Você está na página 1de 39

Metodologia

O estudo da língua latina é sempre um desafio para os ambientes de


nossas casas de formação, porque, de fato, os estudantes se sentem
desmotivados quando não conseguem colocar em prática o que
aprendem. Por isso, nosso curso se destina ao aluno que queira ser
introduzido ao estudo da língua latina com que terá contato diariamente
através das expressões eclesiásticas, dos textos litúrgicos e do conteúdo
mais próximo aos seus interesses.
O uso sistemático de cores possibilitará um entendimento natural e
intuitivo do conteúdo gramatical e da estrutura da língua.
As avaliações serão realizadas em vários momentos do curso, como
podemos verificar no Calendário de Provas . Sugerimos o contato
permanente com o conteúdo do curso, evitando acúmulo de matéria,
para melhor aproveitamento e aprovação no curso.
Objetivos do Latim I

. Introdução metodológica à língua latina


. Reconhecimento morfológico comparativo entre latim e português
. Capacidade de reconhecer os elementos dos textos litúrgicos
. Apresentação das I, II, IV e V declinações
. Estudo da estrutura verbal elementar
. Aquisição de vocabulário básico
Alfabeto //// eclesiástica //// tradicional //// reconstituída

/a/ /b/ . /k/,/tch/. /d/ /e/ /f/ . /g/,/dj/.


. /k/,/s/. . /g/,/j/.
. /k/.
. /g/.

. /sem som/. . /i/. /l/ /m/ /n/


. /sem som/.
. /h/. . /i/,/j/.
. /i/. /k / //// o ////

. /s/,/z/. /t/ . /u/,/w/.


. /s/,/z/. . /u/,/w/.
. /s/. . /u/.
/p / /kü/ . /r/. / ks /
. /r/,/rr/.
. /r/.
. /i/.
. /i/.
. /ü/. / dz /
História do Alfabeto

De um primeiro alfabeto de origem semita, surgiu o


a alfabeto grego que, a partir do século X a. C, passou
dp por uma complexa evolução. Na Grécia, acabou prevalecendo o
alfabeto iônico, que se tornou oficial em Atenas no ano 403 a.C. sob o
governo de Euclides. Enquanto isso, nas colônias gregas da Itália
meridional se difundiu um alfabeto parcialmente diverso daquele usado
na metrópole principal do Império Grego. O alfabeto latino deriva então
deste alfabeto grego ocidental usado na Magna Grécia, através da
mediação da civilização etrusca.
Curiosidades

O sinal “U” indicava dois sons simultaneamente:


x. por um lado era lido como um som vocálico (como
em“Dominus “Dominus”), mas também era, por outro lado, lido como
um som consonântico (como em “uita”). A letra “V” aparece em idade
tardia em textos italianos e foi aplicada ao latim para tornar mais fácil a
distinção dos sons. Já o sinal “K”, normalmente usado diante da vogal
“A”, acabou sendo substituído pelo sinal “C”. O “K” permanecerá nas
abreviações K. , Kal. significando Kalendae, ou em poucos nomes
como Kaeso ou Karthago. Enfim, “X”, “Y”, e “Z” se associaram ao
alfabeto latino a partir do primeiro século a. C. para transcrever as
palavras gregas que apresentavam exigiam tais grafias.
FONÉTICA : VOGAIS - língua portuguesa
.

/a/ /b/ . /k/,/tch/. /d/ /e/ /f/ . /g/,/dj/.


. /k/,/s/. . /g/,/j/.
. /k/. . /g/.

. /sem som/. . /i/. /l/ /m/ /b/


. /sem som/.
. /h/. . /i/,/j/.
. /i/. /k / //// o ////

. /s/,/z/. /t/ l /u/,/w/.


