cap
f~h u
kJ
Karl \Veick,
Como
Esta
e uma
pcrgunta intrin-
C urn componcnte
scco de gu~sc tudo que uma org~niza<;:ao Iaz. Sel11 umaclara organiz<lcionais a importancia introduz , forma em perccpciio, de perceber Estc capitulo conhecimento a cstrutura e a~ao, as cmpresas e tecnologias
pelos quais a organizi<;:ao usa 'a injorrnaciio estratcgicamente, esses processos estfio intirnarnente interligados dos para criar uma organiza~ao A concepcao um papel estratepico
-',
dans-as do ambiente
do mercado
Estatutos
28
..
A organizay'io
do conhecimento
A organiza~ao do conhecimento
. __.'
29
societarias mudancas
e a opinijio publica limitam seu papel e seu alcance.A e seu ambiente externos, requer constante
nos relacionarncntos
dependenatenciio
as
.,
funcionar
plenamente de aprender,
za'Yoes de conhecimento
sao incapazcs
A organiza~ao
a capacidade.de
da influencia do ambiente
e sinais de ocorrencias
arnbi gUDS e
inrcrprcta-
'elisso, uma tarcfa crucial da aclministracao intcrpreta-Ias conscnso sobre de uma organiza~ao,
Urn 0
c distin-
organiz<tc;'ol.'s buscam
I.'
avalicm iuforrnacocs
importantes.
Na teor ia, tad", decisiio dcve scr tam ada racionalrncnt c, com resultados dcssas altcrnativas c irnportfincia
mais significativas,
respostas
base em infor macocs completes sobre os objctivos da cmpresa, "as plausivcis , provavcis scs resultados atrapalhada garihas idiossincrasias para a org<tnizJyao. Na pnlticJ., a racionalidarlc pelo choque de interesses entre grupos as decisoes, que envolvem entre socios da emprcsa, e indivi duos,
c construir
0
objctivo imc-
que
cb. dccisao
objetivo
organizayao
se adapte e continue
prosperando
da informacao a informacao
e aquela
de modo
e ncgoeiayc5es
a organiza~ao
0
preservar
ja
e melhorar conhecimento,
trabalho,
e 0 unico
da vida da organiza~ao:
economico desempenho
da
0
50-
e urn
e provocada
e uma
ciedade pos-capitallsta, ou sociedade da administracao utilizacao tram ou seja, a aplicaciio do conhecimento do conhecimento
do conhecimento. ao conhecimento.
pape! ca
seus associados
tern sustentaclo
tomar decide
e garantir a aplicacao e
de modo
c urn
uma organi;.',a9ao
analisar a cstrutura
c os processos
se encontram
em dctcrrninados
relates de empresas
I. lntroducao
Embora criar significado, processos informaciio. des se alimentam tes de informacao
a orqanizacao
sejam quasc sempre organizacional, construir
do conhecimento
tratadas como proccssos
lIS0 j
conhecimento
indepeudende fato
ao aprendizado existentes
da inforrnacao
55.0
a que aprenderam
conhecimento teremos
decisoes
Senge2
interligados,
mutuamente,
1'. F. Drucker, Post- Capitalist SOciet), (Nova York: Harper-Collins, 1993), p. 4S. P. M. Sengc, The F!frI, Di.<t;pline:the Art &_Practicc rifthe [cam ina 0'8on;7.otion (Nova York; Doubleday Currency, 1990).
NU1l1
a cons-
trucfio do conhecimento
30
A organiza~ao do conhecimento
A organi2a~ao do conhecimento
31
tricas, em gue cada camada intcrna carnada cxtcrna exterior adjacentc (esquema e (fora dos drculos) Primciro,
produz
os fluxes de lnformacfio
para a
Cria~iio de
e progressivamente
c pcrcchida
1-1). A informacao
Ilui do ambicntc
significado
e construido
ernpresa
° ambicntc
orienta reside
~
Constru.ao do
Is50 forna
conhaclmentc
e, em particular,
do conhecimento.
0 conhecimento e transformado
existe conhecimento
a ac;:aoe escolhe seu curso racionalmente, ac;:aoorganizacional riencia, cielo. Durante informacao Os mcmbros deve receber consensual.
as quais
muda
de expe-
a 'organizac;:ao ted
de se adaptar,
e a intcrpretaciio
cia organizayao
principal sobre
processo
0
de c
Conversao d
a in:ormavao
e mcnsagens
passada,
I inlarpratat;§O da Informacao
c a conversao
do conhecimento.
discurso, os membros
canais mais formais atividade das alternativas Rcgras,rotinas intcrpretacao, mentes yaa e naavaliacfio
que de a
Durante
A organiza~ao
tos que a tornam Suas acocs bJ.seiam-se
do conhecimento
conhedrnene de
processarnento
oric-ritrun
a partir
bern-inform
e discernimento.,. displlllf-
disponiveis
<: pnJc<'nci~~
, cujas vantagens
sac pcsadas.
nutria compreensao
SCllS
de seu ambiente
[it-
,inCllrm,1\'.lll
mcmbros.
A organiz:1t;'Jo do conhecimen(llIl'
conversao
c pror-cssamento
lhl' confcrcm
criJtiyicbclc
.>:
A organizac;:ao que for capaz de integrar sosde criaciio de Significado, decisocs pode ser considerada construcao
eficicntcrncntc
os proces· e tomada de
do conhecimento
c capaz
do ambicntc
.,.
A organi2a~ao do conhecimento
33
na aprendizagem normas
constante,
0 que
conhecimento
de seus membros
geT·aT inovacao
[ocalizar. seu conhecimento Nas sccocs subscqiicntcs, mente. Ernhora cmprcguem aspectos do compor tamcnto c;:aose sobrepdcm senciais de que
0
cxaminarernos
cada urn dos tres procesa organiza<:ao do nmhcd· paro explicar diicrentcs de inforrnaesos elementos
perspectivas
·1
Esquema
Fonto: K.
1-2. Procossos de- criil~50 de significudo nvuna orqaniz acao E. W['id, 111L~ (l[ jill Psrdl(1/11~W of Oro.lni.-ill!l, ]1 l'd. N(wJ "WI!.., f'.lIlilmll House, 197~). S
I
\
Llma 0l"g:1l1iZ;)\J.o cl.1sen! ido " scu .uubicntc processos illtcrligados: 1-2). de significado c afetando corneca quando os par ticipantcs mudanca ecologica, tenciio (esquema A criacao po ambientc fluxes
intel·pITtac,:50,
acontece
a sua
tentando
entcnque
pOl'
volta. Primeiro, tern de dar sentido ao que ocoruma interpretacilo comum dcscnvolvido
I
i
II
ocorre
alguma
ou variacocs
de cxperiencia
da emprcsa.
senti-
re no amhlente,
possa guiar a ayao. No rnorlclo de criacao de significado Kar] Weick, ~s organizayocs as participantes [azer sua propria de inforrnacao
sao sistemas "Irouxamcntc
ao CjU<lJrfio sc aclaptnr, Ao criar a iutcrprctcc.io i sua atcncao ern ccrtos elementos ambiente, com norncs c buscarn
e resolver
interprctaciio
des conccntram urn executive destroi objetivo muitos sere ycstigios c;:asambientais,
a amhigiiidade
das informacdcs
sobre a ambicn-
e feita retrospectivamente,
esta ocorrendo?
ja que
ell.' "constroi,
objctivos
do ambiente.
dar sentido a ayocs au fatos que jt.. ocorrerarn. seu Significado. com a experiencia passada, com a objetivo fatos recorrentes, antes".'
