Jaargang 5
nummer 2
26 januari
9(56&+,-177:((:(.(/,-.623:2(16'$*,1$//(=,(.(1+8,=(1,11('(5/$1'(123,17(51(7
2011
02
‘Roken sterker ontmoedigen’
Pagina Farma
Zie pagina 5
Special Voeding
Zie pagina 9 t/m 16
‘Nederland rijp voor
levenseindekliniek’
Volgens de Nederlandse Vereniging voor een
Vrijwillig Levenseinde (NVVE) is Nederland
rijp voor een speciale leveneindekliniek waar
mensen desgewenst worden geholpen om
hun leven te beëindigen.
Dat heeft de NVVE geconstateerd na een
onderzoek onder ziekenhuizen en hospices.
Uit het onderzoek zou ook blijken dat er vol-
doende artsen en verpleegkundigen zijn die
in deze kliniek zouden willen werken. Er
blijkt bij veel mensen bij wie het verzoek om
euthanasie door de arts is afgewezen behoefte
te zijn om naar zo’n kliniek te gaan. De NVVE
meldt dat er geregeld euthanasieverzoeken
worden afgewezen omdat artsen bang zijn
voor juridische gevolgen. De levenseindekli-
niek zou jaarlijks plaats moeten bieden aan
ongeveer duizend mensen die daar gemiddeld
drie dagen verblijven na ‘een zorgvuldig poli-
klinisch voortraject’. Artsenfederatie KNMG
vindt speciale levenseindeklinieken onwense-
lijk. Zorgvuldige besluitvorming over de dood
vraagt om een open blik, niet om een tunnel-
visie waarin de dood de enige uitkomst is, zo
vindt de KNMG. Mensen met een doodswens
moeten integrale zorg krijgen die zich niet
alleen richt op de doodswens van een patiënt,
maar ook op alternatieven en andere zorgvra-
gen. Een levenseindekliniek wekt volgens de
artsenorganisatie bovendien ten onrechte de
verwachting van een recht op euthanasie.
LJ KL
PQ

[ JFLFOIVJTTUPF MF O O M
8
8JK
IFCCFO
FFO
TUPFM

WWPPS
FMLF
XFSLQMFL






FO
BOEFST
NBLFO
XF

IFN
TQFDJBBM
WPPS
V
Vraag gratis catalogus
aan via info@scoremedi.nl
a der Heijden, het huwelijk in het ziekenhuis
LJ KL
PQ

[ JFLFOIVJTTUPF MF O O M
De facilitaire
zorgondersteuner
www.isshospitalservices.nl
Tel: 030 - 24 24 800
15
Zorgpad ondervoeding
‘Medicijnenonderzoek
van hoge kwaliteit’
Er worden volgens prof. Out hoge eisen gesteld aan onderzoek naar de werking van medicijnen.
Het door de farmaceutische industrie gespon-
sorde geneesmiddelenonderzoek wordt ten
onrechte negatief afgeschilderd, stelde prof.
dr. Henk Jan Out vorige week in zijn oratie als
hoogleraar Farmaceutische Geneeskunde van
het UMC St Radboud in Nijmegen.
“De klinische studies voldoen tegenwoordig
aan de hoogste kwaliteitseisen, ze worden
geregistreerd op openbare trialregisters en
de resultaten worden - ongeacht de uitkomst
- gepubliceerd in medische tijdschriften.”
Industrie en universiteit moeten daarom niet
tegenover elkaar worden geplaatst, maar juist
samenwerken voor een optimaal resultaat. De
suggestie dat de industrie anno 2011 onge-
wenste resultaten verzwijgt is niet terecht. Dat
stelde prof. dr. Henk Jan Out, vice-president
Clinical Research van MSD en bijzonder
hoogleraar Farmaceutische Geneeskunde van
het UMC St Radboud, tijdens zijn oratie. Stu-
dies die dit negatieve beeld zouden aantonen,
Trouwen in het ziekenhuis
19
Risico’s screening borstkanker
gaan volgens hem over perioden toen de eis
op volledige transparantie nog niet van kracht
was. In zijn oratie plaatste Out kanttekeningen
bij de vaak negatieve beeldvorming van de
farmaceutische industrie. Zo is er volgens
hem maar zelden aandacht voor de belangen-
conflicten die óók spelen in het academisch
onderzoek en bij de medische tijdschriften.
Out: “Tussen universiteiten kan grote rivali-
teit bestaan en het publicatiebeleid wordt
vaak bepaald door carrièreperspectieven van
academici (publish or perish) en niet altijd
door wetenschappelijke honger naar waar-
heid. Medische tijdschriften publiceren liever
positieve studies dan studies die laten zien dat
er geen verschil is tussen een nieuwe en be-
staande behandeling. Omdat positieve studies
vaker worden geciteerd. Negatieve studies
zijn daarom moeilijker te publiceren. Ook dit
fenomeen draagt bij tot selectieve publicatie.”
Meer op pagina 7: Farma.
De trouwdag van Yvette Welgraven en
Wouter van Minderhout die voor vorige week
vrijdag stond gepland, liep anders dan het stel
had gedacht. Op 12 januari braken bij Yvette
Welgraven de vliezen. Zij was toen 34 weken
zwanger en mocht onder geen beding meer
het (ziekenhuis)bed verlaten. Ziekenhuis
Gelderse Vallei in Ede zette alles in het werk
om de geplande bruiloft toch door te kunnen
laten gaan. Met als resultaat dat de ambte-
naar van de burgerlijke stand, Monique van
voltrok (foto Bob Oosterbeek).
23
Huishoudbeurs
MCA bouwt cyclotron
De gemeente Alkmaar heeft Medisch Centrum
Alkmaar een vergunning verleend om een
cyclotron te bouwen.
Met een cyclotron kan MCA medio 2012
op een veilige manier zeer kortlevend, licht
radioactief materiaal opwekken. Dit materiaal
is onmisbaar bij het stellen van diagnoses van
oncologie- en cardiologiepatiënten. Nu de ver-
gunning binnen is, start de eerste bouwperio-
de. Een cyclotron maakt op een veilige manier
zeer kortlevend, licht radioactief materiaal.
Het materiaal wordt nu, mits verkrijgbaar, van
elders aangevoerd. MCA is er trots op dat het
straks als een van de eerste ziekenhuizen be-
schikt over een dergelijk apparaat.
Eerder vast voedsel
gezonder voor baby’s
Uit onderzoek blijkt dat het beter voor de
baby is als eerder dan na zes maanden wordt
gestopt met het geven van borstvoeding en
overgegaan wordt op vast voedsel. Het onder-
zoek spreekt zelfs van na vier maanden. Deze
uitkomst staat haaks op het advies van de
Wereld Gezondheidsorganisatie WHO die juist
adviseert om de baby de eerste zes maanden
alleen borstvoeding eventueel aangevuld met
vitamines te geven.
Uit het onderzoek, dat is gepubliceerd in
het tijdschrift British Medical Journal, komt
echter naar voren dat baby’s een ijzertekort
kunnen krijgen bij alleen borstvoeding. Dat
kan later leiden tot motorische storingen. Ook
ontwikkelen kinderen later minder allergieën
voor pinda’s of gluten als de baby eerder op
vaste voeding is overgegaan. Overigens is
het in de westerse landen al zo dat de meeste
moeders eerder dan zes maanden hun baby
vast voedsel geven.
Crashwagens
www.medifix.nl - tel. 013-5111111
 Nummer 2
26 januari 2011
Moeilijk bereikbare tumor beter te verwijderen
Lenka Vermeeren is 21 januari gepromoveerd
op een onderzoek in het Nederlands Kanker
Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Zieken-
huis (NKI-AVL) dat aantoont dat ook patiën-
ten met voor de chirurg moeilijk bereikbare
tumoren baat kunnen hebben bij een nieuwe
vorm van diagnostiek die alleen in het NKI-AVL
wordt toegepast. Deze combinatie van de
modernste technieken en speurstofjes is
voorlopig uniek in de wereld.
Vermeeren concentreerde zich vooral op
tumoren met lymfeafvloed naar de schild-
wachtklieren (dit zijn de lymfeklieren waar de
tumor het eerst naar uitzaait) in gebieden die
voor een chirurg tijdens de operatie moeilijk te
bereiken zijn, zoals hoofdhalstumoren, pros-
taattumoren en tumoren in de buik. Het gaat
om tumoren die goed behandelbaar zijn als ze
op tijd ontdekt worden. Het is bij die behan-
Vierde Nationale Voedingscongres
Voor de vierde keer vindt het Nationale
Voedingscongres plaats. Dit jaar is dat op
dinsdag 8 februari. Het congres wordt geor-
ganiseerd door de Alliantie Voeding Gelder-
se Vallei. Het congres biedt een gevarieerd
aanbod aan onderwerpen op het gebied van
klinische en transmurale voeding. Voor het
eerst zijn er wetenschappelijke en klinische
parallelsessies.
Een aantal wetenschappelijke abstracts is
geselecteerd voor een presentatie. Zo ver-
zorgt André Janse, klinisch geriater uit
Ziekenhuis Gelderse Vallei, twee presen-
taties: De ‘Consensus ondervoeding bij
de geriatrische patiënt’ en een toelich-
ting op de studie waarin bij geriatrische
patiënten het resultaat van de twee ver-
schillende screeningstools op ondervoe-
ding zijn vergeleken. Vanuit Wageningen
University licht onder meer Janneke van
Wijngaarden, promovendus, haar studie
toe over het gebruik van meerdere ge-
neesmiddelen door ouderen en de moge-
lijke interacties tussen geneesmiddelen en Het Voedingscongres werd vorig jaar druk bezocht.
Omgaan met participerende patiënt
Er komen steeds meer mondige patiënten die
de zorgverleners vertellen hoe zij denken dat
de behandeling van hun kwaal moet plaats-
vinden. Hun informatie haalden ze van inter-
net. Over dit fenomeen gaat het op 4 april
tijdens het symposium ‘Nurses & Nerds’. Het
symposium wordt georganiseerd door TEDx,
een Europees platform voor ‘goede ideeën,
denkers en vernieuwers op het gebied van
medicijnen en gezondheidszorg’. Het wordt
gehouden in het Theater aan het Vrijthof in
Maastricht.
De patient is actiever op internet dan ooit.
Maar is de zorgprofessional klaar voor de
actieve participatie van patiënten, familie en
mantelzorgers? Dat is de centrale vraag van
TEDxMaastricht Nurses & Nerds: het eerste
TEDx evenement over de zorg. En het ant-
woord op deze vraag is ‘nee’. Eén van de
sprekers op het symposium is Lucien Engelen,
verbonden aan het UMC Sint Radboud in
Nijmegen. Hij kan zich voorstellen dat zorg-
verleners zich ergeren aan de mondigheid van
de patiënt, maar wijst er anderzijds op dat
zorgverleners moeten leren wennen dat via
internet nu eenmaal veel informatie te halen
is die voor iedereen toegankelijk is. “Ons op-
leidingssysteem gaat er nog steeds van uit dat
jij als arts precies weet hoe het zit en dat de
patiënt van niets weet. Maar dat principe is
door internet achterhaald”, aldus Engelen in
2 Actueel
deling belangrijk dat de tumor en de daarbij
gelegen lymfeklieren vooraf al goed in beeld
worden gebracht. Hiervoor wordt gebruik
gemaakt van een van de modernste beeld-
vormingstechnieken, namelijk de SPECT-
CT-scan. Dankzij deze scan weet de chirurg
nog vóór de operatie al waar hij precies moet
zijn. Naast deze SPECT-CT-scan maakt het
NKI-AVL - als enige in Nederland - ook ge-
bruik van een mobiele mini-gammacamera.
Deze kan tijdens de operatie de te verwijderen
schildwachtklieren, herkenbaar gemaakt met
een radioactief speurstofje, in beeld brengen.
Onlangs is door het NKI-AVL ook een stofje
ontwikkeld dat radioactiviteit combineert met
fluorescentie. Deze zogenaamde bimodale
speurstof maakt het mogelijk dat de chirurg
tijdens de operatie precies weet waar hij moet
zijn, omdat de schildwachtklieren oplichten.
Zo kan hij kijken of ze wel helemaal weg zijn.
voeding voor ouderen. Andere onderwerpen
die aan bod komen: peri-operatieve voeding,
toedieningswegen, voeding bij kanker,
voeding en geneesmiddelen, obesitas bij kin-
deren, transmurale voeding, eiwit en spier-
opbouw, eetstoornissen, voeding bij diabetes
en bruinvet. De Alliantie Voeding Gelderse
Vallei is een samenwerking tussen Zieken-
huis Gelderse Vallei in Ede en de afdeling
Humane Voeding van Wageningen University.
Kijk voor het programma en inschrijven op
www.nationalevoedingscongres.nl.
de Telegraaf van vorige week. Hij pleit voor
een mentale ommezwaai bij zorgverleners
en voor het open staan voor informatie die
op internet te vinden is. De ‘participerende
patiënt’ zal een discussiepunt zijn op 4 april
in Maastricht.
Platform
TED staat voor Technology Entertainment
Design en is in 1984 in de VS begonnen als
een platform voor ideeën uit deze drie werel-
den. Sindsdien is het gegroeid tot een wereld-
wijd fenomeen. Met de gedachte ‘ideas worth
spreading’ is het TEDx programma ontstaan.
TEDx staat voor onafhankelijk georgani-
seerde evenementen waar mensen bij elkaar
komen om een TED-achtige ervaring te delen.
TEDxMaastricht is een initiatief van het UMC
St Radboud.
WOOD een stoel die hout snijdt!
‘Overheid moet roken
sterker ontmoedigen’
Jaarlijks overlijden meer dan 19000 mensen aan de gevolgen van hun rookgedrag.
“De Nederlandse politiek lijkt door de tabaks-
industrie in slaap gesust en kijkt te weinig naar
de keerzijde van de tolerantie van het roken,
namelijk de enorme maatschappelijke schade
die er het gevolg van is.” Prof. dr. Marc Willem-
sen maakte in zijn oratie ‘Roken in Nederland.
De keerzijde van tolerantie’, duidelijk hoe
tabaksontmoediging aangepakt zou moeten
worden en waarom dat zo belangrijk is. Met
de oratie aanvaardde hij op vrijdag 14 januari
de leerstoel ‘Tabaksontmoediging’ bij de
onderzoeksschool CAPHRI van de Universiteit
Maastricht.
Op dit moment rookt nog 28 procent van de
Nederlandse bevolking. Jaarlijks overlijden
meer dan 19000 mensen eraan; dertien pro-
cent van onze totale ziektelast wordt erdoor
veroorzaakt. Het roken kost de staat jaarlijks
2,4 miljard euro, door ziektekosten, vermin-
derde productiviteit en arbeidsongeschiktheid.
“Een schadepost van deze omvang kan geen
enkele samenleving zich permitteren”, stelt
Willemsen. Om dit te veranderen is een aan-
tal maatregelen nodig. Vergeleken met andere
Europese landen heeft Nederland absoluut
geen streng tabaksontmoedigingsbeleid, vindt
hij. “Het huidige kabinet lijkt weinig onder
de indruk van de enorme maatschappelijke
schade door tabak en neemt vooralsnog be-
sluiten die de maatschappelijke schade eerder
zullen doen toenemen dan afnemen. Het lijkt
wel of er in Nederland als het om tabaksont-
moediging gaat altijd een tegenwind waait.
Terwijl het probleem van het bestrijden van
roken in de kern een politiek probleem is”,
aldus Willemsen. Roken kan volgens interna-
tionaal onderzoek het beste bestreden worden
via populatiegerichte interventies, gecombi-
neerd met individugerichte interventies. Denk
aan hoge accijns op tabak, rookverboden in
Gedichten op de gang
Vanaf volgende maand sieren verschillende
gedichten de gangen en dagverblijven van het
LangeLand Ziekenhuis in Zoetermeer. Ze zijn
gemaakt door medewerkers, bezoekers en
patiënten.
In november vorig jaar stond het ziekenhuis
een maand lang in het teken van pijnbestrij-
ding. Een van de manieren waarop het zie-
kenhuis aandacht besteedde aan pijn was een
gedichtenwedstrijd rond dit thema. In totaal
werden 38 gedichten ingestuurd. De winnaars
waren: Merel van Laar (vijftien jaar), Janny
van Dam en Janny Vlasblom Adema. Zij ont-
vingen een VVV-bon van 25 euro en een bos
bloemen. In februari worden verschillende
ingestuurde gedichten opgehangen in het
ziekenhuis.
openbare gebouwen, gezondheidswaarschu-
wingen op sigarettenpakjes en massamediale
campagnes. Geen van deze en andere maat-
regelen is in optimale vorm in Nederland
ingevoerd, vindt porf. Dr. Willemsen. Zo
staan er nog geen foto’s op de pakjes naast de
teksten en mogen sigaretten nog steeds promi-
nent in het zicht in winkels worden verkocht.
Willemsen verwacht dat Europese regelgeving
onder meer deze maatregel over enkele jaren
oplegt. “Ik hoop dat de Nederlandse overheid
weerstand durft te bieden aan de lobby van
de tabaksindustrie die de totstandkoming van
deze Europese regelgeving ongetwijfeld zal
saboteren en vertragen.” Daarnaast pleit hij
voor het volgen van andere Europese landen,
waar het gaat om het oormerken van een deel
van de tabaksinkomsten voor de voorlich-
ting over roken. “De overheid verdient jaar-
lijks 1,8 miljard euro door accijnsinkomsten,
zonder ook maar iets van dat geld rechtstreeks
te benutten om het leed dat door tabaksver-
slaving wordt veroorzaakt, te verminderen of
verzachten. Dit is een perverse situatie die op
den duur onhoudbaar is.” Ook moet er meer
ingezet worden op publieksvoorlichting. Het
is volgens de hoogleraar een mythe dat de
Nederlandse rokers over voldoende kennis
beschikken over de schade die tabak kan aan-
richten. Zo bleek uit eigen internationaal ver-
gelijkend onderzoek hoe beperkt de kennis van
de gemiddelde Nederlandse roker is. “Dit zijn
ronduit schokkende cijfers. Van de negentien
landen waar wij gegevens van hadden, waren
de Nederlandse rokers het minst op de hoogte
van het feit dat meeroken schadelijk is. Deze
kennisachterstand is niet geheel onbegrijpe-
lijk als je kijkt naar het aantal campagnes in
Nederland dat ging over roken en gezondheid.
Die moet je met een vergrootglas zoeken.”
In de gangen van het LangeLand Ziekenhuis zijn
gedichten te vinden.