. /s/,/z/. . /u/,/w/.
. /s/. . /u/.
/p / /kü/ . /r/. / ks /
. /r/,/rr/.
. /r/. . /i/.
. /i/.
. /ü/. / dz /
FONÉTICA : VOGAIS - língua portuguesa
.
ACENTUAÇÃO GRÁFICA NO PORTUGUÊS
.
PROPAROXÍTONA PAROXÍTONA OXÍTONA

TODA PALAVRA
Terminada em “ã” (“ão”) Terminada em “a”
PROPAROXÍTONA É
ACENTUADA órfã; bênção sofá
Terminada em “e”
gráfica
jacaré; você
hélice Terminada em “o”
acadêmico paletó; avô
oxítona Terminada em “i”

próximo júri
ômega Terminada em “us”

último vírus
ACENTUE GRAFICAMENTE, QUANDO FOR NECESSÁRIO
.

Proparoxítona Paroxítona Oxítona


ta ta ta ta ta ta ta ta ta
ta ti te ta ti te ta ti te
ti tu ti ti tu ti ti tu ti
tu ta to tu ta to tu ta to
te te tu te te tu te te tu
dala ma ra ra dala ma dara ma la
de de go go de de go de de
tetixi za nu tetinu xi za tetiza nu xi
lo ju sa sa lo ju sa ju lo
ha de bi ha de bi ha de bi
za zi zo za zo zi za zi zo
CRIE SÍLABAS FINAIS TERMINADAS EM VOGAL, ADEQUADAS À ACENTUAÇÃO

Proparoxítona Paroxítona Oxítona


ta tá ta ta
ta tí ta ti
ti tú ti tu
tu ta tu ta
te tê te te
ra lá ra ma
go dé go de
nu xi za nu
sa lô sa ju
ha de ha de
za zó za zi
1º DIA: COMPLETE A TABELA COM PALAVRAS CORRESPONDENTES

Proparoxítona Paroxítona Oxítona

MARQUE A CÉLULA CORRETA, CORRIGINDO, SE NECESSÁRIO


pr pa ó pr pa ó pr pa ó
rúbrica bonus mócoto
simplesmente investida olho
cozinha péssimo órgão
livro lapis empreendimento
abacaxi tatu árvore
libertaste Parati Bangu
atmosfera verdade exercito
Vogais Latinas //// BREVES //// LONGAS

. Quantidade e Acento da Sílaba

Em latim não existe absolutamente palavras oxítonas. As únicas


possibilidades são as palavras proparoxítonas ou as paroxítonas. Incide
conclusivamente neste aspecto o fato da quantidade das sílabas serem
contadas a partir da brevidade das vogais ali presentes. Assim, em latim
as vogais se dividem da seguinte forma:
BREVES LONGAS
(cujo sinal distintivo é a braquia) (cujo sinal distintivo é o mácron)

ă ā
ĕ ē
ĭ ī
ŏ ō
ŭ ū
DO BREVIÁRIO

. COM ACENTO

Veníte, exsultémus Dómino; iubilémus Deo salutári nostro.


Praeoccupémus fáciem eius in confessióne
et in psalmis iubilémus ei.
Quóniam Deus magnus Dóminus
et rex magnus super omnes deos.

COM AS BRAQUIAS OU COM OS MÁCRONS

Venite, exsultemus Domino; iubilemus Deo saluteri nostro.


Praeoccupemus faciem eius in confessione
et in psalmis iubilemus ei.
Quoniam Deus magnus Dominus
et rex magnus super omnes deos.
1º DIA: INTERPRETANDO O BREVIÁRIO: COLOQUE 0 SINAL ADEQUADO

COM ACENTO

Veníte, adorémus et proclamémus


et génua flectámus ante Dóminum, qui fecit nos,
quia ipse est Deus noster, et nos pópulus páscue eius
et oves manus eius.

