TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

ADA TD-1
Nöôùc xuaát xöù : AÁn Ñoä
Loaïi : Chieán ñaáu cô ña nhieäm haïng nheï.
Ñoäng cô : (Chieác nguyeân maãu) moät ñoäng cô
phaûn löïc hai taàng General Electric F404-GE-P2J3 vôùi
haäu thieâu maïnh 80,1kN.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña 2.165km/h. Traàn
bay cao 15.000m.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 5.500kg, toái ña khi
caát caùnh 12.500kg.
Kích thöôùc : Saûi caùnh 8.20m, daøi 13.20m, cao
4,40m. Dieän tích caùnh 38,4m2.
Söùc chôû : Moät phi coâng.
Vuõ khí : Moät ñaïi baùc GSh-23 hai noøng 23 ly.
Saùu thaùp döôùi caùnh vaø moät thaùp giöõa buïng coù theå
mang ñuû loaïi vuõ khí goàm bom thöôøng vaø bom ñieàu
khieån baèng la de, teân löûa, phi ñaïn khoâng-ñoái-khoâng
vaø phi ñaïn khoâng-ñoái-ñaát.
Caùc nöôùc söû duïng : AÁn Ñoä

LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN

Ñaây laø chöông trình ñaày tham voïng cuûa AÁn Ñoä
ñeå coù moät chieán ñaáu cô ña nhieäm troïng löôïng nheï vaø
seõ thay theá cho kieåu MiG-21 cuûa hoï.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

Phi Cô Chieán Ñaáu Nheï (teân goïi taïm thôøi LCA)

ñang ñöôïc phaùt trieån bôûi Cuïc Phaùt Trieån Haøng
Khoâng AÁn Ñoä (ADA) ñoùng taïi bang Bangalore. Coâng
vieäc phaùt trieån ñaõ tieán haønh töø naêm 1983 khi chính
phuû AÁn Ñoä chaáp thuaän döï aùn môùi naøy. Thieát keá caên
baûn cuûa phi cô ñaõ ñöôïc keát luaän vaøo naêm 1990 vaø
Coâng ty Haøng Khoâng Hindustan ñaõ baét ñaàu ñoùng
chieác nguyeân maãu ñaàu tieân vaøo giöõa naêm 1991.
Chieác nguyeân maãu TD1 naøy ñaõ ñöôïc xuaát xöôûng vaøo
ngaøy 17-11-1995 chaäm hôn lòch trình chín thaùng.
Chuyeán bay ñaàu tieân cuûa TD-1 döï truø vaøo thaùng 6-
1996 nhöng do nhieàu truïc traëc maõi ñeán cuoái naêm
1999 phi cô vaãn chöa caát caùnh ñöôïc chuû yeáu laø do
vaán ñeà veà heä thoáng ñieàu khieån phi haønh.
Duø vaäy, theo keá hoaïch Khoâng quaân AÁn Ñoä seõ
nhaän phi cô vaøo khoaûng naêm 2002. Hoï caàn khoaûng
200 chieác ñeå thay theá nhöõng chieác MiG-21 vaø nhöõng
kieåu khaùc töông töï. Phi cô coù hình daïng caùnh tam
giaùc khoâng coù ñuoâi vaø söû duïng roäng raõi vaät lieäu toång
hôïp trong caáu truùc cuûa noù bao goàm caùnh, ñuoâi ñöùng,
vaø caàn tieáp lieäu khi ñang bay coá ñònh.
Buoàng laùi coù moät maøn hieån thò nhìn leân, hai maøn
hieån thò ña chöùc naêng maøu vaø caùc thieát bò ñieän töû
haøng khoâng tieân tieán. Ra ña ña phöông thöùc do AÁn
Ñoä phaùt trieån coù theå theo doõi trong luùc queùt vaø veõ
baûn ñoà döôùi ñaát. Ngoaïi tröø hai chieác nguyeân maãu ñaàu
tieân, taát caû nhöõng chieán ñaáu cô ña nhieäm naøy seõ ñöôïc
trang bò ñoäng cô Kaveri do AÁn Ñoä phaùt trieån. Kaveri
seõ coù cuøng kích thöôùc vaø söùc ñaåy nhö cuûa ñoäng cô
GE F404 trang bò cho hai chieác nguyeân maãu. Ñoäng cô
môùi ñöôïc thieát keá ñaëc bieät ñeå hoaït ñoäng trong thôøi
tieát noùng ôû AÁn Ñoä vaø ñieàu kieän bay ôû cao ñoä cao.
Moät kieåu phaùt trieån tieân tieán cuûa noù laø Phi Cô
Chieán Ñaáu Trung Bình (MCA) ñang ñöôïc nghieân cöùu
ñeå thay theá cho caùc kieåu Jaguar vaø Mirage 2000 cuûa
AÁn Ñoä mua cuûa chaâu AÂu vaø Phaùp.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

AERO L-39

Nöôùc xuaát xöù : Coäng Hoøa Seùc

Loaïi : Phi cô taäp kích nheï, huaán luyeän cao caáp
Ñoäng cô : (L-39 ZO) moät ñoäng cô phaûn löïc hai
taàng ZMDB Progress (Ivchenko) AI-25TL maïnh
16,98kN.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña ôû cao ñoä 11.000m
850km/h. Traàn bay cao 12.000m. Taàm hoaït ñoäng xa
toái ña 1.100km.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 3.540kg, toái ña khi
caát caùnh 4.700kg.
Kích thöôùc : Saûi caùnh 9.46m, daøi 12.13m, cao
4.77m. Dieän tích caùnh 18.8m2.
Söùc chôû : Hai ngöôøi ngoài tröôùc sau.
Vuõ khí : Mang 1.000kg beân ngoaøi goàm bình
nhieân lieäu phuï, teân löûa, ñaïi baùc GSh 23 hai noøng 23
ly ôû giöõa buïng.
Caùc nöôùc söû duïng : AÙp ga nít tan, An gieâ ri, Bun
ga ri, Cu ba, CH Seùc, Ai Caäp , EÂ thi oâ pi, Hung ga ri ,
I raéc, Li bi, Li thu nia, Ni gieâ ri a, Baéc Trieàu Tieân, Ru
ma ni, Nga, Sloâ va kia, Sy ri, Thaùi Lan, U gaêng ña,
Vieät Nam, Y eâ men, vaø nhieàu nöôùc thuoäc Lieân Xoâ
cuõ.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN

Coâng vieäc phaùt trieån L-39 “Haûi AÂu” ñaõ baét ñaàu
vaøo naêm 1966 chæ ba naêm sau khi phi cô ñöôïc thieát
keá ñeå thay theá kieåu L-29 “Caù Heo”. Chuyeán bay ñaàu
tieân cuûa chieác nguyeân maãu dieãn ra vaøo ngaøy 4-11-
1968. Hai chieác nguyeân maãu khaùc ñaõ ñöôïc saûn xuaát
duøng ñeå thöû nghieäm caáu truùc phi cô, vaø coù boán chieác
nguyeân maãu nöõa ñaõ tham gia bay thöû nghieäm.
Sau khi quyeát ñònh saûn xuaát chính thöùc ñöôïc ñöa
ra vaøo naêm 1972, L-39 ñaõ ñöôïc ñöa vaøo söû duïng
trong khoái quaân söï Vaùc sa va vaø caùc khaùch haøng cuûa
Lieân Xoâ cuõ. Moät trong nhöõng ñaëc ñieåm ñoäc ñaùo cuûa
L-39 laø kieán truùc kieåu moâ ñun cuûa noù neân deã saûn
xuaát vaø deã baûo trì. Khung thaân cuûa L-39 goàm chöa
ñeán hai möôi thaønh phaàn caên baûn, caùnh, ñuoâi, ñoäng
cô, caøng ñaùp deã daøng thaùo raùp. Coù nhieàu kieåu thay
ñoåi töø kieåu L-39 caên baûn.
Kieåu L-39C laø phi cô huaán luyeän khoâng vuõ trang
hai choã ngoài caên baûn vaø ñaây laø loïai chieám phaàn lôùn
trong soá löôïng L-39 ñöôïc saûn xuaát.
Kieåu L-39V laø phi cô lai daét muïc tieâu, L-39 ZO
laø phi cô huaán luyeän vuõ trang vôùi caùnh ñöôïc gia coá
vaø mang boán thaùp döôùi caùnh.
Kieåu L-39 ZA töông töï kieåu ZO nhöng coù caøng
ñaùp gia coá vaø coù theå mang theo hoäp duïng cuï thaùm
thính. Kieåu L-39 ZA/ART ñaõ ñöôïc raùp cho Thaùi Lan
vaø trang bò thieát bò ñieän töû haøng khoâng Elbit cuûa Do
Thaùi.
Kieåu L-139 “Haûi AÂu” 2000 ñöôïc trang bò moät
ñoäng cô AlliedSignal TFE maïnh 18,2kN cuûa Hoa Kyø
vôùi thieát bò ñieän töû haøng khoâng Bendix/King cuûa Hoa
Kyø bay vaøo naêm 1993 vaø ñöôïc chaøo haøng xuaát khaåu.
Kieåu L-39MS cuûa Khoâng quaân CH Seùc vaø kieåu
phaùt trieån cuûa noù L-59 coù ñoäng cô maïnh hôn, thieát bò
ñieän töû haøng khoâng ñöôïc naâng caáp vaø thaân ñöôïc gia
coá.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

Kieåu L 159 ALCA (Phi cô chieán ñaáu nheï tieân

tieán) laø kieåu phaùt trieån tieân tieán nhaát vaø môùi nhaát
cuûa hoï L-39/L-139/L-59 goàm caùc phi cô huaán luyeän
cao caáp vaø ñang ñöôïc saûn xuaát döôùi nhöõng kieåu moät
choã ngoài chieán ñaáu cô ña nhieäm nheï vaø huaán luyeän
phi coâng chieán ñaáu cô. L 159 giöõ caáu truùc thaân cuûa L-
39 keát hôïp vôùi ñoäng cô môùi, thieát bò ñieän töû haøng
khoâng hieän ñaïi vaø coù moät ra ña. Kieåu hai choã ngoài
caát caùnh laàn ñaàu vaøo thaùng 8-1997 vaø kieåu moät choã
ngoài vaøo naêm 1998. Phi cô ñöôïc giao cho Khoâng Löïc
CH Seùc töø naêm 1999.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

AEROSPATIALE ALOUETTE III

Nöôùc xuaát xöù : Phaùp

Loaïi : Tröïc thaêng thoâng duïng haïng nheï
Ñoäng cô : (SA 316B) moät ñoäng cô truïc tua bin
Turbomeùca Artouste IIIB maïnh 570 maõ löïc.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña 210km/h. Traàn bay
cao 2.200m. Taàm hoaït ñoäng xa toái ña 480km.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 1.122kg, toái ña khi
caát caùnh 2.200kg.
Kích thöôùc : Ñöôøng kính roâ to chính 11.02m,
thaân daøi 10.03m, daøi keå caû roâ to xoay 12.84m, cao
ñeán ñænh roâ to 3.0m.
Söùc chôû : Baûy choã ngoài.
Vuõ khí : Coù theå mang theo moät ñaïi lieân 7,62 ly
baén ra hoâng cöûa beân phaûi, moät ñaïi baùc 20 ly beân traùi
cuûa thaân phi cô, hoaëc hai ñeán boán phi ñaïn choáng xe
taêng AS.11, hoaëc hai thuûy loâi Mk-44.
Caùc nöôùc söû duïng : AÙc hen ti na, AÙo, Ca mô
run, Phaùp, Ga na, I raéc, Ma lai xia, Meâ hi coâ, Haø Lan,
Pa kít tan, Boà Ñaøo Nha, Ru ma ni, Nam Phi, Thuïy Só,
Tu ni si, vaø Veâ neâ dueâ la.
LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN
Kieåu Alouette III ñöôïc phaùt trieån laøm lôùn ra töø
kieåu Alouette II vaø ñöôïc söû duïng roäng raõi trong quaân
söï cuõng nhö daân söï.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

