0

WORLD

world@metrotime.be

maandag 10 december 2007

FOCUS

metro

Ze gebruiken allemaal hun eigen god om het onrecht te verkopen

BRUSSEL De bekende Egyptische feministe Nawal el Saadawi mag dan al een dagje ouder worden, maar ondanks haar 76 lentes heeft ze niks van haar felheid verloren. Iedereen met gezond verstand is het uiteindelijk met me eens, besluit ze haar vurige betoog met een lachje. Vorige week werd haar werk bekroond met een eredoctoraat aan de VUB, maar de strijd voor vrouwenrechten is verre van voorbij. Hoe staat het eigenlijk met de positie van de vrouw in Egypte? Nawal el Saadawi: Die valt niet los te koppelen van de situatie in de rest van de wereld. Ik denk dat je rustig mag spreken van een terugval in de situatie van de vrouw over de hele wereld, van de Verenigde Staten tot in Japan, en dus ook in Egypte. En het excuus is bijna altijd een terugkeer naar de religieuze tradities. Het succes van fundamentalistische bewegingen is een universeel fenomeen, dat zeker niet alleen in de islamitische wereld speelt. Ik geef zelf les in de Verenigde Staten, en daar lopen pakken christelijke fundamentalisten rond die George Bush steunen en de vrouw nog het liefst aan de haard zouden kluisteren. Zij die de islam bestrijden, zien dus de balk in hun eigen oog niet? Hier in Europa en in de VS wordt de islam door veel mensen beschouwd als de nieuwe vijand na het wegvallen van het oostblok. Zij hebben er alle belang bij om te zeggen dat vrouwen in de islamitische wereld verdrukt worden en dat hun emancipatie achterwege blijft door de islam, maar dat klopt gewoon niet! Zelfs de sluier en de hoofddoek zijn geen uitvindingen van de islam. Het zijn politieke symbolen voor de macht van het fundamentalisme. Alle godsdienstfanatici proberen zich via de politiek en de economie te laten gelden, en vrouwen zijn net als armen hun uitverkoren slachtoffers. De situatie wordt dus erger? Natuurlijk! toen ik nog geneeskunde studeerde in Caro, in de jaren 50, zag je geen enkele studente met een sluier. President Nasser probeerde onze economie te ontwikkelen, zodat we minder af hhankelijk zouden worden van de buitenwereld. Hij liet zich inspireren door het socialisme, en de kloof tussen arm en rijk was ook kleiner aan het worden, zodat mensen zichzelf begonnen te organiseren en hun rechten opeisen. Zijn opvolger Sadat wou daar een einde aan maken, zodat hij het volk onder controle kon houden. Met groot succes, blijkbaar Hij en zijn Amerikaanse collega Ronald Reagan hebben het fundamentalisme aangemoedigd om de geesten te sluieren. Als het volk minder ontwikkeld is, kan je namelijk gemakkelijk een consumptiemaatschappij op poten zetten die zich niet verzet tegen de dictator van het moment. Ze gebruikten god als excuus voor het onrecht. Wie gelooft dat de rijken voorbestemd zijn om rijk te zijn en armen arm, komt niet in opstand. Sadat stimuleerde in de jaren 70 de opkomst van de Moslimbroederschap met de zegen van de Verenigde Staten. Hij gaf ze geld en wapens, net zoals Washington Bin Laden steunde omdat hij tegen de Sovjet-Unie zou vechten in Afghanistan. Sadat nam ook hulp aan van de VS, en dat is een bedrieglijk

systeem. De armoede nam toe, de werkloosheid steeg en verdrukking van vrouwen werd erger, en tegelijkertijd werden de fundamentalistische tendenzen sterker. En zo gaat het vandaag nog steeds, want Mubarak voert dezelfde politiek. Ziet u een mogelijkheid om deze evolutie tegen te gaan? Het moet vanuit de bevolking zelf komen. Hier in Belgi zijn de mensen zich bewust van hun rechten, bijna iedereen kan lezen en schrijven. In Egypte zijn er nog steeds veel ongeletterden, veel boeren en de meeste vrouwen hebben geen idee waar ze recht op hebben, en dus zijn ze bang van de regering en de fundamentalisten en ook nog eens bang om te branden in de hel. Hoe kunnen wij bevrijd worden als we ons niet eens mogen organiseren?