COM AS BRAQUIAS OU COM OS MÁCRONS

Venite, adoremus et proclamemus


et genua flectamus ante Dominum, qui fecit nos,
quia ipse est Deus noster, et nos populus pascue eius
et oves manus eius.
FONÉTICA : ditongos - língua portuguesa
.
DITONGOS //// ORAIS //// NASAIS DECRESCENTES

ORAIS NASAIS
ai: pai; caibo ãe: mãe; pães
éi: réis; ideia (paroxítona) ãi: câimbra
êi: lei; reis ão: cão; falam
ói: herói; jiboia(paroxítona) õe: põe; sermões
ôi: boi; foi e`i: ninguém; entrem
ui: fui; constitui u`i: muito
au: pau; nau
éu: réu; chapéu
êu: neutro; judeu
iu: viu; riu
ôu: pouco; louco
uu: culto; azul
DITONGOS //// ORAIS //// NASAIS CRESCENTES

. ORAIS NASAIS

ia: férias; prudência uã: quanto


ié: dieta ue`: aguentar
iê: cárie ui `: pinguim
ió: idiota iã: ciano
iô: iodo, ansioso ie`: paciência
iu: iugoslavo io`: biombo
ua: quase iu`: médium
ué: Itaquera
uê: tênue
uó: quota
uô: aquoso
DITONGOS EM LATIM
.

hei cui

HIATOS AE E OE
.

aër poëta
QUANTIDADE DAS SÍLABAS COM DITONGOS

Duae inter se vocales iugatae ac sub unius vocis enuntiatione


prolatae syllabam faciunt natura longa, quam Graeci diphthongon
vocant: Duas vogais ligadas entre si, e proferidas na mesma emissão de
voz, formam uma sílaba longa, que os gregos chamam ditongo. (Mário
Vitorino).

NOSSO CURSO

Para facilitar o nosso curso nós só vamos acentuar ou marcar


uma palavra latina quando essa for proparoxítona, sobretudo onde a
intuição do acento causar confusões.
PRONÚNCIA

https://www.youtube.com/watch?v=bA2M8j9Pdig
Salve, Regina, Mater misericordiae,
Vita, dulcedo, et spes nostra, salve.
Ad te clamamus, exsules filii Hevae,
Ad te suspiramus, gementes et flentes

In hac lacrimarum valle.


Eia, ergo, advocata nostra, illos tuos
Misericordes oculos ad nos converte;
Et Jesum, benedictum fructum ventris tui,
Nobis post hoc exilium ostende

O clemens, O pia, O dulcis Virgo Maria.


V.: Ora pro nobis sancta Dei Genetrix.
R.: Ut digni efficiamur promissionibus Christi.
gi = /dji/
ae = /é/
Salve, Regina, Mater misericordiae,
et = /ét/; não se diz/étchi/
Vita, dulcedo, et spes nostra, salve. ae = /é/
ce = /tché/
Ad te clamamus, exsules filii Hevae,
Ad teexsu
suspiramus,
= /ekzu/gementes
sp = /sp/;et flentes
não se diz/ishp/
ge = /dje/
In hac lacrimarum valle.
Eia, ergo,Jeadvocata
hac = /ac/ = /ie/ nostra, illos tuos
Misericordes oculoshoc
ad =nos converte;
/oc/
Et Jesum, benedictum fructum ventris tui,
Nobis post hoc exilium ostende
ci = /tchi/ exi = /ekzi/
trix = /triks/
ciO =clemens,
/tchi/ O pia, O dulcis Virgo Maria. ch = /K/
V.: Ora pro nobis sancta Dei Genetrix.
R.: Ut digni efficiamur promissionibus
geChristi.
= /dje/
gn = /ñ/
Salve, Regina, Mater misericordiae,
Vita, dulcedo, et spes nostra, salve.
Ad te clamamus, exsules filii Hevae,
Ad te suspiramus, gementes et flentes

In hac lacrimarum valle.


