KONSTANTINOS

KAVÁFIS
145 POEMAS

TRADUÇÃO E APRESENTAÇÃO
MANUEL RESENDE
APRESENTAÇÃO DE KONSTANTINOS KAVÁFIS
Konstantinos Kaváfis (nascido em Alexandria, a 29 de abril de
1863, morto na mesma Alexandria, a 29 de abril de 1933, dia do
70.º aniversário) ocupa um lugar singularíssimo na poesia euro-
peia: um lugar à margem, numa espécie de fronteira ou borda,
fora das correntes principais, quer históricas, quer literárias,
quer de vida comum.
Nascido num país árabe, pertencia à comunidade grega
minoritária. Pela sua língua e cultura, não tinha uma tradição
literária nacional recente a que se reportar ou de que se distan-
ciar. A cultura de onde bebia tinha raízes muito antigas, é certo;
mas, ocupada pelo Império Otomano, a Grécia vivera centenas
de anos à margem da literatura europeia.
Acresce que Kaváfis se situava na margem dessa margem.
Era grego, descendente pela língua de Platão e Aristóteles, mas atra-
vés das colónias gregas do Médio Oriente, pelo que as suas referên-
cias eram muito carregadas de memórias do período bizantino.
Era, além disso, homossexual assumido, o que vinha acen-
tuar a sua posição excêntrica, como que vincando por um factor
pessoal e intransmissível todas as outras marginalidades.
Convém insistir num ponto, talvez difícil de apreender
para um espírito «ocidental». Quando a Grécia se tornou inde-
pendente, faltava-lhe uma literatura elaborada. Não conhecera
os trovadores, o renascimento, o barroco, o classicismo, etc., não
tinha modelos para se guiar ou a que reagir.
Não tinha sequer uma língua fixada. De facto, o Estado
nascente adoptara a katharévoussa, uma espécie de grego «depu-
rado» (que pretendia preservar certas formas gramaticais e cer-
tos termos antigos e limpar a língua de influências estrangeiras,
nomeadamente turcas), mas o povo falava demótico, um falar

7
muito simplificado e, de resto, sujeito a inúmeras variantes dia-
lectais. Alguns escritores, essencialmente poetas, adoptaram a
língua falada do povo, mas os círculos oficiais e os conservadores
insistiam na katharévoussa. A luta entre as duas línguas degene-
rou inclusive em batalhas campais, como quando apareceu a pri-
meira tradução de excertos da Bíblia em demótico.
A questão tinha as suas conotações ideológicas e políticas.
O jovem Estado-nação sentia-se vazio de identidade, tanto mais
quanto, na Europa a norte, não faltavam vozes a afirmar que o
povo grego não tinha nada a ver com os gregos clássicos. Jakob
Philipp Fallmerayer, um duvidoso historiador, jornalista e políti-
co austríaco, assegurava que os gregos da época não tinham uma
«única gota de sangue» dos homens do tempo de Péricles, eram
escuros e não louros de olhos azuis. O recurso à katharévoussa
constituía uma espécie de ponte que ligava o jovem país à Hélada
de outros tempos e afirmava a continuidade da nação e da raça.
Era pois um instrumento de afirmação do nacionalismo. Só que
o povo não entendia essa língua arrevesada, daí as controvérsias e
os antagonismos que só haviam de terminar nos anos 70 do século
XX, com a adopção definitiva do demótico como língua nacional.
(Note-se que também neste particular Kaváfis se manti-
nha à parte: utilizava indiferentemente as duas versões da língua
grega, jogando com elas para produzir efeitos de sentido subtis,
mas expressivos.)
Esse mesmo impulso nacionalista impregnava a vida artís-
tica da Grécia. As escolas literárias sucediam-se (romantismo,
parnasianismo, simbolismo), mas o pendor nacionalista manti-
nha-se. Os poetas e prosadores tentavam apropriar-se da tradição
ocidental e enraizá-la na vida cultural do país, cantando a gesta
da independência e da afirmação nacional – e por formas que não
se viam tão exacerbadas noutras paragens. Os grandes comerci-
antes financiavam um prémio nacional de poesia, e o rei presidia
à respectiva sessão final de apresentação dos vencedores.

8
 Kóstis Palamás, um poeta que dominou a cena literária
durante toda a vida de Kaváfis e mesmo após a sua morte (até à
segunda guerra mundial), foi convidado a escrever a letra do hino
das Olimpíadas modernas e recitava regularmente os seus poe-
mas perante grandes audiências. O seu funeral, em 1943, cons-
tituiu mesmo uma gigantesca manifestação contra a ocupação
alemã, tendo Ánguelos Sikelianós, outro poeta relativamente
popular, pronunciado na ocasião um vibrante discurso de afir-
mação nacional contra o ocupante.
Palamás escreveu, como outros, para além de poesia líri-
ca, longos poemas de exaltação nacional (como O Dodecálogo do
Cigano ou A Flauta do Rei). Esse mesmo Palamás considerava
que a poesia de Kaváfis não era poesia, mas jornalismo (Kaváfis
retribuía-lhe, acusando-o de romantismo).
E, de facto, não há em Kaváfis réstia de exaltação nacional,
nem relatos de altos feitos, nem sonhos de futuros grandiosos. E os
seus poemas contam pequenas histórias, estão impregnados de um
ambiente íntimo, são «ditos» em voz baixa, passam-se em tabernas
e quartos e na alma dos personagens que os habitam. Da tradição
cultural da Grécia clássica escolhe, não os momentos de glória, mas
os vencidos, os marginais, os não gregos. Quando vai buscar exem-
plos à Ilíada, é para os comparar aos troianos, ou para celebrar
Sarpédon (um combatente do lado derrotado da guerra de Tróia)
ou os cavalos de Aquiles... No seu mundo, pululam seres de todas as
origens, judeus, sírios, bárbaros helenizantes diversos que consti-
tuíam a amálgama de povos do helenismo e do Império bizantino.
A sua poesia parece prosaica, a expressão situa-se ao rés da
língua, flui sem floreados nem metáforas, foge às palavras «poéti-
cas» que constituem o armazém banal dos bardos.
No entanto, é tudo menos simples; desde já, pela variedade
de discursos e protagonistas (sim, nos seus versos, como num
teatro, «falam» os mais variados personagens e cada um deles
tem a sua forma de expressão própria).

9
 Mas ainda, pela riqueza da composição poética: Kaváfis
recorre ao decapentassílabo da poesia popular, mas também a
vários metros estruturados pelo ritmo iâmbico. Usa a metrifica-
ção com grande liberdade: num poema pode passar de um metro
para outro ou para o verso livre, utilizar rima no início e deixá-
-la cair a seguir. Creio que se sente a mudança do tom e da atmos-
fera. Um exemplo desse recurso é-nos dado em Cesarião: no
início do poema o verso é rimado (nem sempre com coerência),
e a rima dá-lhe um tom levemente sarcástico. Depois, chega
Cesarião e o poeta vira-se para versos brancos de dez ou doze
sílabas, fortemente ritmados pelo iambo, envolvendo tudo numa
«música» cativante, como que atraindo o pequeno César para a
sua intimidade.
Ou por outras palavras: a aparente simplicidade, o tom
prosaico, é fruto de um longo trabalho.
Em primeiro lugar, foi precisa uma lenta evolução para criar
uma voz própria. Como os seus contemporâneos, o poeta, fez na
juventude experiências com o estilo romântico e parnasiano. No
seu espólio encontramos traduções de Shakespeare e de Dante, mas
também de Keats, Shelley, Baudelaire (Kaváfis falava inglês, francês
e italiano) e é de pensar que, como os outros poetas gregos, tenha
tentado adaptar as correntes literárias estrangeiras à cultura grega.
Esses poemas, porém, foram repudiados, e a sua maneira
madura, que só lhe chegou tarde, é completamente diferente e
transcende as influências.
Em segundo lugar, Kaváfis submetia as suas obras a um
constante trabalho de aperfeiçoamento, levando anos a apurar
algumas delas. Não deixou um livro: ia divulgando num pequeno
círculo de amigos, ou em revistas, este e aquele poema; por vezes,
reunia num caderno alguns deles antes distribuídos em folhas
volantes e, para o fim da vida, começou a confeccionar pastas de
arquivo destinadas ao seu «público». Regularmente, substituía
poemas pela nova versão.

10
 Em terceiro lugar, as pequenas histórias que ia registando
estão aí para criar um ambiente e indirectamente insinuarem um
outro sentido. São como que pretextos, pré­‑textos, apontam para
outro texto. Quase sempre mostram subtilmente, muitas vezes
com quase imperceptível ironia, como os homens estão mergu-
lhados num mundo que os ultrapassa, que os derrota – e como a
sua verdadeira grandeza consiste em estar à altura dessa mesma
derrota.
Quando falam de grandeza e de brilhantes feitos, é sempre
numa terceira voz, mergulhada no tempo da narração e incons-
ciente dos perigos que aí vêm e vão desmentir o que essa voz está
a dizer, perigos que o poeta conhece e espera que os seus leitores
conheçam. O poema Em 200 a.C. é um exemplo disso. Mas talvez o
caso mais interessante seja o de Alexandre Janeu e Alexandra: al-
guém relata que o rei e a rainha desfilam vitoriosos pelas ruas de
Jerusalém e que o cortejo é o culminar da gesta gloriosa de Judas
Macabeus e seus irmãos. O exagero dos elogios, repetidos no fim
do poema, é suspeito. E tanto mais suspeito quanto, pelo meio, se
percebe que Alexandre Janeu de certa maneira estabeleceu mui-
tos compromissos com os soberanos «helénicos e helenizantes»:
ora, Judas Macabeu, que, pela guerra de guerrilha, conseguiu
restaurar o templo de Jerusalém, nunca aceitou compromissos
políticos com os Selêucidas helénicos. Por outro lado, Alexandre
Janeu foi um tirano cruel e um manobrador, aliando­‑se a um
selêucida para combater outro, e mudando de aliança consoante
as circunstâncias; foi, além disso, responsável pela morte de mi-
lhares e milhares de judeus seus oponentes (Kaváfis exige de nós
que conheçamos algo da história de Bizâncio e do helenismo e
isso é uma das dificuldades maiores da sua poesia).
Um outro aspecto desconcertante consiste no facto de,
ao narrar as suas histórias de pequenos acidentes do passado,
de acontecimentos concretos, Kaváfis se alçar, precisamente por
isso, a um patamar muito abstracto, mas não preso na rede das

11
palavras, não cristalizado em conceitos: despidos dos mitos na-
cionalistas ou do amor romântico, esses acontecimentos por as-
sim dizer em bruto inscrevem na carne e na memória os traços
mais fundos e primitivos da experiência humana, algo que não
há palavras para dizer.
É o que se dá exemplarmente com o amor homossexual
(ou deveremos dizer «eros» em vez de «amor»?): reprimido pela
sociedade do seu tempo, como que jorra com a sua força primi-
tiva, rompendo todas as barreiras, movido apenas pelo impulso
erótico que une dois corpos e dois seres. Sim, podem condená­‑lo,
pode ser sórdido e pobre o ambiente em que surge e que o envolve,
pode ser ilícito, mas toca algo muito fundo e deixa uma marca
intemporal. Algo que não se pode dizer, a não ser indirectamente.
Do mesmo modo, os poemas históricos vão enraizar­‑se na
relação mais primitiva que se pode imaginar: a trágica inserção
do indivíduo num fluir de acontecimentos que o afogam. Os
seres humanos agem, é certo, mas a História é um rio caudaloso
cujas forças os subjugam e os surpreendem.
E, por fim, cabe assinalar que o tempo é como que um
personagem profundamente inscrito na poesia de Kaváfis. Ele
fala constantemente do tempo. Inúmeros poemas trazem datas,
como a série dos Dias (Dias de 1903, Dias de 1896, etc.), ou os
poemas históricos: Mires, Alexandria 340 d.C., Em 200 a.C., 31
a.C. Em Alexandria, etc. e as datas não poucas vezes têm a sua
importância para a compreensão do texto. Mas não é só o tempo
cronológico que tem importância, também o tempo como fil-
tro do passado visto do presente. «O envelhecer do meu corpo
e do meu rosto,/ uma ferida de terrível faca», diz Jason, filho de
Cleandro, mas o poeta Kaváfis pode dizer também: «Os anos
da minha juventude, a minha vida de prazer —/ que claramente
vejo agora o seu sentido.»
O tempo, com o seu passar, deixa ficar um depósito de bele-
za e verdade. E o que acontece no íntimo de cada vida, acontece

12
na História. Aqueles acontecimentos imprevisíveis do passado,
surgem agora a outra luz. Kaváfis dizia-se poeta-historiador. Sim,
acreditava que, ao recontar as suas pequenas histórias, estava a
revelar a verdade do destino humano.
Esta poesia não foi bem acolhida no seu tempo. Mas, uma
geração depois, os grandes poetas (Seféris, Ritsos e Elýtis, Nicolas
Calas) renderam­‑lhe homenagem e reconheceram o seu contribu-
to para o modernismo grego. Quanto mais não fosse, isto só por si
provaria a novidade do seu estilo e o seu carácter profundamente
inovador.
As traduções que se seguem abrangem 145 dos 154 poemas
publicados em vida por Kaváfis, na versão final que deixou. Ou-
tras edições juntam­‑lhe os poemas de juventude por ele repudi-
ados e os que deixou não publicados, muitas vezes incompletos.
Não me considero suficientemente preparado para entrar nesse
material, que exige, no meu entender, um estudo aturado dos
manuscritos, coisa que não poderia fazer.
Note-se que nove poemas dos 154 canónicos, não os conse-
gui traduzir. Uma ou outra dificuldade surgiu, ou o resultado não
me satisfez: a nossa passagem neste mundo, necessariamente cur-
ta, nem sempre nos permite chegar a este ou aquele destino.
Nos que traduzi, procurei restituir a métrica ou as rimas
(quando as há), tendo assinalado nas notas finais os poemas em
que não consegui respeitar a rima, por esta ou aquela razão. Pro-
curei também reproduzir o ritmo do verso (geralmente iâmbico,
usado com liberdade, como atrás referido). Saliente­‑se, a este res-
peito, aquilo que Seféris chamava «o tango do Kaváfis»: uma com-
posição em que o verso é partido a meio (facto assinalado por um
espaço em branco maior no hemistíquo) sendo ambas as metades
fortemente ritmadas por três tempos fortes (exemplo disto é o
poema Jura).
Tudo isto foi mais ou menos bem conseguido e preferi mui-
tas vezes fugir à estrita observância das regras a retorcer demasiado

13
a prosódia. Em minha defesa saliento a diferença das línguas
neste particular.
Por fim, resta explicar a ordem por que aparecem os poe-
mas. Como se disse atrás, Kaváfis ia reunindo os seus poemas em
colecções que distribuía por um círculo restrito de amigos. Nes-
sas colecções, os poemas tinham a data da primeira publicação.
Quando morreu circulavam três colecções: Poemas 1905‑1915,
Poemas 1916­‑1918 e Poemas 1919­‑1932; a isto acrescente­‑se um
grupo de poemas publicados entre 1897 e 1904, alguns dos quais
não foram acolhidos nessas três colecções (o chamado Caderno de
Sengopoulos). Na nossa edição, seguiu­‑se a ordem das três colec-
ções, incluindo­‑se no final os poemas do Caderno de Sengopoulos
não incluídos nelas.
Numeraram­‑se os poemas pela ordem indicada, saltando­
‑se números quando a respectiva tradução falta.
Eis a partição dos poemas (com a numeração desta edição)
segundo as indicadas colecções:
— Poemas 1905-1915: 1-40;
— Poemas 1916­‑1918: 41-68;
— Poemas 1919­‑1933: 69­‑138;
— Caderno de Sengopoulos: 139­‑154.

Resta referir, para os eventuais interessados, a página web

do Arquivo Kaváfis da fundação Onassis, actual depositária do
espólio do poeta. Nela se encontram registadas as traduções in-
glesas e os originais dos poemas de Kaváfis, bem como material
vário para o estudo da obra do poeta. Foi dela que se extraíram
as versões gregas dos poemas, apresentadas na ortografia grega
actualizada (ortografia monotónica).
www.cavafy.com

Manuel Resende

14
KONSTANTINOS
KAVÁFIS
145 POEMAS
 Η ΠOΛΙΣ

Είπες· «Θα πάγω σ' άλλη γη, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη απ' αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ' είν' η καρδιά μου – σαν νεκρός – θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού – μη ελπίζεις –
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες.

18
 1
A CIDADE*
(1910)

Disseste: «Vou pra outra terra, vou pra outro mar.

Haverá por aí melhor cidade certamente.
Será malogro, está escrito, tudo o que aqui tente
e o meu coração – como morto – enterrado aqui jaz.
Por quanto tempo há-de ficar minh'alma em podre paz?
Pra todo o lado olhei, em todo o lado vi
ruínas negras dessa vida que vivi,
que tanto tempo aqui desperdicei a dissipar.»

Novo lugar não vais achar, nem achar novos mares.

A cidade vai-te seguir. Ruas vais percorrer,
serão as mesmas, e nos mesmos bairros hás-de viver,
nas mesmas casas ficará de neve o teu cabelo.
Hás-de ir ter sempre ao mesmo sítio, sem qualquer apelo.
Para outro lugar não há navio ou caminho
e estragares a vida tu neste cantinho
é pois igual a nesse largo mundo a dissipares.

* Um asterisco a seguir ao título (incluindo este) remete para uma nota no final do livro. As notas são
brevíssimas e destinam-se apenas a providenciar elementos para a compreensão do contexto dos poemas.

19
 Η ΣΑΤΡΑΠΕIΑ

Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένος

για τα ωραία και μεγάλα έργα
η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα
ενθάρρυνσι κ' επιτυχία να σε αρνείται·
να σ' εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,
και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.
Και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις
(η μέρα που αφέθηκες κ' ενδίδεις),
και φεύγεις οδοιπόρος για τα Σούσα,
και πιαίνεις στον μονάρχην Αρταξέρξη
που ευνοϊκά σε βάζει στην αυλή του,
και σε προσφέρει σατραπείες, και τέτοια.
Και συ τα δέχεσαι με απελπισία
αυτά τα πράγματα που δεν τα θέλεις.
Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι' άλλα κλαίει·
τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών,
τα δύσκολα και τ' ανεκτίμητα Εύγε·
την Αγορά, το Θέατρο, και τους Στεφάνους.
Αυτά πού θα στα δώσει ο Αρταξέρξης,
αυτά πού θα τα βρείς στη σατραπεία·
και τι ζωή χωρίς αυτά θα κάμεις.

20
 2
A SATRAPIA*
(1910)

Mas que desgraça! Embora sejas feito

para as belas e grandes obras, sempre
esse injusto destino que é o teu
te nega o estímulo e o triunfo.
Estorvam-te esses vis costumes,
a mesquinhez e a indiferença.
E que horrível é o dia em que cedes
(o dia em que te rendes e em que cedes)
e te pões a caminho para Susa
e te diriges ao monarca Artaxerxes,
o qual magnânimo te acolhe em seu palácio
propondo satrapias e que tais.
E tu, desesperado, lá aceitas
essas prendas que não desejas.
Busca tua alma outras coisas, por outras chora:
os aplausos do Povo e dos Sofistas,
os difíceis e inestimáveis «bravos»;
a Ágora, o Teatro, as Coroas de Louros.
Isso, como to vai dar Artaxerxes,
como vais encontrá-lo numa satrapia;
e que vida sem isso vais fazer?

21
 ΣΟΦOI ΔΕ ΠΡΟΣΙOΝΤΩΝ

«Θεοὶ μὲν γὰρ μελλόντων, ἄνθρωποι δὲ γιγνομένων,

σοφοὶ δὲ προσιόντων αἰσθάνονται.»
Φιλόστρατος, Τὰ ἐς τόν Τυανέα Ἀπολλώνιον, VIII, Ζ

Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.

Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοιχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή

αυτών κάποτ' εν ώραις σοβαρών σπουδών

ταράττεται. Η μυστική βοή
τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.

22
 3
SABEM OS SÁBIOS O QUE SE AVIZINHA*
(1915)

«Pois sabem os deuses o que há-de ser; os homens,

o que está a ser, e os sábios, o que está para ser.»
FILÓSTRATO, Vida de Apolónio de Tiana, 8.7.

Os homens sabem o que está a ser.

O que há-de ser conhecem-no os deuses,
únicos e absolutos senhores das luzes.
Mas, do que há-de ser, os sábios apercebem
o que se avizinha. O ouvido deles

em horas de grave estudo,

se sobressalta. O secreto rumor
lhes chega de feitos que se acercam.
E a ele atendem reverentes. Entanto, na rua,
lá fora, as gentes nada ouvem.

23
 ΜAΡΤΙΑΙ ΕΙΔΟI

Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.

Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις
αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις
να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,
τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.

Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια·

έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,
τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω,
εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,
αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο
κανένας Αρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,
και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,
είναι μεγάλα πράγματα που σ' ενδιαφέρουν»,
μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις ν' αναβάλεις
κάθε ομιλίαν ή δουλειά· μη λείψεις τους διαφόρους
που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις
(τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμη
κ' η Σύγκλητος αυτή, κ' ευθύς να τα γνωρίσεις
τα σοβαρά γραφόμενα του Αρτεμιδώρου.

24
 4
IDOS DE MARÇO*
(1911)

Teme pompas e grandeza, ó minh’ alma.

E se as ambições não conseguires domar,
segue-as com reticências e cautela.
E, ainda, quanto mais fores avançando,
mais atenta e prevenida hás-de ser.

E chegando ao teu auge, já um César,

já com estatura de homem afamado,
cuidado sobretudo ao saíres à rua,
ilustre senhor com o teu cortejo;
se porventura de entre a turba se chegar
algum Artemidoro de escrito na mão
dizendo-te apressado: «Lê já isto,
é coisa capital que a ti te diz respeito»,
não deixes de parar; não deixes de adiar
conversas e negócios. Não deixes de te afastar
de quantos se prosternam para te saudar
(mais tarde os hás-de ver); que aguarde até
o próprio Senado; e trata logo de ler
o grave escrito que te traz Artemidoro.

25
 ΤΕΛΕΙΩΜEΝΑ

Μέσα στον φόβο και στες υποψίες,

με ταραγμένο νου και τρομαγμένα μάτια,
λυώνουμε και σχεδιάζουμε το πώς να κάμουμε
για ν' αποφύγουμε τον βέβαιο
τον κίνδυνο που έτσι φρικτά μας απειλεί.
Κι όμως λανθάνουμε, δεν είν' αυτός στον δρόμο·
ψεύτικα ήσαν τα μηνύματα
(ή δεν τ' ακούσαμε, ή δεν τα νοιώσαμε καλά).
Άλλη καταστροφή, που δεν την φανταζόμεθαν,
εξαφνική, ραγδαία πέφτει επάνω μας,
και ανέτοιμους – πού πιά καιρός – μας συνεπαίρνει.

26
 5
FIM
(1911)

Tomados de temor e de suspeitas,

transtornada a mente e os olhos aterrados,
nos consumimos e planeamos que fazer
para escaparmos ao seguro
perigo tão atroz que se aproxima.
Mas, erro nosso, não é isso que aí vem.
Eram mentiras as notícias
(ou não as ouvimos ou entendemos mal).
Outra desgraça que não suspeitámos,
súbita, fulminante, se abate sobre nós,
e indefesos – já não há tempo – nos apanha.

27
 ΑΠΟΛΕIΠΕΙΝ Ο ΘΕOΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ

Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακούσθει

αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές –
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μιά τέτοια πόλι,
πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.

28
 6
O DEUS ABANDONA ANTÓNIO*
(1911)

Se, abruptamente, à meia-noite ouvires

um tíaso invisível a passar,
com músicas divinas e algazarra –
a tua fraca sorte, as tuas obras
frustradas, os teus planos que afinal
eram miragens, não os lamentes em vão.
Como se há muito pronto, como um bravo,
despede-te da Alexandria que te foge.
E, sobretudo, não te enganes, e não digas
que te mente o ouvido; não consintas
albergar essas ocas esperanças.
Como se há muito pronto, como um bravo,
como cabe a quem merece tal cidade,
vai, chega-te à janela resoluto
e ouve com emoção, mas não com
os prantos e protestos dos cobardes,
num último deleite, os sons lá fora,
a divina toada do cortejo oculto e
diz adeus à Alexandria que vais perder.

29
 Ο ΘΕOΔΟΤΟΣ

Αν είσαι απ’ τους αληθινά εκλεκτούς,

την επικράτησί σου κύταζε πώς αποκτάς.
Όσο κι αν δοξασθείς, τα κατορθώματά σου
στην Ιταλία και στην Θεσσαλία
όσο κι αν διαλαλούν η πολιτείες,
όσα ψηφίσματα τιμητικά
κι αν σ' έβγαλαν στη Ρώμη οι θαυμασταί σου,
μήτε η χαρά σου, μήτε ο θρίαμβος θα μείνουν,
μήτε ανώτερος – τι ανώτερος; – άνθρωπος θα αισθανθείς,
όταν, στην Αλεξάνδρεια, ο Θεόδοτος σε φέρει,
επάνω σε σινί αιματωμένο,
του αθλίου Πομπηίου το κεφάλι.

Και μη επαναπαύεσαι που στην ζωή σου

περιωρισμένη, τακτοποιημένη, και πεζή,
τέτοια θεαματικά και φοβερά δεν έχει.
Ίσως αυτήν την ώρα εις κανενός γειτόνου σου
το νοικοκυρεμένο σπίτι μπαίνει –
αόρατος, άυλος – ο Θεόδοτος,
φέρνοντας τέτοιο ένα φρικτό κεφάλι.

30
 7
TEÓDOTO*
(1915)

Se és um dos verdadeiramente eleitos,

o teu império, cuidado como o alcanças.
Por muito que te exaltem, e os teus feitos
em Itália e na Tessália
por muito que os proclamem as cidades,
por muitos decretos honoríficos
que os teus admiradores em Roma promulguem,
nem a tua alegria nem o teu triunfo durarão,
nem um homem superior – que superior? – te sentirás
quando Teódoto te trouxer a Alexandria,
numa bandeja ensanguentada,
a cabeça do mísero Pompeu.

E não acredites que na tua vida

limitada, regrada e tão prosaica
nada se dê de tão terrível e teatral.
Talvez neste mesmo instante penetre
na arrumada casa de um qualquer vizinho
um Teódoto – invisível, incorpóreo –
levando essa cabeça pavorosa.

31
 ΜΟΝΟΤΟΝIΑ

Την μια μονότονην ημέραν άλλη

μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν
τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι –
η όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφίνουν.

Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.

Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει·
είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.
Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.

32
 8
MONOTONIA
(1908)

A um dia monótono outro dia

monótono também, se segue. Dá-se
o mesmo, sempre, e uma e outra vez –
os instantes, os mesmos, vêm e vão.

Um mês passa e traz outro mês.

O que vem, qualquer um facilmente adivinha:
é esse aborrecido ontem,
e o amanhã já nem parece um amanhã.

33
 ΙΘAΚΗ

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,

να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.

Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,
να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.

Το φθάσιμον εκεί ειν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει

34
 9
ÍTACA
(1911)

Quando abalares, de ida para Ítaca,

Faz votos por que seja longa a viagem,
Cheia de aventuras, cheia de experiências.
E quanto aos Lestrigões, quanto aos Ciclopes,
O irado Poséidon, não os temas,
Disso não verás nunca no caminho,
Se o teu pensar guardares alto, e uma nobre
Emoção tocar tua mente e corpo.
E nem os Lestrigões, nem os Ciclopes,
Nem o fero Poséidon hás-de ver,
Se dentro d'alma não os transportares,
Se não tos puser a alma à tua frente.

Faz votos por que seja longa a viagem.

As manhãs de Verão que sejam muitas
Em que o prazer te invada e a alegria
Ao entrares em portos nunca vistos;
Hás-de parar nas lojas dos fenícios
Para mercar os mais belos artigos:
Ébano, corais, âmbar, madrepérolas,
E sensuais perfumes de todas as sortes,
E quanto houver de aromas deleitosos;
Vai a muitas cidades do Egipto
Aprender e aprender com os doutores.

Ítaca guarda sempre em tua mente.

Hás-de lá chegar, é o teu destino.
Mas a viagem, não a apresses nunca.
Melhor será que muitos anos dure

35
και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι.

Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.

36
E que já velho aportes à tua ilha
Rico do que ganhaste no caminho
Não esperando de Ítaca riquezas.

Ítaca te deu essa bela viagem.

Sem ela não te punhas a caminho.
Não tem, porém, mais nada que te dar.

E se a fores achar pobre, não te enganou.

Tão sábio te tornaste, tão experiente,
Que percebes enfim que significam Ítacas.

37
 OΣΟ ΜΠΟΡΕIΣ

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,

τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πιαίνοντάς την,

γυρίζοντας συχνά κ' εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

38
 10
QUANTO PUDERES
(1913)

Mesmo se não puderes fazer a vida como a queres,

isto ao menos tenta
quanto puderes: não a desbarates
nos muitos contactos do mundo,
na agitação e nas conversas.

Não a desbarates arrastando-a,

e mudando-a e expondo-a
ao quotidiano absurdo
das relações e das companhias
até se tornar uma estranha importuna.

39
 ΤΡΩΕΣ

Είν' η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων·

είν' η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι
παίρνουμ' επάνω μας· κι αρχίζουμε
νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες.

Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά.

Ο Αχιλλεύς στην τάφρον εμπροστά μας
βγαίνει και με φωνές μεγάλες μας τρομάζει. –

Είν' η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.

Θαρρούμε πως με απόφασι και τόλμη
θ' αλλάξουμε της τύχης την καταφορά,
κ' έξω στεκόμεθα ν' αγωνισθούμε.

Αλλ' όταν η μεγάλη κρίσις έλθει,

η τόλμη κ' η απόφασίς μας χάνονται·
ταράττεται η ψυχή μας, παραλύει·
κι ολόγυρα απ' τα τείχη τρέχουμε
ζητώντας να γλυτώσουμε με την φυγή.

Όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,

στα τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος.
Των ημερών μας αναμνήσεις κλαιν κ' αισθήματα.
Πικρά για μας ο Πρίαμος κ' η Εκάβη κλαίνε.

40
 11
TROIANOS*
(1905)

Nossos esforços são – ó desditosos –,

nossos esforços são os dos troianos.
Quando algo conseguimos, ou quando algo
empreendemos, logo começamos
a encher-nos de coragem e esperanças.

Mas sempre algo há-de vir que nos detém.

Aquiles salta da trincheira à nossa frente
e com seus grandes berros nos aterra.

Nossos esforços são os dos troianos.

Cremos que, com audácia e decisão,
venceremos os trambolhões da sorte,
e saímos lá para fora a combater.

Mas quando a hora chega momentosa,

desertam-nos audácia e decisão;
a nossa alma fraqueja, está tolhida,
e à volta dos muros corremos,
procurando na fuga a salvação.

Mas a nossa ruína é certa. Lá em cima,

nos muros, já começam os lamentos.
Choram nossas lembranças, nossos sentimentos.
Amargamente por nós choram Príamo e Hécuba.

41
 Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΔΗΜHΤΡΙΟΣ

«Ὥσπερ οὺ βασιλεύς, ἀλλ’ ὑποκριτής, μεταμφιέννυται χλαμύδα

φαιὰν ἀντὶ τῆς τραγικῆς ἐκείνης, καὶ διαλαθὼν ὑπεχώρησεν.»
Πλούταρχος, Βίος Δημητρίου.

Σαν τον παραίτησαν οι Μακεδόνες

κι απέδειξαν πως προτιμούν τον Πύρρο
ο βασιλεύς Δημήτριος (μεγάλην
είχε ψυχή) καθόλου – έτσι είπαν –
δεν φέρθηκε σαν βασιλεύς. Επήγε
κ' έβγαλε τα χρυσά φορέματά του,
και τα ποδήματά του πέταξε
τα ολοπόρφυρα. Με ρούχ' απλά
ντύθηκε γρήγορα και ξέφυγε.
Κάμνοντας όμοια σαν ηθοποιός
που όταν η παράστασις τελειώσει,
αλλάζει φορεσιά κι απέρχεται.

42
 12
O REI DEMÉTRIO*
(1906)

«Não como um rei, mas como um actor, trocou por vestes

escuras os trajes da tragédia e desapercebido se retirou.»
PLUTARCO, Vida de Demétrio.

Ao ver que os macedónios o enjeitavam,

mostrando-lhe que preferiam Pirro,
o rei Demétrio (grande tinha a alma)
de modo nenhum – ao que se dizia –
se portou como um rei.
Foi e despiu as suas roupas de ouro,
as púrpuras sandálias lançou fora,
envergou trajes simples e se foi.
Portou-se tal qual como aquele actor
que, uma vez finda a representação,
sua clâmide troca e já se aparta.

43
 Η ΔOΞΑ ΤΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑIΩΝ

Είμ’ ο Λαγίδης, βασιλεύς. Ο κάτοχος τελείως

(με την ισχύ μου και τον πλούτο μου) της ηδονής.
Ή Μακεδών, ή βάρβαρος δεν βρίσκεται κανείς
ίσος μου, ή να με πλησιάζει καν. Είναι γελοίος
ο Σελευκίδης με την αγοραία του τρυφή.
Αν όμως σεις άλλα ζητείτε, ιδού κι αυτά σαφή.
Η πόλις η διδάσκαλος, η πανελλήνια κορυφή,
εις κάθε λόγο, εις κάθε τέχνη η πιο σοφή.

44
 13
A GLÓRIA DOS PTOLOMEUS*
(1911)

Sou um Lágida. Senhor absoluto

(pela minha força e riqueza) do prazer.
Ninguém, nem macedónio, nem bárbaro,
me iguala nem sequer se me compara. Que ridículo
o Selêucida com a sua volúpia vulgar.
Mas se é outra coisa o que buscais, ei-la bem clara.
A cidade mestra, cume de toda a Grécia,
em qualquer campo, em qualquer arte, a mais sábia.

45
 Η ΣΥΝΟΔΕIΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Ο Δάμων ο τεχνίτης (άλλον πιο ικανό

στην Πελοπόννησο δεν έχει) εις παριανό
μάρμαρο επεξεργάζεται την συνοδεία
του Διονύσου. Ο θεός με θεσπεσία
δόξαν εμπρός, με δύναμι στο βάδισμά του.
Ο Άκρατος πίσω. Στο πλάγι του Ακράτου
η Μέθη χύνει στους Σατύρους το κρασί
από αμφορέα που τον στέφουνε κισσοί.
Κοντά των ο Ηδύοινος ο μαλθακός,
τα μάτια του μισοκλειστά, υπνωτικός.
Και παρακάτω έρχοντ' οι τραγουδισταί
Μόλπος κ' Ηδυμελής, κι ο Κώμος που ποτέ
να σβύσει δεν αφίνει της πορείας την σεπτή
λαμπάδα που βαστά· και, σεμνοτάτη, η Τελετή. –
Αυτά ο Δάμων κάμνει. Και κοντά σ' αυτά
ο λογισμός του κάθε τόσο μελετά
την αμοιβή του από των Συρακουσών
τον βασιλέα, τρία τάλαντα, πολύ ποσόν.
Με τ' άλλα του τα χρήματα κι αυτά μαζύ
σαν μπουν, ως εύπορος σπουδαία πια θα ζει,
και θα μπορεί να πολιτεύεται – χαρά! –
κι αυτός μες στην βουλή, κι αυτός στην αγορά.

46
 14
O SÉQUITO DE DIONISO*
(1907)

Damon, o escultor (que no Peloponeso

não tem igual) em mármore de Paros
ultima o séquito de Dioniso.
O deus, no seu ’splendor divino, segue
à frente, com seu passo poderoso.
Atrás, Desregramento. Junto a este,
Embriaguez o vinho verte aos sátiros
de uma ânfora coroada de hera.
Ao lado, o delicado Vinho Doce,
olhos semi-cerrados, sonolento.
Mais atrás vêm as duas cantadoras
Melodia e Harmonia, e Festa, que nunca
deixa apagar na sua mão a tocha
sagrada que sustém. E, muito modesto, Ritual. –
Isto faz Damon. E, enquanto o faz,
deita contas à vida, calculando
que recompensa lhe há-de dar o rei
de Siracusa, três talentos, boa soma.
Quando os tiver, juntos com o outro dinheiro,
há-de viver à larga, como grão senhor,
podendo dedicar-se à política – ó dita! –
ele na assembleia, ele na ágora.

47
 Η ΔΥΣΑΡEΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΛΕΥΚIΔΟΥ

Δυσαρεστήθηκεν ο Σελευκίδης
Δημήτριος να μάθει που στην Ιταλία
έφθασεν ένας Πτολεμαίος σε τέτοιο χάλι.
Με τρεις ή τέσσαρες δούλους μονάχα·
πτωχοντυμένος και πεζός.  Έτσι μια ειρωνία
θα καταντήσουν πια, και παίγνιο μες στην Ρώμη
τα γένη των. Που κατά βάθος έγιναν
σαν ένα είδος υπηρέται των Ρωμαίων
το ξέρει ο Σελευκίδης, που αυτοί τους δίδουν
κι αυτοί τους παίρνουνε τους θρόνους των
αυθαίρετα, ως επιθυμούν, το ξέρει.
Αλλά τουλάχιστον στο παρουσιαστικό των
ας διατηρούν κάποια μεγαλοπρέπεια·
να μη ξεχνούν που είναι βασιλείς ακόμη,
που λέγονται (αλλοίμονον!) ακόμη βασιλείς.

Γι' αυτό συγχίσθηκεν ο Σελευκίδης

Δημήτριος· κι αμέσως πρόσφερε στον Πτολεμαίο
ενδύματα ολοπόρφυρα, διάδημα λαμπρό,
βαρύτιμα διαμαντικά, πολλούς
θεράποντας και συνοδούς, τα πιο ακριβά του άλογα,
για να παρουσιασθεί στην Ρώμη καθώς πρέπει,
σαν Αλεξανδρινός Γραικός μονάρχης.

Αλλ' ο Λαγίδης, που ήλθε για την επαιτεία,

ήξερε την δουλειά του και τ' αρνήθηκε όλα·
διόλου δεν του χρειάζονταν αυτές η πολυτέλειες.
Παληοντυμένος, ταπεινός μπήκε στην Ρώμη,
και κόνεψε σ' ενός μικρού τεχνίτου σπίτι.

48
 16
O DESGOSTO DO SELÊUCIDA*
(1915)

Contristou-se o Selêucida
Demétrio quando soube que a Itália
tão mofino chegara um Ptolomeu.
Com três ou quatro escravos tão-somente;
a pé e esfarrapado. A tal escárnio
se acharão reduzidos nessa Roma
os seus avós. Que afinal se converteram
numa espécie de servos dos romanos;
o Selêucida sabe que a seu bel-prazer
os romanos concedem e tiram os tronos,
conforme o seu capricho, bem o sabe.
Mas, ao menos, em aparência,
que os reis guardem alguma majestade;
não esqueçam que são reis ainda,
que ainda os tratam – ai! – por reis.

Por isso se entristecia o Selêucida

Demétrio; e logo ofereceu ao Ptolomeu
púrpuras vestes, um diadema deslumbrante,
preciosas jóias, muitos criados
e um séquito, os seus mais caros cavalos,
para que a Roma se mostrasse como cabe
a um monarca grego alexandrino.

O Lágida, porém, que vinha em precação,

sabia sua servidão e tudo declinou;
de nada lhe valiam esses luxos.
Com velhas roupas, foi humildemente a Roma,
e em casa de um modesto artesão se alojou.

49
Κ' έπειτα παρουσιάσθηκε σαν κακομοίρης
και σαν πτωχάνθρωπος στην Σύγκλητο,
έτσι με πιο αποτέλεσμα να ζητιανέψει.

50
Depois, como um pobre diabo desventurado
apresentou-se no Senado,
pr’ assim com mais efeito mendigar.

51
 ΟΡΟΦEΡΝΗΣ

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω

μοιάζει σαν να χαμογελά το πρόσωπό του,
το έμορφο, λεπτό του πρόσωπο,
αυτός είν' ο Οροφέρνης Αριαράθου.

Παιδί τον έδιωξαν απ' την Καππαδοκία,

απ' το μεγάλο πατρικό παλάτι,
και τον εστείλανε να μεγαλώσει
στην Ιωνία, και να ξεχασθεί στους ξένους.

Α εξαίσιες της Ιωνίας νύχτες

που άφοβα, κ' ελληνικά όλως διόλου
εγνώρισε πλήρη την ηδονή.
Μες στην καρδιά του, πάντοτε Ασιανός·
αλλά στους τρόπους του και στην λαλιά του Έλλην,
με περουζέδες στολισμένος, ελληνοντυμένος,
το σώμα του με μύρον ιασεμιού ευωδιασμένο,
κι απ' τους ωραίους της Ιωνίας νέους,
ο πιο ωραίος αυτός, ο πιο ιδανικός.

Κατόπι σαν οι Σύροι στην Καππαδοκία

μπήκαν, και τον εκάμαν βασιλέα,
στην βασιλεία χύθηκεν επάνω
για να χαρεί με νέον τρόπο κάθε μέρα,
για να μαζεύει αρπαχτικά χρυσό κι ασήμι,
και για να ευφραίνεται, και να κομπάζει,
βλέποντας πλούτη στοιβαγμένα να γυαλίζουν.
Όσο για μέριμνα του τόπου, για διοίκησι –
ούτ’ ήξερε τι γένονταν τριγύρω του.

52
 17
OROFERNES*
(1915)

Este que no tetradracma

parece iluminar seu rosto com um sorriso,
seu formoso, fino rosto,
este é Orofernes, filho de Ariarates.

Menino e moço o expulsaram da Capadócia,

do grande palácio do seu pai,
e a crescer o mandaram para a Jónia,
entre gentes remotas esquecido.

Ah, noites maravilhosas da Jónia,

onde, sem medos e à grega,
conheceu a plenitude do prazer.
No seu coração, sempre asiático.
Mas grego pelos modos e a língua,
ornado de turquesas, vestido à grega,
ungido seu corpo com aromas de jasmim
e, entre os formosos moços da Jónia,
o mais formoso, ele, o mais ideal.

Depois, quando entraram os sírios

na Capadócia e o fizeram rei,
entregou-se à sua realeza
para gozar cada dia de um modo novo,
para arrecadar com avidez ouro e prata,
para se deleitar e se envaidecer,
vendo brilhar empilhadas as riquezas.
Quanto ao cuidado do país e do governo,
ignorava o que em seu redor sucedia.

53
Οι Καππαδόκες γρήγορα τον βγάλαν·
και στην Συρία ξέπεσε, μες στο παλάτι
του Δημητρίου να διασκεδάζει και να οκνεύει.

Μια μέρα ωστόσο την πολλήν αργία του

συλλογισμοί ασυνείθιστοι διεκόψαν·
θυμήθηκε που απ’ την μητέρα του Αντιοχίδα,
κι απ’ την παληάν εκείνη Στρατονίκη,
κι αυτός βαστούσε απ’ την κορώνα της Συρίας,
και Σελευκίδης ήτανε σχεδόν.
Για λίγο βγήκε απ’ την λαγνεία κι απ’ την μέθη,
κι ανίκανα, και μισοζαλισμένος
κάτι εζήτησε να ραδιουργήσει,
κάτι να κάμει, κάτι να σχεδιάσει,
κι απέτυχεν οικτρά κ’ εξουδενώθη.

Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κ’ εχάθη·

ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,
και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντο
πράγμα δεν καταδέχθηκε να το σημειώσει.

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω

μια χάρι αφήκε απ’ τα ωραία του νειάτα,
απ’ την ποιητική εμορφιά του ένα φως,
μια μνήμη αισθητική αγοριού της Ιωνίας,
αυτός είν’ ο Οροφέρνης Αριαράθου.