(Thousand Oaks: Sage,
e li tcrnlmcutc
Os fatos presentes
dessa interpretas:ao
e produzir
dados arnbi guos sobre as mudanem Significado e 0\50. que a orgilnizas;ao realmen rase, a Nesta
e criar
e identificar
e torna-los
mais previsiveis.
e aquele
p. 170.
I
·1
o processo
podera esclarccer te dependendo
seriamcnte,
que
do que aconteccr
K. E. \Vl.'i(·k~ Tl« SPI'h" r.~!'rh,~/~",t.r ()·l\!I'Hli/in.~1 {2~ ~'d. Nm'~1yprk: lt.nulom SonseJllakin8 in Ora"nizations 1995),
llnu:-ic. ,,-),q),
p.I6+.
3~
A organila,ao do conhecimento
A O'9~ni%a(~o do conhecimento
pcrgunta
c ; "0 que csta acontccendo de relacoes de reduzir anteriorcs, numa tentative situacoes
aqui?" A sclccdo
de varias cstruturas
POSS! veis
sobrc os
sua ambiguidacle,
des. No [im do apresentaciio, quem atr ibuir a rcsponsabilidade de campo, reputacao as duas orquestras lhes foi apresentada mais
c imediato.
enos Mas
scjam cornctia
estruturas,
sao
a9ucbs que se
530
pclos erros ou pclo succsso. Na pesquisa ensaiaram tres obras de cornpositorcs cuja scm . como alta ou baixa, Espera\'a-sc
CITOS,
c que agora
que' a orindilcrenra
';'5
pazes de oferccer uma interpretacao razoavel do que ocorreu, Portanto, de selcciio cxtrai historia
questr<l que cnsaiou julgando .que tocava musica de urn compositor impor tfincia cornetcssc quanta
00 passado c seleciona
urn esquema
a qualirladc
devido ~s rllividas ou
da nuisica.
A outra orgtlC'stra,
quc rcccbcu
I11C5111;'5
as produtos
550
pC'<;'<1S musicals
imDe
tjLlC
futuro.
0 produto
do proeesso
,1 orCJlll'S-
arrnaxcnados
0 arnbicnte
de alir-macocs
causais,
que reentre em
tra que julg,l\"ZItocar um ccm posit or SL'1ll import.incia a obra era de boa qualidadc. ideal para observer ceptivel, A musica
e fruto
e urn
ambiente per-
trospcctiva mento
E CDITIO
urn docu-
ambigua
e nova
torna-se e porque
e complexa, nao
0
hi
do
hist6rico,
acontecimentos atividades
0 ambiente
enfrenta
subsequentes,
cado, a razao para a existencia ~oes estavcis de dados amblguos o processo fcrenle, atue para rcduzir dcvcm pcrmanecer
e produzir
e apen<ls a compo-
sua frente,
farao a ele.
pela primeira
vez. Em outras
arnblental.
mais interpretarn
0
alguns aspectos
arnbiente isolando-o
"essas doze notes sao emocionantes", LIma \'\::r_ 'jtH' rotularam musicos tcnrcmrclacionar [lui, (Itll'
aumcnta
U
a musica inrcrprctnda
de criariio de significado de
r=: "<l.lma
ol"<IUeslr,1
(ho. jd%Z
COllI
ccrca ric vintc musicos Tern urn maestro rmisicos. conjunto eoeso,
C uma
organiz:t~50_
(IUl' ~ cn,diJ,ilid,H'k dc, r omposit o r dimicnfr;'l(ltll"'C " (III'" ,1 lokl',1IlL-i,1 ,lOS c'ITUS
a qll'11icbdL' rb'l)l'~"l quaurlo
0
Seu desempenho
e julgado
cada uma com corea de cinco de tocar como urn nos solos enos aprcsentada
afcta
a julg.llll
Depois de repetidas
cxpcr ifinclas ,
musico resume
em um map;) causal. Esses map;}s causais fiou scle cao, 'quando poderiio . Em s~ma, chcgueni dcvern
0
pur~ uma Iutura rccuperacao a novos fluxos de experiencia exige que os membros
processo
de a
or Composer
Credibilitynn
Orchestra Performance",
em
cnlctivarnente como
scr rotuladas
"
A organiza~Ao do conhecimento
37
rcconhecc
rclacionamcnto cxplicito
sinc['gico
entre'
conhecimento
tacite
ambicnte tornam-se
0
sobre
que
e conseqiiente
e trivial
quando
ell'S
chegam
dentro
sao clabo-
em sua experiencia,
sociais c~pazes de erial' novos conhecimentos tacite em conhecimento p[,s50~1, que do know-how
p~\",meio da
Conheciou cornuurn longo [orrual , corlilipcrrnanctern
pOllCO
conseqiicntes.
as
do conhecimento
sao ambientes
e mapas causais de
variavcis c concxocs,
E constituido
c dificil
que lima pesso;! tern rlcpois de cstar imcrsa nutria atividadc do rnodclo de criaciio de signif1c;)clo c intcrprctativos: dc tempo, transmitir
Conliccimcnto
Urn corolario
r-xpli cito I:
l: f~dl
cntre imlivi ducs c gr\l]105, {: rIT(liictlkllH'IlIC rcgl';JS, cspccificacocs sao complcmcntarcs. pessoal,
0
cado em fCJI"ll1ul:is matcmaucas, As orqenizecoes devem fazer interpretatoes. Os executives devem merguIhar literalmente no enxame de acontecirner tos que constituem e (cream a organiza~ao e ten tal colocar alguma ordem neles ... lnterpretacso e 0 processo de traduzir esses acontecimentos, desenvolver modelos para er tendelos, dar-lhes significado e reunir esquernas ccnceitueis.?
conhecimento
0
valor para a organizac;:50, Por outro lade, surge espontancamcnte do conhecimento conhecimento
conhecimento
o
tambem
C 0 ambiente externo
0
a organizas;ao.
da maneira para mcrnambi-
Se a organizas:ao pora em pratica essa intcrprctaciio como ela percebe compreende-lo, ambiente, com se cla que percebc do empenho cla vai penetrar
dependera
descnvolvimento
de novos produtos,
A ambigi.iidade clwgar
e reduzida
por executives
c rcconhecern
conhecimento
e urna
bros da organiza<;ao que <1iscLltem cxaustivarncntc guns c cOIl~c:gu{:m externo. a lima intcrprctaciio
compctitiva." m.uu-ir.is
COIllUIll do aml-icntc
11.; 'lll,\lro
d"
couvcrt
cr (} l'{mh,'vi1l1L'llto ("S'llt"\1\,1
I-J):
conhecimento
tJcito em conhecimento
~ao, quc conver tc conhecimento par mcio cl:i in tc-rnalizac.io a principal razfio do sucesso do conhecimenquando se nhecimento t.ici to, na construcao
explicito
;e co-
cxplicito
e sua competcncia
do conhecimento
c conseguida
Socializacfio e 0 processo pelo qual sc aciquirc conhecimento tacite partilhando cxpcriencias. Da mesrna forma que 0 aprendiz aprende 0 oficio com scu mestre por meio da observacac, da irnitacjio e da pratica, 05
empregados de uma empresa aprcndern novas capacidades
CL)rJlrLlI~': ilPU·
K. E. Weick & R. L. D~rt, "The Effectiveness of Interpretation Sptcms", em K. S. Cameron MoJd, (Nova York: Academic I'rcss , 19H3), p. 74. I. Nonaka S, 11. 'Iakcuchl ~ TI:Il' 1-: rWII'Ir:,rElc~ Creal ill,'} C(llIIpmy'; hOI\" J~)ranr.ll· Coml'd,~h''': (·tt'~HI· tb« n)'nDmk' oj"lrnrovaucn (N ova York: 0 xliu·d U"]"cr.' it y I'I'L'.,." 1995),
& D, A,Whcttcn (orgs.), Oraanizaria"D} Effmil'cncs.<:G (ompori,'oll ~JAlultjp}c
pOl'
mcio do
/~Jf'lirlO·'~(·,~/ljrdl1it·~ CrL·cJtt·
dL,
38_
..... _
.. A orqanizacao
do conhecimento
A orqanizacao do conhecimento
39
'-. Explicito
h-.
recorde
ana, tornando-se
urn produto
de
COMBINACAo
e 0 processo
cxpliritos
exkriori·/.1\·.'<l
tacite
c tra<1IlJ-
do conhecimento,
jxincipalmcl1lC cnto
Oll
no dcscuvolvim
de um
rcllt'x30
produto.
