Você está na página 1de 108
Elementos de Quimica Pertence a: Rita Rodrigues - 7801 QUIMICA Engenharia Biomédica 2013/2014 cosas T -2xgodura. dese ita_ 2 dads yarieg dt Co. Susana Picarra Goncalves PROGRAMA: 41. Introdugao: Orbitais atémicas e nimeros quanticos. Contiguragées eletonicas: principio de Aufbau, principio de exclusdo de Paul e regra de Hund. Tabela Periédica dos elementos 2. Estrutura Molecular: Notacdo de Lewis. Regra do octeto, Escrita de estruturas de Lewis. Determinagao de cargas formals. Hibridos de ressonéncia. TRPECV @ {geometrias moleculares. Momentos dpoiares de igagao e momentos dpolares resuitantes. Polaridede de uma molécula, 3. Nomenclatura de produtos quimicos: Compostes inorgénicos: nomenciatura de ides, Gxidos, perdxidos,hidréxidos, hidetos, sais e acidas. Compostos ‘organicos: familias de compostos e grupos funcionais, Nomenclatura de compostos organicos, Compostos organicos: Representasdes de moléculas em Quimica Orgénica (bond-ine, prespectiva, Newman). Conformagbes. Isbmeros csfrans. Isdmeros ‘struturais (de cadeia, de posigdo e funcionais) @ estereoisémeros (enantiomeros © diastereomeros), . Forgas Intermoleculares: Forgas de Van der Waals (Keason, Debye e London) & ppontes de hidrogénio. Previs8o qualtativa de propriedades fisicas com base ne tipo {de forgas intermoleculares das substancias organicas e inorganicas: pontos de fus80, pontos de ebulicdo, viscosidade e solubiidade. 6. Reagées acido-base: Massa atdmica relativa, massa molecular relativa e massa ‘molar. Solugdes. Molaridade e normalidade. Reacbes quimicas ireversives, Lei de Lavoisier. Definigio de acido e base fortes. Reacbes irreversiveis e equlrio {uimico. Definigo de acidos e bases fracas. Produtoidnico da agua. Pares acido- base conjugados. Constante de acidez o de basicidade, Determinagao do pH! de solugbies de dcidos e bases (fortes e fracos). Equacio de Henderson-Hasselbalch, NNogéio de equivalente em acido-base. Tituiagses acido-base, Titlagbes de aminodcidos. 7. Termodinamica Quimica: 1* Lei da Termodinamica. Entalpla. Reagoes ‘endotérmicas © exotéimicas. Lel de Hess. Entropia. 2" Lei da termodinamica Energia de Gibbs @ espontaneidade das reac¢bes. 3° Lei da termodinémica. Energia {de Gidbs e equilbrio quimico, Termodinémica vs Cinética, Diagramas de variagao {de energia de Gibbs em fungo da coordenada reaccionai, Efelto de um catalisador nna velocidade de uma reacgao, 8, Reacgdes Oxidagdo-Redugao: Oxidacso e redugio, Nimeros de oxidagao, ‘Acerto de reagbes redox. Eléctrodo de referencia e potenciais de reduoto padrao, ‘Determinagdo de potenciais de reacsio em condigoes padrao e em condigtes reas: ‘equagdo de Nemst. I Introdugao Modelo da nuvem electronica: “Campo de Futebol" Weal [ses cce(9) r Ineutroes Protées e neutroes localizados no nucleo, num volume muito pequeno (cerca de 10-3 do volume total do atomo) Electrées movem-se “aleatériamente” em torno do nticleo, existindo zonas onde é mais provavel encontra-los - orbitais eos probabilidade de encontrar o electraéo > 90% Ceoeres eee sec) elitr ‘=n? quantico principal (n=1,2,...) (energia das orbitais) . sec 98 {~ n° quantico orbital (I=0,1,...n-1) (forma das orbitais) im, —n? quantico magnético ou azimutal (m=-1,..0,. (orientagao das orbitais) n—n° quantico principal (n=1,2,...) nivel de energia da orbital (‘distancia média do electrao ao nicleo”) 1= n° quantico orbital q (1=0,4,..., n-1) ; forma da orbital ' 1=0—> orbitals 1=1—>orbitalp 1=2->orbitald © os oma Le McK. 6 eC” emet. 1007 R= railed g sverx. 14 O77 ml = -1,0,17 oe: Beat og) M- Introdugao [1 - Introdugao Atomo de Atomo Hidrogénio Polielectrénico oo nu Aexisténcia de orbitais electronicas proximas do nticleo reduz a atracgao electrostatica entre os protées do nucleo e os electrées de orbitais exteriores, Regras para Preenchimento de Orbitais: (m,=-1/2, +1/2) electraéo sobre si préprio na 1 1 t t ' ' indica o sentido de rota¢gdo doi 1 1 orbital 1 ' 1 1 1.1 - Introdugao. 1.1 - Introdugao Regras para Preenchimento de Orbitais: rune Cesare naan Regra da diagonal: Regras para Preenchimento de Orbitai Regra de Hund 11- Introdugao 1.1 - Introdugao Representacao dos elementos loes Sdo dtomos que perderam ou ganharam ee electrées -> jA ndo so neutros!!!!! simbolo do elemento ae ee 11-1 = 10 electroes rr oa at 11 protoes Seem 6+2 = 8 electroes Numero de protées de um atomo desse elemento or 5 . 6 protées N° massa, A Numero total de protées e neutrées existentes no nucleo de um atomo de um dado elemento . 11 electrées aoe ‘11 protées 12 neutrées: dads: 1.1 - Introdugao 1.1 - Introdugao Escreva as configuragées electronicas dos seguintes elementos: Nooron= tabela periédica opsges 1°23 4 5 6 7 8 9 10111213 14 15161718 = Grupo: indica o numero de electrées de valéncia (ultimo nivel) do atomo desse elemento Periodo: indica o numero total de niveis de energia ocupados pelos electrées no atomo desse elemento 1.1 - Introdugao Indique 0 grupo e periodo a que pertencem os 1.1 - Introdugdo seguintes elementos: tabela periédica 23 4 56 7 8 910111213 14 15161718 4Be = bese es | sainalaletaatatalelalala 4° periodo -> 4 niveis de energia Grupo 17 > 7 electr6es no ultimo nivel Br: 1s? 2s? 2pe 3s? 3p° 310 40245 =, =“ _ 4 IPS B5tt8eAic de Setubal Escola Superior de Tecnologia de Setibal Elementos de Quimica Folhas de exercicios para Engenharia Biomédica Capitulo 1 Estrutura Atomica e Tabela Periddica ‘Susana Pigarra Gongalves 201312014 C ods Al Nec onice, Queen, 5d 7 en we 7 ‘) . ahs ae 36K AS & 7 sal afte 5 ly a &. (a) Not Ce) doe , Ce) CQ™ (a) .X* - ‘ (ea) yer oe x (4) Se" () AX as@ 6 83x d. a)! LIGACAO QuiMIcA NOTACAO DE LEWIS PARA ATOMOS - Atomo - simbolo do seu elemento - e° valéncia - pontos (ou cruzes) & volta do simbolo do elemento Elemento Conf electronica | Rep. Lewis [Hidrogénio ae a Halo Tito Berio LIGAGAO Olena VaKerN REGRA DO OCTETO Ce eee ganhar, perder ou partilhar electrées EUS ME ert ee MoO S Rots tos Rot oo) gas raro mais préximo (8 e~ de EXCEPCOES: ATOMOS ESTAVEIS COM OCTETO INCOMPLETO Lie Be tendema perder electrées de 1 forma a ficarem(1s? 1/2. Be Al sdo estaveis com 6 electrées na camada de valéncia OCTETO EXPANDIDO Para elementos do 3° periodo e seguintes, pode ser permitida a existéncia de m de § electrées em volta do tomo central (devido ao preenchimento de orbitais d) LIGACAO QUIMICA atrair electrées estabelece com outros dtomos a F Pauling Definicéo: tendéncia nas do atomo para ligagées ELECTRONEGATIVIDADE que TIPO DE LIGACOES Entre elementos metdlicos aia TIPO DE LIGACOES TIPO DE LIGACOES Entre elementos metalicos (os eb Mert} 1 - um atomo da um electrao e forma um catiao - 0 outro Atomo recebe um electrao e forma um aniao ee MA VAYAMA. 