Apreciada para consumo local complejo cenagoso Depresión Momposina
en ambas cuencas; en el Magdalena se co- - río Magdalena del proyecto Planeación
mercializa en las pesquerías artesanales. ambiental del sector de hidrocarburos
para la conservación de la biodiversidad
en Colombia (Ramírez et al. 2011).
Ecología
Habita preferentemente los cursos medios Taxonomía
de los ríos, en aguas torrentosas, trans-
Medidas de conservación Orden:Siluriformes
parentes, con fondos de grandes rocas y
tomadas Familia: Callichthyidae
Talla mínima de captura 35 cm de LE para Especie: Callichthys fabricioi Román-Valencia, Lehmann y Muñoz 1999
cantos rodados. Remonta hasta los 400
el Magdalena (Acuerdo 15 de INDERENA
m s.n.m. Eventualmente se captura en las
1987).
ciénagas de la cuenca baja del Magdalena.
Tanto en el Magdalena como en el Ran-
Medidas de conservación
chería, la especie se reproduce de febrero
propuestas Categoría Nacional Cauca, ríos Quinamayo y Santander de
a marzo, hacia el final del periodo seco
Se recomiendan programas de protección Vulnerable Quilichao, departamento del Cauca, que-
(Unión Temporal Guajira 2003, Jiménez-
de su hábitat y regulación de pesca. Reali- VU B2b(iii) brada Las Cañas, Zarzal, departamento
Segura 2011). Se alimenta de otros peces,
zar estudios comparativos de genética de del Valle del Cauca.
insectos, frutos y semillas que caen al
poblaciones entre la cuenca del Magdalena Nombre común
agua. Alcanza 50 cm LT.
y Ranchería, y en esta última programas
Roño (cuenca alta del río Cauca).
de seguimiento de efectos de la represa el
Migraciones Cercado.
En el Magdalena realiza migraciones Descripción
locales medianas de 100 a 500 km (Usma Bagre acorazado con dos series de placas
Colecciones con registros
et al. 2009) con Prochilodus magdalenae, laterales. Hocico redondeado o suavemen-
confirmados de la especie
Pseudoplatystoma magdaleniatum, Pimelodus te achatado en su vista dorsal. Boca lige-
CIUA 102, 244, 864, 865, 965, 1037; IA-
“clarias” y P. grosskopfii. En el Ranchería no vH-P 40, 3971, 7729; ICN 241, 339, 6820, ramente inferior; labio superior e inferior
se tienen documentados sus movimientos. 11662, 15564, 16104; IMCN 1004. con una muesca en cada extremo, hacién-
dose más notables en ejemplares adultos;
Amenazas Localidad tipo labio inferior laminar con muesca más o
Es una especie poco abundante y de baja Río Magdalena, Ciénaga (Steindachner menos profunda; barbilla superior llega
frecuencia de captura en ambas cuencas. 1878). hasta la parte media de la aleta pectoral;
En la del Magdalena, aunque no aporta vo- barbilla inferior sobrepasa 2/3 partes el
lúmenes importantes a las pesquerías ar- Comentarios extremo de la base de la aleta pectoral.
tesanales, es apetecida por su carne y está Información biológica y pesquera adicio-
sometida a una presión pesquera. Esto, su- nal para la cuenca del Magdalena en Jimé- Distribución geográfica
mado a la fuerte alteración antrópica que nez-Segura (2011). Endémica de Colombia, en la cuenca
experimenta la cuenca, aumenta la vulne- Magdalena-Cauca (Roman-Valencia et al.
rabilidad de la especie. Para el caso de la Autor de la ficha 1999).
cuenca del Ranchería, a pesar de que en José Iván Mojica y Subcuencas: río Cauca, Zanjón Bagazal,
ella no se desarrolla ninguna pesca arte- José Saulo Usma Oviedo río San Miguel, parte alta río Cauca; río
100 101
Characidium phoxocephalum Eigenmann 1912
Población y uso tación natural de ribera continua siendo
Vulnerable
102 103
Cruciglanis pacifici Ortega-Lara y Lehmann 2006
Población y uso 2005-2015 como instrumento de linea-
Vulnerable
Distribución geográfica
Endémica de la zona hidrográfica del Pací-
fico de Colombia (Maldonado-Ocampo et
al. 2008). Población y uso
Subcuencas: ríos Dagua, Anchicayá, Pa- Especie poco abundante debido a que su
tía, Cajambre, Mira y ríos de cauce corto alta selectividad de microhábitat se redu-
que drena directamente al mar. ce a unos pocos metros de cauce dentro de
104 105
Curimata mivartii Steindachner 1878
las zonas de corrientes y rápidos. Se ha re- Medidas de conservación
Vulnerable
Distribución geográfica
Endémica de Colombia, en las cuencas del
Caribe y Magdalena (Maldonado-Ocampo
et al. 2008).
Subcuencas: río Magdalena de Barran-
quilla a Neiva. Caribe (río Sinú).
106 107
Cynopotamus atratoensis (Eigenmann 1907)
Ecología bocachico, la vizcaína entra a formar par-
Vulnerable
Crece hasta los 35 cm de LT. Su ambiente te de las pesquerías del Magdalena y por
natural son las ciénagas del bajo Magdale- tanto también está sometida a una fuerte
na. Es una especie netamente detritívora. presión pesquera en la cuenca. Al igual que
Para las ciénagas del río Cauca las mayo- las demás especies migratorias de la cuen-
res capturas ocurren durante los primeros ca, es vulnerable a la pesca durante sus pe-
meses del año cuando se reduce el área de ríodos de desplazamiento. No existe regla-
las zonas de inundación (Oleoducto Co- mentación de tallas mínimas de captura.
lombia 1994).
Oportunidades de conservación
Entre 1975-1977 en 15 ciénagas del plano Es una especie de conservación para el
inundable de la cuenca del río Magdalena, complejo cenagoso Depresión Momposina
se registraron tallas medias de madura- - río Magdalena del proyecto Planeación
ción de 24,5 cm para hembras y 25 cm para ambiental del sector de hidrocarburos
machos (Escobar et al. 1983). Además, el para la conservación de la biodiversidad Taxonomía
68% de los individuos capturados estuvie- en Colombia (Ramírez et al. 2011). Orden:Characiformes
ron maduros en tallas comprendidas entre Familia: Characidae
los 22,5 cm a 26,5 cm LT. La talla media Medidas de conservación Especie: Cynopotamus atratoensis (Eigenmann 1907)
de captura es 19,6 cm LE. Se han estima-
tomadas
do tallas medias de captura de 19 cm para
No existen.
los años 2007 a 2010 (MADR-CCI 2010b),
por debajo de la talla mínima de madurez Categoría Nacional Sinú, desde San Bernardo del Viento hasta
sexual. Medidas de conservación Vulnerable el río Manso.
propuestas (VU) A2d
Migraciones Se requiere reglamentar la actividad de
Realiza migraciones locales cortas (Usma pesca y comercialización durante los pe- Nombre común
et al. 2009). Su patrón migratorio no ha ríodos reproductivos. Profundizar en el Cachana.
sido plenamente establecido, pero se co- estudio de su biología y comportamiento
noce que difiere de la generalidad de las histórico en las pesquerías, a fin de regla-
mentar las tallas mínimas de captura. Sinonímia
especies migratorias de la cuenca mag-
Charax atratoensis Eigenmann 1907
dalénica. La vizcaína no toma parte en la
migración de principio de año conocida Comentarios
como “subienda”, sino que permanece en Aspectos biológicos y pesqueros adiciona- Descripción
las ciénagas durante todo este periodo les en Lasso et al. (2011b). Pez con joroba y dientes cónicos, algunos
seco (enero – febrero). En el Magdalena, en más grandes que otros. En cada premaxi-
la región de Puerto Berrío (Antioquia), los Colecciones con registros lar hay un diente grande cónico o canino
registros de movilización indican que esta confirmados de la especie en cada extremo y una serie doble de dien-
especie tiene dos migraciones anuales des- Lectotipo NMW 68759.1. Paralectotipos tes cónicos más pequeños entre estos dos
de las ciénagas de la cuenca baja. La pri- NMW 68757-58, 68759.2, 68760-61; caninos. Tiene 122 o menos escamas en la
mera ocurre con el incremento de caudales ZMUC 88. Otras: CIAU 83, 103, 190, 571, línea lateral (Dahl 1971); aleta anal larga
del primer semestre de año en marzo, y 1150; CZUT-IC 1659, 2195; IAvH-P 3095, (45 a 48 radios), lados exteriores de los
la segunda durante el veranillo de julio y 7865, 7661; ICN 264, 237, 2033; IMCN labios carnosos sin protuberancias óseas
agosto. 323. (Dahl y Medem 1964).
108 109
Población y uso En la Ciénaga Grande de Lorica su Medidas de conservación Medidas de conservación
Vulnerable
110 111
Doraops zuloagai Schultz 1944 especie aportó el 14,5% de la biomasa total deforestación para la extracción de made-
112 113
Eremophilus mutisii Humboldt 1805 Presenta dimorfismo sexual, las hembras
114 115
11,3 cm LT, individuos maduros sexual- Beltrán (1992) y Mayorga (1992) han mos- peran los máximos permitidos para con- Medidas de conservación
Vulnerable
116 117
Genycharax tarpon Eigenmann 1912 parte alta del río Cauca, departamento del degradación del paisaje; la introducción de
118 119
Gymnotus henni Albert, Crampton y Maldonado 2003 Subcuenca: río Baudó al norte de Pava- te en otras cuencas del Pacífico que poseen
120 121
Leporinus muyscorum Steindachner 1900
Población y uso de las pesquerías de especies tradicionales
122 123
Mylossoma acanthogaster (Valenciennes 1850)
Población y uso un área de drenaje menor de 30.000 km2.
Distribución geográfica
Países: Colombia y Venezuela.
Cuencas en Colombia: Caribe (Maldona- Subcuencas: endémica de la cuenca del
do-Ocampo et al. 2008). Catatumbo.
124 125
Osteoglossum bicirrhosum (Cuvier 1829)
Población y uso De acuerdo con Agudelo-Zamora et al.
126 127
Amenazas de permiso de cultivo de peces. Además de prácticas de manejo en cautiverio para (WWF-Incoder 2006), se enfatizó que ade-
Vulnerable
128 129
Panaque cochliodon (Steindachner 1879) Subcuencas: cuenca del río Magdalena, Medidas de conservación
Sinonimia
Chaetostomus cochliodon Steindachner 1879
Descripción
Es una de las cuchas más hermosas del
país; su cuerpo es oscuro uniforme y lla-
ma la atención por el color azul intenso de
sus ojos. Cabeza con el hocico redondeado
y granular hasta su margen; D 8; 25 - 26
placas laterales; posee pocos dientes en
cada ramo de la mandíbula entre 6 y 8, ge-
neralmente 7, todos terminados en forma
de cuchara. Cuerpo cubierto enteramente
por placas; aleta dorsal con siete radios ra-
mificados y dientes en forma de cuchara.
130 131
Paratrygon aiereba (Müller y Henle 1841) Lasso 2005, 2009). Es una especie carní-
Amenazas
Es un recurso ornamental de importan-
cia creciente. La mayor amenaza en la
Orinoquia es la extracción desmedida de
Taxonomía individuos inmaduros (juveniles). Cen-
Orden: Myliobatiformes sos recientes en la Estrella Fluvial Inírida
Familia: Potamotrygonidae (ríos Inírida, Guaviare, Atabapo y Orino-
Especie: Paratrygon aiereba (Müller y Henle 1841) co) realizados entre febrero-mayo (2011),
no indican la presencia de esta especie en
la región (Lasso y Sierra-Quintero obs.
Categoría Nacional boca al margen anterior del disco relativa- pers.), lo cual es otro factor de preocupa-
Vulnerable mente larga, contenida 2,6 a 3,3 veces en ción. Entran a Colombia de manera ilegal
VU (A2a,d) el ancho del disco. Cola corta, sin pliegues vía la frontera colombo-venezolana por la
dorsales ni ventrales (Rosa 1985, Lasso et región de Inírida. En el río Putumayo no
disponible cedido por CCI, corresponde se captura con fines ornamentales, solo
Categoría Global al. 2011c).
al año 2009 con 150 individuos. Hay una se consume ocasionalmente (Lasso obs.
Datos Deficientes (Góes de Araújo y Rin- pesquería comercial estacional en la Ori-
Distribución geográfica pers.).
cón 2004) (www.iucnredlist.org/apps/re- noquia venezolana en la cuenca del Apure-
dlist/details/161588/0) Países: Colombia, Brasil, Venezuela, Ecua- Arauca durante el periodo de aguas altas,
dor, Perú y Bolivia. Oportunidades de conservación
asociado a la escasez de las especies co-
Nombre común Cuencas en Colombia: Orinoco y Ama- En el Plan de Acción Nacional para la con-
merciales tradicionales en esa época (Bar-
Raya manta, raya ceja, raya manzana (Co- zonas (Maldonado-Ocampo et al. 2008), servación y manejo de tiburones, rayas y
barino y Lasso 2005, 2009). Los adultos
lombia, Venezuela). recién colectado (septiembre 2011) en la quimeras de Colombia (Caldas et al. 2010),
son usados en la pesca de subsistencia en
cuenca amazónica colombiana (río Putu- la especie quedó establecida con un grado
áreas remotas de la Orinoquia colombiana
mayo). de prioridad de acción alto, en relación con
Sinonimias y en el Amazonas (río Putumayo) el hígado
Subcuencas: Orinoco (Arauca, Meta, la pesca, comercio y distribución de la mis-
Disceus thayeri Garman 1913 es usado con fines medicinales.
Tomo, Inírida y cauce principal del Orino- ma.
Potamotrygon strongylopterus Castex 1964
Disceus strogylopterus Castex y Castello co entre el Tomo y el río Guaviare). Ama- Ecología
1969 zonas (Putumayo). Habita en el cauce principal de los grandes
Medidas de conservación
ríos y caños en todo tipo de aguas (blan- tomadas
Descripción Población y uso cas, claras y negras), nunca penetra la pla- No existen.
Cuerpo discoidal y aplanado, no tan cir- Se captura con fines ornamentales en es- nicie de inundación. En la Orinoquia la
cular como en Potamotrygon, con una tadio juvenil o preadulto. Sus registros es- especie se reproduce durante todo el año; Medidas de conservación
concavidad anterior en su margen y sin tadísticos con fines de exportación no son puede tener de 1 a 8 embriones intraute- propuestas
un botón rostral. Ojos pedunculados; una claros pues aparece con varios nombres rinos; las hembras alcanzan la madurez Se considera necesario fortalecer el siste-
protuberancia carnosa en el margen ex- (raya manzana, ceja, raya aireba) en las es- sexual a los 37 cm AD y los machos a los ma de registro y seguimiento de las captu-
terno de los espiráculos. Distancia de la tadísticas oficiales. El dato más confiable 45 cm AD (Lasso et al. 1996, Barbarino y ras (consumo y ornamentales) y exporta-
132 133
ciones de rayas dulceacuícolas, que genere tradicionales (morfológicos) y avanzados
Parodon caliensis Boulenger 1895
Vulnerable
estadísticas confiables (Caldas et al. 2010). (sistemática molecular), así como mues-
Regulación de la exportación mediante treos en campo, ya que la especie está
asignación de cuotas basadas en criterios siendo confundida posiblemente con otras
científicos de abundancia en su medio na- dos descritas recientemente y asignadas al
tural. Definición de áreas prioritarias para género Heliotrygon.
su conservación (p. e. reservas de pesca) a
través de planes de manejo conjunto con Colecciones con registros
pescadores, acopiadores y exportadores.
confirmados de la especie
Promover la reproducción en cautiverio.
Prohibir la exportación de individuos Holotipo no conocido. IAvH-P 4684.
adultos como posibles parentales. Regu-
lación conjunta de vedas y tallas con paí- Autores
ses limítrofes (Brasil, Perú, Ecuador y Ve- Carlos A. Lasso y
nezuela). Realizar trabajos taxonómicos Paula Sánchez-Duarte Taxonomía
Orden: Characiformes
Familia: Parodontidae
Especie: Parodon caliensis Boulenger 1895
Descripción
Se caracteriza por tener un radio no rami-
ficado en la aleta pectoral. Dientes latera-
les en el dentario y cuerpo con 6-8 bandas
verticales (de 2-3 escamas de ancho) sin
franja horizontal y todas las aletas hiali-
nas excepto la caudal (Londoño-Burbano
y Román-Valencia 2010). Labio superior
ausente, maxila con 1-2 dientes. Aleta dor-
sal es truncada, caudal bilobulada, adipo-
sa es poco evidente y la aleta anal es corta
(Zúñiga et al. 2004).
Distribución geográfica
Endémica de Colombia en la cuenca alta
del Cauca (Maldonado - Ocampo et al.
2008).
Subcuencas: se ha registrado en pocos tri-
butarios como los ríos Cauca, Mediacanoa,
Quindío, La Vieja y en río Cali, donde no se
ha registrado en los últimos años.
134 135
Pimelodella macrocephala (Miles 1943)
Ecología Medidas de conservación
Vulnerable
136 137
Pimelodus coprophagus Schultz 1944
Subcuencas: endémica del alto Cauca, se Medidas de conservación
Vulnerable
138 139
muestreos realizados durante los años
Pimelodus grosskopfii Steindachner 1879
Vulnerable
Medidas de conservación
tomadas
No existen.
Medidas de conservación
propuestas
Se recomienda desarrollar proyectos de Taxonomía
investigación sobre su biología y ecología. Orden: Siluriformes
Familia: Pimelodidae
Colecciones con registros Nombre: Pimelodus grosskopfii Steindachner 1879
confirmados de la especie
Holotipo USNM 121150. Paratipos FMNH
84585, 95495; UMMZ 142494; USNM Categoría Nacional Distribución geográfica
121145-46, 121147, 121148-49, 121151, Vulnerable Endémica de Colombia, en la cuenca Mag-
121152-59; ZMA 102124. Otras: IAvH- VU (A2d) dalena-Cauca (Maldonado-Ocampo et al.
P 3081, 3732-39, 4915, 4939; ICN 2151; 2008).
los desagües de alcantarillas domesticas. MLS 402, 407.
Nombre común
Por esta razón su carne no es apetecida Capaz (alto Magdalena); barbudo (Cauca);
para consumo. En sus contenidos estoma- Localidad tipo barbule, barbul negro y barbudo cañero.
cales se han encontrado larvas de quironó- Río Agua Caliente, 2-3 km al SW del Lago
midos, restos de hormigas y crustáceos Maracaibo (Venezuela).
Sinonimia
(Galvis et al. 1997). Crece hasta los 25 cm
Pimelodus longifilis Posada 1909
de longitud. Autores de la ficha
José Iván Mojica,
Amenazas Descripción
José Saulo Usma Oviedo,
De color gris plateado, más oscuro en
Distribución restringida a una sola cuenca Armando Ortega-Lara y
el dorso, con puntos oscuros pequeños
de extensión menor a los 30.000 km2. En Lucena Vásquez
a lo largo del cuerpo, pero no en las ale-
tas. Dorsal (I,6) con espina dura y aguda;
pectorales (I,10) con espina ligeramente
curvada; ventrales (i,5); anal (iv,9); caudal
(i,15,i) ahorquillada, con el lóbulo supe-
rior ligeramente mayor al inferior; la aleta
adiposa es larga (24 – 28% LE); la distan-
cia entre la dorsal y la adiposa es menor
al 15% LE; el hocico es largo (promedio
47,6% LC); la boca es ancha (mayor al 35%
LC); el ojo es pequeño (menor al 19% LC);
de 22 a 23 branquiespinas.
140 141
Subcuencas: ríos Magdalena, Cauca, San en la segunda ha cambiado de 1H: 2,8M hidrodinámica entre el río y las ciénagas, variación se encuentra entre las subpobla-
Vulnerable
142 143
Platysilurus malarmo Schultz 1944
Población y uso Medidas de conservación
Sinonimia
Duopalatinus malarmo (Schultz 1944)
Descripción
Se reconoce fácilmente por sus barbillas
maxilares muy largas, que alcanzan la ale-
ta caudal. Dorso oscuro y vientre blanco,
con dos manchas negras distintivas en el
pedúnculo caudal, una franja negra y an-
cha que se extiende desde el hocico hasta
el inicio del pedúnculo caudal. Con un fi-
lamento delgado en el lóbulo superior de
la aleta caudal y el lóbulo inferior con los
primeros radios negros. Cabeza aplanada,
con una fontanela amplia y profunda.
Cuencas en Colombia: Caribe (Catatumbo)
Distribución geográfica (Maldonado-Ocampo 2008).
Países: Colombia y Venezuela. Subcuencas: Catatumbo.
144 145
Potamotrygon motoro (Müller y Henle 1841) los machos alcanzan una talla máxima de
Amenazas
Recurso pesquero ornamental muy impor-
tante, siendo la segunda especie más ex-
portada de Colombia. La mayor amenaza
en la Orinoquia es la extracción desme-
Taxonomía
dida de individuos inmaduros (juveniles)
Orden: Myliobatiformes
y en ocasiones adultos para el mercado
Familia: Potamotrygonidae
negro asiático como reproductores. En la
Especie: Potamotrygon motoro (Müller y Henle 1841)
Amazonia no parece experimentar una
presión pesquera tan marcada.
146 147
Promover la reproducción en cautiverio. 4725, 8506, 10272; ICN 4383, 9928,
Potamotrygon schroederi Fernández-Yépez 1958
Vulnerable
Taxonomía
Orden: Myliobatiformes
Familia: Potamotrygonidae
Especie: Potamotrygon schroederi Fernández-Yépez 1958
148 149
cm AD) (Lasso obs. pers.). En la Amazonia Medidas de conservación través de planes de manejo conjunto con
Vulnerable
Amenazas
Es un recurso ornamental de importancia
y es la tercera especie en las exportacio-
nes colombianas. La mayor amenaza en
la Orinoquia es la extracción desmedida
de individuos juveniles, mucho mayor que
ción con una tendencia a su aumento. Para
en el caso de P. motoro. Censos realizados
el 2009 se exportaron 6349 individuos entre enero-mayo del 2011 en la región de
(Incoder 2009). De estos, 1886 individuos la Estrella Fluvial de Inírida (ríos Inírida,
provenían de la Orinoquia: Inírida (1825), Guaviare, Orinoco y Atabapo), no indican
Puerto Carreño (61) (CCI 2009), una cifra la presencia de esta especie en el medio
enorme para la región de la Estrella Flu- natural (Sierra-Quintero y Lasso, obs.
vial de Inírida. Otros datos de captura en pers.), a pesar de aparecer en las estadís-
la región de la Orinoquia son: 2007 (3113 tica oficiales en cifras tan elevadas. Desde
individuos), 2008 (488 individuos) y 2010 el 2009 o quizás antes, existe un comercio
(940 individuos). Gran parte de los regis- no declarado en la frontera colombo-vene-
tros de la región de Inírida, corresponden zolana, donde individuos de esta especie
a individuos provenientes de Venezuela provenientes de la región de la confluencia
que entran de manera ilegal a Colombia Orinoco-Ventuari entran a Colombia vía
(Lasso obs. pers.). Inírida .
150 151
Potamotrygon yepezi Castex y Castello 1970 Cuencas en Colombia: Caribe (Maldona- de Venezuela en el Lago de Maracaibo. Al
152 153
Prochilodus magdalenae Steindachner 1878 Subcuencas: se distribuye en toda las capturados eran pre-adultos con una ta-
154 155
20 cm para machos y 22 para hembras rada de lluvias hacia los meses de marzo
Vulnerable
156 157
sostenibles sobrepasados para esta espe- presencia de varios linajes exógenos, pro- vos, genéticos, migratorios y de evaluación Comentarios
Vulnerable
158 159
Prochilodus reticulatus Valenciennes 1850 En el Catatumbo habita en toda la cuenca Para ejemplares capturados en el río Ran-
160 161
Pseudocurimata patiae (Eigenmann 1914)
Norte, indica un evidente proceso de re- Medidas de conservación
Vulnerable
162 163
Pseudoplatystoma metaense Buitrago-Suárez y Burr 2007
Subcuencas: río Patía. Endémica de la Amenazas
Vulnerable
cuenca del río Patía. Las mayores amenazas son por el dete-
rioro de los hábitat debido a la defores-
Población y uso tación y la agricultura, actividades que
No hay estimativos poblacionales para la han aumentado los procesos erosivos en
especie. En el monitoreo de los peces de la la cuenca media del río Patía, generando
cuenca alta y media del río Patía durante pérdida de cobertura vegetal, aumento de
un año de muestreo, no se capturaron in- la sedimentación y cambios en la calidad
dividuos, a pesar de ser una de las especies del agua, lo que ha ocasionado que las po-
incluidas en las pesquerías artesanales en blaciones de esa parte de la cuenca estén
la cuenca (Ortega-Lara 2004b). Adicional- prácticamente extintas.
mente los pescadores comentaron que du-
rante este mismo periodo no capturaron Medidas de conservación
ningún individuo. Al parecer, las condi- tomadas
ciones de la cuenca han cambiado drásti- No existen. Taxonomía
camente, ocasionando que esta especie sea Orden:Siluriforme
muy escasa. Medidas de conservación Familia: Pimelodidae
Especie: Pseudoplatystoma metaense Buitrago-Suárez y Burr 2007
propuestas
Ecología Se recomiendan estudios poblacionales de
Según los pescadores del río Patía, esta es- la especie, además de establecer áreas pro-
pecie se encuentra en los chorros en donde tegidas y programas de recuperación de Categoría Nacional tán distribuidas al azar y no exhibe más
la corriente fuerte genera turbulencia y el hábitat donde se identifiquen poblaciones. Vulnerable de cinco bandas oscuras verticales latera-
sustrato es rocoso. No hay información VU (A2c,d) les; por último la aleta adiposa tiene de 5
acerca de sus hábitos alimenticios y repro- Colecciones con registros a 7 manchas oscuras (Buitrago-Suárez y
ductivos. Tallas máximas registradas 16,8 confirmados de la especie Nombre común Burr 2007). Especie descrita recientemen-
cm LE (Eigenmann 1922). Holotipo FMNH 56554. Paratipos CAS te, conocida antes como Pseudoplatystoma
Bagre rayado, bagre rayao, cabezón.
60622, FMNH 56555. tigrinum.
Migraciones Sinonimias
Los habitantes de la cuenca media del río Localidad tipo Distribución geográfica
Silurus fasciatus Linnaeus 1766
Patía informan que esta especie en las dos Barbacoas río Telembí, parte baja de la Países: Colombia y Venezuela.
Pseudoplatystoma fasciatum
cuenca del río Patía (Vari 1989). Cuencas en Colombia: Orinoco (Maldo-
épocas lluviosas (marzo a mayo y septiem- Eigenmann 1922
nado-Ocampo et al. 2008).
bre a noviembre), migra desde la cuenca Pseudoplatystoma fasciatum fasciatum
baja remontando los raudales de la Hoz de Autores de la ficha Fowler 1951
Minama hasta llegar al Valle del río Patía Gian Carlo Sánchez-Garcés y
en el departamento del Cauca. Armando Ortega-Lara Descripción
El surco óseo donde se aloja la fontanela
frontal (hendidura encima de la cabeza),
se extiende hasta la base del proceso su-
praoccipital (cerca la base de la espina
dorsal), mientras que en P. orinocoense no
se extiende tanto. Los lados de la cabeza,
en vista dorsal, son rectos o cóncavos a
diferencia de P. orinocoense que es recto
o convexo (Mago-Leccia et al. 1986). Las
manchas negras de los lados del cuerpo es-
164 165
Subcuencas: Orinoco (Arauca, Meta, Vi- alto río Meta fue de 1,30 m LE en hembras para la captura de esta especie. El acuerdo rreño e Inírida y medianamente en las ciu-
Vulnerable
166 167
Pseudoplatystoma orinocoense Buitrago-Suárez y Burr 2007
Población y uso Migraciones
168 169
Pseudoplatystoma punctifer (Castelnau 1855)
los bosques de galería. Igualmente, tanto Colecciones con registros
Vulnerable
Taxonomía
Orden: Siluriformes
Familia: Pimelodidae
Especie: Pseudoplatystoma punctifer (Castelnau 1855)
Descripción
Cuerpo alargado y cabeza moderadamente
deprimida; proceso occipital unido con la
placa predorsal; la ranura de la fontanela
es alargada y poco profunda. Origen de la
aleta dorsal equidistante entre el hocico y
el fin de la aleta adiposa. Lados del cuerpo
con una serie de líneas irregulares delga-
das y oscuras que se alternan con unas
blancas y algunos puntos oscuros, los cua-
les también se encuentran sobre las aletas.
170 171
Población y uso a cabo en el período de aguas bajas y el se- ciones y en la época reproductiva. Igual- Comentarios
Vulnerable
172 173
Pseudoplatystoma tigrinum (Valenciennes 1840) De mayor tamaño que P. fasciatum, se re- El 80% de los individuos comercializados
174 175
Pterophyllum altum Pellegrin 1903
migraciones y en la época reproductiva. Colecciones con registros
Vulnerable
Taxonomía
Orden: Perciformes
Familia: Cichlidae
Especie: Pterophyllum altum Pellegrin 1903
176 177
con linterna durante la noche, un pescador
Rhinodoras thomersoni Taphorn y Lilyestrom 1984
Vulnerable
Medidas de conservación
tomadas
La Resolución 0190 del 10 de mayo de
1995, establece la veda del 01 de mayo
al 30 de junio, de recursos pesqueros de
consumo y ornamentales en el sector de
influencia de Puerto Carreño e Inírida en
la Orinoquia colombiana (ríos Meta, Ori- Taxonomía
noco, Guaviare, Vichada e Inírida). Orden: Siluriformes
Familia: Doradidae
Medidas de conservación Especie: Rhinodoras thomersoni Taphorn y Lilyestrom 1984
propuestas
Conservación ex situ, especie relativamen-
te fácil de reproducir y mantener en cau- Categoría Nacional Subcuencas: Catatumbo. La especie es
tiverio. Se conocen muchas variedades de Vulnerable endémica de la cuenca del Lago de Mara-
esta especie logradas en acuario, las cuales VU B2b(iii) caibo en Colombia y Venezuela.
bien podrían suplir en gran medida la de-
Ecología manda de esta especie (formas silvestres). Nombre común
Habita entre la vegetación acuática y pa- Igualmente, ajustar o armonizar la época Mariana.
lizadas de ríos de aguas claras y ocasio- de veda colombiana con la reglamenta-
nalmente negras, también en sabanas ción pesquera venezolana. Gran parte de Descripción
inundables (Galvis et al. 2006). Especie los escalares exportados desde Colombia Cuerpo cubierto con placas o escudetes
omnívora con tendencia a la entomofagia, proceden de territorio venezolano (bajo laterales aserrados. Similar en apariencia
se alimenta de insectos, crustáceos, peces río Ventuari y pequeños caños afluentes a la mariana (Doraops zuloagai), pero se
y material vegetal incluido algas. Los in- al río Orinoco), en la zona limítrofe con la distingue fácilmente por su serie de 30 a
sectos de los órdenes Coleoptera, Hemip- Estrella Fluvial Inírida (Lasso obs. pers.).
tera, Trichoptera y Odonata son el ítem 32 placas laterales. Coloración oscura des-
más importante de su dieta. Desova los de el dorso hasta los escudetes laterales y
meses de inundación (mayo, junio, julio).
Colecciones con registros clara con algo de pigmentación en la re-
Hay cuidado parental antes y después de confirmados de la especie gión ventral. Boca pequeña y provista de
la eclosión de los huevos. La talla mínima Sintipos BMNH 1904.6.28.2-3; MHNLR P. barbillas simples, no ramificadas. Una es-
de madurez sexual se alcanza a los 10 a 12 261; MNHN 1887-0571 a 0574. Otras: IA- pina gruesa en la aleta dorsal, provista de
meses de vida (Ruíz-Vanegas et al. 2001). vH-P 5293; ICN 1532, 1555, 1664, 2752, fuertes aserraciones en la parte posterior.
6379, 9926, 12572, 15391-92; MLS 652, Aleta caudal bifurcada y con el pedúnculo
Amenazas 665. caudal provisto de fulcras arriba y abajo.
Sobrepesca como recurso ornamental.
Las cuotas de exportación se establecen Autores de la ficha Distribución geográfica
sin ningún criterio técnico que garantice Paula Sánchez-Duarte y Países: Colombia y Venezuela.
su sostenibilidad. Se capturan fácilmente Carlos A. Lasso Cuencas en Colombia: Caribe: Catatum-
bo (Maldonado-Ocampo et al. 2008).
178 179
Salminus affinis Steindachner 1880
Población y uso Medidas de conservación
Vulnerable
180 181
dos en el Magdalena alcanzan 1 m de LT y reproducción. Es urgente que se fomenten Colecciones con registros
Vulnerable
182 183
Sorubim cuspicaudus Littmann, Burr y Nass 2000 Subcuencas: partes bajas de las cuenca de maná Sur, Manso y La Miel (Isagen – Uni-
184 185
Trichomycterus cachiraensis Ardila-Rodríguez 2008
Población y uso Medidas de conservación
Descripción
Especie con ojos pequeños y redondos, sin
margen libre cubierto por piel y localizado
en posición dorsal. Boca terminal. Color de
fondo de la región dorsal y lateral del cuer-
po marrón claro y abdómen blanquecino,
cuando está en etanol; en vivo es de color
azuloso. Una hilera horizontal de puntos
pequeños marrón oscuro en la línea media
lateral del cuerpo, una segunda hilera de
puntos pequeños marrón oscuro encima
de la hilera media lateral. La región late-
ral inferior con puntos pequeños marrón
oscuro. Ojos negros. Barbillas y aletas del
mismo color del cuerpo.
Distribución geográfica
Endémica de Colombia, de la cuenca del
Magdalena (Maldonado-Ocampo et al.
2008).
186 187
Trichomycterus gorgona Fernández y Schaefer 2005 colectados en 2008 (Lehmann com. pers.). Medidas de conservación
188 189
Trichomycterus sandovali Ardila-Rodríguez 2006 encontraron macroinvertebrados y mate- Medidas de conservación
Taxonomía
Orden: Siluriformes
Familia: Trichomycteridae
Especie: Trichomycterus sandovali Ardila-Rodríguez 2006
Categoría Nacional
Vulnerable
VU (B2a)
Nombre común
Laucha.
