Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
PER SE ILLVSTRATA
MORFOLOGA LATINA
&
VOCABULARIO LATN-ESPAOL
(2
a
edicin)
HANS H. 0RBERG
EMILIO CANALES Muoz
ANTONIO GONZLEZ AMADOR
CULTURA CLSICA
MMVIII
UNGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA
GRAMMATICA LATINA
Hans H. 0rberg, Domus Latina, 2002
Edicin espaola:
MORFOLOGA LATINA & VOCABULARIO LATN-ESPAOL
Emilio Canales Muoz y Antonio Gonzlez Amador
CULTURA CLSICA, S. L., 2008 (2' edicin)
PI. de las Amricas, 1,2" B
18500-Guadix (Granada), Espaa
www.culturaclasca.es
info@culturaclasica.es
ISBN: 978-84-935798-4-5
Depsito Legal: GR-153912006
lmpreso en Espaa
Imprime: Imprenta Porcel
I 8500-Guadix (Granada)
J
.1
j
I. MORFOLOGA LATINA
l . PARTES DE LA ORACIN
NDICE
2. EL NOMBRE. Gnero, nmero, caso. Tema y terminacin. Declinaciones.
3. SUSTANTIVOS. Primera declinacin.
4. Segunda declinacin.
. 5. Tercera declinacin [A]: gen. pL. -um.
6. Tercera declinacin [B]: gen. pI. -ium.
7. Cuarta declinacin.
8. Quinta declinacin.
9. ADJETIVOS. De la l ' y 2' declinacin.
10. De la 3
D
declinacin.
11. Comparacin.
12. ADVERBIOS.
13. NUMERALES.
14. PRONOMBRES. Pronombres personales.
15. Pronombres posesivos.
16. Pronombres demostrativos.
17. Pronombres interroga[ivos.
18. Pronombre relativo.
19. Pronombres indefinidos.
20. EL VERBO. Voz y modo. Tiempo, nmero, persona.
Conjugaciones. Temas. Desinencias personales.
2i. Conjugacin verbal. Voz Activa.
22. Voz Pasiva.
23. Verbos deponentes.
24. Conjugacin 3 ~ : tema en -i.
25. Verbos irregulares 1: tema de presente.
(1) esse, (2) posse, (3) velle, (4) Ire, (5) jieri (6) ferre, (7) esse, (8) dare.
(9) Verbos defectivos: air. inquit, meminisse. 6disse.
26. Verbos irregulares II: tema de perfecto y supino.
27. Verbos irregulares In
28. NDICE DE VERBOS IRREGULARES
29. INDICE DE LOS 50 VERBOS MS FRECUENTES
INDICE DE DECLINACIONES Y CONJUGACIONES
30. Sustantivos.
31. Adje[ivos.
32. Verbos.
33. INDICE DE PARTCULAS
Preposiciones, conjunciones, interjecciones
34. INDICE DE TERMINACIONES
APNDICE 1. Valores de los casos
APNDICE 11. Derivacin y composicin en latn.
APNDICE III. Evolucin fontica del latn al castellano.
II. VOCABULARIO LATN-ESPAOL
pg. 7
7
8
8
9
10
11
12
12
13
14
15
16
18
18
18
19
20
20
21
22
24
26
27
28
31
31
35
36
38
39
41
42
44
45
51
59
60
61
Nomina d"di""", ct verbo in primll pucri .""i.onl, neqoot
cnim oi iw peNen;", ad ;n!cll<x:tum >equentillm """RIIlI.
QVINTIUANVS. im/;IU!;o Imlron'Q IA.22
MORFOLOGA LATINA
-1.PARTES DE LA ORACIN
Las partes de la oracin O clases de palabras son:
[1) Sustantivos, p. ej. Marcus, Roma, puer, oppidlml, leo, aqua, color,
pugna, mors, etc.
[2) Adjetivos, p. ej. Romanus, bonus, pu/cher, brevis, etc.
[3] Pronombres , p. ej. lil, nos, s, hic, ille, quis, quf, flemo, etc.
[4) Numerales, p. ej. tres, tertius, ternl, etc.
[5] Verbos, p. ej . amare, habere, venfre, emere. re, esse, etc.
[6) Adverbios, p. ej. bene. reete,fortiter, ita, non, hle, etc.
[7) Conjunciones, p. ej. et, neque, sed, aut, quia, dum, SI, ut, etc.