2 -os dois ides (cargas contrarias) atraem-se EEE Sey electrostaticamente i1_ou_ 2 grupo (excepto H elementos edd Ds ig, Ca, 5. t++e+ttt ++44+4+44 eee Cee e - Alguém me explica o que é que ha ry 2 de tao atractivo do outro lado da rhe BR telat Dois atomos partilham dois de encontrar os electrées entre os dois nicleos) Apolares Covalentes Os dois dtomos s&o iguais i ' 1 1 ' ' electrées (elevada probabilidade I 1 ! 1 1 electronegatividades semelhantes HrH (Ligagao He + Ho -4 simples) ' I 1 1 1 1 ' 1 1 1 ; Entre Aatomos de elementos com 1 1 1 ' ' : ' 6: ' 1 1 1 com ? 222 H. + Ho TIPO DE LIGACOES Dois Atomos partilham dois electrées, fornecidos por apenas um deles LIGAGAO QUIMICA 1. contar os e” valéncia de todos os Atomos e somar/subrair os e correspondentes 4 carga. Somar o ntmero de electrées de valéncia de todos os atomos e (des)contar a carga (se houver!) 2.escrever esqueleto estrutural do composto (elementos menos electronegativos ao centro; He F geralmente terminais) 3. Desenhar uma ligacdo covalente simples entre o dtomo central e cada um dos atomos em seu redor. Complete o octeto dos atomos terminais 4. Se ndo se verificar a regra do octeto para o Atomo central, substituem-se as ligacées simples por duplas e triplas, a custa do pares isolados dos elementos terminais. CH,FC1; 0, NH,; BH; H,0* TIPO DE LIGACOES quando sao necessarias varias estruturas de Lewis para descrever correctamente as ligagées numa molécula TIPO DE LIGACOES xessonancia! Os importantes sao: 1. Aqueles cuja separacdéo de cargas reflecte as electronegatividades relativas dos Atomos 2. Evitam cargas elevadas (ex: +2, -2, etc.) 3. Apresentam cargas adjacentes com sinais contrarios (obedecam 4 regra do octeto!) - Método simples e directo para prever geometria de moléculas - N&o explica porque se formam as ligagées quimicas... - Qual a diferenca entre H, e F,? Teoria do Enlace de Valéncia (electrées da molécula ocupam orbitais atémicas dos atomos individuais) Teoria das Orbitais Moleculares (€ormagao de orbitais moleculares a partir de orbitais atémicas) = — men mn? qarsd | Siegler faresonte | sorebacectore cantor | Essay 2 & O | 2enoox(2 0) AIO" 3 3/0 xtemnaplan YONL we | Go) 4 «lo WWacdInaGO) | 703,5 5 oe, Aree 2 2 ieee ee G we doadus (Godt aoe AEs doQ 40% 37 4 PPR e003, 4) ‘ a Sma a) | A045 = 4 -7! IPS Fito ce sev Escola Superior de Tecnologia de Setubal Elementos de Quimica Folhas de exercicios para Engenharia Biomédica Capitulo 2 Ligagao Quimica Susana Pigarra Gongalves 2013/2014 Com ciasdes TL Zoggs Qucsonico, A. a) aogcGie mica (Nat +07) B) Lreaga coradenge Soengas (1@ -@ \) ogotan C) Bogeds covalent sicorQos Queer (H-D) A) os mode SB Yor, VtoogcD 2) Li0g. GSO cwadLbica P Regge iene, (O*- 4 Ho2t ) Dio9 (OB BAD coo, Sa) De SG CeBYAaINKe dale, Cecrve Honk cues) Q) 2. ismica (G** +2 F7) ~ a) reece: = IE-QI x. i i e e- ae vol oD Be) ceoRiicuDen’ erm svo nde oh) ©) 420° core 6 KOS chrotdmicss (KotadsS & enoOit cast c Pr A) cena@renBer x ‘a = (mae wicuc: ICSCl 2 ryote das a? 20) 4 * cf 2 post) alae CaceWan seston (IN: {ican co at) ce fm Lome cor . {gS RD) avo’ com ay ae . ~ “ ; ( 2 7 5 yoo! 8) eweoteinda gator ( NI ve" : 2) corag. goreot 5 ° » Gerindetest tot ‘ roass Adatsass BxOW! 4 J % ‘= At0 O| #0) Dias i & Wo, SoS. 4rome- c)AIO “Cer D) 1 On Med, dqawe” LS) epornawe os { o) ax 20) 3 | Nc axteat 1G a R6) AD xodss BEB) aparece agiteureced ©) 220° 2 30? coonm 10 TOUS ctecPotnicce’ Kodo A) vecoQreonda Yotan #0) _ ZH fos! 2) career qoreeaQ iQ w&P & 5-550 do @ af 2-220 25) opamaic, Xs €) 4033? comm Lagd sebsoress sevastdnica(4,0) corn 8 RON) adachietmicor modal &) wero eda, xan (2 40) 4 Teh Beane: #) cone 4 ac wf Bn. See A Igy 2») i DPM)opomeiic, Pordyice (4,0) 2 H il H edags 5%cam O YOM Oachs oni Coo 4 . iesto youve u A) creed. REA (0) Derar ioe ) seoticatae ruta (2 #0) lo —iRez 4 H Comodo UT Nermnandodon. Compostos Inorganicos IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry) 1. numa formula quimica A lugarios elementos (da menor para a maior electonegatividade) ex: NaCl, NaKSO,, KNaSO;"*° 2. nos compostos idnicos escrevem-se primeiro os catides ¢ depois os anides. A carga total é ex ALO, (AP) 0%); 3. nos compostos constituidos por atomos de elementos ‘nao metilicos, a ordem a seguinte: B,C,P,N,H,S, 1, Br, Cl, O,F ex OF, ,0 cevakediicess | tcenteco® us K eeendehicos AS crocs AZ coi’ Bice 28 cedig ero AOS aeamas | 3 2 AS ~ abacharcag Vad esol & 22 + atachorrane- brat | Pop total = O} i Es Compostos Inorganicos IUPAC (international Union of Pure and Applied Chemistry) Nomenclatura de Compostos Nomenclatura de Compostos Inorganicos IUPAC Inorganicos IUPAC PEROXIDOS - possuem dois tomos de oxigénio ligados por uma ligacio oxigénio formados por SOG (O”) dtatibenmeMllene - Podem set'compostos iénicos ou moleculares’ ex: CaO, ALLO, - ex: Na,0,,(H,03)->- <0. peréxido + nome do catiaio metalicoy formados pelo clemento oxigénio ¢ um no metaly (pex6xido de sédio, peeoxido de hidrogénio) ex