Kraj kontrastw - Obraz spo ecze stwa Indii w filmach Bollywood

Sylwia Mordarska 2008-05-20

Kraj kontrastw - Obraz spo ecze stwa Indii w filmach Bollywood

WST P

Czy mo na za pomoc masowo produkowanych narodowo filmw nakre li obraz w asnego spo ecze stwa? I czy obraz ten b dzie wystarczaj co realistyczny, czy mo e b dzie to jedynie skrywane marzenie spo ecze stwa w jakim chcia oby si y ? Indie s w a nie na Stary takim specyficznym krajem krajem kontrastw. Ubstwo i bogactwo cieraj si tutaj ka dego dnia, ale kino narodowe fascynuje wszystkich, a powoli dociera te Kontynent. Spo ecze stwo Indii r ni si jednak diametralnie od tego co obserwujemy w Polsce rozwa aj c ich tradycje i kultur . Wartym uwagi zdaje si wi c fakt, i w ci gu ostatniego p rocza nast pi w Polsce niespotykany jak do tej pory boom na filmy z Bollywood. W telewizji w cyklach Kocham Kino, czy programach kulturowych coraz cz ciej s emitowane filmy z tego gatunku. W sklepach mo na spotka coraz wi cej filmw indyjskich, z kolei na pocz tku kwietnia odby si Festiwal filmw Bollywood. Czym ta orientalna kultura zafascynowa a tak entuzjastycznie Polsk ? Na pocz tek jednak czym jest Bollywood? Potocznie przyj ta definicja tego specyficznego gatunku mwi: "indyjskie kino, specyficzny gatunek filmowy, obejmuj cy bli niaczo do siebie podobne, wielogodzinne opowie ci o nieszcz liwej mi o ci i rodzinnych problemach; akcja rodem z telenoweli przerywana jest kiczowatymi wstawkami muzycznymi, w ktrych na ekranie ta cz Hinduski w kolorowych sari. A do tego poca unki na ekranie s zakazane"1. Faktem jest jednak, e kino z Bombaju ma specyficzny klimat, warto ci a zarazem i charyzm i albo si je kocha, albo nienawidzi. Oboj tnym by nie mo na. Kiedy w Indiach produkuje si tysi c filmw rocznie, w Hollywood powstaje ich jedynie siedemset. Przemys filmowy nad Indusem to nie tylko filmy z Mumbaju (Bombaju sk d nazwa Bollywood), ale rwnie i z innych rejonw - wytwrnie filmowe Kollywood (w j zyku tamilskim z siedzib Chennai, czyli dawniejszym Madras) czy Tollywood (w j zyku telugu, z siedzib w Andhra Pradesh). Przy tak poka nej ilo ci wydanych filmw nie da si ich wszystkich zebra i uoglni do jednej kategorii. To kino zachwyca egzotyk , innym

Definicja z artyku u: http://www.stopklatka.pl/artykuly/artykul.asp?wi=35984

2|Strona

spojrzeniem niemo liwo ci jest wi c zg bienie ca ej kinematografii. Jest jednak co co przykuwa sta e elementy, ktre powtarzaj si prawie w ka dej produkcji. Aby zrozumie po cz ci ide si ze sob wiata przedstawionego w Bollywood, nale y zapozna

si wcze niej z kontekstem spo ecznym w Indiach. Indie to ponad miliard ludzi i cieraj ce religie, grupy etniczne oraz mnstwo j zykw ale i g d, analfabetyzm i pog biaj ce si nierwno ci zarwno ekonomiczne jak i spo eczne. To rwnie rozwijaj ca si gospodarka i ubstwo ludno ci dwa bieguny tego samego wiata. W tym w a nie, tak zr nicowanym kraju, kino staje si drug rzeczywisto ci , miejscem gdzie mo na prze y pami ci, ludzi pozwalaj swoiste katharsis, oczyszczenie. Trzy- czy cztero o tym drugim, n dznym wiecie, gdzie brak godzinne seanse w pe nych salach, roz piewanych i recytuj cych kwestie bohaterw z zapomnie przyjemno ci i satysfakcji z ycia. Bogaci bohaterowie, pi kne aktorki, przepych i bogactwo na ka dym kroku. Bohaterowie hinduscy wyrywaj cy kraj z niewoli (Indie uzyska y niepodleg o od Wielkiej Brytanii w 1947r), narodowe hymny i duma z rodakw. Przepi kne krajobrazy z zak tkw Indii oraz niezapomniane choreografie. Niesamowite nasycenie emocjami nie zostawia oboj tnym adnego widza. Tu nie da rady by biernym prze ywa si ka d scen . To jak popularny jest dany film, jest fakt jak cz sto ludzie chc do niego wraca (np. ona dla zuchwa ych- by pokazywany na ekranach ponad 10 lat i wci popularno ci). nie traci

