Anlise da serie portuguesa de ficcin:

Conta-me como foi.

Por Perico Gonzlez Balado. pericobalado@hotmail.com

-ANLISE DUNHA SERIE DE FICCINSERIE ESCOLLIDA: CONTA-ME COMO FOI

-Ficha tcnica:
Nome: Conta-me como foi. Xnero: Drama-historia. Clasificacin segundo a CPT (Classificao de Programas de Televiso): 10AP. Desenvolvida por: ST Televiso para a RTP. Creada por: Miguel ngel Bernardeau. Adaptacin, guin e dilogos: Helena Amaral, Isabel Frausto e Fernando Heitor. Dirixida por: Fernando vila, Jorge Queiroga, Srgio Graciano e Patrcia Ferraz de Sequeira. Tema de apertura (opening): Vinte Anos de Jos Cid. Duracin: 60 minutos (aproximadamente). Pas: Portugal. Idioma: Portugus. Nmero de tempadas: 5. Nmero de captulos: 104. Estrea en televisin: 22 de abril de 2007. ltima emisin: 25 de abril de 2011. Status: terminada.

Conta-me como foi unha serie catalogada como un drama-histrico (dramedia-histrica) producida pola RTP (Radio e Televiso de Portugal, a compaa pblica) e SP Televiso. Foi adaptada da serie de ficcin espaola Cuntame cmo pas, creada a partir da idea orixinal de Miguel ngel Bernardeau do Grupo Ganga Producciones.

-Sinopse:
Conta-me como foi ten coma gran obxectivo retratar de forma ben-humorada o ambiente socio-econmico vixente na Portugal do final dos anos 60 e comezo dos 70. obvio que a Historia que se conta nesta serie non aquela que se aprende nos manuais ou libros da especialidade: as referencias son exactas, pero estruturadas dunha forma que nunca se perde de vista, trtase dunha serie de ficcin e non dun documental. Na serie aldese constantemente s grandes preocupacins da poboacin, vistos sempre sobre o ollar particular dunha nica familia. De certa forma, contar a Historia de Portugal a partir da dcada dos 50 do sculo pasado, tamn contar a Historia da RTP (a televisin pblica), por iso a figura do aparello de televisin trnase moi importante, xa que en ocasins servir para introducir a trama do captulo e noutras ter mesmo unha funcin de espello do pasado que nos mostra acontecementos destacados da poca.

-Argumento:
A accin inciase en marzo de 1968 e relata a vida dunha familia lisboeta (os Lopes), de clase media-baixa, que se debate todos os meses con dificultades financeiras e que, anda as, permtese lanzarse aventura de mercar unha televisin e non deixar de soar coa compra dun pequeno autombil. Ademais de acompaar as peripecias en que se ve enrolada esta familia, a historia tamn contada pola voz dun narrador que, no presente xa adulto, recorda a infancia vivida a partir de 1968, entn con oito anos. A historia contada por unha voz adulta, pero os recordos e os ollos son dun neno. Acontecementos importantes na vida poltica, econmica, social e deportiva de Portugal e do mundo, pdense descubrir aqu, encadrados coa trama de cada de episodio. Curiosidades, publicidades, programas de radio e televisin, locutores e presentadores e as imaxes de Portugal nos 60 e 70 estn tamn presentes para ser coecidas polos mis novos e recordadas polos maiores. Conflitos coma o contraste entre clases sociais, o autoritarismo salazarista, o racismo, a prostitucin, o aborto ou a homosexualidade, son retratados na serie. Presntasenos a evolucin da moda (da roupa aos cabelos), as innovacins tecnolxicas, novos produtos, publicacins peridicas, coches e motos... as cousas dun tempo no que os telfonos mbiles con cmara fotogrfica non seran mis que simples alucinacins futuristas. As, Conta-me como foi ten o obxectivo de entreter, coa vontade de mostrar e dar a coecer o pasado, coa certeza de ser unha oportunidade para recordar e revivir un tempo que forma parte da historia persoal de millns de portugueses, inclundo ata, a maiora dos actores que representan a serie.