Nguyeân thuûy laø kieåu SE 3101 vôùi ñoäng cô pít

toâng cuûa haõng Sud Est maø chieác nguyeân maãu ñaàu
tieân bay vaøo ngaøy 31-7-1951. Chieác Alouette III (SE
3160) bay vaøo ngaøy 28-2-1959 vaø chieác saûn xuaát
chính thöùc ban ñaàu mang soá hieäu SA 316A ñöôïc duy
trì saûn xuaát maõi ñeán naêm 1969 thì ñöôïc thay theá bôûi
SA 316B caûi tieán vôùi boä truyeàn ñoäng maïnh hôn vaø
troïng löôïng toái ña khi caát caùnh lôùn hôn.
Vieäc phaùt trieån sau ñoù daãn ñeán kieåu SA 319
Alouette III Astazou do ñöôïc laép ñoäng cô Turbomeùca
Astazou maïnh 600 maõ löïc. Ñoäng cô naøy coù theå hoaït
ñoäng toát trong ñieàu kieän noùng, tieát kieäm nhieân lieäu.
Chieác nguyeân maãu SA 319 bay vaøo naêm 1967 nhöng
maõi ñeán naêm 1973 môùi ñi vaøo saûn xuaát chính thöùc.
SA 319 vaø SA 316B vaãn ñöôïc duy trì saûn xuaát
song song suoát nhöõng naêm 70 vaø ñi vaøo nhöõng naêm
80. Haõng Phi Cô HAL AÁn Ñoä saûn xuaát theo nhöôïng
quyeàn kieåu SA 316B mang teân Chetak, chuû yeáu cho
quaân ñoäi, trong khi Coâng ty ICA-Brasov cuûa Ru ma
ni saûn xuaát 230 chieác cho ñeán naêm 1989. Ru ma ni
cuõng phaùt trieån kieåu tröïc thaêng choáng xe taêng hai choã
ngoài ñöôïc döïa treân kieåu Alouette III mang soá hieäu
IAR-317 Skyfox, nhöng kieåu naøy chæ môùi bay trong
daïng nguyeân maãu.
Thuïy Só cuõng laø nöôùc thöù ba saûn xuaát theo
nhöôïng quyeàn sau AÁn Ñoä vaø Ru ma ni vôùi soá löôïng
60 chieác ñaõ ñöôïc raùp.
Cuõng nhö haàu heát caùc tröïc thaêng thoâng duïng
haïng nheï, Alouette III cuõng coù theå ñöôïc duøng cho
nhieäm vuï di taûn thöông binh, mang hai baêng ca vaø
hai ngöôøi ngoài ñaøng sau phi coâng. Hoaëc trong nhieäm
vuï caáp cöùu treân bieån, moät roøng roïc coù theå mang theo
caåu ñöôïc 175kg. Phi cô coù khaû naêng caåu lô löûng beân
ngoaøi moät troïng taûi 750kg. Alouette III ñaõ laø moät
trong nhöõng phi cô tröïc thaêng thaønh coâng treân theá
giôùi vôùi gaàn 1500 chieác ñaõ ñöôïc baùn cho 190 toå chöùc
daân söï vaø quaân söï taïi 92 quoác gia.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

AEROSPATIALE SA 321 SUPER FRELON

Nöôùc xuaát xöù : Phaùp
Loaïi : Tröïc thaêng thoâng duïng ï
Ñoäng cô : (SA 321G) ba ñoäng cô truïc tua bin
Turbomeùca Turmo IIIC maïnh 1.630 maõ löïc.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña 248km/h. Traàn bay
cao 3.000m. Taàm hoaït ñoäng xa toái ña 1.020km.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 6.700kg, toái ña khi
caát caùnh 13.000kg.
Kích thöôùc : Ñöôøng kính roâ to chính 18.90m,
thaân daøi 19.40m, daøi keå caû roâ to xoay 23.03m, cao
ñeán ñænh roâ to 6.60m.
Söùc chôû : Phi haønh ñoaøn hai ngöôøi. Kieåu vaän taûi
chôû ñöôïc 30 binh só hay 15 baêng ca.
Vuõ khí : Coù theå mang theo boán thuûy loâi ñieàu
khieån hay hai phi ñaïn choáng taøu chieán AM 39
Exocet.
Caùc nöôùc söû duïng : AÙc hen ti na, Trung Quoác,
Phaùp, I raéc, Sy ri.
LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN
Super Frelon coù moät ñieåm noåi baät laø phi cô tröïc
thaêng Taây AÂu lôùn nhaát ñöôïc saûn xuaát vôùi soá löôïng
lôùn.
Super Frelon ñöôïc phaùt trieån töø moät kieåu nhoû
hôn, kích thöôùc trung bình SA 3200 Frelon, caát caùnh
laàn ñaàu ngaøy 10-6-1959.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

Luùc ñaàu noù ñöôïc döï truø cung caáp cho quaân ñoäi
Phaùp nhöng khoâng chieác naøo ñöôïc ñaët haøng. Thay
vaøo ñoù Frelon ñaõ hình thaønh cô sôû hôïp taùc vôùi haõng
Sikorsky cuûa Hoa Kyø phaùt trieån kieåu lôùn hôn laø
Super Frelon. Sikorsky hoã trôï chuû yeáu laø phaùt trieån
caùc heä thoáng roâ to chính vaø roâ to ñuoâi, trong khi haõng
Fiat (YÙ) giuùp phaàn hoäp soá vaø truyeàn ñoäng.
Chieác nguyeân maãu SA-3210-01 Super Frelon
bay vaøo ngaøy 7-12-1962 vaø 99 chieác ñaõ ñöôïc saûn
xuaát trong ba kieåu caên baûn.
Kieåu SA 321G hoaït ñoäng ban ñaàu bôûi Haûi quaân
Phaùp nhö phi cô choáng taøu ngaàm vaø cöùu hoä caùc taøu
ngaàm vuõ trang haït nhaân cuûa Phaùp, ñöôïc trang bò vôùi
ra ña, thieát bò aâm höôûng doø tìm vaø thuûy loâi (hieän nay
chuùng ñöôïc duøng trong nhieäm vuï tìm kieám vaø caáp
cöùu).
Kieåu SA 321GM töông töï vaø SA 321H ñaõ ñöôïc
giao cho Sy ri vaø I raéc.
SA 321F vaø SA 321J laø kieåu daân söï, trong khi
SA SA 321J laø kieåu vaän taûi thoâng duïng. Caùc kieåu
khoâng coù phao noåi treân nöôùc ñaõ ñöôïc baùn cho Nam
Phi (SA 321L) vaø Do Thaùi (SA 321K), trong khi kieåu
SA 321M cuûa Li bi ñeå yeåm trôï tieáp vaän vaø tìm kieám
caáp cöùu.
Vieäc saûn xuaát taïi Phaùp ñaõ ngöøng töø naêm 1983,
trong khi Coâng ty Coâng Nghieäp Phi Cô Changhe cuûa
Trung Quoác ñaõ saûn xuaát theo nhöôïng quyeàn kieåu ña
nhieäm Z-8, vôùi 12 chieác ñang phuïc vuï trong löïc
löôïng Haûi quaân Trung Quoác. AÙc hen ti na ñang söû
duïng nhöõng chieác Super Frelon mua töø Do Thaùi trang
bò laïi ñoäng cô GE T58 cuûa Hoa Kyø.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

