10

SUSOUKTIA
¨
PUTCHI
¨ ¨
NAMUINJATU ¨JIMAALII
¨ ¨
OTTA MAJAYUNNUU
 10
SUSOUKTIA

¨
NAMUINJATU JIMAALII
¨
OTTA MAJAYUNNUU
¨ ¨
¨
P¨ UTCHI

¨
PUTCHI SULUUKA
¨
1 ¿Pansaasuche main takuwaipa?
¨ ¨
2 ¿Jamusuche aneeka main tayolojo?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
3 ¿Jamusuche kapuleeka tamuin yootoo numaa tashi otta tei?
¨ ¨ ¨ ¨
4 ¿Anasuche tounjulajule suchiki tu kasa mojukat tatuma?
¨
5 ¿Kasache taainrajatka mojulaale tamuin na tepichikana?
¨ ¨
6 ¿Kasache taainrajatka tooulakunule aain?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
7 ¿Jamusu tayouktajatka tu amaujirawaakalu akuwaipaa?
¨ ¨
8 ¿Kasache tatujaainjatka aau nachiki na ataujaaliikana? ¨ ¨ ¨
Supushi nanulia na wayuu ashajunaka
¨
¨ ¨ ¨
suluu karalouktakat t uu, nnojotsu shiain
¨ ¨ ¨
¨ ¨ t u nanulia shiimainsukat.
9 ¿Anoujainjaiche taya sunain tu evolucionkot? ¨ ¨ ¨ ¨
Karalouktakat t uu, supushi t u ekirajuna-
¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
kalu aka wayuu sainkuin mma, aainjunusu
¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ suka t u nasulajakat na wayuukana suka
¨ ¨ ¨
10 ¿Aneetche takuwaipa sutuma tu Wiwuliakat? naain. Nnojotsu oikkunajat uin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Pusulajeere supushi punneetse,
puluwataa shia suluu jw.org.
¨ ¨ ¨
Aluusaa waneejat ule t u eeiyat unakat,
¨ ¨ ¨ ¨
t u achuunajunakat suluujee t u Wiwuliakat
¨ ¨ ¨
suluujeejat u «Tu Nuchikimaajatkat Jesu-
¨ ´
cristo». Tu suluujeejatkat Traduccion del
Nuevo Mundo de las Santas Escrituras
¨ ¨
(con referencias), eitaanusu TNM saatou.
Answers to 10 Questions Young People Ask
Aainjuushi maatsou 2016
Wayuunaiki (ypq-WY)
5 2016
Watch Tower Bible and Tract Society of
Pennsylvania

Na ashajakana
Watchtower Bible and Tract Society
of New York, Inc., Wallkill, New York,
U.S.A.
Sukumajala Iglesia Cristiana de
´
los Testigos de Jehova, Avenida
´
Cundinamarca, km. 1 Vıa Ecopetrol,
´
Facatativa - Cundinamarca,
Colombia.
Aainjuushi Kolonpia
¨
Einpurimiijuushi Kolonpia
1 ¨
¿Pansaasuche
main takuwaipa?

¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨ ¨ ¨
Pansaale tu pukuwaipakat otta putujaale saau
¨ ¨ ¨
tu kojutukat anainjee pia, aneeru putuma
¨ ¨ ¨ ¨
suneekia tu paainrajatkat puuulakunule aain.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Anuu tu alatakat sumuin Karen. Chajatu shia sunain wanee miiraa,
¨ ¨ ¨ ¨
saapaka sunuiki wanee wayuu suchiiruajee sunain maa:
PAAINRAKA? ¨ ¨
«Jalairu yaamuin»
¨ ¨
Shia ounejaka shia Rebeca, wanee saaleewain. «Nna pusuin
¨ ¨ ¨ ¨
seruweesa», sumaka Rebeca sumuin. «Nnojotsu jouuin pia,
¨ ¨ ¨ ¨
pusa wamaa», sumaka sumuin.
¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotsu aseein Karen suka jintuluin shia, nnojotpajaa suchekuin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«malasu pia», sumuin Rebeca sumuin. Saaujee jintuluin anasu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Rebeca, eesujaa supula muin sunuiki Karen suleeruu: «Nnojot-
¨ ¨ ¨
taasu mojuin susule, aluusaa drogale shia».
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasajee paainjaka sulatule pumuin tia?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Supula anainjatuin sukuwaipa tu kasa puneekakat, choujaasu pan-
JULUJA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
saainjat uin t u pukuwaipakat. Pansaale pukuwaipa, eejeeru paain
PAAIN TUU ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
waneepia supula paainruinjatuin tu kasa anasukat jee piyouktuinjatuin
¨ ¨ ¨ ¨
tu kasa mojusukat. Paainrule tia, nnojoleeru amojujaain pukuwaipa
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jee nnojoleeru aneekunuin pooopunaa tu paainrajatkat (1 Corinto 9:
26, 27).
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasa paainrajatka supula puuntuin tia? Anuu waneeirua putchi pikira-
¨
jaainjatkalu anain palajana.
3
 ¨
¿KASA TATUJAKA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
1 ¨ Put ujaale saau t u kasa put ujakalu apuleerua
¨
APULEERUA? jee anain pukuwaipa, yalayaleeru paain.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
TU SUMAKAT TU WIWULIAKAT. PUNUIKI PUCHIKIJIRAA
¨
«Mayaainjee nnojoluin tatujain ¨ ¨ ¨ ¨
Pushaja wanee kasa put ujaka apuleerua.
main aashajawaa, tayaawata aau
¨ ¨ 
tu shiimainkat», mushi chi aluwa-
taaushikai Pablo (2 Corinto 11: ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ Pushaja supushi tu pukuwaipa anakat main (maaka saain
6, TNM ). Sunainjee niyaawatuin ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨
main aau Pablo tu Ashajuushikat,
kamaneere pia, pusulajuire jee puntule maalu eemuinjachire
¨ ¨ ¨ pia).
nuchecheruin naain wanaa sumaa
¨ ¨ ¨
mojuin putchi nuchiki. Yalayalasu 
naain sou tia (2 Corinto 10:10;

11:5).

¿KASA JOOKA ¨ ¨ ¨ ¨
Joole pia supula wanee kasa, moteeru paain t u pukuwaipakat.
2 ¨ ¨ ¨ ¨
Meeru aka saain sukuwaipa wanee kaleena asuujaaka eere
APULA TAYA? ¨
arulain shia.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
TU SUMAKAT TU WIWULIAKAT. PUNUIKI PUCHIKIJIRAA
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nutujaa aau Pablo tu jookalu apula ¿Kasa tu jookalu apula pia puchecheruinjatka oulia paain?
¨ ¨
nia. Mushi nia: «Tachekuin taain-
¨ ¨ 
reein tu kasa anasu nuluwataa-
¨
kat anain Maleiwa, suka shiiirana- 
¨ ¨
jaaitpain takuaippa nutuma. Otta
¨ ¨ 
muleka shiimuinre tia, ¿jamakaa
¨
taneekakaa waneepia aainraa tu
¨ ¨
kasa mojusukat? Shia suka talee-
¨ ¨ ¨
ruuin kaainjalaa. Je sukajee tuu,
¨ ¨
musu aka eekai wane atkawaa
¨ ¨ ¨
sutuma tu takuaippa jeketkat.
¨ ¨ ¨
Je mushi aka kapukai taya, suka
¨ ¨ ¨ ¨
nnojoluin tountuin taainruin tu
¨
anasukat» (Roma 7:22, 23).

¨
Pansaale t u pukuwaipakat, meechi pia
maaka saain wanee wunuulia nnojotka
¨ ¨
ojutt uin sutuma wawai suka ichein
¨ ¨
suurala sunain t u mmakat.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
4  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
 ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Pootoole suluu wanee kemion, ¿eeshiche supula pumuin numuin
¿KASA ¨
¨ ¨
chi chupeetkai leeyakuu jumuinjanain sajattaleepa kosoliinaka?
¨ ¨ ¨
Nnojottaa. Paainrule tia, watteeru saalii nneeru puwalaajuinjatka.
3 KEEIREEKA ¨ ¨ ¨
¿Kasa shikirajaka anain pia tia? Put ujaale saau t u keeireekat
TAAIN? ¨ ¨ ¨ ¨
paain, nnojoleechi pia leeyakuu muin, put ujaajeeru aau jalain-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jachin pia otta t u paainrajatkat supula punt uin eemuinjachire pia.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
TU SUMAKAT TU WIWULIAKAT. PUNUIKI PUCHIKIJIRAA
¨ ¨
«Eesu taain waneepia sunain ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Pushaja apunuinsu kasa pusawateeka amuin sou juyaka tuseena.
¨ ¨ ¨
tu taainrakat supushua»,
¨ 
mushi Pablo (1 Corinto 9:26).
¨
Nnojoishi Pablo anoujain supaa 
¨ ¨ ¨
mma, eesu naain sunain tu
¨ 
naainruinjatkat otta nuuna
achiiruat shia (Filipos 3:12-14).