-Mirando cara Espaa:

A influenza da serie espaola evidente ao ser unha adaptacin. Conta-me como foi colle coma referencia a Cuntame cmo pas constantemente. Tramas e dilogos mstranse en moitas ocasins idnticos e incluso na versin portuguesa emprganse os mesmos planos para a sa realizacin.

Habitualmente as tramas principais de cada captulo (as que se solucionan ao final do mesmo) son as mesmas nos dous pases e a trama secundaria (a que permanece ao longo da serie ou a tempada) comeza sendo a mesma, pero evolucionan tomando distintos camios, chegando aos ltimos episodios (da versin portuguesa) nos que non teen nada que ver un co outro. Esta separacin, podmola explicar por dous motivos fundamentalmente: a) A Historia de cada pas. Portugal e Espaa comparten caractersticas histricas comns, pero evidente que os dous Estados teen un pasado distinto. A Revoluao dos Cravos vai ser o que lle d sentido ltima tempada da versin portuguesa e diso a versin espaola non se pode nutrir mis que con mencins. b) A versin lusa ten final. Mentres a versin espaola anda est en activo, en Portugal chegouse ao fin fai uns meses (en abril). Isto, vai ter moita importancia, xa que ao ter un final non moi lonxe, fronse pechando tramas (algunhas con calzador...) para poder encaixar todo nun final que fora especial para a sociedade portuguesa. Ese final non poda ser outro que o vinte e cinco de abril de 1974, o da da revolucin popular. Hai que recalcar que a Televisin Espaola non s exportou o produto a Portugal, xa que tamn a RAI en Italia emitu a sa versin co nome de Raccontami. En 2008, o Grupo Ganga Producciones xuntou aos Alcntara, aos Lopes e aos Ferrucci para un captulo especial.

-As personaxes:
A historia xira en torno familia Lopes:

Carlos Lopes (interpretado por Lus Ganito)

Carlitos o fillo mais novo oito anos o narrador. Inquedo e inventivo, o protagonista un lder dentro dos mis pequenos do barrio, cheo de esprito de iniciativa, determinado e, aos ollos dos adultos, con algunha tendencia para facer disparates e armar confusins. En Espaa Ricardo Gmez quen interpreta a Carlos.

Antnio Lopes (interpretado por Miguel Guilherme)

O pai funcionario pblico no Ministerio das Finanzas, un emprego fixo que proporciona estabilidade mais o seu salario curto, obrigndoo a un segundo emprego, prohibido por lei, nunha tipografa, para asegurar que o dieiro non se acabe ata ao final de mes. Como ancdota dicir que no tramo final da serie dixase bigote, quedando cun parecido mis que razoable ao actor da versin espaola. O seu homlogo espaol Imanol Arias.

Margarida Lopes (interpretada por Rita Blanco)

A nai ama de casa, fai traballos de costura na casa, axudada pola sa nai, de a consigue unha entrada de cartos moi importante no orzamento familiar, pero que non permite que a familia viva sen a corda atada ao pescozo. En Espaa, Margarida chmase Merche e interpretada por Ana Duato.

Dona Hermnia (interpretada por Catarina Avelar)

A av (avoa en portugus) nai de Margarida, adicada as sas labouras, axuda a filla nos traballos de costura. Muller da aldea, de mentalidade conservadora e de esprito pouco dado novidade. Non comprende os comportamentos dos seus netos e non comprende moi ben como funciona ese invento do futuro chamado televisin. Mara Galiana colle o papel na versin espaola.

Isabel Lopes (interpretada por Rita Brtt)

A filla mis vella vinte anos, perruqueira e posteriormente actriz. Soadora, como xoven que , balancase entre o conservadorismo do papel social da muller portuguesa do momento e entre a sa ambicin de independencia para coecer mellor o mundo e a vida. Ins a Isabel da Televisin Espaola. Na actualidade est interpretada por Pilar Punzano (antes era Irene Visedo quen colla o papel).

