Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Á L G E B R A M A N U A L D E P R E P A R A C IÓ N P R E U N IV E R S IT A R IA
ID E A , D IS E Ñ O Y R E A L IZ A C IÓ N
D e p a r ta m e n to d e C r e a c ió n E d ito ria l d e L e x u s E d ito re s
© LEX U S E D IT O R E S S .A .
Av. D e l E j é r c i t o 3 0 5 M i r a d o r e s , L i m a - P e r ú
w w w . l e x u s e d i l o r e s .c o m
P rim era e d ic ió n , fe b re ro 2 0 0 8
H e c h o e l D e p ó s i t o L e g a l e n la B i b l i o t e c a
N a cio n a l del P erú : 2 0 0 8 - 0 1 6 0 0
IS B N : 9 7 8 - 9 9 7 2 - 2 0 9 - 4 4 - 4
E D IC IÓ N 2 0 0 8
PR ESEN TA CIO N
Si u s t e d , e s t i m a d o l e c t o r , c o n s i d e r a q u e la m a t e m á t i c a es u n a d e las m a t e r i a s
de m a y o r c o m p l e j i d a d e n l o s p l a n e s d e e s t u d i o e s c o l a r , p r e - u n i v e r s i t a r i o y
s u p e r i o r , o d e s e a p r o f u n d i z a r y r e p a s a r t e m a s y e j e r c i c i o s q u e l e p e r m i t i r á n el
d o m i n i o p r o g r e s i v o y la m a e s t r í a a v a n z a d a e n e l t e m a , h a a b i e r t o e l l i b r o a p r o
p ia d o .
S e h a t e n i d o e l e s p e c i a l c u i d a d o de s e l e c c i o n a r u n g r u p o a l t a m e n t e c a l i f i c a d o
p a r a la r e d a c c i ó n d e e s t a o b r a , c o n f o r m a d o p o r e s t u d i a n t e s u n i v e r s i t a r i o s y
d o c e n t e s e s p e c i a l i z a d o s , a fin d e l o g r a r u n m a n u a l d e p r e p a r a c i ó n p r e - u n i v e r
s i t a r i a e n A l g e b r a e n la q u e s e d e s t a c a el d e s a r r o l l o d e c o m p l e j o s e j e r c i c i o s ,
u s a n d o m é t o d o s a p r o p i a d o s , f á c i le s y a m i g a b l e s .
E s t e m a n u a l c o n d u c e al l e c t o r d e u n a m a n e r a d i d á c t i c a a lo l a r g o d e la a s i g n a
t u r a , p a s a n d o de l o m á s s e n c i l l o a lo m á s c o m p l e j o , c o n n u m e r o s o s e j e r c i c i o s
r e s u e l t o s y p r o p u e s t o s , b r i n d á n d o l e d e e s t a m a n e r a u n a b a s e m u y s ó l i d a para
q u e d e s t a q u e d u r a n t e su p a s o p o r l a s a u la s u n i v e r s i t a r i a s , al o s t e n t a r a d e c u a
d o c o n o c i m i e n t o y d o m i n i o d e la m a te r ia .
U n D V D , p r o d u c i d o c o n la m á s a lta t e c n o l o g í a d ig ita l e i n f o g r á f i c a , a c o m p a ñ a
e sta o b r a , p a r a d e m o s t r a r al e s t u d i a n t e q u e lo d i f i c u l t o s o p u e d e v e r s e s i e m p r e
en térm in o s en ten d ib les y a m en o s. E s p rá ctica m en te c o m o tener u n profesor
en casa a tiem po co m p leto .
Los E d itores
SUMARIO
Pag.
T é r m in o a lg eb ra ico .................................................................................................................................................................... 14
T eoría de e x p o n e n te s ............................................................................................................................................................. 14
P o te n c ia c ió n ................................................................................................................................................................................. 13
P o te n cia negativa d e u n c o c ie n te / P oten cia de p o ten cia / Raíz de una p o ten cia ............................... 16
Raíz d e u n p r o d u c t o .................................................................................................................................................................... 17
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 25
E c u a c io n e s e x p o n e n c ia le s ....................................................................................................................................................... 26
S o lu c ió n de una e c u a c ió n e x p o n e n c ia l ......................................................................................................................... 26
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 35
G ra d o ............................................................................................................................................................................................... 39
G ra d o de un m o n o m io / G rad o d e u n p o lin o m io ................................................................................................. 39
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 40
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 47
P o lin o m io ........................................................................................................................................................................................ 50
V alor n u m érico de u n p o lin o m io ................................................................................................................................... 50
C a m b io de variable en un p o lin o m io ............................................................................................................................ 50
E je r c ic io s R esu elto s ............................................................................................................................................................. 51
E je rc ic io s P rop uestos ............................................................................................................................................................. 56
Polin om ios E sp eciales ...................................................................................................................................... 59
P o lin o m io h o m o g é n e o ............................................................................................................................................................. 59
P o lin o m io en tero en “x ” 60
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 68
S u m a y resta ................................................................................................................................................................................. 70
S u p re sió n de sig n o s de c o le c c ió n / In tr o d u c c ió n de sig n o s d e c o le c c ió n ............................................ 70
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 70
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 72
M u ltip ic a c ió n d e e x p re s io n e s a lg ebraicas ..................................................................................................................... 74
P rop ied ad es d e la m u ltip lica ció n ................................................................................................................................... 74
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 74
C a so s q u e se p resen ta n e n la m u ltip lica ció n ........................................................................................................ 76
P ro d u c to s n o ta b les .................................................................................................................................................................... 76
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 77
Valor n u m é r ic o de una e x p re s ió n alg ebraica ........................................................................................................ 82
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 83
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 88
D iv isió n alg ebraica / D efin ició n ............................................................................................................................................. 90
P ropiedad es d e la d iv isió n / C asos de la d iv isió n ................................................................................................. 90
M éto d o n o rm a l ........................................................................................................................................................................... 90
M éto d o d e c o e fic ie n te s sep arad o s / M é to d o de H o r n e r .................................................................................... 91
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 92
Regla de Ruffini ........................................................................................................................................................................... 99
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 100
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 102
T eo rem a del resto o d e D escartes ................................................................................................................................... 105
Regla p ráctica para hallar el resto ................................................................................................................................... 105
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 106
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 1 12
E stu d io del tercer c a s o / E stu dio del c u a rto caso ................................................................................................. 127
D e te rm in a c ió n d e u n te rm in o cu a lq u ie ra de u n c o c ie n te n o ta b le ................................................................ 128
Factorización .................................................................................................. n 6
D e te r m in a n te s ...................................................................................................................................................................... 307
E c u a c io n e s d e S e g u n d o G r a d o .............................................................................................................................. 326
P r o g r e s i o n e s .............................................................................................................................................. 375
P rog resión a ritm ética (P A .) o 'p ro g resió n p or d iferen cia " / Propiedad es ................................................... 375
M edios a ritm é tico s o d iferen ciales / D efin ició n ........................................................................................................ 375
In te rp o la ció n d e m ed io s aritm é tico s ............................................................................................................................ 376
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 376
P rog resión g eo m étrica ( P G .) o "p ro g resio n es p or c o c ie n te " ............................................................................. 379
R ep resen ta ció n d e u n a p ro g re sió n g eo m étrica / P r o p i e d a d e s ............................................................................. 379
M ed io s g e o m é trico s o p ro p o rcio n a les / D e fin ic ió n ................................................................................................. 380
In te rp o la r m ed io s g e o m é tr ic o s en tre d o s n ú m e ro s d ad o s .................................................................................. 380
E je rc ic io s R esu elto s .................................................................................................................................................................... 380
E je rc ic io s P ro p u esto s ............................................................................................................................................................. 385
C aso en q u e el tiem p o e s m ú ltip lo del p erío d o d e ca p ita liz a ció n ................................................................ 405
El álg ebra es la parte de la m a te m á tica q u e estud ia a Es n ecesario aclarar q u e todas las e x p re s io n e s que
la can tid a d e n su form a m ás g en era l o b te n ie n d o g e tien en n ú m e ro s y letras so n e x p resio n es algebraicas;
n eraliz acio n es so bre el c o m p o r ta m ie n to o p eracio n al a e x c e p c ió n de las ú ltim as tres, q u e recib en el n o m
de los n ú m eros. Estu dia d e esta m a n era, fu n cio n es bre d e fu n cio n e s tra sce n d en tes y q u e so n utilizadas
n u m é ric a s; para lo cual se em p lea n ú m e ro s, letras y m u y a m e n u d o en el c á lc u lo su perior. Para una
sig n o s de o p eración . m ay o r ilu stra ció n , in d ica rem o s la d e fin ic ió n de las
sig u ien tes fu n c io n e s trascend entes:
C o m o e l estud io de una fu n ció n c o n d u c e fin alm en te
al p la n te a m ie n to de una e c u a c ió n o igualdad, se dice F u n c i ó n e x p o n e n c i a l . - R ep resen tad a p or una base n u
tam b ién q u e el álgebra es la cie n cia q u e estud ia las m érica y u n e x p o n e n te literal, c o m o p or e jem p lo :
e c u a c io n e s. U tiliza c o n c e p to s y leyes propias. Estos 7 X (base = 7 , e x p o n e n te = x ).
s o n a n alizad o s a co n tin u a c ió n :
F u n c i ó n l o g a r í t m i c a . - R epresentada p or el sím b o lo
E X P R E S IÓ N A LG EBR A IC A l°g- Y 9 UC se lo m a e n una cierta b ase a u n d e te r m i
n ado n ú m e ro . E je m p lo : logb N y se lee logaritm o en
Es el c o n ju n t o de n ú m e ro s y letras u n id o s en tre sí
base b del n ú m e r o N.
p or los s ig n o s de o p e ra ció n d e la su m a , la resta, la
m u ltip lica ció n , la d iv isión , la p o te n c ia c ió n y la rad i F u n c i ó n t r i g o n o m é t r i c a . - R ep resen tad a p o r las fu n
c a c ió n . ( * ) c io n e s se n o , c o s e n o , ta n g en te y su s c o m p le m e n to s
ap licad os so b re u n n ú m e r o real. E je m p lo : se n x, que
E jem p lo s:
se lee: “se n o de x ".
S o n e x p re s io n e s a lg ebraicas las siguientes:
CLASIFICACIÓN D E LAS E X P R E S I O N E S
i) x
ALG EBRAICAS
i i) 4x
S eg ú n el tipo de n ú m ero o variable de su s e x p o
i i i) 4 x 2 + 5 y 2 + 7z2 n en tes, rad ica les o d e n o m in a d o re s las e x p resio n es a l
g ebraicas p u ed en cla sificarse en:
iv) 3 x 5 + 7 yj X2 - 5 x y +
3 x 2y - 3 x y 7
E n teras
N o s o n e x p re s io n e s algebraicas: R acion ales
E x p resion es F ra ccio n a ria s
i) 5X
A lgebraicas
i i) lo g a X
Irracio n ales
iii) se n x
( * ) L u s l e t r a s s on e m p l e a d a s t a n t o p a r a r e p r e
s e n t a r v a l o r e s c o n o c i d o s o d a t o s (en e s t e a ) E x p r e s ió n a lg e b r a ic a r a c io n a l
c a so ; p o r c on v en ción , se usa las p r im e ra s
E s aqu ella q u e se ca ra cteriz a porque tien e e x p o
letras del a lfa b e to ) c o m o valores d e s c o n o ci
nen tes e n t e r o s o no tien e letras en su c a n t i d a d su-
d o s (se usa las últim as letras d el a lfa b e t o ).
b r a d i c a l (es decir, al in te r io r d e la raíz).
- 13 -
I
Ejem p los: Ejemplos:
ii) 4 x '7 + 2 y - 3 + l l z - 7
ii) 4 x 1/3 4- 8 y ‘ 1/5 4- 7 z ~l/8
...» 1 4 1 o 1 4
lll) ----- X + X 4-
5 3 ¡ii) V 4 x 2 + 5 y 2 + 8 V T
4z2 2z3
iv) + , 2 7 8
3yz 7xy2 9y 4 IV) ------4--------- 4- ----
fx vy
NOTA:
v) 4 x 20 + 5 y8 + 7 x H + 9 V xyz
Se entiende por cantidad subradical a la parte de una
raíz que se encuentra en el interior del radical. De este
modo: R e s u m e n d e las c a r a c te r ís tic a s d e las e x p r e s io n e s
a lg e b ra ica s .
'Va ~ , se lee “raíz n de A"
Ejemplos: Fraccionarias
E x p r e s io n e s Exponente
i) 2 x 2 + 5 y 7 + 1 2 y 15 A lg eb ra ica entero negativo
..V 1 1 1 4 Denominador
ll) ----- 4- 4- Z^
3x 5y 4 con letras
iii) 4 x 2 y V - 8 w 4 1 5 Irracionales
Exponente
a .2 ) E x p r e s ió n a lg e b r a ic a r a c io n a l fra c c io n a r ia fracción
Subradical
Es aquella q u e se caracteriza porque tiene ex p o
con letras
nentes negativos o tiene letras en su denominador.
Ejemplos:
T ER M IN O ALG EBRAICO
i) 4 x - 3 4- 7 y - 9 4- 1 2 z -4
E s a q u ella e x p r e s ió n a lg e b ra ic a cu y as p artes n o e s
..x 1 2 7
ll) ---- 4------- 4- tán s e p a ra d a s ni p o r e l s ig n o m á s ni p or el sig n o
3x 5y 4z2
m e n o s. E n o tra s p a la b ra s, u n t é r m i n o a l g e b r a i c o es
u n m o n o m io .
... 4 x 2 4- 3y3 4- 7 z 4
ni) — -------
4 x 5 4- 5yz
Ejemplos:
iv) 4 x 4 4- 5 y 3 4- 8 z 5 4- 9 t '2
i) 4x2
b ) E x p r e s ió n a lg e b r a ic a ir r a c io n a l
ii) 4-5y3z4
Es aquella q u e se caracteriza porque tiene e x p o
nentes fraccion arios o tiene letras e n su cantidad iii) - 3 x 4y5z8
subradical.
- 14 -
Á L G E B R A
i) X? . X7 = X5+7 = X'1 2
T EO R IA D E E X P O N E N T E S
íi) X8. X6. X-3. X-8. x 12 = x 8+6-3-8+l2 = X 15
P o te n cia = ( b a s e ) cxPoncnlc 12
ii) _ x l2 - ( - 3 ) _ x 12* 3 = X 15
Ejemplos:
Tni+3
i) 2 7 = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2 = 128 Hj^ ______ 2 m+3-(m*3) — 2 m+3”m+3 — 26 — 6 4
"---------------- V---------------- ' -)m-3
7 factores 2
^x+2 ^x+3 ^x+2+x+3 *^2x+5
iii) 4 6 = 4 . 4 . 4 . 4 . 4 . 4 = 4 0 9 6 E x p o n e n t e C ero .
NOTA: i) 57° = 5 1 = 5
R ecu erd ese q u e para efe cto s del estud io alg eb rai
ii) 4 2 = 4 2 1 = 4 2 = 16
c o , la base es literal y el e x p o n e n te es n u m é rico :
- 15 -
I
E x p o n e n t c Negativo P o t e n c i a Neg ati va d e u n C o c i e n t e .
Toda can tid ad diferen te de cero, elevada a un e x p o Se in vierte el c o c ie n te y la p o ten cia se tran sfo rm a en
n e n te negativo, es igual a una fra cció n cu y o n u m era positiv a. Lu ego, pu ed e p ro ced e rse c o m o e n el caso
dor es 1 y cu y o d e n o m in a d o r e s igual a la m ism a e x anterior.
p resión pero c o n el s ig n o del e x p o n e n te ca m b ia d o a
positivo. Así:
b
a n = J - , d o n d e: a E jem p los:
an
iii) 2 a = — = 0 ,5 • ^—
iv) a 5= bí
2 b*3
E jem p los:
(a m) n = am*n
i) (a . b ) 5 = a 5.b5
E jem p los:
ii) ( V 7 T Y = 3 x 2 i) ( x 2) 3 = x<2><3> = x 6
iii) (x-3)-4 = x 12
. 3x . 2x (3 . 2 )x 6X
iv ) ---------------= ------------------- = —
6 X 6 x 6 x
iv) (x-2) 3 = X '10
P o te n c ia d e u n C o c ie n te .
Ejem p los:
R A IZ D E U N A P O T E N C I A
x V X4
iii) ( i y = 1 1 = 1 L
V5 / 5 3 125
>/aP = a11
- 16 -
Á L G E B R A
E jem p lo s: R aíz d e u n C o c ie n te .
10 Se ex trae la raíz tan to del n u m e ra d o r c o m o del d e n o
i) M x w = x 5 = x 2 minador, y luego se p ro ced e a divid ir esta s raíces
resultantes.
48 _12_
¡o 4 = 3 v x^ = x 3 = x4
y¡b
em plos:
N ota:
J X» tJx *
C u a n d o se tien e m u c h o s rad icales, se puede o
g en e-ralizar la regla c o m o sigue: \ y33 V x 20 V
m nsr _2_
a = v a = a m nsr ¡o ¿ 1 16
V y35 ^625 5
E jem p lo s:
ii ) 8 3 = '¡8~= 2 L E Y E S D E L O S S IG N O S EN LAS
O P E R A C IO N E S A LG EBR A IC A S
- 17 -
I
2X
a) [ + )p a r
= [+
2 X . 24 + 3 6
E =
[ + ] im p ar
b) = [+
2 X . 2 5 - 2 ( 2 X . 23) - 4 ( 2 X . 2 1) - 6
c) [ “ ] p a' = [+
O p e ra n d o ap ro p iad am en te:
j _ j im par
d) = [-:
16 . 2 X + 9 . 2 X
E =
R A D IC AC IO N 32 . 2 X- 16 . 2 X- 8 . 2 X - 3 . 2 X
a ) ,mpaV l+ ] = 1+]
2 .- C a lcu la r el valor de:
-n
b ) ,rapav r r = i-]
4 3l 8 3
E =
c ) paV w = [± ]
S o lu ció n :
d) paV [ + ] = can tid a d im aginaria
T ra n sfo rm em o s el n u m erad or, para es crib ir co n
base 4:
N ota:
-n -II
i
Para efe cto s de estu d io, se e m p le a rá , e n el caso
( c ) , raíces de ín d ice par y c a n tid a d su b ra d ica l p o
8 3
)-[ (23)3 J = (24)n = ( 20 - = 4
(q l 4 ' n) 2 ( q l - n )2 q 2 -2 n
EJERCICIO R E S U E L T O S
j r _ q 3 - 2 n (2 - 2 n ) _ q 3-2n -2+ 2n _ q l _ q
S o b r e la s le y e s d e la te o ría de e x p o n e n t e s y los
s ig n o s e n las o p e r a c io n e s a lg e b r á ic a s . Rpta.: = 4
- 18 -
Á L G E B R A
20 n+i 36 . 7 9 . 5 6 . 2 12
E = E =
411+2 _|_ 2 ~n+- 3 6 . 7 9 . 5 6 . 2 11
= 4 n+1 ( 4 1 + 1 ) 1/ r
= 4 n+1. 5
E =
n I 4jn+1
n+l . qn+1
5
^.n+1 ^1 luego, tran sfo rm a m o s los expórtenles:
154 . 1 4 9 . 3 0 2
ó .- S im p lificar la expresión:
S o lu ció n :
-2
Se sa b e que: (a . b ) n = a " . bn E = m -i m ( m 3)
d e s c o m p o n e m o s e n facto res p rim o s, para aplicar
esta ley:
S o lu ció n :
(3 . 7 )6 ( 7 . 5 )3 ( 2 4 . 5 )3
E = E fe c tu a n d o op eracion es:
(3 . 5 )4 ( 2 . 7 )9 ( 2 . 3 . 5 ) 2
1 llil-
-2 I
a p lican d o la ley anterior: E = ( n v 1)-2 ( m ' ) 5 ( m 3) 2j5j
i
3 6 . 7 6 . 7 3 . 5 3 . 2 12 . 5 3
E =
34 . 54 . 29 . 79 . 2 2 . 3 3 . 5 2
_ 19 _
I
Luego:
2 - 2 - -
E = m 7 = m 5 = m 2' 1 = m 1 = m
R pta.: m . ( 5 . 2 . 3)n
V 1
7 .- C alcu lar:
m+1
E = i1 Sim p lifican d o:
____ n.
E = \ ( 3 0 ) n = 3 0 n = 3 0 ' = 30
S o lu ció n :
Rpta.: 3 0
T ra b a ja n d o c o n el d e n o m in a d o r:
9 .- C alcu lar:
4 V T = "*>/-+ . 4,í2
2 n+ l ^n+l _ 2 ° 5 n1 n
E =
n+2 I „ n+2 I „ , 23 . 5 2 + 5n
V L i *
S o lu ció n :
n+2 n+2 S e p a r e m o s lo s e x p o n e n t e s q u e a p a r e c e n s u m a
n+2
R pta.: 2 í 1 0 a b - ab n T 9ab ñ 1
E = = a n
l 8b + b l 9b
8 .- C alcu lar:
1 n
. 1 0 n + 15n + 6 n rep o n ien d o : E = ( 2 n) = 2 = 2 1= 2
E =
\ 5-2 + 2 -n + 3 -n
Rpta.: 2
S o lu ció n :
1 0 .- Calcular:
E n p rim er lugar tra n sfo rm em o s el d e n o m in a d o r:
(3 n + 6 ) veces (2 n + 3) veces
n 1 0 n + 15n + 6 n
E = E =
X . X . X ............. X f X . X . X ... . X
f 1
" T 7 X 7 X X . X . X ............. X Jl X6 [ X "*2
5n 2n 3n
( 4 n - 2 ) veces
D an d o c o m ú n d e n o m in a d o r en el d e n o m in a d o r
de la raíz: S o lu ció n :
n Cada e x p re s ió n se reduce:
1 0 n + 15 n + 6 n
E =
/ 6 n + 1 5 n + I 0 n\ X3n*6 X2" * 3] f 1
V 5 n . 2n . 3n ) E =
x 3n-2 X6 l x n*2
- 20 -
Á L G E B R A
Q u e se pu ed e es crib ir así:
x 3n x 6 _ x 2n x 3 1 ^3n+2n j ^ +3
(C (C * W
E =
x 4n x 2 x6 Xn X2
^■ín+n ^-2+6+2
X 3n X 6 X 2n X 3
( C 4 =( í )1
= X 9-6 = X 3
x 4n X - 2 ig ualand o los ex p o n e n te s:
x - 1 J_ _ 2 _
R pta.: x 3
1 2 ~ 1
2x - 2 - 1 = 4
V a/2 3x-‘ - 3x^ 8 x-3 = 0 2x = 7
S o lu ció n :
Rpta.: x = 7/2
T ra n sp o n g am o s térm in os:
1 3 .- Hallar el v a lo r de:
3 x -l x-3
S o lu ció n :
2 3x' 3 = 2 3x"7
P rev iam en te se o p era e n form a parcial:
Si ig u alam os los e x p o n e n te s (dad o q u e so n fu n
c io n e s e x p o n e n cia le s): • 2 5 6 n+I = ( 6 4 . 4 ) n+1
^qn+l -j.n+1
3x - 1 3x - 9
3x - 3 3x - 7 n 2 _i n 2 . ,2 (n+l)<n-l)
n+l I I n+l
V4n 1 = 4 — _ 4 n+l _ 4 n+l
= 4 n-i
(3x - l) ( 3 x - 7) = (3 x - 3) (3x - 9)
9 x 2 - 2 1 x - 3x + 7 = 9 x 2 - 27x - 9 x + 27
4 n -|n _ 4-1
sim p lifican d o:
(*r 4_
3 16 E =
4 n+l+n-l
4 -n
S o lu ció n :
E _ ^ 42 n-(-n) _ ^ 4211+11 _ ^4311
T ra n sfo rm em o s bu sca n d o u n a base co m ú n :
3n
E = 4 'i r = 4 3 = 6 4
m m v i Rpta.: 6 4
- 21 -
I
1 4 . - C alcular el v a lo r de: R eem p laz an d o los eq u iv a le n tes e n la exp resión
2a 2b
propuesta:
A
4 a-b + 1 2 _ 4 a-b
R =
E =
a‘f y 4 a+b
^/(63)*;
Solu ción : E fectu a n d o o p era cio n es, de a d e n tro h acia afuera:
La e x p re s ió n se pu ed e es crib ir así: X x
E = 3x3
2a
4 a-b _|_
2b
4 a-b 4 a-b
2a 2b
6 3 6X
12 . 4 a~b
R =
a+b a+b a+b
4 a-b ¿ p -b ¿ p -b
E = xV e * + = 6 * 4 = 6
Rpta.: 6
O p e ra n d o c o n v e n ie n te m e n te :
4 a-b
n-11 0 n -l
a11*1 + 1 an_1 + 1
+1 1 + a n-l
Rpta.: 7 n-1 ,n-l
n-1
1 5 .- C a lcu la r el v a lo r de: a 11*1 + 1
n-1
a n-' = a
a "'1 + 1
E = n-1
S o lu c ió n : n - i j 4 n -i + l
= 4
P o r c o n v e n ir , se r e a liz a las s i g u ie n t e s e q u iv a 4 l_n + 5
le n cia s:
n' l , 5 n-1 + 1
= 5
• 3 3" = x 5 1-" + 5
n- l l 6 n - 1 + j
813 = ( 3 4) 3 + ( 3 3 ) 4 = x- =6
6 '-" + 5
3 3"+' = 3^3" •5'^ = 3 (3" 3) = ( 3 3" ) 3 = x 3
n' 1|7 n-‘ + 1
= 7
216 = 6 7 1-" + 5
- 22 -
Á L G E B R A
Rpta.: 2 2 7
^7~l y '1
1 7 .- S im p lificar:
E =
w 7
n
.W , ;7 7
.3n X 4n2 + X 3" 2
E = X 2" 2 + X " 2
7 7 ^
S o lu ció n :
X " + 1
R eem p lazan d o:
E =
nl x 4n^ + x 3r2 ( 7 -x) X
x 3"2 ( x n2 + 1) (7 *)'
E =
x 2"2 + x " 2 x 4"2 ( x " 2 + 1) X 7 X 7
= 7
— 2n 7 ,7-> 7o
2n = X n
R e p o n ie n d o el v a lo r d e x:
Rpta.: x2
E = ( W ) 7= 7
18 .- S im p lificar:
Rpta.: 7
E = 2 0 . - S eñ a la r el e x p o n e n te d e “x " d e sp u é s d e s im p li
V x "2 Vx " 3 ... ^
fica r (h ay un " radicales):
E x tra y e n d o raíz a cada factor, su cesiv a m en te:
£ _ \i ,-5 Vx3
Vx3 \ / J Al,,)
7 7 7M ^
E = x . a/ x"2 V x " 5 a / x " '1 ... V x " " ”
S o lu ció n :
S u p o n ie n d o n = 1, se o b tie n e que:
E = x . x . V x " 3 V x " 4 ... V x """
4-1
n ^/ n . 7 3= X 3/4 = X 4
E = x . x . x . V x "4 . . . \ x n"
S u p o n ie n d o n = 2, se o b tie n e que:
p or lo q u e, al final se obtendrá:
• :V x 7 / 7 7 = V x 3 ^ x 3 +. x 3 = 4-\/x12 . x 3
E = x . x . x . x . . . x = x 11
13
4^-1
“n ” veces
= X 16 = X 4
Rpta.: x n
- 23 -
I
S u p o n ie n d o n = 3, se o b tien e:
6_
4/ I 3 — —' E =
• V x 3 V x 3 V ~ T = V x “ "= X3 3 = X3 3 10 10
S u p o n ie n d o n = 4 , se o b tien e: Rpta.: 0 ,6
2 2 . - Sim plificar:
bb
•^ xW x3 = x- bV i7r
\ b
-b
y, así su cesiv a m en te.
E = x 4n S o lu ció n :
T rabajan d o c o n el e x p o n en te:
4 n- 1
luego, el e x p o n e n te es:
4n
-1
v b rr ~
% ~ ( «
2 1 . - S im p lificar la ex p resió n :
< 1 b = b = b
-i
6n + 2 n . 12n+2 3 0 n+l
q.n+2 :n-l -i
E = -b
-b
23 . 5n . 14n .b
2 n+ i . 5H + 2 5 . 1 0 n - = b = b
7n .-b
A c o n tin u a c ió n , h ag am os q u e x = b h , y reem
S o lu ció n : p la ce m o s en E:
T ra b a ja n d o p or partes:
E = [bbx] bx = bb x bx = bb° = b 1 = b
23 . 5n . ( 1 4 ) n 2 3 . 5 n . (7 . 2 ) n O p e ra n d o p or partes:
= 2 3 . 10
7n 7n
• 5 2n . 2 n+1 + 3 0 n = ( 5 2) n . 2 n . 2 + 5 0 n
R eem plazand o: = 25n . 2n . 2 + 5 0 n= (23 . 2)n . 2 + 5 0 °
- 24 -
Á L G E B R A
_i_
n H acien d o x = V3~, p or lo tanto x 3 = 3
50V 3 5n_, í 50 Y 5 n -l
5n . 3 V3 ) ‘
E = R eem p lazan d o:
5-1 . 5-n 5-l-n
x3 . 1
_i_ ]_
1 0 n . 5n-‘ n 2° 5n n
= [ ( 2 . 5 3) n] n = 2 . 5 3 = 2 5 0 x^
_i_
3 1
( -\ x
Rpta.: 2 ó 0 E = x x . ( x xJ = ( x x) X x ‘ x
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. C alcu lar:
( jp V l 2 5 ) b) 6 2 5 c) 25 d) 5 e ) >/T
-1
( t )
V x W x 3 AÍ X = X
“n " radicales
a) 6 b) 3 C c) 5 d) 4 e) 8
5. Efectuar:
1/2
ib . ba = 2 2
a) 1 b) - í — c) \2 C O e) 4 a) ^ 6 b) ^ 5 c) ^ 5 d) ^3 e) D l -
6. Efectuar:
3. S im p lificar:
156 . 1 2 4 . 5 9 . 6 3
252
IO 11 . 3 13 . 54
^5 % -n/s "Vs ^/5 %
= >/r a) 1 ) b) 3 c) 5 d) 2 e) 6
- 25 -
I
-l
E =
C 3V x A x i = co
E = + a/x 3 a/x 3 V j T C
(i) (i)
a ) 1/2 b) 1/4 c) 2 a ) 1/x b) x c) x2 d) x 3 ( e ) V x”
e) 3
a) 1 c) x 2 d) Vx~ e) xx a) a b) b c) c d) 1 e) 0
EC U A C IO N ES E X P O N E N C IA L E S EJERCICIOS R E S U E L T O S
S O L U C IO N D E U N A ECUACION
EXPO N EN CIA L
(ir K f r í^ r
E s el valor o valores q u e verifican la igualdad relativa.
E je m p lo s :
x = 4
2 ) Para q u e haya igualdad, los e x p o n e n te s de las p o
Rpta.: 4
ten cia s, c o m o c o n s e c u e n c ia , d e b e n ser iguales.
2 .- Resolver:
E n resum en:
- 26 -
Á L G E B R A
S o lu ció n : S o lu c ió n :
y + X + X + Z + X = 3 63 tran sform an d o:
3 9 2 7 81
60
elim in ad o d en om in ad o res: (2 > r (2 T = ( r )
1 2 l y = 3 6 3 . 81 2X= 2240
3 6 3 . 81
y= x = 240
121
Rpta.: 2 4 0
y = 243
pero: y = 3 X = 2 4 3 = 3 5 5 .- Resolver:
x = 5
7071
Rpta.: 5 (!) =»•
9 X+2 = 9 X + 2 4 0
O b sérv ese q u e: 0 , 7 0 7 1 = =2
S o lu ció n :
9X . 92 = 9X + 240
h a cien d o : y = 9 X (a)
# (# (# (# = (!)
81y = y + 240 d e d o n d e: 4 X = 4 I/2
de d o n d e: y = 3
Su stitu y en d o e n (a ): luego: x = —
- 27 -
I
E x tr ayend o raíz cúbica: 8 . - C a l c u la r el valor de “n ”:
" - 11 x n2 + x n^5 =
X ” + X n”
x = vy (b )
S o lu ció n :
y 3 =3
X n (1 + X 5)
n-1 I n2
E lev and o al c u b o , se tendrá:
* ^ =X3
,,n
yy = 3 3 de d o n d e: y = 3
x (n4) = X 5
Xn = X 5
R pta.: V T
luego:
7 .- Resolver: n = 5
Rpta.: 5
5* -5 *
9 + 3X = 18
ig ualand o los ex p o n e n te s:
3X= 9 = 3 2
x = 2x - 7
luego: x = 2 x = 7
Rpta.: 2 Rpta.: 7
- 28 -
Á L G E B R A
S o lu ció n :
ig ualand o los ex p o n e n te s:
E fectu a n d o op eracion es:
x 2 . x-x = T T
p or co m p a ra ció n : ig ualand o e x p o n e n te s:
x n = x *X
Rpta.: y ig ualand o e x p o n e n te s n u ev a m en te:
1 1 .- Resolver:
E le v a n d o a la “n " p o ten cia e in terca m b ian d o los
x n + an = 1 ex p o n e n te s:
( b 2a ) n + x n b
S o lu ció n :
de a q u í se o b tien e:
Elev and o a la p o te n c ia “n ” a m b o s m ie m b ro s de la
igualdad: x 11 = n
x n + an = 1 d e donde:
( b 2a ) n + x n b
bn( x n + a11) = ( b 2a ) n + x n
Rpta: V rT
b nx n + bnan = b2nan + x n
1 3 .- Resolver:
tra n sp o n ie n d o térm in os:
X X
b nx n . x n = b 2nan - b nan
18 18 = x 1 . 1 2 18
x n ( b n - 1 ) = bna n ( b n -1)
S o lu c ió n :
sim p lifican d o:
T ran sform an d o los e x p o n e n le s n eg ativ os en p o
x n = bna n sitivos:
xn = (ab)n X
x = ab _ J — = J _ . 12 18
Rpta.: ab 18^
- 29 -
I
tran sp o n ien d o : S o lu ció n :
3 2 4 2
x = ( 3 2 . 2 . 2 2 . 3 ) 18 = ( 3 3 . 2 3) 18
T ra n sp o n ie n d o térm in o s negativos:
X
Ts
x = (3 . 2 ) : 4x — 7X
4 X + 2 — = 3 X . 3 2 + —2 -
efectu an d o : V3
4x í l + - U = 3x f V T + 1
x = 6
elevan d o a la — :
x 4 X l ^ - ) = 3X( 3 + 1
vv r
_i_
x x = 66 4x 3_ _ 3 X 4
p o r lo tanto:
x = 6 8 . 3X
4X=
R pta.: 6 3 V3
14 .- Resolver: 4X 8 4 3/2 i 4
(b b . x )x = b b
í-b 3X
3V T
¡3/2
■ (íf
(fr-(fr
S o lu ció n :
luego:
Rpta.:
( b b. x ) =bh
1 6 .- Resolver:
id en tifican d o ex p o n e n te s:
— -x —- + X ^ r-x2
— I -X “
bb . x = b ; 9 i 9 1---------------- V9/ I ---------
bb
V m T +x = V m 2
x = b 1-b
S o lu c ió n :
Rpta.: b ! 'b
T ra n sfo rm a n d o a fó rm u la s ex p o n e n cia le s:
15.- Resolver:
— + X i - X
3
x -
2 x -i - X T + X
4 X- 3 = 3 2 -2 m = 111' . 111(2 / 9 )2 - x 2
- 30 -
Á L G E B R A
EJERCICIO S R E S U E L T O S
+
1.- Hallar el valor n u m érico de:
- x + X
9 9 V9
E lim in a d o d en om in ad o res: -i -i -T )
2 :(t )
+2 E =
i (± M t) +(t)
E fe c tu a n d o op eracion es:
para: x = T, y = 2, z = 3
2 x 2 2 x 2 ?
— + — + — x + x “ = --------------------- x + x - + 2
27 3 9 27 3 9 S o lu ció n :
x x 2 2
— +— +— x +— x = 2
3 3 9 9
elim in a n d o d en om in ad o res:
3 x + 3 x + 2 x + 2 x = 18
lO x = 18
.
E= i, Í M
v ( t)
< • ? +<( t •) ?
- ( t )
17 .- R esolver la e c u a c ió n e x p o n e n c ia l:
xx = G H tH t)
w
S o lu ció n : V (3 )3 - (2 )2 + (4 )w
T rabajan d o c o n el se g u n d o m iem b ro :
V27 - 4 + 2 = ^ 2 5 = 5
1 1 4 1 1
Y
A x -— n y _ Í1 V LV - M V Rpta.: 5
U J - U / V+ / Uój
i 2 .- C a lcu la r el v alor n u m é r ic o de:
16
xx =
ab1- + bj l ' b
c o m o co n secu en cia : E =
1 ab ' « + b“ub
x =
16
Rpta.: para: ab = 2 y ba = 0 ,5
16
- 31 -
I
S o lu ció n : S o lu ció n :
1 1 1 1
reem plazando:
(a b) b' + (b a) ab 2 0*5 + ( 0 5 ) 2
E =
_1_ _1_ _1_
(a b) ba + (b a) “b 20'3 + ( 0 3 ) 2 9 9 9
43
4 3 31 43-124
36
X 36' 9
2 = = X 36
31
9
H W ' 4+v t
E =
1 1— 1
2 2 +J- +T
4
1 X
31
36
= X m = x 4 = Xx
E = i^ = 8
E = V l6 = 2
Rpta.: E = 8
Rpta.: E = 2
x+x X „x
X ..x x x . x x . X x bya = 2 b (2)
E = Xx •x = X = VX
S o lu ció n :
R eem p laz an d o el dato:
M u ltip lica n d o ( 1 ) . ( 2 ):
m (2)
E = (2 ) = 2 4 = 16 x a+b y<i+b _ 2 a+k
Rpta.: E = 16 de aquí:
D ividiend o ( 1 ) entre ( 2 ):
E = í a/x 2 i-b
= 2 i-b
1/2 i-b
'lA x^/x
— = 2
para: x = 16
- 32 -
Á L G E B R A
xxX= 2-)
para: x x
(2 y ) (y ) = 2
2y2 = 2 S o lu c ió n :
Su stitu y en d o en ( 4 ): X . Ix
x + l XX _ 1
* x
X
- x + l . x x ’ x + l
E = x 5xX’ = X
5x
x = 2y
P o r lo tanto:
x + - 2bx E =
E =
-b a- + 2 b x
E = [ ( 2 ) 2] 5 = 2 10 = 1 0 2 4
(a 2 - 2 b x ) ( x + b ) 2
E =
(a 2 + 2 b x ) ( x - b ) 2
Rpta.: 1 024
S o lu ció n :
8 .- C a lcu lar el v alor n u m é r ic o de:
In tro d u cien d o factores:
si x = V a2 - b 2 => x 2 = a2 - b 2
(a 2 - 2 b x ) (a 2 + 2 b x )
E =
(a 2 + 2 b x ) (a 2 - 2 b x )
Rpta.: E = I
M - ÍM
- 33 -
I
R eem p laz an d o “x ” :
p _ V E + ^ ( c + d)2 | V a2" _ _b_ + c + d + _a_
b c+d a b c+d a
+ 1 E = 1 + 1+ 1 = 3
b Va^
E = Rpta.: E = 3
1 0 .- C a lcu la r el v a lo r n u m é r ic o d e E = x+y, e n la s i
g u ie n te ecu a ció n :
abn_1
E = + 1 = bx n Vab
S o lu ció n :
n-2,
(n-2) n(n-2) 1 n
a n-! E n-1 = a n -l n-1
E =
Igu alan do el se g u n d o m iem bro:
1 1 X
1 1
n -! _ l , n - l = |,x _ a n-y _ b n-y = b n-y _ n-y
R pta.: E =
n -1 n - y
V (a + b )(b + c + d) V (a + b + c ) ( c + d + b)
E =
n - y = n - 1
b cd
V (a + b )(a + c + d)
y=1
Del m ism o m o d o , ta m b ié n se d e d u ce que:
si: ab + ac + ad + b e + bd = 0
. 1 n
S o lu ció n : n - y n -1
E fectu a n d o o p e ra c io n e s se o b tien e:
1 n
x +
n -1 n -1
Vab~ + ac + ad + b2 + be + bd
E =
1 n
x + x = 1
n - y n -1
V ( c + d ) 2 + ab + ac + b e + bd + ad
c + E = x + y = 1 + 1 = 2
- 34 -
Á L G E B R A
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
ni
m --i G = IH
x m + VX
E =—
m m + 1 a) x b) yx c) y d ) x>' e) y>
1-2-1 X+I
9. C alcu lar:
X - 1
E = ( x - 2)
a) x 2 b) x* c) Vx d) 1 e) x R = v r
4. S im p lifica r la expresión:
a) 1/2 b) V T c) - ^ jL d) 2 e) 4
Ve1 Vx"
a) aa b) a 2a c) a a e ) a'
E =
3. S im p lificar:
a) x b) c) 1 d) xVx~ e ) Vx^
.-2
a) ab b) f - c) -± - d) 1 e) a
b ab a) x6 b ) x9 c) x 3 d) x e) 1
- 35 -
I
2
{ [ ( a 2) 3] 4 } 1/1# - a ',l/6 . { a 2 [ a 3(a 2)'2] ' }
L =
27 J 4 V 3 V 3"
A =
]^ 8 ( 2 7 1/27) J 9 ^ 6 4 ^27
1
a) a 12 d) a 13 c) 1
a) 1/2 b) 1/3 c ) 1/9 d) 1/4 e) 2
V7
y= %
a) 7 b) 1 c) V 7 d) 4 9 e) 3 4 3
1 4 . S e ñ a la r el e x p o n e n t e d e " x ” , d e sp u é s de s im p li
a) 1 b) 0 c ) -1 d) - 2 e ) 1/2
ficar:
72
19. E x p re sa r e n form a sim plificada:
Vó:
P = L = V x " - 2 ... V x 3 V x 2 a/ 7
2n
a) x nVx~~ b ) x n-‘ vx c ) x n_1 vx
d) 2~ e) x
a) 3 b) 2 c) 4 d) 1 e) 5
2 0 . S im p lifica r la exp resión :
15. Efectuar: 16
30
J =
a) 2
a) x b) V x c) x2 d)
1
16. Efectuar: e) 1
-2 2 1 . R esolver la e c u a c ió n ex p o n e n cia l:
-.2 VTI
*-x
a) 1 b ) 2¡ L c ) ^ _ d )J_ e) 2
a) 2 5 b ) 16 c) 4 d) 9 e ) 81 2 3 2
- 36 -
Á L G E B R A
2 2 . Hallar el v alor de “x " y n e n la sig u ien te igu al 2 8 . R esolver y dar el v alor de “y ” en
dad:
( 2 x ) x+y = ( y ) 2x+y
XX
:x = 2- > - 2
c w -($ • )’
a) x = 2 b) x = V 2 c ) x = 2'8
3 -9
n = 1/4 n = 2 n = I'1 a )\ -3
— 9
b ) ----- c) d) e)
4 16 4 16
a) 2 7 b) 9 c) 3 d) 81 e) 2 4 3 2x+2 _ (3x
22x+2 - 2 3~x+-
ab = 2a
s ie n d o a ^ b.
1
a) - y b) 2 c ) i d) 8 e) 4 a) u3 b) u 5 c) u7 d ) u9 e) u 11
2 7 . R esolver la e c u a c ió n ex p o n e n cia l:
-3
-1 -2
-1
-2
-8 -9
,2x‘
2
81 + 27 = 3^r
= 4
d) 2 e) c) d) e)
4 8
- 37 -
I
V7I V7
. x V x Vx~
R =
p ara x = V ?>60
3^7
a) 4 b) 8 c ) 16 d) 32 e) 2 a 02 \a 2 a2
a) 6 4 b) 3 2 c ) 16 d) 4 e)2 C L A V E DE R E S P U E S T A S
- 38 -
Á L G E B R A
GRADO DE LAS E X P R E S IO N E S
ALGEBRAICAS
E jem p lo :
G R A D O S D E UN M O N O M IO
D eterm in ar los g rados del sig u ie n te p o lin o m io .
M o n o m i o . Es la m ín im a e x p r e s ió n alg ebraica que
tiene u n só lo té rm in o alg ebraico . C o m o toda exp re
P = 4 x 4y3z5 + 8 x 5y4z6 + 9 x 6y2z8
sió n alg ebraica tendrá d o s g rados q u e son:
S o lu ció n :
G r a d o A b s o l u t o . ( G .A .). El g ra d o a b s o lu to de un
m o n o m io está dado p or la su m a d e los e x p o n e n te s de C o m o no se esp ecifica q u é g rad o d e b e darse, se
todas sus letras. o b te n d r á n los d o s grados: a b s o lu to y relativo.
G r a d o r e l a t i v o . ( G .R .) . Está dado p or el e x p o n e n te
de la letra referida a d ic h o m o n o m io .
G.A. d e 4 x 4y V . . . es 12
E je m p lo : G rad o
( 1 ) A b so lu to = G.A. d e 8 x V z ó. . . es 15
D e te rm in a r los g rados sig u ien te m o n o m io : de P
G.A. d e 9 x 6y 2z 8. . . e s 16
M = 4 5x 7y8z4
Solu ción :
Lu ego: G.A.P. = 16
Se debe dar c o m o respuesta los dos g rados es d e
cir, el grado a b s o lu to y el relativo.
2) G .R .M . = | G R y = 8 c o n resp ecto a y
G rad o Relativo c o n respecto
G rado
GR_ = 4 c o n re sp e cto a z a y = 4 (p o r ser el m ayor
(2 ) R elativo =
e x p o n e n te )
de P
G R A D O S D E UN PO LIN O M IO
G rad o Relativo c o n respecto
Polinom io. a z = 8 (p o r ser el m ayor
Es u n a e x p r e s ió n a lg e b ra ic a q u e tien e 2 o m á s té r
m in o s a lg e b r a ic o s ; re c ib e el n o m b r e d e b in o m io
- 39 -
I
EJER C IC IO S R E S U E L T O S S o lu ció n :
S im p lifica n d o la expresión:
1.- H alla r “a ” y “b n s i el G r a d o A b s o lu t o del
m o n o m io e s igual a 17, y su c o e fic ie n te tien e el ni 5m-4
x m-l x 3* m-1
m ism o v alor q u e el G ra d o relativo c o n resp ecto a M = X
4
V \ S ie n d o el m o n o m io : 5m-4
M = (a + b ) x 2<a- V b
m 5m-4
m-l
S o lu ció n :
ta m b ié n : M = x 3
DATOS:
Para q u e la e x p re s ió n se a d e 6to. G ra d o el e x p o
í) G .A .M . = 17 n e n te d e b e ser igual a 6.
E fectu a n d o : m - 1 m 5m - 4 _
------------ 4 - --------------------------- = 6
12 18
2a - 2 + 3 b = 17
D an d o c o m ú n d e n o m in a d o r y elim in ad o d e n o
L uego p or el e n u n c ia d o ( 1 ): m in adores:
2 a + 3 b = 19 (I) 1 2 ( m - 1) 4- 3 m - 2 ( 5 m - 4 ) = 3 6 . 6
12m - 12 + 3m - lO m 4- 8 = 216
2 ( a - 1) + 3 b = 17
5m = 220
ii) 2 ( a - 1) = a + b
Rpta.: m = 4 4
efectu a n d o : 2a - 2 = a + b
3 .- H allar el grado a b so lu to d e la exp resión :
a+ b I b+cI
o tam b ién : a - b = 2 (II)
M = V x cya \w ¥
2 ( 2 + b) + 3 b = 19 S o lu ció n :
E n (III): a = 2 + 3 = 5 G A M C + a 4- C + a (c + a) (b + a + b 4 c )
a 4- b b i c ( a 4- b ) ( b 4- c )
Rpta.:
a = 5
(a 4- c ) 2 4- 2 b (a 4- c)
G .A .M . =
b = 3 ab + ac 4- be 4- b2
.m-1
d e la co n d ició n :
1 1 1 1 A
M = Vx5"’"* 4- ---------- 4- 4- = 0
4- C b - a b - c b 4- a
sea d e 6 to . G rado.
- 40 -
Á L G E B R A
Su stitu y en d o e n el G .A .M .
b 2 - a2 + b 2 - c2 = 0
= n + ni - ( n - m ) = n + m - n + m = 2 m
2b2 = a2+ c2 (II)
Rpta.: G .A .M . = 2 m
R eem p laz an d o ( I I ) e n el G .A .M . (I):
5 .- Hallar el grado de la exp resión :
2 b 2 + 2 a c + 2 b c + 2ba
G .A .M . =
b 2 + a b + a c + be
..
M = 4a x
„ V 4 + 23/4 + 2 ^ 4 + ... a>
2 ( b 2 + ac + b e + ab)
=2
b 2 + a b + a c + be S o lu ció n :
El grado e s el e x p o n e n te de x:
Rpta.: G .A .M . = 2
4 .- Si se c u m p le que: í 4 + 2 ^ 4 + 2 ^ 4 + . . . CO = 111
(2)3 - 2(2) - 4 = 0
G .A .M . = n + m - í — + — + — + . . . + *
2 3 4 n+1
Rpta.: G .A .M . = 2
- 41 -
I
6 .- C a lcu la r el v alor de “m " si el grado de la e x p re Para d e te rm in a r el grado relativo de “y ” ( G .R .y)
s ió n e s de 7 m o . G rado: e n el m o n o m io M i se ca lcu la el e x p o n e n te de “y ”:
-ni
b3 + 1 ( b + l ) ( b 2 - b + 1)
G.R.y =
ab2(b + 1) (b + 1)a b 2
b2 b 1
M = ( x \% T ) +
ab2 ab2 ab2
I 3m
8 .- H allar el grado a b so lu to d e la exp resión :
€ Í : 3 ni x m x ni y ni2
M =
ni 3
ni X 4m . X
(y •
xm ^1/ni x3m M =
n+i / . 2 2n+1
X 4m . X 1
% r . X . X 9 ... x n
m
1 Dato:
M = x
n ( 2 n + l ) ( n + 1)
de a cu erd o c o n el dato: l 2 + 2 2 + 3 2 + ... + n ¿ =
6
S o lu c ió n :
M =
Vxy ¡f V y vx
%
l ¿ + 2 - + 3 - +... + n-
ab I b+1 I
*Vx \y 1
r- 8 2L
X V2 n ( 2 4 ) y 6
es igual a 10, hallar el G .R . resp ecto a “y ” e n el M =
1
m o n o m io . (2n + l)(n + I)
n(2n + l)(n + 1)
b 3+ 1
ab f
M, = V; b+ l
ve X Ó2 n y 6
S o lu ció n : M = n
„ 6
Para d e te rm in a r el G .R X e n el m o n o m io M se cal
cu la e l e x p o n e n te de “x ”:
E l G .A .M . = V T n V T + — - — = 2 n
1
6 6
G .R V: — + 1 = 10 (I )
a ab2 ab R pta.: G .A .M . = 2 n
- 42 -
Á L G E B R A
G .A .M .: 3a + 2 b + 3a - b = 8 m - n + 3 = 10
6a + b = 8 (a) m - n = 7 (p)
S u m a n d o ( a ) y ((3):
P or se g u n d o d ato: e s d e c ir el e x p o n e n te d e “y ” es
igual a 1: 2m = 20 ; m = 10
S u m a n d o ( a ) y (|3): n+10=13 ; n = 3
Luego:
9a = 9 a = 1
En (a ): G .R .Z = 5 n - ( m - 2 ) = 5 n - m + 2
G .R .y = 7
V ( a - 2 b m/5)-1/2
M =
Rpta.: C o e ficie n te = 1
V a 3 V a0 b'n/,:
1 0 .- En el sig u ie n te m o n o m io :
S o lu ció n :
m _ 5 n
x nym z T rabajan d o c o n el n u m erad or:
M =
v l-m .,n-3 .,111-2
..L (T )(l) , m
El grado relativo respecto a “x " e s 12, el grado rel 30
(a-2 bln/5) 2 = a 3 b 3 =a3 b
ativo resp ecto a “y " e s 10, hallar el grado relativo
resp ecto a “z".
T rabajan d o c o n el d en o m in ad o r:
S o lu c ió n :
ni 3 _m_
Para hallar el grado re sp e cto a ”z" d e b e d e c a lc u
40
larse los valores de "m" y “n ”. a 3 Va° b 5 = a b
- 43 -
I
R eem p la za n d o los eq u iv alen tes e n la p ro p o sició n 13.- Si anbn = kn d o n d e k es una c o n sta n te , ca lcu la r el
G.A. de:
ni -3
-3 kn 4- b2n
a 3 b 30
3 ni m k 11 + a2n
M M =
4 b " 30 40 , - 2n l , n
3 ni kn + 1 b 2n k " + 1
40
a4 b
S o lu c ió n :
5 m
3 4- m = 8
T +T ‘ 2 b " (a n + b ")
Rpta.: m = 3 1 ^ +1
an
anbn 4- a 2n an(b n 4- a n)
m 2= A
n (n + 1) a-2nanb " + l A
D ato: 1 + 2 + 3 + 4 . .. n=
F * 1
S o lu ció n :
anb n(a n + b n)
O p eran d o c o n el d en o m in ad o r, se obtiene:
(a n + b ")
( x +- y) ( x 2 4- y 2) ( x 3 + y3) (x 4 4- y 4) . . . ( x n +- yn) n
M =
' b 2
X4- y \ / x24- )A ( x34- y2\ / x4 +-y4\ /x" + y 1'
\ x y / V x 2y2 J \ x 3y 3 ) \ x 4y4 / \ x nyn )
p o r lo tanto:
M = ( x y ) ( x y ) 2( x y ) 3( x y ) 4. . . ( x y ) n = ( x y ) U2+3+" +n
f— i 1 1 n n
G .A .M , = — +- — = n
n ( n + l) n ( n + l) n (n + l) 2 2 2
M = (xy ) 2 = x 2 y 2
Rpta.: G .A .M . = n
n ( n +- 1) n ( n + 1 ) 2 n ( n 4 - 1) V a x+y by+6
M =
G .A .M . = -------------- +-------------- = ------------------n ( n + 1) ,2/3 b ,y
2 2
- 44 -
Á L G E B R A
S o lu ció n : O p era n d o :
i) P or e l dato ( 1 ): (m + n )2 ( m + n)-
(m - n) 2 m n (m - n )2
G .A .M , = 2 L ± X - — = 2 (a)
2 2 2
(m + n )2
d iv id ien d o to d o entre
m - n
ii) P or dato ( 2 ):
G .A .M .:
= 0 ; 2 m n (m - n) - 1 = 0
2 m n ( m - n)
_x _+ vL - _2 + 2y _+ 6 (1 - y) = 7 (P)
2m n (m - n) = 1 ; m n ( m -n ) =
y + 6 - 3 ( 1 - y) = 13
Rpta.: y = 3
_ , . x + 3 2
E n ( a ) : ------------------ = 2
3 3 S o lu ció n :
O peran d o:
Rpta.: x = 3
m-ii i---------------------------
M =
V (x m+n + ym_n) 111 +n
2mn i , . m+n
111+ n m -n \ ..
\ m-n
\ +L ) ( i + L ) ( i +± - \ ( i +L '
y . m -n _|_ ^ m+n
17 \ 2/ V 37 V 47 ■ k:
V
e s de grado a b s o lu to ce ro , calcular: \ / n + 1\ n+ 1
p = m . n ( m - n)
m m n 1
2 + 4 + 6 + 8 + ... +2n = 2 (1 + 2 + 3 + 4 . . . + n)
Para d e te rm in a r el grado de M , d e b e h allarse los
m ayores e x p o n e n te s tan to en el n u m e ra d o r c o m o
e n el d e n o m in a d o r; la d iferen cia d e esto s e x p o -
n e n te s e s el G .A .M .
reem plazan d o, la e x p re s ió n c o m p le ja se tra n sfo r
G .A .M .: m a en:
n (n + l)
(m + n )(m + n) n+i r
M = V X n( n+l ) - x (n+1^ = Xn
(m + n )(m + n) ( m - n ) ( m - n)
= 0
m - n 2m n Rpta.: G .A .M . = n
- 45 -
I
1 7 .- D ado el p o lin o m io : P or dato y reco rd an d o q u e el grado a b so lu to del
p o lin o m io es igual al grado del té rm in o , de m ás
bb -- 44 . _2(b -4) . b -4 4 .-,b -4
P = 2xa + 3ya + 4(xy )a + 5 y 4+a a lto grado:
v alor de b. = m 4- n - 2
G.A.P G.A.t (II) = m 4 2 4 n -1 = 1114114 1
S o lu ció n :
= m 4 n4 1
L lam an d o I, II, III y IV a los té r m in o s del p o li
G.A.t (III) = ni 4 3 4 n - 2
n o m io . El grado a b s o lu to d e cada té rm in o es:
= 1114114 1
G .A .T. (III) = aM + aM
Por d a to y reco rd an d o q u e G .R . y es igual al
G .A .T. (IV ) =4 + a b -4
grado del té rm in o de m á s alto grado relativo:
La s u m a d e los g r a d o s a b s o l u t o s s e g ú n e n u n n - 3
c ia d o es: G.R.y: n - 1 = n - 1 = 5
a b -4 + a 2 (b -4 ) + a b -4 + a b -4 + 4 + a b -4 = ( a 6 + 2)1 n - 2
n = 6
e n e l p r i m e r t é r m i n o h a c i e n d o : a 1’’ 4 = y, s e o b t i e n e : En (a ):
m = 1
y2 4- 4 y 4- 4 = (a 6 4- 2 ) 2
Rpta.: m = 1, n = 6
(y + 2 ) 2 = (a 6 4- 2 ) 2
y 4- 2 = a6 4- 2 y = a6
p = 5 x m+n y 11-3 4 - 7 x m+7 yn"24-6xm+2 yn+1
R ep o n ie n d o v a l o r de y:
Q = 2 x 2m+6 y n+24 -1 2 x 2m42 y n+74-8x2m yn+*^
aM = a6
D eterm in ar el G.A. del p o lin o m io Q , sab ien d o
ig ualand o ex p o n e n te s: que: el grado a b s o lu to de P e s 1 6 y el m e n o r
e x p o n e n te de “y ” e n el p o lin o m io Q es 4,
b - 4 = 6
S o lu ció n :
Rpta.: b = 10
P or el dato ( 1 ):
G .A .P : m + n + 9 = 16
S o lu ció n :
De d o n d e : m 4- n = 7 (a )
L lam an d o I, II y II, a los térm in os del p o lin o m io .
- 46 -
Á L G E B R A
P or el dato ( 2 ): m + n -2
m e n o r e x p o n e n t e d e “y " en Q: G .R . X : m + n + 5 = m + n +5
n + 2 = 4 m + n -6
n = 2 m - 3
En ( a ): m + 2 = 7 G .R .y: ni - 4 = m
m + 2
m = 5
P o r dato ( 1 ) :
El grado ab so lu to de Q es:
G .R . x - G .R . y = 5 *; esto es:
G .A .t ( I) = 2m + n + 8 (m + n + 5 ) - (m + 2) = 5 ;
G .A .Q . G .A .t ( I I ) = 2 m + n + 9 2m + n + 10
d e aquí: n = 2
G .A .t (III) = 2 m + n + 1 0
P o r el dato ( 2 ):
G .A .Q . = 2 ( 5 ) + ( 2 ) + 10 = 2 2 m - 4 = 3 Lu ego: m = 7
p _ ¿ j . ^ -m+n-2
m + n - 2 y, .m
i i i -- 3J ^, gQ,,m+n+5
x m + n + 3 y,,m
i n - -4
*t y ^ m + n -6 y m + 2 G.A.t (I) = 2m - 5 + n
S o lu ció n : = 17
P or el dato ( 1 ) Rpta.: G .A .P = 17
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. Si el m o n o m io :
-21X
m \
M =
M = 2 6 t v x Dyí V x a -*2
y 1 V 1 = ------------- -
-4[X
4 b -'2
es d e grado a b s o lu to 4 , y los g rados relativo a 'x
é “y” so n iguales. C a lcu la r el v a lo r de:
se a de grado 12 0 ?
E = 3 b - 2a
a) 4 b) 5 c) 2 d) 3 e) 7
a) 1 b) 5 c) -4 d ) -1 e) -2
3. H allar
2. ¿ Q u é v alor d e b e to m a r "x" para q u e el m o n o m io : ex p resió n :
- 47 -
I
-m
8 . Hallar el v a lo r d e “m " si la expresión:
■O m -111 r
a 3(a 2) I ( a l/2) l/3] 1/2
M = rm
3m
H .n i
m ,
a) 10 b) 2 0 c) 3 0 d) 4 0 e) 1 2 0 a) 4 b) 2 c) v r d> i
e)T
M = a6 b 24 c6 0 d ,2° . . .
M = 7 x .V 6 + >/« + v r t
para q u e su grado se a 6 0 0 6 ?
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 6
a ) 12 b) 1 0 c) 13 d) 13 e) 11
si se cu m p le:
co
veces
yz - a~ = xz - b2 = xy - c 2 = x 2 + yv2 + z2 - d 2 = 0 M = 5x
y ad e m á s ab ed = m a) 2 b) 3 c) 5 d) 1 0 e) 4
i-3
v - - \ u 2 U f + (± -Y + m-n in -n
11 11 V Í7
(m-n)n
E =
sien d o el valor de “a" el q u e se o b tie n e , para que
2ninf ni+n m-n
n i-n
m-n
la exp resión :
j^ 2 m -l 2 - m _- y ni-n ^ m+n
X a' 2 v X 3a
M =
,a + l e s de grado n u lo . C alcu lar:
a) 8 b) 9 c ) 10 d) 12 e) 16 a) 5 b) 4 c) 6 d) 7 e) 3
- 48 -
Á L G E B R A
,2 m + n -3 ^.m-tn-t-l
P ( x ,y ) = 4 x 2m+n-4 y'"*'14’2 + 7x x vy vz vw
M ,=
+ 9 x 2m+n' 2 vm+n
aVx d ya
.2 ,b
a) 1 0 b ) 12 c) 8 d ) 14 e) 16
3 /xy'1 zb*
M ,=
16. Se tien en d o s p o lin o m io s P y Q , s i el p o lin o m io
P es de grado 10 resp ecto a " x " . E n e l p o lin o m io -1 / 3X-2
Q el grado resp ecto a “x" e s 5 g rados m e n o s que xy
el grado resp ecto a “y ". H allar el grado respecto
a “y” e n el p o lin o m io Q, siend o: a) 5 b) 4 c) 3 d) 6 e) 7
a) 10 b) 5 c) 15 d ) 12 e) 2
6) D 7) A 8) A 9) E 10) B
- 49 -
I
Se d e n o m in a v a r ia b le a toda m ag n itu d q u e ca m b ia
Es el v alor q u e to m a d ic h o p o lin o m io , cu an d o se
d e valor, se le represen ta p or las ú ltim as letras del
reem plaza e n él v alores a sig n ad os a su s variables.
a b ece d a rio : x,y,z, etc.
PO LIN O M IO hallar P ( 2 ,4 )
P o lin o m io es u n a e x p re s ió n q u e c o n s ta de m á s d e un S o lu ció n :
té rm in o g en eral, un p o lin o m io se represen ta d e la
sig u ien te m anera: Se reem plaza los v alores d e x e y así:
d o n d e P e s el n o m b re g en érico :
C A M B IO DE V A R IA B L E EN U N P O L IN O M IO
( x , y ) s o n las variables x é y
Es la e x p re s ió n q u e se o b tie n e al c a m b ia r la variable
P or lo tanto:
del p o lin o m io p or otra.
P ( x ,y ) , sig n ifica q u e el p o lin o m io es de n om b re
P y d e variables x , y. E je m p lo : Sea el p o lin o m io :
E jem p lo s:
P (x) = 4 x 2 + 5 x + 6
i) P (x ,y ) = 4 x 2 + 5 y 2 + 7
ca lcu la r P (y + 1 )
Ii) P ( x , y, z) = 4 x 3 + 7 x v + 6 z 2
S o lu ció n :
i i i) p (x ) = 4 x 3 + 5 x 2 + 7x
Se reem p laza x p o r y + 1 ; así:
E n g en eral se tendrá:
l^ \|/
P ( y + 1) = 4 ( y + l ) 2 + 5 (y + 1) + 6
P (x,y,z)
V A. /
= ax2
V
+ by3
»' y
+ cz5
e fectu a n d o o p era cio n es:
P (y + 1) = 4 (y 2 + 2 + 1 ) + 5 y + 5 + 6
P ( y + 1) = 4 y 2 + 8 y + 4 + 5 y + 11
n o m b re variables co n stan tes
g en érico
P ( y + 1) = 4 y 2 + 1 3 y + 15
- 50 -
Á L G E B R A
EJERCICIO S R E S U E L T O S
3 .- Si P ( x ) = * ^ , calcular:
Vx + 1
L - C alcu lar:
R = P | P [P (25)[)
E = Q [P (-2 )J
S o lu ció n :
sien d o : P ( x ) = 3 x 3 + 5 x 2 + 2 x + 8 y:
C a lc u la n d o p o r partes:
Q ( x ) = ( 2 x + l ) n ( 5 x 2 - l ) 2n-‘ + ( x + 5 ) n ( x + 1) 25 - 1 24 24
P (25) = = 4
+ ( 2 x + 5 ) " ( x - 1) V25 + 1 5 + 1
S o lu ció n :
4 - 1
P ( P ( 2 5 ) ] = P [-f] = = 1
C á lcu lo de P ( - 2 ) : 4+1 2+1
P (-2 ) = 0
R p ta.: E = P { P [ P ( 2 5 ) ] | = 0
C á lcu lo de Q [ P ( - 2 ) l
4 .- Si P ( x ) = x ( 2 - x ) + :>, calcular:
Q [ P ( - 2 ) ] = Q [0] = ( 0 + 1 ) " ( 0 - l ) 2"-1
P ( x ) - P (-x )
+ ( 0 + 5 ) " ( 0 + 1) + ( 0 + 5 ) " ( 0 - 1) R =
P ( x ) + ( x + \'5 ) ( x - \|f5~)
Q [01 = ( 1 ) " ( - 1 ) 2"-1 + 5 " + 5 " ( - l )
Solu ción :
Q [0] = ( 1 ) ( - 1 ) + 5n - 5 " = -1 C á lcu lo de P ( - x ) :
C á lcu lo de P [ 2 - P ( - l ) ] : 2x - x 2 + 5 - (-2x - x2 + 5)
R =
2 x - x 2 + 5 + ( x 2 -5)
P [2 - P (-1)1 = P [2 - 4 ] = P [-2]
2 x - x~ + !> + 2 x + x~ - 5 4x
P|-2| = ( - 2 ) 2 - ( - 2 ) + 2 = 4 + 2 + 2 = 8
R = =2
2 x - x 2 + 5 + x 2 -5 2x
C á lcu lo de P|P(2 - P ( - l ) ) | :
Rpta.: R = 2
P {P [2 - P ( - l ) ] } = P {8 } = 8 2 - (8 ) + 2
5 .- Calcular:
= 6 4 - 8 + 2 = 58
E = P ( x + 1) + P ( x - 1) - 2 P ( x ) ,
P { P [2 - P ( - l ) ] } = 5 8 si: P ( x ) = 3 x 2 + 2 x + 4
- 51 -
I
S o lu ció n :
7 .- Si P ( x ) =
C á lcu lo de P ( x + 1):
P ( x + 1) = 3 ( x + l ) 2 + 2 ( x + 1 ) + 4
F (x) =
1 + X
y
= 3 ( x 2 + 2 x + 1) + 2 ( x + 1) + 4
= 3x2 + 6x + 3 + 2x + 2 + 4 G (x ) = x
= 3x2 + 8x + 9
y adem ás: P ¡F [ G ( x ) ] |
10
C á lcu lo de P ( x - 1): C a lcu la r “x ”
P ( x - 1) = 3 ( x - l ) 2 + 2 ( x - 1 ) + 4
S o lu ció n :
= 3 ( x 2 - 2 x + 1) + 2 ( x - 1) + 4
Com o: G (x ) = x
= 3x2 - 6 x + 3 + 2 x - 2 + 4
F | G (x ) l = F ( x )
= 3x2 - 4x + 3
P or o tro lado:
Rpta.: E = 6
P IF (x )] =
1
6 .- Si f (x ) = x - 2a, g ( x ) = 2 x + a y adem ás: 10
f [ g ( x ) l - g [ f ( x ) ] = f ( g ( a ) ] + 19 Igu alan do los valores del p o lin o m io en P:
ca lc u la r “a"
1 1
S o lu ció n : 2 + x 10
C á lcu lo de f| g (x )]:
de d o n d e: x = 8
f [ g ( x ) ] = f [ 2 x + a| = 2 x + a - 2a = 2 x - a
8 .- Si: P I ( x + 3 ) x) =
C á lcu lo de g [ f ( x ) ]:
1 X 1 2x+l 2x
C á lcu lo de f|g(a) 1:
C a lcu la r P (4 )
g (a ) = 2 ( a ) + a = 3a
S o lu ció n :
2 x - a - 2 x + 3a = a + 19
2a = a + 19 x2 }
>
x + 3
Rpta.: a = 19 2 = (1)' = 1
x + 3
- 52 -
Á L G E B R A
1 2x + 1 2x 1 2x
=
3 2x . x + 3 2x 3 2x ( x + 3)
n a)
_1_\ 2x
:2x
3 ¿x) ( x + 3 ) 2x = 3 (X + 3 )' -3 a) a) a)
C o m o la e x p re s ió n tran sfo rm ad a es: a) a)
P [ ( x + 3 ) x] = 3 [ ( x + 3 ) x]2 por c o m p a ra c ió n : x =
n
P (4 ) = 3 (4 )2 = 3 (1 6 ) = 48
reem p lazan d o e n el p o lin o m io propuesto:
Rpta.: P ( 4 ) = 4 8
P Lx = n x + n 2x 2 + n 3x 3 + . . . (co n s id e ra r
" n " térm in os) " n ” térm in o s
C alcu lar: R pta.: = n
1
9 .- Si P ( x ) = , ca lcu la r: P [ P ( x )]
- 1 x - 1
n
U ) S o lu ció n :
P (x ) + 3
P lP (x )] =
S o lu ció n :
P (x) - 1
Sea:
reem p lazan d o P ( x ) :
1 x + 3 x + 3 + 3 ( x - 1)
+ 3
x = p x- 1 x - 1
P [P (x )] =
a r n x + 3
x - 1
- 1
x + 3 - 3 ( x - 1)
x - 1
lu ego se tendrá: x + 3 + 3x - 3
x 3 - x + 1
-i
P [P (x )]= ± L = x
2 -------— = n " ' n 4
kx + 1
n n lO .-S iP (x ) y P [ P ( x ) ] e s in d ep en d ien te d e ' x
x - 8
-i C a lcu lar: E = 6 4 k 2
- vn
n +n n S o lu ció n :
- 53 -
I
/ kx + 1 \ +1
k2x + k + x - 8 ig ualand o (A ) y (B ):
P lP (x)l =
kP(x)+ 1 V x - 8 ) x-8
P(x) - 8 kx + 1 8
kx + 1 - 8x + 64 aV + ( 2 a 2b x 2) + (a b 2 + b) = 8x-*+ 2 4 x 2 + c
x-8 x-8
-
(k 2 + 1 ) x + (k - 8 ) a3 = 8 a = 2
P [P (x )l =
(k - 8 )x + 65
2 a 2b = 2 4 b = 3
ab2 + b = c c = 21
si e s in d e p e n d ie n te de “x " se d e b e cu m p lir:
k2+ 1 k - 8 luego: E = 2 + 3 + 21 = 2 6
k - 8 65
Rpta.: E = 2 6
6 5 ( k 2 + 1) = ( k - 8 ) 2
12.- Sabiendo que: P (x - 1) = x 2- x + 1, calcular P( 10)
de d o n d e : k = -
8 Igu alan do c o e fic ie n te s de térm in o s idénticos:
luego: a = 1
- ( 2 a - b ) = -1 ; 2a - b = 1
E = 64k2 = 64^- - i- ) 2 = 6 4 ^ -^ -) = 1 b = 1
a -b + c= l c = 1
R pta.: E = 1
S u stitu y e n d o valores e n (A ):
11. - Si P ( x ) = a x 2 + b y: P( P( x ) ) = 8 x 4 + 2 4 x 2 + c
P (x) = x2 + x + 1
C a lcu la r : E = a + b + c
luego:
S o lu ció n :
E = P ( 1 0 ) = ( 1 0 ) 2 + 10 + 1 = 111
C á lcu lo de P [ P ( x ) ]:
Rpta.: E = 111
P ( P ( x ) l = a |P(x)12 + b = a ( a x 2+ b ) 2 + b
1 3 .- S ab ien d o que:
= a 3x 4 + 2 a 2b x 2 + ab2 + b
P (x + 2) = 6 x + 1
= a3x 4 + 2 a 2b x 2 + (a b 2+ b ) (A)
y a d e m á s: P [ F ( x ) ] = 1 2 x - 17
- 54 -
Á L G E B R A
S o lu ció n : X + 1
+ 1
X - 1
C á lcu lo de P (x ): 2 ) S [R (- x ) l= s ( ü i] =
v X - 1 / X + 1
- 1
X - 1
Sea P ( x ) = (a x + b)
luego: X + 1 + X - 1
X- 1
P (x + 2) = a (x + 2) + b
X + 1 - X + 1
= a x + ( 2 a + b) (A) X - 1
C o m o p or dato:
S | R (-x )l= ^ U x
P (x + 2) = 6 x + 1 (B)
X - 1
3 ) R { S [ R ( -x ) ] ) = R (x) =
X + 1
Igu alan do los c o e fic ie n te s de los térm in o s id én ti
co s (A ) y (B ):
2a + b = 1
1 - X 1 - X + 1 + X
b = -1 1 +1
= S O c M = 1 ± 2l 1 +x
p or lo tanto:
V l + X / 1 - X 1 - X - 1 - X
- 1
P ( x ) = a x + b = 6 x -11 1 +x 1 +x
C á lcu lo de P [ F ( x ) ] :
-2 x X
P ( F ( x ) l = 6 F ( x ) - 11 = 1 2 x - 17
5 ) P or el dato este v a lo r e s igual a - 4 - así:
6 F ( x ) = 1 2 x - 17 + 11
6 F (x ) = 12x - 6 x
F (x) = 2x - 1 R pta.: x = 3
14 .- Si R ( x ) = — - ; S ( x ) = X + 1 X
x + 1 x - 1
S o lu ció n :
S I- R (S 1R ( - x ) 1}] = - P (-2 ) =
-2 -2 -2_ ±
3_ 3
1 - 1+
( - 2) 2
C a lcu la r “x ”
P or partes:
-4 -4 -4 16
P (-4 ) =
x + 1
1) R ( - x ) = " x " 1 ! - 1 =1 + J _ = A
-x + 1 x - 1 (-4 ) 4 4
- 55 -
I
El ca m b io q u e e x p e rim e n ta es:
4 f-l6 \ 4 , 16 -20 + 4 8 28
T ' r r r - T +~ i5 =i 5
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
( 2 n + 1 ) su m a n d o s ; hallar:
x 4y2 + 3 x 3y2 + — x 2y 2 - 2 x 2y - 3 x y + 1 = 0
E = P ( l ) + P ( 2 ) - P ( - 2 ) + P ( 3 ) - P ( -3 )
2x
a> y = o b) y =
a) 2n b) 2n + 1 c)n 3x - + 2 2 (2 x + 3)
2n + 1
e) 4 x 3 + 13x2
d)T c) y = d) y =
2 x 2 - 3x 2 (2 x 2 + 3x)
2. Si: P ( x + 2 ) = 2 ( x + 2 ) 3 + x 2 + 4 x + 4
2x
e) y =
C a lcu la r E = P (3 ) 3x2 - 2
c a lc u la r el valor de:
sea siem p re igual a la unidad y a d e m ás x ad o p te-
u n so lo valor:
f ( 3 ) + 2 f ( 2 ) + f(0 )
E =
f ( 3 ) + f( 2 ) + 2 f ( l ) a) n2+ 4m p = 0 b ) n 2- 4 m p = 0
d) 4 ,5 c ) 5 ,5 e) n 2 + 8 m p = 0
y g (x) = 2 x 3 - a - x + 1 E = [ 2 p ( y ) + P ( x ) - P ( -x )
a) x b) c) 1
a) 0 y -1 b) -1 y 2 c ) 1 y -1
d) e) 0
d) 1 y 2 e) 0 y -2 2x
- 56 -
Á L G E B R A
a) 3 b) 1 c) 6 d) 9 e ) 18 a) 5 b) 4 c) 2 d) 1 e) 3
a ) x+1 b) x2 + 2 c) 2 x - 1
s i “x ” varía entre 0 ,4 a 0 ,5 ?
d) ± x + 1 e ) - L | 7 x + 1)
a) A u m en ta en —
6
10. S ab ien d o q u e f (x ) = x 2 - 2 x + 1, hallar:
b ) D ism in u y e e n - i -
c ) N o su fre variación
f(x) d) A u m en ta
12
E =
f ( x + l ) - f ( x - 1)
e) D ism in u ye
12
a ) 1/2 b ) 1/6 c ) 1/8 d ) 1/4 e ) 1/16
15. Si P ( x ) = x 3 - 4 x 2 + 3 x - 3, hallar:
11. Si P ( x ) = x, y adem ás:
E = P IP (4) 1
P (F (x ) + G (x )] = x + 4
P [F (x ) - G (x )l = x - 2 a) 4 1 7 b) 4 2 9 c) 2 1 2
F 1G ( x ) ] 16. Si P ( x ,y ) = x * + y 3 + 3 ( x 2y + x y 2) , calcular:
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5 E = P (a + 1, 2 - a)
a) 1 b) 8 c) 27
12. C a lcu la r el valor de E = ( m n ) 2 + 5 sa b ie n d o que
P [ P ( x ) ] es in d ep en d ien te de “x ” siend o:
d) 6 4 e ) 125
mx + 1
P (x) = 17. Si P ( x ) = x 2 - l , calcular:
x - n
a) 5 b) 4 c) 9 d) 6 e ) 14 E = P [P (x )] - x 2P (x )
- 57 -
I
a) x ‘ b) O c)x a ) 18/15 b ) 16 c ) 6/5
d) - x ; e) 1 d) 4 e) O
X + 3 2 0 . Si P ( x ) = ( x - 1 ) 2 - 1 ; calcular:
18. Si P ( x ) = , calcu lar:
x - 1
P (x ) + P (x + 2)
P =
E = P [P (x )l
a) x a) 6 b) 1 c) 2
b) 1 c ) -x
d) 4 e) 3
d) 1/x e) x + 1
E = P| P { P [ P ( 2 ) ]}] 6) D 7) E 8) C 9) E 10) D
- 58 -
Á L G E B R A
PO LIN O M IO S E S P E C IA L E S
P o lin o m io O rd en ad o P (x ,y ) = 4 x 3 + 5 x 2y + 7 x y 2 + 8 y 3
D o n d e el té rm in o in d ep en d ien te es: (q + c)
POLINOM IO ORDENADO P R O P IE D A D E S D E U N P O L IN O M IO
C o n resp ecto a una letra, es a q u el q u e se caracteriza COM PLETO
porque los valores d e los e x p o n e n te s de la letra c o n
1) Si e s d e grado “n ” (G .P o grado del p o lin o m io ),
siderada v a n a u m e n ta n d o o d ism in u y e n d o , seg ú n
el n ú m ero d e térm in o s,T .P es igual al G .P m ás
q u e la o rd e n a ció n sea a sc e n d e n te o d e sc e n d e n te ( c r e
un o. Es decir:
c ie n te o d e crecien te).