[8) Preposiciones, p. ej. in, ab, ad, post, inter, sine, d, etc.
[9) Interjecciones, p. ej. o, ei, heu, heus, eeee, etc.
Adverbios, conjunciones. preposiciones, interjecciones son clases de
palabras indeclinables (llamadas partculas).
-2. EL NOMBRE
Gnero, nmero, caso
Los gneros de los nombres son tres: masculino, p. ej . servas, femenino,
p. ej . al/cilla, neutro, p. ej. oppidum.
El nmero de los nombres puede ser, como en castellano, singular, p. ej.
servus, y plural, p. ej. servf, Los sustantivos que no tienen singular se
llaman plriUia tantum, p. ej. arma.
Los casos de los nombres son seis: nominativo, p. ej. servus, vocativo, p.
ej. serve, acusatjvo, p. ej. servum, genitivo, p. ej. servi, dativo, p. ej.
servo, ablativo, p. ej. (a) servo.
Tema y desinencias
Se denomina tema la parte de una palabra que no cambia en la
declinacin, p. ej . serv-, allcill-, oppid-, mpgn-, brev- .
Al declinar el nombre se aijaden varias desinencias al tema, p. ej . -um, -1,
-am, -ae, -, -s, -ibus.
En Jos ejemplos de este libro, eJ tema se separa de la desinencia mediante
una raya vertical [1) , p. ej. semus, servil.
Declinaciones
Las declinaciones de los sustantivos son cinco:
[1) Primera declinacin: gen. sing. -ae, p. ej.lnsulla -oe.
[2] Segunda declinacin: gen. sing. -1, p. ej. servlus -1, oppidlum -l .
[3) Tercera declinacin: gen. sing. -is, p. ej. sol soUis, urbls -;s.
[4) Cuarta declinacin: gen. sing. -s, p. ej. manlus -s.
[5] Quinta declinacin: gen. sing. -el (I-el), p. ej . dil s -el, rls -el.
clases de paJabras:
sustantivos
adjetivos
pronombres
numerales
verbos
adverbios
conjunciones
preposiciones
interjecciones
partculas
gnero: mase. (ro.)
fem. (f.)
nellt. (n.)
nmero: sing.
pIur.
casos: norn.
ac.
gen.
dat.
ab!.
voc.
temas: serv , ancill-,
oppid-, etc.
desinencias: -um, -T,
-am, -ae, elc.
Declinaciones (decl.)
1" decl.: gen. -ae
2' decL:gen. -
3
a
decl.: gen. -is
4" decL: gen. -us
S" decl.: gen. -el/-el
7
-a -ae
am -as
-ae -arum
-ae -ls
-o is
-lI.s/-er -f
-el-er -f
-um -os
-f -orum
-o s
-o -is
8
SUSTANTIVOS
-3_ PRIMERA DECLINACIN
Genitivo: sing. -ae, plur. -iirum.
Ejemplo: Ins/tlla -ae f. "isla"
Esta declinacin comprende. sobre todo, sustantivos femeninos. Hay
algunos masculinos. como los nombres de oficios, p. ej. agricola, naula o
poeta, as como los nombres de varn, p. ej. Agrippa y los de ros, p. ej.
Garumna.
Los nombres de ciudad en singular conservan un antiguo caso llamado
locativo,. que indica el "lugar en donde". cuya desinencia es -ae: Ronzae.
-4_ SEGUNDA DECLINACIN
Genitivo: sing. -1, plur. -Grum.
l. Masculinos
Ejemplos: equlus -z"caballo", liber librli"libro", plter pueril "nio".
l . sing; phi; . ' sing. '. )Jliu:; . > slog. plur.
equJus equ/f liba librlf puer puerli
equle equl liber librll I puer puerl
equfum equfi5s librfum librfos I puerfum puertos
1
1
equl equls librlO librls I puerlo puerJs
[J] La mayora de los sustantivos en -us son de gnero msculino.
Adems, son los nicos en la declinacin latina que tienen, en sg., el
vocativo distinto del nominativo: nomo -US, vaco -e.
Son muy pocos los femeninos, p. ej. humlus -1, papyrlu.s -1, adems de
nombres de pases y ciudades, como Aegyptlus -, Rhot!ius -, y los
nombres de rboles, p. ej . miilus y pirus.
Los nombres propios cuyo nomo sing. acaba en -ius, hacen el vocativo en
-f: lUlius, voc. lUZ. Lo mismo ocurre con el sustantivo jilius, vOC. filr y
con el pronombre-adjetivo meus (ver - IS).
