Você está na página 1de 220

t&Sif t*P (vSnf;ul;)

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

jrwfA'k v
ufxuf
awmf0ifpx
H m; trsdK;orD;rsm;
t&Sit
f *P (vSn;f ul;)
yHEk ydS rf w
S w
f rf;

yHEk ydS f

yxrtBurd ?f Mo*kwf 2011


tkyaf & (1000)
Surin ???
??? ???

jyKpkol

t&Sit
f *P (vSn;f ul;)

pDpOfol

t&Sif Ouo
H

rsuEf mS zH;k ESihf


twGi;f tjyiftqif
qufoG,&f ef

apmvif;ausmf
mgnaychi@gmail.com

vSn;f ul;NrKd eU ,f? ydu


k Bf u;D 0J&mG ? r[m0dZw
d m&mrwdu
k f
q&mawmf a'guw
f m t&Sif a&0wmvuFm&
tm;
pmtkyjf zifh &Scd ;dk uefawmhyg\/

t&Sif t*P (vSnf;ul;)

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

rmwdum
aus;Zl;wif&Sdjcif; ................................................................................................. 1
yPmr ESifh y#dnmOf ............................................................................................ 3

tcef;-1 pmtkyaf cgi;f pOfukd t"dyg ,zf iG q


hf jkd cif; .............................................................. 5
]Ak'vufxuf}[l&m... ............................................................................ 5
]awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;}[l&m... ..................................................... 6
{w'*f ................................................................................................... 7
awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;ay;&m pHxm;aom taMumif;av;rsdK; ............. 7
tcef;-2 awmf0ifpx
H m; okZmwm trsKd ;orD; ............................................................................ 10
okZmwm emrnfwlrsm; .......................................................................... 11
awmf0ifpHxm;okZmwmtrsdK;orD;\twdwfZmwfaMumif;a&S;qkawmif; ..... 12
ypKyef qkawmif;jynfhonfh okZmwm ..................................................... 12
CemEdkYqGrf; uyfvSLrIESifhpyf rSwfzG,f .................................................. 13
CemEdkYqGrf;csuf&ef pDrHykH ....................................................................... 13
tavmif;awmfjrwfxH CemEkdYqGrf;ykdY&ef pDrHjcif; ...................................... 14
tavmif;awmfjrwfCemEdkYqGrf;udk tvSLcHawmfrljcif; .............................. 15
xl;jcm;aomqGrf;ESpfrsdK; .......................................................................... 17
olaX;uawmf okZmwm\om;awmf armif,o ...................................... 19
'geuxm ............................................................................................. 20
oDvuxm ........................................................................................... 21
o*uxm ............................................................................................. 21
r*uxm .............................................................................................. 22
tazaomwmyef? om;&[Em ................................................................ 22
om;,oESifhwuG jrwfAk'tm; tdrfodkY qGrf;pm;yifhjcif; ........................... 23
t&Sif,o\ ]{[dbduK}jzpfjcif;ESifhpyfrSwfzG,f .................................... 23
r,fawmfokZmwm t&d,mjzpfjcif; ......................................................... 24
o&P*kHESifhpyf rSwfzG,frsm; ................................................................ 24
okZmwm awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl; &&Sdjcif; ....................................... 26

t&Sif t*P (vSnf;ul;)

tcef;-3 awmf0if pHxm; 0domcg trsKd ;orD; ............................................................................... 29


0domcg\ twdwfZmwfaMumif; a&S;qkawmif; ........................................ 29
xl;jcm;aomukodkvfESpfrsdK; ..................................................................... 30
uyjrwfAk'xH qkawmif;jcif; ........................................................... 31
aemufqkH;b0 0domcg[k trnfwGifjcif; ............................................. 31
0domcgckepfESpft&G,fwGif jrwfAk'<uvmawmfrljcif; ............................... 32
bkef;uHBuD;rm;olig;OD; .......................................................................... 32
0domcgwdkYrdom;pk aomwmyefwnfMujcif; ............................................ 34
0domcgwdkYrdom;pk tdrfajymif;aTUjcif; ..................................................... 35
owdkYorD;&SmykHawmfc&D; .......................................................................... 36
aphpyfyGJtcrf;tem; ................................................................................ 39
r[mvwmwefqm ............................................................................... 40
0domcg\ r*FvmyGJBuD; ......................................................................... 41
0domcgtzdkY&m bmomjcm;ESifh,l&jcif;\'kursm;..................................... 43
w&m;qkH;jzwfyGJ ..................................................................................... 45
emrnfopf&&Sdaom0domcg ..................................................................... 48
0domcg\ y&[dwqk&Spfyg; .................................................................. 49
ouFef;vSL'gef;&usdK; trsdK;trsdK; .......................................................... 50
qGrf;vSL&usdK;ig;yg; .............................................................................. 51
,m*ktusdK; trsdK;rsdK; ............................................................................. 51
0domcg\ xl;jcm;csufrsm; ..................................................................... 52
ykAmkHausmif;aqmuf&ef taMumif;zefvmjcif; ........................................ 53
ykAmkHausmif;awmfBuD;udk aqmufvkyfykH ................................................. 55
"r*gxmwdkYjzifh oDusL;aom ausmif;trBuD;0domcg .............................. 56
ausmif;vSL'gef;&usdK; (7)yg; ................................................................ 57
anmifapmif;(ukwif)vSL&usdK; (11)yg; ................................................. 58
tif;ysOf(yvif)vSL&usdK; (5)yg; ............................................................ 58
tif;ysOf(xdkifcHk)vSL&usdK; (2)yg; ............................................................ 58
tif;ysOf(ajcaq;ckH) vSL&usdK; (2)yg; ..................................................... 58
bkHvQdK (arGU&m)vSL&usdK; (6)yg; ............................................................ 59
acgif;tkH;vSL&usdK; (5)yg; ..................................................................... 59
jrwfAk' 0domcgESifh ykAmkHausmif;wkdYESifhpyf rSwfzG,frsm; ..................... 60
0domcg\vlrIa&;udp& yfrsm;wGif yg0ifaqmifGufrIrsm; .......................... 62
udk,f0efudpajz&Sif;ay;&jcif; .................................................................. 62
tdrfaxmif&Sif trsdK;om;wkdY tm;xm;&aom0domcg ................................. 63
awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;udk&&Sdjcif; ................................................... 64
'ge ..................................................................................................... 65

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

'ge\vuPm'dpwku ........................................................................ 65
'geESifh oHo&m&SnfrI ........................................................................... 66
taMumif;okH;yg;jynfhpkHrS tvSLjzpfjcif; .................................................. 67
tvSLray;aomol(2)OD; ........................................................................ 68
'geukodkvftjym;rsm; ........................................................................... 69
'gew&m;\tusdK;w&m;rsm; .................................................................. 71
'ge\tusdK;ay;BuD;rm;zGHUNzdK;&ef taMumif;(6)yg; ................................... 72
vufiif;tusdK;ay;&ef t*Fg(4)yg; .......................................................... 72
'ger[kwfaom 'geig;rsdK; ..................................................................... 73
tcef;-4 awmf0ifpx
H m; ckZK w& m trsKd ;orD; ............................................................................. 76
ckZKw&m\twdwfZmwfaMumif; a&S;qkawmif; ....................................... 77
ckZKw&m\ ypKyefb0 ......................................................................... 77
ckZKw&maomwmyefwnfjcif; ............................................................... 77
omrm0wDwdkY uRwfwrf;0ifjcif; ............................................................ 78
ckZKw&m\twdwfuHrsm; tusdK;ay;ykH ................................................... 79
ckZKw&mESifh wd0kwfygVdawmf .............................................................. 81
"ruxduwdkY odrSwfzG,f ...................................................................... 82
"ruxdu av;rsdK; ............................................................................... 82
"ruxdu t*Fg(5)yg; .......................................................................... 83
awmf0ifpHxm; {w'*fbGJU&&Sdjcif; ............................................................ 84
tcef;-5 awmf0ifpx
H m; omrm0wD trsKd ;orD; ......................................................................... 87
omrm0wD\ twdwfZmwfaMumif; a&S;qkawmif; ................................... 88
b'0wDjynf a&m*E&uyfqdkufa&mufjcif; .......................................... 88
ola|;BuD;ESifh ola|;uawmfBuD;wdkY uG,fvGefjcif; ................................... 89
]omrm0wD}[k trnf&jcif;ESifh
aCmouola|;BuD;\ arG;pm;orD;jzpfjcif; ........................................... 89
omrm0wDonf Oawerif;\ rdzk&m;jzpfvmjcif; ................................... 90
rm*@D\ &efNidK; ................................................................................... 91
omrm0wDwdkY w&m;xl;&&Sdjcif; .............................................................. 92
rm*@Dukef;wdkufjcif; ............................................................................. 92
omrm0wD\ arwmpdwfxm; ................................................................. 94
rm*@D\ aemufqkH;vufeuf ............................................................... 95
omrm0wDwdkY\ twdwfb0rS tukodkvfuH .......................................... 95
rm*@D\ b0ed*kH; ................................................................................ 96
arwmw&m; ........................................................................................ 97

t&Sif t*P (vSnf;ul;)

arwmpGrf;tm; tusdK;rsm; ..................................................................... 98


a0vmrokwfvm arwmtusdK; ............................................................. 98
rsufarSmufawGUEdkifaom arwmpGrf;tif (2)rsdK; ....................................... 99
arwmtusdK;(11)yg; .......................................................................... 100
arwmrydkYrD a&S;OD;pGmjynfhpkHap&rnfhw&m;(15)yg; ................................ 100
arwmbm0em yGm;rsm;ykH ..................................................................... 106
Ak'0g' arwmw&m;udk txl;tav;ydkxm;jcif;taMumif; ................... 107
omrm0wD awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;&&Sdjcif; ..................................... 109
tcef;-6 awmf0ifpx
H m; Ow&m trsdK;orD; ............................................................................. 112
awmf0ifpHxm;Ow&mola|;orD; twdwfZmwfaMumif; a&S;qkawmif; ...... 113
ypKyefb0 ykPola|;BuD;\orD; Ow&mjzpfvmjcif; .......................... 113
ykPwkdYrdom;pk ola|;vnf;jzpf?
aomwmyeft&d,mrsm;vnf;jzpfMujcif; ............................................... 114
,ckvSL ,cktusdK;ay;jcif;\ taMumif;&if;av;csuf ...........................116
orD;ay;&ef awmif;yefvmcJh .................................................................117
Ow&m\ BuD;rm;aomo'gqE ...........................................................118
Ow&m\ twk,lzG,f&mpdwfxm; .........................................................119
a'oemawmf\pGrf;tif........................................................................ 120
rsufarSmufb0BuD;yGm;Edkifonfhtcsuf(4)csuf ..................................... 120
eErmwm[k trnf&jcif; ..................................................................... 121
awmf0ifpHxm; psm,D{w'*fbGJU&&Sdjcif; .................................................. 122
tcef;-7 awmf0ifpx
H m; oky0 gom trsKd ;orD; ........................................................................ 124
oky0gom\twdwfZmwfaMumif; a&S;qkawmif; .................................... 125
aumvd,omuD0ifrif;orD;oky0gomjzpfvmjcif; ................................. 125
udk,f0efwnfjcif; ................................................................................ 125
trsdK;orD;rsm;ESifh tma0edu'ku ig;rsdK; ............................................... 126
y#doaEae&jcif; tqifhqifhqif;&JykH .................................................. 127
om;awmfoD0vdudk zGm;jrifjcif; ............................................................ 129
a&ppfvSLusdK; (5)yg; ...........................................................................130
oD0vdr,fawmf\ tmomqE ............................................................. 131
orD;arG;aomfvnf; pdwfrav;oihf ....................................................... 131
oD0vdowdkYom; omoemhabmifodkY 0ifa&mufjcif; ............................... 132
uHwltusdK;ay; ................................................................................... 134
t&SifoD0vdax&f\ twdwfukodkvfuH ................................................135
om;trdESpfa,muf\twdwftukodkvfuH ............................................137

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

om;aumif; orD;aumif; .....................................................................138


om;okH;rsdK; ..........................................................................................138
rdbwdkY\ arQmfvifhcsufig;yg; ..............................................................139
oky0gomrif;orD; yPDwabmZOfudk vSL'gef;jcif; ...............................140
tcef;-8 awmf0ifpx
H m; oky,
d m trsKd ;orD; ........................................................................... 143
okyd,m\ twdwfZmwfaMumif; a&S;qkawmif; ...................................... 144
ypKyefb0 aomwmywdzdkvfwnfjcif; ................................................ 144
okyd,m\ tHhrcef;aom olemjyKpkykH .....................................................145
jrwfAk'tm; qGrf;uyfvSL'gef;jcif; ........................................................145
odumyk'fudk ynwfawmfrlcJh&jcif; ........................................................146
awmf0ifpHxm; olemjyK{w'*fbGJUxl; &&Sdjcif; ........................................146
jrwfAk'udk,fawmfwdkifyif olemjyKpkcJhjcif; ..............................................147
jrwfAk'ESifh ylwd*wwdrax&f .........................................................147
jrwfAk'ESifh t&Sifz*Keax&f..................................................................148
jrwfAk'ESifh t&Sif0Pvdrax&f ............................................................149
jrwfAk'ESifh t&SiftZdax&f ..............................................................149
jrwfAk'ESifh y|r*dvme&[ef; .............................................................. 150
jrwfAk'ESifh 'kwd,*dvme&[ef; .......................................................... 150
olemjyKvkyfief;ESifhpyfvsOf; Ak'0g'vmrSwfom;zG,f&mrsm; ..................151
olemjyKt&nftcsif;(5)yg; ..................................................................151
rjyKpkxdkufaomolem\ t*Fg(5)yg; .....................................................151
jyKpkxdkufaomolem\ t&nftcsif;(5)yg;............................................ 152
&[ef;awmfrsm; aq;ay;jcif;? aq;ukjcif;
ponfwdkYESifhpyf odrSwfzG,frsm; ......................................................... 152
&[ef;awmfrsm;aq;ay;? aq;ukxdkufaomyk*dK vfrsm; .............................153
&[ef;awmfrsm; aq;ynmoifaumif;\ ...............................................154
tzdk;tcr,lbJ ukodkvfjzpf aq;uk&usdK; ............................................ 155
aq;vSL&usdK; (10)yg; ........................................................................ 156
tcef;-9 awmf0ifpx
H m; umwd,
d meDtrsKd ;orD; ..................................................................... 161
awmf0ifpHxm;umwd,meD\twdwfZmwfaMumif; a&S;qkawmif; ............. 162
aemufqkH;b0 umwd,meDola|;rjzpfjcif; .......................................... 162
umwd,meDola|;r\ tpvo'gw&m; ............................................... 162
awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;&&Sdjcif; .....................................................163
o'g ..................................................................................................164
o'g\vuPm'dpwku .....................................................................164

t&Sif t*P (vSnf;ul;)

o'gtrsdK;tpm; (4)rsdK; ...................................................................... 165


o'gw&m;&Sdol\ vuPm (3)yg; ..................................................... 166
o'gw&m;&Sdjcif;\ tusdK;w&m;rsm; ................................................... 166
tcef;-10 awmf0ifpx
H m; eukvrmwk trsKd ;orD; ................................................................. 169
eukvrmwkZeD;armifESHwdkY\ twdwfZmwfaMumif;a&S;qkawmif; ............ 169
eukvrmwkZeD;armifESHwdkY\ ypKyefb0 .............................................. 170
b0wdkif;awGUvdkygvQif ........................................................................171
ZeD;aumif; eukvrmwk .......................................................................173
rdef;rjrwfusifh0wf (6)yg; ................................................................... 176
r,m; (7)rsdK; ..................................................................................... 177
eukvrmwk ZeD;armifESHwdkY pHawmf0if{w'*fbGJUxl;rsm;&&SdMujcif; ......... 178
tcef;-11 awmf0ifpx
H m; umVD trsKd ;orD; ............................................................................. 182
awmf0ifpHxm;umVDtrsdK;orD;\twdwfZmwfaMumif; a&S;qkawmif; ....... 182
aemufqkH;b0 umVDola|;orD;jzpfjcif; ..............................................183
omwm*d&ewfrif;ESifh a[r0wewfrif;wdkYtaMumif; ............................183
om;awmf aomPuk#duP ................................................................ 187
yxroHa0* ...................................................................................... 187
'kwd,oHa0* ..................................................................................... 188
&[ef;jyKjcif; ...................................................................................... 189
r,fawmfumVdola|;uawmf\ vlBuHKtvSLawmf ................................. 190
wpfcsufckwf ig;csufjywf ................................................................... 190
r,fawmftwGuf om;&[ef;\w&m;yGJ ................................................ 195
awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;rsm;&Sdjcif; ................................................ 197
usrf;NyD;qkawmif; ............................................................................................ 203
tvSL&Sifrsm; ................................................................................................... 204

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

aus;Zl;wif&jdS cif;
aus;Zl; txl;wifxkdufolrsm;udk'Dae&mrSwqifh aus;Zl; (txl;) wif&Sdyg
aMumif; ajymyg&ap/
xkdYaMumifh
1/
pma&;oltm;i,fpOfrSonf,aeYxd avmuD? avmukw&mpmay
rsm; oifMum;ay;onfhtjyif bufaygif;pkHrS tm;ay;csD;ajrmufvsuf&Sdaom &ef
ukefwkdif;? vSnf;ul;NrdKUe,f? ykdufBuD;0J&Gm? ta&SUausmif;? r[m0dZdwm&mr pmoif
wkduf q&mawmf a'gufwm t&Sifa&0wmvuFm& q&mawmf tm;vnf;aumif;?
2/
&efukefNrdKU EkdifiHawmfy&d,wdomoemhwuokdvfrS ygarmucsKyf
q&mawmftrSL;&Sdaom ygarmu? uxdu? enf;jyq&mrsm;ESifh vlynm&Sifrsm;
tm;vnf;aumif;?
3/
pma&;ol\ crnf;awmf (OD;oHacsmif; (c) OD;pdefPf)+ r,fawmf
a':0kdif; (c) a':vSjrifh? nDi,f armifvSpkd;OD;+racsmpkwkdYtm;vnf;aumif;?
4/
rlv&[ef;'g,umrBuD; a':odef;jrifh (atmif&wemyGifhqDpuf
rdom;pk? vSnf;ul;) tm;vnf;aumif;?
5/
odumxyf&[ef;'g,um 'g,dumrrsm;jzpfMuaom (OD;bkd;acG;)+
a':cifpdef rdom;pk (vSnf;ul;)? OD;wufjym;+a':jrifhMunfrdom;pk (vSnf;ul;)ESifh
OD;&Jrif;pkd;+a':&D&D0if;rdom;pk awmifOuvmwkd htm;vnf;aumif;?
6/
pmtkyjf zpfajrmufa&;twGuf rwnfvLS 'gef;ay;aom a'gufwm
OD;jrifhxGef;+a':EG,fEG,fOD;xGef;? om;BuD; vrif;xGef;? om;i,f wm&mxGef;
rdom;pk (qpf'eD? Mopaw;vs) ESifh tjcm;tvSL&Sifrsm;tm;vnf;aumif;?
7/
tcufcJaygif;pkHudk ausmfjzwfvsuf pmtkyfjzpfay:vma&;twGuf
BuD;MuyfpDpOfay;onfh t&SifOuHo? rsufESmzHk;ESifh twGif;tjyiftqifrsm; ulnD
aqmif&Gufay;onfh apmvif;ausmfwdkYtm;vnf;aumif; aus;Zl;(txl;)wif&Sdyg
w,f/ xkdYjyif ukd,ftm;? Pftm;? "etm;wdkYjzifh tzufzufrS tm;ay;Muol
yk*K dvftoD;oD;wdkYtm;vnf; aus;Zl;wif&Sdygw,f/
t*P
qpf'eD?Mopaw;vs

t&Sift*P (vSnf;ul;)

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

yPmr ESihf y#dnmOf


- t*0HorSd oOmwH? Ak'H wdavmuylZdwH/
ao0dwH awe "rO? oHCH 0Emrd om0uH/ (yxsm0w*gxm)
- v'H edm, yAZH? tmap&O ermrd wH/
oaAoH ykn0km,? rH *EH vdcgr}[H/ (yxsm0w*gxm)
t[H- t*P emrorkwf tuREkfyfonf? t*0HorSd- avmuxif&Sm;? trsdK;rsm;wGif?
xdyzf sm;jrifv
h ?S omuD,[k? yDowifNh zdK;? tqif;wd;k onf?h rif;rsKd ;xifay:? tEG,af wmf?
oOmwH- rsdK;av;yg;tpOf? ordkif;wGifvsuf? awmf0ifausmfMum;? om;wpfyg;[k? xif
&Sm;zGm;ajrmuf? aumif;pGmawmuf? aygufa&mufolvnf;? jzpfawmfrlxaom?
wdavmu ylZdwH- jA[mewfvl? oHk;bHkolwdkY? MunfjzLav;jrwf? ylaZmfawmfrltyf
xaom? Ak'O- opmav;yg;? jrwfw&m;udk? ydkif;jcm;xifxif? odjrifawmfrljim;?
jrwfpGmbk&m;udkvnf;aumif;? awe- xdkbk&m;&Sif udk,fawmfjrwfBuD;onf? ao0dwHtNrJrjywf? rSD0JylaZmftyfxaom? "rO- r*fzdkvfedAmef? "ruef[k? q,fwefxifay:?
w&m;awmfudkvnf;aumif;? (w- xdkbk&m;&Sif udk,fawmfjrwfBuD;\?) om0uHom;jrwfykw? om0u jzpfawmfrlaom? oHCO- &Spfyg;t&d,m jrwfoHCmudkvnf;
aumif;? 0Emrd- usrf;OD;tp yrmP? OD;csdkusdK;yg\bk&m;/
(0EdwGm- usrf;OD;tp yPmr OD;csdkusdK; &Sdcdk;NyD;? ,H tmap&H- MunfvifNrJxl;?
NrdKUvSnf;ul;wGif? xdyfOD;,SOfwGJ? ydkufBuD;0J[k? ac:NrJonm? a&Taus;&Gm&Sd? r[m0dZdwm
&mr ausmif;wdkufvS\? pmcsaus;Zl;&Sif? tMuifq&mawmfocifudk)? edm,bkef;awmfuHawmf? ynmawmfpk? trSDjyK? yAZH- omuD,Zmwf &Sif&[ef;jrwftjzpfudk?
(r,m- t*P? emrorkw?f tuREkyf o
f nf?) v'-H aumif;pGmxkwaf csmuf a&muftyf
ayNyD/ wH tmap&O- wwfozd Ykd a&;? enf;ay;ydYk cs? teE*P
k &f iS ?f xdrk [m0dZw
d m&mrwdu
k f

t&Sift*P (vSnf;ul;)

q&mawmfocif? aus;Zl;&Sifudkvnf;? ermrd- usrf;OD;tp? yPmr? OD;csdkusdK;?


&Sdcdk;yg\bk&m;/ (erdwGm- usrf;OD;tp yPmr OD;csdkusdK; &Sdcdk;NyD;?) oaAoHcyfodrf;rsm;pGm? Munfomxif&Sm;? trsdK;aumif;om;? trsdK;aumif;orD;wdkY\?
ykn0km,- Iwdkif;ydkrdk? ukodkvfwdk;yGm;? tusdK;rsm;&eftvdkYiSg? rH *EH- ]jrwfAk'
vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;}[k xif&Sm;ac:rSwf? usrf;jrwfudk? vdcgrd
(vdcdH)- ynmcGeftm;? &Sdjim;avsmfpGm? apwemESifh? o'g&TifjrL; MunfEl;0rf;om?
a&;om;ygawmhtHhownf;/

YX;WZ

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

earm w b*0awm t&[awm ormorK'


/
tcef;-1

pmtkyaf cgif;pOfukd t"dyg ,fziG q


hf jkd cif;
usrf;\ acgif;pOfrSm ]Ak'v
ufxuf awmf0ifpx
H m; trsKd ;orD;rsm;} jzpf\/
pmtkyfacgif;pOfvm t"dym,fqdkvdkcsuf tjynfhtpkHudk atmufygtwdkif; avhvmEdkif
ay\/
]Ak'v
ufxuf}[l&m...
Ak'[lonf opmw&m;av;yg;udk udk,fawmfwdkifvnf; odawmfrl wwf\/
udk,fawmf wdkifrSwpfyg; tjcm;olwdkYudkvnf; odapawmfrlwwf\/ xdkYaMumifh ]Ak'}rnf
ay\/ ,if;]Ak'}[laom trnfudk crnf;awmf oka'g"erif;BuD;? r,fawmf rm,ma'0D
tp&Sdaom yk*dK vfwpfOD;wpfa,mufurQ ay;tyfrSnfhac:tyfaom trnfawmfum;
r[kwyf gay/ pifppfaomfum; bk&m;jzpfawmfr&l m aAm"dr@dKif "rtvk;H pkH wkYd uo
kd ad om
oAkwPfawmfudk &&Sdawmf1rlonfESifh wpfNydKifeuf tvdktavsmuf ]Ak'}[k trnf
awmf &&SdvmcJhjcif; jzpfay\/
jrwfA'k ud,
k af wmfwikd u
f vnf; ]]aovykPm ; ... igonf r*opmudk yGm;rsm;
NyD;NyD? ork',opmudk y,fNyD;NyD? 'kuopmudk ydkif;jcm;odNyD;NyD? eda&m"opmudk rsuf
arSmufjyKNyD;NyD? xdkYaMumifh ]Ak'}rnfawmfrl\}}[k EIwfawmfrS rdefYawmfrlcJhaMumif; awGU&Sd&
ay\/
usrf;vm Ak'vufxuf[l&mvnf; ,if;odkY ]Ak'}trnfawmf&aom
a*gwrjrwfpGmbk&m;&Sif\ oufawmfxif&Sm;&SdpOf (y&dedAmefr0ifrD) tcsdeftcgudk ]]Ak'
vufxuf}}[k usrf;u &nfTef;ay\/

t&Sift*P (vSnf;ul;)

]awmf0ifpx
H m; trsdK;orD;rsm;}[l&m...
]awmf0ifpx
H m;trsKd ;orD
H ;rsm;}[l&m ]awmf0if}[laom a0g[m&udk ]pH}udk
jrefrmtbd"meftusOf;csKyf ]]pH-e^pef^ t&nftcsif;EdIif;,SOf&ef tajccHjyKxm;aom
t&m/ EdIif;,SOftyfaomt&m/ taumif;qkH;erlem}} [kvnf;aumif;? ]]awmf0ife^awmf0if^(Oypm) awmfav;0 0ifouJhodkY jrifhjrwfol}}[kvnf;aumif; zGifhjyxm;
ay&m tvdk awmf0ifpx
H m;[lonf pHerlemxm;&ef taumif;qk;H jzpfonfh awmfav;0
0ifouJhodkY jrifhjrwfol}}[k t"dym,f&ay\/ t"dym,f twdkif;yif avmu
vifom;tay: &mEIef;jynfhopm&SdNyD; tdrfaxmifa&; vlrIa&;wdkYvnf;uRrf;usif?
rif;a&;pdk;a&;wdkYvnf; &Sif;vif;aqmifGufwwfaom tr&m[laomtrsdK;orD;?
Am&mPoDrif;\ t*ra[oDvkyf&ef ajymqdkrIudk vufcHrIrjyKbJ vifom;udE&mESifh
opm&SdpGm aygif;azmfaom udE& D? a0E&mrif;tay: armifao&if r,fygvdkufao
r,f? rcGJbl;qdkonfh r'Da '0D[laom trsdK;orD;? Elema&m*gpGJaeaom vifawmfarmif
aomwdaoeudk rcGJbJ a&yla&csrf; urf;vSrf;aom orLv[laom trsdK;orD;tm;jzifh
av;a,mufaomtrsdK;orD;wdkYudk awmf0ifpHxm;avmuf awmfav;0[k owfrSwfMu
ay\/ ,if;trsdK;orD;av;a,mufwdkYonfum; Zmwfawmfvm trsdK;orD;rsm;yifjzpf
\/ xdkYjyif omrefvlom;wdkYu awmf0if\[k owfrSwfcHxm;&olvnf; jzpf\/ ,if;
wdkYum; t&d,m r[kwf? omrefykxkZOfwdkYom jzpfay\/ (qkdvkdonfrSm tr&mpaom
av;OD;wkdYonf Ak'vufxufwGif xif&Sm;jcif;r[kwf? tavmif;awmfb0wGifom
xif&Sm;aom trsdK;orD;rsm; jzpf\[lvkd/)
aAm"dr@dKif oAkwPfawmf\ tmEkabmfawmfaMumifh w&m;rif;tjzpf
odkY a&mufawmfrlaom jrwfAk'onfum; ]]igonf w&m;rif;tjzpfudk &&SdawmfrltyfNyD/
,cktcg vltaygif;jzifh tusdK;r&Sd? vltrsm;udk ta&;xm;&efrvdk? twkr&Sdjrwfaom
zvormywfcsrf;omudk cHpm;awmfrltHh}} [k ESvkH;oGif;jcif;rjyKbJ y&dowfav;yg;
tv,f0,f cif;xm;tyfaom jrwfaom bk&m;&Sif\ae&m xdkifaeawmfrlvsuf t*Fg
&Spfyg;ESifhjynfhpkHaom toHawmfjzifh "rudkxkwfazmfcJh\/ ,if;odkY "rudkxkwfazmf&m
tukodkvftrIwdkYudk jyKvkyfolrsm;udk tyg,fav;yg;udkjyvsuf aMumuf vefYap&ef
ESdyfuGyf w&m;awmfudka[mawmfrl\/ ukodkvftrIwkdYudk jyKvkyfolrsm;udkum; b0*f
xdkifaeapbdtvm; ewfjynfcsrf;omwdkYudkjyvsuf w&m;awmfukd a[mMum;awmfrl\/
,if;odkY a[mMum;NyD;aemuf yk*Kd vftvdkuf tusifh*kPfxl;ESifhxl;jcm; udkufnDolwkdYtm;
]{w'*fbx
UJG ;l }udk ay;tyf omoemawmfwGif awmf0ifpHxm;oltjzpf owfrSwfawmfrl
cJhay\/
Oyrmtm;jzifh pMu0aw;rif;onf pMum&wem\tpGrf;tmEkabmfaMumifh
pMumrif;\ pnf;pdrfudk &&SdNyD;aemuf ]]igonf pMumrif;tjzpfodkY a&muf&SdNyD? ,cktcg

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

vltaygif;jzifh tusdK;r&Sd? vltrsm;udk ta&;xm;&efrvdk? pMumrif;\pnf;pdrfudkom


cHpm;awmhtHh}}[k ESvkH;roGif;bJ w&m; qkH;jzwf&mvTwfkH;obif tNrJrjywfxdkifvsuf
ESdyfuGyfxdkufolwdkYudk ESdyfuGyf\/ csD;jrifhxdkufol wdkYudk csD;jrifh\/ &mxl;ay;xdkufaom
*kPfaus;Zl;&Sdolrsm;udk &mxl;rsm;ay;ouJhodkYyif jzpfay\/
jrwfAk'onf Oyrmtwdkif; omoemawmf awmf0ifpHxm;xdkufolrsm;udk
{w'*f bGJUxl;rsm;ay; aG;cs,fcJhay\/ ae&m {w'*f[laoma0g[m&udk
&Sif;vif;pGmodzdkY vdkygvdrfhrnf/
{w'*f
{w'*f[lonf ]{w'*H} [laom ygVdpum;rS qif;oufvmaom a0g[m&
wpfckjzpf\/ {w'*H- udk {wH+t*H- [k ESpfyk'fcGJ&rnf/ xdkESpfyk'fwdkYwGif {wH[laom
yk'fonf yk*dK vfudkpGJaomyk'f jzpf\/ t*H[
laomyk'fonf tp? txG#f (tzsm;)? tpk?
tjrwf[laom av;rsdK;aomteufudka[m\/ um; txG#f(tzsm;)ESifh tjrwf[l
aom teufESpfrsdK;udk ,l&\/ xdkYaMumifh {w'*f[laom ygVdoufa0g[m&udk txG#f
tjrwfyk*dK vf (odkYr[kwf) tomqkH;? tjrwfqkH;yk*dK vf[k t"dyg,f zGifhqdk&rnfjzpf\/
ygVdoufa0g[m&tbd"mefvnf; {w'*f[laomyk'fudk ]]qdkif&m*kPfxl;&Sd
olwdkYwGif txl;tjrwfqkH;yk*dK vf? xdyfqkH;yk*dK vf}}[k zGifhxm;jyef\/ xdkYaMumifh {w'*f
[lonf jrwfAk' udk,fawmfwdkif omoemawmf pHawmf0iftjzpf owfrSwfxdkufolwdkY
tm; csD;jrifhaombGJUxl;yif jzpfay\/ wpfenf;tm;jzifhum; usrf;tvdkt&rl jrwf
Ak'udk,fawmfwdkif {w'*fbGJUxl;ay; aG;cs,fxm;oludkom awmf0ifpHxm;[k okH;EIef;
rnfjzpfygonf/
awmf0ifpx
H m;{w'*fbx
UJG ;l ay;&m pHxm;aom taMumif;av;rsdK;
jrefrmpum;wGif ]cs;D rGr;f wefonf vl&nfukd }I [laom qdkdk;pum;&Sday\/
,if; qdkdk;pum;t& csD;rGrf; xdkufwefoludk olUt&nftcsif;ESifh xdkufwefonfht
avsmuf csD;rGrf;&rnfom jzpf\/ jrwfAk'onfvnf; ukd,fawmfjrwf\ wynfhom0u?
om0dumrwkdYtm; a&S;a&S;aom b0oHo&mwdkY jznfhusifhqnf;yl;cJhaom yg&rD
ukodkvfESifh awmifhwyefqifcJhaom qkawmif;t avsmuf oDv*kPf? orm"d*kPf?
ynm*kPf ponfwdkYjzifh vGefuJaom yk*dK vfxl; yk*dK vfjrwfwdkYudk y&dowftv,f
udk,fawmfwdkif ]awmf0ifpx
H m; {w'*fbx
UJG ;l rsm;}udk csD;usL;ay;oem;awmfrlavh&Sday\/
azmfjyyg awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;rsm;udk csD;jrifh&m jrwfAk'udk,fawmfwdkif pHxm;
aom taMumif;av;rsdK; &Sday\/ xdkav;rsdK;aomtaMumif;wdkYteuf tenf;qkH;wpf
yg;ESifh nDGwfrSom if;bGJUxl;udk &&SdEdkifay\/ ,if;taMumif;av;rsdK;rSm atmufyg
twkdif; jzpf\/

t&Sift*P (vSnf;ul;)

(1) t|Kywd

= oufqdkif&mtrIudpwkdY uRrf;usifaMumif; t
axmuf txm;cdkifvkHjcif;?
(2) tm*re
= a&S;a&S;b0wdkYvnf; ,if;trIudpwkdY uRrf;
usifcJhjcif;?
(3) pdP0 oD
= ,if;trIudpt
ay: avhusufrIrsm;jcif;?
(4) *kPwda&uwm = *kPftm;jzifh xl;cRefvGefuJjcif;/
xdak v;rsKd ;wdYk teuf jrwfA'k \
awmf0ifpx
H m;{w'*fbUJG xl;rsm;udk &&Sad omol
wdkYteuf tcsdKUrSmwpfrsdK;? tcsdKUrSmESpfrsdK;? tcsdKUrSmokH;rsdK;? tcsdKUrSmav;rsdK;vkH;ESifh jynfhpkH
Muonf[k qdk\/ ,if;pHawmf0if {w'*fbGJUxl;udk&&SdolwdkYrSm ta&twGuftm;jzifh
&[ef;a,mufsm; (41)OD;? &[ef;rde;f r(13)OD;? vl0wfaMumiftrsdK;om;(11)OD;ESihf vl0wf
aMumiftrsdK;orD;(10)OD;wdkY ay:xGef;vmcJhay\/ ,if;wdkYteuf pmtkyf
awmf0ifpHxm;trsdK;orD;rsm;t& awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;udk&&SdMuaom vl0wf
aMumif trsdK;orD; (10)OD;taMumif;wkdYudkom a&;om;okawoejyKrnfjzpfygonf/
trsdK;orD;(10)OD;rS tjcm;aom&[ef;r(ax&Dr)tjzpf xif&Sm;aom trsdK;orD;
wdkY\taMumif;rsm;udkvnf;aumif;? Zmwfawmfvm tr&m? udE&D? r'D? orLv[laom
trsdK;orD;wdkY\taMumif;rsm;udkvnf;aumif; usrf; a&;om;azmfjyrnfum;
r[kwfygay/
xdkYaMumifh ]Ak'v
ufxuf awmf0ifpx
H m; trsKd ;orD;rsm;}[laom pmtkyaf cgif;
pOfjzifh ]a*gwr jrwfpGmbk&m; oufawmfxif&Sm;&SdpOftcgu awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;
wdu
Yk kd &&Scd MhJ uaom vl0wfaMumif trsKd ;orD;q,fO;D } [laom t"dym,fudk azmfTef;jyoae
ay\/
,if;awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;ESifh &&SdcJhaom {w'*fbGJUxl;wdkYrSm
atmufygtwdkif;yif jzpfay\/
(1) awmf0ifpHxm; okZmwm trsdK;orD;
yXro&P*re {w'*fbGJU (yxrqkH; o&P*kHokH;yg;wnfjcif;)?
(2) awmf0ifpHxm; 0domcg trsdK;orD;
'g,D{w'*fbGJU (tvSLay;jcif;)?
(3) awmf0ifpHxm; ckZKw&m trsdK;orD;
"ruxdu{w'*fbGJU (w&m;a[mjcif;)?
(4) awmf0ifpHxm; omrm0wD trsdK;orD;
arwm0D[m&D{w'*fbGJU (arwmw&m;jzifhaejcif;)?
(5) awmf0ifpHxm; Ow&m trsdK;orD;
psm,D{w'*fbGJU (psmef0ifpm;jcif;)?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

(6) awmf0ifpHxm; oky0gom trsdK;orD;


yPDw'g,dum{w'*fbGJU (rGefjrwfaom0wKudk ay;vSLjcif;)?
(7) awmf0ifpHxm; okyd,m trsdK;orD;
*dvmEky|muD{w'*fbGJU (olemudkjyKpkjcif;)?
(8) awmf0ifpHxm; umwd,meD trsdK;orD;
ta0pyoE{w'*fbGJU (omoemawmf0,f rwkefrvIyf ouf0if,kHMunfjcif;)?
(9) awmf0ifpHxm; eukvrmwk trsdK;orD;
0dmodu{w'*fbGJU (jrwfAk'ESifh tuRrf;0ifjcif;)?
(10) awmf0ifpHxm; umVD trsdK;orD;
tEk0yoE{w'*fbGJU (wqifhMum;&kHrQjzifh Munfkdjcif;)?
awmf0ifpHxm; trsdK;orD; (10)OD;wdkY\ taMumif;t&mwdkYudk azmfjyvwHh
aom tcef;wdkY jynfhpkHpGm okawoejyK a&;om;azmfjyrnf jzpfygonf/
tcef;(1) jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm;trsdK;orD;rsm;[laom pmtkyaf cgi;f pOf\
t"dyg ,f tESpo
f m&udkazmfTef;xm;ygonf/

YX;WZ

10

t&Sift*P (vSnf;ul;)

tcef;-2

awmf0ifpx
H m; okZmwm trsdK;orD;
vlom;onf ywf0ef;usifESifh ae\/ ywf0ef;usifqdk;ESifhvnf; awGU&\/
ywf0ef;usifaumif;ESifhvnf; BuHK&\/ 0ef;usifqdk;u raumif;usdK;udk pDrHay;ouJhodkY
0ef;usifaumif;u aumif;usdK;udk zefwD;ay;\/ aumif;usdK;udk t&om&Sd&Sd cHpm;vdkMu
aomfvnf; qdk;usdK;udkrl aMumufwwfMu\/ vefYwwfMu\/ xdkodkYjzpfjcif;rSm "rwm
yifjzpf\/ vlUywf0ef;usifonf aMumufp&mwdYk jzifh 0ef;&Hae\/ vefYp&mwdYk jzifh umqD;
ae\/ a&BuD;\/ rdk;onf;xefpGm Gm\/ awmrD;avmif\/ avrkefwdkif; wdkuf\/
,if;odYk aom obm0ab;tE&m,fwYdkonf vlom;wdYk tm; Ncdr;f ajcmufvsuf &SMd uay\/
vlom;wkdYonf ,if;odkY aMumufvefYMuojzifh tm;udk;&SmMu\/ cEmukd,f
twGif;vnf; &SmMu\/ tjyifvnf; &SmMu\/ obm0ab;&efwdkYudk tZw
tpGrf;jzifh wGef;vSefMu\/ r&onfh tqkH; awmif;yefwdk;vQdK;Mu\/ awmawmifudk
vnf; awmif;yefMu\/ a&udkvnf; wkd;vQdK;Mu\/ ajrudkvnf; c,Mu\/ rD;udk
awmif;yefzkdYvnf; 0efrav;ouJhokdY avudk awmif;yefzdkY&efvnf; toihfay/ rdrdxuf
pGrf;tm;BuD;oludk taMumufydkcJhMu\/ tvefY,dkcJhMu\/ awmif;yefwdk;vQdK;Mu&mrS
tm;udk;p&mtjzpf rSwfxifvmMu\/ odkYjzifh udk;uG,frItrsdK;rsdK;wdkY ay:ayguf&\/
,if;udk;uG,frIrsm;rSm azmif;yGoxuf azmif;yGvm\/
ordkif;rwifrDumvrSonf vlom;wdkYonf opfyif? awmawmif? a&? ajr?
ork'&m tp&SdonfwdkYudk udk;uG,f&mtjzpf rdrdwdkY\pdwful;wnfhovdk udk;uG,frIjyKcJh
Mu\/ odYk aomf ud;k uG,f &mtppf [kwo
f nfr[kwo
f nfuu
kd m; rnforl Q uGu
J jJG ym;jym;
rodMuay/ tarSmifvrf;wGif prf;w0g;0g; avQmufvSrf;aeolrsm;ESifhom wlMu\/
r[mou&mZf (103)ck? uqkefvjynfhaeYwGifum; avmu udk;uG,f&mtppf ay:
aygufvm\/ ,if;udk;uG,f&mtppfrSm a*gwrjrwfAk'yif jzpf\/ ,if;Ak'&wem

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 11

ESifhtwl "r&wem[laom udk;uG,f&mtppfwdkY ay:aygufvmay\/ xdkESpf 0gqdk


vqef; (5) &ufwGif ,if;udk;uG,f&mtppfudk vlom;wdkYrS pwifawGU&SdMu\/ ,if;
vlom;wdkYrSm Ouvmywdkif;rS ]wykESib
hf vdu
m}[laom ukefonfnDaemifwdkYyif
jzpf\/ xdktcsdef avmuwGif oHCm&wem ray:xGef;ao;ojzifh ukefonfnDaemif
wdYk onf a'G0gpduo&P*kw
H nf Oygoumrsm;tjzpf cH,Ml uav\/ xdn
k aD emifwYkdonf
rsuf&rf;rSef;q udk;uG,f&m&SmMuonfholrsm;wGif yxrqkH; udk;uG,f&mtppfudk pwif
awGU&Sdol Oygoumrsm;yif jzpfMu\/ jrwfAk'\tqkH;tratmufodkY 0ifa&mufvmol
Ak'bmom0if trsdK;om;rsm; jzpfvmMu\/
aemufyikd ;f wGif jrwfA'k o
nf ow0gwkYd tm; vSnv
hf nf w&m;a'oemawmf
ukda[mMum;awmfrlNyD; Ak'omoemawmfudk wnfaxmifawmfrl\/ w&m;a[mNyD; Ak'
bmom0ifjzpfatmif pGrf;aqmifcJh\/ ol\ wynfhom; &[ef;awmfwkdYudkvnf; w&m;
a[mNyD; Ak'bmom0ifrsm;wdk;wufatmif pGrf;aqmifapcJh\/ ,if;odkYa[majymcsuf
aMumifh trsdkK;om;rsm;omru trsdK;orD;rsm;yg Ak'bmom0if jzpfvmMu\/ xdkodkY
jzpfvmaom Ak'bmom0if trsdK;orD;xktwGif; yxrqkH;aomudk;uG,f&mtppfjzpf
onfh o&P*ko
H ;Hk yg;udk ud;k uG,q
f nf;uyfot
l aygif;wGif aoemed*;Hk olaX;BuD;\orD;
okZmwmonf jrwfAk'\omoemawmf0,f awmf0ifpHxm;aom Ak'bmom0if
trsdK;orD; wpfa,mufyif jzpf\/ awmf0ifpHxm; olaX;orD; okZmwm\ b0Zmwf
aMumif;onf Ak'bmom0if trsdK;orD;rsm;tzdkY pHxm;p&m jzpf\/ tm;usp&m aumif;
\/ twk,lp&m Oyrmtppf jzpf\/ okZmwmonf Ak'omoemawmf0,f trsdK;
om;rsm;enf;wl vl0wfaMumif trsdK;orD;wdYk \ awmf0ifpx
H m;yku
H akd zmfeT ;f \/ ,if;odYk
tm;ustwk,l pHxm;pHjyKp&maumif;aom awmf0ifpHxm;okZmwm\ b0Zmwf
aMumif;udk ,aeYacwf trsdK;orD;rsm; odxm;oihfay\/
okZmwm emrnfwrl sm;
jrwfAk'vufxufwGif vl0wfaMumif trsdK;orD;xktwGif; pHawmf0if {w'*f
bGJUxl;udk yxrqkH;&&SdolrSm aoemed*kH;olaX;BuD;\orD; okZmwmyif jzpf\/ ,if;
ok Z mwm[l a om trnf j zif h xif & S m ;aom trsd K ;orD ; rsm;rS m jrwf A k ' w d k Y \
omoemawmfwGif (11) OD;rQ&SdaMumif; avhvmawGU&Sd&ay\/ xdkolwdkYrSm(1) okZmwmax&Dr (aombdwjrwfAk'\t*om0dumr)?
(2) okZmwmax&Dr (yd,'DjrwfAk'\ t*om0dumr)?
(3) okZmwm (y'krkw&jrwfAk'\r,fawmf)?
(4) okZmwm (aum@njrwfAk'\r,fawmf)?
(5) rmCvkvif\ZeD; okZmwm (aemiftcgwGif odMum;rif;\rdzk&m; okZmwm)?
(6) okZmwmolaX;orD; (bk&m;jzpfrnfhaeY CemEdkYqGrf;'g,dumr)?