Toni Lopes (interpretado por Fernando Pires)

O fillo do medio dezaoito anos, estudante a piques de entrar na universidade, coa dose de irresponsabilidade propia da adolescencia, vive entre as msicas da sa guitarra e as ansias de revolucin. A sa avoa ten unha obsesin en que se esforce para non ir a tropa (non facer a mili); non se librar, e o vinte e cinco de abril collerao combatendo na guerra da independencia de Moambique. En Espaa, a personaxe de Toni interpretada polo actor Pablo Rivero

Logo atopamos algunha personaxe secundaria de certa importancia, pero que ten moito menos peso ca na versin espaola. Isto, poderase explicar mirando cara o aspecto econmico (menos peso nos actores, implica menos aparicins o que a sa vez trae consigo un menor gasto en salarios) ou cara o aspecto social (en Portugal a xente non tan promiscua e a cultura de estar fra da casa non est tan afincada coma pode estar en Espaa):

Engenheiro Ramires (interpretado por Jos Raposo)

O dono da empresa onde traballa Antnio polas tardes. Asociarase a el cando decide construr unha urbanizacin chamada "Nova Lisboa". un prepotente e est a favor do rxime de Salazar. O equivalente na Espaa Don Pablo.

Nani (interpretada por Sandra Santos)

Esprito liberal, compaeira de traballo e amiga de Isabel Lopes. Non moi querida polos pais de Isabel, xa que segundo eles maralle a cabeza e a incita a modernizarse, cousa a que non estn dispostos a tolerar.

Cames (interpretado por Lus Alberto)

O dono do quiosco da ra, o confidente de Carlos. Est solteiro e habitualmente atpase triste. 10

Vitria (interpretada por Margarida Carpinteiro)

Sempre que a vemos, atpase na ra. moi amiga da avoa Hermnia.

Lus Cruz e Marinho Guimares (interpretados por Francisco Madeira e Manuel Alves)

Son os inseparables amigos de Carlos. Son fieis a el, ao cal, toman coma un lder. 11

Padre Vitor (interpretado por Manuel Wiborg)

Un prroco novo e progresista que substituu ao padre Antunes. Foi unha das persoas que influenciou a Isabel para tornarse actriz. Na cuarta temporada apaixnase por Isabel. Paixn que o far renunciar ao sacerdocio, para casar con ela. Despois de ser cura farase profesor. Tamn atopamos outras personaxes de menor rango coma o profesor Rui Braga, Clara Gonzlez que a dona da perruquera onde traballa Isabel ou Fnan, o dono do bar...

-Como remata Conta-me como foi?

Mentres a versin espaola anda segue a dar guerra na grella televisiva da TVE, Conta-me como foi rematou as sas emisins (de captulos novos) o pasado vinte e cinco de abril. Nos ltimos captulos tntanse pechar tramas dun xeito rpido e sen contemplacins, para poder cadrar todo no final que todos os portugueses e todas as portuguesas queran ver: como viviron os Lopes a Revoluo dos Cravos? A quinta e derradeira tempada comeza no ano 1971 e remata en 1974. Aqu radica unha forte incoherencia, xa que durante catro tempadas avanzronse tres anos (de 1968 a 1971) e na ltima, tres (de 1971 a 1974). O problema chega en que non vemos un cambio fsico nas personaxes; Carlos, por exemplo, que comeza a tempada con once anos, remtaa con catorce, 12

e non se lle nota ningn cambio no aspecto (mis que no peiteado e na vestimenta). Non crece nin un centmetro en plena fase pre-adolescente. Isto produce que o espectador non se site ben. Fra diso, o derradeiro episodio parceme un bo fin para rematar a serie; anda que nos deixe cousas no aire coma o futuro de Toni, que se atopa na Guerra de Moambique e mesmo se pode chegar a entender que acabar morrendo. Neste ltimo episodio (titulado: A Mudana), os Lopes prepranse para trocar de casa, xa que gaaron mediante un concurso, unha propiedade no bo barrio de Benfica. Os vecios fan unha festa de despedida e entn salta a noticia de que as tropas do exrcito estanse a revoltar contra o rxime; nese momento existen moitas dbidas e preocupacin. Entn ser a voz en off de Carlos quen gue o final da serie explicando que a mudana non mis que unha metfora: mellora a vida dos Lopes cunha nova casa e mellorar Portugal cun novo goberno.