Eia, ergo, advocata nostra, illos tuos
Misericordes oculos ad nos converte;
Et Jesum, benedictum fructum ventris tui,
Nobis post hoc exilium ostende

O clemens, O pia, O dulcis Virgo Maria.


V.: Ora pro nobis sancta Dei Genetrix.
R.: Ut digni efficiamur promissionibus Christi.
2º DIA: TRANSCREVA FONETICAMENTE CADA PALAVRA

Ave, Regina Caelorum, Ave, Domĭna Angelorum: Salve, radix, salve, porta

Ex qua mundo lux est orta: Gaude, Virgo gloriosa, Super omnes speciosa

Vale, o valde decora, et pro nobis Christum exora

Dignare me laudare te, Virgo sacrata

Da mihi virtutem contra hostes tuos.


Quid est veritas? (Jo 18, 38)
.

VERITAS EST QUAE JUSTITIA EST:


VERITAS ET JUSTITIA BONAE SUNT.
VERITAS SED JUSTITIA NON EST.

QUID EST JUSTITIA? QUID EST PRUDENTIA?


QUID EST AVARITIA? QUID EST SAPIENTIA?
QUID EST TEMPERANTIA?
NOMINATIVO DA PRIMEIRA DECLINAÇÃO LATINA
.

QUID EST JUSTITIA? QUID EST PRUDENTIA?


QUID EST AVARITIA? QUID EST SAPIENTIA?
QUID EST TEMPERANTIA?

INDULGENTIA / NEGLIGENTIA / SCIENTIA


SENTENTIA / SEQUENTIA / SUBSTANTIA
ARROGANTIA / DILIGENTIA / INNOCENTIA
BENEVOLENTIA / ABUNDANTIA
PETULANTIA / PERSEVERANTIA
NOMINATIVO DA PRIMEIRA DECLINAÇÃO LATINA
.
O NOMINATIVO É O PRIMEIRO CASO LATINO QUE
VAMOS APRENDER. DIZ RESPEITO AO SUJEITO DE
UMA FRASE OU AO COMPLEMENTO NOMINAL. PARA
DESCOBRIR O SUJEITO DE UMA FRASE, PONHA A
PERGUNTA AO VERBO.

ARROGANTIA NOVA NON EST


NOMINATIVO VERBO
ADVÉRBIO
NOMINATIVO DA PRIMEIRA DECLINAÇÃO LATINA
.
A FORMAÇÃO DOS CASOS LATINOS SE DÁ COM A RAÍZ
DA PALAVRA MAIS A DESINÊNCIA. NA PRIMEIRA
DECLINAÇÃO A DESINÊNCIA DO NOMINATIVO
SINGULAR SERÁ "A", ENQUANTO NO PLURAL
ENCONTRAMOS O DITONGO "AE" EXERCENDO ESTA
FUNÇÃO.

ARROGANTIA EST QUAE JUSTITIA NON EST.


TEMPERANTIA EST QUAE PRUDENTIA EST.
INNOTENTIA ET DILIGENTIA SUNT
QUAE PETULANTIA NON EST.
SCIENTIAE SUNT QUAE SAPIENTIA EST.
ADJETIVOS
.

INDULGENTIA / NEGLIGENTIA / SCIENTIA


SENTENTIA / SEQUENTIA / SUBSTANTIA
SCIENTIA - SCIENTIAE
ARROGANTIA / DILIGENTIA / INNOCENTIA
BENEVOLENTIA / ABUNDANTIA
PETULANTIA / PERSEVERANTIA

NOVA / ANTIQUA / DURA / BONA / MALA


CERTA / DIVINA / PRETIOSA / IUSTA / FALSA
ABSTRACTA / SUMMA / INFINITA / ARBITRARIA
2º DIA: SIGA O MODELO, USANDO VOCABULÁRIO DA AULA

QUID EST JUSTITIA? JUSTITIA EST QUAE PETULANTIA


NON EST.
JUSTITIA DIVINA EST.

Você também pode gostar