!)C b
0 principal
/
INTERNALlZA~Ao
urn cartucho
dCSSJ
de rnanutcnciio [otossensivcis
;1. possihilidadc
de cilindros
Um dia, durante essas discussoes, Dcpoisquc custa fabricar urna lata como de fabrica),ao de latas de aluda copiadora.
0
de
pcrguntou:
0
"Quante processo
scr aplicado
a producao
0
dos cirindros
Escla-
semcjhancas
c diferencas,
para
fabric:!!- cilindros
de alumlnio
dcscart.ivcis
que acabou
1 (b eli'cad:!
clcscnvo]-
paa,
a principal
conhccimcntos rcuniocs,
za9ao do ato de sovar a massa, om proccsso tacito dos mcstrcs luntarios pratica, segredo s'?Jtwares e varios engenheiros do padeiro-chefe
0
que rcqucr
Assirn , as individuos
trocam e combincm
u.'kCl)l1ic.1S,
em Foods dcsco-
decidiram
bancos
de varias maneiras,
melhor a torcia
a
r= da
para produzirriovos br ir
0
nao apenas esticava a rnassa, maneira. Esse detalhe alcancou 0 movirnento de torcer-estida Matsushita
urn
as vendas.12
analise
em seis c~tegorias,de
sistema
f..·I1,Jn-JI·'~L/.··l·J-l"lU
ill,'{
t "11 Inj'd[!
r:
/wn'
j,il't1IJ~>_I(> (-,·Itl/'dni'l-l-,
•• n,:
Compan),:
[unv [aponesc
C(lm/ldnic,~·
dlr.:
CrC{-lf!' I~
n~-lh"H/(.I-
r-j'Jnmn-orilm,
cit.
f\lIil1rl(~qr;.
L Nl;Il<1ka
rIfe
8.:
j 1. 'bkt'lIchi~Ti»:
,.{ItI{l!Jol'dl1,lI!,
Jdrllll~,.Ir'_
C,lmr,rnic\' Cn:,rrt.'
l~nldll"('"
rit .
..
40
A organiza~ao do conhecimento
A organ'lza~ao
do conhecimento
41
porlc
upontar
Esse mcsrno
C
sistcrna
qUt
. dirt'rcllll'~.
r~5"S
Clll'pn5 distiutos
de l'x]1l'rit'nda pndnn
5"1'
conihinados c linalmcnl «,
olcrccc pcrrnitern
imcdiatas,
llics
reconfigurados c rcinlcrll~]i'/.ado
prornococs
o novo conhccimcuto
0 conhecime-nto
c incorporacio
modos
das em outrcs
de construcao
ao conhecimento
tacite,
de conhecimento mcntais
0
conhecimento
c captado
em
dOCLl-
IV.Tomada de decisoes
Depois que criou significac10s e construiu a organizao;:1i.oprecisa escolher niveis e se cornprometer port<lmcntos csscnciais cesso dcci~6rio Iha racional informa~ors cb cstrutura exigiria cunfiavcis conhccimentos p"ra agir, dispoentre varias op~oes ou capacidades de decisoes dcrivam
1·\
mentes ou transmitido na forma de histor ias , de modo Clue os indivi duos possam reviver indiretamente dimento cia GE em Louisville, de uma equipe telef6nicos aexperiencia Kentucky, de outros. No Centro de Atenpor exemplo, todas as reclarnanum imenso banco de dados. de um novo .produto pela qual os
de desenvolvimento
13
Como mostra a csqllCm<l 1-3, as ql1atro rnanciras conhecimento do conhecimento sempre melhor sc retroalirncntaru organizacional. ,
nurr.a
de convcrs.io
do
cspiral continua
de construcao corneca
A construcao
do conhecimento
com os individucs
que tern <llgum insight ou intuiciio rata rcalizar com outros permamais cia do A Entretanto, enquanto
0
e limitada
e incapaz
conhecimento
de explora-lo
de uma rnaneira
e muito
pequena,
comparada com
um compor tamento
objctivarnente
~
da mente humane
de
tacito l'C'lucr urn salto mental de prorluzir urn «arturho po de tel' varios
c Cjlllse
t'
limitudo
pOl'
descarl.ll'('l de conhc-
peLI
lTS C
t'Xll·ll.<~\{)
do ronln-rimcnto
ill["()r1l1.1~'llCS (lilt'
\,.\!\1-
Uma organizayao
pOl'
COl-POS
dos objctivos
nil org.lniz~\30.
\" Como
cxplicito gcnulos
diterentes
"
Ii.
I. (;, ·~l.l1·l·h~
O'8""izOtion
l l. ,\+ Sin~lln, .I[PlJd . ; l_.r.lf,m: Sp(i,d ,I[l~{ g.lli"1hrilN[)'I.-.l H. lL S\["n~H), ,'IJmini..tnJrll'c (3" cd. Nm'J York: Free Pre". 1976),
l. Nonaka
tne
Companic<
Cr<>lte
\...
~lf rk(j.sj~n-Jfilkin8
1'1'.
in . IJl7linl_"trafir..::
Dynomies oj lnnovatio[J~
-10-+ 1 c 2+ 1.
42
A organiza~ao
do conhecimento
A organizaSdo
do (onh<"cimento
43
cognitiva,
Esses program as
550
descnvolvidos
instrumentos
tar situ<l<;:oes recorrentes. dispoui vcis , as program<lS num corpo de bombeiros, assirn como ganiza9ao no centro
0
Restringindo
de dcsempcnho pm exemplo,
011
a mbi en tc
do processo dccisOrio. 0 soar do alarme a lima acao prcdefinida, diante de urn opednuma or-
c mais
eomportamento
se baseiam
e, portanto,
decisoes.'" Um problema
OI'R;lnizaciona!:"t
fundamental
e go\'ernada
d'lS~kcisoes
por program as de desempcnho. dt' dL'scnlpL'nho 0\1 as retinas cla on!_c1niz,l<;-:io c L"umpn'll\
0 l"l'\,OLTl'ntl':< .... as
denn!r as premissas
0
Os pro"l·clmas
ol·g'll1iz~donais
('560
'·c1riclS fllll\Ol'5 illlpor~ [)rg;\llil.,1~Ol'S!clllbram p:ll·tc cia mede internos claros e orplllC'nt6.rios, que grupos
esse ambicntc
do qual
·inc!ividuo
mais possivcl , de
modo a conquistar
a rncionalidac!c
limitada,
quando
cornporta-se
procura
YCZ
moria
procedimcntal os rccursos
da organiza;;:ao. Proccdtmcntos permitcm com base em critcrios permitem a retinas para a sua comunidade
diferentcs
toma decis6es.