Actueel
‘Doktersconsultaties
op afstand kansrijk’
Teleconsultaties zouden ook in Nederland
kunnen helpen om de zorg efficiënter te
maken. Industrieel ontwerper Priscilla
Esser deed op Ameland een proef met
dit ‘dokteren op afstand’. Waar nu nog
vaak naar de technologische mogelijk-
heden wordt gekeken, richtte Esser zich
vooral op het gebruikersperspectief: wat
gebeurt er in het contact tussen de arts
en patiënt tijdens een teleconsult? Esser
verwacht dat haar bevindingen de accep-
tatie van teleconsultatie zullen verhogen.
Ze promoveerde op donderdag 20 januari
aan de TU Delft.
Consultaties tussen doktoren en patiënten met
behulp van videoschermen, komen nog bijna
niet voor in Nederland. Toch zouden deze
‘teleconsultaties’ de zorgsector kunnen helpen
op het gebied van bereikbaarheid en kosten.
De patiënt heeft als voordeel dat hij geen
tijdrovende reis naar het ziekenhuis hoeft te
maken. Dit voordeel kan voor de patiënt zeker
opwegen tegen de nadelen van een minder
direct, minder persoonlijk contact met de arts.
In de Nederlandse thuiszorg is dit soort ‘con-
tact op afstand’ al langer geaccepteerd, maar
daar liggen de zaken minder gevoelig. Het
telecontact is daar eerder sociaal dan medisch
van aard. Ook in het buitenland, waar de reis-
afstanden groter zijn, komen teleconsultaties
al vaker voor.
Ameland
Onderzoeker en industrieel ontwerper Priscilla
Esser deed onderzoek naar teleconsultaties.
Ze voerde daarvoor onder meer een proefpro-
ject uit op Ameland: de Virtuele Polikliniek
Ameland (genomineerd voor de Spider Award
2009 voor het meest innovatieve project in de
zorg). De Virtuele Polikliniek was bedoeld
voor patiënten die bij de huisarts op Ame-
land komen en waarbij de huisarts overweegt
of hij de patiënt doorstuurt naar de internist
van ziekenhuis De Sionsberg in Dokkum.
Via een teleconsultatie-systeem werden deze
patiënten op Ameland verbonden met de
specialist op het vasteland. Daarnaast zou
de virtuele polikliniek ook gebruikt kunnen
worden voor controleconsulten, bijvoorbeeld
bij diabetespatiënten. De ervaringen met
de proef in Ameland waren in grote lijnen
Voorleesontbijt in Jeroen Bosch Ziekenhuis
Gita Gallé, lid van de Raad van Bestuur van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch, kwam vorige ween
donderdag de jeugd van de kinderafdeling voorlezen. Ze deed dit in het kader van De Nationale Voorleesdagen,
die van 19 tot en met 29 januari worden gehouden. Ze had hiervoor het prentenboek van 2011: ‘Fiet wil rennen’
meegenomen. De kinderen die in het ziekenhuis liggen, kunnen niet meedoen aan de activiteiten die in het kader
van de Nationale Voorleesdagen op diverse basisscholen en kinderdagverblijven worden georganiseerd. Daarom
organiseerde het ziekenhuis zijn eigen voorleesontbijt.
3 26 januari 2011
Teleconsult via de Virtuele Polikliniek (foto Fokke Wester).
positief, vertelt Esser. Er kwamen geen funda-
mentele obstakels voor de verdere invoering
van teleconsultatie in Nederland naar boven.
Esser keek vooral als industrieel ontwerper
naar het teleconsultatie-systeem. “Als ont-
werper heb je invloed op het systeem. Je mag
verwachten dat een ontwerpersaanpak bij het
ontwikkelen van teleconsultatie-systemen een
positief effect heeft op de acceptatie ervan.”
“Dit kan bijvoorbeeld zitten in het bepalen
van het camerastandpunt of het toevoegen
van een extra zijaanzicht. Sommige patiënten
vinden het vervelend dat de dokter hen geen
briefje met een recept kan geven. Daar zou je
technisch gemakkelijk wat aan kunnen doen.”
Esser bracht ook in kaart welke factoren een
rol spelen bij de beleving van teleconsultaties.
Zo kan de leeftijd van de patiënt meespelen,
maar ook organisatorische en technische
factoren. “Belangrijk is dat het heel erg ver-
schilt per patiënt. Sommigen vinden bijvoor-
beeld het gemis aan direct contact met de arts
jammer; anderen vinden een beetje ‘afstand’
juist wel fijn. De aard van de aandoening kan
hierbij ook nog verschil maken. Bij psychi-
sche aandoeningen is ‘afstand’ misschien wel
een voordeel.”
Duidelijke voordelen
Esser ziet toekomst voor teleconsultatie-
systemen in Nederland. Technisch is er vol-
gens haar eigenlijk geen probleem en voor de
patiënt kunnen er duidelijke voordelen zijn.
“Toch is dit niet voldoende om teleconsultatie
geaccepteerd te krijgen. Er moeten ook voor-
delen voor de artsen in het systeem zitten, niet
alleen voor de patiënten. Bovendien moeten
de vergoedingen voor de artsen goed geregeld
zijn.”
Nummer 2
Onderzoek naar stralingsdoses van patiënten
In de eerste helft van 2011 wordt een onder-
zoek uitgevoerd naar stralingsdoses bij beeld-
vormende onderzoeken om inzicht te krijgen
in de toediening ervan en toezicht te kunnen
houden op de stralingsrisico’s bij patiënten.
Dat meldt NVZ Vereniging van ziekenhuizen.
Voor het onderzoek wordt gebruik gemaakt
van een online vragenlijst waarvoor per
e-mail inloggegevens worden verstuurd aan
de ziekenhuiscontacten van het Jaardocument
Zorg (JMV). Het onderzoek vindt plaats
in opdracht van het ministerie van Volks-
gezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en is
onderdeel van het patiëntveiligheidsbeleid.
Een taskforce bestaande uit deskundigen van
diverse universitaire medische centra zal onder
leiding van dr. Paul Stoop van het Rijksinsti-
tuut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
het onderzoek uitvoeren. In 2010 werden de
eerste stappen van het onderzoek al uitge-
voerd. Men wilde vaststellen wat de twintig
meest gebruikte en meest dosisintensieve
CT-onderzoeken zijn. Aan 21 ziekenhuizen is
Telomeerlengte maat voor biologische leeftijd
Bij de geboorte zijn er al verschillen in de lengte van telomeren. Die verschillen zijn mede bepalend voor het
verloop van iemands leven.
De lengte van telomeren (de uiteinden van
chromosomen) is een interessante en rele-
vante maat voor chronische aandoeningen
en het verouderingsproces, en daarmee voor
de biologische leeftijd. Simpel gesteld: hoe
langer de telomeren, hoe beter de vooruit-
zichten om oud te worden. Bij mensen met
een chronische ziekte wordt de telomeer-
lengte ongunstig beïnvloed, dat wil zeggen:
de natuurlijke verkorting van de telomeer-
lengte vindt versneld plaats. Toediening van
anti-oxidanten kan dit proces van versnelde
telomeerverkorting weer tegengaan.
Dat blijkt uit onderzoek aan het Maastricht
UMC+, waarop Joyce Houben vorige week
promoveerde. Telomeren beschermen het
erfelijke materiaal (het DNA). Ze zijn verge-
lijkbaar met het harde stukje plastic om het
uiteinde van een schoenveter. Wanneer dit
stukje plastic verdwijnt, gaat de schoenveter
rafelen en is deze niet langer bruikbaar. Met
elke celdeling (het proces waarbij cellen zich
vermenigvuldigen met als gevolg groei of ver-
vanging van weefsels) worden de telomeren
een stukje korter. Wanneer de telomeer een
kritieke lengte bereikt, stopt de cel met func-
tioneren en treedt veroudering op.
Chronische ziekten
Chronische ziekten (zoals diabetes, hart- en
vaatziekten, chronische longziekten en chro-
nische darmziekten) worden gekenmerkt door
verhoogde productie van radicalen, stofjes die
schade toebrengen aan het DNA. Dit wordt
ook wel oxidatieve stress genoemd. Deze oxi-
datieve stress kan de telomeren beschadigen,
waardoor deze sneller verkorten. Dit gaat dan
gevraagd om twee weken lang de uitgevoerde
onderzoeken te tellen. De tweede stap was het
vaststellen van de doses in de praktijk door de
ziekenhuizen te vragen naar de protocollen
die zij gebruiken voor CT- en conventioneel
radiologisch onderzoek. Deze vragenlijst is
tussen 1 oktober en 1 december 2010 getest
in een pilot bij dezelfde 21 ziekenhuizen. Op
1 februari 2011 gaat de vragenlijst online voor
alle andere ziekenhuizen die de vragen nog
niet, of nog niet volledig, hebben beantwoord
tijdens de pilot. Op 1 juli 2011 moeten alle
gegevens door de ziekenhuizen zijn aangele-
verd. Na afloop krijgen de ziekenhuizen feed-
back over de gebruikte protocollen van vooral
de CT-onderzoeken. De ziekenhuizen die de
vragen reeds hebben beantwoord tijdens de
pilot, krijgen individueel advies over de eigen
protocollen. Daarnaast worden aanbevelingen
opgesteld die van toepassing zijn voor alle
ziekenhuizen in Nederland. Na 2011 zal deze
enquête over patiëntendoses elke vijf jaar wor-
den herhaald.
weer gepaard met versnelde veroudering en
ouderdomsgerelateerde aandoeningen. Naast
de radicalen, ofwel oxidanten, zijn er ook
de zogenaamde anti-oxidanten: stofjes die in
staat zijn om deze radicalen te verwijderen.
Voorbeelden van anti-oxidanten zijn vitamine
E en C, maar ook bepaalde lichaamseigen fac-
toren behoren tot de anti-oxidanten. Houben
toont in haar onderzoek aan dat een verhoogde
anti-oxidantcapaciteit of een verhoogde inna-
me van anti-oxidanten ervoor kan zorgen dat
de negatieve effecten van de radicalen kunnen
worden teruggedraaid, met een minder snelle
telomeerverkorting als gevolg. Dat betekent
echter niet dat verouderingsprocessen en het
ontstaan van chronische ziekten in de toe-
komst voorkomen kunnen worden (door het
beïnvloeden van de telomeerlengte met anti-
oxidanten). Er zijn namelijk meerdere facto-
ren van invloed op het verouderingsproces.
Niet alles kan worden toegeschreven aan de
telomeerlengte. Bovendien zijn telomeren niet
alleen onderhevig aan invloeden van buitenaf,
maar is er ook nog zoiets als de genetische
voorbestemming.
U zorgt: wij geven u de ruimte!
WWW.HOSPITALLOGISTICS.EU
Nummer 2
26 januari 2011 4 Advertentie

Farma
Prijs voor onderzoek
proteasoomremmers
Onderzoeker Celia Berkers van Het Neder-
lands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwen-
hoek Ziekenhuis (NKI-AVL) in Amsterdam
kreeg vorige week de Antoni van Leeuwen-
hoekprijs 2010 vanwege haar onderzoek naar
verschillende chemische ‘tools’ om de wer-
king van het proteasoom te bestuderen en zo
de behandeling met proteasoomremmers te
verbeteren. Zij is in oktober 2010 cum laude
gepromoveerd op dit onderwerp.
Centraal in Berkers’ onderzoek staat het pro-
teasoom, een eiwitcomplex dat verantwoor-
delijk is voor de afbraak van eiwitten die
een sleutelrol spelen bij heel veel processen
in de cel. Daarmee zorgt het proteasoom dat
deze processen in balans zijn. Omdat tumor-
cellen gevoeliger zijn voor verstoring van
deze processen dan gezonde cellen, worden
proteasoomremmers gebruikt als antikanker-
medicijn. Er bestaan verschillende varianten
van proteasoomremmers, waarvan er een reeds
in de kliniek gebruikt wordt en verschillende
andere momenteel klinische trials ondergaan.
De uitdaging is om vooraf te kunnen zeggen
welke variant voor welke patiënt het meest
geschikt zou zijn. Om dit te kunnen voorspel-
len zijn methoden nodig waarmee men de
proteasoomactiviteit kan meten en waarmee
exact bepaald kan worden wat de verschil-
lende varianten doen. Berkers ging deze uit-
daging aan en ontwikkelde verschillende
chemische ‘tools’ die voor deze doeleinden
gebruikt kunnen worden. Met behulp van een
van deze tools kan zij patiënten volgen in een
klinische trial. Hierdoor komt er steeds meer
inzicht in de factoren die het succes van de
behandeling bepalen. En dit zal mogelijk weer
tot een betere behandeling leiden.
(Vervolg voorpagina)
Iedereen heeft belangen
In zijn oratie als hoogleraar Farmaceutische
Geneeskunde van het UMC St Radboud,
plaatste prof. dr. Henk Jan Out diverse kant-
tekeningen bij de vaak negatieve beeld-
vorming die de farmaceutische industrie ten
deel valt. Zo is er volgens hem maar zelden
aandacht voor de belangenconflicten die óók
spelen in het academisch onderzoek en bij de
medische tijdschriften.
Vaak wordt ook onevenredig veel nadruk ge-
legd op financiële banden als de ultieme vorm
van belangenconflict. Ten onrechte, stelt Out.
“Als er financiële belangen spelen, moeten die
natuurlijk transparant zijn. Maar een finan-
cieel belang leidt niet onvermijdelijk tot slecht
onderzoek, net zo min als ‘onafhankelijk’ uni-
versitair onderzoek tot goed onderzoek leidt.
Om daar prikkelend aan toe te voegen: “Aan-
gezien de overheid relaties van universiteiten
met het bedrijfsleven stimuleert, zijn er steeds
meer klinische onderzoekers die wel eens
werk voor de industrie doen. Onafhankelijke
5 26 januari 2011
Drijvende kracht
Begin oktober van het vorige jaar promoveer-
de Berkers cum laude op dit innovatieve on-
derzoek. Collega’s en groepsleiders omschrij-
ven haar als de drijvende kracht achter talloze
experimenten, die zij vaak onafhankelijk wist
uit te voeren. Daarbij was zij niet bang om
zich op allerlei terreinen te begeven, van bio-
chemie tot immunologie. Haar gedrevenheid
en haar bereidheid om haar kennis en kunde
met anderen te delen blijkt ook uit de grote
hoeveelheid publicaties waarvan zij coauteur
is. De Antoni van Leeuwenhoekprijs wordt
jaarlijks toegekend aan een veelbelovende on-
derzoeker in het NKI-AVL. De prijs bestaat
uit een bedrag van 6.500 euro, te besteden
aan studie of onderzoek. Het bedrag wordt
beschikbaar gesteld door Roche Diagnostics
Nederland BV. Prijswinnaars worden aange-
wezen door de Nationale Wetenschappelijke
Commissie van het NKI-AVL.
Celia Berkers
researchers worden zeldzaam. Zo langzamer-
hand geldt eigenlijk de uitspraak: ‘no conflict,
no interest!’ Omdat de beste experts al lang
door de industrie gestrikt zijn als adviseurs,
wordt in toenemende mate de term ‘onafhan-
kelijk’ equivalent met ‘minder kennis van
zaken’.”
Farma en toga
Out pleit in zijn oratie uiteindelijk voor meer
samenwerking tussen universiteit en industrie,
met onderling begrip voor elkaars uitgangs-
punten, zodat gezamenlijk nieuwe geneesmid-
delen kunnen worden ontdekt en ontwikkeld.
Excessieve fixatie op financiële belangenver-
strengeling werkt daarbij averechts en gaat
voorbij aan het gegeven dat ook onafhanke-
lijke wetenschappers niet vrij zijn van secun-
daire belangen. Innovatie van geneesmiddelen
komt volgens hem het best tot ontwikkeling
wanneer farma en toga goed met elkaar leren
samenwerken.
Nummer 2
Nieuwe behandeloptie tegen COPD
COPD is een progressieve en onomkeerbare
longziekte die resulteert in ademhalings-
problemen. De ziekte wordt gekarakteriseerd
door ernstige episodes van verslechtering die
longaanvallen worden genoemd. Volgens de
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn
er wereldwijd naar schatting tachtig miljoen
mensen met matige tot ernstige COPD. In
2005 stierven meer dan drie miljoen mensen
aan COPD, wat neerkomt op vijf procent van
het totaalaantal sterfgevallen wereldwijd. De
WHO voorspelt dat het totaal aantal doden
door COPD de komende tien jaar met meer
dan dertig procent zou kunnen toenemen,
tenzij actie genomen wordt om de onderlig-
gende risicofactoren (voornamelijk roken) aan
te pakken.
Onlangs heeft de ‘Global Initiative for Chro-
nic Obstructive Lung Disease’ (GOLD) het
middel roflumilast (Daxas®) als een nieuwe
behandeloptie opgenomen in de COPD be-
handelrichtlijnen en zijn fosfodiësterase 4
(PDE4) remmers als nieuwe klasse toege-
voegd. ‘The Global Strategy for Diagnosis,
Management and Prevention of COPD’ stelt
evidence-based richtlijnen voor de behande-
ling van COPD ter beschikking die jaarlijks
worden geüpdated door een commissie van
vooraanstaande COPD-experts. De richtlijnen
benadrukken dat het belangrijkste effect van
PDE4-remmers is het verminderen van de
ontsteking en de klinische implicaties hiervan
Farmaceutisch Museum beperkt open
Het Nationaal Farmaceutisch Museum in
Gouda is sinds deze maand alleen nog op
zaterdag en zondag open van 12.00 tot 17.00
uur.
Het Nationaal Farmaceutisch Museum is een
jong museum dat volledig draait op vrijwil-
ligers met ondersteuning van de professionele
expertise van museumgoudA en de farmaceu-
tische branche. In verband met bezuinigingen
van de gemeente Gouda kan het museum
alleen nog maar in het weekend open zijn.
De bezuinigingen hebben ook gevolgen voor
In het museum zijn verschillende apotheekinrichtingen te zien.
voor COPD-patiënten. In de richtlijn staat: ‘Bij
patiënten met ernstig of zeer ernstig COPD
(graad III of IV) met chronische bronchitis
en exacerbaties in het verleden, vermindert
de fosfodiësterase 4 remmer roflumilast het
aantal exacerbaties dat behandeld wordt met
orale glucocorticosteroïden. Deze effecten
treden ook op wanneer roflumilast toegevoegd
wordt aan langwerkende bronchusverwijders.’
Peter Calverley, hoogleraar longziekten aan
de Universiteit van Liverpool (UK) zegt:
“COPD is een chronische progressieve long-
ziekte waaraan jaarlijks miljoenen mensen
overlijden. Ondanks de huidige behandelop-
ties blijft er een belangrijke onbeantwoorde
medische behoefte binnen COPD bestaan.
Met het verergeren van de ziekte ervaren pa-
tiënten steeds vaker exacerbaties of longaan-
vallen waarbij ademhalen extreem moeilijk
kan worden en patiënten mogelijk in het zie-
kenhuis opgenomen moeten worden.” Studies
hebben aangetoond dat de PDE4-remmer ro-
flumilast exacerbaties significant vermindert.
De GOLD richtlijnen erkennen de bijdrage
van roflumilast aan de behandeling van deze
slopende ziekte en het is van groot belang dat
artsen die COPD behandelen, deze informatie
tot hun beschikking hebben.” Daxas is gere-
gistreerd in de Europese Unie en recent ook
in Canada. Het is geïntroduceerd in Duitsland,
Denemarken en de UK, en de planning is dat
dit in 2011 ook in andere landen gebeurt.
het gebruik van het pand, De Moriaan, waarin
het museum is gevestigd. Het bestuur van de
Stichting Nationaal Farmaceutisch Museum
De Moriaan is aan het onderzoeken of er
mogelijkheden zijn om én het zestiende eeuw-
se rijksmonument De Moriaan voor Gouda
te kunnen behouden evenals het Nationaal
Farmaceutisch Museum. Voor verhuur en be-
taalde arrangementen kan men nog wel buiten
de openingsuren van het museum terecht.
Voor meer informatie kan men contact op-
nemen met info@farmaceutischmuseum.nl,
of kijk op www.farmaceutischmuseum.nl.
 Nummer 2
26 januari 2011 6 Werken in de Zorg

Werken in de Zorg
Zoek een baan die bij je past!

Wij hebben cliënten die een hulpvraag hebben; jij hebt een diploma t
Vacatureservice

en/of volgt een opleiding in de zorg- en welzijnsector.
Wil je een leuke (bij)baan die bij jouw situatie past? t
CV-bank

Verpleegkundige/Verzorgende IG
t
E-mail
service

Dan zijn wij je ideale werkgever! Ben je gediplomeerd verpleegkundige niveau 4/5
t
Persoonlijke

bemiddeling- of verzorgende ig? En ben je op zoek naar een
PlusZend is hèt uitzendbureau voor de zorg- en welzijnsector en
en loopbaanadvies afwisselende baan in de zorg? Neem dan eens
levert al jaren flexibele zorgmedewerkers aan ziekenhuizen, verpleeg-
en verzorgingshuizen, de thuiszorg, (medisch) kinderdagverblijven en

een kijkje op onze vernieuwde website:
diverse woonvoorzieningen in een groot deel van Zuid-Holland.
www.care2care.nl
We zijn altijd op zoek naar gemotiveerde medewerkers in de hele www.care4care.nl
regio en van alle niveau’s!
Wij zijn op zoek naar jou en wij bieden uitstekende
Dus: zoek jij DIE baan die perfect bij jou past? arbeidsvoorwaarden!
Kijk op www.pluszend.nl, of neem contact met ons op via
info@pluszend.nl of bel met 079-3160300 of 0348-499053.

Zorgen voor werk, Teken jij voor een nieuwe baan in de zorg?

PlusZend uitzendbureau.
MeerWaarde in zorg en welzijn! werken voor zorg

Werken in de Zorg
Morele reflectie
via Waardenweb
Waardeweb biedt artsen een eenvoudige manier om te reflecteren over medische ethiek en gedrag.
AMC Waardenweb.nl, een website voor morele
reflectie, is dinsdag 11 januari gelanceerd.
Op de website kunnen artsen hun gedachten
laten gaan over de medisch-ethische dilem-
ma's die zij in hun beroepspraktijk veelvuldig
tegenkomen.
Artsen hebben regelmatig te maken met ethi-
sche problemen, of het nu gaat om medische
beslissingen rond het levenseinde of om
culturele verschillen in normen en waarden.
Waardenweb behandelt ethische dilemma’s en
morele vragen voor zeventien verschillende
thema’s. Daarbij gaat het niet alleen om de
grote vragen rond het begin en het einde van
het leven, maar ook over aspecten die samen-
hangen met marktwerking of mondigheid.
Levensvragen
Volgens Myra van Zwieten, universitair
docent medische ethiek en communicatie en
bedenker van de website, wordt reflecteren
over medische ethiek en gedrag voor artsen
steeds belangijker. “Om zinvol met patiënten
over levensvragen te kunnen praten, moet een
arts weten hoe hij zelf over essentiële ethische
kwesties denkt.” Waardenweb is daarvoor een
nieuw instrument. Het is volgens het AMC
een belangrijke aanvulling voor het onder-
wijs op het gebied van professioneel gedrag,
medische ethiek en medische communicatie.
Health School gaat samen met Windesheim
Windesheim Flevoland heeft met ingang van
januari 2011 alle medewerkers en activiteiten
overgenomen van de Health School Almere.
Hiermee kan Windesheim Flevoland een
snelle start maken met zijn cluster Zorg en
Welzijn. Dankzij de overname kan Windesheim
niet alleen onderwijs, maar ook onderzoek en
ondernemende activiteiten bieden voor deze
beroepssector.
Health School Almere is een aantal jaren
geleden in Almere opgericht door de geza-
menlijke zorginstellingen in de stad bestaande
uit de Zorggroep Almere en het Flevozieken-
huis, de gemeente Almere en de provincie
Flevoland. Health School Almere heeft een
lectoraat en twee onderzoekers die zich rich-
ten op het klantenperspectief in ondersteuning
en zorg.
Klantgerichte zorg
Dit is een logische keuze geweest. In Almere is
de gezondheidszorg integraal georganiseerd.

