IVO PERIC Plovila i pomorci iz Cavtata | Konavala u maloj obalnoj plovidbi 1815 - 1828. Konavle — taj lijepi kraj izmedu lanca brda sa sjevera i mora s juga, gdje se od dav- nina brizno obradivala svaka obradiva povr- Sina — imale su, uz vjeSte i marljive zemljo- radnike, jo8 za vrijeme Dubrovatke Republi- ke i svoje vrijedne pomorce.! Nakon francu- ske okupacije teritorija Dubrovatke Republi- ke (u vrijeme koje je bila i ukinuta Dubro- vacka Republika), dubrovacko je pomorstvo do- fivjelo teSke uniStavajuée udarce. Poslije fran- cuske okupacije, koja je u Konavlima presta- la u studenom i813, a u Dubrovniku u sijec- nju 1814, slijedila je — od 1814 — nova tu- dinska uprava, austrijska. U vrijeme francuske okupacije, za posio- janja Ilirskih provincija kad je Dubrovnik bio centar jedne od 7 provincija, dubrovacka se provincija sastojala od 10 kantona. Cavtat je bio sjediste jednog od tih kantona* Nize up- ravne jedinice od kantona bile su opéine. Ko- navle su otada razdijeljene u tri opéine: Cav- tat, Pridvorje i Plotice. (Godine 1813. bilo je u kantonu Cavtat ukupno 5.103 stanovnika, od toga: 1.894 na ‘opéine Cavtat, 1.597 na podruéju opcine Pridvorje i 1.612 na podruéju opéine Plogice).’ Francuska uprav- na podjela zadréana je u Konavlima i u pr- vim decenijama pod austrijskom vlaséu. Op- Ginska uprava u Cavtatu dobila je od 1821. 5. rang »preturee, te je, uz svoje upravne, vrsil i prvostepene sudske poslove za cijele Konav- le. Njoj je stajao na éelu naéelnik (podestae), a na éelu opéina Pridvorje i Plotice, kao op- ina nizeg ranga, stajali su »sindaci«.‘ Sto se tiée zemljisnih odnosa u Konavlima, kao i na ostalim podruéjima bivée dubrovatke dréave, ti su odnosi i za francuske i nakon uspostav- |janja austrijske uprave bili nepromijenjen: wzemlja je i dalje ostala u rukama posjedni- ka, uglavnom dubrovatke viastele, na ¢ijim imanjima rade kmetovi i polovnici«.* Medu pomorcima, zaposlenim na preosta- lim dubrovatkim brodovima duge plovidbe, bilo je i Konavijana’ I na novim dubrovaé- kim brodovima duge plovidbe, koji se od 1817. godine ponovno grade u Gruzu, zaposljavaju se i Konavljani. Neki od njih (kao npr. Petar Klaig) postaju i zapovjednici. Bilo je Konav- Jjana, kao pomoraca, i na dubrovackim bro- dovima male obalne plovidbe. Ali, bilo je Konavijana koji su imali i svoje ribarske éam- ce i teretne brodove obalne plovidbe. Jedan dokumenat (»Stato delle picole barche della Provincia di Ragusa, che servono agli usi della pesca, e per i picoli tragitti e transporti«) od B, slieénja 1815. daje 0 tome slijedece po- tke:® Red. Vlasnik barke _Duljina barke Nosivost br. 1 miletackim — barke stopama_u mletaé- kim mijeri- ‘cama 1. Ivo Saulan 2% 40 2 Baldo Spremié 19 25 3. Petar Ivatikievié 17 16 4 Kristo Liubenko 7 16 5. Petar Katubic % 50 6 Luka Kaladi 6 50 7. Nikola Pokovié 6 