Los nombres de ciudad en sing. (m./o.) hacen el locativo en -f: TscuJi.
[2] Los sustantivos en -er son todos masculinos y la mayora pierden la
-e- (vocal de apoyo) del nomJvoc. sg. en los dems casos: p. ej. liber
librl, ager agrio En otros, como puer puerl, la -e- forma parte del tema del
sustantivo y se mantiene en toda la flexin.
Vir: nomo sing. vir, voc. vir. gen. pI. virorum y virum.
I
i
[*] Declinacin irregular: el sustantivo deus hace el nomo y vOC. sing. deus,
nomo pI. def, dify df, gen. pI. deorum y dewn, dat. y abl. pI. defs y dis .
.,. Neutros
Ejemplo: verblum -f"palabra".
,
.1Ur.
verbla
.
:oom.(vo.L' verb/um
Be. - verblum
verbla
verblorum
verblfs
verblls ; ah!. verbl"o_---'=='-------'
Todos los sustantivos neutros, de cualquier declinacin, forman siempre
iguales entre s los casos nominativo, vocativo y acusativo. En plural,
estos tres casos tienen siempre la desinencia -a.
-s. TERCERA DECLINACIN
Genitivo: sing. -is, plur. -uml-ium.
La tercera declinacin comprende sustantivos de los tres gneros y se
dividen en dos grandes grupos, nombres de tema en consonante y
nombres de tema en -;.
[A] Tema en consonante. Genitivo plural: -",n.
l. Masculinos y femeninos .
. sol sollis ill. "sol", leo leonlis rn. "le6n", vlJx vadis f. "voz".
voe/es
sol/um leonlis leonlum vaclis v6c1um
sol/ibus leonll leonlibus vocll ve/ibus
so/libus leonle leanlibus vacle v6e/ibus
Los temas en liquida (-1, -r) , silbante (-s) y -n hacen el nomo sg. sin aadir
desinencia (nominativo asgmtico), lo que, a veces, produce cambios en
el nominativo:
[1] Nom. -er, gen. -nis: pater patrlis m., mliter ma/nis f . La -e- del nomo
sg. (vocal de apoyo) desaparece en el resto de los casos. Algunos sust.,
como muNer mulierlis f., mantienen la -e- en toda la flexin.
Nom. -or, gen. -6rlis: piistor -orlis m. (la -o > -6).
[2] Nom. -os, gen. -orlis: flos flor/is m. La -s- intervocl ica cambia a -r-
(rotacismo).
[3] Nom. -o, gen. -inlis: virgo -inlis f., horno -inlis m. La -n final del nomo
sg. cae y cambia la vocal (apofona).
Los temas en oclusiva (-b, -p; -d, -/; -g, -e) y en -m hacen el nominativo
aadiendo la desinencia -s (nominativo sigmtico). Los temas en oclusiva
labial -b y -p, as como en nasal labial mantienen la -s del nomo En el
-um -a
-um -a
-, -orum
-o -IS
-o -lS
-los -es
-em -es
-is -um
-, -ibus
-e -ibus
-er -nis
-or -orlis
-os -onis
-o -inlis
9
-bIs blis
-epls -iplis
-mis -mlis
-s -d1is
-s -tlis
-x -glis
-ex -iclis
- Q
-Q
-is -um
-1 -ibus
-e -ibus
-uo5
-us -erlis
-men -minlis
10
resto, la -s provoca cambios fonticos al unirse a la consonante final del
tema: dentales, -ds > -s, -ls > -s; guturales o velares, -cs > -x, -gs > -x.
[4) Nom. -bIs, gen. -blis: plebls pUblis f. (-b se mantiene ante -s).
Nom. -epls, gen. -ipUs: prlncepls prfnciplis m. (-p se mantiene ante la
vocal cambia por apofona).
Nom. -mIs, gen. -mlis: hiemls hiemlis f. (-m se mantiene ante -s).
[5] Nom. -s, gen. -d1is: laus laudlis f. , pes pedlis m. (-d cae ante -s).
Nom. -s, gen. -/lis: aetas -llis f., mfles -itlis m. (-t cae ante -s) .
[6] Nom. -x, gen. -glis: lex leglis f., rex reglis m. (el grupo -gs > -x).
Nom. -ex, gen. -idis: index -idis m. (el grupo -es> -x, la vocal cambia por
apofona).