AGUSTA A 129 MANGUSTA

Nöôùc xuaát xöù : YÙ
Loaïi : Tröïc thaêng daãn ñöôøng vaø taán coâng ña
nhieäm
Ñoäng cô : Hai ñoäng cô truïc tua bin Rolls Royce
Gem 2.Mk-1004D maïnh 825 maõ löïc x 2.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña 259km/h. Traàn bay
cao 3.090m. Baùn kính chieán ñaáu vôùi 8 phi ñaïn choáng
xe taêng TOW, nhieân lieäu döï tröõ vaø thôøi gian 90 phuùt
treân vuøng muïc tieâu 100km.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 2.530kg, toái ña khi
caát caùnh 4.100kg.
Kích thöôùc : Ñöôøng kính roâ to chính 11,90m, saûi
caùnh 3,20m, chieàu daøi toång theå roâ to xoay 14,29m,
chieàu daøi thaân 12,28m, chieàu cao toång theå 3,35m.
Söùc chôû : Phi haønh ñoaøn 2 ngöôøi ngoài tröôùc sau.
Phi coâng ngoài phía sau xaï thuû.
Vuõ khí : Mang 1.200kg vuõ khí goàm nhöõng hoäp
teân löûa, suùng vaø caùc phi ñaïn choáng xe taêng TOW 2
vaø 2A. Kieåu xuaát khaåu coù moät ñaïi baùc 20 ly ôû uï suùng
döôùi muõi. Nhöõng vuõ khí tuøy choïn goàm nhöõng hoäp
suùng, teân löûa vaø phi ñaïn khoâng-ñoái-khoâng Stinger.
Caùc nöôùc söû duïng : YÙ.
LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN
Haõng Agusta ñaõ baét ñaàu phaùt trieån A-129
Mangusta vaøo naêm 1978 ñeå ñaùp öùng yeâu caàu cuûa
Luïc Quaân YÙ veà moät tröïc thaêng taán coâng haïng nheï
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

hoaït ñoäng trong moïi thôøi tieát /ban ñeâm keát hôïp moät
heä thoáng ñieàu haønh tích hôïp phong phuù vaø ñöôïc vi
tính hoùa. Chieác ñaàu tieân trong naêm chieác nguyeân
maãu ñöôïc trang bò hai ñoäng cô do haõng Piaggio YÙ saûn
xuaát theo nhöôïng quyeàn cuûa Rolls Royce Gem Mk 2-
1004D ñaõ bay ngaøy 11-9-1983. Phi cô coù ñaëc ñieåm
buoàng laùi cho xaï thuû-phi coâng phuï vaø phi coâng taùch
rôøi, buoàng laùi coù baäc thang, boán caùnh quaït cuûa roâ to
chính vaø moät soá kieán truùc phi cô ñöôïc laøm baèng vaät
lieäu toång hôïp, hai caùnh moãi caùnh coù hai thaùp mang
vuõ khí vaø heä thoáng vuõ khí Saab/ESCO HeliTOW vôùi
maøn ngaém ôû muõi.
Ñôït saûn xuaát ñaàu tieân laø 15 chieác giao töø thaùng
7-1990. Vieäc giao phi cô cuõng bò chaäm treã do gaëp trôû
ngaïi ngaân saùch.
Vuõ khí thöôøng mang theo cuûa A 129 goàm 8 phi
ñaïn choáng xe taêng TOW-2A, HOT hay 6 phi ñaïn
Hellfire, hay caùc phi ñaïn khoâng-ñoái-khoâng Stinger,
Mistral hay AIM-9, nhöõng hoäp chöùa 52 teân löûa
SNIA-BPD 70 ly hay 81 ly, vaø nhöõng hoäp suùng 7,62
ly, 12,7 ly hay 20 ly, keát hôïp vôùi nhöõng kính ñeo nhìn
ban ñeâm Honeywell IHADSS vaø sau naøy laø maøn
ngaém taùc xaï gaén treân noùn bay. Phi cô cuõng coù theå laép
moät uï suùng ñaïi lieân 12,7 ly ôû döôùi caèm maëc duø ñaây
khoâng naèm trong keá hoaïch cuûa Luïc Quaân YÙ.
Kieåu phaùt trieån ñöôïc ñeà nghò trang bò cho haûi
quaân vôùi ra ña laép ôû muõi vaø mang caùc phi ñaïn choáng
taøu chieán. Kieåu thay ñoåi vaän taûi chieán tröôøng LBH
vôùi thaân ñöôïc thieát keá laïi ñeå chôû binh só vaø baêng ca
vaø moät kieåu tröïc thaêng chieán tröôøng theá heä môùi mang
teân Tonal, moät döï aùn lieân doanh vôùi haõng
Westland cuûa Anh, CASA cuûa Taây Ban Nha vaø
Fokker cuûa Haø Lan döïa treân kieán truùc thaân cuûa A-
129.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