um de
plancjamcnto disputem
c de avaliacao de projetos
ou suficientemente
born, em
melhar. A difcrenca
que a organiza~ao
projere a lcgitimi-
de feno em busca da agulha rnais afiada, faze-Io em busca de uma agulha suficientemente do preenche dcscobcrta boa par.! costurar,
ja que uma
e satisfatorio
quan-
que obcdcce
para a tomada de decisoes revela um e procedimentos pela iner0 aprcl1cliZJ.do sao responsaveis impcdir
alguns criterios
minirnamcnte
aceitaveis. Para March c Simon, ou organizacionais, de urn problema, c rcflctc envolve a sc orienta a A busca de uma al0 trclnarncnto,
comportamcnto
responsavel.
satisfatorlas'"!"
cia da org~niz<l~5a.
podcm
c prcjudicar
l' rariona]
pirIto (c aparC-nci.1), mas na CXe-Cl;~:iO: J orgJlliz,)C;30 hcurlsticos Existcrn . Metes c objctivos cnccntram
sua raciO~lJlid.ld('
dccisorio:
sao cst ahclccidos de ante mao. c quando os pJrticipJntes na busca dcsscs objc tivos , pl·ocur.ll1l info[·ma)ocs c conscqiiencias , c aYJli<Jin os ["csult<Ldos de acordo tern urua caracterlstica linear nos process os 0 modele
problemas
cstratepias que visam a sirnplificacao , e vamos examina-las, desenvolvimento de repertories que utilizam programas
e preferencias.
cia organizay50.
.. J. G.
IbiJ., pp. 240-241. March & H.A. Simon, O'lIani7.otivnJ. cit., p. 162.
,.
"
O'Ronizaliom,
cit.
44
..
A organiza~ao do conhecimento
A organiza,ao do conhec"mento
45
sao rncstrados
no esquema
1-4. A organiza~ao
0
busca para a
imecliatamente
0 Tylenol do mercado
nor-
de suas.metas
IIl,orm~~':HJ
limitado
t'
~(·ll.~
valort-x.
rac:iOIl;J]id;ule
da or,ganiza~':io c a racionalidadc
0 que lhe custou aproximadarucntc USS 100 milhocs. Ao tempo, iniciou, junto Cot11 comunidades de saudc, urn amplo programa rlc di\'lI1g,\I;:50 C]llC CllVO\YCli 2 mil cmpregJ.clos da clllprcsa, E0 'I)-kilO] g,l1lhnlll\ll\,1 1·lIlh.II.I_!,!"11l l'n'\',1 dl' 'll!ulln,\~"ill, O~,':,:ccllli\'(l~ d,l ,\
J&J
al r ihuiram
slTuido
,IS
PI-'-lllb",1S
erial' p rcrnissa-, que orie~ltern as decisoes c retinas. <jue guiem 0 Com[}OI'tarncnto individual IIa tcimari;'l de decis6es.
est:Jhdechbs clade
I::
no [,moso
J&J.~) 0
credo cnurucro
noss.i prirnc ira
clar.uncntc
as
n'spo!ls:Jhi\i(hdcs
([Ill'
l'l'sl)(ln.<.l],ili,
com os medicos,
c pacicntcs,
com as m.u-s c tOd,lS as Em scguidJ. vern a ,.l" res, dcssa J,,;<)O dis,
outras pessoas <jlle usarn nossos produtos responsabilidadc ponsahilidaclc com os emprcgndos final
c services".
\.
c pura
& Johnson
-Proqrarnas de desem(:enho
conseguiu
0
:-,,...-,
I,-----.....L
,. -.,",.~.>.",,-;,,~,-, ,,_'.'
• Valor es
,l'
\,
posta a [azcr
que
c ccrto
mostrar-sc
uma companhia
, nfio importa
C]uc
..I
/'
V. Rumo
a orqaniz
acao do conhecimento
clc uso d,; ill'
Illoddo
1',\1',,(:(' 11.1\"'1' muit« <'Oi5.1 sl'!l.1r"ndo os tr.~s modcios l'()nll:J~-;i.o nl'\.!.mizoIl'iOIl,ll ((.11",1.\ 1-1),0 mcmbros
ou consuuir
d.lITi,l\,.10
P;'lSSJ.d;1S
dl, ~ignillc.1Clll
L)"
"C';'I org'lIlil.'~".1<' n.i trut.it iva dt' d.11' scnt iclo ,I svu .nnl-icnt c ;llllhigllO, ohscrvam
Sll,1S
suns
acocs
cxpcricncios
.-\
pal'.1 interpreter
<; rc-
ni,\\,:in
de sig_nillc.;c!n
que oricntern
comportmncnto
e 0 caso
trospcctiva, amhicntcs
s6 podr m [ntcl'prl'l;\r
p'lrtilhadas
0 que results ela cri<l~ao de Significado sao quc oricutam \'2 a oJ'g~ll1iz:J~3.o continua0 conhecimento
consid crada uma rlas mais bcm-succdidas e mais admirada industria farmaceuttca
iudustrias
(na lista cia rcvista Fortune de 1995, aJ&J aparccla como a maior dos Estados Unidos da America).
modelo
Uma raZlO freqiicntcmente citada para esse duradouro succsso vao total, dcntro cia cornpanhia, do credo cia Anos atras, a
J&J.
J& J utilizou
e a accita-
mente cito,
em conhecimento
novos prcdutos
L'
para dcscnvolvcr
as premisses
que oricntam
novos
conher-lrncntos
novas
t"1jJJcidatks
Em 1982, sctc pessoas rnorrc rarn depots de inocrir el1vcnenam:nto A cia cmprcsa c as vi timas sc rcstringisscm
45
A orqanizacao
do conhecimento
A organiza~ao
do ccnhecimeoto
47
org;lIliz;ll"iorm~.
lIl1l
() IlHHkln
<1\: lOI1I;I<1;\
,'[]11l0
111<'11\<'1',11',1
jUlll,ll'
dl'l'i."l<''<,
111,1:< 1\,\\\
,1~ lltili'/,1111,."
\\,,1<'11)
1"l'1.1l\"l"i\\~,
1\l,1~
111,1"
~isLclJla dccisor!o
rncioual. 0C
lIlll
0 comportamcnto
I:. provocado
clc acora bus-
pM,1 P,ll"lit'ip,l1"
d'"j1l1i> nus'
1):::10 rcconhccimcnto
l ivns , avali.u u
;J~
problema.
c ('scolhem
Os
crue
bus("al11 altcrnaa('cit~"c:is,
n~o cxcrccrn
esse dircito.
cUllsl'lJii~ll("i'lS
rcsul t aclos
sua iI11pl'·\11<'I1(:I\",1.0
p.ll'l'CC'111
do
C0111
Como os individuos
0
n,1 \'cl"d,\(k
vivrm
cnvolvi:J
Inforrnacocs,
indicam
(illC
ioruada
f.: da
o resultado do processo c a selccao de cursos de ac;:ao capazcs de levar a urn comportamento racional e orientado para os objetivos,
Tabela 1-1. as tres modelos
e urn
temple
e uma colecao de
alem de um instrumento para a produ~ao de bens e servi~os. as rituais de escolha ligam acontecirnentos de retina a crencas sobre a
.... _
Modo
T.. ·.. . ·
de uso da informa~ao
,._-_._..... .