54
Os capadócios depressa o expulsaram
e refugiou-se na Síria, no palácio
de Demétrio, a divertir-se e a preguiçar.

Um dia, porém, insólitos pensamentos

irromperam no seu ócio prolongado;
recordou que por sua mãe Antioquida
e por aquela vetusta Estratonice,
procedia da casa real da Síria
e que quase era um Selêucida.
Prescindiu por um pouco da lascívia e da embriaguez,
e desastradamente, meio aturdido,
intentou maquinar algo,
fazer algo, planear alguma coisa,
mas fracassou miseravelmente e foi aniquilado.

O seu fim, escreveu-se algures, talvez, e perdeu-se;

ou talvez a história, passando por ele,
com razão, não achasse oportuno
consignar tamanha insignificância.

Este que no tetradracma

deixou o rasto do seu encanto juvenil,
uma luz da sua poética beleza,
a lembrança sensual dum rapaz da Jónia,
é Orofernes, filho de Ariarates.

55
 ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟI ΒΑΣΙΛΕIΣ

Μαζεύθηκαν οι Αλεξανδρινοί
να δουν της Κλεοπάτρας τα παιδιά,
τον Καισαρίωνα, και τα μικρά του αδέρφια,
Αλέξανδρο και Πτολεμαίο, που πρώτη
φορά τα βγάζαν έξω στο Γυμνάσιο,
εκεί να τα κηρύξουν βασιλείς,
μες στη λαμπρή παράταξι των στρατιωτών.

Ο Αλέξανδρος – τον είπαν βασιλέα

της Αρμενίας, της Μηδίας, και των Πάρθων.
Ο Πτολεμαίος – τον είπαν βασιλέα
της Κιλικίας, της Συρίας, και της Φοινίκης.
Ο Καισαρίων στέκονταν πιο εμπροστά,
ντυμένος σε μετάξι τριανταφυλλί,
στο στήθος του ανθοδέσμη από υακίνθους,
η ζώνη του διπλή σειρά σαπφείρων κι αμεθύστων,
δεμένα τα ποδήματά του μ' άσπρες
κορδέλλες κεντημένες με ροδόχροα μαργαριτάρια.
Αυτόν τον είπαν πιότερο από τους μικρούς,
αυτόν τον είπαν Βασιλέα των Βασιλέων.

Οι Αλεξανδρινοί ένοιωθαν βέβαια

που ήσαν λόγια αυτά και θεατρικά.

Αλλά η μέρα ήταν ζεστή και ποιητική,

ο ουρανός ένα γαλάζιο ανοιχτό,
το Αλεξανδρινό Γυμνάσιον ένα
θριαμβικό κατόρθωμα της τέχνης,
των αυλικών η πολυτέλεια έκτακτη,

56
 18
REIS ALEXANDRINOS
(1912)

Os alexandrinos apinharam-se
para verem os filhos de Cleópatra,
Cesarião e seus irmãos menores,
Ptolomeu e Alexandre, que por vez primeira
em público se mostravam, no Ginásio,
para ali os proclamarem reis,
ante uma rútila parada militar.

Alexandre – proclamaram-no rei

da Arménia e da Média e dos partos.
E Ptolomeu – proclamaram-no rei
da Cilícia, da Síria e da Fenícia.
Cesarião, de pé, estava diante,
de seda rosa revestido,
no peito um ramo de jacintos,
seu cinturão, uma dupla fila de safiras e ametistas,
sujeitas suas sandálias com cintas
brancas, de rosadas pérolas recamadas.
Dignidade maior lhe deram que aos pequenos,
tendo-o proclamado Rei dos Reis.

Bem sabiam os alexandrinos

que aquilo eram palavras e teatro.

Mas o dia era cálido e poético,

o céu, era de um claro azul,
o Ginásio de Alexandria, uma
triunfante proeza da arte,
o luxo dos cortesãos, extraordinário.

57
ο Καισαρίων όλο χάρις κ’ εμορφιά
(της Κλεοπάτρας υιός, αίμα των Λαγιδών)·
κ’ οι Aλεξανδρινοί έτρεχαν πια στην εορτή,
κ’ ενθουσιάζονταν, κ’ επευφημούσαν
ελληνικά, κ’ αιγυπτιακά, και ποιοι εβραίικα,
γοητευμένοι με τ’ ωραίο θέαμα –
μ’ όλο που βέβαια ήξευραν τι άξιζαν αυτά,
τι κούφια λόγια ήσανε αυτές η βασιλείες.

58
Cesarião, todo graça e beleza
(filho de Cleópatra, sangue dos Lágidas);
corriam já os alexandrinos à festa,
entusiasmavam-se e aclamavam
em grego e em egípcio e alguns em hebreu,
fascinados pelo formoso espectáculo –
só que, bem sabiam o que aquilo valia,
que vãs palavras eram esses reinos.

59
 ΦΙΛEΛΛΗΝ

Την χάραξι φρόντισε τεχνικά να γίνει.

Έκφρασις σοβαρή και μεγαλοπρεπής.
Το διάδημα καλλίτερα μάλλον στενό·
εκείνα τα φαρδιά των Πάρθων δεν με αρέσουν.
Η επιγραφή, ως σύνηθες, ελληνικά·
όχ' υπερβολική, όχι πομπώδης –
μην τα παρεξηγήσει ο ανθύπατος
που όλο σκαλίζει και μηνά στη Ρώμη –
αλλ' όμως βέβαια τιμητική.
Κάτι πολύ εκλεκτό απ' το άλλο μέρος·
κανένας δισκοβόλος έφηβος ωραίος.
Προ πάντων σε συστείνω να κυττάξεις
(Σιθάσπη, προς θεού, να μη λησμονηθεί)
μετά το Βασιλεύς και το Σωτήρ,
να χαραχθεί με γράμματα κομψά, Φιλέλλην.
Και τώρα μη με αρχίζεις ευφυολογίες,
τα «Πού οι Έλληνες;» και «Πού τα Ελληνικά,
πίσω απ' τον Ζάγρο εδώ, από τα Φράατα πέρα».
Τόσοι και τόσοι βαρβαρότεροί μας άλλοι
αφού το γράφουν, θα το γράψουμε κ' εμείς.
Και τέλος μη ξεχνάς που ενίοτε
μας έρχοντ' από την Συρία σοφισταί,
και στιχοπλόκοι, κι άλλοι ματαιόσπουδοι.
Ώστε ανελλήνιστοι δεν είμεθα, θαρρώ.

60
 19
FILELENO*
(1912)

Faz por pôr toda a arte na incisão.

Que a expressão seja grave e majestosa.
O diadema, melhor talvez estreito;
esses gordos, dos Partos, não me agradam.
A inscrição, em grego, como de costume;
não a quero empolada nem pomposa –
não vá interpretá-la mal esse procônsul
que tudo mexerica e vai contar a Roma –
mas ainda assim honrosa.
Na outra face, algo bem escolhido:
a forma de um belo efebo a lançar o disco.
Sobretudo, insisto, vê lá se gravas
a seguir ao «Rei» e ao «Salvador»,
(Sithaspe, por deus, não te esqueças disto)
com letras elegantes, «Fileleno».
E não me venhas com as tuas lérias,
«Que é dos helenos?», «Que é da língua helénica,
aqui no Zagro, aqui além de Fraata?»
Muitos e muitos, mais bárbaros do que nós,
o escrevem, também havemos de escrever.
Afinal, não te esqueças que por vezes
vindos da Síria chegam cá sofistas,
poetastros e outros sabichões das dúzias
Pelo que, acho, não pouco helenizamos.

61
 ΤΑ ΒHΜΑΤΑ

Σ' εβένινο κρεββάτι στολισμένο

με κοραλλένιους αετούς, βαθυά κοιμάται
ο Νέρων – ασυνείδητος, ήσυχος, κ' ευτυχής·
ακμαίος μες στην ευρωστία της σαρκός,
και στης νεότητος τ' ωραίο σφρίγος.

Αλλά στην αίθουσα την αλαβάστρινη που κλείνει

των Αηνοβάρβων το αρχαίο λαράριο
τι ανήσυχοι που είν' οι Λάρητές του.
Τρέμουν οι σπιτικοί μικροί θεοί,
και προσπαθούν τ' ασήμαντά των σώματα να κρύψουν.
Γιατί άκουσαν μια απαίσια βοή,
θανάσιμη βοή την σκάλα ν' ανεβαίνει,
βήματα σιδερένια που τραντάζουν τα σκαλιά.
Και λιγοθυμισμένοι τώρα οι άθλιοι Λάρητες,
μέσα στο βάθος του λαράριου χώνονται,
ο ένας τον άλλονα σκουντά και σκουντουφλά,
ο ένας μικρός θεός πάνω στον άλλον πέφτει
γιατί κατάλαβαν τι είδος βοή είναι τούτη,
τάνοιωσαν πια τα βήματα των Εριννύων.

62
 20
OS PASSOS*
(1909)

Num leito de ébano ornamentado

com águias de coral, profundamente dorme
Nero – sem consciência, plácido e feliz;
na flor da robustez da carne
e no belo vigor da juventude.

Mas na sala de alabastro que encerra

o antigo larário dos Enobarbos,
que inquietos se sentem os seus Lares.
Afligem-se os domésticos deusinhos
e buscam esconder os corpos insignificantes.
É que ouviram um som sinistro,
um ruído funesto a subir pela escada,
passos de ferro sacudindo os seus degraus.
E agora, assustados, os míseros Lares,
escondem-se no fundo do larário,
atropelam-se, tropeçam uns nos outros,
cai um deusinho sobre o outro,
porque compreenderam de que som se trata,
reconheceram nesses passos as Erínias.

63
 ΗΡΩΔΗΣ ΑΤΤΙΚOΣ

A του Ηρώδη του Αττικού τί δόξα είν' αυτή.

Ο Αλέξανδρος της Σελευκείας, απ' τους καλούς μας σοφιστάς,

φθάνοντας στας Αθήνας να ομιλήσει,
βρίσκει την πόλιν άδεια, επειδή ο Ηρώδης
ήταν στην εξοχή. Κ' η νεολαία
όλη τον ακολούθησεν εκεί να τον ακούει.
Ο σοφιστής Αλέξανδρος λοιπόν
γράφει προς τον Ηρώδη επιστολή,
και τον παρακαλεί τους Έλληνας να στείλει.
Ο δε λεπτός Ηρώδης απαντά ευθύς,
«Έρχομαι με τους Έλληνας μαζύ κ' εγώ.» –

Πόσα παιδιά στην Αλεξάνδρεια τώρα,

στην Αντιόχεια, ή στην Βηρυτό
(οι ρήτορές του οι αυριανοί που ετοιμάζει ο ελληνισμός),
όταν μαζεύονται στα εκλεκτά τραπέζια
που πότε η ομιλία είναι για τα ωραία σοφιστικά,
και πότε για τα ερωτικά των τα εξαίσια,
έξαφν' αφηρημένα σιωπούν.
Άγγιχτα τα ποτήρια αφίνουνε κοντά των,
και συλλογίζονται την τύχη του Ηρώδη –
ποιος άλλος σοφιστής τ' αξιώθηκεν αυτά; –
κατά πού θέλει και κατά πού κάμνει
οι Έλληνες (οι Έλληνες!) να τον ακολουθούν,
μήτε να κρίνουν ή να συζητούν,
μήτε να εκλέγουν πια, ν' ακολουθούνε μόνο.

64
 21
HERODES ÁTICO*
(1912)

Ah, que glória a de Herodes Ático!

Alexandre de Selêucia, um dos nossos melhores sofistas,

ao chegar a Atenas para falar
encontrou vazia a cidade porque Herodes
estava no campo. E toda a juventude
ali o havia seguido para o ouvir.
Alexandre o sofista escreve
então a Herodes uma carta
rogando-lhe que lhe envie os gregos.
O subtil Herodes pronto lhe responde:
«Vou com os gregos eu também.»

Quantos rapazes agora em Alexandria,

em Antioquia ou em Beirute
(retores do amanhã que o helenismo está forjando),
quando se reúnem em selectos banquetes
onde ora se fala de sofismas preciosos,
ora de extraordinárias eróticas façanhas,
absortos se calam de repente.
Intactos a seu lado deixam os copos,
enquanto meditam na fortuna de Herodes
– que outro sofista mereceu esta admiração? –
queira o que quiser, faça o que fizer,
os gregos (os gregos!) o seguem,
sem julgar nem discutir,
sem optar sequer, seguem-no simplesmente.

65
 ΤΥΑΝΕΥΣ ΓΛΥΠΤΗΣ

Καθώς που θα το ακούσατε, δεν είμ' αρχάριος.

Κάμποση πέτρα από τα χέρια μου περνά.
Και στην πατρίδα μου, τα Τύανα, καλά
με ξέρουνε· κ' εδώ αγάλματα πολλά
με παραγγείλανε συγκλητικοί.
Και να σας δείξω
αμέσως μερικά. Παρατηρείστ' αυτήν την Ρέα·
σεβάσμια, γεμάτη καρτερία, παναρχαία.
Παρατηρείστε τον Πομπήιον. Ο Μάριος,
ο Αιμίλιος Παύλος, ο Αφρικανός Σκιπίων.
Ομοιώματα, όσο που μπόρεσα, πιστά.
Ο Πάτροκλος (ολίγο θα τον ξαναγγίξω).
Πλησίον στου μαρμάρου του κιτρινωπού
εκείνα τα κομμάτια, είν' ο Καισαρίων.

Και τώρα καταγίνομαι από καιρό αρκετό

να κάμω έναν Ποσειδώνα. Μελετώ
κυρίως για τ' άλογά του, πώς να πλάσω αυτά.
Πρέπει ελαφρά έτσι να γίνουν που
τα σώματα, τα πόδια των να δείχνουν φανερά
που δεν πατούν την γη, μον' τρέχουν στα νερά.

Μα να το έργον μου το πιο αγαπητό

που δούλεψα συγκινημένα και το πιο προσκεκτικά·
αυτόν, μια μέρα του καλοκαιριού θερμή
που ο νους μου ανέβαινε στα ιδανικά,
αυτόν εδώ ονειρεύομουν τον νέον Ερμή.

66
 22
ESCULTOR DE TIANA
(1911)

Como tereis ouvido não sou um principiante.

Muita pedra passou pelas minhas mãos.
E na minha pátria, em Tiana, bem
me conhecem; aqui muitas estátuas
me encomendaram senadores.
Vou agora
mostrar-vos algumas. Olhai esta Rea,
augusta, cheia de inteireza, venerável.
Olhai este Pompeu. Aí estão Mário,
Cipião Africano, Paulo Emílio.
O mais parecidos que pude fazer.
Pátroclo (terei de o retocar um pouco).
Aí, junto desses fragmentos de mármore
amarelento, está Cesarião.

E agora, há bastante tempo, estou ocupado

a fazer um Poséidon. A minha maior preocupação
são os seus cavalos e como modelá-los.
Pois tão ligeiros têm de ser, que
os seus corpos e patas em verdade hão-de parecer
não pisar a terra, mas sim correr sobre a água.

E aqui está a minha obra mais querida,

trabalhada com mais amor e empenho:
esse com que sonhei, num quente dia de verão
em que a imaginação voava prò mundo ideal,
esse com quem sonhei, o jovem Hermes.

67
 ΛΥΣIΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΤAΦΟΣ

Πλησιέστατα, δεξιά που μπαίνεις, στην βιβλιοθήκη

της Βηρυτού θάψαμε τον σοφό Λυσία,
γραμματικόν. Ο χώρος κάλλιστα προσήκει.
Τον θέσαμε κοντά σ' αυτά του που θυμάται
ίσως κ' εκεί – σχόλια, κείμενα, τεχνολογία,
γραφές, εις τεύχη ελληνισμών πολλή ερμηνεία.
Κ' επίσης έτσι από μας θα βλέπεται και θα τιμάται
ο τάφος του, όταν που περνούμε στα βιβλία.

68
 23
TÚMULO DE LÍSIAS GRAMÁTICO*
(1914)

Logo ali, à direita quem entra, na biblioteca

de Beirute enterrámos o sábio Lísias,
o gramático. Lugar muito adequado.
Pusemo-lo junto a isso que talvez também ali
guarde na memória – escólios, textos, gramáticas,
escritos, muito in-fólio de hermeneia grega.
E também assim nós poderemos ver e venerar
o seu túmulo, ao passar para ir aos livros.

69
 ΕΥΡIΩΝΟΣ ΤAΦΟΣ

Εις το περίτεχνον αυτό μνημείον,

ολόκληρον εκ λίθου συηνίτου,
που το σκεπάζουν τόσοι μενεξέδες, τόσοι κρίνοι,
είναι θαμένος ο ωραίος Ευρίων.
Παιδί αλεξανδρινό, είκοσι πέντε χρόνων.
Απ' τον πατέρα του, γενιά παληά των Μακεδόνων·
από αλαβάρχας της μητέρας του η σειρά.
Έκαμε μαθητής του Αριστοκλείτου στην φιλοσοφία,
του Πάρου στα ρητορικά. Στας Θήβας τα ιερά
γράμματα σπούδασε. Του Αρσινοϊτου
νομού συνέγραψε ιστορίαν. Αυτό τουλάχιστον θα μείνει.
Χάσαμεν όμως το πιο τίμιο – την μορφή του,
που ήτανε σαν μια απολλώνια οπτασία.

70
 24
TÚMULO DE EURÍON*
(1914)

Neste monumento de arte consumada,

em pedra de Siene todo ele,
que tantas violetas, tantos lírios recobrem,
está enterrado o belo Euríon.
Jovem alexandrino de vinte e cinco anos.
De velha estirpe macedónica p’lo pai,
e de família de alabarcos p’la mãe.
Foi discípulo de Aristoclito em filosofia,
de Paros em retórica. E em Tebas estudou
os livros sagrados. Uma história
compilou do nomo de Arsínoe. Isso pelo menos ficará.
Perdemos em troca o mais apreciado – a sua beleza,
que foi uma apolínea epifania.

71
 ΟΥΤΟΣ ΕΚΕIΝΟΣ

Άγνωστος – ξένος μες στην Αντιόχεια – Εδεσσηνός

γράφει πολλά. Και τέλος πάντων, να, ο λίνος
ο τελευταίος έγινε. Με αυτόν ογδόντα τρία
ποιήματα εν όλω. Πλην τον ποιητή
κούρασε τόσο γράψιμο, τόση στιχοποιία,
και τόση έντασις σ' ελληνική φρασιολογία,
και τώρα τον βαραίνει πια το κάθε τι. –
Μια σκέψις όμως παρευθύς από την αθυμία
τον βγάζει – το εξαίσιον Ούτος Εκείνος,
που άλλοτε στον ύπνο του άκουσε ο Λουκιανός.

72
 25
É ELE*
(1909)

Um desconhecido – estrangeiro em Antioquia – de Edessa,

escreve sem parar. E por fim, ei-la, terminada
a sua última canção. Com ela oitenta e três
poemas no total. Mas tanto escrever, tanto verso,
tanta tensão de frases em língua grega,
deixaram tão exausto o poeta, que agora já
qualquer coisa o fatiga.
Mas de súbito um pensamento o tira
do seu tédio – o delicioso «é ele»
que outrora no seu sonho Luciano ouvira.

73
 ΤΑ ΕΠΙΚIΝΔΥΝΑ

Είπε ο Μυρτίας (Σύρος σπουδαστής

στην Αλεξάνδρεια· επί βασιλείας
αυγούστου Κώνσταντος και αυγούστου Κωνσταντίου·
εν μέρει εθνικός, κ' εν μέρει χριστιανίζων)·
«Δυναμωμένος με θεωρία και μελέτη,
εγώ τα πάθη μου δεν θα φοβούμαι σα δειλός.
Το σώμα μου στες ηδονές θα δώσω,
στες απολαύσεις τες ονειρεμένες,
στες τολμηρότερες ερωτικές επιθυμίες,
στες λάγνες του αίματός μου ορμές, χωρίς
κανέναν φόβο, γιατί όταν θέλω –
και θάχω θέλησι, δυναμωμένος
ως θάμαι με θεωρία και μελέτη –
στες κρίσιμες στιγμές θα ξαναβρίσκω
το πνεύμα μου, σαν πριν, ασκητικό.»

74
 26
OS PERIGOS*
(1911)

Disse Mirtias (estudante sírio

em Alexandria, quando reinavam
augusto Constante e augusto Constâncio,
em parte gentio e em parte cristianizante):
«Fortalecido pela especulação e o estudo,
não temerei, como um cobarde, as minhas paixões.
Entregarei meu corpo aos prazeres,
à volúpia sonhada,
aos mais ousados eróticos desejos,
aos impulsos lascivos do meu sangue, sem
medo nenhum, pois quando eu quiser
– e hei-de querer, fortalecido
como estarei pela especulação e o estudo –
recuperarei no momento necessário
o meu espírito ascético de outrora.»

75
 ΜΑΝΟΥHΛ ΚΟΜΝΗΝOΣ

Ο βασιλεύς κυρ Μανουήλ ο Κομνηνός

μια μέρα μελαγχολική του Σεπτεμβρίου
αισθάνθηκε τον θάνατο κοντά. Οι αστρολόγοι
(οι πληρωμένοι) της αυλής εφλυαρούσαν
που άλλα πολλά χρόνια θα ζήσει ακόμη.
Ενώ όμως έλεγαν αυτοί, εκείνος
παληές συνήθειες ευλαβείς θυμάται,
κι απ' τα κελλιά των μοναχών προστάζει
ενδύματα εκκλησιαστικά να φέρουν,
και τα φορεί, κ' ευφραίνεται που δείχνει
όψι σεμνήν ιερέως ή καλογήρου.

Ευτυχισμένοι όλοι που πιστεύουν,

και σαν τον βασιλέα κυρ Μανουήλ τελειώνουν
ντυμένοι μες την πίστι των σεμνότατα.

76
 27
MANUEL COMNENO*
(1915)

O imperador, dom Manuel Comneno,

num dia de Setembro melancólico,
sentiu acercar-se a morte. Os astrólogos
a soldo do palácio não paravam de afirmar
que ainda muitos outros anos viveria.
Mas, enquanto eles falazavam,
ele velhos costumes piedosos recordou
e dispôs que das celas dos seus monges
hábitos eclesiásticos lhe trouxessem;
deles revestido, deleitou-se a mostrar
o aspecto venerável de um sacerdote, de um monge.

Ditosos quantos têm fé

e, como o imperador dom Manuel,
acabam veneravelmente dela revestidos.

77
 ΠΟΛΥ ΣΠΑΝIΩΣ

Είν' ένας γέροντας. Εξηντλημένος και κυρτός,

σακατεμένος απ' τα χρόνια, κι από καταχρήσεις,
σιγά βαδίζοντας διαβαίνει το σοκάκι.
Κι όμως σαν μπει στο σπίτι του να κρύψει
τα χάλια και τα γηρατειά του, μελετά
το μερτικό που έχει ακόμη αυτός στα νειάτα.

Έφηβοι τώρα τους δικούς του στίχους λένε.

Στα μάτια των τα ζωηρά περνούν η οπτασίες του.
Το υγιές, ηδονικό μυαλό των,
η εύγραμμη, σφιχτοδεμένη σάρκα των,
με την δική του έκφανσι του ωραίου συγκινούνται.

78
 29
CASO RARO
(1913)

É um velho. Exausto e derrotado,

arruinado pela idade e os excessos,
a passo lento segue pelo beco.
Mas ao entrar em casa pra esconder
a miséria e a velhice, põe-se a meditar
no quinhão que inda tem por entre a gente nova.

Alguns rapazes recitam agora seus versos.

Nos vivos olhos deles passam as visões que teve.
As suas mentes sãs, voluptuosas
e a sua harmoniosa carne firme
revibram na expressão que ele deu à beleza.

79
 ΖΩΓΡΑΦΙΣΜEΝΑ

Την εργασία μου την προσέχω και την αγαπώ.

Μα της συνθέσεως μ' αποθαρρύνει σήμερα η βραδύτης.
Η μέρα μ' επηρέασε. Η μορφή της
όλο και σκοτεινιάζει. Όλο φυσά και βρέχει.
Πιότερο επιθυμώ να δω παρά να πω.
Στη ζωγραφιάν αυτή κυττάζω τώρα
ένα ωραίο αγόρι που σιμά στη βρύσι
επλάγιασεν, αφού θ' απέκαμε να τρέχει.
Τι ωραίο παιδί· τι θείο μεσημέρι το έχει
παρμένο πια για να το αποκοιμίσει. –
Κάθομαι και κυττάζω έτσι πολλήν ώρα.
Και μες στην τέχνη πάλι, ξεκουράζομαι απ΄την δούλεψή της.

80
 31
PINTURA
(1915)

A meu trabalho me apego e me entrego.

Mas hoje o torpor não me alenta a compor.
O dia pesa em mim. A sua forma
não cessa de ensombrecer. Não cessa o vento, a chuva.
Melhor será ver que escrever.
Vejo agora neste quadro
um belo efebo, acostado a uma fonte,
cansado de correr.
Que beleza de rapaz, que divino meio-dia
o tomou para o adormecer! –
Bastante tempo fico assim a contemplá-lo.
Também eu na arte descanso da sua servidão.

81
 ΘAΛΑΣΣΑ ΤΟΥ ΠΡΩIΟΥ

Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ' εγώ την φύσι λίγο.

Θάλασσας του πρωιού κι ανέφελου ουρανού
λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη· όλα
ωραία και μεγάλα φωτισμένα.

Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά

(τα είδ' αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα)·
κι όχι κ' εδώ τες φαντασίες μου,
τες αναμνήσεις μου, τα ινδάλματα της ηδονής.

82
 32
MAR DA MANHÃ
(1915)

Vou deter-me aqui. Ver também um pouco a natureza.

Deste mar da manhã e deste céu sem nuvens
azuis fundos brilhantes e praia amarela – tudo
banhado em bela e sumptuosa luz.

Vou deter-me aqui. Na ilusão de que é isso que vejo

(e, na verdade, vi, um instante, ao chegar)
e não também aqui as minhas fantasias,
minhas recordações, imagens do prazer.

83
 ΙΩΝΙΚOΝ

Γιατί τα σπάσαμε τ' αγάλματά των,

γιατί τους διώξαμεν απ' τους ναούς των,
διόλου δεν πέθαναν γι' αυτό οι θεοί.
Ω γη της Ιωνίας, σένα αγαπούν ακόμη,
σένα η ψυχές των ενθυμούνται ακόμη.
Σαν ξημερώνει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικο
την ατμοσφαίρα σου περνά σφρίγος απ' την ζωή των·
και κάποτ' αιθέρια εφηβική μορφή,
αόριστη, με διάβα γρήγορο,
επάνω από τους λόφους σου περνά.

84
 33
JÓNIA*
(1911)

Lá porque destruímos as suas estátuas,

lá porque os expulsámos dos seus templos,
não quer dizer que, os deuses, os matámos.
A ti ainda te amam, ó terra de Jónia,
ainda a ti as suas almas te recordam!
Quando sobre ti desponta uma manhã de Agosto,
o vigor da sua vida impregna a tua atmosfera;
e por vezes uma etérea forma de efebo,
imprecisa, com um passo fugaz,
pelas tuas colinas vai passando.

85
 ΣΤΟΥ ΚΑΦΕΝΕIΟΥ ΤΗΝ ΕIΣΟΔΟ

Την προσοχή μου κάτι που είπαν πλάγι μου

διεύθυνε στου καφενείου την είσοδο.
Κ' είδα τ' ωραίο σώμα που έμοιαζε
σαν απ' την άκρα πείρα του να τώκαμεν ο Έρως –
πλάττοντας τα συμμετρικά του μέλη με χαρά·
υψώνοντας γλυπτό το ανάστημα·
πλάττοντας με συγκίνησι το πρόσωπο
κι αφίνοντας απ' των χεριών του το άγγιγμα
ένα αίσθημα στο μέτωπο, στα μάτια, και στα χείλη.

86
 34
À ENTRADA DO CAFÉ
(1915)

A minha atenção, algo que a meu lado alguém disse

voltou-a para a entrada do café.
Vi então aquele formoso corpo que parecia
tê-lo criado Eros do fundo da sua experiência,
modelando com deleite a simetria dos seus membros;
erguendo, escultural, seu alto talhe;
modelando com ternura o rosto
e deixando-lhe, só com o toque das mãos,
uma emoção na fronte, nos olhos e nos lábios.

87
 ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ

Η κάμαρα ήταν πτωχική και πρόστυχη,

κρυμένη επάνω από την ύποπτη ταβέρνα.
Απ' το παράθυρο φαίνονταν το σοκάκι,
το ακάθαρτο και το στενό. Από κάτω
ήρχονταν η φωνές κάτι εργατών
που έπαιζαν χαρτιά και που γλεντούσαν.

Κ' εκεί στο λαϊκό, το ταπεινό κρεββάτι

είχα το σώμα του έρωτος, είχα τα χείλη
τα ηδονικά και ρόδινα της μέθης –
τα ρόδινα μιας τέτοιας μέθης, που και τώρα
που γράφω, έπειτ' από τόσα χρόνια!,
μες στο μονήρες σπίτι μου, μεθώ ξανά.

88
 35
UMA NOITE
(1915)

Era pobre e sórdida a alcova,

escondida por cima da equívoca taberna.
Da janela via-se a ruela
suja e estreita. De baixo
subiam as vozes de uns operários
que, jogando às cartas, matavam o tempo.

E ali, numa cama mísera e vulgar

possuí o corpo do amor, possuí os lábios
sensuais e rosados de embriaguez –
rosados de tanta embriaguez que, mesmo agora,
quando escrevo, passados tantos anos,
sozinho em casa, volto a embriagar-me.

89
 ΕΠEΣΤΡΕΦΕ

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με,

αγαπημένη αίσθησις επέστρεφε και παίρνε με –
όταν ξυπνά του σώματος η μνήμη,
κ' επιθυμία παληά ξαναπερνά στο αίμα·
όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται,
κ' αισθάνονται τα χέρια σαν ν' αγγίζουν πάλι.

Επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα,

όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται....

90
 36
VOLTA
(1912)

Volta muitas vezes e toma-me,

ó sensação amada, volta e toma-me –
quando a lembrança do corpo desperta
e um velho desejo volta a percorrer-me o sangue;
quando os lábios e a pele se recordam
e as mãos sentem que de novo palpam.

Volta muitas vezes e toma-me na noite,

quando os lábios e a pele se recordam...

91
 ΜΑΚΡΥA

Θάθελα αυτήν την μνήμη να την πώ...

Μα έτσι εσβύσθη πια... σαν τίποτε δεν απομένει –
γιατί μακρυά, στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια κείται.

Δέρμα σαν καμωμένο από ιασεμί...

Εκείνη του Αυγούστου – Αύγουστος ήταν; – η βραδυά...
Μόλις θυμούμαι πια τα μάτια· ήσαν, θαρρώ, μαβιά...
Α ναι, μαβιά· ένα σαπφείρινο μαβί.

92
 37
LONGE
(1914)

Quisera evocar esta lembrança...

Mas já se esvaiu... como se nada restasse –
porque jaz longe, nos primeiros anos de juventude.

Uma pele como que feita de jasmim...

Essa noite de Agosto – seria Agosto? – essa noite...
Apenas lembro por fim os olhos; eram, creio, azuis...
Ah, sim, azuis! – um perfeito profundo azul.

93
 ΟΜΝΥΕΙ

Ομνύει κάθε τόσο ν' αρχίσει πιο καλή ζωή.

Αλλ' όταν έλθ' η νύχτα με τες δικές της συμβουλές,
με τους συμβιβασμούς της, και με τες υποσχέσεις της·
αλλ' όταν έλθ' η νύχτα με την δική της δύναμι
του σώματος που θέλει και ζητεί, στην ίδια
μοιραία χαρά, χαμένος, ξαναπηαίνει.

94
 38
JURA*
(1915)

A cada passo jura que há-de mudar de vida.

Mas quando vem a noite com os seus compromissos
mas quando vem a noite co’as suas sugestões,
e co’as suas promessas, toda a sua energia,
ao mesmo fatal júbilo do corpo,
que quer e pede, já perdido volta.

95
 ΕΠHΓΑ

Δεν εδεσμεύθηκα. Τελείως αφέθηκα κ' επήγα.

Στες απολαύσεις, που μισό πραγματικές,
μισό γυρνάμενες μες στο μυαλό μου ήσαν,
επήγα μες στην φωτισμένη νύχτα.
Κ' ήπια από δυνατά κρασιά, καθώς
που πίνουν οι ανδρείοι της ηδονής.

96
 39
FUI
(1913)

Nada me prendeu. Abandonei-me todo e fui.

Pelos prazeres que, meio reais,
meio sonhados, rondavam na minha alma,
fui pela noite iluminada.
E dos mais fortes vinhos bebi, como
bebem os heróis do prazer.

97
 ΠΟΛΥEΛΑΙΟΣ

Σε κάμαρη άδεια και μικρή, τέσσαρες τοίχοι μόνοι,

και σκεπασμένοι με ολοπράσινα πανιά,
καίει ένας πολυέλαιος ωραίος και κορώνει·
και μες στη φλόγα του την καθεμιά πυρώνει
μια λάγνη πάθησις, μια λάγνη ορμή.

Μες στην μικρή την κάμαρη, που λάμπει αναμένη

από του πολυελαίου την δυνατή φωτιά,
διόλου συνειθισμένο φως δεν είν' αυτό που βγαίνει.
Γι' άτολμα σώματα δεν είναι καμωμένη
αυτής της ζέστης η ηδονή.

98
 40
CANDELABRO
(1914)

Num quarto pequeno e nu, quatro paredes somente,

recamadas de muito verdes panos,
um belo candelabro brilha incandescente;
e em cada uma das chamas se acende
uma lúbrica paixão, um lúbrico ardor.

Nessa pequena alcova, que ilumina refulgente

a forte luz que vem do candelabro,
não é vulgar fogo esta luz ardente.
Não foi feita para os corpos tementes
a volúpia que há neste calor.

99
 ΑΠ' ΤΕΣ ΕΝΝΙA

Δώδεκα και μισή. Γρήγορα πέρασεν η ώρα

απ' τες εννιά που άναψα την λάμπα,
και κάθισα εδώ. Καθόμουν χωρίς να διαβάζω,
και χωρίς να μιλώ. Με ποιόνα να μιλήσω
κατάμονος μέσα στο σπίτι αυτό.

Το είδωλον του νέου σώματός μου,

απ' τες εννιά που άναψα την λάμπα,
ήλθε και με ηύρε και με θύμησε
κλειστές κάμαρες αρωματισμένες,
και περασμένην ηδονή – τι τολμηρή ηδονή!
Κ' επίσης μ' έφερε στα μάτια εμπρός,
δρόμους που τώρα έγιναν αγνώριστοι,
κέντρα γεμάτα κίνησι που τέλεψαν,
και θέατρα και καφενεία που ήσαν μια φορά.

Το είδωλον του νέου σώματός μου

ήλθε και μ' έφερε και τα λυπητερά·
πένθη της οικογένειας, χωρισμοί,
αισθήματα δικών μου, αισθήματα
των πεθαμένων τόσο λίγο εκτιμηθέντα.

Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασεν η ώρα.

Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασαν τα χρόνια.

100
 41
DESDE AS NOVE
(1918)

Doze e meia. Depressa passou o tempo

desde as nove quando acendi o candeeiro
e me sentei aqui. Estava sentado sem ler
e sem falar. Com quem havia de falar
sozinho nesta casa?

A imagem do meu corpo de jovem,

desde as nove quando acendi o candeeiro,
chegou e me encontrou, e me evocou
fechadas alcovas perfumadas
e o prazer já passado – que ousado prazer!
E diante dos olhos me pôs também
ruas que agora já não reconheço,
centros de diversão que agora estão fechados
e teatros e cafés que já se foram.

A imagem do meu corpo de jovem

veio e também me trouxe coisas tristes:
os lutos de família, despedidas;
sentimentos dos meus e sentimentos
tão pouco atendidos dos mortos.

Doze e meia. Como passou o tempo.

Doze e meia. Como passaram os anos.

101
 ΝOΗΣΙΣ

Τα χρόνια της νεότητός μου, ο ηδονικός μου βίος –

πώς βλέπω τώρα καθαρά το νόημά των.

Τι μεταμέλειες περιττές, τι μάταιες....

Αλλά δεν έβλεπα το νόημα τότε.

Μέσα στον έκλυτο της νεότητός μου βίο

μορφόνονταν βουλές της ποιήσεώς μου,
σχεδιάζονταν της τέχνης μου η περιοχή.

Γι' αυτό κ' η μεταμέλειες σταθερές ποτέ δεν ήσαν.

Κ' η αποφάσεις μου να κρατηθώ, ν' αλλάξω
διαρκούσαν δύο εβδομάδες το πολύ.

102
 42
COMPREENSÃO
(1918)

Os anos da minha juventude, a minha vida de prazer –

que claramente vejo agora o seu sentido.

Que inúteis remorsos, que estéreis...

Mas não via o sentido nessa altura.

Em meio à minha dissoluta vida jovem

ia tomando forma a minha poesia,
ia-se desenhando o contorno da minha arte.

Por isso nunca houve firmes arrependimentos.

E as decisões de me dominar, de mudar
duravam duas semanas se tanto.

103
 ΠΡEΣΒΕΙΣ ΑΠ' ΤΗΝ ΑΛΕΞAΝΔΡΕΙΑ

Δεν είδαν, επί αιώνας, τέτοια ωραία δώρα στους Δελφούς

σαν τούτα που εστάλθησαν από τους δύο τους αδελφούς,
τους αντιζήλους Πτολεμαίους βασιλείς. Αφού τα πήραν
όμως, ανησύχησαν οι ιερείς για τον χρησμό. Την πείραν
όλην των θα χρειασθούν το πώς με οξύνοιαν να συνταχθεί,
ποιός απ' τους δυο, ποιός από τέτοιους δυο να δυσαρεστηθεί.
Και συνεδριάζουνε την νύχτα μυστικά
και συζητούν των Λαγιδών τα οικογενειακά.

Αλλά ιδού οι πρέσβεις επανήλθαν. Χαιρετούν.

Στην Αλεξάνδρεια επιστρέφουν, λεν. Και δεν ζητούν
χρησμό κανένα. Κ' οι ιερείς τ' ακούνε με χαρά
(εννοείται, που κρατούν τα δώρα τα λαμπρά),
αλλ' είναι και στο έπακρον απορημένοι,
μη νοιώθοντας τι η εξαφνική αδιαφορία αυτή σημαίνει.
Γιατί αγνοούν που χθες στους πρέσβεις ήλθαν νέα βαρυά.
Στην Ρώμη δόθηκε ο χρησμός· έγειν' εκεί η μοιρασιά.

104
 44
EMBAIXADORES DE ALEXANDRIA*
(1918)

Há séculos que em Delfos não se viam oferendas tão belas

como as enviadas pelos dois reis Ptolomeus,
irmãos e rivais. Desde que as receberam,
inquietos, porém, com o oráculo andavam os sacerdotes.
Queria-se toda a sua experiência para o redigirem sagazmente;
quem dos dois, quem de tão grandes soberanos ficará contrariado.
Em segredo pela noite se reúnem
e discutem os assuntos da casa dos Lágidas.

Mas foi aqui que os embaixadores regressaram. Despedem-se.

Voltam para Alexandria – dizem. – E não pedem
nenhum oráculo. Com alegria ouvem isto os sacerdotes
(claro está que guardam os esplêndidos presentes),
mas ficam confusos ao extremo,
sem entender que significa esta repentina indiferença.
É que ignoram que ontem graves novas chegaram aos embaixadores.
O oráculo fora emitido em Roma: ali se tiraram as sortes.

105
 ΑΡΙΣΤOΒΟΥΛΟΣ

Κλαίει το παλάτι, κλαίει ο βασιλεύς,

απαρηγόρητος θρηνεί ο βασιλεύς Ηρώδης,
η πολιτεία ολόκληρη κλαίει για τον Αριστόβουλο
που έτσι άδικα, τυχαίως πνίχθηκε
παίζοντας με τους φίλους του μες στο νερό.

Κι όταν το μάθουνε και στ' άλλα μέρη,

όταν επάνω στην Συρία διαδοθεί,
κι από τους Έλληνας πολλοί θα λυπηθούν·
όσοι ποιηταί και γλύπται θα πενθήσουν,
γιατ' είχεν ακουσθεί σ' αυτούς ο Αριστόβουλος,
και ποια τους φαντασία για έφηβο ποτέ
έφθασε τέτοιαν εμορφιά σαν του παιδιού αυτού·
ποιο άγαλμα θεού αξιώθηκεν η Αντιόχεια
σαν το παιδί αυτό του Ισραήλ.

Οδύρεται και κλαίει η Πρώτη Πριγκηπέσσα·

η μάνα του, η πιο μεγάλη Εβρέσσα.
Οδύρεται και κλαίει η Αλεξάνδρα για την συμφορά. –
Μα σαν βρεθεί μονάχη της αλλάζει ο καϋμός της.
Βογγά· φρενιάζει· βρίζει· καταριέται.
Πώς την εγέλασαν! Πώς την φενάκισαν!
Πώς επί τέλους έγινε ο σκοπός των!
Το ρήμαξαν το σπίτι των Ασαμωναίων.
Πώς το κατόρθωσε ο κακούργος βασιλεύς·
ο δόλιος, ο φαύλος, ο αλιτήριος.
Πώς το κατόρθωσε. Τι καταχθόνιο σχέδιο
που να μη νοιώσει κ’ η Μαριάμμη τίποτε.
Αν ένοιωθε η Μαριάμμη, αν υποπτεύονταν,

106
 45
ARISTÓBOULOS*
(1918)

Chora o palácio, chora sua majestade,

inconsolável, carpe a sua dor o rei Herodes,
toda a cidade chora por Aristóboulos
que se afogou num ’stúpido acidente
brincando n’ água com os seus amigos.

Quando souberem da nova noutras partes,

quando ela se espalhar por essa Síria,
muitos gregos também se acharão tristes;
quantos poetas e escultores porão luto,
pois lhes chegara a fama de Aristóboulos,
e os efebos da sua fantasia nunca
se comparavam à beleza desse moço;
que estátua de algum deus teve Antioquia
que igualasse aquele rapaz de Israel?

Lavada em pranto, carpe a grã princesa,

sua mãe, ilustre entre todas as judias.
Pela desgraça chora e se dói Alexandra.
Mas, quando fica só, a dor se lhe transforma.
Ruge, desvaira, insulta e maldiz.
Tinham-na humilhado! E enganado!
Como a burlaram, como a enganaram!
Como acabaram por lograr o seu intento!
Dos Asmoneus a casa derribaram.
Como o conseguira o rei celerado,
o traidor, o canalha, o miserável.
Que triunfo. Que plano tão infernal
que nunca Mariamna imaginara.

107
θάβρισκε τρόπο το αδέρφι της να σώσει·
βασίλισσα είναι τέλος, θα μπορούσε κάτι.
Πώς θα θριαμβεύουν τώρα και θα χαίρονται κρυφά
η μοχθηρές εκείνες, Κύπρος και Σαλώμη·
η πρόστυχες γυναίκες Κύπρος και Σαλώμη. –
Και νάναι ανίσχυρη, κι αναγκασμένη
να κάνει που πιστεύει τες ψευτιές των·
να μη μπορεί προς τον λαό να πάγει,
να βγει και να φωνάξει στους Εβραίους,
να πει, να πει πώς έγινε το φονικό.