# T.P. = G.P. + 1
E jem plo:
P (x ,y ) = 4 x 3y 12 + 5 x 7y® + 4 x 12y 2 G .P = # T .P - 1
P es o rd en ad o c o n resp ecto a ,lx " e n form a a s c e n 3 ) La d iferen cia de g rados relativos de d o s térm i
d e n te y es o rd en ad o c o n re sp e cto a “y " e n form a n os c o n s e c u tiv o s e s igual a la unidad:
d e scen d en te.
G .R .t ( x + 1) - G .R .t ( x ) = 1
- 59 -
I
Ej em p lo: PO LIN O M IO S ID EN TIC AM EN TE N ULO S
Sea el po li nom io : S o n a q u ell o s q u e se ca ract er izan p o rqu e todos sus
c o e f i c ie n t e s s o n id é n ti c o s a cero.
P ( x , y ) = 4 x 7 y 12 + 8 x 4y 15 + 6 x 2y 17
V V y V Y J v Y j
Ejem p lo :
t( l) t(II ) t(lll)
Si el po lin om io :
en es te p o l in o m i o , s e verifica que:
P(x) = ax3 + bx2 + ex + d
G . A . t ( l ) = G . A . t ( l l ) = G . A . t ( l l I ) = 19
es i d é n t ic a m e n t e nu lo, qu ie re d e c ir que:
T E R M IN O S SEM EJAN TES
a = b = c = d =0
S on a q u ello s q u e t ie n e n igual parte literal, afectada
po r los m i s m o s e x p o n e n t e s , s i n in teresar los c o e fi PO LIN O M IO E N T E R O EN " x ”
cientes.
E s aquel q u e s e cara cteriza p o rqu e todos su s e x p o
Ej em p lo: n en te s s o n en tero s y s u ú n ic a variable e s “x
Los términos:
U n p o l i n o m i o P ( x ) , en ter o e n “x ” s e representa así:
2 x 2y3, - 5 x 2y \ - 1 7 x 2y 3
De p r im er grado:
s o n se m ej antes .
P(x) = ax + b
P O LIN O M IO S ID EN TICO S
De s e g u n d o grado:
S on a q u ello s q u e se ca ract er iz an p o rqu e su s té r m in o s
s e m e ja n te s tien en iguales coeficientes.
P(x) = ax2 + bx + c
EJERCICIO S R E S U E L T O S
C o m o e l p o l in o m io d e b e estar o rd en ad o en forma
2ax2 + 15y2 - 12x2 + 5 b y 2 de sce n d e n te , los e x p o n e n t e s deben ir d is m in u y e n
d o de sde el t ( l ) hasta el t ( l l l ) .
Solución:
C o m o e s identidad se c u m p l e que: C o m o es c o m p l e t o , el m e n o r e x p o n e n t e q u e es
igual a c e ro ( p o r s e r t é r m i n o i n d e p e n d i e n te ) c o
2a = 1 2 => a = 6
rresp onde al t( I I I ) , el an te r io r igual a 1 y el prim e
15 = 5 b => b = 3 ro igual a 2 , así:
- 60 -
Á L G E B R A
m - 18 = 2 (c)
ni = 2 0 de aquí:
= 2
En (b) :
2 0 - p + 15 = 1 = 2b (?)
P = 3 4
re em plazan d o ( § ) e n (p):
E n (a): 2b
b
b - 34 + 16 = O ( 2 b) = (b)
b = 18 2b = b2
Rpta.: m = 20 b = 2
p = 34
En ( l ) ; a = 2 (2 ) = 4
b = 18
si e s h o m o g é n e o . = 9
Rpta.: X de co eficie n te s = 9
S olu ci ón:
Si es h o m o g é n e o , se cu m ple :
3.- Hallar si el po lin om io :
G .A .t (1) = G.A.t ( I I ) = G .A .t (111) = G .A .t (IV)
ab = \'aa - b +12 = 3 + 13 = ba es h o m o g é n e o
ib = b a a = bb (p ) P ( x , y ) = 6 x 3m+lyn + 2 1 x.m,
myr7n+l
C o m o es h o m o g é n e o , se c u m p l e que:
-b
V a a - b + 1 2 = 16 a b = 4
G .A .t ( I) = G .A .t (II)
3m + 1 + n = m + 7n + 1
,b _ I
= 4 = 4 (0)
3m - m = 7n - n
- 61 -
I
m 6 Solu ci ón :
2 m = 6m ; =3
n Si es h o m o g é n e a , los grados a b s o lu to s de cada tér
n . m m i n o d e b e n ser iguales, e s decir:
Rpta.: — = ?3
3 + 3 + 3y + 3z 3 + 3 + 3x + 3z 3 + 3 + 3 x + 3y
4 . - C a l c u l a r la s u m a de los c o e f i c ie n t e s del poli G.A.
x+y+z+3 x+y+z+3 x+y+z+3
nom io homogéneo:
U s a n d o la propiedad d e serie d e razones iguales:
P ( x , y ) = 3 p x n "5y 12 + } ( p - q )x ^
j v
+ ( 1 3 q + 4 ) x n¿ y 3 n -1 4 x + y +z + 3 + x +y + z + 3 + x + y + z+ 3 1
m ) 6 ( 3 + x + y + z)
= 2 = G.A.
S olu ci ón: 3 ( x + y + z + 3)
Com o es homogéneo:
Rpta.: G.A. = 2
G .A .t ( I) = G .A .t (11) = G .A .t (III)
6.- Si el po lin om io :
es i d é n t ic a m e n t e n u lo , hallar:
h a c ie n d o a = y :
b + c
n 2 - 5 + 12 = n 2 + 3 n - 14 R = (o
21 = 3 n Solu ci ón :
n = 7 Para q u e s e an u le el p o lin o m io , si end o a, b y c
h a c ie n d o a = P : co n sta n tes , s e d e b e cumplir:
n 2 - 5 + 12 = p + q a-b = 0 => a =b
c-a = 0 => c =a
7 2 - 5 + 12 = p + q
d e aq u í s e obtiene:
36 = p + q (0)
a = b = c
La s u m a d e co efic ie n te s del p o l in o m io es:
H ac iend o: a = b = c = t: y re em pla zand o e n (1):
S = 3p + 5 ( p - q ) + 1 3 q + 4
= 3p + 3p - 5 q + 1 3 q + 4 t
= 8p + 8q + 4 = 8 (p + q) + 4 Rpta.: R = 2
= 8(56) + 4
7.- Si el po lin om io :
Rpta.: S = 4 5 2
P(x,y) = 2(a + b - c - cl2) x 2 + 3 ( b - de)xy
- 62 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : 2 ) La s u m a de co eficie n te s d e S ( x , y ) e s 2 0 .
a + b - c - d2 = 0 ( 1) So lu ci ón :
b - de = 0 (II) Dadas las c o n d i c io n e s , S ( x , y ) debe s e r h o m o g é n e o
b + c- a -e 2= 0 (III) de grado c in c o .
5 - 4 + m + n + I + p = 20
0 = d2 - 2de + e2
m + n + p = 18 (a)
0 = (d - e)2
d = e ( 1) m = a ; n = a + 1 ; p = a + 2
a = 5
b = d2 = e2 ( 2)
E l p o li n o m io bu sc ad o es:
S u s tit u y e n d o en (I):
a = c (3) Rpta.: El m a y o r c o e f ic ie n t e es 7.
c d2 b 2a i i ->
E = — + — + ----- = I + 1+ 2 = 4 P ( x ) = ( m - l ) x m'6 + ( m - 2 ) x m' 5 + ( m - 3 ) x m‘4 + ...
d- b a
si e s co mpleto.
Rpta.: E = 4
So lu ci ón :
Si el p o l i n o m i o es c o m p le t o , e x is te un e x p o n e n t e
e n c o n t r a r el m ay o r c o e f ic ie n t e de o tr o p o li n o m io
cero, q u e c o rr e s p o n d e al t é r m i n o in d ep en d ien te y
Q ( x , y ) sa b ie n d o que:
pe rten ece , e n este c a s o , al p r i m e r términ o, es
decir:
1) S(x,y) = P(x,y) + Q (x,y) es com pleto y
homogéneo. m - 6 = 0 m = 6
- 63 -
I
reem pla zand o este valor: 15 = p[3]
P ( x ) = 5 x° + 4 x ‘ + 3 x 2 + 2 x 3 + x 4 + Ox5 + ... p = 5
Rpta.: p = 5
C o m o s o l a m e n t e hasta el t é r m i n o en x4 es c o m
q = 3
pleto, e n t o n c e s tiene 3 térm in os.
Se observa q u e este m é to d o es m á s se ncillo; a c o n
Rpta.: El p o li n o m io tiene 5 térm in os. tin u ación , s e resuelve varios p ro b le m a s c o n este
método .
1 0 . - Hallar el v a lo r d e p y q si s e c u m p l e la sigu ien te
identidad de po lin om io s: 11 .- Hallar “m " , “n ” y “p ” e n la sigu ien te identidad:
13 - 2 x = p ( 2 - x ) + q ( l + x) 7 x 2 - 6 x + 1 = m ( x - 1 ) (x - 2 ) + n ( x - 3 ) ( x - 2)
7 ( 1 ) 2 - 6 ( 1 ) + 1 = n ( l - 3 ) (1 - 2)
Identificando los co eficie ntes:
2 = n(-2)(-l)
2p + q = 13 (1) n = 1
q - p = -2 (II) Para x = 2:
2p + q - q + p = 13 17 = p ( - l ) ( l )
p = -17
3 p = 15
Para x = 3:
p = 5
E n ( I) : 7 ( 3 ) 2 - 6 ( 3 ) + 1 = m ( 3 - 1 ) ( 3 - 2)
2 ( 5 ) + q = 13 6 3 - 18 + 1 = m ( 2 ) ( l )
q = 3 m = 23
Rpta.: m = 23
Rpta.: p = 5 n = 1
q = 3 p =-17
Para x = 2 ; reemplazando:
Solu ci ón :
13 - 2 ( 2 ) = p ( 2 - 2 ) + q ( l + 2 ) D ando valores a “x ”:
9 = 3q Para x = -5
q = 3
p(5)2 - q(-5)2 = 3 (5 )2
Para x = - 1 ; reemplazando:
25p - 25q = 75
13 - 2 ( - l ) = p [ 2 - (-1)1 + q ( l - 1) p - q = 3 (I)
- 64 -
Á L G E B R A
p ( 0 ) 2- q ( - 1 0 ) 2 = 3 ( 0 ) 2 + 4 ( 2 p + q ) ( - 5 ) E = m + n + p = - 5 + 10 + 5 = 10
- q ( 1 0 0 ) = - 2 0 ( 2 p + q) Rpta.: E = 10
5q = 2p + q
14.- C a lc u l a r E = a + b + c e n la sigu ien te identidad:
4 q = 2p
18x3 - 3x2 - 4x + 1 a(bx + a)a (ex - a)b
p = 2q (II)
So lu ci ón :
R eem p la z a n d o ( I I ) en (I):
A n alizan d o la identidad se o b ser v a q u e el p r o d u c
2q - q = 3
to indica do es d e tercer grado, loq u e h ace n e c e
q= 3 sario q u e a = 1 y b = 2, ya q u e u n o de p r im er grado
c o n uno de s e g u n d o da c o m o resultado uno de
E n ( II ): p = 6 tercero. Luego, la identidad es:
Rpta.: p = 6 1 8 x 3 - 3 x 2 - 4 x + 1 = ( b x + 1) ( e x - l ) 2
q = 3
ef e ctu a n d o o peraci ones:
1 0 x 2 + 5 m x - 3 - m ( x 2 - 1) + n ( x - 2 ) ( x - l )
= b c 2x 3 - 2 b c x 2 + b x + c 2x 2 - 2 c x + 1
+ p ( x - 2 ) ( x + 1)
Solu ci ón : Id en tif icando co eficie ntes:
1 0 ( 2 ) 2 + 5 m ( 2 ) - 3 = m ( 2 2 - 1) - 2bc + c 2 = - 3 (P)
4 0 + lO m - 5 = 3 m
b - 2 c = -4
35 = -7m
m = -5 b = 2c - 4 (0)
R eem p la z a n d o e n la identidad:
( 0 ) e n (|3): - 2 c ( 2 c - 4 ) + c 2 = - 3
1 0 x 2- 2 5 x - 5 - - 5 ( x + l ) ( x - 1 ) + n ( x - 2 ) ( x - 1)
-4 c 2 + 8 c + c 2 = -3
+ p ( x - 2 ) ( x + 1)
3c2 - 8c - 3 = 0
Para x = 1:
T a m b ié n : ( 3 c + l ) ( c - 3 ) = 0
1 0 ( 1 ) 2 - 2 5 ( 1 ) - 5 = p ( 1 - 2 ) (1 + 1)
y de aquí: c = 3
10 - 3 0 = p ( - l ) ( 2 )
p = 10 En ( 0 ) : b = 2
Para x = -1: E = a + b + c = l + 2 + 3 = 6
1 0 ( - 1 ) 2 - 2 5 ( - l ) - 5 = n ( - 1 - 2 ) (-1 - 1)
Rpta.: E = 6
10 + 25 - 5 = n (-3)(-2)
15.- C a lc u l a r “d ” en:
30 = 6n
2 x 3 + 6 x 2 + 15x + 20 - a ( x + c ) 3 + b ( x + d)
n = 5
- 65 -
ñ&
Solu ci ón : (a) = (p):
-b
E f e c t u a n d o y o rden ando :
a + b 5
2 x 3 + 6 x 2 + 1 5 x = 2 0 s a x 3 + 3 a x 2c
5a - 5 b = a + b
+ ( 3 a c 2 + b ) x + ( a c 3 + bd)
d e donde: 2 a = 3b (1)
Identificand o coeficientes:
a = 2 (P ) = (Y):
1 3b - a + 1
3ac = 6 => c = 1
5 2 (3 a - 2b)
15 = 3 a c 2 + b => b = 9
6a - 4 b = 1 5 b - 5a + 5
2 0 = a c 3 + db => d = 2
de donde: lia-19b = 5 (2)
Rpta.: d = 2
De ( 1 ) y ( 2 ) s e obtiene:
es in d e p e n d i e n te de x c y. Rpta.: E = -5
S olu ci ón:
17.- Si el po lin om io :
Si la fracción es independiente de “x " e “y " , toma
P ( x ) = ( a b - a c - n 2) x 2 + ( b e - ba - 2 n ) x
un valor co nst an te q u e n o depe nde de estos valores;
sea “k ” este valor: + (ca - c b - 1)
3b - a + 1 (n + l ) 2 = 0
3ab - a + 1 = 2 k (3 a - 2b) k =
2 (3a - 2b) n = -1
Por lo tanto:
Por lo tanto:
(a): ab - ac - 1 = 0 a b - ac = 1 (I)
-b 3b - a + 1
a + b } 2 (3a - 2b) (P): be - ba + 2 = 0 be - ba = - 2 (II)
- 66 -
Á L G E B R A
De la e c u a c i ó n (I): 19.- De u n p o l i n o m i o P ( x , y ) c o m p l e t o y h o m o g é n e o
de grado 8 y o rd en ad o c r e c i e n t e m e n t e respecto a
b - c =
,kx " s e ha to mado tres tér m in os con se cu tivos ,
q u e son:
De la e c u a c i ó n ( I I ) :
+ x ay b + 2 + b + x y +2 + ...
b
Hallar el grado respecto a “y ” d e la ex p r es ión “B ”.
De la e c u a c i ó n (II I):
Solución:
a-b = i
c Para q u e B reúna las c o n d i c i o n e s es ta blec id as debe
E n t o n c e s , el valor pedido será: t e n e r la forma:
E = b - c + c - a + a - b = 0 B = x hA y*+3
Rpta.: E = 0 o b s e rv a n d o que: a = b - 2
0 = n ( n + 1)
2 0 . - C a lc u la r E = 2 B + 3 C en la identidad:
de aquí: n = 0 ó n = -1
Ax + B + C
Para n = 0 , la s u m a de co efic ie n te s es: (2x2 + 1 ) (3x + 1 ) x 2+ m x + n
n ( n 2 - 1) - 2 + n - 2 Solución:
- 2 - 2 = -4
E f e ctu a n d o operacion es:
Para n = - 1 , la s u m a de co eficie n te s es:
6 (Ax + B) (x + n) + C (x2+ m)
( - 1 ) ( 0 ) - 2 - 1 - 2 = -5
( x 2+ m ) ( x + n)
Rpta.: S = - 4 o S = -5
- 67 -
I
de esta relaci ó n c o m o es u n a identidad, s e cumple:
i = (A + c ) x 2 + ( - j + B) x + ( - y + - y
a) (x2+t ) (x + t ) ■ (x2+ m) (x + n)
identificando coeficientes:
de donde:
A + C = 0 ( 1)
m =
2
— + B = 0 til)
1 3
n =
B_
= 1 (III)
además: 3
efectuando:
E = 2B + 3 C = 6
1 = Ax2 + — x + Bx + — + Cx2 + — Rpta.: E = 6
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. Si e l po lin om io : 5. Si e l trin om io :
a) 9 b) 1 0 c) 7 d) 6 e) 5 M = V x ’’" + + V
3. C a lc u la r E = m + n + p en la identidad:
a) 12 b) 4 c) 2 d) 8 e) 2 0
m n p x 2 - l O x + 13
+ +—— = -------------------------------
7. ¿ C u á l es la c o n d i c i ó n n ec es ar ia y su fici en te para
x - 1 x - 2 x -3 (x - l ) ( x - 2 ) ( x - 3)
que:
4 . C a lc u la r E = a + b + c + d si el p o l i n o m i o e s c o m s ea h o m o g é n e o :
pleto, o rd en ad o d e s c e n d e n te m e n te :
a) m = n +p + q b) m = n = p = q
P ( x ) = 2 x c+d-' + 5 x b'c+1 + 7 x a+M+ 8 x a'3
c) m = - n = -p = - q d) m = n - p +q
a) 5 b) 9 c) 4 d) 3 e) 2 e) m + n = p + q
- 68 -
Á L G E B R A
a) 1 4 7 b) 157 c) 2 2 7 d) 237 e) 2 4 7
Vx>f
-X
calcular: E = X 12. C a lc u la r el valor d e E = m - n s ie n d o m > n d e tal
m a n e r a q u e s e cu m ple :
a) 1 0 b) 16 c) 6 4 d) 27 e) 2 3 6
m (x + n) + n (x + m ) = 3x - 56
9. Dado el p o l i n o m i o h o m o g é n e o :
a) 14 b) 11 c) 1 0 d) 1 6 e ) 18
P = 3 a 4 - 2 a 2b2 + 5 a b 3
13. C a lc u la r el valor de "d " en:
d e t e r m i n a r el p o l i n o m i o q u e d e b e a g r e g a rs e a P
para q u e el p o l i n o m i o r e s u lt a n t e sea un p o li 4 x 4 + 4 x 2 + d - ( x 2- x + 2 ) ( a x 2+ b x + c) + b x 4 - 2 x
n o m i o h o m o g é n e o y c o m p l e t o , tal q u e la s u m a
d e su s c o e f i c i e n t e s sea 1 6 y s u v a lo r n u m é r i c o a) 2 b) I c) 0 d) 3 e) 4
para a = 2 , b = 1 s e a 8 8 .
14. C a lc u la r “a ” en:
a) 2ab3+ 4b4 b ) 3 a 3b - 5 b 4
5 x 2 + (a + 5 ) x - 6 4 = 5 ( x - 2 ) ( x + 4 ) + 3 ( x - a)
c) 4 a 3b + 6 b 4 d) 6 a 3b + 4 b 4
e) 3 a 3b + 6 b 4 a) 5 b) 7 c) 8 d) 3 e) 1
CLAVE DE RESPUESTAS
Q (x,y ) = r n nx 3mlyn - m x m-2y3n+1 - n x m'ly in
1) C 2) D 3) E 4) B 5)B
a) 1 2 b ) 10 c) 2 d) 4 e) 6
6) E 7)B 8) B 9) D 10) C
- 69 -
I
E X P R E S I O N E S ALGEBRAICAS
1.- Simplificar:
S U P R E S I O N D E S IG N O S D E COLECCION E = - ( a - 2 b -12a - 3 b - ( 2 a - 3 b - a - b ) ) )
Solu ci ón :
Es la o p e r a c i ó n q u e p e rm ite e l im in a r los signos de
agrup ación ; s e ope ra así: E lim i n e m o s e n p r i m e r té rm i n o la barra y a c o n t i n
u a c i ó n el paréntesis:
1) C u an d o el signo de c o le c c ió n está precedido del
E = - { a - 2 b - [2a - 3 b - 2 a + 3 b + a - b ] )
sig no más, se elimina sin producir n in g ú n cambio:
Se o b serv a q u e la barra, po r estar c o n s i g n o me nos
a + (b-c) = a + b- c alteró los signos al s e r retirada.
E l i m i n a n d o la llave:
2 ) C u a n d o el s i g n o d e c o l e c c i ó n está prece dida del
signo m e n o s , s e eli m in a c a m b i a n d o de s ig n o a E = - a + 2 b + [ 2 a - 3 b - 2a + 3 b + a - b]
todos, los té rm i n o s q u e s e e n c o n t r a b a n de n tro de
E lim in a n d o el corchete:
él, así:
E = - a + 2 b + 2a - 3 b - 2a + 3 b + a - b = b
a - ( b - c) = a - b + c
Rpta.: E = b
- 70 -
Á L G E B R A
E = 2 a - 3 b - 2 c + d - { - a - [ b - ( a - b - c - -d + b - a + c ) ) ) e s igual a:
S o lu c i ó n :
n + n + n + . .. + n
E l i m i n a n d o paréntesis y barra:
debe hallarse el n ú m er o de términos, para lo cual
E = 2 a -3 b - 2 c + d - (- a - | b - a + b + c + b - a + c-d)) basta, c o n fijarse en el coeficiente q u e tenía origi
nalm en te, por lo tanto será:
E lim in a d o c o r c h e t e s y llaves:
( n - 2 ) veces
Rpta.: E = a
R ee m plaz an d o ( I) y ( I I ) en la e x p r e s ió n dada:
3 . - Simplificar:
E = ( n 2 + 2 n ) - [n2 - 2n ] = n2 + 2 n - n 2 + 2 n = 4 n
E = ( - x - x - x - . .. - x ) + ( 3 x + 3 x + 3 x + . . . + 3 x )
J V.
n Rpta.: E = 4 n
( n - 2 ) veces veces
D
3.- Simplificar:
So lu ci ón :
E f e c t u a n d o po r partes: R = - { ( a + a + ... + a ) - ( - b - b - . .. )
V *
“m ” vec es ( 2 m - 1) veces
( - x - x - x - . .. - x ) = ( n - 2 ) ( - x ) = - n x + 2 x
( n - 2 ) veces - (( a + 2 b ) + ( a + 2 b ) + . . . + (a + 2 b ) ])
( 3 x + 3 x + 3 x + . . . + 3 x ) = ( 3 x ) ( — ) = nx “m" veces
i____________ , ' 3 '
Solu ci ón :
( - y - ) veces
Ef e ctu a n d o p o r partes:
Luego:
(a + a + . .. + a ) = ( m . a)
E = (-nx + 2x ) + (nx) = 2x
“m ” veces
Rpta.: E = 2 x
( - b - b - . . . ) = ( -b ) ( 2 m - 1) = ( - 2 m + b)
4.- Simplificar:
( 2 m - 1 ) veces
E = ( n + n + n + . .. + n ) - U 0n + 20n + 3 0n + . . . + ( n - 2 ) ° n
( n + n + n + . . . + n) = ( n + 2 ) n = ( n 2 + 2 n ) (I)
V
v
J R = - [m a - ( - 2 m b + b) - ( a m + 2 b m ) ]
( n + 2 ) veces
R = - ma = b - b - 2 m b + a m + 2 b m = b
Por o tro lado, y e n gen er al, s e tiene q u e a ° = l ,
luego la expresión: Rpta.: R = b
- 71 -
I
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. Si los po linom io s: 5. Simplificar:
B = 2x 4 + x3 - 2x + 3 a) 2 c b) 3 c c) 5 c d) 4c e) 0
C = 4x 3 - x2 + 7
6. Simplificar:
D = 3x2 - 4x + 2
E = - -yx - -x - . .. - - x - -x, - .. - x - x - . .. -x J
E = x4 - 2x3 + 5x s v
( 2 n + 1) v ec es ( n - 1) veces
F = - x 3 - 9x
a) 0 b) nx c) x d) 2x e) 2nx
G = -x4 - 3 x 3 - x 2 + 3 x - 9
7. Simplificar:
C alcular :
E = - ( a - 2 b + c - 2a - 3d + c + [-(d - 2 c )
M = A - I B + C - ID - E - ( F + G ) ] } - x 3
+ (a - -2b + c - d - 2 c )]}
a) 2 x 4 b) x3 c)x4 d) x3 e) 2x
a) a b) b c) c d) d e) 0
2. Hallar P + Q siendo:
8. Simplificar:
E = 2 x - {-y + [ 2 - ( - x - y - 2 + ( x - y ) ] }
P = - j - x - y - - x - -y - |-x - -y - xl 1
a) x b) 0 c) y d) 2y e) 2x
9. Simplificar:
Q = 2x + - 3 x - -y - y - x + 2 ( x - y) - 2y
E = - j - 2 b - 2 ( - 3 b + a - 2 a - 3 b - 2 a - b - -3a - 3 ) )
a) 2 y b) 3y c) y d ) -y e ) -2 y
a) 2 b) 6 c) a d) 2a e) 3b
3. Simplificar:
10. Simplificar:
E = - la - b - (a - b - a - ( a - -b - a ) ) ] - b
2 n veces
a) n x b) x c) 0
+ ( c + c + c + . . . + c ) ] + na + 3nc
d )(n + l)x e)-n x ( 3 n - 1) vec es
- 72 -
Á L G E B R A
e) a + b + 3x - c
CLAVE DE RESPUESTAS
- 73 -
I
M U LT IPLIC A C IO N D E E X P R E S I O N E S EJERCICIO S R E S U E L T O S
A LG EBR A IC A S
1.- C a lc u la r el valor d e “n " si el grado del producto:
E s la o p e r a c i ó n q u e c o n s i s t e e n o b t e n e r una e x p r e
( x + 1) ( x 2 + 2 ) ( x 3 + 3 ) ( x 4 + 4 ) . . . ( x n + n)
sió n llamada p ro d u cto total, c o n o c i e n d o otras dos
llamadas m u lt ip lican d o y multiplicador.
es igual a 2 1 0 .
P R O D U C T O IN DICADO n ( n + 1)
Dato: 1= 2 + 3 = 4 + . . . . + n =
C o m o s u n o m b r e lo indica es la ex p res ió n todavia no
efectuada, do nde s e indica m u lti p lican d o y multipli Solu ci ón :
cador.
G rad o de p r o d u cto = l + 2 + 3 + 4 + . . . + n = 2 1 0
E j e m p lo : ( a + b + m c ) ( a x - b)
Por d a t o del problema:
P R O P I E D A D E S D E LA M U L T I P L I C A C I Ó N n ( n + 1)
— - = 210
n ( n + 1) = 2 0 . 21
2 ) El t é r m in o in d ep en d ien te del p ro d u cto e s igual al
p ro d u cto de los t é r m i n o s in d ep en d ien tes de los n = 20
factores.
Rpta.: n = 2 0
E jem p lo:
2.- Hallar el valor de “n " si el grado del p r o d u cto de
Hallar el grado y el té r m in o in d ep en d ien te del los tres po lin om io s:
p r o d u cto siguiente:
P ( x ) = ( 2 x nn” + 3 x nn" + l ) n"n
( 4 x 4+ 5 x 2+ 6 ) ( 7 x 5 + 6 x 2+ 2 ) ( 3 x 2+ 6 x - 3 ) ( 2 x - 5 )
, n T
Q (x) = ( 3 x n + 4xn + 2)
f(l) f (2 ) f (3 ) f (4 )
R ( x ) = ( 5 x + 3)
S olu ci ón:
es 2 8 9
1) G r a d o del p r o d u cto =
Dato: a2 + 2 a + 1 = ( a + l ) 2
grado d e f ( l ) + grado de f (2 )
+ grado de f ( 3 ) + grado de f ( 4 ) S o l u c ió n :
(a) (a) + 2a + 1 = 2 8 9
T.I.P. = |T.I. de f ( l ) l |T.I. de f(2)|
a2 + 2 a + 1 = 2 8 9
|T.I. de f(3)| |T.I. de f(4)]
(a + l ) 2 = 2 8 9
T.I.P. = ( 6 ) ( 2 ) ( - 3 ) ( -5 ) a + 1 = 17
T.I.P. = 180 a = 16
- 74 -
Á L G E B R A
R ee m plaza n d o: 4.- Hallar el grado del sigu ien te produ cto indicado:
a = n nn = 1- 6- = 2-
->2~
[X(2)(D + H (x (4)(4) + I ] [x<6)<9) + l ] I x (8)(16) + 1] .
P o r lo tanto: n = 2
co n sid e rar “n ” factores.
Rpta.: n = 2
Datos: l 3 + 2 3 + 3 3 + 4 3 + . . . + n 3 = í n ( n +
3.- Hallar el grado de los p o l in o m io s P y Q sabiendo
q u e el grado de P 3( x ) . Q ( x ) e s 17 y el grado de
P2( x ) . Q 3 ( x ) es 23. So lu ci ón :
3 m + n = 17 (a)
n ( n + 1) 2 n 2( n + 1 ) :
G.P1. = 2
E l g r a d o de P 2( x ) será:
2m
n2( n + l ) 2
G.P.l. =
E l g r a d o de Q 3( x ) será:
3n
5.- Hallar el valor de “n ” si el té r m in o in d ep en d ien te
( x 2 + 2 ) ( x 4 + 4 ) ( x 8 + 8 ) ( x l 6 + 16) . . . ( x 2 + 2 n )
2 m + 3n = 23 (|3)
es 2 325
Calculemos los valores de “m " y “n" c o n ( a ) y ((3):
n ( n + 1)
Dato: 1 + 2 + 3 4 + . .. + n =
M u ltip lican d o ( a ) . ( - 3 ) y luego s u m a n d o (¡3):
Solución:
- 9 m - 3 n = -51
2 m + 3 n = 23 El té r m in o in d e p e n d i e n te del p r o d u cto es:
- 7 m = -28 ( 2 ) ( 4 ) ( 8 ) ( 1 6 ) . .. ( 2 n) = 2 325
m = 4
( 2 ) 1( 2 ) 2( 2 ) 3( 2 ) 4 . . . ( 2 n) = 2 325
R eem p la z a n d o en ( a ) :
q u e s e e s c ri b e ta m b ié n c o m o :
3 ( 4 ) + ( n ) = 17 2 1 +2+3 +4 + . .. +n _ ¿325
n = 5
Por dato s e tiene:
Rpta.: G r a d o de P ( x ) = 4 n(n + 1 )
325
G rad o de Q ( x ) = 5 2 2_ = 2
- 75 -
I
, , n ( n + 1) 1 ) L o s p o l i n o m i o s d e b e n es ta r orden ad os d e s c e n
de a q u í : ------ = 32d
de n tem en te.
a ) M é t o d o n o r m a l . - S e o rd e n a n los p o l i n o m i o s ( 4 x 3 + 7 x 2 - 6 ) ( 2 x 2 - 3x-4)
p r e f e r e n t e m e n t e en fo r m a d e s c e n d e n t e y s e e s
c r i b e n u n o d e b a j o d e l otr o . A c o n t i n u a c i ó n se So lu ci ón :
m u l t i p l i c a s e p a r a d a m e n t e c a d a t é r m i n o del
m u lti p l ic a d o r , p o r c a d a u n o d e lo s t é r m i n o s del La o p e r a c ió n s e dis p o n e de la sigu iente manera:
m u l t i p l i c a n d o , su s s i g n o s , su s c o e f i c i e n t e s y
su s letras; y s e o b t i e n e los p r o d u c t o s parciales,
4 + 7 + 0 - 6
los c u a l e s s e e s c r i b e n e n fo r m a o r d e n a d a uno
2 - 3 - 4
d e b a j o del o tro d e l m i s m o g ra d o y s e s u m a o r
d e n a d a m e n t e o b t e n i é n d o s e el p r o d u c t o total.
8 + 14 + 0 - 1 2
E j e m p lo : Efectuar: - 12 - 21 - 0 + 18
- 16 - 28 - 0 + 2 4
( 4 x 3 + 5 x 2y + 7 x y 2 - 2y3) ( 2 x 2- 5 x y + 3 y 2)
8 + 2 - 37 - 40 + 18 + 24
Solu ci ón :
4 x 3 + 5 x 2y + 7 x y 2 - 2 v 5 3 + 2 = 5
2x2 - 5xy + 3y2
El p ro d u cto total es:
8 x 5 + 1 0 x 4y + 1 4 x 3y2 - 4 y 2x 3
+ 1 2 x 3y2 + 1 5 x 2y 3 + 2 1 x y 4 - 6 y 5
PRO D UCTO S NOTABLES
8 x 5 - 1 0 x 4y + x 3y2 - 2 4 x 2y3 + 3 1 x y 4 - 6 y 5
D EFIN ICIÓ N .-
- 76 -
Á L G E B R A
I) C u a d r a d o de una s u m a y u n a diferencia. • ( a x + by + cz ) + ( b x - ay ) 2 +
• (a + b ) 2 = a 2 + 2ab + b 2 + ( e x - a z ) 2 + (cy - b z ) 2
• (a - b ) 2 = a2 - 2 a b + b2 = ( a 2 + b 2 + c 2) ( x 2 + y 2 + z2)
E n general
EJERCICIO S R E S U E L T O S
(a ± b ) 2 = a 2 ± 2 a b + b2
1.- Efectuar:
II) Prod ucto de una s u m a po r su diferencia.
n+l ,n
E s igual a la dife ren cia de cuadrados: E = V b 2" + V Í - a¿
(a + b ) ( a - b ) = a2 - b 2
n+l ?n
- a-
III) C u adrad o de u n trin om io .
S o lu c ió n : H acie nd o el cambio :
(a + b + c ) 2 = a2 + b 2 + c 2 + 2 a b + 2 a c + 2 b c
n
b2 = x
IV) C u b o d e u n a s u m a o diferencia.
b 2" * 1 = b 2" . 2 = [b2" r = x'
• (a + b ) 3 = a5 + 3 a 2b + 3 a b 2 + b 3
a =>'
• (a - b ) 5 = a3 - 3a2b + 3 a b 2+ b 3
Se obtiene:
(a ± b ) 3 = a3 ± 3 a 2b + 3 a b 2 ± b3
V ) P r o d u cto de d o s b i n o m i o s q u e t ie n e n u n tér
E = Ñ x + Vx2 - y . Ñ x - ' l x2 - y
m ino común.
• (a - b ) ( a 2 + ab + b2) = a3 - b 3
E = V X 2 - (V X 2 - y Y = * - 2
x + y = >y
De m a n e r a general:
R e p o n ie n d o : y = a*
( a ± b ) ( a 2 + ab + b2) = a3 ± b 3
2n I 12.
V I I) Identidades de Legendre
= V a2" = a2 n =
• (a + b ) 2 + (a - b ) 2 = 2 ( a 2 + b 2)
Rpta.: E = a
• ( a + b ) 2 - (a - b ) 2 = 4ab
2.- C alcu la r el valor de:
V I I I ) Id entidades de Lagrange
- 77 -
Solu ci ón : So lu ci ón :
F a c to riz a n d o m y n:
F in a lm e n t e la ex p r es ión qu edará así:
m ( m + c + d) n ( n + b + c)
L = ----------------------- - = m - n
32/ 32/ i 28
E = \ 1 + 2 I2 8- 1 = \ 2 128 = 2 32 = 2 4 = 16 ( m + c + d) ( n + b + c)
+ ( c 2 - a2 - b2) 2
E f e ct u a n d o los produ ctos notables:
E f e c t u a n d o el p r im er té r m in o c o n el s e g u n d o y el
R = ( a + b ) 2 - c 2 + a2 - ( b - c ) 2 + c 2 - (a - b ) 2
tercero c o n el cuarto:
+ ( b - c ) 2 - a2 - 4 a b
y = [ ( a + b ) 2 - c 2l |c2 - (a - b ) 2] + ( c 2 - a2 - b2) 2
R e d u c i e n d o té r m in o s s e m e ja n te s s e obtiene:
y = (a + b)2c2- (a2- b 2) 2- c* + c 2( a - b ) 2+ [ c2- ( a 2+ b 2) ] 2
R = (a + b ) 2 - (a - b ) - 4 a b
+ c 4- 2 ( a 2+ b 2) c 2 + ( a 2 + b 2) 2
Rpta.: R = 0
Ordenando:
4.- Efectuar:
y = - c4 + 2 ( a 2 + b 2) c 2 + c4 - 2 ( a 2 + b2) c 2
^ ( x + a + b + c ) ( x + a + b + d) - cd
+ [ (a2 + b2) 2 - ( a 2 - b 2) 2]
x+b+c+d
y = ( a 2 + b2) 2 - ( a 2 - b2) 2 = 4 a 2b 2
( x + a + b ) ( x + a + c) - be
- 78 -
Á L G E B R A
6.- Efectuar: los paréntesis dan una dife ren cia de cubos:
E = ( x - 1) ( x + 4 ) ( x + 2 ) ( x - 3 ) + ( x - 2 ) ( x + 5) E = 4 ( a 3b - b3a) + 4 b 3a = 4 a 3b - 4 b 3a + 4 b 3a = 4 a 3b
S olu ci ón:
8.- Simplificar:
O r d e n e m o s de la sigu ien te manera:
E = ( a + b - x ) 2 + ( b + x - a ) 2( x + a - b ) 2
E = ( x - 1 ) ( x + 2 ) ( x + 4 ) ( x - 3 ) + ( x - 2 ) ( x + 3) + ( a + b + x ) 2 - 4 ( a 2 + b2 + x 2)
(x + 5 )(x - 4) - 2 (x 2 + x -1 0 )2 Solu ci ón :
O rden an d o:
t o m a n d o de 2 e n 2 factores:
7.- Simplificar
E = 2|2(a2 + b2)] - 4 ( a 2 + b2)
po r lo tanto:
E = 4 x y + 4 b 3a
p _ (a8 + b8) ( x 8 + y8) + ( x 8 + y8) ( a 8 + b8) _ ¿
rep o n ien d o valores de x é y:
( x 8 + y8) (a8 + b8)
- 79 -
I
10.- Simplificar: a + b = c + d = y
N = ( x + c ) ( x + d) + (y + a ) ( y + b) - ( x + y ) 2
[ ( y 4 ) + ( f
J = N = x 2+ ( c + d ) x + cd + y2+ ( a + b ) y + a b - x 2- 2 x y - y 2
KfPait-Kfí-a)r N = x y + cd + xy + ab - 2 x y = cd + ab
Solu ci ón : E n el de n o m in ad o r , o b s e r v a m o s q u e s e puede
aplicar Lagrange a los d o s primero s térm in os:
Hacie ndo: — = a X =b;
y
(ad - b e ) 2 + (ac + b d ) 2 = ( a 2 + b2) ( c 2 + d 2)
[(a + b ) 2 + ( a - b ) 2]2 - 4 ( a 2 - b 2) 2
J = De esta manera:
[a3 + b 3] 2 - [a3 - b3]2
D = ( a 2 + b2) ( c 2 + d 2) - ( a 2 + b 2) ( c 2 + d 2) + ab + cd
A plicando Legendre:
D = ab + cd
4 ( a 2 + b2) 2 - 4 ( a 2- b2) 2 4 a 2b 2 4
J
S u s titu ye n d o es to s eq u iv ale n te s e n la ex p r es ión :
4 a 3b3 a5b3 ab
4 N c d + ab
= 4 C = = 1
D ab + cd
Rpta.: C = 1
Rpta.: J = -1
13.- Simplificar:
11.- Sim plificar la expresión:
So lu ci ón :
Solu ci ón :
A p l iq u e m o s p ro d u cto s n ota b les y operemo s:
Aplicando los productos notables en forma inversa:
Solu ci ón :
H acie nd o el si g u i e n te artificio para o b te n e r un
En el numerad or, h a g a m o s que: denominador común:
- 80 -
Á L G E B R A
c 2( a 2 + b2) 2 - c 4(a2 + b 2) - (a + b + c ) ( a 2 + b 2 + c 2)
+
2abc Solu ci ón :
E f e ctu a n d o el tr in o m io al cuadrado:
a2b 4 + 2 a 2b 2c 2 + a2c4 - a4b2 - a4c 2 + b 2c 4
R =
E = V ( a 2 + b 2 + c 2 + ab + a c + b e ) 2
2abc
- ( a 2 + b 2 + c 2 + 2 a b + 2 a c + 2 b c ) ( a 2 + b 2 + c 2)
+ 2 a 2b 2c 2 + b2a4 - b4c 2- a2b4 + c 2a4 + 2 a 2b 2c 2
h acien do: a2 + b 2 + c 2 = x ;
+ b 4c2 - a 2c 4 - c 4b2
ab + a c + be = y ;
R e d u c ie n d o té rm i n o s se m ejan tes :
E = V ( x + y ) 2 - ( x + 2y ) ( x )
6 a 2b V
R = = 3abc ef ec tu an do :
2abc
E = V x 2 + 2 x y + y2 - x 2 - 2 x y = y = ab + be + ca
Rpta.: R = 3 a b c
Rpta.: E = ab + a c + be
15 .- Efectuar:
17.- Efectuar:
R = |(x - l ) 2( x + l ) 2( x 2 - 1 ) 3( x 2 + l ) 5( x 4 + l ) 5
E = (a + b + c ) (a + b +c + 1) + (a + b - c ) (a + b - c - 1)
(x8 - l ) 3 ] 1/8 - X 8
+ (a - b - c ) (a - b - c + l ) + (a - b + c ) (a - b + c - 1)
S olu ci ón:
Solu ci ón :
Ef e ctu a n d o po r pares para ir r ed u cien d o de
Ef e ctu a n d o cada produ cto :
izquierda a derecha:
E = (a + b + c ) 2 + a + b + c + (a + b - c ) 2 -a - b + c
( x - l ) 2 ( x + l ) 2 = |(x - 1) ( x + 1 ) ] 2 = ( x 2 - l ) 2
+ (a - b - c ) 2 + (a - b - c) + ( a - b + c ) 2- a + b - c
E = 2 [ (a + b ) 2 + c 2] + 2 | ( a - b ) 2 + c 2l
(x2 - l ) 2 (x2 - 1)3 = (x 2- l ) 5
E = 2 [ 2 ( a 2 + b 2) + 2 c 2] = 4 ( a 2 + b 2 + c 2)
este c o n el siguiente factor, y asi su ces ivamente etc.
Rpta.: E = 4 ( a 2 + b2 + c 2)
( x 2 - l ) 5 ( x 2 + 1 ) 5 = [ ( x 2 - 1 ) ( x 2 + 1)15 = ( x 4 - l ) 5
1 8 . - Efectuar:
( x 4 - l ) 5 ( x 4 + 1)5 = I ( x 4 - 1) ( x 4 + l ) ] 5 = ( x 8 - l ) 5
(a + b + c ) 3+ 2 ( a 3 + b3+ c 3) - 3 ( a 3+ a b 2+ a c 2 + ba2 + b3)
E = x 8 - 1 - x 8 = -1 + 3 ( a + b ) c 2+ c 3 = a 3+ b 3+ c 3+ 3a2b + 3 a 2c
Rpta.: E = -1 + 3 b 2a + 3 b 2c + 3 c 2a + 3 c 2b + 6 a b c
- 81 -
I
R eem p la z a n d o e n la e x p r e s ió n principal: 2 0 . - Efectuar:
E = ( a - b + c - d ) ( a + b + c + d)
P = a3+ b3+ c 3+ 3 a 2b + 3 a 2c + 3 b 2c + 3 b 2a + 3 c 2a
+ (a + b - c - d ) ( a - b - c + d)
+ 3 c 2b + 6 a b c + 2 a 3+ 2 b 3+ 2 c 3- 3 a 3- 3 a b 2 - 3 a c 2
- 2 |(a + b ) ( a - b ) + ( c + d ) ( c - d)]
- 3 b a 2 - 3 b 3 - 3 b c 2 - 3 c a 2 - 3 c b 2 - 3 c 3 = óabc
So lu ci ón :
Rpta.: P = óabc
A grup am os los té r m in o s de la sigu ien te manera:
1 9 . - Efectuar:
E = [ ( a + c ) - ( b + d ) l I(a + c ) + ( b + d)]
E = ( x 2 + x + 1 ) ( x 2 - x + l ) ( x 4 - x 2 + l ) ( x 8 - x 4 + 1) + |(a - c ) + ( b - d ) ] [( a - c) - ( b - d ) 1
( x 16- x 8+ 1 ) - x ,6( x l 6 + 1)
- 2 |(a2 - b2 + c 2 - d 2l
Solu ci ón :
E = (a + c ) 2 - ( b + d ) 2 + (a - c ) 2 - ( b - d ) 2
A n alizan d o el p r o d u cto c o n f o r m e a u m e n t a el
- 2 ( a 2 - b2 + c 2 - d2)
n ú m e r o d e factores:
A plican do Legendre:
1) P ro d u cto de 2 factores:
E = 2 ( a 2 + c 2) - 2 ( b 2 + d 2) - 2 ( a 2 - b2 + c 2 - d 2)
( x 2 + X + 1 ) (x 2- X + 1) = I ( x 2 + 1) + x l i ( x 2+ 1) - x ]
E = 2a2+ 2c2- 2 b 2- 2d2- 2a2 + 2 b 2- 2c2 + 2d2
= |(x2 + l ) 2 - X21 = x 4 + 2 x 2 + 1 - x 2
Rpta.: E = 0
= x 4 + x 2 + 1 = x 22 + x 22' ' + 1
VALOR N U M É R IC O D E UNA E X P R E S IÓ N
2 ) Pr o d u cto de 3 factores:
ALGEBRAICA
(x 2 + x + l ) ( x 2 - x + l ) ( x 4 - x 2 + 1) E s el v a lo r q u e to m a d i c h a e x p r e s i ó n c u a n d o se le
a t r ib u y e c ie r t o s v a lo r e s n u m é r i c o s a su s letras.
= (x4 + x 2 + l ) ( x 4 - X2 + 1) = [ ( x 4 + 1) + X2]
Pu ed e ser:
. |( x 4+ 1) - x 2] = ( x 4+ 1 ) 2- x 4= x 8+ 2 x 4+ 1 - x 4
a ) Valor n u m é r i c o s i n c o n d i c i ó n .
R 4 i ?2 73’ 1 i
= X ° + X^ + 1 = X " + X" + 1 E s aq u el q u e s e o b t i e n e al reem plazar in m ed ia ta
m e n t e los valores atrib u id o s a su s letras.
3 ) Para 4 factores ten ien d o en c u e n ta , la ley de
formación: E j e m p l o : Hallar el valor de:
( x 2+ x + l ) ( x 2- x + l ) ( x 4- x 2+ 1 ) ( x 8- x 4+ 1) E =V ( a - y) ( V 2 b x + x ) + V ( a - x ) ( b + y)
= X"
>4 + 24-1
X"
,
+ 1
para a = 16; b = 1 0 ; x = 5 ; y = 1
( x l6 - x 8 + 1) = X25 + x 25' 1 + 1 E = V ( 1 6 - 1 ) ( V 2 ( 1 0 ) ( 5 ) + 5 ) + V ( 1 6 - 5 ) ( 1 0 + 1)
Rpta.: E = 1 Rpta.: E = 2 6
- 82 -
Á L G E B R A
E j e m p l o : D e t e r m i n a r el v a lo r de: 1+4 +9 1 4 . 1 _9
E =
2 - 3 - 6 6 3 2
_ a b a c b c
E = — + — +— +— +— + —
b a c a c b ef ec tu an do :
si, a + b + c = 0 14 - 1 - 8 + 27
E = - = ( - 2 X 3 ) = -6
7
S o lu c i ó n :
Rpta.: E = -6
T rab aja ndo c o n la expresión:
de la c o n d ició n: (a 2 + a b 2 + b 2) ( a 2 + ac + c 2) - ( b 2 - b e + c 2) 2
E =
a + c = -b b c ( b 2 + c 2)
b + c = -a
a + b = -c Solu ci ón :
, 1 1 2x
a + b + c = --------- + ------------ +
x -y x + y y2 - x 2
Rpta.: E = -3 1 1 2x
+ +
x - y x + y y2 - x 2
EJERCICIO S R E S U E L T O S
^ x + y + x - y - 2x 0
1.- C alcu la r el v a lo r de: a + d + c = = 0
x 2 - y2 x 2 - y2
b2 + c* a2 b2 c
E = + +
ab + a c + be be ac ab Resulta que esta condició n también es igual a la del
ejemplo ilustrativo, por lo tanto: a = 1, b = 2, c = -3.
para: a = V T - aT ; b = aT - a/ T;
(1 + 2 + 4 )(1 - 3 + 9 ) - (4 + 6 + 9 ) 2
R =
c = VT- VT -6 (4 + 9)
S o l u c ió n :
(7)(7) - (19)2 -312
= 4
S u m a n d o los tres valores de a, b, c: -6(13) -78
- 83 -
I
3. - Si s e c u m p l e que:
E =— +— +— = 1
x 2 + y 2 + z 2 = x y + x z + yz,
Rpta.: E = 1
calcular:
4 . - C a lc u l a r el valor n u m é r i c o de:
E =
x + y8 +
x + y + z■
La c o n d ic i ó n , se m u lt ip lica po r “2": xy = 5 ( V - q 2 - l ) 2
(x - y )2 + (y - z ) 2 + (x - z )2 = 0 x 4+ x 2 . y 2 + y4 = ( x 2 + y2 + x y ) ( x 2 + y2 - x ) (1)
x -z = 0 x=z
x + y = 4b (a)
de lo anterior:
x y = 3 b2 (P)
x =y = z = t
Elevan do al cu ad rad o ( a ) :
reem plazan d o en la ex presión, c u y o valor se
qu ie re calcular:
x 2 + 2 x y + y2 = 1 6 b 2 (Y)
S u s titu ye n d o ( 1 ) y ( 2 ) e n la e x p r e s ió n principal:
E + 'I3 t»
(30 8
(30 (30 10
E =
( x 2 + y2 + x y ) ( x 2 + y2 - xy)
( x 2 + y2) 2
71 8 9
E = 1 + J - Í - + ' 1 V ( x 2 + y2 + x y ) ( x 2 + y2 - xy)
37 38 39
x- + y2
- 84 -
Á L G E B R A
Sus titu yendo ( 0 ) , ((5) e n esta últim a expresión: S u s tit u y e n d o ( 2 ) e n esta última:
V ( 6 b 2 + 5 b 2) ( 6 b 2 - 5 b 2) V ( l l b 2) ( b 2) _ 3V 7V 7V 7
E = K = -----------------------------= j
6b2 6b2
Vabc
V ñb2 Vñ Rpta.: R = 3
6b2 6
v n 6 . - Calcular:
Rpta.: E =
V Vx~ + 3 v e v e v e ,
G = y + + —— + 1
ó.- Calcular:
n a b c V lV v -V x Vy Vx
R = --------+ ---------- +
Vbc Vab^
, 1 1 4
SIi s e c u m p l e : — + — = ------
v x v
y x
x+ +y
si: a + Vac = b + \'bc
Solu ci ón :
a b ; ab e ^ 0 De la c o n d ic ió n , e f e ctu a n d o o peraci on es:
S olu ci ón: y ( x + y) + x ( x + y) = 4 x y
De la c o n d ició n:
v x + y2 + x 2 + x y = 4x v
a - b = V b c - Vac
x 2 - 2 x y + y2 = 0 ; (x - y)2 = 0
Considerando a - b co mo una diferencia de cuadrados:
x -y = 0
x =y
(Va + V b ) (V a - V b ) = - Ve (V a - Vb
Va" + V b = - Ve" ( 1) _ . /x + 3 \x vx vx ,
G = - ------------ — + -------- + + 1
elevando al cu bo :
V ¿Vx - Vx Vx V:
(Va~+ Vb”) 3 = ( - V F ) 3
g = 2VVx + 1 + 1 + 1 _ 2 + l + l + l = 5
(V¡’) 3+ 3 ( V ¡ V 2V b + 3 V ¡" ( V b ) 2+ (Vb ) 3= - ( V 7 ) 3
( V 7 ) 3+ (Vb ) 3 + ( V 7 ) 3 = - 3 V 7 Vb (V T + V b ) Rpta.: G = ó
si s e sa b e que:
D an do c o m ú n d e n o m i n a d o r a la e x p r e s i ó n q u e se
qu ie re calcular:
a2b + b 2b = 5 ( 1)
- 85 -
Solu ci ón :
2 Va + b + ( a + b ) = V a + b ( 2 + Va + b )
M u lt ip lican d o ( 1 ) p o r ( 3 ):
2 Va + b - ( a + b ) = V a + b ( 2 - V a + b )
( a 2b + b 2b) ( a 2a + b2a) = 1 3 0
o ta m b ié n , reordenando:
( 2 + Va + b ) ( V a + b - a ) ( V a + b - b )
= 1
a 2bb 2a + a 2ab 2b + a2a+2b + b2a+2b = 1 3 0 (4)
( 2 - Va + b ) ( V a + b + a ) ( V a + b + b)
El eva nd o al cu a d rad o ( 2 ):
tr an spo n ien do y ef ec tu ando :
(a a+b + b a+b)2 = 4 9
a + b - (a + b) Va + b + ab 2 - Va + b
a 2a+2b + 2 aa+bba+b + b2a+2b = 49
a + b + (a + b) Va + b + ab 2 + Va + b
de aquí:
a 2a+2b + b 2a+2b = 4 9 _ 2 aa* bb a-fb (5) Aplicando la propiedad de proporciones que dice. Si:
re em plazan d o ( 3 ) en ( 4 ): m q m +n q +p
n p m - n q -p
a 2ab2b + a 2bb 2a + 4 9 - 2 a a+bba+b = 1 3 0
se obtendrá:
a 2ab2b - 2aa+bba+b + a 2bb2a = 1 3 0 - 4 9
2 [(a + b ) + ab] 4
(aab b) 2 - 2 aa . ab . ba . bb + ( a bb a) 2 = 81
- 2 ( a + b) Va + b -2Va + b
(a 2b 2) 2 - 2 (aaab) ( a bb a) + ( a bb a)2 = 81
sim plificando:
o sea:
a + b + ab
= 2
(a ab b - abb a) 2 = 81 (a + b)
ex tr ay en d o raíz: o:
aab b - abba = 9 a + b ab
a + b a +
su s ti tu yen d o e n E:
E = aabb - abba = 9 , ab ,
de a q u í : ----------= 1
a +
Rpta.: E = 9
. a + b
8 .- S abien d o q u e s e c u m p l e que: in v in ie n d o : = 1
ab
( 2 Va + b + a + b ) ( V a + b - a ) ( V a + b - b ) d e s c o m p o n ie n d o :
=1
1 1
(2V a + b - a - b ) ( V a + b + a) (Va + b + b) = 1
a + b
Calcular: E = — + - - Lo cu al s u s titu im o s e n E:
a
Solu ci ón :
t
Et = 1 + y1 = 1
a b
Los primeros facto r es del n u m e r a d o r y del
d e n o m i n a d o r p u e d e n ser ree scr it os así: Rpta.: E = 1
- 86 -
Á L G E B R A
(x + y + 2 z ) 2 + (x + y - 2 z ) 2 = 8 ( x + y)z
V + 2 a b + \ V x-2ab = a (a)
hallar:
x + 2ab x - 2ab = b (P)
y y+m ’ Calcular:
So lu ci ón : 4 / n
R= x + 2ab - y 3í~x - 2ab (Y)
H acie nd o en la co ndició n:
Solu ci ón :
x + y = a ; 2z = b
( a + b)2 + (a . b ) 2 = 4 ( a ) ( b )
( V "'/x + 2 a b + V a/x - 2ab
a p lican d o Legendre:
. ( V a/>T+ 2 a b - V T x - 2 a b = R . a
2 ( a 2 + b2) = 4 a b ; a2 + b2 = 2ab
Por p r o d u cto s notables: s u m a po r diferencia, da
a2 - 2 a b + b 2 = 0 difer en cia de cuadrados:
(a - b )2 = 0 ; a - b = 0
x + 2ab - \ vx - 2ab = Ra (<|))
a = b
M u ltip lican d o ((3) y (<t>):
R e p o n i e n d o los valores d e a y b:
x + y = 2z ( V ^ + 2ab + x - 2ab
(a)
x + y = z + z
.( V a/?T + 2ab
2 a b - V C cx - 2 a b / = Rab
x - z = z -y (P)
Por p r o d u cto s not ab les, da u n a diferencia de
R ee m plaz an d o ( a ) y (|3) en la ex p r es ión q u e se cu adrados:
qu ie re calcular:
V x + 2 a b ) - (V~x - 2 a b ) = Rab
z - x
x + 2ab - V?T+ 2 a b = Rab
- ( z - y)
4 a b = Rab
sim plificando:
4a b
E = ( l ) 9 + ( l ) 7 + (-1)8 = 3 R = = 4
ab
Rpta.: E = 3 Rpta.: R = 4
- 87 -
I
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
es 285. ( x 2 - x y + y2 ) 2 - 2 x 2y2( x 2 + y 2) 2
a) 6 b) 10 c) 9 a) x8 b ) y8 c) xy
d) 8 e) 7 d) 0 e) x V
h a s t a 2 0 términos. + 2 ( x - z ) ( y - w)
a) 5 3 0 b) 6 3 0 c) 7 3 0 a) x 2 b ) y2 c) 2 x y
d) 210 e) 4 3 0
d) w2 e) 0
d) x 6 e) 16x6
a) 7 b) 12 c ) 10
d) 9 e) 8 9 . Simplificar:
(x - y + z - w) . (x + y
S im plificar la expresión:
14 16
= (y+w ) (y + w -2 z ) + z2
( x - 1) 7(x ~ + x + l ) 7 (x + 1 ) 12 ( x 2 - X + l ) 12
l ) 12 a) 0 b) y2 c) x 2
(x3 - l ) 7 (x J +
d) z2 e ) xy
a) x b) 1 c ) ( x + l ) 30
10. Al efectuar:
d ) ( x - l ) 30 e) x 30
(a 2x -2- a3x 3 + a4x ‘4) ( a x ' ' + a2x ‘2)
5. Simplificar:
se o b ti e n e un p ro d u cto d e la form a
( x - 3 ) ( x - l ) ( x + l ) ( x + 4 ) - (x - 2 ) ( x + 3 ) ( x + 5)
( x - 3 ) ( x - 5 ) ( x + 2 ) ( x + 4 ) - (x2 - x - 13)2 + 50 ( i ) “ * (!-)"
( x - 4 ) - 1 2 (x + 4 ) ( x - 3) dar el valor de ( a ) + (|3).
a) x2 + x + 5 b) 40 c) 4 8 a) 4 b) 2 c) 6
d) x2 - x + 6 e) 42 d) 9 e) 5
- 88 -
Á L G E B R A
11. Simplificar: a) 1 b) O c) a 3
(a + b + c + d ) 2 + (a - b - c + d ) 2 + ( a - b + c - d ) 2 d) 8a5 e) 8
+ (a + b - c - d)2 - 4 ( a 2 + b2 + c 2+ d 2)
17. Simplificar:
a ) a2 b) c2 c) b2
R =(x - y)2 + (x - y + z) (x + y - z)+ (y- z + x)(y + z - x)
d) O e) a 2 + b2 + (z - x + y)(z + x - y) + z(z - 2x)
(a + b + c ) 2 + ( a - b ) 2 + ( a - c ) 2 + ( b - c ) 2 d) O e) yz
- 3 ( a 2 + b2 + c 2)
18. Efectuar:
a ) a2 b) b2 c) c 2 y = (a - b ) 2 + ( b - c ) 2 + ( c - a ) 2
d ) a2 + b2 + c 2 c) O + 2 |a(b - a) + b ( c - b) + c ( a - c)|
13. Efectuar: a ) a2 b ) b2 c) c 2
(a + b + c ) 3 - ( a - b + c ) 3 - 6 b |(a + c ) 2 - b2) d )0 e) a2 + b 2 + c 2
a) 8 a 3 b) 8 b 3 c) 8 c 3 19. Simplificar:
(a - b ) ( x - a ) ( x - b) + ( b - c ) ( x - b ) ( x - c) a ) a9 - 1 b) a l8+ 1 c) a9 + 1
+ ( c - a ) ( x - c ) ( x - a) + (a - b ) ( b - c ) ( c - a) d) I e) -1
a ) a3 b) b 3 c) c 3 20. Simplificar:
15. Simplificar: a) O b ) a2 c) b2
E = V ( a + b + c ) ( a + b - c ) ( a - b + c ) ( a - b - c ) + 4 a 2b2+ c 2 d) c2 e) a2 + b 2
a ) a2 b) b 2 c) a 2 + b2
CLAVE DE RESPUESTAS
- 89 -
I
D IV ISIO N A L G E B R A IC A C A S O S D E L A D IV IS IO N
c ) M é to d o d e Horner.
° Iq I = ° I D I - ° I D I
d) M é to d o de Ruffini.
2 ) En toda división el grado del dividendo es mayor
M é t o d o N o r m a l . Para dividir m e d ia n te es te m é to
o igual q u e el grado del dividendo:
d o se debe se g uir los sigu ien tes pasos:
6 ) E n el c a s o de p o l i n o m i o s h o m o g é n e o s , no se 6 ) Se p ro ce de de sde el paso 4 su c e s i v a m e n t e
c u m p l e la propiedad 4. hasta te r m i n a r la división.
- 90 -
Á L G E B R A
Ejemplo: Ej em p lo:
P r o ce d im ie n to :
6 - 2 0 - 13 + 2 5 - 1 2 + 7 3-1 + 1
6 x ’+5x'iy - 2 6 x 3y2+33X 2)13- 24xy4+6y ’ | 2x2-3xy+y2 - 6 + 2 - 2 2 - 6 - 7 + 8
- 6 x 5+ 9 x 4y - 3 x 2y2 3 x i+7x!y-4xy-+7yi - 1 8 - 1 5 + 25
- 8 x 3y2+ 2 6 x 2y3- 2 4 x y 4 + 21 - 7 + 7
+ 8 x 3y2 - 12 x 2y3+ 4 x y 4 24 - 5 + 7
- 24 + 8 - 8
+14 x 2y3- 2 0 x y 4+ 6 y 3
+ 3-1
- 1 4 x 2y3+ 2 1 xy4- 7y5
4 i
xy - y E l c o c ie n te es de grado:
El c o c i e n t e es: ° |q | = ° |D | - ° |d | = 5 - 2 = 3
3 x 3 + 7 x 2y - 4 x y 2 + 7y3
E l c o c i e n te es:
El resto es :
q = 2x3 - 6x2 - 7x + 8
x y 4 - y5
E l resto e s d e grado:
M é t o d o de c o e f i c i e n t e s s e p a r a d o s . En
este caso, a d e m á s de las co n s id e r a c io n e s a n te ri o ° |R | = ° |d | - 1 = 2 - 1 = 1
res s e d e b e t e n e r en cu en ta:
El resto es:
1) Se trabaja so lam en te c o n los coeficientes y sus
co rr esp ondien tes signos del dividendo y divisor. R = 3x - 1
- 91 -
I
4 ) Se m u ltip lica este té r m in o del c o c i e n t e so la E x plica ción :
m e n t e po r los t é r m i n o s del divisor, a los cuales
s e c a m b i ó de s ig n o , c o l o c á n d o s e los resultados 1) Se divide 8 en tr e 4 , igual a 2, es te resultado es
a partir de la se g u n d a fila, c o r r i e n d o a u n lugar el p r i m e r co e ficie nte del cocien te.
haci a la derecha.
2 ) 2 se mu ltiplica po r los té rm i n o s del divis or a
5 ) Se red uce la si g u ie n te c o l u m n a y s e c o l o c a el los cu ales s e c a m b i ó de s i g n o ( -1 , - 3 ) , dando
resultado en la parte s u p e rio r para dividirlo c o m o r e s u lta d o ( -2 , - 6 ) q u e s e c o lo c a en la
en tre el p rim er co e ficie n te del divisor y o b t e n s e g u n d a fila, c o r r i e n d o u n lugar h a c i a la
er el s e g u n d o t é r m in o del cocien te. derecha.
-1 R(x) = 4 x - 4
i
-3 - 3 - 9
EJERCICIO S R E S U E L T O S
4- 1 4- 3
1.- Hallar el valor d e “m " para q u e la división sea
- 2 - 6
exacta, en:
2 4- 3 - 1 4 - 2 4 - 4
s___ V___ ✓ 4 ? ? 4
x - m a - X " 4- a
- 92 -
Á L G E B R A
Solu ci ón :
x + 0 m x 2a2 4- 0 + a' x 2 - a x 4- a2
- x 4 4- x í a - x 2a 2 x 2 4- xa - ma2 Para q u e u n a d iv is ión sea e x acta , el resto d e b e ser
un p o li n o m i o i d é n t ic a m e n t e nu lo. Dividiendo
x 3a - ( m + l ) x 2a2
p o r el m é to d o de Horner:
- x 3a + x 2a2 - xa3
m x 2a2 - x a 3 + a4 6 +p+31
m x 2a2 - m xa'4 - ma4 0 0
1 1 +P +q
- ( 1 4- m ) x a 3 4- ( 1 4- m ) a 4
+6 +6 -5
Si la división e s exacta:
-5 +36 -30
- ( 1 4- m ) x a 3 4- ( 1 4- m ) a 4 = 0
6p+186 -5p-155
Fact o ri za n d o:
1 +6 p+31 6p+156 -5p+q-155
( 1 4- m ) ( - x a 3 + a4) = 0
l + m = 0 ; m = -1 Q ( x ) = x 2 + 6 x + (p + 3 1 )
3x + 2x - 6 R ( x ) = Ox + 0
So lu ci ón :
.’. ( 6 p + 1 5 6 ) x + ( - 5 p + q - 1 5 5 ) = Ox + 0
Utilizando el m é t o d o de coeficientes separados, el
resto d e b e ser u n p o li nom io idénticamente nulo. ide ntifican do coeficientes:
30 - m + n - 2 2 - p + 12
x 4 - 3 x 3a + x 2a2 + m x a 3 + na4
C o m o la d iv is ión no de ja resto: x 2 - a x + a2
30-m + n - 22 - p + 12 = 0 de ja c o m o resto:
m + n + p = 20 7xa3 + 3a‘
- 93 -
I
Solu ci ón : El resto es:
x 4 - 3 x 3a + x 2a 2 + m x a 3 + na4| x 2 - a x + a 2
Por c o n d ició n :
- x 4 + x 3a - x 2a2 x2 - 2xa - 2a2
- 2 x 5a - Ox2a2 + m x a 3 R(x) = 2 x - 3
+ 2 x 3a - 2 x 2a2 + 2 x a 3
Luego:
- 2 x 2a2 + ( m + 2 ) x a 3 + na3
( 3 3 m - 190^ ( -5m 2 + I0 m \ , .
+ 2 x 2a2 + 2 a 3x + 2a4
(— — r — j - 2x- 3
(m + 4 )xa 3 + (n+2)a4
Id en tif icando co eficie ntes:
El resto es:
3 3 m - 190
(m + 4 )x a 3 + (n + 2)a4 = 2 =• m = 6
-
4
Rpta.: m = 6
/. ( m + 4 ) x a 3 + ( n + 2 ) a 4 = 7 x a 3 + 8 a 4
n = 27
ide ntificando co eficie ntes:
6.- Si la división:
(m + 4)a3 = 7a3 => m = 3
2 0 x 4 + 6 a x 3 - 3 b x 2 - 17 c x + 9d
(n + 2 ) a 4 = 8 a 4 => n = 6 3x2- 7x + 2
12x4- 2 3 x 3 + 8m x2 - 33x + n E = ( a + b ) - ( c + d)
4 x 2 - óx + m
S olu ci ón:
Solu ci ón :
Dividiendo po r el m é to d o d e Horner:
Dividiend o po r el m é to d o d e Horncr:
- 94 -
Á L G E B R A
1 ) n = a - 1 => a = n + l
-3b - 8 + 36
= 12 b = -4 2 ) Si la división es exacta:
R ( x ) - Ox + 0
El resto es:
Luego:
(-1 7 c + 6 8 ) x + (9d - 2 4 ) - 3 4 x + 3
( - b + n + l ) x + ( c - n ) = Ox + 0
- 1 7 c + 68 = 34 => c = 2 -b + n + 1 = 0 => b = n + 1
c - n = 0 => c = n
9d - 24 = 3 => d = 3
E n la e x p r e s i ó n pedida, reem p alzam o s los valores
P o r lo tanto: E = ( 2 - 4 ) - ( 2 + 3 ) = -7 de a, b y c:
Rpta.: E = -7 ^ _ n + ln + 1 _ j
n + 1
7.- C alcular el v a lo r de: Rpta.: 2
xa - bx + c a2 + ab + b2
E = -a +- - ,si la división es exacta.
c + 1 x2 - 2x + 1 8.- Ca lcular: E =
-3b 2
So lu ci ón :
x4 +(a - b ) x 3 + (a - b ) x + b2
Si la d iv is ió n :-------------------------------------------- es exacta
D ividiendo p o r el m é t o d o de Horner: x 2 - (a - b ) x + b2
(a + 1) té rm in os Solu ci ón :
Dividiendo p o r e l m é to d o de Horner:
1 1 0 0 0 .............. 0 -b +c j
1 (a-b) 0 (a-b) b2
2 -1
+2
a-b a-b -b2
4 -2
-b2 2(a-b)2 - 2 b 2(a-b)
-1
( a - b ) { 2 ( a - b ) 2- b 2)
2n-2 -n+1
- b 2{ 2 ( a - b ) 2 - b 2(
2n -n
1 2 ( a - b ) [ 2 ( a - b ) 2 -b2]
1 +2 +3 ...(n -1) n -b+n+1 c-n
( a - b ) ( 2 a 2- 4 a b - b 2+ 1)
+ b 2[ l - { 2 ( a - b ) 2- b 2)]
- 95 -
I
El c o c i e n t e es: El c o e c i e n t e es:
x 2 + 2 ( a - b ) x + { 2 ( a - b ) 2 - b2) x2 + x + 1
R ( x ) = ( a - b) ( 2 a 2 - 4 a b - b2 + l ) x C o n d i c ió n : R = 0
Por c o n d ició n: A + B + C =0
R ( x ) = Ox + 0
Rpta.: A + B + C = 0
Luego:
10 .- C alcu la r “a” y “b ” si la división:
(a - b ) ( 4 a 2 + 8 a b ) x + b 2|l- { 2 ( a - b ) 2} ] = Ox + 0
x + ax +
es exacta.
Id entifica nd o co eficie ntes: x2 + 2 x + 1
a = b S olu ci ón:
(a - b ) ( 4 a 2 - 8 a b ) = 0
D ividiendo p o r el m é to d o de Horner:
a = 2b
-2 +3 -4 +5 -6
E n la e x p r e s ió n ; para a = b:
1 1 0 0 0 0 0 a +b
a2 + a2 + a 2 3a2 2
E = -2 -1
a2 - 3 a 2 -2a2 2
-2
E n la e x p r e s ió n ; para a = 2b: +4 +2
-1
£ _ 4b2 + 2b2 + b2 _ ?
-6 -3
4b2 - 3b2
+8 +4
Rpta.: E = -3/2 y E = 7
-10 -3
9 . - Hallar A + B + C, si la división: + 1 2 +6
1 -2 +3 -4 +5 -6 a+7 b+ 6
Ax4 + (A + B ) x 3 + (A + B + C ) x 2 + (B + C ) x - A - B
Ax2 + Bx + C
El c o c i e n t e es:
no deja resto.
q(x) = x5 - 2 x 4 + 3x3 - 4 x 2 + 5x - 6
Solu ci ón :
El resto es:
Dividiend o po r el m é to d o d e Horncr:
R ( x ) = (a + 7 ) x + ( b + 6)
A A
A A (A+B) (A+ B+ C) (B+C) -(A+B) C o m o la d iv is ión es exacta:
-B -C R(x) - 0
-B E s decir:
-B -C ( a + 7 ) x + (b + 6 ) s Ox + 0
- 96 -
Á L G E B R A
Solu ci ón :
|P7( x ) + Q 5( x ) ) 2n
Dividiend o po r el m é to d o de Horner: |P5( x ) + Q 4( x ) } n+3
-m nr+l es igual a 4.
+1 ° | Q 5( x ) |= 3 . 4 = 20
- m 3- m nr+l
° | P 5( x ) | = 5 . 3 = 15
1 -m nr+l p-m 3 m 2+q
0 1Q 4( x ) | = 4 . 4 = 16
E l c o c i e n t e es:
°| P7( x ) + Q 5( x ) |= 21
q(x) = x2 - mx + (m 2 + 1 )
°| P5( x ) + Q 4( x ) |= 16
El resto es:
° |P 7( x ) + Q 5( x ) |2n = 2 1 .( 2 n ) = 42n
R ( x ) = (p - m 3) x + ( m 2 + q)
° |Q 5( x ) + Q 4( x ) |n+3 = 1 6 ( n + 3 )
C o m o la división es exacta:
po r lo tanto:
P7( x ) + Q 5( x ) ) 2n
= 4 2 n - 1 6 (n + 3)
|P5( x ) + Q 4( x ) ) n+3
( p - m 5) x + ( m 2 + q ) = Ox + 0
n = 2
m2 + q = 0 q = m- (II)
Rpta.: n = 2
Elevan do ( I) al cu ad rad o y ( I I ) al c u b o s e obtiene:
13.- Si la división:
p2 = m 6 , - q 3 = m 6,
x4 - ax2 + bx - c
es exacta. Calcular:
y de estas d o s últimas relacio nes s e o b tie n e final x 3 - 3 d x 2 + 3 d 2x - d 3
m e n t e que:
p2 = -q 3 E =
b2
- 97 -
I
Solu ci ón : +m - a
+3d -a -b
1 1 0 -a +b -c -a
+3d -b
-3d2
El c o c i e n t e es:
+d3
x + ( m - a)
1 3d -a+6d2 b-8d3 -c+3d4
Por c o n d ic ió n : R s 0
El c o c i e n t e es: luego:
x + 3d
[n - b - a ( m - a ) ] x + (ab - b ( m - a ) l = Ox + 0
Luego: ( n - b ) - a ( m - a) = 0 (a)
de do nde :
-a + 6 d 2 = 0 => a = 6d2
2a = m
b - 8d3 = 0 => b = 8d3
o :
- c + 3d4 = 0 => c = 3d4 a = m/2
n - b - a(2a - a) = 0
E =^ =^ L =i l ^ = 3,375
b2 ( 8 d 3) 2 64d6 de d o n d e : n - b = a2
n - b = ; 4(n - b) = m2
14.- Hallar la c o n d i c i ó n para q u e la división:
m2
x 3 + m x 2 + nx + a . b Rpta.: La c o n d i c i ó n e s q u e ( n - b) = — = a2
x 2 + ax + b
Solu ci ón :
8 x 5 + 4 x 3 + m x 2 + nx + p
Dividiend o po r el m é to d o d e Horner: 2x 3 + x2 + 3
- 98 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : Se ope ra así:
-4 +6 • Se e s c ri b e el té rm i n o in d e p e n d i e n te del divi
sor, c o n sig no ca m b ia d o , u n lugar a la izquier
2 8 0 +4 +m +n +P da y a b a jo del co e ficie n te del p r im er té rmin o
del dividendo.
-4 0 -1 2
• Se divide c o m o e n el c a s o de Horner, teniendo
-1
presente q u e el p r i m e r c o e f ic i e n t e del c o c i e n
+2 0 +6 te, e s igual al p r i m e r co e ficie nte del dividendo
(m - l ^ ) x 2 + (n + 6 ) x + (p - 9) 4 -5 +6 +7 +8
4 -9 + 15 -8 | 1 6 ^ - resto
5x2+ 7x + 8
identificando coeficientes: o
|q| = ° | D | -■° |d | = 4 - 1 = 3
resto: R = 16
p - 9 = 8 P = 17
(ax ± b) = a ( x ±
Su form a general es : x ± b
- 99 -
I
E j e m p lo :
• Se divide en tre y x ± — j , c o m o en el p rim er
caso. Hallar el c o c i e n t e y el resto en:
3x + 2
6y4 + 17y3 - 1 6 y 2 + 1 7 y + 12
3y+ 1
i) Se factoriza 3 así: 3 ^x +
A plican do el s e g u n d o caso:
ii) Se divide en tr e x + - j -
6 + 17 -16 + 17 + 12
iii) Previamente, se co m p le ta el dividendo con
cero,que es el coeficiente de x 4. 1
-2 -5 +7 -8
’ 3
18 0 -29 -5 -12 -16 6 -15 -21 +24 +4
2
-12 +8 + 14 -6 +12
" 3 C o c i e n t e primario:
3 - 1 = 4 2y3 + 3 y 2 - 7y + 8
R= +4
q = 6x4 - 4x3 - 7x2 + 3x - 6
El resto: R = -4
EJERCICIO S R E S U E L T O S
- 100 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : C o c i e n t e primario:
D iv id ien d o po r Ruffini:
6 x 2 + 6x + 9 - m
1 -2 + 2 - a 2-2a -2a-2
Dividiend o en tr e 2 da el c o c i e n t e real:
Resto: R = 2 m = 5
x - V i +1 a b e x 3 - ( a 2c + b 2a + c 2b ) x 2 + ( a 2b + b 2c + c 2a ) x - abe
Solución: . a b
s e anula para x = — y para x = —
b ' c
A plican do Ruffini:
Hállese otro v a lo r q u e t a m b i é n lo reduzca a cero.
Solu ci ón :
1 0 3 V2 -2 0 0 +2 a C +7
abe -a2c - b 2a- c2b a2b+ b 2c + c 2a -abe
\ 2 -1 V T -1 3 -2 V 2 " 1 V T -i 3 -2 V2 "
i
1 V2 -1 a C +1 1 V 2- - 1 + 10 a
a 2c -a2b - a c 2 abe
b
Rpta.: abe - b 2a - c 2b b2c 0
C o cien t e: i
_b
ab2 - b 2c
q = x1 + ( V E - l ) x 3 + ( V E + l)x " + x + a/ E - l c
abe - c 2b 0
Resto: R = 10
i
c
3.- C alcular “m " si la división es exacta: a c 2b
abe 1 0
6 x 3 - 3x2 - mx - 6
2x - 3
+9 +9
2 2
5 .- Hallar el residu o d e la d iv is ión de:
6 +6 9-m -(9-m ) -6
6 x 3 - 5 x 2 + ax - 1 en tre 2 x + 1
- 101 -
I
sa b i e n d o q u e s u c o c i e n t e to m a el valor n u m é r i c o El valor n u m é r i c o para x = 1 será:
de 2 para x = 1.