Descripción
Ojos ausentes. Barbilla maxilar, nasal y
rictal bastante alargadas. Cuerpo comple-
tamente despigmentado y de color amarri-
llo claro. Las aletas del mismo color corpo-
ral pero en la parte posterior de ellas son
transparentes, cabeza ancha y deprimida,
con mayor altura a nivel de los odontodes
operculares.
Distribución geográfica
Endémica de Colombia, en la cuenca del
río Magdalena (Maldonado-Ocampo et al.
2008).
Subcuencas: conocida únicamente de la
cueva de Don Juan, municipio de Zapato- Ecología
ca, departamento de Santander. Especie de cavernas. Vive en un pequeño
riachuelo y pozos medianos con piedras
Población y uso grandes. En verano no se observaron ale-
Su población es pequeña. vinos. En los contenidos estomacales se
190 191
Zungaro zungaro (Humboldt 1821) zuela, las capturas muestran un acelerado
192 193
Meta, fue 1,65 m LE para las hembras y registros del Incoder los desembarcos pro- En la Orinoquia, la amenaza por contami- y Orinoquia y los impactos antrópicos
Vulnerable
194 195
Acestrocephalus anomalus (Steindachner 1880)
Nombre común
Cachás.
Sinonimia
Xyphorhamphus anomalus Steindachner
1880
Descripción
Cuerpo alargado y comprimido, con una
boca grande y dientes caninos que le dan
una apariencia fiera; de color claro y con
una banda plateada muy conspicua, que
se extiende desde el opérculo hasta el pe-
dúnculo caudal. Aletas hialinas y con una
mancha humeral y caudal. Escamas cte-
noideas, ásperas al tacto. Crece hasta unos
20 cm LT.
Distribución geográfica
Endémica de Colombia en la cuenca del
Magdalena (Maldonado-Ocampo et al.
2008).
197
Astyanax aurocaudatus Eigenmann 1913
Población y uso Medidas de conservación
Casi Amenazada
Sinonimia
Carlastyanax aurocaudatus (Eigenmann
1913)
Descripción
Una cúspide mediana en el tercer diente
de la mandíbula, fuertemente curvada y
en forma de gancho. Branquiespinas, re-
dondeadas o lanceoladas, poco numerosas
y bien cortas sobre la parte inferior del
primer arco branquial. Narinas anteriores
en forma de tubo y membrana branquios-
tegal no unida al istmo. Aleta anal con tres
o cuatro radios no ramificados y 21 a 23
radios ramificados. En ejemplares vivos
aletas de color rojo intenso, excepto en
parte distal de la caudal, que es incolora y
la aleta dorsal que es amarilla; el cuerpo
es amarillo con un matiz verde hacia uno
rosado en la parte posterior (Géry 1972).
198 199
Subcuencas: Zanjón Bagazal y los ríos poblaciones fragmentadas entre Cauca
Astyanax daguae Eigenmann 1913
Casi Amenazada
200 201
namental, sin embargo por su baja abun- cuentran dentro de la Reserva Forestal y
Brycon rubricauda Steindachner 1879
Casi Amenazada
Distribución geográfica
Endémica de Colombia, en la cuenca Mag-
dalena (Maldonado-Ocampo et al. 2008).
Población y uso
No se conocen estimativos poblacionales
para esta especie. Especie apetecida en los ríos tributarios del Magdalena (Dahl
la pesca deportiva y de subsistencia en 1971).
202 203
Brycon sinuensis Dahl 1955
Ecología Medidas de conservación
Casi Amenazada
Descripción
Especie emblemática del Sinú. Cuerpo cu-
bierto con escamas ctenoideas; coloración
plateada en la parte ventral y tonalidad
gris oscura en la parte dorsal; aletas pél-
vicas ligeramente amarillentas y termina-
ciones rojizas en los primeros radios; ale-
ta dorsal, pectoral, anal y caudal de color
negro con terminaciones rojizas, cabeza
amarillenta. La línea lateral presenta en-
tre 63 y 68 escamas (Dahl 1971); la aleta
anal con menos de 31 radios, generalmen-
te entre 26 y 29.
Distribución geográfica
Endémica de Colombia en la cuenca del
Caribe (Maldonado-Ocampo et. al. 2008).
Subcuenca: conocida únicamente para la
cuenca del río Sinú, excepto en el delta.
204 205
Sebastián, Puente Betancí, Maracayo) se 2008, 2009, 2010); y en marzo y agosto estimaron la relación longitud intestinal/ ciénaga y el río, afectó la migración de las
Casi Amenazada
206 207
área está prohibida cualquier actividad denamiento pesquero para el embalse de
Callichthys oibaensis Ardila-Rodríguez 2006
Casi Amenazada
Distribución geográfica
Endémica de Colombia, en la cuenca Mag-
dalena (Maldonado-Ocampo et. al. 2008).
Subcuencas: río Oibita. Conocido úni-
208 209
Caquetaia umbrifera (Meek y Hildebrand 1913)
Población y uso Medidas de conservación
Casi Amenazada
Sinonimia
Cichlasoma umbrifera Meek y Hildebrand
1913
Descripción
Coloración oscura, escamas con bordes
azules iridiscentes y con manchas negras
irregulares a lo largo de los flancos. Con
una franja oscura que se extiende desde
el ojo hasta la aleta caudal. Línea lateral
completa pero interrumpida y dividida en
dos porciones. A: V-VI; D: XVI 12-XVII 11.
Con 31-32 escamas laterales (Lasso et al.
2011d).
Distribución geográfica
Países: Colombia y Panamá.
210 211
La Miel, Lebrija, Opón, San Jorge). Ciéna- de micro-hábitat que restringe su presen-
Cetopsorhamdia picklei Schultz 1944
Casi Amenazada
gas de Cimití, San Lucas; Rio Manso, Nor- cia a zonas particulares de las cuencas.
casia, embalse Prado, Puerto Berrio. En los últimos años los intensos proce-
sos de alteración de hábitat en la cuenca
Población y uso Magdalena han afectado seriamente sus
No se conocen estimativos poblacionales poblaciones (Galvis y Mojica 2007). En el
para esta especie. Muy apreciada en la Ranchería su principal amenaza se debe a
pesca de subsistencia por la calidad de su la sustracción de hábitat por la alteración
carne. de caudales por el embalse El Cercado.
212 213
Characidium caucanum Eigenmann 1912
go, este tipo de ambientes están restringi- Medidas de conservación
Casi Amenazada
Descripción
Cuerpo café amarillento en el dorso y cre-
ma o blanquecino en el vientre, con una
banda lateral conspicua que va desde el
hocico hasta el pedúnculo caudal, exten-
diéndose por los radios medios de la aleta
caudal. Boca subterminal pequeña, con
dientes premaxilares cónicos o tricúspides
en una sola hilera. La aleta pectoral no al-
canza las ventrales y las aletas pectorales
no alcanzan el origen de las aletas pélvi-
cas. Escamas en la línea lateral 32-34; ale-
ta anal con 8 a 9 radios y pectoral con tres
radios duros y 8 a 11 blandos (Maldonado-
Ocampo et al. 2005).
214 215
cipio de Barbosa, en la cuenca del río Por- marcadamente oscuras y continua en ma-
Colossoma macropomum (Cuvier 1816)
Casi Amenazada
ce, que forma parte de la cuenca media del chos, mientras en las hembras es más cla-
río Cauca. ro y discontinua, los machos no presentan
bandas verticales en los costados; sin em-
Población y uso bargo en las hembras las bandas verticales
Desde 1998 hasta 2009 se inventariaron en la región anal se extienden a lo largo del
100 puntos a lo largo de la cuenca alta del cuerpo (Eigenmann 1912, 1922; Román-
río Cauca (Ortega-Lara et al. 1999, 2000, Valencia et al. 2006).
2002, Ortega-Lara 2004), registrándose
sólo en dos ríos pequeños, lo que indica Amenazas
que tiene una distribución restricta y es- Su principal amenaza es el deterioro de los
pecificidad de hábitat. Las concentracio- hábitat por actividad antrópica.
nes poblacionales más altas se encuentran
en la parte norte del alto Cauca entre los Medidas de conservación
departamentos de Quindío y Valle del tomadas Taxonomía
Cauca, donde se registra en la quebrada A partir del Acuerdo C. D. No. 028 de Orden: Characiformes
Cristales, La Picota, Río Palomino y el río 2005, la Corporación Autónoma Regional Familia: Characidae
Pijao (Román-Valencia et al. 2006). del Valle del Cauca CVC, adoptó el Plan de Especie: Colossoma macropomum (Cuvier 1816)
Acción para la Biodiversidad del Valle del
Ecología Cauca 2005-2015 como instrumento de
Habita en ríos pequeños y quebradas so- lineamiento para la gestión de la biodiver-
meras, con un ancho promedio de 6 m y sidad en el departamento. Categoría Nacional adultos a diferencia de Piaractus donde es
una profundidad promedio de 1 m, tem- Casi Amenazada carnosa (Lima y Goulding 1998). Su colo-
peratura entre 19,4 y 30 °C, pH entre 7,03 Medidas de conservación (NT) ración varía con la edad: los juveniles son
y 8,08, oxígeno disuelto con concentracio- propuestas plateados con una mancha u ocelo negro
nes elevadas entre 6,5 y 10,3 mg.l-1. Pre- Se requieren estudios poblacionales de la en la región media lateral y con las aletas
Nombre común
fiere sustrato compuesto por arena, pie- especie, además de programas de recu- oscuras a negras; los adultos con la región
Cachama negra; cherna (Guaviare); ga-
dras, fango y detrito (Román-Valencia et peración de los hábitats. Es necesario el media ventral del cuerpo oscuro a negro y
mitana, gambitana (Putumayo, Caquetá
al. 2006). control y revisión por parte de los entes la parte dorsal clara (Machado-Allison y
y Trapecio Amazónico); cachama (Ori-
responsables, de las licencias ambientales Fink 1995).
noco y Amazonas); tambaqui (Vaupés y
Prefiere los insectos acuáticos (78% de la otorgadas para el desarrollo de actividades
Amazonas). Introducida a otras cuencas
dieta), de los órdenes Díptera (Chironomi- de aprovechamiento de material y agua en
dae) y Trychoptera (Leptoceridae), segui- los diferentes tributarios de la cuenca.
donde se conoce también con el nombre Distribución geográfica
de cachama. Países: Bolivia, Brasil, Colombia, Ecua-
do de ácaros, moluscos y restos vegetales
(22%) (Román-Valencia et al. 2006). Colecciones con registros dor, Perú y Venezuela.
confirmados de la especie Sinonimias Cuencas en Colombia: Amazonas y Ori-
Las tallas máximas pueden llegar a los 7 Holotipo FMNH 56057. Paratipos: CAS Salmo tambaqui Kner 1860 noco (Maldonado-Ocampo et al. 2008).
cm LE (Maldonado-Ocampo et al. 2005). 41275-77; FMNH 56058-60, 69546; Myletes oculus Cope 1872 Especie trasplantada a las cuencas del
Presenta dos picos de desove coincidentes USNM 79183. Otras: CIUA 247, 268, 705, Myletes nigripinnis Cope 1878 Magdalena-Cauca y Atrato, donde hace
con el inicio de las lluvias, entre abril a 740, 912-13, 924, 927; CZUT-IC 1160, Melloina tambaqui Campos 1946 parte importante de sus pesquerías.
mayo y septiembre a octubre. Las hembras 2878; ICN 2027, 2715, 3521, 10427, Subcuencas: Amazonas (Amazonas, Apa-
alcanzan la madurez sexual a una talla 11542, 16522; IMCN 1057, 2396, 2451, Descripción poris, Mirití-Paraná, Caquetá, Cahunarí,
media de 3 cm LE y los machos cerca de los 3266, 3484, 3500; MHNUC-IC 0165. Opérculo y preopérculo con un reborde Putumayo, Vaupés). Orinoco (Guayabero,
4 cm. La fecundidad registrada presenta membranoso que cierra el opérculo (Ro- Guaviare, Meta, Cusiana, Casanare, Aguas
un rango amplio, entre 123 y 6323 ovoci- Autores de la ficha mán 1985). Dientes molariformes en la Claras, Chire, Ariporo, Caño Mochuelo,
tos por hembra. Con dimorfismo sexual, Armando Ortega-Lara, mandíbula inferior y en el premaxilar. Arauca (Cravo Norte, Samuco, Ele, Lipa,
expresado en variación de intensidad en Gian Carlo Sánchez-Garcés y Aleta dorsal con 16 radios, el primero cor- San Ignacio), Juriepe, Bita, Tomo, Vichada
la banda lateral y las bandas verticales, Henry D. Agudelo-Zamora to, y aleta adiposa y caudal radiada en los y Estrella Inírida (Guaviare y Orinoco).
216 217
de insectos, crustáceos planctónicos y al- Alarcón 2000). Alcanza los 90 cm de lon- y evaluación de los “stocks” pesqueros en
Casi Amenazada
218 219
Cynopotamus magdalenae (Steindachner 1879)
Colecciones con registros Autores de la ficha
Casi Amenazada
Taxonomía
Orden: Characiformes
Familia: Characidae
Especie: Cynopotamus magdalenae (Steindachner 1879)
Categoría Nacional
Casi Amenazada
(NT)
Nombre común
Mueluda, chango.
Sinonimias
Anacyrtus magdalenae Steindachner 1879
Cyrtocharax magdalenae (Steindachner
1879)
Descripción
De cuerpo jorabado, con dientes caninos
aguzados que le dan una apariencia feroz.
De color plateado uniforme, con una man-
cha humeral pequeña y una franja delgada
y oscura que recorre los flancos hasta la
aleta caudal, en donde forma una mancha
conspicua. Con escamas ctenoideas, nu-
merosas y ásperas al tacto.
220 221
Gymnotus ardilai Maldonado-Ocampo y Albert 2004
convirtiendo en una especie de reemplazo Medidas de conservación
Casi Amenazada
222 223
Gymnotus choco Albert, Crampton y Maldonado-Ocampo 2003
Amenazas
Casi Amenazada
Medidas de conservación
tomadas
No existen.
Medidas de conservación
propuestas
Se deben incrementar la conservación de
su hábitat y estudios sobre su distribución
y ecología. Taxonomía
Orden: Gymnotiformes
Colecciones con registros Familia: Gymnotidae
confirmados de la especie Especie: Gymnotus choco Albert, Crampton y Maldonado-Ocampo 2003
Holotipo IAvH-P 3477. Paratipo IAvH-P
4001. Otras: IAvH-P 11510, 11511.
Categoría Nacional rior, café en el medio y transparente en la
Localidad tipo Casi Amenazada parte terminal (Albert y Crampton 2003).
La localidad tipo es el río de Oro (07°02’N- (NT)
ductividad de 116-155 µS. El exámen del 73°17’W, 07°06’N-73°17’W), cuenca del Distribución geográfica
contenido estomacal de un ejemplar, mos- río Lebrija, municipio de Girón, Santan- Endémica de Colombia, en las cuencas del
tró una dieta principalmente de inverte- der, Colombia. Hasta la fecha sólo han
Nombre común
Caribe y Pacífico (Maldonado-Ocampo et
Beringo culebra, beringo perro, cuchi-
brados acuáticos, especialmente larvas de sido colectadas en este río, 12 individuos al. 2008).
llo.
odonatos. La longitud total máxima regis- adicionales a los cuatro individuos sobre Subcuencas: Caribe (Atrato) y Pacífico
trada hasta el momento es la del holotipo los cuales se basó la descripción original. (varios ríos). Esta especie se distribuye en
de la especie, una hembra de 43 cm (Mal- Descripción la zona hidrogeográfica del Caribe, en la
donado-Ocampo y Albert 2004). Bandas transversales claras y oscuras obli- cuenca del río Atrato; se tienen registros
Autores de la ficha cuamente orientadas con sus márgenes
Javier A. Maldonado-Ocampo y en la parte baja y alta de la cuenca en el
irregulares y ondulados; de éstas bandas río Truandó en el municipio de Río Sucio;
Carlos A. Ardila-Rodríguez
hay una a tres oscuras en la parte poste- quebrada Piscindé, río San Pablo y en el
rior del cuerpo en forma de “Y” inverti- río Atrato en el municipio de Yuto. En la
da; boca estrecha, su ancho representa el zona hidrogeográfica del Pacífico se tienen
28,3-29,7% en la longitud de la cabeza; registros para la cuenca del río San Juan
distancia pre-anal 76,7-90,7% en la longi- en su parte alta en el municipio de Puerto
tud de la cabeza. Color del cuerpo café os- Rico, departamento de Risaralda. Igual-
curo dorsalmente a café claro en su parte mente se tienen registros en las quebradas
ventral; 21-22 bandas amarillas-claras a de la parte baja de la cuenca en el Resguar-
lo largo del cuerpo; color de la cabeza os- do de Puerto Pizario, municipio Litoral del
curo sin bandas; radios de la aleta pectoral San Juan, departamento del Chocó (Usma
cafés, membranas interradiales hialinas; com. pers.). Para la cuenca del río Baudó,
color de las membranas de la aleta anal además de la localidad tipo se tiene regis-
con variación, de negro en su parte ante- tro en la parte baja en Pizarro.
224 225
formación sobre aspectos de su historia
Hyphessobrycon poecilioides Eigenmann 1913
Casi Amenazada
Amenazas
Deforestación de la cuenca; contamina-
ción, vertimientos y minería.
Medidas de conservación
tomadas
No existen.
Medidas de conservación
Taxonomía
propuestas Orden: Characiformes
Se debe incrementar la conservación de
Familia: Characidae
sus hábitat y estudios sobre su distribu-
Especie: Hyphessobrycon poecilioides Eigenmann 1913
ción y ecología.
226 227
Hypostomus hondae (Regan 1912)
parte alta, entre los departamentos del Medidas de conservación
Casi Amenazada
228 229
Lepidosiren paradoxa Fitzinger 1837
Medidas de conservación
Casi Amenazada
tomadas
No existen.
Medidas de conservación
propuestas
Es importante promover la investigación
sobre la biología de la especie, así como
proteger su hábitat.
Distribución geográfica
Países: Colombia, Argentina, Bolivia, Bra-
sil, Guayana Francesa, Paraguay y Perú.
Cuencas: Amazonas, Paraná y Paraguay.
Subcuencas: en Colombia es conocido
únicamente de la región de Leticia. Bogo-
tá-Gregory y Maldonado-Ocampo (2006b)
230 231
Megalonema xanthum Eigenmann 1912
Población y uso to que la especie sea protegida, puesto que
Casi Amenazada
Descripción
Bagre de cuerpo alargado y barbillas maxi-
lares largas que sobrepasan el final de la
aleta anal. Se reconoce fácilmente por su
llamativo color dorado iridiscente unifor-
me, sin ningún tipo de manchas o franjas.
Aletas hialinas.
Distribución geográfica
Endémica de Colombia en la cuenca del
Magdalena (Maldonado-Ocampo et al.
2008).
Subcuencas: conocida por unos pocos
ejemplares colectados en la cuenca del río
Magdalena.
Población y uso
No se conocen estimativos poblacionales Ecología
para esta especie. Se desconoce su biología y ecología.
232 233
Microgenys minuta Eigenmann 1913
Amenazas Colecciones con registros
Casi Amenazada
Descripción
Especie pequeña, crece hasta 3 cm de LE.
Su mejilla es ósea y su aleta anal corta con
10 radios. Presenta 4 dientes cónicos so-
bre la fila interna del premaxilar y 8 radios
ramificados en la aleta dorsal. Coloración
plateada, con una mancha humeral oscura
y una franja negra conspicua lateralmente.
Distribución geográfica
Endémica de Colombia, en la cuenca Mag-
dalena-Cauca (Maldonado-Ocampo et al.
2008).
Subcuencas: río Cauca en el río Bugala-
grande, río Catarina antes de Anserma-
nuevo, río La Vieja en Piedra de Moler en
el Valle del Cauca; en Risaralda en el sector
de la Virginia. Cuenca alta del Magdalena:
río Coello, quebrada Gualanday, quebrada
234 235
Plagioscion magdalenae (Steindachner 1878)
Población y uso drenaje; erosión y sedimentación de los
Casi Amenazada
236 237
sentada en las estadísticas pesqueras na- - río Magdalena del proyecto Planeación to de regulación de las tallas mínimas de
Casi Amenazada
238 239
Potamotrygon magdalenae (Duméril 1865) rrientes lentas (Dahl 1971). En la cuenca
240 241
misma Colombia. Todos los impactos so- su conservación (por ejemplo, reservas de
Potamotrygon orbignyi (Castelnau 1855)
Casi Amenazada
bre la cuenca del Magdalena aplican para pesca) a través de planes de manejo con-
esta especie (vertimientos de agroquími- junto con pescadores, acopiadores y ex-
cos, metales pesados, desecamiento de portadores. Apoyar estudios reproducción
humedales, aguas negras, deforestación, en cautiverio.
etc.). Especial mención requiere la cons-
trucción de embalses en la cuenca que Colecciones con registros
fracciona las “poblaciones” e interrumpe confirmados de la especie
el flujo genético entre ellas. Holotipo MNHNA 2368. Otras: CZUT-
IC 39, 40, 527, 1046; IAvH-P 3091, 4768,
Medidas de conservación 6832, 7427-30, 7660; ICN 12, 243, 494,
tomadas 1617, 1991, 2174, 3751, 6769, 10940,
No existen. 16159, 17507; MLS 376, 377, 378, 380.
242 243
madurez (Lasso et al. 1996, Lasso 2004). Medidas de conservación Colecciones con registros
Casi Amenazada
244 245
Pseudopimelodus schultzi (Dahl 1955) datos se ajustan con las tallas registradas
Migraciones
Los pescadores de la laguna de Sonso (Va-
lle del Cauca), informan que los juveniles
migran río arriba en busca de los subsi-
diarios menores, agrupándose en grandes
hileras que se desplazan por las orillas
del cauce. En la cuenca del río Atrato esta
especie realiza migraciones con fines re-
Taxonomía
productivos, desplazándose en cardumen
Orden: Siluriformes
desde las ciénagas y partes bajas de los ríos
Familia: Pseudopimelodidae
Especie: Pseudopimelodus schultzi (Dahl 1955) aguas arriba en la cuenca (Ortega-Lara et
al. 2011c).
Amenazas
Categoría Nacional no alcanzan el margen posterior carnoso
En la cuenca del Sinú, los pescadores afir-
Casi Amenazada del opérculo o la base de la aleta pectoral.
man que antes de la construcción del em-
(NT) Margen externo del radio duro pectoral
al. 2011c). Cabe destacar que la disminu- balse de Urra, la especie se capturaba en
con pequeñas aserraciones, margen in-
ción de especies pesqueras como bocachi- Lorica. Actualmente su distribución está
Nombre común terno fuertemente aserrado con un área
limitada a los afluentes del medio Sinú. En
Bagre sapo (Sinú y Magdalena), bagre parcialmente libre de piel. Lóbulo superior co, bagre, blanquillo y nicuro (MADR-CCI
2009b), hace que la especie empiece a te- el alto Cauca, la principal amenaza sobre
(Atrato). de la aleta caudal contenido 2,3 veces en la
ner importancia en las pesquerías regio- esta especie es el deterioro y contamina-
longitud de la cabeza.
nales del Magdalena medio y alto Cauca. ción de sus hábitat. Al ser una especie que
Sinonimia alcanza grandes tallas, ha sido incorpora-
Zungaro zungaro schultzi Dahl 1955 Distribución geográfica da como especie de reemplazo dentro de
Endémica de Colombia, en las cuencas del Ecología las pesquerías, aumentando su riesgo.
Descripción Magdalena y Caribe (Maldonado-Ocampo Los juveniles prefieren sitios de corriente
Cuerpo color amarillo a café, con una ban- et al. 2008). moderada con sustrato arenoso y gravas
da marrón o negra en la nuca que se une Subcuencas: cuencas del río Sinú, Magda- gruesas, mientras que los adultos general- Medidas de conservación
lateralmente con una segunda banda ver- lena-Cauca y Atrato. mente buscan el cauce principal de los ríos. tomadas
tical a nivel de la aleta dorsal, la cual se Es una especie omnívora, con cierta prefe- Según la Resolución No. 25 del 27 de enero
une dorsalmente con una tercera banda de Población y uso rencia por peces Characiformes (Astyanax de 1971, se define una talla mínima de
igual coloración a nivel de la aleta adiposa; No tiene importancia pesquera en las fasciatus, Leporinus striatus) y Siluriformes captura para la especie en 45 cm LT y de
una cuarta banda entre el final del pedún- cuencas Magdalena y Sinú, por lo tanto (Pimelodus sp. y heptaptéridos) (Ortega-La- 30 cm LE. Es probable que esta medida
culo caudal y la base de los radios caudales; no está priorizada para la toma de infor- ra et al. 2011c). Presenta dos picos repro- se haya tomado para P. schultzi, ya que
aleta dorsal marrón con dos bandas trans- mación biológico-pesquera de aguas conti- ductivos, entre enero y abril y noviembre Pseudopimelodus cf. bufonius (la otra especie
versales de color crema; aletas pectorales, nentales en Colombia (MADR-CCI 2009b). y diciembre. La talla mínima de madurez de bagre sapo de las cuencas Magdalena,
pélvicas, anal y caudal con una franja ma- Sin embargo, en la cuenca del Atrato si sexual estimada es de 24 cm LE para ma- Atrato y Sinú) no alcanza tallas superiores
rrón a nivel del tercio posterior de los ra- existen registros pesqueros entre 1997 y chos y 26 cm LE en hembras y la talla pro- a los 35 cm. Por lo tanto se requiere revisar
dios. El proceso supraoccipital alcanza la 2009, donde se registra una tendencia de medio de madurez para las hembras es de el grupo para que las medidas de manejo se
espina dorsal. Barbillas maxilares cortas, disminución poblacional (Ortega-Lara et 49 cm LE (Ortega-Lara et al. 2011c). Estos apliquen a las especies correspondientes.
246 247
Sorubim lima Bloch y Schneider 1801
Medidas de conservación Localidad tipo
Casi Amenazada
248 249
juveniles. En este periodo de desarrollo, Colecciones con registros Comentarios
Casi Amenazada
Amenazas
Aunque no se tiene una evaluación deta-
llada de la declinación de los volúmenes y
tallas de captura debido a su reciente se-
paración taxonómica de S. cuspicaudus, se
tienen indicios que la especie también se
ha visto afectada por la actividad pesquera
y los artes de pesca ilegales. Se le captura
con líneas de mano, nylon, tapaje, barbas-
Puerto López aporta el volumen más gran-
co y chinchorro (Salinas y Agudelo 2000).
de a los totales desembarcados (Pineda-
La captura de esta especie está relacionada
Arguello et al. 2011). En la Amazonia sus
con la época de reproducción debido a su
desembarcos se producen junto con varias
condición de migratoria, por lo que se asu-
especies y bagres pequeños, cuyo conjunto
me que la actividad puede estar afectando
recibe el nombre local de “cacharro”, por lo
sus tamaños poblacionales.
que la información específica es difícil de
calcular. Se le comercializa para consumo
local en La Pedrera, Puerto Leguizamo y Medidas de conservación
Leticia. tomadas
La talla mínima de conservación es 45 cm
Ecología LE.
Es una especie carnívora que se alimenta
de pequeños peces, crustáceos, insectos, Medidas de conservación
lombrices, y otros animales de fondo, así propuestas
como de vegetales, detritos y semillas de Es importante determinar si la talla míni-
gramíneas (Salinas 1997). Los peces des- ma de captura legal debe ser la misma que
cansan en las jornadas nocturnas y cre- para S. cuspicaudus. En cuanto a la regla-
pusculares ocultos entre materia orgánica mentación de la actividad de pesca comer-
en descomposición y en el día exploran los cial vale la pena evaluar si es necesaria la
fondos con sus barbillas (Salinas y Agude- restricción de los artes de pesca emplea-
lo 2000). El comportamiento de situarse dos. Finalmente, se considera importante
verticalmente y con la cabeza hacia abajo el seguimiento y evaluación de los volúme-
entre las plantas acuáticas es común en nes de captura.
250 251
Sorubimichthys planiceps Spix y Agassiz 1829 de aguas ascendentes, entre abril y mayo
Migraciones
Categoría Nacional mente oscura en la parte dorsal, por de- La especie realiza migraciones medianas
Casi Amenazada bajo de la línea lateral presenta coloración de 100 a 500 km (Usma et al. 2009). Para
(NT) clara y una banda oscura que va desde las la cuenca Amazonas poco se conoce sobre
Orinoco es baja; para Venezuela aporta sus migraciones aunque esta claro que rea-
aletas pectorales y llega hasta el pedúncu-
un promedio de 0,19% de los desembar- liza movimientos longitudinales, pero no
Nombre común lo caudal, manchas negras pequeñas dis-
cos totales (Novoa 2002) y el 0,28% para se ha definido si lo hace por alimentación
Pejeleño, cabo de hacha, mango de hacha, persas tanto en la región dorsal como en
Colombia (Ramírez-Gil y Ajiaco-Martínez o se asocian a los procesos reproductivos
palo o leño. los lados.
2011g). El seguimiento de los desembar- (Agudelo et al. 2000, Salinas y Agudelo
cos en Puerto López muestra un descenso 2000). En la Orinoquia migra tras los car-
Sinonimias Distribución geográfica entre 1979 y 2009 del 75% de su captura, dúmenes de bocachico Prochilodus mariae
Sorubim pirauáca Spix y Agassiz 1829 Países: Argentina, Bolivia, Brasil, Colom- pasando de 4,7 a 1,2 toneladas (Ramírez- entre septiembre y diciembre. También
Sorubim jandia Spix y Agassiz 1829 bia, Ecuador, Perú y Venezuela. Gil y Ajiaco-Martínez 2011a). remonta durante el periodo reproductivo
Platystoma spastula Spix y Agassiz 1829 Cuencas en Colombia: Orinoco y Amazo- (abril a mayo) (Ramírez-Gil y Ajiaco-Mar-
Sorubimichthys ortoni Gill 1870 nas (Maldonado-Ocampo et al. 2008). Ecología tínez (2011g), el número de ejemplares
Subcuencas: Orinoco (Arauca, Guavia- Habita en ríos de aguas blancas y es una capturados no es significativamente alto
Descripción re, Meta, Tomo); Amazonas (Amazonas, especie piscívora que se alimenta de en comparación con la migración alimen-
Se distingue de otras especies de la fami- Caquetá, Mesay, Yarí, Cahunarí, Mirita- bocachicos Prochilodus mariae (Novoa ticia. Según Ramírez-Gil et al. (2011g), la
lia por la prolongación de la mandíbula Paraná, Putumayo, Apaporis). 2002), Pimelodus sp., Steindachnerina spp., principal área de migración y posiblemen-
superior (aproximadamente un tercio del Curimata spp y Myleus sp. (Maldonado- te de reproducción de esta especie, corres-
hocico); con bandas de dientes en el techo Población y uso Ocampo et al. 2001b, Ramírez-Gil et al. ponde a la parte alta del río Guaviare.
de la boca; barbillas maxilares largas, que En la Orinoquia esta especie tiene un pe- 2002d). En Venezuela su dieta incluye peces
alcanzan la base de las aletas pélvicas; bar- queño tamaño poblacional. Se comercia- bentónicos y pueden ser caníbales durante Amenazas
billas mentonianas cortas y no prolonga- liza para consumo humano, pero no es su estadio larval y juvenil (Barbarino y La especie no muestra recuperación en
das por detrás del opérculo; espinas delga- apetecida como los otros grandes bagres Taphorn 1995). En la Amazonia consume los volúmenes de pesca del alto Meta, a
das y aserradas. Aleta dorsal equidistante debido al gran tamaño de su cabeza y su ocasionalmente invertebrados (Salinas excepción de los años 1995, 2000, 2001
ente la boca y el origen de la aleta adiposa. cuerpo delgado. Su representatividad en y Agudelo 2000, Santos et al. 2006). En y 2009; los registros de la comercializa-
Coloración en estado adulto uniforme- las capturas comerciales de la cuenca del la Orinoquia se reproduce en el periodo ción total en Puerto López no superan la
252 253
tonelada anual. Dado el pequeño tamaño Medidas de conservación
Casi Amenazada
254
Grundulus bogotensis (Humboldt 1821)
Taxonomía
Sinonimias
Poecilia bogotensis Humboldt 1821
Grundulus cochae Román-Valencia, Paepke
y Pantoja 2003
Descripción
Cuerpo cubierto por escamas. La aleta
dorsal tiene 9 radios, aletas pectorales 15
radios, aletas ventrales 7 radios y aleta
anal 21 radios y caudal con 32. Línea la-
teral ligeramente curva e incompleta que
se extiende detrás de la aleta pectoral.
Coloración dimórfica sexual que se acen-
túa durante la época de reproducción: los
machos desde antes de alcanzar la madu-
rez adquieren una evidente pigmentación
externa, a lo largo de la región ventral. Las
hembras poseen una coloración plateada
metálica en la región del istmo (Forero y
Garzón 1974).