108
Se Mariamna imaginasse, ou suspeitasse,
teria achado modo de salvar o irmão;
afinal é rainha, algo teria feito.
Como às ocultas hão-de exultar com o seu triunfo
essas infames Chipre e Salomé,
essas rameiras, Chipre e Salomé.
Ver-me assim impotente e obrigada
a fingir que acredito nas mentiras deles!
Não poder recorrer ao povo,
sair à rua e gritar aos judeus,
dizer, dizer como se fez o crime.

109
 ΚΑΙΣΑΡIΩΝ

Εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή,

εν μέρει και την ώρα να περάσω,
την νύχτα χθες πήρα μια συλλογή
επιγραφών των Πτολεμαίων να διαβάσω.
Οι άφθονοι έπαινοι κ' η κολακείες
εις όλους μοιάζουν. Ολοι είναι λαμπροί,
ένδοξοι, κραταιοί, αγαθοεργοί·
καθ' επιχείρησίς των σοφοτάτη.
Αν πεις για τες γυναίκες της γενιάς, κι αυτές,
όλες η Βερενίκες κ' η Κλεοπάτρες θαυμαστές.

Όταν κατόρθωσα την εποχή να εξακριβώσω

θάφινα το βιβλίο αν μια μνεία μικρή,
κι ασήμαντη, του βασιλέως Καισαρίωνος
δεν είλκυε την προσοχή μου αμέσως...

Α, να, ήρθες συ με την αόριστη

γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες
γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,
κ’ έτσι πιο ελεύθερα σ’ έπλασα μες στο νού μου.
Σ’ έπλασα ωραίο κ’ αισθηματικό.
Η τέχνη μου στο πρόσωπό σου δείνει
μιαν ονειρώδη συμπαθητική εμορφιά.
Και τόσο πλήρως σε φαντάσθηκα,
που χθες την νύχτα αργά, σαν έσβυνεν
η λάμπα μου – άφισα επίτηδες να σβύνει –
εθάρεψα που μπήκες μες στην κάμαρά μου,
με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες ως θα ήσουν
μες στην κατακτημένην Αλεξάνδρεια,

110
 46
CESARIÃO
(1918)

Em parte pra aclarar uns factos dessa altura,

em parte pra gastar alguns momentos meus,
na noite que passou, dediquei-me à leitura
dumas epigrafias sobre os Ptolomeus.
Os elogios abundantes e as lisonjas
são parecidos para todos. Todos gloriosos,
magníficos, benfeitores, fortes e famosos;
cada seu feito suma sapiência.
Quanto às mulheres, todas também formidáveis,
Cleópatras e Berenices admiráveis.

Já esclarecido, ia pousar o livro

quando uma pequena, insignificante
referência ao rei Cesarião
de súbito me chamou a atenção...

Ah, eis que tu chegaste com o teu

indefinido encanto. Poucas linhas há
na história sobre ti, e assim pude
mais livremente moldar-te na minha mente.
Moldei-te belo e sensual. A minha arte
conferiu ao teu rosto uma beleza
de sonho cativante. E foi
tal a intensidade com que imaginei,
que ontem, já bem entrada era a noite,
quando se apagou o candeeiro
– deixei-o apagar-se de propósito –,
pareceu-me que entravas no meu quarto,
achei que estavas à minha frente, tal como

111
χλωμός και κουρασμένος, ιδεώδης εν τη λύπη σου,
ελπίζοντας ακόμη να σε σπλαχνισθούν
οι φαύλοι – που ψιθύριζαν το «Πολυκαισαρίη»

112
estarias na conquistada Alexandria,
pálido e cansado, ideal na tua dor,
esperando ainda a piedade
da canalha que murmurava: «Césares demais».

113
 Η ΔΙΟΡIΑ ΤΟΥ ΝEΡΩΝΟΣ

Δεν ανησύχησεν ο Νέρων όταν άκουσε

του Δελφικού Μαντείου τον χρησμό.
«Τα εβδομήντα τρία χρόνια να φοβάται».
Είχε καιρόν ακόμη να χαρεί.
Τριάντα χρονώ είναι. Πολύ αρκετή
είν' η διορία που ο θεός τον δίδει
για να φροντίσει για τους μέλλοντας κινδύνους.

Τώρα στην Ρώμη θα επιστρέψει κουρασμένος λίγο,

αλλά εξαίσια κουρασμένος από το ταξείδι αυτό,
που ήταν όλο μέρες απολαύσεως –
στα θέατρα, στους κήπους, στα γυμνάσια...
Των πόλεων της Αχαϊας εσπέρες...
Α των γυμνών σωμάτων η ηδονή προ πάντων...

Αυτά ο Νέρων. Και στην Ισπανία ο Γάλβας

κρυφά το στράτευμά του συναθροίζει και το ασκεί,
ο γέροντας ο εβδομήντα τριώ χρονώ.

114
 47
O PRAZO DE NERO
(1918)

Não se inquietou Nero quando ouviu

o vaticínio do Oráculo de Delfos.
«Os setenta e três anos temerás.»
Tempo teria ainda para desfrutar.
Trinta e três anos tem. E alargado
é o prazo que o deus agora lhe concede
para pensar nos riscos do futuro.

Agora, algo cansado, voltará a Roma,

mas deleitosamente cansado desta viagem,
em que todos os dias foram de prazer –
em jardins, em teatros, em ginásios...
Noites nessas cidades da Acaia...
E o prazer, sobretudo, ah, dos corpos nus...

Isto, Nero. Na Hispânia, entretanto, Galba,

em segredo, recruta e treina as suas tropas:
Galba, um ancião de setenta e três anos.

115
 ΕΙΣ ΤΟ ΕΠIΝΕΙΟΝ

Νέος, είκοσι οκτώ ετών, με πλοίον τήνιον

έφθασε εις τούτο το συριακόν επίνειον
ο Έμης, με την πρόθεσι να μάθει μυροπώλης.
Όμως αρρώστησε εις τον πλούν. Και μόλις
απεβιβάσθη, πέθανε. Η ταφή του, πτωχοτάτη,
έγιν' εδώ. Ολίγες ώρες πριν πεθάνει κάτι
ψιθύρισε για «οικίαν», για «πολύ γέροντας γονείς».
Μα ποιοί ήσαν τούτοι δεν εγνώριζε κανείς,
μήτε ποιά η πατρίς του μες στο μέγα πανελλήνιον.
Καλλίτερα. Γιατί έτσι ενώ
κείται νεκρός σ' αυτό το επίνειον,
θα τον ελπίζουν πάντα οι γονείς του ζωντανό.

116
 48
NO PORTO
(1918)

Moço, de vinte e oito anos, num barco de Tinos

chegou Emes a este porto sírio,
tencionando aprender o negócio do incenso.
Adoeceu, porém, no barco. E mal
desembarcou, morreu. O seu enterro, muito pobre,
foi aqui. Poucas horas antes de morrer
sussurrou algo como «casa» e «meus pais muito velhos»
Mas quem seriam eles, ninguém o sabia,
nem qual a sua pátria no vasto helenismo.
Melhor assim. Que assim enquanto
jaz morto neste porto
os pais sempre o esperam vivo.

117
 EΝΑΣ ΘΕOΣ ΤΩΝ

Όταν κανένας των περνούσεν απ' της Σελευκείας

την αγορά, περί την ώρα που βραδυάζει,
σαν υψηλός και τέλεια ωραίος έφηβος,
με την χαρά της αφθαρσίας μες στα μάτια,
με τ' αρωματισμένα μαύρα του μαλλιά,
οι διαβάται τον εκύτταζαν
κι ο ένας τον άλλονα ρωτούσεν αν τον γνώριζε,
κι αν ήταν Έλλην της Συρίας, ή ξένος. Αλλά μερικοί,
που με περισσοτέρα προσοχή παρατηρούσαν,
εκαταλάμβαναν και παραμέριζαν·
κ' ενώ εχάνετο κάτω απ' τες στοές,
μες στες σκιές και μες στα φώτα της βραδυάς,
πηαίνοντας προς την συνοικία που την νύχτα
μονάχα ζει, με όργια και κραιπάλη,
και κάθε είδους μέθη και λαγνεία,
ερέμβαζαν ποιος τάχα ήταν εξ Αυτών,
και για ποιαν ύποπτην απόλαυσί του
στης Σελευκείας τους δρόμους εκατέβηκεν
απ' τα Προσκυνητά, Πάνσεπτα Δώματα.

118
 49
UM DOS SEUS DEUSES*
(1917)

Quando um deles passava pela ágora

de Selêucia à hora em que cai a noite
como um efebo alto, de perfeita beleza,
com o júbilo nos olhos do incorruptível,
com seu negro cabelo perfumado,
as gentes o fitavam.
Indagavam entre si se o conheciam,
se era grego de Síria ou estrangeiro. Mas alguns,
que com mais atenção o observavam,
percebiam e se apartavam;
enquanto ele se perdia pelas arcadas
entre as sombras e as luzes do poente,
a caminho do bairro que só vive
na noite entre deboches e orgias
e toda a sorte de borracheiras e lascívia,
pensavam qual de Eles poderia ser
e por que turvo deleite
havia descido às ruas de Selêucia
das Augustas Moradas Veneráveis.

119
 ΛAΝΗ ΤAΦΟΣ

Ο Λάνης που αγάπησες εδώ δεν είναι, Μάρκε,

στον τάφο που έρχεσαι και κλαις, και μένεις ώρες κι ώρες.
Τον Λάνη που αγάπησες τον έχεις πιο κοντά σου
στο σπίτι σου όταν κλείεσαι και βλέπεις την εικόνα,
που αυτή κάπως διατήρησεν ό,τ' είχε που ν' αξίζει,
που αυτή κάπως διατήρησεν ό,τ' είχες αγαπήσει.

Θυμάσαι, Μάρκε, που έφερες από του ανθυπάτου

το μέγαρον τον Κυρηναίο περίφημο ζωγράφο,
και με τι καλλιτεχνικήν εκείνος πανουργία
μόλις είδε τον φίλο σου κ' ήθελε να σας πείσει
που ως Υάκινθον εξ άπαντος έπρεπε να τον κάμει
(μ' αυτόν τον τρόπο πιο πολύ θ' ακούονταν η εικών του).

Μα ο Λάνης σου δεν δάνειζε την εμορφιά του έτσι·

και σταθερά εναντιωθείς είπε να παρουσιάσει
όχι διόλου τον Υάκινθον, όχι κανέναν άλλον,
αλλά τον Λάνη, υιό του Ραμετίχου, Αλεξανδρέα.

120
 50
TÚMULO DE LANES
(1918)

Marco, aquele Lanes que amaste não está aqui,

no túmulo onde vens chorar e passas longas horas.
Aquele Lanes que amaste tem-no mais perto de ti,
quando te encerras em casa e fitas o seu retrato,
esse que algo conservou de quanto nele valia,
esse que algo conservou de quanto nele amaste.

Recorda, Marco, quando trouxeste do palácio

do procônsul aquele famoso pintor de Cirene;
com que manha artística, ele,
mal viu o teu amigo, vos quis convencer
de que o que importava era figurá-lo como Jacinto
(desse modo seria a sua obra mais famosa).

Mas o teu Lanes não emprestava assim a sua beleza;

e opondo-se com firmeza exigiu que não o apresentasse
nem como Jacinto nem como nenhum outro,
mas sim como Lanes, filho de Ramético, alexandrino.

121
 ΙΑΣH ΤAΦΟΣ

Κείμαι ο Ιασής ενταύθα. Της μεγάλης ταύτης πόλεως

ο έφηβος ο φημισμένος για εμορφιά.
Μ' εθαύμασαν βαθείς σοφοί· κ' επίσης ο επιπόλαιος,
ο απλούς λαός. Και χαίρομουν ίσα και για

τα δυό. Μα απ' το πολύ να μ' έχει ο κόσμος Νάρκισσο κ' Ερμή,

η καταχρήσεις μ' έφθειραν, μ' εσκότωσαν. Διαβάτη,
αν είσαι Αλεξανδρεύς, δεν θα επικρίνεις. Ξέρεις την ορμή
του βίου μας· τί θέρμην έχει· τι ηδονή υπερτάτη.

122
 51
TÚMULO DE JASES
(1917)

Sou eu, Jases, quem aqui jaz. Desta grande cidade

efebo pela beleza afamado.
Profundos sábios me admiraram e até o simples
povo chão. E igualmente me alegrava eu por isso.

Mas à força de ser para as gentes um Narciso e um Hermes,

os abusos me arruinaram, me mataram. Caminhante,
se és alexandrino, não me censures. Conheces a veemência
da nossa vida, que ardente é, que excelsa volúpia.

123
 ΕΝ ΠOΛΕΙ ΤΗΣ ΟΣΡΟΗΝHΣ

Απ' της ταβέρνας τον καυγά μας φέραν πληγωμένο

τον φίλον Ρέμωνα χθες περί τα μεσάνυχτα.
Απ' τα παράθυρα που αφίσαμεν ολάνοιχτα,
τ' ωραίο του σώμα στο κρεββάτι φώτιζε η σελήνη.
Είμεθα ένα κράμα εδώ· Σύροι, Γραικοί, Αρμένιοι, Μήδοι.
Τέτοιος κι ο Ρέμων είναι. Όμως χθες σαν φώτιζε
το ερωτικό του πρόσωπο η σελήνη,
ο νους μας πήγε στον πλατωνικό Χαρμίδη.

124
 52
NUMA CIDADE DE OSROENE
(1917)

Da taberna ontem ferido numa rixa nos trouxeram

o amigo Remón à meia-noite.
Pelas janelas que abertas deixamos de par em par,
a lua banhou seu corpo formoso no leito.
Somos aqui uma mistura: sírios, gregos, arménios, medos.
Assim é também Remón. Mas quando a lua ontem
iluminava o seu rosto amado,
se elevou o meu pensamento ao Cármides platónico.

125
 ΙΓΝΑΤIΟΥ ΤAΦΟΣ

Εδώ δεν είμαι ο Κλέων που ακούσθηκα

στην Αλεξάνδρεια (όπου δύσκολα ξιπάζονται)
για τα λαμπρά μου σπίτια, για τους κήπους,
για τ' άλογα και για τ' αμάξια μου,
για τα διαμαντικά και τα μετάξια που φορούσα.
Άπαγε· εδώ δεν είμαι ο Κλέων εκείνος·
τα εικοσιοκτώ μου χρόνια να σβυσθούν.
Είμ' ο Ιγνάτιος, αναγνώστης, που πολύ αργά
συνήλθα· αλλ' όμως κ' έτσι δέκα μήνες έζησα ευτυχείς
μες στην γαλήνη και μες στην ασφάλεια του Χριστού.

126
 53
TÚMULO DE INÁCIO
(1917)

Aqui não sou já o Cleón de que tanto se falou

em Alexandria (onde é difícil chamar a atenção)
pelas minhas mansões deslumbrantes, os meus jardins,
meus cavalos e meus carros,
pelos diamantes e sedas que vestia.
Passado isso, aqui não sou aquele Cleón;
que se apaguem os seus vinte e oito anos.
Sou Inácio, o leitor, que muito tarde
me converti, mas que ainda assim dez meses vivi feliz
no sossego e segurança de Cristo.

127
ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΜOΝΗ, ΠΟΥ ΠEΘΑΝΕ 29 ΕΤΩΝ, ΣΤΑ 610

Ραφαήλ, ολίγους στίχους σε ζητούν

για επιτύμβιον του ποιητού Αμμόνη να συνθέσεις.
Κάτι πολύ καλαίσθητον και λείον. Συ θα μπορέσεις,
είσαι ο κατάλληλος, να γράψεις ως αρμόζει
για τον ποιητήν Αμμόνη, τον δικό μας.

Βέβαια θα πεις για τα ποιήματά του –

αλλά να πεις και για την εμορφιά του,
για την λεπτή εμορφιά του που αγαπήσαμε.

Πάντοτε ωραία και μουσικά τα ελληνικά σου είναι.

Όμως την μαστοριά σου όληνα τη θέμε τώρα.
Σε ξένη γλώσσα η λύπη μας κ' η αγάπη μας περνούν.
Το αιγυπτιακό σου αίσθημα χύσε στην ξένη γλώσσα.

Ραφαήλ, οι στίχοι σου έτσι να γραφούν

που νάχουν, ξέρεις, από την ζωή μας μέσα των,
που κι ο ρυθμός κ' η κάθε φράσις να δηλούν
που γι' Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός.

128
 55
A AMONES, MORTO AOS VINTE NOVE ANOS, EM 610
(1917)

Rafael, uns versos te pedem que componhas

para epitáfio do poeta Amones.
Algo muito fino e delicado. Tu podes,
és o mais indicado para escrever como cabe
sobre o nosso poeta Amones.

Claro que falarás dos seus poemas –

mas fala também da sua beleza,
beleza delicada que tanto quisemos.

O teu grego sai sempre belo e musical.

Mas queremos agora a tua inteira maestria.
A nossa dor e amor numa língua estrangeira.
Verte o teu sentir egípcio nessa língua estrangeira.

Rafael, teus versos hão-de ser escritos por forma

a terem – sabes – algo em si da nossa vida,
para que o ritmo e cada frase mostrem que é
um alexandrino a escrever sobre outro alexandrino.

129
ΑΙΜΙΛΙΑΝOΣ ΜΟΝAΗ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ, 628 - 655 Μ.Χ.

Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους

μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία·
και θ' αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους
χωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία.

Θα θέλουν να με βλάψουν. Αλλά δεν θα ξέρει

κανείς απ' όσους θα με πλησιάζουν
πού κείνται η πληγές μου, τα τρωτά μου μέρη,
κάτω από τα ψεύδη που θα με σκεπάζουν. –

Ρήματα της καυχήσεως του Αιμιλιανού Μονάη.

Άραγε νάκαμε ποτέ την πανοπλία αυτή;
Εν πάση περιπτώσει, δεν την φόρεσε πολύ.
Είκοσι επτά χρονώ, στην Σικελία πέθανε.

130
 56
EMILIANO MONAES, ALEXANDRINO, 628-655 D.C.*
(1918)

Com o meu verbo, minha figura e maneiras

excelente armadura hei-de arranjar
para enfrentar as gentes traiçoeiras
sem nunca medo ter ou fraquejar.

Hão-de querer fazer-me mal, em vão.

Meus pontos fracos, e minhas feridas
ninguém há-de saber, nem onde estão,
sob as minhas mentiras, escondidas.

Palavras jactanciosas de Emiliano Monaes.

Alguma vez terá forjado essa armadura?
Se sim, não a vestiu por muito tempo.
Morreu aos vinte e sete na Sicília.

131
 OΤΑΝ ΔΙΕΓΕIΡΟΝΤΑΙ

Προσπάθησε να τα φυλάξεις, ποιητή,

όσο κι αν είναι λίγα αυτά που σταματιούνται.
Του ερωτισμού σου τα οράματα.
Βάλ' τα, μισοκρυμμένα, μες τες φράσεις σου.
Προσπάθησε να τα κρατήσεις, ποιητή,
όταν διεγείρονται μες το μυαλό σου
την νύχτα, ή μες την λάμψι του μεσημεριού.

132
 57
QUANDO DESPERTAREM
(1916)

Procura guardá-las, poeta,

mesmo que sejam poucas as que se detêm,
as visões do teu erotismo.
Escondidas as põe nas tuas frases.
Procura retê-las, poeta,
quando na tua cabeça despertarem
vinda a noite ou à luz do meio-dia.

133
 ΗΔΟΝH

Χαρά και μύρο της ζωής μου η μνήμη των ωρών

που ηύρα και που κράτηξα την ηδονή ως την ήθελα.
Χαρά και μύρο της ζωής μου εμένα, που αποστράφηκα
την κάθε απόλαυσιν ερώτων της ρουτίνας.

134
 58
PRAZER
(1917)

Alegria e bálsamo da minha vida, recordar as horas

em que achei e retive o prazer como o qu’ria.
Alegria e bálsamo da minha vida, ter rejeitado
todo o prazer de amores rotineiros.

135
 ΕΤΣΙ ΠΟΛΥ ΑΤEΝΙΣΑ

Την εμορφιά έτσι πολύ ατένισα,

που πλήρης είναι αυτής η όρασίς μου.

Γραμμές του σώματος. Κόκκινα χείλη. Μέλη ηδονικά.

Μαλλιά σαν από αγάλματα ελληνικά παρμένα·
πάντα έμορφα, κι αχτένιστα σαν είναι,
και πέφτουν, λίγο, επάνω στ' άσπρα μέτωπα.
Πρόσωπα της αγάπης, όπως τάθελεν
η ποίησίς μου... μες στες νύχτες της νεότητός μου,
μέσα στες νύχτες μου, κρυφά, συναντημένα...

136
 59
TANTO CONTEMPLEI
(1917)

Tanto a beleza contemplei,

que a minha vista está repleta dela.

Linhas do corpo. Lábios vermelhos. Membros prazerosos.

Cabelos como tomados de estátuas gregas,
sempre formosos, mesmo despenteados,
sobre pálidas frontes algo caídos.
Rostos de amor como os quis,
minha poesia... nas noites da minha juventude,
nas minhas noites, encontrados às ocultas...

137
 ΕΝ ΤΗ ΟΔΩ

Το συμπαθητικό του πρόσωπο, κομμάτι ωχρό·

τα καστανά του μάτια, σαν κομένα·
είκοσι πέντ' ετών, πλην μοιάζει μάλλον είκοσι·
με κάτι καλλιτεχνικό στο ντύσιμό του
– τίποτε χρώμα της κραβάτας, σχήμα του κολλάρου –
ασκόπως περπατεί μες στην οδό,
ακόμη σαν υπνωτισμένος απ' την άνομη ηδονή,
από την πολύ άνομη ηδονή που απέκτησε.

138
 60
NA RUA
(1916)

Seu rosto amável, um pouco pálido;

seus olhos castanhos, como aturdidos;
vinte e cinco anos, mas aparenta antes vinte;
com algo de boémio no vestir
– a cor da gravata, a forma do colarinho –
deambula sem rumo pela rua,
como turvado ainda pelo prazer proibido,
pelo prazer totalmente ilícito que acaba de fazer seu.

139
 Η ΠΡΟΘHΚΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΠΩΛΕIΟΥ

Κοντά σε μια κατάφωτη προθήκη

καπνοπωλείου εστέκονταν, ανάμεσα σ' άλλους πολλούς.
Τυχαίως τα βλέμματά των συναντήθηκαν,
και την παράνομην επιθυμία της σαρκός των
εξέφρασαν δειλά, διστακτικά.
Έπειτα, ολίγα βήματα στο πεζοδρόμιο ανήσυχα –
ως που εμειδίασαν, κ' ένευσαν ελαφρώς.

Και τότε πια το αμάξι το κλεισμένο...

το αισθητικό πλησίασμα των σωμάτων·
τα ενωμένα χέρια, τα ενωμένα χείλη.

140
 61
A MONTRA DA TABACARIA
(1917)

Junto à montra iluminada

de uma tabacaria, estavam eles entre outros muitos.
Por acaso cruzaram-se os olhares,
e o ilícito desejo da sua carne
com timidez exprimiram indecisos.
Logo, uns passos nervosos pelo passeio –
até que sorriram, com ligeiro aceno.

E então, na carruagem, com a capota fechada...

o sensual contacto dos corpos;
as mãos juntas, juntos os lábios.

141
 ΕΝ ΕΣΠEΡΑ

Πάντως δε θα διαρκούσανε πολύ. Η πείρα

των χρόνων με το δείχνει. Αλλ' όμως κάπως βιαστικά
ήλθε και τα σταμάτησεν η Μοίρα.
Ήτανε σύντομος ο ωραίος βίος.
Αλλά τι δυνατά που ήσαν τα μύρα,
σε τι εξαίσια κλίνην επλαγιάσαμε,
σε τι ηδονή τα σώματά μας δώσαμε.

Μια απήχησις των ημερών της ηδονής,

μια απήχησις των ημερών κοντά μου ήλθε,
κάτι απ' της νεότητός μας των δυονώ την πύρα·
στα χέρια μου ένα γράμμα ξαναπήρα,
και διάβαζα πάλι και πάλι ως που έλειψε το φως.

Και βγήκα στο μπαλκόνι μελαγχολικά –

βγήκα ν' αλλάξω σκέψεις βλέποντας τουλάχιστον
ολίγη αγαπημένη πολιτεία,
ολίγη κίνησι του δρόμου και των μαγαζιών.

142
 63
NA NOITE
(1917)

Seja como for, isso não durava muito, diz-mo

a experiência dos anos. Mas, ainda assim,
chegou súbito o destino e o deteve.
Breve foi a boa vida.
Que força, porém, tinham os perfumes,
em que leito feliz nos reclinámos,
a quanto prazer entregámos nossos corpos.

Um eco desses dias de prazer,

um eco desses dias me chegou,
um pouco do sentido na nossa juventude;
de novo nas mãos segurei uma carta,
li-a e voltei a lê-la até faltar a luz.

Melancólico então assomei à varanda –

saí para mudar de ideias e fitar ao menos
algo desta cidade querida,
algo do bulício das ruas e das lojas.

143
 ΓΚΡIΖΑ

Κυττάζοντας ένα οπάλλιο μισό γκρίζο

θυμήθηκα δυό ωραία γκρίζα μάτια
που είδα· θάναι είκοσι χρόνια πριν...

... ... ...

Για έναν μήνα αγαπηθήκαμε.

Έπειτα έφυγε, θαρρώ στην Σμύρνη,
για να εργασθεί εκεί, και πια δεν ιδωθήκαμε.

Θ' ασχήμισαν – αν ζει – τα γκρίζα μάτια·

θα χάλασε τ' ωραίο πρόσωπο.

Μνήμη μου, φύλαξέ τα συ ως ήσαν.

Και, μνήμη, ό,τι μπορείς από τον έρωτά μου αυτόν,
ό,τι μπορείς φέρε με πίσω απόψι.

144
 64
CINZENTOS
(1917)

Fitando uma opala quase cinzenta

recordei uns formosos olhos cinzentos
que vira fará uns vinte anos...

... ... ...

Amámo-nos um mês.
Foi-se depois para Esmirna, creio,
para trabalhar – e não nos vimos mais.

Estarão feios – se inda vive – esses olhos cinzentos;

estragado estará aquele belo rosto.

Memória minha, guarda-os tu como eram.

E quanto de meu amor possas, memória,
quanto possas, traz-mo de novo esta noite.

145
 ΚAΤΩ ΑΠ' ΤΟ ΣΠIΤΙ

Χθες περπατώντας σε μια συνοικία

απόκεντρη, πέρασα κάτω από το σπίτι
που έμπαινα σαν ήμουν νέος πολύ.
Εκεί το σώμα μου είχε λάβει ο Έρως
με την εξαίσια του ισχύν.

Και χθές
σαν πέρασ' απ' τον δρόμο τον παληό,
αμέσως ωραϊσθηκαν απ' την γοητεία του έρωτος
τα μαγαζιά, τα πεζοδρόμια, η πέτρες,
και τοίχοι, και μπαλκόνια, και παράθυρα·
τίποτε άσχημο δεν έμεινεν εκεί.

Και καθώς στέκομουν, κ' εκύτταζα την πόρτα,

και στέκομουν, κ' εβράδυνα κάτω απ' το σπίτι,
η υπόστασίς μου όλη απέδιδε
την φυλαχθείσα ηδονική συγκίνησι.

146
 65
DIANTE DA CASA
(1918)

Quando ontem passeava por um bairro

dos arredores, passei diante da casa
onde ia quando era muito jovem.
Ali o amor havia recebido o meu corpo
com seu vigor maravilhoso.

E, ontem,
quando passei pela velha rua,
p’la magia do amor belas ficaram de repente
as lojas, as ruelas, a calçada,
as paredes, as varandas e as janelas.
Nada ali ficara de sórdido.

E enquanto ali estive, contemplando a porta,

e quieto me detive diante da casa,
o fundo inteiro do meu ser se entregava
à deleitosa emoção contida.

147
 ΤΟ ΔΙΠΛΑΝO ΤΡΑΠEΖΙ

Θάναι μόλις είκοσι δυο ετών.

Κι όμως εγώ είμαι βέβαιος που, σχεδόν τα ίσα
χρόνια προτήτερα, το ίδιο σώμα αυτό το απήλαυσα.

Δεν είναι διόλου έξαψις ερωτισμού.

Και μοναχά προ ολίγου μπήκα στο καζίνο·
δεν είχα ούτε ώρα για να πιω πολύ.
Το ίδιο σώμα εγώ το απήλαυσα.

Κι αν δεν θυμούμαι, πού – ένα ξέχασμά μου δεν σημαίνει.

Α τώρα, να, που κάθησε στο διπλανό τραπέζι

γνωρίζω κάθε κίνησι που κάμνει – κι απ' τα ρούχα κάτω
γυμνά τ' αγαπημένα μέλη ξαναβλέπω.

148
 66
A MESA DO LADO
(1918)

Terá apenas vinte anos.

E, no entanto, estou certo de que, quase os mesmos
anos antes, gozei desse mesmo corpo.

Não é de modo algum excitação erótica.

Há pouco tempo que entrei neste casino:
nem sequer tive tempo de beber demais.
Esse mesmo corpo gozei-o eu.

Se não recordo onde – não importa o ter esquecido.

Ah, e agora, ei-lo que está sentado na mesa do lado,

reconheço cada gesto seu – e sob a roupa
volto a ver os amados membros nus.

149
 ΘΥΜHΣΟΥ, ΣΩΜΑ...

Σώμα, θυμήσου όχι μόνο το πόσο αγαπήθηκες,

όχι μονάχα τα κρεββάτια όπου πλάγιασες,
αλλά κ' εκείνες τες επιθυμίες που για σένα
γυάλιζαν μες στα μάτια φανερά,
κ' ετρέμανε μες στην φωνή – και κάποιο
τυχαίον εμπόδιο τες ματαίωσε.
Τώρα που είναι όλα πια μέσα στο παρελθόν,
μοιάζει σχεδόν και στες επιθυμίες
εκείνες σαν να δόθηκες – πώς γυάλιζαν,
θυμήσου, μες στα μάτια που σε κύτταζαν·
πώς έτρεμαν μες στην φωνή, για σε, θυμήσου, σώμα.

150
 67
RECORDA CORPO
(1918)

Corpo, recorda, não só quanto de amor foste tomado

não só os muitos leitos onde tu te reclinaste,
mas igualmente esses desejos que por tua causa
nos olhos reluziam claramente
e fremiam na voz – e os quais algum
estorvo casual veio frustrar.
Agora que isso tudo já é coisa do passado
e que nesses desejos quase se diria
que ficaste enleado – como eles luziam,
recorda, no olhar que te fitava,
como, por ti, na voz, fremiram já, recorda, corpo.

151
 ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1903

Δεν τα ηύρα πιά ξανά – τα τόσο γρήγορα χαμένα...

τα ποιητικά τα μάτια, το χλωμό
το πρόσωπο... στο νύχτωμα του δρόμου...
Δεν τα ηύρα πια – τ' αποκτηθέντα κατά τύχην όλως,
που έτσι εύκολα παραίτησα
και που κατόπι με αγωνίαν ήθελα.
Τα ποιητικά τα μάτια, το χλωμό το πρόσωπο,
τα χείλη εκείνα δεν τα ηύρα πια.

152
 68
DIAS DE 1903
(1917)

Não voltei a encontrá-los – perdidos tão depressa...

os poéticos olhos, o pálido
rosto... no escurecer da rua...
Não voltei a encontrá-los – possuí-os por total acaso,
e com tanta ligeireza os abandonei;
e logo com angústia desejei.
Os poéticos olhos, o pálido rosto,
esses lábios, não os encontrei.

153
 Ο HΛΙΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΟΣ

Την κάμαρην αυτή, πόσο καλά την ξέρω.

Τώρα νοικιάζονται κι αυτή κ' η πλαγινή
για εμπορικά γραφεία. Όλο το σπίτι έγινε
γραφεία μεσιτών, κ' εμπόρων, κ' Εταιρείες.

Ά η κάμαρη αυτή, τι γνώριμη που είναι.

Κοντά στην πόρτα εδώ ήταν ο καναπές,

κ' εμπρός του ένα τούρκικο χαλί·
σιμά το ράφι με δυο βάζα κίτρινα.
Δεξιά· όχι, αντικρύ, ένα ντολάπι με καθρέφτη.
Στη μέση το τραπέζι όπου έγραφε·
κ' η τρεις μεγάλες ψάθινες καρέγλες.
Πλάι στο παράθυρο ήταν το κρεββάτι
που αγαπηθήκαμε τόσες φορές.

Θα βρίσκονται ακόμη τα καϋμένα πουθενά.

Πλάι στο παράθυρο ήταν το κρεββάτι·

ο ήλιος του απογεύματος τώφθανε ως τα μισά.

... Απόγευμα η ώρα τέσσερες, είχαμε χωρισθεί

για μια εβδομάδα μόνο... Αλλοίμονον,
η εβδομάς εκείνη έγινε παντοτινή.

154
 69
O SOL DA TARDE
(1919)

Que bem conheço este quarto.

Está agora alugado, mais o vizinho,
a casas comerciais. Todo o prédio se converteu
em escritórios de corretores, de comerciantes e Sociedades.

Ah, que familiar me é este quarto!

Aqui, à porta, estava o canapé,

e, em frente dele, um tapete turco;
ao lado, a estante, com dois jarros amarelos.
À direita, não, em frente, um armário de espelho.
Ao meio, a mesa onde escrevia,
e as três cadeiras de verga.
Junto à janela achava-se a cama
em que tantas vezes nos amámos.

Ainda andarão por aí esses velhos móveis, os pobres.

Junto à janela estava a cama;

só até metade a banhava o sol do meio-dia.

... Uma tarde, às quatro, nos separámos

apenas por uma semana... Ai de mim,
aquela semana fez-se perpétua.

155
 ΝΑ ΜΕIΝΕΙ

Η ώρα μια την νύχτα θάτανε,

ή μιάμισυ.

Σε μια γωνιά του καπηλειού·

πίσω απ' το ξύλινο το χώρισμα.
Εκτός ημών των δυό το μαγαζί όλως διόλου άδειο.
Μια λάμπα πετρελαίου μόλις το φώτιζε.
Κοιμούντανε, στην πόρτα, ο αγρυπνισμένος υπηρέτης.

Δεν θα μας έβλεπε κανείς. Μα κιόλας

είχαμεν εξαφθεί τόσο πολύ,
που γίναμε ακατάλληλοι για προφυλάξεις.

Τα ενδύματα μισανοίχθησαν – πολλά δεν ήσαν

γιατί επύρωνε θείος Ιούλιος μήνας.

Σάρκας απόλαυσις ανάμεσα

στα μισανοιγμένα ενδύματα·
γρήγορο σάρκας γύμνωμα – που το ίνδαλμά του
είκοσι έξι χρόνους διάβηκε· και τώρα ήλθε
να μείνει μες στην ποίησιν αυτή.

156
 70
VEIO FICAR
(1919)

Seria uma hora da noite

ou uma e meia.

Num canto da taberna,

por trás de um tabique de madeira.
Para além de nós dois, estava o local deserto,
mal iluminado por uma lâmpada de petróleo.
Na porta dormitava o empregado
cansado da vigília.

Ninguém nos podia ver. Mas já

tanto nos tínhamos excitado,
que não éramos capazes de precaução.

As roupas entreabriam-se – não eram muitas,

já que ardia o divino mês de Julho.

Da carne o prazer por entre

a roupa entreaberta;
breve nudez da carne – cuja imagem
percorreu vinte e seis anos; e agora veio
ficar neste poema.

157
 ΤΩΝ ΕΒΡΑIΩΝ (50 Μ.Χ.)

Ζωγράφος και ποιητής, δρομεύς και δισκοβόλος,

σαν Ενδυμίων έμορφος, ο Ιάνθης Αντωνίου.
Από οικογένειαν φίλην της Συναγωγής.

«Η τιμιότερές μου μέρες είν' εκείνες

που την αισθητική αναζήτησιν αφίνω,
που εγκαταλείπω τον ωραίο και σκληρόν ελληνισμό,
με την κυρίαρχη προσήλωσι
σε τέλεια καμωμένα και φθαρτά άσπρα μέλη.
Και γένομαι αυτός που θα ήθελα
πάντα να μένω· των Εβραίων, των ιερών Εβραίων, ο υιός.»

Ένθερμη λίαν η δήλωσις του. «Πάντα

να μένω των Εβραίων, των ιερών Εβραίων – »

Όμως δεν έμενε τοιούτος διόλου.

Ο Ηδονισμός κ' η Τέχνη της Αλεξανδρείας
αφοσιωμένο τους παιδί τον είχαν.

158
 71
DOS HEBREUS (50 D.C.)
(1919)

Pintor e poeta, corredor e discóbolo,

belo como Endimião, Íantes, filho de António.
De família fiel à Sinagoga.

«Os meus mais preciosos dias são aqueles

em que abandono a busca estética,
em que deixo o formoso, o estrito helenismo,
com o seu avassalador apego
aos membros perfeitos, brancos e corruptíveis.
E torno a ser aquele que sempre havia querido
ser: filho dos hebreus, dos sagrados hebreus.» –

Demasiado fervorosa a sua afirmação: «Ser

sempre o filho dos hebreus, dos sagrados hebreus.» –

Mas de modo nenhum o era.

O Hedonismo e a Arte de Alexandria
tinham nele um filho fiel.

159
 IΜΕΝΟΣ

«... Ν' αγαπηθεί ακόμη περισσότερον

η ηδονή που νοσηρώς και με φθορά αποκτάται·
σπάνια το σώμα βρίσκοντας που αισθάνεται όπως θέλει αυτή –
που νοσηρώς και με φθορά, παρέχει
μιαν έντασιν ερωτική, που δεν γνωρίζει η υγεία...»

Απόσπασμα από μιαν επιστολή

του νέου Ιμένου (εκ πατρικίων) διαβοήτου
εν Συρακούσαις επί ασωτία,
στους άσωτους καιρούς του τρίτου Μιχαήλ.

160
 72
ÍMENOS*
(1919)

«... Ainda mais se deve esse prazer

que se alcança com morbidez e corrupção;
raro o corpo que sinta o que ele quer –
o prazer que, com morbidez e corrupção, propicia
uma tensão erótica que a saúde ignora...»

Fragmento de uma carta do jovem Ímenos

(de origem patrícia), célebre
em Siracusa pela sua libertinagem,
na era dissoluta de Miguel Terceiro.

161
 ΤΟΥ ΠΛΟIΟΥ

Τον μοιάζει βέβαια η μικρή αυτή,

με το μολύβι απεικόνισίς του.

Γρήγορα καμωμένη, στο κατάστρωμα του πλοίου·

ένα μαγευτικό απόγευμα.
Το Ιόνιον Πέλαγος ολόγυρά μας.

Τον μοιάζει. Όμως τον θυμούμαι σαν πιο έμορφο.

Μέχρι παθήσεως ήταν αισθητικός,
κι αυτό εφώτιζε την έκφρασί του.
Πιο έμορφος με φανερώνεται
τώρα που η ψυχή μου τον ανακαλεί, απ' τον Καιρό.

Απ' τον Καιρό. Είν' όλ' αυτά τα πράγματα πολύ παληά –

το σκίτσο, και το πλοίο, και το απόγευμα.

162
 73
A BORDO
(1919)

Parece-se com ele, certamente, este pequeno

retrato feito a lápis.

Feito à pressa, na coberta do barco,

numa maravilhosa tarde.
No meio do mar Jónico.

Parece-se. Recordo-o, porém, mais belo.

Era sensual até ao delírio
e isso iluminava a sua expressão.
Mais belo me parece,
agora que a minha alma o evoca por cima do tempo.

Por cima do tempo. Tudo isso é muito antigo –

o desenho, o barco e a tarde.

163
 ΔΗΜΗΤΡIΟΥ ΣΩΤHΡΟΣ (162-150 Π.Χ.)

Κάθε του προσδοκία βγήκε λανθασμένη!

Φαντάζονταν έργα να κάμει ξακουστά,

να παύσει την ταπείνωσι που απ' τον καιρό της μάχης
της Μαγνησίας την πατρίδα του πιέζει.
Να γίνει πάλι κράτος δυνατό η Συρία,
με τους στρατούς της, με τους στόλους της,
με τα μεγάλα κάστρα, με τα πλούτη.

Υπέφερε, πικραίνονταν στην Ρώμη

σαν ένοιωθε στες ομιλίες των φίλων του,
της νεολαίας των μεγάλων οίκων,
μες σ’ όλην την λεπτότητα και την ευγένεια
που έδειχναν σ’ αυτόν, του βασιλέως
Σελεύκου Φιλοπάτορος τον υιό –
σαν ένοιωθε που όμως πάντα υπήρχε μια κρυφή
ολιγωρία για τες δυναστείες τες ελληνίζουσες·
που ξέπεσαν, που για τα σοβαρά έργα δεν είναι,
για των λαών την αρχηγία πολύ ακατάλληλες.
Τραβιούνταν μόνος του, κι αγανακτούσε, κι όμνυε
που όπως τα θαρρούν διόλου δεν θάναι·
ιδού που έχει θέλησιν αυτός·
θ’ αγωνισθεί, θα κάμει, θ’ ανυψώσει.

Αρκεί να βρει έναν τρόπο στην Ανατολή να φθάσει,

να κατορθώσει να ξεφύγει από την Ιταλία –
κι όλην αυτήν την δύναμι που έχει
μες στην ψυχή του, όλην την ορμήν
αυτή θα μεταδώσει στον λαό.

164
 74
DE DEMÉTRIO SÓTER (162-150 A.C.)*
(1919)

Todos os seus intentos saíram falhados!

Imaginava gloriosos feitos,

pôr cobro à humilhação que, desde a batalha
de Magnésia a sua pátria oprime.
Reconstruir na Síria um poderoso estado,
com uma frota, com os seus exércitos
as suas fortalezas, as suas riquezas.

Sofria solitário, amargava em Roma,

quando sentia nas palavras dos amigos,
a juventude das grandes famílias,
apesar da delicadeza e cortesia
que lhe manifestavam sempre a ele,
filho do rei Seleuco Filopátor,
quando sentia haver sempre um secreto
menosprezo pelas monarquias helenizantes;
que haviam declinado, que já não são para grandes empresas,
impróprias para dominar os povos.
Retirava-se a sós, indignava-se e jurava
que nunca havia de ser como eles pensavam.
É que ele também tinha uma vontade:
havia de lutar, agir e sublevar-se.

Basta achar um meio de chegar a Oriente,

conseguir escapar de Itália –
e toda a força que possui
dentro da sua alma, todo esse ímpeto,
infundi-lo no povo.

165
Α στην Συρία μονάχα να βρεθεί!
Έτσι μικρός απ’ την πατρίδα έφυγε
που αμυδρώς θυμούνταν την μορφή της.
Μα μες στην σκέψι του την μελετούσε πάντα
σαν κάτι ιερό που προσκυνώντας το πλησιάζεις,
σαν οπτασία τόπου ωραίου, σαν όραμα
ελληνικών πόλεων και λιμένων. –

Και τώρα;
Τώρα απελπισία και καϋμός.
Είχανε δίκιο τα παιδιά στην Ρώμη.
Δεν είναι δυνατόν να βασταχθούν η δυναστείες
που έβγαλε η Κατάκτησις των Μακεδόνων.

Αδιάφορον: επάσχισεν αυτός,

όσο μπορούσεν αγωνίσθηκε.
Και μες στην μαύρη απογοήτευσί του,
ένα μονάχα λογαριάζει πια
με υπερηφάνειαν· που, κ’ εν τη αποτυχία του,
την ίδιαν ακατάβλητην ανδρεία στον κόσμο δείχνει.

Τ’ άλλα – ήσαν όνειρα και ματαιοπονίες.

Αυτή η Συρία – σχεδόν δεν μοιάζει σαν πατρίς του,
αυτή είν’ η χώρα του Ηρακλείδη και του Βάλα.