en de besnijdenissen gingen gewoon door. De agressie die ik over me heen kreeg, kwam trouwens ook van christelijke families, want die laten hun kinderen net zo goed besnijden in Egypte. Iedereen beweerde toen dat vrouwenbesnijdenis goed was voor de gezondheid, ook dokters. Als arts ben ik tegen alle soorten besnijdenis, want het is een gevaarlijke en nutteloze praktijk. De mannenbesnijdenis is een joodse religieuze traditie, en daarom is het een taboe

dat je de naam van de vader kent, en dus moet de vrouwelijke seksualiteit onder controle worden gehouden, zodat ze zich neerlegt bij monogamie. En als de man niet zeker is van het vaderschap, dan stenigt hij zijn vrouw. Daar zit ook de oorsprong van het verschijnsel eerwraak. En u wordt ook stapelgek van het cultureel relativisme dat hier zo populair is Ach ja. De postmoderne filosofie en het neokoloniale idee zijn twee handen op n buik. Filosofen hebben ook economische belangen, en zo ontstaat er vanzelf een band tussen economie, politiek en filosofie. De postmoderne stroming heeft zeker haar verdiensten, maar het cultureel relativisme is achterlijk in mijn ogen. Onlangs heb ik me nog kapot gergerd aan de (bekende feministe) Germaine Greer, die in een krant beweerde dat ze geen kritiek mocht leveren op de sluier of op de vrouwenbesnijdenis in Egypte omdat dat deel is van hun cultuur en hun religieuze identiteit. Dat is toch compleet hypocriet! Mensenrechten zijn universeel! Op die manier kan ik dus de Chinezen ook niet bekritiseren omdat ze de voeten van hun kinderen misvormden in ijzeren schoenen, omdat dat in hun cultuur mooi werd gevonden? Ik moet elke vorm van agressie tegen het menselijk lichaam bekritiseren, of helemaal geen enkele. (ms)

Een leven op de barricades

Nawal el Saadawi is in 1931 geboren in het dorp Kafr Talha, op de oever van de Nijl. Haar vader was een ambtenaar, die zelf voor het ministerie van onderwijs werkte en zijn dochters dus naar school stuurde. Nawal bleek talent te hebben en studeerde af als dokter, waarna ze aan de slag ging bij volksgezondheid. Ze was ook erg actief in de vrouwenbeweging en andere linkse bewegingen, en dat engagement kostte haar uiteindelijk haar job. Ook haar boeken vielen niet bepaald in de smaak bij de overheid. De publicatie van het werk Vrouw en Seks in 1972 zorgde voor een enorm schandaal, maar el Saadawi zou de controverse nooit schuwen. Onder meer vanwege haar fanatieke inzet voor de rechter van vrouwen werd ze in 1981 opgesloten vanwege misdaden tegen de staat, maar president Sadat werd niet veel later vermoord en daarna kwam de schrijfster opnieuw vrij. Daarna werd ze steeds vaker bedreigd door islimatische fundamentalisten, die in haar discours een bedreiging zagen. Ze verhuisde in 1991 naar de Verenigde Staten en gaf er les aan verscheidene universiteiten, maar in 1996 trok ze terug naar haar vaderland. In 2005 probeerde ze zelfs deel te nemen aan de presidentsverkiezingen, maar de eisen voor nieuwe kandidaten waren zo zwaar dat ze daar uiteindelijk van af zag. Intussen wordt ze beschouwd als een van de belangrijkste hedendaagse auteurs in Egypte en haar werk is vertaald in twaalf talen. /// www.nawalsaadawi.net

Wie gelooft dat de rijken voorbestemd zijn om rijk te zijn en armen arm, komt niet in opstand.
om erover te spreken. Maar waarom toch? Het wegsnijden een deel van de voorhuid heeft allerlei gevolgen voor de psychologische, seksuele en sociale gezondheid van jongens. Bij meisjes gaat het net zo: als je de clitoris of een deel ervan wegsnijdt, is dat nefast voor hun gezondheid op alle vlakken. En daar vecht ik dus al mijn hele volwassen leven tegen, al meer dan vijftig jaar! Volgens u is de vrouwenbesnijdenis ook geen islamitische traditie? Maar nee! Er is gewoon geen sprake van in de Koran, net zomin als in de Bijbel of het Oude Testament. Het heeft wl te maken met het patriarchale systeem, waarin vrouwen monogaam moeten zijn en mannen meerdere vrouwen mogen hebben. Het enige wat telt is

U bent een van de voortrekkers van de strijd tegen vrouwenbesnijdenis. Waardoor bent u geradicaliseerd? Het is allemaal begonnen met Badour Shaker, een twaalf jaar oud meisje dat stierf tijdens haar besnijdenis. Toen ik als jonge dokter in de dorpen werkte, zag ik veel meisjes en jongens verschrikkelijk bloeden en soms zelfs sterven na die wrede operatie. Uiteindelijk ben ik gewoon ontploft van woede. Over Badour heb ik mijn eerste artikel geschreven. Het werd een enorme rel in de jaren 60, maar ik raakte uiteindelijk mijn job bij het ministerie van onderwijs kwijt