I ldeia central
Org.)llr~~~.)o intcrpretativa: i Mudanca ambiental
! Resultados
natureza
Clja~~Q de
"gnificado
in;~:~:;t~J!~ I
C Construcao
I (riar
II
t1,~(l
,'Ill'oln'
,111<'11:IS
escolha,
t.nucutos
I1lJS
tnmbcm
inlcrprc:t.l~Jo,
proccsso
dccisorio
dcvc J.br.lngcr
scu
o proccsso de 1958,
Conhecimento tacito. Conhecimento explicito. Conversao do conhecimento.
mcsmo
cnquanto
analise os comporrli~~iro
rill SU,)
i\l:trch
do
conhecimento
I Novos conhecimentos
explicitos e lacHos para a inovecao.
do significado nas organiza~oes chernais do que a cscolha, Ii fundamental se ronstituem s~9undo e elabcirar interpreta~oes interpretativa da hist6ria e e nao 0 contragere irnportanmesma em a exise
na vida. oc acordo corn essa visao, as or9aniza~oes requisites de manter, comunicar da vida. As decisoes tE'S insigh(snuma sao instrurnentos organizasao,
tao longe,
Tomada de decisces
Orga niza~ao radonal: Problema ~ Buscar e selecionar altemativas de accrdo com os objcti,o~ c prckrCllcia$. A in'Orn1J,50 "
.. I.
Mas suspeitarnos
zatoes publicado
para os obictivos.
.
orQ'·sada.
.,
i\1.
J.
S. h-ldlll.\II~·
J. l;,
~
J\Lu"l'h. "Ilirprlil,llhm
,1(,
in
()I'!-!:~ui/.I!i~\Tl
L
. ..:,.t c .";i~1~.'1.1!1;1
•
:-;:~IlII~I~r'. \'IH
tl'kr~~'":
J.
Vl,
P. (~1~1'11 •.
11II/IIHltify
It!
Ilr,IJ"'li.-·"lil'!I.';
Dos apl'csentar
tl'eS,
a moclcio
racional
de clccisocs tal
<IS
\'CZ
Sl'ja
rnais inJlucntc
C 0 mais aplicado.
organiza~:ucs
J,
ii; J.
~'~lil' lNlI"'"
r':Il"n'Lin'
t;l'1I,'I",11 I\Ltll,lgvl":-:·13\'.dly
"I'm IloIlIdl,1
nrl"i/!,'.'\
HCl'iL'L~',
(h)~
i~~l,
alguns comportamcntos
R. ~L C~'l"rl&. (992),1',236.
C. l\l~rlh, ,I nd"""l'rd nl«'~\ ':I" rir.· Fir » (2' L·'1. U.,hwd: lib,"'lwell,
.'.....
colctam informacoes
..
48
organiza,aa
do conhccirneoto
49
dentro
as organiza~6es
0
operarn."
c· essenas de as
ambients
cialmcntc desernpenho
decisorias
0
e os program
de significado,
solucocs inovacloras. Por outro lado, "quando inovam, as org;mizat;'Des n50 apenas proccssan1 os problemas
d;t~ rriarn
c armazcnado, a qucstao
as pcssoas dentro
° que
da organizusabcm.
l'11t1T
a lnforrnacfio
cxistentcs
Na vcrdade,
c-ollsl'c[iic[1cj.lis".
novasinfor
de dcntro
0
clissn, as in(erprc:t<l\·()('s
i nt('rpr('l~\·o('s
pcclcrn
c clcvcru
11\<,:11)-
;lmhklltc".)"
d,l
conhecimento
du,ls
a [J1"g_Jlliz;1\·3.n
t.icilo tern
dil1lL'lls:io
tcnha I1cxibilidade
p;)rasc arlaptar
\~'l'llit',l
bros de urna orgill1izCl<;,aO sao, portanto, contradizem, desacreditam, duvidam, agem com hipocrisie. improvisam, se antagonizam. desconfiam, discord am, desafiarn, vacilam, questionarn, desaprovarn e revelarn, Todas essas acces cornern ambivalence, que represents a cont.lisao ctirna para lidar com demand as incompativeis de flexibilidade e estabilidade.'"
[ ... J pessoasqus se cpoem. argumentam,
modclos
mcutais,
~ocs" Clue "rcfl etc rn nossa imagem futuro (0 que dcvc ser)"."
de rcalidadc
Esses modelos
implicitos
pcla qual as pessoas de uma organiz<lt;:ao percebem edam lim cntejidnncnto dccimundo
oricntaclo comum
que as cerca=-
pa!';) onrlc e1<1 dirige, em que mundo sc No modelo sor ias controbm de tomada de decisocs,
semprc
que as premissas
rcnlidadc.
pnr
0 proccsso
as dccisocs org.1niz;tcionais,
0
os prcssupostos os renomenos
c cxpcricndo
(,SS.l intcnrfio,
l'l1l110 a ('sse,
liclcr"Il,,)
(["
cias cornparti lhados rcslring,cl11 as mnncu-as pclas quais as pcssoas de urna organiz;}c;:ao pcrccbcm
contro!c 1Tab·.ado
'lliC "dclina
coru
l1'C'llllpO'
Uti 0
mundo,
Ambos
sao aspectos
0 <]11('
oferccc
aos mcrnbros
cl;, corporac.io
[xlas pn'lllissJs,
(llH' sc torna
11111 court-ito
~'J
do 111111111" m 'I"~' v "ks vivcm c um.i din'~-:i{l ~l'nl que des dcvc m busc.u: c rri~r".-': adotcm perspectivas difcrcnres
I·L·1.").,, .lll
til'l'
d,'
a tomada c cntender
de dccisocs.
i\ principal
Embora
c lidcrn
com difcrentcs
as-
c rcalidarlc , c dcpois cxplora} como cssn rcaliclac!e intcrprctapara a <t<;:aa organizaciona[, do conhecimento. Nonaka e inclusive par;) a to 111 a-
do l'Olllport.1l11"I,to
org,llliz,Kiol\,ll,
d,\ ill-
formarao
sc apoiarn rnuru.uucntc.
da org;miza<,:5.o den
A. c-ri.1<;"Joll' signif'ic-,lc1o rnostrn e ao que acontece dos modelos ser extraida mcntais
como
e ex-
os ruernbros de informacoes
10
dao scntido
no arnbicnte.
" J. G.
"
March
II
"
I. Nonaka &: H. Takeuchi, Th. Kn",,-JcJgc-Cr<alin,q CDnll'any: hall" Jarunc.« Comranie< [r<alc !I.e l1ynamics o{hmomUon, cit, p. 56. Ibid., 1" s. 11>;.1'.1,·227.
..
50
A organiza~,jQ do conhecimenlo
A organiza,ao do conhecimento
51
da organi7.a"ao,
A interprctaciio
cornurn
rcsul-
A construcao
do conhccimcnto
0 conhecimento Iornccc
Finaimcntc
<Ie
~ a cria\:io
de signifkado,
c-riar
c ~ IOlll~d~l dc ckci~()cs
ell' ,)prcllriiz,'gcm
(e~{l'll'mJ
inovnciio. A inuv""ao
services, mas tamhcm novas
;\ ol'g~niz;'l~'ao capacirlaclcs
, quando
pcrscguir
possihilidadcs.
do diagralllJ,
J
as corrcntr-s
dl'
e"I)l'I'icneiJ
.uucri-
p~lI-Cl
de-
c nnidns
0
em mJP~s mcntais ,
ci,l
os curses
dc ac;:~odisponivcis.
sao Feiras, dado que as que dcciclcm cla inforrnaciio de dcsernpenho para
0
a~ao de signil'icaeio, os mcrnbros interpretacocs gue emerge mentais prctacoes nhecimentos (. tim conjunto tambern
e descnvolvern c rnoclclos
limitadas.
compmtilhacios
a incer tcza e a complcxidadc sim, simplifica que or icutarn porque rcflctem processo praticas
0
que a organizar;50 utiliza par~ plancjar c tamar decisocs. As intercomuns ajudam a organiz;]c;:ao a defimr os novos cogue cia precisa dcscnvolver. e capacidadcs
as decis6cs
sao importantcs
ou accitaveis
tempo.