166
Ah, se ao menos estivesse na Síria!
Saíra tão pequeno dessa sua pátria
que uma difusa lembrança tinha da sua imagem.
Mas sempre estava no seu pensamento
como algo sagrado que ao venerar se sente perto,
como a visão de uma bela paisagem, como um sonho
de cidades e portos gregos. –

E agora?
Agora, desesperança e tristeza.
Tinha razão a juventude em Roma.
Era impossível manterem-se as dinastias
que gerou a Conquista macedónica.

Tanto faz: ele fez o possível,

lutou o mais que pôde.
E, na sua negra decepção,
já só pensa numa coisa
com orgulho: que, mesmo no seu fracasso,
mostra ao mundo a sua própria bravura indomável.

Tudo o resto – foram sonhos e esforços vãos.

Esta Síria – quase já não é a sua pátria,
é a terra de Heraclides e de Balas.

167
 ΕIΓΕ ΕΤΕΛΕΥΤΑ

«Πού απεσύρθηκε, πού εχάθηκε ο Σοφός;

Έπειτ' από τα θαύματά του τα πολλά,
την φήμη της διδασκαλίας του
που διεδόθηκεν εις τόσα έθνη
εκρύφθηκ' αίφνης και δεν έμαθε κανείς
με θετικότητα τι έγινε
(ουδέ κανείς ποτέ είδεν τάφον του).
Έβγαλαν μερικοί πως πέθανε στην Έφεσο.
Δεν τόγραψεν ο Δάμις όμως· τίποτε
για θάνατο του Απολλωνίου δεν έγραψεν ο Δάμις.
Άλλοι είπανε πως έγινε άφαντος στην Λίνδο.
Ή μήπως είν' εκείν' η ιστορία
αληθινή, που ανελήφθηκε στην Κρήτη,
στο αρχαίο της Δικτύννης ιερόν. –
Αλλ' όμως έχουμε την θαυμασία,
την υπερφυσικήν εμφάνισί του
εις έναν νέον σπουδαστή στα Τύανα. –
Ίσως δεν ήλθεν ο καιρός για να επιστρέψει,
για να φανερωθεί στον κόσμο πάλι·
ή μεταμορφωμένος, ίσως, μεταξύ μας
γυρίζει αγνώριστος. – Μα θα ξαναφανερωθεί
ως ήτανε, διδάσκοντας τα ορθά· και τότε βέβαια
θα επαναφέρει την λατρεία των θεών μας,
και τες καλαίσθητες ελληνικές μας τελετές.»

Έτσι ερέμβαζε στην πενιχρή του κατοικία –

μετά μια ανάγνωσι του Φιλοστράτου
«Τα ες τον Τυανέα Απολλώνιον» –
ένας από τους λίγους εθνικούς,

168
 75
SE É QUE MORREU*
(1920)

«Pra onde se retirou o Sábio, onde se perdeu?

Depois dos seus inúmeros milagres,
da fama do seu magistério,
que por tantas nações se propagara,
se escondeu de repente e ninguém soube
com certeza o que sucedeu
(nem ninguém viu o seu túmulo).
Alguns pretenderam que morrera em Éfeso.
Nada escreveu Damis no entanto; nada
escreveu Damis sobre a morte de Apolónio.
Outros contam que se perdeu em Lindos.
Ou talvez seja certa aquela história
de que ascendeu ao céu em Creta,
no antigo santuário de Dictina. –
Há, porém, a sua prodigiosa,
a sobrenatural aparição
em Tiana a um jovem estudante. –
Talvez não tenha vindo a hora do regresso,
a hora de se mostrar de novo ao mundo;
ou se calhar transfigurado anda entre nós
sem ser reconhecido. – Mas há-de reaparecer
tal como era, ensinando a verdade; e então
há-de restaurar, certamente, os nossos deuses
as nossas belas cerimónias gregas.»

Assim devaneava na sua mísera casa –

depois de ler «A vida de Apolónio de Tiana»,
escrita por Filóstrato –
um dos raros pagãos,

169
τους πολύ λίγους που είχαν μείνει. Άλλωστε – ασήμαντος
άνθρωπος και δειλός – στο φανερόν
έκανε τον Χριστιανό κι αυτός κ’ εκκλησιάζονταν.
Ήταν η εποχή καθ’ ήν βασίλευεν,
εν άκρα ευλαβεία, ο γέρων Ιουστίνος,
κ’ η Αλεξάνδρεια, πόλις θεοσεβής,
αθλίους ειδωλολάτρας αποστρέφονταν.

170
dos pouquíssimos que ainda restavam. Aliás,
pessoa insignificante e medrosa
que, em público, por outro lado, se fazia
de cristão e frequentava a igreja.
Era a época em que reinava
o velho Justino na piedade mais extrema,
e em que Alexandria, terra a Deus temente,
os malditos idólatras havia renegado.

171
 ΓΙΑ ΝAΡΘΟΥΝ –

Ένα κερί αρκεί. Το φως του το αμυδρό

αρμόζει πιο καλά, θάναι πιο συμπαθές
σαν έρθουν της Αγάπης, σαν έρθουν η Σκιές.

Ένα κερί αρκεί. Η κάμαρη απόψι

να μη έχει φως πολύ. Μέσα στην ρέμβην όλως
και την υποβολή, και με το λίγο φως –
μέσα στην ρέμβην έτσι θα οραματισθώ
για νάρθουν της Αγάπης, για νάρθουν η Σκιές.

172
 77
QUE VENHAM
(1920)

Bastará uma vela. A sua escassa luz

será mais adequada, e mais acolhedora
quando de Amor vierem, vierem as Sombras.

Bastará uma vela. Que esta noite a alcova

não tenha muita luz. Em total devaneio,
com a sugestão, e com a débil luz –
assim, no devaneio, eu ponho-me a sonhar
que de Amor hão-de vir, hão-de vir as Sombras.

173
 Ο ΔΑΡΕIΟΣ

Ο ποιητής Φερνάζης το σπουδαίον μέρος

του επικού ποιήματός του κάμνει.
Το πώς την βασιλεία των Περσών
παρέλαβε ο Δαρείος Υστάσπου. (Από αυτόν
κατάγεται ο ένδοξός μας βασιλεύς,
ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ' Ευπάτωρ). Αλλ' εδώ
χρειάζεται φιλοσοφία· πρέπει ν' αναλύσει
τα αισθήματα που θα είχεν ο Δαρείος:
ίσως υπεροψίαν και μέθην· όχι όμως – μάλλον
σαν κατανόησι της ματαιότητος των μεγαλείων.
Βαθέως σκέπτεται το πράγμα ο ποιητής.

Αλλά τον διακόπτει ο υπηρέτης του που μπαίνει

τρέχοντας, και την βαρυσήμαντην είδησι αγγέλλει.
Άρχισε ο πόλεμος με τους Ρωμαίους.
Το πλείστον του στρατού μας πέρασε τα σύνορα.

Ο ποιητής μένει ενεός. Τι συμφορά!

Πού τώρα ο ένδοξός μας βασιλεύς,
ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ’ Ευπάτωρ,
μ’ ελληνικά ποιήματα ν’ ασχοληθεί.
Μέσα σε πόλεμο – φαντάσου, ελληνικά ποιήματα.

Αδημονεί ο Φερνάζης. Ατυχία!

Εκεί που το είχε θετικό με τον «Δαρείο»
ν’ αναδειχθεί, και τους επικριτάς του,
τους φθονερούς, τελειωτικά ν’ αποστομώσει.
Τι αναβολή, τι αναβολή στα σχέδιά του.

174
 78
DARIO*
(1920)

Fernaces, o poeta, vai compor agora

a parte principal do seu poema épico.
Como ao trono dos persas
subiu Dario, filho de Histaspes. (Dele
descende o nosso glorioso soberano,
Mitrídates, Dioniso e Eupátor.) Mas aqui
quer-se filosofia, pois há que sondar
os sentimentos que Dario albergaria:
talvez arrogância e embriaguez de poder; mas não – antes
consciência de que é fútil a sua grandeza.
O poeta medita a fundo essa questão.

Mas interrompe-o o criado, que entra apressado,

e a grave notícia lhe transmite.
Estalou a guerra com os romanos.
A fronteira cruzou o grosso do exército.

O poeta fica perplexo. Que desgraça!

Como o nosso glorioso rei,
Mitrídates, Dioniso e Eupátor
poderá agora dedicar-se à poesia grega?
No meio duma guerra – ora vejam! – poesia grega!

Desolado está Fernaces. Pouca sorte!

Agora que com o seu Dario poderia seguramente
distinguir-se e calar por fim a boca
dos seus invejosos detractores.
Que atraso, que atraso para os seus planos!

175
Και νάταν μόνο αναβολή, πάλι καλά.
Αλλά να δούμε αν έχουμε κι ασφάλεια
στην Αμισό. Δεν είναι πολιτεία εκτάκτως οχυρή.
Είναι φρικτότατοι εχθροί οι Ρωμαίοι.
Μπορούμε να τα βγάλουμε μ’ αυτούς,
οι Καππαδόκες; Γένεται ποτέ;
Είναι να μετρηθούμε τώρα με τες λεγεώνες;
Θεοί μεγάλοι, της Ασίας προστάται, βοηθήστε μας. –

Όμως μες σ’ όλη του την ταραχή και το κακό,

επίμονα κ’ η ποιητική ιδέα πάει κ’ έρχεται –
το πιθανότερο είναι, βέβαια, υπεροψίαν και μέθην·
υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Δαρείος.

176
E se fosse só um atraso, já não era mau.
Mas vamos ver se podemos estar seguros
em Amiso, que não é lá muito fortificada.
Terríveis inimigos os romanos.
Poderemos nós capadócios medir-nos
com eles? Alguma vez será possível?
Medir agora forças com as suas legiões?
Deuses poderosos, guardiães da Ásia, socorrei-nos. –

No entanto, em meio a toda a sua confusão e desgraça,

bule, obstinada, a ideia do poema –
claro, o mais provável é ser arrogância e embriaguez de poder;
arrogância e embriaguez de poder deve sentir Dario.

177
 AΝΝΑ ΚΟΜΝΗΝH

Στον πρόλογο της Αλεξιάδος της θρηνεί,

για την χηρεία της η Άννα Κομνηνή.

Εις ίλιγγον είν' η ψυχή της. «Και

ρείθροις δακρύων», μας λέγει, «περιτέγγω
τους οθφαλμούς..... Φευ των κυμάτων» της ζωής της,
«φευ των επαναστάσεων». Την καίει η οδύνη
«μέχρις οστέων και μυελών και μερισμού ψυχής».

Όμως η αλήθεια μοιάζει που μια λύπη μόνην

καιρίαν εγνώρισεν η φίλαρχη γυναίκα·
έναν καϋμό βαθύ μονάχα είχε
(κι ας μην τ' ομολογεί) η αγέρωχη αυτή Γραικιά,
που δεν κατάφερε, μ' όλην την δεξιότητά της,
την Βασιλείαν ν' αποκτήσει· μα την πήρε
σχεδόν μέσ' απ' τα χέρια της ο προπετής Ιωάννης.

178
 79
ANA COMNENA*
(1920)

No prólogo da Alexíada chora

a sua viuvez Ana Comnena.
Tem a alma tolhida de vertigens. «E
em torrentes de lágrimas», diz, «tenho os olhos
afogados...» E «ai, quantas desgraças!» tem na vida,
e «ai que de revoluções». A dor a abrasa
«até à medula dos ossos, até se partir a alma».

Simplesmente, a verdade será que um único pesar

funesto conheceu esta faminta de poder;
só teve uma profunda pena
(embora não o confessasse) esta grega arrogante:
não poder, apesar de todo o seu engenho,
apoderar-se do Trono que, quase nas suas mãos,
petulante João lhe arrebatou.

179
ΒΥΖΑΝΤΙΝOΣ AΡΧΩΝ, ΕΞOΡΙΣΤΟΣ, ΣΤΙΧΟΥΡΓΩΝ

Οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν.

Στα σοβαρά πράγματα ήμουν πάντοτε
επιμελέστατος. Και θα επιμείνω,
ότι κανείς καλλίτερά μου δεν γνωρίζει
Πατέρας ή Γραφάς, ή τους Κανόνας των Συνόδων.
Εις κάθε αμφιβολίαν του ο Βοτανειάτης,
εις κάθε δυσκολίαν στα εκκλησιαστικά,
εμένα συμβουλεύονταν, εμένα πρώτον.
Αλλά εξόριστος εδώ (να όψεται η κακεντρεχής
Ειρήνη Δούκαινα), και δεινώς ανιών,
ουδόλως άτοπον είναι να διασκεδάζω
εξάστιχα κι οκτάστιχα ποιών –
να διασκεδάζω με μυθολογήματα
Ερμού, και Απόλλωνος, και Διονύσου,
ή ηρώων της Θεσσαλίας και της Πελοποννήσου·
και να συνθέτω ιάμβους ορθοτάτους,
όπως – θα μ' επιτρέψετε να πω – οι λόγιοι
της Κωνσταντινουπόλεως δεν ξέρουν να συνθέσουν.
Αυτή η ορθότης, πιθανόν, είν' η αιτία της μομφής.

180
 80
UM NOBRE BIZANTINO, NO EXÍLIO, VERSIFICADOR*
(1921)

Que frívolo me chamem esses frívolos.

Nos assuntos mais graves sempre fui
bastante responsável. E insistirei
em que ninguém melhor que eu conhece
os Padres ou as Escrituras ou os Cânones.
A cada dúvida sua, a cada dificuldade
em questões da Igreja, Botaniates
a mim me consultava, a mim primeiro.
Mas desterrado aqui (na mesma se veja essa pérfida
Irene Dukena) e tremendamente aborrecido,
nada há de estranho em passar eu o meu tempo
a aprimorar sextilhas e oitavas,
entretendo-me com a mitologia
de Hermes, de Apolo e de Dioniso
ou dos heróis da Tessália e do Peloponeso,
ou a fazer iambos correctíssimos,
tais como – permiti-me que o diga – os eruditos
de Constantinopla são incapazes de fazer.
Talvez seja essa perfeição a causa das censuras.

181
 Η ΑΡΧH ΤΩΝ

Η εκπλήρωσις της έκνομής των ηδονής

έγινεν. Απ' το στρώμα σηκωθήκαν,
και βιαστικά ντύνονται χωρίς να μιλούν.
Βγαίνουνε χωριστά, κρυφά απ' το σπίτι· και καθώς
βαδίζουνε κάπως ανήσυχα στον δρόμο, μοιάζει
σαν να υποψιάζονται που κάτι επάνω των προδίδει
σε τι είδους κλίνην έπεσαν προ ολίγου.

Πλην του τεχνίτου πώς εκέρδισε η ζωή.

Αύριο, μεθαύριο, ή με τα χρόνια θα γραφούν
οι στίχ' οι δυνατοί που εδώ ήταν η αρχή των.

182
 81
A SUA ORIGEM
(1921)

O ilícito prazer foi consumado.

Do colchão se levantaram
e à pressa se vestiram sem palavras.
Separados, furtivos, saem da casa
e pisam a calçada inquietos, parece
que suspeitam que algo neles trai
como era o leito em que se deitaram.

Mas a vida do artista, o que se enriqueceu!

Amanhã, depois, passados anos, hão-de escrever-se
os versos vigorosos que aqui tiveram origem.

183
 ΜΕΛΑΓΧΟΛIΑ ΤΟΥ ΙAΣΟΝΟΣ ΚΛΕAΝΔΡΟΥ·
ΠΟΙΗΤΟΥ ΕΝ ΚΟΜΜΑΓΗΝH· 595 Μ.Χ.

Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου

είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.
Δεν έχω εγκαρτέρησι καμιά.
Εις σε προστρέχω Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάπως ξέρεις από φάρμακα·
νάρκης του άλγους δοκιμές, εν Φαντασία και Λόγω.

Είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι. –

Τα φάρμακα σου φέρε Τέχνη της Ποιήσεως,
που κάμνουνε – για λίγο – να μη νοιώθεται η πληγή.

184
 83
MELANCOLIA DE JASON, FILHO DE CLEANDRO,
POETA DE COMAGENA (595 D.C.)*
(1921)

O envelhecer do meu corpo e do meu rosto,

uma ferida de terrível faca.
Não me resigno nem por sombras.
A ti acudo, Arte da Poesia,
que de remédios algo sabes;
tentativas de aturdir a dor pela Fantasia e a Palavra.

Uma ferida de terrível faca. –

Chega-me os teus remédios, Arte da Poesia,
para que – ao menos por um instante – não se sinta a ferida.

185
 Ο ΔΗΜAΡΑΤΟΣ

Το θέμα, ο Χαρακτήρ του Δημαράτου,

που τον επρότεινε ο Πορφύριος, εν συνομιλία,
έτσι το εξέφρασεν ο νέος σοφιστής
(σκοπεύοντας, μετά, ρητορικώς να το αναπτύξει).

«Πρώτα του βασιλέως Δαρείου, κ' έπειτα

του βασιλέως Ξέρξη ο αυλικός·
και τώρα με τον Ξέρξη και το στράτευμά του,
να επί τέλους θα δικαιωθεί ο Δημάρατος.

»Μεγάλη αδικία τον έγινε.

Ήταν του Αρίστωνος ο υιός. Αναίσχυντα
εδωροδόκησαν οι εχθροί του το μαντείον.
Και δεν τους έφθασε που τον εστέρησαν την βασιλεία,
αλλ' όταν πια υπέκυψε, και το απεφάσισε
να ζήσει μ' εγκαρτέρησιν ως ιδιώτης,
έπρεπ' εμπρός και στον λαό να τον προσβάλουν,
έπρεπε δημοσία να τον ταπεινώσουν στην γιορτή.

»Όθεν τον Ξέρξη με πολύν ζήλον υπηρετεί.

Με τον μεγάλο Περσικό στρατό,
κι αυτός στην Σπάρτη θα ξαναγυρίσει·
και βασιλεύς σαν πριν, πώς θα τον διώξει
αμέσως, πώς θα τον εξευτελίσει
εκείνον τον ραδιούργον Λεωτυχίδη.

»Κ’ η μέρες του περνούν γεμάτες μέριμνα·

να δίδει συμβουλές στους Πέρσας, να τους εξηγεί
το πώς να κάμουν για να κατακτήσουν την Ελλάδα.

186
 84
DEMARATO*
(1921)

O tema – o carácter de Demarato –

que Porfírio lhe sugeriu numa conversa,
assim o expôs o jovem sofista
(mais tarde o desenvolveria em retórica).

«Primeiro do rei Dário e depois

do rei Xerxes foi ele cortesão;
e agora com Xerxes e o seu exército
Demarato alcançará enfim justiça.

«Forte agravo lhe tinham feito.

Era filho de Aríston. Com descaro
compraram os seus inimigos o oráculo.
E não lhes bastou privá-lo do trono,
antes, quando já se dobrara e decidira
mansamente viver como um súbdito mais,
inda tiveram de o magoar ante o povo,
de em público na festa o humilhar.

«Daí que com tanto zelo sirva a Xerxes.

Com o grande exército persa
há-de ele regressar a Esparta;
e, rei de novo, logo há-de destituir
e de seguida amesquinhar
esse intrigante do Leotiquides.

«Os seus dias transcorrem cheios de ansiedade;

vai aconselhar os persas, vai explicar-lhes
que fazer para conquistar a Grécia.

187
»Πολλές φροντίδες, πολλή σκέψις και για τούτο
είν’ έτσι ανιαρές του Δημαράτου η μέρες·
πολλές φροντίδες, πολλή σκέψις και για τούτο
καμιά στιγμή χαράς δεν έχει ο Δημάρατος·
γιατί χαρά δεν είν’ αυτό που αισθάνεται
(δεν είναι· δεν το παραδέχεται·
πώς να το πει χαρά; εκορυφώθ’ η δυστυχία του)
όταν τα πράγματα τον δείχνουν φανερά
που οι Έλληνες θα βγούνε νικηταί.»

188
«São muitos os cuidados, muita a reflexão e por isso
são tão penosos os dias de Demarato;
são muitos os cuidados, muita a reflexão e por isso
não tem Demarato nem um instante de alegria;
pois não é alegria o que sente
(não é; não pode aceitá-lo;
como chamar-lhe alegria? O seu infortúnio chegou ao limite)
quando claramente os factos lhe demonstram
que vencedores sairão os gregos.»

189
 ΕΚOΜΙΣΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΤEΧΝΗ

Κάθομαι και ρεμβάζω. Επιθυμίες κ' αισθήσεις

εκόμισα εις την Τέχνην – κάτι μισοειδωμένα,
πρόσωπα ή γραμμές· ερώτων ατελών
κάτι αβέβαιες μνήμες Ας αφεθώ σ' αυτήν.
Ξέρει να σχηματίσει Μορφήν της Καλλονής·
σχεδόν ανεπαισθήτως τον βίον συμπληρούσα,
συνδυάζουσα εντυπώσεις, συνδυάζουσα τες μέρες.

190
 85
TROUXE À ARTE
(1921)

Sento-me e devaneio. Desejos e sensações

foi o que trouxe à arte – rostos ou feições
apenas entrevistos; de amores inconsumados,
umas ralas lembranças. À arte me entrego.
Ela sabe inscrever a Forma na Beleza;
e completar a vida quase insensivelmente,
caldeando impressões, e caldeando os dias.

191
 ΑΠO ΤΗΝ ΣΧΟΛHΝ ΤΟΥ ΠΕΡΙΩΝΥΜΟΥ
ΦΙΛΟΣOΦΟΥ

Έμεινε μαθητής του Αμμωνίου Σακκά δυο χρόνια·

αλλά βαρέθηκε και την φιλοσοφία και τον Σακκά.

Κατόπι μπήκε στα πολιτικά.

Μα τα παραίτησεν. Ήταν ο Έπαρχος μωρός·
κ' οι πέριξ του ξόανα επίσημα και σοβαροφανή·
τρισβάρβαρα τα ελληνικά των, οι άθλιοι.

Την περιέργειάν του είλκυσε

κομμάτ' η Εκκλησία· να βαπτισθεί
και να περάσει Χριστιανός. Μα γρήγορα
την γνώμη του άλλαξε. Θα κάκιωνε ασφαλώς
με τους γονείς του, επιδεικτικά εθνικούς·
και θα του έπαυαν – πράγμα φρικτόν –
ευθύς τα λίαν γενναία δοσίματα.

Έπρεπεν όμως και να κάμει κάτι. Έγινε ο θαμών

των διεφθαρμένων οίκων της Αλεξανδρείας,
κάθε κρυφού καταγωγίου κραιπάλης.

Η τύχη του εφάν’ εις τούτο ευμενής·

τον έδωσε μορφήν εις άκρον ευειδή.
Και χαίρονταν την θείαν δωρεάν.

Τουλάχιστον για δέκα χρόνια ακόμη

η καλλονή του θα διαρκούσεν. Έπειτα –
ίσως εκ νέου στον Σακκά να πήγαινε.
Κι αν εν τω μεταξύ απέθνησκεν ο γέρος,
πήγαινε σ’ άλλου φιλοσόφου ή σοφιστού·

192
 86
DA ESCOLA DO FAMOSO FILÓSOFO*
(1921)

De Amónio Sacas foi discípulo por dois anos;

mas fartou-se da filosofia e do Sacas.

Meteu-se depois na política.

Também a abandonou. O eparca era um asno;
e seu séquito, uns cepos solenes e petulantes;
tinham um grego três vezes bárbaro, esses lerdos.

A Igreja atraiu um tanto

a sua atenção; fazer-se baptizar
e passar por cristão. Mas depressa
mudou de parecer. Desgostaria certamente
os seus pais, notórios pagãos;
e – coisa horrível – logo lhe cortariam
a muito generosa mesada.

Mas algo havia que fazer. Fez-se freguês

das casas corruptas de Alexandria,
de todos os secretos antros de vício.

A tal, propícia se lhe mostrara a fortuna;

dera-lhe uma figura formosa ao extremo.
Dessa prenda divina gozava.

Pelo menos ainda dez anos

duraria a sua beleza. Depois –
porventura voltaria ao Sacas.
E se, entretanto, o velho morresse,
a outro filósofo ou sofista acudiria.

193
πάντοτε βρίσκεται κατάλληλος κανείς.

Ή τέλος, δυνατόν και στα πολιτικά

να επέστρεφεν – αξιεπαίνως ενθυμούμενος
τες οικογενειακές του παραδόσεις,
το χρέος προς την πατρίδα, κι άλλα ηχηρά παρόμοια.

194
Sempre se encontra alguém cabido.

Ou poderia, enfim, regressar

à política – em lembrança das meritórias
tradições familiares do dever
pra com a pátria e outras tretas semelhantes.

195
 ΤΕΧΝΟΥΡΓOΣ ΚΡΑΤHΡΩΝ

Εις τον κρατήρα αυτόν από αγνόν ασήμι –

που για του Ηρακλείδη έγινε την οικία,
ένθα καλαισθησία πολλή επικρατεί –
ιδού άνθη κομψά, και ρύακες, και θυμοί,
κ' έθεσα εν τω μέσω έναν ωραίον νέον,
γυμνόν, ερωτικόν· μες στο νερό την κνήμη
την μια του έχει ακόμη. – Ικέτευσα, ω μνήμη,
να σ' εύρω βοηθόν αρίστην, για να κάμω
του νέου που αγαπούσα το πρόσωπον ως ήταν.
Μεγάλη η δυσκολία απέβη επειδή
ως δέκα πέντε χρόνια πέρασαν απ' την μέρα
που έπεσε, στρατιώτης, στης Μαγνησίας την ήτταν.

196
 87
ARTÍFICE DE CRATERAS
(1921)

Nesta cratera aqui de puríssima prata

feita para adornar a casa de Heraclides,
na qual a elegância supremamente reina –
pus flores delicadas, riachos e tomilho;
no centro coloquei um formoso rapaz,
despido e amoroso; o qual dentro da água
descansa ainda o pé. – Memória, te implorei
que me desses ajuda para melhor formar,
tal como era, o rosto desse rapaz que amei.
Grande a dificuldade da minha tarefa pois
já quinze anos passaram desde o dia longínquo
em que caiu, soldado, na derrota de Magnésia.

197
 ΥΠEΡ ΤΗΣ ΑΧΑΪΚHΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕIΑΣ
ΠΟΛΕΜHΣΑΝΤΕΣ

Ανδρείοι σεις που πολεμήσατε και πέσατ' ευκλεώς·

τους πανταχού νικήσαντας μη φοβηθέντες.
Άμωμοι σεις, αν έπταισαν ο Δίαιος κι ο Κριτόλαος.
Όταν θέλουν οι Έλληνες να καυχηθούν,
«Τέτοιους βγάζει το έθνος μας» θα λένε
για σας. Έτσι θαυμάσιος θάναι ο έπαινός σας.–

Εγράφη εν Αλεξανδρεία υπό Αχαιού·

έβδομον έτος Πτολεμαίου, Λαθύρου.

198
 88
AOS COMBATENTES DA LIGA AQUEIA*
(1922)

Valorosos combatentes, caídos gloriosamente,

sem medo aos que sempre vos tinham vencido.
Não é vossa culpa que falhassem Dieo e Critolao.
Quando os gregos queiram vangloriar-se,
dirão «O nosso povo dá homens como estes».
Assim tão admirável será o vosso elogio. –

Escrito em Alexandria por um aqueu,

no sétimo ano de Ptolomeu Latiro.

199
 ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΤIΟΧΟΝ ΕΠΙΦΑΝH

Ο νέος Αντιοχεύς είπε στον βασιλέα,

«Μες την καρδιά μου πάλλει μια προσφιλής ελπίς·
οι Μακεδόνες πάλι, Αντίοχε Επιφανή,
οι Μακεδόνες είναι μες στην μεγάλη πάλη.
"Ας ήταν να νικήσουν – και σ' όποιον θέλει δίδω
τον λέοντα και τους ίππους, τον Πάνα από κοράλλι,
και το κομψό παλάτι, και τους εν Τύρω κήπους,
κι οσ' άλλα μ' έχεις δώσει, Αντίοχε Επιφανή.»

Ίσως να συγκινήθη κομμάτι ο βασιλεύς.

Μα πάραυτα θυμήθη πατέρα κι αδελφόν,
καί μήτε απεκρίθη. Μπορούσε ωτακουστής
να επαναλάβει κάτι. – Άλλωστε, ως φυσικόν,
ταχέως επήλθε εις Πύδναν η απαισία λήξις.

200
 89
A ANTÍOCO EPIFANES*
(1922)

O jovem antioquense assim falava ao rei:

«Em meu coração pulsa dileta esperança;
de novo os macedónios, Antíoco Epifanes,
os macedónios ’stão na grã luta empenhados.
E se eles vencerem – a qualquer um daria
meu leão, meus cavalos, e o meu Pan de coral,
meu soberbo palácio e meus jardins de Tiro,
e tudo quanto me deste, Antíoco Epifanes.»

Talvez se comovesse um pouco o monarca.

Mas logo se lembrou do pai e do irmão,
e nada respondeu. Podia algum espia
ir repetir algo. – De resto, como é claro,
logo em Pidna se deu o funesto final.

201
 Σ' EΝΑ ΒΙΒΛIΟ ΠΑΛΙO –

Σ' ένα βιβλίο παληό – περίπου εκατό ετών –

ανάμεσα στα φύλλα του λησμονημένη,
ηύρα μιάν υδατογραφία άνευ υπογραφής.
Θάταν το έργον καλλιτέχνου λίαν δυνατού.
Έφερ' ως τίτλον, «Παρουσίασις του Έρωτος».

Πλήν μάλλον ήρμοζε, « – του έρωτος των άκρως αισθητών».

Γιατί ήταν φανερό σαν έβλεπες το έργον

(εύκολα νοιώθονταν η ιδέα του καλλιτέχνου)
που για όσους αγαπούνε κάπως υγιεινά,
μες στ' οπωσδήποτε επιτετραμμένον μένοντες,
δεν ήταν προωρισμένος ο έφηβος
της ζωγραφιάς – με καστανά, βαθύχροα μάτια·
με του προσώπου του την εκλεκτή εμορφιά,
την εμορφιά των ανωμάλων έλξεων·
και τα ιδεώδη χείλη του που φέρνουνε
την ηδονή εις αγαπημένο σώμα·
με τα ιδεώδη μέλη του πλασμένα για κρεββάτια
που αναίσχυντα τ' αποκαλεί η τρεχάμενη ηθική.

202
 90
NUM VELHO LIVRO
(1922)

Num velho livro – de há uns cem anos –

esquecida entre as páginas,
achei uma aguarela sem assinatura.
Devia ser de um artista muito poderoso.
Tinha como título «Apresentação do amor».

Embora melhor lhe coubesse «– do amor dos sumamente sensuais».

É que era evidente, a quem olhasse a obra,

(tão facilmente se captava a ideia do artista)
que para quantos se amam, vá lá, limpamente,
instalados no mais ou menos tolerado,
não era destinado aquele efebo
do desenho – de escuros olhos castanhos;
com esse rosto de beleza excelsa,
uma beleza da atracção anómala;
de lábios ideais que propiciam
a volúpia ao corpo amado;
de membros ideais, modelados para leitos
que chama depravados a moral corrente.

203
 ΕΝ ΑΠΟΓΝΩΣΕΙ

Τον έχασ' εντελώς. Και τώρα πια ζητεί

στα χείλη καθενός καινούριου εραστή
τα χείλη τα δικά του· στην ένωσι με κάθε
καινούριον εραστή ζητεί να πλανηθεί
πως είναι ο ίδιος νέος, πως δίδεται σ' εκείνον.

Τον έχασ' εντελώς, σαν να μη υπήρχε καν.

Γιατί ήθελε – είπ' εκείνος – ήθελε να σωθεί
απ' την στιγματισμένη, την νοσηρά ηδονή·
απ' την στιγματισμένη, του αίσχους ηδονή.
Ήταν καιρός ακόμη – ως είπε – να σωθεί.

Τον έχασ' εντελώς, σαν να μη υπήρχε καν.

Από την φαντασίαν, από τες παραισθήσεις
στα χείλη άλλων νέων τα χείλη του ζητεί·
γυρεύει να αισθανθεί ξανά τον έρωτά του.

204
 91
NO DESESPERO
(1923)

Perdeu-o para sempre. E agora procura

nos lábios de qualquer novo amante seu
os lábios que eram dele; na união com cada
novo amante procura gozar a ilusão
que é o mesmo jovem, esse a quem se entrega.

Perdeu-o para sempre. como se nunca fora.

Pois queria – disse ele – queria salvar-se
do estigmatizado, mórbido prazer;
do estigmatizado, infame prazer.
Ainda tinha hipótese – dizia – de se salvar.

Perdeu-o para sempre. como se nunca fora.

Na fantasia, na ilusão
doutros novos lábios, busca aqueles lábios;
busca sentir de novo aquele amor perdido.

205
 Ο ΙΟΥΛΙΑΝOΣ, ΟΡΩΝ ΟΛΙΓΩΡIΑΝ

«Ορών ουν πολλήν μεν ολιγωρίαν ούσαν

ημίν προς τους θεούς» – λέγει με ύφος σοβαρόν.
Ολιγωρίαν. Μα τι περίμενε λοιπόν;
Όσο ήθελεν ας έκαμνεν οργάνωσι θρησκευτική,
όσο ήθελεν ας έγραφε στον αρχιερέα Γαλατίας,
ή εις άλλους τοιούτους, παροτρύνων κι οδηγών.
Οι φίλοι του δεν ήσαν Χριστιανοί·
αυτό ήταν θετικόν. Μα δεν μπορούσαν κιόλας
να παίζουν σαν κι αυτόνα (τον Χριστιανομαθημένο)
με σύστημα καινούριας εκκλησίας,
αστείον και στην σύλληψι και στην εφαρμογή.
Έλληνες ήσαν επί τέλους. Μηδέν άγαν, Αύγουστε.

206
 92
VENDO JULIANO A INDIFERENÇA*
(1923)

«Vendo, pois, a muita indiferença que tendes

pelos deuses» – disse com tom solene.
Indiferença. Mas que esperava então?
Podia organizar a seu gosto o culto,
podia escrever a seu gosto ao grão sacerdote de Galácia,
ou a outros do género, incitando e dirigindo.
Seus amigos não eram cristãos;
isso era certo. Mas não podiam sequer
jogar, como ele (criado no cristianismo),
com a criação de uma nova igreja,
coisa ridícula na ideia e na prática.
Eram gregos, enfim! Nada em demasia, Augusto.

207
 ΕΠΙΤΥΜΒΙΟΝ ΑΝΤΙOΧΟΥ,
ΒΑΣΙΛEΩΣ ΚΟΜΜΑΓΗΝHΣ

Μετά που επέστρεψε, περίλυπη, απ' την κηδεία του,

η αδελφή του εγκρατώς και πράως ζήσαντος,
του λίαν εγγραμμάτου Αντιόχου, βασιλέως
Κομμαγηνής, ήθελ' ένα επιτύμβιον γι' αυτόν.
Κι ο Εφέσιος σοφιστής Καλλίστρατος – ο κατοικών
συχνά εν τω κρατιδίω της Κομμαγηνής,
κι από τον οίκον τον βασιλικόν
ασμένως κ' επανειλημμένως φιλοξενηθείς –
το έγραψε, τη υποδείξει Σύρων αυλικών,
και το έστειλε εις την γραίαν δέσποιναν.

«Του Αντιόχου του ευεργέτου βασιλέως

να υμνηθεί επαξίως, ω Κομμαγηνοί, το κλέος.
Ήταν της χώρας κυβερνήτης προνοητικός.
Υπήρξε δίκαιος, σοφός, γενναίος.
Υπήρξεν έτι το άριστον εκείνο, Ελληνικός –
ιδιότητα δεν έχ' η ανθρωπότης τιμιοτέραν·
εις τους θεούς ευρίσκονται τα πέραν.»

208
 93
EPITÁFIO DE ANTÍOCO, REI DE COMAGENA*
(1923)

Regressando destroçada das suas exéquias,

a irmã do, em vida, prudente e comedido
e doutíssimo Antíoco, o rei
de Comagena, quis para ele um epitáfio.
E Calístrato, sofista de Éfeso – residente
amiúde no pequeno estado de Comagena,
que era hóspede grato e reiterado
da casa real – o escreveu
sob as indicações de áulicos sírios,
e à idosa dama o enviou.

«Comagenos, a Antíoco, rei benfeitor

cantai os justos hinos de louvor.
Precavido foi no governo, foi sereno.
Foi justo, sábio, de valor.
E mais que tudo, tinha o dom supremo, era heleno –
predicado maior não cabe à humanidade;
para lá disso, só a divindade.»

209
 ΘEΑΤΡΟΝ ΤΗΣ ΣΙΔΩΝΟΣ (400 Μ.Χ.)

Πολίτου εντίμου υιός – προ πάντων, ευειδής

έφηβος του θεάτρου, ποικίλως αρεστός,
ενίοτε συνθέτω εν γλώσση ελληνική
λίαν ευτόλμους στίχους, που τους κυκλοφορώ
πολύ κρυφά, εννοείται – θεοί! να μην τους δουν
οι τα φαιά φορούντες, περί ηθικής λαλούντες –
στίχους της ηδονής της εκλεκτής, που πηαίνει
προς άγονην αγάπη κι αποδοκιμασμένη.

210
 94
TEATRO DE SIDON (400 D.C.)*
(1923)

Filho de homem honrado – mas, mormente, um formoso

efebo do teatro que variamente agrado,
amiúde componho em língua grega
versos bem atrevidos, que ponho a circular
muito em segredo, claro – deuses! que não os vejam
os de escuros saiotes, charlatães da moral –
versos de requintado erotismo, ligado
aos amores estéreis, amores reprovados.

211
 ΠΡΙΝ ΤΟΥΣ ΑΛΛAΞΕΙ Ο ΧΡOΝΟΣ

Λυπήθηκαν μεγάλως στον αποχωρισμό των.

Δεν τόθελαν αυτοί· ήταν η περιστάσεις.
Βιοτικές ανάγκες εκάμνανε τον ένα
να φύγει μακρυά – Νέα Υόρκη ή Καναδά.
Η αγάπη των βεβαίως δεν ήταν ίδια ως πριν·
είχεν ελαττωθεί η έλξις βαθμηδόν,
είχεν ελαττωθεί η έλξις της πολύ.
Όμως να χωρισθούν, δεν τόθελαν αυτοί.
Ήταν η περιστάσεις. – Ή μήπως καλλιτέχνις
εφάνηκεν η Τύχη χωρίζοντάς τους τώρα
πριν σβύσει το αίσθημά των, πριν τους αλλάξει ο Χρόνος·
ο ένας για τον άλλον θα είναι ως να μένει πάντα
των είκοσι τεσσάρων ετών τ' ωραίο παιδί.

212
 96
ANTES QUE O TEMPO OS MUDASSE
(1924)

Foi muita a dor sentida com a separação.

Eles não a queriam; eram as circunstâncias.
Vitais necessidades obrigaram um deles
a ir-se para longe – Nova Iorque ou Canadá.
Seu amor, é bem certo, não era o mesmo de antes;
tinha-se ido esfriando pouco a pouco a atracção,
tinha-se ido esfriando muito a mútua atracção.
Contudo, separar-se, eles não o queriam.
Eram as circunstâncias. – Ou talvez como artista
se mostrara o Destino separando-os antes que
morresse o sentimento, antes que os mudasse o tempo.
Um deles para o outro será como foi sempre,
o formoso rapaz de vinte e quatro anos.

213
 HΛΘΕ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒAΣΕΙ –

Ήλθε για να διαβάσει. Είν' ανοιχτά

δυο, τρία βιβλία· ιστορικοί και ποιηταί.
Μα μόλις διάβασε δέκα λεπτά,
και τα παράτησε. Στον καναπέ
μισοκοιμάται. Ανήκει πλήρως στα βιβλία –
αλλ' είναι είκοσι τριώ ετών, κ' είν' έμορφος πολύ·
και σήμερα το απόγευμα πέρασ' ο έρως
στην ιδεώδη σάρκα του, στα χείλη.
Στη σάρκα του που είναι όλο καλλονή
η θέρμη πέρασεν η ερωτική·
χωρίς αστείαν αιδώ για την μορφή της απολαύσεως...

214
 97
VEIO PARA LER
(1924)

Veio para ler. Dois ou três livros

há abertos; de história e poesia.
Mas leu apenas dez minutos
e os deixou. Dormitando está
no canapé. Pertence inteiramente aos livros –
mas tem vinte e três anos e é muito belo;
e hoje, ao meio-dia, passou o amor
pela sua carne maravilhosa, pelos seus lábios.
Pela sua carne, que é toda beleza,
por ele passou o ardor voluptuoso;
sem ridículo pudor pela forma do prazer...

215
 ΤΟ 31 Π.Χ. ΣΤΗΝ ΑΛΕΞAΝΔΡΕΙΑ

Απ' την μικρή του, στα περίχωρα πλησίον, κώμη,

και σκονισμένος από το ταξείδι ακόμη

έφθασεν ο πραγματευτής. Και «Λίβανον!» και «Κόμμι!»

«Άριστον Έλαιον!» «Άρωμα για την κόμη!»

στους δρόμους διαλαλεί. Αλλ' η μεγάλη οχλοβοή,

κ' η μουσικές, κ' η παρελάσεις που αφίνουν ν' ακουσθεί.

Το πλήθος τον σκουντά, τον σέρνει, τον βροντά.

Κι όταν πια τέλεια σαστισμένος, «Τι είναι η τρέλλα αυτή;» ρωτά,

ένας του ρίχνει κι αυτουνού την γιγαντιαία ψευτιά

του παλατιού – που στην Ελλάδα ο Αντώνιος νικά.

216
 98
31 A.C. EM ALEXANDRIA*
(1924)

Chega o vendedor, da aldeinha recuada,

vem ainda coberto da poeira da jornada.

Solta os pregões na rua. «Incenso!» e «Goma!»

«Azeite do melhor!» «Perfume para a coma!»

Ele bem apregoa. Mas, com a vozearia,

a música, os desfiles, quem o ouviria?

E a turba empurra, empuxa e atropela.

Por fim, tonto, pergunta que loucura é aquela.

E a ele também repetem a colossal patranha

da corte: que na Grécia António ganha.

217
 Ο ΙΩAΝΝΗΣ ΚΑΝΤΑΚΟΥΖΗΝOΣ ΥΠΕΡΙΣΧΥΕΙ

Τους κάμπους βλέπει που ακόμη ορίζει

με το σιτάρι, με τα ζώα, με τα καρποφόρα
δένδρα. Και πιο μακρυά το σπίτι του το πατρικό,
γεμάτο ρούχα κ' έπιπλα πολύτιμα, κι ασημικό.

Θα του τα πάρουν – Ιησού Χριστέ! – θα του τα πάρουν τώρα.

Άραγε να τον λυπηθεί ο Καντακουζηνός

αν πάει στα πόδια του να πέσει. Λεν πως είν' επιεικής,
λίαν επιεικής. Αλλ' οι περί αυτόν; αλλ' ο στρατός; –
Ή, στην κυρία Ειρήνη να προσπέσει, να κλαυθεί;

Κουτός! στο κόμμα να μπλεχθεί της Άννας –

που να μην έσωνε να την στεφανωθεί
ο κυρ Ανδρόνικος ποτέ. Είδαμε προκοπή
από το φέρσιμό της, είδαμε ανθρωπιά;
Μα ως κ' οι Φράγκοι δεν την εκτιμούνε πια.
Γελοία τα σχέδιά της, μωρά η ετοιμασία της όλη.
Ενώ φοβέριζαν τον κόσμο από την Πόλι,
τους ρήμαξεν ο Καντακουζηνός, τους ρήμαξε ο κυρ Γιάννης.