3(1)2-4(1) + ± ± ± = 2
Solu ci ón :
Dividiend o po r Ruffini:
6 -5 +a -1
e li m in a d o d e n o m in ad o res:
1
6 - 8 + a + 4 = 4
1 -3 +4 (a+4 )
2
a = 2
R = - i - (a + 4 ) - 1
El c o c i e n t e primario:
su stituy en do, a = 2:
6x2 - 8x + a + 4
r = . (2 + 4) - 1
divid ien do en tre 2 ,el c o c i e n t e es:
R = -4
3x2 - 4x +
Rpta.: El residuo e s - 4
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. C a lc u l a r A + B si la división: 3. En la división:
3 x 4 + 2 x 3 + A x 2 + 7 x - 12
2x+ + 3 x 2 + A x + B
x3 + x2 - 3
2x2 + 2x + 3
el c o c i e n t e es: 3 x + B; el resto: - 4 x 2 + C x - 15
es ex acta
Hallar ABC.
a) 2 b) 4 c) 5
a) 8 0 b) 1 6 c) 5 0
d) 1 2 e) 0
d) 2 1 0 e) 49
2. C a lc u l a r m + n + p si la división de ja c o m o resto:
4. El residuo en la división e s -16:
2x2+ x - 5
6 x 4 - x 3y - 6 x 2y 2 + 5 x y 3 - 3y4
3x 5 - 2x4 - 3x 3 + mx2 + nx + p 2 x 2 + xy - 2 y 2
3x3 - 2x2 + 1
Hallar el valor de “y”
a) 3 b) 2 c ) -1
a) 1 b) 3 c) 2
d) 0 e ) 10 d) -1 e) 4
- 102 -
Á L G E B R A
5. C u a n d o el po lin om io :
a) b) c) 5m
5m 5m
8 x 4 - Ax3 + Bx2 + C x + D
5m 5
d) e)
m
se divide entre: 2 x 2 - x + 1; se obtiene un cociente
cuyos coeficientes van disminuyendo de 1 en 1 a par
tir del primer término y un residuo igual a 5 x + 1. 10. In d icar e l resto q u e resulta al dividir:
Hallar: A + B + C + D 8 x ' + 4 x 2 - 6 m x + 1 5 entre ( 2 x - 1), sabiendo que
la su m a de los coeficientes del cocien te es 28.
a ) 24 b ) 21 c) 15
a ) -1 b) 1 c) - 3 }
d ) 12 e) 16
d) 35 e) 3 6
6 a + 6 b + 2c
6. Calcular: 11. Hallar la relaci ó n e x i s t e n t e en tr e “m " , “n " , “p 1
si la si g u ie n te división e s exacta:
si el p o l in o m i o : x 3 - 7 a 2 + 6 b 3
( 3 x 3 - m x 2 + n x + p)
entre: x 2 - ( a + c ) x + a c , de ja c o m o resto cero
( x 2 - a)
a) 2 b) 8 c) 4
a) m + n = p b) 2 m - n = 3 p
d ) -6 e) 5 c ) m n = -3p d ) m - n = 2p
n 2 + a2m 2
E = a) 4 b) -4 c) 2
2 a 2m 2 + m 2b2
d) 3 e) 10
a) 1 b) 5 c) 4
13. Evaluar:
d) 2 e) 7
P(x) = x8 - 2 x 4 - 16x2 + 4 V3
8. Si a y b s o n mayore s q u e cero. Calcular:
para x = V i + V T
E = a + m , sa b ie n d o q u e el resto de la división:
a) -4 b) 3 c ) 11
3x4- 4 x 3+ ax2+ 5x - 2
x- - x + m d) 15 e) 4
es R = 8 x - 2
14. Al ef ectu a r la división:
a) 13 b) 3 c) 5
n x 4 + ( n - n 2 + l ) x 3 + x 2 - n 2x + n 2 - 7
x - n + 1
d) 10 e) 16
- 103 -
I
a) 4 b) 1 2 c ) -4 18. E n el po lin om io :
d) 1 e ) -3 P ( x ) = ( 7 T - V 2 ) x 5- 2 V 2 X3- 2 V J x + 1 2 + 2^¡6
1 3 a 1 b c a) - 6 b) - 2 c) 6
m ! g d d) 2 e) 3
1l
1l
2 11 e f 19. E n la sigu ien te división: ca l c u la r m + n + p
11
l1 g h
8 x 5 - 4 x 3 + m x2 + nx + p
n i -2 P -1 -3
1 2x3 + x 2 + 3
d e t e r m i n a r ( m + p) si el resto es igual a: 5 x 2 - 3 x + 7
a) - 4 b) 4 c ) 12 a) 2 7 b) 4 0 c) 35
d) 0 e) 3 d) 8 5 e ) Nin g u na
12x4 + 2 9 x 3 - 5 m x 2 - 4 9 x + n 6 x 4 + 4 x 3 - 5 x 2 - lOx + a
4x2 + 7x - m 3x2 + 2x + b
a) 5 b) 3 2 c) -27 a) 625 b) 25 c) 6 5 0
d) 6 2 0 e) 6 0 0
d) 3 7 e) 2 7
a) 1 b) 0 c ) -1
11) C 12) E 13) E 14) C 15) B
d) 4 e) Nin g u na
16) E 17) B 18) C 19) A 20) C
- 104 -
Á L G E B R A
b
E n fo r m a general, definamos: x = +
D = dq + R Solu ci ón :
D = dividendo • x - 3 = 0
d = divisor x = 3
q = co ci ente
Sus titu yendo
R = resto
. R = P ( 3 ) = ( 3 - 3 ) 64 + ( 3 - 3 ) 40 + ( 3 - 1 ) 16 - 1 6 4
R eem p la z a n d o po r su s equivalentes:
R = 0 + 0 + 2 16 - 1 6 4
P(x) s (ax ± b) q (x ) + R (1)
R = 2 16 - ( 2 4) 4 = 2 16 - 2 16 = 0
Si d e f i n i m o s x c o m o : x = + —
a R = 0
y r e e m p l a z a m o s en ( 1 ) :
6 x 4 + x 5 - 1 9 x 2 + 1 4 x - 13
ü)
+ — i + R 2x - 3
p(^ -i-)= ia(H r ) H q|
Io 2x - 3 = 0
+ R
2o x =
El p rim er factor del s e g u n d o es cero , luego:
Su stitu ven do
pr f = R 3o r = p , i u 6 í í í + m 3. 1 9 4 u
o finalme nte:
R = P
( 4) + 1 4 ( y 1 - 15
- 105 -
I
So lu ci ón :
r . 2 4 3 _ + 2 7 _ Ü L + 2 1 _ 15
8 8 4
U tilizan do la regla práctica:
sim p lifi ca n d o: R = -3
• x + y + z - 3 =0
E]ERC ICIO S R E S U E L T O S • x = 3 - y - z
( x + a ) 7 - ( x 7+ a7) ( y + 5 ) 2 + (y + 7 ) 3 + 8
x + 2a
y + 8
Solu ci ón :
Utilizando la regla práctica:
U ti liza ndo la regla práctica:
• y + 8 = 0
• x + 2a = 0
• y = -8
• x = -2a
• R = (-8 + 5 ) 2 + (-8 + 7 )3 + 8 = 9 - 1 + 8 = 0
R = ( - a ) 7 - ( - 1 2 8 a 7+ a 7) = ( - a ) 7- ( - 1 2 7 a 7)
( x - l ) 4n ( x 3 + 8 ) 3 ( x - 4 ) 3
R = -a7 + 127a7 x2 - 2x + 2
S olu ci ón:
R = 126a7
E f e ctu a n d o o p era cio n es en el dividendo:
( x + y ) 2 + ( x + y ) ( 2 z - 1) + z(z - 1) = [ ( x - l ) 2]2n[ ( x + 2 ) ( x 2 - 2 x + 4 ) ] 3 ( x - 4 ) 3
x +y + z - 3
= ( x 2 - 2 x + l ) 2n( x + 2 ) 3( x 2 - 2 x + 4 ) 3 ( x - 4 ) 3
- 106 -
Á L G E B R A
O rden and o: • y + 5 = 0
• y = -5
= ( x 2 - 2 x + 1 ) 2n ( x 2 - 2 x + 4 ) 3 [ ( x + 2 ) ( x - 4 ) ] 3
• R = (3 + ( - 5 + 4 ) ( - 5 + 6 ) ] 4
= ( x 2 - 2 x + l ) 2n( x 2 - 2 x + 4 ) 3 I x 2 - 2 x - 8 ] 3
R = 16
Sus titu yendo es te eq u iv ale n te en el numerad or:
• y = -2
• ab + a c + b e = 0
• R = ( - 2 + l ) 2n ( - 2 + 4 ) 3( - 2 - 8 ) 3 = ( 1 ) ( 2 ) 3( - 1 0 ) 3 • ab = -ac - b e = - ( a c + be)
R = -8 0 0 0 • R = (-(ac + b e ) ] 3 + (a c )3 + (b e )3
[ 3 + ( x + 1) ( x + 2 ) ( x + 3 ) ( x + 4 ) ] 4 R = -(ac + b c ) 3+ ( a c ) 3+ ( b c ) 3 + 3 ( a c + b c ) ( a c ) ( b c )
x (x + 5) + 5
R = - ( a c ) ’ - 3 ( a c ) 2( b c ) - 3 ( a c ) ( b c ) 2
S olu ci ón:
- ( b c ) 3+ ( a c ) 3 + ( b c ) 3 + 3 ( a c ) 2(bc) + 3 ( a c ) ( b c ) 2
E f e c t u a n d o o p e r a c i o n e s e n el dividendo:
r ed u cien d o té r m in o s se m ejan te s:
R =0
Y ▼ t t
[ 3 + ( x + 1) ( x + 2 ) ( x + 3 ) ( x + 4 ) ] 4
8 . - Hallar el resto en:
x (x + 5) + 5
-> a
b ( a + b ) ( a 2 - b2)
X- - — X -
(3 + (x 2+ 5x + 4) (x2 + 5x + 6 ) } 4 fe r) a 2ab
x2+ 5x + 5
(a + b ) :
x -
a - b
h ac ien do: x 2+ 5x = y
Solu ci ón :
[ 3 + ( y + 4 ) ( y + 6)1
A p li c a n d o la regla práctica del resto:
y + 5
(a + b ) 2
X - = 0
Para hallar el resto s e aplica la regla práctica: -b
- 107 -
I
(a + b ) 2 So lu ci ón :
X =
a - b A p l ic a n d o la regla práctica del resto:
a -b (a + b)- a (a + b ) 2 • x2 - x + 1 = 0
R
2ab a -b ~b (a-b)
• x2 = x - 1
b ( a + b ) 2+ ( a + b ) ( a 2 - b 2)
Reemplazando en el denominador esta equivalencia:
a (a-b) 2ab
D = ( x - l ) n+2 + ( x - l ) n . x
S im p lifi can d o y agrupando:
s a c a n d o facto r c o m ú n ( x - l ) n:
(a + b ) 4 (a + b ) ; a b
R = — + —
2 a b ( a - b) a-b . b a D = ( x - l ) n [ ( x - l ) 2 + x]
( a + b ) ( a 2 - b 2) D = ( x - l ) n [ x 2 - 2 x + 1 + x] = ( x - 1 ) ni
n[x, . 22 - x + 1]
+
2ab
Sustituyen do:
Efectuando el corchete y multiplicando numerador
x2 = x - 1
y de nom inador por 2:
se tiene:
(a + b ) 4 2 ( a + b ) 2( a 2 + b 2)
R = • R = ( x - l ) n ( x - 1 - x + 1) = ( x - l ) n ( 0 ) = 0
2ab(a - b ) 2 a b ( a - b)
R = 0
(a + b ) ( a + b ) ( a - b ) ( a - b)
+ 1 0 . - Hallar el resto d e la división:
2 a b ( a - b)
( x + y) - ( x - y) 4m
(a + b ) 4 - 2 ( a + b ) 2( a 2+ b 2) + (a + b ) 2( a - b ) 2
R= ( 8 x y ) ( x 2 + y2)
2 a b ( a - b)
S olu ci ón:
= (x + y )4 - (x - y)4
A plicando Legendre a los té r m in o s señalados:
H a c ie n d o : ( x + y ) 4 = a, ( x - y ) 4 = b , s e obtiene:
(a + b ) 2 |2(a2 + b 2) - 2 ( a 2 + b2)]
R = .m - um
IV
2 a b ( a - b)
a-b
(a + b ) 2 [01
R = Para hallar el resto se sigue la regla práctica:
2 ( a b ) ( a - b)
• a - b = 0
R = 0
• a = b
9 . - Hallar el resto en:
• R = a m - am
( x - 1 ) n + 2 + x 2n+1
X" - X + 1
R = 0
- 108 -
Á L G E B R A
( y + z ) 4 + ( y 2 - z 2) 2 - m ( y + z ) 2(y2 + z2) = 0
x m( x - a ) 3m - 2 5 6 ( 3 a - x ) 2n
x - 2a Por en u n ci ado :
S o l u c ió n :
( y + z ) 4 [(y + z ) 2 + ( y - z ) 2] = m ( y + z ) 2( y 2 + z2)
C á lc u lo del resto, si g u ie n d o la regla práctica:
si m p l ifi c a n d o y a p lican d o Legendre:
• x - 2a = 0
2 (y2 + z2) = m ( y 2 + z2)
• x = 2a
de do nde : m = 2
• R = ( 2 a ) m( 2 a - a ) 3m - 2 5 6 ( 3 a - 2 a ) 2n
13.- Hallar “m " si la división de ja po r resto 4 9 a 7.
S eg ú n en u n ci ado :
( x + 3 a ) ' - ( x 7 + m a 7)
( 2 a ) m( 2 a - a ) 3m - 2 5 6 ( 3 a - 2 a ) 2n = 0 x + 2a
efectuando: Solu ci ón :
• x + 2a = 0
• x = -2a
Id en tif icando factores c o n bases iguales:
• R = ( - 2 a + 3 a ) 7 - |(-2a)' + m a ]
2m= 28 => m = 8
n = 2m ( - 2 a + 3 a ) 7 - [ ( - 2 a ) 7 + m a 7] = 4 9 a 7
n = 2 ( 8 ) = 16 d e donde:
Rpta.: m = 8 a7 - ( - 1 2 8 a 7 + m a 7) = 4 9 a 7
n = 16
a7 + 1 2 8 a 7 - m a 7 = 4 9 a 7
• x2 = y + z • x + y + 2z = 0
• R = (y + z ) 4 + ( y 2 - z2) 2 - m ( y + z ) 2( y 2 + z 2)
• x = - y - 2z
- 109 -
I
• R = m ( - y - 2 z + y + z ) 3 - (-y - 2z + y ) 3 si el resto de la división:
- ( y + z ) 3 - (-y - 2z + z ) 3
mx8 + nx6 - 3x5 - 1
x3 + 1
P o r c o n d i c i ó n del pro blem a: R = 0 igualando a
c e ro y operando:
es igual a 8 x 2 - 5
m (-z )3 - ( -2 z ) 3 - (y + z ) 3 -[-(y + z ) ) 3 = 0
So lu ci ón :
-m z3 + 8 z 3 - ( y + z ) 3 + ( y +z ) 3 = 0 C á lc u lo del resto:
• x3 + 1 = 0
8z3 = mz3 m = 8
m ( x 3) 2x 2 + m ( x 3) 2 - 3 ( x 3) x 2 - 1
al dividirlo en tre ( x - 1) de c o m o resto el doble
del resto de dividir d i c h o p o l in o m io en tr e ( x - 2) .
luego el resto es:
Solu ci ón :
• R = m ( - l ) 2x 2 + n ( - l ) 2 - 3 ( - l ) x 2 - 1
C á lcu lo de R, (re sto de la prim era división):
operando:
• x - 1 =0
• x = 1 R = ( m + 3 ) x 2 + ( n - 1)
E = 2 m + 5n • x = 0
- 110 -
Á L G E B R A
+ m (y + z ) 3 - (y - z )3 = O
E = — —-----
a2 + c 2
agrupan do e igualando a cero , po r c o n d ició n:
si la división:
|(2m + 3 ) ( y + z ) 3 - ( y + z ) 3]
(a + b ) x 5 + ( b - c ) x 2 + (b + c ) x + (a - b)
+ ( m [-( y - z ) ] 3 - ( y - z ) 3) = 0
x 2 + h2
ex tr ay en d o factor c o m ú n : (y + z ) 3 en el co rc he te es exacta.
y, - ( y - z ) 3 e n la llave:
Solu ci ón :
(y + z ) 3( 2 m + 3 - 1) - ( y - z ) 3( m + 1 ) = 0
Para hallar el resto:
factorizando: • x 2 + h2 = 0
( m + 1 ) [ 2 ( y + z ) 3 - ( y - z ) 3] = 0 • x2 = -h2
• R = ( a + b ) ( - h 2) ( x ) + ( b - c ) ( - h 2)
18 .- Hallar el v a lo r d e E = — si en la división:
b + ( b + c ) x + (a - b)
|-(a + b ) h 2 + ( b + c ) ) x + [ -( b - c ) h 2 + ( a - b ) ] = 0
S olu ci ón:
• x -a + b = 0
• - ( a + b ) h 2 + ( b + c) = 0
•x = a - b
h2 = ^ (a)
• R = ( a - b ) ( a - b ) n + ( a - b ) 2 (a - b ) n-‘ a + b
+ (a - b ) 3(a - b ) n’2
• - ( b - c ) h 2 + (a - b ) = 0
igualand o ( a ) = (|5) :
(a - b ) n+1 + (a - b ) n+1 + (a - b ) n+1 = 3 b n+l
3 ( a - b ) n+l = 3 b n+1 b + c a - b
a + b b - c
e n to nc es: a - b = b
Producto de medios igual a producto de extremos:
-1= 2
b b2 - c 2 = a2 - b2
E = 2 2 b 2 = a2 + c 2
- 111 -
I
Tam bicn : C o m o e s divisible, el resto e s cero ; igualando a
c e ro y op erando:
( y + z ) 4 + y4 + z4 = m i ( y + z ) 2( y 2 + z2) +y2z2]
2
1(y + z ) 2! 2 + y4 + z4 = m ( ( y 2 + 2yz + z 2) ( y 2 + z 2)
• x + y + z = 0
2 ( y 4 + z4 + 2 y 3z + 3y2z2 + 2yz3)
• x = -y - z
= m ( y 4 + z4 + 2 y 3z + 3 y 2z2 + 2 y z 3)
• R = { - ( y + z) }4 + y4 + z4 - m [ { - ( y + z ) ) 2( y 2 + z2)
m = 2
+y2 •z2l Rpta.: m = 2
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
(X 2 -x )
a) 1 b) 2 c) 3
si end o “n ” u n n ú m e r o im p a r positivo. d) 4 e) 5
e) -2x s ea divisible p o r ( x - l ) 2
\ n n - 2
2. Hallar el resto de: a) -- c)
n + 2 n - 2 n
x n+1 - ( n + l ) x + n
n + 2
d) e) n
(x + 1 ) ( x - 1 ) n
- 112 -
Á L G E B R A
d) 1 e) 7 x 2 - (m + 2 )x - 1 1 en tr e x + 2
X+ (y + z )2 + y \ x + z )2 + z4( x + y )2
d) 3 e) - 4
x 2( y + z ) x + yz
11. Si el po lin om io :
+ 2 ( x y + x z + y z ) 3 - m x 2y 2z 2
S e exacta: P ( x ) = 2 x 3 + 3 x 2 - 3 2 x + 15
a) 2 b ) -2 c) 1 2 ( m + l ) x 28- (n + 2 ) x 22 + m x 15- n x 8 + ( 2 m - 2 ) x 7 + 1
entre ( x + 1 )
d) -12 e) 7
a) 3 b) 4 c) 7
8 . Si u n p o l i n o m i o P ( x ) se divide en tr e ( x 2 + x + 1)
el resto es 3 x + 2 , si el c o c i e n t e s e divide entre
( x 3 + 7 ) , el resto es 2 x 2 - x + 3. Hallar el resto de d) 1 e) - 1
la d iv is ión de P ( x ) entre:
13. Hallar el resto al dividir:
( x 2 + x + l ) ( x 3 + 7)
P ( x ) = ( x - l ) 6x 3( 2 - x )3 en tre ( x 2 - 2 x -2)
Da r la s u m a de su s co eficie ntes.
a) + 128 b) -128 c) - 2 1 6
a ) 10 b ) 14 c) 13
d) 2 1 6 e) 0
d ) 17 e) 19
14 Al dividir u n p o l in o m io P ( x ) en tre ( x + a )4 se
9. Si el sigu iente po lin om io : o b t u v o c o m o residuo:
( m x + l )2 + ( m + x ) 2 + m x ( x 3 - 3 a 2x + 2a3)
a) 2 b) -2 c) 4 a) x + a b) 4 c) x a 2 + 4 a 3
d) 5 e) 0 d) 4a 3 e) x + 4a
- 113 -
I
a) 3 b) 9 c) O a) - 5 b) -3 c) 2
d ) -3 e ) 8 d) 3 e) 5
c
'u
ro
a) - 8 b) 8 c ) 12 a) 3 n b ) 3 5\ i 1
•
d) - 1 2 e) 15 d) 0 e) 1 - 3 1,3
17. Hallar el término cuadrático de un polinomio P(x) Hallar el resto de dividir el polinom io:
de cuarto grado, si s e sabe que sus respectivos co e
ficientes son número s enteros consecutivos, se (X - n) (>t - P ) (x - m )(x
P(x) --------a +
sabe además q u e si se divide dicho polinomio ( m - n ) ( m - p) (n - m )(n - p )
entre ( x - 1) el resto es 35.
(x - m )(x - n )
I
4- ------- c
a) 5 b) 6 c) 7
(p - m ) ( p - n )
d) 8 e) 9
entre el divisor (:x - m ) ( x - n ) ( x - p)
18. Si al dividir u n p o li n o m io P ( x ) en tre x ^ - l se
obtu vo c o m o residuo: a) x 2 + x + 1 b) X c) x2 + 1
d) x - 1 e) x 2- 1
3x3 + bx2 + ex - 2
- 114 -
Á L G E B R A
DIVISIBILIDAD ALGEBRAICA
P (x) 4 (x-a), R = 0
I o Para d e te r m in a r la s u m a d e co efic ie n te s d e u n p o
li n o m i o se h ace la variable, o variables, igual a 1.
Es decir: P (X ) 4 (x-b ), R = 0
D . m = d . m . q + R . m
Si P(x) 4 (x-a). R = 0
Resto verdadero = R est o o b t e n i d o =R j = R
m m
P(X) 4- ( x - b ). R = 0
P(X) 4 ( x - c),
II
- 115 -
I
resto verdadero, s e mu ltiplica el resto o bten ido P ( 0 ) = ( - 1 ) 2"-1 ( 5 ) n + I ( l ) ( 5 ) ] n + ( n ) ( - 2 )
po r la ca ntid ad po r la cu al se dividió dividendo y
divisor. 2 n - 1 e s n ú m e r o impar, p o r lo tanto:
( - l ) 2n-1 = -1
E n general: D = dq + R
e n to n c es:
divid ien do en tre " m ”:
P (0) = (-1) ( 5 ) n + 5 n - 2n = -5 n + 5 n - 2n
_D = d_ JL P (0) = -2n
m m ^ + m
P ( x ) = ( 8 x 3- 7 x + 2 ) ni3 ( 5 x 5 - 3 x + 7 ) n-‘
x 3 - 2 x 4 - 6 x 3 + ax2 + bx + c
- ( l O x - l ) nil( 4 x - l ) " 4
es divisible en tre ( x - l ) ( x + l ) ( x - 3)
Solu ci ón :
S olu ci ón:
C o m o s e pid e ca lc u l a r la s u m a d e c o e f ic i e n t e s del
si el polinomio es divisible entre ( x - l ) ( x + l ) ( x - 3),
p o l i n o m i o , s e halla s u valor para x = 1:
será divisible separadamente entre ( x - 1), (x + 1) y
(x-3).
P ( l ) = ( 8 - 7 + 2 ) " 4'3 ( 5 - 3 + 7 ) n-‘
P ( l ) = ( 3 ) n*3(9)"-> - ( 9 ) ntl( 3 ) n4 1 -2 -6 +a +b +c
1 +1 -1 -7 +a-7 +b +a-7
P ( l ) = ( 3 n+3) ( 3 2) n l - ( 3 2) n* 1( 3 ) n l
1 -1 -7 a-7 b+a-7 | a+b +c-7
_ ^n+3 -^2n-2 _ ^ 2 n + 2 ^ n -1 -1 -1 +2 +3 -a+2
1 -2 -5 a-2 | b-5
P ( l ) = 3 3n+1 - 3 3n+1 = 0
3 +3 +3 -6
/. 3) co efic ie n te s = P ( 1) = 0 1 +1 -2 | a-8
a + b + c- 7 = 0 (a)
2. - Si el po li nom io :
b - 3 = 0 (P)
P ( x ) = ( 5 x - l ) 2"-1 ( 2 x + 5 ) n a - 8 = 0 (y)
+ I ( 3 x + 1) ( x + 5 ) ] n + ( x 2 + n ) ( x - 2) De (y): a = 8
tiene c o m o té r m in o in d e p e n d i e n te ( - 3 6 ) D e(p): b= 5
C alcular n. De ( a ) : 8 + 5 +c - 7 = 0
Solu ci ón : c = -6
- 116 -
Á L G E B R A
a b 0 0 0 0 0 0
i
C o m o el c o c i e n t e es e x a c t o , d e b e cu m p lir s e que:
a a+b a+b a+b a+b a+b a+b a+b
a a+b a+b a+b a+b a+b a+b a+b a+b+1 í) 4 r - 5qc+ c5 = 0 (a)
i
a 2a+b 3a+2b 4a+3b 5a+4b ii) -5q + 5c4 = 0
6a+5b 7a+6b
c+ = q (P)
a 2a+b 3a+2b 4a+3b 5a+4b 6a+}b
7a+6b 8a+7b
S u s tit u y e n d o ((3) en ( a ) :
4 r - 5 c 5 +c 5 = 0
P o r ser divisible d e b e cu m p l ir s e que:
r= e (y)
i) a + b + 1 = 0 a + b = -1 (a)
-7b
r4 = c 20 ( 0)
b = -1
8
d e estas d o s últim as relaciones:
b = -8
r4 = q 5
Sus titu yendo e n ((3):
6 . - Hallar ;‘n " y “a” si la d iv is ión es exacta:
-7b
a = (- 8 )
8 ( x 2 + x + 2 ) 4 - a |(x + l ) 2 - x + I ) 3 - n x 4( x + l ) 4
a = 7 x3- 1
5 . - Hallar el c o c i e n t e en tre “q" y “r ” si el c o c i e n t e es
S o lu c ió n :
exacto :
C o m o el divisor es:
x 5 - 5 q x + 4r
(x-c)' x 3 - 1 = ( x - l ) ( x 2 + x + 1)
Solución:
Por p r o d u cto s notables, el dividendo será divisi
Si el c o c i e n t e es e x a c to , e l p o l in o m io dividendo ble en tr e ( x - l ) ( x 2 + x + 1) y ta m b ié n en tre cada
es divisible en tr e ( x - c ) 2 y ta m b i é n d o s v e c e s es u n o de ellos. Si es divisible po r ( x - 1), aplica ndo
divisible en tre ( x - c ) , divid ien do p o r Ruffini: el Teorem a del resto s e obtiene:
- 117 -
IV
R = P ( l ) = (1 + 1 + 2 )4 - a ( 4 - 1 + l )3 - n ( l ) 4( 2 ) 4 = O
2 +a +b 27 -10
2 5 6 - 64a - 16 n = O 1
1 2 a+2 a+b+2 a+b+29
4a + n = 16 (a)
2 a+2 a+b+2 a+ b+29 a + b + 2 9 - 10
Si es divisible entre ( x 2 + x + 1), aplicamos el Teore
1
ma del Resto, previo cam bio de forma del dividen
do, de esta manera: 5 10 5a+60 30a+5b+310
o: ( x 2 + x + 2 ) 4 - a ( x 2 + x + 2 ) 3 - n ( x 2 + x ) 4
Por c o n d i c i ó n del problema:
(D ivid en d o ) a + b + 2 9 - 10 = 0
También:
x 2+ x + 1 = 0 x 2 + x= -1
31a + 6b + 339 = 0
Sus titu yendo e n el dividendo:
31a + 6b = -339 (p)
R = (-1 + 2 ) 4 - a ( - l + 2 ) 3 - n ( - l ) 4 = 1 - a - n
De ( a ) :
b = -19 - a
C o m o la división es ex acta el resto e s cero, esto es:
su s ti tu yen d o e n (P):
1 - a - n = 0
3 1 a + 6C-19 - a) = - 3 3 9
a + n = 1 ((3)
a = -9
Restando ( a ) - (P ):
s u s titu y en d o e n ( a ) :
3 a = 15
-9 + b = -19
a = 5 b = -10
x 2 - 6 x + 5 = ( x - 5 ) ( x - 1) v) P ( x ) 4- ( x - 3 ) , R = 20
- 118 -
Á L G E B R A
Datos:
P ( x ) + (x - 2 ) ( x - 1), R = 0
i) P ( x ) + ( x 11-1 + 1), R = 0
E n toda división:
ii) P ( x ) es de grado “n ”
D = dq + R
iii) P ( x ) + ( x - 1) , R = -2
si R = 0 , la división es e x acta, para es te problema,
po r lo tanto:
iv) P ( x ) + ( x - 3 ) , R = + 7 3 2
P ( x ) = ( x - 2 ) ( x - 1) q ( x )
v) T.I. de P ( x ) es -3
P o r lo tanto se pu ed e escribir: q (x ) = ax + b
P(x) - ( x n-‘ + 1) ( a x + b)
P o r dato ( 3 ) ; P ( 3 ) = 2 0
Por dato 5:
Sus titu yendo x = 3 e n ( a ) e igualando a 20:
T.I. = P ( 0 ) = - 3 (a)
( 3 - 2 ) ( 3 - 1) ( 3 + b) = 2 0
b = 7 P ( 0 ) - ( 0 + l ) ( 0 + b) (P)
P (x ) = ( x - 2 ) ( x - l ) ( x + 7) ( 0 + 1 ) ( 0 + b) = -3
b = -3
P ( 0 ) = ( 0 - 2 ) ( 0 - 1 ) ( 0 + 7 ) = 14
C o n lo cu al el p o l i n o m i o hasta este m o m e n t o
9.- U n p o l in o m io P ( x ) divisible entre: tiene la forma:
P ( x ) - (x*1-1 + 1) ( a x - 3 )
( x n-‘ + 1)
Por el d a t o ( 3 ):
tiene c o m o T.L - 3 y grado “n ". C a lc u la r el valor
de “n ” si se sabe q u e al dividirlo s e p ar ad am en te P (l) = -2
entre ( x - 1 ) y ( x - 3 ) , los restos q u e se o b ti e n e n
son: - 2 y 7 3 2 respectivamente. P ( l ) = ( l n l + 1 ) (a - 3 ) = - 2
- 119 -
I
Esto es: luego:
6 to . g rad o 4 to . 2d o . 0
'y v J
P or el dato ( 4 ):
6 to . grado
P (3) = 7 3 2 (p)
se c o n c lu y e q u e q ( x ) es de grado c e ro y to m a la
form a de:
P (3 ) = ( 3 n' ! + 1 ) ( 6 - 3 ) ( jt )
q (x ) = A
Igu alan do (p ) y (jt):
el p o lin o m io será:
( 3 n- '+ 1 ) ( 6 - 3 ) = 7 3 2
P (x) = ( x 2 + l ) 2 (x + 3 ) 2 A
3 n_1 + 1 = 2 4 4 ; 3 n_1 = 2 4 3 3 n' ‘ = 3 5
P or el dato ( 5 ):
C o m o las bases so n iguales, los e x p o n e n te s tam
b ié n se rán iguales: P ( -2 ) = 2 2 5
(5 )2 ( l ) 2 A = 225
1 0 .- U n p o lin o m io P (x ) de s e x to grado tiene raíz
cu ad rad a e x a c ta , es divisible sep arad am en te A =9
p or ( x 2 + 1 ) y ( x + 3 ) y si se le divide p or ( x + 2)
el resto es 2 2 5 . El p o lin o m io es:
Hallar la su m a d e su s co e ficie n te s.
P (x) = (x 2 + l ) 2 (x + 3 ) 2 (9)
S o lu ció n :
La s u m a de c o e fic ie n te s será:
Datos:
i) P ( x ) e s de s e x to grado P ( l ) = (1 + l ) 2 (1 + 3 ) 29 = ( 4 ) ( 1 6 ) 9 = 5 7 6
P ( x ) 4- ( x + 3 ) 2, R = 0 P ( x ) -4- ( 2 x 4 - 3 ) , R = 0
d e a q u í se c o n c lu y e que: P ( x ) 4- ( x + 1 ) , R = 7
P ( x ) 4- ( x 2 + l ) 2 ( x + 3 ) 2, R = 0 P ( x ) -4- ( x - 2 ) , R = 2 3 2
- 120 -
Á L G E B R A
P ( x ) = ( 2 x 4 - 3 ) q (x ) (x - 3 )8 + (x - 4 ) 5 + 6
(x - 3 )(x - 4)
b) C o m o P (x ) es d e 5to. grado, q ( x ) e s de prim er
grado: S o lu ció n :
Lu ego: P (x ) = ( 2 x 4 - 3 ) (a x + b ) (a) D = dq + R
E n este caso:
c ) A p lica n d o el Teorem a del resto:
( x - 3 ) 8 + ( x - 4 ) 5+ 6 s ( x - 3 ) ( x - 4 ) q ( x ) + a x + b
P ( x ) 4- ( x + 1)
C o m o es u n a identid ad, se c u m p le para cu a lq u ier
h a cien d o : x + 1 = 0
v alor de x , así:
x = -1
para x = 3 se o b tien e:
R = P (-l) = 7
En (a ): ( 3 - 3 ) 8+ ( 3 - 4 ) 5 + 6 - (3 - 3 ) ( 3 - 4 ) q ( 3 ) + 3a + b
P ( - l ) = [ 2 ( - i r - 3 ] [ a ( - l ) + b] = 7 -1 + 6 = 3a + b
( - l) í- a + b) = 7
3a + b = 5 (a)
+a - b = 7 (p )
para x = 4 se o b tien e:
d ) P ( x ) 4- ( x - 2)
(4 - 3 ) 8 + ( 4 - 4 ) 5 + 6 - (4 - 3 )(4 - 4 ) q (4 ) + 4a + b
h a cien d o : x - 2 = 0
x = 2 4a + b = 7 (P)
R = P (2) = 232
restand o (P ) - ( a ) :
En (a ): a = 2
P ( 2 ) = [ 2 ( 2 ) 4 - 3 ] [ a ( 2 ) + b) = 2 3 2 En ( a ): 6 + b = 5
2 9(2a + b ) = 232 b = -1
2a + b = 8 (y)
R = ax + b
S u m a n d o (|3) y (y): R = 2x - 1
3a = 15
1 3 .- Hallar el resto en:
a = 5
E n ((3): (x - 5 )3 (x + 4 ) 2 (x 3 - 3 x - 1 7 )n
5 - b = 7 ( x - 2 ) ( x + 4 ) ( x - 5)
b = -2
S o lu ció n :
c ) R eem p la za n d o valores e n (a ):
Dividiendo al dividendo y al divisor entre (x- 5 ) ( x + 4),
P ( x ) = ( 2 x 4 - 3 ) ( 5 x - 2) se obtiene:
P ( x ) = 1 0 x 5 - Tx4 - 1 5 x + 6 (x -3 )
- 121 -
I
A p lica n d o el T eorem a del resto: R= x + x + x2 + 2 x + l + x + 2 + l
x - 3 = 0 R = x 2 + 5x + 4 = (x + l ) ( x + 4)
x = 3
C o m o se ha m u ltip licad o d iv id en d o y d iv iso r p or
Su stitu y en d o e n el dividendo: ( x + 1 ), se tendrá q u e dividir p or este m ism o
v alor e l resto para o b te n e r el verdadero.
R = ( 3 - 5 ) 3 (3 + 4 ) ( 2 7 - 9 - 1 7 ) n = ( 4 ) ( 7 ) ( l ) n = 2 8
El resto verdad ero será:
C o m o p rev iam en te se d iv id ió, d iv id en d o y divi
s o r e n tr e el p ro d u cto ( x - 5 ) ( x + 4 ) , para o b te n e r el
resto verdadero se tendrá q u e m u ltip lica r el resto R. verdadero = ( x + 1 ) ( x + 4 )
(x + 1 )
2 8 p or ( x - 5 ) ( x + 4 ) , así:
R. verdadero = x + 4
R. verdadero = 2 8 ( x - 5 ) ( x + 4 )
1 5 .- Si se divide un p o lin o m io P ( x ) en tre ( x - 1) se
efectu an d o : o b tie n e un resto q u e es 3 ; al c o c ie n te se divide
en tre ( x + 1), e l resto es 5; al n u evo c o c ie n te se
R = 28x 2 - 28x - 560
divide en tre ( x + 2 ) , e l resto es 8. Hallar el resto
d e la d iv isió n P (x ) en tre ( x - l ) ( x + l ) ( x + 2)
1 4 .- Hallar el resto en:
S o lu ció n :
x 10~ - x 51 -X4 + 2
Datos:
x 2- x + 1
i) P ( x ) + ( x - 1) = q ( x ) , R = 3
S o lu ció n :
( x 102 - x 51 - x 4 + 2 ) ( x + 1)
O p e ra n d o para resolver el e jercicio :
( x 2 - x + 1 ) ( x + 1)
P or el dato ( 1 ):
efectu an d o :
P ( x ) = ( x - 1) q ( x ) + 3 (a)
x 103 - x 52 - x 5 + 2 x + x 102 - x 51 - x 4 + 2
P or el dato ( 2 ):
X3 + 1
q ( x ) = ( x + 1) q , ( x ) + 5 (p)
descomponiendo parcialmente en potencias de “x 3”:
P or el dato ( 3 ):
( x 3) 34( x ) - ( x 3) 17( x ) - ( x 3) ( x 2) + 2 x + ( x 3) 34
X3 + 1 q , ( x ) = ( x + 2 ) q 2( x ) + 8 (y)
- ( x 3) 17 - ( x 3) ( x ) + 2
S u stitu y e n d o (y) e n (P ):
x3 + 1 = 0 q ( x ) = ( x + 1) ( x + 2 ) q 2( x ) + 8 ( x + 1) + 5 (<j>)
x 3 = -1
S u stitu y e n d o (<)>) e n ( a ) :
R = ( - 1 ) 34 ( x ) - ( - l ) l7( x ) - ( - l ) ( x 2) + 2 x
P ( x ) = ( x - 1) I ( x + l ) ( x + 2 ) q2( x )
+ ( - l ) 34- ( - l ) ( x ) + 2 - ( - l ) 17 + 8 ( x + 1) + 5] + 3
- 122 -
Á L G E B R A
+ 8 x 2 + 5 x - 10
P ( x ) = ( x - l ) ( x + 2 ) ( x + 1) q , ( x )
La d iv isió n c o m p le ta será e n c o n se c u e n c ia :
+ 8 ( x + l ) ( x - 1) + 5 ( x - 1) + 3
P(x)-t-(x —1 ) ( x + 1 ) ( x + 2 ) = q 2( x ) + ( 8 x 2 + 5 x - 1 0 )
P (x ) = (x - l ) ( x + l ) ( x + 2) q ,(x )
+ 8x2 - 8 + 5 x - 5 + 3 Rpta.: 8 x 2 + 5 x - 1 0
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. U n p o lin o m io P ( x ) de tercer grado y d e p rim er es div isible en tre ( x - l ) ( 2 x + 3 )
co e fic ie n te la unidad, a l s e r dividido entre el
po lin o m io : a) 4 b) -4 c)0
( x 2 + 3 x + 1)
d) 8 e ) -18
deja de residuo cero. ¿Entre cuáles de los siguientes
binom ios es divisible P (x ) si al dividir P (x ) entre 5. ¿ C u á l es el v a lo r d e “m " si el p o lin o m io :
(x + 1 ) deja de residuo -1?
P ( x ) = x 3 + m ( a - l ) x 2 + a2 . ( m x + a - 1)
a) x + 4 b) x = 2 c) x + 3
e s div isible en tre x - a +1?
d) x - 1 e) x - 3
a) a b) a 2 + 1 c) a + 1
2. ¿C u á l es la su m a de los c o e fic ie n te s del p o lin o m io
f (x ) si se sab e q u e es de tercer grado, su p rim er
d ) -1 e ) -a
co e fic ie n te e s la u n id ad , es divisible entre:
(x - 2 ) ( x + 1) y ca rece d e térm in o cu ad rático ?
6. ¿ Q u é v alor d eberá asig n arse a “a ” para q u e el
po lin o m io :
a) 4 b) 1 c) 2
5 x 3 - a ( x 2 + x - 1)
d) -3 e) -4
a) 1 b) 3 c) 2
7. Al divid ir un p o lin o m io P ( x ) en tre x 3 + 1, se
o b tie n e c o m o resto:
d) 4 e) 5
6x2 + 2x - 3
4 . H allar el v a lo r d e ( m -n ) sa b ie n d o q u e el p o li
nom io: Hallar la su m a d e los c o e fic ie n te s del resto de
dividir P (x ) en tre ( x - l ) ( x + 1), sa b ie n d o q u e la
P (x) = 1 0 x 5 + x4 - 9 x 3 + 1 6 x 2 + m x + n su m a de los c o e fic ie n te s de P ( x ) es 8.
- 123 -
I
a) 6 b) 1 2 c) 4 O tro p o lin o m io N ( x ) al dividirlo en tre ( x - 2 ) da
c o m o resto:
d) 8 e) 5
2x2+ 3x - 6
x 3 + a x 2 +1 l x + 6 y x3 + bx2 + 14x + 8
a) - 2 4 b) - 1 6 c) -20
sea div isible p or x 2 + m x + n
d) - 1 2 e ) -8
a) a = 1 b) a = 5 c) a = 8
ro
b = 7 b =10
II
9 . Hallar el resto q u e se o b tie n e al dividir:
x 3a + 2 x 3b+ l + x 3 c+2 + j d) a = 6 e) a = 4
X
X
h-
ro
II
II
X2 + X + 1
(x + 3) ( x + l ) d) 5 0 e ) 15
x4 + x 2+ 1 d) 3 2 4 e) 441
x3 -2x + 1
d) 8 e) 5
- 124 -
Á L G E B R A
17. Tres n ú m e ro s reales y d iferen tes v erifican las 19. C alcu la r “a ” si se c u m p le la sig u ien te identidad:
c o n d ic io n e s sig u ien tes:
3x5 - 2x4 + 3x - 7 » a(x - 1 )5 + b (x - l ) 4
a3 + pa + q = 0
+ c ( x - l ) 3+ d ( x - l ) 2 + e ( x - 1) + f
b3 + p b + q = 0
a) 22 b ) 18 c ) 10
c 3 + cp + q = 0
d) 13 e) 8
d) b e) c
a) ax - b b) b x - a
6) C 7 )D 8) A 9 )C 10) B
a) 5 b) 20 c ) 10
- 125 -
I
COCIENTES N O TABLES
es C .N . c u a n d o “m ” es impar.
vlll nlll
E S T U D IO D EL SEG U N D O C A SO : *
x + a
Ym , Io x + a = 0
E S T U D I O D E L P R IM E R C A S O : A a
x + a 2 o x = -a
D ividendo: x m + am
3 o R = ( - a ) m - am
D ivisor: x + a
R esto: 0 R = am - am = 0
- 126 -
Á L G E B R A
C O N C L U S IO N .- La forma: xm + am
Sea el C.N. para m = # impar
x +a
xm _ am
x - a D iv id ien d o p o r Ruffini:
x m + am 1
E S T U D IO D EL T E R C E R CASO: -a -a +a2 -a3 + am-‘ -a m
x - a
1 -a +a2 -a3 ... +am' 1 0
C á lcu lo del resto:
El co cien te es de grado = m - 1
I o x - a= 0
q ( x ) =: -Xm-‘ - Xm‘2a ‘ + x m■3a2 - x m-*a3 + . . . h- am_1
2o x = a
Por lo tanto:
3 o R = ( a ) m + am = 2 a m * 0
y 111 , 111
= x m-‘ - x m-2a ' + x m- V - x m- V + . .. + an’-‘
C o m o el resto es d iferen te de cero, n o es C.N. x +a
N O T A .- E l d iv id en d o e n a m b o s c a s o s (a y b)
Para desarrollar el C .N . se realiza la div isión por
puede ser:
R u ffin i, a p licad o a u n caso, pero se g en eraliza para
los tres casos de c o c ie n te s n o ta b les c o n las reglas ( x m + am) ó ( x m- am)
prácticas q u e se hará a l final de la d e m o stra ció n .
- 127 -
I
Ejem p los: 2 ) C u an d o el divisor es de la form a ( x + a ) el sig n o de
los térm in os q u e ocup an u n lugar par so n negativos
Desarrollar:
y los q u e o cu p an lugar impar s o n positivos.
Í ) * — L A Í = x + . x 3a + x 2a 2 . x a 3 + a 4
x + a E je m p lo :
x 2 + a4 ( x 2) + (a4) ( x 3) 50 - (a 2) 50
+ ( x 2) 2(a 4) 2 - ( x 2) ( a 4) 3 + (a 4) 4 ( x 3) + (a 2)
de d o n d e:
o , e n form a in m ed iata:
DETERM IN ACIO N D E UN T ER M IN O m = 50
C U A L Q U IE R A D E UN C O C IE N T E N O T A B LE
Luego para k = 2ó :
E n form a general:
t(25) = + ( x 3) 30-23 (a 2) 25' 1
Y nl i r« m
- = x m-' + x m-2a ‘ + x m- V
x ± a t25 = + x 75a48
+ x m’4a3 + x m- V . ± am -l
Para k = -10:
D E D U C C IÓ N DE LA F O R M U L A , para el té r m in o k.
x m ± an
SEA N O TA BLE
xp ± a4*
lO m o. té rm in o : ( s ig n o ) x m' loa 10-1
E sta b lecid a s las c o n d ic io n e s de divisibilidad, el
c o cien te:
-k ^ k -l
k m o . té rm in o : (s ig n o ) x a
x m ± an
R E G L A PARA E L S IG N O será n o ta b le cu a n d o :
x m± an
1) C u a n d o el d iv iso r es de la form a ( x - a ) el s ig n o de (xP)r ± (a c0 l
cu a lq u ie r té rm in o e s positivo. XP ± a4! xp ± a4»
- 128 -
Á L G E B R A
qr = n D an d o la form a de C .N . y desarrolland o:
n
r = (p) ( x + a ) n - a 11
= ( x + a ) n_l + ( x + a ) n' 2a ]
(x + a) - a
+ ( x + a ) n*3a2 + . . . + a11*1
E s decir, los c o c ie n te s en tre TE Y "H" » d e b e n ser
en tero s e iguales. E l té rm in o in d e p e n d ie n te del C .N . es:
De ( a ) y (|3): n térm in os
^n+1 _
e fe c tu a n d o y sim p lifican d o:
1 x x2 a - x
— +— +— + . +
,n+ l a n* l
a a2 a3 x 80 - 1 40\2
( x 40) 2 - 112
E =
an+1 _ j^n+1 X 40 - 1 X w
40
- 1
an+l(a - x )
c (x40 + 1) (x40- l ) 2
Su stitu y en d o en la exp resión : E = ----------------------------------- = X 40 4- 1
( x 40- 1)
a n + l _ j^n+ 1 -n +1 ^n+1 _ ^n+1 _|_ ^n+1
E =
an+l(a - x ) an+1(a - x ) an+l(a - x ) T . - H allar el c o c ie n te y e l resto en:
sim p lifican d o: x 34 + x 2- 1
X 32 4- X 3U 4- X 2 8 + ... 4- X 4- X 4- 1
an+l 1
E = = (a - x ) -i
an+1(a - x ) a - x
S o lu ció n :
- 129 -
I
x 34 + x 2 - 1 ( x 34+ x 2 - l ) ( x 2 - 1) 6 .- Si los grados absolu tos de todos los térm in os van
X 34 - 1 X 3 4 - 1
d ism in u y end o de 3 en 3 y si adem ás el t ( 4 0 ) de su
desarrollo tiene grado absolu to (G .A .) = 8 7 , hallar
X 2 - 1
X 3 4 - 1
x nP - a P
xn - a
D ividiend o p or el m éto d o norm al:
S o lu c ió n :
x 36 - x 34 + x 4 - 2 x 2 + l X 3 4 - 1
1) C á lcu lo del t ( 4 0 ) :
- X 36 + X 2 X 2 - 1
t ( 4 0 ) = ( x n)P-40 ( a ) 40-1
- X 34 + X 4 - X 2 + 1
P or dato:
+ X 34 - 1
G .A .t ( 4 0 ) = n (p - 4 0 ) + 3 9 = 8 7
+ X 4 - X 2
n (p - 4 0 ) = 4 8 (a )
R esto Verdadero
C o m o R esto verdad ero = 2 ) C á lcu lo del t ( 4 1):
x2 - 1
t ( 4 1 ) = ( x n)P-41 ( a ) 41' 1
x4 - x2
= X
X 2 - 1 t ( 4 1 ) = ( x n)P-41 ( a ) 40
v 129m
A
086 n
" a
G .A .t ( 4 1 ) = n (p - 4 1 ) + 4 0 = 8 4
^3m _ -j2n
n (p - 4 1 ) = 4 4 (p)
e s x 270a288
D ivid ien d o ( a ) : (P ):
S o lu ció n :
n (p - 4 0 ) 48 12
C á lcu lo de t ( 2 5 ) :
n (p - 4 1 ) ~ 4 4 ~ 11
E s crib ie n d o la div isión c o m o C.N.
p = 52
( x 3m) 43 - (a 2n) 43
7 .- Si el sig u ien te co c ie n te :
( x 3m) - (a 2n)
v 6n+3 . „ 6 n -2 2
A T c\
- 130 -
Á L G E B R A
a ) S im p lifican d o: id en tifican d o e x p o n e n te s:
6n + 3 6 n - 22 3 ( m - k) = c (P)
n - 6 n - 8 7 ( k - 1) = 2 3 1
ó n 2- 4 8 n + 3 n - 2 4 = 6 n 2 - 3 6 n - 2 2 n + 1 3 2 34
33 33
1 3 n = 136
m = 3 3 + 3 3 + 1 = 6 7 térm in os
n = 12
En ( a ) : — = — = m = 67
b) El n ú m ero de térm in o s es: 3 7
6n + 3 6 (1 2 )+ 3 75
# = = 25 d e aquí: — = 6 7 a = 201
n - 6 12 - 6
2 2 b_
= 67 b = 469
7
c ) El c o c ie n te n otab le es:
E n (P ):
x 75 + a50 ( x 3) 2 5 + (a 2) 25
x 3 + a2 ( x 3) + (a 2) 3 (67 - 34) = c c = 99
8 .- E n el c o c ie n te notable:
a4X - b4*
x a - yb
,5 -9
b 5^
x 3 - y7
es: a l/6b64. C a lcu la r el n ú m ero d e térm inos.
hay u n té rm in o ce n tra l, q u e es igual a:
S o lu ció n :
x c y231
D esarro llan d o el C o c ie n te N otable:
Hallar: E = a + b + c
- b4 _ Q4 X -(5 y - 9 ) + a 4 x -2 (5 y - 9)
S o lu ció n : = a
-5y -9 _ J )3 y -9
= m (a ) b 3 ( 5 y -9 ) + a 4 x -5 (5 y - 9 ) + <5y -9 ) +
7
- 131 -
I
Por dato: T ( k ) = ( x 5) 70-k (y2) k-‘
4 (5 y - 9 ) = 64
Y 1
5 y- 9 = 16 1,2,3, 4 , ...................., k, , n
5y = 52
t (n - k)
A __________
de d o n d e : y = 2
( n - k + 1)
En ( a ) : 4 X - 5 (1 6 ) = 176
E l t ( k ) c o n ta d o a partir del e x tr e m o final o cu p a la
4X= 256 = 4 4 p o sic ió n n - k + 1 co n ta d o a partir del e x trem o
in icial. Luego:
x = 4
x 5 - y2 t ( 7 1 - k) = 5 ( k - 1 ) + 2 ( 7 0 - k ) = 3 K + 1 3 5
de d o n d e : k = 3 4
S o lu ció n :
- 132 -
Á L G E B R A
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
x 2 ( 4 m + l) _ y 5 m x 371 _ y 2 1 2
X m _ 1 _j_ y i n - 3 x 7 - y4
u n té rm in o q u e o cu p a la p o sic ió n “r” c o n ta n d o
hallar el v alor de "m " :
a partir del e x tr e m o , su p era e n G .A . e n 12
unid ades al té rm in o q u e o cu p a la p o sic ió n (r - 2 )
a) 3 b) 6 c) 3 co n ta d o a partir del p rim er térm in o. H allar el
d) 5 e) N.A. G .A . del t(r + 7 ).
x 1 2 0 _ y 30 d) 2 3 6 e) 2 6 0
a) 8 b) 9 c ) 10 e s igual a x H y 16
d ) 11 e) 12 a) n = 7 b) n = 7 c) n = 8
m = 4 m = 8 m = 7
3. ¿ Q u é rela ció n d e b e cu m p lirse en tre los v alores a
y b de tal m a n era q u e la exp resión : d) n = 1 e) N in g u no
m = 3
x a+b y a b _ y a ^ + b^ +ab
x 2n2 -3 _ y 2 n 2 + 22
a ) ab = -1 b) a + b = 1 c ) a + b = -1
Xn-3 + y n-2
d ) ab = 1 e) a = b
a ) 16 b ) 17 c ) 18
4. E n el sig u ien te co c ie n te :
d ) 19 e) 2 0
x 2 - y2
,m , ,m .
x - y 5 ■' 8. Sim plificar:
- 133 -
I
siend o: “a ” diferente de x ” 13. C u á n t o s té r m in o s tiene el si g u ie n te produ cto :
a) a b) a - x c) a + x ( 2 x 8 - 3 x 7 + 8 x 6 - 5 x 5)
x
d) c)
a - 2x a - x a) 1 b) 2 c) 3
d) 6 e)4
9. S ien d o n un n ú m ero im par, c a lc u la r el cu adrad o
del té rm in o cen tral del sig u ien te desarrollo c o n
14. Hallar el té rm in o e n te r o d e l d e sa rro llo del
sid erado c o m o C .N .:
co c ie n te n otab le:
(p + q ) n - ( p - q ) n
1 6 ^ - 8^2
•n/-T- Y2~
a ) ( p + q ) n-‘ . ( p - q ) n b ) (p + q ) n l . (p - q ) ntl
a) 3 1 2 b) 256 c) 1 0 2 4
c ) ( p + q ) n . ( p - q ) n-' d ) ( p 2 - q 2) d) 2 048 e) 4 0 9 6
x - y1 ;3 . y2 d e b e te n e r 2 0 térm in o s en teros.
a) 5 8 b) 61 c) 60
a) x I0y 12 b) x 40y25 c ) x 45y 3 6
d) 1 1 9 e ) 121
d) x 20)'40 c ) x 12y 13
x 18y27 x 16 y 3 0
( x - a ) 32 - ( x 2 - b) 16
x2 - 2ax + b hallar el divid en do del c o c ie n te notable.
a) 15 b) 14 c) 32 a) x 40 + y60 b ) x 40 - y60
d) 16 e) 10 c ) x 20 - y30 d ) x 20 y:
e) x 30 + y45
12. Hallar el co e fic ie n te de x - y en el c o c ie n te
a) 1 b) 2 c) 3 'x - vy
d o n d e a y b so n n ú m ero en teros.
d) 4 e) 5
- 134 -
Á L G E B R A
a) a - b b ) ab c) a - b - 1 a) p - 3 b) 5 0 7 - p c) 3 6
d ) 13 e) 4 6 8
d ) ab - 1 c) a - b + 1
2 0 . H allar a + (3 e n la identidad:
18. H allar e l p rim er té rm in o del c o c ie n te notable:
4 x y [ ( x + y )6 - ( x 2 - y2) 2( x + y ) 2 + ( x 2 - y2) 2
(a + b + c ) 4 - (a + b - c ) 4
( x + y )2 - ( x + y ) 6 ] = ( x + y ) “ •- ( x + y ) P
c
a) 2(a + b - c )3 b) 2(a- b + c ) 3 a) 4 b) 6 c) 8
c) 2(a - b - c )3 d) 2 ( a +b + c ) 3 d) 14 e ) 16
e) 2(a - b - c )3
CLAVE DE R ESPU ESTA S
19. H allar el n ú m ero d e térm in o s del C.N.:
1) B 2) D 3) D 4) A 5) D
X P - y5°7
6) A 7) A 8) D 9) E 10) C
x3 -y P
11) D 12) E 13) D 14) A 15) D
- 135 -
I
FACTORIZACIÓN
(a + l ) 7 (a 2 + l ) 10 - (a + l ) 3 (a 2 + l ) 11
1) F a cto r c o m ú n m o n o m io
= (a + I ) 5 (a 2 + I ) 10 |a2 + 2 a + 1 - a2 - 1)
A . l ) F A C T O R C O M Ú N M O N O M IO . = (a + l ) 5 (a 2 + l ) 10 (2 a )
E je m p lo : Factorizar: (a + I ) 7 (a 2 + 1 ) 1 0 - (a + l ) 5 (a 2 + l ) 11
= 2 a (a + l ) 5 (a 2 + l ) 10
7 2 x 2ayb + 4 8 x a+lyb+I + 2 4 x ay2b
- 136 -
Á L G E B R A
( x n + ym) ( x m + y n) E = a4 + (a + l ) 3 + (a + 2 ) 2 - 7 ( a + 1) + 2
EJERCICIO S R E S U E L T O S operando:
Solu ción :
E = a4 + a 3 + 4 a 2
E x tra y e n d o factor c o m ú n ( x + 1)
factorizando:
E = ( x + 1) ( ( x + 3 ) ( x + 2 ) + ( x + 2 ) +1)
E = a2(a 2 + a + 4 )
efectu an do:
rep o n ien d o e l v alor de a:
E = ( x + 1 ) [x 2 + 5 x + 6 + x + 2 + l ]
E = ( x + l ) 2 [ ( x + 2 ) 2 + ( x + 1) + 4]
E = (x + l ) ( x 2 + 6x + 9)
efectu an d o :
E = ( x + 1) ( x + 3 ) 2
E = ( x + l ) 2 |x2 + 2 x + 1 + x + 1 + 4]
E = ( x + y ) 9 ( x - y ) 5 - ( x 2 - y 2) 7 4 .- Factorizar:
E = ( x + y ) 7 ( x - y )5 [ ( x + y)2 - ( x - y ) 2] E = (y x + x ) ( x y + y)
- 137 -
F acto rizar: 7 .- F acto rizar:
E = 1 + xy + a ( x + y ) - ( x y + l ) a - x - y
E = x 6y + x 4z3 - x"z + y6z - x 4y2z - x 2y5
S o lu ció n :
- y4z3 + x 2y4z
A grupando:
finalm ente: (z - x - y ) ( 2 a - b) - ( x + y - z ) ( a + 2 b )
S o lu ció n :
E = ( x 2 + y2) ( x + y ) ( x - y ) ( y - z ) ( x 2 - zy - z2)
Se o b serv a q u e u n fa cto r tien e s ig n o diferen te que
6 .- F acto rizar: el otro, facto riz an d o el signo:
A g ru p em o s co v e n ie n te m e n te : (z -x - y ) ( 2 a - b ) + (z - x - y ) (a + 2b)
(z - x - y ) ( 2 a - b + a + 2 b )
E = c ( a + b ) 2 + ab e + c 2(a + b ) + a b (a + b) - abe
(z - x - y ) ( 3 a + b)
E = c ( a + b ) 2 + c 2(a + b) + a b ( a + b)
9 .- F acto rizar:
factorizando:
E = b d (a 2 + c 2) + b c ( a 2 + d 2) + a d (b 2 + c 2)
E = (a + b ) ( a c + be + c 2 + ab)
+ a c ( b 2+ d 2)
S o lu ció n :
ag ru p an d o n u evam en te:
E f e c t u a n d o o p e r a c io n e s :
E = (a + b ) [c (a + c ) + b ( a + c)]
E = a2bd + b c 2d + a 2be + b ed 2 + a b 2d
factorizan d o d en tro del co rc h e te:
+ ac2d + ab2c + acd2
E = (a + b ) ( a + c ) ( b + c )
- 138 -
Á L G E B R A
E = (d + c ) (a 2 + b c d + a b 2 + acd) B . l ) D IF E R E N C I A DE C U A D R A D O S .
a2m - b 2n = (a m + b n) (a m - bn)
E = (d + c ) ( a + b ) ( a b + cd)
E = (a + b ) ( c + d ) ( a b + cd) B . 2 ) T R IN O M IO C U A D R A D O P E R F E C T O .
Se caracteriza por:
1 0 .- F acto rizar:
1) T en er 2 térm in o s q u e so n cu a d ra d o s perfectos.
E = (a + b + c ) 3 - a3 - b 3 - c 3
2 ) El otro té rm in o es el d o b le p ro d u cto de las
Solu ción : raíces cu ad ra d a s d e los cu ad rad o s perfectos.
+ c 3 - a3 - b 3 - c 3
B .3 ) S U M A O D IF E R E N C IA DE C U B O S .
E = 3 a b (a + b ) + 3 ( a + b ) 2c + 3 ( a + b ) c 2 EJERCICIO R E S U E L T O S
E = x 4 + y4 + 2 x y ( x 2 + y2) + 3 x 2y2
E = 3 ( a + b) (ab + c ( a + b ) + c 2)]
S o lu c ió n :
efectu an do:
Se pu ed e reescribir co m o :
E = 3 ( a + b ) (a b + ac + b e + c2)
E = ( x 4 + y4 + 2 x 2y2) + 2 x y ( x 2 + y2) + x 2y2
facto riz an d o p or pares:
fa cto riza n d o el trin o m io cu a d rad o perfecto:
- 139 -
I
toda la e x p re s ió n es u n trin o m io cu a d rad o p er red u cien d o los trin o m io s cu a d rad o s perfectos:
fecto, así:
E = [(a + b ) 2 - ( c - d ) 2] I(a - b ) 2 - (c + d ) 2]
E = |(x2 + y2) + x y ] 2
factorizan d o las d iferen cias d e cuadrados:
E = ( x 2 + x y + y2) 2
E = [( a+ b ) + ( c - d ) ] [(a + b) - (c - d )]
E = x6 + 2 x 3 - 3x4 + 4 x 2 - 1 E = (a + b + c - d ) ( a + b - c + d ) ( a - b + c + d ) ( a - b - c - d )
-3x4 = x4 - 4 x 4 S o lu ció n :
H acien d o (a + b ) = x:
y, reem p lazan d o se o b tien e:
E = x 7 + c 3x 4 - c 4x 3 - c 7
E = x6 + 2x5 + x4 - 4x 4 + 4x 2 - 1
a g ru p an d o p or parejas:
agrupando:
E = x 4( x 3 + c 3) - c4( x 3 + c 3)
E = ( x 6 + 2 x 5 + x 4) - ( 4 x 4 - 4 x 2 + 1)
factorizan d o ( x 3 + c 3):
factorizan d o los trin o m io s cu ad rad os perfectos:
E = ( x 3 + c 3) ( x 4 - c 4)
E = ( x 3 + x 2) 2 - ( 2 x 2 - l ) 2
E = ( x + c ) ( x 2 - x c + c 2) ( x 2 + c 2) ( x + c ) ( x - c )
E = ( x 3 + x 2+ 2 x 2 - 1) ( x 3 + x 2 - 2 x 2 + 1)
E = (a + b + c ) ((a + b ) 2 - (a + b ) c + c 2]|(a + b ) 2+ c 2]
E = ( x 3 + 3 x 2 - 1) ( x 3 - x 2 + 1)
(a + b + c ) ( a + b - c)
3 .- F acto rizar:
E = (a + b + c ) 2 (a + b - c ) ((a + b ) 2 + c 2] ((a + b ) 2
E = (a 2 + b2 - c 2 - d 2) 2 - 4 ( a b + c d ) 2
- (a + b ) c + c 2 ]
S o lu ció n :
5 .- F acto rizar:
Es una diferencia de cuadrados, luego se transfor
m a en el producto de una su m a p or una diferencia: E = ( x + y ) 3 + 3 x y ( 1 - x - y) - 1
S o lu ció n :
E = ( ( a 2 + b2 - c 2 - d 2) + 2 ( a b + cd)]
F a cto riz a n d o el s ig n o e n el paréntesis:
[ (a 2 + b2 - c 2 - d 2) - 2 ( a b + cd ) ]
I (a 2 - 2 a b + b 2) - ( c 2 + 2 c d + d 2)] E = (x + y )3 - 3 x y (x + y -1) - 1
- 140 -
Á L G E B R A
agrupando: El co rc h e te e s el desarrollo de u n b in o m io al
cu ad ra d o , luego:
E = [ ( x + y ) 3 -1] - 3 x y ( x + y - 1)
E = 2 ( x 4 + y4 + z4) - 2 ( x 2 + y2 + z2) 2
facto riza n d o la d iferen cia de c u b o s e n el co rc h e te
+ |(x2 + y2 + z2) - ( x + y + z ) 2l 2
y lu ego desarrolland o:
E = ( x + y - l ) ( x 2 + 2 x y + y2 + x + y + 1 - 3 xy )
E = 2 ( x 4 + y4 + z4 - x 4 - y4 - z4 - 2 x 2y2 - 2 x 2z2
E = ( x + y - l ) ( x 2 - x y + y 2 + x + y + 1) - 2 y 2z2) + |x2 + y2 + z2 - x 2 - y2 - z2
red uciend o:
E = (z 2 - y 2) 2( x 2 - a2) + -fx2y2z2
E = 4 [ x 2y 2 + x 2z 2 + y 2z2 + 2 x 2y x + 2 x y 2z + 2 x y z 2
red u cien d o y agrup ando:
- x 2y2 - x 2z2 - y 2z 2]
E = (z 4x 2 + 2 x 2y2z2 + x 2y4) - (a 2z4 - 2 a 2y2z 2 + a2y4)
red uciend o:
cada p arén tesis e s u n cu ad ra d o p erfecto , q u e es
igual a: E = 4 [ 2 x 2vz + 2 x y 2z + 2 x y z 2]
+ |(x2 + y2 + z 2) 2 - 2 ( x + y + z ) 2( x 2 + y2 + z 2) E = [ ( x 6 + 2 x 3 + 1) + ( x 5 + x 2) + ( x 4 + x ) ]
+ ( x + y + z ) 4] |(x6 + x 5 + x 4) + ( x 2 + x + 1)]
- 141 -
I
factorizando su ce siv am en te: 10.- F a c to riz a r :
E = [ ( x 3 + l ) 2 + x 2( x 3 + 1) + x ( x 3 + 1)] E = x 3( x 3 + 2 y 2 - x) + y ( y 3 - 2 x 2 - y)
[x 4( x 2 + X + 1) + ( x 2 + X + 1)]
S o lu ció n :
E = ( x 3 + 1 ) ( x 3 + 1 + x 2 + x ) ( x 2 + x + l ) ( x 4 + 1) E fectu an d o :
E = ( x + 1 ) ( x 2 - x + 1 ) ( x ( x 2 + 1) + ( x 2 + 1)] E = x 6 + 2 x 3y2 - x 4 + y4 - 2 x 2y - y2
( x 2+ x + 1 ) ( x 4 + 1) efectu an d o :
( x 4 + 1)
los p arén tesis so n d esarrollos de b in o m io s al
cuadrado:
E = ( x + l ) 2( x 2 + l ) ( x 2 + x + l ) ( x 2 + x + l ) ( x 4+ 1)
E = ( x 3 + y2) 2 - ( x 2 + y ) 2
9 .- F acto rizar:
fa cto riza n d o ; finalm ente:
E = ab2c 4 - a4b2c + a2b4c - a2b c 4 + a4b c 2 - ab4c 2
E = ( x 3 + y2 + x 2 + y ) ( x 3 + y2 - x 2 - y)
S o lu ció n :
- a2b c ( c - b ) ( c 2 + c b + b 2)
Para factorizar, se d e sc o m p o n e en d o s factores
los térm in o s a x 2n o x 2n, se g ú n se a el caso. Se
factorizando:
c o lo c a esto s fa cto res e n las pu n tas de la
izquierda del aspa. El té rm in o in d ep en d ien te,
E = a b c ( c - b ) ( b c 2 + b2c + a3 - a c 2 - a c b - ab2)
in clu y e n d o el s ig n o , ta m b ié n se d e s c o m p o n e en
d o s factores,lo s cu a les se c o lo c a e n las puntas
d e la d e re ch a del aspa. E l té rm in o c e n tra l del
ag ru p an d o p or p arejas e n la form a señalada:
trin o m io d e b e ser igual a la s u m a de los pordu c-
tos del aspa. P o r ú ltim o los facto res de la nueva
E = a b c ( c - b ) [c 2(b - a ) + b c ( b - a ) - a ( b + a ) ( b - a ) l
e x p re s ió n so n las su m a s en form a h o riz o n ta l de
los e x tr e m o s del aspa.
factorizan d o (b - a ) en el co rch ete:
E je m p lo : Factorizar:
E = a b c ( c - b ) ( b - a ) ( c 2 + be - ab - a2)
x 4n + 7 x 2n + 12
ag ru p an d o y facto riza n d o en el tercer paréntesis:
a) x 4n se d e sc o m p o n e en d o s factores:
E = a b c ( c - b ) ( b - a) |(c + a ) ( c - a ) + b ( c - a)]
x 2n . x 2n
4 . 3
E = ab c(c - b )(b - a )(c - a )(a + b + c)
- 142 -
Á L G E B R A
Se p o n e esto s facto res en los e x tr e m o s izquierdo fa cto riz a n d o las d ife re n cia s d e c u a d r a d o s en
y d erech o del aspa respectiv am en te: form a sucesiva:
E = 4 x 4y3( 4 x 2 + y2) ( 2 x + y) ( 2 x - y)
( x 2 + y2) ( x + y ) ( x - y)
2 .- F acto rizar:
E = ( 5 x + 4 y ) 3 + ( l O x + 8 y ) 2 + 1 3 x + 12y
c ) La s u m a de los p ro d u cto s:
S o lu c ió n :
3 x 2n + 4 x 2n = 7 x 2n
E x tra y e n d o fa cto r c o m ú n 2 e n el se g u n d o p a rén
tesis y 3 e n los dos ú ltim o s su m an d os:
es igual al té rm in o central.
E = ( 5 x + 4 y ) 3 + ( 2 ( 5 x + 4 y ) ) 2 + 3 ( 5 x + 12y)
N ó tese q u e la e x p re s ió n factorizada es el p ro d u c
to de la su m a , tom ada h o riz o n ta lm e n te , así:
h a cie n d o 5 x + 4 v = a, se obtiene:
x 4n + 7 x. 2n
2n 2n + 4 ) ( x. 2n
+ 12 = ( x 2n 2n
+ 3)
E = a3 + 4 a 2 + 3a
E = a ( a 2 + 4 a + 3)
-3
EJERCICIO S R E S U E L T O S
E = 6 4 x l2y 3 - 6 8 x 8y 7 + 4 x 4y 11 La e x p re s ió n será:
S o lu ció n : E = a (a + 3 ) ( a + 1)
E x tra y e n d o factor c o m ú n : 4 x 4y 3:
reem p lazan d o el valor de a:
S o lu ció n :
La e x p re s ió n se pu ed e es crib ir co m o :
E = 2 2m. 2 5 - 3 . 2 m . 2 2 - 35
E = 3 2 .( 2 m) 2 - 12 . ( 2 m) - 35
- 143 -
I
a p lican d o aspa: se obtiene:
X2 = (x )(x )
(b + c ) 2(b - c ) 2 = |-(b + c ) 2] l - ( b - c ) 2]
-(b + c ) 2
La e x p re s ió n será:
E = (8a + 7 ) (4a - 5)
- ( b - c ) 2x - (b + c ) 2x = -|(b + c ) 2 + (b - c ) 2lx
finalm ente:
= - 2 ( b 2 + c 2) x
E = ( 2 m+3 + 7 ) ( 2 m+2 - 5)
p o r lo tanto:
4 .- F acto rizar: E = [x - (b + c ) 2] ( x - (b - c ) 2]
+ ( b - c ) ] 1(a + d) - (b - c)]
finalm ente:
E = ( a + d + b + c ) ( a + d - b - c)
(a + d + b - c ) ( a + d - b + c)
C . 2 ) A SP A D O B L E .
L uego la ex p resió n factorizada es:
Se aplica para facto riz ar p o lin o m io s de la forma:
E = ( a b x - c ) ( c x - ab)
a x 2n ± b x nyn ± c y 2n ± d x n ± ey n ± f
5 .- F acto rizar:
P R O C E D IM IE N T O :
S o lu ció n :
Prim ero se o rd en a c o n v e n ie n te m e n te ; es decir, en
Haciendo (a + d)2 = x, y desarro lando el tercer término form a d e c r e c ie n te para una d e las variables, luego
se traza y e je c u ta u n aspa sim p le para los tres
( b 2 - c 2) 2 = l ( b + c ) (b - c ) ) 2 = (b + c ) 2 (b - c ) 2 p rim ero s térm in o s c o n rayas c o n tin u a s o llenas.
A c o n tin u a c ió n , y pegada a este aspa, se traza otra
- 144 -
Á L G E B R A
59y
E jem p lo :
4x +7
X
3x' '-9
E X P L IC A C IO N :
EJERCICIOS R E S U E L T O S
5x +3y +2
3x +y +7
-10y 2 + 59y - 63 ( 5 x + 3 y + 2 ) ( 3 x + y + 7)
- 145 -
I
2 .- F acto rizar: C . 3 ) A SPA D O B L E E S P E C IA L .
E je m p lo : F acto rizar:
( 2 x m- yn + 3 ) ( x m + 3 y n + 2)
x-1 - 4 x 3 + l l x 2 - 1 4 x + 10
3 .- F acto rizar:
Ox +4y +5 (I):
+2
m _ ;(n i):;_ ( id
E = (4y + 5 ) ( 7 x - l l y + 8) 7x2
- 146 -
Á L G E B R A
-9x +9
Se descom pone 4 x 2 en sus factores en form a conve
niente y se verifica el segundo y cuarto términos:
\ (no
x 4 - 4 x 3 + 4 x 2 - 1 4 x + 10
-x
y +1
-2x +5
OID
V erificando e l aspa doble:
(II)
(II) -x 3 (III) - 9 x
-9x 3 - 9x
-2x +2
-10x 3 -18x
-4 x 3 -14x ( x 2 - 9 x + 9 ) ( x 2 - x + 1)
2 .- Factorizar:
C o m o v erificar las c o n d ic io n e s del aspa d o b le, los
térm in o s están bien d e sco m p u esto s.
2x8 + x6 - 16x4 + 8 x 2- 1
La e x p re s ió n factorizada es:
S o lu ció n :
2x8 + x6 - 16x4 + 8 x 2 - 1
EJERCICIO S R E S U E L T O S
(I)
1.- F acto rizar: 2x4 +1
2x¿ ox- +1
+1
9 x 2 + x 2 = 10x2
+3x^
se o bserv a q u e faltan 1 9 x 2 - 1 0 x 2 = 9 x 2.
- 147 -
I
E n ( II ): 6x6 E n (III) +5x2 + 2 x 3 + Ox2 - x - 6
-5x6 +3x2
+x +8x2 0)
+x -3 =
-3x*
C o m o se v erifica las c o n d ic io n e s del aspa doble,la
ex p resió n factorizad a es: '( id ":(D (ni)
-2x 2
+x +2 =
( 2 x 4 - 3 x 2 + l ) ( x 4 + 3 x 2 - 1)
- x*
3 .- F acto rizar:
falta: Ox2 - ( - x 2) = x 2
5x - 1 l x - 4 x + 1
V erificación del aspa doble:
S o lu ció n :
(II) x 3 + x 3 = 2x3
C o m p le ta n d o el p o lin o m io c o n Ox3 y d e s c o m
p o n ie n d o los térm in o s e x trem o s: (III) 2 x - 3 x = -x
5 x 4 + Ox3 - 1 l x 2 - 4 x + 1
El p o lin o m io fa clo riza d o es:
5x2 -1 = -x:
( x 2 + x - 3 ) ( x 2 + x + 2)
F acto rizar:
-3x 2
- 3x3- 9x2+ 4
-6x 2
S o lu ció n :
faltarían:
C o m p le ta n d o el p o lin o m io c o n Ox y d e s c o m
(-1 l x 2) - ( - 6 x 2) = - 5 x 2 p o n ien d o a los térm in o s ex trem o s:
5 x 4 + Ox3 - 5 x 2 - 4 x + 1
+4x -4 =
r ** -4x*
(id ' ; ; ; ( i ) (n i)
-x*
+x -1 =
- 3x*
falta: - 9 x 2 - ( - 5 x 2) = - 4 x 2
4 .- F acto rizar:
(II) (III) +4x
-4x : -4x
x~+ 2 x 3 - x - 6
-3x : Ox
S o lu ció n :
El p o lin o m io factorizad o es:
C o m p le ta n d o el p o lin o m io c o n Ox2 y d e s c o m
( x 2 - 4 x - 4 ) ( x 2 + x - 1)
p o n ie n d o los térm in o s ex trem o s:
- 148 -
Á L G E B R A
(D ) M E T O D O D E D I V I S O R E S B I N O M I O S D E T E R M I N A C IO N D E L O S P O S I B L E S C E R O S DE
UN P O L IN O M IO
F IN A L ID A D .-P e rm ite la fa cto riz a ció n de u n p o li
n o m io d e cu a lq u ie r grado q u e a ce p te facto res de ( 1 ) C u a n d o e l p rim er co e fic ie n te del p o lin o m io es
p rim e r grado d e la form a general: “ 1" se to m a n todos los divisores del térm in o
in d ep en d ien te c o n su doble signo.
x ± B ; Ax ± B
E je m p lo : Sea el p o lin o m io :
p or e jem p lo : x + 2 ; 2x + 3
P ( x ) = x 3 + 4 x 2 + 7 x - 12
D I V I S O R B IN O M IO
PC. = ±1, ±2, ±3, ±4, ±6, ±12
Es aquel q u e sien d o de p rim er grado está co n te n id o
u n n ú m ero en tero de v eces e n u n p o lin o m io . ( 2 ) C u a n d o e l co e fic ie n te del p rim er té rm in o es
diferen te de “ 1", se p ro ced e c o m o e n el c a s o a n te
E jem p lo : r io r y adem ás, se co n sid e ra las fra c cio n es que
resultan de dividir todos los divisores del térm i
P (x) = x 2 - 5 x + 6 no in d ep en d ien te en tre los d ivisores del prim er
co eficie n te .
c o n tie n e e x a c ta m e n te a ( x - 2 ) ya q u e s i se ca lcu la el
resto, éste e s igual a cero. E je m p lo : Sea el p o lin o m io :
FU N D A M EN TO T E O R IC O P (x) = 4 x 3 + 3 x 2 + 3 x - 9
E ste m éto d o se fu n d a m en ta en la ap lica ció n del teo
rem a del resto - e n form a- in versa y d e la div isión de P osibles ceros:
Ruffini.
9 _9_
Si P (x ) : (x -a ), da R = 0 ; (x -a ) es un divisor de P (x). 4
- 149 -
I
Solu ci ón : Dividiendo d o s v ec es po r Ruffini:
( l ) 5 - 4 (1 )2 - 2 5 (1 ) + 28 = 1 - 4 - 25 + 28 = 0 2 +2 -2 -12
1 -1 -6 0
lu ego ( x - 1) es u n factor.
1 -4 -2 5 +28
x 2
1 +1 -3 -28
1 -3 -28 0 resulta: ( x - 3 ) ( x + 2 )
1
E = x 4 - 4 x 3 - x 2 + 1 6 x - 12
1 +1 +5 +5 -5 -6
S o lu ció n : 1 +5 +5 -5 -6 0
Para x = 1 i
-1 -1 -4 -1 +6
P (l) = 0 ( x - 1) es un factor 1 +4 +1 -6 0
Para x = 2 i
-2 -2 -4 +6
P (2) = 0 ( x - 2 ) e s otro factor. 1 +2 -3 0
- 150 -
Á L G E B R A
E = 4 ( x 2 + x y + y2) 3 - 2 7 x 2y2( x + y ) 2
( x - 1 ) ( x + l ) ( x + 2 ) ( x + 3 ) ( x - 1) 4 ( x 2 + x y + y2) 3 - 2 7 ( x y ) 2( x 2 + 2 x y + y 2)
E = 4 ( a + b ) 3 - 2 7 ( b ) 2 (a + 2 b )
2 ( 8 x 3 - 1 2 x 2a + 6 x a 2 - a 3) - 2 7 a 2x
1 6 x 3 - 2 4 x 2a + 1 2 x a 2 - 2 a 3 - 2 7 a 2x E = 4 ( a 3 + 3 a 2b + 3 a b 2 + b 5) - 2 7 b 2(a + 2 b )
E = 4 a 3 + 1 2 a 2b + 1 2 a b 2 + 4 b 3 - 2 7 b 2a - 5 4 b 3
red uciend o:
E = 4 a 3 + 12a2b - 1 5 a b 2 - 5 0 3
1 6 x 3 - 2 4 x 2a - 1 5 a 2x - 2 a 3
q u e es un factor.