12

t&Sift*P (vSnf;ul;)

(7)
(8)
(9)
(10)
(11)

okZmwm Oygodumr (emwduGmol aomwmyef)?


ausmif;tr0domcg\nDrawmf okZmwm?
rPdapm&Zmwfvm okZmwmtrsdK;orD;?
omauwNrdKUol okZmwmax&DrESifh
okZmwmrdzk&m;- wdkYjzpfMu\/

,if;(11)OD;xJwGifyg0ifaom aoemed*kH;olaX;BuD;\orD;? CemEdkYqGrf;


tvSL&Sif okZmwmolaX;orD;udkom jrwfAk'udk,fawmfwdkif ]]{w'*H bdua0 rr
om0dumeH OygodumeH yXrH o&PH *pEDeH ,'d'H okZmwm aoed,"Dwm}} [l
&wemokH;yg;udk qnf;uyfudk;uG,fol igbk&m;\wynhf vl0wfaMumif trsdK;orD;xk
taygif;wGif aoemed*kH;olaX;BuD;\orD; okZmwmonfom tjrwfqkH;? olronfom
tawmfqkH;? olronfom tomqkH;? olronfom tapmqkH;[k qdktyfaom ]yXr
o&P*re {w'*fbx
UJG ;l }udk csD;jrifhawmfrlNyD; omoemawmf0,f pHawmf0if trsdK;orD;
wpfOD;tjzpf ajrmufpm;awmfrlcJh\/ azmfjyvwHhwdkYonfum; aoemed*kH;olaX;BuD;
\orD; okZmwm\ b0twKygwf Zmwfvrf;jrwfwdkYonfomjzpfay\/
awmf0ifpx
H m; okZmwm trsdK;orD;\ twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
xdkaoemed*kH;olaX;BuD;\orD; okZmwmonf y'krkw&jrwfAk'\ vuf
xuf [Hom0wDjynf\ wpfckaomtrsdK;tdrfwGif trsdK;orD;wpfOD;jzpfcJh\/ tcg
wpfyg; olronf jrwfAk'\ w&m;awmfudk em,lpOf y'krkw&jrwfAk'onf Oyg
odumr trsdK;orD;wpfOD;tm; a&S;OD;pGm o&P*kH wnfaomt&m ]]awmf0ifpHxm;
{w'*fbUJG }} ay;aeonfukd awGUjrifc\
hJ / xdYk aMumifh olronf ]]aemiftcg igonfvnf;
trsdK;orD;uJhodkY a&S;OD;pGm o&P*kHwnfol vl0wfaMumif trsdK;orD;wdkYwGif {w'*f
bGUJ xl;&&S&d ygvd\
k }} [k awmif;qkqckd zhJ ;l av\/ ,if;odYk awmif;qkqNkd yD; yg&rDawmfrsm;
jznfhqnf;cJh&m a*gwrjrwfAk'\vufxufawmfum; qkawmif;jynfhcJh\/
ypKyef qkawmif;jynfo
h nfh okZmwm
xdktrsdK;orD;onf urmwpfodef;wdkYumvywfvkH; ukodkvfaumif;rIrsm;udk
qnf;yl;tm;xkwfNyD; vlUjynfewfjynfwdkY wpfvSnfhpDusifvnfaecJh&\/ a*gwr
jrwfAk'vufxufum; jrwfAk'ryGifhrDyif a&S;OD;pGmomvQif Oka0VawmtkyfteD;
aoemed*kH; aoed,trnf&Sdaom olaX;BuD;\orD; jzpfcJh\/ olr\trnfrSm
]okZmwm}[k wGifav\/ okZmwmolaX;orD;onf tG,f a&mufcsdef aoemed*kH;&Sd
wpfcak omanmifyif ]]t&Siaf nmifapmifeh wfrif; ... tuREfyk rf onf rsdK;d;k Zmwfwal om
vifa,mufsm;udk& yXrtBudrfudk,f0efwnfvwfaomf om;OD;a,musfm;udk &&Sd&yg

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 13

vd\
k / tu,f om;OD;a,musmf ;udk &&Syd gvQif oifanmifapmifeh wfrif;tm; CemEdYk jzifh
ylaZmfrIudk jyKygtHh}}[k qkawmif;cJhav\/ xdkqkawmif;rItwdkif; okZmwmolaX;orD;
onf ],o} [laom olaX;om;wpfa,mufESifh tdrfaxmifusNyD; om;wpfa,mufudk
yxrqkH;arG;zGm;cJhav\/ xdkom;\trnfudkvnf; cifyGef;onf\trnfuJhodkYyif
],o owdo
Yk m;}[lyif rSnfhac:cJhMuav\/ xdkYaMumifh okZmwmolaX;uawmfonf
ESpfpOfESpfwdkif; uqkefvjynfhaeY anmifapmifhewfrif;tm; CemEdkYqGrf;jzifh
AvdewfpmauR; ylaZmfyocJhonfrSm ,cktBudrftygt0if tBudrfESpfq,fcefY wdkifcJh
ayNyD/
CemEdq
Yk rG ;f uyfvLS rIEiS phf yf rSwzf ,
G f
okZmwmolaX;uawmfonf bk&m;tavmif;awmf\ bk&m;jzpfrnfh uqkef
vjynfhaeYom yxrqkH;tBudrf qkawmif;jynfh anmifyifapmifhewftm; CemEdkY
qGrf;jzifh ylaZmfyojcif;um; r[kwfay/ pifppfaomfum; xdkESpf xdktBudrfrS a&S;vGef
cJhaom ESpfaygif;ESpfq,fcefYavmufuyif qkawmif;jynfh anmifyifapmifhewftm;
CemEdkYqGrf;jzifh ylaZmfyocJhjcif; jzpf\/ tb,fhaMumifhqdkaomf okZmwmolaX;uawmf
\om;onf ,oolaX;om;jzpfaomaMumifyh if/ ,oolaX;om;onf bk&m;tavmif;
bk&m;jzpfrnfh xdkESpfxdktcsdefyif tdrfaxmifus olaX;pnf;pdrfudkyif tjynfht0
cHpm;aeayNyD/ ,if;taMumif;udkaxmufqaomf okZmwmolaX;uawmfonf om;
qkawmif;rI jynfh0ojzifh vGefcJhaomESpfaygif;ESpfq,fcefYu tpjyK xdkanmifyifapmifh
ewftm; ESpfpOfESpfwdkif; uqkefvjynfhaeY CemEdkYqGrf;jzifh AvdewfpmauR; ylaZmf
yorIjyKcJhaMumif;um; xif&Sm;\/
okZmwmtrsdK;orD;\ om;qkawmif;rIudkMunfhaomf xdkacwfumv&Sd
tdE,
d trsKd ;orD;xkonf om;a,mufsm;&&S&d eftwGuf anmifyifapmifeh wfrsm;tm; ylaZmf
yorI&SdcJhaMumif; odEdkifay\/ ,aeYacwfumvvnf; tdEd,&SdtrsdK;orD;rsm;onf
]]okZmwmom;qkawmif;&m anmifyifrS tacgufrsm;udkcGg aoG;NyD;aomufaomf om;
a,mufsm;av;&onf}}[k ,kHMunfqJ? tokH;jyKqJyif jzpf\/ ,cktcg0,f okZmwm
om;qkawmif;&mXme anmifyif? a&S;a[mif; ewfuGef;? a&uefESifh tcsdKUtcsdKUaom
kyfwkawmf qif;wkawmfwdkYudk avhvmawGU&SdEdkif\/
CemEdq
Yk rG ;f csuf&ef pDryH Hk
okZmwmolaX;orD;onf a*gwrbk&m;tavmif;\ 'ku& p&d,m ajcmufEpS f
jynfhajrmufonfh uqkefvjynfhaeY anmifapmifhewftm; Avdewfpmudk jyKvdkaom
aMumifh CemEdkYqGrf;csuf&ef pDrHcJh\/ ,if;odkY pDrHykHudkazmfjy&m ynm&Sifq&mESpf
a,mufwkdY\ t,ltqESpfrsdK;wkdYudk uGJjym;pGm awGU&av\/ ,if;ESpfrsdK;wdkYwGif

14

t&Sift*P (vSnf;ul;)

Zmwf t|uxmq&mu jyqdk&mwGif]]a&S;OD;pGmuomvQif EdkYpm;EGm;rwpfaxmifudk EG,fcsdKawm ausmif;aponf/


,if;EGm;rwpfaxmifwYkd rx
S u
G af omEdYk &nfwYkd ukd tjcm;EdYk pm;EGm;rig;&mwdYk tm;
wdkufauR;apav\/ wpfzef ,if;EGm;rig;&mrSxGufaomEdkY&nfwkdYudk tjcm;
EGm;r ESpf&mhig;q,fwdkYudk wdkufap\/ ,if;EGm;rESpf&mhig;q,frSxGufaom
EdkY&nfwkdYudk tjcm;aomEGm;rwpf&mhESpfq,fh ig;aumifwdkYudk wdkufap\/
,if;EGm;r wpf&mh ESpfq,fh ig;aumifwdkYrSxGufaomEdkY&nfwkdYudk tjcm;EGm;r
ajcmufq,fhav;aumifwdkYtm; wdkufap\/ ,if;EGm;r ajcmufq,fhav;
aumifwYkdrS xGuaf omEdYk &nfwYdkukd tjcm;EGm;r ok;H q,fEh pS af umifwYkdtm; wdu
k f
ap\/ ,if;EGm;r okH;q,fhESpfaumifwdkYrSxGufaomEdkY&nfwkdYudk tjcm;EGm;r
wpfq,fah jcmufaumifwYkd tm; wdu
k af p\/,if;EGm;r wpfq,haf jcmufaumif
wdkYrS xGufaomEdkY&nfwkdYudk tjcm;EGm;r&SpfaumifwdkYtm; wdkufap\/odkY
vQif okZmwm olaX;uawmfonf EGm;EdkYt&nfyspf csdKNrdefaom t&om&Sd
ap&efEiS hf MoZm&Sad p&ef &nfoef EGm;EdYk qifu
h q
J ifu
h J vJv,
S rf u
I kd jyKvkyaf v
\}}
ZdemvuFm&#Dumq&murl]]okZmwmolaX;uawmfonf yXrEdYk pm;EGm;rwpf&mudk EG,cf sdKawm ausmif;
ap\/ xdkEdkYpm;EGm;rwpf&mrSarG;aom EdkYpm;EGm;rwpf&mudk xdkYtwl EG,fcsdK
awm ausmif;apjyef\/ xd'k w
k ,
d EdYk pm;EGm;rwpf&mrS arG;zGm;aom EdYk pm;EGm;r
wpf&mwdkYudkvnf; EG,fcsdKawm ausmif;apjyef\/ xdkwwd,EdkYpm;EGm;r
wpf&mrS arG;zGm;aom EdkYpm;EGm;rwpf&mwdkYudkvnf; EG,fcsdKawmyif ausmif;
apjyef\/ xdkpwkwEdkYpm;EGm;r wpf&mwdkYrSarG;zGm;aom EdkYpm; EGm;rwpf&m
wdkYudkvnf; xdkYtwlyif EG,fcsdKawm ausmif;apjyef\/ xdkyrEdkYpm; EGm;r
wpf&mrSarG;zGm;aom EdkYpm;EGm;rwpf&mwdkYudkvnf; xdkYtwlyif EG,fcsdKawm
ausmif;apjyef\/ xdkq|r EdkYpm;EGm;rwpf&mwkdYrS arG;zGm;aom EdkYpm;EGm;r
wpf&mwkdYudk xdkYtwlyif EG,fcsdKawm ausmif;apjyefonf/ enf;jzifh
ckepfqufajrmufaom EdYk pm;EGm;rwpf&mwdYk rS EdYk &nfwYdk un
kd p ,
f
l CemEdYk qrG ;f
csuf&ef pDrHav\/}}
txufazmfjyyg q&mwdYk \ rdeYf qckd sufwYkd wiG f Zmwft|uxmq&m\ rdeYf qkd
csufudk Munfhaomf okZmwmonf CemEdkYqGrf;csuf&eftwGuf EdkYpm;EGm;r taumifa&
aygif; wpfaxmifhudk;&mudk;q,fhig;(1995)aumif tokH;jyKcJhaMumif; awGU&ay\/
MumjrifhcsdefrSm tvGefqkH; wpfESpfom MumjrifhcJhaMumif; awGU&SdEkdifay\/ #Dumq&m\
tvdkt&rl okZmwmolaX;uawmfonf EdkYpm;EGm;r taumifa&aygif;ckepf&m (700)

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 15

aumifudkom tokH;jyKcJh&aMumif; odEdkif\/ MumjrifhcsdefrSmum; tenf;qkH; ckepfESpfMum


jrifch rhJ nfom jzpf\/ odYk aomf okZmwmonf anmifapmifeh wfrif;tm; wpfEpS f wpfBudrf
AvdewfpmauR;aomaMumifh Zmwft|uxmq&m\pum;onf ydkoihfrnfxif\/
yg&rDawmfcef;ysdKUrlum; &Sifr[moDv0Hotausmfonf]]EG,fcsdKawmaumif;? pm0ausmif;? ESpfaxmif;tifNcdKuf? a&rwdkufom;?
rdIufudk,ftm;? ig;&mEGm;udk? Budrfrsm;zefzef? &nfjyefwdkufNyD;? rum;BuD;
wnf;}}
[k pyfqx
kd m;awmfrcl \
hJ / odYk aomfvnf; usD;oJav;xyfq&mawmfBuD;u Zdewyumo
eDusrf;wGif atmufygtwkdif; rSwfcsufjyKxm;awmfrl\/
]]o[*g0DeH vwm0ae p&maywGm wawm *a[wGm y&mo uwGm
wduwHK bZdwGm taE t|*g0DeH r"k&oH 'k[dwGm - [laom okwfr[m0g
t|uxm?
a"Eko[H v|dr"ku0ae p&maywGm wawm wduwHK 0dbma*e
yga,wGm[laom Zmwu|uxm? tyg'geft|uxmwdkYESif rnDaMumif;ESifh usrf;*ef
wdkY EGm;rwpfaxmif[kvmvsuf ig;&m[k rqdkwef/ ]ig;&yfEGm;udk}[k pyf&if;
pum;onfta&;tom; ysufom&Sdrnf xifonf}}
okZmwmolaX;uawmfonf &&Sv
d maomEdYk &nfjzifo
h m CemEdYk qrG ;f csufonf
&Sdaomf EdkYonf BuD;pGmaom tjrKyfBuD;rsm;x vufsm&pfvnfvsufom aeukef\/
EdkYwpfaygufwavrQvnf; rjyifodkYrusay/ ckHavmuf(zkdcaemuf)txufodkYvnf;
tenf;i,frQyif rD;cdk;rwufygay/ xdktcg avmuygv ewfrif;BuD;av;a,muf
wdkYonf ckHavmuf(zkdcaemuf)udk apmifha&Smuf ay;Muav\/ r[mjA[mrif;onfum;
CemEkdYtdk;udk xD;jzifh rdk;ay;av\/ odMum;rif;onfum; xif;p? rD;prsm;udk nDGwf
atmifjyKvsuf rD;udk awmufapav\/ ewfrsm;onfum; ewfMoZmwdkYudk CemEdkYtkd;
twGif;odkY xnfhMuav\/
tavmif;awmfjrwfxH CemEkq
Yd rG ;f yk&Yd ef pDrjH cif;
okZmwmolaX;uawmfonf wpfaeYwnf;jzifhomvQif uJhodkYaom
tHMh ozG,w
f Ykd ukd awGUjrif& ykPm rnfaomuRefrudk ]]trdyP
k m ... ,aeY igwdYk \ocif
anmifapmifhewfrif;onf twdkif;xuftvGef MunfdkzG,f&Sd\/ igonf rQavmuf
aom tESpfESpfq,fausmf umvtwGif; odkYoabm&Sdaom tHhMozG,fwdkYudk rjrifp
bl;/ xl;uJygaypG/ oifonf vsifvsifjrefjref oGm; anmifapmifhewfrif;\ae&m
anmifyifeef;udk &Sif;vif;okwfoifygacs}}[k apcdkif;av\/ uRefr ykPmonfvnf;

16

t&Sift*P (vSnf;ul;)

]]aumif;ygNyD t&Sifr}}[k 0efcHpum;ajymMum;NyD; anmifyifteD;odkY vsifjrefpGm


oGm;a&mufvwfaomf anmifyif&if;xdik
f ta&SUavmu"mwfukd Munfh aI wmfral eaom
bk&m;tavmif;awmfuv
kd nf;aumif;? xdb
k &k m;tavmif;ud,
k af wmfrx
S u
G af om ta&mif
t0gwdYk jzifh anmifyifwpfyifv;Hk aTa&miftqif;0g0if;aeonfuv
kd nf;aumif; awGUjrif
& ]],aeYwGif igwdkY\anmifapmifhewfrif;onf anmifyifrSqif;ouf rdrdvufjzifh
yif ylaZmfoumAvdewfpmudk cH,l&ef xdkifaeonf}} [k BuHpnfrdav\/ xdkYaMumifh
uRefrykPm;onf tdrfodkY vsifjrefpGm jyefoGm;NyD; olr rsuf0g;xifxif awGUjrifykHrsm;udk
olaX;uawmfokZmwmtm; jzpfaMumif;ukefpif jyefajymMum; cJhav\/
okZmwmolaX;uawmfonf xdkuRefr\pum;udkMum;aomtcg tvGef
0rf;ajrmuf0rf;omjzpf ]]oifonf ,aeYrSp ighorD;BuD;t&m wnfavavmh}}
[kajymqdkum orD;ESifh xdkufwefaom t0wfwefqmwdkYudk ay;av\/
bk&m;tavmif;awmfjrwfwdkif;yif bk&m;jzpfrnfhaeY CemEdkYqGrf;ukd bkOf;ay;okH;
aqmifawmfr&l jcif;onf "rwmyifjzpf\/ xdkodkYbk&m;jzpfrnfhaeY tzdk;wpfodef;wefaT
cGufudk &zdkY&ef oihf&um; okZmwmolaX;uawmfonf tzdk;wpfodef;wefaom aTcGuf
jzifh CemEdkYqGrf;udk xnfh\/ ,if;odkY xnfh&m CemEdkYqGrf;onf aTcGufwpfcGuf
jynfhkHom&Sd\/ tydktvdk[lr&Sday/ okZmwm olaX;uawmfonf CemEdkYqGrf;xnfh
NyD;aom aTcGufudk tjcm;aomaTcGufjzifh zkH;tkyf\/ wpfzef t0wfjzLwdkYjzifh &pfywf
jyef\/ rdrdudk,fudkvnf; tqifwefqmrsm;qif,ifNyD; aTcGufudk OD;acgif; Guf
BuD;pGmaom taqmifta,mif tcrf;tem;jzifh anmifyif&Sd&modkY oGm;av\/
anmifyif&if;odkY a&muf bk&m;tavmif;\wifhw,fjcif;udk jrif&aomtcg vGefpGm
0rf;ajrmuf anmifapmifhewfrif;[laomtrSwfjzifh udk,fudkTwfvsuffoGm;av\/
xdkYaemuf aTcGufudkcs zGifhNyD;aomf yef;eHYomwdkYjzifh xkHtyfaoma&udk aTu&m;jzifh
xnfh,lNyD; tavmif;awmfteD; &yfwnfav\/
tavmif;awmfjrwfCemEdq
Yk rG ;f udk tvSLcHawmfrjl cif;
awmxG u f a wmf r l p Of u mvu bk & m;avmif ; tm; C#d u m&jA[ m rif ;
uyfvSLvmaom ajroydwfonf ajcmufESpfMum'ku&p&d,musifhpOf wpfavQmufvkH;
tavmif;awmfudk pGefYroGm;acs/ odkYaomf olaX;uawmfokZmwm\ CemEdkYqGrf;uyf
&efvmaom xkcd Pum; aysmufcsi;f rvS tvkv
d dk aysmufu,
G o
f mG ;&av\/ xkUd aMumifY
bk&m;tavmif;awmfonf vufsmbufvufawmfukdjzefY a&udk cH,lav\/ okZmwm
olaX;uawmfonf aTcGufjzifYyif CemEkdYqGrf;udk qufuyfav\/ xdktcg bk&m;
tavmif;awmfonf olZmwmolaX;uawmfudk MunfY\/ bk&m;tavmif;\ MunfYjcif;
\ tjcif;t&mukdodaom okZmwmolaX;uawmfonf ]]tdkt&Sif anmifapmifYewfrif;..
tuREkfyfonf t&Siftm;a&TcGufESifYwuG CemEkdYqGrf;udk vSL'gef;tyfygNyD/ oifewfrif;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 17

onf aTcu
G Ef iS Yf wuGaom CemEdYk qrG ;f udk cH,al wmfrNl yD; tvd&k &dS modYk <uawmfryl guke}f }
[kavQmufMum;\/ wpfzefvnf; okZmwmolaX;uawmfonf ]]uREfkyf\vkdtifqE
jynfh0ouJhodkY oif\vdktifqEonfvnf; jynfh0ygap}} [kqkawmif; aTcGuf
iJu
h u
G jf cif;r&Sb
d J olr\tdro
f Ykd jyefcahJ v\/ ,if;odYk uyfvLS NyD; rdrt
d rd o
f Ykdjyefaomfvnf;
okZmwm\pdwfwGif bk&m;tavmif;awmfjzpfaMumif; roday/ anmifapmifh ewfrif;[k
om rSwfxifav\/
bk&m;tavmif;awmfonf xdkif&mrSx anmifyifudkvufsm&pfvSnhf\/ xdkY
aemuf CemEkdYqGrf;aTcGufudk ,laqmifae&&mjrpfurf;odkY <uav\/ bk&m;
tavmif;awmfonf ,if;jrpfurf;&Sd ]okyw
|d w
d a&csKd ;qdy}f a&csdK;awmfrNl yD; wpfcak om
opfyif&dyf ta&SUt&yfodkY rsuf
1 ESmrlvsuf xdkifum xef;oD;rSnfhtaphcefY (xef;oD;rSnfh
vHk;cefUr[kwf) yrmP&Sdaom qGrf;vkyfaygif; av;q,fhudk;vkyfudk r,kwfrydk bkOf;ay;
awmfrl\/ ,if;av;q,fhudk;vkyfaom EdkYCemqGrf;onf bkk&m;jzpfNyD;aemuf ow
owm[ (av;q,fhudk;&uf) ywfvkH; aAm"dyif\teD;t&yf vSnfhvnfaom jrwfAk'
twGuf av;q,fhudk;&ufMum tpmtm[m&jzpfav\/ xdkav;q,fhudk;&uftwGif;
jrwfAk'tzkdY tjcm;aom tpmtm[m&[lonf rvkday/
CemEdYk qrG ;f udk bkO;f ay;NyD;aomtcg bk&m;tavmif;onf aTcu
G u
f ,
kd u
l m
]]tu,f igonf ,aeY bk&m;jzpfygrlum; aTcGufonf a&nmodkY qefygapom;/
tu,f bk&m;rjzpfygrlum; a&pkefodkYarsmygapom;}} [k t"d|mefjyK ae&&m
jrpfaMum arQmav\/ xdak Tcu
G o
f nf jrpfv,frS tawmif&pS q
f ,fcefY a&nmodYk qef
0JjrKyfum umVe*g;rif;\ bkAH rd mefoYkd a&mufNyD; uukoef? aumP*k?H uy[laom
a&S;bk&m;okH;qlwdkY\aTcGufokH;vkH;atmuf wnfav\/ xdkYaemuf bk&m;tavmif;
onf aAm"dyifoYkd <uawmfrcl \
hJ / vrf;aomwd,
jrufxrf;orm; vSLaom jruf&pS q
f yk f
udk BuJjzefYaomtcg ty&mZdwyvifayguf ,if;yvif aeawmfrl\/ ,if;odkYae
awmfrlpOf tmemygepsmefudk 0ifpm;aeawmfrl&m aer0ifrDa'0ykwrm&fudk atmifjrif
awmfrl\/ nOfhOD;,mrf ykaAed0goPf? oef;acgif,mrf 'dApuKPfudk &awmfrl
cJh\/ rdk;aomuf,mrfum; oAkwPfudk& bk&m;tjzpfokdY a&mufawmfrl\/
xdktcsdefonfum; r[mou&mZf(103)ck? uqkefvjynfh? Ak'[l;aeY aetkPfwufcsdef
yif jzpf\/
xl;jcm;aomqGr;f ESprf sdK;
omoemawmf0,f jrwfA'k t
m;vSL'gef;MuaomqGr;f wdYk wiG f tjcm;tjcm;aom
qGrf;wdkYxuf tusdK;tmedoifBuD;rm;NyD; tcsif;csif;wlrQ tusdK;0dygufwlrQukefaom
qGrf;wdkYonf ESpfrsdK;om&Sd\/ ,if;qGrf;ESpfrsdK;rSm(1) ,ck okZmwmvSL'gef;aom CemEkdYqGrf;ESifh

18

t&Sift*P (vSnf;ul;)

(2) pkEaTyef;wdrfonf vSL'gef;aom awm0ufysdKom;qGrf;


wdkYyifjzpf\/ jrwfAk'tavmif;awmfonf okZmwmvSLaomqGrf;udk bkOf;ay;
xdkaeYrSmyif bk&m;tjzpfodkY a&mufawmfrl\/ odkYaomf CemEdkYqGrf;udkbkef;ay;csdef
&m*? a'go? arm[ paom udavomrsm; ruif;a0;ao;aom tavmif;awmfb0om
&Sdao;\/ pkEvSLaomqGrf;udkum; &m*? a'go? arm[paom udavomuif;NyD;aom
tcsed f bkO;f ay;awmfrjl cif;jzpf\/ odYk qrG ;f ESpcf w
k Ykdukd bkO;f ay;csed f uGmjcm;Muygvsuf
tb,fhaMumifh tusdK;ay;jcif; wl&ygoenf;[k ar;jref;zG,f&Sdvm&\/ rdvdErif;onf
vnf; ,if;qGrf;ESpf&yfESifhywfouf t&Sifem*aoerax&fudk xdkYtwlyif ar;jref;cJh
zl;ay\/
,if;ar;cGe;f ESiyhf wfouf O'get|uxm? 'DCedum, r[m0*|uxmESihf
rdvdEyOmwdkY0,f atmufygtwdkif; ajz&Sif;xm;ay\/
,if;okdY tusdK;ay;wl&jcif;rSm(1) y&dedAmefpH0ifjcif;\taMumif;tjzpfwlrQjcif;?
(2) ormywfudk0ifpm;Edkifjcif;\taMumif;tjzpfwlrQjcif;ESifh
(3) aemuftcsdef0,f atmufarhykHwdkYwljcif;
[laom taMumif;okH;rsdK;aMumifh jzpfonf[kqdk\/
(1) y&deAd m efp0H ifjcif;\taMumif;tjzpfwrl Qjcif;
jrwfA'k t
avmif;awmfonf okZmwmvSLaomCemEdYk qrG ;f udk bkO;f ay;awmfrl
oOyg'd aooedAme"mwfjzifh udavomy&dedAmefpH0ifawmfrl&\/ (bk&m;tjzpfodkY
a&mufawmfrl\[lvkd/) pkEvSLaomqGrf;udkbkOf;ay; tEkyg'daooedAme"mwfjzifh
cEy&dedAmefpH0ifawmfrl&\/ okZmwm vSLaom yPDwqGrf;udk rSD0JokH;aqmif&ojzifh
bk&m;tavmif;\oEmef yPDwkyfwdkYjzpfav\/ xdkyPDwkyfwdkYudk rSD&m&&Sd
aomaMumifh udk,fawmfjrwfoEmefjzpfonfh 0dyempdwKyg'f r*fpdwKyg'f zkdvf
pdwK yg'fwnf;[laom "rum,onf tvG,w
f ulomvQif udavomwdYk ukd y,fpeG Yf Eikd f
\/ xdkYaMumifh udavomy&dedAmef0ifpH&\/ pkEvSLaom yPDwqGrf;udk rSD0JokH;aqmif
&ojzifh xdkYtwlyif abmZeoyg, NyD;ajrmufjynfhpkHjcif;aMumifh cEmwdkYudk y,fpGefYEdkif
\/ cEy&dedAmef 0ifpH&\/ odkY udavomy&dedAmef? cEy&dedAmefpH0ifjcif;\
taMumif;tjzpf wlrQaomaMumifh ,if;qGrf;ESpfyg;wdkYonf tusdK;ay;ykHjcif; wlrQMu
ay\/
(2) ormywfukd 0ifpm;Edik jf cif;\ taMumif;tjzpfwrl Qjcif;
jrwfAk'onf bk&m;jzpfrnfhaeY okZmwmvSLaomqGrf;udk bkOf;ay;awmfrl
uka#aygif; ESpfoef;av;odef; ta&twGuf&Sdaom t&[wr*f\taMumif;jzpfaom
ormywfwdkYudk 0ifpm;awmfrl\/ y&dedAmefpHawmfrlrnfhaeYvnf; xdkYtwlyif jrwfAk'

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 19

onf pkEv
LS aomqGr;f udk bkO;f ay;awmfr
l uka#aygif;ESpo
f ef;av;ode;f ta&twGu&f Sd
aom xdkormywfudkyif 0ifpm;awmfrlEdkif\/ odkY ormywf0ifpm;Edkifjcif;\
taMumif;tjzpf wlrQjcif;aMumifh qGrf;ESpfyg;wdkYonf tusdK;ay;ykHjcif; wlrQMujcif;jzpf
\/
(3) aemuftcsed 0f ,f atmufarhyw
Hk Ykd wlrQjcif;
bk&m;jzpfNyD;onfhaemuftcsdefum; okZmwmola|;uawmfonf ]]ig Cem
EdYk qrG ;f vSLcJah om yk*Kd vfonf yanmifyifapmifh u
k p ;kd ewfrif; r[kwb
f ;l wJ/h xdyk *k Kd vfol
jrwfum; bk&m;tavmif;wJh/ xdkbk&m;tavmif;onf igvSLaomCemEdkYqGrf;udk bkOf;
ay;okH;aqmifawmfrl bk&m;tjzpfodkY a&mufawmfrlNyDwJh/ xdkjrwfAk'tzdkY&m owXme
pHaeawmfrlpOf igvSLaom CemEdkYqGrf;jzifh rQwawmfrljcif;jzpfowJh}}[laom owif;
pum;udk Mum;od&av\/ xdo
k Ykd owif;aumif;udk Mum;od& ]]ightzdYk &m t&awmfav
pG}}[k tzefzefatmufarhaom okZmwm\oEmef0,f yDwad omrew&m;rsm; txyf
xyf jzpfyGm;av\/
pkEoEmefvnf; jrwfAk' y&dedAmefpHawmfrlNyD; aemuftcsdef ]]igonf
aemufq;Hk qGr;f udk jrwfA'k t
m; uyfvLS tyfNyDw/hJ ig\ qGr;f ESiyhf wfouf jrwfA'k o
nf
w&m;taygif;wdkY\ OD;xdyfozG,fjzpfaom edAmefudk,ltyfNyDwJh/ ighqGrf;udk bkOf;ay;
awmfr
l jrwfA'k o
nf tEkyg'daooedAm e "mwfjzifh y&deAd m efp0H ifawmfro
l wJ}h }[laom
owif;pum;ukd Mum;od&av\/ xdkodkY owif;pum;udk Mum;od& ]]ightzdkY t&awmf
avpG}}[k tzefzefatmufarhaom pkE\oEmef0,f yDwdaomrew&m;rsm; txyf
xyf jzpfyGm;av\/
odYk tvSL&SiEf pS Of ;D wdYk \ atmufarhyw
Hk Ykdwrl Qjcif;aMumifh qGr;f ESpyf g;wdYk onf
tusKd;ay;ykHjcif; wlrQMuav\/ tjcm;tjcm;aom qGrf;wkdYxuf tusdK;tmedoif ykdrkd
BuD;rm;Muav\/
olaX;uawmf okZmwm\om;awmf armif,o
jrwfAk'onf owowm[vGefNyD;aomtcg rd*'g0kefawmodkY<uawmfrlNyD;
y0*D nDaemifwdkYtm; "rpuy0weokwfawmfESifh tewvuPokwfawmfwdkYudk
a[mMum;cJh\/ jrwfAk'onf ola|;uawmf okZmwm\om;,o\ r*fzdkvf&vwHh
aom taMumif;udk jrifawmfrl wpfckaom opfyif&if; oDwif;okH;awmfrlav\/
,oola|;om;onf ola|;om;jzpfonfhtm;avsmfpGm tqif;vnf;vS\/
Opmvnf; &Sd\/ ,if;ola|;om;udk tysdKunm tacsmtvSrsm;uom tqdktu?
twD;trIwf? tacsmhtjrL? tauR;tarG;? t,kt,wdkYjzifh jyKpkay;aeav\/
ola|;om;onf a,mufsm;[l tem;tuyfrcHay/ wpfaeYaomtcg ,oola|;om;
onf oef;acgif,mrftcsdefwGif wa&;Edk;vm Munfhvdkuf&m vSunmrsm;rSm olao

20

t&Sift*P (vSnf;ul;)

aumifrsm;yrm wkH;vkH;yufvuf? rzkH;rzd? yg;pyfa[mif;avmif;? oGm;ykyf&nf pD;aMumif;


rsm;? wSL;SL; w*J*aJ [muforH sm;jzifh owdvufvw
G f tdyaf rmusaeonfukd pufqyk f HG
&SmzG,&f m awGUjrif&av\/ ,oola|;om;onf xdo
k Ykdpufqyk f &HG mS zG,rf sm;udk awGUjrif
&aomaMumifh oHa0*jzpfum ]]tcsif;wdkY.. ESdyfpufavpGwum;? nif;qJavpGwum;}}[k
NiD;wGm;av\/ xdkYaemuf ,oola|;om;onf bkHeef;tqifhqifhtHhrcef;onfh rdrd\
jyom'fpHtdrfawmfBuD;udk okmef wpfpjyifyrm rSwfxifoGm; aetdrfudkpGefYcGmNyD;
awmxGufoGm;av&m rd*'g0kefawm&Sd jrwfAk'\teD;odkY nwGif;csif; a&mufav\/
jrwfAk'\teD;okdY a&muf&mvnf; ,oola|;om;onf ,cif oHa0*udk usL;&ifhjyef
av\/ xdktcg jrwfAk'o1nf ,oola|;om;tm; uxmajcmufyg;w&m;awmfudk
tpOftwdkif;a[mawmfrl\/ ,if;uxmajcmufyg;wkdYrSm (1) 'geuxm?
(2) oDvuxm?
(3) o*uxm?
(4) r*uxm?
(5) umrmeH tm'De0uxmESihf
(6) aeuartmedoHouxmwkdYyifjzpf\/ ,if;uxmajcmufyg;w&m;awmfukd tenf;i,f &Sif;jyvkdygao;onf/
'geuxm
jrwfA'k o
nf ,oowdYk om;tm; uxmajcmufyg;udt
k us,w
f 0ifah [mcJ\
h /
,if;wdkYwGif'geuxm = 'geESiphf yfaomw&m;pum;[lonfrmS
aumif;rI'geonf rsufarSmufb0wGifcsrf;om&ef? wrvGefb0wGifcsrf;om
&eftaMumif;jzpf\/ aemufqkH;edAmefa&mufzdkY&ef taMumif;jzpf\/ vlUpnf;pdrf ewf
pnf;pdrf[laom pnf;pdrftrsdK;rsdK;\ taMumif;&if;vnf; jzpf\/ tokH;taqmif tmkH
0wKrsm;? ,if;0wKrsm;udk okH;aqmifjzpfaom csrf;omrIrsm;\ wnf&mvnf; jzpf\/
ab;a&m*gzdpD;cH&aomow0grsm; tzdkYvnf; tapmifhta&Smufaumif;vnf; jzpf\/
ykef;atmif;&m ae&mvnf; jzpf\/ vm;a&muf&mvnf; jzpf\/ vJavsmif;&mvnf;
jzpf\/ ypKyefavmu? wrvGefavmuwdkY aumif;rI'geESifhwlaom rSD&m? wnf&m?
tapmifhta&Smufaumif;&m? ykef;atmif;&m? vm;&m? vJavsmif;&m[lum; r&Sdygacs/
aumif;rI'geonf rSD&mjzpfaomaMumifh oD[moeyvifESifh wl\/ axmuf
wnf&m jzpfaomaMumifh r[myx0DajrBuD;ESifh wl\/ 'geaumif;rIonf tyg,f
qif;&JrS ul;ajrmufaMumif; jzpfaomaMumifh avSoabFmESifh wl\/ avmb? rp&d,
[laom &efoal b;r u
S if;apwwfaomaMumifh ol&aJ umif;ozG,v
f nf; jzpf\/ m?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 21

rp&d,paom tukodkvftrdIufwkdYudk avmifuRrf;apwwfaomaMumifh rD;ozG,fvnf;


jzpf\/
aumif;rI'geonf jrwfAk'wdkYoGm;cJhaom vrf;aumif;vrf;rSefvnf; jzpf
\/ bk&m;&Siw
f Ykd\tEG,t
f qufvnf; jzpf\/ igbk&m;onf yg&rDjznfu
h siphf Ofumv
a0vmrtvSLBuD;? r[ma*g0dEtvSLBuD;? r[mok'etvSLBuD;? a0E&m tvSL
BuD;tp&Sdaom tvSLBuD;aygif;rsm;pGmwdkYudk vSL'gef;cJh\/ ,kefow0g jzpfpOfyif
igbk&m;onf rD;ykHwGif;odkY ckefqif;um rdrdudk,fudk tvSLcHyk*dK vftm; pGefYvSLcJhzl;\/
aumif;rI'ge[lonf avmuDa&;&mbufvnf; odMum;rif;? rm&fewfrif;? jA[m
rif;? pMumrif;[laom pnf;pdrftrsdK;rsdK;udkay;Edkif\/ aemufqkH; avmukw&m buf
vnf; om0uaAm"dPf? yapuaAm"dPf? ormoarm"dPfwdkYudk ay;pGrf;Edkif
\.. ponf ponfjzifh jrwfA'k o
nf ,o owdYk om;tm; 'geESiphf yfaomw&m;pum;udk
a[mMum;awmfrlcJh\/
oDvuxm
'geaumif;rIudkjyKrSom oDvudkapmifhxdef;EdkifaomaMumifh 'geuxmtNyD;
oDv uxmudka[m\/
oDvuxm = oDvESiphf yfaomw&m;pum;[lonfrmS aumif;rIoDvonf ow0gwdkYtwGuf axmufwnf&m? vJavsmif;&m?
ykef;atmif; rSDcdk&mjzpf\/ oDvonf jrwfAk'\tEG,fvnf;jzpf\/ igbk&m;onf
ocFygve*g;rif;? bl&d'wf e*g;rif;? par,se*g;rif;? oDv0rif;? rmwkaygou
qifrif;? q'efqifrif;jzpfpOftcg tp&Sdaom tqkH;r&Sdaom b0aygif;rsm;pGmwdkY
oDvudk rusdK;rayguf rajymufrusm;atmif apmifhxdef;cJhzl;NyD/ ypKyef? wrvGefb0
pnf;pdrftwGuf oDvESifhwlaomaqmufwnf&m rSDcdkp&m[lr&Sday/ oDvESifhwlaom
tqifwefqm[l r&Sday/ odkYtp&Sdonfjzifh oDvESifhpyfaom w&m;pum;udk
a[mMum;cJh\/
o*uxm
jrwfAk'onf oDvaumif;rIudkjyK rnfaomewfGmpnf;pdrfudk&&Sd\[k
jyqdkvdk aomaMumifh oDvuxmtNyD; o*uxmudk a[mawmfrljyef\/
o*uxm = ewfmG ESiphf yfaomw&m;pum;[lonfrmS ewfGmok*wdudk vlwdkif;ESpfouf\/ awmifhw\/ ewfGmok*wdonf
vlwdkif;vlwdkif;\ pdwfudk wdk;yGm;pdkajyap\/ ,if;ewfGm tNrJaysmfTifrIudk&\/
pnf;pdrfcsrf;omudkvnf;&\/ pwkr[m&mZf ewfjynfonf vlUoufwrf;tm;jzifh
ESpfaygif;udk;oef;Mum ewfpnf;pdrfudk cHpm;&\/ wm0wom ewfjynfonfum;

22

t&Sift*P (vSnf;ul;)

vlUoufwrf;tm;jzifh ESpfaygif;okH;uka#ajcmufoef;Mum ewfpnf;pdrf udk cHpm;&\..


ponfponfjzihf o*uxmukd a[mMum;awmfrlchJ\/
r*uxm
jrwfAk'onf ewfGmcsrf;omtaMumif;udk a[mawmfrlNyD;aemuf ]]xdkewfGm
csrf;omonf &m*paom udavomwdkY tNrJwapnif;yef;ESdyfpufcHae&\/ t&d,mr*f
um; udavomrS vGwfajrmufNyD;aomaMumifh udavomwdkY\ nif;yef;ESdyfpufrI rcH&
ay/}} [l jyqdk&eftwGuf o*uxm\ tjcm;rJh r*uxm= t&d,mr*fESifhpyfaom
w&m;pum;udk a[mMum;awmfr\
l / ,if;r*uxmonf rsm;jym;vGe;f aomaMumifh
a&;om;jcif;rjyKawmhyg/
umrmeH tm'De0uxmESihf aeuar tmedoo
H uxm
jrwfAk'onf ewfGmcsrf;omESifhpyfaomw&m;pum;jzifh ,oowdkYom;\
pdwfudk jzm;a,mif;qGJaqmifNyD;vQif ewfGmcsrf;omonfvnf; rNrJaom tedp
oabmomjzpf\/ rcdkifcHhaom oabmw&m;omjzpf\/ xdkewfcsrf;om om,m
wyfrufrI rjzpfoihfay/ 0wKtmkH umr*kPfwdkYrnfonf om,mzG,fenf;yg; qif;&J
yifyef;rIuomrsm;ay\/ 0wKtmkH umr*kPf trsm;pk om,mrIonf wpfaG;
avmufom&Sd\/ tjypfwdkYonfum; jrif;rdk&fawmifavmuf rsm;jym;\}} tp&Sdonfjzifh
umr*kPf\tjypfrsm;? ,kwfnHhjcif;rsm;? ,if;umr*kPfw&m;wdkYonf ow0gwdkYtm;
nif;qJESdyfpufjcif;rsm;udk tus,fw0ifha[mMum;\/
xdu
k mrw&m;wdYk tjypfa'gorsm;vSonfEiS t
hf rQ &[ef;tjzpfro
S nf edAm ef
wdik af tmifaom aeurw
&m;tpk tjypfa'gouif;jcif;? qif;&J'u
k e nf;yg;jcif;paom
umr*kPfrS xGufajrmufjcif; tusdK;tmedoifwdkYudk tus,fw0ifha[mMum;awmfrl\/
odkY jrwfAk'onf 'geuxmtp&Sdaom uxmajcmufyg;jzifh a[mMum;
awmfrlNyD; opmav;yg;udk jyawmfrlaomtcg jzLpifaomt0wfudk qdk;&nfjzifhqdk;
ouJhodkY ,oowdkYom;onf 'd|d? 0dpdudpmuif;vsuf kwfjcnf;yif aomwmywdzdkvf
wnfcJhav\/
tazaomwmyef? om;&[Em
xdktcg ,o\tdrfvnf; ,o\rdcif okZmwmola|;uawmfonf eHeuf
apmapmx om;,opH&m jyom'fxufodkYwuf Munfhavaomf om;,oudk rawGU
jrif&ojzifh idkauR;jrnfwrf;um vifawmfarmif,oola|;tm; om;aysmufaMumif;udk
taMumif;Mum;av\/ ,o\ zcifola|;vnf; t&yfav;rsufESmwdkYoYdk jrif;onf
wrefawmfwdkYudk apvTwf om;aysmuf &Smcdkif;av\/ rdrdudk,fwdkifvnf; om;,o\