257
fomento de cría de la trucha en aguas frías buchón con fondos de Egeria sp., siendo área de drenaje menor a 30.000 km2, y formulado por la Fundación Humedales
del país, desarrollados en la década de 50´s, filtradora de zooplancton con espectro localizada en las zonas más densamente (2007) que plantea la conservación de su
esta fue introducida como especie forra- oportunista hacia moluscos, insectos y pobladas del país (Sabana de Bogotá), con biodiversidad con una perspectiva de múl-
jera. Trasplantada conjuntamente con el algas (Valderrama y Garzón 2004). Mora fuertes procesos de deterioro ambiental y tiples escalas. Igualmente, es conveniente
capitán de la sabana (Eremophilus mutisii), et al. (1992) registra en su dieta por orden alteración de hábitat por contaminación realizar estudios del impacto del repobla-
especialmente al Lago de Tota (Boyacá) y a de importancia, copépodos calanoides de aguas negras domésticas e industriales, miento efectuado con la trucha arco iris
la Laguna de la Cocha (Nariño) donde se (Boekella gracilis), anfípodos (Hyalella sp.), desecación de humedales, minería y esco- (por ejemplo en el embalse de Tominé),
estableció satisfactoriamente. Se ha regis- cladóceros (Eurycercus sp., Neobosmina rrentías de agroquímicos empleados en el cual genera ingresos económicos a las
trado también en el humedal Santa María sp., Graptoleberis sp., Chidorus), larvas la agricultura de clima frío. Estas altera- comunidades locales, pero afecta las po-
del Lago de Bogotá, laguna de Fúquene y el de Chironomidae, pupas de Diptera y ciones en la cuenca original han afectado blaciones de especies nativas como la gua-
embalse de Tominé. moluscos bivalvos (Pisidium sp.); mientras a la especie, restringiéndola a unos pocos pucha. Algunas líneas de investigación
que Pinzón-González y Prada-Pedreros sectores aún no modificados sustancial- recomendadas son profundizar el cono-
Población y uso (2011), registran larvas de Chironomidae, mente (Álvarez-León et al. 2002). En los cimiento biológico y ecología trófica y re-
Las poblaciones en las lagunas de Fúquene humedales de Fúquene el impacto se hace productiva de la especie, su dinámica po-
microcrustáceos (Bosminidae) y detritus,
y Cucunubá podría estar modificando su crítico para las poblaciones de peces cuan- blacional, acumulación de contaminantes
clasificando la especie como consumidora
estructura, pues hace 30 años registraban do se abren las compuertas que regulan el (ecotoxicología) y organización funcional
de primer y segundo orden, generalista y
tamaños medios de 5,8 cm y actualmente río Ubaté y cuando las lluvias lixivian los de las poblaciones nativas amenazadas.
oportunista. Para estos últimos autores,
los tamaños medios en Fúquene son 3,6 terrenos con producción ganadera y agrí- Finalmente, para contribuir a la protec-
la composición de su dieta no depende
cm (Valderrama y Garzón 2004) y en el cola, registrándose mortalidades masivas ción de las especies nativas es indispensa-
del tamaño, biótopo y profundidad a la ble elevar el nivel de conciencia pública en
embalse San Rafael 3,4 (León et al. 2006). cual se encuentre la especie. La especie se de la especie (Valderrama et al. 2007). La
En Fúquene se denota la existencia de un introducción de especies ha sido un factor los ámbitos local y regional.
reproduce permanentemente, y presenta
solo grupo de edad, aspecto indicativo de dos picos de desove al año, durante marzo de deterioro de sus poblaciones, la carpa,
su alta condición de riesgo, sin embargo, el pez dorado y la trucha han contribuido Colecciones con registros
y abril y entre septiembre-noviembre.
se requiere la confirmación por medio de
Tiene cuidado parental pues construye a la disminución de sus poblaciones. Por confirmados de la especie
estudios de crecimiento. En la laguna de ejemplo, en el embalse de Tominé, la tru- Neotipo ZMB 33306. Syntipos ZMB 3505,
nidos cerca de la vegetación. Su ciclo de
Fúquene la especie representa el 11% de cha arco iris ha incrementado su depreda- 31499. Otras: IAvH-P 1660, 2169, 2202,
vida es de dos años y generalmente muere
la biomasa relativa de la comunidad de pe- ción sobre la población de guapucha (Fun- 6212; ICN 364, 563, 586, 672, 687, 752,
luego del cuarto período reproductivo.
ces y en la laguna de Cucunubá menos del dación Humedales/EEB 2010). 1815, 2675, 4922; MLS 117, 133, 171, 191,
El número de oocitos maduros que se
2%, lo cual se evidencia en el manifiesto 195; MPUJ 1989, 1990, 2692-95, 2513-14,
encuentran en una hembra adulta varía
predominio de las especies introducidas Medidas de conservación 2580-82, 2695-2720.
(Valderrama y Garzón 2004). Histórica- entre 293 a 3458 huevos (Forero-Useche
y Garzón 1974). Estos mismos autores
tomadas
mente fue una especie demandada en las La Fundación Humedales (2005) ha for- Comentarios
pesquerías de la laguna de Fúquene, pero señalan que la especie está sometida a
mulado un plan de ordenación pesquera Peña-Rodríguez et al. (2011) sostienen
en la actualidad no se aprovecha. Es captu- depredación continua por parte de la
en la laguna de Fúquene, aprobado y re- que el uso de los caracteres diagnósticos
rada por los pescadores con nasas (mochi- trucha arco iris (Oncorhynchus mykiss),
glamentado por la autoridad ambiental. de Román-Valencia et al. (2003, 2010), no
lo) quienes la utilizan como carnada para pero que muchos ejemplares alcanzan
Incoder promulgó el Acuerdo 110 de 2007, corroboran el estatus taxonómico de G. co-
las líneas de anzuelos. su ciclo vital completo y que su alta tasa
por el cual se estableció la reglamentación chae como especie válida por lo cual ésta
de supervivencia compensa la pérdida de la actividad pesquera en la laguna de debe considerarse un sinónimo de G. bogo-
Ecología por depredación. No supera los 10 cm de Fúquene. tensis. Igualmente, apoyan la hipótesis de
González (1992), registra para la población longitud. la introducción antrópica de G. bogotensis
del embalse del Neusa tallas que oscilaron Medidas de conservación en la laguna de La Cocha. Existe infor-
entre 5,1 cm LT y 2,5 g (hembra) y 7,7 Migraciones propuestas mación genética de la especie (González-
cm LT y 9,3 g (macho). León et al. (2006) No se conocen migraciones de la especie. Se recomiendan la protección y restaura- Acosta 1992, González-Acosta et al. 1992)
registran ejemplares entre 2,7 cm LT y ción de su hábitat natural (Mojica et al. y sobre los efectos de la pesca eléctrica
0,3 g (sexo indeterminado) y 8,8 cm LT y Amenazas 2002) y la evaluación de su uso potencial. en la especie (Guerrero-Kommritz 1997).
17,7 g (macho). En la laguna de Fúquene Su distribución natural estaba restringi- Implementar el plan de manejo pesquero Desde un punto de vista taxonómico,
se encuentra asociada a islas flotantes de da al altiplano cundiboyacense, con un del complejo lagunar Fúquene-Cucunubá sistemático y biogeográfico la guapucha
258 259
Saccodon dariensis (Meek y Hildebrand 1913)
plantea interrogantes pues la especie más Autores de la ficha
Preocupación Menor
Taxonomía
Orden: Characiformes
Familia: Parodontidae
Especie: Saccodon dariensis (Meek y Hildebrand 1913)
260 261
pé (Antioquia) se encuentra en quebradas Medidas de conservación 54; IUQ 777, 896, 1219, 1954, 1673, 2219,
entre los 900 y 1200 m s.n.m. Soportan tomadas 2222; MHNUC-IC 0516.
condiciones de contaminación por descar- No existen.
gas de aguas residuales y se mantiene en Localidad tipo
grupos pequeños entre rocas de gran ta- Medidas de conservación Alto río Cauca, norte de Cali, Colombia.
maño. La talla media de madurez sexual propuestas
encontrada fue 8,3 cm LE para hembras Se propone tomar medidas de protección Comentarios
y 9,7 cm LE para machos y la fecundidad de su hábitat, manejo y seguimiento en Mancera-Rodríguez et al. (2011) señalan
promedio fue de 7.852 ovocitos por hem- hábitats naturales, junto con la investiga- la presencia en las quebradas de la cuenca
bras en estado de predesove, evidencián- ción sobre su ecología, variabilidad genéti- de río Guatapé (Antioquia) de individuos
dose dos períodos en el año con machos y ca de sus poblaciones y las posibles causas con dos formas de boca diferentes (boca
hembras sexualmente maduros en marzo de polimorfismo bucal. en forma de “v” y boca recta), que apare-
y octubre-noviembre (Mancera-Rodríguez cen en las mismas proporciones en las
et al. 2011). En el alto Cauca se reproduce Colecciones con registros capturas y son similares a las registradas
al comienzo de las lluvias entre octubre y confirmados de la especie por Usma et al. (2002). La especie presenta
noviembre. La especie puede alcanzar 25 Holotipo USNM 121285. Paratipos: Escue- dientes especializados para raspar algas
cm LE (Miles 1947, Dahl 1971), pero en la la Superior de Agricultura Tropical, Cali, adheridas al sustrato rocoso en los ecosis-
cuenca del río Guatapé (Antioquia) se re- Colombia; MCZ 36030; USNM 120166. temas acuáticos.
gistró una talla máxima para machos de Otras: CIUA 254-55, 393, 432, 631, 724-
14,9 cm y para hembras de 17,4 cm de LE 25, 1126, 1137, 1202, 1330, 1495, 1508; Autores de la ficha
(Urrego 2010, Urrego et al. 2010). CP-UCO 336; CRBMUV 98015, 99065; IA- José Saulo Usma Oviedo,
vH-P 7659, 10336, 10337; ICN 538, 6793, Armando Ortega-Lara y
Migración 11604; IMCN 222, 283, 2435, 3104, 3343- Néstor Javier Mancera-Rodríguez
Población y uso Migración corta local (Usma et al. 2009).
No se conocen estimativos poblacionales En la Laguna de Sonso (Valle del Cauca)
para la especie. En Santander su carne es los juveniles migran hacia el río Cauca y
apreciada (Miles 1947), mientras que en tributarios menores entre enero y febrero
Cauca y Valle del Cauca, sólo se utiliza cuando empiezan a bajar las aguas.
como recurso de subsistencia (Ortega-
Lara et al. 1999), en Antioquia se pesca Amenazas
para consumo o venta como ornamental Las poblaciones de la cuenca alta del río
(Mancera-Rodríguez et al. 2011). Cauca están sometidas a alteración de
hábitat (represa Salvajina), extracción de
Ecología bauxita (río Ovejas), materiales de cons-
Sitios con corrientes rápidas, con sus- trucción (río Cauca) y contaminación por
tratos rocosos cubiertos de perifiton. En aguas industriales y residuales (río Cali).
Antioquia su dieta se compone de algas, En la cuenca del Magdalena se sospecha
principalmente Bacillariophyceas (76,1% declinación en las capturas o tallas, en-
a 87,3%), restos de material vegetal e in- contrándose para la cuenca del río Gua-
sectos Trichoptera, Diptera, Odonata, tapé afectación por alteración de hábitat
Lepidoptera y Araneae (Restrepo-Gómez y condiciones de baja calidad hídrica por
y Mancera-Rodríguez 2011). Habita ríos descargas de aguas residuales, al igual que
de torrente y substrato rocoso hasta los por pesca para consumo o venta con fines
1800 m s.n.m. en el río Palacé cerca a Po- ornamentales (Mancera-Rodríguez et al.
payán, Cauca. En la cuenca del río Guata- 2011).
262 263
Trichomycterus caliensis (Eigenmann 1912) Subcuencas: endémica de la cuenca alta Amenazas
264 265
Bibliografía
Bibliografía t
EF$PMPNCJB#PHPUÈ
$PMPNCJB
"DFSP1
"Z3#FUBODVS33FBM
JEFOUJUZ PG UIF OPSUIFSO $PMPNCJBO t
ëDBT 4JODIJ 1SPHSBNB EF &DPTJTUFNBT
"DVÈUJDPT#PHPUÈQQ
"HVEFMP
&
+."M[BUF
0-$IBQB
FOEFNJD TFB DBUëTI Galeichthys bonillai SSP
+)"SHàFMMFTZ$11F×B
.JMFT
4JMVSJGPSNFT "SJJEBF
$VBOUJëDBDJØO Z BQSPWFDIBNJFOUP EF
$ZCJVN F TÏSJF Bulletin de la Société MPT TVCQSPEVDUPT QFTRVFSPT FO FM USB
Française d’Ichtyologie
QFDJP BNB[ØOJDP DPMPNCJBOP *OGPSNF
t "DPTUB4BOUPT
" Z & "HVEFMP ëOBM *OTUJUVUP "NB[ØOJDP EF *OWFTUJ
Sorubimichthys planiceps 4JMVSJGPSNFT
HBDJPOFT$JFOUÓëDBT4*/$)*o1SPHSB
1JNFMPEJEBF
$BQÓUVMP 1Q NB/BDJPOBMEF5SBOTGFSFODJBEF5FDOP
En -BTTP
$ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
MPHÓB"HSPQFDVBSJB130/"55"QQ
- ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
t "HVEFMP
&
+$"MPOTPZ$-4ÈODIF[
. .PSBMFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP -BVUJMJ[BDJØOEFMPTSFDVSTPTÓD
.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB UJDPTFOMB"NB[POJBTVSEF$PMPNCJB
0WJFEP
4 & .V×P[ 5PSSFT
" * 4B VOB FTUSBUFHJB EF WJEB
EF PDVQBDJØO Z
OBCSJB 0DIPB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT SFOUB #FSOBM
)
$ 4JFSSB Z . "O
3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT EF HVMP &ET
"NB[POÓBZ"HVB%FTBSSP
$PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )J MMPTPTUFOJCMFFOFMTJHMP99*6/&4$0
ESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFOUB 4FSWJDJP &EJUPSJBM EF MB 6OFTDP &UYFB
MFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJHB #JMCBPQQo
DJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBOEFS t "HVEFMP$ØSEPCB
&
$-4ÈODIF[1ÈF[
WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% $
$"3PESÓHVF[
$"#POJMMB$BTUJMMPZ
$PMPNCJB ("(ØNF[B%JBHOØTUJDPEFMB
t "HVEFMP
&-BBDUJWJEBEQFTRVFSB QFTRVFSÓB FO MB DVFODB EFM "NB[POBT
FO MB [POB TVSPSJFOUBM EF MB "NB[POJB $BQÓUVMP 1Q En -BTTP
$
DPMPNCJBOBVOBEFTDSJQDJØOEFMBDBQ "
' EF 1
(VUJÏSSF[
. " .PSBMFT
UVSB Z DPNFSDJBMJ[BDJØO EF MPT CBHSFT #FUBODPVSU
&"HVEFMP
)3BNÓSF[(JM
USBOTGSPOUFSJ[PT 5FTJT EF .ÈTUFS FO Z 3 & "KJBDP.BSUÓOF[ &EJUPSFT
**
$JFODJBT "NCJFOUBMFT o 0QDJØO &DP 1FTRVFSÓBT DPOUJOFOUBMFT EF $PMPNCJB
OPNÓB &DPMØHJDB Z (FTUJØO "NCJFOUBM DVFODBT EFM .BHEBMFOB$BVDB
4JOÞ
*OTUJUVUP EF $JFODJBT Z 5FDOPMPHÓBT $BOBMFUF
"USBUP
0SJOPDP
"NB[POBT
"NCJFOUBMFT*$5"o6OJWFSTJEBE"VUØ Z WFSUJFOUF EFM 1BDÓëDP 4FSJF &EJUPSJBM
OPNBEF#BSDFMPOB#BSDFMPOB
&TQB×B 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT
QQ $POUJOFOUBMFT EF $PMPNCJB *OTUJUVUP
267
Bibliografía
268
Bibliografía
Bibliografía
QVFTUB EF DBUFHPSJ[BDJØO EF FTQFDJFT t #BSUIFN
3 Z . (PVMEJOH ɥF t #PHPUÈo(SFHPSZ
+%Z+".BMEPOB "OO .BH /BU )JTU 4FS
JOUSPEVDJEBT QBSB $PMPNCJB *OTUJUVUP $BUëTI$POOFDUJPO&DPMPHZ
NJHSBUJPO EP0DBNQPB1FDFTEFMB"NB[P
EF*OWFTUJHBDJØOEF3FDVSTPT#JPMØHJDPT BOE DPOTFSWBUJPO PG "NB[POBO QSFEB OJB
$PMPNCJB Biota Colombiana
t #SFEFS
$+SZ%&3PTFO.P
"MFYBOEFS WPO )VNCPMEU #PHPUÈ
% UPST $PMVNCJB 6OJWFSTJUZ 1SFTT
/FX EFT PG SFQSPEVDUJPO JO ëTIFT /BUVSBM
$
$PMPNCJBQQ :PSL64"QQ t #PHPUÈ(SFHPSZ
+%Z+".BMEPOB )JTUPSZ1SFTT/FX:PSL /:
64"
t #BSCBSJOP
" Z % ɥBSQPO 1F t #BSUIFN
3 Z . (PVMEJOH 6O EP0DBNQPC1SJNFSSFHJTUSPEF t #SJUTLJ
)"
,4JNJMPOZ#4-PQFT
DFT EF MB QFTDB EFQPSUJWB 6OB HVÓB EF FDPTJTUFNB JOFTQFSBEP -B "NB[POJB Lepidosiren parodoxa'JU[JOHFS
FO 1FJYFT EV QBOUBOBM NBOVBM EF
JEFOUJëDBDJØO Z SFHMBNFOUBDJØO EF MPT SFWFMBEBQPSMBQFTDB-JNBQQ MBDVFODBEFM0SJOPDP 1//&M5VQBSSP
JEFOUJëDBÎÍP &NCSBQB
*OGPSNBÎÍP
QFDFTEFBHVBEVMDFFO7FOF[VFMB6OJ t #FMUSÈO
4 &TUBEP BDUVBM EF MBT 7JDIBEB
$PMPNCJB
Biota Colombiana 5FDOPMØHJDB 4FHVOEB &EJDJØO #SBTJMJB
WFSTJEBE /BDJPOBM &YQFSJNFOUBM EF MPT QPCMBDJPOFT EF Eremophilus mutisii
%'#SBTJMQQ
-MBOPT &[FRVJFM ;BNPSB 6/&--&;
Z )VNCPMEU 1JTDFT 5SJDIPNZDUF t #POJMMB$BTUJMMP
$ "
"HVEFMP &
t #VFOEÓB%
+"SHVNFEP
$80MBZB
'VOEBDJØO&EJUPSJBM1PMBS
$BSBDBT SJEBF
FO BMHVOPT DVFSQPT EF BHVB EFM "DPTUB4BOUPT "
3 & "KJBDP.BSUÓ /JFUP
' ' 4FHVSB(VFWBSB
4 # #SÞ
QQ BMUJQMBOP DVOEJCPZBDFOTF
$PMPNCJB OF[
3BNÓSF[(JM ) B Brachy- $PSEFSP Z ( 5PSEFDJMMB1FUSP
t #BSCBSJOP
"Z$-BTTP1FTRVF 6OJWFSTJEBEEF#PHPUÈ+PSHF5BEFP-P platystoma juruense 4JMVSJGPSNFT
1J #JPMPHÓB SFQSPEVDUJWB EFM #MBORVJMMP
SÓBZBTQFDUPTCJPMØHJDPTEFMBSBZBNBO [BOP$FOUSPEF*OWFTUJHBDJPOFT$JFOUÓ NFMPEJEBF
1Q En: -BTTP
$ Sorubim cuspicaudus -JUUNBOO et al
UB Paratrygon aiereba .àMMFS Z )FOMF
ëDBT
*OG5ÏDOJDP#PHPUÈ%$ "
&"HVEFMP$ØSEPCB
-'+JNÏOF[
FOMBDVFODBEFMSÓP4JOÞ
$PMPN
.ZMJPCBUJGPSNFT
1PUBNPUSZHP t #FMUSÈO
$&
""7JMMBOFEB+JNÏOF[
4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSBMFT CJB Revista MVZ-Córdoba 4VQM
OJEBF
FOFMSÓP"QVSF 7FOF[VFMB
Me- . $BSSJMMP«WJMB
' + %ÓB[(V[NÈO #FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
'
morias de la Fundación La Salle de Cien- Z ( 4BMB[BS"SJ[B 1BSÈNFUSPT EF 1 (VUJÏSSF[
+ 4 6TNB 0WJFEP
4 t #VJUSBHP4VÈSF[
6 " Z # . #VSS
cias Naturales
UÏDOJDPTZFDPOØNJDPTQBSBVOQSPZFDUP &.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB 5BYPOPNZ PG UIF DBUëTI HFOVT
t #BSCBSJOP
"Z$-BTTP-BQFTDB QJTDÓDPMB SFOUBCMF USVDIB
UJMBQJB SPKB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT Pseudoplatystoma#MFLFFS 4JMVSJGPSNFT
DPNFSDJBM EF MB SBZB NBOUB Paratrygon Z DBDIBNB
1Q En 3PESÓ RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F 1JNFMPEJEBF
XJUISFDPHOJUJPOPGFJHIU
aiereba .àMMFS Z )FOMF
.ZMJP HVF[(ØNF[
)
17JDUPSJB%B[BZ. SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT TQFDJFTZootaxa
$BSSJMMP"WJMB &E
'VOEBNFOUPT EF
CBUJGPSNFT
1PUBNPUSZHPOJEBF
FO FM Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB t #VSCBOP
$ Z 8 6TBRVÏO $B
"DVJDVMUVSB $POUJOFOUBM 4FSJF 'VOEB
SÓP"QVSF
7FOF[VFMBActa Apuroquia *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT SBDUFSJ[BDJØOHFOÏUJDBEFDJODPFTQFDJFT
NFOUPT
4FHVOEB&EJDJØO.*/"(3*
#JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU ÓDUJDBT EFM SÓP 4JOÞ Caquetaia kraussi
$6-563"*/1"
#PHPUÈ%$
t #BSE
+ Z & 1 *NCJSJCB 1JT *"W)
#PHPUÈ
%$
$PMPNCJB Brycon moorei
Prochilodus magdalenae
t #FSOBM
8
.6SJCFZ1+$POUSFSBT
DJDVMUVSB P QJSBSVDÞ
Arapaima gigas. t #POJMMB$BTUJMMP
$ "
& "HVEFMP
" Pimelodus clarias
Sorubim lima
1SPZFD
$BTUSP $BSBDUFSJ[BDJØO EFM TF
#FMÏN&.#3"1"$1"56
$JSDVMBS5ÏD "DPTUB4BOUPT
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
UP IJESPFMÏDUSJDP 633« #PHPUÈ %$
NFOEFCPDBDIJDP Prochilodus magdale-
OJDB/P
#FMÏNEP1BSÈ1Q ) 3BNÓSF[(JM C Brachyplatys- 6OJWFSTJEBE/BDJPOBMEF$PMPNCJB
%F
nae4UFJOEBDIOFS
ZFWBMVBDJØOEF
t #BSSFUP
$
$ #PSEB
+ 0UUP
$ 4ÈO toma platynemum 4JMVSJGPSNFT
1JNF QBSUBNFOUPEF#JPMPHÓBQQ
MBNPUJMJEBEEFTQVÏTEFMBDPOTFSWBDJØO
DIF[
" 4BOBCSJB Z 4 .V×P[ FOGSÓPBoletín Científico INPA MPEJEBF
1Q En -BTTP
$ t #SÞ$PSEFSP
4#
''4FHVSB(VFWBSB
1SPQVFTUBEFDVPUBTEFBQSPWFDIBNJFO t #MBODP
"3Z."'SBODP&DP "
&"HVEFMP$ØSEPCB
-'+JNÏOF[ Z $ 8 0MBZB/JFUP $SFDJNJFO
UP EF MPT SFDVSTPT QFTRVFSPT DPMPNCJB MPHÓB USØëDB EFM CPDBDIJDP BEVMUP Pro- 4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSBMFT UP Z NPSUBMJEBE EF MB -JTFUB
Leporinus
OPT Z PSOBNFOUBMFT QBSB MB WJHFODJB chilodus magdalenae
FO FM FNCBMTF EFM #FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
' muyscorum 1JTDFT"OPTUPNJEBF
FOFM
*OTUJUVUP $PMPNCJBOP "HSPQF (VÈKBSP5FTJTEF1SFHSBEP
'BDVMUBEEF EF 1 (VUJÏSSF[
+ 4 6TNB 0WJFEP
4 SÓP4JOÞ
$PMPNCJB 1ÈHJOBT
DVBSJP*$"QQ #JPMPHÓB.BSJOB
6OJWFSTJEBEEF#PHPUÈ &.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB
t #BSUIFN
3 &DPMPHJB F QFTDB EB +PSHF5BEFP-P[BOP
#PHPUÈ
$PMPNCJB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT t $BMB
1 &TUVEJPT JDUJPMØHJDPT DP
QJSBNVUBCB Brachyplatystoma vaillan- t #MBODP
/F*(BSDÓB#JPMPHÓBSF RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F MPNCJBOPT * 1SFTFODJB EF Osteoglos-
tii
5FTJTEPDUPSBEP6OJWFSTJEBE&TUB QSPEVDUJWBEFMBDBDIBOB Cynopotamus SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT sum FOMPT-MBOPT 0SJOPRVJB
-P[BOJB
EVBMEF$BNQJOBT#SBTJMQQ atratoensis &JHFONBOO
FOMBDJÏ Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB Acta Zoológica Colombiana
t #BSUIFN
3 Z . 1FUSFSF 'JT OBHB(SBOEFEF-PSJDB
$PMPNCJB5FTJT *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT t $BMB
1 $BNCJPT IJTUPNPSGPMØ
IFSJFT BOE QPQVMBUJPO EZOBNJDT PG 1SPGFTJPOBM
1SPHSBNB EF "DVJDVMUVSB
#JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU HJDPT FO MBT UFTUFT EFM DBQJUÈO Eremo-
Brachyplatystoma vaillantii 1JNFMP %FQBSUBNFOUP EF $JFODJBT "DVÓDPMBT
*"W)
#PHPUÈ
%$
$PMPNCJB philus mutisii 5SJDIPNZDUFSJEBF
4JMV
EJEBF
JO UIF "NB[PO FTUVBSZ In "S 'BDVMUBEEF.FEJDJOB7FUFSJOBSJB
6OJ t #PVMFOHFS
( " %FTDSJQUJPO PG SJGPSNFT
EVSBOUFFMDJDMPSFQSPEVDUJWP
NBOUSPVU
/# &E
$POEJUJPO PG UIF WFSTJEBEEF$ØSEPCB
Q BOFXDIBSBDJOPJEëTIPGUIFHFOVT1B BOVBMFOFMTJTUFNBEFMSÓP#PHPUÈCal-
8PSME}T"RVBUJDT)BCJUBUT1SPDFFEJOHT t #MFFLFS
1 %FTDSJQUJPO BWFD ë SPEPO"OO.BH/BU)JTU 4FS
dasia
PGUIF8PSME'JTIFSJFT$POHSFTT
ɥFNF HVSFT
EF EFVY FTQFTFT OPVWFMMFT EF
t $BMB
1 $JDMJD IJTUPNPSQIPMPHJ
0YGPSEBOE*#)1VCMJTIJOH$P1WU
4DJÏOPJEFTEF4VSJOBN"SDI/ÏFSM4DJ t #PVMFOHFS
( " %FTDSJQUJPOT DBM DIBOHFT JO UIF PWBSZ PG UIF DBUëTI
/FX%FMIJ /BU
)BBSMFN "/4/)
PGUXPOFXTJMVSPJEëTIFTGSPN#SB[JM DBQB[
Pimelodus grosskopfii 1JNFMPEJ
272
Bibliografía
EBF
4JMVSJGPSNFT
JOUIFVQQFSQBSUPG t $BNBDIP
,
+ $ "MPOTP
$ $JQB OF EF .BZP EF #MBDLXFMM 4Z EFMBBSBXBOBOsteoglossum bicirrhosum
UIFSJP.BHEBMFOB
$PMPNCJBDahlia NPDIB
& "HVEFMP
$ - 4ÈODIF[
" OFSHZXXXCMBDLXFMMTZOFSHZDPN 7BOEFMMJ
FOFTUBORVFTEFUJFSSB
'SFJUBT
3(BZBZ-".PZB&T t $BTUFMOBV
' - 1PJTTPOT En Colombia Amazónica
t $BMB
1Z/(4BSNJFOUP$BN USVDUVSB EF UBNB×PT Z BTQFDUPT SFQSP "OJNBVY OPVWFBVY PS SBSFT SFDVFJMMJT t $BTUSP
% . Z $ " 4BOUBNBSÓB
CJPT IJTUPNPSGPMØHJDPT FO MPT PWBSJPT EVDUJWPT EFM SFDVSTP QFTRVFSP BQSPWF QFOEBOU MFYQÏEJUJPO EBOT MFT QBSUJFT C&TUVEJPQSFMJNJOBSEFMEFTBSSP
EFM QF[ DBQJUÈO Eremophilus mutisii DIBEP FO MB GSPOUFSB DPMPNCPQFSVBOB DFOUSBMFTEFM"NÏSJRVFEV4VE
EF3JP MMPEFMBBSBXBOBOsteoglossum bicirrho-
)VNCPMEU 5SJDIPNZDUFSJEBF EFMSÓP1VUVNBZP1QEn:"HVEF EF+BOFJSPB-JNB
FUEF-JNBBV1BSB sum 7BOEFMMJ
BEJGFSFOUFTEFOTJ
4JMVSJGPSNFT
EVSBOUF FM DJDMP SFQSP MP
&
+$"MPOTP
Z-".PZB &ET
FYÏDVUÏF QBS PSESF EV HPVWFSOFNFOU EBEFT EF TJFNCSB Colombia Amazónica
EVDUJWP BOVBM FO MB -BHVOB EFM .V×B
1FSTQFDUJWBTQBSBFMPSEFOBNJFOUPEFMB 'SBOÎBJT QFOEBOU MFT BOOÏFT B
TJTUFNB EFM SÓP #PHPUÈ Acta Biológica QFTDBZMBBDVJDVMUVSBFOFMÈSFBEFJOUF YJJQ
QM t $BWBMDBOUF
% 1 $SFTDJNFOUP F
Colombiana
HSBDJØO GSPOUFSJ[B DPMPNCP o QFSVBOB t $BTUFMMBOPT.PSBMFT
$ "
- - .B .BUVSBÎÍP4FYVBMEF"SVBOÍT#SBODPT
t $BMB
1
#%FM$BTUJMMP-ØQF[Z#(BS *OTUJUVUP"NB[ØOJDPEF*OWFTUJHBDJPOFT SJOP;BNVEJP
- (VFSSFSP7
+ " Osteoglossum bicirrhosum
FN .BNJ
[ØO%ÓB[%ÓB[ "JSCSFBUIJOH $JFOUÓëDBT 4JODIJ o *OTUJUVUP /BDJPOBM .BMEPOBEP0DBNQP 1FDFT EFM SBVÈ1QEn:)-2VFJSP[Z;
CFIBWJPSPGUIF$PMPNCJBODBUëTIEre- EF%FTBSSPMMPEFM1FSÞ#PHPUÈ EFQBSUBNFOUPEF4BOUBOEFS$PMPNCJB $BNBSHP &ET
#JPMPHJB
DPOTFSWBÎÍP
mophilus mutisii 5SJDIPNZDUFSJEBF
t $BNBSHP
5 1SPZFDUP TFHVJ Revista de la Academia Colombiana de F NBOFKP EPT "SVBOÍT OB "NB[ÙOJB
4JMVSJGPSNFT
&YQ#JPM
NJFOUP Z FWPMVDJØO TPDJPFDPOØNJDB Z Ciencias
#SBTJMFJSB5FGÏ*OTUJUVUPEF%FTFOWPM
t $BMB
1 Z $ 3PNÈO7BMFODJB CJPMØHJDPQFTRVFSBEFMBQFTRVFSÓBEFMB t $BTUFMMP
- Z % + 4UFXBSU "T WJNFOUP4VTUFOUÈWFM.BNJSBVÈ#SBTJM
$BNCJPT DÓDMJDPT IJTUPNPSGPMØHJDPT FO BSBXBOB Osteoglossum bicirrhosum
FO TFTJOH DJUFT OPOESFUJNFOU ëOEJOHT t $POUSFSBT
. - 3FMBDJPOFT UB
MBT HØOBEBT EFM CPDBDIJDP
Prochilodus BMHVOPTDFOUSPTEFBDPQJP*/1"3FH QSPDFEVSFTGPS"SBQBJNBJO#SB[JM/%' MMBoQFTP Z GBDUPS EF DPOEJDJØO EF MB
magdalenae 1JTDFT $VSJNBUJEBF
EFM $POUJOFOUBM
*OG5ÏDOJDP4BOUB'FEF Workshop case studies#SB[JMQQ $BDIBOB Cynopotamus atratoensis &JH
SÓP"USBUP
$PMPNCJBDahlia #PHPUÈ t $BTUFY
. / Z ) 1 $BTUFMMP FONBOO
FOMBDJÏOBHB(SBOEFEF
t $BMEBT
+ 1
& $BTUSP(PO[ÈMF[
7 t $BNBSHP
5Z$-4ÈODIF[1SP Potamotrygon yepezi
O TQ $POESJ -PSJDB
$PMPNCJB 5SBCBKP EF QSFHSBEP
1VFOUFT
. 3VFEB
$ " -BTTP
- 0 ZFDUP TFHVJNJFOUP Z FWPMVDJØO TPDJP DIUIZFT
1PUBNPUSZHPOJEBF
BOFXTQF 1SPHSBNBEF"DVJDVMUVSB
%FQBSUBNFO
%VBSUF
.(SJKBMCB#FOEFDL
'(ØNF[
DJFTPGGSFTIXBUFSTUJOHSBZGSPN7FOF
FDPOØNJDB Z CJPMØHJDPQFTRVFSB EF MB UP EF $JFODJBT "DVÓDPMBT
'BDVMUBE EF
"'/BWJB
1".FKÓB'BMMB
4#FTTVEP
[VFMBOSJWFSTActa Scientifica / Instituto
QFTRVFSÓB EF MB BSBXBOB Osteoglossum .FEJDJOB 7FUFSJOBSJB
6OJWFSTJEBE EF
.$%JB[HSBOBEPTZ-";BQBUB1BEJ Latinoamericano de Fisiología y Reproduc-
bicirrhosum
FOBMHVOPTDFOUSPTEFBDP $ØSEPCB
.POUFSÓB
$PMPNCJBQQ
MMB &ET
1MBOEF"DDJØO/BDJPOBM ción
QJP */1" 3FH $POUJOFO t $PSEFSP
&"&TUVEJPDPNQBSBUJ
QBSBMB$POTFSWBDJØOZ.BOFKPEF5JCV t $BTUJMMP
0
& 7BMEF[
/ 0SUJ[ Z .