Inwoners vinden in de wijkgerichte gezond-
heidscentra eerstelijns zorg. Daarnaast mag
De manier waarop de morele en ethische
thema’s bij Waardenweb aan de orde worden
gesteld, is volgens de makers uniek. Visuele
elementen en beeldende associaties spelen
een grote rol. Het is bovendien een vorm van
blended learning, waarbij de gebruiker in
een eigen, vertrouwde en veilige omgeving
opdrachten kan doen, die later in onderwijs-
bijeenkomsten aan de orde komen. Opdrach-
ten bestaan uit een black box-gedeelte, dat
vertrouwelijk blijft, en een portfoliogedeelte,
het startpunt voor groepsonderwijs. Waarden-
web is ontwikkeld door de afdeling Huisarts-
geneeskunde van het AMC, met behulp van
gastdocenten en specialisten medische ethiek
van andere instellingen. In de website zijn de
ervaringen verwerkt die sinds 2008 zijn opge-
daan met een pilotversie in de huisartsenoplei-
ding van het AMC.
Virtuele toolbox
Waardenweb is in het AMC ontwikkeld, maar
het wordt ook aan externe opleidingen be-
schikbaar gesteld. Waardenweb is bedoeld
voor studenten geneeskunde, coassistenten en
arts-assistenten in Nederland en daarbuiten - er
komt ook een Engelstalige versie van de website
(www.moralmap.com). Maar de thema’s die
aan de orde komen, zijn relevant voor elke
arts. Het is een virtuele toolbox, die artsen ge-
durende hun hele loopbaan kunnen gebruiken.
het Almeerse Flevoziekenhuis, als eerste in
Europa, het certificaat Planetree voeren als be-
wijs van ver doorgevoerde klantgerichte zorg.
Health School Almere, en nu dus Windesheim
Flevoland, richt zich op het optimaal door-
ontwikkelen van de klantgestuurde zorg en
dienstverlening door middel van onderwijs en
onderzoek. Zij geeft hier ook vorm aan in het
project KlantCentraal, waarbij diverse zorg-
instellingen en drie roc’s zijn betrokken.
4YPESERVICE+RUGER
(ETBUREAUVOORUWMEDISCHE
SECRETARIpLEONDERSTEUNING
VOOROA³MEDISCH´TYPEWERKOF
TIJDELIJK EENMEDISCHSECRETARESSEOPLOCATIE
2EFERENTIESVANZIEKENHUIZENAANWEZIG
-EVR$+RUGER 
3CHENKKADE INFO TYPESERVICENL
!7$EN(AAG WWWTYPESERVICENL
Nummer 2
7 26 januari 2011
Franciscus Ziekenhuis Mensen in de zorg
opent digitaal leerplein
Medewerkers van het Franciscus Ziekenhuis
in Roosendaal kunnen sinds deze maand
terecht op het Franciscus Leerplein. Deze
digitale leeromgeving is 24 uur per dag, zeven
dagen per week beschikbaar. Zo kunnen de
medewerkers op een moment dat hen het
beste uitkomt online leren en hun vakdeskun-
digheid op peil houden.
Als lerende organisatie vindt het Franciscus
Ziekenhuis het van belang om te investeren in
de ontwikkeling van de medewerkers. Met het
leerplein wordt de medewerker gefaciliteerd
om op een efficiënte manier kennis en vaardig-
heden van het eigen beroep op peil te houden.
Op elk gewenst moment kan de digitale leer-
omgeving worden geraadpleegd om vakinhou-
delijke informatie op te zoeken of leeractivi-
teiten uit te voeren. Het leerplein is bovendien
een instrument waarmee de bevoegdheden
en bekwaamheden van de medewerkers goed
inzichtelijk kunnen worden gemaakt. Voor
iedere medewerker wordt in het leerplein een
portfolio opgenomen, waarin wordt bijgehou-
den hoe de medewerker zich met het ontwik-
kelen van zijn vakbekwaamheid bezighoudt.
De kennis en vaardigheden worden regelmatig
getoetst, wat bijdraagt aan de deskundigheids-
bevordering. Hiermee wil het ziekenhuis de
kwaliteit van zorg waarborgen.
BN’ers nomineren
zorgverhalen
Niet alleen onder ‘gewone’ Nederlanders leeft
de actie ‘Zet uw held in het zonnetje’ van
Zilveren Kruis Achmea. Ook BN’ers (zoals
Jaap Stam en Yvonne van Gennip) sluiten
zich aan bij de actie waarin Nederlanders hun
helden in het zonnetje zetten. Inmiddels zijn
er ruim 650 verhalen ingestuurd. Ze worden
door een deskundige jury beoordeeld.
In Nederland zijn er talloze mensen die zich
belangeloos inzetten voor de ander. Dat
blijkt uit het grote aantal inzendingen voor
de ‘Grootste Plus’-actie van Zilveren Kruis
Achmea die in november van start ging. Deze
actie maakt het voor iedereen mogelijk zijn
of haar zorgheld in het zonnetje te zetten.
Mensen kunnen in een persoonlijk verhaal
een pluim geven aan een naaste: van mantel-
zorgers, hulpvaardige vrienden tot iemand
uit de zorg. De mooiste, meest bijzondere en
aangrijpende verhalen worden bekeken door
een vakkundige jury met daarin (oud)top-
sporters, professionals uit de zorg en BN’ers.
Een aantal juryleden: Yvonne van Gennip
(namens Sportservice Noord-Holland), Jaap
Stam (namens FC Zwolle), Nancy Haanappel
(Ronald McDonald Leiden) en Marianne Sint
(Isala Klinieken en voormalig PvdA-politica).
De zorgverhalen zijn terug te lezen op
Film voorkomt infecties tijdens operaties
Het UMC Utrecht overhandigde op 13 januari
de instructiefilm 'Infectiepreventie in het ope-
ratiekamercomplex’ aan het Diakonessenhuis
en het St. Antonius Ziekenhuis. Aanleiding voor
het maken van deze film zijn de rapporten van
de Inspectie voor de Gezondheidszorg(IGZ)
die de situatie in de Nederlandse operatie-
kamers heeft onderzocht.
De film benadrukt een groot aantal aspecten infectie. Het St. Antonius Ziekenhuis en het
die in het rapport van de IGZ worden be- Diakonessenhuis steunen het initiatief van
noemd en geeft aan wat de juiste procedure
is. Hierdoor is de film geschikt voor nieuwe daarom persoonlijk op 13 januari de film, die
medewerkers op OK-complexen. De film
is bedoeld voor alle ziekenhuizen in Neder-
land ter ondersteuning bij het onderwijs aan
Drs. Wim Deetman
is per 1 januari 2011
benoemd tot voor-
zitter van de Raad
van Toezicht van de
Stichting Bronovo-
Nebo in Den Haag.
Hij neemt de voorzit-
tershamer over van
de heer mr. R.J. Hoekstra, die per 1 januari
2011 is teruggetreden in verband met het
bereiken van de maximale zittingsperiode.
Wim Deetman (3 april 1945) heeft brede
bestuurlijke ervaring en kent een lange
staat van dienst als politicus. Hij is onder
meer staatssecretaris, minister en voorzitter
van de Tweede Kamer geweest. Van 1996
tot 2008 was hij burgemeester van Den
Haag en trad hij vervolgens toe tot de Raad
van State. Stichting Bronovo-Nebo bestaat
uit ziekenhuis Bronovo, verpleeghuis Nebo
en Gezondheidscentrum Wassenaar.
Aisha Walles (1973)
is per 1 januari 2011
benoemd tot lid van
de Raad van Toezicht
van het Sint Lucas
Andreas Ziekenhuis
in Amsterdam. Zij
heeft als belangrijk
aandachtsgebied
financiën. Door jarenlange ervaring als
accountant en in diverse functies binnen het
Stork-concern heeft Walles veel kennis op
financieel gebied. Walles zal deel uitmaken
van de Audit Commissie van de Raad van
Toezicht.
Per 1 maart zal dr. Huub Haanen, in ver-
band met pensionering, zijn werkzaam-
heden als lid van de Raad van Bestuur van
het St. Antonius Ziekenhuis (Nieuwegein)
beëindigen. Huub Haanen is vanaf 1985
in het St. Antonius Ziekenhuis werkzaam,
eerst als internist/reumatoloog, voorzitter
van het stafbestuur en sinds 2005 als lid van
de Raad van Bestuur. Hij heeft zich binnen
het ziekenhuis in het bijzonder ingezet voor
de verdere ontwikkelingen van het beleid
met betrekking tot de kwaliteit van zorg en
patiëntveiligheid. Binnen en buiten het zie-
kenhuis (onder meer OOR Utrecht, binnen
de Samenwerkende Topklinische Zieken-
huizen (STZ) en de Santeon ziekenhuizen)
heeft Huub Haanen ook een belangrijke bij-
drage geleverd op het gebied van onderzoek
en onderwijs.
www.grootsteplus.nl. De jury maakt de
winnaars in februari bekend. De winnaars ont-
vangen een compleet verzorgd verwenarran-
gement én een bedrag van 1500 euro dat uit
hun naam wordt gedoneerd aan een regionaal
of lokaal zorgdoel naar keuze.
OK-assistenten, anesthesiemedewerkers en
chirurgen.
Bewustzijn
Uit de rapporten van de Inspectie voor de
Gezondheidszorg blijkt onder andere dat
onvoldoende bewustzijn van de risico’s tijdens
een ingreep, een bijdrage kunnen hebben aan
het ontstaan van een postoperatieve wond-
het UMC Utrecht. De ziekenhuizen kwamen
uitgebracht is op dvd, in ontvangst nemen in
het UMC Utrecht.
 Nummer 2
26 januari 2011
De spreekkamer
Zodra de deur van de spreekkamer wordt
gesloten is zij geen kamer meer. Ze is niet
langer een ruimte van muren en ramen waar
kasten, tafel en stoelen huizen. Ze is niet
langer een plek waar zomaar wat mensen
vertoeven. Zodra de deur van de spreekkamer
wordt gesloten is zij een spreekkamer. Een
ruimte die telkens opnieuw bevochten moet
worden door arts en patiënt. Wat wil en kan
de één, wat wil en kan de ander. Een ruimte
waar alleen dingen gebeuren die daar kunnen
gebeuren. Het verbaast me nog steeds dat ik
zomaar vragen durf te stellen die ik familie
en vrienden niet stel. Vragen die alleen in
die ruimte aan bod komen en niet als ik de
patiënt op straat tegenkom. Vragen waarop
ik antwoorden krijg die de patiënt niet aan
familie en vrienden geeft. Antwoorden die
ik niet krijg als ik de patiënt op straat tegen-
kom. In die ruimte mag ik zomaar bij, aan en
in patiënten zitten zolang het tot doel heeft
hen te helpen. Zowel arts als patiënt komen
bij anderen zelden zo nabij. Zelden komen
arts en patiënt buiten de spreekkamer elkaar
zo nabij. Na al die jaren barst ik nog steeds
niet in lachen uit als er ongevraagd een broek
op de schoenen zakt, ongevraagd een gebit
wordt uitgedaan en schoongemaakt, een
toupet op tafel wordt gelegd, potjes met snot,
Sneller duidelijkheid op mammapoli St Jansdal
Het wachten op een uitslag is voor patiënten
een onzekere periode. Om deze onzekerheid
zo kort mogelijk te laten zijn is het mamma-
team van Ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk
gestart met sneldiagnostiek op de mamma-
poli.
Dit betekent dat patiënten ‘s morgens op de
mammapoli komen voor een anamnese en
lichamelijk onderzoek. Vervolgens wordt op
de röntgenafdeling een mammografie, echo-
grafie en indien nodig een punctie gedaan.
‘s Middags krijgen patiënten op de poli bij de
verpleegkundig specialist mammacare of de
chirurg de uitslag van de mammografie en het
Op de röntgenafdeling wordt een mammografie gemaakt.
Zuwe Hofpoort Ziekenhuis start Valpoli
Zuwe Hofpoort Ziekenhuis in Woerden is
vorige week gestart met een Valpoli voor
mensen boven de zestig jaar. Een valpartij kan
ernstige gevolgen hebben. Vanaf zestig jaar
neemt het aantal botbreuken na een valpartij
snel toe. Als ouderen regelmatig vallen, is er
vaak sprake van een achterliggende oorzaak,
bijvoorbeeld Parkinson of dementie.
De Valpoli is opgericht om die achterliggende
oorzaak te achterhalen en waar mogelijk
te behandelen. In een halve dag krijgt de
patiënt het onderzoek, de uitslag en eventueel
8 Patiëntenzorg
speeksel, braaksel of ontlasting onder mijn
neus worden gehouden. Nog steeds lacht de
patiënt mij niet uit als ik dezelfde antwoorden
geef die de patiënt al jaren van mij hoort.
Totdat de deur van de spreekkamer weer
opengaat. Dan vertelt de patiënt thuis hoe
indringend het voelen van de prostaat was en
wordt gelachen om de antwoorden die ik gaf.
Dan verbaas ik mij over de ongegeneerdheid
van de patiënt en schud ik mijn hoofd over het
geweeklaag. De werkelijkheid van de spreek-
kamer bestaat alleen bij gesloten deuren.
Peter Leusink, huisarts
www.dehuisarts.info
echo-onderzoek. De uitslag van een eventuele
punctie krijgt de patiënt twee dagen later op
de poli bij de chirurg. Daarnaast loopt ook een
traject om de toegangstijden zo kort mogelijk
te laten zijn. De toegangstijd voor een afspraak
op de mammapoli is in het St Jansdal op dit
moment gemiddeld twee werkdagen. Wanneer
een operatie nodig is kan deze in overleg met
de betrokkene meestal binnen enkele weken
gepland worden. Op de mammapoli staat een
compleet team klaar. Dit team bestaat onder
andere uit oncologisch chirurgen, radiologen,
radiotherapeuten, een patholoog anatoom,
coördinerend oncologie verpleegkundigen en
verpleegkundig specialisten.
behandelingsmogelijkheden. Bijzonder aan de
Valpoli van het Hofpoort Ziekenhuis is dat er
gewerkt wordt in een multidisciplinair team
dat bestaat uit een geriater, een verpleegkun-
dig specialist geriatrie, een fysiotherapeut en
een neuroloog. Gedurende een halve dag be-
geleidt een gastheer of gastvrouw de patiënt
naar de verschillende onderzoeken. De Val-
poli is bestemd voor patiënten ouder dan zes-
tig, die in korte tijd meer dan één keer geval-
len zijn en waarvoor er geen aanwijsbare voor
de hand liggende oorzaak is. De huisarts kan
dan verwijzen naar de Valpoli.
Nieuw hoorimplantaat
succesvol toegepast
In het UMC St Radboud in Nijmegen is bij
een patiënt met ernstig gehoorverlies een
nieuw type hoorimplantaat met succes toe-
gepast. Het deels implanteerbare hoortoestel,
C-DACS genaamd, verbetert de hoorkwaliteit
aanzienlijk. Vooralsnog is het UMC St Rad-
boud het enige Nederlandse ziekenhuis waar
deze techniek, ontwikkeld door Cochlear, toe-
gepast wordt. De operaties maken deel uit
van een Europese studie.
Bij mensen zonder hoorproblemen wordt
geluid via het trommelvlies en de hoorbeen-
tjes (hamer, aambeeld en stijgbeugel) over-
gebracht naar het slakkenhuis. Patiënten met
de gehooraandoening otosclerose hebben
een vastgegroeide stijgbeugel. Hierdoor
wordt geluid niet goed overgebracht naar het
slakkenhuis, met gehoorverlies als gevolg.
Otosclerose kan soms al op vroege leeftijd
ontstaan en in de loop der jaren gaan mensen
steeds slechter horen. De aandoening wordt
tweemaal vaker bij vrouwen vastgesteld dan
bij mannen en bij zo’n 25 tot 50 procent van
de patiënten is er sprake van erfelijkheid. Een
hoortoestel kan het gehoorverlies (deels) ver-
helpen. Ook is een operatie mogelijk, waar-
bij de stijgbeugel vervangen wordt door een
kleine prothese. Bij patiënten met ernstige
otosclerose wordt hierbij maar een deel van
het gehoorverlies verholpen. Na de operatie
moeten ze nog steeds een hoortoestel dragen.
Zowel met een hoortoestel als na een operatie
Meander krijgt patiëntenboek over leukemie
Meander Medisch Centrum (Amersfoort) ont-
ving maandag 10 januari uit handen van Stich-
ting Leukemie het patiëntenboek over leuke-
mie ‘Wit bloed, kwaad bloed’, dat ingaat op
de diagnose, behandeling en gevolgen van
leukemie. Sinds de oprichting van Stichting
Leukemie in 2005 zijn er nauwe banden met
Meander Medisch Centrum. Gijs Beukhof,
voorzitter van de Stichting Leukemie over-
handigde daarom ‘Wit bloed, kwaad bloed’
aan internist-hematoloog Shulamiet Wittebol,
verpleegkundig consulent hematologie Gery
Doelman, beiden werkzaam in Meander
Medisch Centrum en aan Ton Hagenbeek,
hematoloog in het UMC Utrecht en AMC
Amsterdam.
“De afgelopen jaren heeft Meander Medisch
Centrum veel deskundigheid opgebouwd bij
de behandeling van leukemie”, vertelde inter-
nist-hematoloog Shulamiet Wittebol tijdens
de presentatie. “Er zijn nu drie hematologen
Van links naar rechts: internist-hematoloog Shulamiet Wittebol, hematoloog Ton Hagenbeek, auteur Jeroen
Terlingen, verpleegkundig consulent hematoloog Gery Doelman en Gijs Beukhof, voorzitter Stichting Leukemie.
hebben mensen nog steeds moeite met het
waarnemen van met name hoge tonen en
het horen in een rumoerige omgeving. Een
aantal otosclerose patiënten heeft een extra
beperking. Bij hen is ook een deel van het
slakkenhuis aangedaan en dit zorgt voor extra
gehoorverlies, ofwel gemengd gehoorverlies.
Voor hen kan het nieuwe C-DACS een be-
langrijk verschil maken. “Het hoorimplantaat
bestaat uit twee delen. Een deel implanteren
we in het middenoor en onder de huid ach-
ter de oorschelp. Het andere deel is een klein
uitwendig hoortoestel dat via een magneet
aan de hoofdhuid hangt. C-DACS omzeilt de
normale route van het geluid via trommelvlies
en gehoorbeentjes en brengt het slakkenhuis
rechtstreeks in trilling. Hierdoor kan geluid
met voldoende volume worden aangeboden en
verbetert de hoorkwaliteit aanzienlijk”, legt
KNO-arts Emmanuel Mylanus die de opera-
tie verrichtte uit. “Uit de eerste metingen bij
de patiënte blijkt een sterke verbetering van
het spraakverstaan.” De afdeling KNO van het
UMC St Radboud is van oudsher nauw be-
trokken bij ontwikkelingen op het gebied van
het gehoor en gehoorrevalidatie. Nijmeegse
artsen hebben mede aan de wieg gestaan van
de toepassing van implanteerbare hoortoestel-
len als het cochleaire implantaat, middenoor-
implantaten en beengeleidingshoortoestellen
in Nederland. C-DACS is ontwikkeld door
Cochlear, een van de grootste producenten
van implanteerbare hoortoestellen.
werkzaam in het ziekenhuis. Bij de behande-
ling voor leukemie werkt Meander Medisch
Centrum nauw samen met het UMC Utrecht”.
In ‘Wit bloed, kwaad bloed’ komen in
29 hoofdstukken alle aspecten aan de orde
van leukemie. Nauwgezet wordt ingegaan op
het onderscheid tussen de verschillende soor-
ten leukemie, hun specifieke behandeling, de
gevolgen van de behandeling op korte en op
langere termijn, stamceltransplantatie, ver-
moeidheid, onvruchtbaarheid, sociaalpsycho-
logische gevolgen en lotgenotencontact. Vele
patiënten en ex-patiënten vertellen openhartig
over hun ervaringen. Ook partners, ouders en
kinderen komen aan het woord. In het boek
zijn praktische adviezen opgenomen om de
bijwerkingen van de behandeling te door-
staan en over de omgang met de huisarts en
de specialist. ‘Wit bloed, kwaad bloed’ is
verkrijgbaar bij de Stichting Leukemie via
www.leukemie.nl.
Nummer 2
26 januari 2011 9 Voeding

Voeding
Special
 Nummer 2
26 januari 2011 10 Advertentie

HET BOUWSTEENTJE

Publicatie
Pub
bliccatie n
naar
aar a
aanleiding
anl id
di van een b
bedankbrief gericht aan Patisserie Unique

Als eten en slikken moeilijk is…

“Al jaren verloopt het eten voor mij moeizaam” vertelt de 93-jarige mevrouw Boode“. Door een probleem met mijn
maagklep kan ik niet meer gewoon alles eten. Alles moet gepureerd worden. Koekjes en een gebakje, waar ik altijd zo
dol op was, moet ik laten staan. Mijn lichaam kan het niet verwerken.”
Dochter Marianne vervolgt: “Ik zorg, samen met mijn zus, dat al het eten van moeder gepureerd wordt. We weken het
brood en vullen de gepureerde maaltijden aan met pap en bouillon. Toch zagen we moeder zienderogen achteruit gaan.
Blijkbaar haalt haar lichaam onvoldoende energie uit het eten dat ze binnenkrijgt. Moeder viel flink af, was snel benauwd
en had nergens zin meer in.”