[*] Declinacin irregular: sanguis -inlis ffi.; couiunx -iug/is rnJf.; senex
senlis ID.; bos bovlis mjf. (pI.: bavl"s bOll"" datJab!. bobuslbiibus);
luppiter lovlis m. (ae. lovlem, dato lovli, ab!. lovle).
2. Neutros.
Ejemplos: os orlis "boca", corporlis "cuerpo", opus operlis
"obra", nomen nominlis "nombre".
: '::. ' : -
, opus
ac. j opus
.. ] operlis
'.: .... -. ..: .. : !
.elat., . . 1 operll
abt . -.. l operle
, plur.
orla
orla
orlum
orlibus
or/ibus
lt.
operla
oper/a
operlum
operlibus
oper/ibus
corpus corporla
I
corpus corporla
! corporlis corpor/um
I
J corporli
corpor/ibus
j
corpor/e corpor/ibus
I
,
...... t . ....
"".'(
'Plll1'.
nomen nomin/a
nomen nominla
nominlis nominlum
nomin./l nominlibus
nominle nominlibus
Todos los neutros tienen la misma fonna en nom. , voc. yac. El plural de
estos casos siempre tiene la desinencia -a.
En la mayora de estos sustantivos se produce rotacismo. Otros, como
nomen nominlis, presentan apofona.
[*] Decli nacin irregular: COI' cordlis; captlt capitlis; lac os osslis
(gen. pI. -illm); mel metnis; ter itillenis; vas voslis (pI. vasla -orum, 2
a
decl.); Ihema -atlis.
-6. [B] Tema original en -i, Gerutivo plural: -illm.
Pertenecen a este grupo los sustantivos parislabos en -is, p. ej. niivis -is,
yen -es, p. ej., nubes -is, y algunos sustantivos en -er, p. ej. imber imbrlis,
as como los imparislabos que slo tienen una slaba en el nomo sg. y dos
consonantes antes de la terminacin del gen. sg., p. ej., urbs urblis,
aunque esta ltima regla presenta algunas excepciones .
l. Masculinos y femeninos.
Ejemplos: mivlis -is f . "nave", urbls -is f. "ciudad", miJlls montlis m.
"monte". "<
mns mont/es !
nav/s ! urb/em urbJes ntOnl/em mont/s I
nbv/ium lurblis urb/ium monllis mont/ium
nlivlibus urbti urblibus molJtli montlibus
__ __
[1] Nom. -is, gen. -is: hostis -is m.
Nom. -es, gen. -is: nbles -is f.
Nom. -er, gen. -rlis: imber imbrlis m., venter ventr/is m. La -e- del nomo
sg. (vocal de apoyo) desaparece en el resto de los casos.
[2] Otros imparisilabos: nomo -x, gen. -clis:falxfalclis f., arx arc/is f.
[*] Declinacin irregular: nox noctlis f.; nix nivlis f.; caro carnlis f.; as
asslis m. Canis -is y iuvellis -is hacen el gen. pI. en -um.
Algunos sustantvos, como pupplis -is f., sitis -is f., turrlis -is f. y
Tiber/is -is m., hacen el ac. sg. -im (ac. pI. o/s) y el ab!. sg. -l.
Vis f.: sg. ac. ab!. VI; pI. nom/ac. vfrles, gen. vlrlium, datlab!. vfr/ibus.
2. Neutros.
Ejemplos: marle -is "mar", animal-iillis "anmal" .
. ,. lIut. sin IUL
mar/e mar/ia
marle mar/ia
"':>"':' :": ;"Imarlis mar/ium
I.tI;k i,,:.,.,., l madi mar/ibus
ttzarli marlibus
animal
animal
animil! ia
animil/ia
animiillis animiillium
animiilll animil!ibus
animiiIlf animalfibus
El nomo sg. de los sustantivos neutros de tema en -i termina en -e, -al o
-ar, p. ej. mare -is, animal -is. Todos hacen el abl. sg. en -l.
-7. CUARTA DECLINACIN
Genitivo: sing. -uso plur. -llUIn.
Comprende sustantvos de gnero masculino (por/us -s). femenino
(malllls -s) y neutro (cornil -us) .
Ejemplos: porttus -s m. "puerto", cornlu -us n. "cuerno".
port/s cornl
portls cornl cornlua
portluum cornliis cornluum
portlibus corn//ul cornliblls
cornlu cornlibus
El dat. sg. puede presentar las desinenCas -uf o -. En los sustantivos
neutros la ms frecuente es -u. Nom., VQC. yac. neutro pi: -ua.