50 & Josip Faggioni % 50 9. ‘Kristo Jeli¢ i Baldo Bogisic n % 10. Mato, Herendija 2 55 1, Jerolim Girardi % 50 12, Rafo Guljermovie % 50 13. Mario Casilari m4 16 14, Baldo Bogisié 8 2 15. Rafo Guljermovié B % 16. Tomo Romano 18 2 17, Mato Herendija 18 2 18, Andro Casilart 1B 2 19. Two Casilari 18 2 20, Petar Lizzia 18 4 Ii. Mato Peurié 16 10 22, Stiepan Divizie 16 2 3 Nikola Lucié 15 10 24, Nikola Katusié 4 6 25, Antun Prisi¢é 15 9 26. Ivo Patiera 4 6 27, Antun Viskovié 16 10 28. Nikola Pokovié 16 10 29. Petar Patiera 14 9 30. Antun Kocelj 14 8 31. Marko Casilari 4 8 32, Ivo A. Casilari B 6 33. Petar Papi 16 9 34. Marko A. Casilari 16 9 35. Marko Kilian 4 6 36 Josip Nardelli 16 10 37. Andro K, Casila 2 5 38. Ivo Bog 4 6 39. Ivo A. Casilari 4 6 40. Stjepan Malesevie 16 10 41. Luko Romano 4 6 42. Petar Skurié 4 6 43, —_Vicko Palikuéa B 6 44. Mato Grbié 4 6 45. Petar Markoni 16 10 46 Frano Casilari 4 6 47, Miho Sturica a 16 48, Nikola Guljermovié 24 16 Medu tim viasnicima plovila, 4 su bili iz Plogica (navedeni od br. 1 do br. 4), 43 iz Cavtata (navedeni od br. 5 do br. 47) i 1 iz Oboda (naveden pod br. 48). Na cijelom dubrovatkom teritoriju — od Konavala do Peljesca — bilo je tada 524 plo- vila za ribarenje i prijevoz raznih tereta u obalnoj plovidbi. Medu viasnicima tih piovils jedino su neki vlasnici iz Dubrovnika, Malog Stona, Janjine i Orebiéa imali veée brodove obalne plovidbe tipa bracera, pelig, trabakul i Sambek. Od barki, koje se spominju u tom popisu, neke su bile na vesla, a neke na jedra. 195Buduci da su se s_nekima od tih barki na jedra prevozili tereti duz cijele istocnojadran- ske obale, otito je, da su one bili brodovi manjeg tipa. Prema tome, »barka« je bila na~ ziv i za mali brod, koji je veli¢inom i tona- Zom bio manji od bracere.!* Dubrovaéka Luéka kapetanija vodila je evidenciju o brodovima i brodskim posadama za cijelo dubrovatko pomorsko okruzje. Pre- ma toj evidenciji predogit éemo ovdje plovi- la i pomorce u maloj obalnoj plovidbi iz Cav- tata i Konavala u vremenu od potkraj listo- pada 1815. do kraja prosinca 1828:"" »La Velocee — barka na vesla (barka a remai), namijenjena za ribarenje, nosivosti 2 t, ima jarbol s latinskim jedrom, izgradena 1811. u Koréuli, vlasnik Petar Casilari (nastanjen u Dubrovniku), posada iz Cavtata (upisana 27. X 1815): patrun Antun Casilari (23),!° te mor- nari Antun K. Casilari (58), Tomo Romano (57) i Luko Kalagié (20). »S. Niccold« — otvorena barka (barca a- perta), nosivosti 4 t, ima jarbol s latinskim jedrom, izgradena 1812. u Koréuli, viasnik Viaho Herendija, posada iz Cavtata (upisana 22. II 1816): patrun Vlaho Herendija (24), te mornari Marko Saulovié (58), Antun Aréanin (60), Marko Kligan (25), Pasko Granéié (46) i Petar Romano (18). »Marianna» — bracera od 14 t nosivosti, izgradena 1811. u Koréuli, ima dva jarbola