Correntes de experiencia
proccclimcntal
guc as gl'Urnancirn
\'(,i'.
c!iSPlllCI11 os rc-cursos
justa,
Crl41~50
de significado
Fin:dmclllc,
porrlt!c c.~lalH'!,·cclll
.~eglJcll1
que as urn
cicmonslram
,;";"""
"moo"~
Comportamen!o
Os tres
nccc
mod:').'
sc complcmcnt.un
do outre. curuuns
. Um for-
as pccas ncccss.uius
irnerprctados
-.
ConstrU(iao do conhecimento
Tomada de decisces
adaptativo ortentado
ou intcrprctacocs
como contcxtos
s:5es comuns ajurlam a configurar 0 proposito ou a \'lsaD ncrr-ssarios para regular 0 proccsso 'de c0I1\"ers50 do conhecimento em construcfio do conhecimento,
novos
A construcao
do conhecimento
leva
a inovacfio,
na
rOl"ll1a
de Oll
l'
Gcralmenlt',
sc
J .1
rcrluz suficicntcrucntc
t,~ P,1I',1 sc
,) ['.lllli-
produtos
ou novas CQlll!)C·t~ncias. de
1I111~ illllva~';'i() ~("glll'11)
Quando
I::. 0 morncnto
de csco0,'
n'~!,()11
do ambicntc,
° Cjllt' aprcndcu
~itU,'~','il)
ol'g,lll_ii',)~';ioel;h'Cll
l·Ulr~(.)
con,"'(liit-ncia
dn'ivad;l
do cOllhecim('nto,
J'cgras
;] ,~illlPlilk')I'
~itll'\~',l')rl'\'d"d,\
entre
J'$ IT~r,)S
l'
S2
A organiza~ao
do conhecimento
A organiza~ao
do conhecimento
53
<1cdst'lI'i:lSdispon i vcis. !:II(r,'1 ;\11[0, s(' ~ Si(ll~~'jO lor c ncnhu ma clas regr::.s cxistcntcs p~rcccr rclcvantc,
1101'<1 Uti J
irrl'collil,Ti
1'('1,
,
do l)r"p,\I'"
I'SSl·
l'llllhcl'illh'llll}
l.H
rto , urn.i
Vc''/.
c x t criorivarlu,
val' mcut
J
de sr r transformado
no projcro
1':1
gel'''!'
novas
r-st ru turns
dccis(lrias, produzida
inc-lusive
110\'J~
m.issa
d.l nl,'qllil1,1 lk
d,l vonsuuc.io
pcla crlacao de significado, na tomada clas dcci~ocs, as acoes apontaclas descjados. na tom ada de falhas na os resultados
o rcsul t.ur,
l'
A,~vcvcs,
pOl'qUC ncnhuma pclas l'cgras de decisoes, comuns Natural mente,
podcru
ocorrcr
procluros
inOI,.,~-l"'$,
ou porquc
dccisorias cxistcrn
bern iclenti fica os critcr ios iniciais para avaliar a utilidadc quc csta scndo dcscnvolvido. tarnbcm a dcmandas perle cntao
rncrcado
valor do
1100'OS
criil~ao de Significado c na tornada de dccisoes. Um caso de interpretacocs obsoletes usadas para sustcntar a General Motors prernissas decisor ias supcradas de 1980. Dc "A que
pOl'
cr iacfio de significado
inlor rnacocs
necessaria,
Oll
potencial
pa!"a
<I
dcmancla
acorclo COIll M iu olf c Linst ouc , 11 J. CM vinha utilizando prcssupostos para intcrpretar
ILnlus -
Ic. A Milllwsol,l
t\ lining .11 M.llll1r.,t! lIring COI1II).ltl\' (3J\ 1) t' \lIn.,'(·nmp,l' III C'Jpazes de invcntnr consumi11~"Sco tch fit,l.1clcsi"J Scotch.
P':Il-,1 a
ambiente
nhia cuj;) hist oria eSl~ chcia de inci[l'icluos talcntosos, novos prorlutos que atcndcram
c nao de carros";
"C;)lTOS
dcmanrla latcntc
do mcrcado
sirnbolos
111un
de
pertanto,
dol'. lim t(~cnico de bhorJlorio, Dick 1)r("\\" John Border, urn dirigcl1[(' de com urna hlnlil1a autocolantcs Cjuc pudcsscm para produzir os bloquinhos veria demanda palavras.
hisU'wi.\
I'Cnd,1S,
il1l','n\O\I;)
cmbutida. Mais rcccntcmcntc , Art Fry invcntou os Post-it. Fry cantava no cora da igrl'ja c prccisava de marcadorcs
SCI"
arrancaclos
os Ii. de que
\TOS. fIe usou uma cola lcvc que hcviasiclo dcscnvolvida folhas de papcl autocolantcs. autocolantcs para
0
anos antes
da cr iacfio de Significado tambern podem indicar que ou capacidadc para responder ade· ou pre· quando
FrY construiu
capaz de aplicar a cola ao papel. "Eu sen tia que hu' produto",
e conquistacla
ningucrn
0
en.
cmpn'g;)dos
ilk'i,ls
rcsto
(1.1
dos illdidduos
ern l'<l1lhL'd-
l'r"duI""
cxtr rno qllc ;J (1rg,1I1i/a\~o pmsa cxplorar, V~lc h-ml-rar de s,!jilr,;rc da Matsllshita Iivcram til' ~prcl1llcr cum lim m csu-c padci,·o a tccnica de cstirnr c torccra rnassa, que era 0 scgrcdo
os cngcnl,ciros
mcnto cxplirito
11111,) fill'll' Ir'llli~-,l(l n.i '~l, l' (\~'I"'~q\\i."1dl1rl'.< l'lHkm ~,l,'1.1r .1(l' I St>1Idu Sl'\I tl·tl1PO dl" tr.ilulh«, (Ill ,\pr(lXill1.lll.1111cnlL' lll11 di,ll.ll1r sr m.ui.i, "pl'rSl'glHIl[ o ~1'\lS son I1(1, ...,' \ 3'\ p,lrCl'l' scr uma C'omp,'l1 hi,) qu,' rcco'I j 1\'
L 1. MilnJl"!"&
"
1·1. A. l.instnu«, 'l'he: llnhou:1d,:,! AJi1iLl: Hrcakil"iJ the t:/HJ";O_~ '.In;j},lili[lndll!w:iIJl·~s Thinkin,q (Nova York: C)xl'nnl Uni\'cnit)' I'ress, 1993), P ] _ 1ngrassi. & J, B, Whit'", (Dmoho d: the Tull anJ Rise '!flhe ilmcriwn 0'1lomobi/c /nJuItI)' u
(Nova York: Simon & Schustc-,
(h inovr.r io hrot.un
do conhcciuu-nro
t ar ito
dl'
lJ;
199+),
L NOni1k..1 &. [I. Takeuchi, The J\n(111'lc~/Rc-Ctl:C.Jfjn8 the D.... 1'I1'c:lmiCs?/"/nrwl"tllion, ("iLl p. 138.
Cnmrafl.Y:
en'l1fe
.,
..