Lekkere toetjes
Marianne zocht voor haar moeder op het internet naar mogelijke oplossingen. “Tot mijn grote geluk vond ik informatie
over twee calorierijke producten voor mensen met eet- en slikproblemen: de Easy-to-Eat en het Bouwsteentje. De produc-
ten bleken zelfs al bekroond, dus dat beloofde veel.”
Mevrouw Boode reageerde enthousiast bij het zien van al dat lekkers en verorberde de eerste dag maar liefst twee ge-
bakjes (Bouwsteentjes) en drie toetjes (Easy-to-Eat). Mevrouw Boode “Ik kan het heel makkelijk eten en heb er helemaal
geen last van”, zei ik tegen Marianne. Eigenlijk had ik er nog niet veel vertrouwen in dat ik er door zou aankomen, maar
ik vond het wel erg lekker, vooral de toetjes.”
De inmiddels ingeschakelde diëtiste van mevrouw Boode reageerde positief en adviseerde de gebakjes en toetjes regel-
matig te blijven eten.

3 ½ kilo erbij
“Wat was ik blij toen ik zag dat mijn moeder twee weken later een kilo bleek te zijn aangekomen”, vervolgt Marianne
haar verhaal. “En inmiddels is daar, na twee maanden dagelijks gebruik van de toetjes en gebakjes, nog eens 2½ kilo bij-
gekomen. Als dat geen successtory is! Dat vond trouwens de diëtiste ook, toen we haar belden met dit goede nieuws.
Mevrouw Boode heeft weer belangstelling voor wat er om haar heen gebeurt en heeft weer zin om dingen te onder-
nemen. “Ze heeft al twee keer meegedaan met koersbal en speelt zonder onderbreking elke week rummikub met de
medebewoners van het wooncomplex. Ook van haar benauwdheid heeft ze veel minder last en haar energie en kracht
zijn duidelijk toegenomen. Echt, ik ben zó blij dat ik deze oplossing gevonden heb en haar heb kunnen helpen.”, besluit
Marianne.
Wij bedanken Patisserie Unique voor deze geweldige vinding, we zijn er heel erg gelukkig mee.

Adressen van bovengenoemde personen zijn bij onze redactie bekend en met redenen omkleed opvraagbaar via e-mail
info@bouwsteentjes.nl.

Bouwsteentjes en Easy-to-Eat
Een Bouwsteentje bestaat uit zeer luchtig cakegebak met een zachte, romige vulling. Ook mensen met lichte slikproble-
men kunnen de Bouwsteentjes eten. De gebakjes bevatten extra veel calorieën en een hoge concentratie eiwitten, vita-
mines en mineralen.
Easy-to-Eat is een lekker tussendoortje of nagerecht op basis van frisse zuivel in de smaken framboos en tropical. Easy-to-
Eat is speciaal bedacht voor mensen die moeite hebben met slikken of alleen dik vloeibare voeding kunnen eten. Ook aan
Easy-to-Eat zijn eiwitten en mineralen toegevoegd.
eiwit
Deze lekkere en energierijke tussendoortjes dragen, mede dankzij de toevoeging van eiwitten ittten en
en
mineralen, bij aan een betere weerstand en het versterken van de lichamelijke conditie.

U koopt de Bouwsteentjes en Easy-to-Eat diepgevroren, verpakt per 10, respectievelijk 6

stuks. Sla dus gerust een voorraadje in. Eenmaal ontdooid, kunt u de gebakjes en toetjes
een aantal dagen in de koelkast bewaren. Kijk op de website voor informa-
tie en verkoopadressen: www.bouwsteentjes.nl.

EASY-TO-EAT

Voeding
(Advertorial)
‘Pak je Gebakje’
‘Zinnovatie’ en Ondervoeding
Ondervoeding en slikproblemen, we kennen
het allemaal inmiddels in de zorg en scree-
nen hier voortdurend op. Ook in de thuis-
situatie komt dit fenomeen natuurlijk voor en
screent nu ook de eerstelijns zorg steeds
meer en zorgvuldiger hierop. Een juiste
voedingstoestand en adequaat ingrijpen door
de diëtiste moet leiden tot een sneller herstel
en beter gevoel van algemeen welbevinden
van de patiënt/cliënt.
Speciaal hiervoor is het Bouwsteentje en
Easy-to-Eat een vast product geworden
binnen het assortiment van extra verstrekkin-
gen. Dagelijks genieten patiënten en bewoners
van verzorg- en verpleegtehuizen van deze
producten die extra veel hoogwaardige eiwit-
ten bevatten. De resultaten hiervan stemmen
ons zeer tevreden en we ontvangen hier zelfs
bedankbrieven voor! Om nu ook de extramu-
rale cliënt van dienst te zijn, en de producten
ook voor deze doelgroep bereikbaar te maken
heeft FoodQuest het volgende gratis concept
ontwikkeld. FoodQuest vindt het belangrijk
dat iedereen met ondervoeding en slikpro-
blemen kan worden geholpen. Inmiddels zijn
er meerdere zorginstellingen en ziekenhui-
zen die al succesvol werken met dit nieuwe
winkelconcept genaamd ‘Pak je Gebakje’. De
titel hiervan verwijst naar het ontstaan van de
producten destijds, waarbij de uitdaging was
om een pakje klinische drinkvoeding te ver-
werken in een aantrekkelijk en smakelijk ge-
bakje. Anderzijds verwijst het natuurlijk naar
het gastvrije gebaar van ‘Pak je Gebakje’.
Wie is FoodQuest?
Innovatie en ontwikkeling binnen de zorg is
de passie van FoodQuest.
Onze missie is dan ook de zorg op het gebied
van gastvrijheid en beleving samen met u
te optimaliseren. Hierbij rekeninghoudend
met de wensen van uw cliënt en uw bedrijfs-
voering en visie.
FoodQuest is al sinds jaar en dag nauw be-
trokken bij de ontwikkeling van gastvrijheid
en innovatie in de zorg! Wij weten wat er
speelt en wij gaan geen enkele uitdaging uit
de weg. Uw droom is onze uitdaging!
Niets moet, maar alles is bespreekbaar wat
ons betreft! Dit is al een uitdaging op zich!
Gastvrijheid en de diverse mogelijkheden om
een eigen concept te voeren en dus ook een
eigen identiteit te ontwikkelen is onze spe-
cialiteit. Ontwikkelen duur? Nee, want ook
daarvoor heeft FoodQuest zijn eigen concept
ontwikkeld. Ook voor specifieke product-
Foto Ziekenhuis St Jansdal, Harderwijk.
11
Gastvrijheid is immers in elke zorginstel-
ling een USP aan het worden. De eenvoud
van dit concept is effectief in het aanpakken
van ondervoeding voor zowel de intramurale
als de extramurale cliënt. ‘Pak je Gebakje’
is een gastvrij concept en op eenvoudige
wijze te implementeren binnen uw organi-
satie zonder extra kosten te maken. Immers
als u binnen uw organisatie al werkt met de
producten (dus die op voorraad heeft) kan
de diëtiste de patiënten met ondervoeding en
slikproblemen attenderen op de verkrijgbaar-
heid van de producten binnen uw instelling.
Daarnaast is het voor u een mooie gelegen-
heid om extern te communiceren via lokale
bladen en op die wijze de externe klant (wel-
licht straks uw interne klant) te informeren
over ‘Pak je Gebakje’ en ondervoeding. Huis-
artsen die de eerstelijns zorg en screening al
doen op ondervoeding zullen cliënten met
ondervoeding en/of slikproblematiek ver-
wijzen naar uw gastvrije verkooppunt! Van-
zelfsprekend zorgen wij voor de benodigde
folders die makkelijk leesbaar en informatief
zijn voor de cliënt. De folders worden gepre-
senteerd in hygiënische nette transparante
houders Mocht u liever de eigen huisstijl
hanteren, dan is dat geen enkel probleem!
Een UNIQUE concept dus waarbij we samen
bouwen met Bouwsteentjes en Easy-to-Eat
aan een gezonde voedingstoestand! Al
met al dus... Lekker op gewicht! Via
www.bouwsteentjes.nl of www.foodquest.nl
wij geven graag nadere uitleg.
ontwikkeling op afdelingsniveau binnen uw
organisatie beschikt FoodQuest over de juiste
kennis en kunde. Zowel in de Front-office als
de Back-office zijn wij steeds verrassend en
innovatief. Op onze locatie aan het Noord-
waarts te Zoetermeer ontvangen wij u graag
gastvrij , om uw wensen te bespreken.
Natuurlijk onder het genot van een over-
heerlijk Bouwsteentje, oftewel, 'Pak je
Gebakje'!
Samen Bouwen en verbouwen, FoodQuest
is uw aannemer in de zorg!
FoodQuest is gevestigd:
Noordwaarts 186
2711HN Zoetermeer
info@foodquest.nl
www.foodquest.nl
Telefoon: (06) 248 86 526
Ongezond voedsel mag, tenzij het dik maakt
Gezond en duurzaam voedsel krijgt nauwe-
lijks aandacht van jongeren, tenzij ze het risico
lopen om te dik te worden. De bewustwording
ten aanzien van gezonde en duurzame voed-
selkeuzes lijkt het best te kunnen worden ge-
stimuleerd door de ouders en het onderwijs.
Dit zijn enkele in het oog springende conclu-
sies van een onderzoek onder 650 jongeren
tussen twaalf en zestien jaar dat Wageningen
UR (University & Research Centre) heeft uit-
gevoerd in opdracht van het ministerie van
EL&I.
Tussen hun elfde en achttiende jaar gaan
tieners experimenteren met eten en gaan ze
meer snacken en vaker maaltijden overslaan.
Maar onderzoek wijst ook uit dat jongeren in
deze levensfase heel behoudend zijn in hun
voedselkeuze en veelal dezelfde producten
kiezen die hun ouders, schoolgenoten en/of
vrienden ook eten. Voedsel blijkt jongeren
amper bezig te houden. Jongeren eten
buitenshuis wat ze lekker vinden of wat ze van
hun ouders mee naar school hebben gekregen.
Op school wordt alleen over voeding gespro-
ken als iemand iets aparts eet of als ze (samen)
iets gaan kopen. Eten dat ze zelf kopen wordt
gezien als een traktatie die afwijkt van wat
ze van huis mee kunnen nemen. Gezond eten
staat bij jongeren voor het consumeren van
Jongeren eten buitenshuis vooral dingen die ze lekker vinden, zonder erop te letten of het gezond is.
Winterrecept met Alpro soya
Boerenkool, spruitjes, spitskool, rode kool en
zuurkool zijn natuurlijk wintergroenten bij
uitstek. Maar ook pompoen, witlof, schorse-
neren, winterwortel en prei zijn gedurende de
wintermaanden volop verkrijgbaar. Ook deze
typische wintergroenten zitten boordevol
vitamines. Er is genoeg om mee te varieren!
Jeneverbessenzuurkool en knolselderijpuree
(4 personen)
Ingredienten
• 2 uien, fijngesnipperd
• Alpro soya Bakken & Braden
• 6 jeneverbessen, gekneusd
• 2 takjes verse tijm
• 1 pakje zuurkool
• 1 kleine knolselderij, in blokjes van 1 cm
• 2 grote kruimige aardappelen, in blokjes
van 1 cm
• zout
• 1 pakje Alpro soya Cuisine
• 50 ml port
• 1 glas rode wijn
• 250 ml groentebouillon
• maizena
• 4 Alpro soya Burgers mild
Bereiding:
Verwarm een scheutje Bakken & Braden in
een middelgrote pan. Smoor hierin de helft
van de uien, jeneverbessen en 1 takje tijm
Nummer 2
26 januari 2011
groenten en fruit en het laten staan van tussen-
doortjes. Ongezond vinden ze chips, snoep en
koek. Ongezond of gezond wordt voor hen pas
een relevante keuze als er een relatie is met
(over)gewicht. Zolang het niet dik maakt is
ongezond eten voor hen aanvaardbaar.
Duurzaamheid
De herkomst van voedsel en het begrip duur-
zaamheid houden hen niet bezig. Thuis be-
slissen ouders wat er aan eten in huis komt.
Jongeren kunnen dat hooguit beïnvloeden. Bij
hen bestaat het beeld dat ze moeten eten wat
de pot schaft. De meeste ouders houden vast
aan bepaalde eetregels: samen eten en eerst
uitproberen, ook al lust je iets niet. Zo bezien
lijkt de thuissituatie een belangrijk aankno-
pingspunt om jongeren te interesseren voor
duurzaam en gezond voedsel. Ook de school
kan invloed uitoefenen. Vooral door het aan-
bod in schoolkantines gezonder, duurzamer
en aantrekkelijk te maken. Het kopen in de
kantine moet wel een traktatie blijven, want
anders nemen ze eten van huis mee of gaan ze
naar de horeca rondom de school of naar de
supermarkt. Uiterlijk en leefstijl kunnen een
belangrijke ingang zijn voor campagnes om
jongeren aan te zetten tot gezonde en duur-
zame keuzes.
gedurende 5 minuten. Voeg de zuurkool toe
en laat de zuurkool afgedekt ongeveer 30
minuten pruttelen op een laag vuur. Kook
intussen de knolselderij en de aardappelen
gaar in 15 minuten in een steelpan, met
zoveel water dat de blokjes net onderstaan.
Voeg eventueel een klein beetje zout toe. Giet
de knolselderij en aardappelen af, pureer en
voeg Cuisine toe voor een extra romige puree.
Neem een sauspannetje en voeg hier de rest
van de uien, rode wijn, port en tijm toe. Kook
het geheel totdat de wijn en port tot de helft is
ingekookt. Verwijder het takje tijm. Voeg de
groentebouillon toe en bindt het geheel met
maizena tot een mooie saus.
Verwarm in een koekenpan een scheutje
Bakken & Braden en bak de Burgers in 4
minuten aan elke kant goudbruin. Verwijder
de jeneverbessen en het takje tijm uit de zuur-
kool. Serveer de Burger met de knolselderij,
zuurkool en portsaus.
Voor meer inspiratie:
www.maandagvleesvrij.nl
Nummer 2
26 januari 2011 12 Voeding

2QGHUYRHGLQJ
HHQDDQSDNZDDUZHJUDDJPHHDDQNRPHQ

/HNNHUHHQ
KHUNHQEDUH
SURGXFWHQ
YHUKRJHQGH
HHWOXVW

FrieslandCampina relevante partner in aanpak van ondervoeding

Een adequate voeding met extra eiwit en energie is belangrijk om ondervoeding te voorkomen en
te behandelen. Zuivel bevat van nature eiwit en energie en speelt hierdoor een belangrijke rol.

Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat lekkere en herkenbare A-merk producten de beleving van
een patiënt/cliënt verhogen*. Beleving heeft een positieve invloed op de eetlust **.

Met de zuivelproducten van FrieslandCampina kunt u een gevarieerd aanbod lekkere en

vertrouwde zuivelproducten aanbieden als tussendoortje of aanvulling op de maaltijd.
Denk bijvoorbeeld aan kwark, pudding, vla, pap, yoghurt, melk- en yoghurtdranken.

Vraag GRATIS de brochure aan!

Wilt u meer weten, vraag dan gratis en vrijblijvend onze brochure aan. Stuur een e-mail met
uw contactgegevens en de vermelding ‘Brochure Ondervoeding via de Ziekenhuiskrant’ naar
=XLYHO ondervoeding@frieslandcampina.com of neem contact op met uw Account Manager.

QDWXXUOLMNHEURQ
YDQHLZLWHQ
HQHUJLH
* Bron: A-merk onderzoek Foodstep 2009
** Bron: De Genietende Groene Tafel, Oktober 2010