Και που το είχε σκοπό να πάει με του κυρ Γιάννη

το μέρος! Και θα τόκαμνε. Και θάταν τώρα ευτυχισμένος,
μεγάλος άρχοντας πάντα, και στεριωμένος,
αν ο δεσπότης δεν τον έπειθε την τελευταία στιγμή,
με την ιερατική του επιβολή,
με τες από άκρου εις άκρον εσφαλμένες του πληροφορίες,
και με τες υποσχέσεις του, και τες βλακείες.

218
 99
JOÃO CANTACUZENO PREVALECE*
(1924)

Fita os campos que ainda administra,

com as reses, o trigo e os pomares.
E lá mais longe, a casa de seu pai,
a abarrotar de roupa, luxuosos móveis e prata.

Vão-lhe tirar tudo – Jesus Cristo! – e vai ser agora.

Talvez Cantacuzeno se apiede dele

se a seus pés se for prostrar. Dizem que é clemente,
muito clemente. Mas e os seus? Mas o seu exército? –
Ou há-de prostrar-se, implorar ante a rainha Irene?

Estúpido! Comprometer-se com a facção de Ana –

nunca devera tê-la desposado
o senhor Andrónico, nunca. Vimos algum progresso
na sua administração, vimos algo de bom?
Nem os francos a estimam já.
Ridículos eram os seus planos, absurdos os seus preparos.
Entretanto, de Constantinopla a todos ameaçavam.
Cantacuzeno os aniquilou, nosso Senhor João os aniquilou.

E pensar que pensara abraçar a causa de João!

Oxalá o tivesse feito! Mais afortunado seria agora,
um grão senhor e bem consolidado,
se o bispo não o convencesse no último instante,
com o prestígio dos seus hábitos sagrados,
com os seus informes, de cabo a rabo errados,
com as suas promessas e sandices.

219
 ΤEΜΕΘΟΣ, ΑΝΤΙΟΧΕΥΣ· 400 Μ.Χ.

Στίχοι του νέου Τεμέθου του ερωτοπαθούς.

Με τίτλον «Ο Εμονίδης» – του Αντιόχου Επιφανούς
ο προσφιλής εταίρος· ένας περικαλλής
νέος εκ Σαμοσάτων. Μα αν έγιναν οι στίχοι
θερμοί, συγκινημένοι είναι που ο Εμονίδης
(από την παλαιάν εκείνην εποχή·
το εκατόν τριάντα επτά της βασιλείας Ελλήνων! –
ίσως και λίγο πριν) στο ποίημα ετέθη
ως όνομα ψιλόν· ευάρμοστον εν τούτοις.
Μια αγάπη του Τεμέθου το ποίημα εκφράζει,
ωραίαν κι αξίαν αυτού. Εμείς οι μυημένοι
οι φίλοι του οι στενοί· εμείς οι μυημένοι
γνωρίζουμε για ποιόνα εγράφησαν οι στίχοι..
Οι ανίδεοι Αντιοχείς διαβάζουν, Εμονίδην.

220
 100
TEMETO DE ANTIOQUIA (400 D.C.)*
(1925)

Uns Versos de Temeto jovem apaixonado.

com título «Emonides» – de Antíoco Epifanes
o amigo mais querido; era um muito formoso
jovem de Samosata. Mas se esses versos eram
ardentes, emotivos, era porque Emonides
(retirado daquela época muito antiga;
de cento e trinta e sete da era dos reis helenos! –
porventura até de antes) estava no poema
apenas como um nome; muito adequado, aliás.
Um amor de Temeto retrata esse poema,
formoso e digno dele. Nós, os iniciados,
seus íntimos amigos; nós os iniciados,
sabemos para quem se escreveram os versos.
Os antioquenses, não: só lêem Emonides.

221
 ΑΠO ΥΑΛI ΧΡΩΜΑΤΙΣΤO

Πολύ με συγκινεί μια λεπτομέρεια

στην στέψιν, εν Βλαχέρναις, του Ιωάννη Καντακουζηνού
και της Ειρήνης Ανδρονίκου Ασάν.
Όπως δεν είχαν παρά λίγους πολυτίμους λίθους
(του ταλαιπώρου κράτους μας ήταν μεγάλ' η πτώχεια)
φόρεσαν τεχνητούς. Ένα σωρό κομμάτια από υαλί,
κόκκινα, πράσινα ή γαλάζια. Τίποτε
το ταπεινόν ή το αναξιοπρεπές
δεν έχουν κατ' εμέ τα κομματάκια αυτά
από υαλί χρωματιστό. Μοιάζουνε τουναντίον
σαν μια διαμαρτυρία θλιβερή
κατά της άδικης κακομοιριάς των στεφομένων.
Είναι τα σύμβολα του τι ήρμοζε να έχουν,
του τι εξ άπαντος ήταν ορθόν να έχουν
στην στέψι των ένας Κυρ Ιωάννης Καντακουζηνός,
μια Κυρία Ειρήνη Ανδρονίκου Ασάν.

222
 101
DE VIDRO COLORIDO*
(1925)

Muito me comoveu um pormenor

da coroação, em Blachernes, de João Cantacuzeno
e de Irene, filha de Andrónico Assan.
Como dispunham de poucas pedras preciosas
(era enorme a penúria do nosso flagelado estado),
usaram pedras falsas. Um monte de pedaços de vidro
vermelho, verde ou azul. Nada
de humilhante ou indigno
tinham para mim esses cacos
de vidro colorido. Pelo contrário, parecem-me
um dorido protesto
contra a sorte iníqua dos recém coroados.
Eram o símbolo do que haviam devido ter
na sua coroação um Senhor João Cantacuzeno,
uma Irene, filha de Andrónico Assan.

223
 ΤΟ 25ΟΝ EΤΟΣ ΤΟΥ ΒIΟΥ ΤΟΥ

Πηγαίνει στην ταβέρνα τακτικά

που είχανε γνωρισθεί τον περασμένο μήνα.
Ρώτησε· μα δεν ήξεραν τίποτε να τον πουν.
Από τα λόγια των, κατάλαβε πως είχε γνωρισθεί
μ' ένα όλως άγνωστο υποκείμενον·
μια απ' τες πολλές άγνωστες κ' ύποπτες
νεανικές μορφές που απ' εκεί περνούσαν.
Πηγαίνει όμως στην ταβέρνα τακτικά, την νύχτα,
και κάθεται και βλέπει προς την είσοδο·
μέχρι κοπώσεως βλέπει προς την είσοδο.
Ίσως να μπει. Απόψ' ίσως ναρθεί.

Κοντά τρείς βδομάδες έτσι κάμνει.

Αρρώστησεν ο νους του από λαγνεία.
Στο στόμα του μείνανε τα φιλιά.
Παθαίνεται απ' τον διαρκή πόθον η σάρκα του όλη.
Του σώματος εκείνου η αφή είν' επάνω του.
Θέλει την ένωσι μαζύ του πάλι.

Να μην προδίδεται, το προσπαθεί εννοείται.

Μα κάποτε σχεδόν αδιαφορεί. –
Εξ άλλου, σε τι εκτίθεται το ξέρει,
το πήρε απόφασι. Δεν είν' απίθανον η ζωή του αυτή
σε σκάνδαλον ολέθριο να τον φέρει.

224
 102
AOS VINTE E CINCO ANOS DA SUA EXISTÊNCIA
(1925)

Vai regularmente à taberna

onde se conheceram há um mês.
Perguntou; mas não souberam dizer-lhe nada.
Pela conversa percebeu que quem conhecera
era um sujeito perfeitamente desconhecido;
um desses frequentes personagens,
equívocos e obscuros, que por ali passavam.
No entanto, costuma ir à taberna à noite,
senta-se e fica a olhar para a entrada;
fita a entrada até ficar cansado.
Talvez ainda entre. Talvez volte nesta noite.

Há umas três semanas já que faz o mesmo.

A mente adoeceu-lhe de luxúria.
Ficaram-lhe os beijos na boca. Sofre
de contínuo desejo toda a sua carne.
Sente sobre si o tacto daquele corpo.
E volta a ansiar a união com ele.

Procura, claro está, não se trair.

Mas às vezes tanto lhe faz, ou quase. –
Sabe, aliás, a que se expõe,
tomou a sua decisão. Não é improvável que esta sua vida
o leve a um escândalo funesto.

225
 ΕΙΣ ΙΤΑΛΙΚHΝ ΠΑΡΑΛIΑΝ

Ο Κήμος Μενεδώρου, Ιταλιώτης νέος,

τον βίον του περνά μέσα στες διασκεδάσεις·
ως συνειθίζουν τούτοι οι απ' την Μεγάλη Ελλάδα
μες στα πολλά τα πλούτη αναθρεμένοι νέοι.

Μα σήμερα είναι λίαν, παρά το φυσικό του,

σύννους και κατηφής. Κοντά στην παραλίαν,
με άκραν μελαγχολίαν βλέπει που εκφορτώνουν
τα πλοία με την λείαν εκ της Πελοποννήσου.

Λάφυρα ελληνικά· η λεία της Κορίνθου.

Α σήμερα βεβαίως δεν είναι θεμιτόν,

δεν είναι δυνατόν ο Ιταλιώτης νέος
νάχει για διασκεδάσεις καμιάν επιθυμίαν.

226
 103
NA COSTA DA ITÁLIA*
(1925)

Cemo de Menodoro, um jovem italiota,

passa a sua existência cercado de folias;
como é o costume destes da Magna Grécia,
estes jovens criados em meio à opulência.

Mas contra o que é costume, hoje, Cemo está muito

pensativo e sombrio. Nessa praia do mar,
com profunda tristeza, vê como descarregam
das naus o grande saque, o do Peloponeso.

Os despojos da Grécia; o saque de Corinto.

Ai! sem dúvida hoje hoje não é lícito,

hoje não é possível que esse jovem itálico
tenha o mais pequeno desejo de prazeres.

227
 ΣΤΟ ΠΛΗΚΤΙΚO ΧΩΡΙO

Στο πληκτικό χωριό που εργάζεται –

υπάλληλος σ' ένα κατάστημα
εμπορικό· νεότατος – και που αναμένει
ακόμη δυο τρεις μήνες να περάσουν,
ακόμη δυο τρεις μήνες για να λιγοστέψουν η δουλειές,
κ' έτσι να μεταβεί στην πόλιν να ριχθεί
στην κίνησι και στην διασκέδασιν ευθύς·
στο πληκτικό χωριό όπου αναμένει –
έπεσε στο κρεββάτι απόψι ερωτοπαθής,
όλ' η νεότης του στον σαρκικό πόθο αναμένη,
εις έντασιν ωραίαν όλ' η ωραία νεότης του.
Και μες στον ύπνον η ηδονή προσήλθε· μέσα
στον ύπνο βλέπει κ' έχει την μορφή, την σάρκα που ήθελε...

228
 104
NA ALDEIA ABORRECIDA
(1925)

Na aldeia aborrecida em que trabalha –

empregado num estabelecimento
comercial; muito jovem – e onde aguarda
que passem ainda dois ou três meses,
dois ou três meses ainda para que o trabalho abrande,
e assim possa ir para a cidade e todo
se entregar ao bulício e à diversão;
na aldeia aborrecida em que aguarda –
caiu esta noite na cama tomado pelo amor,
abrasada toda a sua juventude na paixão da carne,
numa bela intensidade toda a sua formosa juventude.
E com o sono chegou o prazer; no sono
vê e faz sua a imagem, a carne que desejava...

229
 ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΤΥΑΝΕΥΣ ΕΝ ΡOΔΩ

Για την αρμόζουσα παίδευσι κι αγωγή

ο Απολλώνιος ομιλούσε μ' έναν
νέον που έκτιζε πολυτελή
οικίαν εν Ρόδω. «Εγώ δε ες ιερόν»
είπεν ο Τυανεύς στο τέλος «παρελθών
πολλώ αν ήδιον εν αυτώ μικρώ
όντι άγαλμα ελέφαντός τε και χρυσού
ίδοιμι ή εν μεγάλω κεραμεούν τε και φαύλον.» –

Το «κεραμεούν» και «φαύλον»· το σιχαμερό:

που κιόλας μερικούς (χωρίς προπόνησι αρκετή)
αγυρτικώς εξαπατά. Το κεραμεούν και φαύλον.

230
 105
APOLÓNIO DE TIANA EM RODES
(1925)

Da correcta instrução e da educação

falava Apolónio com um jovem
que em Rodes mandara construir
luxuosa mansão. «Eu cá prefiro
entrar num templo – disse por fim o de Tiana –,
mesmo pequeno, e nele ver
uma estátua de ouro e marfim
a ver uma vulgar e de barro num grande.» –

«De barro» e «vulgar»; abominável:

no entanto, para alguns (sem experiência bastante)
basta para enganar. A de barro e vulgar.

231
 Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ ΤΟΥ ΚΛΕIΤΟΥ

Ο Κλείτος, ένα συμπαθητικό

παιδί, περίπου είκοσι τριώ ετών –
με αρίστην αγωγή, με σπάνια ελληνομάθεια –
ειν' άρρωστος βαρειά. Τον ηύρε ο πυρετός
που φέτος θέρισε στην Αλεξάνδρεια.

Τον ηύρε ο πυρετός εξαντλημένο κιόλας ηθικώς

απ' τον καϋμό που ο εταίρος του, ένας νέος ηθοποιός,
έπαυσε να τον αγαπά και να τον θέλει.

Ειν' άρρωστος βαρειά, και τρέμουν οι γονείς του.

Και μια γρηά υπηρέτρια που τον μεγάλωσε,

τρέμει κι αυτή για την ζωή του Κλείτου.
Μες στην δεινήν ανησυχία της
στον νου της έρχεται ένα είδωλο
που λάτρευε μικρή, πριν μπει αυτού, υπηρέτρια,
σε σπίτι Χριστιανών επιφανών, και χριστιανέψει.
Παίρνει κρυφά κάτι πλακούντια, και κρασί, και μέλι.
Τα πάει στο είδωλο μπροστά. Όσα θυμάται μέλη
της ικεσίας ψάλλει· άκρες, μέσες. Η κουτή
δεν νοιώθει που τον μαύρον δαίμονα λίγο τον μέλει
αν γιάνει ή αν δεν γιάνει ένας Χριστιανός.

232
 106
A DOENÇA DE KLEITOS
(1926)

O Kleitos, um simpático rapaz,

com uns vinte e três anos –
de excelsa educação, com raro domínio do grego –
está gravemente enfermo. Deu-lhe a febre
que neste ano assolou Alexandria.

Deu-lhe a febre, a ele, já consumido moralmente

pela dor de ver que o amigo, um actor jovem,
deixara de o amar e desejar.

Está gravemente enfermo e temem seus pais.

E uma idosa serva que o criou

teme também pela vida de Kleitos.
Tomada de tremenda angústia
vem-lhe à memória um ídolo
que na infância adorava, antes de entrar como serva
nesta casa de ilustres cristãos e se fazer cristã.
Toma às escondidas umas tortas, vinho e mel.
Leva aquilo ao ídolo. E recita a esmo
quantos fragmentos de preces recorda. A ingénua
não percebe que pouco importa à obscura estatueta
que se cure ou não um cristão.

233
 ΕΝ ΔHΜΩ ΤΗΣ ΜΙΚΡAΣ ΑΣIΑΣ

Η ειδήσεις για την έκβασι της ναυμαχίας, στο Άκτιον,

ήσαν βεβαίως απροσδόκητες.
Αλλά δεν είναι ανάγκη να συντάξουμε νέον έγγραφον.
Τ' όνομα μόνον ν' αλλαχθεί. Αντίς, εκεί
στες τελευταίες γραμμές, «Λυτρώσας τους Ρωμαίους
απ' τον ολέθριον Οκτάβιον,
τον δίκην παρωδίας Καίσαρα,»
τώρα θα βάλουμε «Λυτρώσας τους Ρωμαίους
απ' τον ολέθριον Αντώνιον».
Όλο το κείμενον ταιριάζει ωραία.

« Στον νικητήν, τον ενδοξότατον,

τον εν παντί πολεμικώ έργω ανυπέρβλητον,
τον θαυμαστόν επί μεγαλουργία πολιτική,
υπέρ του οποίου ενθέρμως εύχονταν ο δήμος·
την επικράτησι του Αντωνίου»
εδώ, όπως είπαμεν, η αλλαγή: «του Καίσαρος
ως δώρον του Διός κάλλιστον θεωρών –
στον κραταιό προστάτη των Ελλήνων,
τον έθη ελληνικά ευμενώς γεραίροντα,
τον προσφιλή εν πάση χώρα ελληνική,
τον λίαν ενδεδειγμένον για έπαινο περιφανή,
και για εξιστόρησι των πράξεών του εκτενή
εν λόγω ελληνικώ κ' εμμέτρω και πεζώ·
εν   λ  ό  γ  ω   ε  λ  λ  η  ν  ι  κ  ώ  που είν' ο φορεύς της φήμης,»
και τα λοιπά, και τα λοιπά. Λαμπρά ταιριάζουν όλα.

234
 107
NUM DEMOS DA ÁSIA MENOR*
(1926)

As novas sobre o desfecho da batalha naval de Actium

eram certamente inesperadas.
Mas não é preciso redigir novo documento.
Basta mudar o nome. Assim, ali,
nas últimas linhas, «Libertando os Romanos
do desastroso Octávio,
essa paródia de César»,
vamos pôr agora: «Libertando os Romanos
do desastroso António.»
Todo o texto encaixa muito bem.

«Ao vencedor, ao glorioso,

incomparável em todos os feitos guerreiros,
admirável por suas proezas políticas,
pelo que o demos anelava ardentemente
a vitória de António»,
aqui, como dissemos, a mudança: «do César,
tida como o mais desejado dom de Zeus –
ao poderoso protector dos gregos,
ao que, benévolo, honra os costumes dos gregos;
ao bem-amado em toda a terra helénica,
ao exímio merecedor de louvor insigne,
e do relato pormenorizado dos seus feitos,
em língua grega, tanto em verso como em prosa,
em língua grega, porta-voz da fama»,
e etcétera e etcétera. Encaixa tudo às maravilhas.

235
 ΙΕΡΕΥΣ ΤΟΥ ΣΕΡΑΠIΟΥ

Τον γέροντα καλόν πατέρα μου,

τον αγαπώντα με το ίδιο πάντα·
τον γέροντα καλόν πατέρα μου θρηνώ
που πέθανε προχθές, ολίγο πριν χαράξει.

Ιησού Χριστέ, τα παραγγέλματα

της ιεροτάτης εκκλησίας σου να τηρώ
εις κάθε πράξιν μου, εις κάθε λόγον,
εις κάθε σκέψι είν' η προσπάθεια μου
η καθημερινή. Κι όσους σε αρνούνται
τους αποστρέφομαι. – Αλλά τώρα θρηνώ·
οδύρομαι, Χριστέ, για τον πατέρα μου
μ' όλο που ήτανε – φρικτόν ειπείν –
στο επικατάρατον Σεράπιον ιερεύς.

236
 108
SACERDOTE DE SERÁPIS*
(1926)

O meu bom pai, o meu velho e bom pai,

que sem falha me amou de amor constante;
ele é quem carpo, meu velho e bom pai,
morto ontem, um pouco antes da alba.

Jesus Cristo, guardar os mandamentos

da tua igreja sacrossanta
em cada dos meus actos, em cada palavra,
em cada pensamento, é meu esforço
quotidiano. E de quantos te renegam
me aparto. – Mas agora choro;
eu choro sem consolo, Cristo, por meu pai,
mesmo sendo – terrível é dizê-lo –
sacerdote do maldito Serápis.

237
 ΜEΣΑ ΣΤΑ ΚΑΠΗΛΕΙA

Μέσα στα καπηλειά και τα χαμαιτυπεία

της Βηρυτού κυλιέμαι. Δεν ήθελα να μένω
στην Αλεξάνδρεια εγώ. Μ' άφισεν ο Ταμίδης·
κ' επήγε με του Επάρχου τον υιό για ν' αποκτήσει
μια έπαυλι στον Νείλο, ένα μέγαρον στην πόλιν.
Δεν έκανε να μένω στην Αλεξάνδρεια εγώ. –
Μέσα στα καπηλειά και τα χαμαιτυπεία
της Βηρυτού κυλιέμαι. Μες σ' ευτελή κραιπάλη
διάγω ποταπώς. Το μόνο που με σώζει
σαν εμορφιά διαρκής, σαν άρωμα που επάνω
στην σάρκα μου έχει μείνει, είναι που είχα δυο χρόνια
δικό μου τον Ταμίδη, τον πιο εξαίσιο νέο,
δικό μου όχι για σπίτι ή για έπαυλι στον Νείλο.

238
 109
NAS TABERNAS
(1926)

No meio das tabernas no meio dos bordéis

de Beirute me perco. Não podia ficar
eu em Alexandria. Tamides me deixou;
com o filho do eparca se juntou pra gozar
de uma vila no Nilo, da mansão na cidade.
Não convinha ficar eu em Alexandria.–
No meio das tabernas no meio dos bordéis
de Beirute me perco. Na sordidez abjecta
eu vivo envilecido. Só me salva uma coisa,
beleza perdurável, perfume que na carne
se tivesse prendido: é que, por uns dois anos,
o Tamides foi meu, o rapaz mais excelso;
meu, não por uma vila, nem por uma mansão.

239
 ΜΕΓAΛΗ ΣΥΝΟΔΕIΑ ΕΞ ΙΕΡEΩΝ ΚΑΙ ΛΑΪΚΩΝ

Εξ ιερέων και λαϊκών μια συνοδεία,

αντιπροσωπευμένα πάντα τα επαγγέλματα,
διέρχεται οδούς, πλατέες, και πύλες
της περιωνύμου πόλεως Αντιοχείας.
Στης επιβλητικής, μεγάλης συνοδείας την αρχή
ωραίος, λευκοντυμένος έφηβος βαστά
με ανυψωμένα χέρια τον Σταυρόν,
την δύναμιν και την ελπίδα μας, τον άγιον Σταυρόν.
Οι εθνικοί, οι πριν τοσούτον υπερφίαλοι,
συνεσταλμένοι τώρα και δειλοί με βίαν
απομακρύνονται από την συνοδείαν.
Μακράν ημών, μακράν ημών να μένουν πάντα
(όσο την πλάνη τους δεν απαρνούνται). Προχωρεί
ο άγιος Σταυρός. Εις κάθε συνοικίαν
όπου εν θεοσεβεία ζουν οι Χριστιανοί
φέρει παρηγορίαν και χαρά:
βγαίνουν, οι ευλαβείς, στες πόρτες των σπιτιών τους
και πλήρεις αγαλλιάσεως τον προσκυνούν –
την δύναμιν, την σωτηρίαν της οικουμένης, τον Σταυρόν. –

Είναι μια ετήσια εορτή Χριστιανική.

Μα σήμερα τελείται, ιδού, πιο επιφανώς.
Λυτρώθηκε το κράτος επί τέλους.
Ο μιαρότατος, ο αποτρόπαιος
Ιουλιανός δεν βασιλεύει πια.

Υπέρ του ευσεβεστάτου Ιοβιανού ευχηθώμεν.

240
 110
GRANDE PROCISSÃO DE LEIGOS E PADRES*
(1926)

A grande procissão de leigos e de padres,

com representação de todos os mesteres,
desfila pelas ruas e praças e portas
de Antioquia, a célebre cidade.
À frente da imponente, enorme procissão,
um formoso efebo, vestido de branco, sustém,
nos braços erguidos, a Cruz,
nossa força e esperança, a Santa Cruz.
Os pagãos, antes tão altivos,
ora reservados e medrosos, depressa
se afastam da procissão.
Longe de nós, longe de nós se tenham sempre
(enquanto não reneguem seu erro). Avança
a Santa Cruz. A cada bairro
onde no temor de Deus vivem os cristãos,
leva consolo e alegria:
assomam os devotos às portas das casas
e cheios de júbilo veneram de joelhos –
a força, a salvação do mundo, a Cruz. –

É a festa anual dos cristãos. Mas, repara,

hoje celebra-se com mais ostentação.
Por fim o Estado se redimiu.
O impuro, o abominável
Juliano não reina já.

Roguemos pelo piedosíssimo Joviano.

241
 ΣΟΦΙΣΤHΣ ΑΠΕΡΧOΜΕΝΟΣ ΕΚ ΣΥΡIΑΣ

Δόκιμε σοφιστή που απέρχεσαι εκ Συρίας

και περί Αντιοχείας σκοπεύεις να συγγράψεις,
εν τω έργω σου τον Μέβη αξίζει ν' αναφέρεις.
Τον φημισμένο Μέβη που αναντιρρήτως είναι
ο νέος ο πιο ευειδής, κι ο πιο αγαπηθείς
σ' όλην την Αντιόχεια. Κανέν' από τους άλλους
του ιδίου βίου νέους, κανένα δεν πληρώνουν
τόσο ακριβά ως αυτόν. Για νάχουνε τον Μέβη
μονάχα δυο, τρεις μέρες πολύ συχνά τον δίνουν
ως εκατό στατήρας. – Είπα, Στην Αντιόχεια·
μα και στην Αλεξάνδρεια, μα και στην Ρώμη ακόμη,
δεν βρίσκετ' ένας νέος εράσμιος σαν τον Μέβη.

242
 111
SOFISTA QUE ABANDONA A SÍRIA*
(1926)

Ó estimado sábio que abandonas a Síria,

que sobre Antioquia te propões escrever,
procura, em tua obra, referir-te a Mebes.
Ao célebre Mebes que sem igual é
o jovem mais belo e o mais amado
em toda Antioquia. A nenhum outro jovem
que levam essa vida nunca ninguém pagou
tão caro como a ele. Por possuir a Mebes
dois, três dias tão só muito amiúde lhe dão
até uns cem estáteres. – Disse em Antioquia,
mas em Alexandria mas até mesmo em Roma,
não há jovem nenhum deleitoso como Mebes.

243
 Ο ΙΟΥΛΙΑΝOΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΟΧΕIΣ

«Τὸ Χῖ, φασίν, οὐδὲν ἠδίκησε

τὴν πόλιν οὐδὲ τὸ Κάππα... Τύχοντες
δ’ ἡμεῖς ἐξηγητῶν... ἐδιδάχθημεν
ἀρχάς ὀνομάτων εἶναι τὰ γράμματα,
δηλοῦν δ’ ἐθέλειν τὸ μὲν Χριστόν,
τὸ δὲ Κωνστάντιον.»
Ἰουλιανοῦ, Μισοπώγων.

Ήτανε δυνατόν ποτέ ν' απαρνηθούν

την έμορφή τους διαβίωσι· την ποικιλία
των καθημερινών τους διασκεδάσεων· το λαμπρό τους
θέατρον όπου μια ένωσις εγένονταν της Τέχνης
με τες ερωτικές της σάρκας τάσεις!

Ανήθικοι μέχρι τινός – και πιθανόν μέχρι πολλού –

ήσαν. Αλλ' είχαν την ικανοποίησι που ο βίος τους
ήταν ο περιλάλητος βίος της Αντιοχείας,
ο ενήδονος, ο απόλυτα καλαίσθητος.

Να τ' αρνηθούν αυτά, για να προσέξουν κιόλας τι;

Τες περί των ψευδών θεών αερολογίες του,

τες ανιαρές περιαυτολογίες·
την παιδαριώδη του θεατροφοβία·
την άχαρι σεμνοτυφία του· τα γελοία του γένεια.

Α βέβαια προτιμούσανε το Χι,

α βέβαια προτιμούσανε το Κάππα· εκατό φορές.

244
 112
JULIANO E OS ANTIOQUENSES*
(1926)

«Dizem que o Chi nenhum dano fez à

cidade, nem tampouco o Kapa... mas
quando encontrámos uns exegetas... soubemos
que essas letras eram as iniciais
de uns nomes, uma quer dizer Cristo,
e a outra, Konstantino.»
JULIANO, Misopogon, 357a.

Seria possível que alguma vez renunciassem

à sua bela forma de vida; à variedade
das suas diárias diversões; ao brilho
do seu teatro, onde se dava a união da Arte
com as inclinações voluptuosas da carne?

Eram, até certo ponto, imorais – talvez muito –.

Mas tinham a satisfação de que a sua vida
era a famosíssima vida de Antioquia,
a vida deleitosa, absolutamente refinada.

Renunciar a tudo isso, e depois, fixar-se em quê?

No seu palavreado sobre os falsos deuses,

na tediosa jactância de si mesma;
na sua infantil aversão pelo teatro;
no seu puritanismo sem graça; na sua barba ridícula.

É óbvio que preferiam o Chi,

óbvio que o preferiam o Kapa, cem vezes.

245
 AΝΝΑ ΔΑΛΑΣΣΗΝH

Εις το χρυσόβουλλον που έβγαλ' ο Αλέξιος Κομνηνός

για να τιμήσει την μητέρα του επιφανώς,
την λίαν νοήμονα Κυρίαν Άννα Δαλασσηνή –
την αξιόλογη στα έργα της, στα ήθη –
υπάρχουν διάφορα εγκωμιαστικά:
εδώ ας μεταφέρουμε από αυτά
μια φράσιν έμορφην, ευγενική
«Ου το εμόν ή το σον, το ψυχρόν τούτο ρήμα, ερρήθη».

246
 113
ANA DALASSENA*
(1927)

No áureo édito que promulgou Aleixo Comneno

para publicamente honrar a mãe,
a mui prudente Dama Ana Dalassena –
excelente por suas obras e costumes –
há diversos encómios;
dentre eles transcrevemos aqui
uma frase bela e sublime:
«Nem teu nem meu, jamais tais frias palavras se disseram.»

247
 ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1896

Εξευτελίσθη πλήρως. Μια ερωτική ροπή του

λίαν απαγορευμένη και περιφρονημένη
(έμφυτη μολοντούτο) υπήρξεν η αιτία:
ήταν η κοινωνία σεμνότυφη πολύ.
Έχασε βαθμηδόν το λιγοστό του χρήμα·
κατόπι τη σειρά, και την υπόληψί του.
Πλησίαζε τα τριάντα χωρίς ποτέ έναν χρόνο
να βγάλει σε δουλειά, τουλάχιστον γνωστή.
Ενίοτε τα έξοδά του τα κέρδιζεν από
μεσολαβήσεις που θεωρούνται ντροπιασμένες.
Κατήντησ' ένας τύπος που αν σ' έβλεπαν μαζύ του
συχνά, ήταν πιθανόν μεγάλως να εκτεθείς.

Αλλ' όχι μόνον τούτα. Δεν θάτανε σωστό.

Αξίζει παραπάνω της εμορφιάς του η μνήμη.
Μια άποψις άλλη υπάρχει που αν ιδωθεί από αυτήν
φαντάζει, συμπαθής· φαντάζει, απλό και γνήσιο
του έρωτος παιδί, που άνω απ' την τιμή,
και την υπόληψί του έθεσε ανεξετάστως
της καθαρής σαρκός του την καθαρή ηδονή.

Απ' την υπόληψί του; Μα η κοινωνία που ήταν

σεμνότυφη πολύ συσχέτιζε κουτά.

248
 114
DIAS DE 1896
(1927)

Degradou-se de todo. O seu pendor erótico,

fortemente banido e alvo de desprezo,
(ainda assim inato) fora disso a razão:
muito puritana era então a sociedade.
Aos poucos foi perdendo o seu pouco dinheiro;
depois a posição e a reputação.
Rondava os trinta anos sem, sequer por um ano,
ter um trabalho fixo, que se soubesse ao menos.
O dinheiro pròs gastos por vezes o ganhava
em mediações que eram tidas por vergonhosas.
Acabou por ser um tipo que quem o frequentava
era muito provável ficar comprometido.

Mas, não era só isso. Não seria correcto.

Muito mais que isso tudo, vale a sua beleza.
E se o considerarmos de outro ponto de vista,
vemos um ser simpático; um simples, genuíno
filho do amor erótico, que por cima da honra
e da reputação pôs, sem vacilar,
o mais puro fruir da sua carne pura.

E da reputação? A sociedade, que era

puritana demais, tirava estultas ilações.

249
 ΔΥΟ ΝEΟΙ, 23 EΩΣ 24 ΕΤΩΝ

Απ' τες δεκάμισυ ήτανε στο καφενείον,

και τον περίμενε σε λίγο να φανεί.
Πήγαν μεσάνυχτα – και τον περίμενεν ακόμη.
Πήγεν η ώρα μιάμισυ· είχε αδειάσει
το καφενείον ολοτελώς σχεδόν.
Βαρέθηκεν εφημερίδες να διαβάζει
μηχανικώς. Απ' τα έρημα, τα τρία σελίνια του
έμεινε μόνον ένα: τόση ώρα που περίμενε
ξόδιασε τ' άλλα σε καφέδες και κονιάκ.
Κάπνισεν όλα του τα σιγαρέτα.
Τον εξαντλούσε η τόση αναμονή. Γιατί
κιόλας μονάχος όπως ήταν για ώρες, άρχισαν
να τον καταλαμβάνουν σκέψεις οχληρές
της παραστρατημένης του ζωής.

Μα σαν είδε τον φίλο του να μπαίνει – ευθύς

η κούρασις, η ανία, η σκέψεις φύγανε.

Ο φίλος του έφερε μια ανέλπιστη είδησι.

Είχε κερδίσει στο χαρτοπαικτείον εξήντα λίρες.

Τα έμορφά τους πρόσωπα, τα εξαίσιά τους νειάτα,

η αισθητική αγάπη που είχαν μεταξύ τους,
δροσίσθηκαν, ζωντάνεψαν, τονώθηκαν
απ’ τες εξήντα λίρες του χαρτοπαικτείου.

Κι όλο χαρά και δύναμις, αίσθημα κι ωραιότης

πήγαν – όχι στα σπίτια των τιμίων οικογενειών τους
(όπου, άλλωστε, μήτε τους θέλαν πια):

250
 115
DOIS JOVENS DE VINTE E TRÊS A VINTE E QUATRO ANOS
(1927)

Desde as dez e meia estava no café

esperando que logo aparecesse.
Chegou a meia-noite – e continuava a esperá-lo.
Deu a uma e meia; quase vazio
ficara já o café.
Cansou-se de ler maquinalmente
os jornais. Dos seus três xelins solitários
só lhe restava um: com tanta espera,
em cafés e conhaque outros dois já os gastara.
Fumara todos os cigarros.
Tão larga espera o esgotou. Pois
além disso, como estivera só tantas horas,
apoderaram-se dele
importunos pensamentos de sua vida desviada.

Mas quando viu entrar o seu amigo – súbito,

o cansaço, a tristeza e os pensamentos se esfumaram.

O amigo trazia uma notícia inesperada.

Ganhara sessenta libras às cartas.

Os seus rostos formosos, a sua juventude maravilhosa,

o amor sensual que entre eles existia,
reviveram tonificados pelas refrescantes
sessenta libras das cartas.

Cheios de gozo e energia, sensualidade e beleza,

foram-se – não para as casas das honradas famílias
(onde, por certo, já ninguém os queria):

251
σ’ένα γνωστό τους, και λίαν ειδικό,
σπίτι της διαφθοράς πήγανε και ζητήσαν
δωμάτιον ύπνου, κι ακριβά πιοτά, και ξαναήπιαν.

Και σαν σωθήκαν τ’ ακριβά πιοτά,

και σαν πλησίαζε πια η ώρα τέσσερες,
στον έρωτα δοθήκαν ευτυχείς.

252
a uma que eles conheciam e muito especial,
a uma casa de vício se foram onde pediram
quarto para dormir, bebidas caras e de novo começaram a beber.

E quando as bebidas caras terminaram,

quando eram cerca das quatro,
ao amor, felizes, se entregaram.

253
 ΠΑΛΑΙOΘΕΝ ΕΛΛΗΝIΣ

Καυχιέται η Αντιόχεια για τα λαμπρά της κτίρια,

και τους ωραίους της δρόμους· για την περί αυτήν
θαυμάσιαν εξοχήν, και για το μέγα πλήθος
των εν αυτή κατοίκων. Καυχιέται που είν' η έδρα
ενδόξων βασιλέων· και για τους καλλιτέχνας
και τους σοφούς που έχει, και για τους βαθυπλούτους
και γνωστικούς εμπόρους. Μα πιο πολύ ασυγκρίτως
απ' όλα, η Αντιόχεια καυχιέται που είναι πόλις
παλαιόθεν ελληνίς· του Άργους συγγενής:
απ' την Ιώνη που ιδρύθη υπό Αργείων
αποίκων προς τιμήν της κόρης του Ινάχου.

254
 116
GREGA DESDE A ANTIGUIDADE*
(1927)

Ufana-se Antioquia de seus prédios esplêndidos

e das suas belas ruas; das grandes multidões
que dentro dela habitam e da maravilhosa
campina em seu redor. Ufana-se de ser trono
de reis gloriosos; e também dos artistas
e sábios que possui, dos seus comerciantes
tão ricos e sagazes. Mas sem comparação,
muito mais se ufana ela por desde antanho ser
uma cidade grega; dessa linhagem de Argos:
vinda daquela Ione que colonos argivos
fundaram para honrar Io, filha de Inaco.

255
 ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1901

Τούτο εις αυτόν υπήρχε το ξεχωριστό,

που μέσα σ' όλην του την έκλυσι
και την πολλήν του πείραν έρωτος,
παρ' όλην την συνειθισμένη του
στάσεως και ηλικίας εναρμόνισιν,
ετύχαιναν στιγμές – πλην βέβαια
σπανιότατες – που την εντύπωσιν
έδιδε σάρκας σχεδόν άθικτης.

Των είκοσι εννιά του χρόνων η εμορφιά

η τόσο από την ηδονή δοκιμασμένη,
ήταν στιγμές που θύμιζε παράδοξα
έφηβο που – κάπως αδέξια – στην αγάπη
πρώτη φορά το αγνό του σώμα παραδίδει.

256
 117
DIAS DE 1901
(1927)

Isto havia nele de excepcional:

no meio dessa sua vida dissoluta
e a sua muita experiência no amor,
apesar de todo o acordo habitual
entre a sua conduta e a sua idade,
ocorriam momentos – muito poucos,
é certo – em que dava a impressão
de uma carne quase intocada.

A beleza dos seus vinte e nove anos,

tão experimentada no prazer,
por estranho paradoxo, às vezes
lembrava um efebo – um pouco fruste –
que pela primeira vez ao amor
entregasse o seu corpo casto.

257
 ΟΥΚ EΓΝΩΣ

Για τες θρησκευτικές μας δοξασίες –

ο κούφος Ιουλιανός είπεν «Ανέγνων, έγνων,
κατέγνων». Τάχατες μας εκμηδένισε
με το «κατέγνων» του, ο γελοιωδέστατος.

Τέτοιες ξυπνάδες όμως πέρασι δεν έχουνε σ' εμάς

τους Χριστιανούς. «Ανέγνως, αλλ' ουκ έγνως· ει γαρ έγνως,
ουκ αν κατέγνως» απαντήσαμεν αμέσως.

258
 118
NÃO PERCEBESTE*
(1928)

Sobre as nossas convicções religiosas

disse o tolo do Juliano: «Li, percebi,
repeli.» Pensava que nos aniquilava
com o seu «repeli», o ridículo.

Semelhantes espertezas connosco, cristãos,

não pegam. «Leste, mas não percebeste;
pois se percebesses, não repelias o que lias»,
respondemos de imediato.

259
 EΝΑΣ ΝEΟΣ, ΤΗΣ ΤEΧΝΗΣ ΤΟΥ ΛOΓΟΥ
– ΣΤΟ 24ΟΝ EΤΟΣ ΤΟΥ

Όπως μπορείς πια δούλεψε, μυαλό. –

Τον φθείρει αυτόν μια απόλαυσις μισή.
Είναι σε μια κατάστασι εκνευριστική.
Φιλεί το πρόσωπο το αγαπημένο κάθε μέρα,
τα χέρια του είναι πάνω στα πιο εξαίσια μέλη.
Ποτέ του δεν αγάπησε με τόσο μέγα
πάθος. Μα λείπει η ωραία πραγμάτωσις
του έρωτος· λείπει η πραγμάτωσις
που πρέπει νάναι κι απ' τους δυο μ' έντασιν επιθυμητή.

(Δεν είν' ομοίως δοσμένοι στην ανώμαλη ηδονή κ' οι δυο.

Μονάχ' αυτόν κυρίεψε απολύτως).

Και φθείρεται, και νευρίασε εντελώς.

Εξ άλλου είναι κι άεργος· κι αυτό πολύ συντείνει.
Κάτι μικρά χρηματικά ποσά
με δυσκολία δανείζεται (σχεδόν
τα ζητιανεύει κάποτε) και ψευτοσυντηρείται.
Φιλεί τα λατρεμένα χείλη· πάνω
στο εξαίσιο σώμα – που όμως τώρα νοιώθει
πως στέργει μόνον – ηδονίζεται.
Κ' έπειτα πίνει και καπνίζει· πίνει και καπνίζει·
και σέρνεται στα καφενεία ολημερίς,
σέρνει με ανία της εμορφιάς του το μαράζι. –
Όπως μπορείς πια δούλεψε, μυαλό.

260
 119
UM JOVEM ARTISTA DA PALAVRA,
AOS VINTE E QUATRO ANOS
(1928)

Como podes, cabeça, ainda trabalhar? –

Um gozo insatisfeito está a consumi-lo.
Acha-se num estado de ansiedade.
Todos os dias beija o rosto que ama,
suas mãos acariciam os membros mais excelsos.
Jamais amou com tão imensa
paixão. Mas falta-lhe a formosa satisfação
do amor; falta a satisfação
que ambos devem desejar intensamente.

(Não se entregam por igual ao prazer anormal.

Só a ele o avassalou por completo.)

E consome-se, e os nervos o destroçam por completo.

Além disso, está sem emprego, e isso contribui muito.
A muito custo pede algo emprestado (quase
o mendiga, por vezes) e dificilmente sobrevive.
Beija os lábios adorados; sobre
o corpo encantador – mas que, agora sabe,
só se limita a consentir –, sacia o seu prazer.
Depois, bebe e fuma; bebe e fuma;
pelos cafés se arrasta no resto do dia,
carrega com fastio o desconsolo da beleza. –
Como podes, cabeça, ainda trabalhar?

261
 ΕΝ ΣΠAΡΤΗ

Δεν ήξερεν ο βασιλεύς Κλεομένης, δεν τολμούσε –

δεν ήξερε έναν τέτοιον λόγο πώς να πει
προς την μητέρα του: ότι απαιτούσε ο Πτολεμαίος
για εγγύησιν της συμφωνίας των ν' αποσταλεί κι αυτή
εις Αίγυπτον και να φυλάττεται·
λίαν ταπεινωτικόν, ανοίκειον πράγμα.
Κι όλο ήρχονταν για να μιλήσει· κι όλο δίσταζε.
Κι όλο άρχιζε να λέγει· κι όλο σταματούσε.

Μα η υπέροχη γυναίκα τον κατάλαβε

(είχεν ακούσει κιόλα κάτι διαδόσεις σχετικές),
και τον ενθάρρυνε να εξηγηθεί.
Και γέλασε· κ' είπε βεβαίως πηαίνει.
Και μάλιστα χαίρονταν που μπορούσε νάναι
στο γήρας της οφέλιμη στην Σπάρτη ακόμη.

Όσο για την ταπείνωσι – μα αδιαφορούσε.

Το φρόνημα της Σπάρτης ασφαλώς δεν ήταν ικανός
να νοιώσει ένας Λαγίδης χθεσινός·
όθεν κ' η απαίτησίς του δεν μπορούσε
πραγματικώς να ταπεινώσει Δέσποιναν
Επιφανή ως αυτήν· Σπαρτιάτου βασιλέως μητέρα.