54
A organiza<;iio do conhoclmcnto
1\ org~ni7,1<,10 do conhecimento
5S
comprcvnsfio
rClc111
~ org;'J11i'l.,\~·ao c J. in/\
CI11 SlI;t5
,I \h,'lllli)lk
nutr.i»
("(lin,
tern de agil-. Escolhcr lim curso de a):\o l-cquer lidar com a ambigi.iid:lcle de significado
panlnas
mantinhruu
altos cstoqucs
(b gtl('J'l':t Ir.i-Iraquc]
[Ill 1983,
antes do
cxccsso dc olcrta provocado do as prcssocs d<:rnog,'~Fic"s quanta os po] irices ociclcntais a Shell Ioi capaz de prc\'er
percchen,
do mJI), cconorni-
c dificil
viam ape-nas urn imperio cornunista a perestroika lima radical rccstruturacao como
a
a
Cj1.1C prornovcria
para a tomada
de decisocs,
chefe de plancjamcn to cia Shell par esses nfio acontcccm dos executives
,'''~.1
e a complcxidade,
os .
tipos de infor maciio gue clcvcm ser buscados opyocs, c clcixando C, port:llll0, a sclccao de urn curso-padrIo mas {ItiC tamhcru na atlvidadc
cla habilicade
l'
claros os objctivos. 0 objctivo cla tornada de dccisi5es de acfio que aproxinlc a ojudc a sc aclaptar
de absorvcr
no amblcnt,:
tlli!izar
in for-
I
i
marfio
'1lkCJ\1'ldos in.uiona]
.10 11L'g6cio",'"
,'111
u ma t·[)rJl"r,I~·.ill altamonte
mult
I"do
() a
de criacao de 5ignific<ldo.
mundo,
a Shell tern uma tarcla dificil pcla frcntc, ao tcntar d,ll' scntido complexo c amblgllo.
0
planejamento
(OIllO \1111 mcio dc analisar ~ c xpcricncia Lim ro tciro C urn rclnto intcrr.anicntc
c comtruir.ll1ap,\s sobrc a
111:111('i-
em
a~ao
- a criacao de significJ.clo, a
SCI'
ra como
rotciros. trurnentos ganb;a~ao. prcstar rcuni-
do conhecimento de empresas
ambicntc do ncg6ciO cst.i sc clcscnvolvcndo, Usando multiples possi vrl d,lr st'nticio;l \1111g":lndc mirncro de f,ltorcs difcrcntcs,
do ambiente.
analisa-
mas cntrccruzarlos,
tornam-se
inspara
organizacional,
da maioria
de aprcndizagem org,mi7.aciom.l
muitas das propriedades
o
rcntcn.irins
grupo
qut'
Royal
mnxtrou
SU.1S
da d~T:ld;J d ..
CDIllO um
0" 111,ll',lS111,'11·1
.1.1
L·xl"'ri'~1H·i.l ,1 '1\1.,1,1:<"-" 1
<IS
difcrcnrns
soas rccorrcm
r m priuu-iru
inICrpn'l.1r
1ll1\"(1, ~ill,lis
hislt)I'i,lS
(quando
torlo munr!o
via
<IS
na\ol's
.ilter-
hOlllOgcIlCO)
clevou meio.
0 pl'e;;:o do barril
continuararn
subindo,
c a mclcria porgue,
l:
J,
.1SLl'"rnllll(' vm
,'11\
n,lrrtJ'r,/
ia persistir.
C;-,Il'['
&. K.
\',111
lUI\\" 111,11lIlvr~
CI'L";lll'
is
de 1973, consumidorcs
a economizer
10 (6), 1':)'I!. 1'1" 's. 12. how "Thinking tIlL..' Ul1lh1nkJbh_:' Chang,l'll'~ (H"r~1 ' .
56 .
A organizac;ao do conhecimento
A organiza,ao
do conhecimento
57
nativas.sobrec-Futuro . pressupostose
para estimular
0
seus executives
a reexarninar
scus
Os roteiros
atuam
em do is rnundos:
mundo
dos fates eo
mundo
das em
a "pensar
percepcoes. cabeca
transformar
da Shell
das "principais
0
que:
ra-
Quando
ocorre.
e ul11a
experiencia
criativa
equivalc a intcrprctar
ambientc.
cxecutivos
que ultrapassarn
a alcance
pi"evi.~ivris
,'sL1lH'k'"I'II]
os lill1i!('~ p,1ra
s. As primi,k .unliic em ea
I,..
[.h~ prOf
Il;
uuando obuq.ros
Ll llH'n~,1~1('rn
.)lin~w
S~\I,
~1
mioocosmo
dl1S
que
11..~111 l1
pais iIIC{'I"I,'Z.iS 's:lo di I"i ("{"is de ]11TVlT c: apn'sC'111all1 gLiidaclc, mas ta;11bcm dccisocs. il~cllcJ.m as conscqiicncias
UIl13.
altos IlII"'is
jlO""1
(1('l.i~(\li(1,
,1 l"jlle>limh1r
PI<'$$\)po.'IO$ sobrc
0 fUlicio-
namcmo
do scu mundo
des negocios
modelos
internos da rcalidade:"
Ao sc lccio nar
in terprctaciio
plancjadorts
S,'lIS
rotciros.
longas converses,
eornum do ambiente
que trabalharn
urn conscnso sabre que rape! a Shell. teria nesse novo ambiente.i" A Shell fez com gue a planejamento sistema capaz exteriorizacao nao de roteiros evoluisse
Par" chegar a urn conhecimento muito difcrentes e pcrspectiYas, suas prcocupacocs formuradas
corupartilhado
pal'a urn
ea
de
0
erial' conhecimento,
c prevcr
do conhecimento, futuro,
0 objetivo do planejamento
de rotciros
cspccialmente
ern rotciros
c plancjadorcs Os pl.uicjaclorcs
[Tilil',l"
COIlHlTll
de pistas intuitivas,
a rot r iros
clcscnvolvinicutos
{,11In'l·i.'I,)S, COil]
urilivarn
urn sistr-ma dc
os rnodr los Lis
;-(,\",b1-
coutar» como cssas ['on,'as PlJtkr~() illtcragir guns dos rotciros parcccriio o
Clue
c I'I"L'o"ul"l\'(il'~
d[)~ l'xl'l·uli\·l''''-I.'
.11-
con U'adizcr tcndcncias h~ muito cstauclci-idas , inicialmcnte. pclas idcii:!S de ajusexpli cida Shell gastarZlI11 horas num dialogo
cstimulantr
s: "Quc1is as duos pC'rgunt;)s "Sc voce puclcssc voltnr e prcocupacccs , s50 cnt.io colocapar~ aprofundar SUi:!
pocle
SCI'
diEdl
de aceitar
que voce mais gostal'i~ de Iazcr a tim oraculo?"; atr.is dcz anos , qu;;l tcri" side um rotciro ria que Fosse cscrito dos executives, dos em alguns cornpreensfio rotciros em seu cpitaiio?' aliados c dcscobrir
urna maneira
as projccocs
to em forma de h.storias para 0 conhecimento tacite em forma de rnodclos mentais atualizados esta relacionada ao proccsso de internalizacao descrito
pOT
dos roteiros da
~Q
Shell, clescreve
\Vack,
tlPI1.J r\.
Klcim-r,
"CllnsL'qnt_'nU,ll
I lcrvsics:
how +Thinking
the
Llu t hinkcblc"
cir., p, 13.
1996);
cr.
+1
tambcm
A. Kh-im-r,
S~'II~l'
I'. \\lack, "Srr-nr.r io-: Llnrharnx! \\'iltL'rs ,-\IH'O"", H.mdrJ r.U'In,·" Re,';"" , 63 (5), 1985. I...:. van tkr i kij-ckll. "SIn-H'_;.: lnu-rnal Clll1;,ith.1IH'\"", em I~ Sl'I1gl' ~,[ "J_. 'Ih: I~if/h /Fi~L'ij'lirh' nc·JLIi)~II'J..·. {'it
r
I )ou\'I,"\:')"
I 'J'J.1-).
..