g
Ondervoedin
Een aanpak waa
r we graag mee aankome
n

9UDDJ*5$7,6
GHEURFKXUHDDQ

Voeding
(Advertorial)
Goede bacteriën drinken
geeft minder verkoudheid
Van goede bacteriën (probiotica) wordt al
geruime tijd gedacht dat ze de weerstand
verbeteren. Hoe dit dan zou werken, wordt
steeds duidelijker. Zo blijkt onder andere
uit Japans onderzoek dat de activiteit van
NK-cellen (die betrokken zijn bij de afweer)
verhoogd wordt door het drinken van een
melkdrank met goede bacteriën. Deze toe-
gevoegde goede bacteriën kunnen er in de
darm voor zorgen dat het immuunsysteem
alerter wordt.
Om een direct effect aan te tonen, namelijk of
iemand wel of niet ziek wordt, is het belang-
rijk om onderzoek te doen bij mensen die vat-
baar zijn voor infecties. Voorbeelden hiervan
zijn ouderen, jonge kinderen en duursporters.
In al deze groepen zijn positieve effecten
gevonden van het gebruik van probiotica ter
voorkoming van bovenste luchtweginfecties
waar verkoudheden ook onder vallen. Zo is er
eind 2010 in het International Journal of Sport
Nutrition & Exercise Metabolism een studie
gepubliceerd die het effect beschrijft van de
bacterie L. casei Shirota. De studie werd uit-
gevoerd bij 84 duursporters waarvan de helft
tweemaal daags een flesje Yakult dronk (met
daarin minimaal 6.5 miljard L.casei Shirota
bacteriën). De andere 42 sporters dronken
tweemaal daags een placebo. Nadat de spor-
ters zestien weken Yakult of placebo hadden
gedronken werd gekeken naar het voorkomen
van bovenste luchtwegontstekingen en naar
de immuun parameters. Het bleek dat in de
Yakult groep minder sporters last hadden van
bovenste luchtwegontstekingen. Ook bleek
de concentratie van sIgA (een antilichaam
dat betrokken is bij de afweer tegen virus-
sen) hoger was in de Yakult groep. Dit laat-
ste effect zou de oorzaak kunnen zijn van
het verminderde aantal bovenste luchtweg-
infecties in deze groep. Andere onderzoekers
vonden in een eerdere studie, gepubliceerd in
oktober 2010, vergelijkbare resultaten. Het
risico op het krijgen van een verkoudheid
Ikazia Ziekenhuis heeft brood buffetwagen
De brood buffetwagen van het Ikazia Zieken-
huis in Rotterdam biedt de mogelijkheid om
een á la carte broodmaaltijd te serveren. Dit
betekent dat er dagelijks een brood buffet-
wagen bij de patiënt aan bed komt. De patiënt
kiest direct wat hij tijdens de broodmaaltijd
wil eten en drinken, in plaats van een dag van
tevoren de bestelling door te moeten geven.
Door het persoonlijke contact tussen de
Voedingsassistente met brood buffetwagen.
13
was 2.6 keer lager in de groep die een melk-
drank met goede bacteriën kreeg ten opzichte
van een groep die gewone melk dronk. In dit
onderzoek waren de deelnemers rond de ze-
ventig jaar.
Kinderen
Bij kinderen werd al in 2009 gevonden dat
een hele reeks klachten en gebruik van medi-
cijnen duidelijk verminderde als er probiotica
werd genomen. De onderzoekers concludeer-
den dat dagelijkse inname van probiotica een
veilige en effectieve manier is om bij kinde-
ren (drie tot vijf jaar) een vermindering te
krijgen van klachten zoals koorts, loopneus
en hoesten. Deze onderzoekers lieten ook
zien dat in de probiotica groep het gebruik
van antibiotica minder was en dat de kinderen
minder lang klachten hadden. Concluderend
kan gesteld worden dat het beschermende
effect van probiotica op de afweer door steeds
meer onderzoek wordt bevestigd.
voedingsassistent en de patiënt wil het zie-
kenhuis het eetpatroon van de patiënt positief
beïnvloeden, wat ondervoeding helpt tegen
te gaan. Met de introductie van de brood
buffetwagen kan beter worden ingespeeld
op de individuele behoeften van de patiënt.
De brood buffetwagen biedt meer ambiance,
beleving, aandacht én flexibiliteit qua tijdstip
en eetplek, zo vindt het ziekenhuis.
Ondervoeding tegengaan met zuivelproducten
Ondervoeding bij ziekte is al jaren een groot
probleem in de Nederlandse gezondheids-
zorg. Als het om daadwerkelijke ondervoe-
ding gaat, liegen de cijfers van de Landelijke
Prevalentiemeting Zorginstellingen (LPZ) uit
2009 er niet om: ongeveer 26 procent van
de patiënten in het ziekenhuis is ondervoed.
Vooral groepen als ouderen, chronisch zieken
en chirurgiepatiënten lopen risico op onder-
voeding.
Een adequate voeding met extra eiwit en
energie is belangrijk om ondervoeding te
voorkomen en te behandelen. Door ondervoe-
ding verandert het energiemetabolisme in het
lichaam: er wordt meer gebruik gemaakt van
eiwit (uit spierweefsel) als energieleverancier
in plaats van vet uit de vetvoorraad. Hierdoor
hebben mensen met ondervoeding een hogere
energie- en eiwitbehoefte. Voldoende eiwit en
energie zorgen ervoor dat er geen spiermassa
wordt afgebroken. Eiwitrijke en energierijke
tussendoortjes kunnen hierbij een belangrijke
rol spelen.
Tussentijdse verstrekkingen
In het behandelplan voor ondervoeding wordt
onder meer geadviseerd om de hoofdmaal-
tijden eiwit- en energierijker te maken. De
Prestatie Indicator Kliniek (september 2009)
geeft als richtlijn: 1,2 tot 1,5 gram eiwit per
kilogram lichaamsgewicht bij behandeling
Definitie ondervoeding
volwassenen (>18 jaar)
Ouderen (>65 jaar)
Ondervoeding komt ook voor bij mensen die
in principe te zwaar zijn
Bron: Stuurgroep Ondervoeding, Richtlijn screening en behandeling ondervoeding, oktober 2009
Gids voor voeding en leefstijl na kanker
De gids adviseert dagelijks minimaal dertig minuten te bewegen.
In Nederland leven zo’n 500.000 mensen bij
wie ooit kanker is vastgesteld. De vraag naar
adviezen over voeding en leefstijl voor een
leven na kanker neemt toe. Daarom heeft
het Wereld Kanker Onderzoek Fonds recent
de ‘Gids voor Voeding en leefstijl na kanker’
gelanceerd. De brochure geeft voormalig
kankerpatiënten aanbevelingen over hoe
zij hun voedingspatroon en leefstijl kunnen
aanpassen om de kans op terugkeer van de
ziekte te verkleinen.
De gids adviseert om na de behandeling
tegen kanker een voornamelijk plantaardig
voedingspatroon te volgen met weinig zout,
Nummer 2
26 januari 2011
van ondervoede patiënt voor het totale dag-
menu. Per tussentijdse verstrekking (mini-
maal afhankelijk van de intake en de behoefte)
wordt geadviseerd vijf à tien gr eiwit/200 kcal
aan te houden. Er wordt onderscheid gemaakt
in tussentijdse verstrekkingen die voldoen
aan de aanbeveling van 200 kcal en vijf à tien
gram eiwit. Deze hebben volgens het behan-
delplan de voorkeur. Verstrekkingen die in
het algemeen gewaardeerd worden maar niet
volledig voldoen aan de aanbeveling van 200
kcal en vijf à tien gram eiwit vallen onder de
categorie ‘uitzondering’.
Zuivelproducten
Zuivel is voor Nederlanders lekker, vertrouwd
én het aanbod is zo ruim dat er voor elk wat
wils is. Zuivelproducten kunnen worden in-
gezet als energie- en eiwitleverend tussen-
doortje. Daarnaast kunnen ze, als energie- en
eiwitbron, een goede aanvulling zijn op de
maaltijd. Denk bijvoorbeeld aan kwark,
pudding, vla, pap, yoghurt, melkdranken,
yoghurtdranken en kaas. Vanwege de energie-
inhoud verdienen de volvette producten in het
behandelplan de voorkeur. Uiteraard kunnen
ook halfvolle varianten een bijdrage leveren.
Zuivelproducten kunnen gemakkelijk geser-
veerd en geconsumeerd worden. Zelfs bij slik-
klachten is een zuivelproduct vaak nog een
goede optie.
BMI < 18,5 onbedoeld gewichtsverlies
BMI < 20 van meer dan 10% in de afge-
lopen 6 maanden of meer dan
5% in de afgelopen maand
BMI>25 onbedoeld gewichtsverlies
5% in de afgelopen maand
rood vlees en alcohol, dagelijks minimaal
dertig minuten te bewegen en een gezond
gewicht te behouden. Dit helpt het lichaam
te beschermen tegen terugkeer van kanker.
Daarnaast heeft regelmatige lichaambewe-
ging een positief effect op moeheid, humeur
en het op peil houden van het gewicht. De
brochure is gebaseerd op ‘Food, Nutrition,
Physical Activity and the Prevention of
Cancer: a Global Perspective’: het grootste,
meest omvattende rapport ter wereld over
de relatie tussen voeding, leefwijze en de
preventie van kanker. Voor meer informatie:
www.wereldkankeronderzoekfonds.nl.
 Nummer 2
26 januari 2011
Minder suikerziekte door matig alcoholgebruik
Een of twee biertjes per dag passen in een
gezonde leefstijl waardoor er een lagere kans
op suikerziekte is, althans dat meldt promo-
vendus Michel Joosten in zijn proefschrift.
Joosten vond dat matige drinkers, voor
mannen is dit maximaal twee glazen en voor
vrouwen een glas per dag, ongeveer veertig
procent minder kans hadden om suikerziekte
te ontwikkelen dan mensen die niet drinken.
In januari is hij gepromoveerd op zijn onder-
zoek bij TNO en de afdeling Humane Voeding
van Wageningen University, onderdeel van
Wageningen UR.
Joosten onderzocht het verband tussen alco-
hol en het ontstaan van diabetes bij 35000
Nederlanders die tien jaar lang waren gevolgd.
“Zelfs bij personen met een gezonde levens-
stijl bleek matig drinken de kans op diabetes
met zo’n veertig procent te verminderen”, stelt
hij. “Dat staat haaks op de stelling van sommi-
ge onderzoekers dat het gezondheidsvoordeel
van alcohol wegvalt als je gezond leeft.” Zo
stelde Wagenings voedingshoogleraar Frans
Kok ruim een jaar geleden, als voorzitter van
het Kennisinstituut Bier, dat matig drinken
gezond is. Maar volgens hoogleraar voedings-
Matig alcoholgebruik vermindert de kans op diabetes met zo’n veertig procent.
NU GEOPEND!
14 Voeding
leer van de VU, Martijn Katan is dat niet zo,
Horecagasten willen
omdat ‘een glas per dag al de kans op borst-
kanker vergroot’. Joosten heeft niet naar de
relatie met kanker gekeken. De promovendus
graag gezonder eten
vond een relatie tussen alcohol en diabetes.
Dat is echter geen hard bewijs voor een oor-
zaak-gevolgrelatie. Daarom liet Joosten een
aantal proefpersonen gedurende enkele weken
afwisselend wel en geen alcohol drinken,
waarbij hij de gevolgen onderzocht voor de
indicatoren en risicofactoren voor de ziekte.
“Alcoholinname zorgde voor een toename van
het hormoon adiponectine in het bloed. Hoge
adiponectineniveaus hangen samen met een
lagere kans op diabetes”, vertelt de onderzoe-
ker. “Ook allerlei ontstekingsfactoren in het
bloed gingen omlaag, terwijl de genexpressie
in witte bloedcellen verschoof naar een meer
ontstekingsremmend profiel.’ Dit was een be-
langrijke ontdekking omdat diabetes moge-
lijk ontstaat door zwakke, maar chronische Wereldwijd willen steeds meer mensen gezonder leven en dus ook gezonde voedselproducten consumeren als ze
ontstekingen. De resultaten zijn echter géén buitenshuis eten.
vrijbrief om flink te gaan drinken”, benadrukt
Joosten. Overmatig drankgebruik en piek- Wereldwijd willen steeds meer mensen die niet-westerse landen. In Azië wil ruim negen-
gebruik worden ten stelligste ontraden, net als buitenshuis eten gezonder leven en uitvoeri- tig procent van de mensen meer helderheid
alcoholconsumptie door jongeren. ger geïnformeerd worden over het voedsel dat over de voedselkwaliteit als ze buitenshuis
ze consumeren. Dit staat vermeld in het World eten. In de Verenigde Staten en Groot-Brittan-
Menu Report dat Unilever Food Solutions nië is dit zeventig procent. In Nederland zegt
onlangs op de Horecava heeft gepresenteerd. slechts de helft van het aantal horecabezoekers
dat ze buitenshuis gezonder wil eten. Mogelijk
Wereldwijd willen steeds meer mensen ge- komt dit doordat Nederlanders relatief weinig
zonder leven en dus ook gezonde voedsel- buitenshuis eten en als ze dan een keer een
producten consumeren als ze buitenshuis restaurant bezoeken het niet nodig vinden om
eten. Horecagasten in zowel westerse als niet- op de voedselkwaliteit te letten. Unilever Food
westerse landen willen vooral duidelijkheid Solutions houdt zich niet alleen op de hoogte
over de herkomst, bereidingswijze, voedings- van de trends in de horeca en de wensen van
waarde en veiligheid van het voedsel. Wat de gasten maar biedt ook services aan haar
de voedingswaarde betreft zijn mensen met klanten, zoals het inspireren van leiding-
name geïnteresseerd in de hoeveelheid ener- gevenden om gezonde gerechten te presen-
gie, vet, zout en additieven zoals conserveer- teren, effectiever samen te werken en gasten
middelen. Opvallend zijn de grote verschillen te informeren over de maaltijden.
tussen horecabezoekers in westerse en
“Koeien en Kaas”; een uniek restaurant in Gouda
Koeien en Kaas is gespecialiseerd in gegrild vlees en kaasgerechten uit de regio. Het bijzondere
interieur heeft o.a. een ouderwetse slagerij en ademt een heerlijke ambachtelijke sfeer uit met veel
oog voor details. Op de menukaart treft u o.a. diverse proeverijen van fijne vleeswaren en
kaasgerechten en perfect gegrilde steaks en hamburgers. Het vlees wordt bereid op een speciaal uit
Amerika geïmporteerde “broiler”, waarop vlees bij 1300 °C (!) als het ware “gepoft” wordt.
Kaasliefhebbers kunnen genieten van bijvoorbeeld huisgemaakte kaaskroketjes en Hollandse
kaasfondues. Bijna al het vlees en kaas komt van leveranciers uit de regio.
Het concept is familievriendelijk en heeft een aparte kinderkaart.
Bij Koeien en Kaas eten is een ware beleving, waar u nog lang over na zult praten. Dus tot snel!
Geopend: 7 dagen per week vanaf 17.00 uur geopend.
Reserveren: 0182 – 686689 of eten@koeienenkaas.nl
eienenkaas.nl
Voorgerechten
Proeverijen (2 personen)
ˆ¨/SIMIR©ZERHMZIVWIKIHVSSKHIIRKIVSSOXI 
vleeswaren
ˆ¨/EEW¨ZER[EVQIIROSYHIOEEWFIVIMHMRKIR
ˆ¨/SIMIRIR/EEW©LIXFIWXIZERFIMHI
Vleesgerechten van
v de broiler
ˆ+SYHWIOEEWXEEVXNIQIXVYGSPEIRQSWXIVHHVIWWMRK ˆ,EQFYVKIVZER4MIXZH&IVKKV

ˆ/EEWOVSOIXNIWKIMXFPEY[IOPEZIV+SYHWI
QIX ˆ'LIIWIFYVKIVZER4MIXZH&IVKKV
 
appel-cranberry chutney ˆ0EH]WXIEOKV
   
ˆ'EVTEGGMSZER4MIXZERHI&IVKQIXFEWMPMGYQSPMI ˆ)RXVIGSXI KV
   
 TMNRFSSQTMXNIWIR&SIVIR+SYHWI3TPIKOEEW ˆ6MF)]IKV
   
ˆFIVIMHMRKIRZER^EPQ   ˆ8SYVRIHSWKV
   
ˆ7TIGMEP)RXVIGSXIHV]EKIH16-.4MIXZH&IVKKV

ˆ+EVREPIRGSGOXEMPQIXWEJJVEERQE]SREMWI
ˆ'EIWEV7EPEHIIROPEWWMIOIV  ˆ7YVJIR8YVJOSKIPFMIJWXYOQIXKEQFE«W 
 :SSVTIVWSRIR
Kinderen ˆ'|XIHIFSIYJKV
  
ˆ/SIMIRIR/EEW©&YVKIV/MRHIVFMIJWXYONISJ  ˆ'LEXIEYFVMERHKV
  
Kippetje met groente, frietjes en mayonaise inclusief ˆ)RXVIGSXIHSYFPIKV
  
een toetje
Visgerechten
Kaasfondue ( vanaf 2 personen) ˆ>EPQJMPIX KV
   
ˆ+SYHWIOEEWJSRHYIZERLIXQSSMWXIYMXSR^IWXEH ˆ8SRMNRWXIEOKV
   
RHYI
ˆ:MROIRXLEPIVOEEWJSRHYIHIIRMKI,SPPERHWI ˆ+EQFE«WQIXORSJPSSOIRJMNRIOVYMHIR 
asfondue met een Zwitsers
kaasfondue Zwi tintje
Desserts
ˆ'LIIWIGEOIQIXFSWJVYMX  
ˆ'VrQIFVPIIQIXOERIIP  
ˆ0STIRHGLSGSPEHIXEEVXNITYYV
 
Koeien & Kaas ˆ;IRXIPXIIJNIZERWYMOIVFVSSHQIXZERMPPILERKST
ˆ'SRJIVIRGITIIVKIKVEXMRIIVHQIXFPEY[IOEEW
Achter de Waag 20 en pure chocolade ijs
GOUDA ˆ4YVISJ1IPOGLSGSPEHIJSRHYITIVWSRIRZEROE^IR
T (0182) 68 66 89  YMXLIX+VSIRILEVXQIXZPSIVFVSSHOPIX^IRFVSSHIR
fleur de sel
eten@koeienenkaas.nl

WWW.KOEIENENKAAS.NL

Voeding
Ziekenhuis start met
zorgpad ondervoeding
Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede is recent
gestart met het project zorgpad ondervoeding.
Dit is een uniek project waarin het ziekenhuis
zich als voedingsziekenhuis inzet voor een
betere gezondheid van patiënten thuis, in het
ziekenhuis en in verpleeg- en verzorgings-
huizen. Het doel is de voedingstoestand van
de patiënt te verbeteren, zowel voor, tijdens
als na ziekenhuisopname. Marieke Plas is pro-
jectleider en vertelt over het belang van het
zorgpad ondervoeding. Er is nog veel winst te
behalen.
“Gezondheidswinst voor de patiënt, daar
draait het om. Maar ook verlaging van de
zorgkosten is een doel”, zegt Marieke Plas.
“Patiënten komen vaak al ondervoed binnen
en hebben geen zin in eten. Dit gaat ten koste
van het spierweefsel met afname van de
algehele conditie en hart- en longcapaciteit
als gevolg.” De regionale samenwerking is
binnen het project van cruciaal belang. Door
met de verpleeghuizen, verzorgingshuizen,
huisartsen, thuiszorgorganisaties en diëtisten
afspraken te maken over de screening en de
behandeling van ondervoeding kan de patiënt
rekenen op voortdurende aandacht voor de
voedingstoestand. De proces- en effecteva-
luatie rond het project vindt plaats met de
afdeling Humane Voeding van Wageningen
University. Marieke Plas: “In de evaluatie
Patiënten in Ziekenhuis Gelderse Vallei kunnen zelf kiezen wat ze eten.
Gelderse Vallei: Voedingsziekenhuis
Ziekenhuis Gelderse Vallei richt zich op de
gezondheidswinst voor patiënten door extra
aandacht voor voeding(-sbehandeling).
In het Voedingsziekenhuis staat voeding
centraal:
- Bij opname wordt van elke patiënt vast-
gesteld of er sprake is van ondervoeding.
Bij dreigende ondervoeding wordt extra
aandacht besteed aan wat de patiënt eet en
drinkt om ondervoeding te voorkomen.
- De patiënt krijgt een grotere menukeuze en
de mogelijkheid om vaker per dag (kleine)
maaltijden en tussendoortjes te bestellen.
- De patiënt mag zelf kiezen waar hij/zij eet.
- Voedings- en dieetbehandeling zijn
De Alliantie Voeding Gelderse Vallei
In de Alliantie Voeding Gelderse Vallei bundelen
voedingsonderzoekers uit Wageningen en (para)
medisch personeel uit het ziekenhuis in Ede hun
krachten in onderwijs-, onderzoeks- en zorgver-
nieuwingsprojecten. Lees de ambities voor de zorg
in het document ‘Resultaten & Ambities - proef de
vooruitgang’ op www.alliantievoeding.nl.
15
Marieke Plas
gaan we na of de vroegtijdige herkenning en
behandeling van ondervoeding aantoonbaar
effect heeft op de gezondheidstoestand en de
kwaliteit van leven. Zorgverzekeraar Menzis
is enthousiast en subsidieert het project.” Ook
in andere projecten werkt Ziekenhuis Gelder-
se Vallei al drie jaar samen met de afdeling
Humane Voeding van Wageningen Univer-
sity in de Alliantie Voeding Gelderse Vallei.
In 2013 wil de alliantie onder andere lande-
lijke erkenning als voorbeeldregio voor trans-
murale voedingszorg. Lees meer hierover op
www.alliantievoeding.nl.
gebaseerd op de nieuwste inzichten uit
wetenschappelijk onderzoek.
- Er worden activiteiten ontwikkeld gericht
op verbetering van de leefstijl om ziekten
te voorkomen of symptomen te verminde-
ren.
- Intensieve samenwerking tussen zieken-
huisdiëtist, thuiszorg en huisarts.
- Door wetenschappelijk voedingsonder-
zoek in Ziekenhuis Gelderse Vallei wordt
meer duidelijk over het effect van de juiste
voeding op het verloop van ziekte. Elke
patiënt kan vrijblijvend gevraagd worden
om deel te nemen aan voedingsonderzoek.
Nummer 2
26 januari 2011
Behandeling kinderen met overgewicht
Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede is gestart
met een behandelprogramma voor de aanpak
van jonge kinderen met overgewicht: Het
project ‘Aan Tafel’. Dit behandelprogramma
is bedoeld voor ouders en richt zich op de
levensstijl van het gezin. Eten, bewegen en
opvoeden zijn centrale thema’s.
Het programma is opgezet door de kinder-
artsen van Ziekenhuis Gelderse Vallei, in
samenwerking met de kinderdiëtist, kinder-
psycholoog en een kinderfysiotherapeut. Ook
het Nederlands Instituut voor Sport en Bewe-
gen is betrokken bij het programma. De be-
handeling is vernieuwend voor het ziekenhuis
omdat het de eerste behandelmethode is die Kinderen worden gestimuleerd om meer te bewegen.
gebruik maakt van groepsbijeenkomsten in
combinatie met een multimedia-benadering: aan het project. Onderzocht wordt of bij kin-
film en internet. Er zijn inmiddels vijftien deren met obesitas of overgewicht de hoeveel-
gezinnen gestart met het programma, waarbij heid epicardiaal vet (vet rondom het hart) en
ouders en kinderen een jaar lang aan de slag de mate van ontsteking in het bloed verhoogd
gaan met gezonder eten en meer bewegen. zijn. Ook wordt onderzocht hoe de mate van
Twaalf keer wordt een bijeenkomst gehouden ontsteking en het epicardiaal vet reageren op
in het ziekenhuis. Deze ontmoetingen bestaan de behandeling en hoe de samenhang is van
uit bijeenkomsten voor alleen de ouders, be- deze twee metingen.
weegbijeenkomsten voor ouders en kinderen
en individueel contact met het be-
handelteam. In de tussentijd zijn
de gezinnen digitaal in contact
met de behandelaars door middel
van een digitaal werkboek. Op een
speciale beveiligde website, met
persoonlijke inlogcode, doorlopen
ze twaalf fases waarin ze online
opdrachten maken, en een eetdag-
boek en een beweegdagboek bij-
houden. Na elke bijeenkomst staat
er een op maat gemaakt program-
ma voor hen klaar. Elk programma
wordt ingeleid met een bijpas-
send filmpje. Daarnaast wordt er
wetenschappelijk onderzoek ver-
richt bij de kinderen die mee doen Het programma maakt gebruik van een multi-media benadering.
Vitamine B12 en vermoeidheid
Twee studenten van de Universiteit van zou kunnen verminderen. Tot op heden is
Wageningen zijn een onderzoek begonnen hierover in de literatuur geen wetenschappe-
in samenwerking met Ziekenhuis Gelderse lijk onderbouwd effect bekend. Het onder-
Vallei in Ede. Ze gaan voor hun master thesis zoek wordt uitgevoerd door middel van twee
onderzoek doen naar het effect van vitamine groepen. De interventiegroep krijgt gedu-
B12 suppletie op vermoeidheid bij patiënten rende acht weken vitamine B12 suppletie, de
met het prikkelbare darm syndroom, de ziekte controlegroep een placebo supplement. De
van Chron of colitis ulcerosa. vermoeidheid wordt beoordeeld aan de hand
van vijf vragenlijsten die de patiënten aan het
Vermoeidheid is een veel voorkomend pro- begin en aan het einde van de interventie in-
bleem in deze patiëntengroepen. Uit verschil- vullen. Er wordt dan gekeken of er verande-
lende hoeken wordt gesuggereerd dat hoge ring is opgetreden in het serum vitamine B12
doseringen van vitamine B12 vermoeidheid gehalte na de interventieperiode.
Startsubsidie voor voedingsonderzoeken
Ieder jaar kent de Alliantie Voeding Gelderse - Opzetten ‘double labelled water’ methode
Vallei startsubsidies toe aan vernieuwende voor energie-inname.
onderzoeksprojecten. Op 1 december, tijdens - Vitamine K-status dialysepatiënten.
de werkconferentie Food For Thought zijn de - Een raamwerk voor onderzoek naar de com-
startsubsidies voor 2011 toegekend. plexe interactie tussen kanker en voeding.
Zes innovatieve onderzoeksprojecten ontvin- Lees meer over de onderzoeksprojecten op
gen van de Alliantie Voeding Gelderse Vallei www.alliantievoeding.nl.
een startsubsidie voor hun project.
Alle onderzoeksprojecten zijn een samen-
werking tussen Wageningen University en
Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede:
- Het verkorten van de directe pre-operatieve
nuchtere fase: effect van erythromycine op
de pre-operatieve maagontlediging.
- Kan pre-operatieve Vitamine D-suppletie
het postoperatieve herstel van de spierfunc-
tie in patiënten die een grote abdominale of
thoracal operatie ondergaan verbeteren?
- De Vet Hart Studie: inflammatie en epi-
cardiaal vet
 Nummer 2
26 januari 2011 16 Advertentie

GOED
BEZIG!!!

