Na Def: http://public.carnet.hr/~sgrabus/Aniz.php?

id=uvod možete provjeriti

svoje rješenja zadataka od 1. do 15. iz aritmetičkog niza.

Za niz kažemo da je aritmetički niz ako je razlika susjednih članova niza stalna
(konstanta). Ta razlika se označava s d.

d  a2  a1  a3  a2  ..

odnosno za n > 1 d  an  an 1
Def. (rekurzivna definicija aritmetičkog niza)

an  an1  d
A opći član aritmetičkog niza dan je formulom:

an  a1   n  1  d

Svaki član aritmetičkog niza aritmetička je sredina susjednih članova u nizu

an 1  an 1
an 
2
Suma prvih n članova aritmetičkog niza:

n
Sn   2a1   n  1 d  , n  
2
Izračunavanje diferencije pri interpolaciji r- članova aritmetičkog niza između a i b

b  a   r  1 d
ba
d
r 1

Mira Mihajlović Petković 1

Primjer:

1. 2,4,6,8,... - aritmetički niz s razlikom 2

2. 8,6,4,2,... - aritmetički niz s razlikom - 2

Niz je rastući ako mu je razlika d pozitivna, odnosno padajući ako je razlika d

negativna.

U gornjem primjeru prvi niz je rastući a drugi je padajući

Zadatci:
1. Za koje od navedenih nizova možemo naslutiti da su aritmetički nizovi
2, 4.5, 7, 9.5, 12, ...
900,800,700,600,500, ...
2, 4, 8, 16, 32, ...
1, 1, 2, 3, 5, ...
5, 2, -1, -4, -7

2. Kolika je razlika sljedećeg aritmetičkog niza: - 2.7, -2.4, -2.1, -1.8, -1.5 ,... ?

3. Kolika je razlika sljedećeg aritmetičkog niza: 10, 5, 0, -5, -10, .... ?

4. Aritmetički niz 10, 5, 0, -5, -10, ... je rastući. Ova tvrdnja je

Točna
Pogrešna

5. Koji od navedenih aritmetičkih nizova nisu padajući?

10, 5, 0, -5, -10, ...
- 2.7, -2.4, -2.1, -1.8, -1.5 ,...
2, 4.5, 7, 9.5, 12, ...
5, 2, -1, -4, -7
900,800,700,600,500, ...

6. Odredi 13. član aritmetičkog niza kojem je a5 = 2, a40 = 142

a13 =

Mira Mihajlović Petković 2

7. Odredi prvi član aritmetičkog niza ako je:
a1 + a7 = 42
a10 - a3 = 21

a1 =

8. Za koji realni broj x su brojevi log2, log(2x - 1), log(2x + 3) tri uzastopna člana
aritmetičkog niza

x = log 2 x = log52 x = log25 ne postoji x>1

9. Odredi prvi član aritmetičkog niza kod kojeg je suma trećeg i sedmog člana
jednaka 24, a razlika šestog i čtvrtog 4.
a1 =

10. Odredi sumu prvih 18 članova aritmetićkog niza kod kojeg je a5 = 6, a12 = - 15
S18 =

11. Četvrti član aritmetičkog niza je -5, a sedmi - 14. Koliko članova tog niza treba
zbrojiti da bi suma bila -387?
n=

12. Kod kojeg od navedenih aritmetičkih nizova je suma prva tri člana 18, a suma
njihovih kvadrata 126

a1 = 3, a1 = -3,
a1 = 3, d = 3 a1 = -3, d = -3 a1 = 6, d = 6
d = -3 d=3

13. Stranice pravokutnog trokuta čine aritmetički niz. Odredi hipotenuzu trokuta
ako je njegov opseg 12
c=

14. Riješi jednadžbu:

5 + 8 + 11 + 14 + ... + x = 124
x=

Mira Mihajlović Petković 3

15. Koliko brojeva treba umetnuti izmeðu 5 i 25 da bi se dobio aritmetički niz čiji je
zbroj 60
broj članova koje treba umetnuti =

16. Odredi aritmetički niz ako je zbroj drugog, trećeg i četvrtog člana jednak 3, a
umnožak prvog i četvrtog člana aritmetičkog niza jednak -20.
a1 = d=

17. Odredi aritmetički niz ako je zbroj kvadrata trećeg i sedmog člana 122, a zbroj
prvog i sedmog člana jednak 4.
a1 = d=