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 23

aTajceif;&mudk tpOfvdkuf&m rd*'g0kefawmodkY a&mufav\/


jrwfAk'onfvnf; ola|;BuD;vmonfudkjrifvQif ,oowdkYom;tm;
ola|;BuD; rjrif&atmif wefc;kd jzifh 0Sux
f m;awmfr\
l / ola|;BuD;onf bk&m;ocifxo
H Ykd
csOf;uyfNyD;aomf ]]ola|;om; ,oudkawGUrdovm;}}[k ar;\/ jrwfAk'onf ]]toif
ola|;.. xdkifygOD;/ t&yfyif oif\ om;i,fudk awGU&vwHh}} [k rdefYawmfrlNyD;
'geuxmtp&Sdaom uxmajcmufyg;w&m; tpOfudk a[mMum;\/ w&m;\tqkH;
ola|;BuD;onf aomwmywdzdkvfwnfav\/
ola|;BuD;onfum; jrwfAk'\omoemawmfwGif yxrqkH; aw0g"du
o&P*kH wnfolvnf;jzpfonf/ ,oowdkYom;onfvnf; zcifola|;tm; a[mMum;
aom w&m;awmfudk em,l& vl0wfESifhyif &[Emjzpfav\/
om;,oESiw
hf uG jrwfA'k t
m; tdro
f Ykd qGr;f pm;yifjh cif;
xdt
k cg jrwfA'k o
nf ]],oowdYk om;onfum; &[EmjzpfavNyD/ xdYk aMumifh
umr*kPf csrf;omudk rcHpm;awmhacs/ zcifolaX;BuD;onfvnf; omoemawmfudk
rzsufqD;&mNyD/ wefcdk;awmfudk Nidrf;apaomf oihf\}}[k BuHawmfrl om;tzESpfOD;wdkYudk
jrifapav\/ ola|;BuD;onf om;awmf,oudk jrifaomtcg vGefpGm0rf;ajrmuf
]]cspfom;,o.. oihftarokZmwmonf oihfudkrjrif&onfhtwGuf pdk;&drfylaqG; idka<u;
jcif;odkY a&mufae&Sm\/ oihfrdciftm; toufudkay;ygavmh}} [k ajymMum;av\/
xdktcg ,oonf jrwfAk'tm;armfMunfh\/ jrwfAk'onfvnf; ola|;BuD;tm;
]]ol<u,f.. oiftodYk xifoenf;/ oifjrifouJo
h Ykd ,oowdYk om;onf opmav;yg;udk
jrif &[Em jzpfaeayNyD? &[Emjzpfolonf umr*kPfudk rcHpm;awmhay}}[k ajymMum;
av\/
xdpk um;udk ola|;BuD;Mum;aomtcg 0rf;omtm;&jzpf om;,oESiw
hf uG
jrwfAk'tm; eufjzeftvdkYiSg qGrf;zdwf tdrfjyefav\/ ola|;oGm;rMumjrifhrDyif
,oonf jrwfAk'txHawmfwGif &[ef;tjzpfudk awmif;yef ]]{[d bduK}}ac:awmfrl
ojzifh qH? rkwq
f w
d ?f vl0wfvpl m; wdYk onf uG,yf &[ef;\tjzpfonf jynfph aHk v\/
t&Si,
f o\ ]{[dbu
d K }jzpfjcif;ESiphf yfrSwzf ,
G f
ola|;om;,o\ {[dbduK jzpfcsdefESifhpyf 0denf;r[m0gygVdawmfwGif
]t"d0gaowk ar baE b*0g tZwem, bwH. ...] {[d bduL } wd b*0g {w'a0gp} [l
jrwfA'k o
nf ola|;BuD;qGr;f pm;yifNh yD;jyefomG ;rSomvQif ,otm; ]{[d bduK }ac:awmf
rlaMumif; jyqdkxm;\/ xdkYtwl r[mAk'0if? ZdewyumoeDusrf;? rmvmvuFm&
0wKawmfBuD;? ok"r0wDA'k 0 if paom usrf;wdYk vnf; jrwfA'k o
nf ola|;BuD; qGr;f pm;
yifhNyD; jyefoGm;rSomvQif ]{[dbduK}ac:aMumif; a&;om;xm;csufudk awGU&\/

24

t&Sift*P (vSnf;ul;)

,if;usrf;wdYk \ a&;om;rIonf 0denf;r[m0gygVdawmfukd rlwnfNyD; a&;om;[efw\


l /
odkYaomf t*Fkw&|uxmrl ],aom t&[wH ygyP
k /d wH b*0g {[d bduL }wd
tm[/ wm0a'0 *d[dvd* tE&"m,d? 'dr,ywpD0&"a&m ta[mod/ ydwmyd
owm&H edraEo}d [l t&Sif,oonf {[dbduK a&S;OD;pGmjzpfNyD;rSom ola|;BuD;onf
qGrf;pm;yifhaMumif; jyqdkxm;csufudk awGU&ay\/
r,fawmfoZk mwm t&d,mjzpfjcif;
,oola|;om;udk {[dbu
d K &[ef;jyKNyD;aomtcg jrwfA'k o
nf eHeuftcg
t&Sif,oudk aemufvdkuf&[ef;jyKum ola|;BuD;,oESifh ola|;uawmf okZmwm
wdYk \tdro
f Ykd qGr;f bkO;f ay; <uawmfrcl \
hJ / aetdro
f Ykd a&mufaomtcg jrwfaomae&m
xuf0,fzGJUacG xdkifaeawmfrl\/ xdktcg t&Sif,o\rdcif ola|;uawmfokZmwmESifh
t&Sif,o\r,m;a[mif;wdkYonf jrwfAk'xHodkYcsOf;uyf dkaopGm&Sdcdk;NyD; oihfawmf
aomae&m xdik Mf uav\/ xdo
k Ykd xdik af e NyD;aomtcg jrwfA'k o
nf a&S; om;,oESihf
ola|;BuD;,owdYk ukd a[mMum;onfeh nf;twdik ;f yifvQif ola|;uawmfBuD;okZmwmESihf
r,m;a[mif;wdkYudk 'geuxmtp&Sdaom uxmajcmufyg;ukdyif a[mMum;awmfrlav
\/ w&m;awmf\tqk;H olaX;uawmfBuD;ESihf r,m;a[mif;wdYk onf aomwmywdz v
kd f
wnfMuav\/ (,if;ESpfOD;wkdYonf trsdK;orD;rsm;wGif a&ShOD;pGm aomwmyefwnf
aom olrsm;um; r[kwfMuygay/ trsdK;orD;wkdYwGif a&S;OD;pGm aomwmyefwnfolum;
vmvwHhaom tcef;wkdY jyrnfjzpfaom pHawmf0ifumVDtrsdK;orD;om jzpf\/)
xdktcg okZmwmESifh r,m;a[mif;wdkYonf jrwfAk'tm; ]]bkef;awmfBuD;jrwf
awmfrlaom jrwfpGmbk&m;.. t&Sifjrwfbk&m;onf bk&m;wynfhawmfwdkYudk ,aeYup
touf&SnforQ umvywfvkH; &wemokH;yg;udk tNrJrjywf qnf;uyfudk;uG,fol
(o&P*kHwnfol) Oygodum ('g,dumr) wdkY[l rSwfawmfrlyg}} [k avQmufxm;um
avmukw&mo&P*kH cH,lMuav\/ xdk,ordcifBuD; ola|;uawmfokZmwmESifh
r,m;a[mif;wdkYonf vlUavmu tpqkH; aw0gpduo&P*kHwnfaom aomwmyef
t&d,m Oygodum'g,dumrwdkY jzpfMuav\/ xdkYaemuf okZmwmZeD; armifESHwdkYonf
jrwfAk'ESifhom;awmf t&Sif,orax&ftm; qGrf;qufuyfvSL'gef;cJhMu\/
o&P*kEH iS phf yf rSwzf ,
G rf sm;
Ak'bmom0ifwdkif; ]Ak'H o&PH *pmrd} ponfjzifh o&P*kH aqmufwnfMu
\/ uav;tG,fi,folrsm;yifaomfrS rdb? q&morm;wdkY\ apcdkif;wdkufwGef;rI
aMumifh o&P*kHudk qdkwwfMu\/ odkYaomf vlBuD;a&mvli,fyg rsm;aomtm;jzifh
yg;pyfo&P*kHom rsm;av\/ o&P *kHqdkonfrSm udk;uG,ftm;xm;p&mtjzpfjzifh
,kHMunfqnf;uyfjcif; jzpf\/ rdrd\&ifwGif; ESvkH;om;twGif;rS ]]&wemokH;yg;om

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 25

tm;xm;udk;uG,f&mtppf}}[k pGJNrJ,kHMunfrSom o&P*kHwnfav\/


,if;o&P*kHukd atmufygtwkdif; ESpfrsdK;cJGjcm;Ekdif\/
(u)avmukw&mo&P*kH?
(c)avmuDo&P*kH?
(u) avmukw& mo&P*kHqdkonfrSm okZmwm ola|;uawmfrsm;uJhodkY
opmav;yg;udk odjrifNyD;olwdkY\ o&P*kHjzpf\/ odkY opmav;yg;udk odjrifNyD;ol
wdkY\ o&P*kHonf edAmefudk tmkHjyKNyD; &wemokH;yg; aumif;pGmwnfav\/
(c) avmuDo&P*kq
H o
kd nfrmS - ykxZk OfwYkd aqmufwnfaomo&P*kjH zpf\/
ykxkZOf wdkYonf tcdkuftwefYrQom udavomudky,f &wemokH;yg;udktmkHjyKvsuf
o&P*kH aqmufwnfMu\/
wpfenf;tm;jzifh Ak'bmom0ifwdkY\ o&P*kHudk udk;uG,fykHtaetxm;t&
av;rsdK; cGJjcm;Edkifao;\/,if;wdkYrSm(1) twoEd,smwe o&P*kH?
(2) wy&m,ewm o&P*kH?
(3) odbm0ly*re o&P*kH ESifh
(4) yPdygw o&P*kH-wdkYjzpf\/
xdkav;rsdK;wdkYwGif(1) &wemokH;yg;twGuf rdrdtoufudk pGefYEdkifonftxd qnf;uyfudk;uG,f
jcif;onf ]twoEd,
smwe o&P*k}H jzpf\/
(2) ]aom[H 0dp&dmrd}ponfjzifh ]]a&mufav&mt&yfwdkif; &wemokH;yg;
tm; &Sdcdk;vsuf &wemokH;yg;\ *kPfaus;Zl;udk a<u;aMumfygrnf}} [k tmVm0ubDvl;
\ jrwfAk'tm; avQmufxm;cJhaom o&P*kHonf ]wy&m,ewm o&P*k}H jzpf\/
(3) ]]jrwfAk'onfomvQif wynfhawmf\q&mjzpfygonf}} [k t&Sifr[m
uy\ o&P*kHuJhodkY &wemokH;yg;udk udk;uG,f&mq&mtjzpfjzifh odrSwfudk;uG,f
jcif;onf ]odbm0ly*re o&P*k}H jzpf\/
(4) jrwfAk'\ajcawmftpkHMumy'kHudk OD;acgif;jzifherf;Iyfvsuf ]]wynfhawmf
jA[m,kyg bk&m;/ wynfah wmfjA[m,kygbk&m;}} [k avQmufaom jA[m,kyP
k m ;uJo
h Ykd
&wem okH;yg;udkomvQif tdktaojyKrI? vuftkyfcsDrI? &Sdcdk;rIwkdYukdjyKvsuf udk;uG,f
jcif;onf ]yPdygw o&P*k}H jzpf\/
txufazmfjyyg ,kHMunfrIrsdK;jzifh udk;uG,fygu EIwfjzifh r&Gwfqdkapumrl
o&P*kw
H nfNyD; jzpf\/ rsufarSmufacwfrl Munfrkd x
I uf &if;ES;D rI? tE&m,fjzpfEikd rf I
(aMumufr)I ? avmuDq&m jzpfrpI aom taMumif;wdYk aMumifh ud;k uG,Mf uav\/ odYk aomf

26

t&Sift*P (vSnf;ul;)

,if;udk;uG,frIonf o&P*kH rajrmufay/ ,kHMunfjrwfEdk; udk;uG,frSom o&P*kH


ajrmuf\/
o&P*kHonf rapmifhxdef;Edkifjcif;? aqmufwnfol\ toufqkH;IH;jcif;wdkY
aMumifh ysufEdkifay\/ rapmifhxdef;Edkif[l&m &wemokH;yg;rSvGJ tjcm;aomyk*dK vfwdkY
tm; tav;tjrwf taetxm;jzifh udk;uG,fjcif;rsdK;udk qdkvdk\/ ae&m ewfudk;
uG,frIrsm;udk odxm;oihfay\/ ,if;odkY udk;uG,frIrsdK;onf o&P*kHysufEdkif\/
aqGrsdK;trSwf? q&mtrSwfjzifh udk;uG,frIrsdK;onfum; o&P*kHrysufay/ xdkYaMumifh
pHawmf0ifoZk mwmxk;H ESv;Hk rlum Ak'b
mom0ifwYkd onf yg;pyfo&P*krH o
S nf o&P*kH
ppfppfwnfatmif apmifhxdef;oihfay\/ odkYrSom avmukw&mo&P*kHydkif&Sif yXr
o&P*re {w'*fydkif&Sif okZmwmola|;uawmfuJhodkY pHawmf0ift&nftcsif; jynfh0
aom Ak'bmom0if olawmfpifppfppf jzpfEdkifayrnf/ xdkodkYr[kwfygu rddk;zvm Ak'
bmom0ifom jzpfEdkif\/
okZmwm awmf0ifpx
H m; {w'*fbx
UJG ;l &&Sjd cif;
aemuftzdkY jrwfAk'onf vl0wfaMumiftrsdK;orD;wdkYudk tpOftwdkif;
awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;rsm;udk toD;oD;csD;jrifhvwfaomf ola|;orD;okZmwmudk]{w'*H bdua0 rr om0dumeH OygodumeH yXrH o&PH *pEDeH ,'d'H okZmwm
aoed,"Dwm- a&S;OD;pGm aw0gpdu o&P*kHaqmufwnfaom igbk&m\wynfh
vl0wfaMumiftrsdK;orD;wdkY wGif aoemed*kH;olaX;orD; olZmwmonfom
tjrwfq;Hk ? tawmfq;Hk ? tomqk;H ? tapmqk;H wnf;/}
[k ]yXro&P*re {w'*fbx
UJG ;l }udk ay;tyfcsD;jriahf wmfrNl yD; omoemawmf0,f awmf0if
pHxm; vl0wfaMumif trsdK;orD;wpfa,muftjzpf csD;jrifhawmfrl\/
okZmwm\acR;r (,oowdYk om;\r,m;a[mif;)onf ola|;uawmf
okZmwmESifh a&S;OD;pGm o&P*kHwnfaomfvnf; twdwfumvu qkyefjcif;r&Sdaom
aMumifh {w'*fbJGUxl;udk &&SdcJhjcif;r&Sday/ xdkYaMumifh tusdK;xl;udk&&SdvdkolwdkYrSm
qkyefoihfMu\/ tu,f qkyefjcif; r&SdMuygrlum; okZmwm\acR;ruJhodkY bJGYxl;
tusdK;xl;udk &&SdEdkifrnf r[kwfacs/
,if;odkYqkawmif;jcif;? qkyefjcif;ESifhywfouf Oy&dyPmot|uxmwGif
usrf;jyK q&m t&Sifr[mAk'aCmorax&fu atmufygtwdkif; rdefYqdkcJhav\/
]]tMuifoltm; o'g? oDv? okw? pm*? ynm[laom aumif;aom w&m;
ig;rsdK;um; &Sd\/ (odkYaomf) qkawmif;jcif;um;r&Sd/ xdkoltm; vm;&m
*wdrNrJacs}}
azmfjyyg ygVdawmfpum;t& yk*dK vfwpfOD;wpfa,mufonf &wemokH;yg;udk
ouf0if ,kHMunfjcif;o'g? aumif;aomtusifhoDv? aumif;aomtMum;tjrifokw?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 27

pGefYBuJay;urf;jcif; pm*? avmuDtodPfynm w&m;ig;yg;&Sdyif &Sdjim;aomfvnf;


ukov
kd af umif;rI? vSL'gef;rI wpfcck jk yK&m owfowfrw
S rf w
S f qkrawmif;? qkryefygu
vm;&m*wdtaejzifh aocsmrIr&Sd Edkif aMumif; odEdkifay\/ o'g? oDvpaom
azmfjyygw&m;ig;yg;udk vufudkifxm;um aumif;rIjyKvsuf rdrda&mufvdkaom bkHb0?
rdrd&vdkaomqk? rdrdjzpfvdk&mtaetxm;udk &nfTef;owfrSwf qkawmif;? qkyefygu
awmif;onfhtwdkif; a&mufEdkifaMumif;? &EdkifaMumif;udk ola|;uawmf okZmwm\
qkawmif;jynfh0rIu Tefjyay\/ qkawmif;onfjzpfap? rawmif;onfjzpfap?
rdrdjyKaom aumif;rIrSm taMumif;tm;avsmfpGm aumif;usdK;ay;rI&SdrnfrSm rSefaomfvnf;
qkawmif;vQif qkawmif;onfh tavsmuf jynfhpkHvmwwf? jzpfay:vmwwfykHudk
owdrlvsuf okZmwmola|;uawmfudkenf;,lNyD; BudK;pm;usifhaqmifoihfay\/
awmf0ifpHxm;{w'*f&Sif okZmwmtrsdK;orD;\taMumif ; wG i f Cem
EdkYqGrf;uyf&eftwGuf EGm;arG;jrLykHudkMunfhaomf olronf twdwfb0om ZGJ&Sdol
r[kwfbJ ypKyefb0vnf; ZGJ&SdoljzpfaMumif; awGU&SdEdkifay\/ tuGufusus
vkyfudkifwwfaMumif;udkvnf; olr\aqmifGufcsufrsm;u azmfusL;jyoaeay\/
olr\CemEdkYqGrf;csufvkyfrIonf rlvu Avdewfpmwif&efom &nfG,fcsufxm;
cJhay\/ jrwfAk'tm;uyfvSL&mvnf; anmifapmifhewf[kom xifrSwfcJhay\/
xdkYaMumifh okZmwmola|;uawmf\oEmef0,f ykAapwemESifh rkapwemwdkY jzpfay:cJh
jcif; r&SdaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ jrwfAk'\w&m;awmfudkem,lNyD; aemufydkif;
omvQif ]jrwfAk'onf ig\ qGrf;jzifh bk&m;jzpfvmolwnf;}[k Tifvef;0rf;ajrmufum
tMunfdkBuD; MunfdkcJhonfudk axmufIojzifhomvQif ty&apwem&SdaMumif;
awGU&SdEdkifay\/
Ak'bmomwGif apwemokH;wefonf tvGefta&;BuD;aom tcef;u@rS
yg0ifaeay&m apwemokH;wefjynfhpkHrSomvQif tG,fokH;yg;vkH;wGif aumif;usdK;udk
ay;pGrf;EdkifaMumif; ,kHMunfMuay\/ okZmwm\ CemEdkYqGrf;uyfvSLrIwGif
ty&apwemomjzpf ,if;apwem\tusdK;udkom cHpm;&zG,f&Sd\[k xifrSwfp&m
&Sday\/ odkYaomfvnf; jrwfAk'u omoemwGif okZmwm\ CemEdkYqGrf;ESifh pkE\
0ufysdKom;qGrf;wdkYrSm xl;jcm;aom qGrf;wdkYjzpfaMumif; rdefYqdkcJhay&m CemEdkY
qGrf;vSLrIjzpfaom ty&apwem\tusdK;rSm rsm;jym;rnfum; trSefygay/ okZmwm
tzdkY&m t&d,myk*dK vfjzpfaomaMumifh apwemokH;wefjynfhpkHrI rjynfhpkHrIwdkYrSm y"me
rusaomfvnf; ,aeYAk'bmom0ifwdkYonf apwemokH;wefjynfhpkH&ef txl;vdktyfvS
ay\/ odkYrSom aumif;usdK;udktjynfht0 cHpm;&rnfjzpfay\/ rnfodkYyifjzpfapumrl
rdrdwdkYonf okZmwmtrsdK;orD;uJhodkY t&d,myk*dKvf r[kwfaomaMumifh rnfonfh
tvSLudk jyKvkyfonf jzpfap apwemokH;weft&if;cH jyKvkyfoihfay\/

28

t&Sift*P (vSnf;ul;)

wpfzefokZmwmonf yxrqkH;o&P*kHwnfol vl0wfaMumiftrsdK;orD;


taygif;wdkYwGif tjrwfqkH;aom{w'*fbGJUxl;udk &&SdcJhay\/ ae&m trsdK;aumif;
om;? trsdK;aumif;orD;wdkYtaejzifh EIwfrSomrefGwfqdkjcif;o&P*kHrSonf rdrd
toufudk pGefYEdkifonftxd o&P*kHokH;yg;udk pdwfygvufygjzpfatmif jyKpkysdK;axmif
oihfay\/ ,if;odkYjzpfap&efvnf; pHawmf0if{w'*fbGJUxl;&Sif okZmwm ola|;orD;udk
twk,loihfay\/
umrbkHom; ow0grsm;onf tmkHig;yg; umr*kPfw&m;wdkYudk tNrJrjywf
cHpm;aeMu&m ,if;tmkiH g;yg;teufrS tawGUtxdcHpm;rI (azm|Amk)H udk taumif;qk;H
txG#ftjrwftjzpf owfrSwfxm;Mu\/ ,if;odkY owfrSwfpGJvrf;olrsm;xJwGif pHawmf
0ifoZk mwm ola|;uawmfBuD;\ om;jzpfol ,oowdYk om;onfvnf; yg0ifcahJ Mumif;
awGUEdkifay\/ odkYaomfvnf; aemufydkif;wGif owdoHa0*& umr*kPfudkpGefYvGwfNyD;
awmxGufcJhay\/ xdkYaMumifh avmuvlom;wdkYonf ,o owdkYom;uJhodkY vkH;0 rpGefY
vTwEf ikd af omfvnf; arxkerf w
I Ykd uu
kd m; tvGet
f uRH rvdu
k pf m;oihyf gay/ todPfjzifh
EdIif;qum oihfwifhkHom cHpm;oihfay\/ a&SmifMuOfEdkifyguvnf; touf&SnfpGm?
temrJhuif;? tm;tifjynfhNzdK;? rSwfPfwdk;um csrf;omokcESifh jynfhpkHrnfjzpfay\/
wpfzef okZmwmtaMumif;0,f jrwfAk'onf okZmwmwdkYtdrfom;rsm;ESifh
,oowdkYom;\r,m;a[mif;wdkYudk w&m;a[majym&mwGif w&m;um; twlwlyif/
a[mMum;onfh ae&mom uGmjcm;ay\/ jrwfAk'onf wpfaeYwnf;yif 'geuxm
paom uxmajcmufyg;w&m;udk okH;cgxyf a[maMumif; awGU&ay\/ odkYjzpf&m
,aeYacwf w&m;a[m"ruxdursm; w&m;xyfaejcif;rSmum; tqef;r[kwfygay/
jrwfAk'\enf;udk twk,lxm;oavm[k xifzG,f&Sday\/
xdkYaMumifh awmf0ifpHxm; okZmwmola|;orD;taMumif;udk rSwfom;&
ojzifh ,aeYacwf trsdK;orD;rsm;onf rdrw
d Ykd \trsdK;orD;jzpf&jcif;udk tm;i,f raeoihf
ay/ rdrdwdkY\&wemokH;yg;udk toufESifhxyfwl ,kHMunfMuaom o&P*kHwnf trsdK;
orD; jzpf&jcif;udk *kPf,loihfay\/

YX;WZ

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 29

tcef;-3

awmf0ifpx
H m; 0domcg trsdK;orD;
jrwfAk'omoemawmf0,f tvSLa&pufvufESifhruGm vSL'gef;cJhMuolrsm;
ay:xGe;f cJ&h m trsdK;orD;ydik ;f wGif 0domcg'g,dumrBuD;onf 'get&mwGif olrwlatmif
xl;cRefcJholjzpf\/ ,if;0domcg\emrnfudkvnf; Ak'bmom0ifwdkYonf i,fpOfuyif
Mum;zl;Muay\/ odkYaomfvnf; olr\b0ESifh vkyfaqmifcsufrsm;udkum; aocsmpGm
od&t
dS rhH xif/ jynfjh ynfph pHk Hk em;vnftrhH xif/ tcef; pHawmf0if0o
d mcg trsKd ;orD;\
'get&m0,f olrwlatmif awmf0ifpHxm;ykHtaMumif;t&mwdkYESihfwuG olr\b0
twKywfudk jynfhpkHpGmazmfjyrnfjzpf\/
0domcg\ twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
0domcgavmif;vsm trsdK;orD;onf y'krkw&jrwfAk'\ vufxuf [H
om0wDjynf0,f wpfckaomola|;rsdK; jzpfcJh\/ tcgwpfyg; olronf jrwfAk'
w&m;awmfudkem,lpOf y'krkw&jrwfAk'onf trsdK;aumif;orD;wpfOD;tm; tvSL'ge
ay;urf;jcif; arGUavsmfaomt&m0,f tomqkH; tjrwfqkH;jzpfaom awmf0ifpHxm;
{w'*f &mxl; xm;awmfro
l nfukd awGUjrifc&hJ \/ xdYk aMumifh olronf ]]aemiftcgwGif
igonfvnf; trsdK;orD;uJhodkY tvSL'geay;urf;jcif; arGUavsmfaom trsdK;orD;
taygif;wGif {w'*fbGJUxl;udk &&ygvdk\}}[k awmif;qkqdkcJh\/
0domcgavmif;vsm trsdK;orD;onf y'krw
k & jrwfA'k x
rH S Asm'dw&f &SNd yD;aemuf
touf&SnforQ ukodkvfaumif;rIwdkYudk jyKvkyfcJh\/ xdkb0rS uG,fvGefNyD;aemuf urm
wpfoed ;f umvywfv;Hk vlUjynfewfjynfwYkdom usiv
f nfc&hJ \/ ,if;odYk usiv
f nfcNhJ yD;
uybk&m;&Sifvufxufawmfum; umodwdkif;&Sif uduDrif;BuD;\ orD;awmf (7)
a,mufwdkYwGif ti,fqkH;taxG;qkH; orD;awmf oHC'goD jzpfcJh&\/ ,if;nDtr (7)

30

t&Sift*P (vSnf;ul;)

a,mufwdkYrSm atmufygtwdkif;jzpf\(1) orPD rif;orD;?


(2) orP*kwm rif;orD;?
(3) bduKeD rif;orD;?
(4) bduK'g,dum rif;orD;?
(5) "rm rif;orD;?
(6) ok"rm rif;orD;?
(7) oHC'goD rif;orD;?
txufazmfjyyg orD;awmf(7)a,mufwdkYonf a*gwrjrwfAk'vufxuf
awmfum; tpOftwdkif; atmufazmfjyygtrnfwdkYudk&vsuf omoem0,f xif&Sm;
Muav\/ ,if;wdkYrSm(1) acrmax&Dr?
(2) Oyv0Pfax&Dr?
(3) y#mpm&max&Dr?
(4) r[myZmywda*gwrDax&Dr? (rdaxG;awmfa*gwrD)
(5) "r'dEmax&Dr?
(6) r,fawmfrm,ma'0D (jrwfAk'\r,fawmft&if;)ESifh
(7) 0domcg 'g,dumrBuD;wdkYjzpfay\/
txufazmfjyyg uduDrif;BuD;rSm orD;awmf(7)a,mufomru om;awmf
yx0dE& ukrm&? orD;awmf O&p'gwkdYvnf;&SdMuao;\/ yx0dE&ukrm&onf
a*gwrjrwfAk'vufxuf o'gyAZdw t&m0,f awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;&
t&Sif&|ygvrax&fyifjzpf\/ orD;awmf O&p'gonf uy jrwfAk'vufxufyif
bk&m;&Sif\ qGrf;tEkarm'emw&m;udk emMum;&ojzifh crnf;awmf uduD rif;BuD;
aomwmyefwnfaomaeY &[EmjzpfcJhav\/
xl;jcm;aomukov
kd Ef pS rf sdK;
oHC'goDtrsdK;orD;i,fonf uyjrwfAk'trSL;&Sdaom oHCmawmfESpf
aomif;wdkYtm; oHCmaphtaetm;jzifh ouFef;csKyf&ef t0wfESifhwuG tyfcsnf? tyf?
qdk;&nfwdkYudk ay;vSLcJh\/ ,if; tvSL'gerSm 0domcgb0wGif r[mvwmwefqm&
jcif;\taMumif;&if;jzpfcJh\/ wpfzef EdkY&nf? EdkY"rf;? axmywf? &ufwuf? qDOD;[laom
EGm;EdkYt&omig;rsdK;wkdYudkvnf; ay;vSL cJh\/ oHCmawmfrsm;u ]]awmfygNyD? jynfhpkHygNyD}}
[k wm;jrpfonfhwkdifatmif apwemo'gw&m; xufxufoefoefjzifh vSL'gef;cJh\/
,if;tvSL'gerSm 0domcgb0wGif r*FvmvufzGJU&ef EGm;rsm;udk NcHrSxkwfaomtcg
ay;onfhEGm;rsm;xufydkum EGm;rsm;NcHrS ckefxGuf wm;qD;r&bJ ygvmjcif;\

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 31

taMumif;&if;yif jzpf\/
uyjrwfA'k x
H qkawmif;jcif;
odkY0domcgavmif; oHC'goDtrsdK;orD;i,fonf tdrfaxmifrjyKbJ
tysdKpifb0jzifh tESpfESpfaomif;wdkifwdkif aumrm&jA[p&d,odum yk'fudk apmifhxdef;\/
rdrd\trBuD;rsm;ESifhtwlvnf; 'gepaom ukodkvfaumif;rIwkdYukdjyKvkyf\/ uy
jrwfAk'\xHyg;vnf; ]]aemif yGifhvwHhaom jrwfAk'vufxuf ypnf;av;yg;jzifh
axmufyHhvSL'gef;aom trsdK;orD;wdkYwGif tjrwfqkH; tomqkH; jzpf&ygvdk\}} [k
pHawmf0if{w'*fbGJUxl;udk awmif;qkqdkcJhav\/
ae&m aumrm&jA[p&d,[lonf oli,ftG,frSp usifhtyfaom jrwf
aom tusifhudkac:jcif;jzpf\/ rdef;ra,mufsm;ESpfOD;om;wdkY\ aysmfjrL;aygif;zuf
qufqHjcif;udk rjrwfaomarxkeftusifh[k qdk\/ ,if;arxkeftusifhudk i,fi,fG,f
G,frSp toufqkH;onfhwdkif a&SmifMuOfjcif;onf aumrm&jA[p&d,odumyk'fudk
xdef;odrf;jcif;jzpf\/ trSefrSm aumrm&jA[ p&d,odumyk'fudk apmifhxdef;jcif;rSm
tjA[p&d,odumyk'fudk apmifhxdef;jcif;yif jzpf\/ odkYaomfvnf; xdkpOf uduDrif;BuD;
\orD;awmf(7)a,mufpvkH; apmifhokH;aom aumrm&jA[p&d,odumyk'frSm q,fyg;
oDvwkdYudk apmifhokH;jcif;jzpfaMumif; t|uxmq&mu Tefjyxm;ay\/
odkYvQif 0domcgonf twdwfoHo&m 'ge? oDv? bm0emwkdYudk
txufwef;usus jznfhusifhcJholjzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ xdkYaMumifh
tem*wfb0wkdY aumif;usdK;&a&;twGuf aumif;rGefonfhtaMumif;uHwkdYudk aqmuf
wnfMuaom todPf&SdolwdkY\vkyf&yfwdkYudk tm;usenf;,loihfay\/
aemufq;Hk b0 0domcg[k trnfwiG jf cif;
oHC'goDtrsdK;orD;onf uyjrwfAk'ESifh a*gwrjrwfAk'wdkY\tMum;
umvywfvkH; ewfjynf? vlUjynfwkdYusifvnfcJh&\/ a*gwrjrwfAk'vufxufawmf
um; t*Fwikd ;f ? b'd,
NrdKU ar@uola|;BuD;\om; "eO,ola|;BuD;\ t*ra[oD
okrea'0D0rf; y#doaEwnfaecJh\/ rD;SL;oefYpif zGm;jrifcJh\/ xdkola|;orD;\
trnfudk ]0domcg}[k rdbaqGrsdK;taygif;wdkYu ac:a0:cJhMu\/ 0domcg euwfESifh
,SOf zGm;aomaMumifh 0domcg[k trnfrSnfh[efwl\/ b'd,NrdKUESifhpyfvsOf;
Ak'omoeduyx0D0ifusrf; usrf;jyKq&mu]]t*Fwdkif;\NrdKUawmfrSm prm (rmvdeD-umvprm y&d,m,f)jzpf\/ ,ckNrdKU
awmftrnfrSm bm*vyk& (rm*vfyk&f)NrdKUjzpfonf/ b'd,NrdKU? rka*F&NrdKU?
tyk&NrdKUwdkYonf t&HNrdKUrsm;jzpf\/}}
[k jyqdkxm;\/ wpfzef t&Sify@dwmbd0Ho (,ck ygarmucsKyf? e.y.o)uvnf;

32

t&Sift*P (vSnf;ul;)

b'd,NrdKU\ wnfae&mESifhpyfvsOf; atmufygtwkdif; jyqdkxm;aMumif; avhvmod&Sd


Edkifay\/
]]Oa'erif;\ ra[oD(rdzk&m;acgifBuD;) arwm&Sif{w'*f& omrm0wD\
ZmwdNrdKUvnf; jzpf\/ ,cktcg AD[m&fe,fajrmufyikd ;f **Fgjrpf\awmifbuf
rka*F& (rk*F,m&f)pD&ifpkwGif yg0ifonf/
0domcgckepfEpS t
f &G,w
f iG f jrwfA'k < uvmawmfrjl cif;
jrwfAk'wkdYrnfonf a'opm&D<ucsDawmfrlavh&Sd\/ ,if;okdY a'opm&D<ucsD
awmfrjl cif;rSm qGr;f ? ouFe;f paom ypn;f av;yg;udk &vdrk aI Mumifrh [kwaf y/ pifppfum;
qif;&Jolrsm;? rvdrmolrsm;? tdkrif;&ifha&mfolrsm;? tema&m*gpGJolrsm;onf jrwfAk'
xHodkYzl;jrif&ef rvma&mufEdkifMuay/ xdkodkYaomolrsm; zl;ajrmfEdkif&eftvdkYiSgomvQif
a'opm&Dukd <ucsDawmfrjl cif;jzpf\/ jrwfA'k <uawmfro
l jzifv
h nf; xkv
d w
l Ykd \pdwo
f nf
MunfvifMuukef\/ yef;ponfjzifhvnf; ylaZmfMuukef\/ qGrf;udkvnf; vSL'gef;
ukef\/ t,lrSm;udkvnf; y,f&Sm; t,lrSefudk vufcHMuukef\/ xdkolwdkY\ tpD;
tyGm; tvdkYiSg a'opm&D<ucsDawmfrljcif;jzpf\/
wpfenf;tm;jzifh ZCF0d[m&\tpGrf;jzifh udk,fcsrf;omjcif; tusdK;iSgvnf;
aumif;? twKywdumvudkawmifhwjcif;tusdK;iSgvnf;aumif;? &[ef;awmfwdkYtm;
odumyk'fynwfawmf rljcif;tusdK;iSgvnf;aumif;? a`E&ifhusuf uRwfxdkuf
aomolwkdYudk opmav;yg;udkodapjcif; tusdK;iSgvnf;aumif;? jrwfAk'wdkYonf a'o
pm&DvSnfhvnfjcif;yifjzpf\/ tjcm;aomtaMumif;t&mrsm;vnf;&Sdao;\/ tcsKyf
tm;jzifhqdkaomf jrwfAk'xHrvma&mufEdkifaomoludkvnf;aumif;? vltrsm;taygif;udk
vnf;aumif;? pD;yGm;csrf;omMumjrifhpGmjzpfjcif;tusdK;iSg a'opm&DvSnfhvnfMu
jcif;jzpf\/
xdk0domcgola|;orD; ckepfESpftG,fokdY a&mufaomtcg jrwfAk'onf
aovykPm;tp &SdaomykPm;ola|;ESifh tjcm;uRwfxdkufaoma0ae,swdkY\ r*fzdkvf
&aMumif; a&S;aumif;rIESifh jynfhpkH jcif;udk jrifawmfrl rsm;pGmaom &[ef;taygif;
NcH&Hvsuf a'opm&Dc&D; <ucsDawmfrlonf&Sdaomf t*Fwdkif;? b'd,NrdKUodkY qdkufa&muf
awmfrlav\/
bke;f uHBuD;rm;olig;OD;
xdktcsdef ,if;b'd,NrdKU bkef;uHBuD;rm;olig;OD;&Sdav\/ ,if;wdkYrSm(1) ar@uola|;BuD;?
(2) ola|;BuD;\ZeD; pEy'krmola|;uawmfBuD;?
(3) om;awmf"e,ola|;?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 33

(4) xdk "e,ola|;\ZeD; okrea'0Dola|;uawmf?