Proberen jouw darmen je soms iets te vertellen?

Ze zijn 24 uur per dag actief met je spijsvertering, stoelgang en je
immuunsysteem. Vandaar dat ze wel wat extra’s kunnen gebruiken!
Ieder flesje Yakult zit vol goede bacteriën voor je darmgezondheid.
Zo ben je zeker goed bezig! www.yakult.nl

Patiëntenzorg
Miljoenensubsidie
weefseltechnologie
Een te kleine blaas of onvolledige plasbuis
geeft urologische problemen. Met gekweekt
materiaal lijken deze defecten binnenkort
beter te repareren. NovioTissue van het UMC
St Radboud in Nijmegen ontving een miljoe-
nensubsidie om de ontwikkeling en productie
van dit materiaal te versnellen.
“In de kinderurologie stuiten we vaak op
problemen zoals een te kleine blaas of een
onvolledig aangelegde plasbuis of urinelei-
der”, zegt prof. dr. Wout Feitz, hoogleraar
kinderurologie in het UMC St Radboud. “Om-
dat voldoende weefsel ontbreekt, proberen we
met diverse technieken de problemen toch op
te lossen. Daarvoor maken we op dit moment
vooral gebruik van lichaamseigen weefsels.
Voor het vergroten van de blaas gebruiken we
bijvoorbeeld darmweefsel. Met stukjes huid
of wangslijmvlies vullen we de ontbrekende
stukjes van de urineleider of plasbuis aan. En
van darmweefsel kunnen we een stoma maken
voor de opvang van urine.” Ook al worden
urologische problemen op deze manier zo
goed mogelijk opgelost, volgens Feitz is de
situatie niet ideaal: “Soms ontstaan littekens,
de aangebrachte weefsels groeien niet altijd
mee en er bestaat een kleine kans op lekkage.
Bovendien gaat het om complexe operaties,
waarbij we bijvoorbeeld darmweefsel moeten
wegnemen om een deel van de ontbrekende
urinewegen te maken. Dit gaat gepaard met
lange operaties en dus hoge kosten. Daarnaast
leidt het gebruik van darmweefsel eerder tot
infecties of steenvorming. Kortom, het kan
beter.”
Gekweekte kunstweefsels
Daarom ontwikkelden Feitz (afdeling Urolo-
gie) en dr. Toin van Kuppevelt (afdeling
Biochemie) in samenwerking met andere
kennisinstellingen en bedrijven de afgelopen
jaren nieuwe kunstweefsels en dragermate-
rialen die mogelijk beter geschikt zijn. Voor
Elkerliek brengt echografie naar huisarts
Het Elkerliek ziekenhuis in Helmond maakt
sinds eind vorig jaar echo’s met een mobiel
echoapparaat in Gezondheidscentrum
Brandevoort. Het is een nieuwe service van
het ziekenhuis die in de loop van dit jaar
navolging krijgt op andere locaties.
Peter Martens, accountmanager eerste lijn,
legt uit waarom het Elkerliek deze service aan
huisartsen biedt. “Zo’n tachtig procent van
alle echo’s die we maken in het ziekenhuis,
wordt aangevraagd door een huisarts. De huis-
Door de nieuwe echoservice kunnen de wachtlijsten worden beperkt.
Nummer 2
17 26 januari 2011
‘Verpleegafdeling in kaart’
De verpleegafdeling chirurgie van het West- de afdeling staan icoontjes bij iedere patiënt,
friesgasthuis in Hoorn beleeft een primeur met
het in kaart brengen van de verpleegafdeling
(CS-Maps). Dit is een visuele weergave van
waardoor in één oogopslag kan worden gezien
welke zorg nog nodig is. Daarnaast worden
ook andere activiteiten met een icoontje weer-
de verpleegafdeling. Alle gegevens die in het gegeven, zoals een onderzoek dat gepland
elektronisch patiëntendossier (EPD) worden staat of dat de patiënt naar de OK moet, een
geregistreerd, geeft CS-Maps grafisch weer. bed moet worden verschoond na ontslag van
Met iconen wordt bijvoorbeeld aangegeven of een patiënt en zelfs de verjaardag van een
een patiënt nog gewogen moet worden, op de patiënt wordt getoond. In de teamkamer hangt
operatiekamer (OK) ligt of jarig is. Het proces een groot scherm waarop ‘CS-Maps’ wordt
op de verpleegafdeling wordt overzichtelijker getoond, daarnaast is het programma ook be-
en er kan nog beter worden gestuurd op schikbaar op alle computer en mobiele werk-
kwaliteit en prestatie-indicatoren. plekken op de afdeling. Het afdelingshoofd
kan door het nieuwe systeem eenvoudig zien
De zorg voor patiënten is met CS-Maps welke zorg nog moet worden verleend en kan
veel overzichtelijker geworden. Het is een het team gerichter aansturen. Voor verpleeg-
nieuwe, visuele weergave van informatie die kundigen wordt het bijna een sport om alle
verpleegkundigen de mogelijkheid biedt een icoontjes weg te werken en zo optimale zorg
grote hoeveelheid informatie uit het EPD te bieden waarbij gelet wordt op kwaliteit en
Matje voor urineblaas (Vesicoll), buisje voor de plas- snel te kunnen filteren. Op een scherm met prestatie-indicatoren van de Inspectie voor de
buis (Tubecoll) en grotere buis voor urinestoma's een plattegrond van de kamers en bedden op Gezondheidszorg.
(Divecoll).
dat onderzoek ontvingen zij in 2007 al bijna
acht miljoen euro subsidie van de Europese
commissie voor een Europees consortium
(www.EuroSTEC.eu). Daarna is er opnieuw
een aanvullend progamma opgesteld dat
nu een subsidiebedrag heeft ontvangen van
Pieken in de Delta, een stimuleringsprogram-
ma van het ministerie van Economische Zaken
en de provincies Gelderland en Overijssel.
Het gaat ditmaal om een programma van in
totaal ruim 2,5 miljoen euro. Daarmee moeten
de ontwikkelde producten nog sneller naar de
patiënt worden gebracht. NovioTissue ontwik-
kelt via Tissue Engineering en Regeneratieve
Geneeskunde (TERG) drie producten op basis
van collageen. Het gaat om buisjes voor plas-
buizen (Tubecoll), grotere buizen voor urines-
toma’s (Divecoll) en matten voor urineblazen Het scherm met CS-Maps in de teamkamer.
(Vesicoll). Feitz: “We hebben deze producten
met succes getest in diermodellen en willen
nu naar producten die in het ziekenhuis bruik- Versneld liesbreuktraject in St Jansdal
baar zijn. Dat is nog een hele stap, want dan
moeten ze niet alleen op grote schaal worden In ziekenhuis St Jansdal (Harderwijk) kunnen gesteld, kan een afspraak in St Jansdal worden
gemaakt, maar ook voldoen aan de hoogste patiënten via een versneld traject een lies- gemaakt. De medewerker van het afspraken-
veiligheidseisen.” breukoperatie laten uitvoeren. Het voordeel bureau stelt een aantal vragen. Aan de hand
hiervan is dat alle onderzoeken en de operatie van de antwoorden kan bepaald worden of de
op één dag plaatsvinden. patiënt voor dagbehandeling in aanmerking
komt. Is dit het geval, dan vinden alle onder-
Nadat de huisarts de diagnose liesbreuk heeft zoeken én de operatie op één dag plaats.
arts heeft de uitslag van de echo nodig om bij-
voorbeeld zijn diagnose te bevestigen. Denk
bijvoorbeeld aan patiënten die verdacht wor-
den van nier- of galstenen. Soms is een echo
ook bedoeld als controle, bijvoorbeeld als een
patiënte een spiraaltje gekregen heeft.” Door
de nieuwe service is de wachttijd maximaal
een week. “We komen een ochtend naar de
praktijk. Op die ochtend kan iedereen terecht
die in de voorgaande week verwezen is voor
een echo.”
Ziekenhuis St Jansdal heeft ervaren chirurgen die jaarlijks meer dan 350 liesbreukoperatie uitvoeren.
1\FRPHGEY
-XSLWHUVWUDDW
+.+RRIGGRUS
7HO
ZZZQ\FRPHGQO
 Nummer 2
26 januari 2011
Stijging aantal patiënten Havenziekenhuis
Het Havenziekenhuis kijkt terug op een goed
2010. Nooit eerder zijn er zoveel patiënten
behandeld in dit Rotterdamse ziekenhuis aan
de Maas.
Het aantal patiënten dat voor de eerste keer
een polikliniek van het Havenziekenhuis
bezocht is in 2010 toegenomen met 2300
(plus 6,6 procent) en er zijn 600 patiënten
meer opgenomen in het ziekenhuis (plus 5,8
procent). Ook het aantal opnames van één dag
nam, met een groei van 700 (plus 4,9 procent)
toe. Patiënten geven het Havenziekenhuis
gemiddeld het rapportcijfer 8,3. Directeur
Johan Dorresteijn is ook tevreden. “Deze
cijfers tonen aan dat het thema van het Haven-
ziekenhuis ‘zorg mét aandacht’ positief wordt
herkend door de patiënten. Ook hebben wij in
Van links naar rechts: Ineke Leenders (voorzitter medische staf), Marcel van Schadewijk (algemeen manager),
Hélène Beaard (directeur NIAZ), Johan Dorresteijn (directeur) en Loes Luca (vriendin van het Havenziekenhuis)
tijdens een ‘zorg met aandacht’ lunch voor de medewerkers van het ziekenhuis.
Behandeling schildklieraandoening in SKB
Patiënten uit de Achterhoek kunnen sinds kort
in het Streekziekenhuis Koningin Beatrix in
Winterswijk terecht voor de poliklinische be-
handeling van goedaardige schildklieraandoe-
ningen. Tot voor kort waren zij aangewezen
op ziekenhuizen in Almelo/Hengelo (ZGT),
Enschede (MST) en Arnhem (Rijnstate).
Goedaardige schildklieraandoeningen, ook
wel ‘te snel werkende schildklier’ genoemd,
worden over het algemeen behandeld met een
Therapeutische begroeting
Het belang van meer bewegen door ouderen
is evident en daarom is het voor mij ver-
bazingwekkend hoe makkelijk ouderen zich
veelal schikken in verminderde mobiliteit en
minder bewegen.
In een boekje over de beeldvorming rond
ouderen verbaast de schrijver zich ook over
het gemak waarmee men beperkingen ver-
klaart en accepteert. Hij stelt zich de vraag
hoe het komt dat zoveel ouderen schuifelen
achter een rollator, dat zoveel ouderen wor-
den voortbewogen in een rolstoel of zichzelf
daarin verplaatsen, rijden in een scootmobiel
of lopen met een wandelstok? Het wordt heel
gewoon gevonden. Slechte mobiliteit hoort
nu eenmaal bij de ouderdom, vindt men. Als
je doorvraagt kunnen veel mensen niet de
reden aangeven van hun slechte mobiliteit.
Het zit in de knieën, de heupen of in de spie-
ren. Of men is bang om te vallen en is uit
voorzorg in een rolstoel gaan zitten. Vrijwel
iedereen verklaart dat het door slijtage komt
en dat het slechte lopen dus samenhangt met
de leeftijd.
Het is boeiend om te ontdekken dat veel van
die ouderen na intensieve en begeleidde oefe-
ning zich weer zelfstandig kunnen verplaat-
sen. Dat vraagt een omslag in het denken
van de ouderen en van allen die om hen heen
18
2010 een nieuwe ‘vriendin’ gekregen, met wie
we erg blij zijn. Actrice en rasechte Rotter-
damse Loes Luca draagt het Havenziekenhuis
een warm hart toe en is regelmatig aanwezig
bij bijeenkomsten in ons ziekenhuis. Zo heeft
ze pas nog oud-Rotterdamse liedjes gezon-
gen voor onze patiënten.” Ineke Leenders is
als cardioloog en voorzitter van de Medische
Staf medeverantwoordelijk voor de kwaliteit
van de medische zorg in het Havenziekenhuis
“Nadat we eerder in 2007 het voorlopige offi-
ciële NIAZ-keurmerk ontvingen (Nederlands
Instituut voor Accreditatie in de Zorg), zijn
wij in 2010 volledig geslaagd voor het NIAZ-
diploma. Daarmee wordt de continue kwali-
teit van onze zorg opnieuw bevestigd.” Het
Havenziekenhuis is sinds 2005 een zelfstandi-
ge dochteronderneming van het Erasmus MC.
capsule met licht radioactief jodium (voor-
heen: jodium-slok). De afdeling Nucleaire
Geneeskunde van het SKB beschikt sinds kort
over de benodigde vergunningen om deze be-
handeling ook in het Winterswijkse zieken-
huis toe te passen. Dit betekent dat ongeveer
de helft van de patiënten met deze aandoening
nu in het SKB terecht kunnen voor de poli-
klinische behandeling. Patiënten waarbij een
opname in een speciale kamer noodzakelijk is,
blijven aangewezen op grotere ziekenhuizen.
leven en werken. Het komt heel vriendelijk
over als we tijdens een felicitatieronde op een
verjaardag tegen oma zeggen: “Blijft u maar
lekker zitten”. Daarmee ontnemen we oma
echter weer een bewegingsmoment. Elke keer
dat ze op zou gaan staan om felicitaties van
een bezoeker in ontvangst te nemen komen
de spieren en gewrichten weer even in actie,
wat de mobiliteit ten goede komt.
Het voelt voor mij nu ook beter als ik op be-
zoek bij de schoonfamilie onze 96-jarige oom
ontmoet en hij op wil staan om mij te begroe-
ten. Het is en blijft een echte heer, die oom
van ons. Voelde ik me daar voorheen wat be-
zwaard over en probeerde hem te overtuigen
dat hij rustig mocht blijven zitten, nu is dat
anders. Omdat hij slecht hoort en ziet, ga ik
voor hem staan en kondig duidelijk aan dat ik
er ben. Rustig wacht ik tot hij opgestaan is en
hij mij de hand en een welkomstkus geef. Hij
voelt zich heer en ik ben tevreden over mijn
therapeutische aanpak
van deze begroeting.
Riette Oudenaarden,
nurse practitioner Geriatrie
Groene Hart Ziekenhuis
Gouda, e-mail:
riette.oudenaarden@ghz.nl
Acute zorg Tergooi
blijft gehandhaafd
Tergooiziekenhuizen houdt de acute zorg
zowel in Blaricum als Hilversum 24 uur per
dag open. Daarnaast verloopt de uitvoering
van het plan van aanpak gestaag. Waar voor
2010 een verlies van rond de zeven miljoen
wordt verwacht, is de prognose voor 2011
positief. Ook het terugbrengen van het aantal
arbeidsplaatsen verloopt conform plan. Dit
zei Leo Schoots, voorzitter van de Raad van
Bestuur ad interim, vorige week aan.
De conclusie uit de heroverweging van de toe-
komstplannen van Tergooiziekenhuizen is het
behoud van twee ziekenhuislocaties in Blari-
cum en Hilversum. Dat wil allereerst zeggen
dat zowel in Blaricum als in Hilversum de
acute zorg, opname en overnachting beschik-
baar blijven. De indeling van de ziekenhuizen
is een tijdelijke indeling voor de komende
jaren. In de toekomst zal het eindmodel moeten
worden bepaald in het licht van de wensen,
mogelijkheden en eisen van dat moment. Voor
alle specialismen blijven de poliklinieken
open op beide locaties. Voor verpleegafdelin-
gen geldt dat zij geconcentreerd worden op
één van beide locaties. De concentraties zijn
naar verwachting begin 2012 voltooid. Als
Dagbehandeling TweeSteden ziekenhuis
Het TweeSteden ziekenhuis (Tilburg) heeft
begin januari de nieuwe dagbehandeling in
gebruikgenomen. De nieuwe afdeling is het
resultaat van de verbouwwerkzaamheden
binnen het TweeSteden ziekenhuis.
De kleurrijke afdeling heeft een centrale
ligging binnen het ziekenhuis en sluit direct
aan op de operatiekamers waardoor de patiën-
ten direct op hun afdeling terechtkomen. De
De eerste jeugdige patiënt ontving een cadeautje van Loeks van der Veen, Raad van Bestuur TweeSteden zieken-
huis. Haar moeder kreeg een bos bloemen (foto Joost Pistorius).
Ziekenhuizen willen intensiever samenwerken
Het Kennemer Gasthuis in Haarlem en het
Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp verkennen
de mogelijkheden van intensievere samen-
werking in de patiëntenzorg. Ze verwachten
dat meer samenwerking voordelen voor
patiënten in de regio oplevert en een betere
kwaliteit van zorg. De ziekenhuizen starten
deze maand met een onderzoek. Waarschijn-
lijk nemen ze vóór de zomer 2011 een besluit
over de voortgang in de samenwerking.
Het onderzoek van beide ziekenhuizen richt
zich op de voor- en nadelen van een samen-
werking. Het uitgangspunt is dat dit vooral een
meerwaarde moet opleveren voor patiënten in
de regio. Zo zouden de ziekenhuizen samen
meer hoogwaardige zorg kunnen realiseren, en
tegelijkertijd ervoor zorgen dat patiënten voor
Kliniek
de concentratie is voltooid, is de fusie geheel
afgerond. Ook de ict-systemen werden vorig
jaar al geïntegreerd. Het pand van Tergooi-
ziekenhuizen in Blaricum is conform de eisen
van deze tijd. De komende periode wordt be-
keken welke aanpassingen in Blaricum nodig
zijn. In Hilversum zal binnen uiterlijk tien
jaar een nieuwe ziekenhuislocatie gerealiseerd
worden. Tergooiziekenhuizen is in intensief
overleg met de gemeente over de uitwerking
van de plannen. Voor 2011 is het verwachte
resultaat een miljoen euro positief. In de be-
groting is rekening gehouden met de landelijke
budgetkorting die voor Tergooiziekenhuizen
7,1 miljoen euro bedraagt. Voor 2010 zal het
verlies, zoals voorspeld, rond de zeven mil-
joen euro negatief uitkomen. De financiële
situatie van Tergooiziekenhuizen is hier-
mee stabiel. Tergooiziekenhuizen werkte tot
voor kort met 250 arbeidsplaatsen meer dan
voor de bedrijfsvoering nodig is. De slechte
financiële situatie van het ziekenhuis heeft de
urgentie vergroot om te komen tot een forma-
tie van dezelfde omvang als vergelijkbare zie-
kenhuizen. Het aantal fte’s bij Tergooizieken-
huizen is het afgelopen jaar afgenomen met
178 arbeidsplaatsen.
nieuwe afdeling is een combinatie van dag-
behandeling voor volwassenen en kinderen
met totaal 25 bedplaatsen waarvan zeventien
voor volwassenen en acht voor kinderen. De
dagbehandeling heeft aparte wachtruimten
voor volwassenen en kinderen. In de wacht-
ruimte voor volwassenen is internet beschik-
baar en in de wachtruimte voor kinderen is
een televisie aanwezig.
medisch specialistische zorg nog steeds in de
buurt terecht kunnen. Het Kennemer Gasthuis
en het Spaarne Ziekenhuis werken al veel
langer samen. Zo organiseert een aantal vak-
groepen, zoals longgeneeskunde en chirurgie
al gezamenlijk hun weekenddiensten. Ook
hebben de ziekenhuizen een gezamenlijk leer-
huis voor onderwijs, opleidingen en onder-
zoek, het Linnaeusinstituut. Het Kennemer
Gasthuis is een topklinisch ziekenhuis met
twee locaties in Haarlem. Bij het Kennemer
Gasthuis werken 2600 medewerkers en 175
medisch specialisten. Het Spaarne Ziekenhuis
is een topklinisch ziekenhuis met locaties in
Hoofddorp en Heemstede. Bij het Spaarne
Ziekenhuis zijn 1800 mensen werkzaam en
122 medisch specialisten.