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nnojorule pansaain paain sunain tu punoujakalu anain, meeru
´
¿KASA pukuwaipa maaka saain nukuwaipa wanee camaleon. Awanaja-
¨ ¨ ¨ ¨
weeru pukuwaipa pejeewa supula muin pia maaka naain na pu-
¨
4 TANOUJAKA ¨ ¨
konpayeetsekana. Mule pia, nnojotsu pansaain t u pukuwaipakat.
¨ ¨ ¨ ¨
ANAIN? Ichere pia suchiirua tu punoujakalu anain, nnojoleeru motuin
¨ ¨ ¨
paain pansaale t u pukuwaipakat, jaitairu kasain main naainruin
na waneeinnua.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
TU SUMAKAT TU WIWULIAKAT. PUNUIKI PUCHIKIJIRAA
¨ ¨ ¨
Jintui Daniel wanaa sumaa ¿Kasa punoujaka anain? ¿Punouja anainchi Maleiwa? ¿Jamushi
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
numaanuin wattamuin suulia punoujaka nunain? ¿Jamusu putujaaka aau eein Maleiwa?
¨ ¨ ¨ ¨
nupushi. Mayaainjee sulatuin
¨ ¨ ¨ ¨
tia numuin, «niitaatujulia 

paala Daniel suluu naain» ¨ ¨ ¨ ¨

¨
noonooinjachin sumaa tu
¨ ¿Aneetche pukuwaipa sutuma tu numakat pumuin Maleiwa?
¨ ¨ ¨
nuluwataakalu anain Maleiwa ¿Jamusu aneetka pukuwaipa?
¨ ¨
(Daniel 1:8, TNM ). Eejusu 
¨ ¨
naain sunain t u nukuwaipa-
¨
kat otta icheshi nia suchiirua ¨ ¨
¿Meesuche pukuwaipa maaka saain supana wunuulia suwanu-
¨ ¨
tu nunoujakalu anain. waaka jouktai? ¿Shiataapa meein pukuwaipa maaka saain wanee
¨ ¨ ¨
wunuulia nnojotka ojuttuin sutuma wawai? Meere pia, juluja paain
¨ ¨ ¨
pansaale tu pukuwaipakat. Paainrule tia, pusoukteeru eipajee
¨ ¨ ¨ ¨
putchikat tuu: ¿Pansaasuche main takuwaipa?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Juluja paain tu apunuinsu kasa pushajakat sunain putchi-
PUKUMAJA
¨ SUKUWAIPA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
kat 3. Pushaja tu paainrajatkat sou kashikat t u u supula
TU PAAINRAJATKAT ¨ ¨ ¨
pusawatuin tia pushajakat.
¨ ¨
Pusawateeka amuin 1 
¨ ¨
Pusawateeka amuin 2 
¨ ¨
Pusawateeka amuin 3 
2 ¨ ¨
¿Jamusuche
aneeka main
tayolojo?

¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨ ¨ ¨
Eesu tu kasa alanaaleekat main sunain
¨ ¨ ¨ ¨
putujaainjatuin saau suulialeeya tu kasa
pirakat suluu rouya.

¨ ¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Anuu tu alatakat sumuin Julia: Wanaa sumaa shiirakaain suluu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tu rouyakat kaususu main shia saain sumuin. «Anasu auruluin
PAAINRAKA? ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
taya», musu saain suleeruu. Akatsaa jiipuiruin shia naashin sushi,
shii otta na saaleewainkana.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Eeiru sukalia sumaa julujain saain suchajaainjatuin sukuwaipa
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
supula sushakajuin saawain maaka piama kiilo shiatapunaamuin.
¨ ¨
Nnojoluinjatu ekuin shia maaka jera kai saashin...
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasajee paainjaka sulatule pumuin tia?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotsu mojuin julujale paain aneein piyolojo. Ashajunusu suluu tu
¨
JULUJA ¨ ¨ ¨ ¨
Wiwuliakat anasuchoin Sara, Raquel, Abigail otta anashi aainchi main
PAAIN TUU ´ ¨ ¨ ¨ ¨
Jose numaa David. Saashin tu Wiwuliakat, «anasuchonleesia main»
Abisag (1 Reyes 1:4, TNM).
¨ ¨
Eeshii na tepichi julujakana main aain nayolojo maaulu yaa. Sutuma
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tia, eeshii supula ayuulin naya. Juluja paain tuu:
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˙ Asakinnushiinka waneeinnua majayunnuu. Eeshii 58% na «kausushii
¨ ¨
main waya» makana. Shiasaa eejanain nee 17% na kausukana naa-
kajee.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˙ Asakinnataashii joo waneeinnua majayunnuu aurutkana main. Eeshii
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
45% na «kausushii main waya» makana sumaa aurulajuin main naya.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˙ Na jimaalii jee majayunnuu auruleekana aain, ayuuishii naya sutuma
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
anorexia. Mekuinyeesat jee eesu supula ouktuin wayuu sutuma tia
ayuuliikat.
 ¨ ¨ ¨
Punainre tu ayuuliikat anorexia jee shiale wanee ayuulii eeka muin aka saain tia, puchunta
¨ ¨ ¨ ¨
kaaliinwaa numuin pushi, pui jee niale wanee wayuu miyou aleewaka amaa pia. «Shiimainre
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
alin nupula naaleewain wanee wayuu, aishi nia nupula waneepia, mushi aka naain wanee
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nuwala muliale nia niruin», musu tu Wiwuliakat (Proverbios 17:17, TNM).

¨ ¨ ¨ ¨
TU ANAKAT SUPULA PAAINRUIN
¨ ¨ ¨
Kamalainshi wanee wayuu namuin na waneeinnua anale main tu nukuwaipakat, nnojotsu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ´
shiain sutuma anashin aainchi nia. Anuu tu sumakat tu Wiwuliakat nuchiki Absalon,
¨
chi nuchonkai David:
´
«Nnojoishi eejachin wanee wayuu anashi main aainchi chaa Israel nuulialeeya Absalon.
[...] Mamojulasai nia» (2 Samuel 14:25, TNM).
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotpejee anain sunuiki tu Wiwuliakat nuchiki. Suka jamuin, yaletuin naain, washireein nia
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
otta nuluwataweein nuulia chi nushikai. Mojulaashi, outui saain wayuu jee kaunuurai nia.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Musujesee muin tu Wiwuliakat wamuin:
¨ ¨
«Anakaja [shiiiranajaale] jukuaippa nutuma Maleiwa» (Colosas 3:10).
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Tu kamalainkat namuin na [wayuukana] nnojoluinjatu sukajeejatuin anain mai juwala
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
noupalapunaa. Tu kamalainkat namuin, shiainjatu tu jukuaippakat sunain anamiashaa-
¨
tain je sunain kamaneein mai jia» (1 Pedro 3:3, 4).
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotsu mojuin aneere piyolojo. Shiapejee julujainjatuin main paain anainjatuin tu pu-
¨ ¨ ¨ ¨
kuwaipakat. Shia kamalainka sumuin wayuu tu pukuwaipakat suulialeeya tu piyolojokot.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Eirakaamaatusu wayuu pumuin anasuchonle pia. Akatsaa shieeruin kamalain main
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sumuin wayuu tu pukuwaipakat muleka anale shia», musu wanee majayut Phylicia sunulia.

¨ ¨
JULUJA PAAIN PIYOLOJO
¨ ¨ ¨
¿Mojusu pumuin piyolojo?
 AA  NNOJO
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Julujasu paain puwannuin jee paamajuin shiiiree aneein piyolojo?
 AA  NNOJO
¨
¿Kasa puwanajeereeka punainjee?
(Pejeetta shia).
¨
PAJAAPUIN PAAWAIN PUWALA
¨
PIYOLOJO PUUPUNAA PUWALAPAA
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Muleka «aa» pumule sunain tu palajatkat jee tu piamakat putchi jee pejeettule maaka jera
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sunain tu apunuinsukat putchi, juluja paain tuu: Eesu nnojorule keemain piyolojo namuin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
na waneeinnua maaka keemain shia pumuin. Soto paain eein supula mojuleein pumuin
wanee kasa shapaale paain shiiiree aneein piyolojo (1 Samuel 16:7).

7
 ¨ ¨
Eesu nnojorule shiimain
¨ ¨ ¨
t u julujakat paain
¨
puchikijiraa.

PUKUMAJA
¨ SUKUWAIPA
TU PAAINRAJATKAT
¨
Anuu tu taainrajatkat suulia ayuulin taya:







¨ ¨
Anuu tu taainrajatkat taainjainjatule ejercicio:







¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Kaseeru taainraka muleka sukujule tamuin wanee taaleewain tu saainrakat
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
supula auruluin shia?







¨
PIKIRAJAA SOOOMUIN w
¨ ¨
Punaja tu video suluukat jw.org.
´
Lo que opinan otros jovenes sobre
¨
la apariencia, (piitaa clic sunain
˜ ´ ´
ENSENANZAS BIBLICAS  JOVENES).

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
8  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
3 ¨ ¨
¿Jamusuche
¨ ¨
kapuleeka tamuin
¨
yootoo numaa
tashi otta tei?
¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨ ¨ ¨
Talateeru main paain aleewale pia numaa pushi
¨ ¨
jee sumaa pui.

¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Anuu tu alatakat numuin Guille, 17 nuuyase: kettaapa nutuma
¨ ¨
nutareease, eemeraashi nia. Nuchuwajaaka telewisootka sumaa
PAAINRAKA? nujuleraain saau niinase.
¨ ¨ ¨ ¨
Wanaa sumaa tia, antushi chi nushikai sumaa jashichin nia.
¨
«¡Guillermo! ¿Kasa paainraka juletaka pia yala? ¿Jamushi nnojoika
¨ ¨ ¨
pukaaliinjain chi pimuliakai? ¡Matujainkaiche pia jaa maa!».
¨ ¨ ¨
«Alesaaya papaa», numaka Guille sumaa peimatuin nia.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nurutkaaka chi nushikai nunainmuin sumaa numuin numuin:
¨ ¨
«¿Jamusun?».
¨ ¨ ¨
«Nnojotsu jamuin», numaka Guille mojusheeka.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Jashichishaatashi chi nushikai sumaa numuin numuin. «¡Jamushi-
¨ ¨
kai pia makaa punuiki!».
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasajee paainjaka sulatule pumuin tia?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Jamushijaa chupeerule pia jee suttule pupula tu karateetkat, eesujaa
JULUJA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
supula puchajaain sukuwaipa supula puunuin suluumuin wanee eekai
PAAIN TUU ¨ ¨ ¨ ¨
anain. Musia nee sukuwaipa tu paainrajatkat yootule pia numaa pushi
¨
otta pui.

9
 ANUU WANEE SUKUWAIPA:

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Kapuleesu tamuin yootoo numaa chi tashikai. «¿Jamusun?», eeshi numule tamuin yaauleru
¨ ¨ ¨ ¨
suchiki yootuin taya numaa», musu Lidia.