P (2b ) = 3 2 b 3 + 4 8 b 3 - 3 0 b 3 - 5 0 b 3 = 0
Dividiendo el polin om io por Ruffini entre ( x - 2a):
Luego, un factor es (a - 2 b ) ; el o tro factor podem os
hallarlo p or Ruffini:
16 -24 a -15a2 -2a3
(2a + 5 b )2
y, q u e factorizad o da:
- 151 -
I
Luego , el p o l i n o m i o factorizado es: S u m a n d o y r es tand o 4 a 2b2 se obtiene:
2x y L - F acto rizar:
E = 4 9 x 4m + 5 x 2my4n + y8n
x 2y
S o lu ció n :
E = ( 7 x 2m + y4n) 2 - ( 3 x my2n) 2
E . l ) R E D U C C IÓ N A D IF E R E N C IA DE
CUADRADOS:
factorizan d o la d iferen cia d e cuadrados:
E ste m éto d o c o n s is te en tra n sfo rm a r u n a e x p re
sió n (tr in o m io e n g e n e ra l), a u n a d iferen cia de E = ( 7 x 2m + y4n - 3 x my2n) ( 7 x 2m + y4n+ 3 x my2n)
cu ad rad os, s u m a n d o y restand o una m ism a c a n
tidad de tal m an era q u e se co m p le te el trin o m io 2 .- F acto rizar:
cu adrad o perfecto.
E = (2x6 + l ) 3 + (x + l ) 3 ( x - l ) 3 ( x4 + x 2 + l ) 3
E je m p lo : F acto rizar:
S o lu ció n :
a4 + 2 a 2b2 + 9 b 4 La e x p re s ió n se puede es crib ir co m o :
S o lu ció n : E = ( 2 x 6 + 1 ) 3 + 1( x 2 - 1 ) ( x 4 + x 2 + l ) ] 3
2 ( a 2) . ( 3 b 2) = ó a 2b2
E = |(2x6 + 1) + ( x 6 - 1)1 |(2x6 + l ) 2+ ( x 6 - l ) 2
- 152 -
Á L G E B R A
E = 9 x 6[ ( x l 2 + 2 x 6 + 1 ) - ( x 6)]
S u m a n d o y restando:
E = 9 x 6[ ( x 6 + l ) 2 - ( x 3) 2l
X 3+ X2+ X
E = 9 x 6( x 6 + 1 + x 3) ( x 6 + 1 - x 3)
ag ru p an d o y factorizan d o así:
S o lu ció n :
E = ( x 2 + x + 1) ( x 3 - x + 1)
S u m a n d o y restand o 4 a 2b2:
S eg u n d a form a: S u m a n d o y restand o x 2:
E = a4+ b 4 + c4- 2 a 2b 2- 2 a 2c 2- 2 b 2c 2+ 4 a 2b2 - 4 a 2b 2
E = x 5- x2 + x4 + x 2+ 1
agrupando:
ag ru p an d o y factorizando:
E = (a 4 + b4 + c 4 + 2 a 2b2 - 2 a 2c 2 - 2 b 2c 2) - 4 a 2b2
E = x 2( x 3 - 1) + ( x 4 + x 2 + 1)
íactorizan d o:
s u m a n d o y restand o x 2 al se g u n d o paréntesis:
E = (a 2 + b2 - c 2) 2 - ( 2 a b ) 2
E = x 2( x - l ) ( x 2 + x + l ) + ( x 2 + x + 1) ( x 2 - x + 1)
es u n a d iferen cia de cu ad ra d o s, luego:
E = ( x 2 + x + l ) ( x 3 - x 2 + x 2 - x + 1)
E = (a 2 + b2 - c 2 - 2 a b ) ( a 2 + b2 - c2 + 2ab)
finalm ente:
agrupando:
E = ( x 2 + x + 1 ) ( x 3 - x + 1)
E = l ( a 2 - 2 a b + b2) - c 2||(a2 + 2 a b + b2) - c 2l
f in a lm e n te d e s a r r o lla n d o las d if e r e n c ia s de S o lu c ió n :
cu ad rad os Su m an d o y restand o x 2:
E = (a - b - c ) ( a - b + c ) ( a + b - c ) ( a + b + c) E = x ?+ x2- x2 + x + 1
- 153 -
I
agrup ando: iv) F a cto riza r: x 7 + x ? - 1
E = x 2( x 3 + 1) - ( x 2 - x + 1)
S o lu ció n :
factorizan d o s u m a de cu b o s: S u m a n d o y restan d o x:
E = x 2( x + 1 ) ( x 2 - x + 1) - ( x 2 - x + 1) E = x 7- x + x5 + x - 1 (I)
finalm ente:
p rev iam en te, v e a m o s que:
E = ( x 2 - x + 1) ( x 3 + x 2 - 1)
( x 7 - x ) = x ( x 6 - 1) = x ( x 3 + l ) ( x 3 - 1)
iii) F a cto riza r: x 6( x 4 + 2 ) + ( x + l ) ( x - 1)
(x7 - x ) = x ( x + l ) ( x 2 - x + l ) ( x 3 - 1) (a)
S o lu ció n :
ta m b ié n p or el e je r c ic io n ú m ero (ii)
E fectu a n d o :
x 5 + x - 1 = ( x 2 - x + 1 ) ( x 3 + x 2 - 1) (b )
E = x 10 + 2 x 6 + x 2 - 1
E = ( x 10 + 2 x 6 + x 2) - 1 E = x ( x + l ) ( x 2 - x + l ) ( x 3 - 1)
+ ( x 2 - x + l ) ( x 3 + x 2 -1 )
el p arén tesis e s el d esarro llo de u n a su m a al
cuadrado: E = ( x 2 - x + 1) ( x 5 - x 2 + x 4 - x + x 3 + x 2 - 1)
factorizando:
E = ( x 2 - x + l ) ( x 5 + x 4 + x 3 - x - 1)
E = (x5 + x - l ) ( x 5 + x + l ) (1)
v) F a cto riza r: x 7 + x 6 - x 5 + x 3 - 2 x + 1
( x 5 + x - 1) = ( x 2 - x + l ) ( x 3 + x 2 - 1) (a) D e s co m p o n ie n d o - 2 x = -x - x
a g ru p an d o e n la form a señalada:
ag ru p an d o y factorizan d o:
E = x 5 ( x 2 + x - 1) + x ( x 2 + x - 1) - ( x 2 + x - 1)
x ’ + x + 1 = x 2( x 3 - l ) + ( x 2 + x + l )
E = ( x 2 + x - l ) ( x 5 + x - 1)
x ? + x + 1 = x 2( x - l ) ( x 2 + x + 1 ) + ( x 2 + x + 1)
p or el e je r c ic io n ú m e r o (ii), se sa b e el resultado
x 3 + x + 1 = ( x 2 + x + 1 ) ( x 3 - x 2 + 1) (b )
del se g u n d o paréntesis:
S u s titu y e n d o (a ) y ( b ) en (1):
E = ( x 2 + x - 1 ) ( x 2- x + 1 ) ( x 3 + x 2 - 1)
- 154 -
Á L G E B R A
S o lu c ió n : EJERCICIOS R E S U E L T O S
T ra ta re m o s de fo rm a r (x + y ) 3, s u m a n d o y
1.- F acto rizar:
restan d o :3 x 2y, 3 y 2x:
E = ( 2 x 2 - 9 x + l ) 2 + 2 4 x ( x - l ) ( 2 x - 1)
E = ( x 3 + y3+ 3 x 2y + 3 y 2x ) - 3x y z - 3 x 2y - 3 x y 2 + z 5
S o lu c ió n :
E = ( x + y ) 3 + z 3 - 3 x y ( x + y + z)
E fe c tu a n d o los d o s b in o m ios:
facto riz an d o la su m a d e cu b o s:
E = ( 2 x 2 - 9 x + l ) 2 + 2 4 x ( 2 x 2 - 3 x + 1)
E = l ( x + y) + z j I ( x + y ) 2 - ( x + y) z + z2]
h a cie n d o 2 x 2 + 1 = a:
- 3 x y ( x + y + z)
E = (a - 9 x ) 2 + 2 4 x ( a - 3x )
E x tra y e n d o factor c o m ú n ( x + y + z):
efectu an d o :
E = ( x + y + z ) ( x 2 + y2 + 2 x v - x z - z y + z2 - 3xy )
E = a2 - 1 8 a x + 8 1 x 2 + 2 4 a x - 7 2 x 2
finalm ente:
E = a2 + 6 a x + 9 x 2
E . 3 ) C A M B IO D E V A R IA B LE
q u e e s el desarrollo de u n a su m a al cu adrad o, así:
C o n siste e n c a m b ia r una variable p or otra, de tal
m an era q u e se o b te n g a u n a form a de factoriza E = (a + 3 x ) 2
c ió n m á s sim p le.
reem p lazan d o “a " p o r su valor:
E jem p lo :
E = (2x 2 + 3x + l ) 2
F acto rizar:
S o lu ció n :
A g ru p em os a d e c u a d a m e n te , así: ( 2 x + l ) ( x + 1)
E = 1 + [ x ( x + 3)1 [ ( x + l ) ( x + 2 ) ]
= 1 + (x2 + 3 x )(x 2 + 3x + 2) luego:
E = I ( 2 x + 1 ) ( x + 1)12 = ( 2 x + l ) 2 ( x + l ) 2
h a cie n d o x 2 + 3 x = a:
E = 1 + a (a + 2) 2 .- F acto rizar:
efectu an do:
E = 4[ab(x2 - y2) + xy(a2 - b2) ] 2
E = 1+ a2 + 2a + [(a2- b2)(x 2- y2) - 4abxy]2
S o lu ció n :
es el desarrollo de una suma al cuadrado, por lo que:
H aciend o:
E = (a + l ) 2
ab = m ; x 2 - y2 = n;
reem p lazan d o a p o r su valor: x y = r; a2 - b 2 = s;
E = (x 2+ 3x + l ) 2
E = 4 (m n + rs)2 + (ns - 4 m r)2
- 155 -
I
e f e ctu a n d o operacio nes: ag ru p an d o y factorizan d o e n los d o s p rim ero s y
los d o s últim os:
E = 4 m 2n 2 + 8 m n r s + 4 r 2s2 + n 2s2 - 8 m n r + 1 6 m 2r2
E = x ( a x - l ) [ ( a x - l ) x - 11 - a [ x ( a x - 1) - 1]
red u cien d o y ag ru p an d o c o n v e n ie n te m e n te :
factorizan d o el co rch ete:
E = n 2( 4 m 2 + s2) + 4 r 2( 4 m 2 + s 2)
E = [ ( a x - l ) x - 11 [ x ( a x - 1) - a]
factorizando:
E = (a x 2 - x - l ) ( a x 2 - x - a )
E = ( 4 m 2 + s2) ( n 2 + 4 r 2)
4 .- F acto rizar:
reem plazan d o los valores asignados:
E = (a + 2 b + c ) ( b + 2 c + a ) ( c + 2a + b)
efectu an d o : S o lu ció n :
Se puede re escrib ir la e x p re s ió n co m o :
E = (a4 + 2 a 2b2 + b4) ( x 4 + 2 x 2y2 + y4)
E = (a + b + b + c ) ( b + c + c + a ) ( c + a + a + b)
E = (a 2 + b2) 2( x 4 + y ) 2 + (a + b ) ( a + c ) ( b + c)
a + b = x ; b + c = y ; a + c = z;
E = x (ax - l) ( a x - a - l ) ( x + l ) + a
E = ( x + y ) ( y + z ) ( x + z) + xyz
S o lu ció n :
E = y2( x + z ) + ( x + z ) 2y + x z ( x + z) + (xyz)
efectu an d o :
ag ru p an d o d e d o s e n d o s y e x tra y e n d o factor
E = (a x 2 - a x - x ) ( a x 2 + a x - x - l ) + a co m ú n :
h a cie n d o a x 2 - x = y E = y ( x + z ) [ y + x + z] + x z ( x + y + z)
E = (y - a x ) ( y + a x - 1) + a factorizando:
+ (b + c ) ( a + c ) + (a + b ) ( a + c )l
E = (a x 2 - x ) 2 - ( a x 2 - x ) - a x ( a x - 1) + a
E = x 2(a x - l ) 2 - x ( a x - 1) - a x ( a x - 1) + a + a 2 + a c + ab + be]
- 156 -
Á L G E B R A
E = 2 ( a + b + c ) [(a + b + c ) 2 + ab + ac + be]
E .4 ) F A C T O R I Z A C I Ó N R E C Í P R O C A
E = x2
6x2+i +5x+i H
hacien do:
P O L IN O M IO R E C Í P R O C O .- E s a q u el q u e se c a
racteriza p o rq u e los c o e fic ie n te s d e los térm in os
1 i 1 ? ->
eq u id ista n tes del c e n tr o so n iguales. x + — = a ; x - + — = a- - 2
E l p o lin o m io :
E = x 2|6(a2 - 2 ) + 3 a + 6]
P (x ) = A x 4 + B x 3 + C x 2 + D x + E
efectu an d o :
es recíp ro co siem p re y c u a n d o A = E ; B = D.
E = x 2( 6 a 2 + 3a - 6 )
E jem p lo s:
a p lica n d o aspa sim p le al paréntesis:
i) 4 x 4 + 9 x 3 + 7 x 2 + 9 x + 4
3a -2
ii) 7 x 6 + 4 x 5 + 3 x 4 + 8 x 3 + 5 x 2 + 4 x + 7 (3 a - 2 ) ( 2 a + 3 )
2a
P R O C E D IM IE N T O PARA F A C T O R IZ A R UN P O L I
N O M IO R E C IP R O C O . luego:
E = ( 3 x 2 - 2 x + 3 ) ( 2 x 2 + 3 x + 2)
EJERCICIO S R E S U E L T O S
2 .- Factorizar:
1.- Factorizar:
E = x6 + 13x5+ 7 8 x 4+ 153x3 + 78x2 + 15x + 1
6x“+ 3 x ‘ + 6x2 + 5x + 6
S o lu ció n :
Solu ción : E x tra y e n d o factor c o m ú n “x 3”
E x tra y e n d o factor c o m ú n x 2: y agrupando:
E = x 2l 6 x 2 + 5 x + 6 + — + 1 E = x:
x5+i + 1 5 x 2 + i + 7 8 x + l +155
- 157 -
I
haciendo: E ste e s u n p o lin o m io recíp ro co , al q u e a p licare
m os el m éto d o de fa cto riz a ció n recíproca:
x +— = a
x
E, = x : -L
x3 / V x2
X "3+, + 7 ( x 2 +
x 2 + - K = a2 - 2 x 3 + - K = a 3 - 3a 10x+f -1
hacien do:
E = x 3(a 3 - 3 a + 1 3 a 2 - 3 0 + 7 8 a + 1 55 )
x +— = a
x
E = x 3( a 3 + 1 5 a 2 + 7 5 a + 1 2 5 )
x 2 + —r = a2 - 2 x 3 + —rr = a3 - 3a
E = x 3[a3 + 3 ( a 2) ( 5 ) + 3 ( a ) ( 5 2) + ( 5 ) 3] x2
E , = a3 + 7 a 2 + 7a - 15
E = x 3( x + — + 5 r
E = (x2+ 5x + l ) 3
1 +7 +7 -15
3 .- F acto rizar:
i
1 +8 + 15 0
S o lu ció n :
p o r lo tanto:
1 +8 + 17 +9 +9 + 17 +8 +1
E , = x 3(a - l ) ( a + 3 ) ( a + 5 )
1
re p o n ie n d o el v alor de a:
h-
—H
o
-1 -1 +1 -1 0 -7 -1
1
1 +7 + 10 -1 + 10 +7 +1 0
E , = x 3í x + 1] ( x + — + 3 ] í x + — + 5
X2 - X + 1 X"+ x + 3 x X " + 1 + 5 x
E , = x ° + 7 x 5 + 10 x 4 - x 3 + 1 0 x 2 + 7 x + 1 E, = x :
X X
- 158 -
Á L G E B R A
S im p lifican d o:
E , = ( x 2 - x + 1 ) ( x 2 + 3 x + 1 ) ( x 2 + 5 x + 1)
finalm ente:
E = ( x + 1 ) ( x 2 - x + l ) ( x 2 + 3 x + l ) ( x 2 + 5 x + 1)
E .5 ) F A C T O R IZ A C IÓ N S IM E T R IC A Y
ALTERNADA in tercam b ia n d o d o s cu a lq u ie ra d e su s variables
se a n éstas "x" ó “y " , es d e c ir reem p lazan d o a “x ”
P O L IN O M IO S IM E T R I C O .- Se d ice q u e u n p o li p or “y” y a “y ” p or “x ” , se tiene:
n o m io es s im é tric o resp ecto a s u s variables c u a n
d o su v alor no se altera p or el in tercam b io de P(x,y,z) = z 2(y + x ) + x 2(y + z) + y 2( x + z ) +2y . xz
c u a lq u ie r par de ellas y ad e m á s es h om o g én eo .
o rd e n a n d o e n form a circular:
E je m p lo : Sea el p o lin o m io :
P(x,y,z) = z2( x + y) + y2( x + z) + x 2(y + z ) + 2xyz
R E P R E SE N T A C IÓ N D E E X P R E S IO N E S S IM É T R IC A S
C o n dos variables: x , y.
C o n tres variables: x , y, z.
F o rm a particular F o r m a g en era l i
le r.G ra d o x + y + z A ( x + y + z)
- 159 -
I
P R O P IE D A D F U N D A M E N T A L DE U N P O L I P R O P IE D A D E S DE LO S P O L IN O M IO S
N O M IO S IM É T R IC O .- Las operaciones de un poli S IM É T R IC O S Y ALTERN OS.
nom io sim étrico co n expresiones sim étricas dan
( 1 ) U n a ex p resió n sim é tric a o altern a de variables
com o resultado tam bién expresiones simétricas.
x,y,z, s i e s div isible en tre “x " , e n to n c e s tam b ién
será div isible entre “y”, y en tre “z”.
P O L IN O M IO A L T E R N O .- Se d ice q u e u n p o li
n o m io es altern o resp ecto a su s variables, c u a n ( 2 ) U na e x p re s ió n sim é tric a o altern a de variables
d o su sig n o se altera pero no su v alor a b s o lu to al x,y,z, si es divisible en tre ( x ± y ), e n to n c e s tam
in tercam b ia r u n par cu a lq u ie ra de ellas, y es bién será divisible en tre (y ± z ) y (z ± x ).
hom ogéneo.
F A C T O R IZ A C IÓ N DE UN P O L IN O M IO
E je m p lo :
SIM É T R IC O Y ALTERN O.
Sea el p o lin o m io :
1° Se averigua si e l p o lin o m io es s im é tric o o alter
no.
P(x,y,z) = x 2(z - y ) + y 2( x - z) + z 2(y - x )
2 ° E n c o n tr a r los factores d e la e x p re s ió n a p lica n
El p o lin o m io sig u e una form a cir c u la r o cíclica: d o el Teorem a del R esto y am p lia rlo a p lican d o
las propied ades del p o lin o m io s im é tric o y
altern o.
( x - y ) 3 + (y - z ) 3 + (z - x )
in tercam b io “x " e “y " , se tiene:
S o lu ció n :
y2(z - x ) + x 2(y - z ) + z2( x - y)
1) In te rca m b ia n d o “x ” p or “y” la e x p re s ió n es
alterna.
c a m b ia n d o d e signos:
2 ) C á lcu lo de los factores.
-y2( x - z ) - x 2(z - y) - z2(y - x )
V alor n u m é r ic o para x = y :
- [x 2(z - y ) + y2( x - z) + z2(y - x )]
( y - y ) 3 + (y - z ) 3 + ( z - y )3 = (y - z ) 3 + [-(y - z ) ] 3
o tam b ién : -P(x,y,z) = (y - z ) 3 - (y - z ) 3 = 0
- 160 -
Á L G E B R A
( x - y ) 3 + (y - z ) 3 + (z - x ) 3 ( c - a)
3er.G rado
■ ( x - y ) ( y - z ) ( z - x) Q
V
3 er. G rado G rad o cero 4) El p o lin o m io es de 4 to .g ra d o y los factores
o b te n id o s dan p ro d u cto de 3er.grad o, p o r lo
q u e h ace falta u n p o lin o m io de p rim er grado
P or s e r el p o lin o m io de tercer grado, Q d e b e ser
s im é tric o y de tres variables d e la form a:
de grado cero, es d e c ir debe s e r u n n ú m ero:
M (a + b + c)
( x - y ) 3 + (y -z )3 + ( z - x ) 3 - Q (x - y )(y - z)(z - x)
E = (a3 + b3) ( a - b) + ( b 3 + c 3) ( b - c)
Para x = 1, y = 2 , z = 3:
+ ( c 3 + a 3) ( c - a ) = M ( a + b + c ) ( a - b ) ( b - c ) ( c - a )
(1 - 2 ) 3 + ( 2 - 3 ) 3 + ( 3 - l ) 3 = Q (1 - 2 ) ( 2 - 3 ) ( 3 - 1)
Dando v alores para a = 1, b = 0 , c = 2 , se o b tien e:
(-1 )3 + (-1 )3 + (2 )3 = Q (-1 )(-1 )(2 )
1 - 16 + 9 = M (3 ) (l) (- 2 ) (1 )
-1 - 1 = 8 = Q ( 2 )
M = 1
3 = Q
3 (x - y )(y - z)(z - x) E = (a + b + c ) ( a - b ) ( c - a ) ( b - c )
EJERCICIO S R E S U E L T O S 2 .- Factorizar:
E = (a + b ) 3 - a5 - b 3
1.- F acto rizar:
E = ( a 3 + b 3) ( a - b ) + (b 3+ c 3) ( b - c ) + ( c 3 + a3) ( c - a ) S o lu ció n :
1) In te rca m b ia n d o “a ” y “b ” el p o lin o m io , es
S o lu c ió n :
sim é trico .
1) Intercam biando a p or b, el p o lin o m io es alterno.
2) Para a = 0 ; V.N.P. = 0 , un fa cto r es “a ” y e l otro
“b " p or p ropied ad de p o lin o m io s sim é trico s.
2 ) Para a = 0:
( b 3+ c3) ( b - c ) + (b 3 + c 3) ( c - b ) = 0 M (a 2 + b 2) + N ab
- 161 -
I
realizando la identidad de po lin om io s: R ealizando la identid ad d e p o lin o m io s:
E = (a + b ) 3- a 3- b 3 = a . b (a + b ) ( M ( a 2 + b 2) + Nab) E = (a + b + c ) 4 - (b + c ) 4 - (a + c ) 4 - (a + b ) 4
+ a4 + b4 + c 4 s M a b c (a + b + c)
d a n d o valores para a = 1, b = 1:
d an d o valores a = 1, b = 2 , c = -1:
3 2 - 1 - 1 = 1 ( 2 ) ( 2 M + N)
(1 + 2 - l ) 4- ( 2 - l ) 4- (1 - l ) 4- (1 + 2 ) 4 + ( l ) 4
2M + N = 13 (1) + (2 )4+ (-1 )4 = M ( l ) ( 2 ) ( - l ) ( l + 2 - 1 )
2 4 3 - 1 - 3 2 = 2 ( 3 ) ( 5 M + 2N ) M = 12
N = 5 V E = m 3(p - p) + n 3(p - m ) + n 3( m - p)
E = a b (a + b )| 5 (a 2 + b 2) + 5ab l V E = n 3( p - m ) - n 3( p - m ) = 0
E = 5 a b ( a + b ) ( a 2 + b 2 + ab)
Lu ego, E e s divisible p or "n - p".
3 .- F acto rizar:
Por ser el p o lin o m io altern o , ta m b ié n será divisi
ble en tre los factores o b te n id o s en form a circu lar
E = (a + b + c ) 4 - (b + c ) 4 - (a + c ) 4 - (a + b ) 4
en el se n tid o in dicado.
+ a4 + b4 + c 4
S o lu ció n :
E = (b + c ) 4 - ( b + c ) 4 - c 4 -b4 +b4 + c 4 = 0
W
es d ecir: (p - m ) , ( m - n ).
Lu ego, “a” e s u n factor; y los o tros, “b ” y “c ”.
Lu ego, E es div isible e n t r e :( n - p ) (p - m ) ( m - n)
iii) El p ro d u cto ab e es d e tercer grado y c o m o el
p o lin o m io es d e c u a rto grado, se n ecesita un
3) E! = ( n - p ) (p - m ) ( m - n )
p o lin o m io s im é tric o de p rim e r grado y de tres
4.0 1O 70
variables de la form a M ( a + b + c).
- 162 -
Á L G E B R A
m 3( n - p) + n 3(p - m ) + n 3( m - n) S o lu c ió n :
E = (x + y + l ) ( x 2 + 2xy + y 2 - x - y + 1 - 3xy)
E = x 6 + 2 2 x 4 + 1 2 l x 2 - ( x 4 + 2 x 2 + 1)
E = ( x + y + l ) ( x 2 - x y + y2 - x - y + 1)
factorizando:
4 .- Factorizar:
E = ( x 3+ 1 l x ) 2 - ( x 2 + l ) 2
(1 + X + X 2 + X 3 + X 4 + x y) 2 - X 5
facto riz an d o la d iferen cia de cuadrados:
S o lu c ió n :
E = ( x 3 + l l x + x 2 + l ) ( x 3 + l l x - x 2 - 1)
E s crib ie n d o c o m o c o c ie n te notable:
fin alm en te:
E = ( x 3 + x 2 + l l x + l ) ( x 3 - x 2 + l l x - 1)
- 163 -
I
c o m ú n d en o m in a d o r: (1 - x 5) - x 7( l - x 3)
E =
( 1 - x 6) 2 - x 5( l - x ) 2 (1 - x ) 2
E =
(1 - x ) 2
( 1 - x 3) ( 1 - x 7) / 1- x 3 \ ( l - x'
e fectu a n d o e l n u m erad or: E =
(1 - x ) ; 1 - X /V1-x
1 - 2 x 6 + x 12 - x 5 + 2 x 6 - x 7
E = d esarrollan d o p or c o c ie n te s notables:
(1 - x ) 2
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. H allar “a ” para q u e lo s p o lin o m io s ten g an u n fac 5. Indicar u no de los factores de la siguiente expre
t o r co m ú n : sión:
x ( x + 2 ) ( x 2 + 2 x - 8 ) ( x 2 + 2 x - 3)
a) 2 + a b) 1 + a c ) 2 ( 1 + a) + 35(x 2+ 2 x + 2 )2
d) 2(a) e) ( 2 - a) a) 0 b) 1 c) 2
d) 5 e) 7
3. C a lcu la r el n ú m ero d e fa cto res de la sig u ien te
ex p resió n :
7. C a lcu la r el v a lo r n u m é r ic o de u n o d e lo s factores
para x = 1.
|(x + b ) 2 + b 2)2( x 2 - a2) + 4 x 2y2( x + b ) ;
x 7 + x 6- x5 + x 3+ 2x2 - 1
a) 2 b) 6 c) 8
a) 4 b) 3 c) 2
d) 4 e) 3
d )-l e) 0
x 12 - 2 x 3 - 2 x 2 - 3
a)l b) 3 c) 4
a) 2 b) 1 c)-l
d )5 e) N o se pu ed e factorizar
d) -2 e) 0
- 164 -
Á L G E B R A
(a 2x 2 + l ) ( a 2x 2 + 2 ) ( a 2x 2 - 3 ) ( a 2x 2 - 4 ) - 3 6
d) 2 e) 12
a) 2 b) 4 c) 3
10. D eterm inar “a ” y “b ” para q u e los po lin om io s te n
gan u n factor c o m ú n de la forma: x 2 + p x + q:
d) 5 e) 6
a)a=6 b) a = 7 c)a = 5
3 2 ( a 2 + 4 ) 5 - (a 2 + 5 ) 3 - (a 2 + 3 ) 5
b=7 b=6 b=6
a) 4 b) 5 c) 3
d ) a= 6 e) a = 4
b = 5 b = 8 d) 1 e) N o se puede factorizar
11. Indicar la su m a de los coeficientes de un factor de: 17. C a lcu la r la su m a d e los c o e fic ie n te s de u n factor
de:
(x4 + 3x2 + l ) 2 + (2 x 2 + 3 ) 2
2 p ( x 2 + y2 - x y ) - p 2( x - y) - ( x - y ) ( x 2+ y2)
a) 5 b) 10 c) 3
a) p b) p + 1 c ) 2p + 1
d) 2 e) 4
d ) 2p -1 e) p + 2
12. C a lcu la r el grado d e u n o d e los factores de:
18. C a lcu lar el n ú m ero d e factores de la sig u ien te
x 5y (z x - y 2) +y3z ( x y - z 2) + z 3x (y z - x 2) exp resión :
( 4 b 2c 2 - 2 a b 2c + a4) 2 - ( 4 a 2 - b e - a3b ) 2
a) 5 b) 4 c) 3
a) 8 b) 7 c) 5
d) 2 e) 1
d) 4 e) 3
13. C alcu la r la su m a de los c o e fic ie n te s de un factor
de:
19. Calcular la suma de los coeficientes de un factor de:
a ) (a b + 1) b ) a2 + b2 c ) a 2 - b2 d) -4 e) 0
4 - 4 ( y + 3 ) 2 - (y + 4 ) ( y + 2 ) 3 + 1 3 (y + 4 ) 3(y + 2)
d) 6 e) 8
- 165 -
I
2 1 . C a lcu lar el té rm in o in d ep en d ien te de u n o de los 27. S eñ a la r la su m a de los c o e fic ie n te s de un factor
factores de: de:
a) 2 b) - 3 c) 3 a) 0 b) 2 c ) -1
d) 9 e) 1 d) 1 e) 3
2 2 . C u á n to s fa cto res p o see la exp resión : 28. S e ñ a la r las u m a d e los c o e fic ie n te s de u n factor
de:
( x 5 - y3 + 3 x y 2 + 6 x 2y ) 3 + (y 3 - x 3 + 3 x y 2 + 6 y 2x ) 3
x 3(z - y 2) + y3( x - z2) + z 3(y - x 2) + x y z (x y z - 1)
a) 8 b) 6 c) 4
a) 3 b) 2 c ) -1
d) 2 e) 5
d) 1 e) 0
2 3 . C a lcu lar la su m a de los c o e fic ie n te s d e u n factor
de: 2 9 . C a lcu la r el c o e fic ie n te de ‘x ” en u no de los fac
to res de:
x 0 + x 3 + x " + x 3+ 2 x 2 + 2 x + 1
( x - 3 ) 2( x - 5 ) ( x - ) - 5 ( ( x - 4 ) ( x - 2 ) + 3 )
a) 3 b) 2 c) 0
a) - 1 2 b) 2 c) 3
d) 1 e ) -1
d) 8 e) 4
2 4 . In d ica r el co e fic ie n te de “x " en u no de los fac
tores de: 3 0 . C a lcu la r la s u m a d e los c o e fic ie n te s d e u n factor
de:
x 5- x4 + 2x2 - 2x + 1
a 5 + b 5 + ab (a + b ) ( a 2 + b2)
a) 1 b) -1 c) 2
a) - 2 b) 3 c ) -1
d) - 2 e) 0
d) -3 e) 0
a) -1 b) +1 c) 2 a) 6 b) 5 c) 4
d) 0 e ) -3 d) 3 e) 2
2 6 . ¿C u á l es el v alor de “a" para q u e la exp resión : 32. C a lcu la r la su m a de los c o e fic ie n te s de un fac
to r de:
1 0 x 2 + (a + 3 ) x y - (a - 7 ) y 2 - x + (a - 3 ) y - 2
x v 4 - x 4 y 4- zy4 i z x 4 + yz 4 4- xz 4
pueda d e s c o m p o n e r s e e n d o s factores?
a) 2 b) 4 c) 6
a) 2 b) 1 0 C) 4
d )8 e) 6 d) 3 e) 1
- 166 -
Á L G E B R A
a) 2 b) 1 c) 0
a) 3(x + y + z) b) 4 ( x + y)
d ) -1 e) 3
c)x + y + z d )x + y - z
3 7 . C a lcu la r la su m a d e los c o e fic ie n te s de un factor
de: e) x + y + 1
4 3 . F acto rizar:
m ( m 2 + m n - 1) - n ( n 2 + m n - 1)
d ) -2 e) -3 y dar el n ú m e r o de factores:
a) 6 b) 3 c) 5
3 8 . C a lcu la r la s u m a d e los c o e fic ie n te s de u n factor
de:
d) 4 e) 9
(x2 + y + l ) 3 - (x2 + 1 ) ( x 2 - 3y + l ) 2
4 4 . C a lcu la r la su m a d e los c o e fic ie n te s d e un factor
de:
a) a + 1 b) a + 2 c ) 3a - 1
d) 1 e) 0 (y + z - 2 x ) 4 + (z + x - 2 y ) 4 + ( x + y - 2 z ) 4
- 167 -
I
a) 1 b) 6 c ) -1 c) 2 a b + c d - 5 e f - 2 d) 7ab - 3cd - 2ef + 4
d) 3 e) O e) 2 a b - c d - 5 e f - 2
+ a cd x + bed
a) 6 b) 5 c) 2
a ) ( a x + b2) b) ax + c 2
d) 3 e) 4
c) a x + d d) b x + a
4 6 . S eñ a la r u n factor de:
e) b x + c
a) 2 b) 3 c) 4
c) 3y - 5 x - 3z + 7 d ) 2 x - y + 4 z -3
d) 5 e)6
e) 3 x - 5 y - 3 z -7
- 1 0 e 2f 2 - 2 2 a b + 3 c d + 1 6 c f + 8
a) a + b b) a 2 + c 2 c) a + b + c
a) 7 a b + 3 c d + 2 e f - 4 b) 2 a b + c d + 5 e f + 2 d )a + b - c e)a + c
1) C 2) A 3) D 4) B 5) A 6) C 7 )B 8) B 9) C 10) A
11) B 12) D 13) A 14) E 15) C 16) A 17) A 18) D 19) A 20) A
21) B 22) B 23) A 24) B 25) D 26) B 27) A 28) E 29) A 30) B
31) B 32) C 33) A 34) A 35) B 36) A 37) A 38) C 39) B 40) A
41) B 42) B 43) E 44) E 45) A 46) D 47) C 48) C 49) C 50) D
- 168 -
Á L G E B R A
M A X IM O C O M U N DIVISOR A = ( x - a ) 2( x 2 + a2) ( x + a)
M ÍNIM O C O M Ú N M U LT IPLO B = x ( x - a ) 2( x + a)
2 .- H allar el M .C .D . y el m .c .m . de:
EJERCICIO S R E S U E L T O S
A = x 2( x 2 + 2 y 2) + (y 2 + z2) ( y + z ) ( y - z)
1.- Hallar e l M á x im o C o m ú n D iv isor y el M ín im o
C o m ú n M ú ltip lo de:
B = ( x 2 + y2) ( x 2 + y2 + 2 z 2) + z"
A = x ’ - a x 4 - a ' x + a5
C = x 4 + 2 x 2z2 + z4 - y4
B = x 4 - a x 3 - a2x 2 + a 3x
S o lu ció n :
E n A: E x p e s ió n A:
A = ( x - a ) ( x 2 + a2) ( x + a ) ( x - a) A = ( x 2 + y2 + z 2) ( x 2 + y2 - z2)
- 169 -
I
E x p r e s i ó n B: E x p r e s i ó n B:
B = ( x 2 + y2) 2 + 2 z 2( x 2 + y2) + z4 B = x 3 + 3 x 2 - -i = x 5 - x 2 + 4 x 2 - 4
E x p re s ió n C: B = x 2( x - 1) + 4 ( x 2 - 1)
C = ( x 4 + 2 x 2z 2 + z4) - y4 = ( x 2 + z2) 2 - ( y 2) 2 B = x 2( x - 1) + 4 ( x + l ) ( x - 1)
M .C .D . (A ,B ,C ) = x 2 + y2 + z 2 E x p re s ió n C:
3 .- H allar el M .C .D . y el m . c .m de: C = ( x 3 + 2 3) + ( 6 x 2 + 1 2 x )
A = x 3+ 5x2 + 8x + 4 C = (x + 2 )(x 2 - 2x + 4 ) + 6 x (x + 2)
C = x 3+ 6 x 2 + 12x + 8 C = (x + 2 )(x + 2 ) 2
S o lu ció n : C = (x + 2 ) 3
A = ( x 3 + 2 x 2) + ( 3 x 2 + 8 x + 4 ) M .C .D . (A ,B ,C ) = ( x + 2 ) 2
4 .- H allar el M .C .D . y el m .c .m . de:
A = 4 x 4 + 4 a x 3 - 3 6 a 2x 2 + 4 4 a 3x - 1 6 a 4
B = 6 x 4 - 6 a x 3- 1 8 a 2x 2 + 3 0 a 3x - 1 2 a 4
S o lu ció n :
A = x 2( x + 2 ) + ( 3 x + 2 ) ( x + 2 ) E x p re s ió n A:
= ( x + 2 ) ( x 2 + 3 x + 2)
F a cto riz a n d o p or aspa d o b le especial:
x +2
x2 +3ax -4a2
x +1 A = ( 4 x 2 - 8 a x + 4 a 2) ( x 2 + 3 x a - 4 a 2)
- 170 -
Á L G E B R A
A = 4 ( x 2 - 2 a x + a2) ( x + 4 a ) ( x - a) +ax
A = 4 ( x - a ) 2( x + 4 a ) ( x - a)
-2ax
A = 4 ( x - a ) 3( x + 4 a )
B = 6 ( x 2 + a x - 2 a 2) ( x 2 - 2 x a + a2)
E x p re s ió n B:
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
A = x4 + 3x 3- 10x2 + 7x - 1 A = x3 + x + 1 ; B = x 8 + x4 + 1 ; C= x ° - 1
B = x 4 - 8 x 3+ 17x2 - 8x + 1 a) x 2 - x + 1 b) x 2 + x - 1 c) x2 - x - 1
C = x 3- 6 x 2 + 6 x - 1 d) x 2 + x + 1 e) x 3+ x + 1
A = 2 x + 3 x - 1 3 x 2 + 1 3 x - 21 d) x 2 - y2 e) x 2 + x y + y*
A = x4 - 3 x 3 - 10x2 + 7x - 1
a) x 2 + x - 3 b) x 2- x + 3 c) 2 x 2 + x + 3
B = x 4- 8 x 3 + 1 7 x 2 - 8 x + 1
d) 2 x 2 - x + 3 e) 2 x 2+ 2x + 3
C = x - 6x + 6x - 1
3. H allar e l M .C .D . de:
a) x 2 + 5 x - 1 b) x2 - 5x + 1 c) x - 1
A = x 5+ 3x + 6x + 4x- + 8x + 5
d) x + 1 e) x 2- x + 1
B = x4 + 2x 3+ 3x2 - 2x + 5
7. S a b ie n d o q u e el M .C .D . de los p o lin om io s:
a) x 2 + x + 5 b) x 2 - 3 x + 5 c ) x2 + 3x + 5
2 x 3- x 2 + 3 x + m , y , x 5+ x 2 + n es x 2 - x + 2
d) x 3 + x + 1 e) x2 - x + 1 hallar el valor de m + n.
- 171 -
I
a) 2 b) 4 c) 6 10. Si x + y + z + w = 0 hallar el m .c .m . de:
d) 8 e ) 10 A = x y z 2 - y2zw - x 2zw + x y w 2
B = (yzw + zvvx + w x y + x y z ) 2
8. El p ro d u cto d e d o s e x p re s io n e s es ( x 2 - l ) 2 y el
c o c ie n te de su m .c.m . y su M .C .D . e s ( x - l ) 2.
a) ( x z - y\v)(yz - x w ) 2( x + w ) 2
Hallar el M .C .D .
b ) ( x w - y z ) (x z - y z ) ( x v - zw)
a) x 2 - 1 b) x 2 + 1 c) x - 1
c ) (z w - x y ) ( x z - y w )(y z - xw )
d) x + 1 e) ( x + l ) 2
d) F altan datos
9. Hallar el c o c ie n te en tre el M .C .D . a b s o lu to y el
M .C .D . relativo de los p o lin om io s: e) N in g u n a de las a n terio res
6x 3 + x2 - 4x + 1 y 4 x 3- 4x2+ 3x - 1
CLAVE DE R ESPU ESTA S
d) 49/25 e ) 1/49
6) B 7) C 8) D 9) A 10) A
- 172 -
Á L G E B R A
FRACCIONES ALGEBRAICAS
PR IN C IPA LES C O N C E P T O S -( a - b) -a + (b - a)
E = - = -1
b -a b -a (b - a)
D E F I N I C IÓ N .-
2 ) C u a n d o la fra c c ió n tie n e fa c to r e s in d ic a d o s .
U n a fra cció n alg ebraica es a q u ella e x p re s ió n que
tiene p or lo m e n o s una letra en el d enom inador. En toda fra cció n , si se c a m b ia de s ig n o a un
n ú m ero par de factores, la fra cció n n o se altera; si
E jem p lo s: se ca m b ia de sig n o a un n ú m ero im par de fa c
to res, la fra cció n s í c a m b ia de sig n o . Así:
. 2 x 2 + 3y4
ii) X - z
E jem p lo s:
i i i) 4 x '2y V
i) S im p lificar:
S IG N O S D E U N A FRACCION (a - b) (a - c)
E =
E n u n a fra cció n se halla tres signos: (b - a ) ( c - a)
1) S ig n o del n u m e ra d o r S o lu ció n :
1) C u a n d o n o hay fa c to r e s in d ic a d o s .
ii) S im p lificar:
F = + ±a_ = _ ^ L +a -a
+b +b -b -b S o lu ció n :
C a m b ia n d o de sig n o al factor (c - a) en la s e g u n
-b
E je m p lo : S im p lificar: E = d a fra c c ió n , se o b tien e:
b-
1 1
S o lu ció n : E = = 0
(a - b ) ( a - c ) (a - b ) ( c - a)
C a m b ia n d o de sig n o a la fra cció n y al n u m erad or:
- 173 -
I
SIM PLIFIC A C IO N D E FR A C C IO N E S ^ ( b x + a y ) ( a x + by)
( b x + a y ) (a x - by)
Para s im p lific a r u n a fra c c ió n , se fa cto riz a e l n u m e
ra d o r y el d e n o m in a d o r y se elim in a los fa cto re s c o sim p lifican d o:
m u n es.
a x + by
E = --------r~—
EJERCICIO S R E S U E L T O S a x - by
n -2 n
x 3 + ( 2 a + b ) x 2 + (a 2 + 2 a b ) x + a2b
x 3 + (a + 2 b ) x 2 + (b 2 + 2 a b ) x + a b 2
E =
-n 2n
S o lu ció n :
E fectu a n d o o p e ra c io n e s indicadas:
S o lu ció n :
x 3 + 2 a x 2 + b x 2 + a2x + 2 a b x + a2b
x 3 + a x 2 + 2 b x 2 + b 2x + 2 a b x + a b 2 F a c to riz a re m o s las d iferen cias de cu ad rad o s e n el
p rim e r p a rén tesis del n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r:
o rd en a n d o y factorizando:
-2n
x ( x 2 + 2 a x + a 2) + b ( x 2 + 2 a x + a2)
E =
x ( x 2 + 2 b x + b 2) + a ( x 2 + 2 b x + b 2)
E =
x + a
x + b
(-ir(-ir (-ir
efectu an do:
2 .- S im p lificar:
a b ( x 2 + y2) + x y ( a 2 + b2)
E =
a b ( x 2 - y2) + x y ( a 2 - b2)
S o lu ció n :
K rr-rr
n -n n -n
E fectu a n d o o p e ra c io n e s indicadas:
i ab + 1 ab - 1
a + -±-
a+ b b b b
a b x 2 + aby2 + a2x v + b 2xy E=
ab + 1 ab - 1
a b x 2 - aby2 + a2x v - b2xy b + i- b -i-
a a a a
factorizando:
a x ( b x + ay) + b y (a y + b x ) H tM -m
a x ( b x + ay) - b y (ay + b x )
E = 1
- 174 -
Á L G E B R A
haciendo x2 - 2x = y:
D = 2 n ( m - n ) ( 2 m 2 - m n + n 2)
y2-1 8 y + 72 (y - 12)(y - 6) y -6 - ( x 2 + 2 y 2) ( 6 y 2) + ( 6 y 2) 2]
reponiendo valores de y: - 1 2 y 4 + 3 6 y 4]
E x2 - 2x - 6 D = 2 4 y 2( x 2 - 4 y 2) ( x 4 + x 2y2 + 1 6 y 4)
5.- Simplificar:
E = ü ; E = A
D y
E (x2 + 3xy - 4y2)4 - (x2 - 3xy - 4y2)4
(x2 + 2y2)4 - (x2 - 4y2)4 - (6y2)4 O P E R A C IO N E S CON FR A C C IO N ES
A LG EBR A IC A S
S o lu ció n :
- 175 -
( 3 ) Se divide el m ín im o c o m ú n d e n o m in a d o r S o lu ció n :
en tre cada d e n o m in a d o r y se m u ltip lica por
F a cto riz a n d o los n u m e ra d o re s y d e n o m in ad o res:
el n u m e ra d o r respectivo.
(x 2 + x - l ) ( x 2 - x + 1) (x + x 2 - 1 )(x - x 2 + 1)
( 4 ) S e sim p lifica la fra cció n o bten id a. E = ----------------------------------- + ------------------------------------
(x 2+ 1 + x )(x 2 + 1 - x ) (x 2+ x + l)(x 2+ X -1)
M U L T I P L I C A C I O N Y DIVIS IO N ( x 2 - x + l ) ( x 2 - X - 1)
+
Para m u ltip lica r fra c cio n es se re c o m ie n d a factorizar ( x 2 + x + 1 ) ( x 2 - X - 1)
n u m e ra d o re s y d e n o m in a d o re s y lu ego m u ltip licar
éstos en tre sí. sim p lifican d o:
X2 + X - 1+x - x 2 + l + x 2 - x + 1
EIERCICIO S R E S U E L T O S E =
X2 + X + 1
1.- Resolver:
X~ + X + 1
E =
^ x a + yb yb + zc zc + Xa X“ + X + 1
S o lu ció n : 3 .- Efectuar:
4 a b + 2 b 2 - 1 2 a 2 + 3 ( 2 a - b ) ( a + b) + 7 a (a - b)
red uciend o: E=
3 ( a + b ) ( a - b)
0
E =
(zc - x a) (yb - zc) ( x a - yb) 4 a b + 2 b 2 - 1 2 a 2 + 6 a 2 + 3 a b - 3 b 2 + 7 a 2 - 7ab
E =
3 ( a 2 - b2)
E = 0
(a 2 - b2)
2 .- Efectuar: E =
3 (a 2 - b2)
x M x -1 )2 x2 - ( x 2- l ) 2 x 2( x - 1)2 - 1
E = --------------------- + ------------------------ +
(x 2 + l ) 2 - x 2 x 2( x + 1 ) 2 - 1 x4 - ( x + l ) 2 E =—
3
- 176 -
Á L G E B R A
4.- Efectuar: d a n d o c o m ú n de n o m in ad o r :
-b b- (4a2 - l ) ( b - c ) - (4 b 2 - l ) ( a - c ) + (4 c 2 - l ) ( a - b )
E = E=
(b + c - a )(b - c - a) (c + a - b ) ( c - a - b)
(a - b ) ( a - c ) ( b - c )
c - a
F a c to ric e m o s e l n u m e ra d o r p or el m éto d o de los
(a + b - c ) ( a - b - c ) p o lin o m io s sim étricos.
S o lu ció n : para a = b
c - a
(a + b - c ) ( a - b - c )
b (b - c ) ( c - a)
dand o c o m ú n d en o m in ad o r:
( a - b ) ( a + b - c ) - ( b - c ) ( a - b - c ) + ( c - a ) ( a - b + c)
E =
(a - b - c ) ( a - b + c ) ( a + b - c) realizando la identidad de p o lin om io s:
( 4 a 2 - l ) ( b - c ) - ( 4 b 2 - 1 ) (a - c ) + ( 4 c 2 - l ( a - b)
e fectu a n d o o p e ra c io n e s e n el n u m erad or:
= M (a - b ) ( b - c ) ( c - a)
i2 - b 2 - a c + b e + b2 - c 2 - ab + a c + c 2 - a2 - b e + ab
E = para a = 1, b = 2, c = 0
(a - b - c ) ( a - b + c ) ( a + b - c)
(4 - 1)(2 ) - (1 5 )(1 ) + (-1 )(-1 ) = M ( - l) ( 2 ) ( - l)
red u cien d o térm in o s se m eja n tes:
6 - 15 + 1 = M ( 2 ) M = -4
0
E =
d e esta m anera:
(a - b - c ) ( a - b + c ) ( a + b - c)
N = - 4 ( a - b ) ( b - c ) ( c -a)
E = 0
N = 4 ( a - b ) ( b - c ) ( a - c)
5 .- Sim plificar:
F in a lm en te:
p 4a2 - 1 4b2 - 1 4c2 - 1
E = ----------------------+ -----------------------+ ----------------- 4(a - b )(a - c )(b - c)
E =
(a - b ) ( a - c ) (b - c ) ( b - a ) (c - a ) ( c - b)
(a - b ) ( a - c ) ( b - c)
E =4
S o lu ció n :
y
fra cció n y a los d o s factores de la tercera fracción .
x
q + r- p r + p- q p + q- r
4a2 - 1 4b2 - 1 4c2 - 1
E = + ----------------
(a - b ) ( a - c ) (b - c ) ( a - b ) (a - c ) ( b - c ) C a lcu la r: E = ( q - r ) x + ( r - p )y + (p - q)z
- 177 -
I
S o lu ció n : elev and o al cu bo :
x y z + ( T b ) 3= - { í 7 f
-------------- = ------- -------- = -------------- = t
q + r- p r+ p- q p + q- r
de a q u í: x = (q + r - p)t
= - 3'ía~~( " í b ” ) ( \ C + t f b ) (P)
y = (r + p - q )t
z = (p + q - r)t reemplazando (a) en ((5):
reem plazan d o en E :
( C T ) 3 + t\ k ~ )3 + ( \ C ) 3
E = (q - r ) [ ( q + r) - p ] t + (r - p ) [ ( r + p) - q lt =- (T b ) ( - £ " ) = 3 AÍabc
+ (p - q) 1(p + q) - r]t reemplazando en (3):
e fectu a n d o y factorizan d o t:
E 3 Vabc
E = t ( q 2- r 2- p q + rp + r2- p 2- q r + pq + p2- q 2- r p + qr)
Vabc
E = t(0 ) E=3
E = 0
8.- Si — = — = — ; calcular:
a b e
7 .- Si se c u m p le que:
E ax + by + cz x2 + y2 + z2
Va Vbc~ + Vb V ac” + Ve Vab~ = 0 a2 + b2 + c2 ax + by +cz
Solución:
i , Va Vb Ve
c a l c u l a r : -------- + --------- +--------- Igualando la condición a “t”:
Vbc Vac Vab
S o lu ció n :
de aquí:
T ra b a ja n d o c o n la co n d ició n : x = at
y = bt
V a 2b c + V b 2a c + V abc2 = 0 z = ct
reemplazando en E:
d iv id ie n d o p o r V a b c , s e tien e:
E=t-t
De (2 ): Va" + Vb = - V e" (a)
E=0
- 178 -
Á L G E B R A
0
E = -
E = + 2abc
b 2 + c 2 - a2 c 2 + a2 - b2 a2 + b2 - c*
E = 0
si a b + c = O
1 0 .- Efectuar:
S o lu ció n :
n
E =
De la c o n d ic ió n : b + c = -a
n - 1
n
elevando al cuadrado: n - 2
n - 1 +
n - 2 +
b2 + 2 b c + c 2 = a2
b2 + c = a2 - 2 b c ( 1)
2 +
T am b ién , pro la c o n d ic ió n : c + a = -b
1 +
elevando al cuadrado:
S o lu ció n :
c 2 + 2 a c + a2 = b 2
T r a ta n d o de h a lla r una ley de fo r m a c ió n ,
c 2 + a2 = b 2 - 2ac ( 2) em pezando por el fin a l, s u c e s iv a m e n t e se
o b tien e:
De la m iism a m an era: a + b = -<
1 2 1+ 1
1) ;n = 1
elevando al cuadrado: 3 3 1 + 2
1 +
a 2 + 2 a b + b2 = c 2
2 + 1
a 2 + b 2 = c 2 - 2ab (3) 2) ; n = 2
2 + —
_8 _ 8 4 2 + 2
3
reem p lazan d o ( 1 ) , ( 2 ) y ( 3 ) en E:
3 24 4 3 +1
3) ; n = 3
1 1 1 3 +A 30 30 3 + 2
E = +
+ 2 b c - a2 b2 + 2 a c - b2 a2 + 2 b c - c 2 8 8
4)
20 = 5_ 4 + 1
;n = 4
E = -
2bc 2ac 2ab
4 +A 24 24 6 4 + 2
-a - b - c - ( a + b + c) n + 1
E = E =
2abc 2abc n + 2
- 179 -
I
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
x + y x -y
1. C alcu lar: c) x + y
a) b)
x -y x + y
x
+
(x - y )(z - x ) (y - z ) ( x - y) (z - y ) ( y - z) d) x - y e) 1
a) 1 b ) -1 c) 0 6. C alcu lar:
-I
d) xyz e) x + y + z 1 - x 1 + x
+
1 - X + X2 1 + X + X*
2. Calcular: E =
1 + X 1 - X
a + b a - b 2 ( a 2x + b 2y) 1 + x + x2 I - x + x¿
A =
a x + by a x - by a2x 2 + b2y2
1
a) b )2 c) 1
4 ( a 4x 3 - b4y3)
aV - b y d) 4 e ) -1
a) 1 b) 0 c) a + b + c
7. Dar el v alor de la fracción:
d) abe e) -1
( x 2 + y2 + z 2) x y 2 para x = a - b
A =
_ _ . , _ x + a x -b 2ab + 2b2 x 5 + y: + z? y = b - c
3. C alcu lar: E = --------- + ------------+ -
b - x b + x -b 2 z = c - a
si x é y v erifican : 2
9 . S im p lifica r la fracción:
a) 4
m i 1
d) 1 n +
1
m
:>. Calcular:
x 3- y3 x 2- y2
n +
x 2 + y2 H x 3 + y ; i + y2
E = m+
( x + y ) 2 - xy _1_ _ J _ m +
( x - y )2 + xy y x
- 180 -
Á L G E B R A
d) m e) n
a x + by + cz = 0
10. Si a, b y c s o n n ú m e ro s e n te r o s q u e c u m p le n la
sim p lifica r la exp resión :
relació n a + b + c = 0 , dar el v alor de la fracción :
(a y + b x ) 2 + ( e x + a z ) 2 + (bz - a y ) 2
a9 + b9 + c9 - 3 a 3b3c 3 E =
E = x (a + x ) + y ( b + y ) + z ( c + z)
9abc
a) a + b + c b) ab + ac + be
a ) (b 2 + b e + c 2) 3 b) (a + b + c ) 3
c ) a2 + b2 + c 2 e) 1
c ) (a b + ac + b e ) 2 d ) (a 2 + b 2 + c 2) 3
e) 0
e ) (a 2 - ac + c 2) 2
(a + c - b + x ) (a + b - c + x ) x 3 + (2 a + b ) x 2 + (a 2 + 2 a b ) x + a2b
E =
( b - a ) ( c - a) x 3 + (a + 2 b ) x 2 + ( 2 a b + b2) x + a b 2
(b + c - a + x ) ( a + b - c + x )
+
( c - b ) ( a - b) (b - a )(b + a + 2x)
+ 1
a2 + 2 a x + x 2
(b + c - a + x )(a + c - b + x)
(a - c ) ( b - c) a) 1 b)4 c) 2
d) 3 e) 6
a) 4abc b) ab + b e + ac
c) a + b + c d) 0 16. C o n o c ie n d o el v a lo r d e a + b + c = 2 p , calcular:
e) 1
ab e a
E =
(p - a ) ( p - b ) ( p - c ) (p - a)
12. C a lcu la r el v alor de la fra c c ió n F si:
x y z
+ c - a c + a -b b- (p - b) (p - c)
a) 1 b) 2 c) 3
sie n d o F = 2 ( a x + by + c z ) ( x + y + z )
x ( y + x ) + y (x + z) + z ( x + y) d) 0 e ) -4
a )a + b + c b )a + b - c c)a-b + c
17. Si: — = = — , c a lc u la r el v a lo r de:
a b c
d) b - a + c e)l
x 3 + a3 y3 + b 3 z3 + c 3
13. C alcu lar:
x 2+ a2 y 2 + b2 z2+ c2
[ ( x + x - ') 2 + ( x - x -1) 2) 2- 4 ( x + x ' 1) 2( x - X*1) 2
A= ( x + y + z ) 3 + (a + b + c ) 3
( x 4 + x - 4) 2 - ( x 4 - x - * ) 2 ( x + y + z ) 2 + (a + b + c ) 2
a ) -1 b) 2 c) 4 a) 1 b) x + a c) x + b
d) 1 e) 0 d) x + c E) 0
- 181 -
I
18. S abien d o que: a) 1 b) 4 c) 3
( x + y + z + w ) ( m + n + p + q ) = 5 3 2 9 y que: d) 0 e) 2
2 0 . S im p lificar:
x y z w
H allar el v a lo r de:
m n p q
xy (x - a )(y - a) (x -b )(y -b )
+ + ---------------------
ab a ( a - b) b ( b - a)
( l + a b ) ( l + a c ) ( l + a b ) ( l + be) (1 + a c ) ( l + be)
a) 3 b) 12 c) 219 ---------1------------------
(a - b ) ( c - a ) (b - a ) ( c - b ) (c - a ) ( b - c)
d) 7 3 e) 1
a ) a/b b ) ab e c) a +b + c
19. Si se c u m p le que:
d) 1 e) 0
m n n /
■“t" ■ .
(a - b ) 2 (a + c ) 2 (b + c ) 2 (a - b ) 2
I m 1)C 2) B 3) A 4) B 5)B
i
(a + c ) 2 (b - c ) 2
6) A 7) B 8) A 9) B 10) A
c
11)E 1 2 )A 13) C 14) A 15) A
i i c a/ + b m
C alcu lar: E = -------------
en 16) B 17) E 18) C 19) A 20) D
- 182 -
Á L G E B R A
INTRODUCCIÓN E L BINOM IO DE
NEWTON
a |a_
[_n ó n! y se lee factorial de “n ” c)
_b_ |b
P o r d e fin ició n :
E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
l_n = 1 . 2 . 3 . 4 . 5 n ó
1 .- Sim plificar:
|_n = n ( n - l ) ( n - 2 ) ............ 3 . 2 . 1
|n + |n - 1 |n + 1
E jem p lo s: E =
|_n + |n + 2 - n(n + 2) |n - 1
i) [5 = 1 . 2 . 3 . 4 . 5 = 1 2 0
S o lu c ió n :
- 183 -
I
red u cien d o y sim p lifican d o 1 |2n . 2 n |n
= 2 880
|n - 1 (n+1)2 2n 2n
E =
n n-1 (n+1)2 n 22
sim p lifican d o:
E = n -i
4 [n 2 880
2 .- S im p lificar: 720 = [6
LO
n n!+l . ( n - l ) ! <n* 1)! n = 6
E =
(n - l ) ! n!n n ! n!
4 .- C a lcu la r “n ” en:
efectu an d o : ( 7 2 0 ! ) 1201 = ( 7 2 0 ! ) nM
12 0! = n ü
E = n
com o 120 =5 ! :
3 .- C a lcu la r el v alor de " n ” en:
nü =5!!
|2n de d o n d e : n = 5
in -2
= 2 880
1 . 3 . 5 . 7 ( 2 n - 1)
3 .- C a lcu la r “n ” en:
S o lu ció n :
n 2 |n - 1 + ( 2 n 2 - 3 n + l ) |n - 2 + ( n 2 - 3 n + 2 ) |n - 3
C o n la finalidad de in tro d u c ir u n factorial en el
d e n o m in a d o r, se m u ltip lica y divide por: |3n - 1 2 0
n + 1
A = 2 . 4 . 6 . 8 . 1 0 ..........( 2 n )
S o lu ció n :
A = ( 2 . 1)(2 . 2 )(2 . 3 )(2 . 4 )(2 . 5 ) ( 2 . n)
F a cto riz a n d o p or el aspa los paréntesis:
A = ( 2 . 2 . 2 . 2 ............2 ) (1 . 2 . 3 . 4 . 5 n)
“n" factores (1 ) 2 n 2 - 3 n + 1 = ( 2 n - l ) ( n - 1)
- 184 -
Á L G E B R A
|3n - 1 2 0
n 2 |n - 1 + ( 2 n - D |n - 1 + |n - 1 = ab, ac, ad, b e, b d , cd
ALGEBRA
n + 1
ba, ca, da, cb, d b , de
factorizando:
El p rim er m ie m b ro es |n + 2 ; luego:
PER M U T A C IO N ES
|n + 2 = |3 n - 1 2 0
Se llam a p e rm u ta cio n e s de " n ” o b je to s , a los d iferen
de aquí: tes g ru p o s q u e c o n ello s se pu ed e formar, de m an era
q u e p a rticip an d o “n ” o b je to s en cada g ru p o, difieran
n + 2 = 3n - 120
so la m e n te e n el o rd en d e c o lo c a c ió n . El n ú m ero de
n = 61
p e r m u ta c io n e s de “n ” o b je t o s será:
V A R IA C IO N E S
P n = LiL
Cada una de las o rd e n a cio n e s, c o o rd in a cio n e s o
arreglo q u e pu ed e form arse, to m a n d o a lg u n o s o d o n d e:
todos los e le m e n to s d e un c o n ju n t o de o b je to s , se
llam a u n a v a riació n . Se pu ed e d iferen ciar d o s de “n ” es el n ú m ero de o b jeto s.
ellas, bien e n u n o b je to o bien e n u n a d iferen te o rd e
n ación de los o b jeto s. E je m p lo .- Hallar el n ú m ero de p e rm u ta cio n e s de
tres letras: a,b,c.
F Ó R M U L A D E L N Ú M E R O D E V A R IA C IO N E S DE
V E L E M E N T O S T O M A D O S D E “r ” EN “r ”. S o lu ció n :
L o s g ru p o s serán:
Eq u iv ale a ca lcu la r e l n ú m ero de m an era s de que
p o d em os llen ar “r ” lugares c u a n d o se tien e “n ” o b je
ab e, acb, b a c, bea, cab, cba
tos d iferen tes a n uestra d isp o sició n , lo cual se logra
c o n la fórm u la siguiente:
U tilizan do la fórm ula:
n Li2_
V = P3 = [3_ = 1 . 2 . 3 = 6
n - r
D onde: C O M B IN A C IO N E S
- 185 -
I
n
to m a n d o c o m b i n a c i o n e s co m plem entaria s:
ÜL
c = n n n
L L lü - r c r
=c p
= c n -p
2° S u m a de C o m b in a cio n e s .
E je m p lo .- ¿De c u á n ta s m a n e ra s se puede c o m b i
nar 5 e le m e n to s to m ad o s de 2 en 2? D e m o stra re m o s la sig u ien te relación:
n n n + 1
S o lu ció n : c r
+ c r + 1, = c .
r+ 1
b e, bd, be
[n_(r + 1) + [n_(n - r)
cd , ce
r+ 1 in - r
de
|n (r + 1 + n + r) [£^(n + 1)
El n ú m ero total de g ru p os form ad o es 10.
r+ 1 in - r r+ 1 in - r
C r + C „ , = c r+1
5 . 4 [3_
= 10
3 ° P rop iedad so b re los ín dices.
2 ,3 2.1,3
Si el C o e x is te , luego:
P R O P I E D A D E S D E LA S C O M B IN A C IO N E S a) n y r so n n ú m e ro s en tero s positivos
b) n > r
1° C o m b in a c io n e s C o m p lem en ta ria s.
c = - ü- c ,
r r r-1
C O N S E C U E N C IA IM P O R T A N T E
D e m o stra ció n .-
Si se c u m p le que:
iü
n in - 1
n n Cr =
cr= cp r in - r r |r - 1 \n - r
- 186 -
Á L G E B R A
in - 1 P 7 = 7! = 7 . 6 . 5 . 4 . 3 . 2 . 1 = 5 0 4 0
n r n-1
C = JL ~ r r-1
r - 1 in - 1 Rpta.: 5 0 4 0 m aneras.
a p lican d o lo anterior:
Rpta.: 3 6 4 se leccio n es.
n-l n -l
n
2 C . . J C 4 .- Hallar el n ú m ero de p erso n a s q u e asistieron a una
re u n ió n si al despedirse se c o n tó 7 8 ap reto n es de
S im p lifican d o: m anos.
S o lu ció n :
2 JL = 5
Sean "n " las p erso n a s q u e h a bían e n la reu n ión .
Para p o d er c o n ta r u n a p re tó n de m a n o s es n e c e
— = 5 sario q u e d o s p erson as se d e n la m a n o , lu ego si se
q u ie re c o n ta r el n ú m ero to tal de a p re to n e s de
n = 10 m an os, será n ecesario c o m b in a r a las “n " p er
so n a s de 2 en 2.
E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
C, = 78
1.- ¿ C u á n to s n ú m e ro s d iferen tes d e 6 cifras puede
121 = 78
fo rm arse c o n los 9 dígito s 1, 2, 3 , 9 y e n los
|_2 n - 2
cu a les no se repita n in g ú n n ú m ero ?
S o lu ció n : n ( n - 1) {n - 2
= 78
E n este c a s o interesa el o rd en e n el cu a l está n dis 1.2. in - 2
p u esto s los 6 d ígito s, p or lo cu al se trata de varia
n ( n - 1 ) = 1 5 6 = 13 . 12
cio n es:
P or c o m p a ra c ió n : n = 13
|_9 [9 9 . 8 . 7 . 6 . 5 . 4 |_3
9 - 6 Rpta.: A sistie ro n 1 3 personas.
ti
5 .- C a lcu lar el v alor de “x ” q u e satisface la igualdad:
V ,= 6 0 ,4 8 0
V* . C* = 4 5 0
Rpta.: 6 0 , 4 8 0 n ú m e ro s
S o lu ció n :
2 .- ¿D e c u á n ta s m a n e r a s d ife re n te s pu ed e aco
U tiliz an d o las fórm u las co n ocid as:
m o d a rse 7 p erso n a s en u n ban co ?
S o lu ció n : ________________ - 4 5 0
x- 2 [_2 |x - 2
E n el caso hay q u e co n sid erar el ord en en el cual x ( x - 1) i x - 2 x ( x - 1) |x - 2
están dispuestas las personas y c ó m o entran en --------------- 1-------- --------------------1 = 450
todas ellas; p or lo tanto se trata de p erm u taciones. ix - 2 1 . 2 x - 2
- 187 -
x 2( x - l ) 2 = 9 0 0 sim p lifican d o:
x ( x - 1) = 3 0 n + 4
7
x ( x - 1) = 6 . 5
( n + 2 ) ( n + 1)
P or c o m p a ra c ió n : x = 6 12
6 .- C a lcu la r “n ” y “p ” e n la sig u ie n te igualdad: 4 ( n + 4 ) ( 5 ) = 7 ( n + 2 ) ( n + 1)
2n 2n 2 0 n + 8 0 = 7 n 2 + 2 1 n + 14
^p-2 = C I0.p
ig ualand o a cero:
S o lu ció n :
b) r + s = m 7n +22
a p lica n d o esta teoría al e je r c ic io propuesto:
(7n + 2 2 ) (n - 3) = 0
a) p - 2 = 10 - p
2 p = 12
22
b ) p - 2 + 10 - p = 2 n n = 3 y n = -
7
8 = 2n D ado q u e "n" debe ser e n te r o ; en to n c e s:
4 = n Rpta.: n = 3
n+ 2
5 A g ru p em o s d e la sig u ien te m an era:
S o lu ció n : K + ^ ) +c ^ ^ = ( C ) + ( C )
n + 2 \/ n + l \ ^ - n x + 1 = 2x - 20
4 x = 21
- 188 -
Á L G E B R A
a) C , = C
v - l V
cm
C ++
lr - c Xn,+1'/) c m1
x -1
X X 2 x - 12
b) 4 C = 5 C , m + 1 ., m+2 ni
y y-2 I "v_^ . V_^ t
X / X+l X -1
S o lu ció n :
S o lu ció n :
E n la p rim era c o n d ic ió n , desarrolland o:
D egradando los índices:
c y\-I = c yx
c m+2= m + 2 \ c m+^ í m + 2 m + cm
l* I2L x+l
X + 1 X + 1 X
x -1
¡ y - 1 1x - y + 1 lL lx ~y
simplificando y descomponiendo los factoriales:
1 1
simplificando se llega a: m + 2 \ / m + 1 \r m
111
m + ik m
X -1 -1
x - y + 1 = y x + l l x I *-1 'x
=2x-12
x = 2y - 1 (a)
2 /m + 2 \ ( m + l V " r -m
E n la se g u n d a c o n d ic ió n , desarrolland o: Ax + i x r-x + x -i
4 C = 5C
y-2
4|x_ 111
m + 1 m + 2
-1 - 1
y ix-y iy-2 ix -y +2 X
x + 1
= 2 x - 12
ni m + 1
sim p lifican d o y d e s c o m p o n ie n d o los factoriales:
C x -1
x + 1
4_________________________ 5___________________
|Y |x - y |y - 2 ( x - y + 2 ) ( x - y + 1) |x - y
sim p lifica n d o y efectu an d o :
sim p lifican d o:
sim p lifican d o:
4
y (y - 1) ( y + D (y ) m - x + 1
x + 1
sim p lifica n d o y efectu an do: = 2 x - 12
m - x + 1
4v + 4 = 5y - 5
y = 9 (x + l ) x
En (a ):
x = 2 x - 12
x = 2 ( 9 ) - 1 = 17
x = 12
x = 17
- 189 -
I
D E S A R R O L L O D E L B IN O M IO D E 9 o La su m a de los c o e fic ie n te s de los térm in o s de
NEW TON lu g ar im par es igual a la s u m a d e los de lugar par.
c o n e x p o n e n t e e n t e r o y p o sitiv o .
1 0° C o n re sp e cto a las letras “x " y “a " , el desarrollo
H acien d o uso de los p ro d u cto s n o ta b les, se c a lcu la el e s u n p o lin o m io h o m o g é n e o d e grado n.
p ro d u cto d e “n " fa cto res b in o m io s ; y de esta m an era,
se indica cu á l es el desarrollo d e u n b in o m io de la M É T O D O D E IN D U C C IÓ N
form a ( x + a )n.
( x + a ) ( x + b) = x 2 + (a + b ) x + ab
P R O P I E D A D E S D E L B I N O M I O DE N E W T O N
( x + a ) ( x + b ) ( x + c)
S, = su m a de las letras a, b, c, . . . , k.
3 o El co e fic ie n te de ca d a té rm in o es igual al del a n te
rior m u ltip lica d o p or el e x p o n e n te de lx ”, tam
S , = su m a de los p ro d u cto s de estas “n ” letras
b ién e n el térm in o an te rio r y dividido p or el de
tom adas de 2 e n 2.
" a ” , del té rm in o a n te r io r au m en ta d o en una
unidad.
S 3 = su m a de los p ro d u cto s de estas "n " letras
tom adas d e 3 e n 3.
6 ° Si los térm in o s del b in o m io tien en sig n o s c o n tra r
ios, los térm in o s del desarrollo se rá n altern ativ a Sn = p ro d u cto de todas las “n ” letras.
m e n te positivos y negativos sie n d o n eg ativos los
q u e co n te n g a n p o ten cia s im p ares del térm in o
A hora:
negativo del b in o m io . Basta s u s titu ir en el d esar
rollo “a” p or “-a". Si a = b = c = d = . . . = k
( -x - a ) m = I - l ( x + a ) ] m = ( - l ) m( x + a )m S2 = C" a 2 = a2
- 190 -
Á L G E B R A
d o n d e:
( x + a ) n = x " + C 11^ n--1' a„ +, /-n
c 2x„ n -2 « ,2
n ia
w - l io = c ‘2 ( 2 7 X5 ) ' « ( - 1
2d o . térm in o: C , jX n' (2' 11 a2' 1 3x
12
tI0 = C q~ ( 3 3 x 5 ) 3 ( 3 ' i x ' 1) 9
3er. térm in o: C 3 ,x n-(3' ,) a3' 1
= 12 • 11 ‘ 10 ■ ( 3 9 . x 15) ( 3 - V 9 )
10
4 to . té rm in o : C4 ,x n' (4-|) a4' 1 3. 2. 1
t10= 220x 6
,2 2 \5n+2
k m o . térm in o: C k 1x n_(k"1>ak_1
— + y
- 191 -
S o lu ció n : P or la c o n d ic ió n del p ro blem a:
C á lcu lo de t , 5:
5n+2/ i \5 n + 2 -2 4 / v 2 \ 24
t2 5 “- c 2 4 ' x' ' 1 y sim p lifican d o:
= C-
E l e x p o n e n te d e “x ” en este té rm in o debe ser,
s e g ú n el p ro blem a, igual a 4 4 ; e s decir:
desarrolland o:
2 ( 5 n 4- 2 - 2 4 ) - (24) = 44 n Lü
12.
8/ 6 In - 6 7 ln-7
lO n 4- 4 - 4 8 - 1 2 = 4 4
sim p lifican d o y d e sc o m p o n ie n d o los factores:
lO n = 4 8 4- 1 2 + 4 4 - 4
n
8 / ( n - 6 ) |n - 7 [ 6 7 [6 |n - 7
lO n = 1 0 0
n = 10 n
8n - 48 7
2 .- ¿C u á l es el n ú m ero de térm in o s e n el desarrollo
de: 7n = 8n - 48
n = 48
n x 4- y
8 R p ta.: N úm ero de té r m in o s , según p r im e r a
propiedad:
si los c o e fic ie n te s de los térm in o s d e lugares 7 y 8
n 4- 1 = 4 8 + 1 = 4 9
so n iguales?
3 .- H allar el e x p o n e n te de “a" e n el té rm in o in d ep en
S o lu ció n :
d ien te (q u e n o tien e x; en térm in os fo rm a les, es
C á lcu lo de t 7: in d e p e n d ie n te de kx " ) e n el d esarro llo d e la
p o ten cia:
m ni+ii
n( n \ - 6 AA6
(y)' x n’ + Ja
n-7
t s = C7 f x (yy Si e s in d ep en d ien te de x , el e x p o n e n te de “x"
d e b e s e r ce ro ; es decir:
k ii-7 n m ( m 4- n ) - m k - n k = 0
n_
A8 =
8 m ( m 4- n ) = ( m 4- n )k
- 192 -
Á L G E B R A
120-k 43
-1 2 0 5
su c o e fic ie n te : C kil
l k +l = C k X
P or la c o n d ic ió n del problem a:
43 43
24- —
,- 1 2 0 15
^2k = ^k+l
l k+ l - C k X
para q u e estos c o e fic ie n te s se a n iguales, debe
a ) Para q u e se a n racionales: cu m p lirse que:
_8k 2 k + k 4- 1 = 4 3
24 - = n ú m ero en tero
15 luego: k = 14
6 .- Hallar el n ú m ero de térm in o s en el d esarro llo de: ( x 2 4- y5) n , si la su m a d e los g rados a b s o lu to s d e todos
los térm in o s es igual a 2 5 2 .
S o lu ció n :
tkil = C n
k ( x 2)"-k ( y 5) k G .A .tk+1 = 2 ( n - k ) + 5 k = 2 n + 3 k
d o n d e: k = 0 , 1, 2, 3 , . . . , n.
7n
7n
7n
- 193 -
I
S u m a n d o d e 2 e n 2 se obtiene: aplicando n u e v a m e n t e la propied ad anterior:
r+2 20
(7n ) + (7n ) + (7 n ) + ... + (7 n ) = 2^2
C »2 = C >0
n + 1 ,.
temimos de aquí:
r + 2 = 10 => r = 8
Lu ego, se tendrá:
n + 2 = 20 =* n = 18
252
n2 = 182
n ( n + 1) = 7 2 n2 = 324
n ( n + 1) = 8 . 9
T E R M IN O C EN TR A L
n = 8
E n el desarrollo del B in o m io de N ew to n , se denom ina
R pta.: E l n ú m ero d e térm in o s es 9. así, al térm in o que equidista de los extrem os.
hallar n 2.
2n
+ 1= n+ 1
S o lu ció n :
c"r + 2 c r+1
" . + c r\+2 = ¿ °10 de m o d o q u e ad m ita un so lo té rm in o c e n tra l cuya
parte literal se a x 3y l L
n n n 20 n
r+1 r+1 20 A + i
c . + c
r+1 r +2
= C in
10
- 194 -
Á L G E B R A
4n - 3 (n - 1) = 0
2
=c
,d )
y d e d o n d e: n = -3
(b -5 ). A
(M y 2
Pero es n egativo p or lo tan to n o es la respuesta
bu scad a p or n o ser in d e p e n d ie n te “x ”.
J l(a - l) 4 (b -b * 5 )
= . x 2 y C á lcu lo del tn+1:
(i**)
2n-l
t n+l. = C n ( x 4)' n-‘ v(x*3)' n
v
b % -< a -l) (5 )
= Cb . X 2 .y 2
(M si es in d e p e n d ie n te de “x ” su e x p o n e n te es cero:
4 (n - 1) - 3n = 0
Com o la parte literal es: x 3y ' \ id entifican d o
e x p o n e n te s de x c y: 4n - 4 - 3n = 0 n = 4
ii) ~y ( 5 ) = 15
x2 - l
x
b = 6 (P)
Rpta.: a = 1 b = 6 S o lu ció n :
i + i
S o lu ció n :
C o m o el e x p o n e n te es im p ar hay 2 térm in o s c e n n
n-
trales, c u y o s lugares son : 2 y*'2
= C„ (x2)
ler. té rm in o central:
2n - 1 + 1
M
------------------ = n
„ - t n/2 n n/2 iV2
= Cn X f = Cn x y
2d o . té rm in o cen tral:
n + 1
- 195 -
I
El grado a b s o lu to del t es: S o lu ció n :
( t - El té rm in o c e n tra l d e ( x + y ) 2m o cu p a el lugar:
-S-+ -® - = 6 2m
2 2 1 = m + 1
n = 6
el c o e fic ie n te del t , de ( x + y ) 2m es:
P or lo tan to,el ex p o n e n te de “y " en este term in o es:
2m
J L _ _6_ _ 3 Cm
2 2
El térm in o central de (x + y ) 2 m'2 o cu p a el lugar de:
4 .- S a b ie n d o q u e en el desarrollo de:
2 n+l
2m - 2 + 1 = m
(x + y)
E = pq - n 2 - 3 n "m-1
2m
C o m o el e x p o n e n te del b in o m io e s im par, hay
ni 18
d o s térm in o s ce n tra le s , c u y o s lugares son:
2m-2
C m-1
le r . té rm in o central:
2m
2n + 1 + 1 2n + 2 Im |m m ni - 1 m -1
= n + 1 11
2m - 2 |m_ 2m - 2
2d o . té rm in o central: ni - 1 |m - 1
n + l + l = n + 2
(2 m )(2 m - 1 ) |2 m - 2 |m - 1 |m - 1 jg
n + 1 = p (1) de aquí:
2(2m-l) 18
n + 2 = q (II)
m
S u stitu y e n d o (1) y ( I I ) e n la ex p resió n E:
2 0 m - 10 = 1 8 m
E = (n + l ) ( n + 2) - n2 - 3n 2 ni = 10
ni = 5
efectu a n d o : E = 2
T R I Á N G U L O D E P A S C A L O D E TA R T A G LIA
3 .- Los c o e fic ie n te s de los térm in o s c e n tra le s d e los
d esarrollos de:
P e rm ite d e te rm in a r los c o e fic ie n te s del desarrollo del
B in o m io de N ew to n . E s crib ie n d o e n línea h orizo n tal,
( x + y ) 2m , y ( x + y) 2m -2
los c o e fic ie n te s del d esarro llo de la su cesiv as p o te n
cias del b in o m io form an el trián g ulo a ritm é tico de
so n en tre s í c o m o 1 8 e s a C a lcu la r m. Pascal o de Tartaglia, d e la sig u ien te m anera:
- 196 -
Á L G E B R A
C o e fi c i e n te s de: S o lu ció n :
( x + a)° = ( x + a)°
(x + a) 1 - 1 1 (x + a ) 1
( x + a) 2 = 1 2 1 1 2 1 (x + a)2
( x + a) 3 = 1 3 3 1 3 3 1 (x + a )3
( x + a) 4 = 1 4 6 4 1 4 6 4 1 ( x + a)*1
( x + a) 5 = 1 3 10 10 5 1 5 10 10 5 1 -------- (x + a):
Luego:
E je m p lo : E fe ctu a r el d esarro llo de ( x 3 + y4) 1 fo r (x5+ y4)5 = x15+ 5xl2y4+ 10x9y®+ 10xhy12
m a n d o el trián g ulo de Pascal.