(5) ar@uola|;BuD;\ ykPuRefwdkYjzpf\/
avmu vlwdkYonf rdrdwdkY\pGrf;tifudk pkHprf;vdkMuonfrSm "rwmyif
jzpf\/ xdkoabm w&m;twdkif;yif txufazmfjyygig;OD;wdkYonfvnf; rdrdwdkY\
tmEkabmfudk atmufyg twdkif;pkHprf; cJhMuay\/
(1) ar@u ola|;Bu;D / / wpfaeYaomtcg ola|;BuD;onf rdrt
d mEkabmfukd
pkHprf;vdkonfjzpf pyg;usDtvkH;aygif; (1250)wdkYudk okwfoif&Sif;vif;ap\/ ukd,f
wkdifum; OD;acgif;aq;avQmfNyD;aemuf wHcg;0xdkifaevsuf xufaumif;uifodkY
armfMunfah v\/ xdck P0,f pyg;usD tm;vk;H wdYk rmS oav;eDpyg;wdYk jzifh jynfv
h sufom;
jzpfMuavukef\/
(2) pEy'krm ola|;uawmfBu;D / / wpfaeYaomtcg ola|;uawmfBuD;onf
tqifwefqmpkH0wfqifNyD; vltaygif;MunfhIaepOfyif qefwpfjynfcefYudkjcifap xdk
qefjzifh xrif;csufcdkif;\/ xdkYaemuf wHcg;rkcfteD;0,fxdkif ]]xrif;tvdk&Sdol
wdkYonfvmMuukef}}[k a<u;aMumfap vmwdkif;vmwdkif;aomolwdkYtm; cGuftjynfh
xnfh ay;vSLav\/ wpfaeYvkH; ay;vSLaomfvnf; a,mufrjzifh cyf,laomae&m
omxif usefonfhxrif;tdk; t&mr,Gif;bJ &Sdav\/
(3) "e, ola|;Bu;D / / ola|;BuD;onf OD;acgif;aq;avQmfNyD; aiGwpfaxmif
tdwfudk,l ]]tojymwpfaxmifwdkYjzifh tvdk&SdaomolwdkYonf vma&mufMuukef}}
[kqdk vmwdkif; vmwdkif;aomolwdkYtm; tojymaiGwdkYudk cGuftjynfhxnfhay;av\/
,if;odkYay;aomfvnf; aiGtdwf tojymaiGwpfaxmifwdkY &SdNrJ&Sdonfomjzpf\/
(4) okrea'0D ola|;uawmf / / ola|;uawmfonfvnf; tqif;wefqm
pku
H kd 0wfqifvsuf aumufpyg;awmif;uk,
d
l [if;vif;jyifxdik u
f m tvd&k o
dS w
l Ykd tm;
cGuftjynfhay;aomfvnf; rlvaumufpyg;xnfhaomawmif;onf avsmhjcif;r&Sd?
jynfhNrJjynfhonfom jzpf\/
(5) ykPuRef / / ykPonfvnf; tqifwefqmpkHudk 0wfqifvsuf
aTxrf;ydk;wdkY aTcsnfBudK;wdkYjzifh EGm;wdkYudk ,SOf]u}\/ aTESifwHudk qGJudkifvsuf
EGm;wpf&SOf;tm; eHYomvuf ig;acsmif;&m vdrf;usHay;\/ xdkYaemuf EGm;OD;csdKwkdY aT
tpGyfwkdYudkpGyfvsuf v,fawmodkYoGm;a&muf v,fxGefjyav\/ ,if;odkYv,fxGef&m
wGif tHMh ozG,&f mjzpfonfrmS xGeo
f mG ;(x,fomG ;) wpfacsmif;jzifh xGev
f u
dk v
f Qif vuf0J
bufrS xGefa&;okH;aMumif;? vuf,mbufrS xGefa&;okH;aMumif;? tv,fA[dkrS xGefa&;
wpfaMumif;tm;jzifh xGefa&;ckepfaMumif;wdkY cGJxGufoGm;Muav\/
onfum; b'd,NrdKU&Sd bkef;uH&SdolwdkY\ taMumif;yifjzpf\/ xdkYjyif
Adrdom&rif;\ tmPmpufjyefYESHY&m &mZN*dK[fjynf ar@uola|;BuD;tjyif aZmwd
uola|;? Z#dvolaX;? ykPola|;? umu0vd,ola|;[l ola|;BuD;av;OD;wdkY

34

t&Sift*P (vSnf;ul;)

&SdMuao;\/
0domcgwdrYk o
d m;pk aomwmyefwnfMujcif;
ar@uola|;BuD;onf ]]jrwfA'k o
nf b'd,
NrdKYoYkd <ua&mufawmfral Mumif;}}
Mum;od&vQif ajr;rjzpfol 0domcgtm; trsdK;orD;ig;&mESifhtwl &xm;udk,fpDpD;oGm;
jrwfAk'tm; BudKqdk&ef wdkufwGef;av\/ 0domcgonf tzkd;jzpfol\ wdkufwGef;csufudk
vufcHum jrwfAk'tm; BudKqdk&ef oGm;a&mufcJh\/ xdktcsdefu 0domcgonf touf
tG,ftm;jzifh ckepfESpftG,fom &Sdao;aomfvnf; olawmfaumif;wdkY\ tqkH;trudk
cH,x
l m;olyyD D jrwfA'k \
teD;tyg; rdrk ao jzpfavmufonft
h &yfoYkd a&mufaomtcg
wGif &xm;ay:rSqif; jrwfA'k t
m; &Scd ;kd OD;cs BudKqdak v\/ xdBk udKqdyk JG yif jrwfA'k o
nf
0domcgtm; olr\p&kduftm;avsmfaomw&m;udk a[mMum;awmfrl\/ w&m;a'oem
awmftqkH; 0domcgonf trsdK;orD;ig;&mwdkYESifhtwl aomwmyefwnfcJhav\/
ar@uola|;BuD;onfvnf; jrwfAk'xHodkY oGm;a&muf&Sdcdk;av\/ xdktcg
jrwfAk'onf ola|;BuD;tm;vnf; ol\pdkufESifh avsmfnDaom w&m;a'oemawmfudk
a[mMum;cJh\/ a'oem\ tqkH; ola|;BuD;onfvnf; aomwmyefjzpfcJh&av\/
xdYk aemuf ola|;BuD;onf wpfq,fih g;&ufywfv;Hk jrwfA'k E iS o
hf C
H mawmftm; tdro
f Ykdyifh
zdwf rGefjrwfaomcJbG,fabmZOfwdkYudk ay;vSLav\/ qGrf;tEkarm'emtqkH; usef
bkef;uH&Sifav;a,mufwdkY aomwmyefwnfMuav\/ jrwfAk'onfvnf; b'd,NrdKU
acscRwfoihfaom ow0ga0ae,s&Sdoavmuf oDwif;okH;awmfrlNyD;aemuf b'd,NrdKUrS
zJcGmoGm;av\/
0domcg\ aomwmyefjzpfcsdefESifhywfouf ae&m csdefxdk;okH;oyfp&m
wpfc&k adS y\/ ,if;rSm- 0denf;r[m0g? ar@u*[ywd0wK ]]jrwfA'k o
nf b'd,
NrdKU
teD; jrwfav;awm oDwif;okH;awmfrlcdkuf ar@uola|;BuD;oGm;a&mufzl;ajrmf\/
,if;ola|;BuD;onf jrwfAk'\ w&m;awmfudkemMum;&ojzifh aomwmyefwnf\/
aemufwpfaeYqGrf;pm;yifh qGrf;tvSLw&m;awmfudkemMum;&ojzifh ola|;uawmfBuD;?
om;? acR;rESifh ykPuRefwkdY aomwmyefwnfMu\}}[k jyqdkxm;onfudk awGU&\/
,if;r[m0g ygVdawmfpum;&yfudkMunfhaomf jrwfAk' b'd,NrdKUodkY yXrqkH;tBudrf
<ua&muf ar@uola|;BuD;wdkYrdom;pk aomwmyefwnfMu&m 0domcgtrsdK;orD;
i,f ryg0if[k ,lqzG,f&Sday\/
odkYaomfvnf; ]]jrwfAk'onf tpOftm;jzifh b'd,NrdKUodkYa&muf&Sdvmaomf
jrwfAk'\ a'oemawmfaMumifh bkef;uHBuD;olig;OD;wdkYonfvnf;aumif;? "e,\
orD;0domcgonfvnf;aumif; aomwmywdz v
kd o
f Ykda&muf\}}[laom y#dord' g r*t|
uxmvm pum;&yfESifh ]]jrwfAk' b'd,NrdKUodkY <uvmcsdef0,f 0domcgonf trsdK;orD;
ig;&mwdkYESifhtwl jrwfAk'tm; c&D;OD;BudKqdk\/ xdkBudKqdkyGJ yxrqkH;zl;arQmf&mtcgyif

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 35

aomwmyefwnfonf}} [kqakd om rlvyPmot|uxmvmpum;&yfwYkd ukd axmufq


aomf jrwfAk' b'd,NrdKUodkY yXrtBudrf<uvmpOfuyif 0domcg aomwmyefwnfonf
[k rSwf,l&ygrnf/ BudKqdkonf[l&mvnf; yxrqkH; <uvmawmfrlonfhtwGufom
uJhodkY crf;crf;em;em; BudKqdkjcif;jzpf&m\/
txufazmfjyyg pum;&yfwdkYudk csdefxdk;Munfhaomf 0domcgonf jrwfAk'
tm;BudKqdkonfh yGJom aomwmyefwnfonf[k rSwf,l&ayrnf/ tdrfom;tm;vkH;
aomwmyefwnfMu&m &uftenf;i,fESifh tcsdefem&Dtenf;i,fom uGmcsifuGmrnf
jzpf\/ xdYk aMumifh jrwfA'k b'd,
NrdKUodYk yxrtBudraf &muf&pdS Ofuyif 0domcgtygt0if
ola|;BuD;rdom;pktm;vkH; aomwmyefwnfMuonf[kom rSwf,l&ef&Sday\/
0domcgwdrYk o
d m;pk tdraf jymif;aTjU cif;
aumovrif;onf Adrdom&rif;uJhodkY wdkif;BuD;t&SifwpfOD;yif jzpf\/ r*"
wdik ;f &Sif Adro
d m&rif;ESihf aumovwdik ;f &Sif bk&ifaumovwdYk onf wdik ;f BuD;ESpw
f ikd ;f \
t&Sifocifrsm;tjzpf oihfjrwfaekHrQru rlvuyif ESrcsif;zvS,f ,lxm;Muojzifh
aqGrsdK;awmfpyfNyD;om;yif jzpf\/ r*"wdkif;wGif olrwlatmif csrf;om<u,f0Muonfh
wdkif;jynfusufoa&aqmifola|;BuD; ig;OD;&Sdaomfvnf; aumovwdkif;rlum; wpfOD;
csif;taejzifh csrf;omaom oef;<u,fola|;? uka#<u,fola|;rsm;rSm wpfOD;wpf
a,mufrQyif r&Sad cs/ xdYk aMumifv
h nf; aumovrif;onf a,mufzawmf Adro
d m&rif;xH
ola|;wpfa,mufay;&ef awmif;cHcJh\/
rQcsrf;om<u,f0onfh oef;<u,f uka#<u,fola|;BuD;rsm;udk rif;
tmPmjzifh ae&mraGUpaumif;[k Adrdom&u Ijrif\/ Ijrifonfhtwdkif;yif wpfOD;
wpfa,mufrQay; rjzpfEdkifaMumif; aumovrif;tm; taMumif;jyefvdkuf\/
aumovrif;onfvnf; rnfonfhola|;udkyif&& ola|;wpfa,muf&aomf auseyf
rnf[k qdkvdkuf\/ xdkYaMumifh Adrdom&rif;onf trwfwdkYESifh xdktaMumif;udk wdkifyif
aqG;aEG;av\/ trwfwdkYu ]]tuREfkyfwdkYonf trdwabm* ola|;BuD;rsm;\ tdrf
axmifpkudk ykdYoapvTwfjcif;iSg rwwfEdkifygukef? okdYaomf ola|;om;wpfa,mufudkom
ydkYMuygukef}}[k wdkifyifajymqdkMuukef\/ ,if;tpnf;ta0;\ qkH;jzwfcsuft&
ar@uola|;BuD;\om; "e,ola|;udk aumovwdik ;f Edik if o
H Ykd oGm;a&mufaexdik &f ef
awmif ; yef M uav\/ Ad r d o m&rif ; onf trwf w d k Y \pum;ud k Mum;od a p
"e,ola|;udk aumovwdkif;EdkifiHodkY ydkYoapvTwfav\/ xdktcg "e,ola|;udk
aumovrif;onf om0wdaejynfawmfrS ckepf,lZem uGma0;aom omauw NrdKU
ola|;&mxl;ay; aeapav\/

36

t&Sift*P (vSnf;ul;)

owdo
Yk rD;&SmykaH wmfc&D;
vlom;urmBuD;wGif tdrfaxmifjyKrI? om;orD;arG;zGm;rIwdkYr&SdbJ tu,f
&yfqdkif;oGm;rnfqdkvQif urmavmuBuD;onf ESpfwpf&mumvtwGif;wGif toHwdkYrS
qdwfokOf;vsuf ysif;&dp&m bkHavmuBuD;wpfcktjzpfodkYom ajymif;vJoGm;rnfjzpf\/
vlom;urmBuD;aysmfTifzdkY? pnfyifzdkY? wnfwHhzdkYta&;twGuf tdrfaxmifom;arG;
jyKvkyf&rnfhudpr Sm rvTJra&Smifomaom wm0efyifjzpf\/ a&SUacwftcgu tdEd,
jynfwGifvnf; rdrdwdkY\trsdK;tEG,fudk rqdwfokOf;&eftwGuf rdrdwdkY\om;orD;wdkYudk
tdrfaxmifjyKay;jcif;jzifh rdrdwdkY\rsdK;dk;wdkYudk rwdrfaum&ef tm;xkwfrIjyKMu\/
om0wdjynfvnf; rd*g&ola|;\om; ]ykP0 keowdo
Yk m;}onf tG,f
odYk a&mufae\/ xdYk aMumifh rdbwdYk u 0w&m;&So
d nft
h wdik ;f tdr&f mcsxm;ay;&ef ajymqdk
Muav\/ odkYaomf om;jzpfolu tdrfaxmifjyKzdkY&efjiif;cJh\/ rdbwkdYu twif;tMuyf
wdkufwGef;aomtcgwGifrlum; aumif;jcif;ig;yg;ESifhjynfhpkHaomtrsdK;orD;udk&&Sdygu
vufxyfrnfjzpfaMumif;ajymqdkcJh\/
aumif;jcif;ig;yg;[lonf(1) qHyif\aumif;jcif;?
(2) tom;\aumif;jcif;?
(3) tdk;\aumif;jcif;?
(4) ta&\aumif;jcif;?
(5) tG,\
f aumif;jcif;yifjzpf\/ aumif;jcif;ig;yg;rSm bke;f uH&adS om trsdK;o
rD;wdkYwGifom jynhfpkHay\/ ,if;aumif;jcif;ig;yg;udk tus,ftm;jzifh &Sif;vif;jyoyg
OD;rnf/
(1) qHyif\aumif;jcif;[lonfqHyifonf a'gif;NrD;udk pnf;aESmifxm;ouJo
h Ykd nDnm\/ ajzcsvu
kd o
f nf&dS
aom qHzsm;onf zaemifhwdkifatmifxd aumhGwfaomqHzsm; &Sd\/ um; qHyif\
aumif;jcif;wnf;/
(2) tom;\aumif;jcif;[lonfEIwfcrf;onf yuwdtwdkif;(jyKjyifrIr&SdbJ) usD;tmoD;uJhodkY eDjref;aom
EIwfcrf;&Sd\/ EIwfcrf;onf aumif;pGmaphonfjzpfxd\/ um; tom;\ aumif;
jcif;wnf;/
(3) tdk;\aumif;jcif;[lonfoGm;wdkYonf acgjcif;r&Sday/ ay:jcif;r&Sd? rpdyfrusJay/ GJudkpDxm;bdouJhodkY
nDnm\/ ykvv
J ;Hk uJo
h Ykd oefY&iS ;f jzLpif\/ aumif;pGm wnf;jzwftyfaom ckoif;uJo
h Ykd
tedrfhtjrifh r&Sd/ yuwd nDGwf\/ tdk;tqpfwdkYvnf; racgrx ajyjypfacsmarGU\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 37

um; tdk;\ aumif;jcif;wnf;/


(4) ta&\aumif;jcif;[lonfrnf;aomdkaomtqif;&Sdaom trsdK;orD;tm; dkaomtqif; tp&Sdonf
jzpf rwGefYrvdyfaomudk,fa& &Sd\/ udk,fa&onf acsmarGUajyjypf\/ MumdkyGifh
yef;qdkif;ESifhwlaomtqif; &Sd\/ aTaomtom;&SdaomtrsdK;orD;tm; r[mavScg;yGifh
tqif;uJhodkY 0g0if;awmufyaom tqif; &Sd\/ um; ta&\aumif;jcif;wnf;/
(5) tG,f\aumif;jcif;[lonfq,fBudrw
f ikd w
f ikd f om;orD;wdYk ukd zGm;jrifNyD;aomfjim;vnf; wpfBudro
f m;zGm;
aomoluJhodkY t&nftqif; ,kwfavsmhysufpD;jcif;r&Sd/ um; tG,f\ aumif;jcif;
wnf;/
ola|;ESifhola|;uawmfwdkYonf ykPm;&Spfa,mufwdkYtm; aumif;jcif;ig;jzm
ESifh jynfhpkHaom owdkYorD;udk&SmazG&ef apvTwfvdkuf\/ aumif;jcif;ig;jzmESifh jynfhpkH
aom owdYk orD;udak wGUaomtcgvnf; yef;uk;H pGyEf ikd &f ef tzd;k wpfoed ;f wef aTyef;uk;H
udkvnf; ay;vdkufav\/ xdkykPm;wdkYonf NrdKUtoD;toD;odkYvSnfhvnf&SmazG&if;
rawGUaomaMumifh omauwNrdKUqufvuf&SmazG&ef a&muf&SdvmMu\/
xdktcsdefonfum; omauwNrdKU ESpfpOfusif;yNrJjzpfaom ]0d0#euwf
yGo
J bif} qif,ifusif;yaecsdefvnf; jzpf\/ tjcm;tjcm;aomtcsdefwdkY tdrftjyifodkY
rxGufaomolwdkY aomfrSvnf; xdkeuwfyGJobif 0ifa&mufqifETJMuav\/ xdkaeY
rif;? ykPm;? ol<u,ftp&Sd onfwdkY\om;wdkYonfvnf; rdrdESifhwlrQaom trsdK;tEG,f
&Sdaom trsdK;orD;wdkYudk yef;ukH;jzifh ypfcsaG;aumuftHh[kBuH euwfyGJobif
usif;y&mjrpfqdyfem; apmifhMuavukef\/ owdkYorD;&SmMuaom ykPm;wdkYonfvnf;
jrpfurf;eHab;&Sd Z&yfwpfck wnf;cdkMuav\/
,if;euwfyGJobifusif;yaecsdefonfum; 0domcgonf touftG,ftm;
jzifh wpfq,fih g;ESp?f wpfq,fah jcmufEpS t
f G,yf if jzpf\/ wpfenf;tm;jzifu
h m; vSaoG;
<u,faeonfh tcsdeftcgyifjzpf\/ 0domcgonf tG,fwl trsdK;orD;i,f ig;&mwdkY
ESifhtwl wefqmqifvsuf euwfyGJobifodkY yg0ifqifEGJ&ef jrpfqdyfodkYqif;vmMu\/
xdktcdkufwGif rdk;onf;xefpGmGmoGef;av\/ tazmfjzpfMuaom trsdK;orD;i,fwdkYonf
tajy;tvTm;jzifh Z&yfxJodkY0ifvmMu\/ 0domcgrlum; rdef;rwdkY\ a`EtysufrcHbJ
ykHrSeftaetxm;jzifh rdk;pdkcHvsuf aemufqkH;rS0ifvm\/ ykPm;wdkYonf xdktcsdeftcg
0domcg\qHyif? tom;? ta&? tG,fwnf;[laom aumif;jcif;av;yg;wdkYESifh
jynfph aHk Mumif; jrifawGU&\/ ykPm ;wdYk onf td;k \aumif;jcif;wnf;[laom oGm;wdYk ukd
Munfh v
I akd omaMumifh 0domcgtm; atmufygtwdik ;f ar;jref;av\/ 0domcgonfvnf;
ar;jref;orQudk ajzqdkav\/
(owkdYorD;&Smolrsm;) ]]orD;..oifonf tG,fBuD;&ifhaomrdef;rBuD;uJhodkY oGm;

38

t&Sift*P (vSnf;ul;)

a,mifwum;/
(0domcg)
]]zcifwYkd.. oifwYkdonf tb,fujkd rif ajymqdMk uoenf;/
(owdkYorD;&Smolrsm;) cspforD;ESit
hf wlwuG upm;azmf jzpfMuonfh tjcm; trsdK;
orD;i,fwdkYonf rdk;pdkrnfudk aMumufMuaomaMumifh
tvsit
f jref ajy;vm Z&yftwGi;f odYk 0ifMu\/ oifonf
um; tG,fBuD;&ifhaomrdef;rBuD;uJhodkY ajcvSrf;udkvGef
rvmacs? t0wfudk rdk;pdkrnfudkvnf; oifra&wGufygay?
tu,f oihfudkqifjzpfap? jrif;jzpfap vmcJhygvQif oif
onf uJhodkYyif aESmifhaES; av;uefpGmjyKvkyfrnfavm/
(0domcg)
]]zcifwdkY.. t0wfqdkonfrSm &cJaomt&mr[kwfyg? orD;
\ tdrft0wfrsm;udk &vG,fygukef\/ tG,fa&mufMu
onfh rdef;rwdkY[lonfum; a&mif;ukefESifhwlMuygonf/
ajy;oGm;ojzifh rawmfwq vuf? ajcwdkYusdK;oGm;cJhygu
t*FgcsdKUwJah omrde;f rudk a,mufsm;wdYk onf pufqyk f &HG mS pGm
wHawG;axG;yif oGm;Muukev
f rd rhf nf/ wpfzef trsdK;orD;
onfvnf; ajy;roGm;oihfol av;OD;xJwGif wpfOD;tyg
t0ifjzpfonf/ xdkYaMumifh ajy;roGm;yg/ jznf;jznf;pGm
omvQif vm&jcif;jzpfygonf}}[k &Sif;vif;ajym Mum;a
v\/
ae&m ajy;oGm;rwifw
h ,foal v;a,muf&Sday\/ ,if;wdkYrSm(1) tbdodufa&pifoGef;avmif;NyD;aomrif;onf rif;ajrmufwefqmESifh
cg;awmif;usdKufajy;roGm;oihfay/ tu,f ajy;oGm;cJhvQif ]]'Drif;
[m omrefvv
l ykd g yJ}}[k uJ&h UJ jypfwifjcif;cH&rnfom jzpf\/ xdYk aMumifh
rif;onf ajy;oGm; rwifhw,fyg/
(2) &Sifbk&if\ r*Fvmqifawmfonf wefqmqif,ifvsuf vsifjrefpGm
oGm;jcif;onf rwifhw,fyg/
(3) &[ef;awmft&Sijf rwfonfvnf; vsifjrefpmG ajy;oGm;onf&adS omf rwifh
w,fyg/ ]]&[ef;onfum; vluo
hJ Ykd yif vsifjrefpmG ajy;oGm;bd\}}[k
uJh&JUzG,fjzpf\/ xdkYaMumifh jznf;jznf;oGm;vmjcif;jzifhom wifhw,f
ygonf/
(4) rdef;rwdkYrnfonf jznf;jznf;om oGm;oifhygonf/ tb,faMumifhqdk
aomf ]] rdef;ronfum; a,mufsm;uJhodkY vsifjrefpGm ajy;oGm;av
onf}}[k uJ&h UJ Iwcf sjcif;udck &H Edik \
f / xdYk aMumifh rde;f rwdYk tm; jznf;jznf;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 39

oGm;jcif;onfom wifhw,fay\/
ykPm;wdkYonfvnf; 0domcgtrsdK;orD;i,f\ pum;qdkaomtcg oGm;
(tdk;)\ jynfhpkHjcif;udkjrif& ]]odkYoabm&Sdaom aumif;jcif;ig;jzmESifhjynfhpkHaom
owdkYorD;udk igwdkYonf wpf&HwpfcgrS rawGUjrifbl;ay}}[k tcsif;csif;ajymqdkvsuf
0domcgtm; aumif;csD;ay;av\/ toif,
h al qmifvmaom aTyef;uk;H udv
k nf; 0domcg
tm; yefqif&ef tyfESHukef\/
aphpyfyt
JG crf;tem;
xdt
k cg 0domcgonf ]]igonf a&S;tcgu odr;f ydu
k rf cH&ao;ol jzpfacsonf/
,cktcgum; odr;f ydu
k cf &H NyD;oljzpfacsonf}} [k qifjcifum ,Ofaus;aom tjcif;t&m
jzifh ajrxdik af v\/ xdo
k wdYk orD;&SmolwYkdonf 0domcgudk xdak e&myifuefYvefYumjzifh
0ef;&HMuav\/ 0domcgonf uefYvefYumjzifh vTrf;NcHtyfonf\tjzpfudk od&SdNyD;vQif
trsdK;orD;i,f taygif;NcH&Hvsuf tdrfodkY jyefoGm;av\/ rd*g&ola|;vlrsm;onfvnf;
0domcgESifhtwlwuGvQif "e,ola|;\tdrfodkY vdkufygoGm;Muav\/
"e,ola|;u ]]tarmifwdkY.. oifwdkYonf tb,fGmaeolrsm; jzpfMuyg
oenf;}}[k ar;av\/ xdkolwdkYu ]]uREfkyfwdkYonf om0wdjynf&Sd rd*g&ola|;\
vlrsm;jzpfMuygonf/ uREfkyfwdkY\ ola|;u t&Sifola|;wdkY\tdrf0,f tG,fa&muf
aom orD;unm&Sdonf[k owif;pum;Mum;& uREfkyfwdkYudkapvTwfcJhygonf...}}
tp&Sdonfjzihf taMumif;pkHukd ajymMum;av\/ "e,ola|;u ]]aumif;NyDtarmifwdkY
.. oifwYkd\ ola|;onf pnf;pdrOf pmtaetm;jzifh igwdYk EiS rhf wlnaD omfvnf; trsKd ;Zmwf
tm;jzifhum; wlnDay\/ pnf;pdrfa&m? trsdK;Zmwfyg tvkH;pkHtjcif;t&mESifh jynfhpkH
oludkum; &cJvSay\/ oifwdkYonf jyefMuukefavm? oifwdkY\ola|;tm; igwdkYu
vufcHvdkufaMumif;udk jyefajymMuukefavmh}}[k rSmMum;vdkufav\/
rd*g&ola|;\vlrsm;onf "e,ola|;\pum;udk Mum;emMuNyD;vQif
om0wdodkYjyefcJhMu\/ rd*g&ola|;tm;vnf; ]]t&Sifola|;.. uREfkyfwdkYonf omauw
NrdKU "e,ola|;\tdrf0,f owdkYorD;udk &tyfcJhygNyD}}[k ajymqdkMuav\/
xdkpum;udkMum;& rd*g&ola|;onf ]]jrwfaom trsdK;BuD; igwdkYonf owdkYorD;udk
&tyfcNhJ yDw}hJ }[k 0rf;omaompdw&f &dS um; xdck Pyif "e,ola|;txHoYkd ]],cktawm
twGif;yif owdkYorD;udk vma&muf,laqmifygrnf/ jyKoihfjyKxdkufaom udpr sm;udk
jyKvkyfxm;Muapcsifygonf}} [k owif;pum; o0PfvTmyg;vdkufav\/ "e,
ola|;uvnf; rd*g&ola|;xHodkY ]]jyKoihfjyKxdkufaomudprsm;udk jyKvkyfxm;&ef
igwdkYtzdkY&m 0efrav;yg/ pifppfaomfum; oifola|;onfom rdrdjyKvkyfaqmifGuf
&rnfhudpudk jyKvkyfaqmifGufapcsifygonf}}[k twkHYowif;pum; o0PfvTmjyef

40

t&Sift*P (vSnf;ul;)

vdkufav\/
txufazmfjyygwdkYudk axmufqaomf tdEd,"avhxkH;pHt& Zmwfudkom
tav;xm;aMumif;awGU&\/ rdrdwkdYESifh bmomt,l0g'wlrwludkum; tav;rxm;
ay/ xdkacwfu EdkifiHa&; bmoma&;a&m,SufrIr&Sd BuD;BuD;us,fus,f jyem
rjzpfjcif;aMumifhvnf; jzpfEdkifay\/
om0wdjynfrS rd*g&ola|;onf owdkYorD;&SmolwdkYjyefvm taMumif;pkHudk
od&aomtcg rdrdxufcsrf;om<u,f0onfh "e,ola|;BuD;\orD;udk acR;rawmf&
rnfhtwGuf 0rf;omum aumovrif;xH 0ifa&mufoHawmfOD;wifawmh\/ aumov
rif;uvnf; xdkrdom;pkukd rdrdudk,fwdkif ac:,lvmcJhjcif;omjzpfaomaMumifh auseyfESpf
oufkHru ESpfOD;ESpfzufudk csD;ajrmufonfhtaejzifh r*FvmyGJodkYyg wufa&muf csD;jrifh
rnf[k trdeYf &v
dS u
kd \
f / odYk jyKjcif;onf rdrrd mS vnf; wm0efaus aus;Zl;od&mvnf;
a&mufay\/ aumovrif;BuD;udk,fwdkif vdkufygcsD;jrifhjcif;onf t&d,m om0dumr
0domcg\t&Sdeft0gaMumifhvnf; jzpfEdkifay\/
r[mvwmwefqm
r*FvmyGt
J wGuf om0wdE iS hf omauwNrdKUwdYk tjyeftvSeq
f ufo,
G Mf uvsuf
omauwNrdKU r*FvmyGJudpu
dk tppt&m&mvdkavao;r&Sdatmif BudKwifpDrHaeMu\/
0domcg qifjref;&eftwGuf r[mvwmwefqmjyKvky&f eftwGuv
f nf; aTyef;xdrq
f &m
(500)wdkYudk ac:,l vkyfap\/
xdw
k efqmudk aTpif edu (1000)? pde(f 4)pv,f? ykvJ (11)pv,f? oEm(22)
pv,f? ywjrm;(33)pv,fEiS hf tjcm;aom&wemwdYk jzifh rGr;f rHqif,ifxm;\/ csnBf udK;
jzifhjyKvkyf&rnfhae&mwGif aiGBudK;jzifh tpm;xdk; jyKvkyf\/ Mu,foD;twGuf aTMu,f
oD;udk tokH;jyK\/ uGif;rsm;udk aiGjzifh jyKvkyfxm;\/ OD;acgif;tv,f uGif;wpfck?
em;&if; uGif;ESpfck? vnfyif; uGif;wpfck? ykqpf'l;0ef; uGif;ESpfck? wHawmifqpfESifh
cg;apmif;ESpfbufwdkY uGif;ESpfckpD wyfxm;\/
xdrk [mvwmwefqm Oa'gif;kyw
f pfyk f yg&S\
d / xdOk a'gif;ky\
f wpfzuf
wpfcsuf aTeDjzifh jyKvkyfxm;aom iSufawmifarG;ig;&mpD yg&Sd\/ iSufawmifarG;
\ tdk;wdkYudk aiGom;jzifh jyKvkyfxm;\/ EIwfoD;udkoEmjzifh jyKvkyfxm;\/ rsufvkH;?
vnfwHESifhtNrD;wdkYudk ywjrm;jzifh jyKvkyfxm;\/ Oa'gif;kyfonf 0domcg\ OD;xdyf
tv,f Oa'gif;em;aeouJo
h Ykd jrif&ol\pdwu
f kd xifap\/ tem;uyfMunhrf S Oa'gif;
iSut
f &Sirf [kwrf eS ;f od&\/ xdw
k efqmudk OD;acgif;rS pGyv
f u
kd yf gu ajczrd;k a&mufatmif
zkH;vTrf;rd\/ 0wfqifoGm;ygu iSufawmifyHwpfaxmif\toHonf wl&d,mig;yg;
toHuJhodkY om,memaysmfzG,f&Sd\/
,if;r[mvwmwefqm\ pkpkaygif;wefzdk;rSm oef;aygif;(90)wef\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 41

vufcwpfodef; ay;&\/ rQavmuftzdk;xdkufwefaom r[mvwmwefqmudk 0wf


qifEdkifolwdkYrSm jrwfAk' vufxufawmfu (3)OD;om&SdaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/
,if;okH;OD;rSm
(1) 0domcg?
(2) AEKvppfolBuD;\ZeD; rvdum?
(3) Am&mPoDola|;orD; wdkYjzpf\/
uJo
h Ykd 0domcgtwGuf r[mvwmwefqmudk 0wfqif&jcif;rSm uy
jrwfA'k v
ufxufawmfu oHCmawmfEpS af omif;udk ouFe;f vSLcJrh aI Mumifo
h mvQif jzpfay
\/ rdef;rwdkYtwGuf ouFef;vSL&jcif;\ txG#ftxdyftusdK;onf r[mvwmwefqm
udk 0wfqif&jcif;yif jzpf\/ a,mufsm;wdkYtwGuf ouFef;vSL&jcif; txG#ftxdyf
tusdK;rSm {[dbduKjzpf&jcif;yifjzpf\/ onfuakd xmufqaomf ]{[d bduK }omvQif
omoemawmf &SdEdkifay\/ ]{[d bduK e}D [k omoemwGif r&SdEdkifyg/ tb,faMumifhqdk
aomf trsdK;orD;wdkYtwGuf ouFef;vSLjcif;\txG#ftxdyftusdK;onf r[mvwm
wefqmudkom 0wfqif&jcif;omjzpfaomaMumifhyif jzpf\/
{[dbduK[lonf ouFef;vSLcJhjcif;wnf;[laom a&S;aumif;rI&SdNyD;
uRwfxdkufaom a,mufsm;jzpfaomoludk jrwfAk'u ]]{[d bduK}}[k ac:vdkufkHrQjzifh
wpfNydKifeufomvQif oydwf? ouFef;wdkYonf tvdktavsmufjynfhpkH 0g-60^70
&aom rax&fBuD;rsm;uJhodkY jzpfoGm;jcif;yif jzpf\/
0domcg\ r*FvmyGBJ uD;
xd0k o
d mcg\r*FvmyGBJ uD;odYk om0wdE iS hf omauwNrdKUwdYk rS rdom;pkwYkd EiS ahf >c&H
oif;yif; rsm;? aumovrif;BuD;ESifh aemufygrsm;wdkYu <ua&mufcsD;jrifhMu\/ "e,
olaX;BuD;onfvnf; orD;0domcgtm; a,murtdrf rsuEf mS ri,f&bJ csr;f csr;f omom
aeEdkif&eftwGuf atmufazmfjyyg vufzGJUypnf;wdkYudk ay;vdkufav\/ ,if;wdkYrSm(1) aiGtjynfh vSnf; (500)?
(2) aTtdk;? aTcGuftjynfh vSnf; (500)?
(3) aiGtdk;? aiGcGuftjynfh vSnf; (500)?
(4) aMu;eDtdk;cGuftjynfh vSnf; (500)?
(5) axmywftdk;tjynfh vSnf; (500)?
(6) csnfxnf? ydk;xnftjynfh vSnf; (500)?
(7) qDtdk;tjynfh vSnf; (500)?
(8) oav;qeftjynfh vSnf; (500)?
(9) xGefwkH;? xGefoGm;tjynfh vSnf; (500)?
(10) tvkyftauR;trsdK;orD; (1500)wdkYjzpf\/

42

t&Sift*P (vSnf;ul;)

xdYk jyif tarT;eHYomzd;k twGuf aiG (540)oef;udv


k nf; ay;vdu
k \
f / olyikd q
f ikd f
aom uRefGm(14)GmrS GmolGmom;tm;vkH;onfvnf; rdrdwdkY\qEtavsmuf vdkufyg
oGm;Mu\/ 0domcg\ a&S;aumif;rIt&Sdeft[kefaMumifh wm;jrpfydwfyifxm;onfh
Mum;rSyif owfrSwfxm;onfh EGm;rsm;xufydk EGm;aygif;wpfodef;ESpfaomif;wdkYvnf;
vdkufygoGm;Muay\/ odkYjzpfjcif;rSm uy jrwfAk'vufxufawmftcgu oHCm
ESpfaomif;tm; ]]awmfNyD? jynfhpkHNyD}}[k wm;jrpfonfhwdkifatmif EGm;EdkYt&omig;rsdK;udk
ay;vSLrIaMumifhyif jzpf\/
txufazmfjycJhaomypnf;rsm;onf rNrJaomtedpoabmomjzpf&um;
vlraI ygif;oif; qufqaH &;wGit
f ok;H 0ifap&eftwGuv
f nf;arQmu
f ;kd "e, ola|;BuD;
onf orD;0domcgtm; Mo0g'q,fcsufukd ajymqdq
k ;Hk rvdu
k af o;\/ ,if;q,fcsufrmS
atmufygtwdkif;jzpf\/
(1) twGif;urD;udk tjyifrxkwf&/
(2) tjyifurD;udk tdrfwGif;odkYroGif;&/
(3) jyefay;olwdkYtm;om ay;&rnf/
(4) jyefray;olwdkYtm; ray;&/
(5) jyefay;onfjzpfap? ray;onfjzpfap ay;&rnf/
(6) csrf;ompGm aexdkif&rnf/
(7) csrf;ompGm pm;&rnf/
(8) csrf;ompGm tdyf&rnf/
(9) rD;udk dkaopGm vkyfauR;&rnf/
(10) tdrfwGif;ewfudk &Sdcdk;&rnf/
,if;Mo0g' (10)csu\
f t"dym ,ftjynft
h pku
H u
kd m; t&d,mjzpfaom 0domcg
onfum; od&Sdem;vnfay\/ wpfxGmjyvQif wpfawmifjrif\/ xdkYaMumifhyif zcif
"e,ola|;BuD;u ,if;Mo0g'wdYk ukd tus,f&iS ;f vif;rjyjcif;om jzpf\/ ,if;Mo0g'
wdkYudkMum;&aom rd*g&ola|;tzdkY rSmum; ya[VdqefqefomvQif rSwfxifrd\/ vQdKU
0Sucf suf[yk if,q
l \/ xdo
k Ykd Mo0g'pum;udk ajymMum;NyD;aemuf "e,ola|;BuD;onf
rif;y&dowftv,f ol<u,f&SpfOD;udktmrcH,lap orD;0domcgtm; tyfESHcJhav\/
um; 0domcg\r*FvmyGJwnf;/
0domcgonf tdrfaxmifjyK&m bmomjcm;udk,lxm;aMumif; awGUjrif
Edkifay\/ odkYaomfvnf; 0domcgonf aomwmyeft&d,myk*dK vfjzpfonfhtm;avsmfpGm
bmomjcm;0g'udk vufcHusifhokH;rnfum; r[kwfygay/ ,ckacwfum; ]tdraf xmifrI
bk&m;wnf? aq;rif&nfpkwfxdk;? okH;ck csufrydkif? aemifjyif&efcufonfhtrsdK;} [k tdrf
axmifjyKjcif;udk bk&m;wnfjcif;? aq;rif&nf pkwfxdk;jcif;uJhodkY wpfcgjyKvkyfNyD;ygu

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 43

aemifwpfcgjyefvnfzsufjcif;iSgcufcJaMumif; vlBuD;olrrsm;u om;orD;wdkYudk qkH;r


ay\/ jrefrmvlrsdK;trsm;pk\ ,Ofaus;rItpOftvmwdkYonf Ak'bmomudk tajccH
ay\/ tajctaet& bmomjcm;tm;aygif;zufrnfqdkaomf rdrdwdkY\ ,Ofaus;rI
tpOftvmudkxdef;odrf; rdrdwdkYouf0if,kHMunfonfh Ak'bmomxJodkY0ifa&mufrnfh
vufwaJG zmfukd &SmazGoihaf y\/ tcsufonf trsdK;om;rsm;tzdYk &m trsdK;orD;wdYk xuf
vG,ful aumif;vG,fulEdkifay\/ odkYaomfvnf; jrefrmAk'bmom0ifwpfa,muf tae
jzifhum; t,lonf; bmomjcm;wpfa,muftm; Ak'bmomodkYul;ajymif;atmif pnf;kH;
&rnfhta&;rSmum; vG,fulrnfhvrf;pudk vkH;0rjrifygay/ pnf;kH;onfholom rsm;aom
tm;jzifh vufwGJazmfaemufodkY ygoGm;onfom rsm;ay\/ xdkY aMumifh bmomjcm;tm;
rpnf;k;H Edik rf nft
h wlwl rdrEd iS b
hf momwlaom jrefrmtrsKd ;aumif;om;? trsKd aumif;orD;
wdYk ukd &SmazG aygif;zufoihaf y\/ ]apmifah vrsKd ;EG,}f [laomusif0h wf t*FgESiahf vsmfnD
pGm bmomjcm;udk ta0;ua&Smif&Sm; jrefrmh,Ofaus;rI tpOftvmwdkYudk xdef;odrf;
apmifha&Smufoihfay\/
0domcgtzd&Yk m bmomjcm;ESi,
hf &l jcif;\'kur sm;
r*FvmyGJBuD;NyD;aomtcg 0domcgonf omauwudkcGJcGgNyD; cifyGef;onf
\om0wdodkY vdkufygcJh&av\/ om0wdodkYa&mufvmcsdef0domcgonf rdrdwdkYtm;
BudKqdak omolrsm;tm; jrifap&eftwGuf r[mvwmwefqmud0k wfqifvsuf tumt&H
rygaom &xm;udkpD;um om0wdNrdKUwGif;okdY 0ifav\/ BudKqdkMuaom NrdKUolNrdKUom;
wdkYonf 0domcgwdkYZeD;armifESHtm; vufaqmifypnf;rsm;udk ay;Muav\/ 0domcgwdkY
uvnf; wpfzefjyef vufaqmifwdkYudkay;av\/ 0domcgonf taz tarwefonfh
tG,u
f kd taztarac:\/ tpfukd tpfrwefonfukd tpfut
kd pfrac:av\/ odYk jzifh
0domcgonf tG,fESifhxdkufwefpGm qufqHwwf\/ aqGrsdK;&if;csmuJhodkY oabm
xm;um cifrifap\/ odkYay;urf;jcif;jzifh pnf;kH;jcif; EIwfxGufcsdKomjcif;jzifh rdrd
bufodkYygatmif pGJaqmifEdkifjcif;wdkYonf 0domcg\*kPf&nfwdkY[kyif qdk&rnfjzpf
acs\/
om0wdodkYa&mufonfhn\ nOfhOD;,mrftvGef olrtdrfwGif tmZmenf
jrnf;rwpfaumifonf om;zGm;av\/ 0domcgonf uRefrrsm;tm; qDrD;wdkifudk
udkifap xdktmZmenf jrnf;rzGm;&modkY oGm;cJh\/ xdkYaemuf jrnf;rudka&aEG;jzifh
a&csdK;ay;apav\/ qDjzifhvnf;vdrf;usH ay;apav\/ xdkYaemuf rdrdaexdkif&mtdrfodkY
jyefvm\/
rd*g&ola|;onf om0wdNrdKU xyfrH0domcgwdkY\ r*Fvm{nfhcHyGJudk
ckepf&ufwdkifwdkif usif;ycJhav\/ ckepf&ufajrmufaomaeY t0wfr0wfaom wu
wGef;wdkYudk zdwfrH ae&may;um {nfhcHauR;arG;av\/ xdktcsdefrSp 0domcgtzdkY&m

44

t&Sift*P (vSnf;ul;)

bmomjcm;ESi,
hf &l jcif;\ 'kuw
YkdrmS pwifjzpf ay:cJah v\/ a,murjzpfol rd*g&ola|;
onf acR;r0domcgtm; ]]&[EmwdkYtm; zl;jrif&ef vmcJhyg}}[k ac:cdkif;av\/ 0domcg
onf aomwmyeft&d,mjzpfonft
h m;avsmfpmG ]]&[Em}}[kMum;ojzifh Tiv
f ef;wuf<u
oGm;av\/ odkYaomfvnf; vma&mufzl;ajrmufonfhtcgwGif txifESifhtjrifonf
vGJawmh\/ t&SuftaMumufuif;rJhpGm t0wfr0wfaomwuwGef; wdkYudkawGUjrif&
ojzifh ratmifhEdkifbJ ]]pufqkwfGH&SmzG,fygwum;}}[k EIwfrSxGufrdav\/ a,mur
jzpfol rd*g&ola|;tm;vnf; ac:&aumif;vm;[k tjypfwifrdav\/
odkYjzpfjcif;rSm jrwfAk'\wynfh t&d,mom0dumrjzpfjcif;aMumihfyif
jzpf\/ omref yk*dK vfjzpfygrlum; a,murrsufESmudk axmufxm;jcif;? rdrd\ Pf
tjrifwdkY enf;yg;jcif;paom taMumif;aMumif;wdkYaMumifh tcdkuftwefYtm;jzifh pdwf
rygaomfvnf; &Sdcdk;aumif;&Sdcdk;ayvdrfhrnfum; trSefyifjzpf\/ t&d,m 0domcg
\vkyf&yfum; trsm;tjrifwGif roihfawmfaomfvnf; jrwfAk'\ t&d,morD;awmf
jzpfonfhtm;avsmfpGm rdrd\ tusifh? oDvwdkYudk tnpfEGrf;cHrnfum; r[kwfyg/
aomwmyefwYkd rmS um; o&P*ku
H ykd suf;kd xk;H pH r&Syd gay/ odYk aomfvnf; bmomjcm;rd*g&
onfum; 0domcgtm; auseyfrIr&Sdygay/
,if;odkYpdwfrausrcsrf;jzpfaepOfyif taMumif;wpf&yf ay:vmjyefay\/
wuwGef;wdkY jyefoGm;aomtcg 0domcgonf xrif;pm;aeaomrd*g&tm; 0domcg
onf ,yfcyfaeav\/ xdktcsdef jrwfAk'\om;awmf&[ef;wpfyg;onf qGrf;cH&yf
vmav\/ rd*g&ola|;onfum; rjrif [efaqmifvsuf pm;NrJpm;av\/ 0domcgu
oabmrus/ xdYk aMumifh rnfoYkd rQrwdu
k w
f eG ;f ygbJ ]]uefawmhqrG ;f ygbk&m;? wynfah wmf
r\ a,murBuD;onf tpma[mif;udkom pm;aeygonf bk&m;}} a,murBuD; owd
w&m;&ap&ef tvdrmokH; avQmufxm;vdkufav\/ rd*g&ola|;onf wuwGef;wdkY
tm;ajymcJhpOfu rsdKodyfcJhaomfvnf; ]]tpma[mif;udkom pm;aeonf}}[laompum;udk
um; onf;rcHEdkif jzpfcJh&av\/ rd*g&onf tpma[mif;udkom pm;aeonfqdkonfrSm
rpifudkpm;aeonf[kxif 0domcgtm; tdrfrSESifxkwfap\/ tvkyform;wdkYu
ESifxkwfzdkYa0;pG? EIwfjzifhyif rajym&JMuacs/
xdktcg 0domcgonf ]]tdkzcif.. rQaompum;jzifh uRefawmfrwdkYonf
tdrfrS rxGufEdkifMuyg/ uRefawmfrudk oifzcifwdkYonf a&qdyfrSa&cyfaom
uRefrwdkYuJhodkY ,laqmif vmcJhonfr[kwfyg/ xif&Sm;&Sdaom rdbESpfyg;wdkY\ orD;
aumif;rsm;rnfonf rQjzifhxGufcGgoGm;dk; r&SdMuyg/ taMumif;aMumif;aMumifhyif
uRefawmfr\zcifonf om0wdodkYvmrnfhaeY ol<u,f&SpfOD;udk ac:ap
]]tu,f ighorD;udktaMumif;jyK tjypfwpfpkHwpf&mjzpfay:vmygu tarmifwdkY
ajz&Si;f ay;Mu&rnf}} [k ajymqd
k xdo
k <l u,f&pS Of ;D wdYk vuf uReaf wmfrudk tyfEv
HS u
kd yf g
onf/ xdkolwdkYudkac:ap uRefawmfr\tjypf&Sd? r&Sdudk ajz&Sif;Muapvdkygonf}}[k

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 45

ajymqdkav\/ rd*g& onfvnf; tmrcHol<u,f&SpfOD;tm;ac:,l ajz&Sif;av\/


txufazmfjyygwdkYudk Munfhaomf bmomjcm;wdkYESifh vufxyfaomolwdkY udk;uG,frIrS
ab;&efjzpfjcif;omvQif jzpf\/
w&m;qk;H jzwfyJG
rd*g&ola|;\wiforQaompGJcsufwdkYudk 0domcgonf tmrcH o<u,f&SpfOD;
udk w&m;olBuD;t&mxm;NyD; ajz&Sif;csufay;cJhav\/ ,if;wdkY\pGJcsufESifh ajz&Sif;
csufwdkYrSm atmufygtwdkif; jzpf\/
(pGJcsuf-1)

owdkYorD;onf tdrfodkYa&mufNyD; ckepf&ufrQrjynfhrDyif


uREfkyfudk ]]rpifpm;}}[lajymqdk\/ ,if;tcsufudkajz&Sif;ay;yg/
(ajz&Sif;csuf-1) ]]zcifwdkY...orD;\a,muronf rpifudkpm;jcif;iSgtvdk&Sd jzpfyg
rnf/ uJhodkYrpifpm;[l rajymqdkyg/ trSefpifppfrSm qGrf;cH
&[ef;awmfwpfyg; tdro
f Ykd qrG ;f cH<uvm&m a,muronf pdwf
rxm;yg/ xdkYaMumifh orD;u ]]uefawmhqGrf;ygbk&m;? wynfhawmfr
\a,muronf ,ckb0 ukodkvfaumif;rI topfudkrjyKyg/
ta[mif;jzpfaom ukodkvfaumif
1 ;rI\tusdK;udkom pm;okH;ygonf}}
[k rQudkom ajymqdkrdyg\/
pGJcsuf tmrcHol<u,fwdkYu 0domcgtjypfr&SdaMumif; qkH;jzwfMuav\/
(pGJcsuf-2)

tdrfodkYpa&mufaomn nOfheufoef;acgif tdrfazmfwdkYjzifh tdrf


aemufaz;odkY qif;oGm;jcif;udk ajz&Sif;ay;yg/
(ajz&Sif;csuf-2) ,if;odkYoGm;a&mufjcif;\taMumif;um; tdrf tmZmenfjrnf;r
om;zGm;jcif;udpj zpfcJh\/ ],if;odo
Yk m;zGm;aeygvsuf todtrSwu
f rkd Q
rjyKbJ aexdik jf cif;rnfonf roihaf vsm}f [k pOf;pm;um uRefrwdkYtm;
qDrD;wdkifrsm;udk udkifpGJap xdkom;zGm;&mt&yfodkY oGm;a&mufNyD;vQif
jrnf;rtwGuf om;zGm;jcif;udpa pmifha&SmufrIudk jyKapcJhygonf/
pGJcsufvnf; 0domcgtjypfr&SdaMumif; tmrcHol<u,fwdkYu qkH;jzwfMuav\/
(pGJcsuf-3)