AIDC CHING-KUO
Nöôùc xuaát xöù : Ñaøi Loan
Loaïi : Phi cô chieán ñaáu ña nhieäm troïng löôïng
nheï.
Ñoäng cô : Hai ñoäng cô phaûn löïc hai taàng vôùi haäu
thieâu ITEC TFE 1042-70 maïnh 41,8kN x 2.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña ôû cao ñoä 11.000m
1.295km/h. Traàn bay cao 16.200m. Taàm hoaït ñoäng
xa toái ña khoâng ñöôïc coâng boá.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 6.485kg, toái ña khi
caát caùnh 12.245kg.
Kích thöôùc : Saûi caùnh 8.53m, daøi 14.21m, cao
4.65m. Dieän tích caùnh 24.3m2.
Söùc chôû : Moät phi coâng.
Vuõ khí : Moät ñaïi baùc M61A1 Vulcan 20 ly. Saùu
thaùp coù theå mang theo ñuû loaïi vuõ khí goàm phi ñaïn,
bom, bom ñieàu khieån vaø bom chuøm nhö bom GBU-
12 225kg, phi ñaïn khoâng-ñoái-ñaát AGM-65B
Maverick, phi ñaïn choáng taøu chieán Hsiung Feng II,
phi ñaïn khoâng-ñoái-khoâng taàm ngaén ñieàu khieån baèng
hoàng ngoaïi Sky Sword I, taàm trung ñieàu khieån baèng
ra ña Sky Sword II.
Caùc nöôùc söû duïng : Ñaøi Loan
LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN
Kieåu Ching-Kuo cho ñeán nay laø chöông trình
ñaày tham voïng nhaát cuûa Ñaøi Loan vaø cung caáp cho
Ñaøi Loan moät kieåu chieán ñaáu cô ña nhieäm coù thaønh
tích cao.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

Vieäc phaùt trieån Ching-Kuo baét ñaàu vaøo naêm

1982 sau khi Hoa Kyø khoâng ñoàng yù baùn chieán ñaáu cô
F-16 hay F-20 cho Ñaøi Loan ñeå thay theá kieåu F-5 vaø
F-104 ñaõ giaø coãi. Duø bò caám xuaát khaåu maùy bay, caùc
coâng ty Hoa Kyø vaãn tieáp tuïc coù theå cung caáp söï giuùp
ñôõ kyõ thuaät cho chöông trình Chieán Ñaáu Cô Baûn Xöù
(IDF) cuûa Ñaøi Loan. Coâng ty General Dymanics ñaõ
laøm vieäc maät thieát vôùi AIDC Ñaøi Loan ñeå phaùt trieån
thaân phi cô. Caùc ñoäng cô TFE 1042 cuûa Coâng ty
Ñoäng Cô Phaûn Löïc Hai Taàng Quoác Teá Ñaøi Loan ñaõ
hôïp taùc cuøng vôùi AlliedSignal cuûa Hoa Kyø ñeå phaùt
trieån cuøng vôùi AIDC. Ra ña Kim Long 53 coù taàm xa
150km cuõng döïa treân ra ña APG-67 vôùi moät soá thaønh
phaàn döïa treân ra ña APG-66 taïo khaû naêng nhìn
xuoáng thaáp/baén xuoáng thaáp, trong khi caùc phi ñaïn
Thieân Kieám I vaø Thieân Kieám II raát gioáng vôùi phi ñaïn
khoâng-ñoái-khoâng Sidewinder vaø Sparrow cuûa Hoa
Kyø. Caùc tính naêng khaùc goàm caàn laùi hình gaäy, hai
maøn hieån thò ña chöùc naêng, moät maøn hieån thò nhìn
leân vaø ñieàu khieån bay baèng tín hieäu ñieän.
Chieác nguyeân maãu ñaàu tieân Ching-Kuo laø kieåu
moät choã ngoài bay vaøo ngaøy 28-5-1989, trong khi ba
chieác nguyeân maãu khaùc—moät chieác moät choã ngoài vaø
hai chieác hai choã ngoài—vaø möôøi chieác saûn xuaát thöû
ñaõ ñöôïc noái tieáp. Chieác saûn xuaát chính thöùc ñaõ ñöôïc
giao vaøo thaùng 1-1994. Nhöõng chieác moät choã ngoài
mang soá hieäu F-CK-1A, kieåu hai choã ngoài mang soá
F-CK-1B.
Ban ñaàu Ñaøi Loan coù keá hoaïch mua 260 chieác
Ching-Kuo, nhöng sau ñoù caét giaûm coøn moät nöûa (130
chieác) do vieäc thaùo dôõ nhöõng haïn cheá xuaát khaåu phi
cô vaøo ñaàu nhöõng naêm 90 cho pheùp hoï mua F-16 cuûa
Hoa Kyø vaø Mirage 2000-5 cuûa Phaùp. Coâng vieäc saûn
xuaát Ching-Kuo ñaõ khôûi ñoäng trôû laïi vaøo cuoái naêm
1999 khi AIDC ñöa ra moät kieåu huaán luyeän chieán
ñaáu thay ñoåi töø kieåu F-CK-1B.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

AIRBUS A-310
Nöôùc xuaát xöù : Toå hôïp coâng nghieäp chaâu AÂu
Loaïi : Phi cô vaän taûi chieán löôïc/chôû yeáu nhaân.
Ñoäng cô : Hai ñoäng cô phaûn löïc hai taàng
General Electric GE CF6-80C2A8 maïnh 262kN x2
hoaëc Pratt&Whitney PW4156 maïnh 249kNx2.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña 897km/h. Taàm bay
xa 7.890km.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 80.142kg, toái ña khi
caát caùnh 142.000kg.
Kích thöôùc : Saûi caùnh 43,89m, daøi 46,66m, cao
15,80m. Dieän tích caùnh 219m2.
Söùc chôû : Phi haønh ñoaøn 2 ngöôøi. Phi cô chôû
ñöôïc 270 haønh khaùch hay 35.000kg haøng hoùa.
Vuõ khí : Khoâng
Caùc nöôùc söû duïng : Bæ, Ca na ña, Phaùp, Ñöùc,
Thaùi Lan.
Lòch söû phaùt trieån :
A 310 laø kieåu phaùt trieån thu ngaén cuûa kieåu
Airbus A 300 daân duïng coù thaân roäng, ñöôïc duøng haïn
cheá cho vaän taûi quaân söï.
Chuyeán bay ñaàu tieân cuûa A310 vaøo ngaøy
3-4-1982. Phi cô caên baûn laø kieåu chôû khaùch
A310-200, trong khi kieåu A310-300 coù taàm bay xa
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