s jedrima trabakule, viasnik Andro Sturica, po- sada (upisana 23. [1 1816) sastoji se od 6 cla- nova, i to: patrun Andro Sturica iz Cavtata 36), mornar Kristo Carcipolo iz Oboda (26), mornar Mato Tepsié iz Cavtata (23), mornar Luko Jemo iz Cavtata (22), mornar Nikola Lu- Gié iz Cavtata (40) i mornar, sanitarni cuvar Sime Streatié iz Zadra (50). Svi su mornari na toj braceri bili placeni po jednu pjastru dnevno. »La Veloce« — bracera od 10 t nosivosti, izgradena 1810. u Cavtatu, ima jedan jarbol s jedriljem, viasnik Vlaho’ Kapetani¢, posada 196 (upisana 22. XI 1816) sastoji se od 4 Elana, i to: patrun Vlaho Kapetanié iz Cavtata (27), mornar Ivo Guljermovié iz Cavtata (46), mor nar Petar Miljan iz Cavtata (23) i mornar Ni kola Baule iz Komaja (30). »San Niccold«!? — otvorena barka od 5 i 16/94 t, izgradena 1811. u Gru%u, s_jednim jarbolom i latinskim jedrima, viasnik’ Vlaho ja, posada (upisana 13. V 1817) sasto jala se od 6 Cavtacana, i to: patrun Vlaho Herendija (27), te mornari Marko Saulovié (59), Josip Kliéan (40), Josip Faggioni (36), Pasko Grantié (47) i Petar Romano (19). »Maria Anna« — bracera od 17,3 t, izgra dena 1811. u Koréuli, s jednim jarbolom i donjim jedrima, s dozvolom plovidbe u okvi- ru Jadrana, vlasnik Kristo Litrica, posada (upisana 16. II 1818) sastojala se od 6 Cavta Gana, i to: patrun Kristo Litrica (26), mornari Ivo Galja (47), Andro Petrié (33), Nikola Gu. Ijermovié (36), Luko Jemo (22) i mornarisku- Senik Ivo Galja (14). »San Francesco« — otvorena barka od 5,5 i, izgradena 1812. u Gruzu, s jednim jarbolom i latinskim jedrom, s dozvolom za plovidbu u okviru ogranigene male kabotaze, viasnik Baldo BogiSi¢é, posadu (upisanu 20. II 1818) satinjavali su €etvorica Cavtacana, i to: pat- run Baldo Bogisié (55),** te mornari Stjepan tas (56), Petar Jelié (33) i Ivo Castilari 5). »S. Niccold«!? — otvorena barka od 66 t izgradena 1817. u Koréuli, s jednim jarbolom ifatinskim jedrima; s dozvolom za ‘plovidbu u okviru ogranigene male kabotaze, viasnik Mato Kukuljica, posadu (upisanu 7. IV 1818) saginjavali su Cavta¢ani: patrun Mato Kukuw- Ijica (29), te mornari Mato Drobac (42), Mato Grbié (55) i Kristo Markoé (21). »S, Niccold«! — otvorena barka od 811 t, izgradena 1815. u Gruzu, s jednim jarbolom i latinskim (trugiastim) jedrima, s dozvoloi plovidbe u okviru ogranigene male kabotaie, vlasnik Vlaho Pokovi¢, posadu (upisanu 5. Il 1818) saéinjavali su Cavtacani: patrun Vlaho Pokovié (29), te mornari Josip Bari8ié (20), Ivo Bakié (19) i Miho Kosica (19). »La Prowidenzae — bracera od 8,9 t, iz- gradena 1816. u Gruzu, s jednim jarbolom i Setverokutnim jedrima, viasnik Stjepan Sau- lan iz Vitaljine, posadu (upisanu 1. III 1819) saginjavali su éetvorica istomjeStana iz Vita- Ijine, i to: patrun Stjepan Saulan (33), te mornari Nikola Miletkovié (35), Vlaho Saulan (25) i Antun Antunovié (22). »Sciupercae — bracera od 17 t, izgradena 1811. u Koréuli i preuredena potetkom 1820. u Cavtatu, s dozvolom plovidbe u okviru Jac rana, viasnik Ivo Litrica, posadu (upisanu 22. iV 1820) saéinjavali su Cavta¢ani: patrun Ivo Litrica (63), mornari Kristo Litrica (33) i Lu ko Jemo (27), te »malie Ivo Guljermovié (9)_Supetars = owvorens barka od 6 i 51/94 t, izgradena 1820, u Grutu, s jednim jarbo- Jom i latinskim jedrima, s dozvolom za plo- vidbu u okviru ograniéene male kabotaze, vla- snik Baldo Bogisié, posadu (upisanu 17. X 1820) saéinjavali su Cavtacani: patrun Beldo Bogisié (57), mornari Kristo Markot (24) i Marko Markoé (19), te mornar-iskuSenil Pe- tar Bogisié (16). »Rondinellac —— otvorena barka od 5 t, § dozvolom za plovidbu u okviru Dalmacije, via- snik Ivo Casilari, posadu (upisanu 21. V 1822) saéinjavali su Cavtaéani: patrun Ivo Casilari (42), mornari Luka Kalatié (50) i Miho Baki¢ (27), te »mali« Kristo Casilari (14). »Pamelax« — otvorena barka od 1,5 t, s dozvolom za plovidbu u okviru Dalmacije, via- snik Frano Casilari, posadu (upisanu 3. VIII 1822) satinjavali su Cavtaéani: Frano Casilari (32), te mornari Pasko Grantié (52), Stjepan Kristié (23) i Miho Girardi (19). »Sirenax — otvorena barka od 8 t, s do- wolom za plovidbu u okviru Dalmacije, vie- snik Vlaho Pokovié, posadu (upisanu 2. IV 1823) saéinjavali su Cavtacani: patrun Vlaho Pokovié (2), Miho Puli¢ (42), Rafo Kocelj (42) i Petar Romano (25). sTramontana« — otvorena barka od 65 t, vlasnik Baldo Bogisi¢, s dozvolom plovidbe u okviru Dalmacije, posadu (upisanu 7. VIL 1823) sadinjavali su Cavtacani: patrun Josip Kligan (47), te mornari Antun Markot (36), Mato Miljan (29) i Viaho Bogisi¢ (15). *Pollancae — otvorena barka od 4 t, s dowolom za plovidbu u okviru Dalmacije, vlasnik Petar Lizza, posadu (upisanu 12. 11 1825) saginjavali su Cavtacani: patrun Petar Liza (48), te mornari Petar Casilari (23) i An- tun Markoé (36). wPerlicae — otvorena barka od 7 i 41/94 t, s dozvolom plovidbe u okviru Dalmacije, tiesnik Pavle Baule, posadu (upisanu 12, VIL 1826) saginjavali su Cavtacani: patrun Pavle Baule (27), te mornari Miho Pulié (45) i Pe- tar Romano (28). yZavtajka« — barka od 6 i 16/94 t, s do- qolom plovidbe u okviru Jadrana, viasnik, tiedno i patrun Luka Sodrnja (52) iz Cavtata, posadu (upisanu 3. VI 1828) sacinjavali su, pored patruna, jo8 tri mornara — takoder iz Cavtata: Miho Baki¢ (30), Petar Miljan (34) i Takov Pukasi¢ (25). U upisima plovila male obalne plovidbe injihovih posada redovito se od 1822. ¢. na- sod! i njihovo naorudanje. Tako npr. barka WPerlicae naoruzana je sa 2 puske, barke »Su- petare, »Sofiac i »Sirena« sa po 4 puske, bar- fa ®Scipun« sa 6 pusaka, a bracera_ »Sciuper- ae sa 2 trombona, 2 puske, 2 pistolja i 2 sab- Jj. (Spominjemo ‘usput da su brodovi duge