18. Koliki je zbroj svih prirodnih brojeva manjih od 5000, a djeljivih s19?
zbroj svih brojeva =

19. Zbroj prvih pedeset članova aritmetičkog niza je 200, a zbroj sljedećih 50
iznosi 2700. Odredi ovaj niz.
a1 = d=

20. Odredi sumu prvih 15 članova niza, ako je: a1  a7  42, a10  a3  21

S15 =

21. Odredi sumu prvih 100 članova niza, ako je: a5  a11  0.2, a4  a10  2.6

S100 =

22. Odredi sumu prvih 10 članova niza, ako je: a1  a5  24, a2  a3  60

S10 =

23. Odredi sumu prvih 15 članova niza, ako je: a2  a3  a4  3, a1  a4  20

S15 =

Provjera rezultata

Mira Mihajlović Petković 4

Za niz kažemo da je geometrijski niz ako je kvocijent susjednih članova niza stalan
(konstantan). Taj kvocjent se označava s q.

q  a2 : a1  a3 : a2  ...

odnosno za n > 1 vrijedi: q  an : an 1

Def. (rekurzivna definicija geometrijskog niza)

an  an 1  q
A opći član geometrijskog niza dan je formulom:

an  a1  q n 1

Svaki član aritmetičkog niza aritmetička je sredina susjednih članova u nizu

an  an 1  an 1

Suma prvih n članova aritmetičkog niza:

qn 1
S n  a1 
q 1

Ako je q  1 tada i beskonačni geometrijski niz ima konačan zbroj:

a1
S 
1 q .
Izračunavanje kvocjenta pri interpolaciji r- članova geometrijskog niza između a i b

b  a  q r 1
b
q  r 1
a

Mira Mihajlović Petković 5

Ovaj kviz ćete nažalost morati riješiti djelomično sami:

Zadatci:
1. Za koje od navedenih nizova možemo naslutiti da su geometrijski nizovi
2, 4.5, 7, 9.5, 12, ...
900,450,225.5,112.75, ...
2, 4, 8, 16, 32, ...
1, 1, 2, 3, 5, ...
5, 2, -1, -4, -7

2. Koliki je kvocijent sljedećeg geometrijskog niza: - 2, -1, -0.5, -0.25, ... ?

3. Koliki je kvocijent sljedećeg geometrijskog niza: 10, 5, 1, 0.2, 0.04, .... ?

4. Geometrijski niz 10, 5, 0, 0.5, 0.04, ... je rastući. Ova tvrdnja je

Točna
Pogrešna

5. Koji od navedenih aritmetičkih nizova nisu padajući?

81,27,9,3,1/3
625,125,25,5 ,...
2, 4,8,16,32, ...
1,4,16,64,256,…
1000,100,10,1, ...

6. Odredi 13. član geometrijskog niza kojem je a5 = 5, a8 = 625

a7 =

7. Odredi prvi član geometrijskog niza ako je:

a7  a1  728
a7  a4  702

a1 =

Mira Mihajlović Petković 6

8. Odredi prvi član geometrijskog niza kod kojeg je razliku sedmog i trećeg člana
jednaka 720, a suma šestog i četvrtog 270.
a1 =

9. Odredi sumu prvih 18 članova geometrijskog niza kod kojeg je a5 = 162, a2 = 6

S18 =

10. Četvrti član geometrijskog niza je 54, a sedmi 648. Koliko članova tog niza
26240
treba zbrojiti da bi suma bila ?
9
n=

11. Kod kojeg od navedenih geometrijskih nizova je suma prva tri člana 26, a
suma njihovih kvadrata 364

a1 = 2, a1 = -2, a1 = -2,
a1 = 2, q = -3 a1 = 6,q = 6
q=3 q=3 q = -3

12. Stranice pravokutnog trokuta čine geometrijski niz. Odredi najdužu stranicu
trokuta ako je njegov opseg 19.
c=

13. Riješi jednadžbu:

8 665
+ 4 + 6 + 9 + ... + x =
3 12
x=

14. Koliko brojeva treba umetnuti između 1 i 625 da bi se dobio geometrijski niz
čiji je zbroj 781
broj članova koje treba umetnuti =

1
15. Odredite zbroj članova beskonačnog geometrijskog niza: 2, 1, , ...
2

zbroj članova geometrijskog reda S =

Mira Mihajlović Petković 7

 2 7
16. Odredite zbroj članova beskonačnog geometrijskog niza: 4, 2 ,1 , ...
3 9

zbroj članova geometrijskog reda S =

1 1
17. Odredite zbroj članova beskonačnog geometrijskog niza: 1, , , ...
1 .2 1 .2 2

zbroj članova geometrijskog reda S =

1 1
18. Odredite zbroj članova beskonačnog geometrijskog niza: 2, , 2, ...
2 4

zbroj članova geometrijskog reda S =

19. Riješi jednadžbu: 1  2 x  4 x 2  ...  (2 x) n  ...  3.4  1.2 x za x  0.5

rješenje jednadžbe x =

1 1 1 1
20. Riješite jednadžbu x 1  x 1 2  x 1 3  ...  .
5 4 (5  4) (5  4) 5  97
x

rješenje jednadžbe x =

Provjera rezultata

Mira Mihajlović Petković 8

Geometrijski niz

7.
a7  a1  728 a7  a1q 7 1  a1q 6 a1q 6  a1  728
=> =>
a7  a4  702 a4  a1q 4 1  a1q 3 a1q 6  a1q3  702