262
 120
EM ESPARTA*
(1928)

Não sabia o rei Cleómenes, não se atrevia –

não sabia como expor uma tal questão
a sua mãe: que Ptolomeu lhe exigia,
como aval do acordo, que a enviasse também
para o Egipto, onde ficaria sob custódia;
algo indigno demais e humilhante.
E quando ia a falar, sempre ele vacilava.
E quando começava, sempre se detinha.

Mas a extraordinária mulher percebia-o

(já ouvira certos rumores a esse respeito),
e incitou-o a explicar-se.
E sorriu; e disse que assim sendo logo ia.
E mormente sentia-se feliz de poder ser,
na sua velhice, útil ainda a Esparta.

Quanto à humilhação – era-lhe indiferente.

Um Lágida arrivista não podia certamente
compreender o orgulho espartano.
Por isso a sua exigência não podia,
realmente, humilhar uma Dama
insigne como ela; mãe de um rei de Esparta.

263
ΕΙΚΩΝ ΕΙΚΟΣΙΤΡΙΕΤΟΥΣ ΝEΟΥ ΚΑΜΩΜEΝΗ
ΑΠO ΦIΛΟΝ ΤΟΥ ΟΜHΛΙΚΑ,
ΕΡΑΣΙΤEΧΝΗΝ

Τελείωσε την εικόνα χθες μεσημέρι. Τώρα

λεπτομερώς την βλέπει. Τον έκαμε με γκρίζο
ρούχο ξεκουμπωμένο, γκρίζο βαθύ· χωρίς
γελέκι και κραβάτα. Μ' ένα τριανταφυλλί
πουκάμισο· ανοιγμένο, για να φανεί και κάτι
από την εμορφιά του στήθους, του λαιμού.
Το μέτωπο δεξιά ολόκληρο σχεδόν
σκεπάζουν τα μαλλιά του, τα ωραία του μαλλιά
(ως είναι η χτενισιά που προτιμά εφέτος).
Υπάρχει ο τόνος πλήρως ο ηδονιστικός
που θέλησε να βάλει σαν έκανε τα μάτια,
σαν έκανε τα χείλη... Το στόμα του, τα χείλη
που για εκπληρώσεις είναι ερωτισμού εκλεκτού.

264
 121
RETRATO DE UM JOVEM DE VINTE E TRÊS ANOS
PINTADO POR UM ARTISTA AMADOR,
AMIGO SEU CONTEMPORÂNEO
(1928)

Terminou o retrato ontem ao meio-dia. Agora

passa-o em revista. Pintou-o com um traje
cinzento desabotoado, cinzento escuro, sem
colete nem gravata. Vestiu-lhe uma camisa
cor de rosa e aberta, por forma a revelar
um pouco da beleza do peito e do pescoço.
A sua fronte direita quase inteiramente
a cobre o seu cabelo, o seu belo cabelo
(com esse penteado que prefere neste ano).
Reina aqui plenamente esse tom sensual
que lhe queria dar quando pintou os olhos,
quando pintou os lábios... Sua boca, seus lábios
dignos de ser saciados com requintado amor.

265
 ΕΝ ΜΕΓAΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚH ΑΠΟΙΚIΑ, 200 Π.Χ.

Ότι τα πράγματα δεν βαίνουν κατ' ευχήν στην Αποικία

δεν μέν' η ελαχίστη αμφιβολία,
και μ' όλο που οπωσούν τραβούμ' εμπρός,
ίσως, καθώς νομίζουν ουκ ολίγοι, να έφθασε ο καιρός
να φέρουμε Πολιτικό Αναμορφωτή.

Όμως το πρόσκομμα κ' η δυσκολία

είναι που κάμνουνε μια ιστορία
μεγάλη κάθε πράγμα οι Αναμορφωταί
αυτοί. (Ευτύχημα θα ήταν αν ποτέ
δεν τους χρειάζονταν κανείς). Για κάθε τι,
για το παραμικρό ρωτούνε κ' εξετάζουν,
κ' ευθύς στον νου τους ριζικές μεταρρυθμίσεις βάζουν,
με την απαίτησι να εκτελεσθούν άνευ αναβολής.

Έχουνε και μια κλίσι στες θυσίες.

Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη·
η κατοχή σας είν' επισφαλής:
η τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες.
Παραιτηθείτε από την πρόσοδον αυτή,
κι από την άλληνα την συναφή,
κι από την τρίτη τούτην: ως συνέπεια φυσική·
είναι μεν ουσιώδεις, αλλά τι να γίνει;
σας δημιουργούν μια επιβλαβή ευθύνη.

Κι όσο στον έλεγχό τους προχωρούνε,

βρίσκουν και βρίσκουν περιττά, και να παυθούν ζητούνε·
πράγματα που όμως δύσκολα τα καταργεί κανείς.

266
 122
NUMA GRANDE COLÓNIA GREGA, 200 A.C.
(1928)

Que as coisas na Colónia não vão como deviam,

não cabe a menor dúvida,
e embora lá vamos seguindo em frente,
quiçá, como não poucos pensam, tenha chegado o momento
de chamar um Reformador Político.

Mas o inconveniente e a dificuldade

é que esses tais Reformadores
de qualquer coisa fazem uma grande história.
(Que sorte seria se nunca
precisássemos deles!). Para tudo,
por uma bagatela, perguntam e investigam
e logo congeminam radicais reformas,
que exigem ser executadas sem demora.

Têm também inclinação para os sacrifícios.

Renunciai a essa propriedade;
pois a vossa posse não é segura;
e essas propriedades prejudicam precisamente as Colónias.
Renunciai a esta renda,
e mais àquela por arrasto,
e àqueloutra: como consequência natural;
são essenciais, são – mas, e daí?
Acarretam danosas responsabilidades.

E quanto mais avançam no controlo, mais e mais coisas

prescindíveis vão achando e querem suprimir;
coisas que, aliás, é difícil abolir.

267
Κι όταν, με το καλό, τελειώσουνε την εργασία,
κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς,
απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία,
να δούμε τι απομένει πια, μετά
τόση δεινότητα χειρουργική.-

Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός.

Να μη βιαζόμεθα· είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία.
Τα πρόωρα μέτρα φέρνουν μεταμέλεια.
Έχει άτοπα πολλά, βεβαίως και δυστυχώς, η Αποικία.
Όμως υπάρχει τι το ανθρώπινον χωρίς ατέλεια;
Και τέλος πάντων, να, τραβούμ’ εμπρός.

268
E quando, por fortuna, acabam seu trabalho,
depois de terem cortado e recortado tudo minuciosamente,
lá se vão, cobrando o merecido soldo,
e logo se verá o que ainda fica
de cirurgia tão tremenda. –

Se calhar não chegou ainda a hora.

Não nos apressemos; a pressa é coisa perigosa.
As medidas prematuras dão em remorsos.
Muito é o que está mal, é certo e infelizmente, na Colónia.
Mas há obra humana que seja perfeita?
E, apesar de tudo, reparai, seguimos em frente.

269
 ΗΓΕΜΩΝ ΕΚ ΔΥΤΙΚHΣ ΛΙΒΥΗΣ

Άρεσε γενικώς στην Αλεξάνδρεια,

τες δέκα μέρες που διέμεινεν αυτού,
ο ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης
Αριστομένης, υιός του Μενελάου.
Ως τ' όνομά του, κ' η περιβολή, κοσμίως, ελληνική.
Δέχονταν ευχαρίστως τες τιμές, αλλά
δεν τες επιζητούσεν· ήταν μετριόφρων.
Αγόραζε βιβλία ελληνικά,
ιδίως ιστορικά και φιλοσοφικά.
Προ πάντων δε άνθρωπος λιγομίλητος.
Θάταν βαθύς στες σκέψεις, διεδίδετο,
κ' οι τέτοιοι τόχουν φυσικό να μη μιλούν πολλά.

Μήτε βαθύς στες σκέψεις ήταν, μήτε τίποτε.

Ένας τυχαίος, αστείος άνθρωπος.
Πήρε όνομα ελληνικό, ντύθηκε σαν τους Έλληνας,
έμαθ' επάνω, κάτω σαν τους Έλληνας να φέρεται·
κ' έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόν
χαλάσει την καλούτσικην εντύπωσι
μιλώντας με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά,
κ' οι Αλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό,
ως είναι το συνήθειο τους, οι απαίσιοι.

Γι' αυτό και περιορίζονταν σε λίγες λέξεις,

προσέχοντας με δέος τες κλίσεις και την προφορά·
κ' έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας
κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του.

270
 123
PRÍNCIPE DA LÍBIA OCIDENTAL*
(1928)

Causou geral agrado entre os de Alexandria

nos dez dias que lá se demorou
o príncipe da Líbia Ocidental
Aristoménis, filho de Menelau.
Como o nome, o vestir era bem grego;
as honras acolhia com gosto, porém
não as buscava; era comedido.
Comprava muitos livros em grego
mormente de filosofia e história.
Homem de poucas falas, sobretudo.
Teria certamente profundas ideias,
que esses é natural falarem pouco.

Mas que ideias profundas, mas que nada!

Era um homem vulgar, homem ridículo.
Tomou nome grego, vestia-se à grega,
aprendeu menos mal a comportar-se à grega
e tremia-lhe a alma de pensar
que podia arruinar a impressão causada
falando a língua grega com horríveis barbarismos
e que os alexandrinos troçariam dele,
como têm por costume esses malditos.

E por isso media as palavras

atento, com terror, à pronúncia e às declinações
e não sofria pouco por reter
lá dentro tantas falas represadas.

271
 ΚIΜΩΝ ΛΕAΡΧΟΥ, 22 ΕΤΩΝ, ΣΠΟΥΔΑΣΤHΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜAΤΩΝ (ΕΝ ΚΥΡHΝΗ)

« Το τέλος μου επήλθε ότε ήμουν ευτυχής.

Ο Ερμοτέλης με είχε αχώριστόν του φίλον.
Τες ύστατές μου μέρες, μ' όλο που προσποιούνταν
πως δεν ανησυχούσε, ένοιωνα εγώ συχνά
τα μάτια του κλαμένα. Σαν νόμιζε που λίγο
είχ' αποκοιμηθεί, έπεφτεν ως αλλόφρων
στης κλίνης μου το άκρον. Αλλ' ήμεθαν κ' οι δυο
νέοι μιας ηλικίας, είκοσι τριώ ετών.
Προδότις είναι η Μοίρα. Ίσως κανένα πάθος
άλλο τον Ερμοτέλη νάπαιρνεν από μένα.
Τελείωσα καλώς· εν τη αμερίστω αγάπη.» –

Το επιτύμβιον τούτο Μαρύλου Αριστοδήμου

αποθανόντος προ μηνός στην Αλεξάνδρεια,
έλαβα εγώ πενθών, ο εξάδελφός του Κίμων.
Με το έστειλεν ο γράψας γνωστός μου ποιητής.
Με το έστειλ’ επειδή ήξερε συγγενής
ότ’ ήμουν του Μαρύλου: δεν ήξερε άλλο τι.
Είν’ η ψυχή μου πλήρης λύπης για τον Μαρύλο.
Είχαμε μεγαλώσει μαζύ, σαν αδελφοί.
Βαθυά μελαγχολώ. Ο πρόωρος θάνατός του
κάθε μνησικακίαν μου έσβυσ’ εντελώς...
κάθε μνησικακίαν για τον Μαρύλο – μ’ όλο
που με είχε κλέψει την αγάπη του Ερμοτέλη,
που κι αν με θέλει τώρα ο Ερμοτέλης πάλι
δεν θάναι διόλου το ίδιο. Ξέρω τον χαρακτήρα
τον ευπαθή που έχω. Το ίνδαλμα του Μαρύλου
θάρχεται ανάμεσό μας, και θα νομίζω που

272
 124
CIMÓN, FILHO DE LEARCO, DE VINTE E DOIS ANOS,
ESTUDANTE DE LITERATURA GREGA (EM CIRENE)*
(1928)

«O meu final chegou quando eu era feliz.

Para Hermóteles era amigo inseparável.
Nos meus últimos dias, embora ele fingisse
não estar inquieto, sentia eu amiúde
chorarem os seus olhos. Quando ele pressentia
que eu estava adormecido, fora de si caía
aos pés da minha cama. Mas éramos os dois
jovens da mesma idade, vinte e três anos tínhamos.
O Destino é traidor. Talvez outra paixão
Hermóteles de mim mo teria arrebatado.
Morri morte feliz: num amor exclusivo.» –

Este epitáfio em honra de Marilo Aristodémou,

que morreu há um mês em Alexandria,
recebi eu, Cimón, seu primo, com dor.
Enviou-mo o autor, poeta meu conhecido.
E enviou-mo porque soube ser eu parente
desse Marilo morto; nada sabia mais.
Cheia está a minha alma de tristeza por Marilo.
Crescemos juntos como se fôssemos irmãos.
Sinto funda tristeza. Sua morte precoce
todo o ressentimento que eu tinha dissipou...
todo o ressentimento pra com Marilo – embora
me tivesse roubado o carinho de Hermóteles,
e se agora eu quisesse Hermóteles de novo,
já não seria o mesmo. Eu conheço o carácter
sensível que possuo. A imagem de Marilo
surgiria entre nós, e julgaria estar

273
με λέγει, Ιδού είσαι τώρα ικανοποιημένος.
Ιδού τον ξαναπήρες ως εποθούσες, Κίμων.
Ιδού δεν έχεις πια αφορμή να με διαβάλλεις.

274
a dizer-me: «E agora, já estás satisfeito?
Já o recuperaste tal como desejavas;
e já não tens pretexto pra me caluniar.»

275
 ΕΝ ΠΟΡΕIΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΙΝΩΠΗΝ

Ο Μιθριδάτης, ένδοξος και κραταιός,

μεγάλων πόλεων ο κύριος,
κάτοχος ισχυρών στρατών και στόλων,
πηγαίνοντας προς την Σινώπην πέρασε από δρόμον
εξοχικόν, πολύ απόκεντρον
όπου ένας μάντις είχε κατοικίαν.

Έστειλεν αξιωματικό του ο Μιθριδάτης

τον μάντι να ρωτήσει πόσα θ' αποκτήσει ακόμη
στο μέλλον αγαθά, πόσες δυνάμεις άλλες.

Έστειλεν αξιωματικό του, και μετά

προς την Σινώπην την πορεία του ξακολούθησε.

Ο μάντις αποσύρθηκε σ’ ένα δωμάτιο μυστικό.

Μετά περίπου μισήν ώρα βγήκε
περίφροντις, κ’ είπε στον αξιωματικό,
«Ικανοποιητικώς δεν μπόρεσα να διευκρινίσω.
Κατάλληλη δεν είν’ η μέρα σήμερα.
Κάτι σκιώδη πράγματα είδα. Δεν κατάλαβα καλά. –
Μα ν’ αρκεσθεί, φρονώ, με τόσα που έχει ο βασιλεύς.
Τα περισσότερα εις κινδύνους θα τον φέρουν.
Θυμήσου να τον πεις αυτό, αξιωματικέ:
με τόσα που έχει, προς θεού, ν’ αρκείται!
Η τύχη ξαφνικές έχει μεταβολές.
Να πεις στον βασιλέα Μιθριδάτη:
λίαν σπανίως βρίσκεται ο εταίρος του προγόνου του
ο ευγενής, που εγκαίρως με την λόγχην γράφει
στο χώμα επάνω το σωτήριον Φεύγε Μιθριδάτα».

276
 125
A CAMINHO DE SINOPE*
(1928)

Mitrídates, impante de glória e poder,

de grandes cidades senhor,
com exércitos e esquadras poderosos,
em marcha pra Sinope passou num caminho
no campo, muito arredado,
onde vivia um adivinho.

Mandou Mitrídates a um oficial

que perguntasse ao adivinho quantos bens ainda
no futuro conseguiria, quanto mais poder.

Mandou um seu oficial e logo

seguiu seu caminho para Sinope.

A um quarto secreto se recolheu o vidente.

Saiu ao cabo de uma meia hora
e ao oficial cauteloso disse:
«Não pude discernir satisfatoriamente.
Hoje não é dia propício.
Vi umas sombras vagas. Não percebi bem. –
Mas que o rei se contente, acho, com quanto tem.
Possuir mais só o poria em p’rigo.
Não te esqueças, oficial, de lhe dizer:
com quanto tem, por deus, que se contente!
O fado tem mudanças repentinas.
Diz ao rei Mitrídates que é muito raro surgir
o nobre companheiro de seu antepassado
que oportunamente no solo escreva,
com a lança, esse salvador «Foge Mitrídates.»

277
 ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1909, '10, ΚΑΙ '11

Ενός τυραννισμένου, πτωχοτάτου ναυτικού

(από νησί του Αιγαίου Πελάγους) ήταν υιός.
Εργάζονταν σε σιδερά. Παληόρουχα φορούσε.
Σχισμένα τα ποδήματά του της δουλειάς κ' ελεεινά.
Τα χέρια του ήσαν λερωμένα από σκουριές και λάδια.

Το βραδυνό, σαν έκλειε το μαγαζί,

αν ήταν τίποτε να επιθυμεί πολύ,
καμιά κραβάτα κάπως ακριβή,
καμιά κραβάτα για την Κυριακή,
ή σε βιτρίνα αν είχε δει και λαχταρούσε
κανένα ωραίο πουκάμισο μαβί,
το σώμα του για ένα τάλληρο ή δυο πουλούσε.

Διερωτώμαι αν στους αρχαίους καιρούς

είχεν η ένδοξη Αλεξάνδρεια νέον πιο περικαλλή,
πιο τέλειο αγόρι από αυτόν – που πήε χαμένος:
δεν έγινε, εννοείται, άγαλμά του ή ζωγραφιά·
στο παληομάγαζο ενός σιδερά ριχμένος,
γρήγορ' απ' την επίπονη δουλειά,
κι από λαϊκή κραιπάλη, ταλαιπωρημένη, είχε φθαρεί.

278
 126
DIAS DE 1909, 1910 E 1911
(1928)

Era filho de um velho, atormentado

e pobre marinheiro (de uma ilha do Egeu).
Trabalhava numa forja. Tinha a roupa gasta.
Roto seu mísero calçado de trabalho.
Sujas as suas mãos de ferrugem e óleo.

À tardinha, fechada a oficina,

se desejasse muito alguma coisa,
uma gravata um pouco cara,
uma gravata de domingo,
ou se tivesse visto numa montra
uma bela camisa malva desejada,
vendia o corpo por um ou dois táleres.

Pergunto se nos tempos antigos

teve a gloriosa Alexandria um jovem tão belo,
um rapaz mais perfeito que este – o qual se perdeu;
não se fez, claro está, sua estátua nem o seu retrato;
perdido na velha oficina de uma forja,
breve se consumiu no trabalho esgotante
e o deboche barato e atormentado.

279
 ΜΥΡΗΣ· ΑΛΕΞAΝΔΡΕΙΑ ΤΟΥ 340 Μ.Χ.

Την συμφορά όταν έμαθα, που ο Μύρης πέθανε,

πήγα στο σπίτι του, μ'όλο που το αποφεύγω
να εισέρχομαι στων Χριστιανών τα σπίτια,
προ πάντων όταν έχουν θλίψεις ή γιορτές.

Στάθηκα σε διάδρομο. Δεν θέλησα

να προχωρήσω πιο εντός, γιατί αντελήφθην
που οι συγγενείς του πεθαμένου μ' έβλεπαν
με προφανή απορίαν και με δυσαρέσκεια.

Τον είχανε σε μια μεγάλη κάμαρη

που από την άκρην όπου στάθηκα
είδα κομμάτι· όλο τάπητες πολύτιμοι,
και σκεύη εξ αργύρου και χρυσού.

Στέκομουν κ’ έκλαια σε μια άκρη του διαδρόμου.

Και σκέπτομουν που η συγκεντρώσεις μας κ’ η εκδρομές
χωρίς τον Μύρη δεν θ’ αξίζουν πια·
και σκέπτομουν που πια δεν θα τον δω
στα ωραία κι άσεμνα ξενύχτια μας
να χαίρεται, και να γελά, και ν’ απαγγέλλει στίχους
με την τελεία του αίσθησι του ελληνικού ρυθμού·
και σκέπτομουν που έχασα για πάντα
την εμορφιά του, που έχασα για πάντα
τον νέον που λάτρευα παράφορα.

Κάτι γρηές, κοντά μου, χαμηλά μιλούσαν για

την τελευταία μέρα που έζησε –
στα χείλη του διαρκώς τ’ όνομα του Χριστού,

280
 127
MIRES, ALEXANDRIA 340 D.C.*
(1929)

Quando soube a desgraça, que Mires morrera,

fui a sua casa, embora eu evite
entrar em casa de cristãos,
sobretudo se estão de luto ou festa.

Detive-me no corredor. Não quis

ir mais além, porque me apercebi
de que os parentes do defunto me fitavam
com manifesto espanto e desagrado.

Tinham-no colocado numa grande sala

que eu só em parte via do extremo
em que me achava; só tapetes preciosos
e vasos feitos de ouro e prata.

Estava eu a chorar ao fim do corredor.

a pensar que as nossas saídas e reuniões
não valeriam já a pena sem o Mires,
a pensar que nunca mais o veria
nas nossas deleitosas e indecentes noitadas
desfrutar e rir e recitar versos
com instinto perfeito do ritmo do grego;
a pensar que perdera para sempre
a sua beleza, que perdera para sempre
o jovem que adorava com loucura.

A meu lado, umas velhas, em voz baixa,

falavam do último dia que vivera –
que tivera sempre o nome de Cristo nos lábios,

281
στα χέρια του βαστούσ’ έναν σταυρό. –
Μπήκαν κατόπι μες στην κάμαρη
τέσσαρες Χριστιανοί ιερείς, κ’ έλεγαν προσευχές
ενθέρμως και δεήσεις στον Ιησούν,
ή στην Μαρίαν (δεν ξέρω την θρησκεία του καλά).

Γνωρίζαμε, βεβαίως, που ο Μύρης ήταν Χριστιανός.

Από την πρώτην ώρα το γνωρίζαμε, όταν
πρόπερσι στην παρέα μας είχε μπει.
Μα ζούσεν απολύτως σαν κ' εμάς.
Απ' όλους μας πιο έκδοτος στες ηδονές·
σκορπώντας αφειδώς το χρήμα του στες διασκεδάσεις.
Για την υπόληψι του κόσμου ξένοιαστος,
ρίχνονταν πρόθυμα σε νύχτιες ρήξεις στες οδούς
όταν ετύχαινε η παρέα μας
να συναντήσει αντίθετη παρέα.
Ποτέ για την θρησκεία του δεν μιλούσε.
Μάλιστα μια φορά τον είπαμε
πως θα τον πάρουμε μαζύ μας στο Σεράπιον.
Όμως σαν να δυσαρεστήθηκε
μ' αυτόν μας τον αστεϊσμό: θυμούμαι τώρα.
Α κι άλλες δυο φορές τώρα στον νου μου έρχονται.

Όταν στον Ποσειδώνα κάμναμε σπονδές,

τραβήχθηκε απ’ τον κύκλο μας, κ’ έστρεψε αλλού το βλέμμα.
Όταν ενθουσιασμένος ένας μας
είπεν, Η συντροφιά μας νάναι υπό
την εύνοιαν και την προστασίαν του μεγάλου,
του πανωραίου Απόλλωνος – ψιθύρισεν ο Μύρης
(οι άλλοι δεν άκουσαν) «τη εξαιρέσει εμού».

Οι Χριστιανοί ιερείς μεγαλοφώνως

για την ψυχή του νέου δέονταν. –

282
que nas mãos segurava a sua cruz. –
Seguidamente entraram para a sala
quatro sacerdotes cristãos que com fervor
recitaram orações e súplicas a Cristo
ou a Maria (não conheço bem a sua religião).

Sabíamos, é claro, que Mires era cristão.

Desde o primeiro momento o soubemos, já quando
há dois anos entrou no nosso círculo.
Ele, porém, vivia tal qual como nós.
De todos nós, era quem mais se entregava aos prazeres
esbanjando o dinheiro à grande em diversões.
Não se importava com o que pensavam dele,
Com gosto se metia em nocturnas rixas de rua
se, acaso, acontecia o nosso grupo
defrontar-se com um grupo inimigo.
Nunca falava da sua religião.
Até houve uma vez que lhe dissemos
que o levávamos connosco ao Serapión.
Mas, entretanto, agora me recordo
que não pareceu apreciar a nossa piada.

Ah, e também ainda me lembro de outros dois casos!

Quando fizemos umas libações ao deus Poséidon,
saiu da nossa roda e desviou o olhar.
E quando um de nós, com entusiasmo,
exclamou: «Que a nós todos nos conceda
favor e protecção o grande
e belíssimo Apolo!» – Mires murmurou
(os demais não ouviram) «menos eu».

Os sacerdotes cristãos pediam

pela alma do jovem em voz alta. –

283
Παρατηρούσα με πόση επιμέλεια,
και με τι προσοχήν εντατική
στους τύπους της θρησκείας τους, ετοιμάζονταν
όλα για την χριστιανική κηδεία.
Κ’ εξαίφνης με κυρίευσε μια αλλόκοτη
εντύπωσις. Αόριστα, αισθανόμουν
σαν νάφευγεν από κοντά μου ο Μύρης·
αισθανόμουν που ενώθη, Χριστιανός,
με τους δικούς του, και που γένομουν
ξένος εγώ, ξένος πολύ· ένοιωθα κιόλα
μια αμφιβολία να με σιμώνει: μήπως κ’ είχα γελασθεί
από το πάθος μου, και πάντα του ήμουν ξένος. –
Πετάχθηκα έξω απ’ το φρικτό τους σπίτι,
έφυγα γρήγορα πριν αρπαχθεί, πριν αλλοιωθεί
απ’ την χριστιανοσύνη τους η θύμηση του Μύρη.

284
Observava eu com quanto esmero
e que intensa atenção,
no ritual de sua religião, se dispunha
todo o conveniente para o funeral cristão.
E de súbito me invadiu estranha
sensação. Vagamente tive a impressão
que Mires se estava a afastar de mim;
sentia que ele, um cristão, se unira
aos seus e que eu me tornava um estranho,
muito estranho; sentia além disso crescer
uma dúvida: a minha paixão se calhar
me enganara e eu fora sempre um estranho pra ele. –
Saí a correr da sua horrível casa,
fugi depressa antes que o cristianismo dos seus
apresasse ou desfigurasse a lembrança de Mires.

285
 ΑΛEΞΑΝΔΡΟΣ ΙΑΝΝΑIΟΣ, ΚΑΙ ΑΛΕΞAΝΔΡΑ

Επιτυχείς και πλήρως ικανοποιημένοι,

ο βασιλεύς Αλέξανδρος Ιανναίος,
κ' η σύζυγός του η βασίλισσα Αλεξάνδρα
περνούν με προπορευομένην μουσικήν
και με παντοίαν μεγαλοπρέπειαν και χλιδήν,
περνούν απ' τες οδούς της Ιερουσαλήμ.
Ετελεσφόρησε λαμπρώς το έργον
που άρχισαν ο μέγας Ιούδας Μακκαβαίος
κ' οι τέσσαρες περιώνυμοι αδελφοί του·
και που μετά ανενδότως συνεχίσθη εν μέσω
πολλών κινδύνων και πολλών δυσχερειών.
Τώρα δεν έμεινε τίποτε το ανοίκειον.
Έπαυσε κάθε υποταγή στους αλαζόνας
μονάρχας της Αντιοχείας. Ιδού
ο βασιλεύς Αλέξανδρος Ιανναίος,
κ' η σύζυγός του η βασίλισσα Αλεξάνδρα
καθ' όλα ίσοι προς τους Σελευκίδας.
Ιουδαίοι καλοί, Ιουδαίοι αγνοί, Ιουδαίοι πιστοί – προ πάντων.
Αλλά, καθώς που το απαιτούν η περιστάσεις,
και της ελληνικής λαλιάς ειδήμονες·
και μ' Έλληνας και μ' ελληνίζοντας
μονάρχας σχετισμένοι – πλην σαν ίσοι, και ν' ακούεται.
Τωόντι ετελεσφόρησε λαμπρώς,
ετελεσφόρησε περιφανώς
το έργον που άρχισαν ο μέγας Ιούδας Μακκαβαίος
κ' οι τέσσαρες περιώνυμοι αδελφοί του.

286
 128
ALEXANDRE JANEU E ALEXANDRA*
(1929)

Felizes, plenamente satisfeitos,

o rei Alexandre Janeu
e a rainha Alexandra, sua esposa,
passeiam, com os músicos à frente
e toda a pompa e circunstância,
passeiam pelas ruas de Jerusalém.
Com brilho culminou a tarefa encetada
por esse grande Judas Macabeu
e os quatro ilustres irmãos;
e depois prosseguida sem desfalecer
entre múltiplos riscos e dificuldades.
Que se lhe oponha não há nada agora.
Cessou a vassalagem aos soberbos
soberanos de Antioquia. Vede-os aí,
o rei Alexandre Janeu
e a rainha Alexandra, sua esposa,
ao Selêucida iguais em tudo.
Bons judeus, judeus puros, judeus fiéis – sobretudo.
Mas também, como as circunstâncias o exigem,
entendidos na língua helénica;
e bem relacionados com monarcas quer helénicos
quer helenizantes – mas como iguais, entenda-se.
Na verdade, com brilho culminou,
culminou em glória a tarefa
encetada por esse grande Judas Macabeu
e os quatro ilustres irmãos.

287
ΩΡΑIΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΚΑΙ AΣΠΡΑ ΩΣ ΤΑIΡΙΑΖΑΝ ΠΟΛΥ

Μπήκε στο καφενείο όπου επήγαιναν μαζύ. –

Ο φίλος του εδώ προ τριώ μηνών του είπε,
«Δεν έχουμε πεντάρα. Δυο πάμπτωχα παιδιά
είμεθα — ξεπεσμένοι στα κέντρα τα φθηνά.
Σ' το λέγω φανερά, με σένα δεν μπορώ
να περπατώ. Ένας άλλος, μάθε το, με ζητεί.»
Ο άλλος του είχε τάξει δυο φορεσιές, και κάτι
μεταξωτά μαντήλια. – Για να τον ξαναπάρει
εχάλασε τον κόσμο, και βρήκε είκοσι λίρες.
Ήλθε ξανά μαζύ του για τες είκοσι λίρες·
μα και, κοντά σ' αυτές, για την παληά φιλία,
για την παληάν αγάπη, για το βαθύ αίσθημά των. –
Ο «άλλος» ήταν ψεύτης, παληόπαιδο σωστό·
μια φορεσιά μονάχα του είχε κάμει, και
με το στανιό και τούτην, με χίλια παρακάλια.

Μα τώρα πια δεν θέλει μήτε τες φορεσιές,

και μήτε διόλου τα μεταξωτά μαντήλια,
και μήτε είκοσι λίρες, και μήτε είκοσι γρόσια.

Την Κυριακή τον θάψαν, στες δέκα το πρωί.

Την Κυριακή τον θάψαν: πάει εβδομάς σχεδόν.

Στην πτωχική του κάσα του έβαλε λουλούδια,

ωραία λουλούδια κι άσπρα ως ταίριαζαν πολύ
στην εμορφιά του και στα είκοσι δυο του χρόνια.

Όταν το βράδυ επήγεν – έτυχε μια δουλειά,

μια ανάγκη του ψωμιού του – στο καφενείον όπου

288
 129
BELAS FLORES E BRANCAS QUE IAM MUITO BEM
(1929)

Entrou no café onde costumavam ir juntos. –

Ali o seu amigo há três meses lhe disse:
«Não temos nem um chavo. Somos os dois tão pobres
que estamos reduzidos aos lugares mais baratos.
Digo-te cara a cara, não posso andar contigo.
Quero agora que saibas: há outro que me quer.»
O outro prometera dar-lhe dois fatos e uns
poucos lenços de seda. – Para o reconquistar
removeu céu e terra e arranjou vinte libras.
O amigo voltou, sim, pelas vinte libras,
mas também, além disso, pela velha amizade,
pelo velho carinho, por seu profundo amor. –
O «outro» era aldrabão, era um puro canalha;
só lhe fizera um fato, e mesmo esse fato
só muito a contragosto, à custa de mil súplicas.

Mas finalmente, agora, já não quer nenhum fato

nem de maneira alguma nenhum lenço de seda,
nem sequer vinte libras, nem mesmo dez piastras.

No domingo o enterraram, eram dez da manhã.

No domingo o enterraram; há quase uma semana.

No modesto caixão lhe foi depor flores,

belas flores e brancas que iam muito bem
com a sua beleza e os seus vinte e dois anos.

Quando à tardinha fora ao mesmo café onde

costumavam ir juntos – surgira-lhe um negócio

289
επήγαιναν μαζύ: μαχαίρι στην καρδιά του
το μαύρο καφενείο όπου επήγαιναν μαζύ.

290
de importância vital –: Uma faca no peito
no escuso café onde costumavam ir juntos.

291
 AΓΕ, Ω ΒΑΣΙΛΕΥ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝIΩΝ

Δεν καταδέχονταν η Κρατησίκλεια

ο κόσμος να την δει να κλαίει και να θρηνεί·
και μεγαλοπρεπής εβάδιζε και σιωπηλή.
Τίποτε δεν απόδειχνε η ατάραχη μορφή της
απ' τον καϋμό και τα τυράννια της.
Μα όσο και νάναι μια στιγμή δεν βάσταξε·
και πριν στο άθλιο πλοίο μπει να πάει στην Αλεξάνδρεια,
πήρε τον υιό της στον ναό του Ποσειδώνος,
και μόνοι σαν βρεθήκαν τον αγκάλιασε
και τον ασπάζονταν, «διαλγούντα», λέγει
ο Πλούταρχος, «και συντεταραγμένον».
Όμως ο δυνατός της χαρακτήρ επάσχισε·
και συνελθούσα η θαυμασία γυναίκα
είπε στον Κλεομένη «Άγε, ω βασιλεύ
Λακεδαιμονίων, όπως, επάν έξω
γενώμεθα, μηδείς ίδη δακρύοντας
ημάς μηδέ ανάξιόν τι της Σπάρτης
ποιούντας. Τούτο γαρ εφ' ημίν μόνον·
αι τύχαι δε, όπως αν ο δαίμων διδώ, πάρεισι.»

Και μες στο πλοίο μπήκε, πηαίνοντας προς το «διδώ».

292
 130
AVANTE, REI DOS LACEDEMÓNIOS*
(1929)

Não consentiu Cratesicleia

que a vissem a chorar e lamentar-se;
com majestoso porte seguia e em silêncio.
Seu impassível rosto nada revelava
da dor e pena que sentia.
Mas, mesmo assim, houve um instante em que cedeu;
e antes de entrar no triste navio para Alexandria,
foi ter com o seu filho ao templo de Poséidon
e, quando estavam sós, o abraçou,
beijando o jovem «presa da dor», disse
Plutarco, «e abalado».
Mas veio ao de cima o seu forte carácter;
e recompondo-se, admirável mulher que era,
a Cleómenes disse: «Avante, avante
rei dos lacedemónios, quando nós sairmos,
que ninguém nos veja chorar,
nem fazer nada indigno desta nossa Esparta.
Porque, de nós, já só isto depende;
nosso fado, porém, há-de ser o que o deus disponha.»

E embarcou na nau, rumo a esse «disponha».

293
 ΣΤΟΝ IΔΙΟ ΧΩΡΟ

Οικίας περιβάλλον, κέντρων, συνοικίας

που βλέπω κι όπου περπατώ· χρόνια και χρόνια.

Σε δημιούργησα μες σε χαρά και μες σε λύπες:

με τόσα περιστατικά, με τόσα πράγματα.

Κ' αισθηματοποιήθηκες ολόκληρο, για μένα.

294
 131
NO MESMO LUGAR
(1929)

Casas, cafés e bairro que me rodeais;

que vejo e por onde, há anos e anos, me passeio.

Criei-vos na alegria e nos pesares:

com tantas circunstâncias, com tantas coisas.

E sois-me agora sensação pura e inteira.

295
 Ο ΚΑΘΡEΠΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕIΣΟΔΟ

Το πλούσιο σπίτι είχε στην είσοδο

έναν καθρέπτη μέγιστο, πολύ παλαιό·
τουλάχιστον προ ογδόντα ετών αγορασμένο.

Ένα εμορφότατο παιδί, υπάλληλος σε ράπτη

(τες Κυριακές, ερασιτέχνης αθλητής),
στέκονταν μ' ένα δέμα. Το παρέδοσε
σε κάποιον του σπιτιού, κι αυτός το πήγε μέσα
να φέρει την απόδειξι. Ο υπάλληλος του ράπτη
έμεινε μόνος, και περίμενε.
Πλησίασε στον καθρέπτη και κυττάζονταν
κ' έσιαζε την κραβάτα του. Μετά πέντε λεπτά
του φέραν την απόδειξι. Την πήρε κ' έφυγε.

Μα ο παλαιός καθρέπτης που είχε δει και δει,

κατά την ύπαρξίν του την πολυετή,
χιλιάδες πράγματα και πρόσωπα·
μα ο παλαιός καθρέπτης τώρα χαίρονταν,
κ' επαίρονταν που είχε δεχθεί επάνω του
την άρτιαν εμορφιά για μερικά λεπτά.

296
 132
O ESPELHO DA ENTRADA
(1930)

A rica mansão tinha na entrada

um ’spelho enorme muito antigo;
comprado pelo menos há oitenta anos.

Um rapaz muito belo, empregado de um alfaiate,

(atleta amador aos domingos)
estava ali de pé com um pacote. Entregou-o
a alguém da casa, que foi lá dentro
a buscar o recibo. O empregado
ficou só, esperando.
Aproximou-se do espelho e mirando-se
ajeitou a gravata. Cinco minutos depois
trouxeram-lhe o recibo. Pegou nele e foi-se.

Mas o espelho que tanto e tanto tinha visto,

nesses seus muitos anos de existência,
milhares e milhares de coisas e rostos;
mas o espelho agora deleitava-se
orgulhoso de sobre si ter recebido
a beleza perfeita por alguns minutos.

297
 ΡΩΤΟΥΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙOΤΗΤΑ

Απ' το γραφείον όπου είχε προσληφθεί

σε θέσι ασήμαντη και φθηνοπληρωμένη
(ώς οκτώ λίρες το μηνιάτικό του: με τα τυχερά)
βγήκε σαν τέλεψεν η έρημη δουλειά
που όλο το απόγευμα ήταν σκυμένος:
βγήκεν η ώρα επτά, και περπατούσε αργά
και χάζευε στον δρόμο. – Έμορφος·
κ' ενδιαφέρων: έτσι που έδειχνε φθασμένος
στην πλήρη του αισθησιακήν απόδοσι.
Τα είκοσι εννιά, τον περασμένο μήνα τα είχε κλείσει.

Εχάζευε στον δρόμο, και στες πτωχικές

παρόδους που οδηγούσαν προς την κατοικία του.

Περνώντας εμπρός σ' ένα μαγαζί μικρό

όπου πουλιούνταν κάτι πράγματα
ψεύτικα και φθηνά για εργατικούς,
είδ' εκεί μέσα ένα πρόσωπο, είδε μια μορφή
όπου τον έσπρωξαν και εισήλθε, και ζητούσε
τάχα να δει χρωματιστά μαντήλια.

Ρωτούσε για την ποιότητα των μαντηλιών

και τι κοστίζουν· με φωνή πνιγμένη,
σχεδόν σβυσμένη απ’ την επιθυμία.
Κι ανάλογα ήλθαν η απαντήσεις,
αφηρημένες, με φωνή χαμηλωμένη,
με υπολανθάνουσα συναίνεσι.

Όλο και κάτι έλεγαν για την πραγμάτεια – αλλά

298
 133
PERGUNTAVA PELA QUALIDADE
(1930)

Do escritório em que estava empregado

num insignificante posto parcamente pago
(oito libras mensais mais extras)
saiu ao terminar o ingrato trabalho
que encurvado o tivera toda a tarde;
saiu às sete, ia andando devagar,
sem rumo pela rua. – Belo
e interessante, parecia haver logrado já
a plenitude de sua sensualidade.
Cumprira os vinte e nove o mês passado.

Ia a vaguear pela rua e pelas pobres

passagens que levavam a sua casa.

E ao passar diante de uma lojinha

em que vendiam bugigangas várias
e artigos baratos pra operários,
viu lá dentro uma cara, uma figura
que o impeliram a entrar e a pedir
que lhe mostrassem uns lenços de cor.

Perguntava pela qualidade dos lenços

quanto custavam, com voz embargada,
quase apagada pelo seu desejo.
E semelhantes foram as respostas,
absortas, numa voz meio sumida,
com subentendida aquiescência.

Falavam e falavam da mercadoria

299
μόνος σκοπός: τα χέρια των ν’ αγγίζουν
επάνω απ’ τα μαντήλια· να πλησιάζουν
τα πρόσωπα, τα χείλη σαν τυχαίως·
μια στιγμιαία στα μέλη επαφή.

Γρήγορα και κρυφά, για να μη νοιώσει

ο καταστηματάρχης που στο βάθος κάθονταν.

300
– mas tinham um só fim: o contacto das mãos
por sobre os lenços; a proximidade
dos rostos e dos lábios, como se por acaso;
o roçar momentâneo da sua carne.

Fugaz, furtivamente, para que não desse conta

o dono da loja, sentado ao fundo.

301
 ΑΣ ΦΡOΝΤΙΖΑΝ

Κατήντησα σχεδόν ανέστιος και πένης.

Αυτή η μοιραία πόλις, η Αντιόχεια
όλα τα χρήματά μου τάφαγε:
αυτή η μοιραία με τον δαπανηρό της βίο.

Αλλά είμαι νέος και με υγείαν αρίστην.

Κάτοχος της ελληνικής θαυμάσιος
(ξέρω και παραξέρω Αριστοτέλη, Πλάτωνα·
τι ρήτορας, τι ποιητάς, τι ό,τι κι αν πεις).
Από στρατιωτικά έχω μιαν ιδέα,
κ' έχω φιλίες με αρχηγούς των μισθοφόρων.
Είμαι μπασμένος κάμποσο και στα διοικητικά.
Στην Αλεξάνδρεια έμεινα έξι μήνες, πέρσι·
κάπως γνωρίζω (κ' είναι τούτο χρήσιμον) τα εκεί:
του Κακεργέτη βλέψεις, και παληανθρωπιές, και τα λοιπά.

Όθεν φρονώ πως είμαι στα γεμάτα

ενδεδειγμένος για να υπηρετήσω αυτήν την χώρα,
την προσφιλή πατρίδα μου Συρία.

Σ' ό,τι δουλειά με βάλουν θα πασχίσω

να είμαι στην χώρα ωφέλιμος. Αυτή είν' η πρόθεσίς μου.
Αν πάλι μ' εμποδίσουνε με τα συστήματά τους –
τους ξέρουμε τους προκομένους: να τα λέμε τώρα;
αν μ' εμποδίσουνε, τι φταίω εγώ.

Θ’ απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα,

κι αν ο μωρός αυτός δεν μ’ εκτιμήσει,
θα πάγω στον αντίπαλό του, τον Γρυπό.

302
 134
QUE SE TIVESSEM PREOCUPADO*
(1930)

Aqui estou eu sem tecto e na miséria.

Esta fatal cidade, Antioquia,
devorou todo o meu dinheiro.
Esta fatal cidade e sua vida cara.

Mas sou jovem e tenho excelente saúde.

Domino a língua grega à perfeição
(sei de cor e salteado Aristóteles, Platão,
e retores, e poetas, o que quiserem).
Possuo umas luzes dos assuntos militares
e tenho amigos entre os chefes mercenários.
E também algo sei das coisas administrativas.
Vivi seis meses em Alexandria, no ano passado,
estou dentro (e isto é útil) do que lá se passa,
as intenções do Malfeitor, as sacanices, etc.

Creio por isso estar plenamente

indicado para servir este país,
a minha amada pátria síria.