UBM
*OG5ÏDOJDP4BOUB'FEF#PHPUÈ WP EFM CPDBDIJDP Prochilodus reticulatus
SPOFT
3BZBT Z 2VJNFSBT EF $PMPNCJB .PTDØ "TQFDUPT TPCSF IJTUPSJB
t $BNQP
."Z$"-BTTP1ÈN magdalenae 4UFJOEBDIOFS 1JTDFT
1"/5JCVSPOFT $PMPNCJB
*OTUJUVUP OBUVSBM EF MPT CBHSFT DPNFSDJBMFT EFM
QBOPEFMMBHPEF.BSBDBJCP
Mylossoma $VSJNBUJEBF
EF EPT SFHJPOFT EJGFSFO
$PMPNCJBOP "HSPQFDVBSJP
4FDSFUBSJB CBKPMMBOP.FNPSJBTEFM$POHSFTP*CF
acanthogaster1Q&O3PESÓHVF[
+ UFTEFMSÓP$BVDBFOFM%FQBSUBNFOUPEF
"HSJDVMUVSB Z 1FTDB 4BO "OESÏT *TMB
SPBNFSJDBOPZEFM$BSJCFMemorias de
.JOJTUFSJP EF "NCJFOUF
7JWJFOEB Z 1Z'3PKBT4VÈSF[ &ET
-JCSP3PKPEF la Sociedad de Ciencias Naturales La Salle "OUJPRVJB 5FTJT EF 1SFHSBEP
'BDVMUBE
%FTBSSPMMP 5FSSJUPSJBM
*OTUJUVUP EF *O MB 'BVOB 7FOF[PMBOB 5FSDFSB &EJDJØO
EF$JFODJBT
6OJWFSTJEBEEF"OUJPRVJB
WFTUJHBDJPOFT .BSJOBT Z $PTUFSBT
*OT 1SPWJUB Z 4IFMM 7FOF[VFMB
4 "
$BSB t $BTUJMMP
- 4 Z " . (PO[ÈMF[ .FEFMMÓO
$PMPNCJB
UJUVUP "MFYBOEFS 7PO )VNCPMEU
6OJ DBT
7FOF[VFMB "WBODFTFOMBJNQMFNFOUBDJØOEFM1MBO t $SFTDÐODJP
3
% 3 *UVBTTV
3 3PV
WFSTJEBE EFM .BHEBMFOB
6OJWFSTJEBE t $BTBT
+ :
: -P[BOP-BSHBDIB Z 5 EF"DDJØOFO#JPEJWFSTJEBEEFM7BMMFEFM CBDI
. 1FSFJSB 'JMIP
# " 4BHSBU[LJ
+PSHF5BEFP-P[BOP
1POUJëDJB6OJWFS 3JWBT$POUSJCVDJØOBMBFDPMPHÓB $BVDB"HFOEBEF*OWFTUJHBDJØOFO#JP Z"-JNB*OìVÐODJBEPQFSÓPEP
TJEBE+BWFSJBOB
'VOEBDJØO426"-64
USØëDBEFMEFOUØOLeporinus muyscorum EJWFSTJEBE Z WFSUFCSBEPT BNFOB[BEPT EFBMJNFOUBÎÍPOPDPOTVNPFHBOIPEF
'VOEBDJØO.BMQFMPZPUSPT&DPTJTUFNBT 4UFJOEBDIOFS
FO MB DJÏOBHB -B $7$%JSFDDJØO5ÏDOJDB"NCJFOUBM$BMJ
QFTPEPQJSBSVDÞPesquisa Agropecuária
.BSJOPT
$POTFSWBDJØO *OUFSOBDJPOBM
(SBOEF
DVFODB NFEJB EFM SÓP "USBUP $PMPNCJBQQ Brasileira
#SBTÓMJB
88' $PMPNCJB &EJUPSJBM 1SPEVNF Revista Institucional Universidad Tecno- t $BTUSP
%-PTCBHSFTEFMBTVCGB t $SPTTB .
8 3PDIB Z & 1JOUP
EJPT
#PHPUÈQ lógica del Choco NJMJB 4PSVCJNJOBF EF MB 0SJOPRVJB Z *OWFTUJHBDJØO QBSUJDJQBUJWB 6NB FY
t $BNBDIP
, -B QFTDB EFM CBHSF t $BTBUUJ
-3FWJTJPOPGUIF4PVUI "NB[POJB $PMPNCJBOB 4JMVSJGPSNF QFSJÐODJB QSPNJTPSJB QBSB FM TVCTJEJP
QJOUBEJMMPSBZBEPPseudoplatystoma fas- "NFSJDBO GSFTIXBUFS HFOVT Plagioscion o 1JNFMPEJEBF
%FQBSUBNFOUP EF *O EF QSPHSBNBT EF NBOFKP EFM 1JSBSVDÞ
ciatum -JOOBFVT
BTQFDUPT EFM 5FMFPTUFJ
1FSDJGPSNFT
4DJBFOJEBF
WFTUJHBDJPOFT DJFOUÓëDBT o .VTFP EFM Arapaima gigas
FNFMCBKP"NB[POBT
DPOPDJNJFOUP MPDBM
EF MB CJPMPHÓB QFT Zootaxao .BS 6OJWFSTJEBE EF #PHPUÈ +PSHF 5B *O"MDBOUBSBZ.POUSFVJM.FNPSJBT
4F
RVFSBZEFMPTQBSÈNFUSPTQPCMBDJPOBMFT t $BTUFMMP
- -BUFSBM NJHSBUJPO EFP -P[BOP #PHPUÈ Boletín Ecotrópica NJOBSJP5BMMFS*OUFSOBDJPOBM%F.BOF
FOFMBMUPSÓP"NB[POBT TFDUPSEF-FUJ PG Arapaima gigas JO ìPPEQMBJOT PG UIF KP%F1BJDIF01JSBSVDÞ*RVJUPT
1FSÞ
DJBo$PMPNCJB
5FTJT.4D6OJWFSTJEBE "NB[PO &DPMPHZ PG GSFTIXBUFS ëTI t $BTUSP
%.Z$"4BOUBNBSÓBB BMEF"CSJMEFQ
/BDJPOBM-FUJDJBQQ 0OMJOF&BSMZ "SUJDMF %FTDBSHBEP 0OMJ /PUBT QSFMJNJOBSFT TPCSF FM EFTBSSPMMP t $VFWB
(&M1BJDIF*RVJUPTQQ
Bibliografía
t $VWJFS
( -F 3ÒHOF "OJNBM EJT UVEJP EF TV CJPMPHÓB Z EF TV BNCJFOUF SBMF5PNF1SFNJFS*&MBTNPCSBODIFT DBUPSDF FTQFDJFT ÓDUJDBT EF JOUFSÏT DP
USJCVÏ EBQSÒT TPO PSHBOJTBUJPO QPVS $PSQPSBDJØO"VUØOPNB3FHJPOBMEFMPT 1MBHJPTUPNFT FU )PMPDÏQIBMFT PV $IJ NFSDJBM EF MB $VFODB .BHEBMÏOJDB Re-
TFSWJSEFCBTFËMIJTUPJSFOBUVSFMMFEFT WBMMFTEFM.BHEBMFOBZEFM4JOÞ$7. NÒSFT5BCMFBVÏMÏNFOUBJSFEFMIJTUPJSF vista Divulgación Pesquera
BOJNBVYFUEJOUSPEVDUJPOËMBOBUPNJF %FQUP EF 1FTDB 5BMMFSFT (SÈëDPT EFM OBUVSFMMFEFTBOJNBVYW t 'BCSÏ
//Z3#BSUIFN &ET
DPNQBSÏF-FTSFQUJMFT
MFTQPJTTPOT
MFT #BODPEFMB3FQÞCMJDB
#PHPUÈ t &$01&530- &TUVEJP FDPMØHJDP 0NBOFKPEBQFTDBEPTHSBOEFTCBHSFT
NPMMVTRVFT FU MFT BOOÏMJEFT &EJUJPO t %BIM
( -PT QFDFT EFM OPSUF EF EF MBT [POBT BGFDUBEBT QPS EFSSBNFT NJHSBEPSFT 1JSBNVUBCB F %PVSBEB OP
$PMPNCJB .JOJTUFSJP EF "HSJDVMUVSB
EFQFUSØMFPEVSBOUFFOFMÈSFBEF &JYP4PMJNÜFT"NB[POBT*CBNBo1SP
t $VWJFS
(-F3ÒHOF"OJNBM
EJT *OTUJUVUPEF%FTBSSPMMPEFMPT3FDVSTPT JOìVFODJB EFM 0MFPEVDUP $B×P -JNØO 7ÈS[FB.BOBVTQQ
USJCVÏ EBQSÒT TPO PSHBOJTBUJPO
QPVS /BUVSBMFT 3FOPWBCMFT */%&3&/"
$PWF×BT &NQSFTB $PMPNCJBOB EF 1F t 'FSOBOEF[
' ɥF JNQFEJNFOU
TFSWJSEFCBTFËMIJTUPJSFOBUVSFMMFEFT 5BMMFSFT -JUPHSBGÓB "SDP #PHPUÈ %$
USØMFPT o %JTUSJUP $B×P -JNØO$PWF GPSUIFTUVEZPGUIFCJPEJWFSTJUZJO$P
BOJNBVYFUEJOUSPEVDUJPOËMBOBUPNJF $PMPNCJBQQ ×BT*OTUJUVUP$PMPNCJBOPEFM1FUSØMFP MPNCJBCaldasia
DPNQBSÏF&EJUJPO t %BIM
(Z'.FEFN*OGPSNFTP *OGPSNF5ÏDOJDP
$ÞDVUB /PSUFEF4BO t 'FSOÈOEF[:ÏQF[
" /VFWB SBZB
t $VWJFS
( Z "
7BMFODJFOOFT CSFMBGBVOBBDVÈUJDBEFMSÓP4JOÞ1BS UBOEFS
QBSBMBDJFODJBPotomatrygon schroederi
)JTUPJSF OBUVSFMMF EFT QPJTTPOT 5PNF UF * -PT QFDFT Z MB QFTDB EFM SÓP 4JOÞ t &$01&530-1%74"*/5&7&1 OTQBoletín del Museo de Ciencias Natu-
RVJO[JÒNF4VJUFEVMJWSFEJYTFQUJÒNF $PSQPSBDJØO"VUØOPNB3FHJPOBMEFMPT .POJUPSFP CJPMØHJDP Z RVÓNJDP EF MB rales$BSBDBT
7FOF[VFMB
4JMVSPÕEFT)JTU/BU1PJTT
WPM WBMMFTEFM.BHEBMFOBZEFM4JOÞ$7. DVFODBEFMSÓP$BUBUVNCP
$BSBDBT t 'FSOÈOEF[
- Z 4 " 4DIBFGFS
t $VWJFS
(Z"7BMFODJFOOFT)JT %FQBSUBNFOUPEFJOWFTUJHBDJPOFT*DUJP QQ /FX Trichomycterus 4JMVSJGPSNFT 5SJ
UPJSFOBUVSFMMFEFTQPJTTPOT
WPM MØHJDBTZ'BVOÓTUJDBT#PHPUÈ
$PMPNCJB t &JHFONBOO
$ ) 4PNF SFTVMUT DIPNZDUFSJEBF
GSPN BO 0êTIPSF *T
t $VWJFS
(Z"
7BMFODJFOOFT)JT QQ PG BO JDIUIZPMPHJDBM SFDPOOBJTTBODF PG MBOEPG$PMPNCJBCopeiao
UPJSFOBUVSFMMFEFTQPJTTPOT
WPM t %FM$BTUJMMP-ØQF[
#Z#(BS[ØO%ÓB[ $PMPNCJB
4PVUI"NFSJDB*OEJBOB6OJ t 'FSSBSJT
$ +
+S "VDIFOJQUFSJ
t $VWJFS
(Z"
7BMFODJFOOFT)JT 0CTFSWBDJPOFT TPCSF MB CJPMPHÓB WFSTJUZ4UVEJFT EBF %SJGUXPPEDBUëTIFT
1Q
UPJSFOBUVSFMMFEFTQPJTTPOTWPM EFM DBQJUÈO Eremophilus mutisii )VN t &JHFONBOO
$ ) 4PNF SFTVMUT En3FJT
3&
40,VMMBOEFSBOE$+
t $IBSWFU"MNFJEB
1 Z . 1JOUP EF "M CPMEU
FO DPOEJDJPOFT EF MBCPSBUPSJP GSPN BO JDIUIZPMPHJDBM SFDPOOBJTTBODF 'FSSBSJT
+S &ET
$IFDLMJTU PG UIF
PG $PMPNCJB
4PVUI "NFSJDB 1BSU **
NFJEBPotamotrygon magdalenae 5FTJT 1SPGFTJPOBM
6OJWFSTJEBE EF #P 'SFTIXBUFS'JTIFTPG4PVUIBOE$FOUSBM
$POUSJC;PPM-BC*OE6OJW/P
&O*6$/*6$/3FE-JTUPGɥSFB HPUÈ +PSHF 5BEFP -P[BOP
'BDVMUBE EF "NFSJDB1PSUP"MFHSF&%*16$34
#SB
*OE6OJW4UVEJFT
UFOFE 4QFDJFT XXXJVDOSFEMJTUPSH #JPMPHÓB.BSJOB TJM
t &JHFONBOO
$ /FX ëTIFT GSPN
BQQTSFEMJTUEFUBJMT
t %F'FY%F4BOUJT
3&EBEZDSF t 'FSSFJSB
&+
+";VBOPOZ(.%P
XFTUFSO $PMPNCJB
&DVBEPS BOE 1FSV
t $IBSWFU"MNFJEB
1
.("SBÞKPZ. DJNJFOUPEFMCPDBDIJDP Prochilodus reti- 4BOUPT1FJYFTDPNFSDJBJTEPNFJP
*OEJBOB6OJWFSTJUZ4UVEJFT
"MNFJEB3FQSPEVDUJWFBTQFDUTPG culatus magdalenae 4UFJOEBDIOFS
"NB[POBT SFHJÍP EF 4BOUBSÏN
1BSÈ
t &JHFONBOO
$)0OUIFTQFDJFT
GSFTIXBUFS TUJOHSBZT $IPOESJDIUIZFT FOMBQBSUFCBKBEFMSÓP.BHEBMFOB5F .JOJTUFSJPEPNFEJPBNCJFOUF
EPTSF
PG Salminus Annals of the Carnegie Mu-
1PUBNPUSZHPOJEBF
JO UIF #SB[JMJBO TJTEF1SFHSBEP
6OJWFSTJEBEEF#PHPUÈ DVSTPT IÓESJDPT F EB "NB[ÙOJB MFHBM
seum
"NB[PO #BTJO Journal Northwest At- +PSHF5BEFP-P[BOP
'BDVMUBEEF#JPMP t &JHFONBOO
$ ) ɥF ëTIFT PG *#"."
#SBTJMJBQQ
lantic Fisheries Science HÓB.BSJOB
#PHPUÈ
$PMPNCJB XFTUFSO 4PVUI "NFSJDB
1BSU * ɥF t 'JU[JOHFS
- + ' + <7PSMÊVëHFS
t $74 $PSQPSBDJØO3FHJPOBMEFMPT7BMMFT t %P/BTDJNJFOUP
$
41SBEB1FESFSPTZ GSFTIXBUFS ëTIFT PG OPSUIXFTUFSO #FSJDIU àCFS FJOF IÚDITU JOUFSFTTBOUF
EFM4JOÞZ4BO+PSHF
&WBMVBDJØO + (VFSSFSP,PNNSJU[ 3FWJTJØO 4PVUI "NFSJDB
JODMVEJOH $PMPNCJB
&OUEFDLVOH%S/BUUFSFSJO#SBTJM>*TJT
EFMBTDBQUVSBTQFTRVFSBTFOMBDVFODB UBYPOØNJDB EF MPT CBHSFT USJDPNJDUÏ 1BOBNB
BOEUIF1BDJëDTMPQFTPG&DVB <0LFO>
EFMSÓP4JOÞBCSJMEFNBS[P SJEPT 0TUBSJPQIZTJ
4JMVSJGPSNFT
EFM EPSBOE1FSV
UPHFUIFSXJUIBOBQQFO t 'MØSF[
'Z/(4BSNJFOUP0C
*OGPSNFëOBM
$74
.POUFSÓBQQ 1ÈSBNP EF $SV[ 7FSEF
$PMPNCJB Z SF EJYVQPOUIFëTIFTPGUIF3JP.FUBJO TFSWBDJPOFTFDPMØHJDBTTPCSFFMQF[DBQJ
t %BIM
( /FX PS SBSF 'JTIFT PG TPMVDJØOEFMBJEFOUJEBEEFMFOJHNÈUJDP $PMPNCJBMemories Carnegie Museum UÈOEremophilus mutisii)VNCPMEU
UIF'BNJMZ$IBSBDJOJEBFGSPNUIF.BH Trichomycterus venulosus .FN 3FTÞ
1JTDFT 5SJDIPNZDUFSJEBF
FO MPT %F
EBMFOB 4ZTUFN ,VOHM 'ZTJPHSBëTLB NFOFT 9* $POHSFTP $PMPNCJBOP EF *D t &JHFONBOO
$ ) Z ' 0HMF "O QBSUBNFOUPTEF$VOEJOBNBSDBZ#PZB
4BMMTLBQFUT*-VOE'PSIBOEMJOHBS#P UJPMPHÓB Z ** &ODVFOUSP 4VSBNFSJDBOP BOOPUBUFEMJTUPGDIBSBDJOëTIFTJOUIF DÈ
$PMPNCJBActa Biológica Colombiana
EF*DUJØMPHPT
"$*$5*046%5
*CBHVÏ 6OJUFE 4UBUFT /BUJPOBM .VTFVN BOE
t %BIM ( "O JDIUIZPMPHJDBM SFDPO 5PMJNB
oEF.BZPEF UIF .VTFVN PG *OEJBOB 6OJWFSTJUZ
t 'PSFSP
+ & Z . 3 (BS[ØO $J
OBJTTBODFPGUIF4JOV3JWFSRevista Lin- t %SJPMJ
.Z($IJBSBNPOUFPota- XJUI EFTDSJQUJPOT PG OFX TQFDJFT Pro- DMPCJPMØHJDPEFMBHVBQVDIBGrundulus
neanaW OP
motrygon motoro&O*6$/*6$/ ceedings United States National Museum
bogotensis )VNCPMEU
1JTDFT
t %BIM
(1SJNFSB1BSUF-BJDUJP 3FE -JTU PG ɥSFBUFOFE 4QFDJFT XXX OVNFSP $IBSBDJEBF
FO MB 4BCBOB EF #PHPUÈ
GBVOB EFM SÓP 4BO +PSHF
QQ En JVDOSFEMJTUPSHBQQTSFEMJTUTFBSDI
t &TDPCBS
3 +
. ;BSBUF
. 7BMEFSSB 5FTJT1SPGFTJPOBM
6OJWFSTJEBE/BDJPOBM
%BIM
(
'.FEFNZ"3BNPT)FOBP t %VNÏSJM
")")JTUPJSFOBUV NB
$ -BSB Z $ 'POTFDB 5BMMBT EF$PMPNCJB
'BDVMUBEEF$JFODJBT
4FEF
&E
&M CPDBDIJDP $POUSJCVDJØO BM FT SFMMFEFTQPJTTPOTPVJDIUIZPMPHJFHÏOÏ NÓOJNBTZNFEJBTEFNBEVSBDJØOQBSB #PHPUÈ
QQ
276 277
Bibliografía
t 'SBODP
)&WBMVBDJØOEFMBEFO GPSNF'JOBMQBSB*$"$POUSBUP
OF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSB t (PEJOIP
) 1
+ & 4BOUPT
1 4 'PS
TJEBE Z BMJNFOUBDJØO FO FM EFTFNQF×P #PHPUÈQQ MFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
NBHJP Z 3 + (VJNBSÍFT$SV[
SFQSPEVDUJWP EFM 1JSBSVDÞ Arapaima t 'VOEBDJØO )VNFEBMFT &&# 'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB0WJFEP
4 (POBEBMNPSQIPMPHZBOESFQSPEVDUJWF
gigas
FO DBVUJWFSJP 5FTJT EF .BFTUSÓB %JBHOØTUJDP EF MB BDUJWJEBE QFTRVFSB &.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB USBJUT PG UIF "NB[POJBO ëTI Arapaima
6OJWFSTJEBE/BDJPOBMEF$PMPNCJBTFEF FO FM FNCBMTF EF 5PNJOÏ *OGPSNF 'J &ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT gigas 4DIJO[
Acta Zoologica
"NB[POJB'MPSFODJBQ OBM $POUSBUP '*%&*$0.*40 RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F
t 'SBODP
) Z . 1FMÈF[ .BOVBM &"&41&.(&4"4" SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT t (ØFT EF "SBÞKP
. - Potamo-
$SÓB Z QSPEVDDJØO EF 1JSBSVDÞ FO DBV &41 'VOEBDJØO )VNFEBMFT #PHPUÈ Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB trygon yepezi &O *6$/ *6$/
UJWFSJP
&YQFSJFODJBT FO FM QJFEFNPOUF %$QQ *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT 3FE-JTUPGɥSFBUFOFE4QFDJFT7FSTJPO
$BRVFUF×P $BRVFUÈ $PMPNCJB 1SJNF t (BMWJT
(Z+*.PKJDBɥF.BH #JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU IUUQXXXJVDOSFEMJTUPSH
SBFEJDJØO6OJWFSTJEBEEFMBBNB[POJB EBMFOB3JWFSGSFTIXBUFSëTIFTBOEëT *"W)
#PHPUÈ
% $
$PMPNCJB
#BKBEPFM+VMJP
1JTDJDPMB1JSBSVDÞ%JHJUBMFEJUPSFT IFSJFT "RVBUJD &DPTZTUFN )FBMUI BOE QQ t (ØFT EF "SBÞKP
. - Pota-
t 'SFJUBT
" -POHJUVE EF QSJNFSB .BOBHFNFOU
t (BSDÓB"M[BUF
$"Z$3PNÈO7BMFO motrygon schroederi En *6$/
NBEVSBDJØOZÏQPDBEFEFTPWFEFEPSB t (BMWJT
(
+ * .PKJDB Z . $BNBSHP DJB#JPMPHÓBBMJNFOUBSJBZSFQSP *6$/ 3FE -JTU PG ɥSFBUFOFE 4QFDJFT
EP
Brachyplatystoma flavicans; TBMUPO
1FDFT EFM $BUBUVNCP &$01& EVDUJWB EF Hyphessobrycon poecilioides XXXJVDOSFEMJTUPSHBQQTSFEMJTUEF
Brachyplatystoma filamentosum
EPODF 530-09:4)&--"TPDJBDJØO$SBWP 1JTDFT$IBSBDJEBF
FOMBDVFODBEFMSÓP UBJMT
MMB
Pseudoplatystoma fasciatum Z UJHSF /PSUF %7JOOJ &EJU -UEB
4BOUB 'F EF -B7JFKB
"MUP$BVDB
$PMPNCJBRevista t (ØFTEF"SBÞKP
.-Z(3JODØO
[ÞOHBSP
Pseudoplatystoma tigrinum FO #PHPUÈQQ del Museo Argentino de Ciencias Natura- Paratrygon aiereba En *6$/
FMSÓP1VUVNBZP5FTJTEFHSBEP6OJWFS t (BMWJT
(
+*.PKJDB
43%VRVF
$ les *6$/ 3FE -JTU PG ɥSFBUFOFE 4QFDJFT
TJEBE /BDJPOBM EF MB "NB[POJB QFSVB $BTUFMMBOPT
1 4ÈODIF[%VBSUF
. t (BSDÓB
"
+ $"MPOTP
' $BSWBKBM
+ XXXJVDOSFEMJTUPSHBQQTSFEMJTUEF
OBQQ "SDF
" (VUJÏSSF[
- ' +JNÏOF[
. .PSFBV
+/V×F[
+'3FOOP
45FMMP
UBJMT
t 'VOEBDJØO )VNFEBMFT B 1SP 4BOUPT
47FKBSBOP
'"SCFMÈF[
&1SJF 7 .POUSFVJM Z ' %VQPODIFMMF t (ØFT EF "SBÞKP
. -
. 1JOUP EF "M
QVFTUBQBSBVOQMBOEFPSEFOBDJØOQFT UP Z . -FJWB 1FDFT EFM NFEJP -JGFIJTUPSZDIBSBDUFSJTUJDTPGUIFMBSHF NFJEB
(3JODØO
1$IBSWFU"MNFJEBZ
RVFSB FO MB -BHVOB EF 'ÞRVFOF 4FSJF "NB[POBT 3FHJØO -FUJDJB $POTFSWB "NB[POJBO NJHSBUPSZ DBUëTI Brachy- 343PTBPotamotrygon orbignyi
%JWVMHBUJWB5ÏDOJDB/PQQ DJØO*OUFSOBDJPOBM4FSJFEF(VÓBT5SP platystoma rousseauxiiJOUIF*RVJUPTSF En*6$/*6$/3FE-JTUPGɥSFB
t 'VOEBDJØO )VNFEBMFT 7JTJØO QJDBMFTEF$BNQP#PHPUÈ
$PMPNCJB HJPO
1FSV+PVSOBMPG'JTI#JPMPHZ UFOFE 4QFDJFT XXXJVDOSFEMJTUPSH
EF GVUVSP EFM TJTUFNB 'ÞRVFOF
$VDV QQ o BQQTSFEMJTUEFUBJMT
OVCÈ Z 1BMBDJP 1FSDFQDJPOFT
EFTFPT Z t (BMWJT
(
+.PKJDB
'1SPWFO[BOP
$ t (BSDÓB.FMP
-+
'"7JMMB/BWBSSPZ t (PO[ÈMF[
+ " $BSBDUFSJ[BDJØO
OFDFTJEBEFT 1Q En 'SBODP -BTTP
% 5BQIPSO
3 3PZFSP
$ $BT ( / #SJ×F[7ÈTRVF[ $BSBDUFSJ DSPNPTØNJDB FO EPT FTQFDJFT ÓDUJDBT
7JEBM
- Z ( "OESBEF &ET
'ÞRVFOF
UFMMBOPT
" (VUJÏSSF[
. (VUJFSSF[
Z [BDJØOZFWBMVBDJØOEFMBBDUJWJEBEQFT OBUJWBT
HVBQVDIB(SVOEVMVTCPHPUFO
$VDVOVCÈZ1BMBDJP$POTFSWBDJØOEFMB -ØQF[
-..FTB
14ÈODIF[%VBSUFZ RVFSBZBDVÓDPMBFOFMFNCBMTFEF1SBEP TJTZFMDBQJUÈOEFMBTBCBOBEremophilus
CJPEJWFSTJEBEZNBOFKPTPTUFOJCMFEFVO $ $JQBNPDIB B 1FDFT EF MB 0SJ *OGPSNF ëOBM 6OJWFSTJEBE EFM 5PMJNB
mutisiiFOMB4BCBOBEF#PHPUÈ5FTJT%F
FDPTJTUFNB MBHVOBS BOEJOP 'VOEBDJØO OPRVJB $PMPNCJBOB DPO ÏOGBTJT FO FT *CBHVÏQQ 1SFHSBEP
6OJWFSTJEBE/BDJPOBMEF$P
)VNFEBMFT*OTUJUVUPEF*OWFTUJHBDJP QFDJFT EF JOUFSÏT PSOBNFOUBM *ODPEFS t (BS[ØO'SBODP
'"MHVOPTBTQFD MPNCJB
'BDVMUBE EF $JFODJBT
#PHPUÈ
OFT EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBOEFS 6OJWFSTJEBE/BDJPOBM4*/$)*#PHPUÈ
UPTEFMBCJPMPHÓBEFMiCBCPTPw Goslinia $PMPNCJB
WPO )VNCPMEU
#PHPUÈ %$ $PMPNCJB
$PMPNCJB platynemum
FO MPT TVCTJTUFNBT .FUB t (PO[ÈMF["DPTUB
+"
.#VFOPZ+&
QQ t (BMWJT
(
1 4ÈODIF[%VBSUF
- . Z(VBWJBSFDivulgación pesquera
'PSFSP6TFDIF $BSBDUFSJ[BDJØO
t 'VOEBDJØO )VNFEBMFT &WBMVB .FTB
:-ØQF[
.(VUJFSSF[
"(VUJÏ DSPNPTØNJDBEFEPTFTQFDJFTÓDUJDBTOB
DJØO QFTRVFSB Z SFQPCMBNJFOUP FO FM SSF[
.-FJWBZ$$BTUFMMBOPTC t (ÏSZ
+ $POUSJCVUJPO Ë MÏUVEF UJWBT (VBOQVDIB Grundulus bogotensis
FNCBMTF EF #FUBOJB *OGPSNF ëOBM EF 1FDFT EF MB "NB[POJB $PMPNCJBOB DPO EFTQPJTTPOTDIBSBDPÕEFTEFM²RVBUFVS Z $BQJUÈO Eremophilus mutisii
EF MB TB
DPOUSBUP QBSB &.(&4" 4 " #PHPUÈ ÏOGBTJTFOFTQFDJFTEFJOUFSÏTPSOBNFO "WFDVOFSÏWJTJPOEVHFOSF1TFVEPDIBM CBOBEF#PHPUÈActa Biológica Colombia-
QQ UBM*ODPEFS6OJWFSTJEBE/BDJPOBM4*/ DFVT FU MB EFTDSJQUJPO EVOF OPVWFBVY na
t 'VOEBDJØO )VNFEBMFT B 1MBO EF $)*#PHPUÈ
$PMPNCJBQQ HFOSF FOEÏNJRVF EV 3JP $BVDB FO $P t (PO[ÈMF["DPTUB
+"Z33PTBEP1VD
0SEFOBDJØO1FTRVFSBEFM4FDUPS/PSPD t (BMWJT(BMJOEP
*
-' +JNÏOF[4FHV MPNCJF"DUB)VNCPMEU 4FS(FPM1B DJOJB3FQSPEVDDJØOFODBVUJWFSJP
DJEFOUBMEFMB*TMBEF.PNQPY*OGPSNF SB
((PO[ÈMF[$B×ØO
4/JFUP5PSSFT
MBFPOUPM#JPM
ZNBOFKPEFMBSWBTZBMFWJOPTEFMQF[$B
'JOBM $POUSBUP QBSB '6/%&4$"5
#P 4-ØQF[$BTBT
.7BMEFSSBNBZ3«M t (JMM
8
%.BOEFMCVSHVFSZ..FEJ QJUÈO EF MB TBCBOB
Eremophilus mutisii
HPUÈ
Q WBSF[-FØO Ichthyoelephas longi- OB 1FDFT 1Q &O 'BVOB )VNCPMEU
*OGPSNFëOBMQSPZFD
t 'VOEBDJØO )VNFEBMFT C *NQMF rostris $IBSBDJGPSNFT
1SPDIJMPEPOUJ BNFOB[BEB EFM 1BSBHVBZ &EJU %JSFD UP EF JOWFTUJHBDJØO
%FQBSUBNFOUP EF
NFOUBDJØO EF BDDJPOFT EF PSEFOBDJØO EBF
$BQÓUVMP1QEn-BTTP
DJØO EF 1BSRVFT /BDJPOBMFT Z 7JEB 4JM *OWFTUJHBDJPOFT
6OJWFSTJEBE EF -B 4B
QFTRVFSBFOFMFNCBMTFEF#FUBOJB*O $ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
- ' +JNÏ WFTUSF"TVODJØO MMF#PHPUÈ%$*OGPSNF5ÏDOJDP
Q
278
Bibliografía
t (PO[ÈMF["DPTUB
+"Z33PTBEP1VD $PMPNCP7FOF[PMBOP EF *DUJØMPHPT
* BSF FYUJODU PS iNJTJOH JO BDUJPOw 1Q t *OTUJUVUP /BDJPOBM EF 1FTDB Z "DVJDVM
DJOJC3FQSPEVDDJØOJOEVDJEBDPO &ODVFOUSP4VSBNFSJDBOPEF*DUJØMPHPT &O&YUJODUJPOTJOOFBSUJNF UVSB */1" #PMFUÓO EF FTUBEÓTUJ
IPSNPOBTFOEremophilus mutisii)VN 3FW"DUVBMJEBEFT#JPMØHJDBT
4VQM &E
.BD1IFF ,MVXFS "DBEFNJD1MF DBTQFTRVFSBT4BOUB'FEF#PHPUÈ
CPMEU
1JTDFT 5SJDIPNZDUFSJEBF
Q OVN1VCMJTIFST
/FX:PSL %$
QQ
FO (VBTDB
$VOEJOBNBSDB
$PMPNCJB t (VUJÏSSF[
'1&TUBEPEFDPOPDJ t )JTT
+
,& 4IJSMFZZ8 "SJTUJ[ÈCBM t *OTUJUVUP /BDJPOBM EF 1FTDB Z "DVJDVM
3FWJTUB *OWFTUJHBDJØO
%QUP *OWFTUJ NJFOUPEFFTQFDJFTJOWBTPSBTQSPQVFT -B QFTDB FO MB SFQSFTB EF 1SBEP
UVSB*/1"#PMFUÓOEFFTUBEÓTUJDBT
HBDJPOFT6OJWFSTJEBEEF-B4BMMF
UB EF MJOFBNJFOUPT QBSB FM DPOUSPM EF 5PMJNB
1VCMJDBDJØO EFM QFTRVFSBT4BOUB'FEF#PHPUÈ%
MPT JNQBDUPT *OTUJUVUP "MFYBOEFS WPO $VFSQPEF1B[
#PHPUÈQQ $
QQ
t (PO[ÈMF["MBSDØO
3-BDBDIBNB )VNCPMEU#PHPUÈ
$PMPNCJBQ t )SCFL
5
% $ 5BQIPSO Z + & ɥP t *OTUJUVUP /BDJPOBM EF 1FTDB Z "DVJDVM
CMBODB3FWACUIORIENTE t (VUJÏSSF[
' 1 -PT SFDVSTPT IJ NFSTPO .PMFDVMBS QIZMPHFOZ PG UVSB */1" #PMFUÓO EF FTUBEÓTUJ
t (PO[ÈMF["MBSDØO
3 &M DVMUJWP ESPCJPMØHJDPT Z QFTRVFSPT DPOUJOFOUB "VTUSPGVOEVMVT .ZFST $ZQSJOPEPOUJ DBT QFTRVFSBT 4BOUB 'F EF
EFMBDBDIBNB1QEn3PESÓ MFTFO$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJHB GPSNFT3JWVMJEBF
XJUISFWJTJPOPGUIF #PHPUÈ%$
QQ
HVF[(ØNF[
)
17JDUPSJB%B[BZ. DJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBOEFS HFOVT BOE UIF EFTDSJQUJPO PG GPVS OFX t *OTUJUVUP /BDJPOBM EF 1FTDB Z "DVJDVM
$BSSJMMP"WJMB &E
'VOEBNFOUPT EF WPO)VNCPMEU#PHPUÈ%$$PMPNCJB
TQFDJFTZootaxa UVSB */1" #PMFUÓO EF FTUBEÓTUJ
"DVJDVMUVSB $POUJOFOUBM 4FSJF 'VOEB QQ t )VNCPMEU
' ) " W .ÏNPJSF DBT QFTRVFSBT 4BOUB 'F EF
NFOUPT
4FHVOEB&EJDJØO.*/"(3* t (VUJÏSSF[
' 1
-BTTP
$
4ÈODIF[ TVS MEremophilus FU Astroblepus
EFVY #PHPUÈ%$
QQ
$6-563"*/1"#PHPUÈ%$ %VBSUF
1Z(JM
%-"OÈMJTJTEF OPVWFBVYHFOSFTEFMPSESFEFTBQPEFT t *OTUJUVUP $PMPNCJBOP EF %FTBSSPMMP
t (PVMEJOH
. ɥF ëTIFT BOE UIF SJFTHPQBSBFTQFDJFTBDVÈUJDBTDPOUJOFO *O 7PZBHF EF )VNCPMEU FU #POQMBOE
3VSBM o *ODPEFS Z $PSQPSBDJØO $PMPN
GPSFTU &YQMPSBUJPO JO "NB[POJBO /B UBMFTZNBSJOBT&O#BQUJTUF.1
$BT %FVYJÒNFQBSUJF0CTFSWBUJPOTEF;PP CJB *OUFSOBDJPOBM o $$* 1FTDB Z
UVSBM )JTUPSZ 6OJWFSTJUZ PG $BMJGPSOJB UB×P/
$ÈSEFOBT%
(VUJÏSSF['1
(JM MPHJFFUE"OBUPNJFDPNQBSÏF1BSJT "DVJDVMUVSB $PMPNCJB $PSQPSB
1SFTT
#FSLFMFZ-POEPOQQ %-Z-BTTP$" FET
"OÈMJTJTEF t )VNCPMEU
' ) " W Z "
7BMFODJFO DJØO $PMPNCJB *OUFSOBDJPOBM #PHPUÈ
t (PVMEJOH
. &DPMPHJB EB QFTDB SJFTHPZQSPQVFTUBEFDBUFHPSJ[BDJØOEF OFT3FDIFSDIFTTVSMFTQPJTTPOT $PMPNCJBQQ
EPSJP.BEFJSB*/1"
.BOBVT FTQFDJFT JOUSPEVDJEBT QBSB $PMPNCJB ìVWJBUJMFT EF M"NÏSJRVF ²RVJOPYJBMF t *OTUJUVUP$PMPNCJBOPEF%FTBSSPMMP3V
t (SBOBEPT
+ Z + + &TDPCBS3BNÓSF[ *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT *O 7PZBHF EF )VNCPMEU FU #POQMBOE
SBM*ODPEFS 3FTVNFO JOGPSNFT
4FMFDUJWJEBE EFM USBTNBMMP QBSB #JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU
%FVYJÒNFQBSUJF0CTFSWBUJPOTEF;PP BDUJWJEBEFT FNQSFTBT FYQPSUBEPSBT EF
MBT FTQFDJFT QÈDPSB Plagioscion surina- #PHPUÈ
%$
$PMPNCJBQ
MPHJFFUE"OBUPNJFDPNQBSÏF1BSJT QFDFT PSOBNFOUBMFT #PHP
mensis
ZCPDBDIJDP Prochilodus reticula- t (VUJÏSSF[
' 1
$ #BSSFUP 3FZFT Z #
t *$"&TUBEÓTUJDBTTPCSFQFDFTPS UÈ
$PMPNCJB
tus
FOMBTDJÏOBHBTEFM#BKP.BHEBMFOB .BODJMMB 1ÈSBNP %JBHOØTUJDP
OBNFOUBMFTEFBDVFSEPBMBFYQFEJDJØO t *OUVSJBT
" &EBE
DSFDJNJFOUP Z
1SPZ */%&3&/" '"0 QBSB MB 1FTDB EF MB QFTRVFSÓB FO MB DVFODB EFM .BH
EFMPTDFSUJëDBEPTJDUJPTBOJUBSJPT SFQSPEVDDJØO EF Pseudoplatystoma fas-
$POUJOFOUBMFO$PMPNCJB
'*%1$0- EBMFOB$BVDB $BQÓUVMP 1Q
*OTUJUVUP $PMPNCJBOP "HSPQF ciatum Z Pseudoplatystoma tigrinum FO
*OG5ÏDOJDP#PHPUÈ%& En-BTTP
$"
'EF1
(VUJÏSSF[
.