+ 5x3y16+ y20
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
d) 5 9 e) 6 0
1 0 2 4 |n - 1 [1 . 3 . 5 . 7 . , . . ( 2 n - 3 ) ] = |2(n - 1)
2. D esp u és d e c a lc u la r “x ” halle “E ”: Im + k Im + k + 2
a) b)
m + k + 1 |m + 1
( x + 3 ) 3 lx + 1 IÜ L
= 5
x+1 + lx + 2 + lx + 3 m m +
c) d)
( m + 1) [k_ m ÜL
lO x - 4 Im + k + 1
e)
( m + 1) | k
a) 5 b) 6 c) 2
5. D espu és d e operar, se o b tien e:
d) 7 e) 4
a - b
^- + 2
3. C a lcu la r “n ”:
a
a +
+
2 + 2 |_2_+ 3 [ 3 _ + . . . + (n + 3 ) |n + 3 = |60
- 197 -
I
a) a b) ab c)b 11. C a lc u la r la si g u ie n te suma:
d) 1 e ) a/b cn c'“‘ln cn c nn
0 2
+ + ... +
1 n + 1
6. Sim plificar:
>n+1 in + 1
+ 1
n ! ! (n!!+ l)! . ( n ü - i)i< n!s - a) b)
E = n + 1 n + 1
( n ü - l ) (n!!)! . ( n ü ) ! (n!!)!n!!
2 n+1 - 1 2n - 1
c) d)
n n+1
a) 1 b) n c ) n!
2n^ - 1
d) ( n ! ) 2 c ) iv e)
n+1
7. Efectuar:
12. D esp u és de e fe ctu a r se o b tien e:
c"cf2cn
3 ... c"j [ Ll_ lA |3_......... n n n n -1 n n -2 n n-m
CnC
u m
+ c 1. c , + c ,i c
m -1
, + ... + c
ni -2
c,
m U
d) ( l_ n ) n' 1 e)[n_
m+n
d ') 2 "n Cm
n e) C m-n
3 x -2 3x-2 3 x -l 3x 3 x-l
dar la d iferen cia ab solu ta de los v alores de “a ” C x-2, + C x-3, + C x-3
, + C x-3, = C,3x-16
1A
q u e se o b tien e.
a) 2 b) 3 c) 5 a) 25 b) 2 6 c) 2 4
d) 6 e) 7 d) 21 e) 22
d) -1/n e) 1/2 d) 2 x 2 e) x 2
2n 1 5 . Si el p o lin o m io :
10. Hallar: C n , sa b ie n d o que:
P = ax4 + Bx3 + C x 2 + D x + E
3n 2n 3n 3n n 3n
C ,2n Cn C n-1. - C Cn -1. C =0
n n e s e l d esa rro llo d e la cu arta p o te n c ia d e un
b in o m io . H allar el v a lo r de:
a) 1 b ) 12 c) 2
B 8C 4
S =
d) 3 e) 6 ( 2 4 ) 2A 7D4
- 198 -
Á L G E B R A
si el b in o m io es ( p x + q) (a - 2 x ) 8 + ( 2 y - b )8
E =
(b - 2 y ) 8
a) p2 b) p3 c) q
a) 2 b) 1 c) 3
d ) p2q 2 e) pq
d) 4 e) -1
16. El b in o m io (a 2 + b2) al ser elevad o a cierta p o te n
cia, c o n tie n e e n su desarrollo a lab4, a d e m ás, sus
2 1 . C a lcu la r el n ú m ero de térm in o s d iferen tes, no
térm in o s d e o rd en (k - 3 ) y ( 2 k - 1 1 ) tien en
s e m e ja n te s en tre sí, del d esarro llo de:
iguales c o e fic ie n te s. ¿De q u é grado resp ecto a
“a ” e s el té rm in o ( k + 6 ) ?
(x, + X, + X3 + X 4 + . . . + X n) 3
a) 7 b) 5 c) 2
n ( 2 n + 1) n ( 2 n + l ) ( n + 1)
a) b)
d) 9 e) N o hay térm in o
n ( n + l ) ( n + 2) n (2 n + l ) ( 2 n + 2)
17. Si e n el desarrollo de c) d)
12
d ) 10 e ) 1-f
( - * * & ) •
18. Dar el v alor m ás a p ro x im a d o a:
a) 4 b) 3 c) 3
V 2 A/2 V 1 4 . 4 d) 2 e) 0
d) 1 ,1 6 e ) 1 ,4 8 (V 7 + a/ÍT + a/c~ ) ”
83 84 82
a) b) c) d) 8 e) 13
82 81 81
- 199 -
I
D E S A R R O L L O D E L B IN O M IO D E 5° Para determinar el término general en el desarrollo,
N E W T O N C O N E X P O N E N T E N E G A T IV O se utiliza la siguiente fórmula.
Y /O F R A C C IO N A R IO
Sea el b in o m io ( x + a ) n d o n d e “n" e s u n n ú m ero
E n este caso se utilizará: fra c cio n a rio y/o negativo.
E je m p lo .- Hallar los 5 p rim ero s n ú m e ro s e n el n : es el e x p o n e n te fra c cio n a rio y/o negativo del
d esarro llo de: (1 - x)~2 b in o m io
r + 1 : es el lu g ar del té rm in o pedido.
(1 - x ) '2 = ( l ) ' 2 + ( - 2 ) ( l ) ’2' l ( -x )
( - 2 X - 2 - 1) E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
+ ( l ) - 2-2 ( - x ) 2
i
(-2 )(-3 )(-2 - 2) 1 - H allar ^ 9 2 1 ,6
+ — — - d ) - 2-3 ( - x ) 3
2 . 3
S o lu ció n :
(-2 )(-3 )(-4 )(-2 - 3)
( l ) - 2-4 ( -x )' Se d e b e es crib ir 9 2 1 , 6 c o m o u n n ú m ero que
2 . 3 . 4 tenga raíz q u in ta e x a c ta y p o n e rlo c o m o una
su m a o resta.
L uego e fectu a n d o op eracion es:
9 2 1 , 6 = 1 0 2 4 - 1 0 2 ,4
(1 - x )-2 = 1 + 2 x + 3 x 2 + 4 x 3 + 5 x 4 + . ..
N otar q u e V i 024 = 4
P R O PIED A D E S D EL D ESA R R O LLO D EL
B IN O M I O : A p lica n d o la fórm u la para ex tra e r la raíz co n
a p ro x im a c ió n , y o p era n d o su cesiv a m en te:
1° El n ú m ero d e térm in o s e s in fin ito, y al desa
rro llo se le c o n o c e c o n el n o m b re de serie bi (1 + x ) l/m = 1 + ^ -
m
lí ó m ica de N ew to n .
- 200 -
Á L G E B R A
^ ■ (x )-" 'r ( - a ) r
( 1 - x ) " 2 = ( l ) ' 2 + ( - 2 ) ( 1 ) _3( - x )
( - l ) rn (+ n + l ) ( n + 2 ) ( n + 3 ) . . . ( n + r - 1)
+^ 2 ! (i ) - W (r + l)
2
^ . (x-"-r) ( - l ) ' a :
1 + 2 + + 3 + 4 + 5 + ... + n = 2 485
o:
q u e eq u ivale a:
,n + r - l a
^ (r+ 1 ) ' n + r
^ ± 1 1 = 2 485
2
5 .- Hallar el t 10 del desarrollo de:
n ( n + 1) = 4 9 7 0
3rx- - l
-3
n ( n + 1) = 7 0 . 71
p or c o m p a ra c ió n : n = 70 Vx2
a - x y * = a y n + ( - n x i y n-1 ( -x )
( - l ) 9( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) ( 6 ) ( 7 ) ( 8 ) ( 9 ) ( 1 0 ) ( l l ) ( ^ r y 2
+
(-n)(-n - 1) ( l ) - " - 2 ( - x ) 2 + . .. l 10 -
-(-l)9
( 1 - x ) ‘" = 1 + n x + HÍIL±_1). x 2 + . ..
- 201 -
t 10 = [ ( - 1 ) ( - 1 ) 1 9 5 5 x - ' °
30+15-24-20
120
t,o = 55x'° E= 1- 1 -
100 .
E= 1- L< k+ i)
V32"
0,32 ^6 6 4 0,64 \h
■ (l)-"-k (-x)k
1 -
32
1-
64
(-l)k(n)(n + 1)(n + 2)...(n + k - 1)
lk + l
2 A 1- 1 -
(-l)k xk
100 100
E = 1- (-l)k(-l)kn(n - l)(n - 2)...(n - k - 1)
4 4 4
lk + l
2 A 1- 1 -
100 100
n(n - l)(n + 2)...(n + k - 1) ,
--------------------------------------------xK
4
lk + l
1/4 1/8
1 -
100 1 -
100 2) tk+, del desarrollo de (1 + x)*n :
E = 1-
1/5 1/6
(-n)(-n - l)(-n - 2)...(-n + k + 1)
1 -
100 1 -
100 L< k+ i)
■(+l)-n-k (+x)k
E= 1- 1 -
(-l)kn(n - l)(n - 2)...(n - k - 1)
4 4 4
100 l k+l -
- 202 -
Á L G E B R A
n ( n + l ) ( n + 2 ) ( n + 3 ) . . . ( n + k - 1) x k ,-ii na n l b n ( n + l ) a n-2 b2
q =
n (n + l ) ( n + 2 )(n + 3 ) ...( n + k - 1 ) ( - l ) k xk 2b2
q = ( - D1 - k = (-1 ) -k
De la p rim era relación:
a 'n = n a'"-1
Rpta.: q = ( - l ) ' k n = a'n a "* 1
n = a (i)
8 .- E n c o n tr a r la su m a d e los c o e fic ie n te s d e los 2 n
p rim ero s térm in o s del d esa rro llo de: T a m b ié n , de la se g u n d a relación:
-2
( x + a) n a „ 1 = n ( n + l) a - n-2
2a
Solu ción :
n = 1
(-2 )(-3 )(-4 ) „ ^
S u stitu y e n d o e n ( 1 ):
2 . 3
P o r lo tanto: a = 1
a + n = 1 + 1 = 2
Los co eficien tes de los térm in os son : 1 ,2 ,3 ,4 ,5 , etc.
Rpta.: 2
Lu ego, la su m a d e los 2 n p rim eros térm in o s será:
1 0 .- C a lcu la r el v alor de la sig u ien te exp resión :
2 n ( 2 n + 1)
1 + 2 + 3 + 4 + . . . + 2 n = ------------------ = n ( 2 n + 1)
E =
Rpta.: n ( 2 n + 1)
$26
S o lu ció n :
+ AÍ2 6 = 3/27 ( l — —
27
- 203 -
I
Sus titu yendo este valor en la e x p r e s ió n pedida:
1
E = 81
81 - 1 E =
3 1- 80
81 81
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
d) 0 , 9 2 e ) 1 ,0 0 1
x - ( x + x -ív) i
5. H allar e l té rm in o g en era l de:
su té rm in o in d ep en d ien te?
( x 3 - y4)-"
a) 5o b ) 4o c) 6 o
y dar s u co e fic ie n te t(kil).
d) 3o e) T
a ) ( k + 1) b) k
2. S i 0 < x < 1 desarrollar:
(k + l ) ( k + 2 )
c) k + 2 d)
+ Vx-2( x + 1)
a) -2L. ( x 2 + 2 x + 8 ) b) (x 2 + 2x - 8)
16 16
6. Si para 0 < x < 1 se c u m p le que:
c) — (x2+ 2x + 8) d) — (x 2+ 2x - 8)
12 16 6 x + 1 0 x 2 + 1 5 x 3 + . .. = 15
el co e fic ie n te de un té rm in o es igual a la s u m a de a ) 17 b ) 14 c ) 13
los térm in o s m á s ce rca n o s a él. Dar el co e ficie n te
del tercer térm in o. d ) 12 e) 15
( x + 9 ) 1/2
E = V 2 V 2 \;T q x + 1
- 204 -
Á L G E B R A
ua 11 + I 7 x y dar s u coeficiente.
a )\ 2I + —
15 x b)
4 8
2k+l
a) C * b) C c) C *
c )\ ^
3 I7 x a\
d ) 2-> 13 x
:) C*1
k+1
e) 2 + x
10. Hallar la V 33~con a p ro x im a ció n de 5 cifras d e ci
males.
8. Hallar el c o e fic ie n te de x 4 e n el d esarro llo de:
1 a) 2 ,0 1 2 3 3 b) 2 ,0 1 2 3 4
2\4
(1 + 3 x - 2 x 2)
c) 2 ,0 1 2 3 4 5 d) 2 , 0 1 2 2 4 5
a) 2 8 0 0 b) 2 850 c) 2 870
e) 2 ,0 1 2 2 4 4
d) 2 875 e) 2 8 3 5
(1 - 4 x ) - 1/2 1) A 2) E 3) A 4) B 5) A
6) E 7) C 8) D 9) A 10) C
- 205 -
I
RADICACIÓN
E n general: = imaginaria
2) o
VX” = q <=> A = qn
impaiy—
E L E M E N T O S D E U N A RAÍZ
3) (+) = (+)
R A IZ D E U N M O N O M IO
- 206 -
Á L G E B R A
R A ÍZ C U A D R A D A D E U N P O L IN O M IO S o lu ció n :
3 o Se b a ja lo s d o s té r m in o s q u e fo rm a n el s i
2 ) Se halla el d u plo d e x 2 q u e e s 2 x 2.
g u ie n te g ru p o , se d u p lica la raíz h allad a y se
divide e l p rim e r té r m in o d e los b a ja d o s e n
tre e l d u p lo d e l p r im e r té r m in o de la raíz. El 3 ) Se divide ( - 1 0 x 3) 4- ( 2 x 2) = -5 x ; éste es el se g u n
c o c ie n te es el s e g u n d o té r m in o de la raíz. do térm in o de la raíz. Se escribe - 5 x al lado de
E ste s e g u n d o té r m in o de la raíz c o n su p r o 2 x 2 y se tiene u n b in o m io 2 x 2- 5 x ; este bin o m io
pio s ig n o se e s c rib e al lado del d u p lo del se m ultiplica p or -5 x y da - 1 0 x 3 + 2 5 x 2. Este
p r im e r té r m in o d e la raíz fo r m á n d o s e u n b i producto se resta (cam b ian d o los sig n o s ) de -
n o m io , este b in o m io se m u ltip lic a p or d ic h o 1 0 x 5 + 2 9 x 2; la diferencia es 4 x 2.
se g u n d o té r m in o c o n s ig n o c a m b ia d o , s u
m á n d o s e el p ro d u c to a lo s d o s té r m in o s q u e 4 ) Se b aja los d o s térm in o s sig u ien tes y se tiene
se h a b ía b ajad o. 4 x 2 - 2 0 x + 4. Se d u p lica la parte de raíz h alla
da 2 ( x 2 - 5 x ) = 2 x 2 - lOx.
4 ° Se baja el sig u ien te grupo de dos térm inos. Se
duplica la parte de la raíz ya hallada y se divi 5 ) Se div id e ( 4 x 2) ( 2 x 2) = 2; éste e s el tercer
de el prim er térm in o del residuo entre el pri té r m in o de la raíz. E ste 2 se e s c r ib e al la d o de
m ero de este duplo. El co cien te es el tercer tér 2 x 2 - lO x y se fo rm a el tr in o m io 2 x 2 - lO x + 2,
m ino de la raíz. Este tercer térm in o co n su q u e se m u ltip lica p o r 2 y da: 4 x 2 - 2 0 x + 4.
propio sig n o se escrib e al lado del duplo de la E ste p r o d u c to se resta ( c a m b iá n d o le de s i g
raíz hallada y se form a un trin o m io , este trin o n o s ) del resid u o 4 x 2 - 2 0 x + 4 y d a cero.
m io se m ultiplica por d ic h o tercer térm in o de
PRUEBA
la raíz c o n signo ca m b ia d o y el p rod u cto se su
m a al residuo. Se eleva al cu a d rad o la raíz cu adrad a x 2 - 5 x + 2 y
si la o p e ra ció n está c o rr e c ta d e b e s e r igual a la
5 ° S e replica el p ro c e d im ie n to anterior, hasta c a n tid a d subrad ical.
o b te n e r u n resto cu y o grado sea una unidad
m e n o r q u e el grado d e la raíz o u n p o lim o n io R A ÍZ C U A D R A D A P O R E L M É T O D O D E
id é n tic a m e n te nulo. C O E F IC IE N T E S IN D E T E R M IN A D O S
x4 - 10x3 + 2 8 x 2 - 20x + 4 9 x 4 + 6 x 3+ 1 3 x 2 + 7 x + 6
- 207 -
I
La raíz será un p o lin o m io d e se g u n d o grado, y R A ÍZ C Ú B IC A D E P O L I N O M I O S
p or lo tan to d e la forma:
R E G L A P R Á C T IC A G E N E R A L
ax2 + bx + c
1° Se ordena El p o lin o m io d ad o , se c o m p le ta y
se sep ara e n g ru p o s de tres e n tres térm in os,
y el resto, si lo hay, será u n p o lin o m io d e prim er
em p e z a n d o p or la d erecha.
grado de la form a:
5° S e b a ja el s ig u i e n t e g r u p o d e t é r m in o s ,
S u p o n ie n d o : a = + 3, se d e d u ce de las dem ás
d iv id ién d o se el p rim er té rm in o del residuo
igualdades que:
en tre el triple del cu adrad o del prim er térm i
no de la raíz, el c o c ie n te e s el tercer térm in o
b = 1, c = 2,
de la raíz.
m = 3, n = 2
Se form a 3 productos:
- 208 -
Á L G E B R A
E jem p lo : a ) 3 ( x 2) 2( - 2 x ) = - 6 x 3
-x' 3(x 2) 2 = 3 x 4
5 ) Se b aja los 3 sig u ien tes térm in o s y se tiene:
-6x 5 + 15x4 - 20 x 3 (-6x5) 4- (3 x )4 = -2x
3x4 - 12x3+ 15x2 - 6 x + 1
-6x 3 - 12x4 + 8 x 3 a) 3(x 2)2 (-2x) = -6x5
3x4 - 12x3+ 15x2 - 6x + 1 b) 3(x2)(-2 x)2= 12x4 6 ) Se divide ( 3 x 4) 4- |3(x2) 2] q u e da 1; éste ú ltim o
es el tercer té rm in o de la raíz.
-3x4 + 12x3- 15x2 + 6x - 1 c) (-2 x )3 = -8x 3
(3x 4) 4- (3 x )4 = 1 a) 3 ( x 2 - 2 x ) 2( l ) = 3 x 4 - 1 2 x 3 + 1 2 x 2
a) 3(x 2 - 2 x ) 2 (1)
b) 3 ( x 2 - 2 x ) ( l ) 2 = 3 x 2 - 6 x
= 3x4 - 12x3+ 12x2
b) 3 ( x 2- 2 x ) ( l ) 2
c) ( l ) 3 = 1
= 3x2- 6x
c) ( 1 ) 3 = 1
8) L o s p r o d u c t o s c o n s ig n o c a m b ia d o p asa n a
3 x 4- 1 2 x 3+ 1 5x 2 s u m a r a:
-6x+ 1
3 x 4 - 1 2 x 5+ 1 5 x 2 - 6 x + 1 - 3 x 4 + 1 2 x 3
La raíz c ú b ic a o b ten id a es:
-15x 2+ 6 x - 1 = 0
x2 - 2x + 1 El resid u o e s cero.
E X P L IC A C IO N
9) La raíz o b ten id a es x 2 - 2 x + 1
-6 x 5+ 15x4 - 2 0 x 3 E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
3 ( x 2) 2 = 3 x 4 4 x 6 - 4 x 5 + 13x4 - 10x3 + 1l x 2 - 6 x + 1
- 209 -
I
S o lu ció n :
/4x6- 4 x 3+ 13x4- 10x} + l l x 2- 6 x + l 2 x 3-x2+3x-l
E x tray en d o la raíz cuadrada:
-12x4+ 6 x 3 - 9 x 2 (4 x 3- 2 x 2+ 6 x - l ) ( - l ) m -9
(m - 9 ) x 2 + 12x + n 2 x 2+ 6 x +
2
- 4 x 3 + 2x2 - 6x + 1 = -4x 3+ 2x2+ 6 x + 1
ni - 9n
+ 4 x 3- 2x2+ 6 x - 1
m-9
- (m - 9 ) x 2- 3(m - 9)x -
/16x4 - 3 2 x 3 + 24 x 2 + mx + n 4x 2- 4x + 1 m - 9'
[1 2 - 3 ( m - 9 ) ] x+ jn-j Ox + 0
-16x4 2 (4 x 2) = 8 x 2 (divisor)
P or co n sig u ie n te:
-3 2 x 3 + 2 4 x 2 (8x 2 - 4 x )(-4 x )
1) 12 - 3 ( m -9) = 0
+32x3- 16x2 = -3 2 x } + 16x2
12 = 3(m - 9)
8 x 2 + mx + n (8 x 2 - 8 x - 1)(1)
m = 13
-8x 2 + 8 x - 1 = 8x2 - 8x + 1
(m + 8 ) x + (n - 1) 2) n - ( 5 ^ 9 \ 2= 0
(m + 8 ) x + ( n - 1) = Ox + 0 su stitu y en d o ni:
m + 8 = 0 => m = -8
n = m ^ JL V = 4
n - 1 = 0 => n = 1
Rpta.: ni = 13 , n = 4
Rpta.: m = -8 , n = 1
4 x 30 - 4 x 18 + 1 2 x 15 + x 6 + m x 3 + 9
x 4 + 6x3 + m x2 + 12x + n
es exacta. e s exacta.
- 210 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : Para a = 2 , c = 4 ; su s titu y e n d o e n la e c u a c ió n ( 3 ):
-4x 30 2 ( 2 x 15) = 4 x 15
m = 12
n = 23
- 4 x ,8+ 1 2 x l5+ x6 (4 x ,5- x 3) (- x 3)
+ 4 x 18 - x° = - 4 x 18 + x° para: a = - 2 , c = - 4 ; su stituyen d o en ( 1 ) , ( 2 ) y (3 )
0 (m + 6 ) x 3 0 m = 12
Rpta.: m = 12 , n = 2 5
si la raíz es e x a cta , el p o lin o m io resto debe ser
id é n tic a m e n te nulo.
6 .- Hallar m , n, p s i la raíz cú b ica de:
( m + 6 ) x 3 = Ox3 x*' + 6 x 5 + 9 x 4 - 4 x 3 + m x 2 + n x + p
m + 6 = 0 es exacta.
m = - 6
S o lu ció n :
+ 2acx2 + 2bcx 3 ( x 2+ 2 x ) 2( - l )
= -3x4 - 12x3 -12x2
4 x T + m x 3 + n x 2 + 2 4 x + 1 6 = a2x “ + 2 a b x 3
3( x2 + 2 x ) ( - l ) 2
+ (b 2+ 2 a c ) x 2 + 2 b c x + c 2 = 3x2+ 6x
id en tifican d o co e ficie n te s: ( -1 )3 = -1
a2 = 4 => a = ±2
(-3x4 - 12x3- 9 x 2
2ab = m (1) + 6 x - 1)(-1)
- 211 -
I
ide ntificando co eficie ntes: E levand o al cu adrad o:
m + 9 == 0 m = -9
4x = A + Vb + 2 V a +\ B V a - V tT + A - Vb
n - 6 == 0 n = 6
2A + 2 a/a ^T B A B
P + 1 == 0 P = -1 x =
R A D IC A L E S D O B L E S
hacien do:
CONCEPTO C= Va 2- B
Se d e n o m in a radical d o b le al q u e presen ta la sig u ien
te form a general: A + C
x = ---------- (a )
2 ) C o n p ro c e d im ie n to a n álo g o , se d e b e d e term i
nar el v alor de “y ”:
A - C
x = (P)
E jem p lo s:
ii) V i l - V 120 A - C
V a + V¡“ = +
T R A N S F O R M A C I O N D E R A D IC A L E S
A - C
D O B L E S A R A D IC A L E S S I M P L E S O Va + VT =
S E N C ILL O S
D e d u c c ió n d e la fó rm u la :
E n general:
donde:
V a ± Vb~= - f x ± Vy~
B
de d o n d e se d e d u ce que:
Es d e c ir q u e, para tran sform ar raíces d o bles, en
raíces sim p les, A2 - B debe ser un n ú m ero cu ad ra
Va + Vb~= Tx ± Vy- (i)
d o perfecto.
V a - Vb~=T x ± Vy~ d i) E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
1) C á lcu lo de “x ”.
V n + 6v r
S u m a n d o (1) + (II):
S o lu ció n :
- 212 -
Á L G E B R A
V n + V 72”
11 + c 11 - c
(1)
(i) V 12+ V hV = V 12 + v rV s
C á lcu lo de C: =V 7 + 5+ 2 v 7 . 5 = c r + v r
C = VI 7 2 = V 121 - 7 2 = V 4 9 = 7 d i) Vs + V 28 = Vs + V4 . 7
reem p lazan d o e n ( 1 ):
= V 7 + 1+ 2 v 7 . 1 = c r + v 1
V n + V 72
11 + 7 J 11-7
= V9 + V 2 (noVn- V =Vó+ - Vó. 2 3 0 5 2 5
= VT - VT
72 " =
V il + V 3 + \2
(IV ) V - a/ó=Vó+ - Vó.
7 2 1 2 1
V T - T T
N O T A .-
V a + b ± ¿V ab = V ( V a ± V b ) = V a ± Vb
q u ita n d o paréntesis:
A p lican d o al e je r c ic io anterior:
e = a/T + a/T - a/T + VT + - VT
V il + 6 'T ¡r = V i l + V72= = V l l + V 4 . 18
- T ó - V T
= V n + 2V 18
red u cien d o : E = 0
V T 7 £ " = +
V i l + 2 V l8 = = 3 + C "
E = V iT T V h iV - W w ^ + V i l - 2 a/ I q1
2 .- C alcu la r el v a lo r de:
- V 7- 2 a/ 6
E = V 12+ a/hT- V 8 +^¡28 + V i l - 2 V io " S o lu ció n :
T r a n s fo r m a n d o c a d a ra d ica l d o b le s e p a r a d a 12 + C, 12 - C
m en te, h a cie n d o q u e se a n d esa rro llo de cu adrad o V l2 + V l-fO = L (1 )
perfecto:
- 213 -
I
C á lcu lo de Cp R eem p la z a n d o e n ( 4 ):
C , = V 1 2 2 - H O = V l-1 4 - 1 4 0 = V T = 2 V 7 - 2 V 7= 7 7 77= 7 7 - 1 00
E = 0
= 3/7+ V F (a)
S eg u n d o térm in o:
3 .- S im p lificar:
8 - C
V s W 28~ = J8 + C (2)
C á lcu lo de C , =
E = \ 2 - 3/F+V9 + 57 7 - ^ 3 (3 /7 + 2)+V 4 +23/r
S o lu ció n :
C , = V 82 - 28 = Vó4 - 28 = V 36 = 6
Para simplificar se descom pone en radicales simples.
R eem p laz an d o e n ( 2 ):
a) Para d e s c o m p o n e r e n radicales sim p les, se e m
pieza a trabajar d esd e los radicales in teriores
8 + 6 8 - 6
V8 + \28~ = hacia los ex teriores:
2
= *v/7~+ 1 (P)
E = \ 2 - 3/3 + V 9 + 53/3 - " ^ 3 ( 3/3 + 2 W 4 + 23/3
Tercer térm in o:
1
su stitu y en d o e n E:
V s + V 120 = V 11; ^ + V 11 ~ Cj ( 3)
C u arto térm in o:
= V 4 + 3 + 2 V 4 . 3 = V T " + \3~= 2 + 3 /3 ”
V 7- 2 V 6 = V 7 - V 2 2 . 6 = V 7 - V24
su stitu y en d o e n E:
VTwf =
7 + C 8 - C
(4)
E = V2 - 3/3” + V9 + 5 ^ 3^ - 2 + 3/3
C á lcu lo de C .:
E = V 2 - 3/3 ” + V 7 +4 VT
C . = 3/ 7 2 - 2 4 = 3/49 - 2 4 = 3/2 5 ” = 5 (5)
III = II
- 214 -
Á L G E B R A
E = VEE 1
E =V 1 + 2 V 1 + 2 V 1 + 2 V 1 + . . . + 2 V 1 + 2 V 3T
5 .- Sim plificar:
S o lu ció n :
E = V V E - 1 (V 56 + 4 0 V E - V 34 + 2 6 V E
Para hallar el valor se d e s c o m p o n e e n radicales
sim ples.
+ V 23 + 3 7 V2 " )
P or se la e x p re s ió n u n a s u c e s ió n de radicales
S o lu ció n :
d o b les, se em p ieza p o r su parte interna:
N in g u n o de los radicales d o b le s q u e tien e la
e x p re s ió n puede tran sform arse d ir e c ta m e n te a
E= V+V+V+ V
1 2 1 2 1 2 1 + ...+ 2V1 + 2V3 T
radicales sim p les, p or ello e n to n c e s se efectu ará
el p ro d u cto d e radicales.
E fectu an d o :
1= V 3 + 2 VE= V 2+ 1 + 2 V 2 . 1
e =V(ve o ( 5 6 +4 oVT)-‘V(vT- 1 ) ( 3 4 + 2 6 v t )
= v e + v r = v e + 1
+ V ( V E - l ) ( 2 3 + 3 7 -v T )
reem p lazan d o e n la e x p re s ió n E:
E = V 8 0 - 56 + lóVE- Vs2 - 34 + 8 VE
E = "V VT+V+...+ V (iPt
1 + 2 1 1 2 1 + 2 o
+ V 7 4 - 2 3 - 143/2”
1= V 3 +2 a/e = v e +1
a) V 24 + 16V E = V 24 + 2 ^ 1 2 8
reem p lazan d o e n la e x p re s ió n E:
= V l 6 + 8 + 2 V l6 . 8 = V l6 + V E
b) V 1 8 + 8V 2 = v 18 + 2 V 3 2 = V 16 + 2 + 2 V 16 . 2
E =V + 2 V 1 + 2 V 1 + . . . + 2 V 3 + 2 v r
= V lE + V E
- 215 -
S o lu ció n :
V l 8 + 8 a/2~ = 4 + V 7 (2) F acto rizan d o la exp resión q u e aparece en el radi
cal in terior m ed ian te el aspa doble:
c ) V ó l - h V T = V 5 I - 2 V 49 . 2
Ox2 + 2 1 x y + 3 9 y 2 + 5 6 x + 9 2 y - 3 2
= (7 x + 13y - 4 )(3 y + 8)
= V-t9 + 2 - 2 V49 . 2 = a/49 - V T
E = V 7 x + ló y + 4 + 2 V (7 x + 13y - 4 ) ( 3 y + 8)
V s i + 1 4 V I" " = 7 + VI"" (3 )
o tam bién:
su stitu y en d o ( 1 ) , ( 2 ) y ( 3 ) e n la ex p resió n :
E = 7 E = V ( 7 x + 1 3 y - 4 )+ (3 y + 8 ) + 2 V (7 x + 13y - 4 )
S o lu ció n :
E = V5x - 2 + V24x2 - 14x - 5
Al e x tr a e r la raíz cu ad rad a se tendrá:
S o lu ció n :
a = 3x + 1 , b = 2x - 3
6x - 5 4x + 1
E =Vóx-2 +
E = "\/(3x" + l ) + ( 2 x - 3) + 2 V (3 x + l) ( 2 x - 3)
6 x - 3 \+ / 4 x ± l V y A lí 6 x - 5 \ / 4 x + 1
= V ( 3 x + 1) + V ( 2 x - 3)
Luego:
E= a, 6 x_ ^ 5 J 4 x + 1
E = V 3x + 1 + V 2x - 3
- 2 1 6 -
Á L G E B R A
So lu ci ón :
E fectu a n d o s u ce s iv a m e n te o p e ra c io n e s c o n la E = 2
finalidad de dar la form a c o n v e n ie n te se obtiene:
e = V T
x_ J _
E = \x + X +
i í - 2 " 16
* ) - 1 1 .- S im p lificar:
= \x + 2
x_
E =
Va + b + V a - b Ve - Ve"2 - d 2
4 2 16
Va + Va2 - b2 Ve + d - Ve - d
1 _1_
- 64 8 8 S o lu ció n :
1 8
M u ltip lican d o y d ivid ien d o p o r V 2 cada fracción:
(x - T U 2
8 V Í ” (V a + b + V a - b )
l 8 ) E =
V 2 + 2V (a + b )(a - b)
E = Al -±- + V x - 1
8 8
V 2 c - 2 V ( c + d ) ( c - d)
1 0 .- S im p lificar:
\ '7 ~ (V c + d - V e - d )
E = Va + b+ c + Vc(~2a + 2b + c) t r a n s f o r m a n d o a r a d ic a le s s im p le s :
- Va + b + c - Vc(2a + 2b + c)
V 2 (V a + b + Va - b ) (V e + d - V e - d )
S o lu ció n : E =
(V a + b + V a - b ) V 2 ~ (V c + d -V e - d )
T ra n sfo rm a n d o los radicales d o b le a radicales
sim ples:
s im p lific a n d o :
V a+b + c + 2 ^ c_ /2 a + 2 b + c E =
V2- 1 2 -1 1 V2~
2 2
1 V2 V2 V2 " V2
2a + 2 b + c . i c \Í2~
+ E =
2 V 2
1 2 .- S im p lificar:
c /2a + 2 b + c'
a+b + c - 2
E =
V 2 .Y + 2 Vx2 - 1
2a + 2 b + c c_
V-2 + 2 V 2 X2 + 2x + 2 Vx4 + 2x3 - 2x - 1
2
su stitu y en d o en E: S o lu ció n :
D = V -2 + 2 V 2X 2 + 2x + 2 Vx4 + 2 x 3 - 2 x - 1
2a + 2 b + c a i c_
2 + V 2
11
- 217 -
I
a) Factorizando 1:
I = x 4 + 2 x 3 - 2 x - I = ( x 4 - 1 ) + 2 x ( x 2 - 1) d ) V l 5 - l o V T = V l 5 - 2T T = V 1 0 + 5 - 2V 1 0 . 5
= (x 2 + 1) (x 2 - 1 ) + 2 x ( x 2 - 1) = V io -V T
I = x 4 + 2 x 3 - 2 x -1 = ( x 2 - l ) ( x 2 + 1 + 2 x ) e ) V 13 + 4 \ T o = V i T Í T v^ = V T T iT T v T s 1
= (x 2 - 1 )(x + l ) 2
= V T + V T = 2V T + V T
b) Descomponiendo 11 en raíces simples:
f) V i l - 2 V ¡ T = V i o + 1 - 2 V io . 1 = V T - 1
11 = V 2 X2 + 2 x + 2 V ( x 2 - l ) ( x 2 + 2 x + 1)
La raíz cu ad rad a de una e x p re s ió n , tien e 2 so lu
cio n es:
- 1) + (x 2 + 2x + 1) + 2 V ( x 2 - l ) ( x 2 + 2x +1)
= Vx2 - 1 + V x2 + 2 x + 1 = V x2- 1 V (x + l ) 2 V n - 2 V T T ± (V io - - 1 )
= V 2 x + 2 Vx2- 1
C o n esta a cla r a c ió n s u s titu ire m o s esto s valores
S u stitu y e n d o e n la e x p re s ió n se tendrá: en la exp resión :
2V T - 1 + 2 ( v r + 1) + 2 v r + 2
V l x + 2 Vx2 - 1 E =
E =
V T "- V T + 2V T + V T - (V IT - ) 1
V ¿ x + 2 Vx2 - 1
óVT + 3 _ 3 (2 \ T + 1)
E = 1 E =
2V2 + 1 ( 2V2 + 1)
1 3 .- Sim plificar:
E = 3
V 9 - 4 V T + 2 V 3 + 2 V 2"" + V l 2 + 8 V T
E = ab
1-L- Hallar el valor de E = s i el radical:
a / í5 - l o V T + V 13 + 4 V i o " - V i l - 2 V i o "
S o lu ció n : V a x + bv + V (a b + c ) x y
T ran sform an d o cada u n o de los radicales dobles
e n sim ples: p u ed e d e s c o m p o n e r s e e n d o s radicales sim p les.
a) V 9-4 V2 = V 9- 2 V T = V 8 + 1 - 2 V T 1
S o lu ció n :
Si el radical d o b le se pu ed e d e s c o m p o n e r e n dos
= V T "- 1 = 2 V T - 1 radicales sim p les, la e x p re s ió n d e b e ser u n tri
n o m io cu adrad o p erfecto , de la forma:
b) V 3 +2 VT= V3 + 2V 2 T =V2 + 1 + 2 V T T
= V 2 +1 Va + b + 2 ^ db~ = V (V~a~+V”b )2 =V a~ + ^ íb
= V T + V T= 2V T + 2 2 V a x \ b y = V (a b + c ) x y
- 218 -
Á L G E B R A
sim p lifican d o:
V io + 2 V E + 2 V lE + 2 V i?
4 a b = ab + c S o lu ció n :
Sea:
3ab = c
a b __1_ V l O + 2 V ó + 2 V lO + 2 V l 5 = V x + Vy + Vz
c 3
Elev and o al cuadrado:
E = i
1 0 + 2 Vó~ + 2 V l0~ + 2 V I ?
V a + Vb + Ve + Vd x + y + z = 10 (1)
Sea:
(e c u a c ió n de c o m p r o b a c ió n )
El o b je tiv o es c a lc u la r x , y, z e n fu n c ió n de los
valores c o n o c id o s A, B, C , D. Se p ro ced e así: 2V xz= 2 V 1O ^ x z = 10 (3)
x 2y2z2 = 3 . 2 . 5 . 2 . 3 . 3 = 5 2 . 3 2 . 2 2
A + Vb+ V E + Vd = x + y + z
6z = 3 0
x +y + z = A (1 )
z = 5
2Vxz = V e E n ( 3 ) : x ( 5 ) = 10
(3 )
x = 2
l4 v z = Vd” (4 )
E n ( 4 ) : y ( 5 ) = 15
q u e es u n siste m a d e 4 e c u a c io n e s c o n 3 in c ó g n i
y = 3
tas. R eso lv ien d o en el siste m a c o n fo r m a d o p or las
e c u a c io n e s ( 2 ) , ( 3 ) y ( 4 ) se o b tie n e x, y, z. La S u stitu y e n d o e n ( 1 ) para co m p ro b a r:
e c u a c ió n a ) es la e c u a c ió n de c o m p r o b a c ió n de
los valores o b ten id o s. x + y + z = 2 + 3 + 5 = 1 0
- 219 -
F in a lm e n te : En (1 ): x + y + z = 12 + 5 + 7 = 24
De este m odo:
V lO + 2 V E + 2 Vio"+ 2 V l? = V ? + V i~ + V i-
V 2 4 + 4 Ai? ? + 4 V ? T + 2 V ¡ ? = V 1 2 + V ? ~ + V 7
2 .- E x tr a e r la raíz cuadrada:
S o lu ció n : V a + 3 b + 4 + 4 Va + 4 V 3? + 2 V Ü ?
Haciendo: S o lu ció n :
H aciendo:
V 2 4 + 4 V l5 + 4 ^ 2 1 + 2 V35 = V x + V y + V ;
M u ltip lica n d o ( 2 ) , ( 3 ) , ( 4 ):
2 Vyz = 2 V 3 a b => yz = 3 a b (4)
x 2y2z2 = 5 . 12 . 12 . 7 . 3 . 7
M u ltip lica n d o ( 2 ) , ( 3 ) , ( 4 ) en tre sí:
60z = 6 0 . 7
de ( 2 ) , x y = 4 a ; p o r lo tanto:
z = 7
4 a x = 12ab
D e ( 3 ):
xz = 8 4 z = 3b
7x = 84
En (3 ): x ( 3 b ) = 12b
x = 12 x = 4
De ( 4 ):
En (4 ): y ( 3 b ) = 3ab
yz = 35
y = a
7y = 3 5
E n ( 1 ) : x + y + z = 4 + a + 3b
y = 5
- 220 -
Á L G E B R A
V a + 3 b + 4 + -W íT + 4 ^ 3 ^ " + 14 + 2 V io " - 2 V l T - 2 V Ü ”
= V 7 + V T + V ib = x + y + z + 2^ ‘x y - 2 ^ x z - 2 ^ y z
V a + V b - V e" - V d ~
2 V i o ” = 2\'xy V x )T = V i o " (2)
E levand o al cuadrado:
De (2 ): Vx~ V>^= V 7 . V ?~
a + V eT - V E - V d ~
De (3 ): Vx~Vz~= V T . V7~
= x + y + z + 2 V x y - 2 Vxz~- 2 Vyz~
De (4 ): V x Vz = V 2 . V7
id en tifican d o las partes ra cio n a les e irracionales:
d e las d o s p r im e r a s e c u a c io n e s , e l fa cto r q u e se
x +y + z = A (1)
repite e n el p rim er m ie m b ro es Vx~ y en el s e g u n
d o m ie m b ro 's¡ 2 ~, p or co n sig u ie n te:
2 Vxy = Vb ~ xy = i (2 )
V x~ = V 7
-2 V x y = - V c f xz = ^ C _ (3)
D e ( 2 ) , si V x " = V T :
Vy" = V T
-2 \ x y = -\ 'D yz = Vd
(4)
De ( 3 ), si v r = v r
V 14 + 2 V T - 2 V T - 2 V Í ? = V 7 + V T - V r V 14 + 2 V T - 2 V F - 2 V i ? = V 7 + V r - V 7
- 221 -
I
D E S C O M P O S I C I O N E N R A D IC A L E S
S I M P L E S . E L R A D IC A L D E LA F O R M A : V a - V b ~ = x - Vy~ (P )
D e m o s t r e m o s q u e si:
V (a + Vb ) ( a - Vb ) = (x + Vy ) (x - Vy )
Va + Vb~ = x + Vy~
V a 2- B = x 2 - y
ta m b ié n se c u m p le que:
Haciendo: y = x2 - c (Y)
elevan d o al cubo:
A = x 3 + 3xy
A + Vb = x 3+ 3 x 2 Vy + 3 x (V y ) + (V y V A = x 3 + 3 x (x 2 - C) = x 3 + 3 x 3 - 3xC
V a - Vb~= x - Vy-
V 7+5 VT = V 7 + Vio”
H aciendo:
E n form a general:
V a ± Vb~= x ± V T V 7 + V 50 = x + Vy
C á lcu lo de C:
d o n d e , c o n o c i d o s los v a lo r e s d e A y B s e d e b e c a l
c u l a r “x " é “y ” e n f u n c i ó n d e lo s a n te r io r e s .
-50= V 49 - 5 0 = -1
P o r lo d e m o s tr a d o ,s i:
su stitu y en d o e n O , donde:
3
V a - Vb~= x + V T (a ) A = 4 x 3 - 3xC
- 222 -
Á L G E B R A
A = 4x3 - 3x(-l) = 7
facto riza n d o e n el radicand o: 3
4 x 3+ 3x = 7
E = %Y3 - G í * - ^
p o r tan teo s, x = 1 ev id en tem en te:
"+(l ) 3 + 3 ( 1 ) = 7
y = x 2- C = ( l ) 2 - (-1 ) = 2
14
^ 7 + 5 A2 = 1 + \ 2 = 3 /3 ” 6 +
> í5 4 - 30
14
S o lu ció n : 6 + = x y
Sea:
C á lcu lo de C:
'5 4 - 3 0 V 3 = x - Vy
C á lcu lo de C: 980
( 6 ) 2 - |U- . < 1 36 -
27
C = a / (5 4 )2- ( 3 0 V T )2
972 - 980 8 2_
C =
C = V 2 916 - 2 700 = V 2 I 6 = 6 27 27 3
4 x 3- 3 (6 )x = 54
4 x 3 - 31 - x = 6
x = 3 (-1 )
Su stitu y en d o valores de x y C: 4 x 3+ 2 x = 6
y = x2 - C 2x3+ x = 3
y = (3 )2- 6 = 3
por tanteos: x = 1
14 V 5 + 18 V3
S o lu ció n : Luego:
6 +— V— = 1 + aI 5
V l 4 V 5 + 18 V3
- 223 -
E n t o n c e s , el valor de E será:
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. S eñ a la r la e x p re s ió n eq u iv alen te a: a) 0 ,4 4 7 2 1 b) 0 ,4 4 7 2 0 c) 0 ,4 4 7 1 9
d )0 ,4 4 6 2 1 e) 0 ,4 4 6 2 0
X 2 - X + ¿ + V X 2 + X - 1
2 4. S im p lificar:
a) A|2 x L t3 x _ + 2 V x4 + 3x - 2 D =
4 2 x 2- 9 x 3- 10 V 4 2 x 2- 9 x 3- 24
V 42x2- 9x3- 24 - 6
b ) '\| 3 x 2 + 3 x + a I x~ + 3 x - 2
a) V42x2 - 9x3 - 24 + 2
b) V42x2 - 9x3 - 24 - 4
:) J 3x2 + x + 2 \ x4 + 3x - 2
c) V42x2 - 9x3 - 24 + 6
e) N in g u n a
e) N in gu na
3. C a lcu la r el v a lo r de:
2. Si: V a” + VT + V T = 0 ; c a lc u la r :
i = —
2 + vr — + — - vr —
(a + b + c ) 3n
L =
3 n + l_ V2 + V2 + Vi- V2"- V2 - Vi-
(8 1 4 8 ) a nb " c n
a )l,7 3 2 1 b ) 1 ,4 1 4 2
a )3 b) V T c)
vr c) 3 ,1 4 6 2 d) 0 ,3 1 3 9
e ) N in gu na
d) e) 9
6. C a lcu la r el v alor de:
I =
V 3 - Vs a) 4 b) 7 ,4 6 4 2 c ) 0 ,5 3 5 8
V T + V 7 - 3 V 5- d) 3 ,4 6 4 2 e ) N in g u n a
- 224 -
Á L G E B R A
7. R e d u c i r a s u m í n i m a e x p r e s i ó n : a)l b)2 c) 3
d) 4 e) 6
1
a = -----------------
A 1
+ -------------------------- + 1
a) 3 b) 1 c)5
-2n+1
d) 2 + V T e) O >+4
lié -1 1 +1
VT
-L + i'
'Í2¡
+ 1+1
11+1 + n q x 11 + 9 x 2 - 6 n x + n :
S ( x ) = 4 x 2n - 1 2 x.n+1 d) 1 - C ~ e) V T
d) 4 e) 5 (a + b x ) 2 + (c + d x ) 2
a) a = b b) a = b = c
A = Vx6 - 2x5 - 3x4 + 2 x 3+ 6x2 + 4 x + 1
c)a = b = c = d d ) a = -b = c
B 4x3- 12x + 2x3+ 5x2 + 2x + 1
e ) a = b = -c = -d
C = x - 1
14. S im p lificar:
a) x + 1 b) x - 1 c) x
E = ^ 3 + a/7 V V l3 -V 7 - V 5 -V7
d) 2x e) 2 x + 1
a) 1 b) 2 c) 3
10. C alcu la r e l m e n o r v alor q u e se le d e b e asignar a
d)4 e) 5
(P ) en:
d) 4 e) 5
a) V2a b) Vb~ c) 7 b
- 225 -
19. Simplificar:
a) V a - b b) V 2 b c) V ía
E =
d) Va + b c ) Nin gu na aF + aF - aF aF + aF - aF
V a + Vb~~ = a + Vp
aF + V F - V F 2VF
hallar el e q u iv a le n te de: i) V F / 2 b) aF c) aF
E = a 6 - 3 a 4P + 3 a 2P 2 - P 3 d) aF / 3 e) a/ F
d) O e ) a2 - b 2
Jó + Vó + V ó + ... co
d) V F e) 1
E = a /ó + V ó h- V ó + . .. + V V ó + 4V~2 + 7 - v F
CLAVE DE R ESPU EST A S
a) 1 b) 2 c) 3 1) D 2) C 3) A 4) B 5 )B
d) 4 e) 6 6) D 7) B 8) D 9) C 10) B
- 226 -
Á L G E B R A
P R IN C IP A L E S C O N C E P T O S S o lu ció n :
V A L O R A L G E B R A I C O D E U N R A D IC A L
60 60f 601
60 60 60
Se llam a valor a lg eb ra ico d e u n radical a toda e x p re ( a 2b ) 3 ( b 3) 4 (c 4d ) 5
sió n de cu a lq u ie r n atu raleza, q u e elevada a la p o te n
cia señ alad a p or el ín d ice, rep ro d u ce el radicando. e fe c tu a n d o o p e ra cio n e s , resulta fin a lm e n te en:
- 227 -
I
p or d efin ició n : B m = bn; elevando a la p o ten cia “r ”: 2 ) Si los ra d ica les tien en ín d ice d iferen te, se
red u ce a ín d ic e c o m ú n y se p ro ced e c o m o en
Bmr = bnr el caso anterior.
de d o n d e:
Así:
P O T E N C I A D E R A D IC A L E S
S e o b serv a , p o r ( 1 ) , q u e V b "' tien e “n ” valores, Para elev ar u n radical a una p o te n c ia , se eleva el ra
p o r s e r una raíz e n é s im a y p or ( 2 ) : d ic a n d o a la m ism a p o ten cia.
\ÍBmr
E jem p lo : S o lu ció n :
D IV IS IÓ N D E R A D IC A L E S
h o m o g en iza n d o :
1) Para divid ir d o s radicales h o m o g é n e o s , se 4m/ 4 4mi —5 4 ni/—■— 4m /— ■
—
ex trae la raíz del m ism o ín d ice al c o c ie n te de E = V (V 2 ~ -l) V (\ 2 + l ) ‘ V V T + 1 V v 2 + 1
los radicandos.
tam bién:
E jem p lo :
e = V ( V T - 1 ? ( V T + i ) 2( V T + 1 ) ( V T + 1 )
Va _ A
B
E =A Í t C l j W ^ l j r
- 228 -
Á L G E B R A
S o lu c ió n :
e = V k v t - o ( v r + i ) ] 4 = V [ ( v r ) 2- 1 ] Elev and o al cu a d rad o la e x p re s ió n dada:
x 3 - 3 x + ( x 2 - l ) V x 2- 4 - 2 V [ ( x 3 - 3 x ) + ( x 2- l )
V V 2~- 1 V 3 + 2V 2 E2 =
R = 12
V3 +2 v t= V V 3 + 2 v í -1= V v r + 1
2 x 3 - 6 x - 2 V ( x 3 - 3 x ) 2 - ( x 2 - l ) 2( x 2 - 4 )
E2 =
su stituyen d o: 2x - 2 Vx2 - (x 2- 4)
2 x 3 - 6 x - 2 V x6 - ó x 4 + 9 x 2 - (x 6 - 6 x 4 + 9 x 2 - 4)
V V j ~ - 1 VV~2 + 1 E2 =
R
2x - 2 V T
‘- t a / T - 7
2x3- 6x - 2V T x 3- 3x - 2
h o m o g e n iz a n d o los radicales: 2x - 4 x - 2
12(------------------------------- 12r
d iv id ien d o p or Ruffini:
(V i- - i ) +( v r . + 1)5 j( V 2 - o v v r+ o -
R =
( V 2 + l ) ( 5 V2 - 7 ) H 3 + 2V2 ) ( s V 2 - 7 ) 1 0 -3 -2
i
E fe c tu a n d o el p ro d u cto e n el d en o m in a d o r: 2 2 4 +2
12
1 2 +1 0
(V i- - o 4 ( v r + o
R = e l c o c ie n te es:
(V 2 - 1 ) x2 + 2x + 1 = (x + l ) 2
P or lo que:
r = V tV i- - 1) 3 ( V i + 1)3 = V ( V F - i ) ( V F - i - ) 1 E 2 = (x + l ) 2
E = x + 1
r = V (V i" ~ )2- 1 = V 2 - 1 = V T
4 .- H allar el v alor de:
R = 1
3
3 .- E fe c tu a r: 9 Va 9\a~
- 1 + -1
E =
^ V x 3 - 3 x + ( x 2 - 1) V x 2 - 4 - V x 3 - 3 x - ( x 2 - l ) V x 2 - 4
Vx + V i ^ T - V x - V x2- 4
- 229 -
S o lu ció n : S u stitu y e n d o e n ((3):
Haciendo:
E3 _ 3AÍa~+ 3A B (A + B)
a + A + B
3 > / r + <\/9V a_ _ i = A (1)
factorizan d o 3 en el n u m erad or:
3 va a 9\a 31 va + A + B )
- 1 = B (2) E3 =
a + A + B
Su stitu yen d o:
de d o n d e : E = V3~~
A + B
E = (a )
5 .- S im p lificar:
a + A + B
\'6ny
E lev and o al cubo: E =
V(Vax +\'ny)(Vax + Vax- ny) - V(\ax"-\lny)(\lax + Vax- ny)
3 A 3 + B 3 + 3A B (A + B)
E5 =
S o lu ció n :
a +A + B
T rabajan d o c o n el d e n o m in a d o r ex tra y en d o fac
E lev and o al c u b o ( 1 ) y ( 2 ) : tor co m ú n :
W a x " + Vax - ny
3"\/a a I 9 Va
- 1 = A3 (3)
D = W a ? T + V a x - ny [V'N/ax+'N/ny - W a x " - V n y ^ J í l )
9 Va
- 1 = B3 (4) L lam an d o al co rc h e te ( a ) :
S u m a n d o ( 3 ) y ( 4 ) se o b tien e: a = V V ax + Vny - V V a x - V ny
3^a = A3 + B 3 e le v a n d o al c u a d r a d o :
su stitu y en d o e n ( a ) : a 2 = V a x + V ñ y - 2*\/(Vax + V ñ y ) ( V a x - V ñ y )
+ “Vax - V ñy
3^/a + 3A B (A + B) r e d u c ie n d o :
E3 = (P)
a + A + B
a 2 = 2 *Vax - 2Vax~ - n y = 2 ( V a x - V a x - n y )
a =V2 V V a x - V a x - ny
3 Va
s u s t it u y e n d o e n ( 1 ) :
e f e c tu a n d o : D = V V a x + V ax - ny (V ñ ~ V V a x - V ax - n y )
e fe c tu a n d o lo s ra d ic a le s (d ife r e n c ia d e c u a d ra d o s)
Wa / S>V
B
D = Vñ~ V (a x ) - (a x - ny) = V 2 ” V ñy"
- 230 -
Á L G E B R A
su stitu y en d o en E:
(8 + 2^15 / + (8 - 2 V Ü )3
E _ V óny 3/2 Vi - Vny E =
(l2 + 2 V Ü )3 - (l2 - 2V Ü )
V2 v ñ y V T V:ny
5 + \3 5 - \3
6 .- Efectuar: E =
7+3/5 7 - 3/5
Va - b + Vb - c + V T
E =
1/2 elevando al cu bo :
|V(a - b ) ( b - c) + V(a - b ) ( c - a) + V ( b - c ) ( c - a)]
(% - b + Vb - c + Ve - a )
E = + ( V ¡ ~ ) 3- 3 ( V i " ) 2( V i ~ ) + 3 ( V i ~ ) ( V i " ) + ( V i ~ ) 3
V ( a - b ) ( b - c) + V ( a - b ) ( c - a) + V ( b - c ) ( c - a)
- ( V 7 ) + 3 ( V 7 )"(V i")- 3 ( V 7 ) ( V i ’ ) i ( V F )
e fectu a n d o op eracion es:
r e d u c ie n d o y f a c to r iz a n d o : factorizando:
sim p lifican d o: E2 = 2 3 + 9 14 7
E =
21 + 5 26 13
E = V 2-
8 .- Efectuar:
7.- Sim plificar:
_3_ V 26 + V ó75 - 3/2 6 - 3 /6 7 5 "
E =
(4 + V is )" + (4 -
E = ^26 + V ó75 + 3/2 6 - V ó 7 5
T r a b a ja n d o s e p a r a d a m e n te el n u m erador y
S o lu ció n :
d en o m in a d o r:
M u ltip lica n d o y d iv id ien d o p o r ( 2 ) 3/2 se obtiene:
N = 3/2 6 + V ó 7 5 - 3/26 - V ó75
(8 + 2V 1 Í ) ' + (8 - 2V 1 Í )
E = elevan d o al cuadrado:
- 231 -
I
red u cien d o:
V E V E
N2 = 52 - 2 V ó76 - 6 7 5 = 5 2 - 2 = 50 +
Vi+x -Vi-x V i+x - v r
ex tra y en d o raíz cuadrada:
N = 5 V E Vi + x + e
Vi + X - Vi - X
E fectu a n d o e l d en o m in a d o r:
A co n tin u a c ió n , s im p lific a n d o la e x p r e s ió n
D = V 26 + V ó75 - V 26 - Vó75
en cerra d a en el se g u n d o paréntesis:
D3 = 2 6 + V E ? + 2 6 - V E ? v e 1 V l - X 2-1
X X
+ 3 V (2 6 + V E ? ) (2 6 - V E ? ) . D
S u stitu y e n d o los eq u iv a le n tes de los p arén tesis
D3 = 52 + 3 V E D e n la e x p re s ió n dada:
D 3 = 52 + 3D Vi + X + Vi - X \ / Vi - X 2 - 1
E =
D3 - 3D - 5 2 = 0 Vi + x - V E
p o r tanteos:
M u ltip lica n d o y d iv id ien d o p o r V i + x + V E
D = 4
E = v r + 2v r v r X 2 - 1
E =
2x
9 .- S im p lificar:
E =
Vi + X 1 - x E =
V i - x2 + 1 V E x2 - 1
X
Vi + X - Vi - X V l + X2 + X - 1 '
efectu an d o :
■ - i) ( l - x 2) - l 1 - X 2 - 1 -X*
S o lu ció n :
Vi + (Vl-x)
+ x 3 - 3 x - 2 + ( x 2 - 1 ) V x 2 - 4 = ( x - 2 ) ( x 2 + 2 x + 1)
Vi + x - Vi - x Vi-x (V i + x - V E ? )
+ ( x + l ) ( x - 1) V x 2 - 4
- 232 -
Á L G E B R A
M.N M 2 - N2
= V x - 2 ( x + l ) [ V x - 2 ( x + 1) + ( x - l ) V x + 2 ]
M2 -N2 M . N
M + N
El d e n o m in a d o r se puede es crib ir así:
M - N + 1
E =
x 3- 3 x + 2 + ( x 2 - l ) V x 2 - 4 = ( x + 2 ) ( x - l ) 2
M.N M2 - N 2
+ ( x + l ) ( x - 1) V x + 2 V x - 2 M2 -N2 M. N
M + N
= V x + 2 (x - 1 )[ V x + 2 (x - 1) + V x - 2 (x + 1)] M - N - 1
su stituyen d o:
sim p lifica n d o los e x p o n e n te s:
Vx - 2 (x + l)[ V x + 2 ( x - l ) + (x -l)V x + 2 ]
E = M + N M + N + M - N
+ 1
V x + 2 ( x - 1 ) [ V x + 2 ( x - 1 ) + V x - 2 ( x + 1)] M - N M - N 2M
E =
M + N M + N - M + N ~ 2N
Vx + - 1
M - N M - N
ve
sim p lifican d o: M
E =
N
x + 1
E =
x - 1 1 2 .- S im p lificar:
S o lu ció n : + V2 -V 2
E = + 2 V23
Factorizando en el num erador y en el denom inador:
N_ M N_
M N *M sim p lifican d o:
z (Z + 1)
E =
N_ M N_
e = ( V T T v T - V 5 - v r ) ' + 2 V23
M N ' M
z (Z -1 )
E fe c tu a n d o la p o ten cia cuadrada:
sim p lifican d o:
e = 5 + V T- 2 V (5 + V Z )(s - V E) + 5
m2 - N2
M.N
z + 1 - V Z + 2 V23
E =
M2 - N2 red u cien d o
Z - ¡T Ñ -
E = 10
- 233 -
I
13.- C alcular el v a lo r de: de la c o n d i c i ó n ( a ) :
X x - X 2
x + 1 = (p )
S o lu ció n :
E = x 3x - x 6 - 9 x.x + 2 - 2 7 X4-1 .
p o r co m p a ració n : E = 27
x = 3
F R A C C I Ó N IR R A C IO N A L
1 4 .- C a lcu lar el v a lo r de:
Se llam a así a un q u eb ra d o e n cu y o d e n o m in a d o r
E = x 3x - 9 x x+3 - 9 x x+2 - 2 7 x x+l - x 6 está p resen te u n a raíz.
si se c u m p le que:
F A C T O R R A C IO N A L IZ A N T E
Nota.-
xx = x2 + 3x + 3 (a )
Para ra cio n a liz a r se m u ltip lica y divide la
La e x p re s ió n dada se factoriza p arcialm en te, así:
fra cció n p or el fa cto r racion alizan te.
E = x 3x - x 6 - 9 x x+2( x + 1) - 2 7 x+1
- 234 -
Á L G E B R A
CASOS Se d e n o m in a e x p re s io n e s “c o n ju g a d a s ” a d o s e x p re
sio n es q u e está n form adas, u n a p or la su m a y otra
P R IM E R C A S O . - C u a n d o el d e n o m in a d o r irracion al p o r la resta d e térm in o s iguales.
es un m o n o m io .
N O T A .- Se d e b e reco rd ar que:
El factor ra cio n aliza n te del d e n o m in a d o r es un rad i
cal de igual ín d ic e , el radicand o está elevad o a un (V a + Vb ) ( Va - V b ) = a - b
e x p o n e n te igual a la d iferen cia entre el ín d ice de la
raíz y el e x p o n e n te in icial del radicando.
E jem p lo :
E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
( f e + fe )-, ( f e - s o n e x p resio n es con-
1 ju g a d as.
1.- R acio n a liza r E =
a<«
E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
S o lu ció n :
1.- R acionalizar:
M u ltip lica n d o y d iv id ien d o por:
Va + b
E R. = E =
Va + b - Va - b
1 V a"'1! '^a"^
E =
S o lu c ió n :
'4aq '4an-^ '4a^
M u ltip lican d o y d ivid ien d o p o r el ER.:
E =
E R . = Va + b + Va - b
2.- R acionalizar:
^ , Va + b \ l Va + b + Va - b
E = Va + b - Va - b ) [ Va + b + Va - b
f e f e f e
Los d e n o m in a d o re s so n c o n ju g a d o s en tre sí, es
S o lu ció n :
u n p ro d u cto de s u m a p or d iferen cia q u e d a d ife
El fa cto r ra cio n aliza n te es: rencia de cuadrados:
E R . = \'a5-3 "'/b1'2 f e * Va + b (V a + b + Va - b ) a + b + V a2 - b2
E =
(V a + b ) - (V a - b ) 2b
ER. = ^ f e fe ~
2 .- R acionalizar:
M u lt ip lic a n d o y d iv id ie n d o por el F acto r
R acion alizan te:
E = 12
+ V3 + Vs
f e f e f e
E =
fe - f e f e f e S o lu ció n :
- 235 -
I
efectuando:
3V F 43 F V F
12 (V2~ + V F - \F~) 12 ( \ ' F + \''3 - V F ) E =
E =
( V F + V F ) 2- ( V F ) 2 2 + 2 V F + 3 -5
3F + V F V F + 3 ,F 3F + 3F
r a c i o n a l i z a n d o c a d a d e n o m i n a d o r , p a r a lo c u a l se
12 ( V F + V F - V F ) 6 (\ F + V F - V F ) m u l t i p l i c a y d iv id e p o r la c o n j u g a d a d e l d e n o m i
E =
2 Vó VF na do r:
6 (V F + V F - V F ) V<T
E = 3 V 2""(VeT- V 3 ”) 4 V 3 (V ó 2 ) V ó íy T -v r)
E =
2 VF VF 6 - 3 6 2
- 3 - 2
=Vñ + 3 1 8 - 3/30
simplificando:
E = 2V3 + 3 ^ 2 - 30
e = V F ( 3 F - 3 F ) - 3 F ( 3 F - 3 F ) + v F (V F V ? )
3. - R ac io n a li z a r :
31
e = / ? -V F - 3/1? + 3F + 3/1? - 3/ I 2
E = reduciendo:
5 - V F + V io " - V I ?
E = 0
Solución:
Efectuar:
F a c t o r i z a n d o el d e n o m i n a d o r :
E =
10 3F 3/1 ? + 3/1 ?
D = 5 - V i? + V i? - 6 - V F
3/ F - V 3+VF 3F - V 3 + 3F
= V5 (V 5 - V 3 ) + ? 2 ( ? 5 -V 3)
Solución:
= (V F - V F ) (V F + V F )
M ultiplicando y dividiendo cada fracción por 2,
P o r lo tanto: se obtiene:
E =
6 20 3/2? + 6
E = -V s
(V 5 - V 3 ) (V 5 + V 2 )
6 - Vó + 2V F 4 + Vó - 2 3 F
E =
ó (V F - 3F ) (V F + V F )
E =
20 3/ F + 6
-V F
(V 5 - V3 ) ( V 5 + V3 )(3/ 5 + V2 )(3/5 - V2 ) 6 - ( 3/5 + l ) 4 + (V 5 - l )
reduciendo:
6 (V ?+ 3 F )(3 F -3 F ) ó( V ? + V ? ) (V ?-+ V ? )
E =
(5 - 3 )(5 - 2) 2 . 3 20 3/ F + 6
E = - V fT
-V T 3 + V5~
E = (V s + V 3 ) ( 3/5 - V 2 )= 5+ V l5-V lO -V ó
racionalizando y factorizando:
4.- Efectuar:
E 20(5 + V F ) _ 2(V F + 3) ^
33/2 4 3 F V F
E =
25 - 5 (V F + 3)
V 9 + 2 V 1? V 8 + 23/T? V 5 + 23F
Solución: = 5 + V5 - 2 - V 5
T r a n s f o r m a n d o lo s r a d i c a l e s d o b l e s a s i m p l e s : E = 3
- 236 -
Á L G E B R A
se d e b e reco rd ar que:
e = ( 3/25 - V i ? + V T X V i ? - V ? + 1
± Vb~~) ( Va2 + Vab" + Vb2 ) = a ± b
3/5 + V2 3/ y 3.
V T - V2 - - V 2 3 = - V T Í V2 2 - V T + 1
S o lu c ió n :
luego:
3
ER. = V5 . 2 + V Í”
3 V2
E =
M u ltip lican d o n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r d e la
- 3/2 ( V 22 - V 2 + 1 )
fra cció n p o r el ER.:
Sim p lifican d o :
E =
5 + 2 E = - 3 1
48 ER. = V T +
E =
v?r - v r + V i? - v?~ Luego:
S o lu ció n : (V T+i)
E = - = - ( 3/2 + 1 )
F a c to riz a n d o el d en o m in a d o r: 2 + 1
= y¡7~ ( Vñ~ + V i V + V 5 1
= (V s + V3 ) ( V7 - 1 )
E _ 3/4 + V 2 + 1 V * - V2 + 1 +
1 3
Luego:
VT+VT+i V T -V T+ i
48
E =
S o lu ció n :
V + V T )( V T - 1
Los factores racionalizantes so n (3/2 - 1) y (V2 + 1),
respectivamente; luego racionalizando cada u no de
ER. = ( V 7 - V 5 . 3 + V T ) ( v '7 + \ 7 ~ + l)
los quebrados parciales:
- 237 -
I
So lu ci ón :
V2~- 1 3(\ 2 + l)
5
E =
2 1 - 2+1
+
3 ER. = V l 0 3 + ’Ñ/lO3 . 3 + a/i O2 . 3 2
31 V 2 + 1 + A* 10 . 3 3 + aF
2 1 - 2 + 1
M u ltip lica n d o n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r de la
sim p lifican d o: fra cció n p or e l ER.:
3
E = > / 5~ -i + a/T+i ,
1 4 ( ^ 1 0 0 0 0 +^¡3 0 0 0 + ^ +^ + a/ Ü )
3 /2 ” - 1 - ^2~- 1 E=
10 - 3
E = sim p lifican d o:
+ a/2 = - a/2 + a/2
-2
E = 0 E = 2 ( V l 0 0 0 0 + ^ 3 0 0 0 + a/ 9 0 0 + ^ 2 7 0 + a/ÍT)
C U A R T O C A S O .- C u a n d o el d e n o m in a d o r es un
2 .- R acionalizar:
b in o m io o p o lin o m io c u y o s radicales tien en índices
iguales pero m ayores q u e 3, de las formas:
N
E =
1) "\/a ± aF a/x 3” + a/x T + A^cy2 + A/y3”
S o lu ció n :
2 )-^a"7¡" + ^/an-2b + ^ a n-3b 2 + aF - V + ... +
4/ 4,
ER. = V x - Vy
E n este caso, se d e b e reco rd ar que:
+ ... + ^ b 1’-1 )= a + b E =
para valores im pares d e “n ". 2 + A F- a/ T
adem as:
S o lu ció n :
M u ltip lica n d o n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r de la
E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
fra cció n p or el factor racion alizan te:
1.- R acionalizar:
ó [ ( 2 + A/2 ) + a/2 ]
14 E =
E =
m f m W T 2
AÍ W - a / F
- 238 -
Á L G E B R A
4.- Simplificar:
V 3: V 3:
E =
(x -l)(l + X - vx
E = 7 7 + 7 7 7 7 ( 7 7 + 1)
1 + 3 /7 + x 7 7
Solución: Simplificando:
En el denominador, hacem os 3/x"~= y; se obtiene:
E =
D = 1 + y + y5
^7+
= (y 2 + y + i ) ( y 3 - y 2 + U E =
3 7 -l
Reemplazando y =3/xT
se vuelve a racionalizar:
D = ( V 7 + 3/x + 1 ) ( x - 3 7 + 0
( x - 1 ) (1 + x - 7 7 )
E =
( W - l ) ( 3/9” + V3~+ l )
( 3 7 + 77 + i)(x - 3 7 + 1) E =
3 - 1
simplificando:
x - 1 6/¡T- l ) ( V s T + 3/3 + l )
E = E =
7 7 + 77+1
- 239 -
I
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
E =
20
2 +2^ 7
7 + y¡6~ + a/m~ + V Í T f =
1 + \ 2 + a/7 + Vó"
1) 7 + ^¡6~- V 2 1 " - V h
a) 2 ,7 3 ... b) 0 ,7 3 ... c ) 2 , 4 2 ..
b) 7 + V21 - a/ó - V 14
d) 0 ,4 2 ... e) V 3 -V 2
d) 7 + V l T + V f T - a/ÍT 2 + 2V 2 "
1 + V 2 + V 3 + a/ó
e ) 7 + a/ó + V21 - a/14
a) V F + 1 b) V T - 1 o V T + 1
2. E x p re sa r la su m a V d -a/ IÍ" + V 2 - a/F~
c o m o un so lo radical. d) V2~- 1 e lA / T -V ^
a) V 3 - 2 ^ “ b) V3 - V 7 c) V 4 - V T 7. H allar el v a lo r n u m é r ic o d e E = x 2 + 2 para:
d) V 2 + a / 7 e) V 3 + 3^ 7 x = v v2 + 1 -
3. Luego de racionalizar:
a) 2 b) -2 o V T
1= , da:
d) 2 V 2 - E ) N in g u n o
a) 70 b) 2 1 0 c) 140
8 . C a lcu la r el v alor de:
d )150 e) 62
y = - ■-
Va + x + Va - x 2ab
— -------- p a ra x = -------------
4 . Sim plificar:
A/a + x - A /a-x b2 + 1
6 + 2 a/ 7 a) a b) b c ) ab
M =
33 - I 9 V3-
d) a + b e) Va + b
- 240 -
Á L G E B R A
a) 1 b)2V2~ c ) 2 aF c ) 1 + a/ F + a/ F - a/ F
d) 2 e ) 2 ( aF + a/ F ) d) a/ F + a/ F - a/ F - 1
a/ F + aF + a/ F
a/3x + 1 - a/3x - 1 a/2x + 1 - a/2x - 1
a)V 3 +V 2 +V5 b )V 3 -V 2 +V 5
a F V 3X + V 9x2 - 1 a F V 2X + "Flx2 - 1
V 9 X2 - 1 - F x 2 - 1
e) y (F T - a/ F - F T )
a ) -x b) 2 x c) x2
v b2 - ab +
4
+ V -ta b 3 - 8 a 2b 2 + a 3b
14. Si: a = ----------------- ; b = ------ ; hallar:
2 - a/3 2 + a/3
a2
a) V a b + V Ib 2 - ab +
4
E = 7a2 + 1 la b - 7 b 2 - 5 b V F
a2
b) a/ü F - V - ab - 15. D espu és de ra cio n a liz a r el d e n o m in a d o r será:
4
N
c) A/ab + V - ab +
a2
4 Vx~~+ Vy~~- Vx + y
a2 a ) x + y + xy b ) x 2 + y + xy2
d) F Ü F + V /b2 - 2 a b +
4
c ) x 2y - xy2 d ) 3 x 2y + 3 x y 2
e) a/ ¡F + V b ^ + ab +
e ) 3 x 2y - 3 x y 2
12. R acionalizar:
16. H allar el d e n o m in a d o r racionalizad o:
2 V v 1 5 - v7
N
F =
1 + a F + a/F + a F
^/F + a F + 1
a) a F + a / F + a / F - 1 a) 3 b) 4 c) 7
b) F T + a / F - a/ F - 1 d) 2 e) 1
- 241 -
I
17. S eñ a la r el p ro d u cto de los té r m in o s q u e apare a) 6a b) 6 b c) 3a
c e n luego de tran sform ar la e x p re s ió n a radi
ca les sim ples:
d) 3 b e ) 2a
V = ^ 2 1 + 3 ^ 8 + 6 ^ 5 + e V T + A/24 + V Í 6 + 2 ^ 2 1
2 0 . S im p lifica r y ca lcu la r la exp resión :
a) 42 b) 3 1 4 c) 3 4 2
(z 2 - a2) 2 + (z 2 - a2) 2
d) 3 7 8 e) N in g u n o F -
L_ —
1 i
(z 2 - a2) 2 - (z 2 - a2) 2
18. S im p lificar:
l
v= a -b b -c
— . + — ~
para: z = ( m 2 + n 2 V
Va + b + Vdab Vb + c + Vdbc \ 2m n
c-a
Ve + a + ^4 a )^ b) — c) - 5 L
' n m ' n
a) a + b b) b + c c) 0
d ) - -Í3- e) 1
m
d) abe e) Vabc
1) A 2 )B 3) B 4) C 5 )B
V = V o a b 2 + ( b 2 + 2 4 a 2) V b 2 - 3 a ^
6) B 7) D 8) B 9) B 10) C
+ V 9 a b 2 - ( b 2 + 2 4 a 2) Vb2 - 3 a 2=
11) D 12) E 13) D 14) B 15) D
- 242 -
Á L G E B R A
VERDADERO VALOR DE
FRACCIONES ALGEBRAICAS
PR IN C IPA LES C O N C E P T O S
N O T A .- El s ím b o lo oo, q u e se lee “in fin ito ", se
F O R M A S S IN G U L A R E S O D E T E R M IN A D A S utiliza para rep resen tar un n u m e r o v ariable
c u y o s valores c r e c e n in d efin id a m e n te h a cia un
Si en u n a fra cció n , el n u m e ra d o r o el d en om in ad o r, lím ite (el lím ite in fin ito ), sie n d o siem p re esos
se h a ce n c e ro o “in fin ito , resulta las sig u ien tes for v a lo re s m a y o re s q u e c u a lq u ie r n ú m e r o p or
m as determ in adas: g ran d e q u e sea.
a 0 a co 0 co
0 a <» a co O F O R M A S IN D E T E R M IN A D A S
O co
2) L im — = co
a
a-*-O
E x is te n ta m b ié n otras form as in d ete rm in a d a s q u e no
n e cesa ria m en te proced en del c á lc u lo c o n fraccion es
3) L im 2L = o y so n las siguientes:
a
a— co
CO - CO , O . CO , r 0o
4) L im -£- = «>
x V E R D A D E R O V A LO R
a— co
Lim = O
a^-0n x C u a n d o una fra cció n x = a ( “x " tien d e a “a ”) tom a
la form a in d eterm in ad a:
- 243 -
I
e s p o rq u e esta fra cció n c o n tie n e n e cesa ria m en te 2.- C a lc u la r el V.V d e la expresión:
e n el n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r el factor ( x - a)
c x 3 + 2x2 - 5x - 6
E = —t ; para x = 2
Para calcu lar el verdadero valor o levantar la inde x 3 - 3 x 2 - 4 x + 12 F
term in ación , se procede de la sig u ien te forma:
S o lu ció n :
1° Se factoriza el n u m erador y d enom inador, bus
Para x = 2, la fra cció n to m a la forma:
cando el factor ( x - a).
2° S e sim p lifica e n el n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r
este factor. 0
3° Se su stitu y e n u e v a m e n te x = a. Si persiste la F a c to r ic e m o s el n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r d e la
in d e te r m in a c ió n , se repite el p ro ced im ien to ; fra cció n , b u sc a n d o el factor ( x - 2 ) . P or el m éto
en caso c o n tra rio , el resultad o o b te n id o es el d o de Ruffini:
verdad ero valor.
El n u m erad or:
EJERCICIO S R E S U E L T O S
1 +2 -3 -6
j- 2x2 - 5x - 3 , 2 +2 +8 +6
E = — ----------------- , para x = 3
x 2 + x - 12 1 +4 +3 0
S o lu ció n :
x 3 + 2 x 2 - 5 x - 6 = (x - 2 ) ( x 2 + 4 x + 3) ;
Su stitu y en d o x = 3 en la fracción :
El d en o m in ad o r:
E _ 2 (3 )2 - 3(3) - 3 = _^
1 -3 -4 12
( 3 ) 2 + ( 3 ) - 12 0
1
o
c o n tie n e n el fa cto r ( x - 3 ).