plovidbe, pored pusaka i sablji, bili naoruZa- fii topovima), Ta naoruzanost brodova do- jaz je da plovidba joS ni u to vrijeme nije tila potpuno sigurna. Navedeno brodsko nao- ruzanje trebalo je posluziti za obranu u slu- caju pijackaskih prepada, Navivi, koje su Cavtadani i Konavljani davali. svojim, naprijed predotenim plovili- ma, veoma su ragnoliki, Pored za tu svrhu vobigajenih imena svetaca: »San Niccold« i ySan Francescos, oni su davali i apstraktne nazive: »La Provvidenza (providnost), nazive ya svojstvo: »La Veloce« (hitra), imena iz mi- tologije: »Sirena«, imena stvari: »Pamelac (lamnati Zenski Se8ir), naziv vjetra: »Tra- montanae (sjevernjak), deminutivni naziv ko- Kosi: »Pollanca« (kokica), naziv za zrnce bi- sera: »Perlicae, Zenska imena: »Maria Anna« i sSofiak, pa naziv za Zenu po mjestu iz kojeg potjete: | »Zavtajka« (Caviajka), naziv sela: vObod«, naziv otovi¢a: »Supetar« i greben: “Scuupercae (Superka), kao i naziv sp sScipune (Sipun). Iz popisa brodskih posada vidljiva su mnoga poznata prezimena, kao i neka prezimena, kojih sada nema u Cavtatu i Konavlima. Tema: Cavtaéani i Konavijani kao po- morei — veoma je priviaéna. Obrada te teme u cjelini bio bi velik i dugotrajan posao. Ovaj Eratki prilog samo je mali doprinos tom po- slu. Put do sintetske obrade navedene teme vodi i preko ovako malih doprinosa. BILJESKE 1 Josip Luetié, Konavle u pomorstvu Dubrovatke Republike (1507—1807), Konavoski zbornik, 1, Dub- rovnik 1982, 54—05. 1 Viekoslav Mastrovié, Razvoj _sudstva u Dalma- ciji u XIX stoljecu, Zagreb 1959, 58. Syistorijski arhiv u Zadru. Razni spisi Namje- snigtva. Sv. 8, br. 1321. 'Stijepo Obad, Konavle od pada Dubrovaéke Re- publike do. kraja’ prvog svjetskog rata, Konavoskt Zoornik, I, Dubrovnik 1962, 67 i 70. T stijepo Obad, Agrarni odnosi na podruéju_ bivse Dubrovaéke Republike (1814—1850), Radovi_Filozof- skog fakulteta u Zadru, Razdio historije, arheologije { Hkovne umjetnosti (3), Zadar 1969, 131 ® Vidljivo je to iz upisnika brodskih posada, koji su vodeni u dubrovatkoj Luékoj kapetaniji. Navodimo hekoliko primjera iz prve polovine 1817. g. Na brigan- finu »Gloria« plovili su Nikola Pendo, te Luko t ‘Antun Kalaéié Na pulaki »Salamina« plovio je Ni- fala Jurovié. Na brigantinu »Tancredi« plovili, su Ivo Vragolov kao mornar i Luka Malosevié kao Skrivan. Na brigantinu »L'Ongarese« plovio je Petar Murato- vié. Na goleti »La Giuliva« plovili su Josip Kligan, Mato Tepsi¢, Trifun Viskovié i Antun Bianchi. 7 tz upisa dubrovaéke Lutke kapetanije od 17. 111 1817, vidliivo je npr. da je na peligu »Sant Antonio-, kojem je bio viasnik Luka Kuniéié iz Gruza, od 7 @ianova posade, 6 bilo iz Konavala, i to: Petar Bara- bié kao patrun, Trifun Viskovié, Miho Pulié, Nikola Viskovié i Viaho Pusié kao mornari, te Ivo Bogisié kao »mali-, s"Athiv Pomorskog muzeja JAZU u Dubrovniku, sada: u posjedu Historijskog arhiva u Dubrovniku. 