-Conta-me como foi por dentro:

Da idea orixinal de Miguel ngel Bernardeau do Grupo Ganga Producciones partiu todo. Logo do xito en Espaa, decdese facer unha adaptacin en Portugal. Ser unha das mis potentes empresas do audiovisual luso a encargada: SP Televiso (que posteriormente tamn 13

introducira en Portugal outra serie espaola: La Familia Mata). Coma en Espaa, foi a canle pblica (a RTP) quen emitiu a serie. Cal o pblico de Conta-me como foi? Ao igual que en Espaa, en Portugal parece ser que tamn hai esa estraa cultura de facer series para toda a familia. Neste caso o motivo claro: calquera persoa pode verse reflexada con algunha das personaxes. Segundo a CPT (Classificao de Programas de Televiso), est cataloga coma 10AP; que quere dicir que apropiada para maiores de dez anos con acompaamento dos pais. En canto a termos de audiencia, non fcil dispoer de datos. A primeira tempada tivo un share medio do 25%, cunha audiencia acumulada de 614.835 espectadores e a tempada mis seguida foi a terceira con 804.583 televidentes de media. Para comprender a seguinte tboa hai que ter en conta que Portugal ten 11,5 millns de habitantes:

Era emitida no prime-time dos domingos, ags nove captulos da cuarta tempada que se colocaron o sbado e o derradeiro episodio, que foi un luns para que coincidira co vinte e cinco de abril de 2011. Na actualidade, pdense seguir as redifusins na segunda canle pblica portuguesa (RTP-2) nas noites dos fins de semana. As gravacins inicironse en decembro de 2006 e remataron en xullo de 2009. Houbo unha pequena pausa a mediados de 2008. A serie rodouse en tres partes (produes as denomina no cadro de abaixo), baixo tres direccins distintas. Conta con 104 episodios, divididos en cinco tempadas.

14

O barrio da familia Lopes, non existe na realidade. Todos os escenarios, inclundo as ras do barrio, foron instalados nos estudios de Edipim, a 18 km de Lisboa, no concello de Sintra. Os edificios e comercios son caixas desmontables de PVC. As escenas do descampado, onde os nenos xogan, foron construdas cerca do Parque Florestal de Monsanto, na capital portuguesa.

-Conta-me como foi vs. Cuntame cmo pas:

15

Tendo coma base o meu punto de vista, realicei unha clsica Quiniela co fin de determinar que serie me pareca mellor. Escolln distintos aspectos a ter en conta e cubrina. As cruces non foron marcadas ao chou, cada decisin est reflexionada e de seguido expoo as mias conclusins:

1. CARLOS:
Levamos moitos anos vendo crecer ao pequeno dos Alcntara, observando como descubre o mundo que o rodea e mesmo rndonos coas sas travesuras. Pero quizais co paso dos anos, a gracia que posua o Carlos espaol, desapareceu. Por iso marco a caixa do un, sabendo que non vou ver crecer ao Carlos en versin portuguesa e que cando o faga, non descubrirei se a voz en off pega tan pouco coma en Espaa. Por outra banda, dicir que, non s demrito de Ricardo Gmez senn que, o Lopes mis novo conquistoume nas ltimas semanas.

2. ANTNIO-ANTONIO:
Imanol Arias un dos mis grandes da televisin en Espaa, un claro valor de producin. Pero a verdade que me levei unha grata sorpresa con Miguel Guilherme, ao cal non coeca de nada. Non considero que fose xusto poer un 2 s polo nome e como o Antnio portugus convenceume, vou poer X.