STA E ELEMENTY

W filmach indyjskich pojawiaj si sta e elementy, niezale nie od filmu. Mo na zauwa y zale no ci, ktre s zdecydowanie odmienne od tych, do ktrych przyzwyczai o nas kino hollywoodzkie. Analiza Bollywood to tak jak przekrj spo ecze stwa hinduskiego. 1. Elementy kultury indyjskiej czyli o ceremoniach, symbolach i gestach jako krok do odczytania tradycji i kultury a. Szacunek dla starszych Indusi s spo ecze stwem bardzo przywi zanym zarwno do tradycji jak i religii. Tak przynajmniej s ukazywani w filmach. Starsi ludzie matki, babki s powszechnie powa ane w rd m odzie y. By okaza swj

3|Strona

szacunek, co dzi rzadko si zdarza we wsp czesnej Europie witaj c si , m odzi schylaj si do stp starszych, dotykaj c ich d oni . Nie nale y rwnie myli hindusa z Indusem hindus wyznaje hinduizm, Indus za jest obywatelem Indii. Nie ma filmu, w ktrym nie wykonuj c powy szego gestu, Indusi zniewa yli by starszych. Mo na zobaczy m.in. w: Czasem s o ce, czasem deszcz, Jestem przy Tobie, Water itp. b. lub hinduski W wi kszo ci filmw mo na zobaczy tradycyjny lub, ktry powszechny jest tylko w Indiach. Tradycyjnie to rodzice wybieraj wsp ma onka swoim przyk adowo 4-letnim pociechom oraz ustalaj wst pn dat lubu (np. Nigdy nie mw egnaj). W tek mi o ci pojawia si rwnie w lub. Dzieje si tak jednak rzadko, poniewa Bollywood w pozytywnej wersji bohaterowie poznaj si b d c doros ymi, zakochuj si w sobie i bior ma onek musi pochodzi z tej samej kasty, jego rodzina powinna mie

podobny status materialny jak rodzina panny m odej. Dodatkowo filmy indyjskie, jak przysta o no kraj konserwatywny, promuj brak seksu przed lubem w onie dla zuchwa ych bohaterka p aka a obawiaj c si o honor rodziny, gdy jej towarzysz artowa na ten temat. Odmiennie temat traktuj filmy m odych re yserw, kr cone na obczy nie, ca kiem lu no opowiadaj c histori o seksie przedma e skim (Salaam Namaste). c. Niepodleg o Indii nacisk na ten fakt w domach widzimy portrety z

Indie dopiero w 1947 roku odzyska y niepodleg o . Dlatego w ka dym niemal filmie k ad Gandhim (Water), Indusi piewaj hymny narodowe (Czasem s o ce, czasem deszcz; Chak de! India). Cz sto rwnie twrcy k ad nacisk na aktualny spr z Pakistanem (mi dzy innymi walka o ziemie prowincji Kaszmiru). W Jestem przy Tobie g wny bohater jest o nierzem walcz cym o rozwi zanie konfliktu, w Fanaa i Dil Se bohaterowie s tych ziem. Mo na wyci gn terrorystami prbuj cymi wi c wnioski, e jest to odzyska niepodleg o

istotna sprawa dla Indii, kiedy nawet fabu a oparta jest na kwestiach politycznych (Fanaa, Dil Se).