¨ ¨ ¨
APUNUINSU 1 Suwoolojooin
¨ ¨
2 ¨ ¨
Nnojoluin suku-
¨ ¨
3 Yootuin shia
¨
KASA
¨ ¨ EEKA numuin chi juin t u alatakat numaa mapa.
SUPULA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Yootusu Lidia numaa
¨
sushikai. sumuin.
SAAINRUIN ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
chi sushikai mapa jee
«¡Juluja paain t u Nnojotsu sukujuin
LIDIA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shiale sushajuin kara-
tamakat!», musu Lidia numuin chi
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shia sumaa suwoo- sushikai suchiki t u loukta numuin suchiki
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
lojooin numuin. alatakat sumuin. jamuin saain sutuma
¨
t u alatakat.

¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasache anaka supula ¿Kasa maa eeka supula
¨ ¨ ¨ ¨
saainruin Lidia saain pumuin? saainruin Lidia?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
JULUJA PAAIN TUU: Naata nee tu julujakat naain Pushaja yaa wunaapunaa t u anakat saain
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
chi sushikai Lidia suulia tu sumakat numuin. pumuin. Pushajaleeya t u kasa eejeetkat
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Shiale sukujuin Lidia tu ashajunakat suluu sunainjee.
¨ ¨ ¨ ¨
putchikat 1 jee suwoolojoole numuin, eesujaa ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ Anaka saain pumuin:
supula nuponojooin sumaa sunuiki, nnojoluin
¨ ¨ ¨ ¨
kachipunaain´ naain sunuiki otta nnojolin kojutuin
¨ ¨ ¨
nia sumuin (Efeso 6:2). Nnojotsu anain suwoolo-
¨ ¨ ¨
joole numuin chi sushikai.
¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotsu anain t u putchikat 2 suka nnojoluin ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ Eejeetka sunainjee:
supula sunoukteeruin tu alatakat sumuin. Yoo-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tuinjatu Lidia numaa chi sushikai supula
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nukaaliinjain shia. Nnojotsu anain yuutule nee

shia nuulia.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Shiale sukujuin Lidia tu ashajunakat suluu
¨ ¨ ¨ ¨
putchika 3, yooteeru shia mapa numaa chi sushi-
¨ ¨ ¨
kai suka anaka akuwaipa. Eesu aneerule saain
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sushajule karaloukta numuin suchiki tu alatakat
¨ ¨
sumuin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Eesu supula pansaain sunuiki Lidia sushajule
¨ ¨ ¨
suluu karaloukta tu alatakat sumuin. Naashajee-
¨ ¨ ¨ ¨
rapa chi sushikai tu sushajakat, niyaawateeru
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
aau tu alatakat sumuin. Anasu supula saainruin
¨ ¨ ¨ ¨
Lidia numaa chi sushikai tu ashajunakat suluu
¨ ¨ ¨ ¨
putchi 3. Yootiraale shia numaa sushi jee susha-
¨ ¨ ¨ ¨
jule suluu karaloukta tu alatakat sumuin,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
saainruin tu sumakat tu Wiwuliakat, tu makat
¨ ¨
mayaa: «Anakaja wakaaliijiraale suulia aulujaa- ¨ ¨ ¨
jirawaa» (Roma 14:19). Puchajaa sukuwaipa supula yootuin
¨ ¨ ¨ ¨
pia numaa pushi otta pui, jaitairu
¨ ¨ ¨
kapuleein shia pumuin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
10  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
 ¨ ¨ ¨ ¨ ´
«Kojut putuma pushi otta pui» (Efeso 6:2, 3).
ANUU WANEEIRUA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ «Anakaja muleka kemeeriale junuiki sumuin
¨ ¨
PUTCHI SUMAKA wayuu supushua» (Colosas 4:6).
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
TU WIWULIAKAT «Anakaja muleka eere jaain sunain tu nukujakat wane juwala
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jumuin sumaa nnojoluin jusouktuin pejeewa sunainmuin
¨ ¨ ¨ ¨
tu numakat. Nnojo jaashichijaain numuin» (Santiago 1:19).

¨ ¨
PANSAA PUNUIKI
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Soto paain tuu: Eesu nnojorule nayaawatuin saau punuiki
¨ ¨
pushi otta pui.

ANUU WANEE SUKUWAIPA:

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nasakirule pia pushi otta pui jamuin Eesu sulatule pumuin wanee kasa mojusu jee kaalinweere
¨ ¨ ¨
jashichika pia. «Nnojotsu kasain pia nutuma pushi otta pui. «Aneechi taya maaaya,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
alatuin tamuin», eeshijaa supula tanoukteereeru tamuiwaa», eeshi pumule.
¨ ¨ ¨
pumuin namuin. ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Eesujaa supula muin punuiki saain numuin pushi
¨ ¨ ¨
Shiasaa sunainjee tia, meechi puma- otta pui:
¨
kai nekiiruu: «Nayeena takujaka
¨ 
amuin taaleewainyuu nuulia papaa
¨ ¨ 
otta maama tu alatakat tamuin».
¨ ¨ ¨
Shia anaka aluu mule punuiki:




PUKUMAJA
¨ SUKUWAIPA
TU PAAINRAJATKAT
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu tu taainrajatkat nnojoire yooteein taya numaa tashi otta tei suchiki tu kasa alatakat tamuin:





¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu tu taainrajatkat nupuleeruale taain tashi otta tei shiiiree takujuin namuin tu alatakat tamuin:





11
4 ¨
¿Anasuche
¨
tounjulajule
¨ ¨
suchiki t u kasa
mojukat tatuma?
¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨ ¨ ¨ ¨
Nnojorule puunjulajuin suchiki tu kasa mojukat
¨ ¨ ¨
putuma, sunoujeeru wayuu punuiki otta
asoukteechi pia saau.

¨ ¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Anuu tu alatakat numuin Toni: Neewainsu surouyain wanee miichi
¨ ¨ ¨
wanaa sumaa nushaittuin woola namaa naaleewainyuu.
PAAINRAKA? Nnojotpejee naainjeein tia.
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasajee paainjaka sulatule pumuin tia?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
EESU APUNUINSU KASA EEKA SUPULA PAAINRUIN:
JULUJA ¨ ¨
PAAIN TUU
¨ ¨ ¨ Eeshi puwataweere maaka
1 Eeshi supula pupantajaain. ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sukujuin tu putchikat 1.
¨ ¨ ¨
Shiapejee anain pukujule
¨ ¨ ¨
2 «Nia kasitka chiran»,
¨ ¨ ¨ ¨
suchiki tu kasa mojusu
¨
eeshi supula pumuin. paainrakat, jaitasu kasain
peewain.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
3 Eesu supula pukujuin
¨ ¨
numuin chi kepiashikai
¨
tu kasa peewainkat otta
¨
«tawalaajeeru shia»
¨ ¨ ¨ ¨
pumuin numuin.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
12  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
 ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU 1 S«Keeirees
uka anain pukujule suchiki.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
u waain lotuin wakuwaipa sunain supushuaaleeya
PUK¨ UJUINJATKA
¨
¨ ¨ ¨ ¨
kasa», musu tu Wiwuliakat (Hebreokana 13:18, TNM).
SUCHIKI TU ¨ ¨
MOJUKAT 2 S«Chi
uka moteeruin naain paainjala na waneeinnua.
¨ ¨
eekai nuunjulajuin suchiki naainjala, mojeeru
¨ ¨ ¨ ¨
¨
nukuwaipa. Aluusaa chi eekai nukujuin shia sumaa
PUTUMA? ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nuuulaain suulia, amuliajuneechi», musu tu Wiwuliakat
(Proverbios 28:13, TNM).
¨ ¨
3 S«Niyoukt
uka talateeruin naain Jewaa putuma.
¨
uin Maleiwa na mojulaashiikana, aleewapajaa
¨ ¨ ¨ ¨
nia namaa na lotokana akuwaipa», musu tu Wiwuliakat
(Proverbios 3:32, TNM).
¨ ¨ ¨ ¨
Eesu wanee majayut Karina sunulia, 20 suuyase, suunjulaja
¨ ¨ ¨ ¨
achikit nuulia sushi shiitaanuin sumuin wanee multa sutuma
¨ ¨
suwateeruin main wanee kemion. Atujaana aau tia mapa.
¨ ¨ ¨
«Niruin chi tashikai tu multakat wanee juya suchikijee,
¨ ¨
kachajaalasu taya saaujee tia», sumaka Karina.
¨ ¨
¿Kasa watujaka sunainjee tia? «Wainma wachajaala wounju-
¨ ¨ ¨ ¨
lajule suchiki tu kasa mojukat watuma, wasoukteeru aau tia
¨ ¨
mapa», musu Karina.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Nnojotsu wayuu eekai aainruin tu anasukat waneepia»,
PUT¨ UJA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
musu tu Wiwuliakat (Santiago 3:2). Weeiyatuin laulaain otta
SUNAINJEE TU ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nnojoluin yaletuin waain wakujule suchiki tu kasa mojukat
KASA MOJUKAT watuma.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Tu wanee kasa paainruinjatkat shia put ujain sunainjee tu
PUTUMA ¨ ¨ ¨ ¨
kasa mojukat putuma. «Eesu tu tatujakat sunainjee tu kasa
¨
¨ ¨
mojusu taainrakat, tanouktuin takuwaipa eere kasa nnojotka
anain tatuma. Anaka sukuwaipa tatuma wanee sukueena»,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
musu sunuiki Vera. ¿Kaseeru paainraka...

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
...peewainre wanee * Yuuteechi pia nuulia, eesu nnojoleerule nutujaain
¨ saau.
wisikuleeta naanapajirala
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pia chi pushikai? * Pukujeeru numuin tu alatakat.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
* Pukujeeru tu alatakat sumaa susiruin shia wayuu
¨
naatajatu paashin.

¨ ¨ ¨ ¨
* «Kapuleesu main tu examenkat», ¿meechi pia?
...amulouire putuma
wanee examen saaujee ¨
* «Tasiru saaujee nnojoluin tekirajaain»,
mekirajaain pia? ¿meechi pia?
¨ ¨ ¨
* «Jaisu tasha numuin chi profekai», ¿meechi pia?