hôn ñöôïc saûn xuaát töø 1985. Kieåu A310-200F chôû

haøng hoùa vaø A310-200C coù theå hoaùn caûi ñöôïc laø
nhöõng chieác môùi hoaëc söûa ñoåi töø nhöõng chieác A310
coù saün.
Thaùi Lan laø nöôùc ñaàu tieân söû duïng A310 cho
nhieäm vuï quaân söï khi chieác A310 duy nhaát cuûa hoï
ñöôïc giao vaøo naêm 1991. Ñöùc thöøa höôûng nhöõng
chieác A310 cuûa hoï töø haõng haøng khoâng Interflug cuûa
Ñoâng Ñöùc cuõ. Phaùp thì duøng ñeå thay theá nhöõng chieác
DC-8. Ca na ña laø nöôùc söû duïng A310 quaân söï nhieàu
nhaát vôùi soá löôïng 5 chieác mang soá hieäu CC-150
Polaris. Gaàn ñaây nhaát Bæ ñaõ mua hai chieác ñeå thay
theá Boeing 727-100 cuûa hoï.
Toå hôïp haøng khoâng Airbus cuõng chaøo môøi kieåu
phi cô Vaän Taûi Tieáp Lieäu Ña Nhieäm (MRTT) vôùi caáu
hình A 310. Phi cô coù caùc thieát bò ñeå tieáp teá nhieân
lieäu trong khi bay cuõng nhö nhöõng bình nhieân lieäu ôû
buïng vaø moät saøn chính coù theå hoaùn chuyeån töùc thôøi
laøm phi cô chôû haøng hoaëc vöøa chôû ngöôøi vöøa chôû
haøng.
Ñöùc ñaõ kyù hôïp ñoàng vôùi DASA vaø haøng khoâng
Lufthansa ñeå bieán ñoåi hai chieác sang tieâu chuaån
MRTT vaøo naêm 1997. Ban ñaàu nhöõng chieác naøy
khoâng ñöôïc trang bò ñeå tieáp lieäu trong khi bay.
Coâng ty Raytheon Systems cuûa Hoa Kyø ñaõ thaát
baïi trong vieäc chaøo haøng cho UÙc Ñaïi Lôïi kieåu A310
nhö phi cô baùo ñoäng sôùm vaø chæ huy treân khoâng vôùi
ra ña Elta ñöôïc laép trong moät baàu chöùa coá ñònh. Kieåu
Boeing 737 AEW&C ñaõ ñöôïc choïn.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

AIRBUS A-400M
Nöôùc xuaát xöù : Bæ, Phaùp, Ñöùc, Boà Ñaøo Nha, Taây
Ban Nha, Thoå Nhó Kyø, Anh.
Loaïi : Phi cô vaän taûi chieán thuaät.
Ñoäng cô : Boán ñoäng cô tua bin caùnh quaït coù theå
laø Snecma, MTU, vaø Fiat Avio M138 maïnh 9.515 maõ
löïc x 4.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña Mach 0,72. Taàm
hoaït ñoäng chieán thuaät vôùi 25.000kg troïng taûi
3.890km. Taàm hoaït ñoäng chieán löôïc vôùi 32.000kg
troïng taûi 4.445km. Bay xa moät maïch 9.585km.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 84.250kg, toái ña khi
caát caùnh 116.500kg.
Kích thöôùc : Saûi caùnh 42.17m, daøi 42.36m, cao
14.73m.
Söùc chôû : Phi haønh ñoaøn 2 ngöôøi coù theå theâm
moät nhaân vieân thöù ba trong phi haønh ñoaøn, coäng
theâm moät nhaân vieân xeáp dôõ haøng. Phi cô chôû ñöôïc
32.000kg haøng hoùa, hoaëc chôû moät tröïc thaêng Super
Puma, hay hai tröïc thaêng Tiger, hay moät heä thoáng
phi ñaïn ñaát-ñoái-khoâng Patriot, hay 6 xe díp Land
Rover vaø rô mooùc, hoaëc chín pa leùt haøng quaân söï
2,24 x 2,74m, hoaëc hai coâng ten nô ISO 20ft.
Vuõ khí : Khoâng
Caùc nöôùc söû duïng : Bæ, Phaùp, Ñöùc, YÙ, Boà Ñaøo
Nha, Taây Ban Nha, Thoå Nhó Kyø, vaø Anh.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN

A-400M coù nguoàn goác töø caùc nhu caàu khaùc nhau
cuûa caùc nöôùc Taây AÂu maø toång coäng leân ñeán 288
chieác.
A-400M ñaõ baét ñaàu töø chöông trình Phi Cô Quaân
Söï Quoác Teá Töông Lai (FIMA) vôùi thieát keá hai caùnh
cao, trang bò ñoäng cô phaûn löïc caùnh quaït (propfan) do
töø moät nhoùm nghieân cöùu goàm boán quoác gia ñöôïc
thaønh laäp vaøo thaùng 12-1982. Vaøo naêm 1989 FIMA
ñaõ tieán trieån thaønh Taäp Ñoaøn Phi Cô Lôùn Töông Lai
cuûa Chaâu Aâu (EUROFLAG). Luùc ñoù EUROGFLAG
phaùt hoïa phi cô seõ coù troïng löôïng toái ña khi caát caùnh
vaøo khoaûng 90-99 taán vaø ñi vaøo hoaït ñoäng trong naêm
2000.
Caùc nghieân cöùu ban ñaàu ñaõ ñöôïc tieán haønh vaøo
ñaàu thaäp kyû 90 maø luùc ñoù döï truø phi cô seõ ñöôïc trang
bò boán ñoäng cô phaûn löïc hai taàng thay vì caùc ñoäng cô
tua bin caùnh quaït. Ñeán naêm 1994 ñoäng cô phaûn löïc
hai taàng bò boû vaø moät nghieân cöùu khaû thi ñaày ñuû ñaõ
hoaøn taát vaøo naêm 1995. Sau ñoù chöông trình ñaõ ñöôïc
chuyeån sang cho Coâng ty Quaân Söï Airbus (AMC)
vaøo naêm naøy ñeå haõng Airbus phaùt trieån vaø saûn xuaát
phi cô cuøng vôùi caùc phi cô thöông maïi.
Töø ñoù FLA ñaõ ñöôïc ñoåi laïi thaønh A-400M vaø
caùc cô sôû saûn xuaát cuûa haõng CASA Taây Ban Nha ñaõ
ñöôïc choïn ñeå raùp hoaøn chænh sau cuøng, nhöng chöông
trình saûn xuaát chính thöùc thì cuõng khoâng ñöôïc coâng
boá cho ñeán cuoái naêm 1999. Vaøo thaùng 7-2000 taùm
quoác gia ñaõ chính thöùc ñöa yeâu caàu mua toång coäng
225 chieác A-400M giaûm ñi so vôùi yeâu caàu ban ñaàu
laø 288 chieác. Ñaët haøng ñaàu tieân goàm Bæ (7 chieác),
Phaùp (50), Ñöùc (73), YÙ (16), Taây Ban Nha (27), Thoå
Nhó Kyø (26), Anh (25). Con soá coù theå taêng leân trôû laïi
sau khi coù söï gia nhaäp trôû laïi chöông trình cuûa Boà
Ñaøo Nha vaø ngay caû Luùc xaêm bua cuõng coâng boá yù
ñònh mua 1 chieác. Haõng Saab Thuïy Ñieån cuõng coù yù
ñònh tham gia chöông trình naøy ñeå ñaùp öùng yeâu caàu
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