DVBSJP#PHPUÈ%$$PMPNCJB MB "NB[POJB CPMJWJBOB 5FTJT 6OJWFS
t (VFSSB
)
' "MDÈOUBSB
1 1BEJMMB
. " .PSBMFT#FUBODPVSU
& "HVEFMP
)
3FCB[B
4 5FMMP
3 *TNJ×P
$ 3FCB[B
t *NCJSJCB
&11SPEVÎBPFNBOFKP TJEBE.BZPSEF4BO"OESÏT-B1B[
3BNÓSF[(JM Z 3 & "KJBDP.BSUÓOF[
4 %F[B
( "TDPO
+ *CFSJDP
7 .PO &EJUPSFT
** 1FTRVFSÓBT DPOUJOFOUBMFT EF BMFWJOPT EP QJSBSVDÞ Arapaima gi- QQ
USFVJM Z - -JNBDIJ .BOVBM EF EF $PMPNCJB DVFODBT EFM .BHEBMFOB gas
#FMÏN &.#3"1"$1"56
$JSDV t *NCJSJCB
& 1
+ -PVSFOÎP Z # #BSUF
QSPEVDDJØO Z NBOFKP EF BMFWJOPT EF $BVDB
4JOÞ
$BOBMFUF
"USBUP
0SJOPDP
MBS5ÏDOJDB #JPFDPMPHÓBFNBOFKPTVTUFOUBEP
1BJDIF *OTUJUVUP EF JOWFTUJHBDJPOFT EF "NB[POBTZWFSUJFOUFEFM1BDÓëDP4FSJF t */%&3&/" "DVFSEP EFM EFQJSBSVDÞOBCBDJBBNB[ØOJDB
#FMÏN
MB BNB[POJB QFSVBOB **"1 &EJUPSJBM &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT Z EFGFCSFSP1PSFMDVBMTFFTUBCMFDFVOB &.#3"1"$1"56
1VFCMP-JCSF
-JNB
1FSÞ 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT EF $PMPNCJB WFEBUFNQPSBMEFQFTDBEFMCBHSFSBZB t +JNÏOF[4FHVSB
-'*DUJPQMBOD
t (VFSSFSP,PNNSJU[
+ &OTB *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF MPT 3F EPPQJOUBEP#PHPUÈ%& UPO Z SFQSPEVDDJØO EF MPT QFDFT FO MB
ZPT TPCSF QFTDB FMÏDUSJDB FO $PMPNCJB DVSTPT#JPMØHJDPT"MFYBOEFSWPO)VN t *OTUJUVUP /BDJPOBM EF 1FTDB Z "DVJDVM DVFODB NFEJB EFM 3ÓP .BHEBMFOB 4FD
Dahlia CPMEU#PHPUÈ
%$
$PMPNCJB UVSB*/1"1SPQVFTUBQBSBEFëOJ UPS EF 1VFSUP #FSSJP
"OUJPRVJB
5FTJT
t (VUJÏSSF[
.
: -ØQF[1JOUP Z " * t )BMWFSTPO
. .BOVBM EF CPBT DJØO EF FTQFDJFT TVTDFQUJCMFT EF QFTDB
EF EPDUPSBEP 6OJWFSTJEBE EF "OUJP
4BOBCSJB0DIPB "TQFDUPT SF QSBDUJDBTEFSFQSPEVÎÍPFDVMUJWPEP1J DVPUBTQFTRVFSBTQBSBMBWJHFODJB RVJB
.FEFMMÓOQQ
QSPEVDUJWPT EF MB iBSBXBOB B[VMw
Os- SBSVDVFNDBUJWFSJP4"&o4FSWJÎP ZUBMMBTNÓOJNBTEFDBQUVSBQFSNJTJCMFT t +JNÏOF[4FHVSB
-'Bycon moo-
teoglossum ferrerai ,BOB[BXB
#SBTJMFJSPEF"QPJPËT.JDSPF1FRVFOBT EFBMHVOPTQFDFTEFBHVBTEVMDFT"M.J rei. $IBSBDJGPSNFT
"OPTUPNJEBF
0TUFPHMPTTJGPSNFT 0TUFPHMPTTJEBF
&NQSFTBT &EJUPSJBM 4FCSBF 1PSUP 7FM OJTUFSJP EF "HSJDVMUVSB "DUB /P EFM $BQÓUVMP 1Q En -BTTP
$
EVSBOUFFMDJDMPIJESPMØHJDPEFNBZPEF IP#SBTJM EFTFQUJFNCSFEF "
&"HVEFMP$ØSEPCB
-'+JNÏOF[
BNBZPFOFMSÓP#JUB 7JDIB t )BSSJTPO
*+Z.-+4UJBTTOZ t *OTUJUVUP /BDJPOBM EF 1FTDB Z "DVJDVM 4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSBMFT
EB
$PMPNCJB
1Q En 9 4JNQPTJP ɥFRVJFUDSJTJT"QSFMJNJOBSZMJTUJOHPG UVSB */1" #PMFUÓO FTUBEÓTUJDP #FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
'
$PMPNCJBOPEF*DUJPMPHÓB
**&ODVFOUSP UIFGSFTIXBUFSëTIFTPGUIFXPSMEUIBS QFTRVFSP#PHPUÈ
$PMPNCJBQQ EF 1 (VUJÏSSF[
+ 4 6TNB 0WJFEP
4
Bibliografía
&.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB 46TNB0WJFEP
4&.V×P[5PSSFT
" Z 1 "SJBT 1PCMBDJØO EF QFDFT Z t -BTTP
$ "
" 3JBM Z 0 -BTTP"MDB
&ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT *4BOBCSJB0DIPB &ET
*$BUÈMPHPEF QFTRVFSÓBTEFMB$VFODBEFMSÓP.BHEB MÈ /PUFT PO UIF CJPMPHZ PG UIF
RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT MFOB$PMPNCJB1SPZ*/%&3&/"'"0 GSFTIXBUFS TUJOHSBZT Paratrygon aie-
SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT EF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT QBSBMB1FTDB$POUJOFOUBMFO$PMPNCJB
reba .àMMFS Z )FOMF
BOE Pota-
Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB )JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFO '*%1$0-3FQPSUF'JOBM motrygon orbignyi $BTUFMOBV
*OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT UBMFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJ #PHPUÈ%& $IPOESJDIUIZFT 1PUBNPUSZHPOJEBF
#JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU HBDJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBO t ,FSHVFMÏO%VSBOHP
&
0 #SÞ$PSEF JOUIF7FOF[VFMBO-MBOPTAquatic Jour-
*"W)
#PHPUÈ
%$
$PMPNCJB EFS WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% SP
5.FSDBEP'FSOÈOEF[Z7"UFODJP nal Ichthyology and Aquatic Biology
t +JNÏOF[4FHVSB
- '
+ 1BMBDJP Z 3 $
$PMPNCJB
QQ (BSDÓB 7BSJBCMFT BNCJFOUBMFT o
-FJUF 3JWFS ìPPEJOH BOE SFQSP t +JNÏOF[4FHVSB
- '
5 4 3JWBT
$ BTPDJBEBTBMBSFQSPEVDDJØOEFMPTQFDFT t -BTTP
$Z".BDIBEPo"MMJTPO
EVDUJPOPGNJHSBUPSZëTITQFDJFTJOUIF & 3JODØO
. " .PSBMFT#FUBODPVSU
SFPGÓMJDPT FO FM SÓP 4JOÞ En .FNPSJBT 4JOPQTJT EF MBT FTQFDJFT EF MB GBNJMJB
.BHEBMFOB3JWFSCBTJO
$PMPNCJBEco- + 4 6TNB F * (BMWJT(BMJOEP D EF 3FTÞNFOFT 9* $POHSFTP $PMPNCJB $JDIMJEBFQSFTFOUFTFOMBDVFODBEFMSÓP
logy of freshwater fishes
Leporinus muyscorum $IBSBDJGPSNFT
OPT EF *DUJPMPHÓB Z ** &ODVFOUSP 4VE 0SJOPDP $MBWFT
EJBHOPTJT Z BTQFDUPT
t +JNÏOF[4FHVSB
- ' Z ' " 7JMMB/B "OPTUPNJEBF
$BQÓUVMP1Q BNFSJDBOP EF *DUJØMPHPT *CBHVÏ 5PMJ CJPFDPMØHJDPTFJMVTUSBDJPOFT6OJWFSTJ
WBSSPPimelodus grosskopfii 4JMV En -BTTP
$ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
NB
$PMPNCJB.BZPBEFNBZPEF EBE $FOUSBM EF 7FOF[VFMB 'BDVMUBE EF
SJGPSNFT
1JNFMPEJEBF
$BQÓUVMP1Q - ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
$JFODJBT *OTUJUVUP EF ;PPMPHÓB 5SPQJ
En -BTTP
$ "
& "HVEFMP . .PSBMFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP t ,PEFSB
)
5*HBSBTIJ
/,VSPJXB
) DBM.VTFPEF#JPMPHÓB7FOF[VFMB
$ØSEPCB
- ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3B .BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB .BFEB
4.JUBOJ
'.PSJBOE,:BNB QQ
NÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
3 0WJFEP
4 & .V×P[ 5PSSFT
" * 4B [BLJ+VSBTTJDëTIFT5')64" t -BTTP
$
+*.PKJDB
+46TNB
+.BM
&"KJBDP.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+ OBCSJB 0DIPB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT t ,VMMBOEFS
40'BNJMZ$JDIMJEBF EPOBEP
$%P/BTDJNJFOUP
%5BQIPSO
46TNB0WJFEP
4&.V×P[5PSSFT
" 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT EF $JDIMJET
1Q En: 3FJOT
3 '1SPWFO[BOP
0-BTTP"MDBMÈ
((BM
*4BOBCSJB0DIPB &ET
*$BUÈMPHPEF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )J &
40,VMMBOEFSBOE$+'FSSBSJT+S WJT
- 7BTRVF[
. -VHP
" .BDIBEP
MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT ESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFOUB &ET
$IFDLMJTUPGUIF'SFTIXBUFS'JT "MMJTPO
33PZFSP
$4VBSF[Z"0SUF
EF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT MFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJHB IFTPG4PVUIBOEDFOUSBM"NFSJDB&EJ HB-BSB 1FDFT EF -B DVFODB EFM
)JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFO DJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBOEFS QVDST1PSUP"MFHSF
#SBTJM SÓP0SJOPDP1BSUF*-JTUBEFFTQFDJFTZ
UBMFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJ WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% $
t -BOEJOFT1BSSB
."
'36SVF×BZ- EJTUSJCVDJØO QPS TVCDVFODBT Biota Co-
lombiana
HBDJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBO $PMPNCJB 3PESÓHVF[$BQÓUVMP"SBXBOBT
t -BTTP
$
+ 4 6TNB
' 7JMMB
. 5
EFS WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% t +JNÏOF[4FHVSB
-'
3«MWBSF[-FØO 1QEn-BOEJOFT1BSSB
."
"
4JFSSB2VJOUFSP
" 0SUFHB-BSB
- .
$
$PMPNCJB Z ( (PO[ÈMF[$B×ØO E Sorubim * 4BOBCSJB0DIPB Z 1 7JDUPSJB%B[B
.FTB
."1BUJ×P
0.-BTTP"MDBMÈ
t +JNÏOF[4FHVSB - '
" (VMGP
+ % cuspicaudus 4JMVSJGPSNFT
1JNFMPEJ &ET
1SPEVDDJØOEFQFDFTPSOBNFOUB
,(PO[ÈMF[0SPQFTB
.12VJDFOP
"
$BSWBKBM
" )FSOÈOEF[
4 «MWBSF[
' EBF
$BQÓUVMP1QEn-BTTP
MFT FO $PMPNCJB *ODPEFS 6/$'7Z;
'FSSFSZ$'4VÈSF[1FDFTEFMB
«MWBSF[
$ (SBOBEP-PSFODJP
+ 1B $ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
- ' +JNÏ #PHPUÈ%$$PMPNCJB
QQ
&TUSFMMB 'MVWJBM *OÓSJEB SÓPT (VBWJBSF
MBDJP#BFOB
+ 1 &DIFWFSSZ Z " .BS OF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSB t -BTTP"MDBMÈ
0.
$"-BTTPZ+$
*OÓSJEB
"UBCBQP Z 0SJOPDP
0SJOPRVÓB
UÓOF[ B 6TP USBEJDJPOBM EF MPT MFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
4F×BSJT "TQFDUPT EF MB CJPMPHÓB
DPMPNCJBOBBiota Colombiana Z
SFDVSTPTOBUVSBMFTQFTRVFSPTZDPOTFS 'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB0WJFEP
4 Z FDPMPHÓB EF MB DVSWJOBUB Plagioscion o
WBDJØO EF MB CJPEJWFSTJEBE FO SFHJPOFT &.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB squamosissimus )FDLFM
1JTDFT t -BTTP
$"Z14ÈODIF[%VBSUF
USPQJDBMFT TVCEFTBSSPMMBEBT IBDJB VO &ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT 4DJBFOJEBF
FOMPTMMBOPTJOVOEBCMFTEFM -PTQFDFTEFMEFMUBEFM0SJOPDP%JWFS
NPEFMP EF &DPMPHÓB EF MB 3FDPODJMJB RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F FTUBEP"QVSFMemoria Sociedad de Cien- TJEBE
CJPFDPMPHÓB
VTP Z DPOTFSWBDJØO
DJØO6OJWFSTJEBEEF"OUJPRVJB
6OJWFS SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT cias Naturales La Salle 'VOEBDJØO -B 4BMMF EF $JFODJBT /BUV
TJEBE EF 4FWJMMB
"HFODJB &TQB×PMB EF Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB t -BTTP
$-PTQFDFTEFMB&TUBDJØO SBMFTZ$IFWSPO$"7FOF[VFMB$BSB
$PPQFSBDJØO *OUFSOBDJPOBM
$03."( *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDB &M 'SJP Z $B×P (VBSJUJDP FT DBTQQ
%"-&/"*OGPSNFëOBM
QQ #JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU UBEP"QVSF
-MBOPTEFM0SJOPDP
7FOF t -BTTP
$ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
-
t +JNÏOF[4FHVSB
-'
543JWBT-BSB
*"W)
#PHPUÈ
% $
$PMPNCJB
[VFMB1VCMJDBDJPOFTEFM$PNJUÏ&TQB×PM ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
$ & 3JODØO-ØQF[ Z ' 7JMMB/BWBSSP QQ EFM1SPHSBNB.B#ZEFMBSFE*CFSP.B# . .PSBMFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP
C Ageneiosus pardalis 4JMVSJGPS t ,BOB[BXB
3 ɥF ëTIFT PG UIF EFMB6/&4$04FWJMMBQQ .BSUÓOF[
' EF 1
(VUJÏSSF[
+ 4
NFT
"VDIFOJQUFSJEBF
$BQÓUVMP 1Q HFOVT Osteoglossum bicirrhosum XJUI B t -BTTP
$ &E
1FDFT QQ 6TNB 0WJFEP
4 & .V×P[ 5PSSFT Z "
En -BTTP
$ "
& "HVEFMP EFTDSJQUJPO PG B OFX TQFDJFT GSPN UIF &O+13PESÓHVF[Z'3PKBT4VÈ * 4BOBCSJB 0DIPB &EJUPSFT
B *
$ØSEPCB
- ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3B 3ÓP/FHSPIchthyologica
o SF[ FET
-JCSP3PKPEFMB'BVOB7FOF $BUÈMPHPEFMPTSFDVSTPTQFTRVFSPTDPO
NÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
3 t ,BQFTULZ
+ .
+ + &TDPCBS
. ;È [PMBOB5FSDFSB&EJDJØO1SPWJUBZ4IFMM UJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4FSJF&EJUPSJBM
&"KJBDP.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+ SBUF
$ 0 -BSB.FMP
. 7BMEFSSBNB 7FOF[VFMB
4"
$BSBDBT
7FOF[VFMB 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT
282
Bibliografía
$POUJOFOUBMFT EF $PMPNCJB *OTUJUVUP NÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
3 t -FØO
- %
+ 3 (PO[ÈMF["DPTUB Z + t -POEP×P#VSCBOP
"
$3PNÈO7BMFO
EF*OWFTUJHBDJØOEF3FDVSTPT#JPMØHJDPT &"KJBDP.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+ & 'PSFSP6TFDIF "TQFDUPT CJP DJB Z % $ 5BQIPSO 5BYPOPNJD
"MFYBOEFSWPO)VNCPMEU *"W)
#PHP 46TNB0WJFEP
4&.V×P[5PSSFT
" NÏUSJDPT EF MB HVBQVDIB
Grundulus SFWJFX PG $PMPNCJBO Parodon $IBSB
UÈ
%$
$PMPNCJB *4BOBCSJB0DIPB &ET
*$BUÈMPHPEF bogotensis 1JTDFT $IBSBDJEBF
Dahlia DJGPSNFT 1BSPEPOUJEBF
XJUI EFTDSJQ
t -BTTP
$ "
. " .PSBMFT#FUBODP MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT UJPOT PG UISFF OFX TQFDJFT Neotropical
SVSU
- ' +JNÏOF[4FHVSB
( (PO[È EF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT t -BCPSBUPSJP EF *OWFTUJHBDJØO #JPMØHJDP Ichthyology
MF[$B×PO C Curimata mivartii )JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFO 1FTRVFSB-*#1 TG #BTF EF EBUPT CJP t -ØQF[$BTBT
4&M1JSBSVDÞ
Ara-
$IBSBDJGPSNFT
$VSJNBUJEBF
$BQÓUVMP UBMFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJ MØHJDPT QFTRVFSPT EF MB DVFODB EFM 3ÓP paima gigas $VWJFS
1JTDFT 0T
1QEn-BTTP
$"
&"HV HBDJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBO 4JOÞ%FQBSUBNFOUPEF"DVJDVMUVSB
'B UFPHMPTTJEBF
FO MPT MBHPT EFM TJTUFNB
EFMP$ØSEPCB
-'+JNÏOF[4FHVSB
) EFS WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% DVMUBE EF .FEJDJOB 7FUFSJOBSJB Z ;PP EF 5BSBQPUP BTQFDUPT EFNPHSÈëDPT Z
3BNÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
$
$PMPNCJB UFDOJB
6OJWFSTJEBEEF$ØSEPCB-PSJDB
DVMUVSBMFT 5FTJT .BFTUSÓB FO &TUVEJPT
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
' EF 1 (VUJÏ t -BTTP
$ "
, (PO[ÈMF[0SPQF[B Z $PMPNCJBTQ "NB[ØOJDPT 6OJWFSTJEBE /BDJPOBM EF
SSF[
+ 4 6TNB 0WJFEP
4 & .V×P[ 0 -BTTP"MDBMÈ G Potamotrygon t -FØO
-%
+"(PO[ÈMF["DPTUBZ+& $PMPNCJB 4FEF "NB[POJB -FUJDJB $P
5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB &ET
*$B orbignyi 1Q En: -BTTP
$ " Z 1 'PSFSP "TQFDUPT CJPNÏUSJDPT EF MPNCJB
UÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $PO 4ÈODIF[%VBSUF-PTQFDFTEFMEFMUBEFM MBHVBQVDIB
Grundulus bogotensis 1JT t -PVCFOT
(Z+1BOëMJ#JPMPHJF
UJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4FSJF&EJUPSJBM 0SJOPDP %JWFSTJEBE
CJPFDPMPHÓB
VTP DFT$IBSBDJEBF
%BIMJB EF Colossoma macropomum 5FMFPTUFJ
3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT Z DPOTFSWBDJØO 'VOEBDJØO -B 4BMMF EF t -JNB
$"Z.(PVMEJOH0TGSV 4FSSBTBMNJEBF
EBOTMFCBTJOEV.BNP
DPOUJOFOUBMFT EF $PMPNCJB *OTUJUVUP $JFODJBT /BUVSBMFT$IFWSPO 4 " $B UPTEPUBNCBRVJFDPMPHJB
DPOTFSWBÎÍP SÏ "NB[POJFCPMJWJFOOF
Ichthyological
EF*OWFTUJHBDJØOEF3FDVSTPT#JPMØHJDPT SBDBT FDVMUJWPOB"NB[POJB4PDJFEBEFDJCJM Explorations of Freshwaters
"MFYBOEFSWPO)VNCPMEU *"W)
#PHP t -FHBTU
"-BëHVSBTFSQFOUJGPS .BNJSBVÈ o .$5 o $/1R #SBTJM t -P[BOP
(&$POUSJCVDJØOBMDP
UÈ
%$
$PMPNCJB NF FO MB JDPOPHSBGÓB NVJTDB #PMFUÓO QQ OPDJNJFOUPEFMBCJPMPHÓBEFMBEPODFMMB
t -BTTP
$"
,(PO[ÈMF[0SPQF[BZ0 .VTFPEFM0SP
t -JNB
' $ 4VCGBNJMZ #SZDPOJ Ageneiosus caucanus
EFMFNCBMTFEFMSÓP
-BTTP"MDBMÈDParatrygon aiereba t -FINBOO
1 $PNQPTJDJØO Z FT OBF $IBSBDJOT
UFUSBT
1Q 1SBEP
5PMJNB 5FTJT EF 1SFHSBEP
6OJ
1QEn: -BTTP
$"Z14ÈODIF[ En 3FJT
3 &
4 0 ,VMMBOEFS BOE $ WFSTJEBEEF#PHPUÈ+PSHF5BEFP-P[BOP
USVDUVSB EF MBT DPNVOJEBEFT EF QFDFT
%VBSUF-PTQFDFTEFMEFMUBEFM0SJOPDP + 'FSSBSJT +S &ET
$IFDLMJTU PG UIF 'BDVMUBE EF #JPMPHÓB .BSJOB
#PHPUÈ
EF EPT USJCVUBSJPT FO MB QBSUF BMUB EFM
%JWFSTJEBE
CJPFDPMPHÓB
VTP Z DPOTFS 'SFTIXBUFS'JTIFTPG4PVUIBOE$FOUSBM $PMPNCJB
3ÓP $BVDB
$PMPNCJB Cespedesia
WBDJØO'VOEBDJØO-B4BMMFEF$JFODJBT "NFSJDB&EJQVDST1PSUP"MFHSF
#SBTJM t -P[BOP;ÈSBUF
: :
' " 7JMMB/BWB
/BUVSBMFT$IFWSPO4"$BSBDBT t -JDIUFOTUFJO
.)6FCFSFJOJHF SSP
-+(BSDÓB.FMP
+&(BSDÓB.FMP
t -FINBOO
1 Z 3 /J×P -JOFB
t -BTTP
$
..PSBMFT#FUBODPVSU
.5 OFVF "SUFO WPO 'JTDIFO BVT EFS (BU Z ( 3FJOPTP'MØSF[ "TQFDUPT
NJFOUPT Z QSJPSJEBEFT EF DPOTFSWBDJØO
4JFSSB2VJOUFSPZ-'+JNÏOF[4FHVSB UVOH4JMVSVT;PPM.BH8JFEFNBOO CJPFDPMØHJDPT EF Microgenys minuta
QBSB MB CJPEJWFSTJEBE BDVÈUJDB
FDPTJT
E Caquetaia umbrifera 1FSDJGPS
$IBSBDJEBF
FOMBDVFODBEFM3ÓP5PUB
UFNBT Z TJTUFNBT IÓESJDPT EFM $BSJCF
NFT
$JDIMJEBF
1QEn-BTTP
t -JNB
"$Z(1SBOH%FNBOEBT SF
TJTUFNB 3ÓP .BHEBMFOB
$PMPNCJB
1BDÓëDPZ"OEFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUP
$ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
- ' +JNÏ QBSBPNBOFKPFDPNTFSWBÎÍPEPBSVBOÍ Dahlia
OF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSB EF*OWFTUJHBDJØOEF3FDVSTPT#JPMØHJDPT CSBODP
Osteoglossum bicirrhosum
$V t -VMMJOH
, ) ;VS CJPMPHJF VOE
MFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
"MFYBOEFSWPO)VNCPMEU WJFS
OB SFHJÍP EP NÏEJP SJP 4P PLPMPHJFWPOArapaima gigasJOEFOìV
'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB0WJFEP
4 t -FINBOO1Z+46TNBHyphes- MJNÜFT*O2VFJSP[
)-Z.$BNBSHP TFOVOETFFO"NB[POJFOT/BUVSBM.V
&.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB sobrycon poecilioides 1Q En &ET
#JPMPHJB
$POTFSWBÎÍPF.BOFKP TFVN
&ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT .PKJDB
+*
$$BTUFMMBOPT
+46TNB EPT "SVBOÍT OB "NB[ÙOJB #SBTJMFJSB t -VMMJOH
,
)%FS3JFTPOëTIAra-
RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F Z3«MWBSF[-FØO &ET
-JCSP3PKPEF 5FGÏ*%4.QQ paima gigas JO EFO QMVTTFO VOE TFPO
SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT 1FDFT%VMDFBDÓDPMBTEF$PMPNCJB4FSJF t -JUUNBOO
.8
#.#VSSZ1/BTT "NB[POJPOT/BUVS.VTFVN
Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB -JCSPT 3PKPT EF &TQFDJFT "NFOB[BEBT Sorubin cuspicaudus
B OFX MPO t -VOECFSH
+ "GSJDBO o 4PVUI
*OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT EF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF$JFODJBT/B HXIJTLFSFETQFDJFTPGDBUëTIOPSIXFT "NFSJDBO GSFTI XBUFS ëTI DMBEFT BOE
#JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU UVSBMFT
6OJWFSTJEBE /BDJPOBM EF $P UFSO 4PVUI "NFSJDB 4JMVSJGPSNFT DPOUJOFOUBM ESJGU 1SPCMFNT XJUI B QB
*"W)
#PHPUÈ
%$
$PMPNCJB MPNCJB
.JOJTUFSJP EFM .FEJP "NCJFO 1JNFMPEJEBF
1SPD#JPM4PD8BTIJOH SBEJHN1QoEn(PMECMBUU
1
t -BTTP
$ "
) # 3BNPT4PDIB
5 4 UF
#PHPUÈ UPO
&E
#JPMPHJDBM SFMBUJPOTIJQT CFUXFFO
3JWBT-BSBZ$&3JODØO-ØQF[F t -FINBOO
1
" .POUPZB-ØQF[ Z . t -POEP×P#VSCBOP
" Z $ 3PNÈO7B "GSJDBO BOE 4PVUI "NFSJDB :BMF 6OJ
Potamotrygon magdalenae .ZMJPCBUJ #PUFSP"HVJSSF ɥSFBUFOFE ëT MFODJB 3FEFTDSJQDJØO EF Parodon WFSTJUZ1SFTT
/FX)BWFO
GPSNFT
1PUBNPUSZHPOJEBF
$BQJUVMP IFTPGUIFXPSMESalminus affinis4UFJO caliensis Z Saccodon dariensis $IBSBDJ t -VOECFSH
+Z""LBNB"/FX
1QEn-BTTP
$"
&"HVEFMP EBDIOFS
$IBSBDJEBF
Environ- GPSNFT1BSPEPOUJEBF
Revista de Biolo- TQFDJFTPG(PMJBUDBUëTIGSPNUIF"NB
$ØSEPCB
- ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3B mental Biology of Fishes gía Tropical
[PO #BTJO
XJUI B SFDMBTTJëDBUJPO PG
Bibliografía
BMMJFEDBUëTIFT 4JMVSJGPSNFT1JNFMPEJ EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO EBEEFMPT-MBOPT
7JMMBWJDFODJP .FUB
NJFOUP EF MBT SBZBT EVMDFBDVÓDPMBT EF
EBF
Copeiao )VNCPMEU #PHPUÈ
% $ o $PMPNCJB 3FTVNFO1 $PMPNCJB1Q&O1VFOUFT
7
t -àULFO
$ ' *DIUIZPHSBQIJTLF QQ t .BSDVDDJ
3
+"(PO[ÈMF["DPTUBZ3 "'/BWJB
1".FKÓB'BMMB
+1$BM
#JESBH**/ZFFMMFSNJOESFWFMLKFOEUF t .BMEPOBEP0DBNQP
+ . -VHP
+ % 3PTBEP1VDDJOJC1SPUPDPMPQBSB EBT
.$%JB[HSBOBEPTZ-";BQBUB
.BMMFGPSNFSGSBGPSTLKFMMJHF7FSEFOTEF #PHPUÈ(SFHPSZ
$ -BTTP
- 7ÈTRVF[
MB SFQSPEVDDJØO JOEVDJEB EFM QF[ $B &ET
"WBODFT FO FM DPOPDJNJFOUP EF
MF7JEFOTLBCFMJHF .FEEFMFMTFS %BOTL +46TNB
%5BQIPSOZ'1SPWFO[BOP QJUÈO EF MB TBCBOB Eremophilus mutisii UJCVSPOFT
SBZBT Z RVJNFSBT EF$PMPN
/BUVSIJTUPSJTL'PSFOJOHJ,KPCFOIBWO B 1FDFT EFM SÓP 5PNP
$VFODB EFM )VNCPMEU
.FNPSJBT ** $POHSF CJB 'VOEBDJØO 426"-64
.JOJTUFSJP
0SJOPDP
$PMPNCJB Biota Colombiana TP$PMPNCJBOP"DVJDVMUVSB9+PSOBEB EF "NCJFOUF
7JWJFOEB Z %FTBSSPMMP
t .BDIBEP"MMJTPO
" Z 8 'JOL
EF"DVJDVMUVSB*"--6OJWFSTJEBEEFMPT 5FSSJUPSJBM
*OTUJUVUP$PMPNCJBOP"HSP
4JOPQTJTEFMBTFTQFDJFTEFMBTVCGBNJMJB t .BMEPOBEP0DBNQP
+ "
' " 7JMMB -MBOPT
7JMMBWJDFODJP .FUB
3FTVNFO
QFDVBSJP
$0-$*&/$*"4
$POTFSWBDJØO
4FSSBTBMNJOBF QSFTFOUFT FO MB DVFODB /BWBSSP
" 0SUFHB-BSB
4 1SBEB1F 1 *OUFSOBDJPOBM88'QQ
EFMSÓP0SJOPDP$MBWFT
EJBHOPTJTFJMVT ESFSPT
6 +BSBNJMMP7JMMB
" $MBSP
+ t .BSUÓOF[
"%JTUSJCVDJØOEFMPT t .ÏOEFT
(
.+FHVZ#.FSPOB
USBDJPOFT6OJWFSTJEBE$FOUSBMEF7FOF 46TNB
543JWBT
8$IBWFSSB
+' QSJODJQBMFTHÏOFSPTZFTQFDJFTEFQFDFT $BUÈMPHPEFQFJYFTDPNFSDJBJTEPCBJYP
[VFMB
'BDVMUBE EF $JFODJBT *OTUJUVUP $VFTUB Z + & (SBDÓB.FMP C 1F EFQPSUJWPT EF BHVB EVMDF FO $PMPNCJB SJP5PDBUJOT1SPKFDUP5VDVSVÓ.BOBVT
EF;PPMPHÓBUSPQJDBM
.VTFPEFCJPMPHÓB DFTEFMSÓP"USBUP
[POBIJESPHFPHSÈëDB *OGPSNF QSFMJNJOBS
Revista Universi- #SB[JM
1FDFTEF7FOF[VFMBQQ EFM$BSJCF
$PMPNCJBBiota Colombiana dad Industrial de Santander t .JMFT
$%FTDSJQDJØOTJTUFNÈUJDB
t .BDIBEP"MMJTPO
"Z##PUUJOJ
t .BSUÓOF[