4|Strona

2. Pojawienie si g wnego bohatera jako podniesienie rangi aktora? W odr nieniu od gwiazd Hollywood gdzie tylko plotkuje si i prbuje zaszkodzi idolom, gwiazdy w Bollywood traktowane s na rwni z bstwem. Na ulicach pe no reklam z twarzami znanych postaci, niekiedy nawet ludzie modl si do swoich idolw jak do bo kw. Z tego te powodu ka dy aktor witany jest na ekranie z g o nymi oklaskami, piskami i wszelkimi innymi mo liwymi aktami rado ci i uwielbienia. Re yser, by budowa napi cie, bardzo cz sto op nia najbardziej jak tylko jest to mo liwe wej cie g wnego aktora na ekran, b d ukazanie jego twarzy. W filmie Veer-Zaara ogl damy g wn bohaterk kiedy budzi si , wstaje z ka, jednak nie widzimy jej twarzy. Albo jest ona przykryta przez ko dr , albo kamera pokazuje aktork od ty u, mo na wi c zobaczy jedynie jej w osy. Bohaterowie drugoplanowi jedynie o niej opowiadaj , wo aj j . Dopiero po oko o pi ciu minutach w rytmie muzyki, widowiskowo ogl damy g wn bohaterk w ca ej okaza o ci w tej chwili w kinie w Indiach wybucha salwa oklaskw i radosnych pieww. Z kolei w filmie Gdyby jutra nie by o g wny bohater pojawia si dopiero po oko o pi tnastu minutach filmu. Najpierw widzimy jak kamera od ty u ledzi ka dy jego krok. Nast pnie ka de jego uj cie jest pokazywane w momencie kiedy akurat jest odwrcony w drug stron , przez co rwnie nie mo na dostrzec jego twarzy. Ostatecznie pojawia si jak i w poprzednim przypadku w widowiskowej piosence co rwnie wywo uje emocjonaln reakcj ludzi. Oczekiwanie, emocje, napi cie towarzysz spo ecze stwie. na ka dym kroku. Aktorzy traktowani jak bstwa - stoj nieco wy ej w hierarchii w tym zamkni tym kastowo

3. Uk ady taneczne w bajkowym wiecie inna rzeczywisto ? W a ciwie w dominuj cej ilo ci filmw muzyka sta a si kolejn okazj dla inwestorw by zarobi pieni dze. cie ki d wi kowe na rynku pojawiaj si znacznie wcze niej, tak e z premier filmu widzowie znaj je praktycznie na pami . A poniewa filmy indyjskie to musicale, do ka dej piosenki starannie wybierana jest choreografia. W tych krtkich filmikach, ktre s jak e wa n cz ci ka dego filmu
5|Strona

Bollywood zawarta jest bardzo cz sto istotna cz znaczenie. Mo e to by :

fabu y, b d wypowiedzi bohatera.

Akcja piosenek rozgrywa si zazwyczaj w jednej z 3 scenerii, ktre oddaj jej

a. Sceneria rzeczywista gdzie ca y schemat ta ca rozgrywa si na ulicy, w szkole, pod domem czyli w tych miejscach, ktre cz sto odwiedzane s przez zwyczajnych ludzi, takich jak widzowie np. w filmach takich jak: Blisko siebie, Gdyby jutra nie by o. b. Sceneria tradycyjna w zale no ci od rodzaju filmu, bohaterowie ta cz w tradycyjnych domach (np. Devdas), w podobnych. c. Marzenie senne bohaterowie cz sto marz w piosenkach, wyra aj c tym samym swoje skryte pragnienia, dotycz ce najcz ciej szcz liwej mi o ci. Ta cz mi dzy innymi na tratwie na rodku jeziora (Dil Se), nad zamglon sadzawk (Jestem przy Tobie), przenosimy si w sekundzie z Indii do Egiptu pod piramidy (Czasem s o ce, czasem deszcz). Dzi ki temu i widz uziemiony z za o enia w biednych Indiach mo e przenie pi kno i estetyk krajobrazu. 4. Warto ci, ktre cz niezale nie od koloru skry dylematy zwyk ego cz owieka si w inne miejsca i podziwia wi tyniach (np. A oka), i tym

a) Widzw, szczeglnie europejskich poci ga w tym kinie wizerunek rodziny. Przewa aj c pokole wi kszo stanowi filmy, w ktrych kilka starsi zamieszkuje razem w jednym ogromnym domu. S

dziadek i babcia, ktrzy maj by przyk adem dla m odzie y (wg. M.Mead mo e to by przyk adem kultury postfiguratywnej), rodzice, ktrzy kontroluj ycie codzienne oraz dzieci i m odzie , ktrzy niesamowity szacunek do starszych tych, rad . (np. Kroki w dopiero wchodz tak naprawd do spo eczno ci, ucz c si jej praw. Wyra ny jest rwnie ktrzy przekazuj gotowe wzorce ycia, oraz s u chmurach, Czasem s o ce czasem deszcz, Paheli) b) Sposb pokazania uczucia jakim jest mi o . Na ka dej d ugo ci i szeroko ci geograficznej wa nym aspektem ycia jest w a nie ona.
6|Strona