CO,, SO, a- (idxido de earbono, tidxido de ensofie) Nomenclatura de Compostos Inorganicos IUPAC n'a 1uUPAC HIDROXIDOS formados por anides hidréxido (HO-) ¢ catiées metalicos as solugdes aquosas ionizam-se, possuem propriedades bisicas ex: NaOH, KOH (bidréxido de sédio, hide6xido de potissio) HIDRETOS formados pelo anidio hidreto’ (HO) e catiées metilicos ex: NaH hidreto + nome do catiio” (hidreto de sédio) Nomenclatura de Compostos Inorganicos [IUPAC SAIS formados por eatiGes (excepto H*)jc anides (excepto HOve’ Hy ex: NaCl; KF nlome do aniao (eto; ito; ato) + nome do catiio. (dloreto de sédio; sulfato de potissio) sais anidros sno _possuem Agua de cristalizacao incorporada sais hidratados (culfato de cobre pentahidratado) Nomenclatura de Compostos Inorganicos IUPAC IUPAC AcIDOsS Substincias que em solugo aquosa doam ides H* (definicio de Bronsted Lowry) hidracidos formados por hhidfogéni6 ¢ nao metais’ oxodcidos formados por hidrogénio; oxigénio e no metais ee “HCI (ac. cloridrico) H,S0, (6e. sulfiieo) oxodcidos 0 Ghipo) COMPOSTOS ORGANICOS C,H Compostos Orginicos: C,H, O,N SP halogénios (FCI, Br, 1) CARBONO - pode formar ligacées simples, duplas ¢ triplas - pode formar cadeias lineares ¢ ramificadas Actualmente: > 8 000 000 compostos orginicos (~100 000 compostos inorganicos) Exe OE QL o : = ? Doaderrecs aac) centage Lame @cd ad Nomenclatura TUPAC NOME = PREFIXO + SUFIXO, PREFIXO: n® étomos de C da cadeia principal SUFIXO: Familia Quimica do composto Familia Quimica’— Conjunto de compostos com comportamento quimico semelhante, isto é, com o mesmo grupo caracteristico Grupo Caracteristico — Conjunto de atomos que é em grande parte responsavel pela reactividade quimica do composto em que est inserido. GRUPOS FUNCIONAIS Familia Sufixo Alcanos ano — Diog Alcenos eno ——> * Alcinos ino ———> Haletos de Alquilo haleto de__ilo Alcoois ol Aminas amina Eteres éter __flico Aldefdos al Cetonas ona Acidos Carboxilicos cido __ico Esteres ato de __ilo Anidridos Anidrido __dico Haletos de Acilo haleto de __oilo Amidas: amida REPRESENTACAO DE FORMULAS DE ESTRUTURA ras cH, (CH,-CH,-CH,-CH-CH.CH, Zen oH, CH,CH, Representagao em Bond-line eta ~ Cada vértice representa um atomo de C(incini ose - Omitem-se os atomos de H ligadosaC* (excepto se for necessitio po-los em evidéncia) ~Todos 0s outros elementos sio representados Reqd “AEM | HIDROCARBONETOS Compostos formados apenas por C e H Aromaticos Hidrocarb| a Aleanos Over cLoreicy R bon, are i, ” Alifiticos | Aleenos"“*._¢' we Hee Soy Allecinos He—c=eH ALCANOS ALCANOS: Nomenclatura Alcanos: | hidrocabonetos (C, H) saturados (C com ligagdes simples) Alcanos Lineares: | PREFIXO: n° de C Formula Geral: SUFIXO: ___ano area y CH,—(Melano - 9 conlsone SS CH, -Blano - a canivorst po C.Hs -(Propano ~ BcernlsaneS RB CyHyy Butano = 4 cats oe CHyz-Pendana - 5 coubora! ALCANOS LINEARES: n° dtomos C Formula 1 cH, 2) CH, 3 CH, 4 CH 5 CH 6 Gin f CHys 8 Css 9 CoHay 10 CioHaa "1 Cy Ho 12 CHa, 13 CisHos 14 CigHo 15 CHa 16 CigHys 17 CyHyg 18 CisHag 19 Cann 20 Cre Yaktve Aspermadla cho crcioeny codaia, wien qod, LUCINDA GG cenagene, metano etano propano butano pentano hexano heptano octano nonano decano undecano dodeano tridecano tetradecano, pentadecano hexadecano heptadecano octadecano nonadecano icosano cr de conisames & SURKOr ALCANOS RAMIFICADOS Cy O butano tem dois ISOMEROS ESTRUTURAIS: compostos com a mesma fétmula molecular mas diferentes formulas de estrutura ISOMEROS ESTRUTURAIS Quanto maior for o ntimero de carbonos de um composto orginico, maior sera a possibilidade de existéncia de is6meros estruturais 2°C | a"isomeros I 7 2 1 3 T 4 7 3 3 6 5 7 9g 8 18 9 35 10 75 12 355 15 347 20 366319 (30 |4i77846763 ALCANOS RAMIFICADOS Nomenclatura tupac 1 - Identificar a cadeia principal (cadeia carbonada mais longa) heptano 2—Identificar as cadeias laterais (grupos alquilo) (sufixo grupo substituinte: ...ilo /”...iI”) ALCANOS RAMIFICADOS Nomenclatura 3 — Numerar a cadeia principal de um & tupac extremo ao outro (umerar a cadeia principal a_partit_da_extremidade que_conferit_uma_numeracio mais baixa_ao_grupo substituinte) CHa CH-CH-CH=CH=CHe 456 CHa CH / Q @metiltheptano poder estar numa posicio nao é necessatio indicé-la Ex: ’ ris Hh, ar metilpropano ALCANOS RAMIFICADOS Nomenclatura existir mais de um substituinte: 1. Identificar a cadeia principal e dat-lhe nome 2- Identificar as cadeias laterais 3. Numerar a cadeia principal de forma a atribuir a numeragio global mais baixa aos conjunto de todos os substituintes 4. Escrever 0 nome do composto citando os grupos alquilo laterais por ordem alfabética, seguido do nome do alcano principal 3,4-dimetil-heptano 5. os diversos elementos do nome sepatam-se por hifens e os mimeros por virgulas ALCANOS RAMIFICADOS Nomenclatura tupac Estruturas com varias cadeias possivei Escolher a cadeia que tiver mais substituintes! > smaign Escolhet a numeracio que atribuir um valor global mais baixo aos substituintes 3-ctil-S-metil-hexano ALCANOS RAMIFICADOS Nomenclatura s @ nz otad do ¢ Os aleanos com uma estrutura do tipo (CH,),CH(CH,) ,CHy Comn'=0, 1.002826 designados genericamente por isoalcanos_ CHy-CH-CH, CH,-CH-CH,-CH, CH, ; CH, Isobuiano "Isopentano (metilpropano) (metilbutano) CH,-CH-CH,-CH,-CH, | cH, (<6) Isoshexano (2-metilpentano) \¢ ( a tom ={o;? Ha) a CHIC Hale Hey com 9 =10} ts CICLOALCANOS Alcanos: | hidrocarbonetos (C, H) saturados (C com ligagées simples) estrutura ciclica Formula Geral: C,H, 4 CICLOALCANOS Nomenclatura UPA 1- Adiciona-se o prefixo «clo ao nome do respectivo aleano: <{ ciclopropano ciclobutano—Giclochexano _) UNS + coarnd ge acame 2- Se houver substituintes numera-se a estrutura ciclica de acordo com as regras gerais definidas para os alcanos ALCENOS Alcenos: | hidrocarbonetos (C, H) insaturados (ligagdes duplas C=C) Nomenclatura: Substitui-se 0 sufixo ano por eno A cadeia é numerada de forma a incluir a dupla ligagao ¢ a atribuir-lhe 0 menor ntimero possivel ALCENOS Nomenclatura: tupac A cadeia principal é a que tiver maior mtimero de ligagdes duplas (mesmo que exista outra cadeia mais longal) 3-propil-2,4-dimetil-hexa-2,4-dieno ALCENOS ALCENOS Isomerismo CIS-TRANS Estruturais substituintes em posi¢des diferentes dupla ligacio em diferente posicao ISOMEROS| Cis/Trans porque os carbonos sp? duplamente ligados nao todam livtemente Isémero CIS ~ com os dois grupos funcionais volumosos virados para o mesmo lado da molécula _-> Isémero TRANS — com os dois grupos funcionais volumosos virados pata lados opostos da molécula ALCINOS Alcinos: | hidrocarbonetos (C, H) insaturados (ligacdes triplas C=C) Nomenclatura: trac Substitui-se 0 sufixo ano por ino ‘A nomenclatura obedece as mesmas regras que a dos alcenos -ino G-etiloct-2,4- 1-etil-4-metilbenzeno e-etilisopropilbenzeno I) PY petilmetilbenzeno © ‘benzeno; como grupo substituinte, é designado por fenilo as | 4fenijpent-2-eno V1 % HALETOS DE ALQUILO Compostos contendo halogénios (F, Cl, Br, I) Nomenclatura > AC (nome do halogénio) eto de (alquilo)_ilo Como substituinte: x-fivore... (ou clare, bromo, iodo) Ex: CH,-Cl cloreto de metilo (ou clorometano) CHs- CH,- Cl cloreto de etilo (ou cloroetano) a £4 3-bromo-2,3-dicloro-2-metilpentano 4 s Be UA Cl Br Br __ b-bromo-2,3-diclorobenzeno al _-C]_ Paste issatlossies od Nao se representam os pares de FNAXq, | _ dlectrdes no ligantes dos | ALCOOIS Compostos com o grupo funcional OH Nomenclatura DFO CORMIER PREFIXO + ol ou ilico tupac alcool Dar a numeracio mais baixa a0 grupo -OH Alcoois Primarios COM coon. Sxtexsniciads) CH,-OH, metanol ou alcool metilico CH,- CH,- OH — etanol ou alcool etilico Alcoois secundatios (OA Siogds A586 cc de erase) ss OH 2,2-dimetilpengan-3-ol fe apoyo OH Alcoois Terciatios ( ALCOOIS case 2,3-dimetilpentan-2-ol OH Fenol (TUPAC) AMINAS c ‘Detivados do amoniaco’em que os hidrogénios foram substituidos por grupos alquilo. amina Aminas Primérias (1 grupo alquilo) _\ | — = \t N. NN Hoy CH; R co ou metilamina Ry Aminas Secundarias (2 grupos alquilo) ‘R (+ Aminas Tercidrias (3 grupos alquilo) N - com substituintes iguais: a N. N ANY ANY H,C H CH; HC CH, dimetilamina trimetilamina AMINAS urac Aminas Secundarias (2 grupos alquilo) Aminas Tercidrias (3 grupos alquilo) ~ com substituintes diferentes: a 0 Sle 1) Identificar a cadeia alquilica principal (> n° C) 2) Identificar os substituintes 3) Preceder os substituintes pela letra N- igados ao azoto) H il Q £ xe Hi N-metiletiletilamina _ N-etil-N-metilisoptopilamina NH, N a dare 2Ost coo anilina (IUPAC) N-etil-2-metilanilina ETERES ALDEIDOS tupac Quando se tém duas cadeias carbonadas ligadas oe entre si porum étomo deQ: Possuem um grupo carbonilo no extremo da cadeia éter flico — 1) Numerar a cadeia principal a partir da funcio (grupos alquilicos por ordem alfabética) aldeido Ex: 2) Utilizar o sufixo al G2 AO, éter etilmetilico ter dimetilico. sos ) oO an ic 4 ‘ ) 2,3-dimetilbutanal 2,5-dimetil-heptadial - ’ cS aaa AU 3 7 os a Ps éter fenilmetilico éter ciclohexilpropilico (anisol - TUPAC) aque consent WS ree O arcnck s{OA soso CETONAS tupac Cetonas: Possuem um grupo carbonilo no interior da cadeia ACIDOS CARBOXILICOS PAC Acidos Carboxilicos: Possuem um ou mais gtupos carboxilicos (COOH) 1) Numerar a cadeia principal attibuindo a numeracio mais baixa ao grupo cetona 2) Indicar a posi¢ao do grupo cetona 3) Terminar com o sufixo __ona O grupo catboxilico encontra-se sempre num dos extremos da cadeia | Acido + cadeia alquilica + 6ico Oo 2-etil-3,3-dimetil Oe ciclohexanona 3-metil-hexa-2,5-diona alquil a/quil cetonias 2 ATENGAO: 0 COOH conta para a numeracio da cadeial ° OH pki Ipentandico. Acido-2-etil-butanodidico ficido benz6ico. (IUPAC) ESTERES (derivados de Acidos catboxilicos) | . tupac Esteres: O grupo OH foi substituido por um grupo OR’ 1) Identifica-se a cadeia carbonada do grupo Acido € utiliza-se o sufixo ato. 2) Identifica-se a cadeia alquilica do grupo OR. 3) A numeragio inicia-se no grupo COO, com 1 | alcanolato de alquilo oO ; DES ES GR) ce “etanoato de etilo " 2metilbutanato de etilo ° oO ys A ee) Q SRN benzoato de isopropilo ) Goame do caclaien pion wo) abe oe ANIDRIDOS (derivados de Acidos carboxilicos) Anidridos: tupac “om 0 grupo R-CO -O-CO-R Substitui-se o prefixo acido pelo prefixo anidrido e mantém-se a terminacio éico. necessirio 0 prefixo di Nota: se as cadeias laterais forem iguais, nio é anidrido benzéico ¢ propandico AMIDAS (derivados de acidos carboxilicos) HALETOS DE ACILO (derivados de acidos carboxilicos) Amidas: Com 0 grupo R-CO -NR2 Com 0 grupo R-CO -X com X = F, Cl, Br, I Nome: cadeia principal + sufixo amida BAUINA-R4 Nota: se o azoto tiver mais substituintes, haleto de (cadeia principal) oflo recedé-los por N- “ , precedé-los pi (reoren eo HOME) Ae ( cloreto de propanoilo _brometo de 3-metilpentanoilo 3-metilpentanamida Raco-% oC ( 5 r x(Q } ‘ | ve x oO (R 1 iodeto de benzoilo ‘N-etil-N-fenilpropanamida |X = > dots | AE sunssk link . expo Aapars & enone da codata, Sco ago Tors, Tah be Bx Iromaks E> iodats ) 1-ciclopentil-bis-2,6-(2,2-dimetil) propil-3,5-ciclopropilmetil-ciclohexano armidxd ARON acer don ceeds Co coor lbramt cncactaie wineiget) ober As Corona ce cocltin olguritie) 12 >, 7 I _ “| | Pp S Instituto Politécnico de Setubal Escola Superior de Tecnologia de Setubal Elementos de Quimica Folhas de exercicios para Engenharia Biomédica _ Capitulo 3 Nomenclatura Carla Cameiro, Susana Goncalves 2013/2014 3—Nomenclatura 1. Considere o seguinte conjunto de espécies quimicas: H3POs, K202, MgF2, CO2, Ps, Fe(OH)s, Fe, AgNOs, HNOs, Ca(OH)2, NaH, Clz, SOs, H2SO«, MgClz, N2Os, PbSOr, AlOs Seleccione a(s) que representam: substancias elementares