"1FDFTEFQPSUJWPTEF EFMQF[HSBTPEFM-BHPEF5PUB #PZBDÈ
&TQFDJFT EF MB QFTRVFSÓB DPOUJOFOUBM t .BMEPOBEP0DBNQP
+"
317BSJZ $PMPNCJB"HVBEVMDF&EJDJPOFT'POEP Caldasia
7FOF[PMBOB VO SFDVSTP OBUVSBM FO QF +46TNB$IFDLMJTUPGUIFGSFT $VMUVSBM $BGFUFSP
#PHPUÈ
$PMPNCJB t .JMFT
$B0OUISFFSFDFOUMZEFT
MJHSP Boletín de la Academia de Ciencias IXBUFSëTIFTPG$PMPNCJBBiota Colom- QQ DSJCFETQFDJFTBOEBOFXHFOVTPGQZHJ
Físicas, Matemáticas y Naturales de Vene- biana
t .BTTP
5 & "MHVOPT BTQFDUPT EJJEëTIFTGSPN$PMPNCJBRevista de la
zuela
t .BMEPOBEP0DBNQP
+ "
8 ( 3 EF MB CJPMPHÓB EF i&M /JDVSPw Pimelodus Academia Colombiana de Ciencias
t .BHP-FDDJB
'
1 /BTT Z 0 $BTUJMMP $SBNQUPO Z $ % EF 4BOUBOB clarias #MPDI $JQSJOJGPSNFT 1J
-BSWBT KVWFOJMFT Z B BEVMUPT EF 0O Apteronotus magdalenensis .JMFT
NFMPEJEBF
5SBCBKPEF(SBEP'BDVMUBE
t .JMFT
$ C &TUVEJP FDPOØNJDP Z
CBHSFT EF MB GBNJMJB 1JNFMPEJEBF 5F
(ZNOPUJGPSNFT
"QUFSPOPUJ EF$JFODJBTEFM.BS
'VOEBDJØO6OJWFS
FDPMØHJDPEFMPTQFDFTEFBHVBEVMDFEFM
MFPTUFJ
4JMVSJGPSNFT
EF7FOF[VFMB$P EBF
B QPPSMZ LOPXO TQFDJFT FOEFNJD TJEBE EF #PHPUÈ +PSHF 5BEFP -P[BOP
WBMMFEF$BVDB1VCM4FDSFU"HSJDZ'P
OJDJU1SPZFDUP4*OGPSNF*OÏEJ UPUIF3ÓP.BHEBMFOBCBTJO
$PMPNCJB #PHPUÈ
%$
$PMPNCJBQQ
NFOUPEFM%FQBSU1FDFTEFM$BVDB
$BMJ
UP$BSBDBT
7FOF[VFMBQQ Neotropical Ichthyology t .BZPSHB
.#JPMPHÓBSFQSPEVDUJ
7BMMF
t .BMEPOBEP0DBNQP
+ " 1FDFT t .BODFSB3PESÓHVF[
/ +
+ + $BT WBZBMJNFOUBDJØOEFMBTQPCMBDJPOFTEF
t .JMFT
$4PNFOFXSFDPSEFEëT
EVMDFBDVÓDPMBT DPMPNCJBOPT Biota Co- UFMMBOPT
+ $ )VSUBEP
" "SBOHP
/ DBQJUÈOEFMBTBCBOB Eremophilus mutisii
IFTGSPN.BHEBMFOB3JWFS4ZTUFNCal-
lombiana
3FTUSFQP Z % 6SSFHP &TUVEJP FOMBMBHVOBEF'ÞRVFOF5SBCBKPEFHSB
dasia
t .BMEPOBEP0DBNQP
+"
3&"KJBDP EF MB CJPMPHÓB
FDPMPHÓB Z EJWFSTJEBE EP
6OJWFSTJEBE +PSHF 5BEFP -P[BOP
t .JMFT
$ 1FDFT EFM SÓP .BHEBMF
.BSUÓOF[Z)3BNÓSF[(JMCSo- HFOÏUJDB EF MBT QPCMBDJPOFT OBUVSBMFT #PHPUÈQQ
rubimichthys planiceps 1Q En: EFTBCBMFUBBrycon henniFOMBTDVFODBT t .D(SBUI
%(
'%F$BTUSP
$3'V OB .JOJTUFSJP EF &DPOPNÓB /BDJPOBM
3BNÓSF[(JM
)Z3&"KJBDP.BSUÓOF[ EF MPT SÓPT /BSF Z (VBUBQÏ
"OUJPRVJB UFNNB Z + " $BMBCSJB .BOFKP 4FDDJØO EF 1JTDJDVMUVSB
1FTDB Z $B[B
&ET
-BQFTDBFOMBCBKB0SJOPRVJBDP 'BTF ** $POWFOJP *OUFSBENJOJTUSBUJWP DPNVOJUÈSJPEBQFTDBOPTMBHPTEFWÈS #PHPUÈ
$PMPNCJBQQ
MPNCJBOBVOBWJTJØOJOUFHSBM*OTUJUVUP /PEF$03/"3&'BDVMUBE [FB EP CBYJP "NB[POBT 1Q t .JMFT
$ &M "SBQBJNB QF[ BNB
/BDJPOBMEF1FTDBZ"DVJDVMUVSB
*/1" EF$JFODJBT"HSPQFDVBSJBT
6OJWFSTJEBE &O 'VSUBEP
- (
8 -FJUBP Z " 'JV [ØOJDPQBSBMPTSÓPTWBMMFDBVDBOPT4SÓB
&EJUPSJBM1SPEVNFEJPT#PHPUÈ$PMPN /BDJPOBM EF $PMPNCJB
4FEF .FEFMMÓO [B EF .FMMP 0SHT
1PWPT EBT ÈHVBT "HSJDVM Z (BOBE %QUP EFM 7BMMF 4FS
CJB $POWFOJP.BSDP$03/"3&F*4"(&/ 3FBMJEBEFFQFSTQFDUJWBTOB"NB[ÙOJB %JW*OG
t .BMEPOBEP0DBNQP
+"Z+4"MCFSU *OGPSNF'JOBMEF&KFDVDJØOQQ .VTFP1BSBFOTF&NJMJP(PFMEJ#SBTJM t .JMFT
$-PTQFDFTEFMSÓP.BHEB
Gymnotus ardilaiBOFXTQFDJFTPG t .BSDVDDJ
3
+ " (PO[ÈMF["DPTUB Z t .FFL
4 & Z 4 ' )JMEFCSBOE MFOB.JOJTUFSJPEF&DPOPNÓB/BDJPOBM
/FPUSPQJDBM FMFDUSJD ëTI GSPN UIF 3ÓP 33PTBEP1VDDJOJB%FTDSJQDJØO /FX TQFDJFT PG ëTIFT GSPN 1BOBNB 4FDDJØO EF QJTDJDVMUVSB
QFTDB Z DB[B
.BHEBMFOB PG $PMPNCJB Zootaxa HFOFSBM EFM EFTBSSPMMP FNCSJPOBSJP Z 'JFME .VTFVN PG /BUVSBM )JTUPSZ
1V #PHPUÈ
$PMPNCJBQQ
QSJNFSPT FTUBEJPT MBSWBMFT EFM QF[ DB CMJDBUJPOT
;PÚMPHJDBM 4FSJFT W OP t .JMMFS)VSUBEP )
% $ 5BQIPSO
+
t .BMEPOBEP0DBNQP
+ "
" 0SUFHB QJUÈO EF MB TBCBOB Eremophilus mutisii
4 6TNB -JTUB QSFMJNJOBS EF MPT
-BSB
+ 4 6TNB
( (BMWJT
' " 7JMMB )VNCPMEU
PCUFOJEPT NFEJBOUF t .FKÓB'BMMB
1 "
7 3BNÓSF[-VOB
QFDFT EFM SÓP 1BQVOBIVB
DVFODB EFM
/BWBSSP
-7ÈTRVF[
41SBEB1FESFSPT USBUBNJFOUP IPSNPOBM .FNPSJBT ** + 4 6TNB
- " .V×P[0TPSJP
+ " SÓP *OÓSJEB%FQBSUBNFOUP EFM 7BVQÏT
Z$"SEJMB1FDFTEFMPT"OEFTEF $POHSFTP $PMPNCJBOP "DVJDVMUVSB 9 .BMEPOBEP0DBNQP
" * 4BOBCSJB Z $PMPNCJB Biota Colombiana
$PMPNCJB *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO +PSOBEBEF"DVJDVMUVSB*"--6OJWFSTJ + $ "MPOTP &TUBEP EFM DPOPDJ
286 287
Bibliografía
t .JOJTUFSJP EF"HSJDVMUVSB Z %FTBSSPMMP t .PKJDB
+*Z((BMWJT*OUFSQSF t .VFMMFS
0 .BSLFU 4UVEZ $V t .V×P[5PSSFT
4 & Z " * 4BOBCSJB
3VSBM o ."%3
$PSQPSBDJØO $PMPN UBDJØOZBOÈMJTJTEFMBJOGPSNBDJØOJDUJP SSFOU TUBUVT PG "SBQBJNB HMPCBM USBEF 0DIPB /PSNBUJWB WJHFOUF QBSB
CJB *OUFSOBDJPOBM o $$* B 1FTDB MØHJDBZQFTRVFSBFOFMÈSFBEFJOìVFO BOE QFSTQFDUJWFT PO UIF 4XJTT
'SFODI BMHVOBTFTQFDJFTQFTRVFSBTDPOUJOFOUB
Z "DVJDVMUVSB $PMPNCJB *OGPSNF DJBEFMQSPZFDUPIJESPFMÏDUSJDPTPCSFFM BOE 6, NBSLFUT 6OJUFE /BUJPOT $PO MFTEF$PMPNCJB$BQÓUVMP1Qo
5ÏDOJDP 3FHJPOBM $VFODBT EFM 0SJOPDP SÓP4PHBNPTP*4"(&/4"4BOUB'FEF GFSFODFPO5SBEFBOE%FWFMPQNFOU En: -BTTP
$ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
Z "NB[POBT $PSQPSBDJØO $PMPNCJB #PHPUÈ%$ QQ - ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
*OUFSOBDJPOBM#PHPUÈ
$PMPNCJBQQ t .PKJDB
+*
$$BTUFMMBOPT
+46TNBZ t .PSFOP
$ "
. 7BMEFSSBNB Z * $ . .PSBMFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP
t .JOJTUFSJPEF "HSJDVMUVSB Z %FTBSSPMMP 3«MWBSF[-FØO &ET
-JCSP3PKP #FMUSÈO²QPDBTEFSFQSPEVDDJØO
.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB
3VSBM o ."%3
$PSQPSBDJØO $PMPN EF1FDFT%VMDFBDÓDPMBTEF$PMPNCJB4F UBMMBNFEJBEFNBEVSF[HPOBEBMZBOÈ 0WJFEP
4 & .V×P[ 5PSSFT
" * 4B
CJB *OUFSOBDJPOBM o $$* C 1FTDB SJF -JCSPT 3PKPT EF &TQFDJFT "NFOB[B MJTJT EF QSPCMFNÈUJDB DPO SFGFSFODJB B OBCSJB 0DIPB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT
Z "DVJDVMUVSB $PMPNCJB *OGPSNF EBTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF$JFODJBT MBT UBMMBT EF DBQUVSB EFM CBHSF SBZBEP 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT EF
5ÏDOJDP3FHJPOBM$VFODBTEFM.BHEBMF /BUVSBMFT
6OJWFSTJEBE/BDJPOBMEF$P Pseudoplatystoma fasciatum -JOOBFVT
$PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )J
OB
4JOÞ Z "USBUP $PSQPSBDJØO $PMPN MPNCJB
.JOJTUFSJP EFM .FEJP "NCJFO
FO FM NFEJP .BHEBMFOB 4FDUPS ESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFOUB
CJB *OUFSOBDJPOBM #PHPUÈ
$PMPNCJB UF
#PHPUÈ EF #BSSBODBCFSNFKB *OGPSNF 5ÏDOJDP MFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJHB
QQ t .PKJDB
+
(BMWJT
(
"SCFMÈF[
'
4BO */1"
4BOUB'FEF#PHPUÈ%$ DJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBOEFS
t .JOJTUFSJPEF "HSJDVMUVSB Z %FTBSSPMMP UPT
.
7FKBSBOP
4 1SJFUP1JSBRVJWF
t .àMMFS
+Z'(+)FOMF4ZTUF WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% $
3VSBM o ."%3
$PSQPSBDJØO $PMPN &
"SDF
.
4ÈODIF[%VBSUF
1
$BTUF NBUJTDIF #FTDISFJCVOH EFS 1MBHJPTUP $PMPNCJB
CJB *OUFSOBDJPOBM o $$* B 1FTDB MMBOPT
$
(VUJÏSSF[
"
%VRVF
4
-P NFO7FSMBHWPO7FJU#FSMJO t /FHSFU
&Z.(JSBMEP$POUSJCV
Z "DVJDVMUVSB $PMPNCJB *OGPSNF CØO$FSWJÈ
+
Z $ (SBOBEP-PSFODJP t .V×P[
%-$POUSJCVDJØOBMDP DJØOBMDPOPDJNJFOUPEFMBSFQSPEVDDJØO
5ÏDOJDP 3FHJPOBM $VFODBT EFM 0SJOPDP 1FDFT EF MB DVFODB EFM SÓP "NB OPDJNJFOUPCJPMØHJDPQFTRVFSPEFMBQÈ BSUJëDJBM Z QJTDJDVMUVSB EF MB EPSBEB
Z"NB[POBT$PSQPSBDJØO$PMPNCJB*O [POBT FO $PMPNCJB 3FHJØO EF -FUJDJB DPSB Plagioscion surinamensis #MFFLFS
Brycon moorei sinuensis %BIM
FO
UFSOBDJPOBM#PHPUÈ
$PMPNCJBQQ Biota Colombiana
FOMBQBSUFCBKBEFMBDVFODBEFM FMSÓP4JOÞ5FTJT1SPGFTJPOBM6OJWFSTJ
t .JOJTUFSJPEF "HSJDVMUVSB Z %FTBSSPMMP t .PKJDB
+
$ $BUFMMBOPT
1 4ÈODIF[ SÓP.BHEBMFOB
DPOFTQFDJBMÏOGBTJTFO EBEEF#PHPUÈ+PSHF5BEFP-P[BOP
3VSBM o ."%3
$PSQPSBDJØO $PMPN %VBSUF Z $ %ÓB[ B 1FDFT EF MB QQ
MBFTUJNBDJØOEFMBFEBEZTVDSFDJNJFO
CJB *OUFSOBDJPOBM o $$* C 1FTDB DVFODB EFM SÓP 3BODIFSÓB
-B (VBKJSB
t /H
))
))5BO
%+:FPZ1,/H
UP 5FTJT 1SPGFTJPOBM
6OJWFSTJEBE EF
Z "DVJDVMUVSB $PMPNCJB *OGPSNF $PMPNCJB Biota Colombiana
4UJOHFSTJOBTUSBOHFMBOE4PVUI
#PHPUÈ +PSHF 5BEFP -P[BOP
'BDVMUBE
5ÏDOJDP3FHJPOBM$VFODBTEFM.BHEBMF o "NFSJDBO GSFTIXBUFS TUJOHSBZT 1PUB
EF#JPMPHÓB.BSJOB
OB
4JOÞZ"USBUP$PSQPSBDJØO$PMPN t .PKJDB
+
((BMWJT
14ÈODIF[%VBSUF
NPUSZHPOJEBF
JO 4JOHBQPSF Biological
t .V×P[
%-&TUJNBDJØOEFFEBE
CJB*OUFSOBDJPOBM#PHPUÈ
$PMPNCJB $ $BTUFMMBOPT Z ' 7JMMB C 1FDFT Invasionso
ZDSFDJNJFOUPEFMBiQÈDPSBw Plagioscion
QQ EFM7BMMF.FEJPEFMSÓP.BHEBMFOB
$P t /PWPB
% Z ' 3BNPT "TQFDUPT
surinamensis #MFFLFS
QPS NFEJP
t .JOJTUFSJPEF"HSJDVMUVSB Z %FTBSSPMMP MPNCJBBiota Colombiana
o HFOFSBMFT TPCSF MB CJPMPHÓB Z QFTRVFSÓB
EF MB DPNQBSBDJØO EF MPT NÏUPEPT EF
3VSBM o ."%3
$PSQPSBDJØO $PMPNCJB t .POUPZB-ØQF[
"'.BOFKPEF EFMB [BQPBSB Semaprochilodus laticeps
BOÈMJTJT EF EJTUSJCVDJØO EF GSFDVFODJBT
*OUFSOBDJPOBM o $$* B 1FTDB Z SFQSPEVDUPSFTEFBMHVOBTFTQFDJFTÓDUJ 1Q En: /PWPB
% &E
-PT
"DVJDVMUVSB $PMPNCJB *OGPSNF DBTEFMPSJFOUFBOUJPRVF×P8PSLJOHQB ZMBTNBSDBTFOFTDBNBTZPUPMJUPTActa SFDVSTPTQFTRVFSPTEFMSÓP0SJOPDPZTV
5FDOJDP 3FHJPOBM $VFODBT EFM 0SJOPDP QFS.FEFMMÓO "OU
$PMPNCJB
TQ Amazónica
FYQMPUBDJØO $PSQPSBDJØO 7FOF[PMBOB
Z"NB[POBT$PSQPSBDJØO$PMPNCJB*O t .PSBMFT#FUBODPVSU
."Z$"-BTTP t .V×P[
% - "HF TUSVDUVSF BOE EF(VBZBOB
UFSOBDJPOBM#PHPUÈ
$PMPNCJBQQ Brycon sinuensis $IBSBDJGPSNFT
FYQMPUBUJPOPGHJBOUDBUëTIQPQVMBUJPOT t /PWPB
%-PTSFDVSTPTQFTRVFSPT
t .JOJTUFSJPEF "HSJDVMUVSB Z %FTBSSPMMP $IBSBDJEBF
$BQÓUVMP 1Q Brachyplatystoma spp
JO UIF MPXFS EFMFKFìVWJBM0SJOPDP"QVSFQSFTFOUF
3VSBM o ."%3
$PSQPSBDJØO $PMPN En: -BTTP
$ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
$BRVFUB SJWFS
$PMPNCJB ɥFTJT . 4D ZGVUVSP*OTUJUVUP/BDJPOBMEFMB1FTDB
CJB *OUFSOBDJPOBM o $$* C 1FTDB - ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
4UBUF 6OJWFSTJUZ PG /FX :PSL $PMMFHF Z "DVJDVMUVSB*/"1&4$" .JOJTUFSJP
Z "DVJDVMUVSB $PMPNCJB *OGPSNF ..PSBMFT#FUBODPVSU
3&"KJBDP
' PG &OWJSPNFOUBM 4DJFODF BOE 'PSFTUSZ EF"HSJDVMUVSBZ5JFSSB3FQVCMJDBCPMJ
5ÏDOJDP3FHJPOBM$VFODBTEFM.BHEBMF EF 1 (VUJÏSSF[
+ 4 6TNB 0WJFEP
4 QQ WBSJBOBEF7FOF[VFMB$BSBDBTQQ
OB
4JOÞ Z "USBUP $PSQPSBDJØO $PMPN &.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB t .V×P[
) Z 1 " 7BO %BNNF t /Þ×F["WFMMBOFEB
.
&"HVEFMP
+$
CJB*OUFSOBDJPOBM#PHPUÈ
$PMPNCJB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT 1BSÈNFUSPT EF SFQSPEVDDJØO EF DVBUSP "MPOTPZ.%&TDPCBS&DPTJTUF
QQ RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F FTQFDJFT EF QFDFT DPNFSDJBMFT Pseu- NBTBDVÈUJDPT1Q En:.VSDJB
6
t .PKJDB
+ * -JTUB QSFMJNJOBS EF SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT doplatystoma fasciatum, P. tigrinum, ( &E
#BMBODF BOVBM TPCSF FM FTUBEP
MBT FTQFDJFT EVMDFBDVÓDPMBT EF $PMPN Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB Colossoma macropomum y Piaractus bra- EF MPT FDPTJTUFNBT Z FM BNCJFOUF EF MB
CJB Revista. de la Academia Colombinan *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT chypomum
FO MB DVFODB EFM SÓP *DIJMP "NB[POJB DPMPNCJBOB *OTUJUVUP "NB
de Ciencias Exacatas, Físicas y Naturales #JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU #PMJWJB
Revista Boliviana de Ecologia y [ØOJDP EF *OWFTUJHBDJPOFT $JFOUÓëDBT
o *"W)
#PHPUÈ
%$
$PMPNCJB Conservación Ambiental 4*/$)*#PHPUÈ
288
Bibliografía
t 0MBZB
( "TQFDUPT FDPMØHJDPT Z DPNVOJEBEFTEFQFDFTEFMBDVFODBBMUB En: -BTTP
$ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
DPMPNCPoQFSVBOPBiota Colombiana
CJPMØHJDPTEFMBQPCMBDJØOEFAbramites EFMSÓP1BUÓB
%FQBSUBNFOUPEFM$BVDB - ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
o
eques 4UFJOEBDIOFS
FOMBDJÏOB $PSQPSBDJØO "VUØOPNB 3FHJPOBM EFM . .PSBMFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP t 0UFSP
3
" (PO[ÈMF[ + 4PMBOP Z '
HBEF"ZBQFM $ØSEPCB
$PMPNCJB
5SB $BVDB o $3$
1PQBZÈO
$PMPNCJB .BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB ;BQQB .JHSBDJØO EF QFDFT EFM
CBKPEF1SFHSBEP
*OTUJUVUPEF#JPMPHÓB
QQ 0WJFEP
4 & .V×P[ 5PSSFT
" * 4B 3ÓP 4JOÞ 6OJWFSTJEBE EF $ØSEPCB *O
6OJWFSTJEBEEF"OUJPRVJB
QQ t 0SUFHB-BSB
"
0.VSJMMP
$1JNJFO OBCSJB 0DIPB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT GPSNFëOBM$PSFMDB
.POUFSÓB
$PMPN
t 0MBZB/JFUP
$8
4##SÞ$PSEFSP
' UBZ&4UFSMJOH-PTQFDFTEFMBMUP 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT EF CJBQQ
4FHVSB(VFWBSB Z ( 5PSEFDJMMB1FUSP $BVDB $BUÈMPHP EF FTQFDJFT *OGPSNF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )J t 1BOUPKB
: )ÈCJUPT BMJNFOUJDJPT
&TUJNBDJØO EF MPT QBSÈNFUSPT QSFTFOUBEPBMB$PSQPSBDJØO"VUØOPNB ESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFOUB EFMBDBDIBOB Cynopotamus atratoensis
CJPMØHJDPTCÈTJDPTEFQFDFTDPNFSDJBMFT 3FHJPOBMEFM7BMMFEFM$BVDB
$7$$BMJ
MFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJHB &JHFONBOO
FOMB$VFODBEFM3ÓP
EFM SÓP 4JOÞo'BTF * *OGPSNF UÏDOJDP $PMPNCJBQQ DJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBOEFS 4JOÞ
$PMPNCJB 5FTJT 1SPGFTJPOBM
%F
6OJWFSTJEBEEF$ØSEPCB
-PSJDBQQ t 0SUFHB-BSB
"
0.VSJMMP
$1JNJFO WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% $
QBSUBNFOUP EF "DVJDVMUVSB
'BDVMUBE
t 0MBZB/JFUP
$ 8
( 5PSEFDJMMB1FUSP UBZ&4UFSMJOH-PTQFDFTEFM"MUP $PMPNCJB EF .FEJDJOB 7FUFSJOBSJB Z ;PPUFDOJB
Z ' 4FHVSB(VFWBSB &WBMVB $BVDB
3JRVF[B*DUJPMØHJDBEFM7BMMFEFM t 0SUFHB-BSB
"
(4ÈODIF[(BSDÏT
3 6OJWFSTJEBEEF$ØSEPCB
-PSJDB
$PMPN
DJØO QSFMJNJOBS EF MB CJPMPHÓB SFQSP $BVDB $PSQPSBDJØO "VUØOPNB 3FHJP «MWBSF[-FØO Z - ' +JNÏOF[4FHVSB CJBQQ
EVDUJWB EF MB EPSBEB Brycon sinuensis OBM EFM 7BMMF EFM $BVDB
$7$ &E *NB C Plagioscion magdalenae 1FSDJ t 1BOUPKB-P[BOP
:
$ 8 0MBZB/JFUP
%BIM
FO FM SÓP 4JOÞ
$PMPNCJB HFO $PSQPSBUJWB
4BOUJBHP EF $BMJ GPSNFT 4DJBFOJEBF
$BQÓUVMP 1Q ' ' 4FHVSB(VFWBSB Z 4 # #SÞ$PS
-BCPSBUPSJP EF *OWFTUJHBDJØO #JPMØHJDP QQ En: -BTTP
$ "
& "HVEFMP EFSP &DPMPHÓB USØëDB EF MB DB
1FTRVFSB-*#1
%FQBSUBNFOUPEF$JFO t 0SUFHB-BSB
"
""HVJ×PZ($4BO $ØSEPCB
- ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3B DIBOB Cynopotamus atratoensis &JHFO
DJBT"DVÓDPMBT6OJWFSTJEBEEF$ØSEPCB DIF[$BSBDUFSJ[BDJØOEFMBJDUJP NÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
3 NNBO
FOMB$JÏOBHB(SBOEFEF
.POUFSÓB
$PMPNCJB %PDVNFOUP EF GBVOBOBUJWBEFMPTQSJODJQBMFTSÓPTEFMB &"KJBDP.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+ -PSJDB $PMPNCJB
1QEn:***
USBCBKPQQ DVFODBBMUBEFMSÓP$BVDBFOFMEFQBSUB 46TNB0WJFEP
4&.V×P[5PSSFT
" $POHSFTP *CFSPBNFSJDBOP 7JSUVBM EF
t 0MBZB/JFUP
$8
'4FHVSB(VFWBSB
NFOUPEFM$BVDB*OGPSNFUÏDOJDP$PS *4BOBCSJB0DIPB &ET
*$BUÈMPHPEF "DVJDVMUVSB $*7" IUUQXXX
( 5PSEFDJMMB1FUSP Z 3 "QQFMEPPSO QPSBDJØO"VUØOPNB3FHJPOBMEFM$BVDB MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT DJWBPSH
&TUJNBDJØO EF MPT QBSÈNFUSPT $3$'VOEBDJØO QBSB MB JOWFTUJHBDJØO EF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT t 1BUJ×P
" &TQFDJFT EF QFDFT JO
CJPMØHJDPTCÈTJDPTEFQFDFTDPNFSDJBMFT Z FM EFTBSSPMMP TPTUFOJCMF'6/*/%&4
)JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFO USPEVDJEBTBMBMUPSÓP$BVDBCespedesia
EFM SJP 4JOÞ o ** GBTF *OGPSNF UÏDOJDP 1PQBZÈOQQ UBMFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJ
6OJWFSTJEBEEF$ØSEPCBQQ t 0SUFHB-BSB
"Z1"-FINBOO HBDJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBO t 1BWBOFMMJ
$ 4 1BSPEPOUJEBF
t 0MBZB/JFUP
$ 8
' ' 4FHVSB(VF Cruciglanis
BOFXHFOVTPG1TFVEPQJNF EFS WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% 1BSPEPOUJET
1Q En 3FJT
3
WBSB
( 5PSEFDJMMB1FUSP Z 3 4 "Q MPEJE DBUëTI 0TUBSJPQIZTJ 4JMVSJGPS $
$PMPNCJB &
40,VMMBOEFSBOE$+'FSSBSJT+S
QFMEPPSO &TUJNBDJØO EF MPT QB NFT
XJUIEFTDSJQUJPOPGBOFXTQFDJFT t 0SUFHB-BSB
"
543JWBT-BSBZ$& &ET
$IFDLMJTUPGUIF'SFTIXBUFS'JT
SÈNFUSPT CJPMØHJDPT CÈTJDPT EF QFDFT GSPNUIF$PMPNCJBO1BDJëDDPBTUNeo- 3JODØO D Pseudopimelodus schul- IFTPG4PVUIBOE$FOUSBM"NFSJDB1PS
DPNFSDJBMFT EFM SÓP 4JOÞ o *** GBTF *O tropical Ichthyolgy
tzi 4JMVSJGPSNFT
1TFVEPQJNFMPEJEBF
UP"MFHSF&%*16$34
#SBTJM
GPSNFUÏDOJDP6OJWFSTJEBEEF$ØSEPCB t 0SUFHB-BSB
"
+6TNB
1#POJMMBZ/ $BQÓUVMP 1Q En -BTTP
$ t 1FMMFHSJO
+ %FTDSJQUJPO EF $J
QQ 4BOUPT B 1FDFT EF MB DVFODB BMUB "
&"HVEFMP$ØSEPCB
-'+JNÏOF[ DIMJEÏT OPVWFBY EF MB DPMMFDUJPO EV
t 0-&0%6$50 %& $0-0.#*" 4 " EFMSÓP$BVDB
$PMPNCJBBiota Colombia- 4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSBMFT .VTÏVN Bulletin du Muséum National
.POJUPSFP EF MB 'BVOB *DUJDB Z na
#FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
' d’Histoire Naturelle7 OP
1FTRVFSÓBTFOFM«SFBEF*OìVFODJBEFM t 0SUFHB-BSB
"
+ 6TNB
1 #POJMMB Z EF 1 (VUJÏSSF[
+ 4 6TNB 0WJFEP
4 t 1F×B3PESÓHVF[
"
41SBEB1FESFSPTZ
0MFPEVDUP7BTDPOJBo$PWF×BT
*OGPSNF /4BOUPTC1FDFTEFMBDVFODBEFM &.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB $ 3JWFSB3POEØO $PNQBSBDJØO
'JOBM
"OFYPT"+4BOUB'FEF#PHPUÈ SÓP 1BUÓB
WFSUJFOUF EFM 1BDÓëDP DPMPN &ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT NPSGPNÏUSJDBEFMPTQFDFTBMUPBOEJOPT
%$ CJBOPBiota Colombiana
RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F DPMPNCJBOPT Grundulus bogotensis Z G.
t 0SUFHB-BSB
"B$BSBDUFSJ[BDJØO t 0SUFHB
)
+ * .PKJDB
+ $ "MPOTP Z SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT cochae
ZWFSJëDBDJØOEFTVFTUBUVTUBYP
EFMBJDUJPGBVOBOBUJWBEFMPTQSJODJQBMFT .)JEBMHP-JTUBEPEFMPTQFDFT Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB OØNJDP.FN3FTÞNFOFT9*$POHSFTP
SÓPT EF MB DVFODB BMUB EFM SÓP $BVDB FO EFMBDVFODBEFMSÓP1VUVNBZPFOTVTFD *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT $PMPNCJBOPEF*DUJPMPHÓBZ**&ODVFOUSP
FMEFQBSUBNFOUPEFM$BVDB$BUÈMPHPEF UPSDPMPNCPoQFSVBOPBiota Colombia- #JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU 4VSBNFSJDBOP EF *DUJØMPHPT
"$*$5*04
FTQFDJFT*OGPSNF5ÏDOJDP$PSQPSBDJØO na
o *"W)
#PHPUÈ
% $
$PMPNCJB
6%5
*CBHVÏ 5PMJNB
.BZPEF
"VUØOPNB3FHJPOBMEFM$BVDB
$3$1P t 0SUFHB-BSB
"
. " .PSBMFT#FUBO QQ
QBZÈO
$PMPNCJBQQ DPVSUZ((PO[ÈMF[$B×ØOBCy- t 0SUFHB)
+*.PKJDB
+$"MPOTPZ. t 1FSEPNP/Þ×F[
+ . 3BZBT EF
t 0SUFHB-BSB
"C-PTQFDFTEFMSÓP nopotamus magdalenae $IBSBDJGPSNFT
)JEBMHP -JTUBEP EF MPT QFDFT EF BHVB EVMDF EFM HFOFSP Potamotrygon
1BUÓB
DPNQPTJDJØO Z FTUSVDUVSB EF MBT $VSJNBUJEBF
$BQÓUVMP1Q MBDVFODBEFMSÓP1VUVNBZPFOTVTFDUPS VUJMJ[BEBT DPNP PSOBNFOUBMFT FO $P
Bibliografía
Bibliografía
Bibliografía
1JTDFT 1JNFMPEJEBF
CBTBEP FO MB MFD t 3PESÓHVF['PSFSP
" 0CTFSWB t 3PESÓHVF[0MBSUF
%
5BQIPSO
% $
FTQFDJF QBSB FM BMUP 3ÓP $BVDB Dahlia
UVSB EF FTUSVDUVSBT EVSBT FTQJOBT EF DJPOFT PCUFOJEBT TPCSF FM DPNQPSUB -PCPO$FSWJB
+ %P QSPUFDUFE
BMFUBQFDUPSBM
FOFMBMUPSÓP.FUB $P NJFOUPEFMDBQJUÈOEFMBTBCBOBEremo- BSFBT DPOTFSWF /FPUSPQJDBM GSFTIXBUFS t 3PNÈOo7BMFODJB
$ Z 3 * 3VJ[o$
MPNCJB
Boletín Científico INPA
philus mutisii
FO FTUBORVFT EF DVMUJWP ëTIFT "DBTFTUVEZPGBCJPHFPHSBQIJD %JFU BOE SFQSPEVDUJPOT BTQFDUT
FYQFSJNFOUBM FO MB &TUBDJØO 1JTDÓDPMB QSPWJODFJO7FOF[VFMBAnimal Biodiver- PG Astyanax aurocaudatus 5FMFPTUFJ
t 3FTUSFQP(ØNF[
".Z/+.BODF EFM/FVTB $"3
*OGPSNF5ÏDOJDP sity and Conservation
$IBSBDJEBF
GSPNUIFVQQFSQBSUPGUIF
SB3PESÓHVF[ $PNQPTJDJØO EF t 3PESÓHVF['PSFSP
" Z 3 3PTBEP1VD t 3PESÓHVF[4JFSSB
$ . "SBXB 3ÓP$BVDB
$PMPNCJBDahliao
MB EJFUB EF Saccodon dariensis 1JTDFT DJOJ &OTBZPT EF SFQSPEVDDJØO OBT CJFO DPOTFSWBEBT 6/*.&%*04 t 3PNÈO7BMFODJB
$ ) + 1BFQLF Z '
1BSPEPOUJEBF
FOMBDVFODBEFMSÓP(VB JOEVDJEBEFMDBQJUÈOEBMBTBCBOB Ere- 6/$ 1FSJPEJDP 0ëDJOB EF $PNVOJDB 1BOUPKB 6OB OVFWB FTQFDJF EF
UBQÏ
.BHEBMFOB.FEJP
"OUJPRVJB.F mophilus mutisii )VNCPMEU
3FE DJPOFT
4FQUJFNCSF
#PHPUÈ%$ Grundulus 5FMFPTUFJ 0TUBSJPQIZTJ
NPSJBTEFM9-7*$POHSFTP/BDJPOBMEF 3FHJPOBM EF "DVJDVMUVSB
$**% $0- t 3PESÓHVF[4JFSSB
$ .