Se me derem algum trabalho, hei-de esforçar-me

por ser útil à minha terra. Eis o que pretendo.
Mas, agora, se mo impedirem com manobras –
sabemos que são tortuosos; que mais dizer? –
se me frustrarem, que culpa tenho eu?

Primeiro irei ter com o Zabinas,

e se o imbecil não fizer caso de mim,
irei ao seu rival, o Gripos.

303
Κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δεν με προσλάβει,
πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό.

Θα με θελήσει πάντως ένας απ’ τους τρεις.

Κ’ είν’ η συνείδησίς μου ήσυχη

για το αψήφιστο της εκλογής.
Βλάπτουν κ’ οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.

Αλλά, κατεστραμένος άνθρωπος, τι φταίω εγώ.

Ζητώ ο ταλαίπωρος να μπαλωθώ.
Ας φρόντιζαν οι κραταιοί θεοί
να δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό.
Μετά χαράς θα πήγαινα μ’ αυτόν.

304
E se este cretino também não me der que fazer,
vou direito ao Hircano.

Algum dos três me há-de querer.

Estou de consciência tranquila

por me ser indiferente a escolha.
Todos os três são maus para a Síria.

Mas que culpa tenho eu, falido como estou?

Apenas tento, pobre diabo, endireitar a vida.
Que os deuses todo-poderosos se preocupassem
com criar um quarto homem decente.
A ele serviria de bom grado.

305
 ΚΑΤA ΤΕΣ ΣΥΝΤΑΓEΣ ΑΡΧΑIΩΝ
ΕΛΛΗΝΟΣΥΡΩΝ ΜAΓΩΝ

«Ποιό απόσταγμα να βρίσκεται από βότανα

γητεύματος», είπ' ένας αισθητής,
«ποιό απόσταγμα κατά τες συνταγές
αρχαίων Ελληνοσύρων μάγων καμωμένο
που για μια μέρα (αν περισσότερο
δεν φθάν' η δύναμίς του), ή και για λίγην ώρα
τα είκοσι τρία μου χρόνια να με φέρει
ξανά· τον φίλον μου στα είκοσι δυο του χρόνια
να με φέρει ξανά – την εμορφιά του, την αγάπη του.

»Ποιό απόσταγμα να βρίσκεται κατά τες συνταγές

αρχαίων Ελληνοσύρων μάγων καμωμένο
που, σύμφωνα με την αναδρομήν,
και την μικρή μας κάμαρη να επαναφέρει.»

306
 135
SEGUNDO FÓRMULAS DE ANTIGOS
MAGOS GRECO-SÍRIOS
(1931)

«Que poção elaborada com ervas

mágicas», disse um esteta,
«que poção feita consoante as fórmulas
de antigos magos greco-sírios,
poderá por um dia (se é que a mais
não chega seu poder) ou por um breve instante
trazer-me de novo os vinte e três anos,
de novo o meu amigo e seus vinte e dois anos
– e trazer-me sua beleza e seu amor –.

«Que poção elaborada segundo fórmulas

de antigos magos greco-sírios
que, juntamente com esse retorno,
devolva também a nossa pequena alcova.»

307
 ΣΤΑ 200 Π.Χ.

«Ἀλέξανδρος Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες πλὴν Λακεδαιμονίων» –

Μπορούμε κάλλιστα να φαντασθούμε

πως θ' αδιαφόρησαν παντάπασι στην Σπάρτη
για την επιγραφήν αυτή. «Πλην Λακεδαιμονίων»,
μα φυσικά. Δεν ήσαν οι Σπαρτιάται
για να τους οδηγούν και για να τους προστάζουν
σαν πολυτίμους υπηρέτας. Άλλωστε
μια πανελλήνια εκστρατεία χωρίς
Σπαρτιάτη βασιλέα γι' αρχηγό
δεν θα τους φαίνονταν πολλής περιωπής.
Α βεβαιότατα «πλην Λακεδαιμονίων».

Είναι κι αυτή μιά στάσις. Νοιώθεται.

Έτσι, πλην Λακεδαιμονίων στον Γρανικό·

και στην Ισσό μετά· και στην τελειωτική
την μάχη, όπου εσαρώθη ο φοβερός στρατός
που στ' Άρβηλα συγκέντρωσαν οι Πέρσαι:
που απ' τ' Άρβηλα ξεκίνησε για νίκην, κ' εσαρώθη.

Κι απ’ την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία,

την νικηφόρα, την περίλαμπρη,
την περιλάλητη, την δοξασμένη
ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,
την απαράμιλλη: βγήκαμ’ εμείς·
ελληνικός καινούριος κόσμος, μέγας.

308
 136
EM 200 A.C.*
(1931)

«Alexandre, filho de Filipe, e os gregos, salvo os lacedemónios...»

PLUTARCO, Alexandre, 16.

Podemos muito bem imaginar

a total indif’rença que havia em Esparta
por tal inscrição. – «Salvo os lacedemónios»,
naturalmente. Não eram os espartanos
gente que se deixasse conduzir e mandar
como servos de luxo. Mas, além disso,
uma expedição pan-helénica sem
um rei espartano como seu chefe,
não devia parecer-lhes muito importante.
É claro, pois: «Salvo os lacedemónios»!

É também uma posição. Percebe-se.

Assim, salvo os lacedemónios, em Gránico;

e em Iso depois; e na derradeira batalha
em que foi varrido o exército temível
concentrado em Arbelas pelos persas; que de Arbelas
marchou para o triunfo e foi aniquilado.
E desta estupenda expedição pan-helénica,
vitoriosa, resplandente,
afamada, gloriosa
como nenhuma outra o foi, surgimos nós,
um novo mundo helénico, imenso.
Nós: os alexandrinos, os antioquenses,
os selêucidas e os outros
gregos incontáveis do Egipto e da Síria,

309
Εμείς· οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,
οι Σελευκείς, κ’ οι πολυάριθμοι
επίλοιποι Έλληνες Αιγύπτου και Συρίας,
κ’ οι εν Μηδία, κ’ οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.
Με τες εκτεταμένες επικράτειες,
με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών.
Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ώς τους Ινδούς.

Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!

310
e os da Média e Pérsia, e tantos outros.
Com estados enormes, e a rica
influência da nossa hábil adaptação.

E a nossa Comum Língua Grega,

ao coração de Bactriana a levamos, à India.
Vinde agora falar dos lacedemónios!

311
 ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1908

Τον χρόνο εκείνον βρέθηκε χωρίς δουλειά·

και συνεπώς ζούσεν απ' τα χαρτιά,
από το τάβλι, και τα δανεικά.

Μια θέσις, τριώ λιρών τον μήνα, σε μικρό

χαρτοπωλείον του είχε προσφερθεί.
Μα την αρνήθηκε, χωρίς κανένα δισταγμό.
Δεν έκανε. Δεν ήτανε μισθός γι' αυτόν,
νέον με γράμματ' αρκετά, και είκοσι πέντ' ετών.

Δυο, τρία σελίνια την ημέρα κέρδιζε, δεν κέρδιζε.

Από χαρτιά και τάβλι τί να βγάλει το παιδί,
στα καφενεία της σειράς του, τα λαϊκά,
όσο κι αν έπαιζ' έξυπνα, όσο κι αν διάλεγε κουτούς.
Τα δανεικά, αυτά δα ήσαν κ' ήσαν.
Σπάνια το τάλληρο εύρισκε, το πιο συχνά μισό,
κάποτε ξέπεφτε και στο σελίνι.

Καμιά εβδομάδα, ενίοτε πιο πολύ,

σαν γλύτωνεν απ' το φρικτό ξενύχτι,
δροσίζονταν στα μπάνια, στο κολύμβι το πρωί.

Τα ρούχα του είχαν ένα χάλι τρομερό.

Μια φορεσιά την ίδια πάντοτ' έβαζε, μια φορεσιά
πολύ ξεθωριασμένη κανελιά.

Ά μέρες του καλοκαιριού του εννιακόσια οκτώ,

απ’ το είδωμά σας, καλαισθητικά,
έλειψ’ η κανελιά ξεθωριασμένη φορεσιά.

312
 137
DIAS DE 1908
(1932)

Naquele ano, ficou desempregado;

ia vivendo com o dinheiro arranjado
com as cartas e o gamão, ou emprestado.

Um emprego, três libras ao mês, lhe of’receram

numa pequena papelaria.
Mas recusou-o, sem qualquer hesitação.
Não dava. Isso não era salário pra ele,
rapaz bastante lido, vinte e cinco anos.

Uns dois ou três xelins ganhava ao dia, quando ganhava.

Com cartas e gamão que podia tirar o moço,
nos cafés aonde ia, cafés populares,
mesmo sendo ele esperto e escolhendo burros?
Quanto aos empréstimos ganhava o que ganhava.
Raramente sacava um táler, mais vezes meio,
de quando em vez, quedava-se por um xelim.

Durante uma semana ou mais por vezes,

se escapava às terríveis noites sem dormir,
ia ao mar refrescar-se com um banho matinal.

Sua roupa, uns trapos desgraçados.

Sempre vestia o mesmo fato, um fato
de cor canela muito descorada.

Ah, dias do Verão de mil novecentos e oito!

na vossa evocação, graciosamente,
falta o descolorido fato de canela.

313
Το είδωμά σας τον εφύλαξε
όταν που τάβγαζε, που τάριχνε από πάνω του,
τ’ ανάξια ρούχα, και τα μπαλωμένα εσώρουχα.
Κ’ έμενε ολόγυμνος· άψογα ωραίος· ένα θαύμα.
Αχτένιστα, ανασηκωμένα τα μαλλιά του·
τα μέλη του ηλιοκαμένα λίγο
από την γύμνια του πρωιού στα μπάνια, και στην παραλία.

314
A vossa evocação o preservou,
quando ele se despia e de si arrojava
a roupa indigna e a roupa interior remendada.
Pura beleza na nudez total: que maravilha.
Despenteados, os seus cabelos revoltos;
os seus membros um pouco bronzeados
na nudez matinal do banho, ali na praia.

315
 ΕΙΣ ΤΑ ΠΕΡIΧΩΡΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΟΧΕIΑΣ

Σαστίσαμε στην Αντιόχειαν όταν μάθαμε

τα νέα καμώματα του Ιουλιανού.

Ο Απόλλων εξηγήθηκε με λόγου του, στην Δάφνη!

Χρησμό δεν ήθελε να δώσει (σκοτισθήκαμε!),
σκοπό δεν τόχε να μιλήσει μαντικώς, αν πρώτα
δεν καθαρίζονταν το εν Δάφνη τέμενός του.
Τον ενοχλούσαν, δήλωσεν, οι γειτονεύοντες νεκροί.

Στην Δάφνη βρίσκονταν τάφοι πολλοί. –

Ένας απ' τους εκεί ενταφιασμένους
ήταν ο θαυμαστός, της εκκλησίας μας δόξα,
ο άγιος, ο καλλίνικος μάρτυς Βαβύλας.

Αυτόν αινίττονταν, αυτόν φοβούνταν ο ψευτοθεός.

Όσο τον ένοιωθε κοντά δεν κόταε
να βγάλει τους χρησμούς του· τσιμουδιά.
(Τους τρέμουνε τους μάρτυράς μας οι ψευτοθεοί).

Ανασκουμπώθηκεν ο ανόσιος Ιουλιανός,

νεύριασε και ξεφώνιζε: «Σηκώστε, μεταφέρτε τον,
βγάλτε τον τούτον τον Βαβύλα αμέσως.
Ακούς εκεί; Ο Απόλλων ενοχλείται.
Σηκώστε τον, αρπάξτε τον ευθύς.
Ξεθάψτε τον, πάρτε τον όπου θέτε.
Βγάλτε τον, διώξτε τον. Παίζουμε τώρα;
Ο Απόλλων είπε να καθαρισθεί το τέμενος.»

Το πήραμε, το πήγαμε το άγιο λείψανον αλλού·

316
 138
NOS ARREDORES DE ANTIOQUIA*
(1933)

Atónitos ficámos em Antioquia quando soubemos

das novas façanhas de Juliano.

De viva voz, Apolo lhe falara em Dafne!

Não qu’ria emitir um oráculo (ai que pena!),
não queria falar manticamente, se antes
não se purificasse em Dafne o seu templo.
É que o incomodavam muito os mortos ali ao lado.

Em Dafne havia muitas tumbas. –

Um dos que ali estavam sepultados
era o prodigioso, glória da nossa igreja,
o santo, o triunfante mártir Bábilas.

A ele se referia, a ele temia o falso deus.

Enquanto o sentisse perto, não ousava
emitir seus oráculos; nem chus nem mus.
(Os falsos deuses temem os nossos mártires.)

O ímpio Juliano irritou-se,

e nervoso gritou: «Tirai-o, exumai-o,
levai já esse Bábilas daqui.
Ouvis? Apolo está muito irritado.
Pegai nele e levai-o imediatamente.
Desenterrai-o, levai-o para onde quiserdes.
Tirai-o, expulsai-o. Estamos a brincar?
Apolo mandou depurar o santuário.»

Recolhemos, levámos o santo corpo dali.

317
το πήραμε, το πήγαμε εν αγάπη κ’ εν τιμή.

Κι ωραία τωόντι πρόκοψε το τέμενος.

Δεν άργησε καθόλου, και φωτιά
μεγάλη κόρωσε: μια φοβερή φωτιά:
και κάηκε και το τέμενος κι ο Απόλλων.

Στάχτη το είδωλο· για σάρωμα, με τα σκουπίδια.

Έσκασε ο Ιουλιανός και διέδοσε –

τι άλλο θα έκαμνε – πως η φωτιά ήταν βαλτή
από τους Χριστιανούς εμάς. Ας πάει να λέει.
Δεν αποδείχθηκε· ας πάει να λέει.
Το ουσιώδες είναι που έσκασε.

318
Recolhemos, levámos com amor e respeito.

E em realidade prosperou o santuário.

Não passou muito tempo, estalou um enorme
incêndio; sim, um pavoroso incêndio;
e arderam o santuário e Apolo.

O ídolo acabou em cinza; prà vassoura com o lixo.

Rebentou Juliano de raiva e fez propalar –

que mais faria? – que o fogo o puséramos
nós, os cristãos. Que diga o que quiser.
Não se pode provar. Que diga o que quiser.
O essencial é que rebentou.

319
 ΦΩΝEΣ

Ιδανικές φωνές κι αγαπημένες

εκείνων που πέθαναν, ή εκείνων που είναι
για μας χαμένοι σαν τους πεθαμένους.
Κάποτε μες στα όνειρά μας ομιλούνε·
κάποτε μες στην σκέψι τες ακούει το μυαλό.
Και με τον ήχο των για μια στιγμή επιστρέφουν
ήχοι από την πρώτη ποίηση της ζωής μας –
σα μουσική, την νύχτα, μακρυνή, που σβύνει.

320
 139
VOZES
(1904)

Vozes imaginárias e amadas

daqueles que morreram ou daqueles que estão,
como os mortos, perdidos para nós.
Às vezes falam-nos em sonhos;
às vezes, na sua fantasia, as ouve o pensamento.
E, com seu som, retornam por um instante
ecos da poesia primeira da nossa vida –
como música que, na noite, se extingue ao longe.

321
 ΕΠΙΘΥΜIΕΣ

Σαν σώματα ωραία νεκρών που δεν εγέρασαν

και τάκλεισαν, με δάκρυα, σε μαυσωλείο λαμπρό,
με ρόδα στο κεφάλι και στα πόδια γιασεμιά –
έτσ' οι επιθυμίες μοιάζουν που επέρασαν
χωρίς να εκπληρωθούν· χωρίς ν' αξιωθεί καμιά
της ηδονής μια νύχτα, ή ένα πρωί της φεγγερό.

322
 140
DESEJOS
(1904)

Como corpos formosos de mortos que não envelheceram

e que em pranto sepultaram em esplêndido mausoléu,
rosas na cabeça e jasmins a seus pés –
a isto se assemelham os desejos que passaram
sem se cumprir; sem merecer uma única
noite de prazer ou um luminoso amanhecer.

323
 ΚΕΡΙA

Του μέλλοντος οι μέρες στέκοντ' εμπροστά μας

σα μια σειρά κεράκια αναμένα –
χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.

H περασμένες μέρες πίσω μένουν,

μια θλιβερή γραμμή κεριών σβησμένων·
τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,
κρύα κεριά, λιωμένα, και κυρτά.

Δεν θέλω να τα βλέπω· με λυπεί η μορφή των,

και με λυπεί το πρώτο φως των να θυμούμαι.
Εμπρός κυττάζω τ' αναμένα μου κεριά.

Δεν θέλω να γυρίσω να μη διω και φρίξω

τι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει,
τι γρήγορα που τα σβυστά κεριά πληθαίνουν.

324
 141
VELAS
(1899)

Os dias do futuro estão à nossa frente

como uma fila de velas acesas –
velas douradas, quentes e vivazes.

Os dias do passado ficam para trás,

triste fila de velas apagadas;
ainda deitam fumo as mais chegadas,
mas frias, derretidas e torcidas.

Não quero vê-las, dói-me o seu aspecto

dói-me lembrar a sua luz primeira.
Olho em frente as minhas velas acesas.

Não quero voltar-me pra não ver, aterrado,

que depressa vai crescendo a fila sombria,
que depressa vão crescendo as velas apagadas.

325
 ΕΝΑΣ ΓEΡΟΣ

Στου καφενείου του βοερού το μέσα μέρος

σκυμένος στο τραπέζι κάθετ' ένας γέρος·
με μιαν εφημερίδα εμπρός του, χωρίς συντροφιά.

Και μες στων άθλιων γηρατειών την καταφρόνια

σκέπτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνια
που είχε και δύναμι, και λόγο, κ' εμορφιά.

Ξέρει που γέρασε πολύ· το νοιώθει, το κυττάζει.

Κ' εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος μοιάζει
σαν χθές. Τι διάστημα μικρό, τι διάστημα μικρό.

Και συλλογιέται η Φρόνησις πως τον εγέλα·

και πως την εμπιστεύονταν πάντα – τι τρέλλα! –
την ψεύτρα που έλεγε· «Αύριο. Εχεις πολύν καιρό.»

Θυμάται ορμές που βάσταγε· και πόση

χαρά θυσίαζε. Την άμυαλή του γνώσι
κάθ' ευκαιρία χαμένη τώρα την εμπαίζει.

... Μα απ' το πολύ να σκέπτεται και να θυμάται

ο γέρος εζαλίσθηκε. Κι αποκοιμάται
στου καφενείου ακουμπισμένος το τραπέζι.

326
 142
UM VELHO
(1897)

No meio do bulício dum café ruidoso,

com um jornal à frente, senta-se um idoso;
está sozinho ali, dobrado para a mesa.

No abandono da velhice entristecida,

medita como pouco aproveitou a vida
quando ainda tinha vigor, verbo e beleza.

Sabe que envelheceu muito; sente-o, vê-o.

Mas parece que a juventude aconteceu
ontem. Como passa o tempo, que coisa vã!

Como a Prudência o enganou – e não foi pouco –,

como se deixou ir no seu engodo, o louco!
«Tens tempo» – dizia. «Guarda para amanhã.»

Recorda ímpetos que conteve e o desejo

que sacrificou. E cada perdido ensejo
da sua tola cautela agora escarnece.

... Mas tanto pensar e tanta recordação

provocam no velho uma grande confusão
e, caído sobre a mesa, ele adormece.

327
 ΔEΗΣΙΣ

Η θάλασσα στα βάθη της πήρ' έναν ναύτη. –

Η μάνα του, ανήξερη, πιαίνει κι ανάφτει

στην Παναγία μπροστά ένα υψηλό κερί

για να επιστρέψει γρήγορα και νάν' καλοί καιροί –

και όλο προς τον άνεμο στήνει τ' αυτί.

Αλλά ενώ προσεύχεται και δέεται αυτή,

η εικών ακούει, σοβαρή και λυπημένη,

ξεύροντας πως δεν θάλθει πια ο υιός που περιμένει.

328
 143
PRECE
(1898)

Um marinheiro o mar nos seus abismos prende.

A mãe, sem o saber, toma e acende

aos pés da Virgem uma vela em rogação:

«Que volte cedo e tenha vento de feição...» –

aos ventos prestando sempre o atento ouvido.

Mas enquanto ela reza o seu pedido,

o ícone escuta, grave e compungido:

sabe que não regressará o filho tão querido.

329
 Η ΨΥΧEΣ ΤΩΝ ΓΕΡOΝΤΩΝ

Μες στα παληά τα σώματά των τα φθαρμένα

κάθονται των γερόντων η ψυχές.
Τι θλιβερές που είναι η πτωχές
και πώς βαρυούνται την ζωή την άθλια που τραβούνε.
Πώς τρέμουν μην την χάσουνε και πώς την αγαπούνε
η σαστισμένες κι αντιφατικές
ψυχές, που κάθονται – κωμικοτραγικές –
μες στα παληά των τα πετσιά τ' αφανισμένα.

330
 144
AS ALMAS DOS VELHOS
(1901)

Dentro dos velhos corpos estragados

quedam-se as almas dos velhos.
Que tristes estão as pobres
e como aborrecem a mísera vida que arrastam.
Como a temem perder e como a amam
essas almas confusas e contraditórias
que – tragicómicas – se acolhem
à velha pele gasta.

331
 ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΚΑΛI

Εις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν

μιά μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης·
«Τώρα δυό χρόνια πέρασαν που γράφω
κ' ένα ειδύλιο έκαμα μονάχα.
Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι.
Αλλοίμονον, είν' υψηλή το βλέπω,
πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα·
και απ' το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι
ποτέ δεν θ' αναιβώ ο δυστυχισμένος».
Ειπ' ο Θεόκριτος· «Αυτά τα λόγια
ανάρμοστα και βλασφημίες είναι.
Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νάσαι υπερήφανος κ' ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι
και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.
Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας
που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι·
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα».

332
 145
O PRIMEIRO DEGRAU*
(1899)

A Teócrito um dia se queixava

Eumenes, o jovem poeta:
«Já passaram dois anos desde que eu escrevo
e um idílio apenas foi o que compus.
Não tenho mais nenhuma obra acabada.
Ai de mim, vejo agora como é alta,
muito alta a escada da Poesia!
E deste primeiro degrau onde estou,
nunca, pobre de mim, subirei mais acima.»
Resposta de Teócrito: «Essas palavras
são muito impertinentes e blasfemas.
Se te achas no primeiro degrau deves
sentir-te orgulhoso e feliz.
Aí aonde chegaste, não é pouco;
grande glória é isso que alcançaste.
Mesmo esse primeiro degrau
muito longe está do vulgar.
Se já pisaste esse degrau
serás cidadão de direito
da cidade das ideias.
E é difícil estar nessa cidade,
raro que nela te naturalizem.
Na sua ágora há legisladores
que não pode enganar nenhum aventureiro.
Aí aonde chegaste, não é pouco;
grande glória é isso que alcançaste.

333
 ΔΙΑΚΟΠH

Το έργον των θεών διακόπτομεν εμείς,

τα βιαστικά κι άπειρα όντα της στιγμής.
Στης Ελευσίνος και στης Φθίας τα παλάτια
η Δήμητρα κ' η Θέτις αρχινούν έργα καλά
μες σε μεγάλες φλόγες και βαθύν καπνόν. Αλλά
πάντοτε ορμά η Μετάνειρα από τα δωμάτια
του βασιλέως, ξέπλεγη και τρομαγμένη,
και πάντοτε ο Πηλεύς φοβάται κ' επεμβαίνει.

334
 146
INTERRUPÇÃO*
(1901)

O trabalho dos deuses nós o interrompemos,

abruptos e inexperientes seres do momento.
Nos palácios de Elêusis e Ftia,
Deméter e Tétis empreendem boas obras
em meio de enormes chamas e fumo denso.
Mas sempre surge Metanira
dos quartos reais, desgrenhada e aterrada,
e sempre Peleu se assusta e intervém.

335
 ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ

Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή των

ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ' ίσοι σ' όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ' ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει

όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

336
 147
TERMÓPILAS*
(1903)

Honra a todos aqueles que na vida

Termópilas fixaram pra guardar,
que do seu dever nunca se desviam
e justos são na acção e sempre rectos,
mas nunca perdem pena e compaixão;
se ricos, generosos, e se pobres
ainda generosos com seu pouco.
Que acodem sempre a todos quantos podem;
e, que à verdade sempre são fiéis,
mas não guardam rancor aos que são falsos.

E honra inda maior lhes é devida,

se já prevêem (são tantos os que o fazem),
que no fim há-de vir um Efialte,
e os Persas no final irão passar.

337
 CHE FECE... IL GRAN RIFIUTO

Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μιά μέρα

που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τόχει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα

πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.

Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ' όχι – το σωστό – εις όλην την ζωή του.

338
 148
CHE FECE... IL GRAN RIFIUTO*
(1901)

Para algumas pessoas há-de chegar o instante

em que têm de dizer o grande Não ou o grande Sim.
Nessa altura se mostra qual delas tem dentro de si
pronto o Sim, qual o diz e logo segue adiante

do seu valor segura, e da sua certeza.

Quem nega não renega. E à pergunta, repetida,
"Não" diria. Porém durante toda a vida
Aquele "Não" tão certo lhe há-de ter a vida presa.

339
 ΤΑ ΠΑΡAΘΥΡΑ

Σ' αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώ

μέρες βαρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ
για νάβρω τα παράθυρα. – Όταν ανοίξει
ένα παράθυρο θάναι παρηγορία. –
Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ
να τάβρω. Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω.
Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.
Ποιος ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει.

340
 149
AS JANELAS
(1903)

Nestes quartos escuros, onde passo

dias pesados, ando de um lado para o outro
à procura das janelas. – Quando se abra
uma janela terei consolo. –
Mas as janelas não aparecem ou não consigo
encontrá-las. Melhor talvez não as achar.
Talvez a luz fosse uma nova tirania.
Quem sabe que de novo nos traria.

341
 ΤΕIΧΗ

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ

μεγάλα κ' υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.

Α όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.

Ανεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

342
 150
MUROS
(1896)
 
Sem piedade e sem pudor, sem dó e sem cuidado
em meu redor quem com tais muros fez tão alto morro?
 
E eis-me agora aqui no fado a que fui dado,
chorando a prisão desta vida que aqui morro.
 
Lá fora há tanto que fazer – tudo ruído!
E, se estes muros construíram, porque não dei por tal?
 
Não ouvi de pedreiro nem voz nem ruído
E sem saber fiquei fechado, sem vista e sem portal.

343
 ΠΕΡΙΜEΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒAΡΟΥΣ

– Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;

Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

– Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μιά τέτοια απραξία;

Τι κάθοντ' οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.

Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.

– Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,

και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη
στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.

Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί
τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε
για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί
τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.

– Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ’ οι πραίτορες εβγήκαν

σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·
γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,
και δαχτυλίδια με λαμπρά γυαλιστερά σμαράγδια·
γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια
μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλισμένα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·

344
 151
ESPERANDO OS BÁRBAROS
(1904)

– Mas que esperamos nós aqui n'Ágora reunidos?

É que os bárbaros hoje vão chegar!

– Mas porque reina no Senado tamanha apatia?

Por que razão os senadores já não fazem mais leis?

É que os bárbaros hoje vão chegar.

Que leis hão-de fazer os senadores?
Os bárbaros que vêm, que as façam eles.

– Mas porque tão cedo se ergueu hoje o nosso imperador,

e se sentou na magna porta da cidade à espera,
oficial, no trono, co'a coroa na cabeça?

É que os bárbaros hoje vão chegar.

O nosso imperador espera receber
o chefe. E certamente preparou
um pergaminho para lhe dar, onde
inscreveu vários títulos e nomes.

– Porque é que os nossos dois bons cônsules e os dois pretores

trouxeram hoje à rua as togas vermelhas bordadas?
Porque passeiam com pulseiras ricas de ametistas,
e porque trazem os anéis refulgentes de esmeraldas,
por que razão empunham hoje bastões preciosos
com tão finos ornatos de ouro e prata cravejados?

É que os bárbaros hoje vão chegar.

345
 και τέτοια πράγματα θαμπόνουν τους βαρβάρους.

– Γιατί κ’ οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα

να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·

κι αυτοί βαριούντ’ ευφράδειες και δημηγορίες.

– Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία

κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που έγιναν).
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ η πλατέες,
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;

Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.

Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.

346
 E tais coisas os deixam deslumbrados.

– Porque não vêm como é costume os grandes oradores

soltar seu verbo desfraldar a sua eloquência?

É que os bárbaros hoje vão chegar

e aborrecem arengas, belas frases.

– Porque de súbito se instala tal inquietude

tal comoção (Mas como os rostos ficaram tão graves)
e num repente se esvaziam as ruas, as praças,
e toda a gente volta para casa pensativa?

Caiu a noite, os bárbaros não vêm.

E chegaram pessoas da fronteira
e disseram que bárbaros não há.

Agora que será de nós sem esses bárbaros?

Essa gente talvez fosse uma solução.

347
 ΑΠΙΣΤIΑ

«Πολλὰ ἄρα Ὁμήρου ἐπαινοῦντες, ἀλλὰ τοῦτο οὐκ ἐπαινεσόμεθα...

οὐδὲ Αἰσχύλου, ὅταν φῇ ἡ Θέτις τὸν Απόλλω
ἐν τοῖς αὑτῆς γάμοις ἄδοντα

ἐνδατεῖσθαι τὰς ἑὰς εὐπαιδίας,

νόσων τ’ ἀπείρους καὶ μακραίωνας βίους.
Ξύμπαντά τ’ εἰπὼν θεοφιλεῖς ἐμὰς τύχας
παιῶν’ ἐπευφήμησεν, εὐθυμῶν ἐμέ.
Κἀγώ τὸ Φοίβου θεῖον ἀψευδὲς στόμα
ἤλπιζον εἶναι, μαντικῇ βρύον τέχνῃ:
Ὁ δ’, ἀυτὸς ὑμνῶν, …
… αὐτὸς ἐστιν ὁ κτανὼν
τὸν παῖδα τὸν ἐμόν.»
Πλάτων, Πολιτείας, II

Σαν πάντρευαν την Θέτιδα με τον Πηλέα

σηκώθηκε ο Απόλλων στο λαμπρό τραπέζι
του γάμου, και μακάρισε τους νεονύμφους
για τον βλαστό που θάβγαινε απ’ την ένωσί των.
Είπε· Ποτέ αυτόν αρρώστια δεν θαγγίξει
και θάχει μακρυνή ζωή. – Αυτά σαν είπε,
η Θέτις χάρηκε πολύ, γιατί τα λόγια
του Απόλλωνος που γνώριζε από προφητείες
την φάνηκαν εγγύησις για το παιδί της.
Κι όταν μεγάλωνεν ο Αχιλλεύς, και ήταν
της Θεσσαλίας έπαινος η εμορφιά του,
η Θέτις του θεού τα λόγια ενθυμούνταν.
Αλλά μια μέρα ήλθαν γέροι με ειδήσεις,
κ’ είπαν τον σκοτωμό του Αχιλλέως στην Τροία.

348
 152
DESLEALDADE
(1904)

«Ora, louvando muita coisa em Homero, não louvaremos isto...

nem em Ésquilo, quando faz Tétis dizer que Apolo, ao cantar nos
seus esponsais

exaltara a sua bela progénie,

de vida livre de doenças e longa duração.
Depois de prometer que os deuses protegiam meu fado
entoou o péan, para minha alegria.
Julgava eu que era sem dolo, de Febo
a boca imortal, plena da arte dos oráculos.
E ele, o mesmo que cantou este hino ...
... – ele mesmo é que o matou
esse filho meu.»
PLATÃO, República, Livro II.

Durante o casamento de Tétis com Peleu,

ergueu-se o deus Apolo na mesa resplendente
da boda, abençoando os nubentes pelo filho
que havia de nascer daquela sua união.
Disse: “Não há doença que eu veja que o atinja,
não o verás morrer.” – E quando o deus isso disse,
muito se alegrou Tétis, porque nessas palavras
de Apolo, que sabia tudo das profecias,
viu ela garantia para a vida do filho.
E quando ia crescendo Aquiles e já então
a sua formosura a Tessália enaltecia,
Tétis se recordava do dito da deidade.
Mas um dia chegaram uns velhos com notícias
e contaram a morte de Aquiles junto a Tróia.

349
Κ’ η Θέτις ξέσχιζε τα πορφυρά της ρούχα,
κ’ έβγαζεν από πάνω της και ξεπετούσε
στο χώμα τα βραχιόλια και τα δαχτυλίδια.
Και μες στον οδυρμό της τα παληά θυμήθη·
και ρώτησε τι έκαμνε ο σοφός Απόλλων,
που γύριζεν ο ποιητής που στα τραπέζια
έξοχα ομιλεί, πού γύριζε ο προφήτης
όταν τον υιό της σκότωναν στα πρώτα νειάτα.
Κ’ οι γέροι την απήντησαν πως ο Απόλλων
αυτός ο ίδιος εκατέβηκε στην Τροία,
και με τους Τρώας σκότωσε τον Αχιλλέα.

350
E então rasgou Tétis suas vestes de púrpura
e de si arrancou e logo deitou a terra
todos os braceletes e todos os anéis.
E em meio dos lamentos recordou o passado,
perguntou que fazia esse sábio deus Apolo,
mas que andava a fazer o poeta que, na boda,
tão bem tinha falado, onde andava esse profeta
quando na flor da idade matavam o seu filho?
E os velhos lhe tornaram que o próprio deus Apolo
em pessoa descera junto à terra de Tróia
e que Aquiles matara junto com os troianos.

351
 Η ΚΗΔΕIΑ ΤΟΥ ΣΑΡΠΗΔOΝΟΣ

Βαρυάν οδύνη έχει ο Ζεύς. Τον Σαρπηδόνα

εσκότωσεν ο Πάτροκλος· και τώρα ορμούν
ο Μενοιτιάδης κ' οι Αχαιοί το σώμα
ν' αρπάξουνε και να το εξευτελίσουν.

Αλλά ο Ζεύς διόλου δεν στέργει αυτά.

Το αγαπημένο του παιδί – που το άφισε
και χάθηκεν· ο Νόμος ήταν έτσι –
τουλάχιστον θα το τιμήσει πεθαμένο.
Και στέλνει, ιδού, τον Φοίβο κάτω στην πεδιάδα
ερμηνευμένο πώς το σώμα να νοιασθεί.

Του ήρωος τον νεκρό μ' ευλάβεια και με λύπη

σηκώνει ο Φοίβος και τον πάει στον ποταμό.
Τον πλένει από τες σκόνες κι απ' τ’ αίματα·
κλείει την πληγή του, μη αφίνοντας
κανένα ίχνος να φανεί· της αμβροσίας
τ' αρώματα χύνει επάνω του· και με λαμπρά
Ολύμπια φορέματα τον ντύνει.
Το δέρμα του ασπρίζει· και με μαργαριταρένιο
χτένι κτενίζει τα κατάμαυρα μαλλιά.
Τα ωραία μέλη σχηματίζει και πλαγιάζει.

Τώρα σαν νέος μοιάζει βασιλεύς αρματηλάτης –

στα εικοσιπέντε χρόνια του, στα εικοσιέξι –
αναπαυόμενος μετά που εκέρδισε,
μ’ άρμα ολόχρυσο και ταχυτάτους ίππους,
σε ξακουστόν αγώνα το βραβείον.

352
 153
O FUNERAL DE SARPÉDON*
(1898)

Fundo é o sofrimento de Zeus. Pátroclo

matou Sarpédon; e agora precipitam-se
Menécida e os aqueus para o seu corpo
arrebatarem e o desonrarem.

Mas Zeus de modo algum isso consente.

O seu querido filho – a quem abandonou
e se perdeu; assim impunha a lei –
ao menos honrará, agora que está morto.
Envia, pois, Febo, lá baixo ao plaino
com ordem de cuidar do seu cadáver.

O herói morto, com respeito e dor,

levanta Febo e para o rio o leva.
Lava-o da poeira, lava-o do sangue,
fecha as feridas espantosas, não deixando
visível traço algum e, derramando nele
perfumes de ambrosia, com resplendentes
olímpicas roupagens o amortalha.
Deixa-lhe branca a pele; e com um pente
de madrepérola penteia os seus negros cabelos.
Os seus belos membros compõe e pousa.

Parece agora um jovem rei auriga –

com seus vinte e cinco, vinte e seis anos –
repousando depois de ter logrado,
num carro de ouro e com velozes corcéis,
ganhar o prémio de glorioso certame.

353
Έτσι σαν που τελείωσεν ο Φοίβος
την εντολή του, κάλεσε τους δυο αδελφούς
τον Ύπνο και τον Θάνατο, προστάζοντάς τους
να παν το σώμα στην Λυκία, τον πλούσιο τόπο.

Και κατά εκεί τον πλούσιο τόπο, την Λυκία

τούτοι οδοιπόρησαν οι δυο αδελφοί
Ύπνος και Θάνατος, κι όταν πια έφθασαν
στην πόρτα του βασιλικού σπιτιού
παρέδοσαν το δοξασμένο σώμα,
και γύρισαν στες άλλες τους φροντίδες και δουλειές.

Kι ως τόλαβαν αυτού, στο σπίτι, αρχίνησε

με συνοδείες, και τιμές, και θρήνους,
και μ’ άφθονες σπονδές από ιερούς κρατήρας,
και μ’ όλα τα πρεπά η θλιβερή ταφή·
κ’ έπειτα έμπειροι της πολιτείας εργάται,
και φημισμένοι δουλευταί της πέτρας
ήλθανε κ’ έκαμαν το μνήμα και την στήλη.

354
Assim, tendo Febo cumprido
sua missão, chamou os dois irmãos,
Sono e Morte, ordenando-lhes
que levassem o corpo a Lícia, terra opulenta.

E para lá, Lícia, terra opulenta,

ambos os irmãos se puseram a caminho,
Sono e Morte, e, quando chegaram
à porta da mansão real,
o corpo entregaram coberto de glória
e regressaram logo a seus cuidados e trabalhos.

Quando na casa receberam o cadáver, começaram

– com cortejos, honras e trenos,
libações profusas de sagradas crateras,
e todo o ritual – o triste enterro;
e, depois, experientes artesãos da cidade
e afamados talhadores de pedra
chegaram e erigiram o túmulo e a estela.

355
 ΤΑ AΛΟΓΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛEΩΣ

Τον Πάτροκλο σαν είδαν σκοτωμένο,

που ήταν τόσο ανδρείος, και δυνατός, και νέος,
άρχισαν τ' άλογα να κλαίνε του Αχιλλέως·
η φύσις των η αθάνατη αγανακτούσε
για του θανάτου αυτό το έργον που θωρούσε.
Τίναζαν τα κεφάλια των και τες μακρυές χαίτες κουνούσαν,
την γη χτυπούσαν με τα πόδια, και θρηνούσαν
τον Πάτροκλο που ενοιώθανε άψυχο – αφανισμένο –
μια σάρκα τώρα ποταπή – το πνεύμα του χαμένο –
ανυπεράσπιστο – χωρίς πνοή –
εις το μεγάλο Τίποτε επιστραμένο απ' την ζωή.

Τα δάκρυα είδε ο Ζεύς των αθανάτων

αλόγων και λυπήθη. «Στου Πηλέως τον γάμο»
είπε «δεν έπρεπ' έτσι άσκεπτα να κάμω·
καλύτερα να μην σας δίναμε, άλογά μου
δυστυχισμένα! Τι γυρεύατ' εκεί χάμου
στην άθλια ανθρωπότητα πούναι το παίγνιον της μοίρας.
Σεις που ουδέ ο θάνατος φυλάγει, ουδέ το γήρας
πρόσκαιρες συμφορές σας τυραννούν. Στα βάσανά των
σας έμπλεξαν οι άνθρωποι». – Όμως τα δάκρυά των
για του θανάτου την παντοτεινή
την συμφοράν εχύνανε τα δυο τα ζώα τα ευγενή.

356
 154
OS CAVALOS DE AQUILES*
(1897)

Ao verem que morrera Pátroclo,

que tão valente, forte e jovem fora,
os cavalos de Aquiles a chorar romperam;
sua natureza imortal de ira se encheu
diante do trabalho da morte que via.
Sacudiam as cabeças e as longas crinas agitavam,
com as patas a terra feriam, choravam Pátroclo,
que exânime sentiam – aniquilado –
carne ora degradada – perdido o espírito –
agora sem defesa – sem alento –
regressado da vida ao Nada imenso.

As lágrimas viu Zeus dos imortais cavalos

e encheu-se de tristeza. «Na boda de Peleu
– disse – não deveria ter agido tão ligeiro;
melhor fora não vos ter dado, corcéis meus,
desditosos! Que fazeis vós aí em baixo,
entre a mísera humanidade, joguete do fado?
Vós, a quem não atinge a morte ou a velhice,
as efémeras desgraças vos atormentam. Em seus sofrimentos
vos envolveram os humanos.» – No entanto,
o seu pranto, pelo eterno desastre
da morte, derramavam os dois nobres animais.

357
NOTAS DO TRADUTOR
1
A CIDADE
Este poema e os que imediatamente se lhe seguem foram escolhi-
dos por Kaváfis para iniciar a primeira recolha de poemas seus
que publicou, proporcionando como que um enquadramento
geral da sua obra. Neste, em particular, será de sublinhar a estru-
tura complexa: dois interlocutores, provavelmente o autor em diá-
logo consigo próprio, confrontam as suas subjectividades, que,
por isso mesmo, por serem duas, se tornam objectivas, cada uma
espelho (inverso) da outra. Numa prosa de 1907, Kaváfis afirma:

«Acostumei-me a Alexandria e é muito provável que mesmo

que fosse rico aqui ficasse. Mas, apesar disso, como ela me
constrange. Que estorvo, que peso é uma pequena cidade –
que falta de liberdade...
Ficaria aqui (e, pensando bem, não tenho certeza absoluta
de que ficasse), porque é como uma terra-mãe, porque está
associada com as recordações da minha vida.
No entanto, para um homem como eu – tão particular –,
como é necessária uma grande cidade.»

E, no fim de contas, a cidade, a circunstância, imprime-se no

homem, constrange-o mas compele-o, também.
Na poesia de Kaváfis é frequente aparecer este desdobramento de
subjectividades, é frequente o poeta falar por outro, ou outro falar
pelo poeta; do mesmo modo, também frequentemente a circuns-
tância se sobrepõe, se impõe ao sujeito, como que sublinhando o
peso do mundo exterior e do passado, da terra-mãe, ou do tempo
e da história.

2
A SATRAPIA
Houve quem quisesse ver no personagem do poema um retrato de

361
Temístocles ou de Demarato, os quais, fugindo a intrigas políti-
cas, se refugiaram na Pérsia, o principal inimigo da Grécia. Mas
o próprio Kaváfis declarava que se trata de um personagem sim-
bólico e de uma Pérsia simbólica. O personagem cujo sentimento
espiamos neste poema é antes um «artista ou homem de conheci-
mento que, após vários fracassos e desapontamentos abandona a
sua arte e vai para Susa e Antaxerxes». O escopo do poema é pois
assaz geral.

3
SABEM OS SÁBIOS O QUE SE AVIZINHA
Inspirado na biografia de Apolónio de Tiana por Filóstrato (assim
como o poema 75 e o poema 105), este poema também versa um
tema frequente em Kaváfis: o destino que chega secretamente e
apanha desprevenidos os homens. Embora aqui os sábios o adi-
vinhem quando está para acontecer.

4
IDOS DE MARÇO
Ao dirigir-se ao Senado no dia 15 de Março de 44 a.C. (os idos
de Março), em que morreu vítima de uma conjura, Júlio César
não leu o recado de Artemidoro que o prevenia. Mas o poema
dirige-se a todos e cada um.