3. MARGARIDA-MERCHE:
A personaxe portuguesa moito mis calmada ca espaola. As mulleres portuguesas non tian tanto mando coma as de al declaraba a actriz que fai de nai dos Lopes. Non sei se ser por iso, pero dende moi pequeno pome nervioso cando vexo a Merche... Margarida tampouco me convence, por tanto X.

4. TONI:
Gstanme os dous Toni, pero qudome co portugus. A situacin que viviu a xente nova nos dous pases foi ben distinta: mentres os portugueses lograron derrotar a un rxime que os oprima, os espaois tiveron que agardar ao famoso Espaoles, Franco ha muerto para festexar unha triste transicin. O papel nacera en Espaa, pero tal parece estar deseado directamente para a versin de Portugal.

16

5. ISABEL-INS:
Dicir que a actriz que encarna a Isabel non o fai ben dende o meu punto de vista, quizais deberan optar por un cambio de filla ao estilo Alcntara? Non me parece oportuno tampouco. As das mulleres que fan de Ins, convncenme; pero o de cambiar polo medio de actriz, non. Son dos que prefiren que eliminen a unha personaxe antes dun cambio de actor ou actriz. Por tanto, empate.

6. HERMNIA-HERMINIA:
Nunca me fascinou a personaxe da avoa de Cuntame, pero a de Conta-me tampouco o fai... Nin para uns nin para o outros: X.

7. PERSONAXES SECUNDARIAS:
Aqu non hai debate: un 2 claro. O peso das personaxes secundarias na versin espaola moito maior (en Conta-me hai menos e diminen as sas aparicins). Ademais, os secundarios portugueses deixan moito que desexar no tocante a interpretacin...

8. ASPECTOS TCNICOS:
Cando hai cartos sese notar. Non barallo cifras de orzamentos dunha e outra producin (non os atopei...), pero pdese ver que en Espaa investiuse mis dieiro ( lxico, a RTP chega a 11 millns de persoas mentres TVE a 46). Este caso non unha excepcin e s veces, Conta-me deixa que desexar a nivel tcnico.

9. ORIXINALIDADE/RISCO:
Non creo que haxa dbidas aqu. unha producin espaola que unha vez que funciona en Espaa, foi exportada. O risco asumiuno TVE, non RTP.

10.HISTORIA:
Dise que non hai ningn pas que tea unha historia fea cando a miran os habitantes do mesmo. Non sei se iso certo, pero dende logo a historia de Portugal neses anos

17

simplemente impresionante. Creo que a historia a nivel pas o que determina a eleccin aqu, xa que as historias dos Lopes e os Alcntara son moi similares. Un 1.

11.ENTRETEMENTO:
Practicamente dende que teo certa memoria televisiva, Cuntame est en pantalla. A verdade que nunca tiven devocin por ela, non sei o motivo, pero seguramente sexa porque non me entretea mis ca un anaco. Pode ser que sexa a novidade, pero o certo que vendo Conta-me psoo ben. Est claro: 1.

12.EN DEFINITIVA:
Catro 1, catro X e tres 2. A cousa estivo moi axustada, pero analizando estes puntos qudome coa versin portuguesa.

-Un episodio, escena por escena:

Captulo escollido: Os cromos da bola (1x02).
SECUENCIA
0 1

TIPO DE TRAMA
2

PERSONAXES
Os 6 familiares

LOCALIZACINS
Saln

DESCRIPCIN
Opening Vendo un concurso na Tv pola noite

Carlos

Habitacin Carlos

Carlos reflexiona sobre si mesmo.

Carlos, compaeiros e cura

Igrexa (catecismo)

Carlos pregunta dbidas ao cura

Avoa, Margarida e Carlos

Cocia

Carlos asstase co lume da pota, que simboliza ao demo. Acordan ir ao cine.