. " -BO $IBSBDJEBF
QBSB$PMPNCJBZSFEFTDSJQ
$JFODJBT#JPMØHJDBT"TPDJBDJØO$PMPN $*&/$*"4 EÓOFT1BSSB Z + $ "MPOTP(PO[ÈMF[ DJØOEFGrundulus bogotensis )VNCPMEU
CJBOB EF $JFODJBT #JPMØHJDBT .FEFMMÓO t 3PESÓHVF['PSFSP
"
+ ' (PO[ÈMF[ Z "OÈMJTJT TJUVBDJPOBM EF MB QFTDB Z7BMFODJFOOFT
Memoria Funda-
"OU
$PMPNCJB
BM EF 0DUVCSF 3 4VÈSF[ -BT BNFOB[BT QBSB FM EFiBSBXBOBw
Osteoglossum bicirrhosum ción La Salle de Ciencias Naturales
EF DBQJUÈO1QEn3PESÓ $VWJFS
0TUFPHMPTTJGPSNFT
t 3ÓPT1VMHBSÓO
. *
- ' +JNÏOF[4F HVF['PSFSP
" &E
6OJW EFM3PTBSJP 0TUFPHMPTTJEBF
FO FM TFDUPS GSPOUFSJ t 3PNÈO7BMFODJB
$
+))FSOÈOEF[Z
HVSB
+ 1BMBDJP Z + + 3BNÓSF[ 'BDEF+VSJTQSVEFODJB'VOEBDJØOBM [P #SBTJM$PMPNCJB1FSÞ 1Q En )'4BNVEJP4PCSFFDPMPHÓBEF
$PNVOJEBE EF QFDFT FO MB DJÏOBHB EF 7FSEF7JWP&EJU6OJWEFM3PTBSJP#P .FN94JNQPTJP$PMPNCJBOPEF*DUJP Characidium caucanum 1JTDFT $SFOV
"ZBQFM
SÓP .BHEBMFOB $ØSEPCB
$P HPUÈ%$ $PMPNCJB
QQ MPHÓB
** &ODVFOUSP $PMPNCP7FOF[PMB DIJEBF
FOFMBMUPSÓP$BVDB
$PMPNCJB
MPNCJBDBNCJPTFTQBDJPUFNQPSBMFTFO t 3PESÓHVF['PSFSP
"
(PO[ÈMF['
4VÈ OPEF*DUJØMPHPT
*&ODVFOUSP4VSBNFSJ Dahlia
TVBTPDJBDJØOActualidades Biológicas SF[
3 "DDVNVMBUJPO PG MFBE
DBOPEF*DUJØMPHPTRevista Actualidades t 3PNÈO7BMFODJB
$
+"7BOFHBT3ÓPT
DISPNJVN BOE DBENJVN JO NVTDMF PG Biológicas 4VQM
QQ Z 3 * 3VJ[$BMEFSØO 1IZMPHF
t 3JWBT
5 4
$ & 3JODØO
. " .PSB DBQJUÈO Eremophilus mutisii
B DBUëTI t 3PNÈO
#-PTQFDFTEFBHVBEVM OFUJD BOE CJPHFPHSBQIZ TUVEZ PG UIF
MFT#FUBODPVSU Z ( (PO[ÈMF[$B×ØO "OEFBO HFOVT Grundulus 5FMFPTUFJ
GSPN UIF #PHPUÈ 3JWFS CBTJO Archives DFEF7FOF[VFMB&E#JPTGFSB
$BSBDBT
Cynopotamus atratoensis $IBSB $IBSBDJGPSNFT $IBSBDJEBF
Vertebre
of Environmental Contamination and QQ
DJGPSNFT
$IBSBDJEBF
$BQÓUVMP 1Q Zoology
Toxicology %0* T t 3PNÈO7BMFODJB
$ " $MBWF
En -BTTP
$ "
& "HVEFMP t 3PTB
3 " TZTUFNBUJD SFWJTJTPO
UBYPOØNJDB QBSB MB EFUFSNJOBDJØO EF
$ØSEPCB
- ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3B PGUIF4PVUI"NFSJDBOGSFTIXBUFSTUJO
t 3PESÓHVF[
+1Z'3PKBT4VÈSF[ QFDFT OBUJWPT EFM %FQBSUBNFOUP EF
NÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
3 HSBZT $IPOESJDIUIZFT 1PUBNPUSZHP
"OÈMJTJT EF WJBCJMJEBE QPCMBDJPOBM EF 2VJOEÓP
TVCTJTUFNBBMUPSÓP$BVDB$P
&"KJBDP.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+ OJEBF
5FTJT %PDUPSBM 8JMMJBNTCVSH
USFT QPCMBDJPOFT EF QTJUÈDJEPT JOTVMB MPNCJB Actualidades Biológicas
46TNB0WJFEP
4&.V×P[5PSSFT
" $PMMFHFPG8JMMJBNBOE.BSZ
7JSHJOJB
SFT EF 7FOF[VFMB QQ &O -(
*4BOBCSJB0DIPB &ET
*$BUÈMPHPEF QQ
MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT .PSBMFT
* /PWP
% #JHJP
" -VZ ' t 3PNÈO7BMFODJB
$ -JTUB BOPUB t 3PTB
34Z/".FOF[FT3F
EF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT 3PKBT4VÈSF[ FET
#JPMPHÓB Z $POTFS EB EF MPT QFDFT EF MB DVFODB EFM SÓP -B MBÎÍPQSFMJNJOBSEBTFTQÏDJFTEFQFJYFT
)JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFO WBDJØO EF MPT 1TJUÈDJEPT EF 7FOF[VFMB 7JFKB
"MUP$BVDB
$PMPNCJBBoletín Eco- 1JTDFT
&MBTNPCSBODIJJ
"DUJOPQUFSZ
UBMFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJ $BSBDBT
7FOF[VFMB 4$"
&#"':
&DP trópica HJJ
BNFBÎBEBTOP#SBTJMRevista Brasi-
HBDJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBO /BUVSB
4$"1/)1
1SPWJUB t 3PNÈO7BMFODJB
$"B)JTUPSJB leira de Zoologia
EFS WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% t 3PESÓHVF[
+1Z'3PKBT4VÈSF[ OBUVSBM EFM KFUVEP Ichthyoelephas lon- t 3PTBEP1VDDJOJ
3 "TQFDUPT SF
$
$PMPNCJB
QQ -JCSP 3PKP EF MB 'BVOB 7FOF[PMBOB girostris 4UFJOEBDIOFS
1JTDFT QSPEVDUJWPT Z QJTDÓDPMBT 1Q
t 3PCFSUT
5 3 %FOUBM QPMZNPS FE BVN
$BSBDBT 1SPWJUB
'VOEBDJØO 1SPDIJMPEPOUJEBF
FO MB DVFODB EFM SÓP En3PESÓHVF['PSFSP
" FE
QIJTN BOE TZTUFNBUJDT JO 4BDDPEPO
1PMBSQ -B7JFKB
"MUP$BVDB
$PMPNCJBBrenesia 6OJW EFM 3PTBSJP 'BD EF +VSJTQSV
/FPUSPQJDBM HFOVT PG GSFTIXBUFS ëTIFT t 3PESÓHVF[
+1Z'3PKBT4VÈSF[ &ET
EFODJB'VOEBDJØOBM7FSEF7JWP&EJU
1BSPEPOUJEBF
$IBSBDPJEFJ
Journal of -JCSP3PKPEFMB'BVOB7FOF[PMB t 3PNÈO7BMFODJB $ "C 4UBUVT 6OJWEFM3PTBSJP#PHPUÈ%$$PMPN
Zoology Society of London OB5FSDFSB&EJDJØO1SPWJUBZ4IFMM7F UBYPOØNJDP EFM CPDBDIJDP Prochilodus CJB
t 3PESÓHVF[
$ " #BHSFT
NBMMF OF[VFMB
4"
$BSBDBT
7FOF[VFMB reticulatus 4UFJOEBDIOFS
1JTDFT t 3VïOP
.-Z#BSUIFN
31FST
SPT Z DVFSEFSPT FO FM CBKP SÓP $BRVFUÈ t 3PESÓHVF[
)
($BNBDIP
'(BS[ØO
1SPDIJMPEPOUJEBF
FO$PMPNCJB6OJ7B QFDUJWBT QBSB FM NBOFKP EF MPT CBHSFT
5SPQFOCPT$PMPNCJB
#PHPUÈ )"MWBSBEPZ(4BMB[BS1VCMJDB MMF3FWEF$JFODJBT NJHSBEPSFT EF MB "NB[POJB #PMFUÓO
t 3PESÓHVF[
$."SBXBOBTCJFO DJPOFTZUSBCBKPTSFBMJ[BEPTFOBDVJDVM t 3PNÈO7BMFODJB
$
1 -FINBOO Z " $JFOUÓëDP*/1"
DPOTFSWBEBT6/*.&%*04 6/$1FSJØ UVSBDPOUJOFOUBMZNBSJOBFO$PMPNCJB .V×P[1SFTFODJBEFMHFOFSPCa- t 3VÓ[7BOFHBT
+"
)3BNÓSF[(JMZ3
EJDP 0ëDJOB EF $PNVOJDBDJPOFT
4FQ .JO"HSJDVMUVSB*/1"
4BOUB'FEF#P llichthys 4JMVSJGPSNFT $BMMJDIUIZJEBF
& "KJBDP.BSUÓOF[ Pterophylum
UJFNCSF
#PHPUÈ%$ HPUÈ%$ FO$PMPNCJBZEFTDSJQDJØOEFVOBOVFWB altum1FMMFHSJO
1QEn
Bibliografía
3BNÓSF[(JM
)Z3&"KJBDP.BSUÓOF[ t 4ÈODIF[
$ Z + $ "MPOTP &WB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT t 4DIXBSU[
)Z%-FWZOsteoglos-
&ET
-BQFTDBFOMBCBKB0SJOPRVJBDP MVBDJØOFDPMØHJDBZCJPMPHÓBSFQSPEVDUJ RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F sum
UIFBSBXBOB5SPQ'JTI)PCCJZTU
MPNCJBOBVOBWJTJØOJOUFHSBM*OTUJUVUP WBEFMBBSBXBOBQMBUFBEB Osteoglossum SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT
/BDJPOBMEF1FTDBZ"DVJDVMUVSB
*/1" bicirrhosum
FO FM QBSRVF /BDJPOBM /B Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB t 4FHVSB(VFWBSB
' '
$ 8 0MBZB
&EJUPSJBM1SPEVNFEJPT#PHPUÈ$PMPN UVSBM-BQBZB*OGPSNFUÏDOJDP*OTUJUV *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT /JFUP
. - $POUSFSBT 3FMBDJØO
CJB UP4*/$)*QQ #JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU MPOHJUVEQFTPEFMB$BDIBOB Cynopota-
t 4BBWFESB
" 2VJOUFSP
- Z -BOEJOFT
t 4ÈODIF[%VBSUF 1 Z -BTTP $ " *"W)
#PHPUÈ
% $
$PMPNCJB
mus atratoensis
FOMBDJÏOBHB(SBOEFEF
. "TQFDUPT SFQSPEVDUJWPT EFM j$POTFSWBDJØOEFMBTFTQFDJFTEFQFDFT QQ -PSJDB
$PMPNCJB Acta Biológica. Colom-
QJSBSVDÞArapaima gigas1QoEn EVMDFBDVÓDPMBTEF$PMPNCJB$VBESPx t 4ÈODIF[
$ -
& "HVEFMP
" "DPTUB biana
4BOBCSJB0DIPB
"*
*$#FMUSÈO(B En (VÓB NFUPEPMØHJDB QBSB FM BOÈMJTJT 4BOUPT
( ) (VCFS
$ " #POJMMB t 4IJCVZB
"
. - "SBÞKP Z + ;VBOPO
MFBOPZ17%B[B &ET
#JPMPHÓBZDVM EF SJFTHP EF FYUJODJØO EF FTQFDJFT FO $BTUJMMP D Zungaro zungaro 4JMV "OBMZTJT PG TUPNBDI DPOUFOUT PG
UJWPEFM1JSBSVDÞ
Arapaima gigasCBTFT $PMPNCJB.JOJTUFSJPEF"NCJFOUF
7J SJGPSNFT 1JNFMPEJEBF
$BQÓUVMP 1Q GSFTIXBUFS TUJOHSBZT &MBTNPCSBODIJJ
QBSB VO BQSPWFDIBNJFOUP TPTUFOJCMF WJFOEBZ%FTBSSPMMP5FSSJUPSJBM
*OTUJUV En -BTTP
$ "
& "HVEFMP 1PUBNPUSZHPOJEBF
GSPN UIF NJEEMF
*OTUJUVUP $PMPNCJBOP EF %FTBSSPMMP UP"MFYBOEFSWPO)VNCPMEUZ1POUJëDJB $ØSEPCB
- ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3B /FHSP 3JWFS
"NB[POBT
#SB[JM Pan-
3VSBM *ODPEFS
*NQSFOUB /BDJPOBM EF 6OJWFSTJEBE+BWFSJBOBQÈHT NÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
3 American Journal of Aquatic Sciences
$PMPNCJB
#PHPUÈ t 4ÈODIF[
$
-5$BNBSHP
.7BMEFSSB &"KJBDP.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+
t 4BMB[BS
$"Z'""SKPOB#JP NB#BSDPF*$#FMUSÈO(BMFBOP 46TNB0WJFEP
4&.V×P[5PSSFT
" t 4PMBOP.BDFB
+ . 3FQSPEVD
MPHÓB EFM CPDBDIJDP Prochilodus reticu- &TGVFS[P Z DBQUVSB
BTQFDUPT CJPFDPMØ *4BOBCSJB0DIPB &ET
*$BUÈMPHPEF DJØOJOEVDJEBEFMCPDBDIJDPProchilodus
latus
FO MB DVFODB IJESPHSÈëDB EFM SÓP HJDPT
DBSBDUFSJ[BDJØOTPDJPFDPOØNJDBZ MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT reticulatus7BMFODJFOOFT5FTJTEF
4JOÞ5FTJTEF1SFHSBEP
6OJWFSTJEBEEF DPNFSDJBMJ[BDJØOEFMBBSBXBOB Osteo- EF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT 1SFHSBEP
6OJWFSTJEBEEF#PHPUÈ+PSHF
#PHPUÈ +PSHF 5BEFP -P[BOP
'BDVMUBE glossum bicirrhosum
7BOEFMMJ
FO )JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFO 5BEFP-P[BOP
'BDVMUBEEF#JPMPHÓB.B
EF#JPMPHÓB.BSJOB
#PHPUÈ
$PMPNCJB MB "NB[POJB DPMPNCJBOB */1" $"1 UBMFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJ SJOB
#PHPUÈ
$PMPNCJB
t 4BMDFEP
"
4 %ÓB[
+ ' (PO[ÈMF[
" *OG5ÏDOJDP4BOUBGÏEF#PHPUÈ%$ HBDJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBO t 4PMBOP.BDFB
+ . 3FQSPEVD
3PESÓHVF[
Z.
7BSPOB&YQPTJ QQ
EFS WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% DJØOJOEVDJEBEFMCPDBDIJDPProchilodus
DJØOBQMBHVJDJEBTFOMPTIBCJUBOUFTEF t 4ÈODIF[
$ -
& "HVEFMP Z ( " (Ø
$
$PMPNCJB reticulatus */%&3&/"3FW %JWVMHB
MBSJCFSBEFMSÓP#PHPUÈ 4VFTDB
ZFOFM NF[BArapaima gigas 0TUFPHMPT
t 4BOUPT
(
& 'FSSFJSB Z + ;VBOPO DJØO1FTRVFSB
QF[ DBQJUÈO 3FWJTUB $JFODJBT EF MB 4B TJGPSNFT
0TUFPHMPTTJEBF
$BQÓUVMP
1FJYFT DPNFSDJBJT EF .BOBVT t 4PMBS
.&MQBJDIFZMBQJTDJDVMUV
MVE&TDVFMBEF.FEJDJOBZ$JFODJBTEF 1Q En -BTTP
$ "
& "HV
*#"."".1SP7ÈS[FBQQ SBFOMBTFMWB
FMArapaima gigasQBSBMPT
MB 4BMVE 6OJWFSTJEBE EFM 3PTBSJP #P EFMP$ØSEPCB
-'+JNÏOF[4FHVSB
)
t 4BSNJFOUP
/ ( Z + & 'PSFSP SÓPT7BMMFDBVDBOPT$BMJ 7BMMF
HPUÈ 3BNÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
#JPNFUSÓBEFMQF[iDBQJUÈOEFMBTBCBOBw t 4PMÓT3JWFSB
7
" +JNÏOF[
0 #SFOFT
t 4BMJOBT
:)ÈCJUPTBMJNFOUJDJPTZ 3 & "KJBDP.BSUÓOF[
' EF 1 (VUJÏ
DPNQFUFODJBUSØëDBEFEJFDJOVFWFFTQF Eremophilus mutissi )VNCPMEU Z - 7JMOJU[LZ -JTUB EF MB GBVOB
SSF[
+ 4 6TNB 0WJFEP
4 & .V×P[
DJFTÓDUJDBTDPNFSDJBMJ[BEBTFO4BO+PTÏ 5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB &ET
*$B 3FWJTUB "TPDJBDJØO $PMPNCJBOB EF EFJNQPSUBODJBQBSBMBDPOTFSWBDJØOFO
EFM(VBWJBSF*OGPSNF5ÏDOJDP*OÏEJUP UÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $PO $JFODJBT#JPMØHJDBT
$FOUSPBNÏSJDB Z .ÏYJDP MJTUBT SPKBT
*OTUJUVUP"NB[ØOJDPEF*OWFTUJHBDJPOFT UJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4FSJF&EJUPSJBM t 4BSNJFOUP
+Z4#BSSFSB1FDFT MJTUBT PëDJBMFT Z FTQFDJFT FO BQÏOEJDFT
$JFOUÓëDBT 4*/$)*
4BO +PTÏ EFM (VB 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT 1Q En -JCSP SPKP EF MPT WFSUF $*5&4 4JTUFNB EF *OUFHSBDJØO $FO
WJBSF
(VBWJBSF
$PMPNCJBQQ DPOUJOFOUBMFT EF $PMPNCJB *OTUJUVUP CSBEPT EF #PMJWJB 1 &SHVFUB Z $ EF USPBNFSJDBOB %JSFDDJØO "NCJFOUBM
t 4BMJOBT
:Z&"HVEFMP1FDFTEF EF*OWFTUJHBDJØOEF3FDVSTPT#JPMØHJDPT .PSBMFT &E
$%$#PMJWJB
-B1B[ 6*$/)03."88'$FOUSPBNÏSJDB
JNQPSUBODJB &DPOØNJDB EF MB $VFODB "MFYBOEFSWPO)VNCPMEU *"W)
#PHP t 4DIXBSU[
)Z%-FWZOsteoglos- 4BO+PTÏ
"NB[ØOJDBDPMPNCJBOB*OTUJUVUP"NB UÈ
%$
$PMPNCJB
QQ sum
UIFBSBXBOBTropical Fish Hobbiyst t 4QJY
+ Z - "HBTTJ[ 4FMFD
[ØOJDP EF *OWFTUJHBDJPOFT $JFOUÓëDBT
t 4ÈODIF[
$ -
& "HVEFMP
" "DPTUB
UB HFOFSB FU TQFDJFT QJTDJVN RVPT JO
4*/$)* 4FSJF
&TUVEJPT 3FHJPOBMFT EF 4BOUPT
( " (ØNF[ )VSUBEP
$ " t 4DIVMU[
- 1 ɥF DBUëTIFT PG JUJOFSF QFS #SBTJMJBN BOOPT .%$$
MB"NB[POJB$PMPNCJBOB1SPHSBNBEF #POJMMB$BTUJMMP
3 & "KJBDP.BSUÓOF[ 7FOF[VFMB
XJUIEFTDSJQUJPOTPGUIJSUZ $97**.%$$$99 KVTTV FU BVTQJDJJT
3FDVSTPT)JESPCJPMØHJDPT#PHPUÈo$P Z)3BNÓSF[(JMCPseudoplatys- FJHIUOFXGPSNTProceedings of the Uni- .BYJNJMJBOJ+PTFQIJ*4FMFDUB1JTDJVN
MPNCJBQQ toma tigrinum 4JMVSJGPSNFT
1JNFMPEJ ted States National Museum
#SBTJMJBN1BSU
t 4BOBCSJB0DIPB
"*
*$#FMUSÈO(B EBF
$BQÓUVMP1QEn-BTTP
o t 4UFJOEBDIOFS
' ;VS 'JTDIGBVOB
MFBOPZ17%B[B &ET
#JPMPHÓB $ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
- ' +JNÏ t 4DIVMU[
- Z $ .JMFT %FTDSJQ EFT .BHEBMFOFO4USPNFT "O[ "LBE
Z DVMUJWP EFM 1JSBSVDÞ Arapaima gigas OF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSB UJPOT PG B OFX HFOVT BOE B OFX TQF 8JTT8JFO
4DIJO[
1JTDFT "SBQBJNJEBF
MFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
DJFT PG 1BSPEPOUJOBF
DIBSBDJOJE ëTIFT t 4UFJOEBDIOFS
';VS'JTDIGBVOB
#BTFT QBSB VO BQSPWFDIBNJFOUP TPTUF 'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB0WJFEP
4 GSPN4PVUI"NFSJDB+8BTI"DBE4DJ EFT .BHEBMFOFO4USPNFT %FOLTDIS
OJCMF#PHPUÈ$PMPNCJB &.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB +8"4
"LBE8JTT8JFO
Bibliografía
t 4UFJOEBDIOFS
'#FJUSÊHF[VS,FO risBOEP. motoro.Environmental Biology t 6TNB+4
#&"SJBT
-7ÈTRVF[
-. UFSNJOBDJØO EF JOGPSNBDJØO CJPMØHJDP
OUOJTT EFS 'MVTTëTDIF 4àEBNFSJLB}T of Fishes
o .FTB
8'"SJBT
.$"SBRVF
). QFTRVFSB EF MBT QSJODJQBMFT FTQFDJFT
%FOLTDIS,"LBE8JTT8JFO t 5PSP
. $ 1SPZFDUP EF DVMUJWP (VUJÏSSF[(FTUJØOJOUFSDPSQPSB ÓDUJDBT FO MBT ÈSFBT EF -PSJDB
#FUBODÓ
o FYQFSJNFOUBMEFMDBQJUÈOEFMBTBCBOB UJWBQBSBMBGPSNVMBDJØOEFMJOFBNJFO Z 5JFSSBMUB *OGPSNF UÏDOJDP 6SSÈ 4"
t 4UFJOEBDIOFS
' *DIUIZPMPHJTDIF $"3*OG5ÏDOJDP#PHPUÈ%&$PMPN UPT QBSB FM NBOFKP EFM SFDVSTP IÓESJDP &41
.POUFSÓBQQ
#FJUSÊHF 7***
"O[FJHFSEFS"LBEFNJF CJB FOMBDVFODBEFMSÓP-B7JFKB$BQÓUVMP t 7BMEFSSBNB
.Z03VJ[ .POJ
EFS 8JTTFOTDIBGUFO JO 8JFO
t 5PSSFT :
)
) ;BNPSB Z 1 / .PO *NQMFNFOUBDJØOEFVOQMBOEFNPOJUP UPSFP QFTRVFSP EFM .FEJP Z #BKP 4JOÞ
UPZB "TQFDUPT GFOPUÓQJDPT SFMF SFPEFMSFDVSTPIÓESJDPFIJESPCJPMØHJDP *OGPSNF QSFTFOUBEP B 6SSÈ 4" &41
t 4UFJOEBDIOFS
';VS'JTDI'BVOB WBOUFT FO MB EJGFSFODJBDJØO EFM DBQB[ "OÈMJTJTCJPMØHJDP .POUFSÓB
$PMPNCJBQQ
EFT$BVDBVOEEFS'MàTTFCFJ(VBZBRVJM Pimelodus grosskopfii 1JTDFT 1JNFMPEJ t 6TNB
+ 4
. 7BMEFSSBNB
. % &T t 7BMEFSSBNB
. Z 0 3VJ[ 3F
%FOTLTDIS "LBE 8JTT 8JFO
EBF
3FW"TPD$PM$JFOD#JPM
DPCBS
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
' 7JMMB TVMUBEPT DPNQBSBUJWPT EFM NPOJUPSFP
/BWBSSP
'$BTUSP
)3BNÓSF[(JM
"* QFTRVFSPEFM.FEJPZ#BKP4JOÞ
t 4UFJOEBDIOFS
' &STUBUUVOHFO t 5SBQBOJ
+ " NPSQIPNFUSJD 4BOBCSJB
" 0SUFHB-BSB
+ .BMEPOB
*OGPSNFQSFTFOUBEPB6SSÈ4"
FJOFTWPSMBàëHFO#FSJDIUFTàCFSFJOJHF BOBMZTJT PG QPMZNPSQIJTN JO UIF EP0DBNQP
+$"MPOTPZ$$JQBNP &41.POUFSÓB
$PMPNCJBQQ
WPO*ISFSLÚOJHMJDIFO)PIFJU'SBV1SJO QIBSZOHFBM EFOUJUJPO PG Cichlasoma DIB1FDFT EVMDFBDVÓDPMBTNJHSB t 7BMEFSSBNB
.Z"(BS[ØO
*O
[FTTJO ɥFSFTF WPO #BZFSFO XÊISFOE minckleyi 5FMFPTUFJ$JDIMJEBF
Archives UPSJPTFO$PMPNCJB1QoEn EJDBEPSFTEFFTUBEP BCVOEBODJBSFMBUJ
FJOFS3FJTFOBDI4àEBNFSJLBHFT of Oral Biologyo "NBZB
+%Z-(/BSBOKP &ET
1MBO WBZFTUSVDUVSBFOUBNB×PT
ZBMHVOBT
BNNFMUFOFVF'JTDIBSUFO"O[FJHFSEFS t 6*$/ 3FQPSU PG UIF XPSLTIPQ /BDJPOBM EF MBT &TQFDJFT .JHSBUPSJBT BOPUBDJPOFT CJPMØHJDBT Z FDPMØHJDBT EF
"LBEFNJFEFS8JTTFOTDIBGUFOJO8JFO NBSJOF ëTI BOE UIF 6*$/ SFE MJTU PG %JBHOØTUJDPFJEFOUJëDBDJØOEFBDDJPOFT MBTQPCMBDJPOFTEFDBQJUÈOEFMBTBCBOB
W OP
UISFBUFOFE BOJNBMT )VOETPO Z (FPS QBSBMBDPOTFSWBDJØOZFMNBOFKPTPTUF Eremophilus mutiii
HVBQVDIB Grundu-
t 4UFJOEBDIOFS
' )FSQFUPMPHJT HF
& &E
88'*6$/;4--POEPO OJCMF EF MBT FTQFDJFT NJHSBUPSJBT EF MB lus bogotensis Z DBOHSFKP EF MB TBCBOB
DIFVOEJDIUIZPMPHJTDIF&SHFCOJTTFFJ 6,
BQSJMoNBZ CJPEJWFSTJEBE FO $PMPNCJB ."7%5 o Neostrengeria macropa
FO MBT MBHVOBT
OFS 3FJTF OBDI 4àEBNFSJLB
NJU FJOFS t 6*$/ *6$/ 3FE -JTU PG ɥSFB 88'#PHPUÈ%$$PMPNCJB
QQ EF'ÞRVFOFZ$VDVOVCÈ&O'VOEBDJØO
&JOMFJUVOH WPO ɥFSFTF 1SJO[FTTJO WPO t 6TNB
+4
' 7JMMB/BWBSSP
$" -BT )VNFEBMFT $BSBDUFSJ[BDJØO CJPGÓTJDB
UFOFE 4QFDJFT 7FSTJPO 63-
#BZFSO %FOLTDISJGUFO EFS ,BJTFSMJDIF TP
' $BTUSP
15 ;V×JHB6QFHVJ
$" FDPMØHJDB Z TPDJPDVMUVSBM EFM DPNQMFKP
IUUQXXXJVDOSFEMJTUPSH
"LBEFNJFEFS8JTTFOTDIBGUFOJO8JFO
$JQBNPDIB
" 0SUFHB-BSB
3& "KJB EF IVNFEBMFT EFM 7BMMF EF 6CBUÏ 'Þ
t 6OJØO5FNQPSBM(VBKJSB&TUVEJP
.BUIFNBUJTDI/BUVSXJTTFOTDIBGUMJ DP
) 3BNJSF[(JM
-' +JNFOF[
+ RVFOF
$VDVOVCÈ Z 1BMBDJP *OG ëOBM
EFJNQBDUPBNCJFOUBMZQMBOEFNBOFKP
DIF$MBTTFW .BMEPOBEP0DBNQP
+".V×P[Z+5 UÏDOJDP 'VOEBDJØO )VNFEBMFT *O
BNCJFOUBM EFM 1SPZFDUP EF "EFDVBDJPO
t 5BQIPSO
%$Z$(-JMZFTUSPN 4VÈSF[FOQSFOTB'JDIBTEFQFDFTEVM WFTUJHBDJPOFT EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT
EF 5JFSSBT EFM 3JP 3BODIFSÓB FO FM %F
Rhinodoras thomersoniVOCBHSFTJFSSB
DFBDVÓDPMBT NJHSBUPSJPT EF $PMPNCJB "MFYBOEFSWPO)VNCPMEU
Q
QBSUBNFOUP EF MB (VBKJSB 6OJØO 5FN
OVFWP FO 7FOF[VFMB 1JTDFT
%PSBEJ &O;BQBUB
-"Z+46TNB &EJUPSFT
t 7BMEFSSBNB
. Z . ;ÈSBUF
QPSBM(VBKJSB
EBF
Revista UNILLEZ Ciencia y Tecnolo- (VÓB EF MBT FTQFDJFT .JHSBUPSJBT EF MB 4PNF FDPMPHJDBM BTQFDUT BOE QSFTFOU
gía
t 6SÈO
- " &TQFDJFT OBUJWBT EF #JPEJWFSTJEBE FO $PMPNCJB 1FDFT 7PM TUBUF PG UIF ëTIFSZ PG UIF .BHEBMFOB
t 5BQIPSO % $ Z % 3PESÓHVF[0MBSUF QFDFTQPUFODJBMFTQBSBDVMUJWPEn.F .JOJTUFSJPEF"NCJFOUFZ%FTBSSPMMP 3JWFS #BTJO
4PVUI "NFSJDB *O 1%
1F[ BOVBM EF MB (VBKJSB
Austro- NPSJBT*4FNJOBSJPEFQJTDJDVMUVSBFOFM 4PTUFOJCMF 88' $PMPNCJB #PHPUÈ
%PEHF &E
1SPDFFEJOHT PG UIF *OUFS
fundulus guajira 1Q &O + 1 3P EFQBSUBNFOUPEF4VDSF6OJWFSTJEBEEF %$$PMPNCJB OBUJPOBM 4ZNQPTJVN PO -BSHF 3JWFST
ESÓHVF[ Z ' 3PKBT4VÈSF[ &ET
-JCSP 4VDSF
4JODFMFKP
Q t 7BMEFSSBNB
. 1BSÈNFUSPT QP -"34
Canadian Journal of Fisheries
3PKP EF MB 'BVOB 7FOF[PMBOB 5FSDFSB t 6SSFHP
% #JPMPHÓB SFQSPEVDUJWB CMBDJPOBMFT DSFDJNJFOUP
NPSUBMJEBE
and Aquatic Sciences
4QFDJBM 1VCMJDB
&EJDJØO1SPWJUBZ4IFMM7FOF[VFMB
4"
EF Saccodon dariensis 1JTDFT 1BSPEPO OJWFM EF "QSPWFDIBNJFOUP Z QBUSØO EF UJPOT
o
$BSBDBT
7FOF[VFMB UJEBF
FOMB$VFODB.FEJBEFM3ÓP(VB DSFDJNJFOUP
EFM CPDBDIJDP Prochilodus t 7BMEFSSBNB
. Z 4 7FKBSBOP
t 5FTIJNB
, Z , 5BLFTIJUB 3F UBQÏ
"OUJPRVJBo $PMPNCJB 5FTJT1SP magdalenae 4UFJOEBDIOFS FO FM .POJUPSFPZFTUBEÓTUJDBQFTRVFSBFOMB
QSPEVDUJPOPGUIFGSFTIXBUFSTUJOHSBZ
GFTJPOBM'BDEF;PPUÏDOJB6OJWFSTJBE #BKP.BHEBMFOB5FTJT.4D
6OJWFSTJ DVFODB EFM SÓP 4JOÞ DPO QBSUJDJQBDJØO
Potamotrygon magdalenae UBLFO GSPN /BDJPOBM EF $PMPNCJB
4FEF .FEFMMÓO EBEEF4BP1BVMP
4BP1BVMP#SBTJM DPNVOJUBSJB $VBSUP B×P QFTRVFSP *O
UIF .BHEBMFOB 3JWFS TZTUFN JO $P QQ t 7BMEFSSBNB
. .POJUPSFP Z FT GPSNFëOBMQFSÓPEPNBS[PoGFCSF
MPNCJB
4PVUI "NFSJDB Bulletin Seikai t 6SSFHP
% "
+ $BTUFMMBOPT#BSMJ[B Z UBEÓTUJDB QFTRVFSB FO MB DVFODB EFM SÓP SP QSFTFOUBEP B 6SSÈ 4" &41
National Fisheries Research Institute / + .BODFSB3PESÓHVF[ #JPMP 4JOÞ DPO QBSUJDJQBDJØO DPNVOJUBSJB .POUFSÓB
$PMPNCJBQQ
HÓB SFQSPEVDUJWB EF Saccodon dariensis 2VJOUPB×PQFTRVFSP1QoEn: t 7BMEFSSBNB
.