"e,ola|;BuD;uoifay;vdu
k af om qk;H raomvQdKU0Supf um; (10)
csufudk ajz&Sif;ay;yg/
(ajz&Sif;csuf-3) zcifwYdk .. ,if;vQdKU0Supf um;(10)csuf\t"dyg ,fukd &Si;f vif;ygrnf/

46

t&Sift*P (vSnf;ul;)

(1) ]twGif;rD;udktjyifodkYrxkwf&} [lonf a,mura,mufsm;?


a,murrdef;r? cifyGef;onfwdkY\*kPfaus;Zl;rJhjzpfaom tjypfwdkYudk uRefrdef;r?
uRefa,mufsm;tp&SdolwdkYtm; rajymoihfykHudk&nfG,f qdkjcif;jzpfonf/ ,if;
pum;rsm;onf us,fyGm;vmvQif cdkuf&efjiif;ckHrIjzpfvmwwfygonf/ yuwd
rD;udk qdkvkd&if;r[kwfyg/ twGif;rD;udk &nf&G,f orD;\zcifu ]]twGif;rD;
udk tjyifodkYrxkwf&}}[k Mo0g'pum;udk ajymMum;cJhjcif;omjzpf\/
(2) ]tjyifr;D udt
k wGi;f odrYk oGi;f &}[lonf ywf0ef;usif tdrfeD;em;csif;
wdkYu a,mura,mufsm;? a,murrdef;r? cifyGef;onfwdkY\ *kPfaus;Zl;rJh
tjypfpum;wdkYudkajymMum;jcif;udkMum;cJhaomf wpfqifhjyefrajym&ef qdkvdk&if;
jzpf\/ tjyifr;D ud&k nf&,
G
f orD;\zcifu ]]tjyifr;D udt
k wGi;f odYk roGi;f &}}
[k Mo0g'pum;udk ajymMum;cJhjcif;omjzpf\/
(3) ]jyefay;olwt
Ykd m;om jyefay;&rnf}[lonf rdrdtdrfrS iSg;&rf;xm;
aom tokH;taqmifypnf;rsm;udk wpfzefjyef ay;aomoltm;omvQif
aemufxyfwpfzefiSg;&rf;ay;urf;&rnfudk qdkvdkygonf/
(4) ]ray;aomolwt
Ykd m;ray;&}[lonf rdrdtdrfrSiSg;&rf;xm;aom
tok;H taqmifypn;f rsm;udk wpfzefjyef ray;aomolwYkdtm; aemufxyfwpfzef
riSg;&? ray;&[k qdkvdkygonf/
(5) ]ay;aomoltm;aomfvnf;aumif;? ray;aomoltm;aomf vnf;
aumif; ay;&rnf}[lonf qif;&JEGrf;yg;aomaqGrsdK; rdwfo*F[rsm;a&mufvm
MuvQif wpfzefjyefay;Edkifonf jzpfap? ray;Edkifonfjzpfap ay;urf;jcif;iSg
omvQif oihfavsmf\[laom t"dyg,fudk qdkvdkygonf/
(6) ]csr;f ompGmaexdik &f rnf}[lonf a,mura,mufsm;? a,mur
rdef;rwdkYudkjrifvQif rwfwyfx&rnfhae&m xdkifae&ef roihfavsmf[laom
teuft"dyg,fudkqdkvdkygonf/
(7) ]csr;f ompGm pm;&rnf}[lonf a,mura,mufsm;? a,mur rdef;
r? cifyGef;onfwdkYxuf a&S;OD;pGmrpm;&efESifh ,if;wdkY avmufavmufiSiS
pm;aomuf&NyD;rS pm;yg[laomt"dyg,fudk qdkvdkygonf/
(8) ]csr;f ompGmtdy&f rnf}[lonf a,mura,mufsm;? a,mur rde;f
r? cifyGef;onfwdkYxuf a&S;OD;pGmrtdyf&[laom t"dyg,fudk qdkvdkonf/
(9) ]rD;udk dkaopGmvkyfauR;&rnf}[l o nf a,mu r a,muf s m;?
a,murrdef;r? cifyGef;onfwdkYudk dkaopGmjyKpkvkyfauR;&rnf[laom t"dyg,f
udkqdkonf/
(10) ]tdrw
f iG ;f ewfwu
Ykd kd &Scd ;kd &rnf}[lonf toD;tjcm; tdrf,mudk
tkyfpdk;aexdkifaomtcsdefup rdrdtdrfodkY <uvmaom &[ef;awmfudkjrifvQif

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 47

&[ef;awmftm;vSLNyD;rSom rdrdpm;oihfonf[laomt"dyg,fudk qdkvdkygonf/


("ry'|uxm\ tvdt
k m;jzifu
h m; a,mura,mufsm;? a,murrde;f r? cifyeG ;f
onfwdkYudk ewfwdkYuJhodkY tav;tjrwfjyK&rnfudk qdkvdkygonf/)
pGJcsufvnf; 0domcgtjypfr&SdaMumif; tmrcHol<u,fwdkYu qkH;jzwfMuav\/
xdktcg tmrcHol<u,frsm;? rd*g&ola|;ESifh 0domcgwdkY qufajymqdkMuonfrSm(tmrcHol<u,frif;rsm;) b,fvdkvJ.. ola|;rif;... uREfkyfwdkY\ orD; tzdkY&m
tjcm;aom tjypf&Sdygao;oavm/
(rd*g&) r&Sdawmhyg vlBuD;rif;wdkY/
(tmrcHo<l u,frif;rsm;) ola|;rif;.. xdo
k Ykd jzpfygvsuf tb,faMumift
h jypfrhJ
aom orD;udk taMumif;r&SdbJ tdrfrSESifxkwfapygoenf;/
xdktcg 0domcgu ]]zcifwdkY.. orD;\tzdkY&m orD;\a,murajympum;jzifh
tvsifpvdk tdrfrSxGufoGm;&ef roihfavsmfygacs/ trSefuawmh orD;tdrfodkY
vdu
k v
f maomaeY orD;\ tjypf&?dS r&Sd okwo
f if&iS ;f vif;Edik &f ef orD;zcifu zcifwYkd\
vuf0,f tyfE
HS ay;vdu
k yf gonf/ ,ckru
l m; orD;tjypfr&Sad Mumif; okwo
f if&iS ;f vif;
NyD;jzpf ,cktcg orD;jyefomG ;zdYk &m csrf;omygNyD}} [k ajymqdNk yD;aemuf rdr\
d uRefred ;f r?
uRefa,mufsm;wdkYudk ]],mOfponfwdkYudk pD&if jyKjyifrIjyKMuavmh}}[k trdefYay;av\/
xdktcg rd*g&ola|;onf xdktmrcHol<u,fwdkYudkac:,l 0domcgudk ]]orD;..
igonf rodajymqdkcJhrdygNyD? ightm;onf;cHygavmh}}[k awmif;yefpum;ajymMum;
av\/ xdktcg 0domcgu ]]zcifwdkY.. zcifwdkYtay: onf;cHoihfaomt&mudk orD;
a&S;OD;uyif onf;cHyg\/ orD;txl; ajymcsifonfrSm orD;um; bk&m;&Sif\ omoem
awmf rwkefrvIyfouf0if,kHMunfaom trsdK;orD; jzpfygonf/ orD;wdkYonf &[ef;
oHCmESifhuif;uGm rjzpfEdkifMuyg/ tu,f orD;tvdkustwdkif; &[ef;oHCmudk
jyKpkvkyfauR;cGifh&ygrl tdrfaeygrnf/}} [k ajymqdkav\/ rd*g&ola|;onf ]]cspf
orD;.. orD;tvdk&Sdwdkif; orD;\&[ef;wdkYudk jyKpkvkyfauR;ygavmh}}[k cGifhjyKpum; ajym
Mum;cJh&av\/
onfuMkd unfah omf 0domcgonf &&Sv
d monft
h cGit
hf a&;udk vufvw
G rf cH
bJ wefzdk;&SdpGm tokH;csvdkufjcif;yifjzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ bmomjcm;
a,mur\tdrw
f iG f ,if;uJh odYk awmif;qdrk rI sdK;udk awmif;qd0k jhH cif;rSmvnf; omrefowd?
omrefynmwdkYr[kwfouJhodkY omref trsdK;orD;wdkY vkyfaqmifEdkifaomvkyf&yfvnf;
r[kwfygay/ jyemrsm;ajyvnfoGm;aomtcg rdbwdkY\tdrfudkjyefrnf[k qdkjcif;rSm
vnf; wu,fjyefvdkjcif;um; [kwfrnf[k ,lqr&yg/ rd*g& ola|;\trSm;udk
ay:vGifap&ef[laom &nfG,fcsufaMumifhyif jzpfEdkifayonf/ 0domcg\ [efaqmif

48

t&Sift*P (vSnf;ul;)

aumif;jcif;vnf; jzpfEdkif\/ xdkYaMumifh &&Sdvmaom tcGifhta&;udk ydkifEdkifpGm tokH;cs


Edkifaom 0domcg\pGrf;&nfudk ,aeYacwfrsdK;qufopftrsdK;orD;i,fwdkYonf twk,l
oihfay\/
emrnfopf&&Sad om0domcg
0domcgonf a,murxHrSvdkufavsmrI (cGifhjyKcsuf)udk&aomtcg tcGifh
ta&;udk ta<u;rxm;cJhay/ aemufwpfaeYwGif jrwfAk'trSL;&Sdaom oHCmawmfwdkY
udk yifhzdwf qGrf;uyfav\/ wuwGef;y&dowfonfvnf; jrwffAk'<ua&mufawmfrl
onfukd owif;Mum;Mu rd*g&\tdro
f Ykd oGm;a&mufMuvsuf tdru
f 0kd ef;&H xdik af eMu
av\/
0domcgonf tvSLa&pufudk oGef;csvSL'gef;NyD;vQif ]]ylaZmfzG,ftpkpkudk pDrH
NyD;ygNyD? uRefawmfr\a,murBuD;onf vma&mufjrwfAk'udk jyKpkvkyfauR;ap
csifygonf}}[k owif;ydkYap\/ rd*g&ola|;tm; wuwGef;wdkYu roGm;&efwm;jrpfMu
av\/ qGrf;udpNyD;aomtcg w&m;emzdkY&ef ac:,ljyefav\/ ]]ESpfBudrfac:onfh
tcgum; roGm;bJraeoihaf wmhay}}[k pOf;pm;rdaom rd*g& ola|;onf jrwfA'k w
&m;
awmfudk em,lvdkaompdwfqEonf jyif;pGmjzpfay:av\/ wuwGef;wdkYuvnf;
uefYvefYumtjyifbufrSom w&m;awmfudkem,l&ef tBuHay;av\/ rd*g&olaX;onf
vnf; wuwGef;wdkY\pum;twdkif; vdkufemvsuf w&m;awmfudk em,lav\/
jrwfAk'onf ]]oifola|;um; uefYvefYum\tjyifbuf aevdkrlvnf;
aeap? eH&w
H pfzuf odYk r[kwf awmifwpfzuf odYk r[kwf pMu0Vmwdu
k w
f pfzuf aevdrk l
vnf;aeap? igbk&m;rnfonf rnfrQyifc&D;a0;uGmaeapumrl oifhtm; igbk&m;\
toHawmfuMkd um;apjcif;iSg pGr;f Edik af y\}}[k rdeYf qo
kd nft
h vm; aTa&miftqif; rSn0hf if;
aomtoD;&Sdonfh o&ufyifBuD;\ yifpnfudkudkif vIyfbdouJhodkY w&m;awmfudk
a[mMum;awmfrlcJhav\/ w&m;awmf\tqkH; rd*g&ola|;onf aomwmywdzdkvf
wnfcJhav\/ xdkYaemuf rd*g&ola|;onf uefYvefYumudkrcsDNyD;vQif jrwfAk'\
ajcawmfwdkYudk wnfjcif;ig;yg;jzifh &Sdcdk;av\/ xkdYaemuf jrwfAk'\ xHawmfarSmuf
yifvQif ]]cspo
f rD;.. oifonf ,aeYut
kd pjyK ig\rdcifygay}}[k ajymqdu
k m 0domcgudk
trdt&mxm;av\/ xdktcg rSp 0domcgonf ] rd*g&rmwm = rd*g& ola|;\r,f
awmf} [k trnfopfudk &&SdcJhav\/
0domcgonf aemufwpfaeYtwGufvnf; jrwfAk'udk yifhzdwfjyef\/
xdkaeYvnf; 0domcg\a,murrdef;ronf aomwmywdzdkvf wnfcJhav\/
(cifyGef;onf ykP0ke\w&m; xl;&jcif;udkum; rawGU&ay/) xdktcsdeftcgrSp
rd*g&ola|;\tdrfonf omoemawmftwGuf [if;vif;yGifhaomwHcg;&Sdonf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 49

jzpfavawmh\/ taMumif;udk&nfG,f rif;uGef;wdyd#u q&mawmfBuD;u]oljrwfwpfa,muf? tdro


f aYkd &mufu? jrm;ajrmufajymxl? tdraf evlw?Ykd edAL eef;cGi?f
taomh0ifz?Ykd r*i&f pS q
f if?h wHcg;yGi\
hf }
[k vuFmwpfydk'fjzifh oDukH;um rSwfcsufjyKxm;awmf rlcJhay\/ rd*g&ola|;onf
rdrdtay: acR;r0domcg\aus;Zl;BuD;rm;onfhtwGuf arwmouf0if Munfvifvm
av\/ xdYk aMumifh av;vHonfh r[mvwmwefqmudk tNrJwef;0wfqif&efroiho
f jzifh
ayghayghyg;yg;jzpfaom ]Cer|u&wemwefqm}udk jrwfAk'\a&SUyif 0wfqifapjcif;
jzifh rdrd\arwmouf0ifMunfvifykHudk ay:vGifxif&Sm;apcJh\/ ,if;wefqmonfum;
tzdk;wpfodef;xdkufwefay\/
txufazmfjyyg taMumif;&yfwdkYudkMunfhaomf rd*g&ola|;onf acR;r0dom
cgtm; rdcift&mxm; *kPw
f ufapcJah Mumif; awGU&ay\/ onfrmS vnf; avmu
xkH;wrf;ESifh nDGwfouJh odkY obm0usaomvkyf&yfvnf;jzpfaMumif; awGUEdkifay\/
odkY rd*g&ola|;tm; w&m;xl;&jcif;? tyg,fqif;&JrSvGwfuif;&jcif; paomtusdK;
w&m;wdkYudk cHpm;&jcif;rSm acR;r0domcgudktrSDjyKomvQif &&Sdjcif;jzpfay\/ ,if;
rSmvnf; oyK&dolyed,puf? o'r0epufwdkY\axmufyHhrIaMumifhvnf;jzpfay
\/ 0domcgonf rd*g&ola|;udkomru rd*g&ola|;\ ZeD;onf (rdrd\a,mur
rde;f rol)tm;vnf; aomwmyefjzpfap&ef t"dutcef;u@rSyg0if aeay\/ rd;kd zvm
Ak'b
mom0ifwpf&mu &wemokyH g;udyk rdk dk ouf0if,MHk unfvmatmif pnf;k;H odr;f oGi;f
&onfrSm vG,fulayrnf/ odkYaomfvnf; bmomjcm;wpfa,mufudk Ak'bmom0if
jzpf&ef pnf;kH;&onfrSm rvG,fulEdkifay/ ,ckrlum; rd*g&rdom;pkudk Ak'bmom0if
jzpfaponfomru rd*g&ZeD;armifESHwdkYonfyif aomwmyef tqifhodkYa&mufcJhonfrSm
0domcg\t&nftcsif; wpf&yfyifjzpf\/ (ae&m 0domcg\cifyGef;onf ykP
0ke\w&m;xl;&&dcS jhJ cif;&S-d r&S[
d al om taMumif;udk usr;f *efwYkd azmfjyxm;jcif;r&Syd g/
odkYaomfvnf; aomwmyeftqifhodkY ra&mufapumrl Ak'bmom0ifawmh tenf;qkH;
jzpfEdkifayrnf[k ,lq&ay\/)
0domcg\ y&[dwqk&pS yf g;
0domcgonf a,murBuD;\ csD;ajrmufjcif;udkcH,l&onfhtcsdefrSp
'gepaom aumif;rIwdkYudk pdwftvdk&Sdwdkif; jyKvkyfav\/ wpfyg;olwdkYtm;vnf;
wdkufwGef;\/ jrwfAk'xHawmf rSvnf; atmufazmfjyygqk&Spfyg;wdkYudk awmif;cJhav\/
jrwfAk'onfvnf; ,if;qk&Spfyg;wdkYudk 0domcgtm; ay;awmfrlcJhav\/
,if;qk&Spfyg;rSm(1) 0duom#du'ge

= oHCmtm; toufxufqkH; rdk;a&cHouFef;

50

t&Sift*P (vSnf;ul;)

vSL'gef; cGifh&jcif;?
= {nfhonftm*EK&[ef;wdkYtm;
qGrf;vSL'gef;cGifh &jcif;?
(3) *rdubw'ge
= c&D;oGm;&[ef;wdkYtm; qGrf;vSL'gef;cGifh&jcif;?
(4) *dvmebw'ge
= olem&[ef;wdkYtm; qGrf;vSL'gef;cGifh&jcif;?
(5) *dvmEky|mubw'ge = olemjyK&[ef;wdkYtm; qGrf;vSL'gef;cGifh&jcif;?
(6) *dvmeabZ'ge
= olem&[ef;wdkYtm; aq;vSL'gef;cGifh&jcif;?
(7) "k0,m*k'ge
= tNrJ,m*kqGrf; vSL'gef;cGifh&jcif;?
(8) O'uom#du'ge
= bduKeDoHCmtm; a&oEkyfouFef;vSL'gef;cGifh
&jcif;?
[laom &Spfyg;wdkYwnf;/ qk&Spfyg;udkMunfhaomf 0domcgonf ,if;qk&Spfyg;udk
awmif;jcif;rSm rdrdtwGuf awmif;jcif;r[kwfaMumif; odomEdkifay\/ pifppf olr\
qkwdkYonf y&[dwtusdK;iSgomvQifjzpfay\/ ,if;tcsufudkMunfhaomf 0domcgonf
wpfudk,faumif;orm; r[kwfaMumif; avhvmod&SdEdkifay\/ ae&m ouFef;? qGrf;?
,m*kwdkYudk vSL'gef;jcif;rS&&Sdaom tusdK;wdkYudkvnf; odem;vnfoihf\/ ,if;tusdK;
wkdYukd atmufygtwdkif; avhvmawGU&SdEdkifao;\/
(2) tm*EKubw'ge

ouFe;f vSL'gef;&usdK; trsdK;trsdK;


ouFe;f vSL'gef;&usKd ;wdYk rmS trsKd ;rsKd ;&Sad Mumif; usr;f *efrsm; azmfjyxm;ay\/
ydvdE 0paw&tyg'gef ouFef;vSL'gef;&usdK; &Spfyg;&SdaMumif; azmfjyxm;\/
,if;wkdYrSm(1) aTtqif;ESifhwlaom tqif;&Sdjcif;?
(2) cEmudk,f tnpftaMu;r&Sd oefY&Sif;pifMu,fjcif;?
(3) ta&mift0gESifh jynfhpkHjcif;?
(4) bkef;wefcdk;tmEkabmfBuD;jcif;?
(5) odrfarGUEl;nHhaom udk,f&Sdjcif;?
(6) tjzL? t0g? teD t0wfykqdk;wpfodef;wdkY OD;xdyftxuf aqmif;rdk;vsuf
&Sdukefjcif;?
(7) ydk;ykqdk;? urvmykqdk;wdkYudk&jcif;?
(8) acgrykqdk;? 0gjcnfykqdk;wdkYudk&jcif;wdkYjzpf\/
"r y '|uxmum; ouF e f ; tvS L \tusd K ;onf trsd K ;orD ; wd k Y t m;
]]r[mvwmwefqm}}udk&jcif;? trsdK;om;wdkYtm; ]]wefcdk;jzifhNyD;aom oydwfouFef;udk
& {[dbduK&[ef;}} jzpf&jcif; wdkYaywnf;[k azmfjyxm;jcif;udkvnf; awGU&ay\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 51

if;tjyif t|omvdeDt|uxmum; ouFef;vSL&usdK; ajcmufyg;&Sdao;\/ ,if;


wdkYrSm(1) aumif;aom tqif;&Sdjcif;?
(2) aumif;aom toH&Sdjcif;?
(3) aumif;aom teHYtouf&Sdjcif;?
(4) aumif;aomt&omudk okH;aqmif&jcif;?
(5) El;nHhaomcEmudk,f&Sdjcif;?
(6) tema&m*guif;&Sif;wdkYyifjzpf\/
qGr;f vSL&usdK;ig;yg;
qGrf;vSL'gef;&m tusdK;ig;yg;&SdaMumif; t*FkwdK&f azmfjyxm;ay\/ ,if;
wdkYrSm atmufygtwdkif;jzpf\/
(1) touf&Snfjcif;?
(2) tqif;vSjcif;?
(3) udk,fpdwfESpfjzm csrf;omjcif;?
(4) tm;cGefAvBuD;jcif;?
(5) PfynmBuD;jcif;?
,m*ktusdK; trsdK;rsdK;
,m*kukd aomufo;Hk jcif;jzifh tusdK;ig;yg;ud&k &Sad pEdik yf gonf/ ,if;ig;yg;rSm(1) qmavmifjcif;udk y,fjcif;?
(2) rGwfodyfjcif;udk y,fjcif;?
(3) avudk atmufodkYpkefapjcif;?
(4) qD;tdrfudk pifMu,fapjcif;?
(5) tpmudk aMuusufapjcif;wdkYjzpf\/ onfum; aomufokH;oltwGuf&&Sd
apaom tusdK;w&m;jzpf\/

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

,m*kudk vSL'gef;oltwGufum; tusdK;ig;yg;yif &&Sday\/ ,if;ig;yg;rSmtema&m*g uif;jcif;?


tqif;vSjcif;?
w&m;udk vsifjrefpGm qifjcifEdkifjcif;?
xrif;tazsmfudk &vG,fjcif;?
touf&Snfjcif; wdkYjzpfay\/
0denf;r[m0gum; txufygtusdK;(2)&yfudkaygif; ,m*ktusdK;(10)yg;&Sd

52

t&Sift*P (vSnf;ul;)

aMumif;vnf; awGU&ao;ay\/
0domcg\ xl;jcm;csufrsm;
jrwfAk'\vufxufawmf toufwpf&mhESpfq,f&SnfolwdkYwGif 0domcg
onfvnf; wpfOD;tygt0ifjzpfaMumif; awGUEdkifay\/ jrwfAk'vufxufawmf
toufwpf&mhESpfq,f&SnfolwdkYrSm ajcmufOD;&Sday\/ ,if;ajcmufOD;wdkYrSm(1) 0domcg?
(2) aygu&omwdykPm;?
(3) jA[m,kykPm;?
(4) Am0&d,ykPm;?
(5) t&SiftmeEmrax&fjrwfESifh
(6) t&Sifr[muyrax&fjrwfwdkYjzpf\/
onfrSmvnf; 0domcg\xl;jcm;csufwpf&yfyifjzpf\/
wpfzef 0domcgonf om;q,fa,muf? orD;q,fa,mufwdkY xGef;um;cJh
av\/ xdkom;orD;ESpfq,fwdkYwGif wpfa,mufwpfa,mufwGif om;q,fa,mufpD?
orD;q,fa,mufpD xGef;um;jyefav\/ xdkajr;av;&mwdkYwGifvnf; wpfa,mufwpf
a,mufwGif om;q,fa,mufpD? orD;q,fa,mufpD xGef;um;jyefavaomaMumifh
jrpfaygif;&Spfaxmif&Sdav\[kqdk\/ onfrSmvnf; 0domcg\xl;jcm;csufwpfckyif
jzpfav\/
ae&m om;orD;ESpfq,f? ajr;av;&m? jrpf&Spfaxmif&Sd\qdkonfrSm
omrefMunfhaomf r,kHEdkifp&m jzpfay\/ odkYaomfvnf; *sD;eufbGcf atmha0g('f)
&Daumh('f) urmhthHzG,frSwfwrf;rsm;pmtkyfvm taxmuftxm;wdkYESifhEdIif;,SOfaomf ,kH
Munfp&mjzpfvm&ay\/ ,if;pmtkyf atmufyg twdkif; azmfjyxm;ay\/
]]&Siaf rG;vGe;f /
/ urmwGif om;orD;tarG;EdkifqkH;tjzpf rSefuefaom
taxmuftxm;ESifhwuG vufcHEdkifonfhtrsdK;orD;rSm k&Sm;jynf? armfpudk
pD&ifyikd cf iG ehf ,fajrrS v,form;BuD; zsdK'dAk mqDvuf (1816-72)\ yxrZeD;
jzpf\/ xdktrsdK;orD;onf uav;(27)Budrf arG;zGm;cJh&m ESpfrTmyl; (16)Budrf?
okH;rTm;yl; (7)Budrf? av;rTmyl; (4)Budrf arG;zGm;jcif;jzifh uav;(96)a,muf
arG;zGm;cJh\/ xdkYaMumifh 'kwd,ZmtvufZEm;\ eef;awmfodkYyif 0ifa&muf
cpm;cJh&oltjzpf xif&Sm;cJhonf/
rMumrDu cdkifvkHaomowif;wpf&yft& b&mZD;EdkifiHrS dkifrGef'dk
umaemAm\ZeD; *sdKqDrm umaemAm (touf-54)onf olr\ 38-

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 53

a,mufajrmufuav;i,fudk zGm;jrifcJhaMumif; od&avonf/ xdktrsdK;


orD;onf touf(15)ESpftG,fwGif vufxyfcJhjcif; jzpfNyD; wpfESpf
wpfom;us arG;zGm;jcif;jzifh ,cktcg om;-14a,mufESifh orD;-24 a,muf
&SdayNyD/ 1972 ckESpf arvtwGif;u rdcifjzpfolu ]]'Duav;awGaMumifh
tvkyfIyf& aomursm;&wmrSefayr,fh arG;&usdK;awmh eyfygw,f&Sif}}[k
vnf;aumif;? zcifjzpfolu ]]'DvdkpdwfIyfp&mrsdK;b,fvdk? b,fvdkjzpfvm
w,f rqdkEdkifygbl;Asm}}[kvnf; qdkcJhavonf/}}
wpfzef 0domcgonf toufBuD;aomfvnf; qHyifwpfacsmif;rSvnf; jzLjcif;
r&Sday/ toufwpfq,fhajcmufESpftG,f trsdK;orD;uav;uJhodkY tpOftNrJEkysdKaeay
\/ om;orD;? ajr;? jrpfwYkd EiS t
hf wlomG ;vQif ]]b,f[m 0domcgygvdr}hf }[k ar;,lMunf&h
atmif EkysdKae\/ ae&mrSx&m tcgom 0domcgudkodEdkifay\/ rnfodkYyifMunfhMunfh
oGm;jcif;? &yfjcif;? xdkifjcif;? avsmif;jcif; [laom &d,mykwfav;yg;vkH; wifhw,f
vSyae\/ onfrSmvnf; 0domcg\xl;jcm;csuf wpfckyifjzpfav\/
0d o mcgonf rd e f ; rom;yif j zpf a pumrl ,Of a us;od r f a rG U aomf v nf ;
tm;EGJUolum; r[kwfygay/ qifajymif;ig;pD; tm;tif&Sday\/ xdkYaMumifhyif tav;csdef
rsm;onfh r[mvwmwefqmudk 0wfqifEdkifjcif;vnf; jzpf\/ aumovrif;udk,fwdkif
yif 0domcgtm; qifajymifig;pD; tm;tif&Sdr&Sd udk vufawGUprf;oyfzl;ay\/ wpfaeY
0domcgonf trsdK;orD;ig;&mESifhtwl aZw0efausmif;odkY w&m;emoGm;pOf qif
ajymifBuD;udkvTwf prf;oyfap\/ tNcHt&HtrsdK;orD;rsm; xGufajy;Muaomfvnf;
0domcgum; xGufajy;jcif;rjyKcJhay/ a`E&&yif oGm;av\/ ajy;0ifvmaom
qif a jymif B uD ; ud k vuf E S p f a csmif ; jzif h y if ES m armif ; ud k q G J wG e f ; vd k u f a v\/
qifajymifonf 0domcg\ wGef;tm;aMumifh aemufodkYzifxdkif&uf usoGm;onf[l\/
ae&m aumovrif;onf 0domcgtm; qifajymifvTwf prf;oyfjcif;
onf 0domcg 'kua&mufrnf[kodvQifum; jyKrnfum;r[kwfay/ 0domcg\
tpGrf;owdwdkYudk ,kHMunf tjcm;olrsm;odap&eftwGufom prf;oyfjcif;jzpfwef&m
\/ tb,fhaMumifhqdkaomf oludk,fwdkifac:,lvmaom olaX;\orD; jzpfonfhtjyif
jrwfAk'\wynfhr jzpfaomaMumifhyif jzpf\/ onfwdkYum; 0domcg\ xl;jcm;
csufwdkYyifjzpf\/
ykAm kaH usmif;aqmuf&ef taMumif;zefvmjcif;
0domcgonf cGifhjyKcsuf&&SdonfhtcsdefrSp aomwmyeft&d,m om0dumr
jzpfonfh tm;avsmfpGm bk&m;oGm;? ausmif;wuf0wfrysufay/ tenf;qkH; wpfaeYESpf
BudrfoGm;a&mufav\/ oGm;onfhtcgwdkif;vnf; vufcsnf;roGm;ay/ rGef;rwnfh

54

t&Sift*P (vSnf;ul;)

rDomG ;vQif qGr;f ? cJz,


G ?f abmZOfwYdk ukd ,lomG ;\/ rGr;f wnfNh yD;aemufyikd ;f oGm;vQifum;
]]aq;ig;rsdK;}} ESifh ]]azsmf&nf&SpfrsdK;}} wdkYudk ,laqmifoGm;\/ jrwfAk'ESifhomru t&Sif
om&dykw&m? t&Sifr[marm*vmefrSonf udk&ifi,fuav;txd oHCmtm;vkH;ESifh
tuRrf;0if &if;ESD;rI&Sday\/ &if;ESD;onfhtm;avsmfpGm udk&ifi,fuav;rsm;u 0domcg
vmonfhtcgwdkif; ]]vufxJrSm bmvSLp&mygovJ}}[k Munfhwwf\/ udk&ifi,frsm;u
0domcgtm; omoemhr,fawmfBuD;}}[k oabmxm; tuRrf;w0ifqufqHouJhodkY
0domcguvnf; rdrd\ om;i,f? ajr;i,frsm;yrm oabmxm;\/ vdktyfonfrsm;udk
vnf; jznfhqnf;vSL'gef;NrJ jzpfay\/ aeYpOfaeYwdkif;vnf; rdrdtdrf oHCmESpfaxmif
tm; tNrJqGrf;vSL'gef;av\/
wpfaeY 0domcgonf uRefrrsm;NcH&Hvsuf jrwfAk'\w&m;pum;awmfudk
em,l&ef ausmif;awmfodkYoGm;av\/ ,if;odkYoGm;&m ausmif;awmfodkY 0ifvwfaomf
]]jrwfAk'\txHawmfodkY ysHUvGifholwdkY\toGiftjyifjzifh oGm;jcif;iSgroihfavsmfacs}}[k
qifjcifrdum r[mvwm wefqmudk cRwfNyD; uRefr\vufokdY ay;tyfav\/ xdkY
aemuf Cer|uwefqmudk vJvS,f0wf jrwfAk'\ w&m;awmfudk em,lav\/
w&m;NyD;qk;H jyefaomtcg uRefronf r[mvwmwefqmudk w&m;emonfah e&myif
arhusefaecJh\/
txl;ojzifh w&m;emNyD;jyefoGm;aom y&dowf\ wpfpkHwpf&maom0wK
arhusef&pfcJhvQif xdk0wKudk t&SiftmeEmrax&fonf odrf;qnf;xm;awmfrlNrJjzpfay\/
t&SiftmeEm rax&fonf xdkaeY r[mvwmwefqmudkawGUjrif& jrwfAk'tm; xdk
taMumif;udkavQmufxm;&m jrwfAk'\ ]]oihfavsmfaomae&m odrf;qnf;ap}}[laom
trdefYawmftwdkif; apmif;wef;avScg;wpfzuf csdwfqGJxm;av\/
0domcgonf rusef;rmaom&[ef;rsm;ESifh udk&ifrsm;tm;jyKpkvkyfauR;jcif;?
vdt
k yfonfrsm;udk vSL'gef;jcif; tp&Sad omudpw
Ykd ukd aqmifu
G Nf yD;aemuf ausmif;wdu
k f
twGif;rSxGufvm cJh\/ tjyifa&mufonfhtcg r[mvwmwefqmudk 0wfqif&ef
uRefrtm; awmif;av\/ xdktcgrS uRefronf ausmif;awmfarhusefcJhonfudk
trSwf&av\/ 0domcgu jyef,lcdkif;\/ ]]tu,f t&SiftmeEmrax&f aumuf,l
odr;f xm;vQif r,lc&hJ efEiS hf xdw
k efqmudk pGeYf vLS NyD;om;jzpfonf}} [kvnf; rSmMum;vdu
k f
av\/ uRefrvnf; t&SiftmeEmrax&f\ tjcm;ae&modkYodrf;qnf;xm; onfudk
od& rSmvdkufonfhtwdkif; jyefvnf ,lrvmcJhay/ odkYaomfvnf; &[ef;awmfrsm;
apmifha&Smuf&ef 0efav;rnfpdk;aomaMumifh jyef,lap\/
aemufaeY rdrdtdrf jrwfAk'qGrf;bkOf;ay;NyD;aomtcg 0domcgonf
xdak rhusecf ahJ om r[mvwmwefqmukd jrwfA'k t
m; vSL'gef;av\/ odYk aomf jrwfA'k u

]]wefqmrnfonf &[ef;wdkYtm; rtyfpyf}}[k rdefYy,fawmfrlav\/ xdktcg


0domcgonf ]]t&Sifbk&m;.. wynfh awmfronf wefqmudk wefzdk;jzwf xdkaiGjzifh

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 55

jrwfAk'oDwif;okH;awmfrl&mausmif;awmfudk aqmufvkyfvSL'gef;ygrnfbk&m;}}[k
avQmufxm;av\/ xdktcg jrwfAk'uvnf; vufcHav\/ 0domcgonf ,if;
wefqmudk aTyef;wdro
f nftm; tzd;k jzwfap\/ ,if;wefqm\wefz;kd rSm oef;uk;d q,f
ESifh vufcrSm wpfodef;jzpfay\/ xdkYaemuf ,if;wefqmudk vSnf;ay:wifvSnfhvnf
a&mif;csav\/ 0,fEikd o
f nfo
h u
l m; r&Sad y/ xdYk aMumifh rdru
d ,
kd w
f ikd yf if0,f,cl &hJ av\/
ae&m 0domcg\uRefronf r[mvwmwefqmudk o,f,lEdkifaMumif;
avhvmawGU &Sd&ay\/ odkYaomfvnf; 0wfqifxdkufaom bkef;uHrygvmay/ tb,f
aMumifhqdkaomf twdwfb0wdkY ouFef;vSL'gef;cJhjcif; r&Sdjcif;aMumifh[k okH;oyf&
rnfjzpfay\/ xdYk aMumifh trsdK;aumif; orD;wdYk onf 0domcguJo
h Ykd r[mvwm wefqm
udk 0wfqifvdkygu &[ef;awmfwdkYtm; ouFef;vSL'gef; oihfay\/ odkYr[kwfygu
tm;tifaumif;aomfvnf; r[mvwmwefqmudk 0wfqifcGifh&rnfum; r[kwfay/
ykAm kaH usmif;awmfBuD;udk aqmufvyk yf Hk
jrwfAk'onf om0wdNrdKU\ ta&SUbufwHcg;teD; ausmif;aqmuf&ef
TefMum;av\/ xdkYaemuf 0domcgonf ausmif;ajrae&mudk wefzdk;aiG oef;(90)jzifh
0,f,lvdkuf\/ xdkYaemuf ausmif;aqmufvkyf&ef vdktyfonfhypnf;rsm;udk 0,f,l&m
wefzdk;aiG oef;(90)ukefusav\/ 0gyumv jrwfAk'wdkYonf a'opm&Dc&D;udk
<ucsDawmfrlNrJjzpf&um; 0domcgonf ausmif;aqmuf&m MuyfrwfpDrHay;rnfh rax&f
wpfyg;udk xm;awmfrlcJh&ef avQmufxm;av\/ jrwfAk'uvnf; ]]rdrdoabmus
ESpfoufonfhrax&f\ oydwfudk ,lxm;vdkuf}}[k trdefYawmf&Sdav\/
0domcgonf t&SiftmeEmrax&fudk oabmusESpfouf\/ rax&fjrwfESifh
vnf; &if;ESD;NyD;om;jzpfonfhtavsmuf Munfdk&if;pGJvnf; &Sday\/ odkYaomfvnf;
vsifjrefpmG NyD;a&;onfom t"duusay\/ yk*Kd vfa&;onf t"dur[kwaf y/ ryifryef;
bJ ausmif;awmfBuD; vG,u
f pl mG NyD;pD;zdYk &efrmS um; wefc;kd &Si\
f t&mom jzpf\/ wefc;kd &Sif
om pGrf;Edkif\/ xdkYaMumifh t&SiftmeEm\oydwfawmfudkr,lbJ t&Sifr[marm*vmef
rax&f\ oydwfudkom ,lxm;vdkuf\/ jrwfAk'uvnf; xdkt&Sifjrwfudk aecJhzdkY&ef
trdefY&Sdvdkuf\/ t&Sifjrwfonf rdrd\wynfhig;&mESifhtwlusefaecJh\/
rax&fjrwf\ tmEkabmfaMumifh ,lZemig;q,f? ajcmufq,fa0;aomt&yf
odkY opfom;? ausmufponfwdkYtwGuf oGm;a&mufonfholrsm;rSm aeYcsif;jyefvmEdkifMu
\/ yifyef;rI? xdcu
kd rf v
I nf; rjzpfcMhJ uay/ odYk jzifh rMumrDomvQif ESpx
f yftw
k w
f u
kd f
ausmif;BuD;NyD;pD;oGm;cJh\/ ,if;ausmif;BuD; \ ajrae&mtus,ft0ef;onf rif;y,f
&Spfy,f (tvsm;-912ay? teH 400 ay) us,f0ef;\/ ausmif;BuD;rSm atmufxyf
wdu
k cf ef;aygif;ig;&m? tay:xyf wdu
k cf ef;ig;&m&Sad y\/ xdYk aMumifh ,if;ausmif;BuD;
wdkufcef;aygif;wpfaxmifwdwd &Sday\/

56

t&Sift*P (vSnf;ul;)

ESpfxyfausmif;BuD;wpfaqmifwnf;jzifh xD;xD;rm;rm;jzpfae rwifhw,f


ojzifh ausmif;BuD;ud0k ef;&H ur|mef;ausmif;aygif;ig;&m? jyom'fig;&m? wefapmif;&Snf
ig;&mwdkYudkvnf; aqmufvkyfjyef\/ azmfjyygt&mtm;vkH;udk rax&fjrwf\ BuD;Muyf
rIjzifh udk;vMumaomtcg tm;vkH;NyD;pD;oGm;av\/ ,if;ausmif;wdkufBuD;udk
trnftm;jzifh ]ykAm &mr = ykAm kaH usmif;wdu
k }f [k ac:Mu\/ tb,fhaMumifhqdkaomf ykA
- om0wdNrdKU\ ta&SUbufwnfaom? tm&mr-ausmif;wdkuf jzpfaomaMumifh
yifjzpf\/ ausmif;a&pufcsyGJ 0domcgonf jrwfAk'tm;yifhzdwf ausmif;awmfBuD;
tm; vSL'gef;cJhav\/ jrwfAk'ESifhoHCmawmfwdkYtm;vnf; ausmif;awmfBuD;0guyf&ef
avQmufxm;cJh\/
0domcgonf rd;k av;vwdYk umvywfv;Hk ausmif;a&pufcsyGu
J kd usif;yav\/
xdktawmtwGif;0domcg\ oli,fcsif;rwpfa,mufonf tzdk;wpfodef;wefaom
t0wfudk ,lvmNyD; ajrtcif;tjzpfyg0ifvSL'gef;vdk ae&may;&ef awmif;qdkav\/
cif;p&mae&mum; tvyfr&Sdygay/ xdkYaMumifh t&SiftmeEmrax&fESifhwdkifyif
oli,fcsif;r\o'gw&m;wdkY wdk;yGm;a&;twGuf avScg;&if;ajcokwfonfhae&mvSL&ef
wdkufwGef;cJhav\/ onfudkMunfhaomf 0domcgonf tvSL'geay;&m vdkavao;
r&Sdatmif ay;vSLcJhaMumif; awGUEdkifay\/ 0domcgonf ausmif;a&pufcsyGJ\aemufqkH;
&ufjzpfaom wefaqmif;rkef;vjynfhaeY oHCmawmftm; ouFef;rsm;udk qufuyf
vSL'gef;cJhav\/ 0gti,fqkH;aom oHCmawmfwdkYtm; vSL'gef;aomouFef;onfyif
wpfaxmifwefzdk;&Sday\/ xdkYtwl oydwf pwkr"kudkxnfhvnf; vSL'gef;cJhav\/
odkY rkd;av;vywfvkH; ausmif;a&pufcsyGJudk taMumif;jyK oHCmawmf
wdkYtm; ypnf;av;yg;jzifh vSL'gef;rIjyKcJh&m pkpkaygif;ukefusaiGonf oef;udk;q,f
jzpf\/ odkYvQif 0domcgonf(u)
ausmif;ajr0,f&m
oef; 90/
(c)
ausmif;aqmufvkyf&m
oef; 90?
(*)
ausmif;a&pufcsyGJusif;y&m
oef; 90?
pkpak ygif; oef;aygif;ESp&f mh ckepfq,faomypn;f OpmwdYk ukd jrwfA'k \
omoemawmftm;
vSL'gef;cJhav\/ odkY ykAmkHausmif;wdkufBuD;udk vSL'gef;onfh0domcgonf ausmif;
trBuD;[laom *kPfyk'fwpfckwdk;vsuf ]ausmif;trBu;D 0domcg}[k xif&Sm;vmcJhay\/
0domcg\'get&m olrwlatmif xl;cRefrIudk t|uxmq&mu atmuffygtwkdif;
rSwfcsufjyKxm;cJhay\/
]]jrwfAk'omoemawmftm; ypnf;av;yg;vSL'gef;olwdkYwGif trsdK;om;rsm;
teuf temxydPfola|;BuD;? trsdK;orD;rsm;teuf 0domcgudkrDol wpf
a,mufrQr&Sdacs}}

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 57

"r*gxmwdjYk zifh oDusL;aom ausmif;trBuD;0domcg


ausmif;a&pufcsyGJ NyD;qkH;onfhnaecsrf; ausmif;trBuD;onf om;orD;?
ajr;? jrpfwdkY ESifhtwl ]]igawmifhwcJhaom t&mtm;vkH;onf jynfhpkHNyD}}[k pdwful;
0rf;ajrmufvsuf ausmif;awmf BuD;udkvSnfhvnfMunfhI&if; yDwdt[kefaMumifh atmuf
azmfjyygt"dyg,f&Sdaom "r*gxmwdkYudk om,mcsdKNrdefaomtoHjzifh oDusL;cJhav\/
,if;"r*gxmwdkY\t"dyg,fwdkYrSm(u) ]]igonf b,ftcg ykAmkHausmif;tvSL'geudk ay;vSL&ygtHh
enf;}} [laom ig\awmifhwcsufonf ,cktcg jynfhavNyD
wum;/
(c) ]]igonf b,ftcg anmifapmif;? tif;ysOf? bkv
H QdK? ausmif;tok;H
taqmifwdkYudk vSL&ygtHhenf;}} [laom ig\awmifhwcsufonf
,cktcg jynfh avNyDwum;/
(*) ]]igonf b,ftcg qefuGJpyg;vkH;cJryg tom;a&m>yrf;aom
pma&;wHqGrf;udk ay;vSL&ygtHhenf;}}[laom ig\awmifhwcsuf
onf ,cktcg jynfhavNyDwum;/
(C) ]]igonf b,ftcg ckcH snfouFe;f ? 0gcsnfouFe;f wdYk ukd ay;vSL&
ygtHhenf;}} [laom ig\awmifhwcsufonf ,cktcg jynfhav
NyDwum;/
(i) ]]igonf tb,ftcg axmywf? qDOD;? qD? ysm;&nf? wifvJ
wnf; [laom aq;'gewdkYudk ay;vSL&ygtHhenf;}}[laom
ig\awmifhwcsufonf ,cktcg jynfhavNyDwum;/
"r*gxmrsm;udkMunfhaomf ausmif;trBuD;0domcgonf ykAmkHausmif;
awmfBuD;udkom aqmufvkyfvSL'gef;cJhjcif;um; r[kwfay/ anmifapmif;? tifysOftp
&Sdaom ausmif;tokH;taqmif ypnf;rsm;ESifh qGrf; ouFef; aq; wkdYudkvnf; vSL'gef;
cJhaMumif; odomEdkifay\/ xdkYaMumifh ,aeYacwf ausmif;vSL'gef;onfh trsdK;aumif;
om;? trsdK;aumif;orD;wdkYonf ausmif;trBuD;0domcgudk twk,l tm;usvsuf qGrf;?
ouFef;? ausmif;? aq;omru ausmif;tokH;taqmif ypnf;rsm;udkvnf; vSL'gef;oihf
ay\/ ae&m 'ge[lonf tusKd ;ay;jcif;oabm&S&d m 0domcgvSL'gef;aom'gewdYk \
tusdK;w&m;wdkYudk ae&mazmfjyygOD;rnf/ (qGrf;? ouFef;? aq;wdkY\tusdK;wdkYudk
a&;om;cJhayNyD) ,if;wdkYrSm atmufygtwdkif;jzpfay\/
ausmif;vSL'gef;&usdK; (7)yg;
(1) ewfb0? vlb0wdkY y#doaEae&jcif;?