X3 - 3 x 2 - 4 x + 12 = ( x - 2 ) ( x 2 - x •- 6 )
1. F a c to riz a n d o este factor en el n u m e ra d o r y
d e n o m in a d o r:
S u stitu y e n d o en E :
E _ (2x + l ) ( x - 3)
E (x - 2 )(x 2 + 4 x + 3 ) x2 + 4x + 3
(x + 4 ) ( x - 3)
(x - 2 ) ( x 2 - x - 6) x2 - x - 6
2. S im p lifican d o:
p ara x = 2
E _ 2x + 1
W E = 4 + 8 + 3 15 _ JJL
x +4
4 -2 -6 -4 4
E _ 2 (3 )+ 1 = 7_
n x n+2 - x n+l - ( n + 1 ) x n + x +1
3 + 4 7 E = --------------------------------------------------------------
X3 - X 2 - X + 1
V.V.E = 1
para x = 1
- 244 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : N u m erador:
1
n + ( 2 n - 1 ) + ( 2 n - 3 ) + ( 2 n - 3 ) + . .. + 5 + 3 + 1
E =
1 n n -1 -2 -2 -2 . .. -2 -1
n n -1 -2 -2 -2 -2 . .. -1 0
C a m b ia n d o el o rd en de la sum a:
D en o m in a d o r E n + [ I + 3 + 3 + . .. + ( 2 n - 3 ) + ( 2 n - 1)]
1 -1 -1 +1
D onde:
1 2 n - 1+1
1 + 3 + 5 + ... +(2n - 3) + (2n - 1) = n = ir
1 +1 0 -1
luego:
1 0 -1
1 0
E n + n2 n (n + 1 )
.'. D e n o m in a d o r = ( x - 1) ( x 2 - 1) = 2 = 2
su stitu y en d o e n E: 4 .- Si la fracción :
0
n x n+l + ( n - 1 ) x n - 2 x n-> - 2 x n‘2 - . . . -1 para x = 2, to m a la form a — . C a lcu la r su ver
E= d ad ero valor. ^
( x + l ) ( x - 1)
S o lu ció n :
Para x = 1, n u e v a m e n te E = -jj- Se d e b e c a lc u la r en p rim e r lugar los valores de a
y b. Si para x = 2 , la fra cció n to m a la form a 0/0,
Es necesario eliminar por segunda vez el factor (x - 1 ) , e n to n c e s , el n u m e ra d o r será igual a cero:
para lo cual se procede a una nueva factorización en el
2 (2 )4 - 13(2)3+ a(2 )2 - 2 8 (2 ) + 8 = 0
numerador.
N u m erador: 3 2 - 1 0 4 + 4a - 5 6 + 8 = 0
a = 30
n (n -1) -2 -2 -2 . .. -2 -1
y el d e n o m in a d o r ta m b ié n será igual a ce ro , así:
1
( 2 ) 4 - 4 ( 2 ) 3 + b ( 2 ) 2 + 1 6 ( 2 ) - 16 = 0
1 n 2n -l 2 n -3 2 n - 5 . .. +3 1
16 - 3 2 - 4 b + 3 2 - 16 = 0
n (2 n -l)(2 n -3 ) 2 n -5 2 n -7 .. . +1 0
b = 0
- 245 -
I
re em plazan d o este v a lo r c n la expresión:
V ia - V ia + V2a - 2 a 0
R =
2x4 - 13x + 30x - 2 8 x + 8 0
E = V i a- - 4a"
x - 4 x 3 + 1 6 x - 16
Lo q u e in d ica q u e a m b o s m ie m b ro s de la frac
fa cto rice m o s, para el n u m e ra d o r e m p le a n d o el
c ió n , c o n tie n e n al factor (x - 2a ). Para factorizar
m é to d o del aspa d o b le especial.
se d e b e racion alizar, m u ltip lica n d o n u m e r a d o r y
d e n o m in a d o r p o r el fa cto r ra cio n aliz an te del
+2
num erador.
[ ( V x ~ + V x - 2 a ) - V i a ] [ V x + V x - 2a + V Í a ]
R =
+4 V x2 - 4 a 2 [ ( V x + V x - 2 a ) + V2a ]
2 ( V x - 2a + Vx” )
Luego: R =
V x + 2a ( Vx” +V x - 2a + V i a )
(2x - l) (x - 2) 2x - 1
E =
(x + 2 ) (x - 2 ) 3 x - 2 para x = 2a
para x = 2: 2 ( V2a - 2a + \ 2 a
R =
2 (2 ) - 1 V 2a+ 2a(V 2a+ V 2 a -2 a + V 2 a )
E =
2 + 2
2V ia
V .V E. =
4 V 4a ~ (2V Ía)
R =
ó .- H allar el VV. de:
dV;
Vx~” - V i a + W 7 2a
R =- V.V E =
Vx2 - 4a2 2a
para x = 2a
6 .- H allar el verdad ero v alor de:
S o lu ció n :
3 125x - 1 0 2 4 x
L = --------------------------- ; para x = 0
Para x = 2a: 5x _ 4x
- 246 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : rep o n ien d o :
Para x = 0: 6
x- + 2 M x + 4
R =-
3 125°- 1 024° 1 - 1 0_
L = x +2
5 o . 40
1 - 1 0
para x = 6 4 = 2 6:
r e cs crib icn d o la exp resión :
V ( 2 6) 2 + 2 ^ 2 °"+ 4 4 + 4 + 4
( 5 X) 5 - ( 4 X) 5 R =
L =
5X - 4 X + 2 2 + 2
V.V.R = 3
d esarro lla n d o p or C o c ie n te s N o tables y sim p lifi
ca n d o el factor ( 5 X- 4 X) , q u e se m an ifiesta:
A -2) FORM AR
L = ( 5 X) 4 + ( 5 X) 3 ( 4 X) + ( 5 X) 2 ( 4 X) 2
Para levantar la in d e te r m in a c ió n de esta form a, se
+ ( 5 X) ( 4 X) 3 + ( 4 X) 4
divide el n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r en tre la m á x im a
para x = 0
p o te n c ia d e la v ariable, cu ya p resen cia provoca la
in d eterm in a ció n .
L = ( 5 0) 4 + ( 5 o) 3( 4 o) + ( 5 ° ) 2( 4 0) 2
+ ( 5 o) ( 4 o) 3 + ( 4 o) 4 R E G L A P R A C T IC A .- En la fo rm a p ráctica , el V.V. se
o b tie n e an a liz a n d o am b o s m ie m b r o s d e la fracción .
L = 5
1° Si el n u m e ra d o r es de m a y o r grado q u e el
.\ V.V.L = 5
d en o m in a d o r, el V.V e s co, es decir:
n vx - 8 r .
R = ------------ ; para x = 6 4 2 ° Si e l n u m e ra d o r es d e m e n o r grado q u e el
x - 4 d en o m in a d o r, el V.V. es 0 , es decir:
Para x = 6 4 , to m a la form a:
3 o Si el n u m e ra d o r y el d e n o m in a d o r so n de igual
grado, el V.V. es u n c o c ie n te form ad o p or la
VóT- 8 0
R = su m a de los c o e fic ie n te s d e los térm in o s de
F F - 8 0 m á x im a p o ten cia , del n u m e ra d o r y del d e n o m i
n a d o r es decir:
h o m o g e n iz a n d o los radicales:
Si 0 I N I = 0 I D I , en to n ces:
x - 8
R =
C o e fic ie n te de m a y o r grado de N
'x 2 - 4 V V .E =
C o e fic ie n te de m a y o r grado d e D
h a cie n d o V x = m:
EJERCICIO S R E S U E L T O S
m 3 - 8
R =
m2- 4 1.- C alcu la r el V.V. de:
factorizando: lo x 4 + 6x 3+ 7x2+ 5x + 9
R =
5x4 + 2x2+ 7x + 6
(m - 2 ) (m 2 + 2m + 4 ) m 2 + 2m + 4
R =
( m - 2 ) ( m + 2) m + 2 para x = co
- 247 -
I
S o lu ció n : 4 . - Hallar el V.V. de:
C u a n d o x = co;
( x - 2 ) I7( 2 x - 3 ) 5 ( 3 x - l ) 2
R =
OO + CO + CO + CO + 9 CO form a ( x - 3 ) ,5( 2 x - l ) 7 ( 3 x - 2 ) 2
R =
CO + CO + CO + CO + 6 CO in d eterm in ad a
p ara x = co.
S eg ú n la regla p rá ctica, p or ser d e igual grado
n u m e ra d o r y d e n o m in a d o r de la fracción:
S o lu ció n :
co
C u a n d o x = c o ja fra cció n to m a la form a
15 co
V .V R =
A n aliz an d o los grados: ° |N | = 2 4 = ° ¡D
V .V R = 3
A p lican d o la regla práctica:
2 .- C a lcu la r el VV. de:
( 1 ) 17( 2 ) 5 ( 3 ) 2
.40 V.VR =
(x + x + 1) + (x + x + 1) + ( x + I )5 + 16x ( l ) 15 ( 2 ) 7 ( 3 ) 2
R =
( 3 x 20 + 4 x 5 + 5 x 2 + l ) 2
5 .- H allar el V.V. de:
c u a n d o x —» co
2 n+1 , o n+1
A =— ; para n = co
S o lu ció n : 2 n + 3"
C u a n d o x —* co; S o lu ció n :
V .V R = 2 co
2_
3 0 + 1
3 .- H allar el VV. de: V.V. A. = = 3
co
2 1 1
— + — 0 +1
^ 8 x l5 + 2 x + 3 + l/3 2 :x 25 + 2 x + 6 y 3 3 3
L =
3 x 5+ +x + 6 + 4 x .10
" '+ 5 x + 7 3 /2 \
A claració n : C o m o — < ! = > — < 1, luego
para x = co.
V.V.L = 1 para x = oc
- 248 -
Á L G E B R A
S o lu ció n :
OO ¡ ^2 n- l
C u a n d o x —> co, la fra cció n to m a la form a CÓ~
^4n-4-2n+l 1 2 5
A n a liza n d o los g rados ° |N | = 1 = ° |D ¡
> 4n-2n+ 3
A p lican d o la regla práctica: 512
5 2n~3 53
V.V.J =
V2 +vr V2 + vr 22n+3 29
5 2n . 5 ° 5^
V 7 + -+ v r
2 2n . 2 3 2q
5_\2n = _ 5 l
V.VJ =
V 2 + V3 V 2 + V3
2 ) 26 iY
V V 7 + 2 v r^ Vvr + vr id en tifica n d o e x p o n e n te s:
V.VJ =
V2 + vr 2n = 6 n = 3
B - l ) FORM A = co - oo
V 2 + V3
0 |D | = 4 n + n - 1 = 5 n - 1 S o lu c ió n :
[ ( a x + b) + V a2x 2 + a b x + c ]
A p lican d o la regla práctica:
( 5 2) n( 5 2 . 2 2) n ~(2) 125 (a x + b ) 2 - (a 2x 2 + a b x + c)
E =
( 2 4 . 5 ) n . 5n-i 512 ax b + V a2x 2 + abx + c
- 249 -
I
abx + b 2- c El p rim er d e n o m in a d o r es d iferen cia de cu a d ra
E =
d o s, e fectu a n d o y sim p lifican d o:
2 ,.2
a x + b + va_x abx + c
x + 6 x + 1
r- CO E =
cuando x 00 E = ---
co (x + 4 ) ( x - 4 ) x (x - 4)
A n alizan d o los grados: 0 |N = 1 = ° D
(x + 6 ) x - ( x + 1) ( x + 4 )
A p lica n d o la regla práctica: E =
x (x + 4 ) ( x - 4)
ab ab b_
V.VE =
2a 2 x2 + 6x - x 2- } x - 4
E =
x (x + 4 )(x - 4)
2 .- H allar el VV. de:
x - 4 1
E =
E = V x 2 + lO x + 8 - ( x + 3) x (x + 4 )(x - 4) x (x + 4)
para x = co.
para x = 4:
S o lu ció n :
C u a n d o x —* co; 1
V.V E =
4 (4 + 4) 32
E = co - co
E = ; para x = 1
[ V x 2+ 1 0 x + 8 - ( x + 3 ) ] [ V x 2+ 1 0 x + 8 + ( x + 3 ) ] 1 - x2 1 - x-
E =
V x 2 + lO x + 8 + ( x + 3 )
S o lu ció n :
Para x = 1, la e x p re s ió n to m a la form a in d e te rm i
( V ^ 2 + lO x + 8 ) - ( x + 3 ) 2
E = nada co - co
Vx2 + lO x + 8 + ( x + 3 )
E fectu a n d o las o p e ra c io n e s indicadas:
x 2 + lO x + 8 - x 2- 6 x - 9 4x - 1
E =
V x 2 + lO x + 8 + x + 3 V x 2 + lO x + 8 + x + 3 E =
(l+ x )(l-x ) (1 - x ) ( l + x + x 2)
C u a n d o x —» co;
2 ( 1 + x +x 2) - 3 ( 1 + x)
E =— E =
co (1 + x ) (1 - x ) ( l + x + x 2)
A n alizan d o los g rados ° |N = ° D = 1
x + 6 x + 1 ( 2 x + l ) ( x - 1)
E = ; para x = 4 E =
x 2 - 16 x (x - 4)
(1 + x ) ( 1 - x ) ( l + x + x 2)
S o lu ció n :
E = 2x + 1
Para x = 4 , la e x p re s ió n tom a la form a in d eterm i
(1 + x ) ( 1 + x + x 2)
nada:
co - co para x = 1
- 250 -
Á L G E B R A
E = j V1 + - 1 x para x = co
B -2 FORMA 0 . oo
S o lu ció n :
C u a n d o una e x p re s ió n para x = a, tom a la form a
in d eterm in a d a 0 x oo, su V.V. se e n c u e n tr a e fe c tu a n C u a n d o x —> oo , E to m a la form a 0 . od
d o las o p e ra c io n e s in dicadas, sim p lifican d o y reem
plazando x = a; o tam b ién , tratan do de tra n sfo rm a r M u ltip lican d o y d ivid ien d o p or el ER.:
lo, a otras form as co n o cid as.
1 + 1 + 1
• M x
EJERCICIO S R E S U E L T O S
se tiene:
1.- Hallar el V.V de:
7 E =
E =
x + 3 3 x - 1 / Vx2 + 6 x - 16
para x = 2.
S o lu ció n :
2 ( x - 2)
E =
( x + 3 ) ( 3 x - 1) (x + 8 )(x - 2)
14
x¡ u»
E =
(x + 3 )(3 x - l ) ( x + 8)
para x —» co :
para x = 2
V.V.E = = 1
14 7
V.V.E = 1 + 1
(5 )(5 )(1 0 ) 125
- 251 -
I
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
para x = co
V5x + 7 + 2
6. H allar: E = -------------------------; para x = -3
b) CO c) 0
V3 - 2x + x
d) e) Indeterminado 5
a) 0 b) c) -
8
a) 2 b) 3 c) 1
2x - 1
T = x ( 2 x + 1) 1 - ; para x o
2x
d) e) -
7
a) co b) c) 0
8
a x - a-^x*1
3. Evaluar: para x = a 1
1 - ax -i d)
2
e) -
' 4
T = (1 + i)401 - (1 - i ) 401
d) e) N in gu na
2a
a) 0 b) i c ) 2 201
1 - V 2 - VT - 3x
4. Evaluar: d) 2 200 e ) 2 201 i
para x = 1 Vx + 1 Vx~~
-----------------------------------para x = co
V j T + V~x
b ) -2 c ) -3
a) 1 b) -1 c) 0
d>- e) N in g u n a d) co e) 2
l/n
a +
; para x = co
^7+V ^ V 7 + V 7 + . . . + V 7+^¡7+^18 + ^ íl8
- 252 -
Á L G E B R A
n x + se n m x a) - 1 0 b) -22 c ) -3 2
; para x 0
m x + se n n x
d ) + 32 e) + 10
n- + m m
a) 1 b) c)
m2+ n n 16. H allar e l verdadero v alor de:
m~ + n \ n
d) e) —
n2 + m m ; para x = 0
vr + x - 1
x
(a + b ) x 2 - (a 2 + b2) x - 2 a b x + a b (a + b)
d) c) -
(a - b ) x 2 - (a 2 + b 2) x + 2 a b x - a b (a - b)
d ) a2 - b 2 e) a 2 + b 2 a (a - 1 ) + V x (1 - x )
; para x = a
x - a
13. C a l c u l a r e l V .V .d e :
(1 + a)Va~” a va
a) b)
2a
V x + 1 + V x2 - 1 - V x2 + 1
V =
V x - 1 + V x2+ 1 - V x 4 + 1 a va 1 - 2a
c) d)
2a
s i X = 1.
(1 - 3 a ) Va~
e)
a) V 7 b ) 2 V 7~ c ) 3 2a
E = - 1 c u a n d o n —> oo
3 x + V 9 6 X2 + V l 6 x 4 + 1
■K1 * #
para x = co
a) 1 b) p c)
2
a) b)
d) p : e ) 2p 13 13
6
l ó . C alcu lar los valores de a y b para q u e la fracción: c) d) _5_
13 13
x + 4 x + ax- + 4x + 1
E =
e)
10
x4 + 6 x 3 + 12x2+ bx + 3
13
- 253 -
I
19. Hallar el V.V. de: 2 0 . Hallar el V.V. de:
-m
p mpr a)2 b) 1
a ) — aP/m b ) — aP c)— \ ap+m
m m m
d) N in g u n a e) 3
d) -Vap-m c) m CLAVE D E R E SP U E ST A S
m p
1) D 2) D 3) D 4) A 5) C
6) B 7) D 8 )E 9) B 10) C
- 254 -
Á L G E B R A
CANTIDADES IMAGINARIAS Y
NÚM EROS CO M PLEJO S
P o r lo tanto: 2 ) i m = i ^ +r = i ^ . i r = (iÓ q • ir = i r
i2 = - l
d o n d e r = 0 , 1, 2, 3
E je m p lo : V-4 = V4 V -l = 2 V -I = 2i
1) ii = ( V T ) ' = i
1—*
i1 = i
-t
II
2) í2 = v t v - i = - i
i-*•
—
rN
i-
II
II
3) i3 = i2 . i = -i
T-
•—
r = 3
II
i
4) i+ = i 2 . i2 = 1
C O N C L U SIO N
5) i5 = i4 . i = i
- 255 -
I
EJERCICIOS RESUELTOS 3_
E = i
1.- C alcu la r
E = 0 ± # =(1+i)s
E = 0
(l + 0
2 .- S im p lificar: pero:
E = 16
S o lu ció n :
S o lu ció n : 1 6 i 4 ( 1 4- i ) ; 1 6 ( 2 i) 32i
E =
T ra n sfo rm a n d o las potencias: - 8 i 3( l - i ) ( l 4- i) - 8 ( - i ) ( l - i 2) 8 i(2 )
1 1 1 1 1 2 E = 2
— + ——
15
+ :49 :18
4- ——
:400
+
E =-
1 1 1 1 6 .- La e x p re s ió n ad ju n ta se c u m p le para d o s valores
4- ------ 4- ------
i5 0 ;23 i35 [441 d e “n ” cu ya su m a se pide:
1 1 1 i i
E =
1 í5_ + T (-D + i (-D
S o lu ció n :
i i i
—i — 4- -----
(-D (-D O p e ra n d o e n el p rim er m iem b ro :
- 256 -
Á L G E B R A
8 .- C u án to s v a lo re s d ife r e n te s p u ed e to m a r la
li1* 1/ i ( li ° ‘ ID+1/ i * Ü?>' exp resión :
E = in + r n ?
i 4L" .i ( i 4) L" -i S o lu c ió n :
jjT - 1 ( 0 + D( üj - 1) para n = 4:
= i IL,+ 1 = i 12} + 1 = 1^ ' 1
E = 1 +— =2
Lu ego, la igualdad p rim itiv a será:
para n = 4 + 1:
iüi-1 = i
E = i + i + 2 _. _L=i + _L = 0
1 1 1 -1
o
para n = 4 + 2:
P O 1 , 1
E = r +— = -1 = -2
(-1 )
para n = 4 + 3:
E= i3 + 4 = ‘ i + ~ -------— = - i + i = 0
i3 (-1 ) i
E = i2 + 2 i4 + 3 i6 + 4 i8 + 3 i 10 + . .. + ( 4 n ) i 8n
S o lu ció n :
E = ( - 1 ) + 2 ( 1 ) + 3 ( - l ) + 4 ( 1 )+ . . . + ( 4 n - l ) ( - l ) + 4 n ( l )
'■ v *
S o lu ció n :
( 4 n ) térm in os
Al efectu ar o p eracion es e n el prim er factor resulta:
\3n / i \ 13n+3 / i \ 2n +8 C
v
J V
V
> V
V
>
~V------------'
E = (V -i ) . (-V -i) . (v -i) 1 1 1 1
(j3)13n+5 ( j)2n+8
en to n c e s:
E = (i)3"
E = 1 + 1 + 1 + 1 + + = 2n . . .
( 2 n ) veces
r
E = i3 = -i ; E = -i
1
E = 2n
II
- 257 -
I
1 0 .- C alcu la r el v a lo r de: [(1 + 0 ( - 8 0 + (1 - i ) { - 8 ( - i ) } ] " = 2 6!
1 2 3 4 5 6 7
1 2 3 4 5 6 7 l - 8 i ( l + i) + 8 i ( l - 0 1 " = 2 6!
E = Í1 4- i2 4- i3 4- i4 + i5 + Í6 4- Í7
S o lu ció n : [ 8 i ( - l - i + 1 - i ) ] n = 2 6!
1) i 1 = i1 = i [ - 1 6 ( - l ) ] n = 2 6!
2“ 4 ( 1 6 ) n = 2 6!
2 ) i2 = i2 = i 16 = 1
( 24)n = 2 6!
3 ) j33 = j { 4 k - l )3 = j 4 k + ( - l )3 = j -1 = J L = _i
1 1 2 4n _ 26!
4) i4 = i4 = 1 4 n = 6!
53
6 . 5 . 4 . 3 . 2 . 1
5) i1 = i (p o te n c ia e s m ú ltip lo d e 4 4- 1) n = ------------------------------
66 ,
n = 180
6 ) i6 = i4k = 1
(1 4- Í ) 11
Luego: E =
3 2 ( 1 - i)
E = Í4 - 1 — i 4- 1 4-Í4- 1 —Í = 3
S o lu ció n :
)(1 + i ) [(1 + i ) 2l 3 + (1 - i ) [ ( 1 - i ) 2 ] 3 }* 1 = 2 6!
¡(1 + 0 i + i2 i -1 -( 1 - i)
E =
[ ( 1 + i ) ( l + 2 i + i2) 3 + (1 - i ) ( l - 2i + i2) 3] " = 26! 1- i 1- i 1- i (1 - 0
E= -1
[(1 + 0 ( 1 + 2 i - 1 )3+ (1 - 0 ( 1 - 2 i - l ) 3]n = 2 6!
1 3 .- C alcu la r el v alor de:
[(1 + i ) ( 2 i ) 3 + (1 - i ) ( - 2 i ) 3]n = 26!
- 258 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : M u lt ip lican d o y dividiendo p o r i:
E = 12 + 5 i + V l 2 - 5 i ) ' ( ^ 4 + 3 i + V 4 - 3 i ) E =
operando:
1 5 .- C a lcu la r el v alor de:
E = V [ 1 2 + 5 i + 2 ^ ( 1 2 + 5 i ) ( 12 - 5 i ) + 12 - 5i]
E = (1 + i) 4 1->)
[4 + 3 i + 2 V ( 4 + 3 i ) ( 4 - 3 i) + 4 - 3i]
S o lu ció n :
E =V ( 2 - t + 2 ^ 1 4 4 - 2 5 i2 ) ( 8 + 2 ^ 1 6 - 9 i2 )
( 1 - i)4 = [(1 - i ) 2]2 = (1 - 2i + i2) 2
C o m o i~ = -1:
(1 - i ) 4 = (1 - 2 i - l ) 2 = ( - 2 i ) 2 = 4 i 2 = 4 ( - l ) = -4
E = V ( 2 4 + 2 . 1 3 ) ( 8 + 2. 5 ) = V ( 2 4 + 2 6 ) ( 8 + 1 0 )
lu eg o, c o m o (1 - i ) 4 = -4 , se tiene:
E = ^ 5 0 (1 8 ) = V 900 = 30
E = (1 + i)-(-«> = (1 + i ) ‘
E = 30
E = |(1 + i ) 2] 2 = (1 + 2 i + i2) 2 = (1 + 2 i - i ) :
14.- C a lcu la r el valor de:
(1 + i ) 3 - (1 + i ) 2 E = ( 2 i ) 2 = 4 i 2 = 4 ( - l ) = -4
E =
(1 - O6
E = -4
S o lu ció n :
16.- C a lcu la r el v alor de:
E x tra y e n d o fa cto r c o m ú n e n el n u m e ra d o r y
tran sfro m a n d o e l d en o m in a d o r:
E = ( i - i 1 + r 2 - i - 3 + i - 4 - i - 5 + . . . - i -- 2223)
23V2
( l + i ) 2[ ( l + i ) - l l S o lu ció n :
E =
213
[(1 - 0
T ran sform an d o e n p o ten cia s positivas:
(1 + i2 + 2 i ) ( l + i - 1)
E =
(1 - 2 i + i2) 3 = ( i - 2 - + -T i - +A . . ~ u
V i i2 ¡223 J
( l - l + 2 i)(i) (2 i)(i) 2E
E = tam bién:
(1 -2 Í-1 )3 (-2 i)3 -8 i3
- 259 -
I
E s c r i b ie n d o c o m o co e ficie nte notable: se tendrá:
2
i224 - 1 (i2) 112 - 1 E = 3 i+ 5 ( - l ) + 7 ( - i ) + 9 ( 1 ) + l l ( i ) + 1 3 ( - 1 )
i+ 1 i + 1
E = + 1 5 (-i) + 1 7 (1 ) + ... + (8 n + 1 )(1 ) - 4n
i223 (i2) 112 . i
E = 3 i - 5 - 7 i + 9 + l l i - 1 3 - 1 5 i + 1 7 + . . . + ( 8 n + 1 ) -4 n
2
( - 1 ) 112 - 1 1 - 1 A grup and o de 4 e n 4 térm inos:
i + 1 i + 1
= 0
E = (3 i - 5 - 7 i + 9 ) + ( l l i - 13 - 15i + 1 7 ) + ...
( - l) m .i -i
+ ( 8 n + 1) -4 n
E = ( 4 - 4 i ) + ( 4 - 4 i ) + . .. + ( 4 - 4 i) - 4 n
E = 0
C á lcu lo de los ex p o n e n te s: E = ( 4 - 4 i ) n - 4 n = 4 n - 4 n i - 4 n = -4 n i
E = -4ni
754! 754 . 753!
= 754
753! 753!
19 .- C alcu lar: E =
x + y—
21 121 x -y
C = - =
15
[1 5 16
si se c u m p le que:
2 1 . 2 0 . 19 . 18 . 1 7 . 16 . ¡13
(1 + i)2 + (1 + i)4 + (1 + i ) 6 + (1 + i ) 8 = x + yi
115 . 1 . 2 . 3 . 4 . 5 . 6
S o lu ció n :
C j j = 2 1 . 1 9 . 1 7 . 8 = m ú ltip lo d e 4 = m 4
Se pu ed e es crib ir el p rim e r m iem bro:
c o m o i~ = 1, se tiene:
( l + i ) 2 + { ( l + i ) 2)2 + { ( l + i)2}3 + j ( l + i)2)4
E = (i™ )1” 4 = ((i4) 188 . i2}1” 4 - ( ( i ) 188 • i2) 1 = ( i 2) 1 = x + yi
C o m o:
E = -1
(1 + i)2 = 1 + i2 + 2 i = 1 - 1 + 2 i = 2i
1 8 .- C alcu la r el v a lo r de:
e n to n c e s:
E = 3 i + 5 i 2 + 7 i3 + 9 i 4 + l l i 3. + . . . + ( 8 n + l ) i 4n- 4 n
( 2 i) + ( 2 i ) 2 + ( 2 i ) 3 + ( 2 i ) 4 = x + yi
S o lu ció n :
efectu an d o :
T ran sform an d o las p rim eras p o ten cia s, c o n la
finalidad de o b te n e r u n a regla de fo rm a ció n 2 i + 4 i 2 + 8 i 3 + 16i4 = x + yi
ten ien d o p resen te que:
C o m o:
i2 = -1 , i3 = -i , i4 = 1 i2 = - 1 , i3 = -i, 14 = 1
- 260 -
Á L G E B R A
se obtiene: S o lu c ió n :
2 i - 4 - 8 i + 16 = x + yi C o m o i = i3 y aq u e i4 = 1, se pu ed e escribir:
12 - 6 i = x + y i
1 + i)n = 3 2 i5
de aquí: tam bién:
x = 12 (1 + i ) 11 = ( 2 i ) 5
y = -6 C o m o:
se pu ed e escribir:
12 - 6 6 1
E =
12 - ( - 6 ) 18 3 d + i) " = [ ( i + i ) 2] 5
10
2 0 . - C a lcu la r el m e n o r valor de n q u e verifica: (1 + i ) n = (1 + i)
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
s i50! + i52!
j28! + j 27 ! V + 1
1. El valor de: ( / ) es: 4 . Efectuar:
¡26- + i25!
a) 1 b ) -1 c) i
a) Im p o sib le b ) In d eterm in ad o
d) -4 e) N in g u n a
c ) N in g u no d) 1
e) 0
2. R acion alizar: — -
Va~ + Vb~ i 5. Efectuar:
—•
Ul
i 17
1
a) i b ) -i c) 1
a) 1 b )i c) 0
d )-l e) N in gu na d) -i e ) -1
- 261 -
7. C alcu lar: d) x = 6 e) x = 8
y= -8 y = -6
E = i + 2 i2 + 3 i 3 + 4 i 4 + . .. + ( n ) i n
E = (1 + i) + ( 2 + i2) + (3 + i 3) + . ..
d) n e) 1
+ ( 4 n + i4n)
8 . C alcu lar:
a) 2 n ( 4 n + 1 ) b ) 2 n ( 4 n - 1)
E = i 2 + 3 i4 + 3 i6 + 7 i8 + ... + ( 2 n - l ) i 2n
c) 2 n (4 n + 2) d) 2 n ( 4 n - 2)
a) n b) c ) 2n
e) 8 n 2
d) - 2 n e) 1
(4n+4)
(4n+3) a) 1 b) 2 c) 3
(4n+2)
d) 4 e) 3
a) n b) 4 n c ) ni
ab + a 2bi
15. Si: — e s u n real puro
d) 4 n i e ) 2ni
ba + b2ai
10. Calcular:
C alcu lar ab.
E = (1 + i ) 200 - (1 - i) 200 a) a b) b c ) a¿
50
a) 2 100 b) 0 c) 2 d) a a e ) a2
d) i e) -i
16. Si: Z , = V a2b - b2a + 2 a bbai
a) 4 i n b) 3 in c ) 2 i n-l
,b-i
E u
d) in+l e ) 2 in a
a) a b) b c ) ab
12. C a lcu la r “x ” e “y " sa b ie n d o q u e e l sig u ien te
p o lin o m io tiene raíz cu ad rad a exacta: \ a
d) 1
e )ir
a2 + 6a + 2ai + x - yi
17. Si:
a) x = 6 b) x = -6 c ) x = -6
y = -8 y = -8 y= 8 V s + 12i = x +
- 262 -
Á L G E B R A
a) 3 b) 2 c) } 19. Si s e c u m p l e que:
(4n+3)
d) 7 e) 4 (4n+2)
j( 4 n - l) + j( 4 n + l)
= ni
18. Si se c u m p le que: c a lc u la r “n ”.
a ) a = -b b) a - b = O a) 64 b) 512 c) 256 d) 64 e) 3 2
c ) a = b2 d) b = a2
CLAVE DE RESPU ESTA S
e ) a2 = b3
1 )C 2) A 3) A 4) D 5) C
6) C 7) A 8) A 9 )C 10) B
- 263 -
I
N U M ER O S C O M PLEJO S REPR ESEN T A C IO N GRAFICA DE UN
CO M PLEJO
D E F I N I C I Ó N .- L o s n ú m e ro s c o m p le jo s so n aquellos
q u e tien en una parte real y u n a im agin aria. S on de la 1.- R E P R E S E N T A C I O N C A R T E S IA N A
form a:
Se realiza u tiliz an d o un siste m a d e ejes rectangulares
Z = a + bi
o cartesia n o s; en el eje " x " se represen ta los n ú m eros
D o n d e a y b p u ed en ser n ú m e r o s positivos, negativos reales y las can tid ad es im agin arias en el e je “y ". Al
y a ú n nulos. plan o form ad o p o r los e je s real e im a g in ario se
d e n o m in a llam a P lan o de Gauss.
C L A S ES DE N Ú M ER O S CO M PLEJO S
y e je im agin ario
C O M P L E J O REA L.- E s a q u el cu ya parte im aginaria
es nula.
P lan o de
C O M P L E J O S IG U A L E S .- S o n d o s c o m p le jo s , que
tien en iguales su s p artes reales e iguales su s partes Sea:
im aginarias. Z = a + bi
C O M P L E J O S C O N JU G A D O S .- S o n d o s c o m p le jo s
q u e tie n e n iguales su s partes reales e iguales p ero de ¿ .- R E P R E S E N T A C I Ó N P O L A R O
sig n o s c o n tra rio s su s partes im aginarias. T R IG O N O M É T R IC A
C O M P L E J O S O P U E S T O S .- S o n d o s c o m p le jo s que
tien en iguales, pero de sig n o s c o n tra rio s, tan to las
partes reales c o m o las im aginarias.
E je m p lo :
Z j = a + bi
so n d o s c o m p le jo s
r = rad io v e c to r o m ó d u lo
op u esto s
Z 2 = -a - bi
0 = án g u lo o arg u m en to del m ó d u lo
- 264 -
Á L G E B R A
MN + NO = MO Zj = a + bi
Z 2 = c + di
b2 + a2 = r2
(a + b i) + ( c + d i) = (a + c ) + (b + d )i
V a2 b2 (I)
M U L T I P L I C A C I Ó N D E C O M P L E J O S .- El p r o d u c
C á lcu lo del a rg u m en to o án g u lo 0 .- to d e n ú m e r o s c o m p l e jo s p u e d e s e r : o tr o c o m p l e
j o , u n im a g in a r io p u ro , o u n n ú m e r o real. Para
E n el trián g ulo rectán g u lo M N O: e f e c tu a r e l p r o d u c t o , se c o n s id e r a a lo s c o m p l e jo s
c o m o b in o m io s .
ig 0 = - !r
E jem p lo :
Si: (a + b i) (c + d i) = a c + adi + b e i + b d i2
0 = are tg — (II)
* b = (a c - bd) + (a d + b c )i
a + bi = r e o s 0 + ri s e n 0
Z , = c + di = r .( c o s 0 , + i se n 0 j )
o:
a + bi = r ( c o s 0 + i se n 0 )
Z [Z , = r ( c o s 0 + i se n 0 ) . r, (eo s 0 t + i se n 0 ()
8 + 6i
+ i (s e n 0 e o s 0 , + e o s se n 0 , ) ]
S o lu c ió n :
Z ,Z , = r rj |cos ( 0 + 0 , ) + i se n ( 0 + 0 , ) ]
Se sa b e que:
8 + 6 i = r ( c o s 0 + i se n 0) P R O P IE D A D E S
D IV IS IÓ N DE C O M P L E JO S .- El c o c ie n te de dos c o m
0 = are tg — = are tg — = are tg — = 37°
* a * 8 4 p lejo s puede ser: otro co m p le jo , u n im aginario puro o
u n n ú m ero real. Para dividir d o s co m p lejo s, se e x p re
Luego: sa el c o c ie n te en form a de quebrado y se racionaliza el
d enom inador, m u ltiplican do am b o s m iem b ro s de la
8 + 6 i = 1 0 ( c o s 3 7 ° + i se n 3 7 °)
fracción por la co n ju g ad a del denom inador.
- 265 -
I
E je m p lo : . (e o s 0 + i se n 0 ) ( c o s 0 + i se n 0 )
. . .(e o s 0 + i se n 0)
z
Hallar: ----- , sien d o : Z , = a + bi
= rn(c o s ( 0 + 0 + 0 + . . . + 0 )
^2
z 2 = c + di n
+ i se n ( 0 + 0 + . .. + 0 ) ]
(a c + b d ) + (b e - ad )i n
z< -^ a + bi \ / c - di \
z 2 “ <k c + di / Ve - di ) c 2 - d 2i2 ( r ( c o s 0 + i se n 0 ) ] n = rn( c o s n 0 + i se n n 0 )
P R O P IE D A D E S
z, (ac + bd) + (be - ad)i /ac + bd\ / b c-ad y
c 2 + d2 V c 2 + d 2 / ' V c 2 + d 2/ * 1° El m ó d u lo de la p o te n c ia e s la p o ten cia del
Z2
m ó d u lo de la base.
o , ta m b ié n e n form a polar:
2° El a rg u m e n to de la p o te n c ia es el a rg u m e n to de
la base m u ltip lica d o p or el e x p o n en te.
r ( c o s 0 + i se n 0 ) eos 0 ( - i se n 0,
Z,
z2 ,*,(co s 0 , + i se n 0 , ) eos 0 j - i se n 0! RAÍZ DE UN C O M P L E JO .- La raíz de un c o m p le jo es
o tro c o m p le jo , puro o real. Para e x tr a e r la raíz de
ín d ice elevad o, se o p era c o n la form a polar:
Z, ( e o s 0 e o s 0, + sen 0 se n 0 j )
e o s 0J e o s 0 , + se n 0 j se n 0, V r (eo s 0 + i sen 0 ) = r ,( c o s 0 , + i se n 0 j ) o)
+ i (s e n 0 e o s 0 j - e o s 0 se n 0 j )
E lev and o a la p o ten cia “n ” para ca lcu la r r ] y + 0 ,,
e n fu n ció n d e r y 0 q u e se c o n o c e .
((e o s ( 0 - 0 j ) + i se n ( 0 - 0 , ) ] = r í f e o s n 0 , + i sen n 0 j )
P O T E N C IA DE U N C O M P L E JO .- La p o te n c ia de u n
S u stitu y e n d o los v alores de r, y 0 ( en (I):
c o m p le jo pu ed e ser: o tro c o m p le jo , u n n ú m ero real o
un im a g in a rio puro.
"'/ricos 6 + i se n 0 ) = ^ [ c o s ( 9 + Z k jt )
Para e fe ctu a r la o p e ra ció n se aplica el d esarro llo del
B in o m io de N ew to n ; para p o ten cia s elevadas, es c o n
( e ^ ) ]
v e n ie n te p o te n cia r en form a polar. + i sen
( r ( c o s 0 + i s e n 0 ) l n = rn( c o s 0 + i se n 0 ) n
d o n d e k = 0 , 1 , 2 , 3 , . . . , n - 1; ya q u e se debe o b ten er
= r n( c o s 0 + i s e n 0 ) n ” raíces.
- 266 -
Á L G E B R A
1 .- Efectuar:
0, - (-2 0 ,) = 360k
£ .1 .+. i 1 - i | 10 + 3i
0, + 2 0 , = 360k (3)
12 - 5i 5 - 12 i 169
P or datos:
S o lu ció n :
0, + 0 , = 510° (4)
R a cio n a liz a n d o las d o s p rim eras fracciones:
La s o lu c ió n ace p ta b le de ( 3 ) y ( 4 ) es:
( l + i ) ( 1 2 + 5 i) (l-i)(5 + 1 2 i) (1 0 + 3 0
E = -----------------------------------------------------+ ---------------- 0, = 300°
5 - - 12~i 2 :2 169
12 - 25i*
0 ,= 210°
E _ 12 + 3 Í+ 1 2 i- 3 3 + 1 2 i - 3 i + 12 | 10 + 3i
3 .- O b te n e r “x " e “y ” sa b ie n d o q u e el sig u ien te p o li
169 169 169
n o m io tien e raíz cu adrad a ex acta:
7 + 17i - 17 - 7 i + 1 0 + 3i 13i P = a2 + 6a + 2a i + e x - vi
E =
169 169 13
S o lu ció n :
2 .- D os n ú m e ro s c o m p le jo s tie n e n el m ism o m ó d u
R ep resen tan d o c o m o (a+ b ) la raíz cu adrad a del
lo. U n o de ello s e s c o n ju g a d o del otro. Sus argu
p o lin o m io :
m e n to s s u m a n 5 1 0 ° . C alcu la r los arg u m en to s de
a m b o s co m p le jo s . a 2 + 6 a + 2a i + x - v i = (a + b ) 2
S o lu c ió n : a2 + 2 a ( 3 + i) + ( x - vi) = a2 + 2 a b + b2
r (e o s 0 ! + i sen 0 , ) y r ( c o s 0 , + i se n 0 , ) b = 3 + i (1)
P o r datos: b2 = x - vi (2)
r e o s 0 ! + ri se n 0 , = r2 e o s 2 0 , - r2i se n 2 0 , su stitu y en d o ( 1 ) en ( 2 ):
- 267 -
I
4 .- El c o c ie n te de dos n ú m e ro s c o m p le jo s es im agi o, bien:
n ario puro; su s u m a e s real y vale 5. El m ódulo
del divid en do e s d o b le q u e el del divisor. H allar el ( a c - b 2) + b (a + c ) i = 1 + 3 i
divisor.
id en tifican d o térm in os:
S o lu ció n :
ac - b 2 = 1 (1)
S ie n d o la s u m a real e n to n c e s los c o m p le jo s so n
d e la forma:
b (a + c ) = 3 (2 )
( x + y i), (z - yi)
adem ás, p or datos:
P or datos:
a + c = 3 (3 )
x + y l =bi (1)
z - yi (3 ) en (2 ): b = 1
x + z = 3 (2) En (1 ): ac = 2 (4 )
V x 2 + y2 = 2Vz2 + y 2 (3)
D e (3 ) y (4 ): a = 1; c = 2 ó a = 2, c = 1
D e ( l ) se o b tien e:
Los c o m p le jo s serán: 2 + i, y, 1 + i
x + y i = b zi + by
6 .- C a lcu la r “a ” sa b ie n d o que:
d iv id ien d o m ie m b ro a m ie m b ro , resulta:
es un im a g in a rio puro.
y2 = x z (4 )
S o lu ció n :
resolv ien do el siste m a ( 2 ) , ( 3 ) , ( 4 ):
P or c o n d ic ió n del problem a:
x = 4
y = ±2
^ ¡ _ = ki
z = 1 2 - 5i
- 268 -
Á L G E B R A
( 4 + 3 i) (-1 + i ) ‘ S o lu ció n :
Z =
(V T + ¡ y S u p o n i e n d o q u e la raíz c u a d r a d a es de la fo rm a
a + bi:
Solu ción :
V 5 + 12i = a + bi
C á lcu lo de los m ó d u lo s r p r , y r 3
elevan d o al cuadrado:
r, = V + + 3 2 = 5
5 + 12 i = (a + b i ) 2 = a 2 - b2 + 2abi
r, = Vo/ry+T = 2
a2 - b2 = 5 (1)
2 a b = 12 (2)
El m ó d u lo del c o m p le jo será:
resolv ien do ( 1 ) y ( 2 ) se o b tien e:
( 5 ) 2 (V 2 ) 25 . 4
r = a = ± 3
(2) 32
b = ± 2
25
r =
8
Rpta.: V 5 + 12 i = ± 3 ± 2i
8 .- C a lcu lar el v a lo r de:
RAÍCES CÚBICA S D E LA UNIDAD
x 2 2
E JE M P L O .- D eterm in ar las raíces cú b ica s de la
S o lu ció n : unidad.
+ 0i = V e o s 0 o + i sen 0 o
0 + 2kjr \ ( 0 + 2 k jt \
V3 = cos ^_ j + , Se n ( — 5 — )
1) Para k = 0:
P o r lo tanto:
= c o s 0 + i se n 0 = 1 (A)
E = [ I ( e o s 6 0 + i se n 6 0 o) ] 45
2) Para k = 1:
= ( l ) 45 (e o s 6 0 . 4 5 + i se n 6 0 . 4 5 )
3' 0 + 2 jt 0 + 2 jt
E = e o s 2 7 0 0 ° + i se n 2 7 0 0 ° Mi = COS + 1 sen
= eos 1 8 0 ° + i se n 180 °
2 jt . 2 ji
= cos + 1 s e n ------
E = -1
- 269 -
I
EJERCICIOS RESUELTOS
i - + - t i (B ) 1.- Simplificar:
E = (1 - w )2 (1 - w2)2 (1 - w4)2 (1 - w 5) 2
3) Para k = 1:
S o lu ció n :
\(T~ O + 4 jt . O + 4jt
v i = e o s ------------- + i s e n ------------ Se sab e que:
3 3
w3 = 1; w4 = w; w5 = w 2
4 jt 4 ji
eos + i s e n ------
sustituyendo:
E = (1 - w )2 (1 - w 2) 2 ( l - w ) 2 (1 - w 2) 2
(C )
E = [(1 - w )( 1 - w2)]4 = [1 - w2- w + w 3]4
pero:
1 + w + w2 = 0
1 V3 1 = -w - \v;
En resum en + ----
2 2
y com o:
1 3/3 ”
w3 = 1
su stitu y en d o e n E:
PR O P IE D A D E S
E = (1 + 1 + l ) 4
I o De las d o s raíces c o m p le ja s q u e a p arecen en la
E = 81
raíz c ú b ic a de la u n id ad , una d e ellas es el
cu ad ra d o de la otra.
2 .- C alcu lar:
Si una raíz c o m p le ja e s w, la otra e s w 2, siendo
,2\3
la tercera e l n ú m e r o real 1. E = ( 1 + w - w2) 5 - (1 - w + w2)
S o lu ció n :
>/r = 1, Vr = w, vr=w C o m o:
w 3k= 1 E = ( 5 + 7w + 7vv2) 12
- 270 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : E = (w 3) 3 . w + 4 ( w 3) . w - 5w
La e x p re s ió n se pu ed e escribir: E = ( l ) 3 . w + 4 ( 1 ) . w - 5w
E = [5 + 7 ( w + w 2) ] 12 E = w + 4w - 5w
E = 0
Com o: 1 + w + w2 = 0 , se tiene:
E = 15 + 7 ( - l ) j 12 = ( - 2 ) 12 = 2 12 w.50
E = 4 096 w
w3
r
4 .- Sim plificar: E = [ (w w) "
S o lu ció n : E = w
C o m o:
7 .- C a lcu la r el v alor de:
1 + w 2 = -w
E = (1 + vv + w 2 + w 3 + . . . + vv2,) ( l - w 5+ vv10- vv'5
1+ w 2 + w 2 = 0
1 + w = -w 2 ...+ v v 220)
E = w 10 + 4 w 4 - 5w
1 - vv26 1 + VV225
E =
C o m o w 3l< = 1, luego: 1 - VV/ V 1 + vv:
- 271 -
I
T ra n sf o rm a n d o las potencias: (1 + w ) + (1 + w2) 2 + (1 + w3) 3 + (1 + w 4) 4 + . ..
+ (1 + w 3n) 3n = 5 8 4
1 - (w 3)8 . w 2 1 + (w 5) 75
E =
1 - w 1 + (w 3) . w 2 S o lu ció n :
Com o: 1 + w + w2 = 0
co m o w 3 = 1:
1 + w = -w 2
1 - w2 1 + 1 ( l + w )(l-w )
E = 1 + w 2 = -w
1 - w 1 + w2 (1 - w) 1 + w2
y tam b ién : w 3 = 1
C o m o:
1 + w + w2 = 0 w 3k = (w 3) k = 1
1 + w = -w 2
w3k+1 = (w 3) k . w = w
1 + w 2 = -w
w 3k+2 = (w 3) k . w 2 = w 2
se tendrá:
S o lu ció n :
Se o bserv a q u e, de d o s e n d o s se elim in a los tér
m in o s , q u e so n red ucid os a w2; q u ed a n d o sólo
D esarro llan d o el cu adrad o del p rim er m iem b ro :
p o ten cia s de 2 elevad o a u n m ú ltip lo de 3. Luego
la e x p re s ió n de p rim er m ie m b r o es:
(1 + w 2 - 2 w ) n = -2 1 8 7 w (1)
23 + 2 6 + 29 + ........... + 2 3n = 5 8 4
C o m o 1 + w + w 2 = 0:
1 + w 2 = -w (a ) 2 3(1 + 2 3 + 2 6 + . . . + 2 3n'3) = 5 8 4
2 187 = 3 7
( - w - 2 \ v ) n = - 3 7w 7
8
(1 - 2 3n) = 5 8 4
(-3w )n = (-3w )7 -7
de aquí:
1 - 23n = -5 1 1
n = 7
5 1 2 = 2 3n
9 .- Si 1, w, w2 son las tres raíces cúbicas de 1, hallar el
valor de n q u e cum ple co n la siguiente identidad: 2 9 = 2 3n
- 272 -
Á L G E B R A
3n = 9 D = - ( I ) 35 . vv = -vv
n = 3
S u stitu y e n d o en la exp resión :
1 0 .- S a b ie n d o q u e 1, w, w 2 s o n las raíces cú b ica s de
la unidad, ca lcu la r el v alor de: vv- vv-
E = - ——
vv vv- w
-54
1 + VV'1 + VV'2 + VV'3 + . . . + VV
E = E = -vv2
1 + ( 33 )w + ( 53 )w 2 + . . . + ( 53 ) w52+ VV53
1 1 .- S a b ien d o q u e l,vv,w2 s o n las raíces cú b ica s de 1,
S o lu ció n : calcular:
52
w 54 + w 53 + vv52 + . .. + 1 E = ( m - n ) vv (m-vvn) vv (vvm-n),
N =
VV54 o tam bién:
E s crib ie n d o c o m o C o c ie n te Notable: E = w 2( m - n ) ( m - w n ) ( w m - n )
(w 3) 1 8 . v v - 1 v v -1 E = w 2( m - n ) |vv(m2 + n 2) - m n ( l + W2)]
v v -1 v v -1
N = = 1 Com o: 1 + vv2 + vv = 0
(vv3) 18 1
Su stitu y en d o :
D = 1 + ( 53 )vv + ( 53 )vv2 + . . . + ( 53 ) vv52 + vvf
E = vv2( m - n ) [vv(m2 + n 2) - mn(-vv)]
se puede escribir:
E = w 2( m - n ) [w (m 2 + n 2) + mnvvl
D = 1+C53 vv + C 53 vv2 + . . . + C 53 vv52 + C 53 vv53
1 2 52 53
S a c a n d o factor c o m ú n vv:
Se o bserva q u e es el d esarro llo de:
E = w 2( m - n ) vv ( m 2 + n 2 + m n )
D = (1 + vv)53
E = w 3( m - n ) ( m 2 + m n + n 2)
c o m o 1 + vv + vv2 = 0:
1 + vv = -vv2 c o m o w 3 = 1:
en to n ces: E = ( m - n ) ( m 2 + m n + n2)
D = ( - w 2) 53 = -vv106 = -(vv3) 33 . vv E = m 3- n3
- 273 -
I
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
2 a + ib 2a + 3 b i
d) 448 e) 558
x = ----------- + -----------------
3 - 2i 3 + 2i
' d. T en ien d o p resen te la igualdad de co m p lejo s:
d) 0 e) -2
X + v
d e te rm in a r P (x ,y ) = -------- —
x - y
2. In d icar cu á l es la form a polar del sig u ien te c o m
plejo:
a) b) c)
r =
(3 - 3 i)(2 -2 V T i ) 2
(-3 -V 3 i )(4 - 3i) d) e)
= 2
c) VT(cos 382° + i sen 382°) jX+1 _ jX-l jX+1 jX-l
e) N inguna d) n ( n + 1) e) N.A.
3. Si los sig u ien tes co cien tes: 7. Cuál debe ser el valor de b para que se cumpla:
a + 2i ^ b + (a + 8 ) i
(i - l ) - ‘ (i + 1)-' + (i - 1)-' (-1 - i)-1
b - 3i a + bi
+ (i + 1)-‘(1 - i)’1 = a + bi
son r e s p e c t iv a m e n t e un núm ero real y u n
n ú m ero im agin ario puro, hallar el v alor del a) (-2) -i b) -2 c )2 -1
p rim er co cien te.
d) 1 e) 0
a) - b) c)
8. Efectuar:
d) 0 - — i (3 + i)(4 + i) (2 + 0(3 + i) (3 + 0(5 + i)
11 + 7i 1 + i 7 + 4i
- 274 -
Á L G E B R A
se a divisible en tre ( x 2 + x + l ) 2.
a) V l T b) c) V T 0 0 0
a ) 111 = 6 + 5 b) m = 6 + 5 c) m = 6 + 4
o o
d) V 7 e) VF/7
d) m = 6 e) m = 6 + 1
n M V T 4V 3” (c o s 7 + i se n 7 ) 11
a) 2 b ) —- — c ) — - -----
a ) 7 - i b) i - V 3 c) i - 7
d )-* Y - e)4
d) V J + i e) V 7 + i
a ) I o cu a d ran te b) 2 o cu ad ran te Z, = (a - 3 ) i 3 + ( b - 2 ) i 2 - ai + 2b
c ) 3o cu ad ra n te d ) 4 o cu ad ran te Z , = (b + l ) i 3 + (1 - a ) i 2 + 3 i - 1
E ) N in g u no
a) 1 b ) -1 c) 2
12. In d icar el co e fic ie n te del té rm in o d e p rim er
grado del resto q u e se o b tie n e de dividir: d) -2 e) 3
7 a 7 b 18. Si x = a + b ; y = aw + b w 2 ; z = aw2 + b w
+ ----------------------
V-a" + V d ) V-a" - Vd) C alcu la r: E = xyz.
a) 1 b) 2 c ) Va~” a) a3 b ) b3 c ) a2 + b 2
d) a e) b d ) a3 + b3 e) a3 - b3
- 275 -
I
19. Efectuar: a) 4 b ) 4 2n c) 4 3n
- 276 -
Á L G E B R A
ECUACIONES
P R IN C IP A L E S C O N C E P T O S x, = 2
i i) x 2 - 5 x + 6 = 0 ; se verifica para
IG U A L D A D Es la ex p resió n de la e q u iv a le n cia de
x2 = 3
d o s cantidades.
le r . P R I N C I P I O .- S i a a m b o s m ie m b r o s d e una
E je m p lo s :
e c u a c i ó n se s u m a o resta u n a m ism a e x p r e s ió n o
u n m ism o n ú m e r o , resu lta u n a e c u a c i ó n e q u iv a
í) 5 x + 2 = 1 7 ; se v erifica para x = 3
le n te a la p rim era .
- 277 -
I
E je m p lo : de a q u í se o b tien e:
Sea la e c u a c ió n A = B d o n d e A y B so n el prim er A - B =0
y seg u n d o m ie m b ro y “m " una can tid ad c u a A = B
lesqu iera, en to n c e s:
y:
A ± m = B ± ni A m-‘ + A m'2 B + A m'3 + B 2 + . .. + B m l = 0
Sea la e c u a c ió n : A = B E C U A C IO N E S D E P R IM E R G R A D O CON
U N A IN C O G N ITA
M u ltip lican d o p o r m * 0 , m ^ co ; se tiene:
S o n aq u ellas q u e p u ed en red u cirse a la forma:
A . m = B . m
ax + b = 0
d iv id ien d o en tre m ^ 0 , m ^ co ; se tiene:
sien d o a y b co e ficie n te s. La s o lu c ió n es:
_A_____ B _
m ni a
N O T A .- O b sé rv e se q u e si m está d ep en d ien d o
d e la i n c ó g n i t a , se o b t e n d r á s o lu c io n e s DISCUSION DE LA SOLUCION
e x tra ñ a s; o sea, s o lu c io n e s q u e n o p e rte n e c e n a
la e c u a c ió n . 1) Si a ^ 0, b ^ 0, se tendrá:
a
3er. P R IN C IP IO .- Si a a m b o s m ie m b ro s se una
e c u a c ió n se eleva a una m ism a p o ten cia o se extrae
una m ism a raíz, la e c u a c ió n q u e resulta es parcial 2 ) Si a * 0 , b * 0 , se tendrá: x = 0.
m e n te eq u iv alen te a la prim era.
3 ) Si a = 0 , b = 0 , se tendrá: x = in d eterm in ad a
E jem p lo :
A m = Bm
x - Vx2 - 8 = 4
o: S o lu ció n :
A m - Bm = 0
T ra n sp o n ien d o térm in o s para lograr e lim in a r el
factorizan d o p or c o c ie n te s notables: radical:
- 278 -
Á L G E B R A
7
(x - 4 ) 2 = (V x 2 - 8 ) 2 14x = -7 x = -
14
x 2 - 8 x + 16 = x 2- 8 finalm ente:
24 = 8x x = -
x = 3
3 .- Resolver:
Para verificar la s o lu c ió n o b ten id a , se reem plaza
este valor en la e c u a c ió n propu esta, así:
V x + l l + 5 V 2 x - 3 + V x + 3 + 3 V2x - 3 = 9 V 7
- \9 - 8 = 3 - Vi = 3 - 1 = 2 ^ 4
S o lu ció n :
El v a lo r x = 3, n o satisface a la e c u a c ió n p ro p u es
M u ltip lican d o a m b o s m ie m b ro s p or \ 2 :
ta, lu ego se trata de una s o lu c ió n extrañ a. C o m o
no e x is te o tra s o lu c ió n , la s o lu c ió n e s in c o m p a ti
ble ya q u e a ritm é tic a m e n te Vi = 1 , pero tam b ién + 11 + 5 V 2 x - 3 + V x + 3 + 3 V 2 x - 3 ] = 9 . 2
podría c o n sid e ra rse Vi = -1
E fectu an d o :
2 .- Resolver:
x 2 - 6 x + 10
V 2 x + 22 + l o V 2 x - 3 + V 2X + 6 + 6 ^ 2x - 3 = 18
x2 + 8 x + 17 Vx + 4
T ra n sfo rm a n d o los radicales d o b le s a sim ples:
S o lu ció n :
x2 + 8x = b ^ 2 5 + V 2 x - 3 + V 7 + V 2 x - 3 = 18
se tendrá:
a + 10 a + 9 5 + 3 + 3 V 2 x - 3 = 18
b + 17 b + 16
V 2x - 3 = 5
efectu an do:
elevando al cuadrado:
(a + 1 0 ) ( b + 1 6 ) = (a + 9 ) ( b + 17)
2x - 3 = 25
ab + 1 0 b + 1 6 a + 1 6 0 = ab + 17a + 9 b + 1 3 3
tr a n s p o n ie n d o y s im p lific a n d o los té r m in o s 28
x =
iguales de a m b o s m iem bros:
finalm ente:
1 0 b - 9 b + 16a - 17a = 1 5 3 - 1 6 0
x = 14
de donde:
b - a = -7 4 .- Resolver:
su stitu y en d o valores de a y b:
3/2 + x 'Jl +
= W -
( x 2 + 8 x ) - ( x 2 - 6 x ) = -7
- 279 -
I
Solu ci ón : simp lifican do:
El m ín im o c o m ú n m ú ltip lo de los d e n o m i 1
x + 1 + + x + 4 +
n adores e s ( 2 x ) ; m u ltip lica n d o a m b o s m ie m b ro s X + 1 x + 4
de la e c u a c ió n p or este valor:
- > 2 o 3
= x + 2 + -----------+ x + 3 +
x + 2 x + 3
(2x) ^2 _ ( 2 x ) %2 + x
= (2x)
2 x red u cien d o térm in os iguales:
1 4 2 3
x ^12 + x = ( 2 x ) a/Íx - 2 ^2 + x + +
x+1 x + 3 x + 2 x + 3
tra n sp o n ie n d o té rm in o s, ad ecu ad am en te: tran sp o n ien d o ad ecu ad am en te:
4 3 2_________1
x ^ 2 + x + 2 \f2 + x = ( 2 x ) ^ 2 x
x+ 4 x+ 3 x+ 2 x+1
factorizando:
E fectu a n d o o p era cio n es en ca d a m iem b ro :
(x + 2 ) ^ 2 + x = (2 x ) ^ 7 x x
(x + 4 )(x + 3) ( x + 2 ) ( x + 1)
elevan d o a la “n ”:
n/---------------- ní ni ----- n
E lim in a d o “x ’ (u n a s o lu c ió n es x = 0 ) , se obtiene:
\2 + x (2 + x ) = |(2x) \ 2 x
( x + 4 ) ( x + 3 ) = ( x + 2 ) ( x + 1)
efectu an d o :
efectu an d o :
( 2 + x ) ( 2 + x ) n = ( 2 x ) n( 2 x )
x 2 + 7 x + 12 = x 2 + 3 x + 2
( 2 + x ) n+1 = ( 2 x ) n+I 4 x = -10
J_ _1
_ Y
( x +1 ) 2 +1 (x + 4 ) 2 + 4 ( x + 2 ) 2+ 2 ( x + 3 ) 2+ 3 A - 1 - 1 - 1 - 1=0
3 3 3 9 3
(x + 1 ) (x + 4 ) ( x + 2) ( x + 3)
1 1 1 v 1 1 .i
d e sc o m p o n ie n d o las fra c cio n es e n fra c cio n es par A . ---- i - 1 -1=0
3 3 . 27 9 3
ciales:
(x + 1 )2 1 (x + 4 ) 2 4 (x + 2 )2 1 1 1 1 1
-x -- - -1 -1 = 0
x+1 x+1 x + 4 x + 4 ( x + 2) 3 81 27 9 3
2 (x + 3 )2 3 1 1 1 1 1
+ + + ---------- A - 1 = 0
x + 2 (x + 3 ) (x + 3) 243 81 27 9 3
- 280 -
Á L G E B R A
x - 3 - 9 - 27 - 81 - 243 = 0
d esp eja n d o x:
x = 363 a + c +
a -b c - d
7.- Resolver:
a p lica n d o esta propiedad:
1 1 1
ax + n + 1 (a x + l ) ( a x + 2 ) (a x + 2 ) ( a x + 3 ) 121 + 122 x5 + 5x4 + 10x3+ 10x2+ 5x + 1
1 1 1 1 1 W >>43
43 /x-1
+
ax + n + 1 ax + 1 ax + 2 ax + 2 ax + 3 1 Vx - 1
1 1 x + 1
+ + ... -3 =
ax + 3 ax + 4 ax + n ax + n + 1 x - 1
(V x - a ) + (V x - b )
8 .- Resolver: = a - b
1 2 1 ( 5 x 4 + 1 0 x 2 + 1) (Vx - a ) + (V x - b )
= 2x
6 1 (x 4 + 10x2 + 3)
d esarro llan d o p o r c o c ie n te s n o ta b les y sim p lifi
S o lu ció n : cando:
121 x ( x 4 + 1 0 x 2 + 5)
x - a - (Vx - a ) (V x - b ) + x - b = a - b
( 6 1 ) . (2) 5 x 4 + 10x2 + 1
red uciend o:
121 x ^+ 1 0 x ? + 5 x
122 5x4 + 10x2 + 1 2 ( x - a) = V x - a V x - b
- 281 -
E levand o al cu adrad o y e x tra y e n d o raíz cuadrada r e d u c i e n d o lo s n u m e r a d o r e s y s i m p l i f i c a n d o
al p arén tesis del p rim e r m iem b ro : x + a + b , d e l o s d e n o m i n a d o r e s , t ó m e s e en
c u e n t a q u e a l s i m p l i f i c a r e s ta f a c t o r , s e ha
2 V (x -a )2 = Vx - a Vx - b e l i m i n a d o la s o l u c i ó n :
d iv id ien d o p or V x - a: x = -b - a (1)
Q u e n o es s o lu ció n .
2V x - a = Vx - b (I)
-2 a 2b
O b sé rv e se q u e se ha elim in a d o la so lu ció n :
(x + a - b )(x - a - b) ( x + a - b ) ( x - a + b)
x - a = 0, x = a
p o r dato: 4 a - b = 15: -a
- a - b x - a +
x = 5
- a ( x - a + b ) = b ( x - a - b)
1 0 .- Resolver:
- a x + a2 - ab = b x - ba - b2
1 1
( x + a ) 2 - b2 (x + b )2 - a 2 a2 + b2 = x (a + b)
1 1 a 2 + b2
+ —
(3 )
x 2 - (a + b ) 2 x 2 - (a - b ) 2 a + b
S o lu ció n : Lu ego, la s o lu c ió n es:
( x + a + b ) ( x + a - b) ( x + a + b ) ( x - a - b) PROBLEM AS RESUELTOS
- 282 -
Á L G E B R A
1 2 0 litros vino
( x litros de m ez cla )
3 0 0 litros m ezcla
= — x litros d e vino.
5
Física
Del seg u n d o barril se extrae:
9 0 litros vino
P o stu la n te s q u e d o m in a n só lo A lgebra: ( ( 1 4 0 - x )litr o s m ezcla]
1 2 0 litros m ezcla
329 - (217 - x + x + 83 - x) = 29 + x
= — ( 1 4 0 - x ) litros de vino
P o stu la n te s q u e d o m in a n só lo Física: 4
- 283 -
I
E n la figura, a p lica n d o el T eorem a de Pitágoras, el
trián g ulo rectán g u lo BMA:
AB = 3 0 2 + x 2
AC = 202 + (5 0 - x ):
3 0 2 +x2 = 2 0 2 + (50 - x ) 2
x - - * - =30
12
efectu an d o :
llx
= 30
9 0 0 + x 2= 4 0 0 + 2 5 0 0 - lOOx + x 2 12
Del gráfico: x = 10 + 30
C u a n d o las a g u ja s del reloj form an u n ángulo 12
recto , el esp acio c o m p re n d id o e n tr e éstas, e s la
cu arta parte del total de la esfera, es d e c ir 15 m in
x - = 40
u to s, 15 p artes o d ivisiones 12
- 284 -
Á L G E B R A
llx S o lu c ió n :
= 40
12 P or ser el a ñ o bisiesto , el m e s de febrero tiene 29
480 7 días y el a ñ o 3 6 6 días.
X = = 43
11 11 Sea x los días tran scu rrid o s del m es de abril. El
n ú m ero total de días tra n scu rrid o s del a ñ o será:
7
H ora: 2 h o r a s 4 3 m in u to s
11 E n e ro : 31
F eb rero : 29
6 .- ¿ Q u é h ora e s en tre las } y las 6 , c u a n d o el
m in u tero e n cu e n tra a l h orario ? M arzo : 31
A bril : x
S o lu ció n :
Total días : x + 91
C u a n d o el h o ra rio y el m in u tero c o in c id e n , el
esp acio c o m p re n d id o en tre ésto s es igual a cero De los 3 0 días q u e tiene el m e s de abril, h an tran
ya q u e no h a y se p a ra ció n en tre ellos. s cu rrid o x días, lu ego la fra c c ió n tra n scu rrid a del
m es será:
x
(I)
30
x + 91
(II)
366
P or c o n d ic ió n , ( I) y (II) s o n iguales:
x
x - = 25 de día en h o ra s = — x 2 4 = 3 horas.
12 8 8
x =» =27 3
11 11 R p ta.:El día b u scad o será el 8 de a b ril a las 3
horas.
H ora: o horas 2 7 m in u tos.
11 8 .- ¿ Q u é d ía d e l a ñ o m a rca rá la h o ja d e un
a lm a n a q u e c u a n d o el n ú m e r o d e h o ja s a rran
7.- A veriguar e n q u é día y h ora del m es de a b ril de cad as ex ced a e n 2 a los 3/8 del n ú m ero de h ojas
1 9 5 2 (a ñ o b isiesto ) se v erificó q u e la fracción q u e qu edan?
tra n scu rrid a del m e s fue igual a la fra cció n
tra n scu rrid a del año. (E l a ñ o n o es b isiesto ).
- 285 -
I
Solu ci ón : ya q u e h a n tra n scu rrid o 2 horas, y el esp acio es
igual a velocid ad p or tiempo:
El a ñ o n o bisiesto tien e 3 6 5 dias, p or ten er en el
m es de febrero só lo 2 8 días.
E , = na + x = ( V ) ( 2 ) = 2V (2)
Sea “x ” el n ú m e r o de h o ja s arrancadas.
P or la m ism a razón.
Luego ( 3 6 5 - x ) represen ta e l n ú m ero de h ojas
p or arrancar. x = 2 n V - 3n a (a)
P or co n d ició n : d e ( 1 ) y ( 2 ):
x = 2 V - na (b )
x — -— ( 3 6 5 - x ) = 2
8
Si: (a) = (P) :
8 x - 1 0 9 5 + 3 x = 16
2 n V - 3 na = 2 V - na
x = 101
de donde:
Se a rra n có 101 h o ja s , de las cu ales co rre sp o n d en
na
a l m es de e n ero 3 1 ; a febrero 2 8 ; a m arzo 3 1 ; en V =
total 9 0 días. El resto c o rre sp o n d e al m es de abril n - 1
q u e so n 101 - 9 0 = 11 días, y q u e e s el n ú m ero de na km
Rpta.: La m e n o r v elo cid a d es
h o ja s arran cad as e n el m e s de abril. El día que n - 1
m arcará el a lm a n a q u e será el 12 de abril.
B
A D 729 - a
litros de ácid o puro.
na km 3 na km 729
y en éste queda:
Sea “x " la d istan cia en tre B y C ; del g rá fico se
plantea:
( 729 - a \ (729 - a ) 2 ,
7 2 9 - a - a . I ------------ = ----------------- litros de
E , = x + 3na = (n V )(2 ) = 2nV (1) V 729 ) 729 ácido.
- 286 -
Á L G E B R A
(7 2 9 - a)2 ( 7 2 9 - a )2 (7 2 9 - a)3
a ■-------------------= -------------------- litros de 729 - a = 2 . 35 = 486
729 7292 7292 ácido.
a = 7 2 9 - 4 8 6 = 243
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. R esolver la ecu a ció n :
a) a + b b) a - b
( 5 x 4 + 10x 2 + 1) (3 a 4 + 10a2 + 1)
= ax b
d) — e ) ab
( x 4 + 10 x 2 + 5 ) ( a 4 + 10a2 + 5) a
4 . Resolver:
a) a C) a;
(a + x ) V a - x + ( a - x) V a +
= a
-2
d) a“ e) a
a + x +
2. Si (a - l ) n = a ( a + l ) n_1, ca lcu la r “x 1
a) a b) c ) 2a
a
%a x + 1 ax d) 0 e) -a
= a
ax + 1 - vax 3. Resolver:
a) a b ) an c ) a_n V ( x + a) ( x 2 + a) + 2 V ( x - a ) ( x 2 - a2)
d) 1 e) = 2 V ( x 2 + a ) ( x - a ) + V ( x + a ) 2 ( x - a)
n
3. Resolver:
}a
a) Im posible b ) 5a c)
1 1
+ +
3a
Vx + a Vx + b x -a V x-b d) e)2a
- 287 -
I
6. Resolver: 11. Jo r g e y R osario seg aro n u n a h u erta e n cierto
tiem p o , si cada u n o h u biera segado la m itad,
(a + b + c + x ) ( a + b + c + l ) - x a + b + c + x -1 J o r g e h a b ría trabajado c in c o días m en o s, m ien
(a + x + c + b) (a + b + x - d ) - c d x + a + b + c-d tras R osario h u biera trabajado sie te días más.
¿ E n c u á n to tiem p o seg aro n la h u erta J o r g e y
a) 1 b) a c) b R osario?
d) c e) a + b + c a) 7 días b ) 3 } días
(x + 2 )(x - 4) (x + 4 ) ( x - 7)
e) 1 0 días
7 (x + 3 )(x - 5) 12(x + 5 )(x - 8) 84
_a_ a) 18 b) 14 c ) 16
b
d) 12 e ) 19
a + b c
a - b d
13. El la tó n e s u n a le a ció n d e co b re y z in c ; el
a c +d ¿a_ c + b r o n ce e s u n a a le a ció n de C u , Zn y S n , el
b c - d b -d b r o n ce e s una a le a ció n q u e c o n tie n e el 8 0 % de
c o b r e , 4 % d e z in c y 1 6 % d e esta ñ o . A nalizando
a ) -1 b) a c)b una m asa fundida de latón y b r o n ce v em o s que
c o n tie n e 7 4 % d e co b re , 16% de z in c y 1 0 % de
d) c e) a + b + c esta ñ o . Hallar la razón del co b re al z in c e n la
c o m p o s ic ió n del latón.
9. Resolver:
9 x 16
x - ab x - ac x - be > a) c) —
+ --------- + ------------ = a + b + c 16 4 9
a+b a+c b+c
a) ab + ac b) ab + ac + be c ) ac 4 . 9
d) c) —
9 14
d) ab c) 1
14. U n n eg o cian te de terren os com pra una
(x - l ) x x + Vx~” propiedad a razón de S/. 5 0 0 0 . 0 0 la hectárea;
10. Resolver:
una vez q u e ha realizado el n eg o cio se da c u e n
4 X - vx
ta q u e el terren o tien e 8 áreas m en o s, pero ya
no e x is te lugar a r e cla m o ; s in e m b a rg o v e n d e el
a) 0 b) 1 c) 4 terren o a S/. 6 0 , 0 0 el área (c o n te n id a e x a c ta
m e n te ) y g an a así el 1 2 % de su in v ersión .
d) 3 e) 2 ¿C u á n ta s áreas m ed ia el terreno?