. ;ÈSBUF
( 7FSB
t ɥPSTPO
5#
+,-BOHIBNNFSZ. 1JTDFT1BSPEPOUJEBF
FOMB$VFODB.F *OGPSNF ëOBM QFSÓPEP NBS[P oGF $ .PSFOP
1 $BSBCBMMP Z + .BSUÓOF[
*0FUJOHFS3FQSPEVDUJPOBOEEF EJBEFMSÓP(VBUBQÏ
"OUJPRVJB
$PMPN CSFSP
6SSÈ4"&41
.POUFSÓB %FUFSNJOBDJØOEFMBUBMMBNFEJB
WFMPQNFOUPGUIF4PVUI"NFSJDBOGSFT CJB.FNPSJBT***$POHSFTP$PMPNCJBOP t 7BMEFSSBNB
. Z 0 3VJ[ &WB EFNBEVSF[ZBOÈMJTJTEFMBQSPCMFNÈUJ
IXBUFSTUJOHSBZT
Potamotrygon circula- EF;PPMPHÓB.FEFMMÓO "OU
$PMPNCJB MVBDJØO EF MB DBQUVSB Z FTGVFS[P Z EF DBDPOSFGFSFODJBBMBTUBMMBTNFEJBTEF
Bibliografía
DBQUVSB EFM CBHSF SBZBEP Pseudoplatys- )JESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFO OPNB 3FHJPOBM EFM 2VJOEÓP
"SNFOJB OPRVÓB
"NB[POÓBZ1BDÓëDP(SVQPEF
toma fasciatum-JOOBFVT 1JTDFT1JNF UBMFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJ 2VJOEÓP
*OWFTUJHBDJØO FO ;PPMPHÓB
'BDVMUBE EF
MPEJEBF
FOMBDVFODBEFMSÓP.BHEBMFOB
HBDJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBO t 7FSHBSB
" $SFDJNJFOUP Z NPS $JFODJBT
6OJWFSTJEBEEFM5PMJNB*OGPS
$PMPNCJBTrianea EFS WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% UBMJEBE EF MB DBDIBOB Cynopotamus NF QSFTFOUBEP BM *OTUJUVUP "MFYBOEFS
t 7BMEFSSBNB
.
*$#FMUSÈOZ$.PSF $
$PMPNCJB
QQ atratoensis &JHFONBOO
FOMBDJÏ WPO)VNCPMEU
QQ
OPB²QPDBTEFSFQSPEVDDJØO
UB t 7BMEFSSBNB
.
. " .PSBMFT#FUBO OBHB(SBOEFEF-PSJDB
$PMPNCJB5FTJT t 7JMMBOFEB
+ " " "MHVOPT BT
MMBNFEJBEFNBEVSF[HPOBEBMZBOÈMJTJT DPVSU Z 4 )FSOÈOEF[ C Eremo- 1SPGFTJPOBM 1SPHSBNB EF "DVJDVMUVSB
QFDUPT CJPMØHJDPT EFM DBQB[ Pimelodus
EF MB QSPCMFNÈUJDB DPO SFGFSFODJB B MBT philus mutisii 4JMVSJGPSNFT
5SJDIPNZD %FQBSUBNFOUP EF $JFODJBT "DVÓDPMBT
grosskopfii 4UFJOEBDIOFS
5SBCBKP
UBMMBTEFDBQUVSBEFMCBHSFSBZBEPPseu- UFSJEBF
$BQÓUVMP 1Q En 'BDVMUBE EF .FEJDJOB 7FUFSJOBSJB Z EFHSBEP'BDVMUBEEFDJFODJBTEFM.BS
doplatystoma fasciatum -JOOBFVT
-BTTP
$ "
& "HVEFMP $ØSEPCB
- ;PPUFDOJB
6OJWFSTJEBEEF$ØSEPCB
6OJWFSTJEBE+PSHF5BEFP-P[BOP
#PHP
FOFM.FEJP.BHEBMFOB4FDUPS#BSSBO ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
QQ UÈQQ
DBCFSNFKB *OGPSNF 5ÏDOJDP
*OTUJUVUP . .PSBMFT#FUBODPVSU
3 & "KJBDP t 7FSHBSB
"
$ 8 0MBZB/JFUP
4 # t 8BIMF
#0CTFSWBDJPOFTQSFMJNJ
/BDJPOBMEF1FTDB
*/1"#PHPUÈQQ .BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+46TNB #SÞ$PSEFSP
''4FHVSB(VFWBSBZ( OBSFTQBSBMBEFUFSNJOBDJØOEFMBFEBE
t 7BMEFSSBNB
.
. 1FUSFSF +S
. ; 0WJFEP
4 & .V×P[ 5PSSFT
" * 4B 5PSEFDJMMB1FUSP $SFDJNJFOUP Z EF MB QBDPSB Plagioscion surinamensis
7JMMBSFBMZ(76SJCFC1BSÈNF OBCSJB 0DIPB &ET
* $BUÈMPHP EF MPT NPSUBMJEBEEFMBDBDIBOB Cynopotamus #MFFLFS 1JTDFT4DJBFOJEBF
BQBSUJSEF
USPT QPCMBDJPOBMFT NPSUBMJEBE
SFOEJ 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT EF atratoensis &JHFONBOO
FOMB$JÏ MPTJODSFNFOUPTEJBSJPTEFMPTPUPMJUPT
NFOUPNÈYJNPTPTUFOJCMF
ZFTUBEPEF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )J OBHB (SBOEF EF -PSJDB
$PMPNCJB 1Q */%&3&/"$VFSQPTEF1B[#PHPUÈ%
FYQMPUBDJØO EFM CPDBDIJDP Prochilodus ESPCJPMØHJDPT Z 1FTRVFSPT DPOUJOFOUB En3JWBT
5
$&3JODØOZ) &*OGPSNF'JOBM
magdalenae 4UFJOEBDIOFS
1SP MFTEF$PMPNCJB*OTUJUVUPEF*OWFTUJHB 3.PTRVFSB FET
.FNPSJBT7***4JN t 8BMTI
4"TZTUFNBUJDSFWJTJPOPG
DIJMPEPOUJEBF
EFM#BKP3ÓP.BHEBMFOB DJØO EF 3FDVSTPT #JPMØHJDPT "MFYBOEFS QPTJP $PMPNCJBOP EF *DUJPMPHÓB 2VJC UIFOFPUSPQJDBMDBUëTIGBNJMZ"HFOFJP
$PMPNCJB
Boletín Científico INPA WPO )VNCPMEU *"W)
#PHPUÈ
% $
EØ
$PMPNCJBBMEFTFQUJFNCSFEF TJEBF 5FMFPTUFJ 0TUBSJPQIZTJ 4JMVSJ
$PMPNCJB
QQ GPSNFT
1I%5FTJT
6OJWFSTJUZPG'MP
t 7BMEFSSBNB
.
' 4BMBT Z % 4PMBOP t 7BMEFSSBNB
.
- ' +JNÏOF[4FHVSB
t 7JMMB/BWBSSP
'" &TUVEJPCJP SJEB
'MPSJEB
Q
-PT QFDFT Z MBT QFTRVFSÓBT FO FM MØHJDP QFTRVFSP EF MB SFQSFTB EF 1SBEP t 88' "QSPWFDIBNJFOUP EFM SF
4 -ØQF[$BTBT
5 4 3JWBT
$ & 3JO
FNCBMTF EF 6SSÈ 6SSÈ 4" QBSBMBEFUFSNJOBDJØOEFFTQFDJFTQSP DVSTP ÓDUJDP PSOBNFOUBM FO $PMPNCJB
DØO
4 /JFUP5PSSFT
( (PO[ÈMF[$B
&14o'VOEBDJØO#PTRVFTZ)VNFEB NJTPSJBT FO BDVJDVMUVSB 6OJWFSTJEBE En.FNPSJBT5BMMFSJOUFSOBDJPOBMi"T
×ØO
*(BMWJT(BMJOEP
4)FSOÈOEF[Z
MFT
#PHPUÈQQ EFM5PMJNB
$PSUPMJNB
*/1"
(PCFSOB QFDUPT TPDJPFDPOØNJDPT Z EF NBOFKP
' 4BMBT D Prochilodus magdalenae
t 7BMEFSSBNB
.
"(BS[ØOZ4)FSOÈO DJØOEFM5PMJNBZ$PNJUÏ%FQBSUBNFO TPTUFOJCMF EFM DPNFSDJP JOUFSOBDJPOBM
$IBSBDJGPSNFT
1SPDIJMPEPOUJEBF
EF[ $POTFSWBDJØO EF MPT QFDFT UBMEF$BGFUFSPTEFM5PMJNB
*CBHVF EFQFDFTPSOBNFOUBMFTEFBHVBEVMDFFO
$BQÓUVMP 1Q En -BTTP
$
OBUJWPT DBQJUÈO EF MB TBCBOB
Eremo- QQ FMOPSUFEF4VEBNÏSJDBSFUPTZQFSTQFD
"
&"HVEFMP$ØSEPCB
-'+JNÏOF[
philus mutisii, Z HVBQVDIB
Grundulus t 7JMMB/BWBSSP
' " %JGFSFODJB UJWBTw"$0-1&$&4*ODPEFS**3#"
4FHVSB
) 3BNÓSF[(JM
. .PSBMFT
bogotensis, FO MBT MBHVOBT EF 'ÞRVFOF
DJØO FOUSF QPCMBDJPOFT EF Pimelodus W)05$"53"''*$"NÏSJDBEFM4VS
$VDVOVCÈ Z 1BMBDJP 1Q En: #FUBODPVSU
3 & "KJBDP.BSUÓOF[
' clariasZPimelodus grosskopfii 4JMVSJGPS 6/*--"/046/$*$/88'$P
'SBODP-Z("OESBEF &ET
'ÞRVFOF
EF 1 (VUJÏSSF[
+ 4 6TNB 0WJFEP
4 NFT 1JNFMPEJEBF
FO MB DVFODB EFM SÓP MPNCJB#PHPUÈ%$$PMPNCJB
"HPTUP
$VDVOVCÈZ1BMBDJP$POTFSWBDJØOEFMB &.V×P[5PSSFT
"*4BOBCSJB0DIPB .BHEBMFOB $PMPNCJB
5FTJT EF .BFT EF
Q
CJPEJWFSTJEBEZNBOFKPTPTUFOJCMFEFVO &ET
* $BUÈMPHP EF MPT 3FDVSTPT 1FT USÓB 1SPHSBNB EF .BFTUSÓB $JFODJBT o t ;ÈSBUF
.
+.BSUÓOF[Z13$BSBCB
FDPTJTUFNB MBHVOBS BOEJOP *OTUJUVUP RVFSPT$POUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB4F #JPMPHÓB
'BDVMUBE EF $JFODJBT
6OJWFS MMP$BQUVSBZFTGVFS[PQFTRVFSP
"MFYBOEFSWPO)VNCPMEU#PHPUÈ%$ SJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT )JESPCJPMØHJDPT TJEBEEFM7BMMF$BMJ
$PMPNCJBQQ FOMBDVFODBEFMSÓP.BHEBMFOBZTVTJT
t 7BMEFSSBNB
.
- ' +JNÏOF[4FHVSB
Z1FTRVFSPTDPOUJOFOUBMFTEF$PMPNCJB t 7JMMB/BWBSSP
' "
1 5 ;Þ×JHB6QF UFNB EF QMBOPT JOVOEBCMFT EVSBOUF MB
3«MWBSF[-FØO
((PO[ÈMF[$B×ØO
' *OTUJUVUP EF *OWFTUJHBDJØO EF 3FDVSTPT HVJ
% $BTUSP3PB
+ & (BSDÓB.FMP TVCJFOEB Z FTUBEP BDUVBM EF TVT
4BMBT
4)FSOÈOEF[Z.;BSBUFB #JPMØHJDPT "MFYBOEFS WPO )VNCPMEU . & (BSDÓB.FMP Z . & )FSSBEB QFTRVFSÓBT *OGPSNF 5ÏDOJDP */%&3&
Pseudoplatystoma magdaleniatum 4JMV *"W)
#PHPUÈ
% $
$PMPNCJB
:BSB 1FDFT EFM "MUP .BHEBMFOB
/"
4BO$SJTUØCBM #PMÓWBS
SJGPSNFT
1JNFMPEJEBF
$BQÓUVMP1Q QQ DVFODB EFM SÓP .BHEBMFOB
$PMPNCJB t ;Þ×JHB6QFHVJ
1 5
' " 7JMMB/BWB
En -BTTP
$ "
& "HVEFMP t 7BSJ
314ZTUFNBUJDTPGUIFOFP Biota Colombiana
SSPZ-+(BSDÓB.FMP*DUJPGBVOB
$ØSEPCB
- ' +JNÏOF[4FHVSB
) 3B USPQJDBM DIBSBDJGPSN HFOVT Pseudocuri- t 7JMMB/BWBSSP
' " $BTUSP3PB
% EFMPTSÓPT"ODIJRVFZ1BUÈ1Q
NÓSF[(JM
. .PSBMFT#FUBODPVSU
3 mata 'FSOÈOEF[:ÏQF[ 1JTDFT 0TUB $PSUFT7JMMB
".
-ØQF[
&Z;Þ×JHB En:*OWFOUBSJPEFGBVOBEFMBTDVFODBT
&"KJBDP.BSUÓOF[
'EF1(VUJÏSSF[
+ SJPQIZTJ
Smithsonian Contributions to 6QFHVJ
1 5 &TUVEJP EFM BQPSUF EFMPTSÓPT"ODIJRVFZ1BUÈ1SPZFDUPEF
46TNB0WJFEP
4&.V×P[5PSSFT
" Zoology OVUSJDJPOBM EF MPT SFDVSTPT IJESPCJPMØ "EFDVBDJØOEF5JFSSBT(PMPOESJOBT*O
*4BOBCSJB0DIPB &ET
*$BUÈMPHPEF t 7BSHBT
* $ *OWFOUBSJP QSFMJNJ HJDPTFOFMTVTUFOUPEFDPNVOJEBEFTSJ GPSNF5ÏDOJDP
6OJWFSTJEBEEFM5PMJNB
MPT 3FDVSTPT 1FTRVFSPT $POUJOFOUBMFT OBS EF MB JDUJPGBVOB EF MB IPZB IJESP CFSF×BTEFFTDBTPTSFDVSTPTPJOEÓHFOBT (SVQP EF *OWFTUJHBDJØO FO ;PPMPHÓB
EF $PMPNCJB 4FSJF &EJUPSJBM 3FDVSTPT HSÈëDBEFM2VJOEÓP$PSQPSBDJØO"VUØ FO MBT DVFODBT .BHEBMFOB$BVDB
0SJ *CBHVÏ
$PMPNCJB
Siglas y abreviaturas de museos e instituciones
304 305
Siglas y abreviaturas
306
Índice por especie
307
Índice por especie
Pág. Listado de especies por nombre científico Pág. Listado de especies por nombre científico
109 Cynopotamus atratoensis: cachana. 149 Potamotrygon schroederi: guacamaya.
221 Cynopotamus magdalenae: mueluda, chango. 152 Potamotrygon yepezi: raya, raya de río.
112 Doraops zuloagai: mariana. 154 Prochilodus magdalenae: bocachico, pescado, chico de boca.
114 Eremophilus mutisii: capitán de la sabana, chimbe, guamuhyca, capitán rey. 160 Prochilodus reticulatus: bocachico.
118 Genycharax tarpon: boquiancha, boquifarol. 163 Pseudocurimata patiae: nayo.
257 Grundulus bogotensis: guapucha, guapuche. 246 Pseudopimelodus schultzi: bagre sapo, bagre.
223 Gymnotus ardilai: lamprea rabocorto, lamprea israelita. 57 Pseudoplatystoma magdaleniatum: bagre rayado, bagre, pintadillo.
225 Gymnotus choco: beringo culebra, beringo perro, cuchillo. 165 Pseudoplatystoma metaense: bagre rayado, bagre rayao, cabezón.
120 Gymnotus henni: beringo, culebra, mayupa. 168 Pseudoplatystoma orinocoense: bagre rayado, bagre rayao, cabezón.
227 Hyphessobrycon poecilioides: sardina. 171 Pseudoplatystoma punctifer: pintadillo rayado, bagre rayado.
229 Hypostomus hondae: cucha, cucho, coroncoro, corroncho. 174 Pseudoplatystoma tigrinum: pintadillo tigre, bagre rayado.
62 Ichthyoelephas longirostris: jetudo, pataló, pataló hocicón, besote, jetón. 177 Pterophyllum altum: escalar, escalar altum.
231 Lepidosiren paradoxa: musú, pez pulmonado. 179 Rhinodoras thomersoni: mariano.
Leporinus muyscorum: mohino, liso, cuatrojos, dientón, cuatro ojos, comelón, 53 Rhizosomichthys totae: pez graso, runcho.
122
monelodo, mamaburra, liseta. 261 Saccodon dariensis: rayado, rollizo, dormilón, torpedo, mazorco, robalito.
233 Megalonema xanthum: barbudo. 181 Salminus affinis: picuda, picuda de río, rubia, salmón, dorada, rubio, rayada.
235 Microgenys minuta: sardina. Sorubim cuspicaudus: bagre blanco, blanquillo, paletón, gallego, cucharo,
184
124 Mylossoma acanthogaster: pámpano. antioqueño.
65 Notarius bonillai: bagre de río, bagre cazón, bagre blanco. 249 Sorubim lima: cucharo, charuto, pico de pato, paleta, blanquillo.
126 Osteoglossum bicirrhosum: arawuana, arahuana, aroana. 252 Sorubimichthys planiceps: pejeleño, cabo de hacha, mango de hacha, palo, leño.
67 Osteoglossum ferreirai: arauana azul, arawana, aroana. 186 Trichomycterus cachiraensis: laucha.
Panaque cochliodon: corroncho, coroncoro, casasola, guacarote, cucha real, 264 Trichomycterus caliensis: jabón, guabino, langara, briola, capitán enano, laucha.
130
chipe, corroncorro, roncho, barbón. 188 Trichomycterus gorgona
132 Paratrygon aiereba: raya manta. 190 Trichomycterus sandovali: laucha.
135 Parodon caliensis: rollizo. Zungaro zungaro: amarillo, toro, toruno, tijereta, pacamú, pejenegro,
192
Pimelodella macrocephala: micudo, chiribí, chirirí, chirrirí, picudo, picalón, chontaduro, bagre sapo.
137
picaló.
139 Pimelodus coprophagus: mierderito, bagre, rampuche.
141 Pimelodus grosskopfii: capaz, barbudo, barbule, barbul negro, barbudo cañero.
Plagioscion magdalenae: pácora, pacora, burra, corvina, codvina, curvinata,
237
cudvinata, puerca, robalo de agua dulce.
144 Platysilurus malarmo: malarmo.
Potamotrygon magdalenae: raya del Magdalena, raya barranquilla, raya
240
barranquillera, raya reticulada, raya roja, raya de río, raya.
146 Potamotrygon motoro: raya, raya motoro.
243 Potamotrygon orbignyi: raya tigrita.
308 309
Índice por especie
2. Índice por nombre común Pág. Listado de especies por nombre común
118 Boquifarol: Genycharax tarpon
Pág. Listado de especies por nombre común 264 Briola: Trichomycterus caliensis
69 Abramite: Abramites eques 237 Burra: Plagioscion magdalenae
192 Amarillo: Zungaro zungaro 74 Caballo: Apteronotus magdalenensis
184 Antioqueño: Sorubim cuspicaudus 165 - 168 Cabezón: Pseudoplatystoma metaense, Pseudoplatystoma orinocoense
86 Apuy: Brachyplatystoma juruense 252 Cabo de hacha: Sorubimichthys planiceps
126 Arahuana: Osteoglossum bicirrhosum 107 Cachaca: Curimata mivartii
67 Arauana azul: Osteoglossum ferreirai 217 Cachama: Colossoma macropomum
67 Arawana: Osteoglossum ferreirai 217 Cachama negra: Colossoma macropomum
126 Arawuana: Osteoglossum bicirrhosum 109 Cachana: Cynopotamus atratoensis
126 - 67 Aroana: Osteoglossum bicirrhosum, Osteoglossum ferreirai 197 Cachás: Acestrocephalus anomalus
89 Baboso: Brachyplatystoma platynemum 86 Camisa rayada: Brachyplatystoma juruense
Bagre: Pimelodus coprophagus, Pseudopimelodus schultzi, 86 Camiseta: Brachyplatystoma juruense
139 - 246 - 57
Pseudoplatystoma magdaleniatum 86 Camiseto: Brachyplatystoma juruense
65 - 184 Bagre blanco: Notarius bonillai, Sorubim cuspicaudus 96 - 141 Capaz: Brachyplatystoma vaillantii, Pimelodus grosskopfii
65 Bagre cazón: Notarius bonillai 105 Capitán: Cruciglanis pacifi
65 Bagre de río: Notarius bonillai 114 Capitán de la Sabana: Eremophilus mutisii
Bagre rayado: Pseudoplatystoma magdaleniatum, Pseudoplatystoma 264 Capitán enano: Trichomycterus caliensis
57 - 164
metaense, Pseudoplatystoma orinocoense, Pseudoplatystoma punctifer,
167 - 171 174 114 Capitán rey: Eremophilus mutisii
Pseudoplatystoma tigrinum
Bagre rayao: Pseudoplatystoma metaense, Pseudoplatystoma 130 Casasola: Panaque cochliodon
165 - 168
orinocoense, 221 Chango: Cynopotamus magdalenae
246 - 192 Bagre sapo: Pseudopimelodus schultzi, Zungaro zungaro 205 Charúa: Brycon sinuensis
130 Barbón: Panaque cochliodon 249 Charuto: Sorubim lima
243 - 141 Barbudo: Megalonema xanthum, Pimelodus grosskopfii 217 Cherna: Colossoma macropomum
141 Barbudo cañero: Pimelodus grosskopfii 154 Chico de boca: Prochilodus magdalenae
71 Barbul: Ageneiosus pardalis 114 Chimbe: Eremophilus mutisii
141 Barbul negro: Pimelodus grosskopfii 130 Chipe: Panaque cochliodon
141 Barbule: Pimelodus grosskopfii 137 Chiribí: Pimelodella macrocephala
120 Beringo: Gymnotus henni 137 Chirirí: Pimelodella macrocephala
225 Beringo culebra: Gymnotus choco 137 Chirrirí: Pimelodella macrocephala
225 Beringo perro: Gymnotus choco 192 Chontaduro: Zungaro zungaro
62 Besote: Ichthyoelephas longirostris 237 Codvina: Plagioscion magdalenae
96 Blanco pobre: Brachyplatystoma vaillantii 213 Collarejo: Cetopsorhamdia picklei
184 - 249 Blanquillo: Sorubim cuspicaudus, Sorubim lima 122 Comelón: Leporinus muyscorum
154 - 160 Bocachico: Prochilodus magdalenae, Prochilodus reticulatus 229 - 130 Coroncoro: Hypostomus hondae, Panaque cochliodon
69 Bonito: Abramites eques 229 - 130 Corroncho: Hypostomus hondae, Panaque cochliodon
118 Boquiancha: Genycharax tarpon 130 Corroncorro: Panaque cochliodon
310 311
Índice por especie
Pág. Listado de especies por nombre común Pág. Listado de especies por nombre común
237 Corvina: Plagioscion magdalenae 89 Jipi: Brachyplatystoma platynemum
122 Cuatro ojos: Leporinus muyscorum 223 Lamprea israelita: Gymnotus ardilai
122 Cuatrojos: Leporinus muyscorum 223 Lamprea rabocorto: Gymnotus ardilai
229 Cucha: Hypostomus hondae 264 Langara: Trichomycterus caliensis
130 Cucha real: Panaque cochliodon 186 - 264 Laucha: Trichomycterus cachiraensis, Trichomycterus caliensis,
184 - 249 Cucharo: Sorubim cuspicaudus, Sorubim lima 188 - 190 Trichomycterus gorgona, Trichomycterus sandovali
225 Cuchillo: Gymnotus choco 82 Lechero: Brachyplatystoma filamentosum
229 Cucho: Hypostomus hondae 252 Leño: Sorubimichthys planiceps
237 Cudvinata: Plagioscion magdalenae 99 Lisa: Brycon moorei
120 Culebra: Gymnotus henni 122 Liseta: Leporinus muyscorum
237 Curvinata: Plagioscion magdalenae 122 Liso: Leporinus muyscorum
122 Dientón: Leporinus muyscorum 144 Malarmo: Platysilurus malarmo
71 Doncella: Ageneiosus pardalis 122 Mamaburra: Leporinus muyscorum
99 - 181 205 Dorada: Brycon moorei, Salminus affinis , Brycon sinuensis 252 Mango de hacha: Sorubimichthys planiceps
92 Dorado: Brachyplatystoma rousseauxii 86 Manta negra: Brachyplatystoma juruense
261 Dormilón: Saccodon dariensis 112 Mariana: Doraops zuloagai
74 El original perro: Apteronotus magdalenensis 179 Mariano: Rhinodoras thomersoni
177 Escalar: Pterophyllum altum 120 Mayupa: Gymnotus henni
177 Escalar altum: Pterophyllum altum 261 Mazorco: Saccodon dariensis
86 Flamengo: Brachyplatystoma juruense 137 Micudo: Pimelodella macrocephala
89 Flemoso: Brachyplatystoma platynemum 139 Mierderito: Pimelodus coprophagus
71 Fría: Ageneiosus pardalis 122 Mohino: Leporinus muyscorum
184 Gallego: Sorubim cuspicaudus 211 Mojarra anzuelera: Caquetaia umbrifera
217 Gambitana: Colossoma macropomum 211 Mojarra azul: Caquetaia umbrifera
217 Gamitana: Colossoma macropomum 211 Mojarra negra: Caquetaia umbrifera
89 Garbanzo: Brachyplatystoma platynemum 122 Monelodo: Leporinus muyscorum
71 Gata: Ageneiosus pardalis 99 -211 Mueluda: Brycon moorei, Caquetaia umbrifera,
264 Guabino: Trichomycterus caliensis 221 Cynopotamus magdalenae
149 Guacamaya: Potamotrygon schroederi 211 Mula: Caquetaia umbrifera
130 Guacarote: Panaque cochliodon 205 Mulata: Brycon sinuensis
114 Guamuhyca: Eremophilus mutisii 231 Musú: Lepidosiren paradoxa
257 Guapucha: Grundulus bogotensis 163 Nayo: Pseudocurimata patiae
257 Guapuche: Grundulus bogotensis 71 Niña: Ageneiosus pardalis
89 Hipe: Brachyplatystoma platynemum 192 Pacamú: Zungaro zungaro
264 Jabón: Trichomycterus caliensis 237 Pacora: Plagioscion magdalenae
62 Jetón: Ichthyoelephas longirostris 237 Pácora: Plagioscion magdalenae
62 Jetudo: Ichthyoelephas longirostris 76 Paiche: Arapaima gigas
312 313
Índice por especie
Pág. Listado de especies por nombre común Pág. Listado de especies por nombre común
249 Paleta: Sorubim lima 240 Raya reticulada: Potamotrygon magdalenae
184 Paletón: Sorubim cuspicaudus 240 Raya roja: Potamotrygon magdalenae
252 Palo: Sorubimichthys planiceps 243 Raya tigrita: Potamotrygon orbignyi
124 Pámpano: Mylossoma acanthogaster 181 Rayada: Salminus affinis
62 Pataló: Ichthyoelephas longirostris 86 - 261 Rayado: Brachyplatystoma juruense, Saccodon dariensis
62 Pataló hocicón: Ichthyoelephas longirostris 261 Robalito: Saccodon dariensis
252 Pejeleño: Sorubimichthys planiceps 71 Rollera: Ageneiosus pardalis
192 Pejenegro: Zungaro zungaro 215 Rollicito: Characidium caucanum
74 Perrita: Apteronotus magdalenensis 103 - 135 Rollizo: Characidium phoxocephalum, Parodon caliensis, Saccodon
154 Pescado: Prochilodus magdalenae 261 dariensis
209 - 130 Roncho: Callichthys oibaensis, Panaque cochliodon
53 Pez graso: Rhizosomichthys totae
101 Roño: Callichthys fabricioi
231 Pez pulmonado: Lepidosiren paradoxa
180 Rubia: Salminus affinis
137 Picaló: Pimelodella macrocephala
180 Rubio: Salminus affinis
137 Picalón: Pimelodella macrocephala
209 - 53 Runcho: Callichthys oibaensis, Rhizosomichthys totae
249 Pico de pato: Sorubim lima
203 Sabaleta: Brycon rubricauda
181 Picuda: Salminus affinis
60 Sabaleta de piedra: Brycon labiatus
181 Picuda de río: Salminus affinis
89 Saliboro: Brachyplatystoma platynemum
137 Picudo: Pimelodella macrocephala
181 Salmón: Salminus affinis
57 Pintadillo: Pseudoplatystoma magdaleniatum
199 - 107 227 Sardina: Astyanax aurocaudatus, Curimata mivartii, Hyphessobrycon
171 Pintadillo rayado: Pseudoplatystoma punctifer - 235 poecilioides, Microgenys minuta
174 Pintadillo tigre: Pseudoplatystoma tigrinum 199 Sardina coliroja: Astyanax aurocaudatus
96 Pirabutón: Brachyplatystoma vaillantii 99 - 203 Sardinata: Brycon moorei, Brycon rubricauda
96 Piramutaba: Brachyplatystoma vaillantii 71 Señorita: Ageneiosus pardalis
76 Pirarucú: Arapaima gigas 86 Siete babas: Brachyplatystoma juruense
82 Plumita: Brachyplatystoma filamentosum 217 Tambaqui: Colossoma macropomum
237 Puerca: Plagioscion magdalenae 192 Tijereta: Zungaro zungaro
237 Robalo de agua dulce: Plagioscion magdalenae 192 Toro: Zungaro zungaro
96 Pujón: Brachyplatystoma vaillantii 261 Torpedo: Saccodon dariensis
139 Rampuche: Pimelodus coprophagus 192 Toruno: Zungaro zungaro
240 - 146 Raya: Potamotrygon magdalenae, Potamotrygon motoro, Potamotrygon 69 Totumito: Abramites eques
152 yepezi 82 Valentón: Brachyplatystoma filamentosum
240 Raya barranquilla: Potamotrygon magdalenae 107 Viscaíno: Curimata mivartii
240 Raya barranquillera: Potamotrygon magdalenae 107 Vizcaína: Curimata mivartii
240 - 152 Raya de río: Potamotrygon magdalenae, Potamotrygon yepezi
240 Raya del Magdalena: Potamotrygon magdalenae
132 Raya manta: Paratrygon aiereba
146 Raya motoro: Potamotrygon motoro
314 315
Anexos
Anexos
316 317
Anexos
318 319
View publication stats