-{i)s -es
-em -es
-is -ium
-, -ibus
-e -ibus
-is is
-es -is
-er -rlis
-x -clis
-;S, ac. -im, ab1.-1
-el - -ia
-e/ -fa
-is -fum
-, -ibus
-1 -ibus
masco (f.) neutro
-us -us -ua
-um -us -ua
-s -uum ils -uum
-uf -ibus -ibus
-ii bus - -ibus
II
-es -es
-em -es
-ei/-el -erum
-ei/-el -ebus
-e -ebus
- US -o -um
-um -am -um
-1 -ae -,
-6 -ae -6
-6 -o -6
-1 -ae -a
-os -as -a
-orum -arum -orum
-ls -Es -ls
-is -ls -ls
-er -(erla -(erlum
12
[*l Declinacin irregular: Domlus -liS f. tiene desinencias de la 4" y de la
2a. declinacin: abl . sg. -o; en plural, ac. domliis y -6s, gen. domluum y
-orum. Tiene, adems, un locativo doml.
-8. QUINTA DECLINACIN
Genitivo: sing. plur. -erum.
Ejemplos: diles -ezm./f. "da", reS rel f. "cosa".
',' sing. .plur. sinjL plur. I
nomJvoc:_ di/es di/es i res res !I
ac. dilem diJes rem res
[_OC
. dilez dilerum i rel rerunz 1I
: dato di/ez dilebus Tel rebus
i ab!. di/e di/ebus' - re rebus
Todos los sustantivos de esta declinacin son femeninos excepto dies -l
(m. '"da" y f. "fecha, plazo'") y su compuesto meriies -elm.
Dies y res son los nicos que poseen un plural completo. Los dems, se
usan slo en nomo yac. O carecen de plural.
Res tiene un significado impreciso ("cosa", "asunto"). En unin de
determinados adjetivos. origi na expresiones con significado ms
concreto: res gestae ("'hazaas"), res adversa e (Uadversidad"), res
secundae res familiiris ("patrimonio"), res pblica ("el
Estado").
ADJETIVOS
-9. PRIMERA y SEGUNDA DECLINACIN (adjetivos de la 1" clase)
[Al Genitivo singular -f -ae -1.
Ejemplo: honlus -a -um bueno,-a".
!
I singular
I
plural
I
f
_mase. fem_ - neue mase. fem_ neuL _.
fnom. bOlllllS bonla bon/um bonli bOlllae bon/a
!W.
bon/e ban/a ban/um
I
bonlf bon/ae ban/a
'!C . .
bon/um bon/am bon/um I bon/os banllis bon/a
gen. bonll bon/ae bOll/1
!
bOlllorum bonfarum bonforum
idat . bon/o bOlllae bOIl/o
I
bOlllls bonlis bonlls
[abl.
bon/o han/a bon/6 hon/ls bon/is banlls
--_._-
.
--------.. _. _--
Algunos adjetivos hacen el nom.lvoc. mase. sing. en -el':
Ejemplos: niger -gr/a -grlum "negro,-a", liber -erla -erlum "libre".
- . IU3$C. fero. .neut. masco tem. _ neut >--
h\QmJv. niger lIigrla nigrlunz liber llberla [werlum
nigrlum nigr/am nigr/wn lfber/um [iberlam llberfum
--
etc. (como han/us, pero voc. = nomo -er)
En niger -grlum se pierde la vocal de apoyo en ber -erla
-erlum se mantiene la MeO , vocal temtica.
t
,
i
lB] Genitivo singular -luso
Ejemplo: sii/lus -Q -wn "soI0,-a". gen. -rus. dat. -l.
."
iiro:: sollus solla sollum solll sollae
ileut;
solla
solla
sollorum
sollfs
sol/JS
solll solll solll
sll slli sOlI
sllos sollas
sollorum s6lfiirum
sollls sollis
sollfs soll fs
-lO. TERCERA DECLINACIN (adjetivos de la segunda clase)
[A] Tema original en -. Genitivo plural -ium (abl. sing. -l).
Dos terminaciones (mase. = fem. ). Ejemplo: brevlis -e "breve".
7i:., ". " singular ' : ..... /:. '-\plural .