cuûa hoï vaøo naêm 2010. Ngoaøi kieåu vaän taûi thoâng
thöôøng, phi cô seõ coù khaû naêng chuyeån ñoåi thaønh moät
phi cô tieáp teá nhieân lieäu treân khoâng cho hai phi cô
khaùc vaø coù theå ñaùp öùng cho caùc phi vuï baùo ñoäng sôùm
treân khoâng vaø tuaàn tra treân bieån vaø thaønh moät kieåu
tieáp teá nhieân lieäu cuøng luùc cho ba phi cô. Anh vaø Ñöùc
cuõng ñaõ ñöa ra yeâu caàu cuûa hoï naâng troïng taûi toái ña
cuûa phi cô leân ñeán 37.000kg.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

ALENIA G-222
Nöôùc xuaát xöù : YÙ
Loaïi : Phi cô vaän taûi chieán thuaät.
Ñoäng cô : Hai ñoäng cô tua bin caùnh quaït
General Electric T64-GE-P4D maïnh 3.400 maõ löïc
x 2.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña 497km/h. Traàn bay
cao 7.800m. Taàm bay xa toái ña vôùi söùc chôû toái ña
1.260km.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 15.700kg, toái ña khi
caát caùnh 28.000kg.
Kích thöôùc : Saûi caùnh 28.70m, daøi 22.70m, cao
10.57m. Dieän tích caùnh 82.0m2.
Söùc chôû : Phi haønh ñoaøn 2 ngöôøi coù theå theâm
moät nhaân vieân chaát haøng. Phi cô chôû ñöôïc 46 binh só
vuõ trang hay 40 binh só nhaûy duø. Coù theå chôû 9.000kg
haøng hoùa goàm xe vaø phaùo nheï.
Vuõ khí : Khoâng
Caùc nöôùc söû duïng : AÙc hen ti na, Coâng goâ, YÙ, Li
bi, Ni gieâ ri a, Thaùi Lan, UAE (Ñu bai), Hoa Kyø vaø
Veâ neâ dueâ la.
LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN
G 222 phaùt trieån töø nhöõng naêm ñaàu 1960 khi
khoái NATO yeâu caàu moät phi cô vaän taûi chieán thuaät
caát caùnh vaø ñaùp thaúng ñöùng.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

Khoâng quaân YÙ ñaõ kyù hôïp ñoàng vôùi haõng Fiat ñeå
phaùt trieån khaùi nieäm G222 caát caùnh vaø ñaùp thaúng
ñöùng (VTOL) cho hoï, nhöng hôïp ñoàng sau ñoù ñöôïc
môû roäng bao goàm moät kieåu caát caùnh vaø ñaùp phi ñaïo
ngaén maø noù trôû thaønh neàn taûng cuûa kieåu G222 sau
naøy. Coù hai chieác nguyeân maãu ñaõ ñöôïc ñaët mua vaøo
naêm 1968. Sau nhieàu laàn trì hoaõn, cuoái cuøng chieác
G222 ñaàu tieân caát caùnh vaøo ngaøy 18-7-1970.
Thieát keá G222 coù ñaëc ñieåm thaønh tích caát caùnh
phi ñaïo ngaén toát, thaân sau coù saøn doác ñeå xeáp dôõ haøng
hoùa. Nhieàu haõng cuûa YÙ ñaõ tham gia vaøo vieäc saûn
xuaát G222, vôùi Aermacchi saûn xuaát phaàn caùnh ngoaøi,
Piaggio phaàn giöõa caùnh vaø SIAI-Marchetti chòu traùch
nhieäm ñuoâi.
Trong caáu hình vaän taûi binh só tieâu chuaån G222
chôû ñöôïc 44 binh só vuõ trang ñaày ñuû (32 gheá döïa
vaùch vaø 12 gheá xeáp) hoaëc vaän taûi binh só nhaûy duø (32
gheá döïa vaùch). Laø phi cô cöùu thöông G222 coù choã
cho 36 baêng ca vaø hai thöông binh ngoài coäng theâm
boán y só, trong khi chuyeån ñoåi thaønh phi cô chôû haøng
phi cô ñöôïc laép moät roøng roïc 1500kg vaø 135 ñieåm
chaèng buoäc.
Haàu heát G222 ñöôïc saûn xuaát cho nhieäm vuï vaän
taûi caên baûn, maëc duø coù 20 chieác G222T xuaát khaåu
cho Sy ri trang bò ñoäng cô Rolls Royce Typnes maïnh
4.860 maõ löïc. Kieåu G222T cuõng ñöôïc baùn cho Aùc
hen ti na, Xoâ ma li vaø Ñu bai. Nhöõng chieác khaùc laø
C-27A Spartan cuûa Khoâng Löïc Hoa Kyø mua thoâng
qua haõng Chrysler vaøo naêm 1990 ñeå duøng ôû chaâu Myõ
La Tinh. Kieåu G222 SAMA chöûa chaùy saûn xuaát laïi töø
chieác nguyeân maãu thöù nhì cuûa G222 vôùi moät boàn
chöùa nöôùc 6300 lít beân trong. Kieåu naøy cuõng ñöôïc ñeà
nghò cho nhieäm vuï phuïc vuï noâng nghieäp vaø ño ñaïc
chuïp khoâng aûnh.
Kieåu G222VS thu thaäp tình baùo ñieän töû maø
chieác nguyeân maãu bay laàn ñaàu tieân ngaøy 9-3-1978.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