53
A organiza,ao
do conhecimento
A organi2a~ao do conhecimento
59
sarios c. mais import ante , rlctcrrninar c analisa a implcmcllt:l\,J.O "all del" ! lcijdcll, phlll'j.1!l1l·1I111 d,\ Sh,·ll,
Na Shell,
0
11 ('sSJ.
consiclc
a~'ao"_." 0 tvrcvi ro c ultimo l'st.lgio ~,;J .1Y:l1.1\,J.o,11.1 i qual 0 comitc ruonitora cas mctas de
1','SlIlll,'l1l
sc as cvcntualiclaclcs
li~\'~ocorrcssvm.
usarruu
~<.'U
quc durante
1l111itO tempo
<, ciclu
ronlu-ciuu-nto
que os ajudaram
a crise.
lk
pL'ln').
d., ~"~llillk
entendido
,1I",i 1'.1:
Como 0 pc-
para outra, ncm scm pre urna de lima fonte pede processuas rcfinarias, disponivel de do Kuwait para 0 da Arabia
e de que
planejamento
corporativa", enquanto
0
e urn rnelo
de roteiros,
sao
como "percepcao
prcparncla
de pl~nejamento estrat~gico
um irstrumcntc
de projetcs e
orcarnento
Saud ita ou 0 do Ira, dcpendendo misto de produtos Iossc nccessario Com a tempo, dos dr:
pOl'
num dada 111Omento".43 um sistema que charnou de "plac conhecimcntos obtipodiam fluir pclos varies
urn determinado
cmpresa:
no qual as pereep)=oes
ni veis
focalizados
tOIl1J(h
a nivcl
i \"()' (l '1)1:).
p.".,,,,,
E
'·SI.Ij,'·]..'Tr
""1\'
coin rcsponsnbllidaclcs
Iunciona.s
corno
1'rol)OSI(1,
os
v.ui.ivc
is
do
lll'gt)cio
CSI(TCtS de ill!lu':llC'ia).
a cornitf
I];'
C dc-serito
'[tla1 os din·ton·s
ncgcicio c
submetidos
de Neg6dos
estagio
Galer c Van der Hcijdcn ilustram a eflcacia dessa abordagem . moyer aprendizagem de uma das operadoras por meio da criacao de roteiros da Shell:
Iizerarn com que os executivos instevel.
U~ll~' 91~111(."IC inct.:'dc:
de pro-
a Cicio de de
("0111
a exper iencia
Nesse estagio,
globais, chamados
flnance-il·Os.
prernissas na de Shell,
1l<'('t'S~
sncarassern
....durante l
a reapara a
que v;io ajucb'r carla sctor, rcgi;io e [Jal s a produzir , sells orcarncntos
nTIII".~OS I1CSS;t
politico e oconemico
C-llrlC'IlI~-'5S-('1ll
se p.eparasscrn
de que selia
inovit.ivcl,
0 pW'C(,S-
em tcrmos
de a(,"ol'~ cs-
so de IllUdan~(l e construisscm
pC'~51\'21
dlll~ntc J
I)cdn(,:l.~ ,k
-1:1
financciros
c humJ.llos
CI1H'I<)ircomo Lim lor tc joqadot elll urn 110VO 111l",elO. tsso Ioi tcito lIl11PCIiodo de cinco ,1IlOSc. cnuc out. ,1~ coisns. ;'ilidou'J CIllP'CS,l
1/,;,1,1" ·I~.
'~b"I1'
A" Kivlru-r,
dClItlSt·(llIVHll:111Il'l"C:si(.'s:
hel\\' 'Thillking
1111"1I11i1liuk.ll,lv·
Ch.\t1gn[". dc,
p. II. R.W. A. van dcr- Wy~k & 1'. G. M. Hessding, "Scenario Planning as Learning: 'Mcrauoia'", tcsc de rnestrado (Rotterdam: Erasmus University, Facuhladc de Econornta, Depart"menlo de Organi""l'fio Emprcsartal, 199'~). p. +3.
C. C.Jll'l' (\:
k::
"~tI1
Orgalllz;"JtiOlh1t LL'Jrnlng",
It \v. {\. van der \ Vvck & p, (;. 1\1. Ilc!i~e1i11g~"Sc\.'11Ilrio PJanning cit.
~\lctjJnLli.l,j"
,,~,
60 A organiza,ao do conhecimento A organizasaa do conhecimento
61
...
donar
a perlil de nC90(IO lradicionalmcntc lucralivo c mudar para novas mercedes palcnciais, c tornou a cornpanhia financciramcntc forte para urn inccrto futuro."
[\!llSS,1 tiisnls<io
Ik nl iliv.ir n inrOrl\\.1p,1r.1
~':1() sc {,Ollll,ll'llle'nlalll.
um suprindo
0 outrn
A capacidadc da Shell clc' transformar Ilcado cstratcgico, de planejamento uma das emprcsas assim como de integrJr petroliferas
('111
de ~contcxtos
,.1,5intc rprctacocs
significati\'os
~on1\ll\S tarn-
c
0
c de tom ada de dccisces, ajudou a grupo de melhor desempenho niio parecia forte: exclusive
hem
dcfincm
a proposito
pard motivar
e oricntar
em todo
mundo.
cle construcao
a Shell niio
cornunidaclc a
varn it inovaciio
a cstabclcccr
e consque lcQuando
pur;'l
Mobil au Texaco,
rnantinham lucrativa formar-sc sustcntada cntcndcr<im
COllt! IlUD COIll 0
nern
rclacicnamcnto
<Jue a Gulf ou a BP
a mais c
do conhecimento.
0 que rcsulta
Kuwait. Da menos lucrativa entre as sete maiores comno final da dccada de 1980 a Shell tor-neu-se
do conhecimento
na forma de nOV05 PI-OelU tos e novas competencies. de dccidir lima estrategi;) 5Jh[T quais elementos
s50 mais importanl'es
panhias de pctr6lco,
C 0 momento
a org;)niz;'1<;:'io, l-a~;'1r uma Ih;'1 accit.ivvl.
empn::sa pctroll Icra. No cntanto , J. transicao em uma organizayao pclo impulse dos prill1cims resultados
mento de rotciros c pclo csforco c pcrseveran<;:<l de alguns 'llle a criacao de significado aprcudizado
org;'llliz;'I('iollal. '
inrlividuos,
c 0 plancjarncnto
t\ ni.1C;-:'io de signilk.1do
P,ll'.l s,:llS Illl'lnhl'p",
;\ l'(jIlSII'Il~"~"
corn-
pctcncias executives
'lIiC ,'l11pli;'lIll 0 horizontc sao glli;'ldos pOl' retinas, c 1cgitilllJIH suas seguintcs,
de cscolha. regras
;[\,oe5,
c priucipios
<]llC simplificam
VIII. Resumo
Estelivro pretende rcvelar c analisar as interdepcndencias Identificando (iP e clando Significado
tel' 511ce550,
varuos
explorar
os relacionam
cntos do conhc-
tres principais
estratepicamente. a organiza~5.o
lcrucntc
vamos cxaminar
e c"'paz
tr-ansformacfo
~(H'S,
de sc adJIJtJ.}, c
S(,\.I~
conhc(k
C 11.1tomada
'-"llh'Til1ll'nlllS
r,b" , .int rs
uma
<1,,,
c inovanc!o. nnquilo
1'1",\ scnl~1 c
(l
,11'<,,1
dL' P""'llIi",I:
l'i'~Ill'i" d,l
t) l'fLIXhlll'
L-,ll'itllll1
CJtlC scus mcrnbros conhcccm C ern qlle acrcditam , a organiz;'ly50 pock cscolhcr c compromctcr-sc COIl1 cursos de <1<;ao detcrminados,
\I~O
d.\
l'llI11P,lLl\'
os ('omport<ll1lcnLos
de uso
(1.1
.,
G, Galer & K, van der Hcijdcn, "The Leorning Orgonintinn; Organj;'~ti(Jn"\ Learning", cit., p, 9,
how planner,
Create