'., ... .. :c .... neu,. : tnasc.Jfeni. neul . . ' ;
brevlis brevle brevles brevlia
brevlem brevle brevJes brev/ia
_, _. brevlis brevlis brevlium brevlium
. '' '' " . 1 brevli brevlf brevlibus brevlibus
'abL:: ;; ,', . ;"., brevlf brevll brevlibus brevlibus
==c. . _____ ... . ,, _ . __ . ___ _ _ ,,_
Tres terminaciones (en nomo sg.) .
Ejemplos: cer iicrlis (jcrle "agudo, -a" , celer -erlis -erle "rpido,-a".
SiDg . .> ;. :Liriasc.' fem ...... Deu!:. mase: fem. . neul.'
_JI acer_ ocr/is celer celerlis celerle
a.Ci ",',_- acrlem acrfe ceLerlem ce/erle
[2" ."", , __ ._
ele. (como brevlis) etc. (como brevlis)
En {cer acrlis iicrle se pierde la vocal de apoyo -e; en celer -erlis werJe se
mantiene la -e
w
, vocal temtica.
Una terminacin (en nomo sg.).
Ejemplos:ftllx. gen. -fcl is ingens, gen. -entlis "enorme".
T':, ,'j < .... sngw"" . ... ,- plural
;.;.;,;" ., . Deut.
]ellx (e/Ix fellcles jelielia
c' c eZidem (ellx felfeles fellelia
ge!i, ;> fellelis (elldis fellclium feZlclium
.. 1 fellell fellell fellclibus felfclibus
aDI.c .' :: feZieli [elfel fellclibus felelibus
I .1
1
ingentlem ingns ingentles ingentlia
ingentlis ingentlis ingentlium ingentlium I
d3[:: - ingentlf ingentll ingentlibus ingentlibus
a!>L ... _ illgemll(-e) illgentli(-e) illgentlibus ingentlibus
-us -a -um
-um -am -m
-fus -fus -rus
-/ -/ -/
-6 -o -6
-ES e -es -ia
em e -es -ia
-is -is -fum -ium
.
-/ -ibus ibus
-/ -/ -ibus ibus
-er -(e )rlis -(e )rle
.( e )r lem -(e )rI.
-s -s -es -ia
-em -s -es -ia
-is -is -ium Rillm
-f -f -ibus {bus
-f/-e -f/-e -ibus bus
13
-es -a
-em s -es -a
wis -is -um -wn
- -1 -ibus -bus
-e -e -ibus -ibus
grados:
positivo (pos.)
comparativo (comp.)
superlativo
-;or -ius
-iorlem -ius
-iOr/is -i6rlis
irlf -i6rli
-jorle -iorfe
-iOrles -iOrla
-or les -iorla
-irfum -i6rlum
i6rfibus -i6rlibus
iorlibus -ii5rlibus
sg. -issimlus -a -um
pl. -issimlf -ae-a
14
Siguen la declinacin de ingens -entis todos los participios de presente:
amalns -ontfis, mon{!ns -entlis, leglens -entlis o audilens -entl is.
stos suelen hacer el ablativo singular en -e; slo cuando se usan como
simple adjetivo hacen el ablativo en f.
lB] Tema en consonanle. Genitivo plural -um (ab!. sing_ -e).
Tienen una sola terminacin en nomo sg ..
Ejemplo: vetus, gen. veterlis "viejo".
singulitr ,o
..
plural
mascJfem. neut. mascJfem.
no:mi voc:' vetus velUs veterles veterla
veterlem vetus vererles veterla
gen. veterlis veterlis veterlum velerlum
da!. veterlT veterl l veterlibus veterlibus
abl. .
veterle veterle veterlibus veterlibus
Del mi smo modo que vetus se declinan: pauper (mi f.) , gen. -erli>; dves
(m.lUn.), gen. dlvitlis, prnceps (rn jf.) , gen. prncip/is.
-ll_ COMPARACIN
Los grados de comparacin son tres: positivo, p. ej_ longus,
comparativo, p. ej.longior, super1ativo, p. ej.longissimus.
Los comparativos de igualdad e inferioridad se forman en latn, como en
casteJlano, por medio de adverbios: tanz ("tan"), p. ej. tQm longus y mimes
("menos"), p. ej. millus IOllgus. El comparativo de superioridad se puede
fonnar mediante el adv. magis ("ms") , aunque, por lo general, se hace
aadiendo al tema del adjetivo -l iar -lius y se declina como un adjetivo de
dos terminaciones de la 33. decl.