Kliniek
‘Screening kanker
heeft ook risico’s’
Veel vrouwen die na een borstkankeronder-
zoek ten onrechte te horen krijgen dat er een
afwijking in de borst is gevonden, hebben
minstens een jaar lang te kampen met sterke
angstgevoelens en een verlaagde levenskwa-
liteit. Dat blijkt uit onderzoek van de Univer-
siteit van Tilburg en het St. Elisabeth Zieken-
huis Tilburg dat onlangs is gepubliceerd in
het British Journal of Surgery (BJS). Vrouwen
moeten beter worden voorgelicht over zowel
de risico’s van borstkankerscreening als de
voordelen daarvan, stellen de onderzoekers.
Uit het onderzoek in BJS komt naar voren
dat patiënten met een fout-positieve uitslag
- waarbij het mammogram (borstfoto)
weliswaar abnormaal is, maar er geen sprake
is van kanker - meer onderzoeken moeten
ondergaan dan vrouwen die daadwerkelijk
borstkanker hebben, voordat ze duidelijkheid
krijgen. De onderzoekers interviewden 385
vrouwen met een abnormaal mammogram in
drie Brabantse ziekenhuizen (St. Elisabeth,
Catharina en Jeroen Bosch). Bij 152 daarvan
werd vervolgens borstkanker geconstateerd,
maar bij de overige 233 bleek de uitslag fout-
positief en was er geen sprake van kanker.
“Op het eerste gezicht lijkt de vroegtijdige
detectie van borstkanker een goede zaak, en
de meeste screeningsprogramma’s hebben
het aantal overlijdensgevallen als gevolg van
borstkanker ook verlaagd”, aldus hoofdonder-
zoeker dr. Lideke van der Steeg van de afde-
ling heelkunde (chirurgie) van het St. Elisa-
beth Ziekenhuis in Tilburg en het Centre of
Research and Psychology in Somatic Diseases
(CoRPS) van de Universiteit Tilburg. “Maar
hoewel sommige vrouwen profijt hebben van
snelle detectie, leidt deze bij anderen juist
tot ellende en onnodige angst. De vrouwen
met een fout-positieve uitslag uit ons onder-
zoek merkten dat hun levenskwaliteit aan-
zienlijk daalde, zeker als ze van nature al
Röpcke-Zweers Ziekenhuis heeft kraamsuites
Bevallen in het Röpcke-Zweers Ziekenhuis in
Hardenberg kan sinds kort in een kraamsuite.
Het ziekenhuis beschikt over vier nieuwe
kraamsuites, waarin de thuissituatie wordt
nagebootst. De zwangere vrouw verblijft hier
tijdens en na haar bevalling, samen met haar
partner en baby.
Het Röpcke-Zweers Ziekenhuis in Harden-
berg gaat mee met de landelijke trend. Kraam-
suites zijn volgens dit ziekenhuis tegenwoor-
dig een must. De verloskamerunit beschikt
zeer recent over vier moderne kraamsuites.
De zwangere verblijft er tijdens en na haar
bevalling samen met haar partner, voor wie
De bevalling in de kraamsuite van het Röpcke-Zweers Ziekenhuis is het gezin Kelder-Pullen goed bevallen.
Dochter Romy is er 13 januari geboren (foto: Léon van der Brug, Saxenburgh Groep).
19
Vrouwen moeten beter worden voorgelicht over zowel
de risico’s van borstkankerscreening als de voordelen
daarvan.
geneigd waren tot angstgevoelens. Dit hield
minstens een jaar aan.” Sterker nog: vrouwen
die daadwerkelijk borstkanker bleken te
hebben, hadden minder last van het dalen van
de levenskwaliteit dan de vrouwen met een
fout-positieve uitslag. Een fout-positieve uit-
slag doet zich naar schatting voor bij zestig
procent van de abnormale mammogrammen.
Volgens de onderzoekers is er evenwichtige
voorlichting nodig over de voordelen en de
risico’s van borstkankeronderzoek om mensen
in staat te stellen om weloverwogen te beslui-
ten om al dan niet mee te doen. Van der Steeg:
“Vrouwen overschatten vaak de kans op borst-
kanker. Het voorlichtingsmateriaal van medici
en overheidsinstanties is niet altijd objectief
en legt de nadruk vaak vooral op de positieve
aspecten van screening. Niet alleen de moge-
lijke voordelen moeten aan bod komen, maar
ook de mogelijke neveneffecten van een fout-
positieve uitslag, zoals angstgevoelens en een
verlaagde levenskwaliteit.”
een logeerbed klaarstaat. De kraamsuite is
voor hen de vertrouwde ‘thuis’-omgeving. De
eigen verloskundige, de verloskundige van het
ziekenhuis of de gynaecoloog staat de vrouw
bij tijdens de bevalling. Aanvullende medi-
sche zorg is binnen handbereik, indien nodig.
Uniek is ook, dat de kraamverzorgster al bij de
bevalling in het ziekenhuis aanwezig is. Van-
uit deze kraamsuite volgt ook het ontslag uit
het ziekenhuis. “De zwangere, haar partner en
kind verblijven dus vanaf de baring tot en met
het ontslag al die tijd in de kraamsuite, dus in
één en dezelfde kamer. Wij als zorgverleners
komen naar hen toe”, verduidelijkt gynaeco-
loog Kaplan.
Nummer 2
26 januari 2011
GHZ en Bethesda TopZorg-winnaars
Het Groene Hart Ziekenhuis (GHZ) in Gouda
en Ziekenhuis Bethesda in Hoogeveen zijn de
grote winnaars van de Menzis TopZorg-con-
tracten voor 2011 en 2012, met dit jaar zelfs
tien van de tien mogelijke TopZorg-contrac-
ten. Vorige week ontvingen deze en andere
ziekenhuizen die een of meerdere Topzorg-
contracten kregen, de bijbehorende vignetten
en een beeldje uit handen van bestuursleden
van Menzis.
Opvallend is dat Ziekenhuis Bethesda door
zorgverzekeraar is Menzis gekozen topzorg-
aanbieder voor borstkankerzorg. Eind vorig
jaar nog dreigde zorgverzekeraar CZ het con-
tract met het Hoogeveense ziekenhuis op te
zeggen omdat de borstkankerzorg er beneden
de maat zou zijn. TopZorg betekent voor het
ziekenhuis de zekerheid dat zorgverzekeraar
Menzis zijn klanten adviseert voor deze in-
grepen naar dit ziekenhuis te gaan. Boven-
dien krijgt een TopZorg-ziekenhuis een iets
hoger tarief en heeft het de zekerheid van een
Dirk Jan Verbeek (links), voorzitter van de Raad van Bestuur van het GHZ, ontvangt het TopZorg-beeldje van
Ruben Wenselaar, vice voorzitter van de Raad van Bestuur van Menzis.
Verzekeraars wisselen patiëntwaarderingen uit
VGZ, CZ en Independer Zorg gaan samenwer-
ken om de kwaliteit van zorg transparanter
te maken. Dit doen ze door de uitwisseling
van patiëntwaarderingen. Deze waarderingen
vormen een belangrijk onderdeel binnen de
kwaliteitsmeting van zorg. Op basis van de
waarderingen kunnen consumenten een wel-
overwogen keuze maken, zorgaanbieders hun
aanbod verder verbeteren en zorgverzeke-
raars gerichter zorg voor hun klanten inkopen.
Elk van de drie partijen verzamelt informatie
die vervolgens zichtbaar wordt gemaakt op de
websites. Onlangs lanceerde VGZ de site ‘ver-
gelijk en kies’ (www.vgz.nl/vergelijkenkies).
Independer Zorg volgde daarna met de be-
kendmaking van www.zorg.independer.nl. CZ
Nij Smellinghe opent nieuwe dialyselocatie
Ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten nam
deze maand de nieuwe dialyselocatie van het
Dialysecentrum Martini Ziekenhuis Groningen
in gebruik. De nieuwe huisvesting beschikt
over negen dialysestoelen. Daarmee stijgt de
dialysecapaciteit in Drachten van twaalf naar
36 patiënten.
Dialyse is voor mensen met nierfalen een zeer
intensieve behandeling. Iemand die wordt
gedialyseerd, moet drie keer per week een
dagdeel in het ziekenhuis verblijven. Voor de
patiënt is het prettig dat dit dicht bij huis kan.
Daarom heeft het Dialysecentrum Martini
Ziekenhuis in 2009 een locatie in Nij Smel-
linghe geopend. Het Martini Ziekenhuis is
tweejarig contract voor de bewuste, veel voor-
komende, ingreep. Behalve voor borstkanker-
zorg kunnen predicaten worden verdiend
voor de behandeling van: amandelen, hernia,
heupartrose, knieartrose, liesbreuk, meniscus,
slaapapneu, spataderen en staar. Slaapaneu is
dit jaar voor het eerst in het rijtje van Menzis
opgenomen. Menzis gaat voor het uitdelen
van de predicaten uit van de ervaring van de
patiënt. Met als uitgangspunt: niemand weet
zo goed wat bij ingrepen belangrijk is voor de
patiënt als de patiënt zelf. Samen met medisch
specialisten, medische kwaliteitsinstituten en
gespecialiseerde patiëntenverenigingen heeft
Menzis daarom de wensen en eisen in kaart
gebracht en inmiddels voor tien behandelin-
gen ingekocht. Dit jaar en volgend jaar lopen
de tweejarige contracten van ingrepen rond
heup- en knie-implantaten, lage-rughernia en
amandelen nog. De zorgadviseurs van Menzis
adviseren klanten om naar TopZorg te gaan,
maar laat de keuze altijd aan de klant.
heeft enkele jaren geleden de ‘ultimate ques-
tion’ in de zorg geïntroduceerd en gaat deze
informatie op hun website www.cz.nl verder
uitbreiden. VGZ, Independer Zorg en CZ gaan
op hun websites onder meer gebruik maken
van de patiëntervaringen uit de CQI-metingen.
Daarnaast gaan ze de mogelijkheid bieden om
zorgaanbieders te waarderen op een vijftal
onderdelen: tijd en aandacht, deskundigheid,
respect patiënt, begrijpelijke informatie, re-
sultaat behandeling en samenwerken. Inmid-
dels zijn al ruim 90.000 patiënten oordelen
verzameld. Ook kunnen er ervaringen over de
behandeling worden achtergelaten. Op deze
wijze wordt de klantbeleving voor iedereen
inzichtelijk gemaakt. Alle partijen zijn voor-
stander van breed gedragen kwaliteitscriteria.
hier verantwoordelijk voor bedrijfsvoering
en personeel; de nefrologische zorg wordt
geleverd door specialisten van beide zieken-
huizen. In de nieuwe vleugel van het zieken-
huis heeft de dialyselocatie nieuwe huisves-
ting gekregen. In een moderne, lichte ruimte
zijn negen stoelen geplaatst. De stoelen zijn
van alle gemakken voorzien, zodat de patiënt
tijdens de dialyse een zo aangenaam moge-
lijk verblijf heeft. Voor de regio Groningen,
Noord-Drenthe en Zuidoost-Friesland biedt
het Dialysecentrum Martini Ziekenhuis poli-
klinische zorg bij nierfalen en nierfunctiever-
vangende behandelingen. Het centrum heeft
een locatie in Assen en Drachten.
 Nummer 2
26 januari 2011 20 Advertentie

Logimedical is uw partner voor al uw

wagens en kastsystemen!

Flexibel opslagsysteem Anesthesiewagen Crashwagen Baxterwagen Voorschrijfstation Medicijnwagen met

toedienregistratie

Neem graag vrijblijvend contact met ons op.

Logimedical B.V. T: 010 - 258 2929

Molenbaan 6 F: 010 - 442 3004
2908 LM I: www.logimedical.nl
Capelle aan den IJssel E: info@logimedical.nl Elektronische uitgiftekast

www.logimedical.nl

“Dé winkel die ouder worden leuk maakt!”

Dé seniorenspecialist!
Ouderenwinkel.nl is een leverancier
van universele hulpmiddelen en
gemaksproducten voor ouderen en
hulpbehoevenden, zoals sta-op-
Leeuwarden stoelen, hoog-laag-bedden, braces,
Den Helder Joure seniorentelefoons etc.
Heerhugowaard Hardenberg Alle producten zijn uit voorraad leverbaar
Limmen
Zwolle
en zijn verkrijgbaar bij de aangesloten
Hilversum
Deventer
franchisewinkels of via internet. De bezorgbus van de Gouda Media Groep rijdt
Veenendaal Neede
Zoetermeer

Bij Ouderenwinkel.nl wekelijks door heel Nederland onder meer in

Waalwijk
Oosterhout
Helmond
bent u aan het juiste adres! opdracht van Logimedical.
Eindhoven t laagdrempelig
Valkenswaard
t breed assortiment
Heuvelland t hoge kwaliteit Wilt u ook met uw reclame op de bestelbus?
t service en advies Neem dan contact op met Anneke de Pater, tel.: 0182-322451
t veel keuze
t 17 vestigingen in geheel Nederland

Pasteurweg 6
8503 AB Joure
www.ouderenwinkel.nl
www.goudamediagroep.nl
T 0900 200 30 30
E info@ouderenwinkel.nl

Gezondheid
Strengere tabakswet
gunstig voor baby's
Baby's van moeders die tijdens de zwangerschap minder meerookten, hebben minder kans op longziekten.
Kinderen hebben een betere longfunctie en
een hoger geboortegewicht als hun moeder
tijdens de zwangerschap minder meerookt.
Dat blijkt uit het Whistler-onderzoek van het
UMC Utrecht. Volgens de onderzoekers is dit
te danken aan de strengere Tabakswet.
Marije Koopman, die op 13 januari hierop
promoveerde, vond in haar onderzoek dat
baby’s van moeders met de minste blootstel-
ling aan sigarettenrook de beste longfunctie
en het hoogste geboortegewicht hebben. Dit
lijkt een duidelijk verband te hebben met de
strengere Tabakswet. “Minder meeroken door
de moeder tijdens de zwangerschap heeft een
positief effect op de gezondheid van de vol-
gende generatie”, concludeert promotor en
hoogleraar longziekten prof. dr. Kors van der
Ent van het UMC Utrecht. “Kinderen hebben
minder last van longziekten. Daarnaast ver-
laagt het de bloeddruk van het kind en de kans
op overgewicht, weten we uit eerder onder-
zoek. Wij raden dan ook aan om wereldwijd
strengere regels in te stellen over blootstel-
ling aan tabaksrook.” In het Whistler-onder-
zoek analyseerden wetenschappers van het
UMC Utrecht de gezondheid van ruim 1600
gezonde, vijf weken oude kinderen geboren
tussen 2001 en 2010. De gezondheid van de
kinderen vergeleken ze met het rookgedrag
van de moeders tijdens de zwangerschap. Via
vragenlijsten gaven de moeders aan hoe vaak
Insuline
Monomeer
Insuline is een klein eiwit dat onder meer
de suikerspiegel in het bloed reguleert. Het
molecuul wordt als één polypeptideketen
gesynthetiseerd. Daar wordt al spoedig
een stukje uitgeknipt waardoor het actieve
monomere molecuul ontstaat met twee ketens:
A (blauw) van 21 en B (groen) van 30 amino-
zuren. De beide ketens zijn door zwavel-
21
ze tijdens de zwangerschap aan sigarettenrook
waren blootgesteld. De onderzoekers verdeel-
den de kinderen in drie groepen: kinderen
geboren tussen 2001-2004, tussen 2005-2007
en tussen 2008-2010. Moeders uit de eerste
(‘oudste’) groep bleken het meest blootgesteld
geweest te zijn aan meeroken; moeders uit de
laatste (‘jongste’) groep het minst. De longe-
lasticiteit van de baby’s is hoger, de longweer-
stand is juist lager en het geboortegewicht is
hoger. Een betere longfunctie vermindert de
kans op luchtwegaandoeningen bij het kind.
Dat moet wel het gevolg zijn van aanpassin-
gen in de tabakswet die toen zijn doorgevoerd.
Strenge tabakswet
In Nederland is de tabakswet, die in over-
heidsgebouwen sinds 1990 van kracht is,
steeds strenger geworden. Er mag niet wor-
den gerookt op plekken die bedoeld zijn voor
gemeenschappelijk gebruik of die voor het
publiek toegankelijk zijn. Op 1 januari 2004
is dat uitgebreid naar het recht op een rook-
vrije werkplek. Werkgevers zijn verplicht
om ervoor te zorgen dat werknemers kunnen
werken zonder hinder of overlast te ondervin-
den van tabaksrook. Sinds 1 juli 2008 geldt
dat ook voor de horeca. Volgens het oordeel
van de onderzoekers van het UMC Utrecht zal
versoepeling van de huidige tabakswetgeving
leiden tot nadelige effecten voor de komende
generatie.
hexameer
bruggen met elkaar verbonden. Insuline
wordt in het lichaam bewaard als een inactief
complex van zes monomeren rondom twee
zink atomen (paarse bol). In dit hexameer zit-
ten de beide zinkatomen boven elkaar in het
centrum met de zes monomeren er omheen
Bronnen: Wikipedia en Proteopedia
Door Jan Drenth
Nummer 2
26 januari 2011
Hulp om erfelijke darmkanker te voorkomen
Patiënten kunnen zelf een actieve rol spelen
bij het voorkomen van erfelijke darmkanker.
Om hen hierbij te ondersteunen, heeft het
Radboud Universitair Centrum voor Oncolo-
gie (RUCO) in Nijmegen een webvideo en een
online zelftest ontwikkeld. De webvideo laat
zien wanneer het familierisico op darmkanker
verhoogd is en welke maatregelen dan nodig
zijn. De online zelftest geeft een eerste risico-
inschatting met een persoonlijk advies.
Jaarlijks wordt bij 10.000 mensen in Neder-
land darmkanker geconstateerd. Bij ongeveer
1000 van deze patiënten speelt erfelijke be-
lasting een rol. Als iemand erfelijke kanker
heeft, is de kans groot dat naaste familieleden
ook erfelijk belast zijn en kanker kunnen ont-
wikkelen. Mensen met een erfelijke aanleg
hebben een zeer hoog risico - soms wel tachtig
procent - om op relatief jonge leeftijd kanker
te krijgen. Daarnaast hebben mensen met
erfelijke kanker een grotere kans op herhaling
Negatieve bijwerkingen van goed cholesterol
HDL staat bekend als het ‘goede’ cholesterol:
het verlaagt de kans op hart- en vaatziekten.
Sommige families hebben van nature veel
HDL-cholesterol in het bloed. Onderzoek naar
hun erfelijk materiaal moet bijdragen aan de
ontwikkeling van medicijnen die het HDL-
cholesterol kunstmatig verhogen.
Maar gunstige HDL-waarden kunnen ook
negatieve effecten hebben, zoals verminderde
aanmaak van hormonen in de bijnierschors.
Dit blijkt uit een studie van het AMC en de
Geschiedenis van de Gezondheidszorg
Pacemaker
Elk mens heeft één hart dat levenslang
regelmatig moet blijven kloppen. Bij bepaal-
de ziekten verdwijnt de regelmaat en gaat het
hart fibrilleren. De patiënt heeft daar veel
last van, wordt kortademig en kan soms het
bewustzijn verliezen. Al sinds het begin van
de 20ste eeuw heeft men verschillende in-
strumenten ontworpen om de regelmaat weer
op gang te krijgen. De eerste gangmakers,
de externe pacemakers, werden buiten het
lichaam aangebracht. Deze vrij grote instru-
menten prikkelden het hart met stroom van
een hoog voltage, via naalden dwars door
de borst heen. Pas na de Tweede Wereldoor-
log lukte het met behulp van twee elektro-
den die op de borst werden geplakt, het hart
regelmatig te stimuleren. In 1932 constru-
eerde Hyman in New York de eerste pace-
maker. De grote vooruitgang kwam echter
door de komst van de transistor, die een elek-
Een van de vroege pacemakers.
van de ziekte. Het RUCO ondersteunt patiën-
ten en familieleden om erfelijke kanker zo
vroeg mogelijk op te sporen. Prof. dr. Nicoline
Hoogerbrugge van de afdeling Antropogene-
tica: “Het ontwikkelen van een online zelftest
en een webvideo met informatie over erfelijke
darmkanker draagt bij aan vroege herken-
ning van deze ernstige aandoening. Het is
een laagdrempelige manier om zelf actie te
ondernemen als er vermoedens zijn over een
risico op erfelijke darmkanker.” De test geeft
direct een eerste risico-inschatting maar kan
niet bepalen of er sprake is van erfelijke kan-
ker. Wie volgens de test een verhoogd risico
heeft op een erfelijke vorm, krijgt het advies
naar de huisarts te gaan voor een doorverwij-
zing voor preventieve darmcontroles, dan wel
een doorverwijzing naar een klinisch geneti-
cus voor een erfelijkheidsonderzoek. De zelf-
test is voor iedereen eenvoudig in te vullen via
www.umcn.nl/erfelijkedarmkanker.
Rijkuniversiteit Leiden. De resultaten ver-
schenen vorige week in het wetenschappe-
lijke tijdschrift The New England Journal of
Medicine. De afdeling Vasculaire Geneeskun-
de van het AMC beschikt over een databank
met families met extreme cholesterolwaar-
den: heel hoog of juist heel laag. Onderzoe-
kers onder leiding van moleculair bioloog Jan
Albert van Kuivenhoven onderzochten het
DNA van een familie met hoog HDL. Ze ont-
dekten een mutatie in het gen dat codeert voor
de HDL-receptor SR-B1.
trische prikkel kan versterken. De Zweedse
ingenieur Elmquist maakte in 1958 de eerste
implanteerbare pacemaker, die echter zonder
ophouden het hart stimuleerde. Daarna gaat
de ontwikkeling met rasse schreden vooruit.
De stroombron en de elektroden veranderen
waardoor de apparaatjes steeds kleiner wor-
den. De afgebeelde pacemaker van Cordis
Ventricor uit 1968 heeft een vast ingestelde
frequentie van zeventig prikkels per minuut.
De voeding komt uit vijf kwikbatterijen voor
een circuit van drie transistors. In 1970 ge-
bruikte men een batterij met een mengsel van
bismut en tellurium, waardoor het instrument
tientallen jaren kan worden gevoed. Door
het gebruik van lithium batterijen werden de
pacemakers aanzienlijk kleiner. Nu bestaan
er pacemakers die zelf de activiteit van de
patiënt kunnen meten en de prikkels hierop
afstellen.
Door Bob K.P. Griffioen
Medisch Farmaceutisch Museum Delft
 Nummer 2
26 januari 2011 22 Agenda