28
a1 (q 6  1)  728 a1 (q 6  1)
728
=> =>  =>
a1q 3 (q 3  1)  702 a1 q (q  1) 702 27
3 3

(q 3  1) (q 3  1) 28
 / 27 q 3 => 27( q 3  1)  28q 3 => q 3  27 / 3
q (q  1)
3 3
27

a1 (36  1)  728
=> q  3 =>
a1  1

8.
a3  a1q 31  a1q 2
a7  a3  720 a7  a1q 7 1  a1q 6 a1q 6  a1q 2  720
=> => =>
a6  a4  270 a6  a1q 6 1  a1q 5 a1q 5  a1q 3  270
a4  a1q 4 1  a1q 3

a1q 2 (q 4  1)  720 a1q 2 (q 4  1) 720 (q 2  1) (q 2  1) 7208

=>  => 
a1q 3 (q 2  1)  270 a1 q 3 (q 2  1) 270 q (q 2  1) 2703

(q 2  1) 8
=>  / 3q => 3(q 2  1)  8q => 3q 2  8q  3  0
q 3

b  b 2  4ac 8  8  4  3   3 8  10
2
2
q1.2     q1  3, q2  
2a 23 6 3

q1  3
a1  32  (34  1)  720
 a1 1  1

Mira Mihajlović Petković 9

 2 4  65 
q2   a1      720
3 9  81 
 2   2  
2 4
 260 
a1          1  720 => a1      720
 3   3    729 
4 16   729  26244
 a1 2  720
36
a1     1  720   
9  81   260 13  13

a5  162  a1q 4 a1 q 4 162 27

9. =>  => q 3  27 / 3 => q  3
a2  6  a1q a1q 6

q18  1 318  1
=> a2  a1  3  6/ : 3 => a1  2 => S18  a1   2  387420488
q 1 3 1

10. a4  24  a1q 3
a7  648  a1q 6
26240
Sn 
9
n?
3
27
a1 q 6 648
 => q 3  27 / 3 => q  3
a1q 3
24

248 8
a4  54  a1  33  a1  
27 9 9
q n  1 26240
S n  a1  
q 1 9 3n  1  6560
8 3n  1 26240 3n  6561
  / 9 2 =>
9 3 1 9 3n  38
8  (3n  1)  52480/ : 8 n 8

a1  a2  a3  26
11.
a12  a22  a32  364

a1 = 2, a1 = -2, a1 = -2,
a1 = 2, q = -3 a1 = 6,q = -6
q=3 q=3 q = -3

Mira Mihajlović Petković 10

12. a  a1
b  a2  a1q
c  a3  a1q 2 a12  (a1q) 2  (a1q 2 ) 2 a12 (1  q 2 )  a12 q 4 / : a12
=> => =>
a12  a22  a32 a1  a1q  a1q 2  19 a1 (1  q  q 2 )  19
a  b  c  19

1  q2  q4  0
q2  x
q2  x /
x  x 1  0
2

q x
b  b  4ac
2 1  12  4   1 1 1  5 =>
x1,2    q1,2   1, 62  1, 27
2a 2   1 2
q3,4   0,62  0,79i
x1  1, 62
x1  0, 62

a1 (1  1, 27  1, 27 2 )  19
Rješenje je jedino q1  1, 27 => a1  3,8829  19/ : 3,8829
a1  4,8932

=> c  a3  a1q 2  4,8932 1, 27 2  7,8923

8 665
13. + 4 + 6 + 9 + ... + x =
3 12
n
3
1
8  2  665 n
  3 665
8 3 1 12    1
a1  2 64
3 2 n
16   3 
n
 665 3  3  729
4 6 9 3 
q    =>      1  / =>  2  64
8 4 6 2 
3  2  
 12 16 n 6
3 3 3
   
n
3 665
  1 
n
3 2 2
1 2 64
q  1 8  2 
n
665 n6
S n  a1    
q 1 3 3 1 12
2

Mira Mihajlović Petković 11

14. a1  1
an  625  a1  q n 1  1 q n 1
qn 1
Sn  a1   781
q 1
q n  1  781  (q  1)
q n 1  625 5n  625
625q  1  781  q  781
qn 5n  54
 625 => 625q  781  q  781  1 =>
q n4
780
q  625q
n
q 5 Umetnuti _ n  2  2 _ člana
156