13
 ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Juluja paain tuu: pialejee chi pushikai jee chi profesorkai,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿jameeru punuiki nukujamaatule wanee puchon suchiki tu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
kasa mojukat nutuma? ¿Jameeru punuiki nuunjulajule suchiki
¨
tu kasa mojukat nutuma?
Soto paain wanee kasa eeka mojuin putuma sou juyakat
¨ ¨
tiainka jee pusoukta shiipajee t u asakinnakalu anain yaa
¨ ¨
wunaapunaa:

¨
¿Kasa mojuka * Tounjulaja achikiru wanee kasa.
putuma? ¿Kasa * Naata nee chi teitaakai saau
paainraka? taainjala.
¨
* Takujamaata achikit shia.

¨ ¨ * ¡Talatashaatashi taya! Nnojoishi

¿Jamusu
¨
paain saaujee jamajuin taya. ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ Julujakuu sumule paain t u
puunjulajuin * Mojusu taain. Anasujee shiale ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ kasa mojukat putuma, musu aka
suchiki t u kasa takujuin tu shiimainkat. ¨ ¨
mojukat saain chunt ule pou waneepia
¨
putuma? suluupunaa surouyain peejena.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jetsujee t u anakat supula paainruin?
¨ ¨ ¨
¿Kasa put ujaka sunainjee mojuin putuma tia
kasa paainrakat?

¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU SAAIN PUMUIN?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jamusu kapuleeka tamuin takujuin suchiki tu kasa mojukat tatuma?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jameeru sunuiki wayuu puchiki puunjulajule suchiki tu kasa mojukat putuma?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jameeru nanuiki pukujule suchiki tu kasa mojukat putuma? (Lucas 16:10).

PUKUMAJA
¨ SUKUWAIPA
TU PAAINRAJATKAT
¨ ¨ ¨ ¨
Juluja paain tu paainrajatka mojule putuma wanee kasa. Paainja shia sou juyaka tuseena.







¨ ¨ ¨ ¨ ¨
14  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
 5
¿Kasache
taainrajatka
¨
mojulaale tamuin
na tepichikana?
¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨ ¨ ¨
Suka eein supula sunouktaain jee mojuleein
¨
pukuwaipa sutuma t u paainrakat.

¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Anuu tu alatakat numuin Lucas: Nnojoishi ouneein nia piantua
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sunain koleejia. Akujunusu wanee perulaa nuchiki natuma na
PAAINRAKA? ¨
nukonpayeetsekana. Kanuliayaashi nia natuma. Eeshi nujutapu-
¨
¨ ¨ ¨ ¨
naanule achiki sumaa suwalakajaanuin nukaraloukse. Eeshi nuju-
¨ ¨
naanule achiki. Shiasaa niirakaapa namuin, mouyaasalii nuulia.
¨ ¨
Aliikainka, eimmolojunushi nia suluupunaa Internet...
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasajee paainjaka sulatule pumuin tia?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Eesu tu kasa anakat supula paainruin. Eeshi supula eejiraain pia
JULUJA ¨ ¨ ¨ ¨
sumaa nnojolin putkaain. ¿Kasa paainrajatka?
PAAIN TUU

15
˘ PIIRAKAA NEE NAKA. «Chi wayuu malakai, kaashichijaarai; akaisaa chi wayuu kekiikai
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
main, nuchecheruin naain», musu tu Wiwuliakat (Proverbios 29:11, TNM). Muleka nnojorule
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
paashichijaain namuin, eeshii supula nakulajaain aain punainjee na mojulaakana pumuin.
¨ ¨ ¨ ¨
˘ NNOJO PASALAWEEIN PIA. «Muleka mojulaale wane wayuu jumuin, anakaja muleka jii-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
rakaale nuka. Nnojo mojulaain jia niipajee», musu tu Wiwuliakat (Roma 12:17). Pasalaweere
pia mojuleejeeria main pukuwaipa.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˘ JALIA PIA NOULIA. «Chi wayuu kekiikai main ounushii suulia tu kasa mojusukat», musu
¨ ¨ ¨ ¨
tu Wiwuliakat (Proverbios 22:3, TNM). Puuna noulia na tepichi mojulaakana pumuin jee
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pirule saainjuneein kasa mojusu pumuin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˘ ANA PUSOUKTIA NAMUIN. «Ounusu tu jashieekat wasouktule suka putchi analuut»,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
musu tu Wiwuliakat (Proverbios 15:1, TNM). Eeshi supula pusouktuin namuin sumaa muin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pimeeerajaakai aain. Nakujule pumuin kaleulein main pia, eeshi supula pusanaluin jee
¨ ¨
pumuin: «Shiimainsaaya, aainjeeshi nee taya ejercicio».
¨ ¨ ¨ ¨
˘ PUUNA YALEJEE. Anuu sunuiki Nora, 19 suuyase: «Nnojorule pusounnajaain, piiiyatuin
¨ ¨ ¨
laulaain paain jee puchecheruin paain. Tia, shia wanee akuwaipaa nnojotka eein nanain
¨ ¨
na tepichi mojulaakana pumuin» (2 Timoteo 2:24).
¨ ¨ ¨
˘ PIIIYATA YALAYALAIN PAAIN. Na mojulaakana pumuin natujaa aau jaraliin na malayaa-
¨ ¨ ¨
kana aain. Akaisaa nnojoleechin pia jooin napula muleka nerule yalayalain paain.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
˘ PUKUJA NACHIKI. Anuu sunuiki wanee ekirajapuusu tepichi: «Saain tamuin, anasu suku-
¨ ¨ ¨ ¨
junule nachiki na tepichi mojulaakana suluu koleejia. Shia waainrajatka tia supula nnojo-
¨ ¨ ¨
luinjatuin jaraluin muliain natuma.

¨ ¨
PUTUJAAINJATKA AAU
¨ ¨
¿Kasa maa naainraka na tepichi mojulaakana pumuin?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Airuutsu nanuiki pumuin. Anuu sunuiki Celine, 20 suuyase: Nnojotsu
¨ ¨ ¨ ¨
supula motuinjatuin taain airuuluin nanuiki na tepichi mojulaakana
¨ ¨ ¨ ¨
tamuin. Mojushantasu taain natuma. Sutuma tia, musu nnojotkai kasain
¨ ¨
anain apula taya. Aireesia tamuin suulialeeya saalii sou wanee wayuu
¨ ¨ ¨
susheetunule».

¨ ¨ ¨
Nnojoishi pia namaweein. Anuu sunuiki Haley, 18 suuyase: «Nnojotsu
¨
taya namaweein na takonpayeetsekana. Taikkalaweere namaa sunain
¨ ¨ ¨
ekawaa, nayouktuin namaain taya. Jaitairu eein einasee tapula. Sutuma
¨ ¨ ¨
tia, ayalajawaisu taya waneepia jee ekaasu nee taya tamuiwaa».

¨ ¨ ¨
Neimmolojuin pia suluupunaa Internet. Anuu nunuiki Daniel, 14 nuu-
¨ ¨ ¨ ¨
yase: Nnojotsu shaittaain nee tu ashajunakat suluupunaa Internet.
¨ ¨ ¨
Eesu supula sumojujaain nukuwaipa wanee wayuu sutuma».

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
16  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
 ¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU SAAIN PUMUIN?
SHIIMAIN JEE ALAWAA SUSOUKTIA

¨ ¨ ¨ ¨
1 Shiimain. Saashin t u Wiwuliakat eejana namaiwa waneeinnua
1 Eetujuliiya namaiwa na wayuu
¨ ¨ ¨
mojulaakana. mojulaashii, nefilim munushii naya. «Ojuttirulii wayuu» maluulu
¨ ´
tia putchikat (Genesis 6:4).
¨ ¨
2 Shaittaa nee tu kanuliakat bullying.
¨ ¨ ¨
Nnojotsu mojuin. 2 Alawaa. Wainma tepichi outiraaka naain sutuma tu kanuliakat
bullying.
¨ ¨
3 Tu anakat namuin na mojulaakana
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pumuin shia putkaain namaa. 3 Alawaa. Eeshii katsuinre main na tepichi mojulaakana pumuin;
¨ ¨
nnojotsu anain putkaale namaa.
¨ ¨
4 Pirule muliain atumawaa wanee
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jintui, nnojotsu pukujuinjatuin nachiki 4 Alawaa. Wanaawashi pia namaa na tepichi mojulaakana pumuin
¨ ¨ ¨ ¨
na tepichi mojulaakana. nnojorule pukujuin nachiki.
¨ ¨
5 Eesu toolole main naain na tepichi 5 Shiimain. Mayaapejee muin yaletakai main naain na tepichi
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
mojulaakana supula nnojoluinjatuin mojulaakana, nnojotsu yalayalain naain; erushii wayumuin
¨
jayain naau nnojoluin yalayalain naain. namuin na waneeinnua shiiiree aneein naain.
¨ ¨ ¨ ¨
6 Eeshii supula nooulaain suulia 6 Shiimain. Eeshii supula nooulaain suulia mojulawaa na tepichi
¨ ¨
mojulawaa na tepichi mojulaakana. mojulaakana nakaaliinjunule natuma na waneeinnua.