Ejemplo: positivo long/as - Q -um, comp.long/ior -ius "ms largo".
,
. -- b -. singular .. I .. plural .
_ ,":rnascJfem. neuL. _h mascJfef!1_. __ .. __
! nQmjv()c. , long/ior long/ius long/ii5rles long/ii5rla
ac_ long/iorlem long/ius long/ii5rles long/ii5rla
! gen: , long/ii5rlis long/ii5rlis long/ii5r1um long/ii5rlum
idat. j long/ii5rl long/ii5r1 long/ii5r1ibus long/ii5r1ibus
ahl _ . . __ , long/irle long/iorle long/iOrlibus long/irlibus
El superlativo se forma aadiendo la terminacin -lissim-Ius (lirnlus ) -a -Un!
y se declina como bonlus -a -um. As, todos los adjetivos superlativos son
de tres terminaciones (2' /1'12' dec!.) , p. ej., longlissimlus-<l-um ''largusimo''.
. singular plural
neut. masco fem. .: }eu('.'", .. J
longlissimlus -issimla -lssbnllOtl I longlis,Hmlf
L!c. longlissimlum -lssimlam -issjmllOn longllssimlos -issimliis .ssimlaJ
etc. (como bOIl/us -a -um)
[A) Superlativo en -issi",lus.
longlus -Q -um brelllis -e tetix -ielis pos.
comp.
supo
long/ior -ius, -iriis brevlior -ius, -ioriis
longlissimlus.a -um brevlissimlus -Q -wn
eITdior -ius, -i6rlis
{ellclissimlus -a -um
[B) Superlativo en -rimlus, -timlus.
Los adjetivos en -er (nom. sg.) hacen el superlativo en -erl rimlus -a -um,
los acabados en -ilis en el nomo sg.,10 hacen en ilIlimlus -a -um:
pos. piger -grla -grlum celer -enis -erle facillis -e
comp. pignior -jus, -iorlis celerlior -ius. iorl;s {aei/liar -ius, -i6rJis
sup, pigerlrimlus -a -um ceLenrimlus -a -Un! facilllimlus -a -um
[C] Comparacin irregular.
positivo comgarativo
bonlus -a -um melior -ius, -i6rJis
maflus -a -um pelar -ius, -iOrlis
magnlus -a -um maior -ius, -i6rJis
parvlus -a -um minor millus, -orJis
multlum -, pls plrlis
mulllf -ae -a plrles -a -ium
(infra) inferlus Inferior -ius, -iorlis
(supra) superlus superior -lus, -ii5rlis
(inl1-a) interior -ius, -iorlis
(extra) exterior -ius, -iorlis
(citra) citerior -ius, -iorlis
(ultra) ulterior -ius, -iorlis
(proe) prior -ius, -iorlis
(post) posterior -ius, -iorlis
(prope) propior -ius, -iorlis
vetus -erlis vetustior -ius, -iorlis
-12. ADVERBIOS
De modo
sugerlativo
optimlus -a -um
pessimlus -a -um
miiximlus -a -um
minimlus -o -wn
pliirimlum -
plrimli' -oe -a
nfimlus/mlus -o -um
supremlus I summlus -a -um
illlimlus -a -um
extremlus -a -um
citimlus -a -unz
u/timlus -o -um
prfmlus -o -mn
postremlus -(1 -um
proximlus -a -um
veterrimlus -a -um
Los adjetivos de la ] a y 2" declinacin forman adverbios acabados en -e,
p. ej, rectlus -> rectlg.
Los adjetivos de la 31\ declinacin forman adverbios acabados en -icer,
p. ej.for/lis > far/liter.
El comparativo del adverbio termina en -ius (= neutro del adjetivo), p. ej.
r ecrlius, el superlativo en -issime (-ime), p. ej. recllissime.
Adjetivo Adverbio
dec\.
~
comp. supo
1' /2' rcettus -a -wn recte Tee/ius rclissim
pulcher -chrla -um pulchre pulchrius pulcherrim
miser -erla -erlum misere miserius miserrime
3' fortlis -e fortiter fortius fortissim
aeer eTlis iicrle acriter iicrius iicerrim
celer -erlis -erle ce/eriter celerius celerrime
fllix flllciter fllicius fllicissim
-II.S -a -uml -is -e I -
-jor -ius -i6ri is
-issimlus -a *um
-er -ilIis
-(e)rior -ilior
-errimlus -illimlus
-ji
-iter
-ius
-issime
15
-nJer < -nriter
1
11 2
ID 3
IV 4
V 5
V1 6
V11 7
VID 8
IX 9
X 10
16
Los adjs. acabados en -ns en el nomo sing., hacen el adverbio en -nter:
pnldens -entl is, adv. prodenter.