15. a1  2
1
1 a1 2
q  2 => S   4
2 1 1 q 1 1
2

16. a1  4

2 7 8
2
1
2 a1 4
q 3  9  3  => S    12
4 2 4 3 1 q 1 2
2
3 3

17. a1  1
1 1
2 1 a1 1 1
q  1.2  1.2  => S    6
1 1 1.2 1 q 1 1 0.2
1.2 1.2 1.2

18. a1  2
1
2  1 a1 2 2
q => S    2 2
2 2 1 q 1 1 1
2 2

Mira Mihajlović Petković 12

19. a1  1
2x 1  (3.4  1.2 x)  (1  2 x)
q  2x
1
=> 1  3.4  6.8 x  1.2 x  2.4 x 2
a 1
S  1   3.4  1.2 x / (1  2 x) 2.4 x 2  8 x  2.4  0
1 q 1 2x
b  b 2  4ac 8  82  4  2.4  2.4 8  6.4 8  6.4 31
x1,2     x1  
=> 2a 2  2.4 4.8 4.8 12
8  6.4 1
x2  
4.8 3
31 31
x1      0.5 _ nije _ rješenje
12 12
zbog x  0.5 =>
1 1
x2    0.5 _ je _ rješenje
3 3

1
20. a1  x 1
5 4
1
x 1
(5  4) 2 1
q  x 1
1 5 4
x 1
5 4
1 1
a x 1 5 x 1  4 1
S  1  5  4  x 1  x1
1 q 1 1 5  4 1 5  3
x 1
5 4 5x 1  4
1 1
x 1
 x /   5 x 1  3 5 x  97  5  5 x  5x  100  0
5  3 5  97
4  5 x  100/ : 4
5 x  97  5 x 1  3
=> 5x  25
5 x  97  5 x 1  3  0
x
5 x  52
5
5 x  100   0 / 5 x2
5

Mira Mihajlović Petković 13

1. Izračunaj:

a) Napiši prvih 5 članova niza i utvrdi je li niz aritmetički ako je: a n  3n  1 .

3
b) Odredi opći član aritmetičkog niza ako je: a1  3 , d  .
2
c) Odredi član aritmetičkog niza ako su mu zadani neposredni prethodnik i
a 2  2a 1
neposredni sljedbenik: , .
a 1 a 1

2.Izračunaj nepoznatu veličinu aritmetičkog niza:

a1  12 , d  4 , n  ? , a n  100 , Sn  ? .

3. Izračunaj:

a) Između brojeva 62 i  22 umetni 6 brojeva tako da svi zajedno čine

aritmetički niz.
b) Između brojeva 5 i 160 umetni 4 broja tako da svi zajedno čine
geometrijski niz.

4.Izračunaj nepoznatu veličinu geometrijskog niza:

1
a1  , q  ? , n  6 , a n  81 , Sn  ? .
3

5. Odredi sedmi član geometrijskog niza za koji vrijedi: a 5  a 3  3 , a5  a 4  1 .

6. Odredi realni broj x tako da zadani niz bude geometrijski:

1 1 1
, , .
x 3 x2 x4

Mira Mihajlović Petković 14

1. Napiši prvih pet članova niza ako je zadan opći član:
a) a n  3n 2  1
b) a n  2 n  3n 2  n

2. Izračunaj:
a) Napiši prvih pet članova aritmetičkog niza ako je zadano: a1  5, d  2
b) Nađi a15 aritmetičkog niza, ako je zadano: a 7  14, a10  20
a7  a10  34
c) Za koji aritmetički niz vrijedi: . Ispiši prvih pet članova
a5  a 2  1
dobivenog niza.

3. Izračunaj:
1
a) Napiši prvih pet članova geometrijskog niza ako je zadano: a1  25, q 
5
5 5
b) Nađi a 7 geometrijskog niza, ako je zadano: a 3  , a5 
3 27

50
a 3  a5 
27
c) Za koji geometrijski niz vrijedi: . Ispiši prvih pet članova
400
a3  a 7 
243
dobivenog niza.

4. Izračunaj

a) Koliko brojeva treba umetnuti između 5 i 25 da bi se dobio aritmetički niz

čiji je zbroj 60
b) Koliko brojeva treba umetnuti između 1 i 625 da bi se dobio geometrijski
niz čiji je zbroj 781

Mira Mihajlović Petković 15

1. Napiši prvih 10 članova niza:
a ) a1  1
an  n  an 1 , n  2
n 1
b) an   1
n 1
, n 1
n 1
2. Odredi aritmetički niz u kojem je:
a) a5  11 b) a3  a6  22
. Napiši prvih 5 članova.
a8  20 a8  a4  16
3. Odredi geometrijski niz u kojem je
1
a ) a3  b) a4  a2  18
2 Napiši prvih 5 članova.
a6  4 a5  a3  36
8 4 2 1
4. Izračunaj sumu     ...
3 3 3 3

Mira Mihajlović Petković 16