PUKUMAJA
¨ SUKUWAIPA
TU PAAINRAJATKAT
¨ ¨
Mojulaale tepichi tamuin, anuu tu taainrajatkat:







PIKIRAJAA
¨
SOOOMUIN
¨ ¨
Punaja t u video suluukat jw.org.
¨
Eejiraa pia sumaa nnojolin
¨ ¨
putkaain, (piitaa clic sunain
˜ ´ ´
ENSENANZAS BIBLICAS  JOVENES).

w
¨
Yalayalale paain nnojoleechi pia jooin napula
¨ ¨
na mojulaakana pumuin.
6
¿Kasache
taainrajatka
¨ ¨
tooulakunule
aain?
¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨
Pusouktule saau punoula, pieechi aneekaka
¨
tu paainrajatkat, nnojoleena nayain
na waneeinnua.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Anuu tu alatakat numuin Alberto: Ayoujaasu naain wanaa sumaa
¨ ¨ ¨ ¨
niruin nantuin nunainmuin piamashii nukonpayeetse. Sou semaa-
PAAINRAKA? ¨ ¨ ¨ ¨
nakat tuu, piantuaichi ooulakunuin aain supula nukamujuinjachin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Apunuintuaichi joo sumaa tuu.
¨ ¨ ¨
Mushi wanee numuin:
¨ ¨
«¿Kasa paainraka pumuiwaa? Nna, suulia mojujain paain».
¨
Niyuluin wanee sikariia suluujee nuwotsiiase, naapaka shia
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
numuin Alberto sumaa nuchimiruin nou numuin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Ayoujaasu main naain Alberto suka saapunuin sikariia numuin.
¨ ¨
«Nnojo, matujuinsai taya...».
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nusounnajaaka chi wanee sumaa numuin numuin:
¨
«¿Jamushikai pia? ¿Mmotshi pia?».
¨ ¨ ¨
«Nnojo, nnojotsu shiain tia», numaka sumaa mmoluin nia.
¨ ¨ ¨
Numaka joo chi nukonpayeetsekai sumaa niitaain najapu
¨ ¨ ¨
nunuloupunaa Alberto: «Sikariia nee wale».
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Numaka joo chi wanee sumaa nejejiraain jee naapuin numuin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sikariiaka: «Nnojoleeru jaraluin wakujuin amuin. Wayeena nee
¨
atujaaka saau».
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasajee paainjaka sulatule pumuin tia?
 ¨ ¨ ¨ ¨
¿Natujaa aauche naya tepichikana tu naainrakat? ¿Nayache
JULUJA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
aneekaka namuiwaa tu naainrakat? Eeshiijaa supula nnojoliin
PAAIN TUU ¨ ¨ ¨
nayain. Eesujaa shiale nashatuin tu naainrakat na waneeinnua
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
suka aneein naya nouluu, mushiijesee nooulaain suneekunuin
¨ ¨
napuleerua tu naainrajatkat.
¨ ¨ ¨ ¨
Piale ooulakunuin aain, ¿paainreeinche tu kasa anasukat otta
¨
puchechereeinche paain?

1 KETTAAJA PIA
¨ ¨ ¨
«Chi wayuu kekiikai main ounushi suulia t u kasa mojusukat, akaisaa chi
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
malakai aain, ounushi sunainmuin jee sulataka kasa mojusu numuin»,
¨ ¨ ¨ ¨
musu t u Wiwuliakat (Proverbios 22:3, TNM).
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Jayasu saau sulatuinjatule wanee kasa mojusu. Jamushijaa waraittule pia
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jee pirule tepichi sunain akamujaa, nnojoire puunuin yalejee, eeshijaa supula
¨ ¨
puuulakunuin aain natuma.
¨ ¨ ¨ ¨
2 JULUJA PAAIN TU EEJEETKAT SUNAINJEE
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu t u sumakat t u Wiwuliakat: «[Jut ujaa] saau t u jaainrakat sunain
¨
anasuin nuupala Maleiwa» (1 Pedro 3:16).
¨ ¨ ¨
Pusakira paain: «¿Jameetche taain taainrule tu naainrakat na takonpa-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
yeetsekana?». Eesujaa supula talatuin naain pumaa motsomuin.
¨ ¨
¿Jameeru paain mapa? ¿Wanaaweeichi pia namaa shiiiree talatuin
¨ ´
naain pumaa? (Exodo 23:2).
¨ ¨
3 PUNEEKA TU PAAINRAJATKAT
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu t u sumakat t u Wiwuliakat: «Chi wayuu kekiikai main eejusu naain jee
¨ ¨ ¨
niyoukt uin t u kasa mojusukat» (Proverbios 14:16, TNM).
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Waneekuinjatu waneewai wakua tu waainruinjatkat jee waatapajuinjatu tu ee-
¨ ¨ ¨ ¨
jeetkat sunainjee. Aashajaasu tu Wiwuliakat nachiki waneeinnua wayuu anee-
¨ ´ ¨
kakana kasa anasu maaka naain Jose, Job numaa Jesuu. Akanasaa eein wa-
¨ ´ ´ ¨
neeinnua aneekakana kasa mojusu maaka naain Caın, Esau numaa Judas.
¿Kasajee paainjaka piakai?
¨ ¨ ¨ ¨
Saashin tu Wiwuliakat «niitaatujulia paala Daniel suluu naain nnojolinjachin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nia sunainpunaain kasa mojusu» (Daniel 1:8, TNM). Putujaale saau tu kasa
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
eejeetkat sunainjee tu puneekakat, anasu pukujule namuin na apuleeruaa-
¨ ¨ ¨
kana paain tu kasa puneekuitpakat.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nnojo shapaain paain, nnojotsu wainmainjatuin punuiki namuin, «nnojo»,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pumaa nee namuin. Eesu supula lotuin punuiki namuin mayaa:
¨ ¨ ¨ ¨
«Nnojoleeru taainruin t ura pumaa».
¨ ¨ ¨
«Mat ujuinsai taya akamujaa».
¨ ¨ ¨
«¿Nnojotsusaa put ujaain saau tanoujain?».
¨ ¨ ¨
Pusouktamaata namuin sumaa yalayalain paain. Mule shia putuma,
¨
nnojoleechi nekeejuin aain pia.

19
 ¨ ¨
Eeshijaa supula nemeeerainpalain pia na pukonpayeetsekana. Eeshii
MEEERAPALALE ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
supula namuin pumuin: «¿Jamusukai pia? ¡Malakatche main pia!».
PIA ¨
Naainruin main tia na tepichi mojulaakana. ¿Kasakaa eein supula
¨ ¨
¨ ¨ ¨
paainruin? Eesu piamasu kasa:
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nnojo paashichijaain. (Eeshi supula pumuin: «Mushisaaya, mat ujuin-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sai taya supuleerua tia». Pukuja motsomuin jamuin piyouktaka tia).
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Piyaawatira naya sunain mojuin t u naainrakat. (Pukuja jamuin nno-
¨ ¨ ¨ ¨
jotka paainruin tia jee puma numuin: «Wayuu anashiyaa pia taain-
¨ ¨
ruu, pukamujaka nee»).
¨ ¨ ¨
Macheere naya puchiirua, puuna noulia. Soto paain ayateeruin napu-
¨ ¨ ¨
leeruain paain makatule pia namaa. Puunule noulia, piiiyateeru piain
¨ ¨
aneekuin tu paainrajatkat.
¨ ¨ ¨ ¨
Soteesu waain matujuin choujawaa na tepichi mojulaakana. Suuulaku-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
napa paain natuma, puneekuinjatu piakai tu paainrajatkat, lotuinjatu
¨ ¨ ¨ ´
punuiki namuin otta nnojoluinjachi pia atkaain namaa (Josue 24:15).

PUKUMAJA
¨ SUKUWAIPA
TU PAAINRAJATKAT
¨ ¨ ¨ ¨
Meere sukuwaipa tatuma supula tachecheruin taain tooulakunapa aain:





¨ ¨
Anuu tu taainrajatkat naainjireere taya kasa mojusu na takonpayeetsekana:





¨ ¨
Paainrule t u namakat na
pukonpayeetsekana, meechi pia
maaka saain wanee nemiira.

¨
PIKIRAJAA SOOOMUIN w
¨ ¨
Punaja t u video suluukat jw.org.
¨ ¨ ¨
Piyoukta t u kasa apuleeruaanakalu
¨
aka paain, (piitaa clic sunain
˜ ´ ´
ENSENANZAS BIBLICAS  JOVENES).

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
20  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
7
¿Jamusu
¨ ¨
¨
tayouktajatka t u
¨ ¨
amaujirawaakalu
akuwaipaa?
¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨ ¨ ¨
Eesu supula anain jee mojuin pukuwaipa
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sutuma t u kasa puneekakat supula paainruin.

¨ ¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Anuu tu alatakat sumuin Sandra numaa Pablo: Piamainna kashi
¨ ¨
naya amuraajiraain. Akanasaa muin kakaliainnakana main naya
PAAINRAKA? ¨
saain namuin. Aluwanaajiraashii mensaaje waneepia jee yooti-
¨ ¨
raashii suluupunaa serulaat. Shiraajuin main Sandra Pablo.
Eepajaa wanee kasa keeireeka naain Pablo.
¨ ¨ ¨
Tu naainrakat nee shia naapaain sajapu jee nutujiraain nee sumaa.
¨ ¨
Nnojotsu sumojujeereein sukuwaipa Sandra. Anapejee saain nu-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
maa chi sumuraajuinkai. Kamalainsu main sumuin nunuiki Pablo
¨ ¨
jee muliasu main shia niiiree.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Muleka kettaale pukalia supula amuraajirawaa, ¿kasajee
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
paainjaka sulatule pumuin tu alatakat sumuin Sandra?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Jamushijaa puchiaanule suulia amuttaa iipunaajee jee macheere pia
JULUJA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
suulia tia putchikat, ¿kaseeru alataka pumuin? Alateeru kasa mojusu
PAAIN TUU ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pumuin. Meeria tu alatakat pumuin macheere pia suulia tu putchi
¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
achiajaanakalu oulia pia suchiki tu amaujirawaakat akuwaipaa supu-
¨ ¨ ¨ ´
lapunaa kasaaluu (1 Tesalonica 4:3).
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Kaseeru alataka pumuin macheere pia suulia tu putchi achiajaanaka-
¨ ¨ ¨
lu oulia pia? «Juluwajiraale jukuaippa [...], shiimuin sunain kachajaa-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
leeruin jiiruku sutuma», musu tu Wiwuliakat (1 Corinto 6:18). ¿Kasa
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sukujeeka wamuin putchikat tuu?