Algunos adjetivos de la 1'/2' declinacin forman adverbios en -o, p. ej.
certo, jalso, necessario, raro, subito, lUto, primo, postremo (adjetivos:
cerrlus,jalslus, necessarilus, etc.).
Adverbios irregulares: bene < bonus; male < malus; valde < validlus;
jaciZe <jacillis; difficulter < difficillis; audcter < audiix.
De luga r
aua? o
hlc
illlc
ibi
/zinc hue
alinc illc
hoc .. .
illac ' (4 llle)
eo (:':is}
foros
jorfs
proeul
ubique
inde ea
De tieml!o Otros adverbios
adhc iam posteii aliter potius
aliquando interdum posthiic circiter praesertim
anJeii intereo protilllls etiam praeterea
antehiic interim quotannis jere projecto
brevi iterum rurSllS fortasse quidem
continuo miine saepe jorte quoque
cotidie modo semper jrstrii repente
eris mox simul fimditus satis
deinde n6ndum stalim ita scflicet
demum n6nnumquam tandem item slC
dellique llumquam tum modo s61um
di nunc t W1C nimis tantwn
heri 6lim umquam paene vix
"odii! paulisper parum
Adverbios numerales
Ix semel 7x septies 13x ter decies 70x septuigies
2x bis 8x octies 20x vicies 80x octogies
3x ter 9x Ilovies 30x tricies 90x lJolliigies
4x qUQler IOx decii!s 40x quadriigii!s lOOx centies
5x qufnquies 11 x undecies 50x qllfnqugies 200x ducenlies
6x sexies l2x duodecies 60x sexiigies IOOOx mflies
-13. NUMERALES
Cardinales Ordinales Distributivos
lllus -Q -um prlmlus -a -um singulli -ae -Q
dulo -ae-o seeundJus blllli
tries -ia tertilus temlf (trlll //)
quattuor quaternli
quinque quintius quinl
sex sextlus senil
septem septimlus septenlf
octo oclivlus octonlr
novem nonius novenlT
decem decimlus denlf
,
iin-decim n-decimlus un-denll
duo-decim duo-dem!us duo-denll
tre-decim tertilus decimlus ternll den!T
quattuor-decim qUGrt!us decimlus quaternll den!l
qUln-decim quTntlus decim!us qUlnl, denl,
se-decim sextlus decimlus senlTdenli
septen-decim septimlus decimlus septenlf denlr
duo-de-vlgillll duo-d-vlcesimlus duo-de-vlcenlr
un-de-vlginti n-de-vlcesim!us n-de-vlcenlf
vlginfi vicesimlus vfcenli
vigintf nlus vicesimllls prinlus vicellli singulli
/unlus el vlgin /nlus et vicesimlus /sillguni et Vlcenll
triginta trfeesimlus tri"cenlr
quadragintG quadragesiml us quadriigenll
qulnquiig ;,lta qufnquagesimlus qufnquiigenli
sexagilltii sexiigsimlus sexagelllf
septuaginta sepluogesimlus septuagenli
oetoginrii octogesimlus oetogenl
nonigintii noniigesimlus l10niigenll
centum centesimlus centenlf
dueentll -ae - Q ducentesimlus dueenll
trecentlf trecentesimlus trecenlf
quadringentlf quadringentesimlus quadrillgenli
qufngenlfi qUlngentesimlus qUlngenll
seseentl sescenresimlus seseenlf
septingen!li septingentesimlus septingenlT
octingentlf octingentesimlus octingenll
nongentti niingenresimlus nOllgellli
mme mlllesimlus singula mUia
duo mUia bis mTllesimlus bina mllia
[1] nlus -a -um se declina as:
'-neut
nlum
ac: 1 zin/um II/am unlum
I gen; ; nilus nilus nllus
1 da{ : nlf iinlf nll
:ah!. linio unja unjo
[2] dulo -ue -o y trls -ia se declinan de este modo:
C'-:. "; . ';; ';; .. ;; ..... ........... ---;]
lOm.lJ'x,\! ' ' - . ,', trlia .. _ -!
I duloslo dulas dulo tries trlia ,