2-3

Isabel e Nani

Perruquera

Conversan sobre os cartos do concurso e propense ir a Pars

Hermnia e Vitria

Banco do parque

Comentan sobre os cartos do concurso

Antnio e Carlos

Descampado

Camian de volta do cine

Isabel e o mozo

Na ra

Isabel dille que quere ir con Nani a Pars

Margarida e Antnio

Habitacin

Necesidade de 350

18

escudos para facer a 1 comun de Carlos 10 1 Toni e Carlos Habitacin Carlos Carlos convrtese en musulmn logo de ver a pelcula no cine 11 4 Margarida e Hermnia Saln Marga cose cando A avoa chega casa. Falan sobre a comun 12 4 Ramires e Antonio Imprenta Antnio pide un adiantamento a Ramires. Ngallo 13 1 Carlos, Luis e Marinho Descampado Carlos flalles das vantaxes de ser musulmn 14 3 Isabel e Nani Perruquera Ira a Pars est na cabeza 15 4 Margarida e Antnio Habitacin Antnio dille a Margarida que non hai adiantamento 16 2 Hermnia e Vitria Banco do Parque Que facer cos cartos do concurso? 17 1 Cura, Carlos e compaeiros Igrexa (catecismo) Carlos dille ao cura que ser mouro est mellor. O prroco escandalzase 18 1 Margarida e Hermnia Cocia A avoa dille que o cura quere falar con ela e con Antnio 19 20 3 1 Isabel e Nani Antnio, Margarida e Hermnia 21 1 Carlos Descampado Perruquera Saln Soan con Pars Prepranse para recibir ao cura Voz en off sobre o que lle gustaba ser musulmn 22 1 Antnio, Margarida, Hermnia e o cura Saln Chega o cura e informa sobre a situacin de Carlos 23 1 Cames e Carlos Quiosco Carlos explcalle que agora mouro 24 1 Antnio, Margarida, Hermnia e Carlos 25 3 Os 6 Saln Saln O cura marcha e chega Carlos Cean. Isabel comenta que quere ir a Pars. Obtn negativa 26 1-3-4 Antnio e Margarida Habitacin Falan sobre os diferentes problemas

19

27 28

Hermnia e Vitria Carlos e Lus

Ra Habitacin de Carlos

Cotillean Carlos dille a Lus, que o Islam o mellor

29

Toni, Hermnia, Margarida e Isabel

Saln

Ven na Tv que hai revoltas en Pars

30

Carlos, Marinho e Lus

Banco do parque

Carlos fala sobre as marabillas do ceo dos mouros

31

Margarida e Hermnia

Saln

Falan sobre a situacin de Pars

32

Os 6

Saln

Na cea, Carlos dse conta de que ser mouro non est tan ben, xa que non pode comer carne. Volta ao cristianismo

33

Antnio e Margarida

Habitacin

Falan de cartos e a comun

34

Os 6 e os amigos de Carlos

Ra

Vese a primeira comun de Carlos con voz en off

-Tipos de trama: 1- Situacin persoal de Carlos. Ten dbidas sobre a relixin e despois de ir ver co seu pai unha pelcula ao cine decide converterse musulmn (a pelcula trata dunha especie de superheroe mouro). 2- Diversas conversas sobre o que fara cada personaxe se gaar o premio no concurso de moda da televisin portuguesa. 3- A soadora Isabel quere ir a Pars coa sa amiga Nani. A situacin econmica non est para eses gastos... 4- A primeira comun de Carlos. Non hai cartos, pero os Lopes teranos que buscar de onde sexa.

-Webgrafa:
Radiotelevisin Espaola: www.rtve.es Rdio e Televiso de Portgal: www.rtp.pt 20

Sp Televiso: www.sptelevisao.pt Portugal Sries: wwwportugalseries.pt Thriller: thriller.blogs.sapo.pt Formula TV: www.formulatv.com Series Yonkis: www.seriesyonkis.com Dale Ya: www.daleya.com Wikipedia: www.wikipedia.org Youtube: www.youtube.com

21