21
 ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu supushi tu kasa mojusu alatakat namuin
¨ ¨ ¨ ¨
na jimaalii jee majayunnuu amaujiraakana naku-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
waipa supulapunaa kasaaluu:
¨
MOJUSHAATASU NAAIN. Eeshii na jimaalii
¨ ¨ ¨
jee majayunnuu mojukana main aain sutuma
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
namaujiraain nakuwaipa supulapunaa kasaaluu.
¨
ALIRAJIRAASHII. «Jaratkajasaa nuinkaain
¨ ¨ ¨
amaa tapulapunaa», eeshii na makana suchikijee
¨
namaujiraain nakuwaipa.
¨ ¨ ¨
NNOJOISHII ACHEKUNUIN. Nnaaya majayut
¨ ¨ ¨
achekaka wayuu eekai kojut uin numuin shia jee
¨ ¨ ¨ ¨
nnojoishi suchekuin wayuu eekai nuinkaapuna-
¨
weein nee sumaa. Nnaaya jimaalii nnojoliikana
¨
achekuin jieyuu eekai toolomaain paala.
¨ ¨
¨ Tu aainjirawaakalu aku-
Sajattia putchika: Juluwajiraale jukuwaipa ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ waipaa, nusulajala Maleiwa
supulapunaa kasaaluu, mojuteena jia sumuin ¨
¨ namuin na kasaatkana.
wayuu (Roma 1:24). Nnojo jaainruin tia, ¡kojuta- ¨ ¨
¨ ¨ Pumaujiraale pukuwaipa
shaatasu main tu jukuwaipakat! ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
supulapunaa kasaaluu,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Puchechera paain jee nnojo paainjiraain puku- mojutsat pumuin tia nusula-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ´ ¨ ¨
waipa supulapunaa kasaaluu (1 Tesalonica 4:3). jalakat Maleiwa. Musu aka
¨ ¨ ¨
Paainjeeru tia kasaatpa pia. Nnojoleena aliraji- saain pulaajiale yarutshii
¨ ¨
raain jia, nnojoleeru shapaain jee mojuin jaain wanee kamiisa jeket u eekai
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
maaka naain na amaujiraakana nakuwaipa susulajunuin pumuin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
supulapunaa kasaaluu (Proverbios 7:22, 23;
1 Corinto 7:3).

¨ ¨ ¨ ¨
Eeshii jimaalii eekai kasaaleein sumaa eekai isasuyuluin jee
PIAKAT ¨ ¨ ¨
nayouktuin tu eekai toolomaaitpain.
MAJAYUTKAT ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Eesujaa supula mojuin pucheeruu tia putchikat. Naashin na ojui-
¨ ¨ ¨ ¨
takana suluupunaa telewisoot jee cine, nnojotsu mojuin numauji-
¨ ¨ ¨
raale nukuwaipa wanee jimaai sumaa wanee majayulu. Nnojoleena
¨ ¨ ¨
jamajuin naya sunainjee, anashaatasu main jee aijiraashii naya
¨
sukajee tia naashin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¡Nnojo poonooin sumaa tia! «Anasu puinkaale tamaa», numule
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
wanee jimaai pumuin, nnojotsu alin pia nupula; shia julujaka nee
¨ ¨
naain nukuwaipa numuiwaa (1 Corinto 13:4, 5).

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
22  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
 ¨ ¨ ¨ ¨
Kamuraajuinre pia, pusakira paain: «¿Shiimainchejee alin tapula
PIAKAI ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tamuraajuin?». «Aisu tapula», pumule, piiiyatuinjatu tia sukajee
JIMAAIKAI ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
poonooin sumaa nunuiki Maleiwa, nnojolinjachin pia pumuiwaain
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sumaa jee paainruinjat uin kasa anasu supuleerua.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Paainrule tia, wuleeru sukuwaipa pumuraajuin. Meeru aka saain tu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sulamiitakat, alin main supula chi sumuraajuinkai (El Cantar de los
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Cantares 2:16). Akaweechia pia supula pumuraajuin, ¡aijeechi main
¨ ¨
pia supula!

¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU SAAIN PUMUIN?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
* Aire pia nupula wanee wayuu, nuchekuinjatu anain pukuwaipa
PUTCHI PUM UINJATU
otta anain paain.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
* Airejee pia nupula wanee wayuu, nnojotsu nuchuntuinjatuin ¨ ¨
¨ ¨ ¨
«Airejee taya pupula,
pumuin wanee kasa mojeetka atuma pukuwaipa numaa Maleiwa
anashii wainkaale»,
(Hebreokana 13:4). ¨ ¨
numule wanee wayuu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pumuin, eesu supula
¨ ¨ ¨
PUKUMAJA SUKUWAIPA pumuin sumaa yalaya-
¨ lain paain: «Airejee taya
TU PAAINRAJATKAT ¨ ¨ ¨ ¨
pupula, nnojotsu muinja-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jameeru punuiki numuin wanee wayuu nuinkaweere pumaa? tuin punuiki tamuin».
 ¨ ¨ ¨ ¨
PUTCHI PUM UINJATU

¨ ¨
Eere wanee jieru pumaa,

nnojo paainjain wanee
¨ ¨ ¨ ¨ kasa nnojotka paainjain
¿Kasa kapuleejeetka aluu pumuin piyouktuin paainjain wanee ¨ ¨
¨ nuupala pushi otta pui.
kasa mojusu?





¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jamusu supula piyouktuinjatuin tia?





 23
8
¿Kasache
¨
tat ujaainjatka
aau nachiki na
¨
ataujaaliikana?
¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨ ¨
Wainma main na ataujaanakana maautpunaa,
¨
naya jookana main apulaa na
¨ ¨ ¨
majayunnuukana.*

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Ainkusu saain Ana sujutunuin achiki mmoluumuin nutuma wanee
¨ ¨ ¨ ¨
wayuu. Anuu sunuiki: «Eejiraasiaajee taya numaa, tooulakuin taa-
PAAINRAKA? ¨ ¨
waatuin, isaka shia tachiki. Tojuta achikichi nia, tasheetuin, tejiruu-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tuin otta tayaatuin nia. Nusotoko taya suka wanee rui. Isaka
¨
tachiki takuwaipa suchikijee tia».
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasajee paainjaka sulatule pumuin tia?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Eesu supula sulatuin pumuin tia jaitasu paainmajuin pukuwaipa.
JULUJA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Jamusujaa pujuittule sawai, eesu sulatule kasa mojusu pumuin, jai-
PAAIN TUU ¨ ¨ ¨ ¨
tasu eejuin main paain. Saashin tu Wiwuliakat eeshii makanajuinre
¨
¨
na kawatirashiikana otta mojukuipatshii na kekiikana main. «Suka
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jamuin, alatalaa musu kasa mojusu sumuin wayuu supushuaa»
´
(Eclesiastes 9:11, TNM).
¨ ¨ ¨
Nnojoishi shiraajuin Ana chi ataujaakai shia. Eeshii na ataujaanakana
¨ ¨ ¨ ¨
nutuma wanee napushi jee niale wanee neraajuin. Jamusujaa Natalia,
¨ ¨ ¨ ¨
polooiwa suuyase nutaujaain shia wanee jimaai kepiashi suutpaa.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu sunuiki: «Mmotshaatasu sumaa japulin taya, yuutiraasu nee taya
paala».
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
*Sunain putchikat t uu, aashajaana achikichii na majayunnuukana, napulajatpejee
¨ ¨ ¨
shia na jimaaliikana otta na majayunnuukana.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
24  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
 ¨ ¨ ¨
Mojuyulia saain Ana sutuma tu alatakat sumuin, suchajaala saain sumuin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
NNOJOTSU ¨ ¨ ¨
«Sotowaisu taain tu alatakat tamuin, eesujee tu kasa taainjakat supula
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
PIAIN KASIRUIN ¨ ¨
¨
¨ ¨ ¨
¨
nnojoluin tataujaanuin. Mayaapejee isain tachiki takuwaipa suchikijee
¨ ¨ ¨
¨
tasotunuin suka rui, julujayulia taain eein supula eejiraain taya wanaa
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sumaa tia», musu sunuiki.
¨ ¨ ¨
Akaaya Natalia, mojuyulia saain sutuma suchajaalain saashin tu alatakat
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sumuin. Anuu sunuiki: «Nnojoluinjatia kasain alatuin tamuin taainruu.
¨ ¨ ¨
Shia nachekaka achiki tapuleerua tashi otta tei tojuitawalin sumaa tu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tawalakat, nnojotsu jaa muin taya namuin. Nutaujaain taya chia wayuukai
¨ ¨ ¨
suka tojuitawalin tamuiwaa. Mojushaatasu main naain na kasayuukana
¨ ¨ ¨
tanain sunainjee tia. Taya kasitka saain tamuin muinjanain naya. Moju-
¨
shaatasu main taain sutuma».
¨
Mojule paain maaka saain Ana otta Natalia, soteesu paain nnojoluin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
puchajaalain putaujaanuin. «Aleeya wayuu maaulu», «suchajaala
¨ ¨ ¨ ¨
sooomuin», eeshii na wayuu makana suka nnojoluin kasajatuin namuin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tia. Mojushaatasu main sulatule tia sumuin wanee wayuu. Putaujaanule,
¨ ¨ ¨ ¨
putujaa saau nnojoluin pusiruin tia.
¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotsu antapunaain suluu nekii na wayuukana nnojoluin nasiruin tu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
alatakat namuin. Eeshii na yuutiraakana sumaa tia, «tachajaala», mushii
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
nee otta julujasu naain kasa mojusu sutuma nataujaanuin. ¿Jaraiche ana-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shiika amuin yuutuin nee pia? ¿Anashiisuche pumuin? ¿Niataapa anashiin
¨ ¨ ¨
amuin chia ataujaakai pia? Shia anaka aluu puchuntule kaaliinwaa.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu nunuiki Job sou niruin muliaa saashin tu Wiwuliakat: «¡Aashaja-
¨ ¨ ¨
PUK
¨ UJA SUCHIKI ¨
weechi taya sumaa mojuin main taain!» (Job 10:1, TNM). Eesu anashijee-
¨
TU¨ ALATAKAT
¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
rule pumuin paainrule tu naainjakat Job. Aneeru paain otta nnojoleeru
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨
¨ ¨
¨
pusiruin saain pumuin tu alatakat pumuin pukujule shia sumuin wanee
PUMUIN wayuu aleewaka amaa pia.
¨ ¨ ¨ ¨
Shia saainjaka Ana tia, anakalaka saain sutuma. Anuu sunuiki: «Takujuin
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tu alatakat tamuin sumuin wanee taaleewain, «anasu pukujule shia
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¨
Paashajaa sumaa namuin na laulaashiikana» sumaka tamuin. Anasu taain suka takujuin
¨ ¨ ¨
shia namuin. Kojuyatua naashajaain tamaa. Nakujaka tamuin nnojoluin
wayuu akaaliinjeetka pia. ¨ ¨ ¨
¨ ¨ tasiruin tu alatakat tamuin».
Iseeru puchiki eejiraain
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pia pumuiwaa sumaa Sukujuin Natalia numuin sushi otta shii tu alatakat sumuin. Anuu sunuiki:
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
t u alatakat pumuin. «Nnojotsu nayuulajuin taya. «Anasu pukujule shia wamuin», mushii ta-
¨ ¨ ¨ ¨
muin. Shiasaa sutuma tia, nnojotsu taya jashichikuu muin otta nnojotsu
mojuin taain».
¨ ¨ ¨ ¨
Amulialaasu saain sutuma suuraajuin. «Aawalaasu taain sutuma touraa-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
juin numuin Maleiwa, alatawaisu tia tamuin nnojorule jaraluin taashaja-
¨ ¨ ¨ ¨
weein amaa. Takujawalin numuin Jewaa jamuin taain. Shiasaa sutuma tia,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
jamaamasu taain», musu sunuiki.
¨ ¨ ´
Aneeru paain mapa suchikijee tia (Eclesiastes 3:3). Jalia pia suulia ayuulii
¨
sutuma mojuin paain otta anasu peemeraawaire. Nia puchunta main
¨ ¨ ¨
amuin kaaliinwaa Jewaa, chi atujakai main amuliajaa (2 Corinto 1:3, 4).