Fe 724 Oy “Ecidos Oxidos + moleculares idrdxidos oxides = iénicos perbxidos 0, 2, Preencha a sei guinte tabela com as formulas dos respectivos catides (sem fazer batota e ir 20 anexoll) v, E* Ge nome | férmula | nome | formula] nome | formula | nome hidrogénio calcio cs [ferro cobatto(l) Tio batio Eero (il niquel sédio magnésio |» cobre(}) prata potassio, aluminio [A cobre(t ==} ouro Ci) ‘aménio crémioGT| Gr | chumbo | 2,°* | zinco 3. Preencha a seguinte tabela fazer batota e ir a 10 anexo II): E nome | formula nome formula nome formula hidreto 1_| Ganeto CA _| fosfato ? Tuoreto | nitrato y Tidrogenofosfato cloreto =| nitrite permanganato brometo sulfato 50,° | eromato G.0 iodeto hidrogenosulfato Gieromato hidréxido | HO~_| sulfto orator CLO; Sxido 3 _[carbonato perclorato perbxido Tidrogenooarbonato acetato 4. Esoreva a formula quimica de cada uma das seguintes substéncias e identifique os ides que ‘as compdem, Nome do compost les: Férmula quimica hidreto de s6dio be ik a fluoreto de de zinco k ud sulfato de cobre | m oO. sulfureto de aménio NH permanganato de potissio nitrito de magnésio sulfito de bério cromato de aluminio hidrogenocarbonato de iio cloreto de ferro hexahidratado F2** 3 ol hidroxido de crémio Ill Cus POs Gk 6xido de aluminio AR oO AR, O02 5. Escreva a formula quimica dos compostos formados pelos seguintes ides, indicando os respectivos nomes: (1) CHsCO e Ba = S (2) 2 e Fee (3) Oe Ni . (4) OH-e Mg? a ewrangnt er (6) NOx e Age got. (6) POs e Cur (7) SO.2-e Poe (8) COs e Cat (9) CrO#-e Lit (10) CrO#e AP = a2. (ns 02), 6. Indique o nome dos seguintes compostos iénicos, escrevendo a formula @ nome dos ies {que os constituer. (1) FeO =e «ia (2) Na202 ~»< (3) HCIOs ~ (4) CajOH)- 50 (6) KxC03 - costae (6) NaHCO; ~ ado (7) Ale(SOx)3 — s22.4e (8) KHSO,-dvoog: (8) Mn(NOs)2.4H20 (10) Cat ~ 80.0, Locatbsonaks IO KES Ga odusm (cal 2voin Hokeds 7. Indique a formula dos seguintes compostos iénicos e o nome dos ides que os constituem: (1) cloreto de prata = (3 date > (2) sulfato de magnésio (3) carbonato de sédio (4) sulfureto de ltio (6) nitrato de aménio ¥ (6) cromato de aluminio wc (7) dicromato de magnésio =o. oie 8. Inique o nome IUPAC das seguntes substancias: (HCI (Q) corks do Wicdseoagen (2)HCI (aq) eid Beorcls (3) CaCO3.cornt-or (4) KoCrOz 9. Escreva as formulas quimicas das seguintes substancias: (1) sulfureto de potassio K (2) cianeto de cobre (I) Cs. (3) fosfato de sodio J... P04 (4) carbonato de aluminio 4.9.0.2), “ (5) didxido de enxofre so, - (6) cloreto de estrancio Sx Oy. - (7) hidrogenofosfato de potassio x, WPOy ~ (8) peroxido de hidrogénio Oy. (@)hidréxido de magnésio ¥( 10. Indique os nomes dos seguines éidos (HCL aes cdo Qo (2) HNO2 )°. . (3)HNOz W0.~ (4) HCIO (5) HCIO2 (6) HCI, (7) HeS0« (8) HaPO, (9) CHsCOnH 11. Indique o nome das sequintes substancias moleculares: (1)CO cer (2) CO, oiererds da (3)NO (4) NOx (6) S02 (6) NHs 17. Represente todos os compostos da alinea anterior em bond-line ¢ indique os respectivos nomes. 18. Estabelega a correspondéncia entre a formula estrutural, na coluna da esquerda, € 0 respectivo nome, na coluna da direita: CHe-CHe-CHs Gier dimetiica HC:C-CHe-CHs meficiclohexano (CHs-CH;-OH propanona (CHs-CO-CHs anidrido acdtico > CHs-CHO propano CHa-CH-COOH Etanal CHsl Acido propancico C)- CHs trimetilamina N(CHa)s butino| CHs-0-CHe etanol ‘CHs-COOCO-CHs iodeto de metlo 19. Escreva todas as formulas estruturais possiveis para cada uma das seguintes formulas moleculares: a) CoH b) CsHra ©) Ciober 4) CoH e) Cote f) CoH 20. Indique o nome de cada um dos seguintes compostos: a) CH3CH2CH2CH2CH3 b) CH3CH2CHCH =CH2 °) H cl cl H H 4d) HaC-CH—CHa~CH2~CHs CH3 e) CH3 HaC“¢H”CHCH—CHs CoHs ~—CH3 f) H3C—CH2~CH—CHa- CH CH3—CH~CH3 9) CHa=CH—CH—CH=CH. CH; 24. Indique o nome de cada um dos sequintes compostos: CH @) CH; —-CH——CHy—CH;—CH CHs CHs 6) Hoo—E— Cha CH=CH — Oh CH CoH CH, Hs Hs ©) HygC—CH—CH)—CH—CH,—CH—CH,— CH 4 CH, a) FHCs a 22, Escreva a formula estrutural e bond-tine dos seguintes compostos: a) 3meti-hexano b) 2,3-dimetipentano c) 2-meti-4-propi-hexano 4) 3-el-2,2-dimetipentano e) 2,2,4-rimetilpentano {iso-octano, utiizado para definir o indice de octanas da gasolina) 23. Indique 0 nome dos seguintes compostos: a) sqtocdigns - 2,5 NOS wa Dr sozonig i) ~C5 ANEXO III TABELA DE IOES NEGATIVOS Nome Formula Nome Formula Acetato CHsCOr- Hipoiodito lo- Brometo Br Hexacianoferrato (Il) Fe(CNet Carbonato coz: Hexacianoferrato (tll) Fe(CN)s* Cianato CNO- lodato lox" Cianeto CN lodeto i Clorato Clos: Nitrato NOx Cloreto ce Nitrito NOz Clorito Clox Oxalato C208 Cromato CrOa- Oxido on Dicromato Cr07- Perclorato Clo Fluoreto FE Permanganato MnO. Fosfato PO. Peréxido 022 Hidreto He Sulfato S022 Hidrogenocarbonato HCO Sulfito S03? Hidrogenossulfato HSO.- Sulfureto se Hidrogenossulfito HSO5- Tiocianato SCN" Hidrogenossulfureto HS: Tiossulfato $2032- Hidréxido OH Tiossulfito $2022- Hipoclorito clo- Tri-iodeto be 52 ANALISE CONFORMACINAL Conformagdes: diferentes arranjos espaciais da mesma molécula, interconvertiveis por rotagio, ETANO PROJECGOES EM PERSPECTIVA (cxistem 20 conformagées do etanolll) we yk (conformagio eclipsada) (conformagdo em estrela) (mais estivel!) ‘PROJECGOES DE NEWMAN (representa-se o C da frente por um ponto e 0 de tis por um eireulo) A & (Projeccio Eetipsada) (Projeceio em Estrela) ANALISE CONFORMACINAL BUTANO| PROJECGOES DE NEWMAN A Be @conformagées eclipsadss) ex (2 conformagées em estrela) oH, cH, ais estivel (anti) QOLBET K) Bcdinroda Jo Nason JS ane sh Qoba SoIsUI9aI01SeIG (05udso ou sooseisi0 P95 =) [SDapJaAUOSISIUT 335 9p HERP Wapod ssgsuwTOFuOD se ‘osoumjos oyu 303 arumausqns oda 0 9g ~ syenorenbo so9Ssod wo somumunsqns woo sopeztg ru SEED - SOsDUEOSIONINEA soswgnUeUR ~T oxdey sreuoyouny sosoluosy (esnnnso ap eymws9y ¥) J 0851S0d ap soiowosy ‘sremnnsgy sox] AA LK ele ep sosmwosy sOUuaWi OSI ONVXAHOTOIO IVNIOVWUOINOO SSITyNV WS ENANTIOMEROS ENANTIOMEROS ‘Van't Hoff, 1874 Um atomo de carbono ligado a 4 substituintes diferentes constitui um centto de Descobriu que as moléculas tém QUIRALIDADE di molécula estrutura tridimensional Explica porque ¢ que substincias com a mesma formula molecular apresentam propriedades diteakat Se uma molécula tiver um C quital, existe outra molécula que corresponde 4 sua imagem no espelho. As duas moléculas nao se podem interconverter uma na outra sem quebrar ligagdes Dizem-se ENANTIOMEROS! a laranja 0 Gabsong QuacO or Amiens = sf aqusds Qua tem 4 Loaq 0 nou: wo Vole ; ESTEREOISOMEROS Estereoisémetos: moléculas que diferem umas das outras apenas na forma como os stomos se orientam no espaco (apresentam os mesmos, ftomos Enantiémeros Estereoisémeros ‘eas mesmas ligagdes quimicas). Enantiémeros: quando duas moléculas so a imagem no espelho uma da outta. Diastereémeros LOPS 2a ene (cope) ACTIVIDADE OPTICA ‘Substdncias opticamente activas: Sio todas as substincias que conseguem rodar o plano de polarizagio da luz. POLARIZAGAO DA LUZ Tus polasizada no plano vertical ‘tubo contendo subtinia om | sci pies Aesvakue. @ fam Lakere da digrabic Sse ds, RAYE, cenesVsiouiO. , SINT , csroonecSrnaness, prea lan 2@ ode SS ees ee cores, ACTIVIDADE OPTICA A / O ie) A a ES) C4 Os enantiémeros sio substincias opticamente ‘activasll Rodam a luz polarizada em sentidos opostos ‘Substincias Levégiras (-): rodam o plano da luz olarizada para o lado esquerdo (lati: lars = esquerda) [Substincias Dextrégitas (+): rodam o plano da lex polasizada para o lado ditete (Iti: deser= diets) ‘Uma mistusn da mesma quantidade de 2 enantidmeros aio tem propricdades opticas, MISTURA RACEMICA PROJECCOES DE FISHER linhas horizontais: representam os étomos ‘que ficam para a frente do plano - linhas verticais: representam os atomos que ficam pata tris do plano Para efeitos de comparacio, as projeccdes de Fisher apenas se podem-cndar 180 wey do Keung oo LOMie Hos KG Gale WEoatoY Dishura, RaGienica. -corwo, dau Lesisopas Ca@das Qasr NORCK G LOSE. 5A, ) MHA CHEE. |CHNA auarakidads Naas x iieigf2058 (s0dam & LA, Vo Lads OO) AMA MASWUGY QU GS AS, GMS, Cndug “P| NORA UC aural >) onamboomra S7: ae QGs08, i ee BM ARAC QUAL > 2 MOLECULAS COM VARIOS ATOMOS QUIRAIS "om 1 C quiral —> 2 enanti som >I C quiral > <2" er OH on ENANT. BE on | DIASTERROMEROS _ OH NY on oH on Diasteredmeros: sio estereoisémeros (66 diferem na orientagio no espaco) que niio sto enantiémeros (imagem no espelho um do outro) MOLECULAS COM VARIOS ATOMOS QUIRAIS ‘Moléculas com 2 C quirais igualmente substituidos: OH estereoi MOLECULAS COM VARIOS ATOMOS QUIRAIS ‘COMPOSTOS MESO w=! OH} OH on} OH ‘Os compostos meso apresentam um plano de simetria: nao so opticamente activos! ISOMEROS GEOMETRICOS COMPOSTOS COM LIG. DUPLAS (iastéreémeros) NOMENCLATURA cis/trans Se cada étomo de carbono da dupla ligacio tiver 0 mesmo grupo substituinte: isémeto cis- 0 que tiver os grupos substituintes do mesmo Indo da dupla ligagio (“deste lado” Jatim) is6mero trans—o que tiver os grupos substituintes em lados opostos da dupla ligaglo (do outro lado” latim) “ Or LACES JY LisicwaHsi de QunGss Carn o& sae. - 4 i IPS FeitStice de seal Escola Superior de Tecnologia de Settibal Elementos de Quimica Folhas de exercicios para Engenharia Biomédica Capitulo 4 Conformagées, Isomerismo e Estereoquimica Susana Gongalves, Jorge Pereira 201312014 rf ane doa CHy— CHy-CHy -C Hy CHy-C CA), CH # Cs Hy C4 Ayo 54 eoSie LSS AUSTeeana$ Agus Keo ser a2 de coms F's way dos ous €) CHy-C4y -CHy-OH CHy-CH(OH) Hy a ot H FO 4 1 ! 1 t 2 ted hg Poo Ok H-C-¢ -G andl hoe (C34, OH) (Ca Ha OH) (Soernray de nord &) CH=Ch-O-cHy CHy-CO-CH, Hi ¥ 4 " c=c-O-c-H uc 7 G-GF 4 4 y 9M (ez Hg O )=wten (63 H,O) -esone (SSeeegAy RHE ONOLY @) CHy-CAr-CH cH, CHa CH =CH- CHa 4 4 H -C-C-c= ! \ a eae WC =O C~C-H " ae Fe HoH ow A i ; (<4 Ha) (c, He) CahgO } -akora (aescoeath aS dom &) cliy-CHa-OK cHh3-O-CH, HOW i Ao 4-c —O-C-H t H H (Cate OQ) -a% AMcramary SOsHaKang- AES VE 1 SS HOD (Ce Har) KEQL C08 FEcen ]T cenwreonay Skene Ae GASB co Vi Dcosyg’ rah ga) CHC Ha CH BA -CHa-CH CH ft H | ro -H yhoo cae tts u-co-H |e c-K ( ld one ‘Sa ie A Tp-c-l cH fo GE \yec-# | yaC-H i ey ty Bream KECHNRY (OU ¢) CH, Ba -C Bx(CH3) -CHa “$s wy i re CH, H 4 CH Cals | |g 8 oe } che quan SINOIN WA CEOSIY ad) ra Q- . a oe CHO -~CHyCH fi o bat SO B cawors quacQ = als Le eran isadol 2) Hy -CH CHa -CH BA pCa Ha CBE gut c H Bx ) oe H a, Mr oh ond 2 a . BARS COMES +) CHa-CH Ba - eee “ H aaa awd AX. fos os 2 een LOMO Las e6 5 osrearel §i Seer ass FORCAS Ba Xp at ty on mo(OLep NSIS) © que determina o estado fisico das substancias 22772? Natureza Electrostatica ~aumentam com a intensidade das cargas = Diminuem com © aumento da distancia entre cargas (aumento raic elementos) I+ muito mais fracas que as ligacses ‘covalentes 1 As propriedades fisicas das [substancias sio determinadas pelo tipo Ide interaccdes (metdlicas, i6nidas,* oovalentes ou forcas intenigledud.acas) ema sie( T c/ imorndeda das corops Vc/ & curmunty do Jaio Maca. creas Liopoes coyadon te Estado gasoso: Estado s6lido: Forma definidas Forgas internolecul: io tem forma definiaa Moléculas novinentan-se_Livrenente Forgas intemoleculares < Ee volume definide Moléculas em posicdes fixas ORE nee etado Liguido: Forma indefinida? volume definide Moléeslas deslizan unas sobre as out: Forgas intermoleculares > Ec ees Forgas Idnicas T (ndo séo exactamente F, Intermogculares!) Nos compostos | Forgas electrostaticas => Muito fortes => pontos de fusio e pontos de ebulicéa muito elevados ~carga dos ines distancia internuclear Compasio” fy TPF.) Nercr 243-708 NEF 92 MgO" sie) 1 ' ' 1 1 1 1 Intensidade da interacco iénica i 1 1 ' 1 1 1 1 1 1 1 1 Yercera, | VoRurmna