Wprawdzie w Bollywood czasem widzimy, kiedy mi o

wygrywa z

tradycj , e ka dy ma prawo wybra samodzielnie towarzysza na reszt ycia, jednak w praktyce jest inaczej. Jako kraj biedny, rodziny zmuszone s zawiera ma e stwa z lud mi, ktrych widz pierwszy raz taki uk ad pozwala im na przyk ad prze y obowi zkowego posagu. Cz sto wi c filmy s mi o ci, a w rzeczywisto ci mi o bajk z warto ci o szcz liwej

przychodzi z czasem. (o mi o ci

szcz liwej Blisko siebie, Czasem s o ce czasem deszcz, o lubie wyznaczanym przez rodzicw Paheli, Nigdy nie mw egnaj.) 5. Przepych i bogactwo pozornym szcz ciem. wiat rzeczywisty przepe niony ubstwem, n dz i szarymi lud mi wydaje si zupe nie nudny w przeciwie stwie do kolorowych rozta czonych postaci. Taka ma by rwnie rola Bollywood. Bogate wille, drogie ubrania i dopracowany do najmniejszych szczeg w wygl d zewn trzny ma odci ga uwag od trosk dnia codziennego. Indusi przenosz si wi c do bajkowego wiata i jak ju wcze niej by o wspomniane prze ywaj katharsis czyli oczyszczenie. Bogato urz dzona rodzina w Anglii Czasem s o ce czasem deszcz, opowie milionera Guru, oraz Bunty i Babli. 6. Stosunek do kobiet Kobieta w Indiach pe ni wa n rol w yciu m czyzny, jednak jest jedynie jego towarzyszk . Otrzymuje nale ny szacunek (rola matki rodz cej dzieci), jednak nigdy nie jest rwna m czy nie. Jej zdanie nie ma znaczenia w decyzjach wa nych. Przyk ad syna w filmie Czasem s o ce czasem deszcz, ktry zosta wygnany z rodziny za fakt, i o mieli si o eni z kobiet z ni szej kasty spo ecznej pomimo nalega matki w stron ojca by zosta , g owa rodziny stanowczo odmwi a. W porwnaniu z partnerskim modelem ma e stw Europy b d Stanw Zjednoczonych, w Indiach wci panuje model patriarchalny. o milionerze z serii od pucybuta do

7|Strona

Wdowy: Wed ug s w bohaterki Water, kobiety - wdowy w Indiach maj 3 wyj cia: a. Jako cz b. Wyj m a sp on z nim na stosie pogrzebowym. za m za brata zmar ego m a. kontrowersyjnej tematyki wniosek ko cowy jaki

c. Zamieszka w odosobnionym od spo ecze stwa Domu Wdw. Re yserka Water podj a si wysun a brzmia nast puj co: wdowy odsuwane s z ycia spo ecznego, okazuje si jednak e to nie adna tradycja, ale fakt i w rodzinie jest jedna g ba mniej do wykarmienia. Ponowne wyj cie za m wi za o by si z kolejnym wysokim wydatkiem rodziny z posagiem dla panny m odej. Z tego rwnie powodu, o czym nie mwi si g o no, w Indiach powszechna jest aborcja dziewczynek (liczb szacuje si na 10 milionw w czasie 20 lat 2) rodziny obawiaj si wydatkw, ktre mia yby by przeznaczone na kosztowny posag, ktry mg by zrujnowa rodzin panny m odej. 7. Nierwno ci spo eczne czyli o systemie kastowym s w kilka W Indiach dok adniej w hinduizmie od wiekw istnieje system kastowy, ktry zak ada e ludzie nie s sobie rwni. Cz owiek rodzi si w jednej z kast: bramini (kap ani), kszatrijowie (wojownicy), waj jowie (kupcy i rzemie lnicy) oraz siudrowie (rolnicy). Hindusi nie nale cy do adnej z kast to pariasi, czyli niedotykalni. Kasty tak przenikn y spo ecze stwo indyjskie, e niedotykalni maj nawet osobne ko cio y do tej najni szej warstwy spo ecznej nale y 200mln ludno ci Indii3, co stanowi 1/5 spo ecze stwa. 78 proc. ich domw nie ma elektryczno ci, ok. 90 proc. - kanalizacji, niemal 50 proc. yje poni ej granicy ubstwa, 60 proc. dzieci poni ej czwartego roku ycia jest niedo ywionych."4 Pomimo tego, e razem z odzyskaniem niepodleg o ci w 1947r. Indie prawnie zakaza y systemu kastowego, wci rwnie odnale funkcjonuj tradycyjne nierwno ci. Mo na je w najnowszych filmach w Water ojciec g wnego bohatera

mwi, e jest braminem, z tego te powodu wolno mu wszystko. Rwnie i wdowy traktowane s jak niedotykalne. Zaleca si by raczej nie wchodzi y w interakcje z
2