25
 ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿KETTAASU PUU- Nupuleeruale paain pumuraajuin supula paainruin kasa mojusu, anasu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pumule numuin: «¡Jimata pia toulia!» jee «¡pusunneera pajapu toulia!».
YASE
¨ SUP ULA
¨
¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ ¨
Nnojo puunjulajuin suchiki sutuma «nuuulaweeru taya» pumuin. Nuuu-
¨
AMURAAJUNAA? laale pia, maalinsat pia nupula. Numaajeeru pia wanee wayuu kojutuka
¨ ¨ ¨
amuin pia otta anashiika amuin tu kasa anakat pumuin.
¨ ¨

¨
PUKUMAJA
¨ SUKUWAIPA PIKIRAJAA SOOOMUIN
TU PAAINRAJATKAT ¨ ¨
Punaja t u video
suluukat jw.org.
w
¨ ¨ ¨ ¨
Anuu tu taainrajatkat tasirule saain tamuin tu alatakat Lo que opinan otros
¨ ´
tamuin: jovenes sobre el acoso
sexual, (piitaa clic
¨ ˜
 sunain
´
ENSENANZAS
´
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ BIBLICAS  JOVENES).
Na wayuu takujuinjanakana amuin tu alatakat tamuin:


¨ ¨ ¨
SUPULEERUAANULE AAIN WANEE WAYUU
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Polooiwaa apunuinmuin jee polooiwaa pienchimuin touyase, natchuujawalin sukouchain tachirapalajana sumaa yarut-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
t uin nanuiki tamuin na jimaaliikana. «Aneeru main pumuin puinkaapa tamaa», eeshii namawaire», musu Carla.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jamusu saain pumuin t u naainrakat naya jimaaliikana?
¨ ¨ ¨ ¨
1 ¿Emeeerajaashiiche? 2 ¿Namuraajeeinche? 3 ¿Napuleerua aainru shiiiree suinkaain
namaa?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Eeshi wanee jimaai kasaireeshi tooomuin, yarutt usu main nunuiki tamuin sumaa nipennajuin taya. Tayaataka nia, «pu-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sunnaa toulia», tamaka numuin. Niirolooko taya, musu saain wayuu mamainnasu taya saain numuin», musu Claudia.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jamusu saain pumuin t u naainrakat chia jimaaikai?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
1 ¿Emeeerajaashiche? 2 ¿Numuraajeeinche? 3 ¿Nupuleerua aainru shiiiree suinkaain
¨
numaa?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Eejachi wanee jimaai, «muliashi taya piiiree, anashii wojuit ule», makuu mushi tamuin soutpunaa wanee juya. «Nnojo»,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
mawaisu taya numuin. Eesu numulejule tat una. «Jimata pia», tama amuinchi, macheesai nia. Sou wanee kai ejepulaasu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
taya supula tejittaain suulaja tasapaatse, nuwataka teinaluu», musu Beatriz.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jamusu saain pumuin t u naainrakat chia jimaaikai?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
1 ¿Emeeerajaashiche? 2 ¿Numuraajeeinche? 3 ¿Nupuleerua aainru shiiiree suinkaain
¨
numaa?
¨ ¨ ¨ ¨
Naya majayunnuukana, apuleeruaana aainchii shiiiree nainkaain.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotsu anain saain wanee wayuu supuleeruaanule aain
¿Wanaawasuche sumuraaju-
¨ ¨ ¨
neein wanee wayuu sumaa shiiiree suinkaanuin amaa. Macheesai chi mojulaashikai,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shimeeerajaanuin amaa otta jaitasu «jimata pia toulia», sumuin numuin.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
supuleeruaanuin aain Nnojotsu shaittaain tia. Eesu supula sutaujaanuin wanee
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shiiiree suinkaweein? wayuu sunainjee supuleeruaanuin aain.
9
¿Anoujainjaiche
¨ ¨
taya sunain t u
evolucionkot?

¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨
Shiimainre wakumajaain wamuiwaa, nnojoleena
¨
mata jerain juya waya sunain kataa ouu.
¨
Shiimainre nukumalain waya Maleiwa wainmeeru
¨ ¨
kasa watujaaka aau suchiki wakuwaipa otta
¨
jameeruin wakuwaipa mapeena.

¨ ´ ¨ ¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Jamushijaa Alex nnojotsu nutujaain aau kasain nunoujainjatuin
anain. Shiapuu nunoujaka anain niain kakumajalain Maleiwa kasa
PAAINRAKA? ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
supushuaa. Nukujaka joo chi profesorkai numuin shiimain main
¨ ¨
naashin na cientiificokana tu evolucionkot. Shiasaa suulia «matu-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
juinsai pia», numunuin amuin. «Shiimainrejee shia naashin na cien-
¨ ¨ ¨
tiificokana, ¿kasakaa taalaajuinjanain anainjee naya?», maa musu
naain.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ´ ¨
Sulatule pumuin tu alatakat numuin Alex, ¿punoujeeru
¨ ¨
anain tu evolucionkot sukajee shiimain shia saashin
karaloukta?

¨ ¨ ¨ ¨
Eeshii wayuu anoujaka main sunain tu evolucionkot otta eeshii
JULUJA ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
na anoujakana sunain niain kakumajalain Maleiwa kasa supushuaa.
PAAIN TUU ¨ ¨ ¨ ¨
Isapejee nachiki nakujuin jamuin nanoujaka sunain tia.
¨ ¨
* Eeshii na «nukumajala Maleiwa kasa supushuaa» makana,
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
suka nekirajunuin sunain suluu tu ikuleesiakat.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
* Eeshii na anoujakana sunain tu evolucionkot suka nekirajunuin
¨
sunain suluu koleejiaa.

27
 «Nnojoishi eein chi
¨ ¨
Maleiwakai» wamule, mushii
¨
wamakai, «akumajaasu nee
¨ ¨ ¨
sumuiwaa t ura miichikat».

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu sunuiki Hebreokana 3:4, TNM: «Supula eeinjatuin wanee piichi,
AIPIRUAS¨ U ¨ ¨ ¨ ¨
eeshi chi kakumalakai shia. Jee chi kakumalakai tu kasakaluirua supu-
KASA
¨ PUSAKI- ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
shuaa nia Maleiwa». ¿Jamusu saain pumuin sunuiki tu Wiwuliakat?
¨ ¨
RUINJATKA ¨ ¨ ¨
TU MUNAKAT: Akumajaasu kasa supushuaa sutuma susotooin
¨ ¨ ¨
¨

ANAIN wanee kasa Big Bang munusu.

V1 ¨ ¨
¿Jarai asoteeraka tu kanuliakat Big Bang?
V2 ¨ ¨ ¨
¿Kasache anaka supula wanoujain anain? ¿Akumajaasuche
¨ ¨
kasa sumuiwaa? ¿Eetaapa chi kakumajalakai shia?
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
TU MUNAKAT: Murut wayuu sumaiwa.

V3 ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Wekiisule paala tu murutkaluirua maaka saain tu alaalakat,
¨
¿jamakaa watujaka main suulia?
V4 ¨ ¨
¿Jamusu anashaataka main sukumajia wanee kasa jaitasu
¨
jouuchoin main shia?
¨ ¨ ¨
TU MUNAKAT: Shiimain tu evolucionkot.

V5 ¨
¿Ekirajaashiche paala chia wayuu makai anuiki?
V6 ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿Wainmache wayuu anoujaka sunain tia sukajee supulajatuin
¨ ¨
nee shia wayuu eekai sutujain main?

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu sunuiki Julia: «Jamushijaa chale pia wunaapu warai muin, Anuu sunuiki Gwen: «Susotoole
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
piirakaale sumuin wanee miichi akumajuushi suka taapula. «Ana- wanee piichi eekai piratuin
¨ ¨ ¨
katche main tu miichikat, akumajaakajasaa nee shia sumuiwaa karaloukta, ¿ojuiteetche wanee
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
sunainjee wunuulia eekai sujuttuin», nnojoishijee muin pia. Musu diccionario yalejee?».
¨
mojushiiyaakai saain tia. ¿Jamaka wanoujainjanaka sunain eejaa-
¨ ¨ ¨ ¨
laa sumuin kasa sumuiwaa?».