58

(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)

t&Sift*P (vSnf;ul;)

awmifhwkHjzifh taqmufttkH&jcif;?
aMumufGHUxdwfvefYrIuif;jcif;?
jcaoFhopfusm;paom om;&Jrsm;ESifh bDvl;wdkYrzrf;,l? rESdyfpufEkdifjcif;?
raumif;aomtdyfrufudk rjrifrufjcif;?
owdaumif;jcif; (l;oGyfazmufjyefrIuif;jcif;)?
b0tqufqufudkodjcif;? aemufqkH;b0 t&[wzdkvfudkyefqifvsuf
edAmefudk&&Sdjcif;?

anmifapmif;(ukwif)vSL&usdK; (11)yg;
(1) txl;xl;aom &wemjzifhNyD;aom ukwifudk&&Sdjcif;?
(2) &wemjzifhNyD;aom tdyf&mudk &jcif;?
(3) &wemjzifhNyD;aom jyom'fudk &jcif;?
(4) tzdk;xdkufwefaom tdyf&mcif;udk &jcif;?
(5) qif,mOfudk &jcif;?
(6) jrif;,mOfudk &jcif;?
(7) xrf;pifudk &jcif;?
(8) oefvsif;udk &jcif;?
(9) uReftrsdK;orD;wdkYudk &jcif;?
(10) uReftrsdK;om;wdkYudk &jcif;?
(11) wefqmqifNyD;aomtrsdK;orD;wdkYudk &jcif;/
tif;ysOf(yvi)f vSL&usdK; (5)yg;
(1) jrifhjrwfaomtrsdK;jzpf &jcif;?
(2) pnf;pdrfcsrf;om jynfhpkHjcif;?
(3) vltaygif;wdkY\ tdktaocH&jcif;?
(4) ausmfaZmjcif;?
(5) rsufESmav;ck&Sdaom yvifudk&jcif;/
tif;ysOf(xdik cf )Hk vSL&usdK; (2)yg;
(1) &wemtwdNyD;aom xdkifckHudk&jcif;?
(2) qifpG,f pEul;ESpfudk&jcif;?
tif;ysOf (ajcaq;ck)H vSL&usdK; (2)yg;
(1) qif,mOf? jrif;,mOf tp&Sdaom,mOfudk&jcif;?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 59

(2) uRefa,mufsm;? uRefrdef;r ponfwdkYu aumif;pGmvkyfauR;jcif;/


bkv
H QdK (arG&U m)vSL&usdK; (6)yg;
(1) nDGwfaomudk,f &Sdjcif;?
(2) olwpfyg;\tdktaocH &jcif;?
(3) El;nHhaomudk,f &Sdjcif;?
(4) IcsifpzG,f wifhw,fjcif;?
(5) tjcHt&Hudk &jcif;?
(6) txl;tqef;tcif;udk &jcif;?
acgif;tk;H vSL&usdK; (5)yg;
(1) xl;qef;jrifhjrwfaomacgif;tkH;udk&jcif;?
(2) r*fzdkvfw&m;udk &&Sdjcif;?
(3) ay;urf;apmifha&SmufrI jA[pdk&fpaomusifh0wfESifh jynfhpkHjcif;?
(4) tm;rxkwfbJ aAm"dyud,w&m;rsm;ESifh jynfhpkHjcif;?
(5) oDv? orm"d? ynmESifh jynfhpkHjcif;?
ausmif;trBuD;0domcgonf rdrdjyKcJhaom aumif;rIukodkvfwdkYudkawG;awmrI
pm*gEkwd wzGm;zGm;jzpfvsuf 0rf;ajrmufae\/ ,if;odkY 0rf;ajrmufrIyDwd t[kef
aMumifhyif EIwfrSzGifhvsuf Tifvef;om,maom pum;wdkYudkxkwfazmf oDusL;jcif;
yifjzpfay\/ tcsdKUaom&[ef;wdkYu 0domcgESifh rawGUqkHbl;aomaMumifh 0domcg
wpfa,muf pdwfazgufjyef oDcsif;qdkaeonf[laom txifjzifh jrwfAk'tm; avQmuf
xm;av\/ jrwfAk'u ]]ig\orD;onf oifwdkYxifouJhodkY r[kwfay/ urmwpfodef;
u awmif;cJo
h nfq
h t
k wdik ;f tvdq
k Ejynf0h aomaMumifh 0rf;ajrmuf0r;fomjzpf O'gef;
usL;&ifhjcif;jzpfaMumif; &Sif;vif;ajymMum;awmfrlcJhav\/ onfudkaxmufaomf
0domcgonf rdrd\ 0rf;Adkufudk ajAmtrSwfjzifhxkum oDcsif;qdk uonf}}[k a&;om;
oDqdkMuaom ,ckacwfoDcsif;wdkYonf rSefuefjcif; r&SdEdkifygay/ jrwfAk'\
pum;awmft& oDcsif;qdk ujcif;r[kwfygay/
xdkYaemuf jrwfAk'onf atmufygw&m;awmfudk qufvufa[mawmfrlcJhay
\/
]]uRrf;usifaom yef;onfonf yef;ykHxJrS rsm;pGmaomyef;ukH;rsm;ukd oDukH;jyK
vkyfouJhodkY arG;vmNyD;aemuf {uefao&rnfhow0gonf ukodkvfaumif;rI
wdkYudk rsm;rsm;jyKoihf ay\/}}

60

t&Sift*P (vSnf;ul;)

t|uxmq&murl - uRrf;usifaomyef;onfonf yef;tenf;i,fjzifh


yef;ukH;rsm;pGm roDukH;Edkif/ ruRrf;usifvQifrlum; yef;enf;onfjzpfap? rsm;onfjzpfap
oDu;Hk Edik rf nfr[kwaf cs/ uRrf;usifrv
I nf;&S?d yef;vnf;rsm;rlum; yef;uk;H rsm;pGm&atmif
oDukH;Edkifonfom/ xdkYtwl o'gw&m;enf;NyD; Opmrsm;aomyk*dKvfonf ay;urf;
vSL'gef;rIrsm;pGmrjyKEdkif/ o'g ypnf;ESpfyg;pkH enf;yg;ygrlum; rnfodkYrQ rvSL'gef;Edkif
ygay/ o'grsm;NyD; Opmenf;yg;vQifvnf; vSL'gef;rIrsm;rsm; rjyKEdkifygay/ 0domcg
onfum; o'gw&m;vnf;xufoef? ypn;f Opmvnf; rsm;jym;ojzifh ,ckuo
hJ Ykd tvSLyGJ
BuD;udk qifETJEdkifjcif;jzpfay\[k okH;oyfjyxm;cJhayao;\/ xdkYaMumifh o'g? Opm
ESpfjzmjynfhpkHatmif BudK;yrf;oihfvSay\/ odkYrSom 0domcgausmif;trBuD;uJhodkY 'ge
w&m;wdkYudkjyKvsuf 0rf;ajrmufEdkifayrnfom jzpfay\/
jrwfA'k 0domcgESihf ykAm kaH usmif;wkEYd iS phf yf rSwzf ,
G rf sm;
jrwfA'k o
nf 0gawmf(20)twGi;f xdx
k Nkd rdKUGmwkYd oYkd <ua&muf 0guyfow
D if;
okH;ojzifh 0gqdk&mXmerNrJay/ ykAmkHausmif;awmfBuD;udk aqmufvkyfvSL'gef;NyD;onfhESpf
0gawmf(21)rSp ausmif;'umBuD; temxydPfolaX;BuD;ESifh ausmif;trBuD;0domcg
wdkYtm; csD;ajrmufvdkaomaMumifh om0wdNrdKU edA'(tNrJ)0guyfawmfrl\/ 0gyumv
t&yfwpfyg;odkY<ua&mufaomfvnf; 0gwGif;umvodkYa&mufaomtcg om0wdNrdKYokdY
jyefvmum aZw0efESifh ykAmkHausmif;awmfBuD;wdkYom vSnfhvnfoDwif;okH;awmf
rlcJh\/ odkY tvSnfhjzifh oDwif;okH;&mwGif aZw0efausmif;wdkuf nOfhtcg oDwif;
okH;awmfrlvQif aemufaeYeHeufcif; &[ef;taygif;ESifhwuG om0wdNrdKUawmifbuf
wHcg;rS0if NrdKUwGif;qGrf;cHNyD; ta&SUwHcg;rSxGufawmfrlum ykAmkHausmif;awmfBuD;
om vSnfhvnf oDwif;okH;awmfrlcJh\/ xdkYtwl ykAmkHausmif;awmfBuD; nOfhtcg
oDwif;okH;awmfrlvQif aZw0efausmif;awmfBuD; aeYtcgoDwif;okH;awmfrl\/
odkYvQif edA'0gudk aZw0efausmif;awmfBuD; (18)0g? ykAmkHausmif;
awmfBuD; (6)0g qdkawmfrlcJh\/ tedA'0gqdkpOfu (14)0gajrmuf aZw0efausmif;
awmfBuD; (1)0gqdkzl;\/ xdkwpf0gESifh edA'(18)0gaygif;vQif aZw0efausmif; (19)
0g? ykAmkHausmif;wdkuf edA'0gcsnf; oufouf(6)0gqdkawmfrlcJhaMumif;awGU&ay\/
xdkYaMumifh"ry'|uxm aZw0efausmif;awmfBuD; (19)0g? ykAmkHausmif;awmfBuD;
(6)0g aygif;(25)0g? om0wdN rdKU 0guyfawmfro
l nf[k jyqdx
k m; jcif;vnf;jzpfay\/
ae&m jrwfAk'onf ykAmkHausmif;awmfBuD; oDwif;okH;pOf a[mMum;
cJhaom w&m;awmfwdkYudkvnf; odoihfao;\/ w&m;awmfwdkYudkjy&m okwftrnfrQudk
om Tef;jyrnf jzpfygonf/ ,if;okwfawmfrsm;rSm(1)
t*nokwf?
(2)
plVwPSmocF,okwf?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 61

(3)
*Pu arm*vmeokwf?
(4)
r[mykProkwf?
(5)
plVykProkwf?
(6)
tmemygewdokwf?
(7)
plVoknwowf?
(8)
owZ#dvokwf?
(9)
y0g&Pokwf?
(10)
ykProkwf?
(11)
Z&m"rokwf?
(12)
yXrykAm&mrokwf?
(13)
'kwd,ykAm&mrokwf?
(14)
wwd,ykAm&mrokwf?
(15)
pwkwykAm&mrokwf?
(16)
arm*vmeokwf?
(17)
orpdw0*fvm tZwoHa,mZOfyk*dK vf? A[d'oHa,mZOfyk*dK vf
2rsdK;udk t&Sifom&dykw&m a[mMum;awmfrl\/
(18)
omVokwf?
(19)
Oaygoxokwf?
(20)
Oaygoxokwf?
(21)
r[mupm,e0wK?
(22)
OaygowwDeH0wK?
(23)
okreomraP&0wK?
(24)
tmeEaw&0wK?
(25)
a&0waw&0wK?
(26)
'G,wmEkyeokwf? wdkYjzpfay\/
ausmif;trBuD;0domcgonf aomwmyefyk*dKvfjzpfonfhtm;avsmfpGm
&wemokH;yg;ESifh uif;rjzpfEdkifay/ aeYpOfaeYwdkif; rdrdtdrf oHCmawmfwdkYtwGuf
qGrf;uGrf;a0,sm0paqmifGuf&\/ wpfcgwpf&Hvnf; jyifyvlrIa&;udpr sm;udk vdkuf
ygaqmifGuf&ao;\/ xdkodkY rtm;rvyfonfh Mum;rSmyif jrwfAk'&Sd&mausmif;awmfodkY
wpfaeYESpfacguf rSefrSefa&mufatmif oGm;ayao;\/ ausmif;a&mufonfhtcgvnf;
bk&m;zl;jcif;? w&m;emjcif;wkdYrSm rnfonfhtcgrSrysufay/ a0ae,s wdkYtm;
&nf,
G
f a[mMum;cJah om w&m;awmfwYkdtm; emMum;cJ\
h / wpfcgwpf&H vnf; rdrt
d m;
&nfG,f jrwfAk'udk,fawmfwdkif a[mMum;aomw&m;awmfwdkYudk emMum;cJh\/

62

t&Sift*P (vSnf;ul;)

ae&m jrwfAk' udk,fawmfwdkif ausmif;trBuD;0domcgtm; a[mMum;aom w&m;


awmfrsm;udkvnf; odoihfayao;\/ ,if;wdkYrSm(1)
Oaygoxokwf?
(2)
OaygoxwDeH 0wK?
(3)
'kwd,0domcgokwf?
(4)
yXr"avmudwokwf?
(5)
0domcgokwf?
(6)
0domcgokwf wdkYyifjzpfay\/
wpfzef ykAmkHausmif;trBuD; 0domcg\b0ESifh pyfvsOf; Zmwfawmfrsm;
vnf; awGU&Sd&ayao;\/ ,if;ZmwfwdkYrSm(1)
wduedygwf? uk@uukpdodE0Zmwf?
(2)
yudPuedygwf? okkpdZmwf? wdkYyifjzpf\/
txufazmfjyyg0domcg ausmif;trBuD;tm;&nfG,f a[mMum;aom
okwfawmfwdkY\tus,fudkvnf;aumif;? 0domcg ausmif;trBuD;\b0ESifh pyfvsOf;
awGU&S&d aomZmwfawmfwYkd\ tus,u
f v
kd nf;aumif; usr;f av;rnfp;kd aomaMumifh
tus,f&Sif;vif;jyornf r[kwfawmhyg/
0domcg\vlraI &;udp& yfrsm;wGif yg0ifaqmifu
G rf rI sm;
0domcgonf ykAm kaH usmif;trBuD;jzpfonft
h m;avsmfpmG jrwfA'k t
rSL;&Sad om
oHCm awmftm; qGrf;tp&Sdaomypnf;av;yg;jzifh vSL'gef;jcif;jzifh omoemawmftm;
csD;ajrmufcJhol jzpfay\/ ol(r)rygvQif 'geyGJwdkY txrajrmufatmifyif 'get&m
pHwifcJholjzpfay\/ ae&m ausmif;trBuD;0domcgonf avmukw&mydkif;om
uRrf;usif\/ avmuDvrl aI &;ydik ;f r&S[
d k owfrw
S af umif; owfrw
S af yvdrrhf nf/ ,if;odYk
owfrSwfolwdkYudk atmufazmfjyygudp&yfwdkYu ausmif;trBuD;0domcg\ vlrIa&;
udpw
dkYvnf; vpf[if;rIr&SdaMumif;udk oufaojyaeay\/
ud,
k 0f efupd a jz&Si;f ay;&jcif;
&mZN*dK[fNrdKU ola|;orD;wpfa,muf&Sdav\/ olronf wwfodem;vnf
onfhtG,frSp yg&rDt&Sdeft[kefaMumifh &[ef;rjyKvdkpdwf jzpfae\/ rdbwdkYxH
tBudrfBudrf cGifhawmif;aomfvnf; &[ef;jyKcGifh r&cJh&Smay/ tG,fa&mufaomtcg
tdrfaxmifjyK udk,f0efwnfav\/ &[ef;jyKvdkaompdwfxm;um; aysmufroGm;cJhay/
wpfaeY &mZN*dK[f euwfyGJobif&Sd&m tjcm;olrsm;u vdrf;usHjc,foaeaomfvnf;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 63

xdktrsdK;orD;av;rSmum; vdrf;usHjc,fojcif; r&Sdygay/ taMumif;udk cifyGef;onfu


ar;jref;Munf&h m cEmud,
k u
f kd vdr;f usHjcif;jzifh tusdK;r&Syd u
Hk kd NiD;aiGUzG,jf zifh ajymav\/
xdktcg cifyGef;onfu &[ef;jyKvdkujyK&ef cGifhay;av\/ xdkaeYyif a'0'wf\
toif;tyif; wynfhr bduKeDrtxH &[ef;jyKrdvdkuf\/
tdrfaxmifusNyD;p &[ef;jyKcJholjzpfcJhojzifh rlvu y#doaE&onfudk rodcJh
ay/ tcsdefMum avav udk,f0ef&ifhavavjzpf&m jyemu ay:avawmh\/ xdktcg
&[ef;rrsm;u a'0'wfudk wdkifMum;&m a'0'wfu vlxGuf&ef trdefYcsvdkufav\/
xdktcg bduKeDruav;onf om0wdNrdKU? aZw0efausmif;odkYoGm;a&mufum jrwfAk'
tm; taMumif;pku
H kd avQmufxm;av\/ jrwfA'k o
nf tjzpfreS u
f o
kd ad omfvnf; &[ef;
awmfrsm;bufrS 0denf;"dk&f t&SifOygvd? vlbufrS aumovrif;? temxydPf? 0domcg
ausmif;trBuD;tp&Sdaom emrnfBuD;Oygoum? OygodumrwdkYudk ac:ap y&dowf
av;yg;tv,f udk,f0efudpudk pD&ifqkH;jzwfap\/ udponf rdef;rwdkYESifh
oufqikd af om udpj zpf t&SiOf ygvdrax&fu ausmif;trBuD;0domcgtm; wm0efay;cJh
av\/
0domcgonf rax&f\wm0efay;csufudkvufcHvdkufav\/ xkdYaemuf
uefYvefYumukd umvdkufNyD; xdkuefYvefYum\twGif; udk,f0efaqmif&[ef;r\
cEmudk,fajymif;vJrI tajctaeudk Munfhav\/ vuf? ajc ponfwdkY\ azma,mifrI
tajctaewdkYudk Munfh\/ om;tdrf\tjrifh yrmPudkMunfh udk,f0ef\&ufvwdkYudk
wGufq\/ odkYjzifh 0domcgonf rdef;rwdkY\ynmjzifh udk,f0efudkprf;oyfcJh&m
&[ef;r\udk,f0efonf &[ef;rjyKcif vlUb0u&&Sdaomudk,f0efjzpfaMumif;
awG U &av\/ uJ h o d k Y 0d o mcgausmif ; trBuD ; onf ud k , f 0 ef j yem&yf u d k
ajz&Sif;ay;cJh&\/ udk,f0efudk arG;zGm;aomtcg om;a,mufsm;av;udk zGm;jrifav\/
,if;om;a,mufsm;av;udk aumovrif;BuD;u arG;pm;av\/ aemufydkif;wGif ,if;
om;awmfonf omoemhabmifoYkd 0if&ef tqef;wMu,fw&m;a[m&mwGif {w'*fbUJG &
aom t&Sifukrm&uyrax&f[k xif&Sm;cJhav\/
udk,f0efudp ajz&Sif;&m 0domcg\vkyfaqmifcsufonf ta&;ygqkH;jzpf
ay\/ olr\ tawGUtBuHK&SdrI? todPf&SdrI? yg;eyfvdrmrIwdkYaMumifh rSefuefpGm
qkH;jzwfay;Edkifjcif;vnf; jzpfay\/ ,if;okdY qkH;jzwfay;jcif;aMumifhvnf; ukrm&
uy\r,fawmftzdkY t&Sufr&jcif;vnf; jzpf\/ ,if;r,fawmf&[ef;ronf
omoemhabmif NrJcJh\/ ,if;um; 0domcgausmif;trBuD;\ vlrIa&; vkyfief;wpfck
tjzpf rSwf,loihfay\/
tdraf xmif&iS f trsdK;om;wkYd tm;xm;&aom0domcg
xdkacwftcgu (7)&ufwdkifwdkif t&ufaomufyGJ[lusif;yavh&Sday\/

64

t&Sift*P (vSnf;ul;)

trsdK;orD;ig;&m wdkYonf cifyGef;onfwdkYudk t&ufiSJYay;&av\/ odkYaomf t&uf


aomufcGifhum; r&Muay/ cifyGef;onfwdkYuvnf; rdrdwdkY\ZeD;onfwdkYtm; oGefoif
qkH;r&ef 0domcgausmif;trBuD;tm; tyfESHxm;NyD; om;vnf; jzpfay\/ odkYaomfvnf;
t&ufaomufcsifMuonfh trsdK;orD;wdkYonf t&ufwdkYudk0Suf,lcJh 0domcgESifhtwl
O,smOfxJodkY oGm;a&mufvnfywfcsdef aomufrl;Mu\/ 0domcgu raomuf&ef
wm;jrpf\/ tdrfa&mufaomtcgvnf; xdktrsdK;orD;wdkYonf cifyGef;onfwdkY\
tdkufudkcHMu&\/ okdYaomfvnf; t&ufaomufcsifaomaMumifh tBuHxkwfav\/
jrwfAk'tm; zl;jrif&eftwGuf ausmif;odkYoGm;&ef 0domcgtm; awmif;qdkMuav\/
xdktcg0domcgonf tcgum; apmifhpnf;Muvdrfhrnf[laomtrSwfjzifh vdkufydkY
av\/
ausmif;a&mufaomtcg 0domcg\awmif;yefcsufaMumifh jrwfAk'onf
w&m;a[mav\/ w&m;a[maepOfyif xdktrsdK;orD;ig;&mwdkYonf wdwfwdwfykef;
,lvmaom t&ufrsm;udk aomufpm;rl;,pf jrwfAk'a&SUarSmufyif uMu? ckefMu?
oDqdkMuav\/ wGif tcGifhaumif;udk apmifhaeaom rm&fewfonf yl;0if jrwfAk'
tm; rzG,rf &maomtrlt&mudk jyav\/ jrwfA'k o
nf t&uform; trsKd ;orD;rsm;tm;
xdwv
f efYap&ef rsucf ;Hk arT;awmfrS dak oma&mifjcnfawmfukd vTwaf wmfr\
l / xdck Pyif
trdkufarSmiftwd jzpfoGm;\/ t&uform; trsdK;orD;rsm;onf xdwfvefYNyD; trl;ajy
oGm;Muav\/ wpfzef jrwfAk'onf OPvkHarT;&SifawmfrS jzLaoma&mifjcnfawmfudk
vTwaf wmfrjl cif;jzifh jyefvnftvif;a&mifukd jzpfapav\/ xdt
k cgrSom t&uform;
trsdK;orD;ig;&mwdkYonf owdoHa0* &oGm;Muav\/ ,if;wdkYowdoHa0*&MurSom
jrwfAk'u]]OygodumrwdkY.. &m*? a'go? arm[ paom rD;(11)yg;wdkY tNrJawmuf
avmifaeygvsuf tb,faMumifh &,fTif&oenf;/ w&m;rjrif ESpfoufaysmfTif&
oenf;? rodrI t0dZm trdu
k af rSmif zk;H vTr;f cHae&ygvsuf tb,fah Mumifh w&m;odjrif&ef
todPfynmwnf;[laom qDr;D a&mifukd r&SmazGMuoenf;}} [k w&m;a[mawmfr&l m
trsdK;orD;ig;&mwdkYonf w&m;awmf\tqkH; aomwmywdzdkvfodkY toD;toD;
qdkufa&mufcJh&av\/ 0domcg\jyKrlcsufonf orD;&SifwdkY\ tm;xm;zG,fyif jzpf
\/ tdrfaxmif&SiftrsdK;om;wdkY\ tm;xm;&myif jzpfacs\/ xdkYaMumifh 0domcgausmif;
trBuD;onf bmoma&;? omoema&;om tm;xm;&onfr[kwaf y/ vlraI &;vnf;
tm;xm; pHwif&aom awmf0ifpHxm;trsdK;orD;BuD; wpfOD;jzpfay\/
awmf0ifpx
H m; {w'*fbx
UJG ;l ud&k &Sjd cif;
aemuftzdYk 0,f jrwfA'k o
nf aZw0efausmif;awmf aeawmfrpl Of Oygoum?
Oygodumr wdkYudk tpOftwdkif;&mxl;XmeE&wkdY xm;awmfrlvwfaomf 0domcg

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 65

ausmif;trBuD;tm;
]{w'*H bdua 0 rr om0dumeH Oygou
d meH 'g,u
d meH ,'d'H 0domcg rd*g&rmwm}
]&[ef;wkdY.. pGefYBuJay;urf;vSL'gef;&jcif; ESpfNcdKufarGUavsmfMuaom igbk&m;\
wynfhr trsdK;orD;taygif;wkdYwGif rd*g&rmwm0domcgonf tomqkH;tjrwfqkH;
jzpf\}
[k awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUukd ay;tyfcsD;jrifhcJh&ay\/
'ge
ae&m 'gew&m;taMumif;udk &Sif;vif;pGm odzdkYvdkay\/ pGefYBuJay;urf;
vSL'gef; vdkaomapwemESifh pGefYBuJay;urf;vSL'gef;tyfaom ypnf;0wKrsm;udk 'ge
[kac:\/ 'gewpfck jzpfajrmuf&eftwGuf ypnf;0wKjynfhpkHaomfvnf; pGefYBuJvdk
aom apwemw&m;r&Sdu 'getxajrmufrnf r[kwfygay/ 'geajrmuf&eftwGuf
apwemonf taMumif;w&m;jzpf\/ xdkYaMumifh pGefYBuJay;urf;vdkaom apwemw&m;
udk 'ge[kac:qd&k \/ vSLzG,yf pn;f 0wKwdYk wyfrufw,
G w
f mrI&adS evQif 'gerrnfay/
wG,fwmwyfrufrIuif;aom tavmbw&m;&Sdolom 'gejzpfEdkifay\/ xdkYaMumifh
vnf; tavmbw&m;onfvnf; 'gejzpfaMumif;jzpf apwemw&m;ESifh,SOfaom
tavmbw&m;udk ]'ge}[k ac:\/ qGr;f ? ouFe;f ? ausmif;? aq; paom vSLzG,yf pn;f
rsm;udk pGeYf BuJay;urf;vSL'gef;&aom teufoabmaMumifh 'ge[k ac:qd\
k / odYk vQif
'get& apwemw&m;ESifh ypnf;0wKESpfrsdK;udk aumuf,l&onf/ xdkYaMumifh 'geonf
apwem 'geESifh 0wK'ge[l ESpfrsdK;&Sd aMumif; zGifhqdkMu\/
'ge\vuPm'dpwku
'geapwemonf oabmtm;jzifh ay;urf;pGefYvTwfjcif; vuPm &Sd\/
vSLzG,yf pn;f 0wKwkYd Niduyfw,
G w
f mwwfaomavmbudk zsufq;D jcif;udp& o &S\
d /
wpfenf;tm;jzifh tjypfuif;jcif; orw&d o&S\
d / Niduyfw,
G w
f mjcif;uif;aom oabm
w&m;[l a,m*DwdkYPf a&S;I xifvmwwf\/ wpfenf;tm;jzifh vlUb0? ewfb0
paom b0ESijhf ynfph jHk cif;? pnf;pdrOf pmESihf jynfph jHk cif;? tusKd ;udjk zpfapwwfaomw&m;[k
pOf;pm;qifjcifol\Pf a&S;Ixifvmwwf\/ pGefYvTwftyfaomypnf;0wKvQif
eD;pGmaomtaMumif;&S\
d / pGeYf vw
T t
f yfaom ypn;f 0wKr&Sv
d Qif pdwu
f ;l BuHpnfaekrH Qjzifh
'gerjzpfEdkifay/ ypnf;0wKxif&Sm;&SdrSomvQif 'ge {uefjzpfEdkifaomaMumifh pGefYvTwf
tyfaom ypnf;0wKonfyif 'ge\eD;pGmaomtaMumif;w&m;jzpf\/
Ak'b
mom0ifw\
Ykd 'geESihf bmomjcm;wd\
Yk ay;urf;rIumG jcm;ykH
Ak'b
mom0ifwYkd \ pGeYf BuJay;urf;rI'gew&m;rSm uH? uH\tusdK;udk ouf0if
,kHMunf PfESifh,SOfaom uruwmorm'd|d tajccH&Sday\/ wpfzef tvSLcH

66

t&Sift*P (vSnf;ul;)

yk*Kd vfwYkdukd pm;apvdk 0wfapvdk aomapwemw&m;onfvnf; xif&mS ;&Sad y\/ ,if;odYk


ay;vSLrIaMumifh jzpfav&m&m b0wdkY aumif;usdK;w&m;rsm; &vdrfhrnf[laom tod
Pfvnf; a&SUoGm;&Sday\/ aemufqkH;yef;wdkiftjzpf 'kucyfodrf;wdkY\ Nidrf;at;&m
edAmefudk awmifhwNyD; pGefYBuJay;urf;rIjyK\/
bmomjcm;wdkY\ pGefYBuHrIrSm Ak'bmom0ifrsm;uJhodkY uruwm orm
'd|dPf tajccH r&Sday/ edAmefudkawmifhwNyD;jyKvkyfjcif;vnf; r[kwfyg/ olwpfyg;wdkY
tm; pm;apvd?k 0wfapvdak om apwemw&m;onfom xif&mS ;&Sad y\/ uJo
h Ykd bmom
jcm;wdkY\ay;urf;rIESifh Ak'bmom0ifwdkY\ 'gew&m;rSmvnf; uGmjcm;vSay\/ qdkvdk
onfrSm &nfG,fcsufjcif; uGmjcm;rIyif jzpf\/
'geESihf oHo&m&Snrf I
,if;odkY 'gerIjyKMu&m tcsdKUaomolrsm;onf ]'geonf oHo&m&Snaf p
wwfaom w&m;}[k ajymqdkMu\/ oHo&mrSvTwfajrmuf&ef vdkvm;Muaom tavmif;
awmfrsm;onf 'gew&m;udk vdkvdkvm;vm;jyKcJhMuonfrSm oHo&m0#f'kurS vGwf
ajrmufaMumif; jzpfaomaMumifyh if jzpf\/ pifppf b0udak wmifw
h aom wPSmonfom
oHo&m&SnfaMumif; jzpf\/ enf;rSefvrf;rSefjyKaom 'geukodkvfrSmum; wPSmudk
y,faMumif;om jzpf\/ tavmif;awmfwYkdonf b0om,ma&;twGuf rawmifw
h cJah y/
tu,f awmifw
h cJo
h nf&adS pOD;awmh oHo&m0#f'u
k r v
S w
G af jrmufa&;udo
k m awmifw
h
rnfomjzpf\/ ,if;odkYawmifhwjcif;onf wPSmr[kwfygay/ 0d0eddw'geonf
om oHo&m&SnfaMumif; jzpfay\/
'geESifhpyfvsOf; jrwfAk'u atmufygtwdkif; a[mMum;xm;\/
]]&[ef;wdkY.. tvSLay;jcif;tp&Sdaom ukodkvfw&m;wdkYudk raMumufyg
ukefvifh}}
]]&[ef;wdkY.. yknud&d,0wKwdkYonf 'ge? oDv? bm0emtm;jzifh okH;yg;wdkY
omwnf;}}
]]&[ef;wdkY.. jyefYajymrsm;jrwf csrf;omaomtusdK;w&m;udkay;wwfaom
'gew&m; udkvnf;aumif;? udk,f? EIwf? ESvkH;wkdYajzmifhrwfpGm usifhtyfaom
oDvw&m;udkvnf;aumif;? arwmbm0em tyempsmefudkvnf;aumif;
rdrdoEmef tzefzefjzpfap? yGm;rsm;&m\/ ynm&Sdolonf csrf;omaom
tusdK;udk ay;wwfuek af om 'ge? oDv? bm0emw&m;wdYk ukd jyKvkyt
f m;xkwf
NyD; pd;k &draf MumifMh urIr&Sad om vlUbk?H ewfb?Hk jA[mbkw
H Ykd oYkd uyfa&muf&\}}
wpfzef t|uxmq&mwdkYuvnf;]]bk&m;&SiftqlqlwdkYonf tEkykAduxmckepfyg;wdkYwGif 'geuxmudk a&S;OD;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 67

pGma[mcJhonf}}[lvnf;aumif; ]]tvSLay;jcif;rnfonf vl? ewf? edAmef okH;wef


aom pnf;pdrfcsrf;omudkay;jcif;\taMumif;jzpf\}}[lvnf;aumif; ]]tvSLay;
jcif;onf t*om0u? r[mom0u? yuwdom0uwdkY\ yg&rDPf? yapuaAm"d
Pf? oAkwPfwdkYudkvnf; ay;wwf\}} [lvnf;umif; rdefYqdkcJhMuay\/
odkY jrwfAk'\ rdefYMum;csufrsm;ESifh t|uxm q&mwdkY\pum;wdkYudk axmufq
vnf; 'gew&m;onf oHo&mudk&Snfapwwfaom w&m;r[kwfaMumif; odomEdkif
ay\/
oHo&m&Snfjcif;onfum; 'gew&m;aMumifhr[kwfay/ 'geonf oHo&mudk
csJUxGif wwfaomw&m;vnf; r[kwfyg/ wPSm? rme? 'd|dw&m;okH;yg;onfom
oHo&mukd csJUxGifwwfaomw&m;[k jrwfAk' a[mawmfrlcJh\/ t0dZmeD0&P
aMumifhvnf; oHo&mudkvnfapwwf\[l vnf; wpfae&m a[mxm;jyefao;\/
'geonf oHo&mudk &Snfapwwfaomw&m;jzpfaMumif; jrwfAk' a[mawmfrlcJhjcif;
r[kwfay/ xdkYaMumifhyif jrwfAk'vufxufawmfu temxydPfESihf 0domcg
ausmif;trBuD; tp&SdaomtrsdK;aumif;om;? trsdK;aumif;orD;wdkYonf 'gew&m;udk
vufudkifrI jyKcJhMuonfomjzpf\/
tvSL'gejyK&m qkawmif;rrSm;&ef pdwfxm;wwfzdkYta&;BuD;ayao;\/
vSLzG,f0wK ypnf;enf;onfjzpfap? rsm;onfjzpfap vlewfjA[mpnf;pdrfcsrf;omudk
,aeY,ckjyK&aom ukodkvf 'geaMumifh &&ygvdk\[k qkawmif;vQif 0eddw
ukodkvfjzpf\/ rdrdqkawmif;jcif;aMumifh &&Sdtyfaompnf;pdrfrsm;onf tdk? em?
aorIqif;&JwkdYrSrvGwfuif;Edkifay/ xdkYaMumifh tdk? em? ao uif;&m edAmefudkom
awmifhwoihfay\/
taMumif;ok;H yg;jynfph rHk S tvSLjzpfjcif;
jrwfA'k o
nf tvSLay;jcif;onf ppfwu
kd jf cif;ESiw
hf al Mumif; a[mawmfrcl \
hJ /
rdrd\ touf ao&rnfudk aMumufaomolonf ppfrwdkuf&Jay/ xdkYtwl rdrdypnf;
Opmukefrnfudk aMumufaomolonfvnf; rvSL'gef;ray;urf;&Jay/ ppfyGJ &JpGrf;
owd&Sdaomol&Jaumif;onf ppfonftiftm;enf;aomfvnf; &JpGrf;owdr&Sdaom
wpfzuf&efoltrsm;udkyif atmifjrifEdkif\/ xdkYtwl ,kHMunfrIo'gw&m;? tm;xkwfrI
0D&d,w&m;? rpkHrufrI tavmbw&m; ponfwdkYESifhjynfhpkHolonf tenf;i,faom
tvSLyifjzpfaomfvnf; ray;&ufvdk ESajrm0efwdkwwfaom rap&w&m;ESifh ray;csif?
rpGefYcsif? ay;vSL&rnfhypnf;udk wG,fwmwwfaom avmbw&m;wdkYudk ajrmufrsm;pGm
yifatmifjrif ESdrfeif;NyD;jzpf\/ xdkYaMumifhyif jrwfAk'u tvSLay;jcif;onf ppf
wdkufjcif;ESifhwlonf[k rdefYawmfrljcif; jzpf\/ onfudk&nfG,f rmefvnfq&m
awmfonf rCa'0vuFmopf-

68

t&Sift*P (vSnf;ul;)

]]rkcsrSwf,l? avmuvlwGif? tvSLay;jcif;? ppfxdk;jcif;um;? r,Gif;wlrQ?