Wijzer in de Zorg
Congressen, seminars, cursussen

4YPESERVICE+RUGER
AGENDA
(ETBUREAUVOORUWMEDISCHE
SECRETARIpLEONDERSTEUNING
Donderdag 27 januari
VOOROA³MEDISCH´TYPEWERKOF
‘Durf te leren van de toekomst’
TIJDELIJK EENMEDISCHSECRETARESSEOPLOCATIE
• Georganiseerd door: V&VN Opleiders, in samenwerking met Onderwijs en
2EFERENTIESVANZIEKENHUIZENAANWEZIG
Gezondheidszorg en Calibris
• Locatie: Ede, de Reehorst, aanvang 9.00 uur
-EVR$+RUGER   • Meer informatie en inschrijven: www.vriendenvanhetcongres.nl
3CHENKKADE INFO TYPESERVICENL
!7$EN(AAG WWWTYPESERVICENL Donderdag 27 januari
Derde OK-Symposium met als thema: ‘Integraal OK-beheer: management,
patiëntveiligheid en techniek’, gecombineerd met bezoek aan nieuwbouw

)LHWVHQ van de Operatie Kamers in het UMC St. Radboud

• Georganiseerd door: de Vereniging Contamination Control Nederland (VCCN)
:DQGHOEHXUV in samenwerking met de Vereniging voor Hygiëne & Infectiepreventie in de
Gezondheidszorg (VHIG) en de Nederlandse Vereniging voor Technisch facilitair
management in de Gezondheidszorg (NVTG)
HQIHEUXDUL • Locatie: Radboud Auditorium, UMC St. Radboud, Nijmegen

5$,$PVWHUGDP
• Meer informatie en aanmelden: www.vccn.nl
• Contactpersoon: VCCN Verenigingsbureau, Sandra van Ewijk-Jansma, (033) 434 57 65,
XXU a.vanewijk@vccn.nl

ZZZILHWVHQZDQGHOEHXUVQO
DE GOUDSE SCHOUWBURG
in het Groene hart van Nederland
Dé ideale locatie voor o.a.
congressen, bedrijfsfeesten
en seminars
Makkelijk bereikbaar met openbaar
vervoer en meer dan 1000
parkeervoorzieningen binnen een
Vrijdag 28 januari
Congres ‘Zorgpaden in ziekenhuizen’
• Organisatie: Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns
Geneeskunde
• Locatie: Utrecht, Educatorium Universiteit Utrecht
• Meer informatie: www.unitzorginnovatie.nl
Zaterdag 5 februari Uw advertentie in De Ziekenhuiskrant?
VSO informatiemiddag: werken in een ontwikkelingsland
• Bedoeld voor mensen die via VSO hun ervaring en kennis willen delen met collega’s Laura Fuykschot (0182) 322 456
in ontwikkelingslanden Anneke de Pater (0182) 322 451
• Meer informatie: www.vso.nl
Dinsdag 8 februari
Vierde Nationale Voedingscongres V E R S C H I J N T G R AT I S T W E E W E K E L I J K S O P W O E N S D A G I N A L L E Z I E K E N H U I Z E N I N N E D E R L A N D E N O P I N T E R N E T

loopafstand van 5 minuten. • Locatie: Ede, Reehorst, vanaf 9.30 uur VERSCHIJNT GRATIS TWEEWEKELIJKS OP WOENS
www.deziekenhuiskrant.nl
• Kosten: variërend van 35 tot 130 euro
Voor meer informatie kijk op
www.goudseschouwburg.nl • Informatie een aanmelden: www.nationelevoedingscongres.nl
of bel: 0182-513353
Dinsdag 8 en woensdag 9 februari
Tot ziens in Tweede editie European Medical Waste Conference
De Goudse Schouwburg! • Locatie: Amsterdam, RAI
• Meer informatie en inschrijven: www.emwc-web.org
Kunst & Antiek Weekend
Donderdag 10 februari Donderdag 27 t/m Zondag 30 januari 2011
Symposium ‘Acute zorg: de klok rond’
• Locatie: Den Haag, MCH Westeinde, Aula tweede etage, van 16.30 tot 20.00 uur
• Informatie en aanmelden: www.mchaaglanden.nl

De Grote Kerk, Naarden - Vesting

Data Love & Marriage Beurzen:

n:
9 maart 2011 15 en 16 januari Groningen - Martiniplaza
Thema hygiëne
22 en 23 januari Eindhoven - Beursgebouw
Voor publicatie mogelijkheden: 29 en 30 januari Rotterdam - Ahoy
Laura Fuykschot 0182 - 322 456
5 en 6 februari Amsterdam - Theaterfabriek
12 en 13 februari Arnhem - Rijnhal
12 en 13 maart Utrecht - Jaarbeurs
De bijlage voor personeel in verzorgings- en verpleeghuizen.
zaterdag en zondag
Met een extra grote oplage van 30.000 exemplaren. van 10.00 tot 17.00 uur www.trouwplannen.nl
 Nummer 2
Service 23 26 januari 2011

Colofon
Huishoudbeurs wordt Voor inspiratie naar
Negenmaandenbeurs Uitgever, tevens redactie-adres:

dit jaar ‘fantastique’

De jaarlijkse Huishoudbeurs wordt dit jaar
van 12 tot en met 20 februari gehouden in
de RAI in Amsterdam. Ruim 450 exposanten
presenteren tijdens dit grootste consumen-
tenevenement voor vrouwen hun producten.
Het centrale plein van de Huishoudbeurs
wordt die dagen omgetoverd tot een verras-
send festivalterrein op klein formaat: Festival
Fantastique.
Beursbezoekers kunnen zich weer volop
laten inspireren door de laatste trends op het
gebied van lifestyle, verzorging en fashion.
Er valt daarnaast vanalles te proeven, te leren
en te zien op de beursvloer. Bezoekers pro-
fiteren uiteraard ook van allerlei koopjes en
aanbiedingen. Kortom, de beurs bevat alle
ingrediënten voor een ontspannen en gezellig
‘fantastique’ dagje uit. De Huishoudbeurs zet
dan ook een stap voorwaarts met de introduc-
tie van het Festival Fantastique, het summum
van winkelentertainment. Hiermee speelt de
beurs in op de groeiende vraag naar verras-
send vermaak rondom dit huishoudevene-
ment. Bezoekers kunnen alles verwachten dat
hoort bij een festival: vriendinnen, een kleur-
rijke parade over het festivalterrein, muziek,
tenten in bonte kleuren, waarin de nieuwste
producten en de laatste modetrends worden
getoond. Meer informatie is te vinden op
www.huishoudbeurs.nl.
Tijdens de laatste vijf dagen van de Huishoud-
beurs wordt ook de Negenmaandenbeurs
gehouden: het epicentrum van alles wat met
zwangerschap en baby’s te maken heeft. De
Negenmaandenbeurs is voor aanstaande en
jonge ouders sinds jaar en dag de plek om
inspiratie op te doen. De Negenmaanden-
beurs wordt van 16 tot en met 20 februari ge-
houden in Amsterdam RAI. Met de entreekaart
hebben bezoekers op dezelfde dag ook gratis
toegang tot de Huishoudbeurs.
De Negenmaandenbeurs biedt spetterende
modeshows, stylingadvies voor de baby-
kamer, trendy zwangerschaps- en babykle-
ding, deskundigen voor alle prangende vragen
en vele beursaanbiedingen. Ruim 175 bedrij-
ven zijn aanwezig om de bezoekers te inspire-
ren en te informeren over alles op het gebied
van zwangerschap en baby’s. Ook tijdens de
aankomende editie van de Negenmaandebeurs
wordt weer een groot aantal nieuwe producten
geïntroduceerd, waaronder de opblaasbare bed
bumper, de dunste ‘beeldbabyfoon’ ter wereld
met kleurenscherm, een flesverwarmer waar-
mee in dertig seconden de fles op de juiste
temperatuur kan worden klaar gemaakt en
de Niniwalker, een loophulp die ervoor zorgt
dat baby’s vanaf hun eerste stapjes de juiste
houding aannemen.
Gouda Media Groep B.V.
Crabethstraat 38 D, 2801 AN Gouda
T (0182) 322456
F (0182) 322466
E redactie@ziekenhuiskrant.nl
Eindredactie:
Marja den Otter
Opmaak en fotografie:
Gouda Media Groep B.V.
Advertentieverkoop:
Gouda Media Groep B.V.
T (0182) 322 451
E info@ziekenhuiskrant.nl
Mw. Anneke de Pater
Mw. Laura Fuykschot
Alhoewel deze krant met de grootst mogelijke zorg is
samengesteld, kan geen van betrokken partijen aansprake-
lijk worden gesteld voor eventueel voorkomende fouten.
Algemene servicevragen:
Maandag tot en met vrijdag van 9.00-16.00 uur; telefoon
(0182) 322 456 of mail naar: info@ziekenhuiskrant.nl
Abonnementen
Adres: Crabethstraat 38-D, 2801 AN Gouda
T (0182) 322 456
E info@ziekenhuiskrant.nl
Prijzen: per jaar 74,20 euro
Redactie/tips:
Tips, een tekst of een persbericht kunt u mailen naar
redactie@ziekenhuiskrant.nl
De redactie houdt zich het recht voor om artikelen niet te
plaatsen of in te korten.
Verspreiding:
De krant wordt tweewekelijks beschikbaar gesteld in het
personeelrestaurant van alle ziekenhuizen in Nederland.
Daarnaast wordt de krant toegestuurd aan leidinggeven-
den onder wie de hoofden inkoop in de ziekenhuizen.
De oplage bedraagt 25.000 exemplaren.
Webkrant:
De krant kan ook geraadpleegd worden via
www.ziekenhuiskrant.nl. Hierop staat dagelijks actueel
medisch nieuws.
Komende verschijningsdata 2011:
Tweewekelijks. Klik op:
www.ziekenhuiskrant.nl/verschijning
Bezorging:
Bezorgklachten kunt u mailen naar
info@ziekenhuiskrant.nl of bel (0182) 322456

Baby Innovation Awards

Nieuw op de beursvloer is de uitreiking van
de Baby Innovation Awards, de ‘Oscars’ van
de babybranche. Elk jaar worden zo’n veertig
nieuwe baby- en peuterproducten op de
Nederlandse markt gelanceerd. Een vakkundi-
ge jury heeft de nominaties bekend gemaakt.
Consumenten hebben het laatste woord. Zij
kunnen via www.negenmaandenbeurs.nl hun
stem uitbrengen op het voor hen meest inno-
vatieve product. De winnaars worden tijdens
de Negenmaandbeurs 2011 bekend gemaakt.

NS-dagretour
Gratis naar Huishoudbeurs Bezoekers van de Huishoudbeurs en de Het is nu tijd om uw goud te verkopen
Negenmaandenbeurs die online een toe- Hoogste goudprijs ooit!
Voor de lezers van de Ziekenhuiskrant is er weer een leuke actie. De organisatie van de gangskaart kopen, krijgen vier euro korting
Huishoudbeurs stelt gratis toegangskaarten beschikbaar voor diegenen die het antwoord en betalen slechts veertien euro voor een
weten op de volgende vraag: ‘Hoe luidt de naam van het nieuwe festival van de Huishoud- toegangskaart. Zij kunnen gelijk voor 17,50 Ik wil uw goud!
beurs?’ Stuur een mail met de oplossing onder vermelding van uw naam en adres naar euro een tweede klas NS-dagretour bestellen.
info@ziekenhuiskrant.nl. Lezers hebben tot 2 februari de tijd om te reageren. De gratis Het retour is geldig in alle NS-treinen, van- Record goudprijs €30,- per gram
kaarten worden verloot onder de inzenders. af elk station in Nederland naar Amsterdam 24 karaats goud

RAI. Bij bestelling van het NS-kaartje via

U ontvangt direct de hoogste contantprijs voor
www.negenmaandenbeurs.nl ontvangen
beursbezoekers een link waarmee het trein- sieraden, heel of kapot, munten, goudbaren,
Uitslag lezersactie Gezondheidsbeurs kaartje, in de vorm van een e-ticket, kan tandengoud, zilver, guldens, rijksdaalders, bestek,
worden gedownload en uitgeprint.
broodmanden, diamant, briljant en horloges:
Vijf lezers zijn konden afgelopen weekend gratis naar de Nationale Gezondheidsbeurs in
Cartier, Rolex, Breitling,Omega enz.
de Jaarbeurs in Utrecht. Zij hadden de prijsvraag in de Ziekenhuiskrant gewonnen en kre-
gen twee entreekaarten toegestuurd. Het zijn: Bob Boverman (Almere), Linda Wendersteyt
Lezersactie
(Lochem), D. Bos (Roodeschool), Jolande Kip (Papendrecht) en C. van de Ven (Arnhem). Negenmaandenbeurs
Ook mensen die belangstelling hebben
voor de Negenmaandenbeurs krijgen de
Uitslag Kunst & Antiek Weekend kans gratis toegangskaarten te winnen. Potma Edelmetaal
Weet u het antwoord op de vraag: ‘Hoeveel Papestraat 28 - Den Haag
De volgende personen hebben een kaartje voor twee personen gewonnen. Zij kunnen in het dagen duurt de Negenmaandenbeurs?’ mail Tel.: 070-3636666
weekend van 27 tot en met 30 januari gratis naar het Kunst & Antiek Weekend dat wordt dat dan naar info@ziekenhuiskrant.nl. Ver- Di. t/m za. 11.00 - 17.00 uur
gehouden in de Grote Kerk van Naarden-Vesting. Het gaat om: Tiny Nieuwveld uit Gouda, meld u daarbij uw naam en adres. Lezers
Onno Baks uit Rotterdam, Hester de Beijer uit Hilversum, Lindy de Jong uit Arnhem en hebben tot woensdag 2 februari de tijd om Makkelijk te bereiken met openbaar vervoer, uitstappen halte Binnenhof (centrum)

Ingrid Los uit Almere. te reageren.

 Nummer 2
26 januari 2011 24 Advertentie

REGIONALE

HULPMIDDELENBEURS
De modernste hulpmiddelen voor slechtzienden en blinden gepresenteerd bij u in de buurt.

slechtziend.nl
Groothandel van hulpmiddelen voor mensen
met visuele beperkingen, is graag tot uw
dienst met 80 verkooppunten in Nederland.
Radio 509
Voor iedereen die
TactileView horen wil!
Van voelen naar kijken - van
kijken naar voelen.
Saarberg
NIEUW: de Vocatex!
Van Lent Systems HD Beeldschermloep
Minder pijn + Beter die tekst voorleest.
zien + Meer controle ...
= Een beter leven!

Bartiméus
Refrisk
Ziet mogelijkheden.
Begeleiding voor
iedereen die werken wil.
Koninklijke Visio
Expertisecentrum
voor slechtziende
Babbage ...
en blinde mensen.
Zichtbaar beter.

Toegang
Low Vision Totaal
Test de gehele lijn van
GRATIS
Open tussen 10
Solutions Radio :00 en 16:00 uu
r
TV ondertiteling en de dagelijkse hulpmiddelen op de plaats voor meer infform
atie:
www.regionaleh
krant ... laat ze voorlezen! waar ze gebruikt gaan worden. ulpmid
info@hulpmidde delenbeurs.nl
llenbeurs
06 - 177 22 888 .nl

3 februari Rotterdam Wijkgebouw “De Larenkamp” Slinge 303 010 4804044

BEURSKALENDER 10 februari Leeuwarden Eden “Oranje Hotel” Stationsweg 4 058 2126241
Deze Poster is ontworpen, gedrukt en gesponsord door IVA GROEP BV - www.ivagroep.nl

17 februari Almere “Openbare Bibliotheek Almere Stad” Schrijverstraat 1 036 5486000

10 maart Winterswijk Partycentrum “Nijenhuis” Houtladingstraat 6 0543 512354
Openingstijden 17 maart Arnhem Best Western Hotel “Haarhuis” Stationsplein 1 026 4427441
10.00 - 16.00 uur 24 maart Roermond Theaterhotel “De Oranjerie” Kloosterwandplein 12-16 0475 391491
31 maart Groningen Café Bar “Vinkhuizen” Siersteenlaan 28/6 050 5791679
Toegang Gratis 28 april Nijkerk Vergader en congrescentrum “De Schakel” Oranjelaan 10 033 2460804
15 september Capelle a/d IJssel Wijkcentrum “de Trefterp” Damsterdiep 58 010 4517732
22 september Roosendaal Best Western City hotel “the Goderië” Stationsplein 5/A 0165 555400
29 september Gouda Agnietenkapel Nieuwe Markt 100 0182 588482
6 oktober Leiden Het Leids Volkshuis Apothekersdijk 33 A 0900 2323000
13 oktober Gorinchem Wijkgebouw “de Heul” Nieuwe Hoven 141 0183 623674
3 november Apeldoorn Bibliotheek CODA Vosselmanstraat 299 055 5268400
10 november Eindhoven Regardz “Gele Kegels” Kennedyplein 1-5 040 2026000
17 november Venlo Hotel Wilhelmina Kaldenkerkerweg 1 077-3516251
24 november Driebergen Parochiecentrum Pieterburen Rijsenburgselaan 4 0343 514708
www.visievoordeelpas.nl 1 december Delft Zalencentrum Delftstede Phoenixstraat 66 015 2135571

vanLent
s ys t e m s
GROEP