Dane ze str.: http://serwisy.gazeta.pl/swiat/1,34189,3793084.html Dane z artyku u: http://kobieta.gazeta.pl/wysokie-obcasy/1,53581,3892524.html 4 Dane z artyku u: http://kobieta.gazeta.pl/wysokie-obcasy/1,53581,3892524.html

3

8|Strona

lud mi z miasta. G wna bohaterka mwi nawet nie rozmawiaj ze mn , pope niasz grzech. Dopiero w zako czeniu re yserka obna a prawdziwy powd dla ktrego kobiety wdowy traktowane s w ten sposb. Okazuje si , e przy spo ecze stwie licz cym ponad miliard ludno ci i wszechogarniaj cej biedzie, kobiety ktre odsy ane s pod pretekstem wdowie stwa do Domu Wdw trafiaj tam ze wzgl du na brutalny fakt, i jest to , jak zosta o to wcze niej wspomniane - jedna g ba mniej do wykarmienia. Re yserka pokazuje jak pod os on religii i tradycji cz owiek zadaje gwa t drugiemu cz owiekowi to rwnie spraw tego filmu, filmie Water). W filmie Lagaan natomiast, jeden z bohaterw jest niedotykalny nikt z nim nie rozmawia, ludzie z lokalnej spo eczno ci wr cz obawiaj si go dotyka w obawie przed grzechem. Podobnie i w filmie Rebeliant. Tutaj s siedzi nie chcieli s ucha z ust niedotykalnego nawet o zbli aj cym si niebezpiecze stwie. Nie traktowano powa nie tego przed czym ostrzega . Niedotykalni nie maj prawa ycia w normalnym s jeszcze si jako spo ecze stwie nie mog uczy si , modli , pracowa z cz onkami wy szych kast. S jakby underclass w Indiach. W a ciwie trudno zdefiniowa czy wci kast , czy ju wykraczaj poza ramy spo ecze stwa niczym podludzie. Banaras natomiast opowiada histori odda a go w opiek bramina, czyli kap ana. ch opca, ktry urodzi niedotykalny, lecz matka chc c ratowa go przed z gry przegran przysz o ci , film o tym, e Tradycji na drugie Hipokryzja, a na trzecie Przemoc5.Zdawa by si rwnie mog o, mi dzy innymi za e nierwno ci spo eczne sta y si wr cz pewnym systemem kontroli spo ecznej. Dlatego Gandhi g osi , e wszyscy s rwni (ukazano m.in. w

8. Wizerunek rodziny Rodzina odgrywa bardzo wa n rol w yciu ka dego Indusa. Jest podstaw spo ecze stwa jak pisa Auguste Comte. I to w dos ownym sensie znaczenia tego s owa. W a ciwie jednostka nie funkcjonuje indywidualnie wszystkie interakcje jakie zachodz , maj miejsce w a nie mi dzy rodzinami. Kobieta na przyk ad, chocia

http://mediafm.net/prowokator/9046,Lektury -obowiazkowe.html

9|Strona

w tej kwestii obyczaje akurat powoli ulegaj zmianie, nie mo e sama dla siebie wybra m a. Typowa rodzina indyjska jest zazwyczaj patrymonialna. To do ojca nale y ostateczne zdanie bez jego zgody rodzina nie mo e podj adnej wa nej decyzji (np. wyjazd crki w ona dla zuchwa ych lub w tek dotycz cy lubu crki w VeerZaara). Warto zwrci rwnie uwag , e tradycyjny model rodziny hinduskiej zawsze jest z o ony z wielu pokole . W jednym domu mieszkaj dziadkowie, rodzice, dzieci oraz wnuki (w: Devdas, Paheli, Veer-Zaara). Dopiero filmy w nowej konwencji pokazuj rodzin w bardziej europejskim modelu rodzice oraz dzieci zamieszkuj ce bez dziadkw (np. Czasem s o ce czasem deszcz, Nigdy nie mw egnaj). Dzieje si tak poniewa spo ecze stwo indyjskie jest w trakcie wielkich zmian. Rodziny wzorcw m odszym pokoleniom, s inny wzorzec kultury tradycyjne prezentuj kultur postfiguratywn w typologii Margaret Mead. Ludzie starsi babcie i dziadkowie dostarczaj wi to ci (np. w Czasem s o ce, czasem deszcz) Ale kinematografia indyjska prezentuje rwnie prefiguratywnej. Reprezentuj go szczeglnie pokolenia Indusw na emigracji Ci, ktrzy wyjechali w poszukiwaniu pracy i wykszta cenia do Wielkiej Brytanii lub Stanw Zjednoczonych. Obserwujemy zmagania nowej generacji narodzonej ju w nowym miejscu s pionierami w nowej kulturze. Nie maj przed sob wzorcw, ktre u atwi yby im istnienie w nowych warunkach.