congulery Faecdasternta Je > Korner fale de H orn = 9 5® 10 pu, “7 Se Ob7es SesuOqUT STeU! ‘etmogTou PP AMNTOA © TOTeU o3ueNd! I epepriiqeztaeroa \[steem zep wea op sedz0g I Bey ee peacoat mED srs pierre PEI OA Sernogiow ue Teroupazodut Zoyeu WOO STTeM JEP weA 9p sedzT0F Se Os @ SeTNOGTOM se sepoz o7qUS ueystxe opszedstp ep sesi0y sv (steapuzoyap syeu Sueanu) | esneo wo seTnogTow sep BANTOA| © xoyeu oquenb sesueaut stew o3uey, i oe" eyuy2ya zeqode enogTou exynou oTodyp oz3no ep ogsewroy e atznpuy spod ofodyp esq ‘equoueeuequezsuT oTodTp epod zetode ernogTou pun ap eoTUOTIOSTe weanY PUA ' ' ' t t ' t ' ' ' ' ' dsyp ep SeSz0a) {| opyznpuy otodyp - ceugqueysur otodra ——— t | steeu ep uen op sedzoa— |! BEN etree anette aE) Slord Onroad 56 a nisturen he © accctancies coe Q foreas © C © intermotecutares seneihantes polar/nonpolar Mistura imisci SOLUBILIDADE acosidade de um liguido: 6 uma ' ' ' ' ' 1 1 1 1 1 1 ' ' ' 1 sé 20 medida da_sesisténcia que esse solubilizan Liquide oferece ao escoamento. substancias com forgas Tanto maior quanto maiores as ae intermoleculares ' ' ' 1 t ' ' ' L | forgas intermoleculares : e senelhantes as ] do solvente 1.4 - Introdugao Quanto pesa um atomo??? | ~*~ 2 dome 126m | [ soembon éehidroginio, aE “MASSA ATOMICA RELATIVA ~ Ea massa média que os atomos de um dado elemento 8m relativamente a massa de um atomo de hidrogenio (1/12 do atomo de 120) omigarcascs da owedinde weaker on Aelagis Somadsn ds dang Brae gS (ostes valores sto dados na Tabola Perisdical) [14 Introducao | troducdo | = =] ‘As moléculas representam-se pelos simbolos uimicos dos atomos que as compe, com Indices em “subscript indicando com o ndmero de vezes que esse atomo se repete x ) ©, (oxigénioy H,0 (égua) H,So, (Acido sufirico) ATENGAO: | = 05-12-2015 SL0z-Z1-S0 yaya Ey® SNYOITT ~DWPVH}.0 59 ~— éeéé WNANDAd OWL SQVGLLNYND YIN WS3d 3S OWOD 5 080 010 000 000 000 000 000 000 000'0 £9 H ep woe win ep essewy ogdnpogul - L'] (sowoye) “y % = eaneioy seinoojow esse (02, ep owowe leGouply sp CWO} WN 9p esse E we} Binogjou! en enb essew ZeeeeiNd9OW Buin Bsed OUND ‘oednponuy 05-12-2015 11 - Introdugao | 602x107 = 602 000 000 000 000 000 000 000 = NUMERO DE AVOGADRO 6,02x1073 = 1 mole MASSA MOLAR - Massa de uma mole de particulas (g/mol) 1. Determine a Massa Molecular relativa da sacarose (CraHe2O) 2. Determine a massa molar da sacarose. 3. Quantas mol de sacarose existem num pacote de ‘kg de agticar? 4. Que massa de sacarose & que devo pesar para ter 2B mol destp composto? PRareQuii QM = SAg = ARXAAFAL TANK AGS 342 3. Akay =1000% ——A cence “a Hadley 2000% A2999A1 2 a, 92 avates : = = ew one SP a8 = SE orn = 340 X2,5 = 855e fers Ng = 6/02 xA0*? = A cenele Pe = cmonser crack Cay/crnot) Sedute - adictorark wo Que a aitectw'do- INR — oe Qua Asse 1.1 - Introdugao ‘SOLUGOES solvente Concentracai a proporgaio. entre o soluto € o solvente IM - Introdugao [_UNIDADES DE CONCENTRAGAO C - concentragao ‘em molaridade n1—n? mole de soluto V—volume da solugao (am) PROBLEMA: Calcule a concentragao em molaridade de 450 ml de uma solugao preparada por dissolueao de 22.5 g de NaCI em agua. Molaridade (M ou mol.dm*) Rercoter’ B® IS QARPawa: 45002 =4 50 ur Biden? My, 20,45 ann act) = 23F 35,4 = 58,4 afoot) 558 05-12-2015 11 - Introdugao UNIDADES DE CONCENTRAGAO Percentagem massica (%) % = Mso/ May ‘% (Tancenttacdo em percentagem massica Myo - Massa de soluto ‘Myso~ Massa de solucao 4 - Introdugao. UNIDADES DE CONCENTRAGAO Partes por milhio(ppm) PPM = y Xyo/1 000 000 X55 pffi=concéntracao em partes por milhao Xeto~ grandeza de soluto (m, n, etc.) | Xs4o— Mesma grandeza de solucdo (m,n, etc.) | PPD =y Xu/1 000 000 000 X40 ppB=concehtragao em partes por biliso Xo — grandeza de soluto (m,n, etc.) X40 — mesma grandeza de solug8o (m,n, ete.) | Coomecarn Pagal PRayodu edd 05-12-2015 A aa,o% (Nace) V =450 cad = 450 em = 0,45 chen? Gaal M m= AC Neca) = 5¥,4 g/cm ‘1 - Introdugao on = 2313 20, 39 cena PROBLEMA: 54 1. Calcule a concentragao em molaridade de a tina eougsopreparaca or celica de 22.5 oe a de NaCl em agua, ate peter Um volime + Aha = 2-8 final de 450 mi? 2. Qual a concentragao da mesma solucdo em % nfassica_[assuma que a densidade da solucéo @ aproximadamente, igual a densidade da 4gua pura)? 3, Qual a concentrag8o da mesma solugao em ppm? E em ppb? 4. Se diluisse 50 cm? dessa solugdo até prefazer 250 cm, qual seria a concentragao da nova soluga0? 1.2 — Reacgées Acido-Base Poeasgss ¢ couds -Qsate 1.2 — Reacgées Acido-Base REACGOES QUIMICAS o—o Reac¢ao Quimica: Recombinacdo dos atomos de determinadas moléculas por forma a originar novas moléculas, com diferente constituigéo REACGOES QUIMICAS IRREVERSIVEIS NHg He NHs Equac¢ao Quimica: Representagao esquematica de uma Reacgao Quimica 1.2 - Reacgées Acido-Base 1.2 - Reaccées Acido-Base Lei de Lavoisier (conservagao da massa): “na natureza nada se perde, nada se cria, tudo se transforma” H H H H H H S .: 5 Coeficientes estequiométricos: indicam 0 n° de vezes que determinada molécula se repete para garantir a conservagao da massa numa reacgao nod PROBLEMA O butano (C,H,,) € usado como combustivel nos isqueiros. Se se fizer reagir 1.56 g de butano, qual sera a massa de H,O produzida? C4Hyo(g) #20,(9) —-4CO,(g) H,0(g) A ccnake Cy Ht ——? Beers As Hy O Neca tes) XAQAAOKA = SR ay levrehk orn = 8,0 2 NOH Pidxider do wHdio 1.2 — Reacgoes Acido-Base 1.2 — Reacgées Aci ase ACIDO FORTE: substancia susceptivel de doar ides H’, jrreversivelmente HCl(aq) + H,O(I)_ —- Cl(aq) + H,O*(aq) ea Qo - ide Soxte BASE FORTE: substancia susceptivel de aceitar ides H’, irreversivelmente NaOH(aq) + H*_ — Na*(aq) + H,0(1) ee, Vat = ido vedio [i “Joienicnui «, ay PROBLEMAS HCL are HO@)eat est HOfCea? 4. Que quantidade de H,O* se forma quando preparo uma solugdo 0,1M em HCI?