[luek pf w
G nf;? tavmb[dw?f aMumifx
h w
d u
f if;uGm? pGeYf BuJ&m ? o'gol&?J
AdkvfxkcGJvsuf? ppfuJ 0D&d,? vkHYvtxl;? &JacgifMuL;om;? AdkvfrSL;aTPf?
qkwfrvSefbJ? pdwfoefcdkifusef;? cGJ,lrSef;avm}}
[k pyfqdkawmfrlcJh\/
,if;odYk ppfwu
kd jf cif;ESiw
hf al om ukov
kd af umif;rIwYkd ukd jyKvky&f m taMumif;
okH;yg;jynfhpkH nDGwfrSmvQif txajrmufEdkif\/ odkYr[kwfygu txrajrmufEdkifay/
,if;taMumif;okH;yg;rSm atmufygtwdkif;jzpf\/
1/
uH uH\tusdK;w&m;udk ,kHMunfaomo'gw&m;&Sdjcif;?
2/
vSL'gef;ylaZmfzG,fypnf;0wK xif&Sm;&Sdjcif;?
3/
tvSLcHyk*dKvfxif&Sm;&Sdjcif;?
taMumif;w&m;okH;yg;wdkYwGif vSLzG,fypnf;ESihf tvSLcHyk*dKvfrSm
&vG,f\/ odkYaomf o'gw&m;jzpfay:&efum; cufcJvSacs\/ o'gw&m;&Sdoltm;
&EdkifcJaMumif;udk &Sift*orm"du aerdbkHcef;ysdKU]]&eftykHwGif? cRHcRH0if? oH&SifcRwfEIwf? OD;vnfckwfom;? rnfxkwfpGrf;cuf?
ol&J xufvnf;? tdrfeufrJhyJ? 0rf;pmcJvsuf? pGefYBuJay;vTwf? a,mufsm;jrwf
um;? ywfywf azG&Sm? &cJpGm&Sifh? o'gaphayguf? wpfa,mufvQif}}
[kpyfqdkxm;aMumif; awGUEdkifay\/
xkYd aMumifh ukov
kd af umif;rIwpfcjk yKvky&f m txufazmfjyyg taMumif;t&m
okH;yg;ESifh jynfhpkHrSomvQif tvSL'ge txajrmufEdkifrnfjzpf\/ rnfodkYyifjzpfapumrl
trsKd ;aumif;om; trsKd ; aumif;orD;wkYd onf 'ge&SiBf uD;pHawmf0if 0domcgudt
k wk,u
l m
o'gw&m;ppfppfjzifh tvSL'gewdkYudk jyKvkyfoihfay\/
tvSLray;aomol(2)OD;
avmu tvSLray;aomolonf ESpfOD;&Sd\/ if;wdkYrSm(1)
ray;&ufvdk ESajrm0efwdkaomyk*dK vf?
(2)
arhavsmhayghq owdr&aomyk*dK vfrsm;jzpf\/
xdkwGif ray;&ufvdk ESajrm0efwdkaomyk*Kd vfonf rdrdomvQif csrf;omcsif\/
olwpfyg; wdkYudk rcsrf;omapcsifay/ trSefrSm rp&d,w&m;&SdolrSm wpfudk,faumif;
qefwwfaomyk*dK vfrsm;yif jzpf\/ rp&d,&SdaomolwkdYtm; tb,frSmvQif tvSL
'gewdkYudk ay;vSLMuygtHhenf;/ arhavsmhayghq owdr&aomyk*dK vfwdkY\tzdkYrSmum;
ajymp&m&Sdrnfr[kwfygay/ pifppf tvSL'geudk jyKvkyfMurnf r[kwfygay/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 69

'geukov
kd t
f jym;rsm;
'getrsdK;tpm;rsm;ukdvnf; atmufygtwkdif; avhvmEkdifayao;\/
,if;wkdYrSm(u)
tmrdo'ge? "r'ge
'geonf tmrdo'geESifh "r'ge[l ESpfrsdK;tjym;&Sd\/ xdkESpfrsdK;wdkYwGif
qG r f ; tp&S d a om vS L zG , f 0 w K yp n f ; rsm;ud k tmrd o [k a c: xd k t mrd o wd k Y u d k
vSL'gef;jcif;onf tmrdo'gernf\/ olwpfyg;wdkYtm; w&m;a[mjcif;ponfjzifh
w&m;udkay;vSLjcif;onf "r'gernf\/ 'getm;vkH; wdkYwGif "r'geonfom
tjrwfqkH;jzpfay\/
(c)
xm0&'ge? txm0&'ge
'geonf xm0&'ge? txm0&'ge[l ESpfrsdK;jym;jyef\/ xdkESpfrsdK;wdkYwGif
opfoD;O,smOf? yef;O,smOfudk pDpOfpdkufysdK;vSL'gef;jcif;? c&D;oGm;rsm;tzdkY t&dyf&ap&ef
awmopfyifwdkYudk pdkufysdK; vSL'gef;jcif;? aomufa&tdk;pOf? a&wGif;? a&uef? Z&yf
wefaqmif;? apwD? ausmif;wdkYudk vSL'gef;jcif; wdkYonf ae&mwnfNrJaernfjzpf
tNrJvSL'gef;jcif;jzpfaomaMumifh xm0&'gernf\/ txuf azmfjyyg xm0&'ge
wdkYuJhodkYr[kwfbJ acwcPrQokH;aqmif&aom qGrf;ouFef;paom ypnf;rsm;udk
vSL'gef;jcif;onf txm0&'gernf\/
(*)
oy&d0g&'ge? ty&d0g&'ge
'geonf oy&d0g&'ge? ty&d0g&'ge [l ESprf sKd ;jym;jyef\/ xdEk pS rf sKd ;wdYk wiG f
ouFef;udk vSL&m ouFef;csnf;oufoufr[kwfbJ qGrf;? xD;? zdeyf tp&Sdaom
vSLzG,fypnf;rsm;ESifhpDpOf NcH&HvSLjcif;onf tNcHt&HESifhwuG vSL'gef;jcif;jzpfaom
aMumifh oy&d0g&'gernf\/ tNcHt&H vSLzG,fypnf;rygbJ ouFef;oufouf?
qGrf;oufoufjzifh pDpOfvSL'gef;vQif tNcHt&HrygbJ vSL'gef;jcif;jzpfaomaMumifh
ty&d0g&'gernf\/
(C)
yk*v
u
d 'ge? oHCu
d 'ge
'geonf yk*v
du'ge? oHCdu'ge[l ESpfrsdK;jym;jyef\/ xdkESpfrsdK;wdkYwGif
yk*dK vfwpfOD; ESpfOD;ponfjzifh ydkif;jcm;owfrSwfvSL'gef;jcif;onf yk*v
du'gernf\/
oHCmawmfudk &nfrSef; vSL'gef;jcif;onf oHCdu'gernf\/
(i)
umv'ge? tumv'ge
'geonf umv'ge? tumv'ge[k ESpfrsdK;jym;jyef&m uxdefouFef;
vSL'gef;jcif;? 0gqdkouFef;vSL'gef;jcif;? {nfhonf&[ef;? c&D;oGm;rnfh&[ef;? rusef;rm
aom&[ef;wdkYtm; qGrf;ponfvSL'gef;jcif;? tpma&pm&Sm;yg;aomtcg vSL'gef;jcif;?
aumufOD;? opfOD;wdkYudk oDv&Sdol wdkYtm;vSL'gef;jcif;wdkYonf tcsdeftcgESifh
udkufnDatmif pDrHjyKvkyfvSL'gef;aomaMumifh umv'ge rnf\/ tcsdeftcgudk raG;bJ

70

t&Sift*P (vSnf;ul;)

vSL'gef;vdkonfhpdwfjzpfaomtcg vSL'gef;jcif;onf tumv'ge rnf\/


(p)
o'do'ge? to'do'ge
'geonf o'do'ge? to'do'ge[l ESpfrsdK;jym;jyef&m tvSL'ge jyKvkyf
&m0,f wef;wlnDrQ&Edkifaom wlnDaomtvSL'gersdK;onf o'do'gernf\/
tcsif;csif; tNydKiftqdkifvSL'gef;Mu&m wpfzufom;rsm;vdkuf rwkyEdkifatmif
tEdkif,lvSL'gef;jcif;onf to'do'gernf\/ ,if;uJhodkYaom to'do'geudk
aumovrif;onf tjcm;olrsm; wkyr&Edkifatmif vSL'gef;cJhzl;av\/
(q)
'ge'go? 'geo[m,? 'geomrd
'geonf 'ge'go? 'geo[m,? 'geomrd [l okH;yg;jym;av\/
xdkokH;yg;wdkYwGif rdrdudk,fwdkif aumif;rGefaomtpm;tpmwdkYudk okH;aqmifaeaomfvnf;
tvSLcHyk*dKvfwdkYtm; rdrdokH;aqmifaomypnf;atmuf ,kwfnHhaomypnf;0wKudk
ay;vSL'gef;jcif;onf 'ge'gornf\/ rdrdpm;okH;onfwdkYESifhwlpGm tvSLcHyk*dKvf
tm;vnf; ay;vSLjcif;onf 'geo[m,rnf\/ rdro
d nf ,kwn
f ahH omypn;f wdYk uo
kd m
pm;ok;H NyD; tvSLcHy*k Kd vfwYkd tm; rGejf rwfaom tpm;tpmponfukd ay;vSL'gef;jcif;onf
'geomrdrnf\/ pifppf uJo
h Ykd 'geok;H rsdK;jym;jcif;onf tvSL&Si\
f vSLzG,f ypn;f udk
vdkuf uGJjym;jcif;jzpf\/
(Z)
'ku& 'ge? r[m'ge? omrn'ge
'geonf 'ku&'ge? r[m'ge? omrn'ge[l okH;yg;jym;jyef\/ xdkokH;yg;
wdkYwGif cJcJ,Of;,Of;jyKvkyf vSL'gef;&aomtvSL'geonf 'ku&'gernf\/ (okc
omraPavmif;\ olqif;&Jb0wGif vSL'gef;aomqGrf;wpfeyftvSLuJhodkYwnf;)
vltrsm; tBuD;tus,ftHhMoavmufatmif oD&d"rmaomurif;uJhodkY BuD;us,fpGm
vSL'gef;jcif;onf r[m'gernf\/ txufazmfjyyg 'ku&'geuJhodkY cJ,Of;pGmjyKvkyf
vSL'gef;&onfvnf;r[kwf? r[m'geuJhodkYvnf; vltrsm;tHhMoavmufatmif
BuD;us,fpGmay;vSLonfr[kwfaom tvSL'geonf omrn'gernf\/
(ps)
oyK&o
d 'ge (5)yg;
oyK&do'geonf ig;yg;&Sd\/ ,if;wdkYrSm(1) uH? uH\tusdK;udk ,kMH unfaomo'gw&m;jzifh vSL'gef;jcif;[laom
o'g'ge?
(2) vSLzG,f0wKypnf;udk pifMu,frGefjrwfatmif aumif;pGmjyKvkyf
vSL'gef;jcif; [laom oup' ge?
(3) tcsdeftcgESifhoihfavsmfpGmvSL'gef;jcif;? oifhavsmfavsmufywfaom
tcsdef vSL'gef;jcif;[laom umv'ge?
(4) tvSLcHyk*dK vfudkcsD;ajrmufvdkaompdwfxm;jzifh vSL'gef;jcif;[laom
tEk*[dw'ge?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 71

(5) rdrd*kPfudkvnf;aumif;? olwpfyg;*kPfudkvnf;aumif; rxdcdkufap


bJ vSL'gef;jcif;[laom tEkyCmw'gewdkYjzpf\/
,if;oyK&do'geig;yg;wdkYwGif o'g'geaMumifh 'gejyKolonf pnf;pdrfOpm
wdk;yGm;jcif;tjyif tqif;vSyjcif;[laom tusdK;xl;udk&&SdEdkif\/ oup' geaMumifh
pnf;pdrfOpmwdk;yGm;jcif;tjyif ta>ct&Hy&dowfrsm;u rdrdpum;udk av;pm;vdkufem
jcif;[laomtusdK;xl;udk &&SdEdkif\/ xdkYtwlyif umv'geonf pnf;pdrfOpmwdk;wuf
jcif;tjyif vdktyfaomtcsdefumv0,f vdktyfaomtusdK;w&m;wdkYudk rsm;pGm&Edkifjcif;
[laom tusdK;udk&Edkif\/ tEk*[
dw'geonf pnf;pdrfOpmwdk;wufjcif;tjyif &&Sdaom
pnf;pdrOf pm? rGejf rwfaom tok;H taqmifwYdk ukd ok;H aqmif&ef pdwq
f E&jdS cif;? ok;H aqmif
&jcif; [laom tusdK;&Sd\/ tEkyCmw'geaMumifh pnf;pdrfOpm wdk;wufjcif;tjyif
pnf;pdrOf pmwdYk ukd &eforl sdK;ig;yg;wdYk zsufq;D rIr&Sjd cif;[laom tusdK;wdYk ukd &&SEd ikd af y\/
(n)
oyK&o
d 'ge&Spyf g;
wpfenf;tm;jzifh olawmfaumif;wdkYay;vSLavh&Sdaom oyK&do'geonf
&Spfyg;tjym;&Sd\/ ,if;wdkYrSm(1) oefY&Sif;pifMu,f wifhw,fvSyatmifjyKvSL'gef;jcif;?
(2) rGefjrwfaomtvSL0wKudk vSL'gef;jcif;?
(3) oihfavsmfavsmufywfaomtcg vSL'gef;jcif;?
(4) tvSLcHyk*dK vfwdkYESifh tyfpyfaomypnf;udkom vSL'gef;jcif;?
(5) tvSLcHyk*dK vfESifh vSLzG,fypnf;wdkYudk aG;cs,fpdppf vSL'gef;jcif;?
(6) rdrdwwftm;orQ rjywfvSL'gef;jcif;?
(7) vSL'gef;ay;urf;pOf pdwfMunfvifapvSL'gef;jcif;?
(8) vSL'gef;ay;urf;NyD; 0rf;ajrmufpGmpdwfxm;Edkifjcif;wdkYjzpfay\/
'gew&m;\tusdK;w&m;rsm;
jrwfAk'u 'gejyKvkyfjcif;aMumifh ,ckypKyefb0ESifh wrvGefb0wdkY&&Sd
apEdkifaom tusdK;w&m;wdkYudk oD[ppfolBuD;tm;'gejyKoltm; ypKyefb0(1) vltrsm;wdkYcspfcifjrwfEdk;Mu\/
(2) tvSL&SifxHodkY NidrfoufwnfMunfaompdwf&Sdaom olawmfaumif;
rsm; csOf;uyf Muukef\/
(3) tvSL&Sifonf aumif;owif;ausmfMum;jcif;ESifhjynfhpkH\/
(4) tvSL&Sifonf rif;? ykPm;? ol<u,f? &[ef;y&dowftv,f &J0ifh
aom rsufESmjzifh TifTifjyjy qnf;uyfEdkif\/

72

t&Sift*P (vSnf;ul;)

(5) tvSL&Sifonf pdwfESvkH; MunfMunfvifvifjzifh aoqkH;&\/ ao


qkH;NyD;wrvGefb0um; aumif;aom*wdjzpfaom ewfjynfodkY
a&mufEdkif\[k a[mMum;awmfrlcJhay\/ xdkYaMumifh ypKyeftusdK;
ig;yg;ESifh wrvGeftusdK;wpfyg;wdkYudk &,lvdkaom olwdkYonf 'ge
w&m;udk vufudkifjyKoihfay\/
'ge\tusdK;ay;BuD;rm;zGNUH zdK;&ef taMumif;(6)yg;
,if;uJhodkYaom tusdK;w&m;rsm;BuD;rm;zGHUNzdK;ap&eftwGuf taMumif;(6)yg;
&SdaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ ,if;taMumif;(6)yg;rSm(1) rvSL'gef;rD a&SUtzdkYu BudKwif0rf;ajrmufjcif;?
(2) vSL'gef;qJtcgvnf; pdwfapwemw&m;rsm; aumif;pGmMunfvif
jcif;?
(3) vSL'gef;NyD;aemuf ESpfouf0rf;ajrmufaompdwf&Sdjcif;[laom tvSL
&SifzufrS t*FgokH;yg;?
(4) &m*uif;NyD;oljzpfjcif; (odkYr[kwf) &m*uif;&ef usifhBuHtm;xkwf
aeoljzpfjcif;?
(5) a'gouif;NyD;oljzpfjcif; (odkYr[kwf) a'gouif;&ef usifhBuHtm;
xkwfaeol jzpfjcif;?
(6) arm[uif;NyD;oljzpfjcif;(odkYr[kwf) arm[uif;&ef usifhBuHtm;
xkwfaeol jzpfjcif;
[laom tvSLcHyk*dK vfzufrS t*FgokH;yg;wkdYjzpf\/ odkY t*Fg(6)yg;ESifh jynfhpkHaom
tvSL'ge\ tusdK;onf EdiI ;f ,SO
f ra&wGuEf ikd [
f k jrwfA'k u
a[mMum;awmfrcl MhJ umif;
avhvmawGU&SdEdkifao;\/ xdkYaMumifh tvSL'getusdK;BuD;rm;rIudk tvdk&Sdolonf
t*Fg(6)yg;ESifhjynfhpkHatmifBudK;yrf;oihfay\/
vufiif;tusdK;ay;&ef t*Fg(4)yg;
t|uxmq&mwd k Y u vnf ; atmuf a zmf j yygt*F g av;yg;jynf h p k H v Qif
,ckb0yif vufiif;tusdK;ay;EdkifaMumif; rdefYMum;Muao;\/ ,if;t*Fgav;yg;rSm(1) vSLzG,f0wKonf w&m;ojzifh&SmrSD;&aom "rd,v' ypnf;jzpf
jcif;?
(2) o'gw&m;xufoefpGmjzifh apwemokH;wefnDGwfvSL'gef;jcif;?
(3) tvSLcHyk*dK vfonf &[Em (odkYr[kwf) tem*grfyk*dK vfjzpfjcif;?
(4) tvSLcHyk*dKvfonf eda&m"ormywfrS xNyD;pjzpfjcif;wdkYjzpf\/
t*Fgav;yg; ESifhjynfhpkHolwdkYonf ,ckb0yif tusdK;ay;rIudk

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 73

cHpm;&&SdEdkif\/ ,if;odkYazmfjyaom t|uxmq&m wdkY\ pum;&yf


udk &nfG,fNyD; rCa'0vuFmopf]]xdkNyD;w0? vSL'ge? yp,"rd,m? apwemr[wf? orwf0wK? *kPfvGef
rIjzifh? pwkt*Fg? nDwkHygu? ypu0,f? yxrapwem? usdK;ay;pGm\}}
[k pyfqdkxm;cJh\/
'ger[kwaf om 'geig;rsdK;
Ak'bmom0ifwdkYonf tvSL'getrsdK;rsdK;udk vdkavao;r&Sdatmif wwfpGrf;
orQ jyKpkaeMu\/ ,if;odkYjyKpk&m0,f avmu aumif;rIr[kwfbJ aumif;rI[k
orkwfMuaom tvSL(5)rsdK;udkvnf; odoihfay\/ odkYrSom rjyKoihfrjyKxdkufaom
'gewdkYudk a&SmifMuOfMurnfjzpfay\/ ,if; (5)rsdK;rSm(1) rZ'ge
= ao&nft&uf? rl;,pfaq;0g;tvSL?
(2) orZ'ge = yGJobiftvSL?
(3) wd'ge = rdef;rtvSL?
(4) Oob'ge = EGm;rtaygif;\tMum; EGm;vm;Oobudk vTwf
ay;jcif;[laom EGm;vm;OobtvSL?
(5) pdwur'ge = qef;Mu,fpGmjyKtyfaomrdef;rkyf? a,mufsm;kyf
tvSL? (udavomwd;k yGm;aMumif;jzpfaom rde;f rESihf a,mufsm; wdYk \
aysmfyg;ykHudk xkvkyfa&;qGJtyfaomtkyfrsdK;)wdkY jzpfay\/ ig;rsdK;
aomtvSL'gewdkYudk ray;vSLoihfay/
odkY 0domcgausmif;trBuD;onf omoemawmf touf (120)wdkifwdkif
tvSL'gewdkYom arGUavsmfcJhay\/ uG,fvGefaomtcgum; edrme&wdewfjynf
okerd w
d ewfrif;BuD;\ ewfrzd &k m;BuD;jzpfvsuf&adS eay\/ ,if; 0domcgausmif;trBuD;
onf xdkbkHrSonf tqifhqifhbkHpOfpH edAmefodkY ul;ajrmufrnfholyif jzpfygownf;/
xdkYaMumifh 0domcgudk tm;ustwk,lvsuf ,aeYacwf trsdK;aumif;om; trsdK;aumif;
orD;wkdYonf 'gew&m;wdkYudk avhvmBudK;ukwftm;xkwfoihfay\/
0wKudk avhvmaomf 0domcgavmif;vsmtrsdK;orD;onf omreftrsdK;orD;rsm;
aqmufwnf&efcufcJaom q,fyg;oDvudk tESpfESpfaomif;wdkYywfvkH; aqmufwnfcJh
aMumif; awGU&\/ onfrSm q,fyg;oDvudk touf&SiforQumvywfvkH; aqmuf
wnfjcif;udk jyvdkjcif;jzpf[ef wlygonf/ q,fyg;oDv rqdkxm;bd ig;yg;oDvyg
oDvwpfyg;udyk ifvNHk cHKatmifrapmifph nf; Edik af om ,aeYacwfumv avmuom;wdYk EiS hf
csdefxdk;Munfhaomf 0domcgavmif;trsdK;orD;\ usifhpOfoDvrSm tHhMozG,f&m

74

t&Sift*P (vSnf;ul;)

vnf;jzpf\/ twk,lzG,f&mvnf;aumif;\/ xdkYaMumifh ,aeYacwf trsdK;aumif;om;?


trsdK;aumif;orD;wdkYonf ig;yg;oDvrQudkjzifh BudK;pm; usifhokH;oihfay\/
wpfzef 0domcgonf avmuDtvS*kPf? "e*kPfwdkYESifh jynfhpkHoljzpfonf
omru jrwfAk'\ orD;awmfjzpfonfhtm;avsmfpGm aomwmyefwnf;[laom avm
ukw& m"r*P
k w
f Ykd jzifv
h nf; wifw
h ,fow
l pfa,mufjzpfaMumif; avhvmawGU&SEd ikd af y\/
ae&m aomwmyef0o
d mcgonf umrcsrf;omudk rufarm tdraf xmifjyKoavm[k
awG;Edkifay\/ (t&d,mwdkYonf "rcsrf;omxuf umrcsrf;omudk ydkESpfoufjcif;um;
r[kwfygay/) tedpt
p&Sdaom vuPm,mOfokH;yg;\oabmudkum; em;vnfay\/
odkY&mwGif tNrJwrf;um; 0dyemPfrsm; rjzpfEdkifay/ Oyrmtm;jzifh rpifvl;rnfudk
aMumufaomykPm;onf qifvdkufcH&onfhtcg xdkqif\ab;rS vGwfajrmuf&m rpif
&Sd&mt&yfodkY ruyfcsifaomfvnf;uyf&\/ xdkYtwlyif udavomtyl ESdyfpufcH&aom
aomwmyefonf xdkudavomtyl Nidrf;jcif;iSg umr*kPfudkcHpm;&m ykxkZOfwdkY cHpm;
jcif;uJo
h Ykd udavom wd;k yGm;jcif;iSg cHpm;onfum; r[kwaf y/ umr*kPw
f Ykd \ tjypfukd
jrifNyD; ]]igonf umr *kPfrsdK;udk y,f&OD;rnf}} [laom ('d|duif;aom) pdwfjzifhom
cHpm;ay\/ aomwmyefwpfa,muf taejzifh "r umr[laom okcESpfrsdK;wdkYwGif
wpfrsdK;udkomaG;cs,fyg[kqdkvQif "rokcudkom aG;cs,fay vdrfhrnfum; rrSm;ygay/
wpfzef cifyGef;onf\tdrfodkY vdkufyg&rnfh orD;0domcgtm; zcifjzpfol
"e,ola|;BuD;onf rSwfom;zG,f&m Mo0g'q,fcsufudkay;cJhaMumif; avhvmcJhNyD;
jzpf\/ ,if;Mo0g'um; rdbu om;orD;jzpfoltm; twGif;a&;udpr sm;tm; rSmMum;
jcif;vnf;jzpfay\/ ,if;Mo0g'rSm 0domcgtwGufomr[kwfbJ aemifvmaemufom;
rsm;\ tdrfaxmifa&;tqifajy&eftwGuf taxmuftyHhwpfckjzpfaMumif;udkvnf;
awGUjrifEdkifay\/ xdkYaMumifh tdrfaxmif&SiftrsdK;orD;rsm; twk,l Mo0g'udk
vdkufemoihfay\/ zcif"e,ola|;BuD;onf Mo0g'rQudkomru orD; 0domcgtm;
apmifrMunfhIEdkif&eftwGuf vlBuD;vlaumif;&SpfOD;tm; vTJtyfcJhaMumif;vnf;awGU
&ay\/ onfudkMunfhaomf ,aeYacwfrdbwdkYonf rdrd\orD;tm; a,mufsm;tdrf
odkYvdkuf&m tm;ri,fap&ef teD;tem;ywf0ef;usif&Sdaom vlBuD;vlaumif;wdkYudk
tyfESHxm;oifhaMumif; azmfTef;jyoaeay\/ qdkvdkonfrSm ta&;udp&Sdvmygu
,if;vlBuD;vlaumif;wdkYrS ulnDapmifh a&Smuf&eftwGufyif jzpfay\/ onfrSmvnf;
pHawmf0if0domcg\ taMumif;0,f twk,l zG,f&mwpfckyifjzpfay\/
0domcg\tzdYk &m bmomjcm;todik ;f t0dik ;f ae&aomfvnf; rdr,
d MHk unf&m
Ak'0g'udk pGJNrJpGmcH,l bmomjcm;rdom;pkudkyif Ak'bmom0iftjzpfodkYa&mufatmif
apmifha&SmufEdkifcJhaMumif; awGU&Sd&ay\/ onfrSmvnf; 0domcg\ pGrf;aqmifcsuf
wpfckyifjzpfay\/ tvS*kPf? "e*kPf? "r*kPfwdkYjzifh jynfhpkHaom0domcgonfyif
bmomjcm;wdkY\a&,mOfaMum acwrQ yufvufarsmcH& ayao;\/ 0domcguhJokdY

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 75

*kPfaygif;pkH rjynfhpkHaom ykxkZOftrsdK;orD;wdkYtaejzifhum; bmomjcm;wdkY\ a&,mOf


aMum xm0pOfarsmrnfrSm aocsmay\/ t,kwfpGtqkH;qdkaomf rdrd\qGJaqmifrI
atmufodkY rygEdkifaom EdkifiHom;jzpfaom bmomjcm;udk,ljcif;xuf rdrd\bmomudk
ouf0ifaom EdkifiHjcm;om;udk,ljcif;um;ydk oihfawmfay\/ rnfodkYyifjzpfap
bmomjcm;? EdkifiHjcm;om; wdkYESifhraygif;zufjcif;onfom taumif;qkH;aom0g'yif
jzpfaMumif; okH;oyfrday\/
txl;tm;jzifh 0domcgonf ykAmkHausmif;awmfBuD;udk aiGoef;aygif; (270)
oef; tukefcHum wnfaqmuf omoemawmftm; vSL'gef;cJhaMumif;awGU&ay\/
0domcgonf ausmif;trBuD;jzpfonfhtm;avsmfpGm ypnf;av;yg;wdkYjzifhvnf; vdkav
ao; r&Sdatmif vSL'gef;cJholvnf;jzpfay\/ om0wdodkYa&muf&Sdvmaom tm*EK
&[ef;rSeforQwdkYonf 0domcg ausmif;trBuD;\qGrf;udk rpm;bl;ol r&Sdoavmufyif
jzpfacs\/ 'get&m jrwfAk'vufxuf trsdK;orD; avmuwGif 0domcgausmif;tr
BuD;tm; rDolr&SdcJhay/ xdkYaMumifh jrwfAk'u 'gejyKMuol trsdK;orD;taygif;wdkYwGif
tjrifhqkH; tjrwfqkH;aom awmfpHxm;0if'ge&Sif {w'*fbGJUxl;udk 0domcg ausmif;tr
BuD;tm; csD;jrifhcJhay\/ txufazmfjyyg taMumif;t&mwdkYudk avhvmjcif;jcifh ,aeY
acwf trsdK;aumif;orD;wdkYonfvnf; 'ge&Sif0domcguJhodkY rdbwdkY\pum;udk vdkufem
oihf ay\/ udk,fusifhoDvwdkYudkvnf; apmifhxdef;oihfay\/ tajymtqdkudkvnf;
xdef;odrf;oihfay\/ yD,0gpmjzpfatmifvnf; ajymoihfay\/ tvSLtwef; ay;urf;
pGefYBuJrIwdkYvnf; arGUavsmfaysmfydkufoihfay\/

YX;WZ

76

t&Sift*P (vSnf;ul;)

tcef;-4

]awmf0ifpx
H m; ckZK w&m trsdK;orD;}
jrwfA'k \
omoemawmf0,f omoemjyKolwikd ;f tcGit
hf a&;ud,
k pf D &SMd u\/
jrwfAk'\ omoemawmfonf rdef;r? a,mufsm;? qif;&J? csrf;om? vljzL? vlrJ? uav;?
vlBuD;[l cGJjcm;rIr&Sday/ pGrf;Edkifygu rnfolrqdk omoemjyKcGifh&Sd\/ jrwfAk'
vufxuf tm;EGJUonf[kqdkaom trsdK;orD;rsm;onfyif xdyfwef;utrSefwu,f
omoemjyKcJhMu\/ y&d,wd"rudk oif,ljcif;? ydkYcsjcif;jzifhvnf; omoemjyKcJhMu\/
y#dywdtusifhpcef;wdkYudk avhusifhtm;xkwfjcif;jzifhvnf; omoemjyKcJhMu\/ w&m;
a[majymjcif;jzifhvnf; omoemjyKcJhMu\/ Ak'omoemjyKolwdkY\ &nfG,fcsufrSm
jrwfAk'\ 0g'onf avmuvlom;wdkY\tZwoEmef0,f pdrfh0ifwnf&Sdap&efom
t"dujzpfay\/ jrwfA'k \
omoemawmfwnf;[laom aerif;BuD; avmuwpfcv
k ;Hk odYk
ysHUESHYxGef;vif;&efom vdk&if;y"mejzpf\/ ,if;&nfG,fcsufrsm;udk omoemjyK yk*dK vf
wdkif;u tm;BudK;rmefwuf taumiftxnfazmfaeMu\/ rdrdwdkY\Edkif&mwm0ef? us&m
tcef;u@rsm;rSvnf; pGrf;tm;&SdorQvkyfaqmifaeMuay\/
,if;odkYvkyfaqmif&mwGif jrwfAk'vufxuf vl0wfaMumiftrsdK;orD;wdkY\
tcef;u@ onf ta&;ygvm\/ jrwfAk'vufxuftrsdK;orD;rsm;onf owd&Sd\/
&J&ifh\/ Pfynm xufjruf\/ pOf;pm;Pf&Sd\/ tppt&m&mwGifvnf;
EdIif;csdefwwf\/ tvkyfwpfckvkyfNyDqdkygu tjcm;olESifh rwlatmifvnf; vkyfaqmif
wwf\/ txl;ojzifh jrwfAk'\ omoemawmfjyefYyGm;a&; twGufatmuf azmfjyyg
ckZKw&m\omoema&;aqmifGufcsufrsm;udkMunfhaomf olr\pGrf;aqmifcsufrsm;udk
tm;& auseyfz,
G &f mawGU&S&d ay\/ jrwfA'k \
awmf0ifpx
H m;orD;wpfa,mufjzpfaMumif;
udkvnf; olr\vkyfaqmifcsufrsm;u azmfTef;aeay\/ olronf trsdK;orD;
tvkyform;wpfa,mufyifjzpfaomfvnf; jrwfAk'omoemawmf txG#ftxdyfodkY

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 77

a&mufcJholvnf;jzpf\/ xkdYaMumifh atmufajcvlwef;pm;rS txG#ftxdyfodkY a&muf&SdcJh


aom awmf0ifpHxm; trsdK;orD;jzpfol ckZKw&m\taMumif;ukd odxm;oifhay\/
ckZK w&m\twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
ckZKw&monf y'krkw&jrwfAk'\vufxuf [Hom0wDjynfwpfckaom
trsdK;tdrfwGif trsdK;orD;wpfOD;jzpfcJh\/ tcgwpfyg; olronf ]]jrwfAk'\ w&m;
awmfudkem,ltHh}}[kBuH ausmif;awmfodkYoGm;cJh\/ ausmif;awmfa&mufpOf y'krkw&
jrwfAk'onf OygodumrtrsdK;orD; wpfOD;tm; tMum;tjrif&Sdolvl0wfaMumif trsdK;
orD;taygif;wGiftjrwfqkH;jzpfonfh {w'*fbGJUxl; ay;aeonfukd olronf awGUjrifcJh
\/ xdkYaMumifh olronf ]]aemiftcg igonfvnf; Oygodumr trsdK;orD;uJhodkY
tMum;tjrif&Sdolvl0wfaMumiftrsdK;orD;taygif;wGif tjrwfqkH;jzpfonfh {w'*fbGJU
xl;udk &&Sd&ygvdk\}}[k awmif;qkqdkcJhzl;av\/ ,if;odkYawmif;qkqdkNyD; olronf
toufxufq;Hk ukov
kd af umif;rIwYdkujkd yKvsuf yg&rDjznfq
h nf;cJ\
h / olronf aovGef
aomtcg ewfjynfjzpf&NyD; urmwpfodef;wdkYumvywfvkH; vlUjynf? ewfjynfwdkY
usifvnfcJh&\/
ckZK w&m\ ypKyeb
f 0
b'urm0,f a*gwrAk' yGifhawmfrl&mumv olronf ewfjynfrSpkaw
NyD; aCmou olaX;BuD;tdrf EdkYiSm;wdkufaomEdkYxdef;(uRefr)\orD;wpfOD;tjzpf
zGm;jrifvmcJh\/ olr\ trnfudk ]Ow&m}[k rSnfhac:cJhMu\/ arG;zGm;pOfumvuyif
cg;tenf;i,fukef;aomaMumifh ]ckZKw&m} [kvnf; ac:a0:cJhMu\/ xdktcsdefrSp
olr\emrnfonf ]ckZK w& m}[k wGicf \
hJ / aCmouolaX;BuD;onf orD;awmf omrm
0wDudk Oawerif;tm;qufoaomtcg ckZKw&monf omrm0wD\ tapcHuRefr
tjzpfjzifh eef;awmfodkYvdkufyg trIxrf;cJh&\/
ckZK w&maomwmyefwnfjcif;
Oawerif;onf omrm0wDrdzk&m;tm; aeYpOfaeYpOf yef;zdk;tjzpf tojym&Spf
usyfudk ay;av\/ omrm0wDrdzk&m;uvnf; xdkyef;zdk;&Spfusyfudk ckZKw&mtm; aeYpOf
ay; yef;0,fcikd ;f cJ\
h / ckZK w&monf aeYwikd ;f aeYwikd ;f okreyef;onf\txHoYkd omG ;
yef;wdkYudk tNrJrjywf 0,f,l\/ xdkodkY0,f,l&m ckZKw&monf av;usyfzdk;om yef;
0,f usefav;usyfudk udk,fydkifokH;pGJav\/ (usefav;usyfudk cdk;,lav\/)
wpfaeYaomtcg jrwfAk'onf okreyef;onf\tdrf qGrf;bkOf;ay;<uvm
awmfrl\/ xdktcg yef;0,f&efvmaom ckZKw&mudk okreyef;onfu ]]trdckZKw&m...
acwrQapmifyh gOD;? igonf jrwfA'k u
kd yifzh w
d Nf yD; ,aeYtxG#t
f jrwfjzpfaom yef;wdYk jzifh

78

t&Sift*P (vSnf;ul;)

ylaZmftHh/ qGrf;jzifh jyKpkvkyfauR;&m ig\ tazmfjzpfygavm/ jrwfAk'\w&m;awmfudk


em,lNyD;aomtcgrSom yef;wdkYudk,lNyD;jyefygavmh}}[k ajymqdkav\/ ckZKw&mvnf;
]]aumif;ygNyD}} [k oabmwlvufcH\/ okreyef;onf onfvnf; jrwfAk'trSL;&Sd
aomoHCmawmftm; qGrf;uyfvSLav\/ jrwfAk'onf qGrf;bkOf;ay;awmfrl NyD;aemuf
qGr;f tEkarm'emw&m;udk a[mMum;av\/ ckZK w&monf okreyef;onf\rdom;pkEiS hf
twl w&m;em,lcJh\/ jrwfAk'a[mMum;orQudk pdwfxJ rSwfom;xm;\/ raysmuf
ysufap&ef owdxm;\/ ,if;w&m;awmfwdkYudkpOf;pm;qifjcifMunfh\/ yg&rDcH &ifhoef
oljzpfjcif;aMumifh w&m;yGJtNyD; aomwmyeft&d,m trsdK;orD;wpfOD; jzpfcJh&\/
omrm0wDwYkd uRwfwrf;0ifjcif;
ckZKw&monf aomwmyefjzpfNyD;onfrS aemufydkif; rdrdtwGufyef;zdk;xJrS
aiGav;usyfudk rcdk;,lawmhay/ &Spfusyfzdk;tjynfh yef;0,fNyD; omrm0wDrdzk&m;xH
tyfESHcJh\/ ,cifaeYrsm;xufyef;wdkY rsm;jym;aeonfudk awGU& omrm0wD
tHhMooGm;cJh\/ xdkYaMumifh omrm0wDu ]]trd... 'DaeYyef;awG rsm;vScsnfvm;}}[kar;&m
ckZKw&mu jrwfAk'\w&m;awmfudk emMum;&aomaMumifh olronf yef;zdk;aiG
av;usyfudk rcdk;awmh yef;wdkYrsm;aeaMumif; yGifhyGifhvif;vif; ajymcJh\/ xdkYtjyif
w&m;xl;& aomwmyefjzpfcJhykHudkvnf; ajymjyav\/ odkYaomf omrm0wDonf
ckZKw&mtm; tjypfr,lcJhygay/
tcsdKUaomolrsm;u uwfuwfoufoufawG;NyD; ]]omrm0wDrdkYom
tjypfr,ljcif; jzpfonf/ rm*@Domqdk&ifawmh taoowfrSm}}[k ajymaumif;ajym
Muygvdrfhrnf/ raumif;rIvkyfjcif;\ tusdK;r&Sdonfhtjzpfudk aumif;pGmydkif;jcm;
odjrifNyD;aom ckZKw&mtaejzifh raumif;rIudk vkyfrnfhtpm; aojcif;udkom aG;cs,f
rnfjzpf\/ 0dygu0#fjzifh olwpfyg;\ owfjcif;aMumifh ao&rnf[k qdkcJhvQifyif
ol r onf raumif ; rI t uk o d k v f r S u if ; vG w f o l t jzpf pd w f & S i f ; &S i f ; jzif h touf
taocHoGm;rnfrSm rvGJygay/ xdkYaMumifh rdrd\yef;zdk;aiGav;usyfudk cdk;,lNyD; udk,fydkif
okH;pGJaMumif;udk yGifhyGifhvif;vif; ajymcJhjcif;jzpf\/
xdktcg omrm0wDu ]]trdckZKw&m.. oif&cJhaomw&m;xl;udk ightm;
rQay;yg}}[k ajymqkd\/ tjcm;aom eef;wGif;olarmif;rwdkYonfvnf; ]]t&Sifr
ckZKw&m... oif&cJhaomw&m;xl;udk igwdkYtm;vnf; a0iSay;yg}}[k vuf0g;jzefYum
awmif;cHcJhMu\/ xdktcgckZKw&monf ]]t&SifrwdkY... uREfkyf&cJhaomw&m;xl;onf
vufz0g;jzifh awmif;cHrIaMumifh &&SdcJhaomw&m;xl; r[kwfygay/ igonf jrwfAk'
\ xHawmfyg;rSw&m;awmfudk em;jzifhem,lcJh\/ ESvkH;om;jzifh rSwfom;cJh\/ tu,f
t&SifrwdkYonf em;Mum;vdkonf jzpftHh? udk,fawmfjrwf a[maomtjcif;t&mtm;jzifh
iga[mtHh/ yg&rDPf&SdMuygrl tNrdKuf"rudk &MuygtHh}}[k qdkav\/ xdktcg

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 79

omrm0wDtrSL;&Sad omeef;wGi;f olwYkdonfvnf; a[mMum;ay;&ef awmif;yefMuav\/


]]odYk jzpfvQif ightm;a&csKd ;ay;avmh}}[kqakd omf eef;wGi;f olwYkdonf ckZK w&m
tm; eHYom&nftdk; wpfq,fhajcmufvkH;jzifh aumif;rGefpGmoGef;avmif; a&csdK;ay;Mu\/
a&csdK;NyD;aomtcg acsmarGUaumif;jrwfaom ykqdk;ESpfxnfudkay;av\/ ckZKw&m
onf wpfxnfaomykqdk;udk0wfqif\/ wpfxnfykqdk;udkum; kHav\/ xdkYaemuf
ckZKw&monf cif;xm;aom jrwfaomae&mxdkif qef;Mu,faom om;NrD;,yfudk
udkifvsuf omrm0wDrdzk&m;trSL;&Sdaom ig;&maom eef;wGif;olwdkYtm; jrwfAk'
a[mawmfrlaom tjcif;t&mtm;jzifh trSwfonmjyKvsuf w&m;a'oemawmfudk
a[mav \/ ckZKw&monf ynmPfBuD;olyDyD xdxdrdrda[majym\/ tuGufaphaph
&Sif;jy\/ aomwmyef wdkYod&maom y#dord'gw&m;wnfvsuf tqufrjywf
a[mjy\/ omrm0wDESifh eef;wGif;olig;&mwdkYonf uRefrckZKw&m a[mMum;aom
w&m;udk yk*v
? "r ESpf0vkH;tm; dkaoav;pm;vsuf emMum;\/ aomwmyeft&d,m
tjzpfodkY qdkufa&mufcJh&\/ w&m;rsufpdjzifhPf tvif;udkawGU jrifcJh&\/
omrm0wDrzd &k m;ESihf eef;wGi;f olig;&mwdYk onf ckZK w&mtm; aus;Zl;wifrqk;H
&SdMu\/ &Sdcdk;OD;csMu\/ xdkaeYrSp omrm0wDonf ckZKw&mtm; uReftrIvkyfrS
uif;vGwcf iG hf ay;cJ\
h / rdrw
d Ykd \ rdcift&mwifajrmuf\/ q&mwpfqt
l &m xm;\/
tjcm;aomtvkyfrsm;udkvnf rcdkif;awmhay/ jrwfAk'\xHyg;odkY aeYpOfoGm;a&muf
w&m;em,l a[morQw&m;awmfukd aeYpOfjyefa[m&efom wm0efay;cH&\/ ckZK w&m
onf omrm0wDrdzk&m;\wm0efay;rItwdkif; aeYpOfausmif;awmfodkY oGm; w&m;em
,l\/ omrm0wDwdkYtm; xdka[mvdkufaomw&m;udk aeYpOfyifjyefvnfa[mjy\/
odkYjzifh ckZKw&mtzdkY PfBuD;oljzpfonfhtm;avsmfpGm tcsdefMumvmavav w&m;
awmftay:0,f xdk;xGif; odjrifvmavavomjzpf\/ tMum;tjrifvnf; <u,f0
vm\/ trsdK;orD;jzpfygvsuf trsdK;om;wdYk EiS hf &ifabmifwef;vmEdik \
f / aemufyikd ;f wGif
ckZKw&monf yd#uoHk;ykHaqmif trsdK;orD;jzpf\/ uRefryifjzpfapumrl Pf
ynmt&m olwpfyg;xufomvGefoljzpf\/ "ruxdutrsdK;orD; wpfa,mufvnf;
jzpfvmcJh\/
ckZK w&m\twdwu
f rH sm; tusdK;ay;ykH
txufazmfjyyg ckZKw&mb0ZmwfaMumif;udk avhvmaomf(1) ckZKw&monf tb,faMumifh cg;ukef;&oljzpfygoenf;/
(2) tb,fuHaMumifh olronf uRefrjzpf&ygoenf;/
(3) tb,fah Mumifh PfynmxufjrufNyD; aouy#dord' gyw jzpf&yg
oenf;/
(4) tb,fhaMumifh aomwmywdzdkvfudk tvG,fwul&&Sdygoenf;/

80

t&Sift*P (vSnf;ul;)

[laomar;cGe;f rsm; ar;jref;zG,&f \


dS / vlUb0wGiv
f nf; ud,
k w
f ikd u
f ,
kd u
f s em;rvnfEikd f
onfh cHpm;csufwdkY udk,fpDudk,fiS &SdMu\/ aumif;rIukodkvfudk wwfEdkiforQ BudK;pm;jyK
ygvsuf wpfcgw&HwGif rdrdem;rvnfEdkifaom twdwfuygvmonfh tukodkvfuHqdk;
rsm;\ aESmifh,SufrIaMumifh qdk;usdK;rsm; cHpm;&rIwdkYrSmvnf; tykHtyifrsm;vSacs\/
aumif;rIudkvkyfygvsuf raumif;usdK;rsm; jzpfaejcif;onf twdwfurdrdwdkYjyKcJhonfh
tukodkvfuHrsm;aMumifhom jzpfay:jcif;omjzpf\[k ckZKw&m\ twdwfuHrsm;u
azmfTef;axmufcHae\/
txufazmfjyygar;cGef;wdkYudk t|uxmq&mrsm;uvnf;(1) ckZKw&mcg;ukef;&jcif;rSm- ckZKw&mtavmif;trsdK;orD;onf jrwfAk'ryGifhrD
tcsdef Am&mPoDrif;tdrfodkY aeYpOfqGrf;cH<uvmaom cg;ukef;aeaom
yapuAk'gwpfyg;\ oGm;[ef? vm[efudk ysuf&,fjyK trsm;olig\a&SU
jyzl;aomaMumifhjzpf\/
(2) uRefrjzpf&jcif;rSm- ckZKw&mtavmif;trsdK;orD;onf uyjrwfAk'\
vuf xuf wpfyg;aomomraPri,fudk rdrd\a0,sm0ptvkyfukd
cdkif;cJhzl;aomaMumifhjzpf\/
(3) PfynmxufjrufNyD; aouy#dord' gywjzpf&jcif;rSm- ckZK w&mtavmif;
trsdK;orD;onf Am&mPoDrif;tdrfaepOf yapuAk'g&Spfyg;tm; qifpG,f
vufaumufudk oydwfajc tvdkYiSg vSLcJhzl;aomaumif;rIukodkvfuH? wpfyg;
aom olwdkYtm; ur|mef;w&m;udk oifMum;ay; zl;aomaumif;rIukodkvfuH
wdkYaMumifhjzpf\/
(4) aomwmywdzdkvfudk tvG,fwul&&Sdjcif;rSm- wpfckaomb0 yapuAk'g
wdkYtm; vkyfauR;cJhzl;aom aumif;rIukodkvfuHaMumifh jzpf\- [k ajzMum;
awmfrlcJhMuonf/ azmfjyyg tajzrsm;udkMunfhaomf ckZKw&monf twdwf
b0 ajymrSm;? qdrk mS ;? jyKrSm;udjk yKvkyrf ad omaMumifh ckZK w&m b0 raumif;
usdK;rsm;a&mNyD;cHpm;ae&jcif;omjzpf\/
rS e f y gonf / avmu ]toufwpf&mrae&? trIwpf&mawGU&}[l a om
pum;pyfudk vlwdkif;eD;yg;Mum;zl;Mu\/ toufxufrsm;onfh tawGUtBuHKrsm;xJwGif
omreftm;jzifh avhvmaomf em;rvnfEdkifonfhudprsm; trsm;BuD;yg0ifaeaMumif;
awGU&\/ ]vlaumif;usawmh 'kua wGw
U ,f/ vlq;kd awGusawmh 'kur awGb
U ;l / avmuBu;D
rw&m;bl;} ponfponfjzifh toihftwifh ESvkH;roGif;wwfolrsm;onf avmuBuD;
tm; tjypfykHcswwfMu\/ trSefrSm ,if;udpo
nf avmuBuD;ESifh rqdkifygay/ yk*dK vf
wpfOD;wpfa,muf\ jyKcJhzl;onfhukodkvfuH? tukodkvfuHwdkYESifh oufqdkif\/ ow0g
wdkif; ow0gwdkif;onf rdrdwdkYjyKvkyfcJhMuonfh tukodkvfuH\tusdK;ay;rIrS uif;a0;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 81

ap&ef rvkyfaqmifEdkifMuay/ avsmhyg;apkHavmufom wwfEdkifMuay\/ ,if;odkY


oufomatmifaqmifGuf&mvnf; xdkuHjyKoludk,fwdkifomvQif BudK;pm;&rnfom
jzpf\/ tvGefqdk;0g;vSonfh tukodkvf uH<uif;uHpwdkYudk a&SmifvTJr&onfh tcg
vnf; ESv;Hk oGi;f rSerf eS jf zifh OayumjyKjcif;onfom taumif;qk;H enf;vrf;jzpf\/ pifppf
w&m;cHonf rdrdudk,fwdkifyif jzpfonfr[kwfygavm/
ckZK w&mESihf wd0w
k yf gVdawmf
ckZKw&mu omrm0wDrdzk&m;ESifh armif;rig;&mwdkYtm; a[mMum;aom
a'oemawmfrsm;rSm aemiftcg0,f yd#uwfe,f ]wd0w
k yf gVad wmf} [laomtrnfjzifh
xif&Sm;\/ ,if;wd0kwf ygVdawmfonf edygwfaygif;(4)ck&Sd\/ 0*faygif;(10)0*fjzifh
zGUJ pnf;xm;\/ okwaf wmfaygif; (112)okwyf g&S\
d / okwE y #d uwGif yg0if\/ ck'u
ed
um,fwGif tusHK;0if\/ okwfawmfwdkif; okwfawmfwdkif;udk ]0kwH a[wH b*0wm}}
]]a'oemawmfudk bkef;awmfBuD;aomjrwfpGmbk&m;onf a[mawmfrl\/ ylaZmftxl;
udk cH,al wmfrx
l u
kd af omjrwfpmG bk&m; a[mawmfr\
l /}}[l yxr oH*g,em wifpOfu
twdkif; t&SiftmeEmax&fjrwf\pum;awmfjzifh tpjyKxm;aMumif; awGU&\/
aemufydkif; aemufydkif; oH*g,emtqufqufwGifvnf; yxroH*g,emtwdkif;yif
wifcJhMu\/ wd0kwf? {uedygwf0,f jrwfAk'u oifwdkY tem*grfjzpfa&; twGuf
igbk&m;wm0ef,l \/ odkYaomf wpfckaomw&m;udkum; y,f&rnf/ ,if;w&m;rSm
avmbokwfwGif avmb? a'gookwf0,f a'go? arm[okwf arm[? aum"okwf
aum"? ruokwf0,f olUaus;Zl;udk acszsufrI ruESifh rmeokwf0,f rmew&m;wdkY
jzpfaMumif;udk toD;toD;a[mMum;csufudk awGU&\/ wpfzef oHo&m usifvnfap
wwfaom t0dZmeDp&umtaMumif;? wPSmoHa,mZOftaMumif;? oHCmoif; cGJol\
tjypfrsm;? oHCmnDw
G af tmif vkyo
f \
l tusdK;rsm;? arwmw&m;? 'gew&m;? owdw
&m;wdkY\ tusdK;BuD;rm;ykHwdkYudk avhvmawGU&SdEdkifygonf/
'kuedygwfwGif a`EESifhpyf tusdK;tjypfrsm;? ylyefapwwfaom w&m;
(2)yg;? oDv? t,lwYkd EiS phf yf tusdK;? tjypfrsm;? vkYH v0D&,
d \tusdK;rsm; paomw&m;
(2)yg; wdkYudk okwfawmf rsm;cJG a[mMum;xm;onfudk awGU&\/
wduedygwf0,f w&m;okH;yg;udk cGJjcm;a[mxm;\/ rlv (3) yg;? "mwf
(3) yg;? a0'em (3) yg;? &SmrSD;jcif;(3)yg;? tmo0 (3)yg;? wPSm (3)yg;?
yknud&d,0wK (3)yg;? rsufpd(3)rsdK;? a`E (3) yg;? umv (3) yg;? 'kpdkuf (3)
yg;? okpdkuf (3) yg;? pifMu,fjcif; (3) yg;? armae,stusifh (3) yg;? om;okH;a,muf?
rdk; (3) yg;? ewfwdkY\rSmMum;oH (3) yg; ponfhponfh w&m;okH;yg;wdkYudk
a[mMum;xm;aom okwfawmfwdkYudk awGU&\/
pwk u e d y gwf um; ud p v nf ; enf ; ? &vnf ; &vG , f tjypf v nf ;