6
O DEUS ABANDONA ANTÓNIO
Um tíaso era um cortejo dionisíaco. António era devoto deste deus
e a passagem do cortejo ao longe é um sinal de que ele o abandonou.
O poema baseia-se numa passagem de Plutarco que narra a última
noite de António, quando as tropas de Octávio se aproximavam
de Alexandria, depois da vitória de Áccio (ver poemas 89 e 107).

362
7
TEÓDOTO
Também baseado em Plutarco (biografia de Pompeu). Tendo atra-
ído Pompeu a Alexandria, Teódoto cortou-lhe a cabeça para a en-
tregar a César, seu inimigo. César ficou horrorizado, pois embora
adversário de Pompeu, respeitava-o. O poema, porém, dirige-se
depois a cada um de nós, através de um Teódoto «invisível, in-
corpóreo».

11
TROIANOS
Inspirado em várias passagens da Ilíada.

12
O REI DEMÉTRIO
Demétrio Poliorcetes (conquistador de cidades) (337-283 a.C.),
filho de Antígono Monoftalmo, general de Alexandre Magno, foi
destronado por Pirro em 287 a.C., quando as suas tropas deser-
taram para seguirem este último.

13
A GLÓRIA DOS PTOLOMEUS
Quando Alexandre Magno morreu, o seu império foi distribuído
pelos seus generais; após muitos anos e muitas guerras entre si,
no Egipto reinavam os Lágidas, na Ásia, os Selêucidas (que insta-
laram a sua corte na Síria) e nos territórios europeus a dinastia
dos Antígonas). A cidade mestra que aqui se refere é Alexandria,
sede dos Lágidas.

14
O SÉQUITO DE DIONISO
Damon é um escultor imaginário e a sua escultura não menos
imaginária é (todos os elementos aparecem, porém, em outras

363
representações de Dioniso). O poema original é rimado, contrari-
amente à tradução (um dos dois casos em que não reproduzi este
aspecto do original).

16
O DESGOSTO DO SELÊUCIDA
Os personagens aqui referidos são Demétrio Sóter, que viria a ser
rei da Siria (em 162 a.C.) e Ptolomeu VI Filométor, que foi a Roma
em 164 a.C. a pedir ajuda contra seu irmão Ptolomeu Evergetes
que o destronara no Egipto.

17
OROFERNES
Segundo a lenda, Antioquida, casada com Ariarates IV, rei da
Capadócia, mas estéril, inventou dois filhos (um deles Orofernes)
que impôs ao marido. Este, ao saber do caso, enviou-os, um para
Roma, o outro para a Jónia. O resto da história vem no poema.

19
FILELENO
Eis aqui o rei de um país helenizante; o tom do poema retrata o
desconhecido com justeza. Comparar com poema 123.

20
OS PASSOS
Os Enobarbos era a família de Nero.

21
HERODES ÁTICO
O famoso sofista Herodes Ático foi mentor de Marco Aurélio e
grande impulsionador das artes. Alexandre de Selêucia era um
sofista muito inferior que vigorava em Antioquia, e, de facto, visi-
tou Atenas.

364
23
TÚMULO DE LÍSIAS GRAMÁTICO
Nome tem Lísias, existência, não.

24
TÚMULO DE EURÍON
Euríon nasceu aqui para simbolizar a mistura de gentes em Ale-
xandria. Alabarcos era o nome dado a certos altos funcionários
judeus.

25
É ELE
Luciano (120–200 d.C.) conta que num sonho lhe apareciam duas
mulheres, uma pobremente vestida e com mãos calejadas e a outra
bela e bem vestida. A primeira afirmou que lhe daria a arte, a se-
gunda a educação e que, engrandecido pelo estudo, quando pas-
sasse, cheio de virtudes, todos diriam dele com admiração: «É ele.»

26
OS PERIGOS
O imaginário Mírtias figura aqui a época (341-351) em que gover-
naram Constante e Constâncio, filhos de Constantino, um período
pois em que o paganismo recuava e o cristianismo começava a tri-
unfar, embora já minado pelo conflito entre ortodoxos e arianos.

27
MANUEL COMNENO
Manuel Comneno, imperador bizantino (1120-1180).

33
JÓNIA
Conta-se que, em 1922, quando as tropas gregas, que tinham
invadido a Ásia Menor para tentarem recuperar essa região

365
antigamente helénica (a chamada Grande Ideia), foram derrotadas
pelas tropas turcas, Kaváfis, profundamente abalado, se lamen-
tava: «Esmirna, perdida! Jónia, perdida. Deuses, perdidos!» O
sentimento estava, pois, bem enraizado no poeta: para ele, os deu-
ses pagãos e o cristianismo pertenciam a um mesmo património
do espírito.

38
JURA
Eis o primeiro exemplo do «tango» de Kaváfis (como lhe chama-
va Seféris): versos cortados ao meio, com três batidas fortes cada
metade, ou hemistíquio. Este poema termina, no entanto, com
dois normais decassílabos.

44
EMBAIXADORES DE ALEXANDRIA
Os dois reis Ptolomeus, irmãos e rivais, são Ptolomeu VI Filo-
métor e Ptolomeu Evergetes, que já encontrámos no poema 16.
Este poema no original é rimado (é um dos dois casos em que não
seguimos o original grego neste aspecto).

45
ARISTÓBOULOS
Aristóboulos, descendente da dinastia dos Hasmoneus, que
haviam reinado em Israel até Herodes, o Grande, usurpar o trono,
era irmão da segunda mulher deste último, Mariamna. Sua mãe
era Alexandra, que aparece na segunda parte do poema. Devido a
diversas intrigas Herodes atribuiu-lhe o cargo de sumo sacerdote
aos 17 anos. Mas, vendo o entusiasmo com que o povo acolheu o
hasmoneu e incitado pelas intrigas de sua mãe e sua irmã, Chipre
e Salomé, respectivamente, mandou que o afogassem numa pisci-
na, apresentando a sua morte como um acidente.

366
49
UM DOS SEUS DEUSES
Selêucia era a cidade portuária de Antioquia, na Síria.

56
EMILIANO MONAES, ALEXANDRINO, 628-655 D. C.
Este personagem fictício representa, mais uma vez, a sua época:
os árabes tomaram Alexandria em 641, tendo posto termo à pre-
dominância helenística. Monaes morreu pois no exílio.

72
ÍMENOS
Miguel III, o Ébrio (842-867) é o imperador de Bizâncio a que se
faz referência neste poema. Ímenos, claro, é inventado.

74
DE DEMÉTRIO SÓTER
Demétrio Sóter é o Selêucida do poema 16, filho de Seleuco IV
e retido em Roma como refém. Conseguindo escapar-se do cati-
veiro, Demétrio torna-se rei da Síria com o apoio do povo e a
oposição de Roma. Heraclides desenvolveu intrigas no senado ro-
mano contra Demétrio; Balas, um aventureiro, foi quem matou
Demétrio e lhe sucedeu no trono.

75
SE É QUE MORREU
Um dos três poemas inspirados por Apolónio de Tiana e baseados
na biografia de Filóstrato (os outros dois são o 3 e o 105). «Se é que
morreu» é como termina a referida biografia. Neste poema, como
noutros, paira a atmosfera de conflito entre paganismo e cristan-
dade que reinava no período em Bizâncio.

367
78
DARIO
Fernaces é um poeta inventado, situado aqui no tempo de Mitrí-
dates IV Eupator (120-63 a.C.), rei do Ponto que se opôs vigoro-
samente a Roma, mas foi definitivamente derrotado por Pompeu.

79
ANA COMNENA
Ana Comnena, filha primogénita do imperador bizantino Aleixo
I Comneno (1081-1118), era casada com Nicéforo Bryenne, impor-
tante general a quem aquele imperador conferiu o título de césar,
e escreveu a Alexíada, uma crónica do reinado do seu pai. Cons-
pirou em vão para que o pai nomeasse Nicéforo seu sucessor, em
lugar de João Comneno, irmão dela.

80
UM NOBRE BIZANTINO, NO EXÍLIO, VERSIFICADOR
Quem seja este nobre, não se sabe, mas também não interessa,
tanto assim que Kaváfis não o diz. A compreensão do texto não
perde nada com essa ignorância.

83
MELANCOLIA DE JASON, FILHO DE CLEANDRO, POETA
DE COMAGENA (595 D.C.)
Como noutros poemas, aparece neste uma data assaz precisa que
aparentemente não tem nada a ver com o tema – até sabermos
que, pouco depois, a Síria, de que fazia parte Comagena na altura,
viria a ser conquistada pelos árabes. O destino individual como
espelho do destino colectivo?

84
DEMARATO
Demarato era um dos dois reis de Esparta. Entrando em choque

368
com o outro rei (Cleómenes), em 501 a.C., este provocou a sua
queda acusando-o, através de um oráculo (comprado?) de não ser
filho de seu pai, Aríston. Demaratos entregou-se então aos persas,
tendo-os ajudado a preparar a incursão na Grécia (489 a.C.).

86
DA ESCOLA DO FAMOSO FILÓSOFO
Amónio Sacas (c. 175-240/242) existiu: era um filósofo neoplató-
nico que pretendia conciliar o paganismo com o cristianismo;
Plotino foi seu discípulo. Eparca era um governador de uma uni-
dade administrativa do império bizantino (eparquia).

88
AOS COMBATENTES DA LIGA AQUEIA
A liga aqueia era uma aliança entre Arcádia, Egina e Corinto con-
tra a dominação romana. Foi a última tentativa para manter a in-
dependência grega, mas a tomada de Corinto assinalou o seu fim
(ver poema 103). Dieo e Critolao são considerados os responsáveis
pela derrota da liga.

89
A ANTÍOCO EPIFANES
Trata-se aqui de Antíoco IV da Síria, filho de Antíoco III que fora
derrotado pelos romanos em Magnésia, perante a indiferença dos
macedónios. Estes revoltaram-se depois contra a dominação ro-
mana mas foram desbaratados em Pidna (168 a.C.).

92
VENDO JULIANO A INDIFERENÇA
Kaváfis cita aqui uma passagem do livro «Misopogon» de Juliano
Apóstata. Juliano é convocado várias vezes pelo poeta (ver 110,
112, 118 e 138).

369
93
EPITÁFIO DE ANTÍOCO, REI DE COMAGENA
Comagena era um território da Síria que se tornou independen-
te em 162 a.C. Situava-se no território da actual parte sudeste da
Turquia. A ironia deste poema é que o rei de que fala, provavel-
mente Antíoco I de Comagena, se submeteu aos romanos e, por
outro lado, a cultura do Estado era um misto de helenismo com
orientalismo. Repare-se que, mais uma vez, quem fala no final é um
poeta profissional aconselhado pelos cortesãos sírios e não Kaváfis.

94
TEATRO DE SIDON (400 D.C.)
Situado na mesma época do poema 100. O termo traduzido por
«escuros saiotes» é φαιά, vestes escuras usadas pelos cristãos
fanáticos em sinal de luto e humildade.

98
31 A. C. EM ALEXANDRIA
Vide nota ao poema 107 sobre o episódio referido no dístico final.

99
JOÃO CANTACUZENO PREVALECE
O imperador bizantino Andrónico III Paleólogo nomeou João
Cantacuzeno como seu sucessor, a título de regente (1341), mas a
imperatriz viúva, Ana de Saboia, com o apoio do patriarca João,
defendendo os direitos do filho, João V, lançou uma guerra civil
contra ele. A guerra civil deixou o país exausto e seria um confli-
to entre a antiga nobreza fundiária e uma aliança entre as novas
populações urbanas.

100
TEMETO DE ANTIOQUIA
Temeto é um personagem fictício, assim como Emonides (embora

370
este possa ser o, também imaginado, favorito de Antíoco Epifanes
do poema 89). Misturam-se aqui duas épocas (o ano 137 da era
dos reis helenos, isto é, 175 a.C. em pleno helenismo, portanto), e
o ano de 400 d.C., quando a memória do helenismo já se apagara
e os bárbaros estavam para desmembrar o Império Romano.

101
DE VIDRO COLORIDO
Ver nota ao poema 99.

103
NA COSTA DA ITÁLIA
Passa-se o poema em 146 a.C. aquando da tomada de Corinto (ver
nota ao poema 88.)

107
NUM DEMOS DA ÁSIA MENOR
É a segunda vez que se faz referência ao episódio da batalha de
Áccio ou Actium, na Grécia (ver poema 98). Octávio (mais tarde
Imperador Augusto) via com maus olhos os planos desenvolvi-
dos pelo seu co-triúnviro António no Egipto com vista a unificar
numa entidade poderosa o mundo helenístico e os dois entraram
em choque aberto. Octávio derrotou definitivamente António na
batalha naval de Áccio, mas a corte de Cleópatra fez circular o
boato de que este último vencera. O poema indica a indiferença
com que as populações helenísticas encaravam os senhores que
mandavam nelas.

108
SACERDOTE DE SERÁPIS
Serápis era uma divindade sincrética egípcio-helenística, venera-
da em Alexandria, onde existia um grande templo seu (o Sera-
peu). Seria uma amálgama entre Osíris e Ápis e era muito popular

371
na população de língua grega. Correspondia ao desejo dos Ptolo-
meus de congregarem sob um culto único as populações egípcia
e grega do seu reino.

110
GRANDE PROCISSÃO DE LEIGOS E PADRES
Antioquia, importante metrópole do helenismo, foi também um
dos principais focos do cristianismo (ver capítulo 11 dos Actos
dos Apóstolos). Neste poema, a cidade volta a figurar em primeiro
plano, sobre o pano de fundo da morte de Juliano, o Apóstata, e o
advento do seu sucessor, o devoto cristão Joviano.

111
SOFISTA QUE ABANDONA A SÍRIA
Quase se diria que Antioquia é também a personagem mais im-
portante deste poema. Nas entrelinhas, percebe-se que, nela, tal
como em Alexandria, os costumes eram muito permissivos. No
poema seguinte e em vários outros (112, 116, 134 e 136, por exem-
plo), são retratadas Antioquia e a sua vida exuberante.

112
JULIANO E OS ANTIOQUENSES
Outro poema sobre um ódio de estimação de Kaváfis, o impera-
dor Juliano Apóstata (331-363). A citação em epígrafe é retirada
de um escrito do mesmo Juliano, em que este acerta contas com
a população de Antioquia, que resistia à sua tentativa de restau-
rar o paganismo. Juliano era um puritano e o seu paganismo
acompanhava-se de uma aberta hostilidade ao teatro e à sua «las-
cívia». As iniciais de Cristo e Constantino em grego são, respe-
ctivamente, Chi (Χ) e K (Χρίστος ou Chrístos e Κονσταντίνος ou
Konstantínos) e assim ficaram nesta versão portuguesa.

372
113
ANA DALASSENA
Ana Dalassena (1025-1102) era mulher de João Comneno e mãe
do imperador de Bizâncio Aleixo I. Este, partindo para a guerra,
publicou um édito louvando a mãe e entregando-lhe o poder. A
frase citada é transcrita da Alexíada, composta por Ana Comne-
na, neta de Ana. (v. poema 79).

116
GREGA DESDE A ANTIGUIDADE
Io era uma amada de Zeus que este transformou em vitela, para a
proteger dos ciúmes de Hera. Segundo um dos mitos, Io vagueou
pela terra até chegar à Síria, onde morreu. Os seus irmãos erigi-
ram ali em sua honra uma cidade, Ione, que viria a ser chamada
Antioquia. Antioquia, fundada na realidade por Seleuco I, era
uma das cidades mais importantes do helenismo, capital da Síria,
terceira cidade do Império romano, a seguir a Roma e Alexandria.

118
NÃO PERCEBESTE
Mais um poema sobre Juliano, o Apóstata. Em grego, eis o que terá
dito Juliano: «Ανέγνων, έγνων, κατέγνων.» («Anégnôn, égnôn,
katégnôn») um jogo de palavras difícil de restituir em português.

120
EM ESPARTA
Cleómenes III, rei de Esparta (236-222 a.C.), em guerra contra
Antígono III de Macedónia e a Liga Aqueia, pediu ajuda a Ptolo-
meu I Evergetes, o qual lhe exigiu como condição que lhe entre-
gasse a mãe e os filhos como reféns. O poema inspira-se numa
passagem de Plutarco. Na parte final, sublinha-se a distância
existente entre o arrivismo dos reis helenísticos e a antiga nobreza
espartana.

373
123
PRÍNCIPE DA LÍBIA OCIDENTAL
Este príncipe é apenas um símbolo de todos os soberanos e digna-
tários que arvoravam um helenismo de fachada, sem substância.

124
CIMÓN, FILHO DE LEARCO, DE VINTE E DOIS ANOS,
ESTUDANTE DE LITERATURA GREGA (EM CIRENE)
Cimón: personagem fictício.

125
A CAMINHO DE SINOPE
O Mitrídates referido será provavelmente Mitrídates V Evergetes
(o Benfeitor), penúltimo rei do Ponto. O «nobre companheiro do
seu antepassado» do antepenúltimo verso refere-se a Demétrio
Poliorcetes que salvou Mitrídates I, avisando-o de uma conspira-
ção para o matar. O episódio do adivinho é, porém, fictício.

127
MIRES, ALEXANDRIA 340 D.C.
Apesar dos pormenores, como a data precisa, por exemplo, Mires
é um personagem fictício. O poema retrata, no entanto, a con-
vivência entre pagãos e cristãos em Bizâncio.

128
ALEXANDRE JANEU E ALEXANDRA
Alexandre Janeu é o bíblico Jônatas (livro dos Macabeus). Con-
tinuou a guerra de independência dos judeus contra os sírios, ten-
do conseguido um compromisso: uma relativa autonomia, mas
helenizante.

374
130
AVANTE, REI DOS LACEDEMÓNIOS
O poema refere-se ao mesmo episódio que o 120 (ver nota respectiva).

134
QUE SE TIVESSEM PREOCUPADO
O «Malfeitor» aqui referido é Ptolomeu VIII, conhecido pelo cog-
nome de Benfeitor (Evergetes), que reinou no Egipto entre 145 e
116 a.C. Zabinas, Gripos e Hircano eram pretendentes ao trono
da Síria.

136
EM 200 A.C.
O ano 200 figura simbolicamente o auge do helenismo triunfante,
depois das conquistas de Alexandre e também, ironicamente, o
início do seu declínio, visto que se aproximava a conquista roma-
na. Por conseguinte, o tom triunfante do final (que seria a voz de
uma terceira pessoa e não a do poeta) deve ser lido como a ironia
que realmente é, à luz do que se diz nos poemas 3 e 5. As batalhas
mencionadas são três vitórias de Alexandre contra o império per-
sa. Quanto à inscrição referida no poema, foi mandada gravar por
Alexandre nos despojos de guerra: «Alexandre, filho de Filipe, e
os gregos, salvo os macedónios, ganharam estes despojos sobre os
bárbaros da Ásia».

138
NOS ARREDORES DE ANTIOQUIA
São Bábilas, bispo e mártir morto em 251. Em 351, o imperador
Constâncio Galo mandou erigir uma igreja no bosque sagrado do
templo de Apolo em Dafne, para onde transladou as suas relíquias.
Os sacerdotes de Apolo recusaram-se a proferir os seus orácu-
los, por o templo do deus estar contaminado e, como se conta
aqui, o imperador Juliano, o Apóstata, mandou retirar o túmulo

375
de Bábilas. Os factos relatados neste poema teriam ocorrido em
356. Como já se disse, Kaváfis compôs vários poemas sobre Juli-
ano por quem nutria uma indefectível aversão (v. os poemas 92,
110, 112 e 118). Sobre Juliano ver nota separada dedicada ao per-
sonagem.

145
O PRIMEIRO DEGRAU
Teócrito foi um poeta siracusano (séc. IV a.C.), famoso pelos seus
idílios, compostos em Alexandria. Eumenes, em contrapartida, é
fictício.

146
INTERRUPÇÃO
Neste poema, alude-se a dois mitos semelhantes. Num deles, a deusa
Deméter, desejando fazer imortal o filho de Metanira, todas as
noites o ungia de ambrosia e o punha no fogo. Metanira, vendo
isso uma vez, soltou um grito, interrompendo os planos da deusa.
Caso paralelo se deu com Peleu, quando Tétis tentava submeter
Aquiles ao mesmo tratamento.

147
TERMÓPILAS
Referência ao conhecido feito heróico dos trezentos espartanos
que, no desfiladeiro das Termópilas, enfrentaram o poderoso exér-
cito persa. Efialte é o nome do traidor que finalmente permitiu
aos persas derrotar os gregos.

148
CHE FECE... IL GRAN RIFIUTO
Título tirado de Dante, Divina Comedia, Inferno, 3.60: «vidi e
conobbi l’ombra di colui / che fece per viltade il gran rifiuto» («vi
e reconheci a sombra daquele / que fez, por cobardia, a grande

376
renúncia»). Dante fala aqui do papa Celestino V (Pietro di Mur-
rone), que, uns meses depois de eleito (1292), renunciou ao car-
go, voltando à vida de eremita. Mas, enquanto Dante acoimava o
papa de cobarde, Kaváfis aprecia positivamente a renúncia.

153
O FUNERAL DE SARPÉDON
Este poema é inspirado na Ilíada (livro 16, vs. 633 seq.).

154
OS CAVALOS DE AQUILES
Tal como o anterior, este poema é inspirado numa passagem da
Ilíada (livro 17, c. vs. 430 seq.)

377
ÍNDICE
APRESENTAÇÃO DE KONSTANTINOS KAVÁFIS 5

1 A CIDADE - Η ΠOΛΙΣ 19
2 A SATRAPIA - Η ΣΑΤΡΑΠΕIΑ 21
3 SABEM OS SÁBIOS O QUE SE AVIZINHA
ΣΟΦΟI ΔΕ ΠΡΟΣΙOΝΤΩΝ 23
4 IDOS DE MARÇO - ΜAΡΤΙΑΙ ΕΙΔΟI 25
5 FIM - ΤΕΛΕΙΩΜEΝΑ 27
6 O DEUS ABANDONA ANTÓNIO
ΑΠΟΛΕIΠΕΙΝ Ο ΘΕOΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ 29
7 TEÓDOTO - Ο ΘΕOΔΟΤΟΣ 31
8 MONOTONIA - ΜΟΝΟΤΟΝIΑ 33
9 ÍTACA - ΙΘAΚΗ 35
10 QUANTO PUDERES - OΣΟ ΜΠΟΡΕIΣ 39
11 TROIANOS - ΤΡΩΕΣ 41
12 O REI DEMÉTRIO - Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΔΗΜHΤΡΙΟΣ 43
13 A GLÓRIA DOS PTOLOMEUS - Η ΔOΞΑ ΤΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑIΩΝ 45
14 O SÉQUITO DE DIONISO - Η ΣΥΝΟΔΕIΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ 47
16 O DESGOSTO DO SELÊUCIDA
Η ΔΥΣΑΡEΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΛΕΥΚIΔΟΥ 49
17 OROFERNES - ΟΡΟΦEΡΝΗΣ 53
18 REIS ALEXANDRINOS - ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟI ΒΑΣΙΛΕIΣ 57
19 FILELENO - ΦΙΛEΛΛΗΝ 61
20 OS PASSOS - ΤΑ ΒHΜΑΤΑ 63
21 HERODES ÁTICO - ΗΡΩΔΗΣ ΑΤΤΙΚOΣ 65
22 ESCULTOR DE TIANA - ΤΥΑΝΕΥΣ ΓΛΥΠΤΗΣ 67
23 TÚMULO DE LÍSIAS GRAMÁTICO
ΛΥΣIΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΤAΦΟΣ 69
24 TÚMULO DE EURÍON - ΕΥΡIΩΝΟΣ ΤAΦΟΣ 71
25 É ELE - ΟΥΤΟΣ ΕΚΕIΝΟΣ 73
26 OS PERIGOS - ΤΑ ΕΠΙΚIΝΔΥΝΑ 75
27 MANUEL COMNENO - ΜΑΝΟΥHΛ ΚΟΜΝΗΝOΣ 77
29 CASO RARO - ΠΟΛΥ ΣΠΑΝIΩΣ 79
31 PINTURA - ΖΩΓΡΑΦΙΣΜEΝΑ 81
32 MAR DA MANHÃ - ΘAΛΑΣΣΑ ΤΟΥ ΠΡΩIΟΥ 83
33 JÓNIA - ΙΩΝΙΚOΝ 85
34 À ENTRADA DO CAFÉ - ΣΤΟΥ ΚΑΦΕΝΕIΟΥ ΤΗΝ ΕIΣΟΔΟ 87
35 UMA NOITE - ΜΙΑ ΝΥΧΤΑ 89
36 VOLTA - ΕΠEΣΤΡΕΦΕ 91
37 LONGE - ΜΑΚΡΥA 93
38 JURA - ΟΜΝΥΕΙ 95
39 FUI - ΕΠHΓΑ 97
40 CANDELABRO - ΠΟΛΥEΛΑΙΟΣ 99
41 DESDE AS NOVE - ΑΠ’ ΤΕΣ ΕΝΝΙA 101
42 COMPREENSÃO - ΝOΗΣΙΣ 103
44 EMBAIXADORES DE ALEXANDRIA
ΠΡEΣΒΕΙΣ ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΛΕΞAΝΔΡΕΙΑ 105
45 ARISTÓBOULOS - ΑΡΙΣΤOΒΟΥΛΟΣ 107
46 CESARIÃO - ΚΑΙΣΑΡIΩΝ 111
47 O PRAZO DE NERO - Η ΔΙΟΡIΑ ΤΟΥ ΝEΡΩΝΟΣ 115
48 NO PORTO - ΕΙΣ ΤΟ ΕΠIΝΕΙΟΝ 117
49 UM DOS SEUS DEUSES - EΝΑΣ ΘΕOΣ ΤΩΝ 119
50 TÚMULO DE LANES - ΛAΝΗ ΤAΦΟΣ 121
51 TÚMULO DE JASES - ΙΑΣH ΤAΦΟΣ 123
52 NUMA CIDADE DE OSROENE - ΕΝ ΠOΛΕΙ ΤΗΣ ΟΣΡΟΗΝHΣ 125
53 TÚMULO DE INÁCIO - ΙΓΝΑΤIΟΥ ΤAΦΟΣ 127
55 A AMONES, MORTO AOS VINTE NOVE ANOS, EM 610
ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΜOΝΗ, ΠΟΥ ΠEΘΑΝΕ 29 ΕΤΩΝ, ΣΤΑ 610 129
56 EMILIANO MONAES, ALEXANDRINO, 628 - 655 D.C.
ΑΙΜΙΛΙΑΝOΣ ΜΟΝAΗ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ, 628 - 655 Μ.Χ. 131
57 QUANDO DESPERTAREM - OΤΑΝ ΔΙΕΓΕIΡΟΝΤΑΙ 133
58 PRAZER - ΗΔΟΝH 135
59 TANTO CONTEMPLEI - ΕΤΣΙ ΠΟΛΥ ΑΤEΝΙΣΑ 137
60 NA RUA - ΕΝ ΤΗ ΟΔΩ 139
61 A MONTRA DA TABACARIA
Η ΠΡΟΘHΚΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΠΩΛΕIΟΥ 141
63 NA NOITE - ΕΝ ΕΣΠEΡΑ 143
64 CINZENTOS - ΓΚΡIΖΑ 145
65 DIANTE DA CASA - ΚAΤΩ ΑΠ’ ΤΟ ΣΠIΤΙ 147
66 A MESA DO LADO - ΤΟ ΔΙΠΛΑΝO ΤΡΑΠEΖΙ 149
67 RECORDA CORPO - ΘΥΜHΣΟΥ, ΣΩΜΑ... 151
68 DIAS DE 1903 - ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1903 153
69 O SOL DA TARDE - Ο HΛΙΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΟΣ 155
70 VEIO FICAR - ΝΑ ΜΕIΝΕΙ 157
71 DOS HEBREUS (50 D.C.) - ΤΩΝ ΕΒΡΑIΩΝ (50 Μ.Χ.) 159
72 ÍMENOS - IΜΕΝΟΣ 161
73 A BORDO - ΤΟΥ ΠΛΟIΟΥ 163
74 DE DEMÉTRIO SÓTER - ΔΗΜΗΤΡIΟΥ ΣΩΤHΡΟΣ (162-150 Π.Χ.) 165
75 SE É QUE MORREU - ΕIΓΕ ΕΤΕΛΕΥΤΑ 169
77 QUE VENHAM - ΓΙΑ ΝAΡΘΟΥΝ – 173
78 DARIO - Ο ΔΑΡΕIΟΣ 175
79 ANA COMNENA - AΝΝΑ ΚΟΜΝΗΝH 179
80 UM NOBRE BIZANTINO, NO EXÍLIO, VERSIFICADOR
ΒΥΖΑΝΤΙΝOΣ AΡΧΩΝ, ΕΞOΡΙΣΤΟΣ, ΣΤΙΧΟΥΡΓΩΝ 181
81 A SUA ORIGEM - Η ΑΡΧH ΤΩΝ 183
83 MELANCOLIA DE JASON, FILHO DE CLEANDRO,
POETA DE COMAGENA (595 D.C.)
ΜΕΛΑΓΧΟΛIΑ ΤΟΥ ΙAΣΟΝΟΣ ΚΛΕAΝΔΡΟΥ·
ΠΟΙΗΤΟΥ ΕΝ ΚΟΜΜΑΓΗΝH· 595 Μ.Χ. 185
84 DEMARATO - Ο ΔΗΜAΡΑΤΟΣ 187
85 TROUXE À ARTE - ΕΚOΜΙΣΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΤEΧΝΗ 191
86 DA ESCOLA DO FAMOSO FILÓSOFO
ΑΠO ΤΗΝ ΣΧΟΛHΝ ΤΟΥ ΠΕΡΙΩΝΥΜΟΥ ΦΙΛΟΣOΦΟΥ 193
87 ARTÍFICE DE CRATERAS - ΤΕΧΝΟΥΡΓOΣ ΚΡΑΤHΡΩΝ 197
88 AOS COMBATENTES DA LIGA AQUEIA
ΥΠEΡ ΤΗΣ ΑΧΑΪΚHΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕIΑΣΠΟΛΕΜHΣΑΝΤΕΣ 199
89 A ANTÍOCO EPIFANES - ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΤIΟΧΟΝ ΕΠΙΦΑΝH 201
90 NUM VELHO LIVRO - Σ’ EΝΑ ΒΙΒΛIΟ ΠΑΛΙO – 203
91 NO DESESPERO - ΕΝ ΑΠΟΓΝΩΣΕΙ 205
92 VENDO JULIANO A INDIFERENÇA
Ο ΙΟΥΛΙΑΝOΣ, ΟΡΩΝ ΟΛΙΓΩΡIΑΝ 207
93 EPITÁFIO DE ANTÍOCO, REI DE COMAGENA
ΕΠΙΤΥΜΒΙΟΝ ΑΝΤΙOΧΟΥ, ΒΑΣΙΛEΩΣ ΚΟΜΜΑΓΗΝHΣ 209
94 TEATRO DE SIDON (400 D.C.)
ΘEΑΤΡΟΝ ΤΗΣ ΣΙΔΥΝΟΣ (400 Μ.Χ.) 211
96 ANTES QUE O TEMPO OS MUDASSE
ΠΡΙΝ ΤΟΥΣ ΑΛΛAΞΕΙ Ο ΧΡOΝΟΣ 213
97 VEIO PARA LER - HΛΘΕ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒAΣΕΙ – 215
98 31 A.C. EM ALEXANDRIA - ΤΟ 31 Π.Χ. ΣΤΗΝ ΑΛΕΞAΝΔΡΕΙΑ 217
99 JOÃO CANTACUZENO PREVALECE
Ο ΙΩAΝΝΗΣ ΚΑΝΤΑΚΟΥΖΗΝOΣ ΥΠΕΡΙΣΧΥΕΙ 219
100 TEMETO DE ANTIOQUIA (400 D.C.)
ΤEΜΕΘΟΣ, ΑΝΤΙΟΧΕΥΣ· 400 Μ.Χ. 221
101 DE VIDRO COLORIDO - ΑΠO ΥΑΛI ΧΡΩΜΑΤΙΣΤO 223
102 AOS VINTE E CINCO ANOS DA SUA EXISTÊNCIA
ΤΟ 25ΟΝ EΤΟΣ ΤΟΥ ΒIΟΥ ΤΟΥ 225
103 NA COSTA DA ITÁLIA - ΕΙΣ ΙΤΑΛΙΚHΝ ΠΑΡΑΛIΑΝ 227
104 NA ALDEIA ABORRECIDA - ΣΤΟ ΠΛΗΚΤΙΚO ΧΩΡΙO 229
105 APOLÓNIO DE TIANA EM RODES
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΤΥΑΝΕΥΣ ΕΝ ΡOΔΩ 231
106 A DOENÇA DE KLEITOS - Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ ΤΟΥ ΚΛΕIΤΟΥ 233
107 NUM DEMOS DA ÁSIA MENOR - ΕΝ ΔHΜΩ ΤΗΣ ΜΙΚΡAΣ ΑΣIΑΣ 235
108 SACERDOTE DE SERÁPIS - ΙΕΡΕΥΣ ΤΟΥ ΣΕΡΑΠIΟΥ 237
109 NAS TABERNAS - ΜEΣΑ ΣΤΑ ΚΑΠΗΛΕΙA 239
110 GRANDE PROCISSÃO DE LEIGOS E PADRES
ΜΕΓAΛΗ ΣΥΝΟΔΕIΑ ΕΞ ΙΕΡEΩΝ ΚΑΙ ΛΑΪΚΩΝ 241
111 SOFISTA QUE ABANDONA A SÍRIA
ΣΟΦΙΣΤHΣ ΑΠΕΡΧOΜΕΝΟΣ ΕΚ ΣΥΡIΑΣ 243
112 JULIANO E OS ANTIOQUENSES
Ο ΙΟΥΛΙΑΝOΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΟΧΕIΣ 245
113 ANA DALASSENA - AΝΝΑ ΔΑΛΑΣΣΗΝH 247
114 DIAS DE 1896 - ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1896 249
115 DOIS JOVENS DE VINTE E TRÊS A VINTE E QUATRO ANOS
ΔΥΟ ΝEΟΙ, 23 EΩΣ 24 ΕΤΩΝ 251
116 GREGA DESDE A ANTIGUIDADE - ΠΑΛΑΙOΘΕΝ ΕΛΛΗΝIΣ 255
117 DIAS DE 1901 - ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1901 257
118 NÃO PERCEBESTE - ΟΥΚ EΓΝΩΣ 259
119 UM JOVEM ARTISTA DA PALAVRA, AOS VINTE E QUATRO ANOS
EΝΑΣ ΝEΟΣ, ΤΗΣ ΤEΧΝΗΣ ΤΟΥ ΛOΓΟΥ – ΣΤΟ 24ΟΝ EΤΟΣ ΤΟΥ 261
120 EM ESPARTA - ΕΝ ΣΠAΡΤΗ 263
121 RETRATO DE UM JOVEM DE VINTE E TRÊS ANOS PINTADO
POR UM ARTISTA AMADOR, AMIGO SEU CONTEMPORÂNEO
ΕΙΚΩΝ ΕΙΚΟΣΙΤΡΙΕΤΟΥΣ ΝEΟΥ ΚΑΜΩΜEΝΗ
ΑΠO ΦIΛΟΝ ΤΟΥ ΟΜHΛΙΚΑ, ΕΡΑΣΙΤEΧΝΗΝ 265
122 NUMA GRANDE COLÓNIA GREGA, 200 A.C.
ΕΝ ΜΕΓAΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚH ΑΠΟΙΚIΑ, 200 Π.Χ. 267
123 PRÍNCIPE DA LÍBIA OCIDENTAL
ΗΓΕΜΩΝ ΕΚ ΔΥΤΙΚHΣ ΛΙΒΥΗΣ 271
124 CIMÓN, FILHO DE LEARCO, DE VINTE E DOIS ANOS,
ESTUDANTE DE LITERATURA GREGA (EM CIRENE)
ΚIΜΩΝ ΛΕAΡΧΟΥ, 22 ΕΤΩΝ, ΣΠΟΥΔΑΣΤHΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜAΤΩΝ (ΕΝ ΚΥΡHΝΗ) 273
125 A CAMINHO DE SINOPE - ΕΝ ΠΟΡΕIΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΣΙΝΩΠΗΝ 277
126 DIAS DE 1909, 1910 E 1911 - ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1909, ‘10, ΚΑΙ ‘11 279
127 MIRES, ALEXANDRIA 340 D.C.
ΜΥΡΗΣ· ΑΛΕΞAΝΔΡΕΙΑ ΤΟΥ 340 Μ.Χ. 281
128 ALEXANDRE JANEU E ALEXANDRA
ΑΛEΞΑΝΔΡΟΣ ΙΑΝΝΑIΟΣ, ΚΑΙ ΑΛΕΞAΝΔΡΑ 287
129 BELAS FLORES E BRANCAS QUE IAM MUITO BEM
ΩΡΑIΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΚΑΙ AΣΠΡΑ ΩΣ ΤΑIΡΙΑΖΑΝ ΠΟΛΥ 289
130 AVANTE, REI DOS LACEDEMÓNIOS
AΓΕ, Ω ΒΑΣΙΛΕΥ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝIΩΝ 293
131 NO MESMO LUGAR - ΣΤΟΝ IΔΙΟ ΧΩΡΟ 295
132 O ESPELHO DA ENTRADA - Ο ΚΑΘΡEΠΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕIΣΟΔΟ 297
133 PERGUNTAVA PELA QUALIDADE - ΡΩΤΟΥΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙOΤΗΤΑ 299
134 QUE SE TIVESSEM PREOCUPADO - ΑΣ ΦΡOΝΤΙΖΑΝ 303
135 SEGUNDO FÓRMULAS DE ANTIGOS MAGOS GRECO-SÍRIOS
ΚΑΤA ΤΕΣ ΣΥΝΤΑΓEΣ ΑΡΧΑIΩΝ ΕΛΛΗΝΟΣΥΡΩΝ ΜAΓΩΝ 307
136 EM 200 A.C. - ΣΤΑ 200 Π.Χ. 309
137 DIAS DE 1908 - ΜEΡΕΣ ΤΟΥ 1908 313
138 NOS ARREDORES DE ANTIOQUIA
ΕΙΣ ΤΑ ΠΕΡIΧΩΡΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΟΧΕIΑΣ 317
139 VOZES - ΦΩΝEΣ 321
140 DESEJOS - ΕΠΙΘΥΜIΕΣ 323
141 VELAS - ΚΕΡΙA 325
142 UM VELHO - ΕΝΑΣ ΓEΡΟΣ 327
143 PRECE - ΔEΗΣΙΣ 329
144 AS ALMAS DOS VELHOS - Η ΨΥΧEΣ ΤΩΝ ΓΕΡOΝΤΩΝ 331
145 O PRIMEIRO DEGRAU - ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΚΑΛI 333
146 INTERRUPÇÃO - ΔΙΑΚΟΠH 335
147 TERMÓPILAS - ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ 337
148 CHE FECE... IL GRAN RIFIUTO 339
149 AS JANELAS - ΤΑ ΠΑΡAΘΥΡΑ 341
150 MUROS - ΤΕIΧΗ 343
151 ESPERANDO OS BÁRBAROS
ΠΕΡΙΜEΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΒΑΡΒAΡΟΥΣ 345
152 DESLEALDADE - ΑΠΙΣΤIΑ 349
153 O FUNERAL DE SARPÉDON - Η ΚΗΔΕIΑ ΤΟΥ ΣΑΡΠΗΔOΝΟΣ 353
154 OS CAVALOS DE AQUILES - ΤΑ AΛΟΓΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛEΩΣ 357

NOTAS DO TRADUTOR 359

A FLOP agradece a generosidade de Manuel Resende.
 “KONSTANTINOS KAVÁFIS - 145 POEMAS” é uma co-edição Flop e
Adão Moreira; Adriana Crespo; Albuquerque Mendes; Alda Sousa;
Alexandre Andrade; Alfredo Mota; Alice E.; Ana Gomes; André Cunha;
André Nóvoa; Antónia Monteiro Nobre; António Nóvoa; Armandina Maia;
Arnaldo Vila Pouca; Bárbara Martins da Costa; Beatriz Leitão Moreira da Silva;
Bruno Inácio; Camilo Soldado; Carolina Medeiros; Cátia Monteiro; Clara Riso;
Daniel Maia; David Amaral; David Camarinha; Débora Pinguinha;
Deitados na Relva; Diana V. Almeida; Dina Magalhães; Diogo Martins;
Douda Correria; Eduardo Cruz; Eduardo Nogueira Pinto; Emanuel Madalena;
Estelle Vargas; Eugénio E. A. Fonseca; Fátima Vitorino; Fernanda Mira Barros;
Fernando Correia de Oliveira; Fernando Machado Silva;
Filipa Eça e Adriano Costa; Filipa Vidal; Filipe Guerra; Formiga Atómica;
Francisco Pedro; Graça Ochoa; Guilherme Castro; Helena Carvalho;
Henrique Ferreira; Hugo Leite; Inês Lourenço; Isaque Ferreira; Joana Bastos;
Joana Jacinto; João Albuquerque; João Luís Barreto Guimarães; João Ventura;
Joaquim Amâncio Peixoto dos Santos; Jorge Garcia Pereira; Jorge Gaspar;
Jorge Mesquita; Jorge Palinhos; Jorge Portugal; Jorge Rezende; Jorge Sousa Braga;
José Almeida; José Carlos Costa Marques; José Coutinho; José Emílio-Nelson;
José Lima; josé luís borges de almeida; José Manuel Morais;
José Manuel Teixeira da Silva; José Paulo Leitão; José Pedro Castello Branco;
Lara Carvalho Ribeiro; Laurindo Taipina Marta; Livraria Poetria; Livraria Snob;
Luís Dias; Luís Filipe Parrado; Luís Milheiro; Luís Mourão; Luís Quintais;
Luís Soares; Luísa Bessa; Mafalda Falcão; Magda Laires Monteiro;
Manuel Alberto Vieira; Manuel Leal; Marco Oliveira; Marcos Pereira;
Margarida Fernandes; Margarida Maria Dias; Maria Antónia Costa; Maria Bento;
Maria Manuel Baptista; Maria Paula Miranda; Maria Teresa Barreto Guimarães;
Maria Vlachou; Mário Cássimo; Mário Celso Vilar; Mário Galego;
Mário Montenegro; Marta Correia; Marta Figueiredo; MH; mluz;
Noam Luís Feldkamp do Carmo e Rui Davide Feldkamp do Carmo;
 Patrícia Ferreira; Paula Carneiro; Paulo Alves; Pedro B. Graça; Pedro Durão;
Pedro Eiras; Pedro Junqueira Maia; Pedro Lage; Pedro Ludgero; Pedro Mexia;
Pedro Pereira; Pedro Porto Fernandes; pipo kimkiduk; Renata Portas;
Ricardo Lebres; Roberto Oliveira; Rosa e Duarte; Rui Almeida; Rui Lopes;
Rui Nobre; Rui Tavares; Samuel Silva; Sandra Costa; Sara Cabral e Nuno Ribeiro;
Sara Fernandes; Sofia A. Carvalho; Sofia Lobo; Spyros Pantelakis; Tânia Morais;
Tomás Monteiro Nobre; Vasco Macedo; Vera Rodrigues; Zé Luís C.

Um agradecimento especial ao José Luís Costa.

 KONSTANTINOS KAVÁFIS - 145 POEMAS
TRADUÇÃO E APRESENTAÇÃO: Manuel Resende

FLOP, Outubro de 2017

DEPÓSITO LEGAL: 433005/17

IMPRESSÃO: Europress
DESIGN: lina&nando

FLOP
floplivros@gmail.com
floplivros.wordpress.com