_ “or Enfcre ean] S| oO we Fie | O 11M OAM & _— : — 2. Que quantidade de OH’ se forma quando preparo uma solugao 0,45 M de KOH? KOH Coq.) 3Hy OB KOR +E OR Kat o= =6 Slog cor QUR Cr 0AGEH OWES axT) 2 OVE S X ACOSO L2- Reaccées Acido-Base REACCOES QUIMICAS REVERSIVEIS. REACCOES QUIMICAS REVERSIVEIS. ico: quando a velocidade a que os reagentes se combinam para dar os produtos iguala a velocidade a que os produtos se Esta eae | eats combinam para dar os reagentes. =a an Embora as duas reacgdes continuem a | Hog) + lo 2H) = Jee ocorrer, a concentragado de cada Reacgées reversiveis: quando os espécie mantém-se constante. produtos de uma reacgao tém capacidade eS para reagirem entre si formando os || K=[produtos}eoote. esta. | freagentes|*out. ostea. compostos iniciais - reagentes 1.2 — Reacgdes Acido-Base OK & DASA WSHQUA Leone, cr WoO BS Nos ae : o att 1.2 - Reacgées Acido-Base PROBLEMAS 1. Indique a expressao da constante de equilibrio para da seguinte reacgao: HQ) +1(g) == 2HI(g) % = THE cranes: : , : 2. Determine a concentragdo das varias espécies em equilibrio quando se coloca, num vaso reaccional de 5 dm’, 1 mol de H, e 2 mol de I, sabendo que K da reacgao anterior é 54,3, a 490°C. ys, [WS | Veo Senco OPN TEEN TO) ye 2543 Nonagad |S | = 88 | 42ca Kerry oleic (ae = t= 0,8 ewet (don Couye Soe On eons Cx) = = 0, Arnab / deen lv ara 34,3 (0,0? -0, 604 =) = Age ° 4,344 23 hoy? =O Pal 20,09 ote 344 = 3a, Shay as Ch) eo tn 4,344-38,58e 5%, 300*=O ¢=> W=0,14 bea 0,22 sei ACIDO FRACO: substancia susceptivel de doar i6es H*, reversivelmente CH,CO,H (aq) + H,O(I) = CH,CO,(aq) + H,O*(aq) BASE FRACA: substancia susceptivel de aceitar ides H*, reversivelmente NH,(aq) + H,0(I) —=NH,*(aq) + OH-(aq) a, 5 So ssi S BVO. d Mayo BW 2h =24- HOW S > SONA = KE 1.2 — Reacgées Acido-Base 1.2 — Reacgées Acido-Base PROBLEMAS Acido Fraco: . Indique a expressao da constante de equilibrio CH,CO,H (aq) + H,O(I) == CH,CO. (aq) da dissociagao do acido cianidrico, HCN, em — : 7 . oe agua. Hedieqy + HOC) CrNTcaq) + HO*CG + H,0*(aq) 1. Se colocarmos, num vaso reaccional de 5 dm’, [CH,CO,"] [H,0*] 0,2 mol de HCN, qual a quantidade de H* Ka= Became meee nd presente no edquilibrio, sabendo que a [CH,CO,H] constante de equilibrio é de 4,9x10-'° a 25°C? wes [Hew [ca | Wot : cond : eloey | O- | O Genericamente: re : qf) -08 | | +8 Coren = 53 phen |B Fie 0,04 oa aie HA(aq) + H,0(I) == A'(aq) + H,0*(aq) 43x40 = A0°*°(0,04-na)) 20 4,26 x40" — 4,3x10-12ca 08 =O. a= 4d nao A quambdade da HF ene aQuiaitse of de 4,4 X 10-8 conse /deeo? 1.2 - Reaccées Acido-Base 1.2 — Reacgées Acido-Base Constantes de Acidez - Ka fonzacao Acidos Po = BE Daa do on? da ‘Gta es eke sgcocha JSON - HERO svar HCO 5 (aq) + H%(aq) a Loko av MaGsea sem dois (K,)= [H*][HCO,” e K,)= [H*J[HCO,] aie & [H,CO,] contuate Oo, ately de AP Mags HCO5 (aq) CO3* (aq) + H¥(aq) (Ka2)= [H*ICO,7] TACOS] coomslannde da acs any da at rage (HCO; espécie anfiprotical) Drptus Qua MIVdbe AL sar Ketder Wor Qekicc aude actha CH,zCOOH Kade yting IEF spare. dkseasr Se fon + de Qua Jum lous 1.2 — Reacgées Acido-Base 1.2 — Reacgées Acido-Base Base Fraca: NH,(aq) + H,0(I) =—NH,*(aq) + OH(aq) 7 Kbe [NH,*] [OH] T [NH,] Constante do Soarrudacha Genericamente: Bag) + H,0(I)_ == HB(aq) + OH (aq) [HB] [OH] [B] rn Qua B® 07 a Mare Constantes de Basicidade - Kb ionlzacao kK, ee 1.2 — Reacgées Acido-Base AGUA - Na presenga de um acido, comporta-se como base: CH,CO,H (aq) + H,O(I) == CH,CO,(aq) aude + (base fraca) + H,0*(aq) - Na presenca de uma base, comporta-se como acido: NH,(aq) + H,0(I) —=NH,*(aq) + OH(aq) Oa (Acido fraco) ok Autoprotolise da agua H,O(I) + H,O(I) <= HyO*(aq) + OH-(aq) NY Produto idnico da agua: Ky, = [H,O°TOH] K,(Hz0 pura, 25°C) = 10-4 1.2 - Reacgées Acido-Base 1.2 — Reacgées Acido-Base Produto iénico da Agua TEMPERATURA (°C) ° 10 18 20 40 50 60 7s 100 Ky = [H30°]TOH] ‘ otix10 0,29 10" 27210" 530% 10 1,010 49 x10" 4g x19" Na reacg4o directa: CH,CO,H (aq) + H,0(1) =>CH,CO, (aq) (Acido fraco) (base fraca) Vos dean Not N8e208054 + H;0°(aq) Na reaccao inversa: Rote.) + C Hy Coge Coy 5 (base fraca) CHCOH (aq) +/H,O(l) z=, CH,CO,(aq) y Ba s) +H,O*(a (Acido fraco) ACIDOIBASE H,0(1I) / H30*(g) CH,CO,H / CH,CO, PARES CONJUGADOS 1.2 — Reacgées Acido-Base Agua pura a 25°C 1H.071= [0H] [H,O*][OH] = 4.0 x 10-14 [H,0*] = [OH] = 1.0 x 107 Solugées acidas: 1.0% 1077 ope Moon? Soren Sorensen, 1909 QO =724- 4h 1.2 —~ Reacgdes Acido-Base CHsCOO aq) + H*faqy PH = pKa + log ([A/[HA]) Numa solugao tampao em que: [CH;COO} = [CH3COOH] logo, pH = pKa + log(1) EQUAGAO DE HENDERSON-HASSELBALCH Reaccées Acido-Base Solugées Tampao ™ Oo Titulagées Acido-Base “CH,COONa,, > CH,COO-, +Navay | | CHj;COOH aq) {ritutado} = Vict i itulante LZ (solugio 4 padi) f “ titulado Vite (bureta) Fee “F Solugao __,_pretralizada KS > 4s PONTO DE EQUIVALENCIA: n(HA) e n(OH-) nas proporgées estequimétricas BB oicaia | et 1.2 - Reacgées Acido-Base 1.2 — Reacgdes Acido-Base Titulagées Acido-Base pH Eas da SQUNEtsecial Veq(OH)) acicionados No ponto de equivaléncia: HA e B em prop. estequiom. | O pto de equivaléncia depende | | dos valores das concentracdes do Acido e da base!!! Pto equiv: 188 (HA) PROBLEMA Titulou-se 25 ml de uma solugdo de NaOH de concentragéo desconhecida com HCI 0,3M. Sabendo que o volume de equivaléncia foi de 5,5 ml, determine a concentra¢gao da base. Veq = 5,5 ml [NaOH] = ? V=25 mi SQ 5S Ranges — oxtadi Lacan Oks da SAAS OMBHOR Fa Jo. 2RQUI cro xe Reaccées Acido-Base 1.2 — Reaccées Acido-Base Titulagées Acido-Base Titulagées Acido-Base Titration of 50.0 mL of 0.10 M Acid Weak Acid pH Strong Acid Volume NaH [encssu 2003 Volume 0.10 M NaOH added (mL) Orcs 200 _Os patamares da curva dependem da > 'forga do acido / da base (para a : Ao) i 'O volume de equivaléncia depende da: poet | Soncentragao relativa das duas espécies s patamares dependem do Ka (ou Kb)

Você também pode gostar