Noù ñöôïc trang bò nhieàu traïm coâng taùc vôùi phi

haønh ñoaøn hai ngöôøi vaø 10 nhaân vieân ñieàu haønh caùc
heä thoáng ñieän töû.
Kieåu G222R/M phi cô hieäu chænh/kieåm tra ra ña
vaø voâ tuyeán coù moät chieác ñöôïc cung caáp cho Khoâng
löïc YÙ. Beà ngoaøi noù gioáng nhö G222 vaän taûi tieâu
chuaån, nhöng beân trong ñöôïc trang bò caùc thieát bò ñeå
kieåm tra VOR, ILS, TACAN, vaø DME. Nhieäm vuï thöù
nhì cuûa noù laø khaûo saùt kieåm tra caùc ra ña chæ huy döôùi
ñaát.
Coâng vieäc saûn xuaát ñaõ chaám döùt vaøo ñaàu naêm
1999.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

AMX INTERNATIONAL AMX

Nöôùc xuaát xöù : YÙ vaø Bra xin
Loaïi : Ku truïc cô nheï
Ñoäng cô : Moät ñoäng cô phaûn löïc hai taàng Rolls
Royce Spey Mk 807 maïnh 49,1kN.
Thaønh tích : Vaän toác toái ña ôû cao ñoä 10.000m
915km/h. Traàn bay cao 12.700m. Baùn kính chieán ñaáu
vôùi 2.720kg vuõ khí haønh trình cao –thaáp- cao 925km.
Troïng löôïng : Phi cô khoâng 6.730kg, toái ña khi
caát caùnh 13.000kg.
Kích thöôùc : Saûi caùnh 8.87m, daøi 13.23m, cao
4.55m. Dieän tích caùnh 21.0m2.
Söùc chôû : Moät phi coâng.
Vuõ khí : Moät ñaïi baùc GE M61A1Vulcan 20 ly
trong kieåu cuûa YÙ vaø 2 ñaïi baùc DEFA 30 ly trong kieåu
cuûa Bra xin. Vuõ khi beân ngoaøi mang theo leân ñeán
3.800kg ôû boán thaùp döôùi caùnh vaø moät thaùp ôû buïng vaø
hai ñaàu caùnh. Tuøy choïn goàm phi ñaïn khoâng-ñoái-
khoâng AIM-9 hay MAA-1 Piranha ôû hai ñaàu caùnh,
bom thöôøng, bom ñieàu khieån baèng la de, teân löûa vaø
ñaïn chuøm.
Caùc nöôùc söû duïng : Bra xin, YÙ, Veâ neâ dueâ la.
LÒCH SÖÛ PHAÙT TRIEÅN
AMX laø keát quaû töø yeâu caàu thay theá phi cô taán
coâng döôùi ñaát G-91 vaø F-104 cuûa YÙ vaø AT-26
Xavante (MB-326) cuûa Bra xin.
TUÛ SAÙCH STK – PHI CÔ QUAÂN SÖÏ GIAÛI TRÍ

Coâng vieäc phaùt trieån AMX baét ñaàu vaøo naêm

1978 khi haõng Aeritalia (nay laø Alenia) cuøng vôùi
Aermacchi, Embraer lieân doanh vaøo naêm 1980.Vôùi
thoûa thuaän ban ñaàu saûn xuaát 266 chieác (79 chieác cho
Bra xin, 187 cho YÙ) ñaït ñöôïc vaøo naêm 1981, coâng
vieäc phaùt trieån AMX ñaõ coù böôùc tieán daøi vaø chieác
nguyeân maãu ñaàu tieân ñaõ bay vaøo ngaøy 15-5-1984.
Vieäc saûn xuaát ñôït ñaàu 30 chieác vaø thieát keá moät kieåu
AMX-T hai choã ngoài ñaõ baét ñaàu vaøo giöõa naêm 1986,
trong khi chieác phi cô saûn xuaát chính thöùc cho YÙ ñaõ
caát caùnh laàn ñaàu vaøo thaùng 5-1988.
Thieát keá AMX goàm heä thoáng ñieàu khieån
HOTAS vaø maøn hieån thò nhìn leân, maøn hieån thò ña
chöùc naêng, heä thoáng phi haønh quaùn tính vaø thieát bò
chieán tranh ñieän töû, vôùi khaû naêng laép ôû muõi moät ra ña
nhìn tröôùc baèng hoàng ngoaïi. Ngoaøi ra ba kieän thieát bò
thaùm thính do Bra xin phaùt trieån coù theå ñöôïc laép ôû
phaàn thaân tröôùc, trong khi nhöõng hoäp thaùm thính coù
theå ñaët ôû nhöõng thaùp mang beân ngoaøi.
Alenia laø haõng caàm ñaàu chöông trình AMX vôùi
46,7% traùch nhieäm saûn xuaát, Aermacchi 23,6% vaø
Embraer Bra xin 29,7%. Tuy nhieân vieäc saûn xuaát caùc
thaønh phaàn khoâng gioáng nhau, caùc daây chuyeàn saûn
xuaát ñeàu bieät laäp ôû YÙ vaø Bra xin. Taát caû 136 chieác
ñöôïc YÙ ñaët mua ñaõ giao xong cuøng vôùi vieäc giao 56
chieác cho Bra xin (soá hieäu A-1) tieáp tuïc cho ñeán naêm
2001.
Naêm 1998 Veâ neâ dueâ la thoâng baùo ñaët mua 24
chieác kieåu phaùt trieån töø AMX-T mang soá hieäu AMX-
ATA (Khu truïc cô huaán luyeän cao caáp) vôùi buoàng laùi
vaø ra ña aùp duïng kyõ thuaät soá. Moät kieåu phaùt trieån hai
choã ngoài baùo ñoäng sôùm AMX-E ñang ñöôïc xem xeùt.