197* Brodoviasnici iz Dubrovnika imali su tada 19 bracera, 11 peliga i 2 trabakula, brodovlasnici iz Ma- log Stona — 1 braceru i 2 pelige, brodovlasnici iz Janjine — 3 peliga, i brodoviasnici iz Orebiéa — 1 braceru i 2 Sambeka. 1 Tip malog broda pod nazivom »barka« zapazi- li su i istrazivaéi pomorstva Dubrovacke Republike. Spominjuéi taj tip broda, Josip Luetié je upozorio: »to nisu éameix (J. Luetié, n. d, 54). 4 Registro de'ruoli a picol cabotaggio dai 27 ottobre anno 1815 a fino 30 decembre 1828 — V. bil). , isto. 1 Taj broj_u zagradi kazuje koliko je tada do- tiéni pomorac imao godina. U upisniku se, za svakog @lana posade posebno, navode i ostali opisni podaci (npr. rast { boja kose), a navodi se i dnevna, tjedna ili mjeseéna zarada (prema pogodbi). Pri upisu od 7. XII 1820. ta je barka upisana pod novim imenom »Obod«, Njen viasnik ostao je i nadalje isti. Od 1820. posadu su sadinjavali etiri dana i to: patrun Marko Saulovié, te mornari Josip Klian, Josip Faggioni i Pasko Granéié. 4 Djed slikara Viaha Bukovea, “6 Ludki kapetan, Nikola Antun Remedelli, kad navada mjesto Cavtat, obiéno pise: Ragusa Vechia, ali ponekad i: Zaptat. »,UKA DUBROVNIK” DUBROVNIK Gruska obala ‘Telefon: 23-350; Telex 27567 YU LUKADU Brzojav: LUKA DUBROVNIK 198 % Djed istaknutog pravnika i znanstvenika Valta- zara Bogisiéa, 17 Ta je barka, pri upisu 23. X 1820, upisana pod novim imenom »Scipun«. Njen vlasnik, ujedno i pat- run. bio je i nadalje Mato Kukuljica. ‘Ostale Glanove posade (od 1820. g.) savinjavali su mornari: Mato Tep- S16 26), Mato Grbié (57) i Petar Romano (23), Od 28. V 1822, posadu sacinjavaju tri Gana i to, uz via snika, patruna M, Kukuljicu, mornari Luko Zore (65) i Mato Grbié, "Pri upisu od 23, XI 1820, ta je barka upisana pod novim imenom »Sofia«. Njen viasnik, ujedno i patrun, bio je i nadalje Viaho Pokovié, Ostale Giano- ve posade (od 1820, g.) saginjavali su mornari: Mato Drobac (45), Josip Tomasevié (50) i Miho Kosica (20. Od 2. III 1822 .patrun je Mato Drobac, a mornari su: Petar Romano (24), Pavle Baldassani '(31) i Ivo Duc rovié (49). Od 12. 'V 1824, viasnik, ujedno i patrun ke ,bio je Mato Drobac, "Ta je barka od 2. IV 1823. imala 6 Ganova posade. Pored Cavtatana: patruna Balda Bogisifa 1 mornara Petra Bogisiéa, Iva Bogisi¢a, Petra Miljana i Miha Jerkoviéa, s njima je radio i mornar Ivo Mo- nié iz Rijeke Dubrovacke. 2) Od 12, V 1825, novi viasnik, ujedno i patrun te barke, bio je Pavie Baldassani OBAVLIA: Utovar i istovar brodova za robu namijenjenu uvozu, izvom, tranzitu i razvozu — Spediciju robe u razvom — Odréava i izgraduje obale. Pru’a kompletan servis jahtama, RASPOLAZE: ‘Viastitim zatvorenim i otvorenim skladistima, hladnjaéom, dizalicama, traktorima, autolifto- vima, kamionima i drugom luckom mehani- zacijom.