- 288 -
Á L G E B R A
a ) 7 litros b ) 7 ,5 litros d ) 17 s e) 2 4 s
a ) 4 m in b ) 12 m in c ) 8 m in c ) 12 h o ja s d) 1 6 h ojas e) 1 7 h ojas
d ) 6 m in e) 1 0 m in 20. ¿ E n c u á n ta s p o sic io n e s p u ed en co in c id ir el
h o ra rio y el m in u tero de u n reloj q u e m arche
17. El barco ex p lo ra d o r recib ió la o rd en de h a c e r el n o rm a lm e n te ?
r e c o n o c im ie n to e n la d ire c c ió n q u e llevaba la
escu ad ra. Tres h o ra s d esp u és, la nave d ebía a ) 12 b ) 11 c ) 10
in co rp o ra rse a la escu ad ra. ¿Al ca b o de cu á n to
tiem p o , a partir del m o m e n to e n q u e se d ista n d) 143 e) 1 4 4
cia de la escu ad ra, d e b e in icia r el b arco e x p lo
rador el regreso, si su velocid ad e s de 6 0 nudos,
y la d e la escu a d ra de 4 0 nudos? CLAVE DE R ESPU ESTA S
1) B 2) D 3) E 4) D 5 )E
a) 2h b) 3 h c) 2 -t- h
6) E 7) B 8) A 9) B 10) C
d) 3 — h e) 4 h
11) B 12) C 13) D 14) C 15) B
2
- 289 -
I
S IS T E M A D E EC U A C IO N E S PRIN CIPIO S FU N D A M EN TA LES PARA LA
TRANSFORM ACIÓN DE S IS T E M A S DE
Se d e n o m in a siste m a de e c u a c io n e s a u n c o n ju n to de ECUACIONES
ellas q u e se v erifica para u n m ism o v alor de las
in cógn itas. P R IM E R P R IN C IP IO
E n general: Resolver:
2 x + 5y = 26 (1)
1) S o n siste m a s d e te rm in a d o s: c u a n d o tien en
igual n ú m ero de e c u a c io n e s q u e de incógnitas. 3 x - 4 y = -7 (II)
- 290 -
Á L G E B R A
y = 4
Su stitu y en d o en (II):
3) M É T O D O DE R E D U C C IÓ N
Rpta.: x = 3 1 5 x - 2 0 y = -3 5
y =4
S u m a n d o m ie m b r o a m iem bro:
2 ) M É T O D O D E IG U A L A C IÓ N
2 3 x = 69
De las e c u a c io n e s del siste m a se d e sp e ja el valor x = 3
de la m ism a in có g n ita e n fu n ció n de la otra y se
ig u a la n a m b o s re s u lta d o s , o b t e n i é n d o s e una S u stitu y e n d o en (I):
e c u a c ió n c o n una in cóg n ita. El valor o b ten id o de
esta e c u a c ió n se reem p laza e n cu a lq u ie ra d e las 2 ( 3 ) + 5v = 2 6
e c u a c io n e s del siste m a para d e te rm in a r el valor
de la o tra in cóg n ita. C o n el m ism o ejem p lo : y = 4
De (1): Rpta.: x = 3
2 6 - 5y y = 4
x = (a )
(a) = (P):
26 - 5y - 7 + 4y O tr o s m é to d o s :
- 291 -
I
EJERCICIOS RESUELTOS 2.- Resolver:
2 5 x - 9 y = 81 (II)
S o lu ció n :
9y = (3 V T ) 2
el siste m a tom a la forma:
La e c u a c ió n to m a la forma: a - b = -3 (II)
(5 V 7 ) 2 - ( 3 V y ~ )2 = s i 2a + 3 b = 14 (III)
factorizan d o la d iferen cia de cuadrados: a p lican d o re d u c c ió n , para lo cual:
( 5 Vx ” + 3 Vy~”X s V x ”- 3 V y ~ ) = 8 1 (111) ( I I) p or 3: 3 a - 3 b = -9
( I I I) p or 1: 2 a + 3 b = 14
pero p o r ( I ) : 3 W - 3 A!y~= 3
S u m a n d o m ie m b ro a m iem bro:
Su stitu y en d o en (III):
3a = 3
3(5 Vx + 3 V y ) = 81
a = 1
5 vx + 3 Vy = 27 (IV )
su stitu y en d o e n ( I 1):
S u m a n d o la e c u a c ió n ( I) y (IV ): 1 - b = -3
10 vx = 30 b = 4
x = 3 S u stitu y e n d o e n ( a ) :
x = 9 a) V x + y + 2 = 1
x + y = -1 (111)
5 ( 3 ) - 3 Vy~= 3
b ) V 2 x - 3y - 7 = 4
1 2 = 3 Vy~
2 x - 3y - 7 = 16
y[y~= 4 2 x - 3 y = 23 (IV )
y = 16
R eso lv ien d o ( I I I ) y ( I V ) p o r red u cció n :
R pta.: x = 9 ( I I I ) p o r 3: 3 x + 3 y = -3
y = 16 (IV ) p or 1: 2x - 3y = 23
- 292 -
Á L G E B R A
5x = 20 2, * 3 ( i ) . - 274
x = 4
d e d o n d e: a = - —
Su stitu y en d o cn (111):
a)
Rpta.: x = 4 3x + y - 2 3
y = -5 3 x + y -2 = -3
2 3 7
+ o) 1
b)
3x + y - 2 4x + y + 1 24 4x + y + 1 3
7 4x + y + 1 = 8
an
3x + y - 2 4x + y + 1 24 4x + y = 7 (IV )
= a (IV ) p or 1: 4x + y = 7
3x + y - 2
1 S u m a n d o m ie m b r o a m iem b ro :
= b
4x + y + 2 x =8
7 3 ( 8 ) + y = -1
2a + 3 b = - (A )
24 y = -2 5
7 Rpta.: x = 8
-2b = - (B)
12 y = -25
7
(A ) p o r 1: 2a + 3 b = - (A )
24
2Vx-y 2^/x + y 15
( B ) p o r -2: - 2 a + 4 b = +
12 l s V x + y + 15 V x - y = 8 V x 2 - y2 (B )
S u m a n d o m ie m b r o a m iem b ro :
S o lu ció n :
b =
8 V x -v V
- 293 -
I
asi: (I) S u m a n d o m i e m b r o a m i e m b r o (III) y (IV):
Vx - y Vx + 15 2 x = 34
x = 17
D ividiend o ( B ) por:
S u stitu y e n d o e n (IV ):
15 V x 2 - y2 = 15 V x + y Vx~V
17 + y = 25
se obtiene: y = 8
Resolver:
1 5 V xT lsV x ^ y m n m - n
+ (I)
15 Vx + y Vx - y 15Vx - y V x + x - a y - b b - a
8Vx2 - y2 r s r+ s
+ (II)
x -a y - b b -a
15 Vx + y Vx - y
S o lu ció n :
sim p lifican d o:
A p lican d o el M éto d o de R educción:
1 8
+ (II)
( I) p o r “s”:
Vx - v Vx + 15
ms ns m s - ns
+
A p lican d o el m éto d o d e re d u cció n a ( I) y ( II ), x -a y - b - a
su m a n d o m ie m b ro a m iem bro:
8 10 2_
( I I ) p or “n ”:
nr ns n r + ns
15 15 15 3 +
x -a v -b b -a
1
S u m a n d o m ie m b ro a m iem bro:
3
Vx - y
ms nr m s - ns n r + ns
+ -------- — +
Vx-y = 3 x -a x -a - a b-
x - y= 9 (III) ms + nr m s - ns + n r + ns
x -a b-
S u stitu y e n d o e n (II):
m s + nr m s + nr
1 1 8 x -a b - a
+
3 Vx + y 15 1
x -a b -a
8 1 8 -5
x - a = b - a
Vx + 15 3 15
x = b
1_ S u stitu y e n d o en (1):
Vx + y 5 m n m - n
+
b- y - b b -a
Vx + y =5
n m - n m
+
x + y = 25 (IV ) y -b b -a b -a
- 294 -
Á L G E B R A
Rpta.: x = b y = a >'= 3
su stitu y en d o en (I):
6 .- Resolver:
( 4 ) ( x + 1) = 2 4
xy + x + y = 23
x + 1 = 4
x z + x + z = 41
x = 5
y z + y + z = 27
Rpta.: x = 5
S o lu ció n : y = 3
x ( z + 1) + (z + 1) = 4 2 xy - a(x + y ) + ( x + y ) = 2 a -1
(z + l ) ( x + 1) = 4 2 (II) xy + x + y + 1 = 2a + a ( x + y)
factorizando:
3 ) yz + y + z + 1 = 2 7 + 1
x ( y + 1) + (y + 1) = a ( 2 + x + y)
y (z + 1) + (z + 1) = 2 8
( z + 1 ) (y + 1) = 2 8 (III) ( x + 1) (y + 1 ) = a(x + y + 2)
l x + y + 2
M u ltip lican d o m ie m b ro a m ie m b ro (I), ( I I ) y
( III): a ( x + l ) ( y + 1)
( x + l ) 2 (y + l ) 2 (z + l ) 2 = 2 4 . 4 2 . 2 8 1 ( x + 1) + (y + 1) x + 1
_______________
a ( x + l ) ( y + 1) ( x + l ) ( y + 1)
ex tra y en d o raíz cu ad rad a a a m b o s m iem bros:
y+1
( x + 1 ) (y + l ) ( z + 1) = 7 . 8 . 3 (IV ) ( x + l ) ( y + 1)
(z + 1 ) = 7 1
(II),
z = 6 b~ y + 1 z + 1
- 295 -
I
(III),
1 1 1 C alcu lar: E = x -1 + y _1
= 1----------
C X + 1 z + 1
S o lu ció n :
S u m a n d o m ie m b r o a m ie m b ro a ( I ) , , ( I I ) ! y ( I I I ) ,: E scribien d o:
a = \a-
1 +—
— 1 +—
1 = ->( 1
2 1 ----------+ 1
---------+ 1
--------- ^I
a b c Vx + 1 y + 1 z + 1/
Vb~ = "Va2
1 / be + ac + ba \ 1 1 1 ,_wX
—I 1 = -------- + ------- + --------(IV) El siste m a tom a la forma:
2 V ab e / x + 1 y + 1 z + 1
S u stitu y e n d o ( I ) , en (IV ): (o
1 1 be + ac + ba
z+1 a 2abc
do
y y x
1 b e + a c + ba 1
z+1 2abc a
A p lican d o m éto d o de red u cció n :
1 b e + a c + ba - 2 b c ba + a c - be
( I) p or "Vb2 :
z + 1 2abc 2abc
In v in ien d o :
(o ,
2abc
z + 1 =
ab + a c - be ( I I ) p or V a ~ :
2abc 2 a b c - a c - a c + be
z = - 1 = do,
ab + a c - be ab + ac - be
2 a b c - ab - ac + be restand o m ie m b ro a m iem b ro :
z =
ab + ac - b e
(o ,
Su stitu y en d o . ( I I ) , en (IV ):
factorizando:
2 a b c + a b - ac - be
y =
be + ac - ab
^ ) = V iT ( ^
Su stitu y en d o . ( I I I ) , e n (IV ):
sim p lifican d o:
2 a b c - b e - ab + ac
x =
be + ab -ac
' A . + a/ = V ¡ ~ + Vb-
x \ y ^ = b
y
Í L + a / ^ = 2 ^ y= (i)
- 296 -
Á L G E B R A
_a_ + _c_ __
1
í l + ^ J l = V 7 + V í7 0) (II),
x y y x y b
b_ + _c_ = J _
(III),
v z a
/\ I ^ + V b 1 = V 7 + Vb1 (I)
S u m a n d o las e c u a c io n e s ( I ) , y ( I I ) , , y restan d o al
resultad o la e c u a c ió n ( I I I ) ,
a b a c b c
_L _L I
x y x z y z c b a
elevando a la 4ta. potencia:
— = a2 red uciend o:
2a 1 |1 1 ab + ac -be
X = (2) x c b a abe
C o n ( 1 ) y ( 2 ): d e sp e ja n d o “x ":
2 a 2bc
P 1 1 1 1 x =
E =— +— = — + — = a + b ab + c a - be
x y _1_ J _
a b S u stitu y e n d o en ( I ) , y ( I I ) ,:
Rpta.: E = a + b
9 .- Resolver:
y= 2 a b 2c
ab + be - ac
xy
= c (I) z =
2abc2
ay + bx b e + a c - ab
xz
az + ex
= b (II) 1 0 .- Resolver:
x + y + z = ló a)
Yz = a (III)
bz + cy x + y + t = 16 cid
S o lu ció n : x + z + t = 13 (no
E n (I): y + z + t = 20 (IV )
In v in ie n d o a m b o s m ie m b ro s de la igualdad: S o lu ció n :
ay + b x 1 S u m a n d o m ie m b ro a m ie m b ro todas las e c u a
cio n es:
xy c
3 ( x + y + z + t) = 6 9
d e sc o m p o n ie n d o e n q u eb ra d o s parciales:
x + y + z + t = 23 (V)
ay + bx 1
xy xy c S u stitu y e n d o s u ce s iv a m e n te en (V ):
a | b _ 1
0 ). x = 3
x y c
- 297 -
I
(II I) e n ( V ) : 18 + y = 23 reem plaz ando en (II I):
y=5 x = 1 8 0 - 2 0 = 160
( I I ) en (V ): 16 + z = 23 y = 180 + 20 = 200
z = 7
z = = 9o
(I) e n ( V ): 13 + t = 23
w = 2 (180) = 360
t = 8
2 .- U n a cierta tarea puede ser h e ch a p or A y B e n 70
R pta.: x = 3 , y = 5 , z = 7, t = 8 días; p or A y C e n 8 4 días; y p or B y C e n 1 4 0
días. Se desea sa b e r e n q u é tiem p o haría toda la
PROBLEM AS RESUELTOS tarea cada uno.
1 1
x + 20 = k x = k - 20
— + — (2)
x z 84
9k J_ 1 _ 1
= 810
x 140 60
k = 180 x = 105
- 298 -
Á L G E B R A
Pasado Presente F u tu ro
D u ra n te la se g u n d a parte del día, trab ajó allí la
Jo rg e X
m itad del g ru p o; e s d e c ir x/2, q u e segó:
x 1 xy
Rosario x/3 y
-------------- y =
2 2 4 cu an d o y o ten ía la edad q u e tú tienes:
1 x xy
Jo r g e y X r
y
y = -J —
2 2 4 R osario x/3 X
- 299 -
I
La s u m a de las d o s edades será de 1 0 5 años, y u n a vaca (de las 7 0 ) c o m e r á :
r + x = 105 1 + 24y
r = 105 - x (1) 24 . 70
C o m o la dife ren cia de ed ades en tr e d o s personas En forma análoga: Si 3 0 vacas acaban c o n toda la
e n c u a lq u ie r épo ca es co nstante. hierba del prado en 6 0 días, 1 vaca en 1 día comerá:
y = x - y = r-x
3 1 + 60y
j v
30 . 60
(a) (P) (Y)
Pero la cantidad de hierba co m id a po r una vaca en
h a c ie n d o ( a ) = (P ):
u n solo día es igual para los d o s rebaños;por eso:
y -— = x - y
1 + 2 4 y _ 1 + 60v
x 4x 24 . 7 0 30 . 60
2y = x + — = —
3 3 simplificando:
y=
2x
(II) 1 + 24y _ 1 + 60y
14 15
h a c ie n d o (P ) = (y):
15 + 3 6 0 v = 1 4 + 8 4 0 y
x - y = r - x
1 = 480y
2x - y = r (111)
de do nde :
S u s tit u y e n d o ( I ) , ( I I ) e n (111):
1
>'=
480
2 x -^ = 1 0 5
C o m o “y ” es la m ed ida de c r e c i m i e n t o , s e deter
m in a q u é parte de la reserva inicial se c o m e una
2x- — + x = 105
vaca al día:
3
x = 45
1 + 2 4 —í—
1 + 2 4 y _________ 4 8 0
1 +
20 21
E n ( II ): y = y 0 5 ) = 30
24 . 70 24 . 70 24 . 70 20 . 24 . 70
J o r g e 4 5 añ os ; R os ario 3 0 años.
1 + 24y 1
5.- La hierba cr ece en todo el prado c o n igual rapidez 24 . 70 1 600
y espesura. Se sa b e q u e 7 0 vacas s e la co m e r ía n
en 2 4 días y 3 0 e n 6 0 días. ¿ C u á n ta s vacas se Por últim o, s e es tablec e la e c u a c i ó n para la so lu
c o m e r í a n toda la h ierba e n 9 6 días? c i ó n definitiva del pro blem a. Si el n ú m e r o de
vacas es " x " , e n to n c es:
S o l u c ió n :
1 + 96y 1
Sea el c r e c i m i e n t o diario de la hierba, expresado
en partes d e las reservas d e la m is m a en el prado: 96 . x 1 600
“y ” . E n 2 4 días será: 24y.
1 + 96
T o m a n d o el v o l u m e n d e l pa sto c o m o “ 1", 480 1
ento nc es, en 2 4 días las vacas s e co m erían : l+ 2 4 y .
96x 1 600
En u n a j o r n a d a las 7 0 vacas co m erán :
J_
1 + 24v 5
24 6x 100
- 300 -
Á L G E B R A
35
Rpta.: 2 0 vacas s e c o m e r í a n toda la hierba e n 9 6 x = -----
días. 6
su s ti tu yen d o e n (I):
6 . - U n barco se desplaza 5 h oras sin in te rr u p ció n , río
a b a jo , de sde la c iu d a d “A ” a la ciudad “B ”. De
6 J_ = J_
vuelta, avanza c o n t r a la c o rr ie n t e , d u r a n te 7
horas. ¿ C u á n t a s h oras necesitará la balsa, para 35 y 5
desplazarse de la ciu dad “A" a la “B " yen do a la
_L__L 6 7 ~6 1
m i s m a velo ci dad de la corriente?
y ” 5 35 ~ 35 ~ 35
S olu ci ón:
d e do nde : y = 3 5
E x p r e s a n d o en “x " el t ie m p o ( e n ho r a s ) que
necesita el barco para recorrer la distancia que Las balsas se deslizarán desde A hasta B en 3 5 días.
sep ara A de B en agua es ta n ca d a (es decir s ó lo en
la ve lo ci dad del b a rc o ) y en “y " el tiem po si se 7.- U n a s u n t o fue so m e ti d o a una v o t a c ió n d e 6 0 0
desliza la balsa. per s o n as y s e perdió. H a b ién d o se votado de
nuev o c o n las m ism a s p er s o n a sobr e el m i s m o
De esta m an era, en una h ora el barco reco rre 1/x asu n to fue g an ad o el c a s o po r el d o b le de votos
de la distancia AB y la balsa (al igual q u e la c o r r i q u e había perdido y la nueva mayoría fue c o n
e n t e ) 1/y d e la distancia. res pecto a la an te rior c o m o 8 es a 7. ¿C u án ta s
per s o n as c a m b ia r o n de o p in ió n ?
Por tal razón, el barco m a r c h a n d o im p u lsad o por
la c o rr ie n te , en una hora recorre: Solu ci ón :
Sea V el n ú m er o de personas q u e c o n f o r m a n la
mayoría en la primera votación, la minoría será:
x + y
( 6 0 0 - x ) ; sea “y ” el n ú m ero de personas que c a m
biaron de o p in ió n , en la segunda votació n, luego la
d e la d i s t a n c i a A B , y h a c i a a r r i b a ( c o n t r a la
mayoría: ( 6 0 0 - x + y) y la minoría ( x - y ); es decir:
corriente):
\ 1_
x y Mayoría Minoría
Ira. votación
Por las c o n d i c i o n e s del pro b lem a, se d e d u ce que X 600 - x 1
(se perdió)
hacia a b a jo el barco e n u n a h ora h ace 1/5 de la
distancia y hacia arriba 1/7. 2ra. v o t a c i ó n
600 - x + y
( s e perdió)
De aq u í el sis te m a siguiente:
E n la prim era v o t a c i ó n se perdió por:
x y 5 x - (600 - x) = 2x - 600
x y 7 ( 6 0 0 - x + y) - ( x - y) = 6 0 0 - 2 x + 2y
- 301 -
I
C o m o se g a n ó po r el doble de v o t o s po r el q u e se Todo e l p ro b le m a c o n s i s t e e n co n v e rtir los saltos
perdió, s e tendrá: del galgo e n saltos del zorro.
Solu ci ón :
H -> ±L = 2 ( h - Hx
S u p o n g a m o s q u e el z o r r o dió “x ” saltos hasta que 4
el galgo lo alca nzó, y q u e el galgo d i o “y" saltos;
s e pu ed e pla ntear que: sim p lifi ca n d o H:
- 302 -
Á L G E B R A
12 - 3 x = 2 4 - 8 x Luego , s e tendrá:
1 800 800 ,
12 -.2 ---------------------- = 4
x = -------= 2 — horas x y
3 5
1 800y - 80 0 x = 4xy (1)
C o nv ir tie n d o — horas a m in u to s
5 ta m b ié n , po r c o n d ició n :
1 800 800
( y ) ( 6 0 ) = 2 4 minutos y = ---------= x
x y
1 800y2 = 800x2
Rpta.: D eb e n tran sc u rrir 2 horas 2 4 minutos.
y2 = — x 2
9
10. - U n m e c á n i c o recib ió S/. 1 8 0 0 po r el tr aba jo de
u n a obra. S u ayudante, q u e tr aba jó 4 días m e n o s 2
(2)
recibió , S/. 8 0 0 . Si el ayudante h u b ier a trabajado
y =T x
lo s días que tr aba jó el m e c á n i c o y és te los que
tr ab ajó el ay u dante, h u b i e r a n recibido la m is m a S u s tit u y e n d o ( 2 ) e n ( 1 ):
cantidad. D e t e r m in a r el j o r n a l de cada uno.
1 800^ y x j - 8 0 0 x = 4 x ^ y x'
S olu ci ón:
2
y = — ( 1 5 0 ) = 100
L o s días q u e traba jó el ayudante:
Rpta.: J o r n a l de m e c á n i c o = 1 5 0
800
J o r n a l de a y u dan te = 1 0 0
- 303 -
I
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. R es o lv er y dar el valor de “y ”:
d ) Vabc e ) -y / ab e
16
i
(1)
4a 9b 6 5. Resolver y d a r el v a lo r d e "z":
x y 14
(2) a x - ay z
6a 5b 15 ' +— = 1 + a (1)
a - b
a ) 2a b ) 3a c) 3b by - bz
+ — = 1 (2)
b- a
d ) 2b e) 6a
ex - cz y
--
---
---
---
---
---
---
+ y - = 1 + c (3)
2. R es o lver y dar el valor de “y ”? a - c b
a) a b) b c) c
V x + a - V y - a = — Va~~ (1)
2
d) 1 e) a + b
d) -b e) c
3. D e t e r m in a r y dar el valor de “z":
7. Resolver y d a r el v a lo r d e “x":
ax + y + z = 1 (1)
a) a + 1 b) a - 1 c) a c 3x + c 2y + cz + 1 = 0 (III)
d) - ( a + 2 ) e) a + 3 a ) abe b ) -abe c)
abe
4. Resolver y dar el valor de “x y z ”:
d )- e) a
abe
Va - xn + V b - yn V e - zn + V b - yn
x +y y + z 8. Resolver y d a r el v a lo r d e “y ”:
Va - x n + Ve - xn Vx + y + V2x + 4 y = 4 l + 4 ( I)
= 1
X + z
V x + 2y - V 2 x + 2y = 2 V 7 - 2 (II)
- 304 -
Á L G E B R A
d) 3 e) 1 4 Vx~ - ^ 8 - y = 16 (I)
( x + y ) - (a + b ) = (a + b ) ( x - a ) ( y - b ) (1)
a) 3 b) 9 c) 13
(x + z) - (a + c) = ( a + c ) ( x - a ) ( z - c) (II) d) 2 4 8 e) -248
(z + y) - (b + c) = ( b + c ) ( z - c ) ( y - b) (III)
14. Resolver y dar el valor de “z ":
a) b b) b + c) c + 1 z
y x T
d) a + -J- e) b + — 41x
b c
y Z 40
11. C a lc u l a r V ' d esp u és de resolver:
z + x 29y
1 1 1 13 x z 40
— + — + —
X v z 12
a) 2 b) 3 c) 3
1 1 1 31
— + 1 =—
x y l 30 d) 8 e) 4
19
15. U na escalera tiene un tr amo MN que n o es a u t o
x z t 30
m á t ic o y N R q u e e s a u to m ático . U n h o m b r e al
s u b i r de sde M hasta R s e d e m o r a 10 seg. y
J - + -L + I 47
regresa a M e n 3 0 s. Si toda la escalera fuera
y z t 60
au to m á ti ca subiría e n 6 s.
y +z + t - x = a (I) d) 39s e) 4 1 s
- 305 -
I
a) 4 0 k m b) 4 2 km c) 45 km d ) 13 días e) 16 días
d) 48 km e) 4 4 k m
CLAVE D E R E SP U E ST A S
19. Dos c o m p a ñ e r o s , al ten er u n a so la bicicleta,
1) C 2)B 3) D 4) B 5)C
partieron e n el m is m o in sta n te del p u n to A
hacia el p u n to B; el pr im ero de ellos se fue en
6) B 7) D 8) B 9) D 10) C
bicicleta y el s e g u n d o a pie. A cier ta distancia
de A el prim er o d e jó la bicicleta e n el c a m i n o y
11) D 12) B 13) B 14) C 15) C
- 306 -
Á L G E B R A
D ET ER M IN A N T ES
S = 3 + 2 = 5 ( n ú m e r o impar)
\ dia gonal
luego, el e l e m e n t o c , tiene sig no negativo (-). p r in c ip a l
- 307 -
I
Diagonal S ecu n d ar ia.- Está form ada po r los ele REGLA DE S A R R U S
m e n t o s q u e v an del p r i m e r e l e m e n t o de la última
fila al ú lti m o d e la prim era fila. Así: 1° S e r e p ite las filas p r i m e r a y s e g u n d a a c o n
t i n u a c i ó n d e la t e r c e r a ( f o r m a n d o 2 filas
dia gonal
adicionales).
4 secundaria
(-) A =
b , b 2 b 3
CL C2 C3
\V //
A = w = 3 lb I - b ia 2
*
* \
'i ( -)
( -)
(+)
Ej em p lo.
( -)
Hallar: A =
(+)
-5 -7
A =
(+>
A = (-5)(4) - (6)(-7)
(+)
A = -20 + 42
A = a^Cj + b l C2 a 3 + C i a 2 b 3
A = 22 - c , b 2a 3 - a, , b , - b , a.c
Ejem p lo .
D E T E R M IN A N T E D E T E R C E R O R D EN
Hallar:
E s e l de sarrollo de u n a matriz cu adrad a d e 3 filas y 3
co lum n as. 1 4 7
- 308 -
Á L G E B R A
(-) Desarrollar:
(-)
A =
8
(-)
A =
D = a , b 2c 3 + b , c 2a3 + a2b3c , - c , b 2a3
(+)
- b , a 2c 3 - c , b 3a,
7
Ejemplo numérico
(+)
8 Desarrollar:
\
(+)
A = 4 5 + 8 4 + 9 6 - 1 0 5 - 4 8 - 72
A = 0
F O R M A P R A C T IC A D E LA R E G L A
DE SARRUS A = ( 3 ) ( 16) ( 1 ) + ( 2 ) ( 9 ) ( 1 ) + ( 1 ) ( 4 ) ( 4 )
A= 1
M E N O R C O M P L E M E N T A R IO D E UN
D E T E R M IN A N T E
El m e n o r c o m p l e m e n t a r i o d e un e l e m e n t o e n un
d e te r m in a n t e , es o tro d e t e r m in a n t e de m e n o r orden,
q u e resulta d esp u és de su p r im ir en el d e ter m in ante ,
los e l e m e n t o s q u e p e r t e n e c e n a la fila y c o l u m n a de
d ic h o elemento.
(+)
E j e m p l o . - D a d o el dete rm in ante:
a, a2 a3
i
i
i A= -U b j b2 b3
i
i
i . C2
i
\
V
C1 C2 C3
(-)
- 309 -
I
a: So lu ci ón :
A =
T o m a n d o la prim era fila:
e s el m e n o r c o m p l e m e n t a r i o d e b,. -1 5 3 5
A = (1) -O )
16 25 9 25
D ES A R R O LL O DE UN D ET ERM IN AN TE
P O R M E N O R E S COM PLEM ENTARIOS
3 4
El valor d e u n d e t e r m in a n t e es igual a la s u m a alge
+ (2)
braica de los e l e m e n t o s d e una línea c u alq u ier a (fila
9 16
o c o l u m n a ) , multiplica do cada u n o de ellos po r sus
resp ec tivos m en o re s c o m p l e m e n t a r i o s , c o l o c a n d o a
cada p r o d u cto el sig no del ele m en to . A = ( 1 ) ( 1 0 0 - 8 0 ) - ( 4 ) ( 7 5 - 4 5 ) + ( 2 ) ( 4 8 - 36)
i — 2 a
P R O P IE D A D E S D E LO S
A= b D E T E R M IN A N T E S
bi b2
b2 b3 bl b3 Ejem p lo :
A = a, - a2
C2 C3 CI C3
A =
= a ib 2 - a2b l
bl b2
+ a:
A = a 1( b 2C3 - c 2b 3) - a 2( b 1c 3 - c 1b , )
A = a [ b , c 3 - a , c , b 3 - a2b , c 3 + a , c , b 3
+ a3b , c 2 - a 3b 2Cl
2° Si e n un d e t e r m in a n t e se in ter cam b ia n en tre sí
A = a , b 2c 3 + a , c , b 3 + a 3b , c 2 - a , c 2b3 d o s filas o d o s c o l u m n a s , el d e te r m in a nt e c a m
bia de signo.
- a , b , c 3 - a3b , c ,
Ejemplo.
E jem p lo:
Desarrollar po r m e n o s co m p le m e n ta r io s :
1 4 2 a, a2
A = = a ib2 - a2b .
A= 3 4 5
bi b2
9 16 25
- 310 -
Á L G E B R A
b. b2 A = mb, b
b2
A =
me, c
al a2 C2
>
i
ii
1
- c 2b 3ai - b , a 2c 3]
° Si un d e t e r m i n a n t e tiene 2 filas o 2 c o l u m n a s
iguales, el d e t e r m in a n t e es igual a cero. Aj = m A
Ejemplo:
OBSERVACION IM PORTANTE
a, a7 a3
Si u n d e t e r m i n a n t e t ie n e e n to d o s los e l e m e n
tos d e u n a fila o c o l u m n a u n f a c t o r c o m ú n ,
A= b, b, b,
éste s e p u e d e s a c a r c o m o f a c t o r c o m ú n del
determinante.
b, b, b,
A = a , b 7b 3 + b , b 7a 3 + a , b 3b, - b , b 7a 3
5o Si todos los e l e m e n t o s de la fila s o n nulos, el
d e t e r m in a n te es nulo.
- 13 i a 2b 3 - b 2b 3 a i
Ejem p lo :
A =
b l b 2 b 3
Sea el dete rm in an te :
C1 C2 C3
A= ^ b lC2a 3 + a 2b 3c , - .C l b 2 a 3 A =
a i b 2C3 ‘ = a ib2 - a2b l
- (
- 2 b 3a i - b ia 2C3
M u ltip lican d o todos los e le m e n t o s de la primera M u ltip lican d o la prim era fila po r “m ” y s u m á n
c o l u m n a po r “n T d o l e el resultado a la se gund a fila, s e obtiene:
- 311 -
3.- C a lc u la r “x ” en:
A = 2 -4 -1
b,+m a, b 7+ m a ?
2 x - 2 = 3
A, = a , ( b , + m a , ) - a , ( b , + m a ^ 1 3 2
Aj = a j b , + m a ^ , - a 7bj - m a, a, So lu ci ón :
E = b2 a2 2ab
b-c c- a a-b
( 2ab b2 a*
E = c-a a-b b-c
Solu ci ón :
i-b b-< c-a
D es arro llando el deter m in ante:
S olu ci ón:
E = V a6 + 8 a 3b 5 + b6 - 2 a 3b 3 - 2 a - b 3 - 2 a 3b 3
A plican do las propied ades establecidas, s u m e m o s
a la prim era fila, la se g u n d a fila (la ú n ic a fila que
E = Va6 + 2a3b3 + b 6 = V(a3+ b 3)2 = a3 + b 3
se altera e s aquella fila a la cu al se s u m a , pe r
m a n e c i e n d o las o tra s iguales).
2. - Hallar el valor de:
a b c
-Oi
b-a a-c
o
A = 1 a an
-O
E = c-a a-b
01
ap ap+l ap+n
a-b b-c c-a
Solu ci ón :
factorizando el sig no en cada uno de los e l e m e n
S a ca n d o ap d e la 3ra fila:
tos de la prim era fila:
b
-(a-b) -(b-c) -(c-a)
A= a
E = c- a a-b b-c
a
a-b b -c c-a
po r ten er el d e t e r m in a n t e la 2da. y 3ra. fila
iguales el valor del d e te r m in a n te es cero.
f actor izando (-1) en el d e te r m in a n te , po r la
A = ap( 0 ) = 0 pro pied ad ( 4 ):
- 312 -
Á L G E B R A
a-b b -c c-a
0 (n-1) 0 0
0 0 0 0
E = (-1X 0) = 0
0 0 0 0
5.- C alcular el v a lo r de:
E =
0
1 2 3 4
0
2 3 4 5
E =
0
3 4 5 6
0 0 0 1
4 5 6 7
3 4 5 2 4 5
(n -1 ) o o o
E = (1) 4 5 6 - (2) 3 5 6
0 o o o
5 6 7 4 6 7
0 o
2 3 5 2 3 4
0 o
+ (3) 3 4 6 - (4) 3 4 5
o o
4 5 7 4 5 6
E = o o o
- ( 2 ) ( 7 0 + 9 0 + 9 6 - 100 - 72 - 84)
+ (3 )(5 6 + 75 + 72 - 80 - 63 - 60)
- 4 (48 + 60 + 6 0 - 6 4 - 54 - 50) o o o
- 313 -
I
E n form a análoga: 1 ( x + 1) x 2+ x + 1
0 (n-3) 0 0 ... 0 3 (x + 3) x 2+ 3 x + 9
E = (n)(n-l)
1 x x 2+ x + 1
0
E = (x-l)(x-2)(x-3) 2 x x 2+ 2 x + 4
3 x x 2+ 3 x + 9
0 0 0 o 1 1 x 2 + x +1
E = (x-l)(x-2)(x-3) 2 1 x 2+ 2 x + 4
ya q u e los o tro s té r m in o s valen cero.
3 1 x 2+ 3 x + 9
E n form a análoga:
A plicando m e n o r e s c o m p l e m e n t a r i o s c o n respe c
E = (n )(n - l ) ( n - 2 )(n - 3) ... (3 )( 2 )(1 )
to a la 2da. co lu m na:
pero , el p ro d u cto e s |n ;
2 x 2+ 2 x +4
luego: E = |n
E = x(x-l)(x-2)(x-3) -(1)
7. - C a lc u l a r el valor de: 3 x 2+ 3 x + 9
x - 1 x 2- 1 x3 - 1
1 x 2+ x + l 1 x 2+ x + 1
E = 2x - 4 x 2- 4 x3 - 8
+ (1) -(1)
3x - 9 x 2- 9 x 3- 27
3 x 2+ 3 x + 9 2 x 2+ 2 x + 4
Solu ci ón :
de sarrollando los d e te r m in a n te s de 2do. orden:
Se pu ed e escribir:
E = x ( x - 1 ) ( x - 2 ) ( x - 3)
(x-1) ( x + 1) ( x - 1 ) ( x - l ) ( x 2+ x + 1)
. |-(2x2 + 6 x + 18 - 3 x 2 - 6 x - 12)
E = 2 ( x - 2) (x + 2 ) ( x - 2) ( x - 2 ) ( x 2+ 2 x + 4 )
+ (x2 + 3 x + 9 - 3 x 2 - 3 x + 3)
3 ( x - 3) (x + 3 ) (x - 3) ( x - 3 ) ( x 2+ 3 x + 9 ) - (x2+ 2x + 4 - 2 x 2 - 2 x - 2) ]
reduc iendo:
S a ca n d o los factores ( x - 1 ) , ( x - 2 ) y ( x - 3 ) del
E = x ( x - l ) ( x - 2 ) ( x - 3)|x 2 - 6 - 2 x 2 + 6 + x 2 - 2]
deter m in ant e:
- 314 -
Á L G E B R A
a b c
A = ( c - b ) ( b c - a c - ab + a2)
b a
A = ( c - b) [(b e - a b ) - (ac - a 2 ) ]
b
E = A = ( c - b) [ b ( c - a) - a ( c - a)]
b a c b b c
+ + A = ( c - b ) ( c - a ) ( b - a)
a c b + abe - a 3 - b 3 - c 3 + abe
E = 1 1 1
be - a2 + ac - b 2 + ab - c 2
E = 4 5 7
-(a 3 + b 3 + c 3 -3abc)
E =
16 25 49
- ( a 2 + b2 +c 2 - ab - a c - be)
Solu ci ón :
a3 + b 3 + c 3 - 3abc
E = E s c r i b ie n d o el d e te rm in a n te así:
a - + b 2 + c - ab - ac - be
1 1 1
pero, el numerador, po r identidad algebráica es:
E = 4 3 7
a >+ b >+ c 3- 3 a b c = (a + b + c ) ( a 2+ b 2 + c 2- a b - a c - b c )
42 52 72
Sus titu yendo en la ex presión :
E = a + b +c E = 6
1 1 X2 (x+ 1)2 (x + 2 )2 (x + 3)
- 315 -
I
x2+ 2 x + 1 x2+4 + 4 x 2+ 6 +9
REG LA DE CRAM ER
X2 x x
luego:
se define:
X2 2x+ 1 2x + 3 2x + 5
y2 2y+1 2y+3 2y + 5 As = d e t e r m i n a n t e =
del si stema
E =
z2 2z+ 1 2z + 3 2z + 3
t2 2t+ 1 2t + 3 2t + 5
Ax = d e t e r m in a n t e =
A c o n t i n u a c i ó n , las sig u ientes su stra ccion es: de x
a) 4ta. c o l u m n a - 3ra. c o l u m n a
b ) 3ra. c o l u m n a - 2da. c o l u m n a
Ay = d e t e r m in a n t e =
d e la incógnita y
X2 2x+ 1 2 2
y2 2y + 1 2 2
Por la Regla de Cram er:
E =
z2 2z+ 1 2 2
a, a.
t2 2t+ 1 2 2
Ax
po r te ner e l d e t e r m i n a n t e la 3ra. y 4ta. c o l u m n a s As
iguales, s u valor es igual a cero:
E = 0
M É T O D O D E L O S D E T E R M IN A N T E S
PA R A H A LLA R LA S O L U C IO N D E UN
S IS T E M A D E E C U A C IO N E S Ay
x =
As
Es te m é t o d o p e r m i t e e m p le a r los d e te r m in a n te s para
la res o lu ció n de sis te m a s d e e c u a c io n e s m ed ian te la
“Regla de C r a m e r ”.
- 316 -
Á L G E B R A
1 ac ab
a , x + a2y = a 3 (I)
b , x + b2y = b3 (ID
1 0 1
P o r la Regla de Cramer:
Ay = a 0 c = a - c
Ax Ay
x = ----- ; y = ----- be 1 ab
As As
1) Si A x ^ 0 , As 0 , es co m p a t ib le d e t e r m in a
1 1 0
do , tiene u n a sola s o lu ció n .
Ay a b 0 = b - a
2 ) Si A x = 0, As = 0, el sis te m a e s i n d e te r m in a
do, tien e m u c h a s s o lu cio n e s .
be ac 1
3 ) Si A x = 0 , A s * 0 , el si stema e s incompatible,
n o tien e so lu ció n . Ax ( c - b) - ( b - c)
A
v ——
As (a- ■ c ) ( b - a ) ( b - c ) (a-c)(b -a)(b -c)
EJERCICIOS R E S U E L T O S
i
1.- Resolver el sistema:
(a-c)(b -a
x + y + z = 0 (1) Ay a - c 1
y=
a x + by + cz = 0 (2) As (a-- c ) ( b - a ) ( b - i : ) (b-a)(b-c)
b c x + a c y + abz = 1 (3) Az b - a 1
7 —
x + y + z = 1
1 1 1
a x + by + cz = d
As = a b c
a2x + b 2v + c 2z = d 2
be ac ab
S o lu c ió n :
As = a b 2 + a2c + b e 2 - b2c - a c 2 - a2b
Al c o n s t r u i r los d e te r m in a n te s s e n ota q u e s o n
fa ctor izan do po r agrupación: d e te r m in a n te s de V an derm onde.
As = b2(a - c) + a c ( a - c ) - b ( a + c ) ( a - c)
1
As = ( a - c ) ( b 2 + a c - ab - be) As = b c
As = ( a - c ) [ b ( b - a) - c ( b - a)] b2
As = ( a - c ) ( b - a ) ( b - c) As = ( c - b ) ( c - a ) ( b - a)
- 317 -
1 1 1 El de sarrollo del d e t e r m in a n t e se igual a cero:
Ax = d b c 4 (l+ 2 k ) - 5(2+k) = 0
d2 b2 c2 4 + 8 k - 10 - 5k = 0
3k = 6
As = ( c - b)(c : - d ) ( b - d )
k = 2
Az = a b d As = 0 , A x = 0 , Ay = 0
a2 b2 d2 p o r lo tanto:
' 3 3
Az = (d - b ) ( d - a ) ( b - a )
As = = 0
-b
Por la Regla de Cram er:
3b - 5a = 0
Ax (c-b )(c-d )(b -d ) (c-d )(b-d )
x =
3b = 5a
As (c-b )(c-a)(b-a) (c-a)(b -a)
(a)
Ay (c-d )(c-a)(d -a) (c-d )(d -a)
y = As (c-b )(c-a)(b-a)
— ------------------------------
(c-b)(b-a)
1 5
Az (d -b)(d -a)(b-a) As = = 0
(d -b)(d -a)
z = 4 -b
As (c-b )(c-a)(b-a) (c-b )(c-a)
-b - 2 0 = 0
3. - Hallar el v a lo r d e “k ” si el sistema:
b = -20
(1 + 2 k ) x + 5y = 7 (1) S u s titu y e n d o e n ( a ) :
(2 + k)x + 4y = 8 (2)
no tiene so lu ción .
a = 12
Solu ci ón :
3 1
Para q u e el sis te m a n o tenga s o lu ció n :
As = = 0
As = 0 a 4
1 + 2k 5 12 - a = 0
As = a = 12
2 + k 4
Rpta.: a = 12, b = - 2 0
- 318 -
Á L G E B R A
(a + 2 b ) x - (a - 2 b ) y = 6a (1) Ay 2 a ( 2 b - 3 c ) ( a + 2 b + 3c )
y =
( a + 3 c ) x - (a - 3 c ) y = 4ab (2) As 2 a (3 c - 2b)
S o lu c i ó n : c a m b i a n d o de s i g n o s en el nu m era d o r :
As = - (a + 2 b ) ( a - 3 c ) + (a - 2 b ) ( a + 3 c ) 1 1 1 1 1 1
As = -a 2 - ( 2 b - 3 c ) a + 6 b c + a2 + ( - 2 b + 3 c ) a - 6 b c £ _ 1 2 3 + 2 3 4
As = ¿:i(-2 b + 3 c - 2 b + 3 c ) =: a ( 6 c - 4 b ) 1 4 9 4 9 16
As = 2 a ( 3 c - 2 b )
1 1 1
6ac -(a - 2b)
Ax = + 3 4 5
4ab -(a - 3c)
4 9 25
A x = - 6 a c ( a - 3 c ) + 4 a b ( a - 2b)
c o n s id e r a r “n ” su m an d os .
A x = 2a ( - 3 a c + 9 c 2 + 2 a b - 4 b 2] Solu ci ón :
2 a ( 2 b - 3 c ) ( a - 2 b - 3c )
1 1 1 1 1 1
a + 2b 6ac 1 2 3 1 2 3
1 = =
Ay =
a + 3c 4ab 1 4 9 l2 22 32
Ay = 4 a b ( a + 2 b ) - 6 a c ( a + 3 c ) 1 = ( 3 - 2 ) ( 3 - 1 ) ( 2 - 1) = ( 1 ) ( 2 ) ( 1 ) = 2
Ay = 2 a ( 2 a b + 4 b 2 - 3 a c - 9 c 2)
1 1 1 1 1 1
Ay = 2 a ( a ( 2 b - 3 c ) + ( 2 b + 3 c ) ( 2 b - 3c)|
11 = 2 3 4 = 2 3 4
Ay = 2 a ( 2 b - 3 c ) (a + 2 b + 3c)
4 9 16 22 32 42
P o r la regla de Cram er:
11 = ( 4 - 3 ) ( 4 - 2 ) ( 3 - 2 ) = ( 1 ) ( 2 ) ( 1 ) = 2
Ax 2 a ( 2 b - 3 c ) ( a - 2b - 3c)
x = ------= ----------------------------------------
As 2 a (3 c - 2b) 1 1 1 1 1 1
c a m b i a n d o de s i g n o s en el nu m era d o r : =
111 = 3 4 5 2 3 4
Ax 2 a ( 3 c - 2 b ) ( 3 c + 2b - a)
x = ------= ----------------------------------------- 4 9 16 22 32 42
As 2 a (3 c - 2b)
x = 3c + 2b - a III = ( 5 - 4 ) ( 5 - 3 ) ( 4 - 3 ) = ( 1 ) ( 2 ) ( 1 ) =
- 319 -
I
Sustituye ndo: realizando c a m b i o s m e d ia n te las propiedades:
E = (2 ) + (2 ) + (2 ) + ... + (2 ) = 2n 1 m r 1 r m
V V
V
“n ” s u m a n d o s = - ( m + n + r) 1 n m = ( m + n + r) m n
1
E = 2n
1 r n 1 n r
7. - Resolver el sistema:
1 n r
= ( m + n + r) 1 r m
1 1 1
1 m n
Solu ci ón :
m r m +n + r m n 1
Hacie ndo:
Az = n r m +n + r = ( m + n + r) n r 1
1 1 1
— = m ; — = n ; — = r
a b e r m m +n+r r m 1
p o d e m o s f o r m a r e l s i g u i e n t e s i s t e m a de e c u a
ci o n e s: 1 n m 1 m n
m x + nv + rz = m + n +r (1) = - ( m + n + r) 1 r n = ( m + n + r) 1 n r
n x + ry + m z = m + n +r (2) 1 m r 1 r m
rx + m y + n z = m + n +r (3) 1 n r
C a l c u la n d o los de ter m in an te s: = ( m + n + r) 1 r m
m n r m +n+r n r 1 m n
As = n r m = m +n +r r m Se co n cluy e:
r n n m +n+r m n A x = As ; Ay = As ; Az = As
Luego:
1 n r
Ax As
( m + n + r) 1 r ni As As
1 ni n Ay As
= -------
As As
m +n + r n r 1 n r
Az As
Ax = m + n + r r ni = ( m + n + r) 1 r m As As
ni + n + r m n 1 m n
8 . - ¿Para q u e valores de “k ” el sis te m a de e c u a c io n e s
lineales:
m ni + n + r r m 1 r
3x + ky = 5 + k (1)
Ay = n ni + n + r ni = ( m + n + r) n 1 m 2 x + 5y = 8 (2)
- 320 -
Á L G E B R A
So lu ci ón : e x + O y + az - b (1)
13 - 2 k * 0
As = b a 0 = ab e + ab e = 2 a b c
15 * 2k
0 c b
k * 7 . 5
e x + az = b a c b
(1)
ay + b x = c (2)
A x = a b 2 + a c 2 - a 3 = a ( b 2 + c 2 - a 2)
bz + c y = a (3)
Por la regla d e Cram er:
S olu ci ón:
Ax a ( b 2 + c 2 - a 2) b2+ c 2 - a 2
x =
O r d e n a n d o y c o m p l e t a n d o las ecuaciones: As 2abc 2bc
- 321 -
I
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
V i- V 7 V 7 (b + c ) 2 a¿ a-
b2 (c + a )2 b2
-V 7 V 7 V 7 V 7
r J.
c2 (a + b )2
E =
E =
-V 7 -V 7 V i- V2 (a + b + c ) 3
a) 4 b) 9 c) 6 d) 4 a b c e) 6abc
d) 4 9 e) 81 5. Calcular:
2. C a l c u la r el valor de: 1 1 1
a a + c a + b
1+ V 12 1 1 1 1
F_ -—
L
b + c ’ b a + b
1 1 -V 12
1 1 1
E =
b + c a + c c
1+3/18
1 .-Vis a) a b) b c) c
d) a + b + c e) 0
a) 1 b) 12 c) 36
Calcular:
d) 29 e ) 19
-2 a a + b a + c
3. Calcular:
E = a + b -2b b + c
10 1 13 -14 1
a + c b + c -2c
5 7 12 -7 2
E = -13 4 11 21 3 a) 2 ( b + c ) ( a + c ) ( a + b)
25 -2 10 -35 4 a) 4 ( b + c ) ( a + c ) ( a + b)
-15 10 9 21 5
c) (a + b ) ( a + c ) ( b + c)
a) 1 b) 11 c ) 12 d) a3 + b3 + c 3
d )0 e) 6 e) a3 + b 3 + c 3 - 3abc
- 322 -
Á L G E B R A
a3 3a5 3a 1 1 2 3 4 5 6
E = a3 a2 + 2a 2a + 1 1 2 3 4 3 6 7
a 2a + 1 a + 2 1 3 4 5 6 7 8
1 3 3 1 E =
4 5 6 7 8 9
a ) (a + l ) 6 b) ( a - 3 ) 6
3 6 7 8 9 10
c) (a - D 6 d) (a - 2 ) 6
7 8 10 11
e) (a + 2 ) 6
a) 1 b ) -1 c) 2
8. Resolver la ecu aci ó n:
d) -2 e) 0
4x 6x + 2 8x + 1
6x + 2 9x + 3 12 x = 0 11. Calcular:
8x + 1 12 x 16x + 2 x - y y ( x + y)
E =
a)
-1 1
w 97 c) - -
97_
-2 ( x + y)
97 11 11
a) x - y b) x c) y
-97 E)+ U
97
d ) ( x + y) e) 2 x
9. Si:
12. Calcular:
-2bc c2 b2
A ,= c2 -2 ac a2 'r-1
r-1
y:
a b c n+2 n+2 n+2
c r-1
b c a
A2 =
c a b
a) 1 b )-l c) 2 a) n b) r c) 1
d ) -2 e) 3 d) n - r e) n + r
- 323 -
I
x = by + cz
30 11 20 38
y = a x + cz
6 3 0 9
z = a x + by
A =
11 -2 36 3
a) 1 b) 2 c) 3
19 6 17 22
d) 4 e) 6
d) 9 e) 10 ( m - 1 ) x + ( m + l ) y = 2 ( m 2 - 1) (1)
( m 2 - 1) x + ( m 2 + l ) y = 2 ( m 3 - 1) (2)
14. C a lc u l a r “c en el sistema para que " x “ ex ced a
e n 4 u n id ade s a “y ”
a) 2 b) - 2 C) 1
7x - 4y = c (i)
d) -1 e) 3
3 x + 2y = c (2)
18. C a lc u la r el valor d e “m " si el sistema:
a) 4 0 b) 5 2 c) 30 x + my = 1 (1)
d) 3 2 e) 20 mx - 3my = 2 m + 3 (2)
ax + y + z + u = 2 (1)
d) -1 e) 2
x + y + z + u = -1 (2)
19. C a l c u la r “y " d esp u és de resolver el sistema:
x + y - az = -3 (3) ax + by + cz = d (1)
a 3x + b3y + c z = d3 (3)
1
a) 1 b) c ) -1
3
d(d - b ) ( d - c) d ( d - a ) ( d - b)
a) b)
d) e) - 2 a ( a - b ) ( a - c) c ( c - a ) ( c - b)
d ( d - a ) ( d - c) d ( d - a ) ( d - b)
c) b)
16. Calcular:
b ( b - a ) ( b - c) a ( c - a ) ( a - b)
d ( d - a ) ( d - b)
a + 1 b + 1 c + 1 e)
b ( c - a ) ( c - b)
- 324 -
Á L G E B R A
2 0 . C a l c u la r “x ” al resolve e l sistema: 1
c) d)
(a - c)(b - c) (b - a)(b - c)
x + y + z =0 (1)
b
e)
(b + c)x + (a + c)y + (a + b)z = 0 (2) (b - a)(b - c)
- 325 -
I
ECUACIONES DE SEGUNDO
GRADO
ax2 + bx + c = 0 D E D U C C IÓ N D E LA F Ó R M U L A G E N E R A L
R E S O L U C IÓ N D E U N A E C U A C IÓ N D E M u l tip li c a n d o a m b o s m ie m b r o s po r 4a:
SEG U N D O GRADO CON UNA
IN C Ó G N IT A 4 a 2x 2 + 4 a b x + 4 a c = - 0
E j e m p l o . - R es o lver la e c u a c ió n : 4 a 2x 2 + 4 a b x + b2 = b 2 - 4 a c
4x2- 3x + 5 El p r i m e r m i e m b r o es el d e s a r r o l l o de un
= 2
b i n o m i o al cuadrado:
x 2 - 2 x + 13
4 x 2- 3x + 5 = 2 x 2 - 4x + 26 2a x = - b ± V b 2 - 4ac
factorizando:
-b ± V b 2 - 4 a c
X = ---------------------------------
(2x + 7)(x - 3) = 0 2a
2x + 7 = 0 => x , = -3 . 3
-b ± V b 2 - 4 a c
x -3 = 0 => x2 = 3
- 326 -
Á L G E B R A
c ) Si A < 0 ; o sea:
-b - Vb2 - 4ac
xi = b 2- 4ac < 0
2a
las d o s raíces s o n c o m p l e j a s y co nju gadas.
E j e m p l o . - Resolver la ecu aci ó n:
4 x 2 - 3 x = 19 P R O P IE D A D E S D E LA S R A ÍC E S D E
U N A E C U A C IÓ N D E S E G U N D O G R A D O
S olu ci ón:
ax2 + b x + c = 0
4 x 2- 3x - 19 = 0
su s raíces son:
donde:
-b - V b 2 - 4ac
-(-5) ± V (-5 )2- 4(4)(-19)
X = X2 =
2a
2(4)
I o S U M A D E R A IC E S:
5 ± V 25 + 304
X =
8 x, + x 2 =
c o n las solu cion es :
2 o P R O D U C T O D E RAICES:
5 + '¡329
xi = x ,x , =
8
5 -^ 329
FORMACIO N DE UNA ECUACION DE
X2 =
8 S E G U N D O GRADO C O N O C IE N D O S U S
RAÍC ES
DISCUSION DE LAS RAICES DE LA
ECUACIÓN D E S E G U N D O GRADO Si “x , ” y “xy' s o n las raíces de la e c u a c i ó n q u e q u i e
re formarse, d e a cu e rd o a las d o s propied ades a n t e
Las raíces de la e c u a c ió n d e se gun d o grado d epen den riores, la e c u a c i ó n s e fo rm ará así:
- 327 -
I
r ed u cie n d o t é r m i n o s se m ejan tes : 3.- Resolver la e c u a c ió n :
91 + 2 1 x + 2 1 x 2 _ 7 a + 2 x + Va2 - 4 x 2 _ 5x
25 + 2x + 2x2
a + 2x - Va2 - 4 x 2 a
91 + 2 1 x + 2 1 x 2 = 175 + 1 4 x + 14x2 So lu ci ón :
x + 4 = 0 => x , = -4 se obtiene:
1 ( 1 1_______l_ Va + 2 x 5x + a
a+b c x + a + b + c x Va - 2 x ^x ' a
c+ a+ b _ x -x -a -b -c a + 2x (5x + a)2
a 2 ( 2 5 x 2 + a2)
x 2 + (a + b + c ) x + c(a +b) = 0
2x 4 ( 5 x ) (a)
factorizando po r el m é to d o del aspa:
( 2 5 x 2 + a2)
a = ---------------------
( x + a + b ) ( x + c) = 0 5a
x + a + b = 0 => Xj = -a - b
2a
x = ± ------
x + c = 0 => x 2 = -c 5
- 328 -
Á L G E B R A
V ( x - 3 a ) ( x - 2 a ) - V ( x - 2 a ) ( x + 3 a ) = x - 2a x~ - 2 a x + a V b - V b x - a V T + V c x = V b c - a2
V (x - 5 a ) ( x - 2 a ) - V ( x - 2 a )( x + 3a) - (x-2a) = 0 x2 + (V e - 2a - V b ) x + (a V b - a Ve
- V b c " + V a 2" ) = 0
F a ct o riz a n d o : V x - 2a :
f a c t o r iz a n d o e l s e g u n d o p a r é n t e s is ap arte:
V x - 2 a [ V x - 5a - V x + 3a - V x - 2a ] = 0
a V tT - a V T - Vbc + a2
Igualando el p r i m e r factor a cero:
= V tT ( a - V T ) + a ( a - Vc~~)
V x - 2a = 0
= (a - Vc~~) ( a + Vb )
x, = 2a (resu ltado q u e sí satisface)
lu e g o , la e c u a c i ó n es:
Igualando el s e g u n d o factor a cero:
x 2 + (V e - 2a - V b ) x + ( a - Ve ) . ( a + V b ) = 0
V x - 3a - V x + 3a = V x - 2a
fa c t o r iz a n d o p o r el a s p a s im p le :
elevando al cuadrado:
[x - (a - V T ) ] [x - (a + V tT ) ] = 0
x - 5 a - 2 V ( x - ^ a ) ( x + 3 a ) + x + 3a = x - 2a
ig u a la n d o a c e r o c a d a fa c to r:
d e sp e ja n d o “x ”:
x 2 = 4 ( x 2 - 2 a x - 1 5 a 2) 6 . - Resolver:
x 2 = 4 x 2 - 8ax - 60a2
V 2x + 3 + V3x + 2 - V 2x + 5 = V3x~
3x2 - 8ax - 60a2 = 0
Solu ci ón :
fa ctor izan do po r m é to d o del aspa simple:
Tr ansp oniendo :
( 3 x + 10a ) ( x - 6a) = 0
V2x + 3 + V3x + 2 = V iT + V 2x+ 5
igualando a c e r o cada factor:
e le v a n d o al c u a d r a d o :
3x + 10a = 0
2x + 3 + 2 V (2 x + 3 )(3 x + 2 ) + 3x + 2
10a
x, = - ( s o l u c i ó n e x tr añ a)
= 3x + 2 V 3x (2x + 5 ) + 2x + 5
reduciendo:
x - 6a = 0
x , = 6 a ( S o l u c i ó n e x tr añ a) V (2 x + 3) (3 x + 2 ) = V 3x (2x + 5)
- 329 -
I
elevan d o al c u a d r a d o y ef ec tu an do : So lu ci ón :
6 x 2 + 4 x + 9 x + 6 = 6 x 2 + 15 x Elevan do al cubo:
x = 3 72 - x - 3 ^72 - x V l6 -x ( V 72-X
7. - Resolver:
- >/16 - x ) - ( 1 6 - x ) = 8
. 1 1 2
si : — + — = — M il - x - V l6 - x = 2
a b e
resulta:
Solu ci ón :
72 - x - 3 V (72 - x ) ( 1 6 - x) (2) - 16 + x = 8
De la c o n d ició n :
e levand o al cubo :
512 = 1 152 - 8 8x + x2
2a b / 1\
+ ------------ (a - b ) = 0
x2 - 88x + 640 = 0
p o r el m é t o d o del aspa:
ab + b 2 - 2ab \ ,2 , ^ 2 a b - a2 - ab
j xX 2" ++ ob ^ ------------------------------ IX
( a + b
) (x - 8 0 )(x - 8) = 0
2ab
(a - b ) = 0 q u e resulta en:
x, = 8 0 ; x2 = 8
a ( b 2 - a b ) x 2 + b ( a b - a2) x + 2 a b ( a - b ) = 0
9 . - Resolver:
a b ( b - a ) x 2 + a b ( b - a ) x + 2 a b ( a - b) = 0
x = + V i . ..00 radicales
ab(b - a)x 2 + ab(b - a)x - 2ab (b - a) = 0
S olu ci ón:
Dividiend o en tr e a b ( b - a):
Elevan do al cuadrado:
x2 + x - 2 = 0
x =i + V i + V 7 + V l T (co - l)ra d i c a le s
factorizando:
p er o se observa que:
( x + 2 ) ( x - 1) = 0
x, = 1 , x2 = -2 i+ V i + V 7 + v r v (co - 1 ) radicales = x
8 . - Resolver: sustituyendo:
x2 = 1 + x
M il - x - Vl6~^ x = 2
x2 - x - 1 = 0
- 330 -
Á L G E B R A
x =
i ± Vi + 4 i ± V F
Para q u e u n a e c u a c i ó n de se gun d o g ra d o tenga
su s raíces iguales, es nece sario q u e s u d i s c r im i
2 2
n a n te sea igual a cero , e s decir:
luego las raíces son:
A = b 2 - 4ac = 0
i + Vs
x ,= ( s o l u c i ó n satisfactoria)
luego, igualando el d is cr im in a nt e d e la e c u a c ió n
2
dada a cero:
i + V F
( e s negativa, no es so l u c ió n [ 2(k + 2)]2 - 4 ( l ) ( 9 k ) = 0
xl =
2 válida)
4(k2 + 4k + 4) - 36k = 0
10. - Resolver:
o p era n d o y ordenando:
1
k2 - 5 k + 4 = 0
V F T F -V F F F V F T F + Vs - x 4
( k - 4 ) ( k - 1) = 0
So lu ci ón :
Rpta.: k, = 4 ; k , = 1
R a cio n a liz a n d o los de n om in ad o res :
12.- ¿Q u é v a lo r debe ten er "m " para qu e las raíces de
Vs + x + Vs - x V s+x - V 5 -X 3
+ = --- la ecu aci ó n:
( 5 + x) - ( 5 - x ) (5 + x ) - (5 - x ) 4
m x 2 - (m + 3 )x + 2m + 1 = 0
V5 + x + V s - x V s + x - V5 - x =
difieran e n 2 unidades?
2x 2x 4
Solu ci ón :
2 V5 + x _ 3
Si Xj y x , s o n las raíces d e la ecu aci ó n:
2x 4
4 ^ 5 + x = 3x m + 3
X, + X, = (1)
elevando al cu adrado m
Por propiedad
16(5 + x) = 9 x 2 2m + 1
X,X2 = (2)
m
e f e ctu a n d o y o rden ando :
9x2 - 16x - 80 = 0
X , - X2 = 2 ( 3 ) Por c o n d ició n :
factorizando:
De ( 1 ) y ( 3 ) s e obtiene:
(9x + 2 0 ) (x - 4) = 0
m + 3
de d o n d e se tiene las sig u ientes raíces: + 2
m m + 3 + 2m 3 + 3m
Xj = 4 (Sí satisface) 2m 2m
m + 3
20 - 2
x2 = - (N o es s o lu c i ó n ) m m + 3 + 2m 3 - 3m
X2 =
2m 2m
11. - Hallar el valor d e “k ” si las raíces de la e c u a c ió n
de s e g u n d o grado: S u s tit u y e n d o estos v a lo r e s en ( 2 ) :
x2 + 2 (k + 2 ) x + 9 k = 0 / 3 + 3m \ n - m W 2m + 1 \
son iguales.
V 2m )\ 2m M m )
- 331 -
I
9 - 3m + 9m - 3m2 (y) y (<t>) e n ( 2 ):
= 2m + 1
4m
(xj1) + ( x 2) = ( - p ) 2 - 2q = p 2 - 2q
9 - 3m2 + 6m = 8 n r + 4m
Sustituyen do:
l l m 2 - 2m - 9 = O
E 2 ( p 2 - 2q )
p--2q
factorizando po r el m é to d o del aspa simple:
Rpta.: E = 2
( l l m + 9 ) ( m - 1) = 0
9 1 4 . - H allar la e c u a c i ó n de s e g u n d o g r a d o c u y a s
Rpta.: m, = 1 ; m, = -
11 raíces son:
z2 - 2z Vp2 - 2 q + p 2 - 2 q = 0 Va ± Va - b
S olu ci ón:
a d e m á s “X j" y Mx , ” s o n las raíces de:
Las raíces de la e c u a c ió n pedida son:
x 2 + px + q = 0 , hallar el v a lo r de:
x, = 1 x2 =
( z , ) 2 + ( z 2) 2 Va~~ + V a - b V a~ - V a - b
E =
(X ,)2 + (x ,):
R ac ion al izando las raíces:
Solu ci ón :
Va” (\^a~- Va - b ) a - V a2 - ab
De la prim era e c u a c i ó n , po r propied ades de las xi =
a - (a - b ) b
raíces d e u n a e c u a c i ó n de s e g u n d o grado:
Va~ ( V a ~ + V a - b ) a + V a2 - ab
z . + z2 = 2 Vp2 - 2q (a) X2 =
a - ( a - b)
de la se g u n d a ecu aci ó n:
a - V a2 - ab a + V a2 - ab 2a
— +—
x, + x2 = -p b b b
(Y)
+ V a2 - ab \ í a - V a2 - ab
el n u m e r a d o r de la ex p r es ión pedida es: X 1X2 =
P a r a h a ll a r la e c u a c i ó n de s e g u n d o g r a d o se
( z 2) + (z2,) = ( 2 V p 2 - 2 q ) - 2 ( p 2 - 2q )
utiliza las p r o p i e d a d e s d e las ra íc es:
= 4 ( p 2 - 2 q ) - 2 ( p 2 - 2q )
X2 - ( x , + X ,) X + X jX , = 0
( z 2) + (z2) = 2 ( p 2 - 2 q )
sustituyendo:
El d e n o m i n a d o r de la e x p r e s ió n pedida es:
X" - x +4- = o
( x p + ( x 2) = ( x , + x 2) - 2 X j X2 (2) (*-)
- 332 -
Á L G E B R A
bx2 - 2ax + a = 0 1
‘A ’ de la obra
x + 6
13. - Al resolver un p ro b le m a q u e se r e d u c e a una
ecuación de s e g u n d o g r a d o , un estudiante B’ de la obra
c o m e t e un error en el t é r m in o i n d e p e n d i e n te de x + 1
la e c u a c i ó n y o b tie n e c o m o raíces 8 y 2. Otro
es tud ian te c o m e t e un e r r o r en el co e ficie nte del de la obra
2x
t é r m i n o de p r i m e r grado y o b ti e n e c o m o raíces
- 9 y -1.
La s u m a de lo q u e hace cada uno e n una hora
Hallar la e c u a c i ó n correcta. debe s e r igual a lo q u e h a c e n los tres j u n t o s en
u n a hora:
S olu ci ón:
ef ec tu an do :
la e c u a c ió n sería:
x , - lO x + 1 6 = 0 2 x 2 + 2 x + 2 x 2 + 1 2 x + x 2 + 7 x + 6 = 2 x 2 + 1 4 x + 12
x 2 - lO x + 9 = 0 La s o l u c i ó n e s x , = y , ya q u e la s o lu ció n :
S o l u c ió n :
17.- U n grupo de abejas cuyo número era igual a la raíz
S u p o n g a m o s q u e los tres j u n t o s d e m o r a n e n e j e cuadrada de la mitad de todo su enjambre se posó
c u t a r el trbajo ”x " horas, e n to n c es: sobr e u n jaz m ín , habiendo dejado m u y atrás a 8/9
de su enjambre, sólo una abeja del m ism o en ja m
“A ” d e m o r a (x + 6) horas bre revoloteaba e n torno a un loto, atraída po r el
kB" tarda (x+l) horas z u m bido de una de su s amigas q u e cayó impru
dentemente en la trampa de dulce fragancia.
“C ” utiliza 2x horas ¿Cuántas abejas formaban el enjambre?.
- 333 -
I
Solu ci ón :
Su octava parte al cu ad r ad o es
Sea el n ú m e r o d e abe ja s del e n j a m b r e “x ”.
So lu ci ón :
9 y + 16y2 + 1 8 = 18y2
Sea “x ” e l n ú m e r o de naranjas.
2y2 - 9y - 1 8 = 0
r-, • . 1 800
El precio de una na ran ja e s — —— centavos.
La e c u a c i ó n tien e d o s raíces:
E n el s e g u n d o día habría c o m p r a d o naranja s al
yi = 6 , y2 = - - | , 1 800
prec io d e : -------------centa vo s.
v x + 60
En (a ):
El a h o r r o es 1 cen ta v o , luego s e pu ed e es cr ibir la
sigu ien te ecu aci ó n:
x, = 2 ( 6 ) 2 = 72
1 800 _ 1 800 1
x x + 60
18 0 0 (x + 60) - 1 8 0 0 (x ) = x (x + 60)
(N o ex iste m ed ia abeja; no es válida)
18 0 0 x + 10 8 0 0 0 - 1 8 0 0 = x2 + 60x
Rpta.: E l e n ja m b r e c o n s t a b a de 7 2 abejas.
x2 + 60x - 108000 = 0
18.- R e g o cíja n s e los m o n o s , divididos e n d o s bandos :
factorizando:
s u o ctava parte al cu ad rad o s e e n c u e n t r a en el
bosque. O tr o s d o c e atr o n a n d o el c a m p o están. (x + 3 6 0 ) (x - 300) = 0
¿Sabes c u á n to s m o n o s e n total hay en el grup o?
x, = 300
Solu ci ón : x , = - 3 6 0 ( N o es s o l u c ió n )
- 334 -
Á L G E B R A
Solu ci ón : 7 2 ( 4 2 - x ) - 7 2 x = x ( 4 2 - x)
Sea “x ” el n ú m e r o de obreros, el n ú m e r o de o b r e
3 024 - 72x - 72x = 42x - x2
ras será: ( 4 2 - x).
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. Hallar u n a raíz, al resolver:
a) J _ b) c) - 1 d) — e) 1
3 3 3
(x-a)4 + (x-b)4 41
(a - b ) :
(x-a)2 + (x-b)2 20
4. Al resolver s e ob tien e c o m o produ cto de las raíces
de la ecuación:
-b 3b + a 3a - b
a) b) c)
2 x 3 - 3 x 2 + x + 1 = 3 x 3 - x 2 + 5 x - 13
2x3 - 3x2 - x - 1 3 x 3 - x 2 - 5 x + 13
3a + b - 3b
d) e)
a) 4 0 b) — c) — A )\ —1
d e)\ 43
7 40 40 7
2. Da r la s u m a d e las raíces d e la ecu aci ó n:
5. Calcular:
Vóx2 - 15x - 7 + V 4 x 2 - 8 x - 11
Ve b2
- V2x2 - 5x + 5 = 2x - 3 E = „
q p
7 ,, 3 ,9
a) b) c) si las raíces d e la ecu aci ó n.
y e)y
ax- b ( b - 2 V a ~ ) x + b2 = 0 están en la relación
3. Dar una raíz al resolver: d e p/q
^ 2 x - 1 + V3x - 2 = ^ 4 x - 3 + V 5x - 4 a) 1 b ) -1 c) 2 d) -2 e) 0
- 335 -
I
2 \ 2 x 2 + 3x m - 1
1 - q + y J x 2 + p ( l + q ) x + q ( q - 1) + y = 0 5 x + 12 m + 1
a) 1 b) 4 c) d) i . e) 2 a) 2 b) 3 c) 1 d) 4 e) 5
8 . C a l c u la r la ” de m a n e r a q u e las 2 ec u acio ne s: d) b - a e) a + b
( 2 b + 1) x 2 - 5 x + 3 = 0 x 2 - ( 3 m - 2 ) x + ( m 2 - 1) = 0 de m o d o q u e una raíz
s ea triple d e la otra.
tengan las m i sm a s raíces.
H
a) 1 b) c) -1 d \)
a
e)\ H
13 v 11 14 14 11
a) b) c) d) — e) —
ax2 + bx + c = 0
a)
pq-pq b)
pq - p q c)
pq - p~q
a u m e n t a d a en la inversa d e la otra raíz, de esa q -q q'-q q-q’
m i s m a ecu aci ó n.
e)
q-q
a) a x 2 + ( c + a ) x + ( c + a) = 0
p -q pq' - p'q
b) acx2 + b (c - a )x +(c + a )2 = 0
16. Dadas las ec u a cio ne s:
c) a c x 2 + b ( c + a ) x + ( c + a) = 0 x 2 + p q + q' = 0
d) a c x 2 + b x + ( c + a ) 2 = 0 x 2 + p’x + q " = 0
e ) a c x 2 +(a + b ) x + ( c + a ) 2 = 0 x 2 + p ”x + q = 0
- 336 -
Á L G E B R A
19, U n grup o de h o m b r e s fo rm ad os e n cu a d r o de
sa b i e n d o q u e p y q s o n raíces de la prim er a, p' y
m a n e r a q u e el m a r c o lo co n stitu irá n tres filas de
q' s o n raíces d e la se g u n d a y p ” y q " s o n raíces de
h om b res . S e o b se r v ó q u e a ñ a d i e n d o 2 5 h om b res
la tercera.
s e podía forrar u n cu adro lleno, en el cu al el
n ú m e r o de h o m b r e s d e cada lado ex ced er ía en
a) — b )-J- c)— d) e ) -1
2 2 a la raíz cu adrad a del n ú m e r o de h om b res
2 2 3 3
q u e había e n el lado m a y o r del primitivo. Se
17. Se han sa c a d o 9 litros de u n barril lleno de vino, pide hallar el n ú m e r o de h o m b r e s del lado
1) C 2) D 3) E 4) B 5) C
6) B 7) C 8) D 9) A 10) B
- 337 -
I
E C U A C IO N E S R E D U C T IB L E S A 2 o P R O D Ú C T O D E R A Í C E S . - E l p r o d u cto de las
C U A D R A T IC A S raíces de una e c u a c i ó n bicuadrada, es igual al tér
m in o in dep en diente, c o n s u propio signo, dividi
E C U A C I O N E S B IC U A D R A D A S d o p o r el co e ficie n te de “x 4" es decir:
a) Fa c to ri z a n d o e igualando a cero , ó
X 1X 2 + X 3 X 4 = T
-b + V b2 - 4ac
Yi = E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
2a
1.- Resolver
-b - V b2 - 4ac
y2 = 2a í ’ - ' - i ) (x l * f )-35
So lu ci ón :
pero: x 2 = y; luego x = ± Vy E s cribiend o de la si g u ie n te m an er a:
S u s tit u y e n d o el valor de y: 8 \ , i r/ „ . 8
35
-b - V b 2 - 4 a c de do nde :
X3 = +
2a
x4 - 20 x 2 + 64 = 0
factorizando:
-b - V b 2 - 4 a c
X4 = - 2a (x 2 - 16)(x2 - 4) = 0
Xj + x2 + x 3 + x4 = 0
A plican do la fórmula de e c u a c i ó n de se g und o
grado:
- 338 -
Á L G E B R A
su s ti tu yen d o en ( 3 ) :
- c2 ( a 2 - b2) ± V [ c 2( a 2 - b 2) ] 2 + 4 c 4a 2b 2
X2 = 21 21
P +
2c4
= 14
2
- c2 ( a 2 - b2) ± V c4( a 2 - b 2) 2 + 4 c 4a2b 2
X = 2 441
2c4 = 36
1 P2
- c 2 ( a 2 - b 2) ± c 2 V ( a 2■- b2) 2 + 4 a 2b2 p4 - 5 6 p 2 - 4 4 1 = 0
X =
2c4 factorizando:
De ( 1 ) : ( x , + x 2) ( x , - x 2) = 21 (4) + (m + l ) 2
e f e c tu a n d o , se obtiene:
divid ien do ( 4 ) p o r ( 2 ):
x 4 - 1 0r2x 2 + 9 r 4 = x 4 - ( 3 m + 4 ) x 2 + ( m + l ) 2
21
x ,-x 2= ( 5)
ide ntifican do coeficientes:
de la s e c u a c i o n e s ( 2 ) y ( 5 ): 1 0r 2 = 3 m + 4 (a)
21 9r4 = (m + l ) 2 (p )
P +
x. = E x tr ay en d o raíz cuadrada e n (P)
3 r 2 = ( m + 1)
21
r2 _ m + 1
x2 =
- 339 -
I
su s titu y en d o este v a lo r e n ( a ) : So lu ci ón :
(x5 + 5 x 4 + 1 0 x 3 + 1 0 x 2 + 5 x + 1) - ( x 5 - 5 x 4 + 10x3
10 m + 10 = 9 m + 12
- 1 0 x 2 + 5 x - 1) = 8 x 4 + 3 0 x 2 - 6
m = 2
r ed uc iendo t é r m i n o s se m ejan te s:
} . - Resolver:
10x4 + 2 0 x 2 + 2 = 8 x 4 + 3 0 x 2 - 6
Jü_
(+ 1 + ( ^ r í 9 2x4 - 10x2 + 8 = 0
9 x 2 (x + l ) 2 + 9 x 2 (x - l ) 2 = 10(x - l ) 2 (x + l ) 2
x2 - 1 = 0 x2=±1
E C U A C IO N E S R E C IPR O C A S
9 x 2 [ ( x + l ) 2 + ( x - l ) 2 ] = 10 [ ( x - 1 ) ( x + l ) ] 2
S o n aquellas q u e ti en en los co eficie nte s de los té rm i
aplicando Legendre en el p r im er corchete, y efec
nos e q u idistante s de los e x t r e m o s iguales e n v a lo r y
tuando:
e n signo. Su form a g en eral es:
9 x 2 [ 2 ( x 2 + 1)1 = 1 0 ( x 2 - l ) 2
Ax4 + Bx3 + C x 2 + Bx + A = 0
1 8 x 2( x 2 + 1) = 1 0 ( x 4 - 2 x 2 + 1)
R e c ib e n es te n o m b r e p o rqu e n o varían c u a n d o se
1 8 x 4 + 1 8 x 2 = 1 0 x 4 - 2 0 x 2 + 10 su stituye “x " po r su recí pro co “ 1/x”.
4x4 + 19x2 - 5 = 0 E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
2x4 - x3 - 6x 2 - x + 2 = 0
x- +5 S olu ci ón:
4 2- 1 = 0 x. = 1
2 2 x --x - 6 +^- = 0
X X"
x2+ 5 = 0 X2 = ViTi
A grup an d o a d e cu ad am en te :
6. - Resolver:
(A)
+ + ) - (x + ) - 6 - °
(x + l ) 5 - ( x - l ) 5 = 8 x 4 + 3 0 x 2 - 6
- 340 -
Á L G E B R A
Haciendo: Solución:
Ag rup an d o así:
x +— = y (B)
x
( x 5 + 1) - 4 x ( x 3 + 1) + 3 x 2(x + 1) = 0
po r lo que:
factorizando:
X2 + J — = y2 - 2
( x + l ) ( x 4 - x 3 + x 2 - x + 1) - 4 x ( x + 1 ) ( x 2 - x + 1)
2 y 2 - y - 10 = 0
( x + l ) ( x 4 - x 3 + x 2 - x + 1 - 4 x 3 + 4 x 2 - 4 x + 3 x 2) = 0
de donde:
( x + l ) ( x 4 - 5 x 3 + 8 x 2 - 5 x + 1) = 0
Y\ = - 2 ; v2 = 5/2
ig uala nd o a cero cada factor:
Sus titu yendo es tos valores en (B):
(1) x + 1 = 0 => x , = -1 (1)
1)
(2) x4 - 5 x 3 + 8 x 2 - 5 x + 1 = 0 ( ec . recíproca)
X j — - 1 \ Xj — -1
dividiendo p o r k'x 2":
1 5
2) x +— =—
x 2 x - 5 x + 8 - —- + —^ = 0
X X 2
x , = 2 ; x.
2 agrupando:
A g r u p e m o s c o n v e n i e n te m e n te : 1 -> 1 2 ->
x +— = y ; x _+ — = y - 2
X X"
3 ( x 3 - 1) - 1 3 x ( x - 1) = 0
sustituyen do es to s c a m b i o s en la ecu aci ó n:
factorizando:
y2 - 2 - 5y + 8 = 0
3 ( x - l ) ( x 2 + x + 1) - 1 3 x ( x - 1) = 0
y2 - 5y + 6 = 0
(x - l ) ( 3 x 2 + 3 x + 3 - 13x) = 0
( x - l ) ( 3 x 2 - lO x + 3 ) = 0 y= 5 ± V 25 - 4 (6 )
3 x 2 - lO x + 3 = 0 x2 = 3
A) x + — = 3
x
X’ = + T X 2 + 1
x3 - 4x + 3x 3 + 3x2 - 4x + 1 = 0 x2 + 1 = 3x
- 341 -
I
igualando a cero La e c u a c i ó n factorizada será:
x2 - 3x + 1 = 0 (x6 + 7 x 5 + 1 0 x 4 - x 3 + 1 0 x 2 + 7 x + 1 ) ( x - 1) = 0
x - 1 = 0 => xi = 1 ( p rim er a s o lu c i ó n )
3 ± ^9 - 4
X =
3 - V iT
X2 = ag ru p an d o los té r m i n o s de igual coeficie nte:
B) A de m as: x + — = 2
x ( x3* ¿ M x,^ ) * io( x t í ) - 1 - 0
X 2 + 1
= 2 haciendo:
X
x +— =y (1)
x2 + 1 = 2x x
elevan d o ( 1 ) al cuadrado:
igualand o a cero:
x 2 + 2 + - L = y2
x2 - 2x + 1 = 0
resolviendo: X” + = y~ - 2 (2)
2 ± V4 - 4 elevan d o ( 1 ) al cubo:
x = ---------------------
3 o 3 1
x + 3x + — + — = y-
'• X3 = 1 = X 4 X X
Solu ci ón : x + ( 4)
= y3 - 3y
Este es u n proce so especial d e recíprocas y s ó lo se
aplica a las ex p r es io n es de grado i m p a r y admite S u s tit u y e n d o ( 1 ) , ( 2 ) y ( 4 ) e n la ecu aci ó n:
la raíz x = -1.
(y3 - 3y ) + 7 ( y 2 - 2 ) + lOy - 1 = 0
A plicando Ruffini para o b te n e r el otro factor:
y3 - 3y + 7y2 - 1 4 + lOy - 1 = 0
1 +8 + 17 +9 +9 +1 7 +8 +1
y 3 + 7 y 2 + 7y - 1 5 = 0
1
a p lican d o ev alu ació n para factorizar:
-1 -1 -7 -10 +1 -10 -7 -1
Para y = 1.
1 +7 + 10 -1 + 10 +7 +1 0
V.N. = ( l ) 3 + 7 ( 1 ) 2 + 7 ( 1 ) - 15 = 0
- 342 -
Á L G E B R A
a x 2n + b x n + c = 0
Luego, e l p o l i n o m i o factorizado es:
(a)
O
II
i
y =i E JE R C IC IO S R E S U E L T O S
UJ
y + 3 = 0 (b)
'C
II
i
- 1.- Resolver: x 5 - 2 7 = 0
en
'•C
Ul
(c)
+
II
II
i
o
=* So lu ci ón :
i F a c t o ri z a n d o el p r im er m i e m b r o
S u s tit u y e n d o “y" po r x + —
(x - 3 )(x 2 + 3x + 9) = 0
(a) x +— = 1 ; x2 - x + 1 = 0
X
igualand o a cero cada factor:
4 ± V F i
x = X = a )x -3 = 0 => x = 3
(2 a y 3 “ solución) b) x2 + 3 x + 9 = 0 ; x = 1 ±
2
(b) x + -3 ; x 2 + 3 x + 1 = 0
Rpta.:
-3 ± V F - " -3 ± a/ F
-3 + 3 a/ F í
X = X =
x, = 3 ; x =
(4 a y 5 “ solución)
-3 - 3 V 3 i
x3 =
(c) X+ -5 ; x 2 + 5 x + 1 = 0
-3 4 - 5 ± a/ F 2 . - Resolver: x 4 + 6 2 5 = 0
X = X =
Solu ci ón :
( 6 a y 7a s o lu c ió n )
F a c to r iz a n d o ; para lo cu al s e s u m a y resta 5 0 x 2:
E C U A C I O N E S B IN O M I A S Y T R I N O M IA S
(x4 + 5 0x 2 + 625) - 5 0x 2 = 0
A) Se d e n o m i n a e c u a c io n e s b in o m ia s a aquellas
e c u a c i o n e s en teras q u e s o la m e n te t ie n e n d o s tér
( x 2 + 2 5 ) 2 - ( a/ Í F x ) 2 = o
m in o s . S on de la forma:
- 343 -
I
igualand o a c e r o cada factor:
x, = 3
x 2 + VÜVx + 25 = 0
-Vio x + 25 = 0
x, = 3
v i- - 1 . V 1 0 + 2V Í -
resolviendo s e o b t ie n e c u a tr o raíces:
X, =
5 V 2- V -5 2
( l + i) ; x 3 = — - — ( 1 - 1 )
2 x 3 = 3
Rpta.:
5 V 2- 5 v2 Rpta.:
x ,= (-1 + i ) ; x 4 = (-1 - i)
3. - Resolver: x 5 - 2 4 3 = 0
x 4 = 3
VT+1 .V10-2VÍ-
Solu ci ón :
D es p eja n d o e l v a lo r de “x"
x 5 = 3
x5 = 243 ; x = 3 VT
v r = v r + Oi = V e o s 0 + i s e n 0 So lu ci ón :
/ 0 + 2 k ;r \ . / 0 + 2kjr H a c i e n d o x “ = y s e obtiene:
= eos
(— 5 — ) + 1" " I
y2 - 15 y - 1 6 = 0
Para K = 0:
de do nde :
eos 0 + i sen 0 = 1
( y - 16) (y + 1) = 0
Para K = 1:
Se tendrá:
eos
2jt . 2ji
+ 1 s e n -----
Vi -- 1 . V io +
+ 1
2V Í- ( x 4 - 1 6 ) ( x 4 + 1) = 0
eos
4ji 4 jt.
+ sen —
vr.i + 1
a ) x 4 -1 6 - 0
(x + 2 ) ( x - 2 ) ( x + 2 i) ( x - 2i)= 0
Para K = 3: de do nde :
eos
6 jt . 6 jc
+ 1 sen —
Vj~+ 1 t VlO - 2A^j~ x, = -2 x2 = 2
3 5
X3 = 2i X . = -2i
Para K = 4:
b ) x 4+ 1 = 0
eos
8 jt .