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
28  NAM UINJAT U JIMAALII OTTA MAJAY UNN U U
 ¨ ¨ ¨ ¨
¿KASA TANOU- Piyaawatajatu aau tu kasa paainrajatkat saashin tu Wiwuliakat (Roma
¨ ¨
12:1, TNM). Nnojoishi anoujainjachin nee pia sutuma tu putchi yaakat
JAKA
¨ ATUMA
¨
wunaapunaa:
¨

NUNAIN ¨ ¨ ¨
TU ANAKAT SAAIN PUMUIN: «Eeshi eera chi kakumajalakai waya».
MALEIWA? ¨ ¨
TU NANOUJAKALU ANAIN NA WANEEINNUA: «Anoujashii nunain
¨
Maleiwa na tamaajanakana».
¨ ¨ ¨
TU ANOUJINNEEKALU ANAIN PIA: «‹Punouja nunain Maleiwa›,
¨ ¨
munushi taya tepialuu».
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Pansaainjatu putuma tu punoujakalu anain suulia punoujaaluin sunain tu
namakat na waneeinnua.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Anuu sunuiki Teresa: «‹Shii- Anuu nunuiki Richard: Anuu nunuiki Anthony: «Musu
¨ ¨ ¨
main eein chi Maleiwakai›, «Terule wanee edificio, anua alawaakai saain tamuin tu
¨ ¨ ¨ ¨
musu taya wanaa sumaa jee kemion, ‹¿jaraiche kaku- evolucionkot suka tekirajaain
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tekirajunuin suluu koleejiaa majalakai shia›, mushi taya. main sunain tu cienciakat.
¨ ¨ ¨
suchiki tu kasa eekat wanain. Watta saalii kasa sunainka [...] Kanoulashaatainjachi
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Eesu tu kapulajatkat nutuma wanee kemion. Atujashi main wanee wayuu supula nunou-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Maleiwa tu kasa wanainkat chi akumajakai shia supula jain sunain tu evolucionkot».
¨ ¨ ¨
jaitasu jouuchoin shia. Eesu anain shiitaaya tu kasa chou-
¨ ¨ ¨
nnojorule watujaain aau jaakat sunain. Sukumajuushire
¨ ¨
jamuin wakuwaipa waleeruu. tu kemionkot, eeshijaa mata
¡Anakatche main tia!». chi kakumajalakai wayuu».

¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotsu wanaawain t u namakat na cientiificokana suchiki t u
¨
JULUJA PAAIN ¨
evolucionkot, mayaainjee nat ujain main jee kakaliainnain naya
MOTSOO ¨ ¨
sunain ekirajawaa suchiirua. ¿Jamakaa piainjachikaa anoujain
¨
sunain tia?

PUKUMAJA
¨ SUKUWAIPA PIKIRAJAA
¨
TU PAAINRAJATKAT SOOOMUIN
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
«Nnojoishi taya anoujain nunain Maleiwa, ¿jama piakai?», numule Punaja t u video suluukat jw.org.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ´
pumuin wanee pukonpayeetse, ¿jameeru punuiki numuin? Pushaja Lo que opinan otros jovenes so-
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ bre creer en Dios, (piitaa clic
tu eekat supula pumuin numuin. ¨ ˜ ´
sunain ENSENANZAS BIBLICAS 
´

JOVENES).


w




29
10
¿Aneetche
takuwaipa
¨
sutuma t u
¨
Wiwuliakat?
¨ ¨ ¨ ¨
¿JAMUSU PUTUJAAINJATKA
SAAU TIA?
¨ ¨
Saashin tu Wiwuliakat nia Maleiwa kashajiralaka
¨ ¨ ¨
shia (2 Timoteo 3:16). Putujaajeeru saau
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pukuwaipa sukajee sunuiki tu Wiwuliakat.

¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
¿KASAJEE Julujataa paain tu alatakat numuin David, ounushi suluu neejena
¨ ¨ ¨ ¨
suluupunaa wanee kaaye nnojotka niraajuin. Niirakaapa sumuin
PAAINRAKA? ¨ ¨ ¨ ¨
sunulia tu kaayekat otta miyouyuuin tu miichikat, «maaawashi
¨ ¨ ¨ ¨
taya», mamaatushi. Nuponojoo amaalu tu wopukot.
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasajee paainjaka sulatule pumuin tia?

¨ ¨ ¨
Anuu tu eekat supula paainruin:
¨ ¨ ¨
JULUJA ¨ ¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
PAAIN TUU 1 Eeshi supula pusakiruin wayuu suchiki jalapunaainjachin pia.
2
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
Eesu supula punaluin wanee mapa jee shiale wanee GPS.
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
3 Eeshi supula ayatuin pia pumanejaajuin supula puntuin sunain
¨ ¨ ¨
tu wopu puunuinjachikalu aluu.
¨ ¨ ¨ ¨
Nnojotsu anain ayatule pia pumanejaajuin.
¨
Shia anaka pumaanale wanee mapa jee shiale wanee GPS suulia
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
pusakiruin wanee wayuu. Suka jamuin, piirakaweeru amuin wopuluu.
¨ ¨ ¨
Akaaya tu Wiwuliakat aneeru pukuwaipa sutuma.
¨ ¨ ¨ ¨
Anuu tu puunteetkat sukajee tu Wiwuliakat:
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
* Putujeeru apuleerua pukuwaipa sulatapa kasa mojusu pumuin.
¨ ¨ ¨ ¨
* Putujaweeru aau kasain anain jee mojuin sunainjee pukuwaipa
¨
otta punoukteeru eeka mojuin.
¨ ¨ ¨ ¨
* Shikirajeechi pia tu Wiwuliakat supula anain pukuwaipa.
 ¨ ¨ ¨
Kanuitpa waya, watta saalii tu kasa wasakirakalu anain:
¨
ANUU¨ TU KASA ¨ ¨ ¨ ¨
¿Jamusu wuittaka t u sirumatuukat?
WATUJAWEE-
¨ ¨ ¨ ¨
¿Kasa akumajunaka aka t u jolotsukat?
KALU AAU ¨ ¨
Otta mapa, wasakira achiiruat tu kasa alatakat maautpunaa:
¨ ¨ ¨ ¨
¿Jamusu sulataka kasa mojusu?
¨
¿Jamushii ouktaka waya?
¨ ¨ ¨ ¨
Eesu susouktia tia putchikat suluu tu Wiwuliakat.
¨ ¨ ¨ ¨
Eeshii wayuu makana: «Kuenta nee tu putchi suluukat tu Wiwu-
¨ ¨ ¨
liakat». «Karaloukta kakaliairu», eeshii na makana, «kapuleesu
¨ ¨ ¨ ¨
sunuiki», eeshii eeka namuin. ¿Shiimainche tia namakat suchiki
¨ ¨ ¨
tu Wiwuliakat? ¿Alawaataapasaa nee tu namakat?
¨
Naashin na wayuukana nia Maleiwa aluwataaka saau tu mmakat.
¨ ¨ ¨
¿Pansaasuche tu namakat? Mojuitpa main sukuwaipa t u mmapaa-
¨ ¨ ¨
kat maaulu. Watta saalii kasa mojusu eeka sainkuin mma, eesu
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
ayuulii, muliaa, jamu, ouktaa, akutkujaasu tu mmakat otta eesu
¨ ¨
wawai. Saaujee alin waya nupula Maleiwa, ¿niache kasitka tia
kasa alatakat?
¨ ¨ ¨
¿Putujawee aau jaralin aluwataain saau wayuu sainkuin mma?
¨ ¨ ¨
Poneeru main paain putujaapa saau jaralin aluwataain saashin
¨ ¨
tu Wiwuliakat.

¨ ¨ ¨ ¨
Tu putchi suluukat karalouktakat tuu, ayuluushi shia PIKIRAJAA
¨
¨ ¨ ¨ ¨ ¨
suluujee tu Wiwuliakat. Shiimainsu main sunuiki SOOOMUIN
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
tu Wiwuliakat namuin na akujuliikana putchi nuchiki Punaja t u video
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ suluukat jw.org.
Jewaa. Suka jamuin, aapunusu wamuin «nutuma ¨
¿Jamushii wekirajaainjanaka
¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨ ¨
chi Naainkai Maleiwa supula wekirajuinjatuin wayuu sunain t u Wiwuliakat?
¨
sunain. Je na aapaakana shia, achiajaaneena naya
¨ ¨ ¨
sutuma suulia kaainjalaa, anouktuneena akuaippa w
¨ ¨ ¨ ¨
sutuma» (2 Timoteo 3:16, 17). Pikirajaa sunain tu
¨ ¨ ¨
Wiwuliakat. Mayaapejee kakaliairuin shia, anasu
wakuwaipa sutuma maaulu yaa.

31
 ¨ ¨
Napulajatu
jimaalii otta
¨ ¨ ¨
majayunnuu
¨ ¨ ¨
Puchajaa susouktia putchikaluirua
¨ ¨
tuu:
¨
* ¿Pansaasuche main takuwaipa?
¨ ¨
* ¿Jamusuche aneeka main tayolojo?
¨ ¨ ¨ ¨
* ¿Jamusuche kapuleeka tamuin
¨
yootoo numaa tashi otta tei?
¨ ¨ ¨
* ¿Anasuche tounjulajule suchiki
¨
t u kasa mojukat tatuma?

* ¿Kasache taainrajatka mojulaale

¨
tamuin na tepichikana?

* ¿Kasache taainrajatka
¨ ¨
tooulakunule aain?
¨ ¨
* ¿Jamusu tayouktajatka
¨ ¨ ¨
t u amaujirawaakalu akuwaipaa?
¨
* ¿Kasache tat ujaainjatka aau
¨
nachiki na ataujaaliikana?

* ¿Anoujainjaiche taya
¨ ¨
sunain t u evolucionkot?

* ¿Aneetche takuwaipa
¨ ¨
sutuma t u Wiwuliakat?
¨ ¨
Anuu susouktia tia putchikaluirua
¨ ¨
suluu karalouktakat t uu.

s
Paajina suluuka Internet ¨
¨ ¨ Puchajaa suluu jw.org
natuma na akujuliikana ¨ ¨ ¨ ¨
¨ ¨ jee pukaniaajule tuu
160503
ypq-WY

putchi nuchiki Jewaa