ZAKO CZENIE

Wiele filmw z wytwrni z Bombaju w Europie cz sto kojarzone jest z kiczem, tandet . Dla recenzentw wielobarwno , atwo przekazu i wszechobecne szcz cie jest synonimem miernego filmu. Aby film zosta uznany w Europie za ambitny wystarczy umiej tnie dobra temat dotycz cy nieszcz cia ludzkiego (n dza, poszukiwanie w asnej to samo ci, samobjstwo itp.), zminimalizowa kontrast kolorw tak by by o bardziej dramatycznie doda alkohol, narkotyki i powstaje dobry, uznany film. rodowisko filmowe nie lubi okazywa emocji i ustala kanony filmw pretenduj cych do ambitnych. Z tego te powodu filmy Bollywood startuj w Polsce z nieco gorszej pozycji. W starciu z Polskimi obyczajami maj nik e szanse. Jeste my zamkni ci na orientalne,
10 | S t r o n a

nietypowe klimaty. Pomimo pewnej dyskryminacji Bollywood zaczyna powoli przebija si przez cienk warstw zlodowacia ych emocji widzw. Okazuje si , e dalekowschodnie filmy wiele mwi o samych Indiach. Pod przykrywk infantylnych niekiedy obrazw, mo na odczyta ca kiem r n od naszej kultur co nie znaczy, e gorsz . Wydawa by si w takim razie mog o, e Bollywood trafnie pokazuje spo ecze stwo Indii. Oddaje wiernie elementy tradycji i kultury, podkre la narodowo post powa wszystko jest takie kolorowe. Bogata ilustracja oraz utrwala wzorce wobec kobiet, m czyzn, starszych czy rodziny. Okazuje si jednak, e nie ycia codziennego jest jedynie iluzj , od problemw. Tak

obrazkiem jak z bajki dla dzieci, ktra ma zaciekawi i odci gn wdw), a jedynie odwa ni re yserzy s ycia spo ecznego (polityka wci w stanie polemizowa

naprawd tematy tabu odsuwane s na dalszy plan, nie mwi si o nich (aborcja, traktowanie z zamkni tym na nowe spo ecze stwem. Indie przechodz teraz czas przemian, by mo e zmieni si ciemne aspekty prbuje wp ywa na systemy kast i nierwno ci), jednak zakorzenione z dawien dawna wzorce kultury postfiguratywnej pozostaj sta e. Ogl damy wi c i poddajemy ocenie europejskiego widza zamkni ty system nierwnych kast, w a ciwie wszechobecn dyskryminacj kobiet, ale zarazem i powszechny szacunek dla starszych. Widzimy poszanowanie niepodleg o ci pa stwa, ale i niepowa ne ubstwianie i budowanie przydomowych kapliczek aktorom, niczym prawomocnym bo kom. Bajkowa sceneria i przepych zamyka oczy na wszechobecn n dz i g d. Indie kraj kontrastw na ka dym kroku

11 | S t r o n a

BIBLIOGRAFIA

http://www.stopklatka.pl/artykuly/artykul.asp?wi=35984 http://serwisy.gazeta.pl/swiat/1,34189,3793084.html http://kobieta.gazeta.pl/wysokie-obcasy/1,53581,3892524.html http://mediafm.net/prowokator/9046,Lektury-obowiazkowe.html

FILMY

y y y y y y y y y y y y y y y y

Czasem s o ce czasem deszcz Jestem przy Tobie Gdyby jutra nie by o Paheli Nigdy nie mw egnaj Devdas Dil Se Veer Zaara ona dla Zuchwa ych Water Woda Fanaa Chak! De India Saalam Namaste Rebeliant Lagaan Banaras

12 | S t r o n a