+ 1 sen —
8 j i V 5-1 . Vio
+ 1
+ 2V5 x = -1
=VT
- 344 -
Á L G E B R A
( 1 2 x - l ) ( 6 x - l ) ( 4 x - l ) ( 3 x - 1) = 3
( 1 8 0 ° + 2k;r \ . / 1 8 0 ° + 2kjr
= eos y --------- 1 + i sen
4 ) Solu ci ón :
M u l tip li q u e m o s a m b o s m i e m b r o s po r 2 4 y a c o
Para k = 0: m o d a n d o es te facto r a los factores s e g u n d o , ter
c e r o y c u a r to de m a n e r a q u e aparezca 12 en cada
VL V2 "
x o. = e o s 1 3 5 ° + i s e n 13 3° + ------ haciendo:
2 2
12x = y (I)
V F
(-i + o e n to nc es:
(y - l ) ( y - 2 ) ( y - 3 ) ( y - 4 ) = 120
Para k = 2:
z2 + lOz + 2 4 = 1 2 0
x i = -2, x, = 2, x , = 2 i,
z 2 + lOz - 9 6 = 0
x 4 = -2i
(z + 16)(z - 6 ) = 0
R p ta.:
X5
V F n .x
( l + i) x6 = —
V F ,.
(-1 + o
.x
A) z-6 = 0 => z = 6
B) z + 16 = 0 => z = -16
V2
X-7 = “ (1 + i) Xo = (1 - i)
2 8 2
Sustitu yen do valores e n (II):
Para z = 6:
E C U A C IO N ES Q U E S E R E S U E L V E N
M E D I A N T E A R T IF IC IO S y2 - 5 y = 6
y2 - 5 y - 6 = 0
M ed ian te el e m p l e o de in có g n itas auxiliares se llega
a una e c u a c i ó n d e u n a form a co n oci d a. (y - 6 ) ( y + 1) = 0
- 345 -
I
de d o n d e s e obtiene:
( 3 x 2- 1 6 x + 2 1 ) - 7 - 21 + 3 V 3 x 2- 1 6 x + 2 1 = 0 (1)
yi = 6- y2= -1
h acien do:
Sus titu yendo e n (I)
y = 6: V 3x2- 16x + 2 1 = y
12x = 6
3 x 2 - 1 6 x + 2 1 = y2 (II)
x«= c o n s id e r a r y > 0 ; su s ti tu y en d o en (1):
y = -l:
y2 + 3y - 2 8 = 0
12x = - 1
(y + 7) (y - 4 ) = 0
x 7 = ------
12 a) y + 7 = 0 y = -7
Para z = - 16:
( S o l u c i ó n q u e n o satisface p o r q u e el radical tiene
y2 - 5 y = - 1 6 s i g n o positivo).
y2 - 5y + 1 6 = 0 b) y - 4 = 0 y = 4
p er o p o r ( II ):
5 ± ^25 -4(16) 5±V39~i
y= 3 x 2 - 1 6 x + 2 1 = 16
de d o n d e : x ] = - i - ; x , = 5
- V 39 "i - V39 i
(B) 12x = X-t =
24
3.- Resolver:
+ V 39 " i
x, = X 3 = x 2 - 2 x + 14 x2 + 4x + 2
2 24 = 2
Rpta.: x2 + 4x + 2 x 2 - 2 x + 14
- V39 i
X2 ; x4 = S olu ci ón:
12 24
T r an sp o n ie n d o té r m in o s e igualando a cero:
3 x 2 - 1 6 x - 7 + 3 V 3 x 2 - 1 6 x + 21 = 0 x 2 - 2 x + 14
Se observa q u e 3 x 2 - 1 6 x es u n a ca ntidad q u e se
x2 + 4x + 2 y
repite y para c o n s e g u i r la ca ntid ad su brad ical se
debe s u m a r 2 1 ; s u m a n d o y restando 21: s ie n d o y > 0
- 346 -
Á L G E B R A
y = 2 ; y = 1
y +| = 2
a ) Para y = 2:
y2 + 1 = 2y 5,
y2 - 2 y + 1 = 0 2 + x
= 2
(y - l ) 2 = 0 2 - x
y= i 2 + x
= 32
Sus titu yendo en ( 1 ): 2 - x
2 + x = 64 - 32x
x 2 - 2 x + 14 33x = 62
= 1
x 2 + -tx + 2
62
x , = ------
x 2 - 2 x + 14 1 33
= 1
x2 + 4x + 2 b) Para y = 1:
x 2 - 2 x + 14 = x 2 + 4 x + 2 5,
luego: 2 + x
= 1
6 x = 12 ; x = 2 2 - x
4.- Resolver: 2 + x
= 1
2 - x
•V(2 + x ) 2 + 2 ^¡(2 - x ) 2 = 3 ^ 4 - X'
2 + x = 2 - x
S olu ci ón:
2x = 0
D ividiendo toda la e c u a c ió n entre V*T- x 2 :
x, = <>
"V(2 + x ) 2 2 3/(2 - x ) 2 3^4^
+ = ---------- 63
Rpta.: Xj = x2 = 0
3/4 - x 2 33
(2 - x )‘
= 3 V3x2 - 4 x + 34 + V3x2 - 4 x - 11 = 9
x ) ( 2 - x) V a í x ) ( 2 - x)
S o lu c ió n :
Hacie ndo:
2 - x 2 + x V3x2 - 4x + 34 = A
T a m b i é n hacien do:
2 + x a I 2 - x 1
2 - x ~ } y 2 + x y V 3 x 3 - 4 x - 11 = B
se tendrá: 3 x 3 - 4 x - 11 = B 3 (2)
, . - . 3 restando las e c u a c io n e s ( 1 ) - ( 2 ) :
y2 + 2 = 3y A2 - B2 = 4 5 (3)
( y - 2 ) ( y - 1) = 0 A + B = 9 (4)
- 347 -
I
D i v i d i e n d o la e c u a c i ó n ( 3 ) p o r la e c u a c i ó n ( 4 ) , Igualando a cero:
s e tien e:
- x 4 + 2 x 2 V b 2 - x 2 V e 2 - x 2 - (b 2 - x 2) ( c 2 - x 2) = 0
A - B = 3 (5 )
e f e ctu a n d o c a m b io de signos:
De las e c u a c i o n e s ( 4 ) y ( 5 ) s e obtiene:
x4 - 2 x 2 V b 2 - x 2 V e 2 - x 2 + ( b 2 - x 2) ( c 2 - x 2) = 0
A = ^ = 7
el p r i m e r m i e m b r o es u n tr in o m i o cu adrado per
fecto, igual a:
( x 2 - V b2 - x 2 Ve2 - x 2 ) = 0
3x2 - 4x - 1 5 = 0
x 2 - Vb2 - x 2 Ve2 - x 2 = 0
(3x + 5)(x - 3) = 0
x2 = V b 2 - x2 Ve' C2 - X2
de do nde :
elev and o al cuadrado:
X1 = ~ '• X2 = 3
:4 = b 2c 2 - (b 2 + c 2) x 2 + x
En (2): 3x2 - 4 x - l l = 2:
b 2c 2 be
x2 = x =
3 x 2 - 4 x - 15 = 0
b2+ c 2 Vb2 + c 2
V¡ 7 Va + x Vx~
Rpta.: x, = - x2 = 3
a x b
6 . - Resolver: Solución:
S o l u c ió n :
Elevan do al cu ad rad o a m b o s m i e m b r o s de la
ec u aci ó n:
%
a + x
x 2( b 2 - X2 + c 2- X2 + 2 Vb2 - x 2 Vc2- x 2 ) ( —a x
V )
/
= b2c2
Elevan do a la p o te ncia “n " a sus miem bros:
ef ec tu an do :
/ v / a + x N 2 x
( b 2 + c 2) x 2 - x 4 - x 4 + 2 x 2 V b 2 - x 2 V e 2 - x 2 = b 2c 2
(a * x ) h s r i ' i?
tr a n s p o n ie n d o términos:
(a + x ) n*' x
- x 4 + 2 x 2 V b 2 - x 2 V e 2 - x 2 = b2c 2 - ( b 2 + c 2) x 2 + x 4
a nx n bn
- x 4 + 2 x 2 V b 2 - x 2 V e 2 - x 2 = ( b 2 - x 2) ( c 2 - x 2) x ni 1 “ bn
- 348 -
Á L G E B R A
s u s ti tu y e n d o e n (I):
(- W X i)" x 2 = 24 + 1 6 = 3 2
x = ± V i7 = ± 4 V i-
y= 2
n+l
i + i = 4-
r sustituyendo en (1):
n+l
x = ±4^2 (la m i s m a s o l u c ió n )
a
4 -\ - i 9 . - Resolver:
x -r
Rpta.: x =
1 + x - V I: x + X"
= a*
? V2+x + V x~
( Solu ci ón :
Solución: 2 + 2x - 2V I
x + x ' - = a3
V 2+ x + Vx
Haciendo:
2 + 2x + 2V2x + .V 2 + x -
( x 2 - 1 6 ) 1/4 = y
q u e s e puede es cr ibir c o m o :
( x 2 - 1 6 ) 3/4 = y3
x 2 - 1 6 = y4 (2 + x) -2V(2 + x)x+x = a 3 / V 2 + X + Vx
de donde: ( 2 + x ) + 2"V (2 + x ) x + x VI + X - vx
x 2 = y4 + 16 (1)
N u m e ra d o r y d e n o m i n a d o r de la p r i m e r a frac
c i ó n s o n tr in o m io s cu ad r ad os pe rfec to s q u e se
Sustituyendo estos valores en la ecuación propuesta:
pu eden es cr ibir así:
4 ( y 3 + 8 ) = y4 + 1 6 + 16y
V 2T x - V2 + x +
= a
4 y 3 + 3 2 = y4 + 1 6 + 16y
V2 + X + vx V 2+x - V x~
y4 - 4 y 3 + 16y - 1 6 = 0
tra nsp o nien do :
factorizando p o r agrupación:
V 2+x - V x~
= a
(y2 + 4 ) ( y 2 - 4 ) - 4 y ( y 2 - 4 ) = 0
VI + x
(y2 - 4 ) ( y 2 + 4 - 4y) = 0
s a c a n d o raíz cú b ic a a ambo s:
a) y2 - 4 = 0 y= ± 2 3/2 + X + Vx~ 1
- 349 -
I
po r propiedad de proporciones: 2_
- 1
x - & ! )
2 Vi + x a + 1
-2\x a - 1 2__ (a + l ) 2 - (a - l ) 2
x (a - l ) 2
S im p lifi can d o y elevand o al cuadrado:
4a
2 + x /a + 1
Va- 1 x ( a - 1)
A +1 = (a - !)•
x =
x 2a
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
a) 15 b) 1 7 c) 3 6 d) 2 6 e) 41
1 -4T i
d ) ---------------- e) 1
2. Resolver la ecu aci ó n:
n i mi 2m n r
1) b2 b) c) d) -b 2 e) - “Vx + 6 \x = 5 v >m+n
b2 b2
a) - 1 9 b) 2 c) - 2 d) 19 e) 3
7. R es o lv er la ecu aci ó n:
d)b E + Z e) b 3bl
d) - e) a
4T V a4 + 3 b 4 \ 3 a 4 + b4
- 350 -
Á L G E B R A
1 1 1 1 1 1
12x5 - 8x4 - 4 5 x 3 + 4 5 x 2 + 8x - 12 = 0
( x - a) ( x - b) - ( x - c ) ( x - d ) = (a - c) ( b - d)
a ) -1 b ) -2/3 c ) -3/2 d ) 1/2 e) 2
ad + be a d - be a d - be
a) b) c)
a+b+ c +d a + b+ c + d -b-c+d 15. U n a de las raíces de la e c u a c ió n :
a) 7 b) 5 c) 35 d) 2 e) 3
1 + x4 = 7(1 + x)4
3 + V il i -V il i a) 3 4 3 b) 7 c) -343 d) -7 e) 0
d) e)
2 2
17. Resolver la ecu aci ó n:
10. Hallar una de las raíces de la ecu aci ó n:
3 x 2( x 2 + 8 ) + 1 6 ( x 3 - 1) = 0
VV~5 + x - V 5 - x2 = VV5~- x
10
a) - - j - b) 1 c ) -1 d) 2 e) - 2 a )ü b ) Vl5 d ) l e )
4 2 2
ÍT|
b ) ^ 15
1
1 -) d 1 l( x + l)(x - 3) l ( x + 3 ) ( x - 5) a) 15
12. R e s o l v e r : ------------------------- + 4
5(x + 2)(x - 4) 9 ( x + 4 ) ( x - 6)
19. Resolver la ecu aci ó n:
2(x + 5)(x - 7) 92
13(x + 6 ) (x - 8) 585 V l8 + x + Vl5- x = 3
d) 1+ V l9 ~ i e ) 1-V Ü T i
CLAVE DE RESPUESTAS
1) c 2) B 3) D 4) B 5) D
13. Resolver: Vx + 2 7 + V 55 - x = 4
6)E 7) D 8) C 9) B 10) E
a) 2 6 b) -54 c) -26 d) 14 e) -14
- 351 -
I
E JE R C IC IO S R E S U E L T O S x + y = 5 (II)
xy = 35 (2) ( x + y ) ( x 2 - x y + y2) = 35
Solu ci ón :
q u e s e pu ed e es cr ibir c o m o :
Dada la s u m a y e l p r o d u cto d e d o s n ú m e r o s , se
puede f orm a r u n a e c u a c i ó n de se g und o grado de (x + y) [(x + y )2 - 3xy] = 3 5 (III)
a cu e r d o a la propiedad de las raíces de una
e c u a c i ó n d e s e g u n d o grado; e n t o n c e s , s e a n “x " e S u s titu ye n d o ( I I ) en (II I):
“y" las raíces d e la ecu aci ó n:
(5) (25 - 3xy) = 3 5 ; xy = 6 (IV)
t2 - 12 t + 3 5 = 0
De (II) y ( I V ) se obtiene:
factorizando:
x = 2 , y = 3
( t - 7 ) ( t - 5) = 0 o:
x = 3 , y = 2
t, = 7 y t2 = 5
4 . - R es o lver el sistema:
si end o 7 y 5 las raíces se tendrá:
x = 7 , y = 5 x + y - Vxy = 19 (I)
o:
x = 5 , y = 7 x 2 + y2 + x y = 9 3 1 (II)
x 2 + y2 = 5 8 (II) ( x 2 + 2 x y + y2) - xy = 9 3 1
x + Vxy- + y = 49 (IV)
x 2 + 2 x y + y2 = 1 0 0 (III)
S u m a n d o (1) y (IV):
S u s tit u y e n d o ( I I ) en (II I):
2(x + y) = 68
2xy + 5 8 = 100
x + y = 34 (V )
xy = 21 (IV)
x = 7 , y = 3 2 V xy = 3 0
o:
x = 3 , y = 7 xy = 2 2 5 (VI)
- 352 -
Á L G E B R A
De ( V ) y ( V I ) s e obtiene: x 2 + y2 + z 2 = 6 5 (2)
x = 23 , y = 9 x y = 10 (3)
o:
x = 9 , y = 25 Solu ci ón :
5.- Resolver: De la e c u a c i ó n ( 3 ) :
( x - y ) ( x 2 - y2) = 2 8 8 2xy = 20
( x + y ) ( x 2 + y2) = 4 0 0
S u m a n d o ( 2 ) y ( 3 ):
Solu ci ón :
( x - + 2 x y + y2) + z 2 = 8 5
E f e c t u a n d o o p e r a c i o n e s e n a m b a s ec u acio ne s:
h a c ie n d o x + y = u:
x 3 - x 2y - x y 2 + y3 = 2 8 8 (I)
u 2 + z2 = 8 5 (4)
x 3 + x 2y + x y 2 + y 3 = 4 0 0 (II)
igu alm en te, h a c ie n d o x + y = u en ( 1) :
S u m a n d o ( I) más (II):
u + z = 13 (5)
2 ( x 3 + y3) = 6 8 8
x 3 + y3 = 3 4 4 d e las e c u a c i o n e s ( 4 ) y ( 5 ):
u = 7 , z = 6
( x + y ) [ ( x + y ) 2 - 3x y] = 3 4 4 o:
u = 6 , z = 7
( x + y ) 3 - 3 x y ( x + y) = 3 4 4 (III)
Para: u = 7 , z = 6:
Re sta ndo ( I I ) m e n o s 0 ) :
2 x y (x + y) = 112 x +y = 7 x = 2 , y = 5
x y ( x + y) = 5 6 xy = 1 0 x = 5 , y = 2
3 x y (x + y) = 168 (IV)
x +y = 6 x = 3 ± i
S u m a n d o (III) y (IV):
xy = 1 0 y = 3 ± i
(x + y)3 = 512
x + y = 8 (V ) x = 5 ó 2 x = 3 ± i
y = 2 ó 5 o y = 3 ± i
Sus titu yendo ( V ) en (IV):
z = 6 z = 7
xy = 7 (VI)
De ( V ) y ( V I ) s e obtiene:
7.- Resolver el sistema:
x = 1 , y = 7
o:
(x + y ) (x + z) = 30 (1)
x = 7 t y = 1
( y + z ) ( y + x ) = 15 (2)
6.- Resolver el sistema:
x + y + z = 13 (i) (z + x ) ( z + y ) = 18 (3)
- 353 -
I
Solu ci ón : Re sta ndo ( 1 ) - ( 3 ):
1 8 ( x + y ) = ± 15 . 6 y - x = 3z - 3 x
x +y = ± 5 (I) y = 3z - 2x (6)
S u s tit u y e n d o ( 2 ) en ( 4 ):
S u s titu ye n d o ( 6 ) en ( 3) :
3 0 (y + z) = ± 15 . 6 - 3 x z + 3 z 2 = 13 (7)
De ( I ) , ( I I ) y (111) se obtiene:
En ( 2 ) : z2 + m z 2 + m 2z2 = 1 9 (a)
x, =4 , y, =1 , Z, = 2 E n ( 7 ): m 2z 2 - 3 m z 2 + 3z2 = 13 (p )
Rpta.:
X2 = -4 ’ Y2 = - 1 > Z2 = - 2
Dividiendo ( a ) po r (P ):
8 . - Resolver el sistema: 1 + m + m- 19
m2 - 3m + 3 13
y2 + yz + z2 = 4 9 (1)
1 9 m 2 - 5 7 m + 5 7 = 13 = 1 3 m + 1 3 m 2
z 2 + z x + x 2 = 19 (2)
6m 2 - 70m + 44 = 0
x 2 + x y + y2 = 39 (3)
3 m 2 - 3 5m + 22 = 0
Solu ci ón :
( 3 m - 2 ) ( m - 11) = 0
Resta ndo ( 1 ) - ( 2 ):
m =— , m = 11
y2 - x - + yz - z x = 3 0
a) Si m = 2_.
(y + x ) ( y - x ) + z( y - x) = 3 0 3 '
(y - x ) ( y + x + z ) = 30 (4) x = (Y)
- 354 -
Á L G E B R A
z2 + — z 2 + — z2 = 19 x - Vxz + z = 7 (7)
3 9
S u m a n d o ( 3 ) y ( 7 ):
1 9 z 2 = 171
z = ± 3 2 ( x + z) = 26
x + z = 13 (8)
Sus titu yendo en (y):
restando ( 5 ) y ( 7 ):
x = ± 2
y = ±5
xz = 6
b) Si m = 11:
xz = 36 (9)
x = llz
R eso lv ie n d o ( 8 ) y ( 9 ):
y se obtiene:
z = 9 , x = 4
11 19
x = ± -------- , y z = ±
z = 4 , x = 9
VT ’ VT ' v r
Si: z= 9 , x = 4 => y =6
x, = ± 2 ; y, = ± 5 ; z { = ± 3
Si: x = 9 , z = 4 => y =6
Rpta.:
11 19
x, = ± yi = , z2 = ± 10.- Resolver el sistema:
VT ' v r v r
z ( x + y) = 234 (1)
9.- Resolver el sistema: y (z + x ) = 2 2 0 (2)
x 2 + y2 + z 2 = 1 3 3 (2) S o lu c ió n :
z x + zy = 2 3 4 (1)
Solución:
yz + x y = 2 2 0 (2)
Sus titu yendo ( 3 ) e n ( 2 ):
xy + xz = 1 6 8 (3)
x + x z + z = 133 (4)
S u m a n d o ( 1 ) , ( 2 ) y ( 3 ):
Sus titu yendo ( 3 ) e n ( 1 ):
2 ( x y + xz + y z ) = 6 2 2
x + Vxz + z = 19 (5)
x y + x z + yz = 311 (4)
E n ( 4 ) , s u m a n d o y restando xz dá:
S u s tit u y e n d o ( 1 ) e n ( 4 ):
( x + z ) 2 - xz = 133
x y = 77 (a)
( x + z ) 2 - ( V x z ) 2 = 133
S u s tit u y e n d o ( 2 ) e n ( 4 ):
- 355 -
I
S u s tit u y e n d o ( 3 ) en ( 4 ): Se o b t i e n e de ( I) y (III):
yz = 1 4 3 (y ) a + b = 6
(Da
E x t r a y e n d o raíz cuadrada:
(a + b ) [(a + b)2 - 3ab] = 72 (III),
z = ± 13 ab = 8 (IV)
y = ± 11 a = 2 , b = 2
o:
Sus titu yendo (y) en (<¡>): a = 2 , b = 4
x = ± 7
S u s titu ye n d o e n (A) y (B ) :
S IS T E M A S D IV E R S O S
para a = 4: 64 = 5x + 14 = x = 10
E JE R C IC IO S R E S U E L T O S b = 2: 8 = 5y - 12 = y=^
1.- R es o lver el sistema: para a = 2: 8 = 5 x + 14 = x = -6/5
x + y = H (II)
2.- Resolver el sistema:
Solu ci ón :
x +y + z = 2 (I)
M u ltip lican d o a la e c u a c i ó n (II) po r 5:
x 2 + y 2 + z2 = 6 (ID
5x + 5y = 70
x 3 + y3 + z3 = 8 (III)
S u m a n d o 14 a a m b o s m ie m b r o s d e la ecu aci ó n: S olu ci ón:
haciendo: x y + xz + yz = -1 (V)
Elevan do al c u b o la e c u a c i ó n (I):
' Í 5 x + 14 = a
5 x + 1 4 = a3 (A) x 2 + y3 + z 3+ 3 x 2y + 3 x 2z + 3 y 2x + 3 y 2z + 3 z 2x +
y: + 3 z 2y + 6 x yz = 8
V5y - 12 = b x 3 + y3 + z * + 3 x ( x y + xz + y z ) + 3 y ( x y + xz + yz)
5 y - 12 = b 3 (B) + 3 z 2( x + y) = 8
- 356 -
Á L G E B R A
3 x ( - l ) + 3 y ( - l ) + 3 z 2( x + y ) = 0 8 ( x + y ) I ( x + y ) 2 - 3x y] = 65
De (I):
x +y = 2 - z (V II ) = 65
< ¥■) [ ( ¥ ■ ) -
sustituy en do en ( VI ) : h a c ie n d o x y = a:
(3z2 - 3 ) (2 - z) = 0
[ ( ^ ) - 3a = 65
igualando a c e r o cada factor:
para z = 1: (a - l ) ( 2 5 a 2 + 2 5 a + 1 3 ) = 0
x 2 + y2 = 5 a - 1 = 0 , a = 1
y = -i
2 5 a 2 + 2 5 a + 13 = 0 , n o tiene raíces reales.
para z = -1:
x + y = 3 x=2 Para a = 1:
xy = 1 (a)
x 2 + y2 = 5 y = -i
En (1):
para z = 2 x + y = (P)
x + y = 0 X = i
Rpta.: x, = 2 , y, = l . z, = -l x2 = — - y2 = 2
x j = 1 > y 3 = - 1 > z 3= 2
4 . - Resolver el sistema:
8 ( x 3 + y 3) = 65 (II) z2 + z x + yz - z = 6 (III)
- 357 -
I
Solu ci ón : 1 1 1 i
— +— +— = 1 (II)
x y z
S u m a n d o las Ires ecuaciones:
x y + z x + yz = 27 (III)
( x 2 + y 2 + z2 + 2 x y + 2 x z + 2y z) - ( x + y + z) = 12
S olu ci ón:
o:
En (II) ef e ctu a n d o operacion es:
( x + y + z ) 2 - ( x + y + z) = 12
x y + xz + yz = xyz (II)
h a c ie n d o ( x + y + z ) = t
S u s titu ye n d o (III) en (II):
t2 - t = 12
2 7 = xyz (IV)
t2 - t - 1 2 = 0
M u l tip li c a n d o la e c u a c i ó n (111) po r z:
cu yas raíces son:
xyz + x z 2 + yz2 = 2 7 z
t, = 4 , t , = -3
p er o xyz = 2 7 , luego:
De (1):
x ( x + y + z) - x = 2 2 7 + z2( x + y) = 2 7 z
y ( x + y + z) - y = 4 27 - 27z + 9z2 - z3 = 0
yt - y = 4 (3 - z)3 = 0
z = 3
y=t-
4
(2 )
1
S u s titu ye n d o e n (IV):
De (111)
xy = 9 (a)
z(z + x + y) - z = 6
S u s titu ye n d o en (1):
zt - z = 6
x +y = 6 (P)
z = (3)
t- 1 r esolviendo ( a ) y (P):
x = 3 , y = 3
Sus titu yendo los valores de “t" e n ( 1 ) , ( 2 ) y ( 3)
Rpta.: x = 3 , y = 3, z = 3
*, = - T - Yi = 1 ' Z1 = ' T
Rpta.: E C U A C IO N E S E X P O N E N C IA L E S
4
X 2 = }'l = , z, = 2 S o n e c u a c io n e s do n de la in có g n ita s e halla c o m o
e x p o n e n t e . No s o n e c u a c i o n e s a l g e b r a ic a s sin o
“E c u a c i o n e s tr asce nd en te s ", per o reducible s a alge
R es o lver el sistema: braicas. Para resolver d e b e reco rdarse q u e “si las
bases d e igualdades e x p o n e n c i a l e s s o n iguales, los
x + y + z = 9 (1)
e x p o n e n t e s d e b e n serlo".
- 358 -
Á L G E B R A
EJERCICIOS RESUELTOS
1.- Resolver la e c u a c i ó n e x p o n en cia l:
(ir- m
xx = 1 ( i r- (D
x = -2
S olu ci ón:
3.- Resolver el sistema:
Transformando sucesivamente el segundo miembro:
1 i
x + y = 2X (I)
2i 8
3 x( x + y) = 2 1 6 (II)
Solu ci ón :
16 3X . 2X = 216
6X = 2 1 6
luego, po r c o m p a ra c i ó n :
6X = 6 3
x = x = 3
16
su s ti tu yen d o en ( 1 ):
2.- Resolver:
3 + y = 23
2 2x +2 _ 6 x . 2 e 3 2x+ 2 = 0
y = 5
So lu ci ón : Rpta.: x = 3 ; y = 5
La e c u a c i ó n se p u e d e escribir
4 . - Resolver:
( 2 x )2 . 2 2 - I( 2 ) ( 3 ) ]x - 2 . ( 3 X) 2 . 3 2 = 0
561 . 1 2 ' = 6
4 . ( 2 X) 2 - ( 2 X) ( 3 X) - 1 8 ( 3 X) 2 = 0 Solu ci ón :
h a c i e n d o ( 2 X . = a ) y ( 3 X = b): Tr ansform an d o 6 5 6 1 = 3 8
factorizando: . 1 2 v~ = 6X
4a = 9b 32j! + \x - x _
_a_ = _9
(a) para q u e la igualdad s e cu m p la , e l ú n ic o cas o es
b 4
q u e s e a n igual a 1 , a m b o s y para s e r igual a 1 los
(b) a + 2b = 0 e x p o n e n t e s d e b e n s e r cero , así:
- 359 -
b) x - 2 Vx~= O
=
cuyas raíces son:
(9 v r ) 5
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. Resolver el sistema: 3. Resolver el sistema y dar el valor de “z”:
x2 - xy + y2 = 3 (1) x + y + z = 14 (1)
2x2 - xy - y2 = 5 ( 11)
y2 + z2- x2 = 46 (II)
yz = 9 (III)
a) x = - - T r - , y = -¡= T b) X =- L y = 4
V7 V7 V7 V7 a) 4 b) 9 c) 1 d) 2 e) 3
4. Resolver el sistema y dar un valor de “y’
c)x = ^ , y = - - L d )x = _ 1 y=
V F ' V F V F V F
2Vx2- 12y + 1 x2 + 17
>'+ 2 = (1)
12
vr vr
x +2
8y 3
x +1
\ 3y 4
y
2x (II)
- 360 -
Á L G E B R A
a) -1 b) -3 c) 3 d) 4 e) 2
a) 6 b) -6 c) 3 d) - 3 e) —
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5
a) 5 b) 15 c) -5 d) -15 e) 12
13. Calcular “x" al resolver el sistema
8. Resolver el sistema y dar un valor de “x”:
xy + ab = 2ax (1)
Vx2 + 12y + Vy2 + 12x = 133 (1)
x 2y2 + a2b2 = 2b2\ri (2)
x + y = 23 (2)
a) 4 b )2a^ c ) ^b - d )A
a e) b
a) 8 b) 10 c) 4 d) 7 e) 6
9. Resolver y hallar el valor de "z”: 14. Resolver el sistema y calcular “x":
- 361 -
I
16. Resolver la ecuación: 19. Resolver :
8X - 3 (4X) - 3 (2X+I) + 8 = 0
X xn +xm + m n = m x xn + j^ x m
a) -2 b) 0 c) -1 d) 1 e )4 a) b) ^n/tT c) nn d) n e) a/ tT
17. Resolver y dar el valor de “x": 20. Resolver y dar el valor de "z":
X^x + y = 2 a/3~ (1) 52> + 23 (1 + 3x l) = 689 (1)
(x + y) 2>'-x = 3 (2) 5U2>' - 3z = 3 044 (2)
a) 1 b) 3 c) 7 d) 5 e) 2 23* + 32*z = 737 (3)
18. Resolver y dar el valor de “a":
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5
aa = bb (1)
CLAVE DE RESPUESTAS
ab = 2a (2)
1 )c 2) B 3) C 4) E 5) C 1
a) i - b )i- c) 2 d) VT
2
e)-L
16
6) D 7) E 8) B 9) E 10) E
11) C 12) C 13) E 14) B 15) C
16) B 17) C 18) B 19) E 20) D
- 362 -
Á L G E B R A
DESIGUALDADES E
INECUACIONES
- 363 -
I
5° Si se multiplica o divide miembro a miembro dos luego:
o varias desigualdades del mismo sentido, cuyos (a - b)2 > 0
miembros son positivos, se obtiene una desigual
dad del mismo sentido. (si a = b, no se cumple)
Sea: a > b, y c > d. efectuando:
Multiplicando: a2 - 2ab + b2 > 0
ac > bd Sumando a ambos miembros 4ab:
Dividiendo: a2 - 2ab + 4ab + b2 > 4ab
a >—
— b a2 + 2ab + b2 > 4ab
c d
(a + b)2 > 4ab
a>0, b>0, c>0, d>0
si son positivos ambos:
6o Si a ambos miembros de una desigualdad se eleva
a una misma potencia impar, el sentido de la a + b > 2^ab
desigualdad no varía. de donde:
Sea: a > b a+
se tiene: a 2m +l J^ 2m + 1
2.- Demostrar que:
7o Si a ambos miembros de una desigualdad se eleva a3 + b3 + c3 > 3abc; a, b, c son positivos.
a una misma potencia par, siendo los dos miem
bros negativos, se obtiene una desigualdad de Solución:
signo contrario. Si a, b, c, son positivos, entonces:
Sea: a > b a+b+c>0 (1)
entonces : a2n < b2n también:
a < 0, b < 0 (a - b)2 > 0
luego:
8° Si a ambos miembros de una desigualdad se le
extrae una misma raíz de índice impar se obtiene a2 + b2 - 2ab > 0 (2)
una desigualdad del mismo sentido. además:
Sea: a > b (a - c)2 > 0
entonces: luego:
a2 + c2 - 2ac > 0 (3)
2m +l 2 m + 1 ___
Vb
(b - c)2 > 0
EJERCICIO S S O B R E D ESIG U A LD A D ES luego:
b2 + c2 - 2ab > 0 (4)
1.- Demostrar que a + > V ab
Sumando (2), (3) y (4):
Solución:
Si a ^ b 2(a2 + b2 + c2) - 2(ab + ac + be) > 0
- 364 -
Á L G E B R A
- 365 -
I
S O L U C IO N A U N A INECUACIO N Solución:
- 366 -
Á L G E B R A
3
5x + 13
10
>
8x +
(33) 28
1
—x + 3 > x - 9 (2)
2
5x + 13
10
24x + 3
28
Solución:
Resolviendo la inecuación (1), para lo cual se
también: multiplica por 4:
5x + 13 > -----------
24x + 3
10 28 3x - 20 > 28
multiplicando por 280: 3x > 48
x > 16
28(5x + 13) > (24x + 3)10
Operando, simplificando y despejando x: Resolviendo la inecuación (2), para lo cual se
multiplica por 2:
x < 3,34
x + 6 > 2x - 18
en forma de intervalo: -x >-24
x E ( - o), 3,34 ) x < 24
IN E C U A C IO N E S
Graficando las soluciones:
S IS T E M A DE INECUACIONES
- 367 -
I
3x j > x + 1 Solución:
(2)
10
Combinando las inecuaciones (1) y (2)
2x - 7 > 3x - 1 (3)
5 4 (1) por 2 : lOx - 6y > 4
Solución:
(2) por -5: -lOx - 5y >-55
Resolviendo cada inecuación:
Sumando miembro a miembro:
(1) 6x - 3 > x - 2
6x - x > 1 -11 y > -51
x > —1
5 y <51 n
- 368 -
Á L G E B R A
2<y<z<5 (7)
Luego: En el segundo caso gastarían:
2<y<5 40x + 80
Por la condición: 40x + 80 < 320
Los valores enteros que puede tomar “y” son’
de donde:
x=3 x < 240
o: 40
y=4
x<6
(1) para y = 4, en (7): Luego:
22 < x < 6
4<z<5
No hay valor entero para “z”. El valor que debe tomarse para “x” es un número
entero y positivo, ya que representa el número de
(2) para y = 3, en (7): hijos, en este caso:
3<z<5 x=5
El valor entero para z = 4 6.- En un gallinero había cierto número de gallinas.
Se duplicó el número y se vendió 27, quedando
Sustituyendo estos valores en (1) y (2): menos de 54. Después se triplicó el número de
x + 3 + 4>8 —» x>1 gallinas que había al principio y se vendió 78,
quedando más de 39. ¿Cuántas gallinas habían
x -3+4<4 x<3 al principio?
Solución:
de estas 2 últimas ecuaciones:
Suponiendo que sea ”x" el número de gallinas
1<x < 3 que había al principio.
- 369 -
I
Por datos del problema se puede escribir: Sea ( 1 ) : x - > 0 x > r,
- 370 -
Á L G E B R A
- 371 -
I
efectuando: La so lución es:
2 < x < 11
x +
v r .
i >0 o:
x e (2,11)
- 372 -
Á L G E B R A
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. Hallar los valores enteros y positivos que satis
facen la inecuación. (x6 - 2x3+ 1> l-x
7. Resolver
5x+ 1 3 ( x + 1)
= (*) (i)
a) x > - 1 b) x > 1 c) x > 0
a) 2 b) 3 c) 1 d) 5 e) 6 d) x < 2 e) x < -2
2. Hallar el número de valores enteros y positivos . Resolver: ——
que verifican: 8
x -—2 < x + 6
a ) x e < -co ,2 > b) x e < 3 ,co >
x - 2 / —2 + —3 - —5 c —2 - (2x - D —6
c ) x e < -co ,2 > U < 3 ,<» > d) x e < -co ,3 >
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5 e ) x e < 2 ,co >
3. Hallar el número de valores enteros y positivos 9. Hallar “a" en |x - a| < b si es equivalente a:
que verifican: 2 < x < 4.
v2I 8x - l
> 4X " 4
2 33
a) 2 b) 1 c) 3 d) 4 e) 5
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5 10.- Calcular:
4. Resolver: 2x + 1 - 2 ~ x > 1 pE = -------------------------
15x - 20|-|3x - 20| si. x =E < -3,, -2, >
- 373 -
I
13.- Resolver para valores enteros y dar el valor de “y' ban el lote?
5x - 3y + 2z > 7 a) 140 b) 141 c) 142 d) 143 e) 144
2x + y + z > 14
3y + x < 15 18. Si x e < — , —
2 2
y <3 determinar el menor número M tal que:
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 x+4 <M
x -4
14.- Resolver para valores enteros y positivos y dar
el valor de “y”: a) 13 b) c)
13
d ) 11 e)^ —
12
-x + 2y > 2
19. Para qué valores de “a” se satisface el sistema de
x - y > -2 desigualdes:
4x + y < 7 - 3 < x2 + ax - 2 < 2
X2 - X + 1
a) 1 b) -4 c) 3 d )5 e) 2
a) x E < -1 ,3 > b) x e < -1,5 >
1}. Resolver el sistema para valores enteros y posi
tivos y dar el valor de z: c) x e < -1,7 > d) x e < -1,2 >
4y > 7z
x < 2x + 4 20. Resolver: X'x2' -7x9x+ +108 > 0
16. Se sabe que el cuadruplo del número de mon c) x E < -co,l > d) x E < 8,+co >
edas que hay dentro de un bolso es tal, que dis e) x E < 2,8 >
minuido en 5, no puede exceder de 3 1 , y que el
quíntuplo del mismo número de monedas
aumentado en 8, no es menor que 52. ¿Cuál es CLAVE DE RESPUESTAS
dicho número?
1 )C 2) A 3) C 4) D 5)B
a) 7 b) 12 c) 10 d) 9 e) 7 6) A 7) B 8) C 9) B 10) D
11) B 12) C 13) D 14) E 15) C
16) D 17) B 18) C 19) A 20) A
- 374 -
Á L G E B R A
PR O G ESIO N ES
CONSECUENCIAS:
Símbolos: tj = primer término
• En una P.A. de un número impar de términos, el
t = término de lugar “n” o término central es igual a la semisuma de los
n
enésimo término extremos:
r = razón l l + ln
n = número de términos
:en lral
- 375 -
I
INTERPOLACION D E M ED IO S t5 = t, + 4r
A RITM ÉTICO S
- 376 -
Á L G E B R A
- 377 -
I
7.- El guardián de un pozo de una hacienda, ha plan
tado a partir del pozo, cada 5 metros y en la direc Sq = [2t, + (p - 1)r] -y- (2)
ción norte, un total de 27 árboles y puede sacar
agua del pozo cada vez para el riego de un sólo Por condición:
árbol, ¿cuánto tiene que andar para regar los 27
árboles y regresar al pozo, sabiendo que del pozo [2 t , + (p - l ) r ] | - = [2t, + (q - l ) r ] - i
al primer árbol hay 8 m. de distancia?
Solución: 2 t , p + (p - l ) p r = 2t,q + (q - l)rq
8m
m 5m 5m
2t, (p - q) = r [(p - q) - (p + q ) (p - q)l
2t, (p - q) = r(p - q ) ( l - q - p)
2 t, = r ( l - q - p) (a)
CALCULO DE S : p+q
1) El espacio que recorre para llevar agua al
primer árbol y regresar al pozo es:
S ^ - U í . + íp + q - O l (£ P ‘) (P)
8 + 8 = 16m.
2) El espacio que recorre para llevar agua al sustituyendo (a) en ((5):
segundo árbol y regresar al pozo es:
16 + 10 = 26 m. Sp*, = [ r d - q - p) + r (p + q - O ] ( ^ y ^ )
- 378 -
Á L G E B R A
forme una P.A. cuya suma de términos sea 588. : : t, : t2 : t3 : ... : tn_, : tn
Solución: Por definición: t n = t n-1, q*
8 ... 48
m q=
'n -1
- 379 -
I
donde tp y tq son equidistantes de los extremos: M ED IO S G EO M ETRICO S O
PRO PO RCIO N A LES
t t = t.t
p q 1 n
DEFINICIÓN
CONSECUENCIAS:
Son los términos de una P.G. comprendidos entre sus
En una P.G. de un número impar de términos, extremos:
el término central es igual a la raíz cuadrada del
producto de los extremos. t, ... t
EJERCICIO S R E S U E L T O S
4° La suma de los “n ” primeros términos de una P.G.
limitada, es: 1.- Hallar el término de lugar 16 en la PG.
S_ = q • ln - l l
(2) 1
q- 1 236 128 64
Sustituyendo (1) en (2), se obtiene otra fórmula: Solución:
S = Datos: t, =
256
q- 1
n = 16
s = i
*( 14) q=2
Aplicando la fórmula:
5o El límite de la suma de los términos de una P.G.
decreciente ilimitada es igual al primer término
dividido entre la diferencia de la unidad y la t = t.q
n 1 •
n-1
razón: Se tiene:
lim S = li6 = ( J _ ) ( 2) ,6-. = ( J _ ) 2'5 = 2^
1 -q
para una P.G. decreciente: 0 < q < 1
cuando n —» co (se lee: "n" tiende a infinito' ) t16 = 128
- 380 -
Á L G E B R A
li = y ■ l3 = ! y l„ = 256
2* = (2) 2
4.- Una PA. y otra P.G. de 3 términos cada una,
9=n-1 tienen el mismo primer término 4, y también el
2 segundo término es el mismo, pero desconocido.
18 = n -1 El tercer término de la PG. es 25/16 del tercer
término de la P.A. Hallar los números.
n = 19
Solución:
q =V/2~
Sean los progresiones:
n = 19
4 . x . z (aritmética) (I)
3.- En una PG. el primer término es 7, el último es
448 y la suma 889. Hallar la razón y el número 4 : x : y (geométrica) (11)
de términos.
En la PA.:
Solución: x= 4 +z
(1)
Por la fórmula:
ln = tlCl n-1 En la PG.:
sustituyendo datos: (2)
448 = 7qnl De la condición:
qn
64 = 2 - y = 25 z (3)
16
- 381 -
I
Sustituyendo ( 3 ) en (2): q3 + 1 = 9
q3 = 8
x=2 23
16 - 2(f ) ^ q
Sustituyendo este valor en (1): q=2
6.- Entre 3 y 768; 7 y 112 se ha interpolado el
mismo número de medios geométricos. Hallar la
razón de cada PG. formada de manera que la
Elevando al cuadrado y transponiendo términos: razón de la primera sea doble de segunda.
z2 - 17z + 16 = 0 Solución:
( z - 16)(z - 1) = 0 Sean las P.G. formadas:
Resolviendo: z = 16 3... 768 ; donde q, es la razón.
z = 1 (no conviene) m
7 ... 112 ; donde q, es la razón.
Sustituyendo z = 1 6 e n ( l ) : x = 4 + 1 6 m
x = 10 En la Ira. RG.:
Sustituyendo x = 10 en (2): 10 = 2 Vy m+l
768 = v i256
m +l --------------
(1)
9i =
y = 25
Las progresiones son: + 4 . 1 0 . 1 6 En la 2da. P.G.:
+ + 4 + 1 0 + 25 m+l
5.- La suma de 6 términos de una RG. es igual a 9
q2= 112
7
= v 16
m + l /----------
(2)
veces la suma de los 3 primeros términos. Hallar
la razón. Por la condición: q] = 2q]
Solución: Sustituyendo (1) y (2) en (3):
De la condición: +1i------ m+1 i----
v 256 = 2 V l 6
m+l
s6 = 9S3
- 382 -
Á L G E B R A
Solución:
Sustituyendo en (1): q, = ^'256 = 4
a) Las distancias que recorre la bola en cada una
Sustituyendo en (2): q, = 'Vló = 2 de sus caídas forman una P.G. indefinida de
primer término 17 y razón 2/3, esto es:
Rpta.: Las razones son 4 y 2
7.- El límite de la suma de los infinitos términos de
una PG. decreciente es el doble de la suma de
sus “n" primeros términos. Hallar la razón.
Solución:
El límite de la suma de los términos de la P.G. 17
Lim S = (1) 34
1 -q
Siendo la suma de los “n ” primeros términos: 68
s t , ( l - q n)
(2)
1 -q
Por condición del problema: 2Sn = Lim S
: : 17 : 34 68
9
Sustituyendo (1) y (2) en esta condición del
problema: 17 . 3 = 51
S =
c
17
2t 1-
1U -q ) 1 -c
- 383 -
I
9.- En un cuadrado de lado “a" se unen los puntos 10.- Hallar el límite de:
medios de los cuatro lados y se forma otro
cuadrado cuyos puntos medios se unen también
para formar un nuevo cuadrado y así sucesiva 1, + —2 + 26 + 242 +
32 36 10
mente. Hallar el límite de la suma de las áreas de
lodos los cuadrados así formados. Solución:
Solución: Sea “S” la suma pedida:
lim cS = .1 + ----------+
3 1 -----------+
32 32
3 1 --------------
36 36
5 1 +
310 310
lim cS = .1 + --------
1 1 + —1 — 1 - + —-
1 — 1— +
3 3Z2 35o3
3o
06 33 ->10
7)
3
y
lím S = l + (V —
3 + -33^ + -35^ + ...^)
Del gráfico:
32
La suma de la sáreas de los cuadrados será: S2 = 80 80
1-
34
Sc = a-1 + —a2
a
+—
a2
a
...
2 4
Sustituyendo St y S7 en lím S:
Los infinitos sumandos son los términos de una
P.G. decreciente:
t, lím S = 1 + 3 9 80 + 30 - 9
lím S = = 2a2 8 80 80
1 -q 1-
lím S = 101
lím S = 2a- 80
- 384 -
Á L G E B R A
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
a) 4 b) 2 c) 6 d) 8 e) 10
3. La suma de los tres primeros términos de una PA.
es 42. La suma de los tres últimos términos es 312
y la suma de todos los términos 1062. Hallar el
número de términos de dicha progresión.
a) 20 b)18 c) 16 d) 18 e) 10 a) Vaj” b) Va^ c) n
4. Si Sp S,, S3, ..., son la suma de "n términos de d) 1 e) 0
una P.A. cuyos primeros términos son 1, 2, 3, 4,
..., y cuyas razones son 1, 3, 5, 7, ... hallar el
valor de: 8. Entre dos números cuya suma es 2 1/6 se inter
pola un número par de medios aritméticos, la
E = Sj + S, + S} + ... + Sp suma de éstos excede a su número en una
unidad. ¿Cuántos medios se han interpolado?
n(n + 1) p (p + l) a) 10 b)6 c) 13 d) 12 e) 11
a ) ------------ b ) --------------- c) pn(p + 1)
9. Un rollo de papel cuyo diámetro es de 300 cms
consta de 50 vueltas de papel fuertemente enrro-
pn(p - 1)
d ) --------------- e) pn(p + 1) liado en un cilindro macizo de 10 cm. de diáme-
tro. ¿Qué longitud tiene el papel??
- 385 -
I
10. La suma de "n" términos de una P.A. está en la a) 10 b) 2 0 c) 4 0 d) 6 0 e) 5
razón 5n + 7 15. Si Sp S,, S3, ... Sp, son la suma de las series
7n + 1
geométricas infinitas cuyos primeros términos
Encontrar la razón de los términos que ocupan son 1, 2, 3, ... p cuyas razones son:
el décimo tercer lugar.
a) 4 2*3*4 p + i
« i2
Calcular el valor de:
2
5 e) T E = S, + S2 + S3 + ... + Sp
d) 7 e) 5 a) 4 b) 5 c) 8 d) 10 e) 6
81 81
17. La suma de los tres números positivos, que for
13. Si los términos de lugares m, n, p, k de una P.G. man una P.A. es igual a 21. Si a estos números
les sumamos respectivamente 2, 3 y 9 los
son, a, b, c y Vabc, respectivamente. Calcular: nuevos números forman una P.G., hallar el pro
ducto de ellos.
ac a) 3 c) 11 d) 231 e) 77
m + p -2 n
E= b) 7
b2
18. El por ciento (por el peso) de alcohol de tres
si la razón es t. soluciones forman una P.G. Si se mezclan la
primera, segunda y tercera solución en propor
a) t b) 2t c )3 t ción de peso de 2:3:4 se obtendrá una solución
de un 32% de alcohol. Si éstas se mezclan en
d )4 - e) 2t proporción de 3:2:1, se obtendrá una solución
de 22% de alcohol. ¿Qué por ciento de alcohol
contiene la segunda solución?
14. La suma de tres números en PG. es 70, se mul
tiplican los extremos por 4 y el intermedio por a) 12% b) 24% c) 48%
5, los productos están en P.A., hallar el término
central. d)16% e) 20%
- 386 -
Á L G E B R A
19. Sobre el radio de una semicircunferencia 20. Tres números están en P.G., si al segundo se le
describimos otra circunferencia, sobre el radio suma 2, se convierte en aritmética. Si a conti
de esta nueva circunferencia describimos otra nuación se le suma 9 al tercero vuelve a ser
nueva circunferencia y así sucesivamente. geométrica. Hallar el tercer número de la pro
Hallar la suma de las longitudes de todas las gresión inicial
semicircunferencias, siendo el radio de la
primera “r”. a) 8 b) 10 c) 15 d) 16 e) 18
a) r b) y C) 2r CLAVE DE RESPUESTAS
1)C 2) D 3) B 4) E 5) D
d) — e) — 6) B 7) D 8) D 9) A 10) C
4 8
11) D 12) C 13) C 14) B 15) C
16) E 17) D 18) B 19) C 20) D
- 387 -
LOGARITMOS
NOTACION IMPORTANTE: x _ 11
5 3
Sí: logb N = x =* bx = N (1) de donde: x = 55
también: b'°8bN = N (2)
Ejemplos: iog 8V t =—
VT 3
i) Si: = 62!}, se tiene:
log- 625 = T 2.- Calcular ux” en:
ii) Si:
-2
= 9, se tiene: io g . 3VT= V 47 + V h + ^ 29 + yx
(i) 'V T
log ,9 = -2 Solución:
Igualando a “y” el logaritmo y calculando este valor:
EJERCICIO S R E S U E LT O S
log 15/---- 3 V - = y
9
- 388 -
Á L G E B R A
( ' ' J l 7 ~ ) = 3 V9 - 3
(315 )'= 3 . 3 5
1 L
35 = 35
igualando exponentes: 4.- Calcular "x" en la igualdad:
—
y 7
= — lo§v logxx log>
5 5 + 27x = 9x + 27
y=7 Solución:
Sustituyendo en la igualdad propuesta: Aplicando la relación:
logb bN = N
14 ^29 + \
x5 + 27x = 9x2 + 27
Elevando al cuadrado y transponiendo: (x3- 27) + (27x - 9x2) = 0
29 + \x (x - 3)(x2 + 3x + 9) - 9x(x - 3) = 0
- 389 -
I
2.- El sistema de logaritmos decimales, vulgares o
de Briggs, cuya base “b” es el número 10. I1/ log,M
logb ' M = — ^------
- 390 -
Á L G E B R A
luego: Solución:
loga N Reduciendo los valores desde la parte final hacia
log.N = el principio, resulta:
loga b
que es la regla de transformación para cambiar la a) log 0 2 625 = log ^625 = l o g ^ 4
base de un logaritmo. 5 5
= log± (5 l) - 4 = logi ^ L -4
EJERCICIO S R E S U E L T O S
loga V [ a ( V 3 - <2 ) 2] = y
calcular:
x=4 loe V [ a ( 4 3 + V T ) ] = X
- 391 -
I
tomando an ti logaritmos en la misma base o lo
[a(V 7 + V T ) ] ! = ,-íx
que se llama “levantando logaritmos”:
2x -8= (Vx + 3 - Vx - 3 )
[a(V 7 - V T ) ] 2 = a "
2x - 8 = x + 3 - 2 Vx2 - 9 + x - 3
4x
(V T + V T ) =a3 - 8 = -2 Vx2 - 9
4 = Vx2 - 9
al v 3 -M2 ) = a
elevando al cuadrado:
Multiplicando miembro a miembro las dos últi
mas igualdades, se tiene: 16 = x 2 - 9
x = ±5
4x 3
x = -5 (NO)
a2(3 - 2) = a 3 4
— + —
Rpta.: x = 5
16x+9
de donde: Solución:
15_ Pasando el denominador al segundo miembro y
x =
16 transformando:
4.- Hallar el valor de “x” en: log(V x + 1 + l) = 3 log Vx - 40
1 + log, (x - 4)
=1 log(V x + 1 + l ) = log ( V x - 40 )
lo g ^ ( V x + 3 - Vx - 3 )
VI t o m a n d o a n t i l o g a r i t m o o l e v a n t a n d o lo g a r it m o s :
Solución:
Transponiendo términos: Vx + 1 + 1 = x - 40 ; Vx + 1 = x - 41
e l e v a n d o al c u a d r a d o :
1 + log2(x - 4) = log _(V x + 3 - Vx - 3)
V"2
x + 1 = x2 - 82x + 1 681
Escribiendo: 1 = log,2 x2 - 83x + 1 680 = 0 ; (x - 35)(x - 48) = 0
log, 2 + log,(x - 4) = log ( V x + 3 - V x - 3 ) x = 35 (NO) ; x = 48 (SI)
VI
6.- Resolver:
log, (2)(x - 4) = log (V x + 3 - Vx - 3 )
(V )
2
^ 1°§7(x2-7x + 21)^ ^log-4
(prop.10)
Solución:
lo g,(2x - 8) = l o g , ( V x + 3 - V x - 3 ) lomando logaritmos en base 7:
- 392 -
Á L G E B R A
- 393 -
Solución: 10.- Resolver:
8 - log, x \ '°S3 x
Por propiedad, la condición se escribe así:
log f ~ §5 ) -1=0
x V log, x >
'°g a b =1 Solución:
> °g r
log.1 c
Efectuando el logaritmo de la potencia y pasando
Por la 4ta. propiedad: “-1” al segundo miembro:
'° g , b = a ( 8 - log- x \
log, c n^gr)-1
log., b = a loga c -» 'oga b = log, c3 / 8 - log, x \ 1
tomando antilogaritmos en base “a ": ° &X ' log5 x ) log, x
b = c; (1) En el segundo término cambiando la base “x":
En la expresión pedida, transformando:
8 - lo g ,X x 1
l° g x (
log, X / logx X
lo g b a
E = >Oga lo g , a l0g.x 3
- 394 -
Á L G E B R A
9 log2 y - log2 y = 8
simplificando:
8 log2 y = 8 —> log2 y = 1
l°g y = ± 1 x+1 2 V 2 /—
<12
y = 10 = X
o: y = 101 transformando:
Sustituyendo los valores de “y" en (3): V
2
y = 102 x
X .X
V 2
o:
X
VT
1
- 1
(xx)x =
v»
x +1 l 'í l f
X
. log _ X
.
= X
A /2
(2) v r
Solución: p or co m p aración :
De la ecuación (1):
xx =
v r
logx
lo g z = x
otra vez por comparación:
o: 1
— i — lo g Z = X x =
lo g x
lo g Z = X lo g X
Sustituyendo en (3):
2
lo g Z = lo g Xx
z = X- (3) vr
En (3) tomando logaritmos en base “z": Rpta.: x =
lo g , Z = lo g , X x = X lo g . X
z=
1 = X lo g . X
vr
- 395 -
I
13.- Resolver el sistema: LO G A R ITM O S CO M O P R O G R E S IO N E S
lo g , X + lo g , y + lo g , z = 2 (1) DEFINICIÓN
Dadas dos progresiones indefinidas, una geométrica
lo g j x + lo g y z + logg x = 2 (2) de razón “q" (q > 0 y q * 1) que tiene como uno de
sus términos “1” y otra aritmética de razón "r" que
lo g , z + l o g l6 y + l o g 16 x = 2 (3) tiene como uno de sus términos a “0", ordenadas de
tal modo que el “1” de la P.G. y el “O” de la PA. se
Solución: correspondan. Logaritmo de un término de la P.G. es
el término que le corresponde en la PA.
Las ecuaciones se pueden escribir:
Así, las progresiones siguientes definen un sis
tema de logaritmos:
log4 x2 + log, y + log, z = 2 (1)
decreciente creciente
lo&> >'2 + log, z + logc x = 2 (2)
:: ... q "... q'3 : q 2 : q> : 1 : q : q-2 .: q ’ : q’ :. ... qn
log|6 z2 + loglfi
»I6 y + loglfi x = 2 (3)
: ... -rn ... -3r . -3r . r . 0 . r . 2r . 3r ... nr...
16
log)6 x>'z2 = 2 -* xyz2 = 256 (y) Si se desea hallar el logaritmo de un número “N"
que no se encuentra en la P.G., por ejemplo que
Multiplicando miembro a miembro (a), ((5) y (y) está comprendido entre q4 y q 1 (q4 > q 5) bastará
interpolar el número necesario de tal manera que
aparezca en la PG. el número “N" y en la PA. el
x4y V - (24) . (34) . (4-*) correspondiente logaritmo.
Extrtayendo la raíz cuarta: B A S E D EL S IS T E M A D E LOGARITM OS
D E F I N I D O P O R U N A P.G . Y U N A P.A.
xyz = (2).(3).(4) ... (4>)
Sea: logb qn = nr —> q11= b
Dividiendo (a ) 4- (<j>):
b=
x=
La base de todo sistema de logaritmos, en este
caso, es igual a la raíz de la “razón de la P G .’,
Dividiendo (|3) 4- (<(>): cuyo índice es la “razón de la P.A."
Ejemplo:
y=278 Hallar la base del sistema de logaritmos definido
por las progresiones:
Dividiendo (y) 4- (<j>):
81 9
z = 32
-8 . -4 . 0 . 4
- 396 -
Á L G E B R A
Solución: decreciente
e = lim (1 + a ) a
b= v r
a —> 0
- 397 -
I
S IS T E M A D E LO G A RITM O S DECIM ALES, ii) 27,9} es un número que tiene 2 cifras enteras,
VU LG A RES O DE BRIG G S luego:
Son logaritmos de base 10 definidos por las pro log 27,95 tiene como característica 1.
gresiones:
: : . . . 10 n . . . : 10' 3 : 10"2 : 10*1 : 1 : 10 :
ni) 457,383 es un número que tiene 3 cifras
enteras, luego:
: 102: 103 : ... 10n : ...
log 457,383 tiene como característica 2.
: ... -n : ... -3 .- 2 . -1 . -0 . 1 . 2 . 3 ... n ...
Este sistema de logaritmos es el que general 5o La característica del logaritmo decimal de un
mente se emplea en el cálculo numérico por coin número menor que la unidad es negativa, o igual
cidir su base con la del sistema de numeración al número de ceros que preceden a la primera
decimal. cifra significativa, considerando incluso el cero
de los enteros.
PROPIEDADES DEL SISTEMA DE LOGARITMOS Ejemplos:
VULGARES
i) log 0,7 tiene como característica -1.
1° Los logaritmos de los números mayores que 1 son
positivos y los logaritmos de los números ii) log 0,0041 tiene como característica -3.
menores que 1 son negativos.
6o Si se multiplica o divide un número por la unidad
2° Los logaritmos de potencias de 10, son iguales al seguida de ceros, no altera la mantisa de su loga
exponente de dicha potencia. ritmo; pero la característica aumenta o disminuye
respectivamente de tantas unidades como ceros
3o El logaritmo de un número comprendido entre dos acompañan a la unidad.
potencias consecutivas de 10 son decimales; por
ejemplo el logaritmo de un número comprendido Ejemplo:
entre 102 y 103 está comprendido entre 2 y 3, la los logaritmos de los números:
parte entera se llama CARACTERISTICA y la parte
decimal se llama MANTISA. 0,000453 ; 0,00453 ; 0,0453 ; 0,453 ; 4,53
tienen diferentes características pero la misma
Ejemplos: mantisa.
En las Tablas de Logaritmos: CÁLCULO DE LA MANTISA.- El cálculo de la man
log 545 = 2,736397 tisa del logaritmo de un número se lleva a cabo me
diante el uso de la Tabla de Logaritmos.
(este es un número comprendido entre 102 y
103), donde la característica es 2 y la mantisa es T R A N S F O R M A R UN L O G A R IT M O
T O T A L M E N T E NEGATIVO EN O T R O
igual a : 0,736397 P A R C IA L M E N T E NEGATIVO Y V IC EV ER SA
- 398 -
Á L G E B R A
= -2- 0 , 8 7 5 0 6 1 + 1 - 1 P R O D U C T O DE L O G A R I T M O S
- 399 -
I
EJERCICIOS RESUELTOS
ii) Dividir: 16' 34783
2, 64048 1.- Calcular:
Solución:
E = log V781.25 si log 2 = 0,301030
Transformando a negativo:
Solución:
- 15,65217
= -5,92777 Transformando la expresión E :
2,64048
CONVERSION D E LO GARITM O S
E = log 781,25 . 100
D ECIM A LES A LO G ARITM O S N EPERIA N O S
100
Utilizando la fórmula del cambio de base:
E = log 78125
log,., N 100
L
4
lo g ( Z 8 I 2 5 ')
V 100 /
log N = —^ = 2,3026 loginN
c logc N *10
Luego: E = — (log 78 125 - log 100) = — (log 57 - 2)
logeN = 2,3026 log10N 4 4
Ejemplo: E = i _ ( 7 l 0 g 5 - 2 ) = i - (7 l o g i | ~ 2)
Hallar el logaritmo neperiano de 1 000.
log 1 000 = 2,3026 log 1 000
E = T4 t7<log 10- lo§2) - 21 = T4 17(1 - l°g 2) - 2]
= 2,3026 . 3
= 6,9078 E = i - (7 - 7 log2 - 2) = i - (5 - 7 log 2)
4 4
CO N VERSIÓ N D E LOGARITM OS
N EPER IA N O S A LO GARITM O S D ECIM ALES
E= y [5 - 7(0,301030)] = y (5 - 2,10721)
Por fórmula:
E = 0,7231975
log N = 1(>geN = l n M = 0,343 ln N
logc 10 2,3026 2.- Hallar el número de cifras que tiene el siguiente
producto:
log N = 0,4343 ln N
E = 540 280
Ejemplo:
si log2 = 0,30103
Hallar el logaritmo decimal de 16 si:
ln 4 = 1,36863 Solución:
log 16 = 0,4343 ln 16 = 0,4343 ln 42 Tomando logaritmos vulgares a ambos miembros,
resulta:
= 2(0,4343) ln 4 = 2(0,4343)(1,36863)
log 16 = 1,20412 log E = 40 log 5 + 80 log 2
- 400 -
Á L G E B R A
si se cumple que x = l n 2, y = l n 3, z = l n 6.
= 40( log - y - ) + 80 log 2
Solución:
= 40 (log 10 - log 2) + 80 log 2
Como por propiedad a loga' N = N, el numerador se
= 40(1 - log 2) + 80 log 2 transforma:
= 40 - 40 log 2 + 80 log 2 (z - y) + (z - x) + (x + y)
E=
= 40 + 40 log 2 ( e l n 2 + e ln3 + c ln 6 ) ( x + y + Z)
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
loe x loe x2
(log b) 6 . (log b)
loe x3 log xx x2+x a) 1 b) 2 c) 3 d)-j e) V T "
• dog b) ... (log b) = (log b)
- 401 -
I
6. Calcular E, si x = l^ ~
11. Resolver
:t í '* - *
( ,08a / t x »og?x [o\r~
E = lo g ^ 3 +4 +6 ™ a) ab b) ba c) a d) b e) -a1
a) 100 b) c)
100 50 e) x = ec
d) 1 e) 300 13. Si: x = logb . antilogb . cologb . antiloghí-b'1)
8. Si se verifican las ecuaciones, hallar xy: Calcular:
E = logb[xb- cologx bx]2 + colog j bx" +b2
(2x) = (5y)
lo e 2 lo e 5
a) 1 b) -1 c) -2 d) 2 e) 0
_ lo g x ^ ^ lo g y
d) a T- (n*P) e)\ p
10. Del sistema adjunto proporcionar: logx y. (bbi ,logh x),b ,°S b X= .bbi 2-b
a x = b y ... (1) a) 2 b) 3 c) 4 d) 5 e) 6
lo g a lo g b
b
lo g a
x = a
lo g b
y ... (2) 16. Hallar el valor de “x” en el siguiente sistema de
ecuaciones:
a) 1 b) 2 c) 4 d) 3 e) 5 xy = yx ; 8X= 5y
- 402 -
Á L G E B R A
log 5 log 8
log 8 + log 5
a) ^ b 2” b) VÜ7 c) - t f l b :
log 8 -lo g 5
/_ lo g 5 \
a)
/_log_8_\
b)
V log 5 / V log 8 / d) VÜT" e) 2b2
Resolver la ecuación:
CLAVE DE RESPUESTAS
log2 x 2 >0ga X = log x - loga X 1 )E 2) B 3) B 4) A 5)B
- = -------------
log2 a log | a Va~ 6) E 7) A 8) C 9) D 10) A
2
11) A 12) C 13) D 14) B 15) D
16) A 17) A 18) A 19) B 20) C
- 403 -
I
IN T E R E S COM PUESTO
P R IN C IPA LES C O N C E P T O S
Tanto por uno = r = -------- (Interés producido por
El interés compuesto, es un mecanismo mediante el un sol en un año).
cual las ganancias se van sumando al capital, general
mente cada año, para formar parte del mismo, produ Tiempo = t = (tiempo al que se impone el capital
ciendo nuevos intereses. generalmente en años).
Simbología: D ED U CC IÓ N D E LA FÓ R M U L A
• • • • • • • • • • • •
OBSERVACION IMPORTANTE.- En la fómula M = C(1 + r)‘, el exponente t y el tanto por uno “r”
siempre van expresados en la misma unidad, según sea el período, al fin del cual se capitalizan los
intereses de acuerdo con esto:
- 404 -
Á L G E B R A
CASO EN Q U E E L T IE M P O E S M U LTIPLO D E D U C C I O N D E LA F O R M U L A
D E L P E R I O D O D E C A P IT A L I Z A C IÓ N
La Ira. anualidad en t años se convierte en:
En este caso: t = n + f
donde: Ac( l + r)'
n = # entero de años La 2da. anualidad en ( t - D años se convierte en:
f = fracción de año
Ac( l + !•)'-'
en este caso se utiliza la fórmula: La 3ra. anualidad en (l - 2) años se convierte en:
M = C(1 + r)n( l + fr) Ac( l + r)«-2
INTERÉS y así sucesivamente.
Para determinar el interés se observa que: La última anualidad en un año se convierte en
M=C+1 Ac( l + r)
I = M - C = C(1 + r)1- C La suma producidos por las anualidades, debe ser
igual al capital por “c” por formar entonces:
1 = C 1(1 + r)1-1]
C = A (1 + r)1 + A (1 + r)11 + A (1 + r) 1-2
A N U A LID A D ES + ... + Ac(l + r)
DEFINICIÓN.- Se denomina anualidad a la cantidad Sacando factor común Ac( l + r):
fija que se entrega o impone todos los años para for
mar un capital (anualidad de capitalización) o para C = Ac( l + r) [ (1 + r)1*1 + (1 + r)1'2 +
amortizar una deuda (anualidad de amortización). + (1 + r)1"3 +... + 11
A N U A L I D A D D E C A P I T A L I Z A C I Ó N (A c ) transformando a cociente notables:
Es la cantidad fija que se impone al principio de cada
año al “r” por uno de interés compuesto para formar C = A (1 + r)^ -----------------
(1 + r)1- 1
un capital “C ", en un tiempo “t”. c 1 + r- 1
- 405 -
I
de donde:
Ac ( l + r) 1(1 + r ) 1 - 1]
c =
Aa = C r (1 + r ) 1
(1 + r ) 1 - 1
de donde:
A = -------- Cr EJERCICIO S R E S U E L T O S
c (1 + r)[(l + r)1 - 1]
l.-¿Qué monto formará en 4 años, un capital de 1 000
ANUALIDAD DE AMORTIZACIÓN ( A J
a
dólares, imponiéndose al final de cada año a
interés compuesto del 10%?
Es la cantidad fija que se impone al final de cada año
al “r" por uno de interés compuesto para amortizar Solución:
una deuda UC" y los intereses que produce, a interés
compuesto, en un tiempo “t". Datos: C = 1 000
t= 4
DEDUCCIÓN DE LA FÓRMULA.- La Ira. anualidad
impuesta durante “t - 1” años, se convierte en: r = 10 = 0,1
100
Aa(í + r) 1-1 De la fórmula:
La 2da. anualidad impuesta durante “t - 2" años M = C(1 + r)1
se convierte en:
Aa (1 + r ){-2 M = 1 000(1 + 0,1)4 + 1 000(1 . I)4
La 3ra. anualidad en “t - 3" años se convierte en: = 1 000(1,4641)
M = 1 464,1 dólares
A«1(1 + r)'-3
y asi sucesivamente. 2.- ¿Cuántos años estuvo impuesto a interés com
puesto al 5%, un capital de S/. 3 200 000 que se
La última anualidad A , se deposita al final del convirtió en S/. 4 084 101 ?
año t.
La suma de los montos producidos por las anu Solución:
alidades, debe ser igual al capital prestado más Datos: M = 4 084 101
sus intereses, es decir:
C = 3 200 000
C(1 + r)1 = Aa (1 + r)1' 1 + Aa (1 + r)'-2 +
+ Aa (1 + r)u3 + ... +A a r =- R 5 1
100 100 10
Extrayendo factor común Afl: t=?
C(1 + r)« = A [(I + r)ul + (1 + r ) 1-2 + Por la fórmula:
+ (1 + r)u3 + ... + 1] M = (1 + r)'
también: sustituyendo datos :
(1 + r)l -l
C(1 + r)' = Aa 4'084,101 = 3’200
1 + r- 1
4084,101 _ / 21 V
C(1 + r)1 =
3'200,000 ~ V 20 /
- 406 -
Á L G E B R A
pero: 4 ’0 8 4 , 1 0 1 = 3 5 . 7 5 Solución:
3'200,000 = 25 . 10- Datos: C = 10 000
1uego: M = 2 401
r = 0,3
t= ?
\ 20 / 25 . 103 \2 . 10/
En este caso, el tanto por uno actúa negativa
mente, porque la máquina se desvaloriza:
M = C(1 + r)'
igualando los exponentes:
2 401 = 10 000 |1 + (-0,3)1'
l = 5 años
2 401 = (0,7)'
3.- ¿En cuántos años, lo más aproximadamente posi 10 000
ble, al 15% de interés compuesto se duplica un
capital? V
Datos: log 2 = 0,301030 10' - iV- Y/
1 0
- 407 -
I
sustituyendo valores: La población entre 198} y 199} es:
p + 6q - 3q + 2p 3(p + q) M, = 250 000(1 + r)10
t = --------------------------= ----------------- = 2
l,5(p + q) I,3(p + q) 490 000 = 250 000(1 + r)10
Rpta.: Tiene que estar impuesto 2 años. ^ - = ( 1 + r ) 10
25
6.- Para que un capital colocado al 100 r% de interés
compuesto aumente en un k% en “n ” años, ¿qué (1 + r)5 = - j - (2)
valor debe tener “r"?
Sustituyendo (2) en (1) :
Solución:
Datos: M, = 250 0 0 0 ^ - ) = 350,000
M = C + 0,01 kC = (1 + 0,01k)C
C=C Rpta.: La población en 1990 fue de:
t=n 350, 000 habitantes.
r=? 8.- Dos capitales iguales han estado impuestos al
Por fórmula: mismo tiempo a interés compuesto y han pro
ducido iguales intereses. El primero, al6,09%
M = C(1 + r)1 capitalizando los intereses al fin de cada año. ¿A
qué tanto por ciento estuvo impuesto al segun
Sustituyendo valores: do capital, cuyos intereses se capital semestral
mente?
0,01kC + C = C(1 + r)n
Solución:
Dividiendo entre “C" se tendrá: Condiciones:
0,01k + 1 = (1 + r)n (1) Capitalización anual
Extrayendo raíz enésima: C, = C
''/o.Olk + 1 = 1 + r tj = t años
r, = 0,0609
7.- Una cierta ciudad tenía una población de 250 000 (2) Capitalización semestral
personas en el año 1 985 y en 1 995 su población C2 = C
alcanzó los 490 000 habitantes. ¿Cuál sería la
población estimada en 1 990 suponiendo que el t-, = 2t semestres
aumento de la población no es constante por año
sino proporcional al aumento de sus habitantes? r, = r anual = — semestral
2 2
Solución: Por enunciado:
usemos la fórmula: 1, = I2 (A)
M = C(1 + r)1
como: I = C [(1 + r)1 - 1]
la población entre 1 985 y 1 990 es:
M, = 250 000(1 + r)5 (1) 1, = C [(1 + 0,0609)' - 1]
- 408 -
Á L G E B R A
- 409 -
I
simplificando y tomando logaritmos: n \2 i 841
(1 + r )- + 1 = ------- ;
2 841
( 1 + r )- = --------- -1
400 400
log 40 = t log(l,05)
(1 + r)2 441
log 40 400
t=
log 1,5
tomando raíz cuadrada:
log 22 . 10 2 log 2 + 1 1 + r = 21
t= 20
log 3 - log 2
- (i)
r = lL _i
20 20
2(0,30103) + 1 1,60206
t= =9
0,47712 - 0,30103 0,17609 R = lOOr = 100f— ^=5
\20J
l = 9 horas R = 5%
12 841 es la relación que existe entre los intereses 13.- Hallar el monto que proporciona un capital,
. -
400 producidos por dos capitales iguales, sabiendo que este monto se triplica, cuando el
impuestos durante 4 años y 2 años respectiva tiempo se duplica y el capital se multiplica a sí
mente, a interés compuesto y al mismo tiempo mismo.
tanto por ciento.¿Cuál es éste? Solución:
Solución: La fórmula del interés compuesto es:
Condiciones: M = C(1 + r)‘ (1)
( 1) ( 2)
Por condiciones del problema:
C2 = c
n
oi
- 410 -
Á L G E B R A
Solución:
Por fórmula:
Datos: C = 10 000
C . r (1 + r)'
r = 0,05
' a = (1 + r)' - 1
t= 3
sustituyendo datos:
Por fórmula:
4 . 106 . 0.05 (1 + 0,05) 20
A C . r (1 + r)1
Aa =
(1 + 0,05)2° - 1 J a " (1 + r)1 - 1
- 411 -
I
sustituyendo datos: Como el primer pago de 60 000 lo realizó en
199-f estará produciendo intereses a favor
J
10+ . 5 . 10'2 (1,05)3 102 . 5 . 1,157625 durante 2 años y conjuntamente con el segundo
A = ------------------------------ = ------------------------- harán un monto de:
(1,05)3 - 1 1,157625 - 1
60 000(1 + r)2 + 60 000 (2)
500 . 1,157625
A = = 5 000 de (1) y (2):
a 0,157625
100 000(1 + r)4 = 60 000(1 + r)2 + 60 000
Aa = 5 000
haciendo (1 + r)2 = x,y simplificando:
18.- ¿Que tiempo necesita una suma colocada a
interés compuesto y a lOOr % para llegar a ser 5x2 - 3x - 3 = 0
"m" veces mayor? cuya única raíz aceptable es:
Solución: x = 1,13
Datos: C = C, (1 + r)2 =1,13
M = mC, r + 1 = 1,06 ; r = 0,06
r= r El porcentaje es 6%.
t= ?
20.- Una suma de S/. 30 000 ha sido colocada a
En la fórmula: interés compuesto. Si se le hubiera dejado dos
años menos, el capital definitivo hubiera sido
M = C(1 + r)1 inferior en S/.4 000. Si, por el contrario, se le
hubiera dejado dos años más, el capital hubiera
sustituyendo M y C: aumentado en 4 326,4. Hallar el porcentaje.
mC, = C, (1 + r)1 Solución:
simplificando y tomando logaritmos: Según los datos del problema:
19.- Una persona ha pedido prestado el 1 / 1 / 92 la C(1 + r)n [(1 + r)2 - 11 4 326,4
suma de S/. 100 000 y las pagó en dos anuali C(1 + r)n'2 ((1 + r)2 - 1] 4 000
dades (de dos años cada una) de S/. 60 000 . El
primer pago lo hizo el 1 / 1 / 9-1 y el segundo el
1 / 1 / 96. Hallar el porcentaje. simplificando: (1 + r)2 = 1.0816
Solución: (1 + r)2 = 1,0816
La deuda, más sus intereses acumulados, desde 1 + r = 1,04
1992 hasta 1996 asciende a:
r = 0,04
100 000(1 + r)4 (1) El porcentaje es 4%
- 412 -
Á L G E B R A
EJERCICIOS P R O P U E S T O S
1. Para am ortizar un préstamo de S/. 1640, con 6. Se ha colocado S/. 400 000 a interés com pues
sus intereses, se han abonado dos anualidades to. Si el tiempo de imposición hubiera sido un
de S/. 882 . ¿Cuál fue el tanto por ciento con año menos, el capital definitivo disminuiría en
venido? S/. 22 050 soles y si hubiera sido un año más el
capital definitivo aumentaría en 23 152,50. Ha
a) 2% b) 3% c) 4% d) 5% e) 6% llar el tanto por ciento a que estuvo impuesto el
capital.
2. Hallar la cantidad “x” que debe añadirse a un
capital “C” para que colocado el total a interés a) 4% b) 5% c) 6% d) 3% e) 4,2%
simple del lOOr % sum en los intereses, durante
3 años, lo mismo que habría aum entado el cap 7. Una máquina al comienzo de un año fue valori
ital "C”, si se hubiera colocado a interés com zado en cierta cantidad y se sabe que al fin de
puesto del mismo tanto por ciento y durante cada año pierde el 10% de su valor por desper
igual tiempo. fectos; al cabo de cuatro años el valor de la má
quina será de 131 220. ¿Cuál es el valor de la
C(3 + r) Cr(3 + r) Cr(2 + r) máquina?
a ) ----------- b ) ----------------- c ) -----------
3 3 2 a) 100 000 b) 205 000 c) 250 000
Cr(2 + r) C(r + 2) d) 200 000 e) 150 000
- 413 -
I
11. Un colegio que puede disponer durante 24 años 14. Para formar un capital “C” dentro de “n" años.
de una cantidad de S/. 8 000. ¿Qué capital debe ¿Qué cantidad se debe depositar al final de cada
tomar prestado al 5% para que dicho capital año al 100 r% de interés compuesto?
quede amortizado al cabo de 24 años?
a) Cr
a) S/. 100 000.00 b) S/. 200 500 (1 + r) n-1
- 414 -
Á L G E B R A
17. Entregando una anualidad “x” al inicio de cada log 5 log 6 log 3
año, Pedro forma un capital “M”; al cabo de “n" a) b) c)
años. Pablo amortiza una deuda “N" en el log (1 + r) log (1 + r) log (1 + r)
mismo numero de años, entregando una anual
idad “y”, si el interés fue compuesto del 100r%. log 6 logó
Calcular x/y si M = N. d) e)
log (1 + O.lr) log (1 + 0,0Ir)
a) (1 + r)n b) (1 + r)"n c) (1 + r)-"'1
20. ¿Por cuanto tiempo debe entregarse una anual
d) (1 + r)'n_l e) (1 + r)n+l idad de S/. 53 792 a interés compuesto al 6%,
para amortizar una deuda de 500 000?
18. En el problema anterior, determinar M/N si x = y. a) 20 años b) 12 años c) 14 años
a) (1 + r)n b) (1 + r)'n c) (1 + r)'n+1 d) 18 años e) 16 años
d) (1 + r)-"-1 e) (1 + r)n+1
CLAVE DE RESPUESTAS
19. ¿Cuánto tiempo tiene que estar impuesto un 1) D 2) B 3) E 4) D 5) A
capital a iterés compuesto al 100r% para que
aumente cn 5 veces su valor? 6) B 7 )D 8) D 9) B 10) D
11) C 12) A 13) E 14) A 13) C
16) D 17) C 18) E 19) B 20) C
- 415 -