82

t&Sift*P (vSnf;ul;)

uif;aom0wK av;rsdK;? wPSmjzpf&mtaMumif;av;rsdK;? rdbwdkY\trnfav;rsdK;


ponfponfjzifh w&m;awmfrsm;udk a[mMum;&mokwfawmf(13)okwf&SdaMumif;
awGU&ayonf/ xdkYaMumifh ckZKw&m wqifha[mMum; cJhaomw&m;awmfwdkYrSm
tvG e f w &m;rsm;jym;vS N yD ; ck Z K w & m\ A[k o k w BuD ; rm;yk H u d k wd 0 k w f
ygVdawmfBuD;u azmfTef;jyaeawmh\/
"ruxduwdYk odrw
S zf ,
G f
ckZKw&monf Ak'vufxuf vl0wfaMumiftrsdK;orD;xkwGif wpfOD;wnf;
aom yd#u okH;ykHaqmif "ruxduyk*dK vfwpfa,muf jzpf\/ ckZKw&monf jrwfAk'
xHawmfyg;rS w&m;a'oemawmfrsm;udek m,l omrm0wDrzd &k m;trSL;&Sad om eef;wGi;f ol
ig;&mwdkYudk jrwfAk'a[mMum;aom w&m;awmfudkwqifh jyefvnfa[mMum;jcif;jzifh
w&m;ta[m tajymaumif;aom "ruxduwpfa,mufjzpfvm&\/ jrwfAk'
vufxufwGif ckZKw&menf;wl "ruxdursm; &Sdao;\/ ,if;"ruxdursm;onf
&[ef;awmf "ruxdu? &[ef;r "ruxduESifh trsdK;om; "ruxdursm;omru
ewfjA[m"ruxdursm;yif&Sd\/ ,if;wdkYwGif &[ef;awmf"ruxduyk*dKvfwdkYrSm
vuk@u b'd, rax&f? yda@mvbm&'GgZrax&fESifh ykPrax&f upm,ewdkY
jzpf\/ &[ef;"ruxdurSm "r'dEmax&Drjzpf\/trsdK;om;yk*dKvf "ruxdurSm
pdwol<u,fjzpf\/ewfjA[m"ruxdursm;rSm ymvp@ewf? [wur[mjA[mESifh
oeuFkrm& jA[mwdkYjzpf\/
"ruxdu[l&m cEmig;yg; NiD;aiGUatmif a[majymEdkifaom yk*dK vf onf
"ruxdu tppfjzpf\/ wpfenf;tm;jzifh Z&mr&Pponf NiD;aiGYatmifa[majym
Edkifaom yk*dK vfudkom "ruxdu[k ac:\/ wpfzef tm,we(12)yg; NiD;aiGUatmif
a[majymEdkifaom yk*dK vfudkom "ruxdu ac:aMumif;jyqdk\/ tbd"rmt|uxm?
rlvyPmo t|uxmrsm;um; tbd"rmudk a[majymajzqdkEdkifrSom "ruxdu
tppf[k rdefYqdkMu\/ pifppf txufazmfjyygygVdawmft|uxm rsm; tvdkt&
"ruxdu[lonf avmuDe,fudkNiD;aiGUatmifa[majymEdkifolom jzpf\/ "ruxdu
wdkif;onf "ruxdutrsdK;tpm;? "ruxdu\t*Fgrsm;? w&m;a[mjcif;ESifhpyf
0denf;ynwfcsuf wdkYudk aumif;pGmem;vnfoihfayonf/
"ruxdu av;rsdK;
"ruxduyk*dK vfonf av;rsdK;&Sd\/ if;wdkYrSm(1) tenf;i,fom a[majym\/ taMumif;tusdK;ESifhvnf; rpyf,SOf/
y&dowfurl rodwwf? xdkuJhodkYaom "ruxdu?
(2) tenf;i,foma[majymaomfvnf; taMumif;tusdK;ESifhpyf,SOf\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 83

y&dowfuvnf; odwwf\/ xdkuJhodkYaom"ruxdu?


(3) rsm;pGma[majymaomfvnf; taMumif;tusdK;ESifhum; rpyf,SOf?
y&dowfuvnf; rodwwf/ xdkuJhodkYaom "ruxduESifh
(4) rsm;pGmvnf;a[m\/ taMumif;tusdK;ESiv
hf nf;pyf,OS \
f / y&dowf
uvnf; odwwf\/ xdkuJhodkYaom"ruxduwdkYjzpf\/
uJhodkYaom"ruxduav;rsdK; wdkYonf jrwfAk'\ omoem0,f&SdaMumif;
t*FkwdK&f ygVdawmf jyqdkxm;\/
"ruxdu t*Fg(5)yg;
"ruxduyk*dK vfwdkYwGif t*Fg(5)yg;&Sd\/ if;wdkYrSm(1) tpOftwdkif;jzpfaomw&m;pum; tEkykAduxmajcmufyg;udk a[m
&rnf/
(2) tusdK;tm;avsmfaomtaMumif;udkjyvsuf w&m;pum;udk a[m
&rnf/
(3) ow0gwdkYudkoem;jcif; ukPmw&m;a&SUxm;NyD; a[m&rnf/
(4) tmrdovmbfvmbudkrarQmfudk;bJ w&m;udka[m&rnf/
(5) rdrdESifholwpfyg;udkrxdcdkuf? rxdyg;bJ a[m&rnf [ljzpfonf/
,if;odYk ow
l pfyg;udk w&m;a[majymjcif;onf vG,u
f al omt&mum; r[kwf
ygay/ odkYaomf jrwfAk'a[mMum;onfhtwdkif; "ruxduwdkif; ,if;t*Fgig;yg;ESifh
jynfhpkHoihf\/ ,if;t*Fgig;yg;ESifh jynfhpkHatmifvnf; BudK;pm;oihf\/ omoemjyK
vkyfief;ukd us,fjyefYpGmvkyf&m w&m;a[majymrIonf ruif;aumif;aom t&mwpfck
jzpf\/ xdkodkYa[majymrIrSmvnf; rdrdajymvdkaomtcsuftvufwdkYudk olwpfyg;
tm;odapvdkjcif;? today;jcif;yif jzpf\/ xdkodkYodap&m "ruxduyk*dKvfonf
rdro
d ad pvdo
k \
l bmompum;udk uRr;f usipf mG wwfajrmufzYkdv\
kd / rdro
d nf ajymvdak om
oljzpf&um; rdro
d ad pvdak omol\ bmompum;udk uRr;f usipf mG a[majymEdik zf &Ykd ef BuKd ;pm;Mu
&efrSmvnf; "ruxduyk*dKvf\ aemufxyfvdktyfaom t*Fgwpfckyif jzpf\/ ,ck a cwf
umv jrwfAk'\w&m;awmfrsm;tm; urmodkYjyefYyGm;atmif a[majymEdkifaom yk*dK vf
xl;rsm;rSmum; ta&twGuf tifrwefreS nf;yg;vS\/ urmt
h wdik ;f twmESiEhf iId ;f pmygrl
r&SdoavmufeD;yg;yif jzpfacs\/ ,if;odkY jzpf&jcif;taMumif;rsm;pGmxJwGif t"du
taMumif;wpfckrSm rdrdwdkYEdkifiH&SdoHCmawmf rsm;taejzifh bmompum; uRrf;usifrI
enf;yg;jcif;onfvnf; wpfcktygt0ifjzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkif\/ xdkYaMumifh
"ruxduyk*dKvfwdkif;onf bmompum; uRrf;usifrI&Sdoihf\/ xdkYjyif "ruxdu
wdkYonf aocd,odumyk'fwdkYvm usifh0wfwdkYESifhtnDvnf; a[majymoihf\/

84

t&Sift*P (vSnf;ul;)

0wK0,fcZk K w&monf w&m;a[m&m aocd,odum yk'Ef iS t


hf nD ,kwef rd hf
atmufwef;usaomt&yf w&m;awmfudk ra[mMum;ay/ w&m;a[mrnfhae&mudk
aoaocsmcsm cif;cdik ;f NyD;rSom w&m;awmfuakd [maMumif; awGU&S&d \/ onfrmS vnf;
ckZKw&m\ w&m;a[m&m vdkufemoihfonfh 0denf;awmfudk vdkufemjcif;jzpf\/
xdkYaMumifh "ruxduyk*dK vfwdkYonf w&m;a[majym&m vdkufemoihfonfh aocd,
usifh0wfwdkYudkvnf; vpfvsLrIoihfay/
wpfzef w&m;a[mNyD;&mvnf; ow0gteEtm; trQay;a0oihf\/
w&m;emyk*dK vfwdkYu aumif;csD;ay;aomfvnf; om,mrI rjzpfoihfyg/ w&m;emoludk
aumif;pGmw&m;remaomfvnf; a'gre rjzpfap&efvnf; jrwfAk'uTefMum;xm;
cJhay\/ xkdYaMumifh "ruxduyk*dK vfwdkYonf jrwfAk'TefMum;csufrsm;udkvdkufemNyD;
w&m;a'oemrsm;udk ckZKw&mxkH; ESvkH;rlum ow0gwdkYtm; a[majymoihfayonf/
awmf0ifpx
H m; {w'*fb&UJG &Sjd cif;
aemufumv jrwfAk'onf yd#uokH;ykHaqmif "ruxdujzpfaom ckZKw&m
trsdK;orD;tm; 1
]{w'*H bdua0 rr om0dumeH OygodumeH A[kkwmeH ,'d'H ckZKw&m=
tMum;tjrif&o
dS l igb&k m;\wynfh ("ruxdu) vl0wfaMumif trsKd ;orD;wdw
Yk iG f
ckZK w& monf tjrwfq;Hk ? tomqk;H wnf;}
[l awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;udk ay;tyfcsD;usL;cJh&\/ onfrSm jrwfAk'\
omoemonf yk*Kd vftwef;tpm;raG; rcGJjcm;bJ pGrf;Edkifygu omoemjyKcGifh&SdaMumif;
udk azmfTef;jy\/ omoemawmfonf BudK;pm;olwdkY\ ae&mjzpf\/ ZGJ&SdolwdkY\ pH&m
ajryif jzpfayawmh\/
wpfzef tcef;(4)0,f awmf0ifpx
H m;"ruxdu ckZK w& mtrsKd ;orD; taMumif;
udk azmfjyxm;ay\/ 0wKonf jrwfAk'vufxuf vl0wfaMumiftrsdK;orD;wdkY\
tcef; u@onf t"duae&mu yg0ifaeaMumif; azmfeT ;f jyoaeay\/ rde;f rom;yif
jzpfvifhupm; a,mufsm;rsm;ESifh&ifabmifwef;NyD; vkyfaqmifEdkifaMumif;udkvnf;
rD;armif;xdk;jyaeay\/ jrwfAk'vufxuf omoemjyKvkyfief;rsm; BudK;pm;aqmifGuf
&mwGif trsdK;om;rsm;omr[kwf trsdK;orD;rsm;vnf; owd&Sd&Sd? &J&J&ifh&ifh yg0if
aqmifGufae\/ "rudkjzefYjzL;&mwGif trsdK;orD;wdkufppfonf trsdK;om;wdkufppfxuf
omvGefaMumif; awGU&Sd&ay\/ w&m;a[majymrItvkyfonf &[ef;awmfrsm;ESifhom
oufqdkifaomtvkyf r[kwfaMumif;udk ckZKw&mtrsdK;orD;u azmfTef;jyoaeay\/
xdkYaMumifh jrwfAk'\"rrsm; jyefYyGm;a&;twGuf trsdK;om;a&m? trsdK;orD;rsm;yg
us&mtcef;u@rS yg0ifaqmifGufoihfay\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 85

ckZK w&monf jrwfA'k c sD;jrio


hf nfh "ruxdu{w'*fbUJG xl;udk &&Scd o
hJ l jzpfay
\/ odYk pHawmf0if "ruxdu{w'*fbUJG xl;udk &&Sjd cif;rSm tvG,w
f ul &&Scd jhJ cif;um;
r[kwfygay/ y'krkw& jrwfAk'rSonf a*gwrjrwfAk'wdkifatmif rsm;jym;aom
uyfurmwdkYumvywfvkH; ZGJ&Sd&Sdjzifhyg&rD jznfhcJhjcif;jzifhom &&SdcJhjcif;jzpfaMumif;
awGU&SdEdkifay\/ wpfcgwpf&HwGif twdwfb0tcsdKU0,f ajymrSm;? qdkrSm;? trlt&mrSm;
wdkYaMumifh aemufqkH;b0yif raumif;usdK;rsm; a&maESmNyD; cHpm;cJh&ay\/ onfudk
Munfhaomf tenf;i,frQaom tukodkvfav;onfyif tusdK;ay;wwfaomoabm
&SdaMumif; awGU&SdEdkifay\/ ,aeYacwfwGif aumif;rIwdkYudk jyKvkyfaeygvsuf 'kua&muf
aeaomolwYkd rmS 'kEiS ahf ';yif rsm;jym;vSacs\/ ,if;odYk jzpf&aejcif;rSm twdwb
f 0wdYk u
ygvmaomtukodkvfuHa<u; wdkYaMumifhomjzpfaMumif; ckZKw&m0wKu oufaojy
aeay\/ xdkYaMumifh aumif;rIwdkYudk vkyfaqmifygvsuf raumif;aomted|mkH qdk;usdK;
rsm; a&maESm0ifa&mufjcif;udk pdwfysufp&mum; r[kwfygay/ tjypfr&Sdaomavmu
BuD;udkvnf; tjypf[krTefjyxdkufygay/
vlom;wdkY aeYpOfapmifhxdef;oihfonfhoDvrSm ig;yg;oDvrQom jzpfay\/
odkYaomf vlom;tm;vkH; ,if;ig;yg;oDvudk vkHNcHKatmif rapmifhxdef;Muay/
ckZKw&m0wKvnf; ckZKw&monf twdwfb0wdkYu yg&rDrsm;jznfhusifhcJhNyD;
qkx;l yefcahJ omfvnf; aemufq;Hk b0 t&d,mrjzpfrD tcsdef yifvQif t'dEm 'geodum yk'f
usdK;ysufcJhaMumif; awGU&ay\/ wpfenf;tm;jzifhqdkaomf tojym&Spfusyfudkom
trsm;qkH;udkifzl;aom ckZKw&monfyif av;usyfrQaomtojymudk cdk;,lao;aomf
usefaomykxkZOfvlom;wdkYonfvnf; tjcm;olrsm;\OpmwdkYudk cdk;,lMurnfum;
trSefyifjzpfay\/ trSefrSm t&d,mrjzpfao;orQ ykxkZOfb0wGif ig;yg;oDvudk
vkHNcHKatmifapmifhxdef; olrsm; enf;yg;aMumif; om"uyifjzpfay\/
]]olawmfaumif;w&m;udk Mum;em&jcif;onf r*Fvmwpfyg;jzpf\/}}
a'oemawmft& rnfonfhyk*dKvfa[mMum;aom olawmfaumif;w&m;udkom
emMum;&rnf[l uefYowfcsufr&Sdygay/ xdkYaMumifh olawmfaumif;w&m;rSefvQif
rnfonfhyk*dK vfu a[mMum;onfjzpfap emMum;oifhonfom/ odkY emMum;&m
w&m;emy&dowfudkavhvmvQif ykHpHtaetxm;trsdK;rsdK;jzifh em,lMuonfudk awGU
Edkif\/ w&m;em,lolonf w&m;a[myk*dK vfa&m w&m;awmfudkyg av;pm;&rnfom
jzpfay\/ yk*v
ESifh"rudk rdkaocJhaomf r*fzdkvf&jcif;\tE&m,fudk jzpfapEdkifay\/
a&S;olawmf aumif;BuD;rsm;onf yk*v
"rwdkYudk dkaoMuaMumif; awGU&SdEdkifay\/
w&m;a[mol "ruxduwdYk onfvnf; "ruxdut*Fgrsm;ESihf nDw
G o
f ih\
f / wpfzef
ckZKw&monf omrm0wDtrSL;&Sdaom eef;wGif;olwdkYtm; jrwfAk'\w&m;awmfwdkYudk
a[mMum;cJh&m jrwfAk'omoemawmfudk rwkefrvIyf ouf0if,kHMunfol aomwmyef
yk*Kd vfrsm;tjzpfoYkd a&muf&adS pcJah y\/ onfrmS vnf; ckZK w&m\ "ruxdut*FgwdYk

86

t&Sift*P (vSnf;ul;)

ESifhnDGwfpGm a[majymrI\ tusdK;&vm'fyif jzpfay\/


,if;odkY vl0wfaMumiftrsdK;orD;yif jzpfvifhupm; jrwfAk'a[mMum;cJhonfh
w&m;awmf wd k Y u d k wpf q if h a [majymcJ h & m ok w f a wmf a ygif ; (112)ok w f & S d a om
wd0w
k yf gVad wmftjzpf wdik af tmifyif rsm;jym;vmcJah y\/ ,if;aMumifv
h nf; jrwfA'k u

"ruxdutrsdK;orD;taygif;wGif tjrwfqkH;jzpfaom {w'*fbGJUxl;udk ay;tyfcJh&av


\/ ae&m jrwfAk'\wynfhom;wdkYtay: csD;ajrmufrIjyK&mwGif tqifhtwef;?
trsdK;Zmwf? tom;a&mif? trsdK;orD;? trsdK;om;? touftG,f ponfwYkd cGjJ cm;rIr&Sb
d J
omwlnDrQqufqHum xdkufoifholtm; xdkufoifhonfhcsD;ajrmufrIwdkYudk jyKcJhaMumif;
avhvmawGU&Sd&ayonf/
wpfzufrSvnf; rdrdwdkY\b0 wdk;wuf&mwdk;wufaMumif; tawGUtBuHK A[k
okw? pmay A[kokwwdkYudkay;Edkifaom pmtkyfpmaywdkYudk oifMum;oifh\/ zwfI
avhvm oihaf y\/ tcsdKUyk*Kd vfwYkd url vlrsm;0denf;roifaumif;[k ajymqdak vh&MdS u\/
xdkyk*dK vfwdkY\tvdkt&Munfhaomf y&d,wd omoemawmfonf okH;ykHwpfykHrQ ysufpD;
aysmufu,
G af e&m\/ roifMum;aumif; rodaumif;aom bk&m;w&m;rsm;vnf; &Sad o;
\[k qdMk uao;\/ xdyk *k Kd vfwYkd\pum;um; ]]0dea,mp okou
d ad wm}} [laom r*Fvm
w&m;awmfESifhvnf; qefYusif\/ ,kwdvnf;r&Sdygay/ xdkYaMumifh ckZKw&mtrsdK;orD;
uJhodkY 0denf;yd#up yd#uokH;ykHvkH;udkoifMum;usufrSwfoihfay\/ roifaumif;?
rMum;aumif;? rrSwfaumif;? rodaumif;aombk&m;\w&m;[lonf r&Sdygay/
odkYjzpf&um; awmf0ifpHxm;ckZKw&mtrsdK;orD;udk yrmjyKvsuf ,aeYacwf
trsdK;orD;xkonfvnf; tm;ri,foihaf y/ rde;f rom;yifjzpfvifu
h pm; a,mufsm;rsm;ESihf
&ifabmifwef;NyD; vkyfaqmifoihfay\/ ckZKw&mtrsdK;orD;uJhodkY yd#uokH;ykHaqmif
Edkifaom trsdK;orD;rsm; jzpfoihfay\/ odkY ckZKw&mudkpHxm;NyD; BudK;pm;usifhBuH
vdkufemygu ,ckb0wGif awmf0ifpHxm;wpfa,muf jzpfEdkifay\/

YX;WZ

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 87

tcef;-5

awmf0ifpx
H m; omrm0wD trsdK;orD;
ow0gwdkY\ pdwfonf tvGefvsifjref\/ vsifjrefonfhtavsmuf wpdkuf
rwfrwf usifvnfajy;oGm;wwf *PmrNidrfwwfay/ ,if;pdwfudk xdef;odrf;Edkif&ef
bm0emw&m;wdkYudk yGm;rsm;&ef vdktyf\/ yGm;rsm;xdkufaom bm0emw&m;wdkYxJwGif
]arwm}w&m;vnf;yg0if\/ ]arwm} [laoma0g[m&udk jrefrmrIe,fy,f wGifus,f
pGm tokH;jyKvsuf&SdaMumif; awGUEdkif\/ pmay? ,Ofaus;rI? *DwtEkynmESifh t&yfokH;
a0g[m&e,fy,fponfwdkYwGif trsm;qkH; tokH;jyKvsuf&SdaMumif; od&SdEdkif\/ ]arwm}
onf jrefrmwdkYtwGuf rdk;Edkifonfha0g[m&wpfckvnf;jzpf\/ acwfESifhtnD &Sifoef
aom a0g[m&vnf; jzpf\/ xdkYaMumifh ]arwm}onf ,aeYrsufarSmufacwfwGif tpOf
qef;opfaernfom jzpf\/ xdkYtwl aemiftcgwGifvnf; a[mif;EGrf;oGm;vdrfhrnf
r[kwfay/ qef;opfNrJ qef;opfaernfom/
]arwm}udk ynm&SifwdkYu ]cspfjcif;}[k jrefrmrIjyKMu\/ ]cspfjcif;}[lonf
rSmvnf; pdkpGwfap;uyfwwfaom oabmyifjzpf\/ qGJtm;aumif;aumif;jzifh pGJuyf
xm;aom t&m0wKonf rNydKuGJbJ pnf;vkH;pGm wnf&SdaeEdkif\/ xdkYtwl ]cspfjcif;
arwm}onfvnf; avmuBuD;udk Nidrf;csrf;atmif aygif;pnf;ay;\/ om,mrI&Sdatmif
ap;uyfpGJaqmifay;\/ arwmonf wpfyg;oltm; zsufqD;vdkonfh oabmr&Sday/
wpfOD;tay:wpfOD; arwmxm;rI tm;aumif;avav cspfcifrItm;BuD;avavyif
jzpf\/ xdktcg urmBuD;onf at;csrf;om,mNyD; pnfyif0ajymaernfomjzpf\/
xdkodkY r[kwfygu Nidrf;csrf;rI&&SdEdkifrnf r[kwfay/ qif;&J'kuwdkYjzifhom BuHKawGU&rnf
jzpf\/ ,aeYurmBuD; wpfckvkH; BudrfrD;tkH;onfhyrm ylaqG;'kua&mufaeMujcif;rSm
]arwm}w&m;udk ypfy,fxm;rIaMumifhyif jzpf\/ xdkYaMumifh avmuom;wdkY\ tylrsm;
Nidrf;ap&eftwGuf arwmw&m;udk yGm;rsm;oihfay\/

88

t&Sift*P (vSnf;ul;)

jrwfAk'vufxuf&Sd avmuom;trsm;pkonfvnf; arwmw&m;udk


vufuikd x
f m;cJah Mumif; avhvmawGU&SEd ikd \
f / ,if;arwmyGm;rsm;olwYkdtxJwiG f pHjyKxdu
k f
aom vl0wfaMumif trsdK;orD;wpfOD; ay:xGef;cJh\/ olr\ arwmxm;rIonf jrif&ol
Mum;&olrsm;twGuf aMumufcref;vdvdyif jzpf\/ twk,lzG,fvnf; aumif;\/
tm;usp&mvnf; jzpf\/ pHjyKp&mvnf; xdkuf\/ aemiftcgwGif jrwfAk'onf
wynfo
h m0utm;vk;H xJwiG f olrwpfO;D wnf;udo
k m arwmt&mwGif tjrifq
h ;Hk jzpfonfh
]]{w'*fbGJUxl;}}udk csD;jrifhcJh\/ awmf0ifpHxm;orD;awmfwpfa,muftjzpf ajrmufpm;
cJh\/ olrrSmtjcm;olr[kwf/ atmufwGifazmfjyvwHhaom ]]awmf0ifpHxm; arwm&Sifr
BuD; omrm0wD}} omvQifjzpf\/ arwmw&m;\tusdK;tmedoifBuD;rm;ykHudk
omrm0wD\ jzpfpOfom"uwdkYu rD;armif;xdk;jyvsuf&Sd\/ omrm0wD\ awmf0if
pHxm; trsdK;orD;wpfa,mufjzpfykHudkvnf; olr\ arwmw&m;BuD;rm;rIu xif[yf
jyoaeay\/ arwm&Sif[lonf arwmw&m;udk tNrJwrf;&Sifoefapolom jzpf\/
omrm0wD\ twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
omrm0wDonf ]y'krkw&} jrwfAk'\vufxuf [Hom0wDjynf0,f wpfck
aomtrsdK; tdrf trsdK;aumif;orD;wpfO;D jzpfc\
hJ / tcgwpfyg; olronf ]w&m;awmf
udk em,ltHh}[kBuH ausmif;awmfodkY oGm;cJh\/ ausmif;awmfodkY a&mufpOf y'krkw&
jrwfAk'\ trsdK;orD;wpfOD;tm; awmf0ifpHxm; arwm&Siftjzpf ]{w'*fbGJUxl;} csD;jrifh
aeonfukd awGUjrifc\
hJ / xdYk aMumifh olronf ]igonfvnf; aemifaomtcg trsdK;
orD;uJo
h Ykd yif awmf0ifpx
H m;arwm&Sif {w'*fbUJG xl;udk &&S&d ygvd\
k }[k qkawmif;cJ\
h /
xdYk aemuf olronf toufq;Hk onfw
h ikd f ukov
kd af umif;rIwYkd ukd jyK\/ touf&n
S o
f rQ
umvywfv;Hk yg&rDawmfwYkd ukd jznfq
h nf;cJ\
h / olronf uG,v
f eG o
f nft
h cg ewfjynf
jzpf&NyD; urmwpfodef;wdkYumvywfvkH; vlUjynfewfjynfwdkYom usifvnfcJh&\/
a*gwr jrwfA'k \
vufxufawmfum; b'0wDoal |;\orD;awmftjzpf xif&mS ;cJ\
h /
b'0wDjynf a&m*E&uyfqu
kd af &mufjcif;
a*gwrjrwfAk'vufxuf aumorDjynf0,f aCmou? uku#? yg0g&du
[laom olaX;ok;H a,mufwYkdonf tcsi;f csi;f rdwaf qGzUJG vsuf aexdik Mf u\/ xdYk twlyif
b'0wDjynf&Sd b'0wDola|;onfvnf; aumorDjynf&Sd aCmouola|;ESifh tcsif;
csif; rjrifb;l Muaomfvnf; ESpjf ynfaxmif ukeo
f nfwYkd rw
S qifh tcsif;csif; vufaqmif
yPmrsm; ay;ydkYMuNyD; rjrifzl;aomfvnf; rdwfaqGrsm; jzpfMuav\/ wpfckaomtcsdef
b'0wDoal |;\tdrf omrm0wDavmif; oli,frudk zGm;jrifc\
hJ / xdo
k il ,frudk emrnf
rSnfh&m ]omrm}[k rSnfhac:Muav\/
tcgwpfyg; b'0wDoal |;\tdr0f ,f a>rqdyEf iS w
hf al om (,Of;tem)a&m*g

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 89

jzpfymG ;av\/ ,ckacwf tac:ta0:tm;jzifu


h m; ]ausmufa&m*g}[k ac:Edik rf nfjzpf\/
xdka&m*gjzpfyGm;&m yxrOD;pGm ,ifow0gwdkY aoMu\/ xkdYaemuf ydk;rTm;? <uuf?
Muuf? 0uf? EGm;? uRerf ed ;f r? uRef a,musmf ;wdYk tpOftwdik ;f aoMu\/ xdo
k w
l YkdaemufrS
tdro
f l tdro
f m;wdYk aoMu\/ t&yfwpfyg;odYk a&Smifwrd ;f Edik o
f w
l Ykd om touf&iS Ef ikd \
f /
ra&Smifwdrf;olwdkYrSmum; vGwfvrf;r&Sday/ trSefrkcs aornfom jzpf\/ xdkYaMumifh
b'0wDola|;om;trd? om;tzokH;a,mufwdkYonf aetdrfESifh pnf;pdrfOpmwdkYudk
pGeYf cmG a&m*guif;vGw&f m aumorDj ynfoYkd a&Smifwrd ;f cJMh u\/ xdrk o
d m;pk ok;H a,muf
onf aumorDjynfodkYra&mufrD vrf;c&D; &dumjywfMuav\/ odkYaomfvnf; yifyef;
BuD;pGmjzifh aumorDj ynfoYkd oGm;a&mufMu\/ aumorDj ynfoYkd a&muf&mwGif aCmou
ola|;xHoYkd a&S;OD;pGm oGm;a&mufrnf[Bk uHaomfvnf; tm;tifrjynfah o;ojzifh NrdKUjyif&dS
wpfckaomZ&yf tm;jynfhonfhtcsdefudk apmifhpm;aecJhMu\/
ola|;BuD;ESihf ola|;uawmfBuD;wdYk uG,v
f eG jf cif;
xdt
k csde0f ,f aCmouola|;onf rdr\
d tdr0f ,f pwk'o
d mr@yfukd aqmuf
\/ tBuD;trSL;cefYxm;NyD; yk*dK vftoD;oD;tm; aeYpOfrjywf tvSLBuD;udk ay;vSL\/
cdkudk;&mrJhaeaom b'0wDola|;ZeD;armifESHwdkYonfvnf; tvSLr@yfodkY 0ifa&muf
awmif;cHjcif;iSm &SufaomaMumifh orD;jzpfol ]omrm}udkom xrif;awmif;cdkif;Mu\/
omrmonf xrif;xnfhp&mcGufudk ,laqmifcJhaomfvnf; trsm;enf;ol r@yfwGif;0if
awmif;cHzdkY&efrSm r0Hh&Jay/ r@yfESifh reD;ra0;t&yfom NidrfoufpGm &yfaeav\/
xdkodkYaeonfudk tvSLpDrHoljrifvQif ]]trsdK;orD;i,fum; rsm;pGm&Sufjcif;
&Sd\/ kyftqif;vSolvnf; jzpf\/ trsdK;aumif;orD;jzpf&Smvdrfhrnf}}[k BuHrd\/
xdkYaemuf trsdK;orD;i,fxH csOf;uyf ]b,fESpfa,mufpmvdkoenf;}[k ar;jref;\/
]okH;a,mufpm}[kqdkvQif pm;zG,f[if; ESifhwuG okH;a,mufpmaomxrif;udk ay;\/
omrmonfvnf; rdr&d cJah om xrif;ESi[
hf if;udk rdbwdYk tm; auR;av\/ zcifoal |;BuD;
onfvnf; rsm;pGmaom &ufwdkYumvywfvkH; tpmiwfrGwfaomaMumifh vGefuJpGm
pm;rdav\/ xdkYaMumifh tpmraMua&m*gjzpfNyD; uG,fvGefoGm;cJh\/ aemufaeY omrm
onf r@yfrS ESpfa,mufpmxrif;udkom ,laqmifNyD; rdcifBuD;tm; auR;arG;\/
rdcifBuD;onfvnf; ola|;BuD;enf;wl tpmraMuaoma&m*gjzifyh if uG,v
f eG o
f mG ;cJ\
h /
]omrm0wD}[k trnf&jcif;ESihf aCmouola|;BuD;\ arG;pm;orD;jzpfjcif;
xdktcsdefrSp b'0wDola|;orD; omrm\b0onf tvGefoem;p&mjzpf
cJh&\/ ypnf;Opmrsm;vnf; qkH;yg;cJh&\/ rdbESpfyg;vnf; uG,fvGefcJhMu\/ olr\
b0onf avmutv,f rsufESmi,f&&Smonfh cdkudk;&mrJhb0odkY tvdkvdk qdkufa&muf
cJh&\/ wwd,ajrmufaeY omrmonf wpfa,mufpmrQaom xrif;udk awmif;,l\/

90

t&Sift*P (vSnf;ul;)

tvSLpDrHolu wpfa,mufpmom awmif;cH &jcif; taMumif;udk ar;jref;\/ xdktcg


omrmonf rdrd\b0ZmwfaMumif;udk wpfprusef ajymMum; av\/ tvSLpDrHolonf
omrmtm; ]]cspforD;.. rpdk;&drfygvifh? oihfudk ,aeYrSp orD;t&mxm;tHh}} ajymqdkNyD;
rdrd\tdrfodkY ac:aqmifoGm;av\/ xdkYaemuf orD;t&m xm;av\/
xdkowdkYorD;i,fonf pwk'domr@yf\ qlnHoHudk aeYpOfMum;&aom
aMumifh zcifjzpfol pDrHolESifhwdkifyifum tvSLr@yfudk qlnHoHrMum;ap&ef pDrH\/
tvSLr@yfudk tumt&HwdkYjzifh um&Hap\/ wpfa,mufomvQif 0if&aom wHcg;
aygufwdkYudkazmufap\/ t0ifwpfayguf? txGufwpfaygufjzpf&ef zefwD;\/ odkY
tvSLr@yftm; tumt&HudkjyKaponfrSp ]0wD}[k emrnfwpfvkH;wdk;NyD; ]omrm
0wD}[k ac:Muav\/ xdktcsdefrSp ]omrm0wD}[laomemrnfonf xif&Sm;ay:vGif
av\/
aCmouola|;onfvnf; tvSLr@yf\ qlqlnHnHtoHudk rMum;&aom
tcg tvSLpDrHoltm; taMumif;pkHudk ar;jref;cJh\/ pDrHolonf orD;awmf omrm0wD
b0ZmwfaMumif;ESifhwuG tvSLr@yfudk pepfwus pDrHykHtaMumif;wdkYudk avQmufMum;
av\/ aCmouola|;onfvnf; taMumif;t&mtvkH;pkHudk Mum;od&aomtcg
omrm0wDtm; tvSLr@yfpDrHolxHrS csufcsif;ac:,lNyD; orD;t&m xm;av\/
ckZKw&mESifhwuGaom ig;&mrQaom trsdK;orD;i,fwdkYudkvnf; NcH&HvkyfauR;ap\/
xdktcsdefrSp omrm0wDonf aCmouola|;\orD;awmftjzpf xif&Sm;cJhav\/
omrm0wDonf Oawerif;\ rdz&k m;jzpfvmjcif;
xdktcsdefonf aumorDjynfudk Oawerif; tkyfcsKyfcsdef jzpf\/ xdkrif;onf
r[maoG;? r[mEG,f0ifjzpfaomfjim;vnf; awm BuD;jyif;cJhol jzpf\/ ajzmifhrwfaom
pdwfxm;um; &Sd\/ odkYaomf ]]cufxefMurf;wrf;ol}}[k xif&Sm;oljzpf\/ ][wduE
apmif;ESifh rEef}udkydkifqdkifaombk&if [lvnf; acwfNydKifrif;wdkY\tMum; wefcdk;
xGm;aeolvnf; jzpf\/ wpfaeYo Oawerif;tkyfcsKyf&m aumorDjynf0,f tBuD;
us,fqkH;aom euwfyGJobifudkusif;yqifETJjcif;jzifh raumif;aomab;wdkYrS uif;a0;
\[k jA[P0g'wdkYuqdkMu\/ ab;'Pftaygif;onfvnf; rusa&mufEdkif[kvnf;
,lqMujyef\/ ,if;odkYusif;yjcif;onf a&S;a[mif;jA[PwdkY\ xkH;wrf;tpOftvm
ESifhtnD usif;yjcif;vnf; jzpf\/ xdkYaMumifh yGJawmfaeY0,f tm;vkH;aom wdkif;oljynf
om;wdkYonf jrpfqdyfodkYoGm; OD;acgif;aq;avQmfa&rdk;oefYpifMu&\/ omrm0wD
wdkYonfvnf; yGJawmfodkY oGm;a&mufolxJwGifyg0if&m yGJawmfusif;y&modkY rif;&ifjyifrS
jzwfoef;vsuf oGm;av\/ Oawerif;onf omrm0wDudk jrifjrifcsif; arwmouf0if
oGm;\/ xdkYaMumifh aCmouola|;tm; orD;awmfudk qufo&efESifh tu,f rquf
oygu aCmouola|;\tdru
f kd csdyyf w
d rf nfjzpfaMumif; &mZoHay;\/ odYk aomfvnf;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 91

aCmouola|;onf orD;awmf omrm0wDtm; rif;tm; rqufocJhacs/ xdkYaMumifh


omrm0wDwdkY yGJawmfoGm;pOf Oawerif;onf aCmouola|;tm; ta&;,lcJh\/
omrm0wDwdkY jyefa&mufvm jzpfaMumif;ukefpifMum;od awGU&Sd&aomtcg rdrdtm;
aqmif,l&ef wrefwkdYudk apvTwfvdkuf\/ Oawerif;onfvnf; ]aumif;NyD}[k0efcH
omrm0wDudk tNcHt&HESifhwuGaqmif,lNyD; tbdodufoGef; avmif;\/ t*ra[oD
rdzk&m;acgifBuD;t&mvnf;xm;\/ Oawerif; omrm0wDrdzk&m;tjyif p@yaZmw
rif;\orD;awmf 0gokv'wmrdz&k m;ESihf rm*@Drzd &k m;[laom tjcm;rdz&k m;ESpyf g;vnf;
&Sdao;\/
rm*@D\ &efNidK;
jrwfAk'onf rm*@Dtrnf&Muaom yk@m;ZeD;armifESHwdkY\ t&[wzdkvf
&tHhaomtaMumif;udk jrifojzifh ukkwdkif;? urmo'red*kH;odkY qGrf;cH0ifawmfrl\/
xdZk eD;armifEw
HS Ykd0,f rm*@D[yk if trnf&aom orD;wpfa,muf&\
dS / xdo
k rD;i,fonf
tvGeftqif;vSol jzpf\/ rdbwdkYonf ,if;wdkY\orD;ESifhavsmfaom a,mufsm;udk&Sm
vsuf vSnv
f nfumae\/ wpfaeYo xdyk P
k m ;armifEHS ESpaf ,mufwYkd onf jrwfA'k E iS hf
&ifqdkifawGUNyD; orD;ESifhvufxyfay;&ef tBuHtpnfjzpfcJh\/ odkY tBuHjzpf&jcif;
rSmvnf; ykPm;ZeD;armifESHonf y&AdkZf&[ef;\tEG,frS aygufzGm;aomolwdkYjzpf
aomaMumifhjzpf\/
ykPm;ZeD;armifESHonf orD;i,fudkvufpGJum qGrf;cH<uaeaom jrwfAk'\
aemufodkY vdkufav\/ jrwfAk'\txHodkYa&mufaomtcg ]]orD;awmftm; tvdk&Sdygrl
,lawmfrlyg}}avQmufxm;\/ jrwfAk'u ykPm;BuD;wdkYZeD;armifESHudk w&m;oHa0*
jzpfpdrfhaomiSg ]'doGme wPSH t&wd &m*H}tp&Sdaom*gxmudk a[mawmfrl\/
,if;*gxm\t"dyg,frSm]]ykPm ;BuD;... igonf bk&m;jzpfpumv rm&fewf\orD;jzpfaom
tvGefvSyaom wPSm? t&wd? &m*g[laom ewforD;okH;a,mufwkYdonf
ighudk ajc&if;tvkyftauR;jyKjcif;iSg awmif;yefvmMuukef\/ xdkewforD;
wdkYudkjrifvnf; ESpfOD;&SufqkHaysmfjrL;ukefaom arxkeftusifh tvdkqE
tmoDoonf ightm;rjzpfcJh/ ,if;odkYjzpfygvsuf usifBuD;? usifi,f twd
jynfhaom oifwdkY\orD; rm*@Dudk tb,frSmtvdk&SdawmhtHhenf;/
xdkoifwdkY\orD;udk ajcjzifhvnf; xdjcif;iSg igtvdkr&Sd/}}
[ljzpf\/ ,if;*gxm\tqkH; ykPm;ZeD;armifESHwdkYonf tem*grdzdkvfwnfcJh\/
orD;rm*@Dudkvnf; nDjzpfol ykPm;tm;tyfESH &[ef;jyKMuNyD; rMumrD &[Em
jzpfMuav\/ orD;rm*@Donfvnf; jrwfAk'\ rdrdcEmudk,fudkuJh&JU w&m;a[m
ajymjcif;udk taMumif;jyK jrwfAk'tay: &efNidK;zGJUav\/ rdef;rwpfa,mufudk

92

t&Sift*P (vSnf;ul;)

cspfcifpkHrufaom yk&dowpfa,muf\*kpdkufta&;ay;rIonf wu,fpifppf xdkrdef;r\


tvdk&rufESifh tmomqEudkjznfhjcif;rQomjzpf\/ ,if;\wPSm &m*pdwfonfum; a&mifh&J
&yfwefo
Y Gm;jcif;r&Sad y/ odkYaomfvnf; taMumif;t&mt& jrwfAk'onf omrmef
a,mufsm;wdYk jzpfavhjzpfx&Sad om &m*? a'go? arm[paom udavomwdYk ukd t<uif;rJh
y,fowfNyD;aomaMumifh]a,mufsm;wdkYpdwf? jrifwdkif;ndwfvsuf? qdwf\tvm;? EGm;\oabm? tmkH
ajymwdik ;f ? vdu
k af vsmaxGjym;? olt
U jcm;ESi}hf
tp&Sdaom tvuFmpum;ESifhtnD jrifwdkif;acgif;ndwfwwfaom vlpm;rsdK;um; r[kwf
ay/ b0 jrwfEdk;auseyfzG,f&mowif;aumif;udk jrwfAk'xHrS r&&Sdvdkufjcif;onfyif
rm*@DtwGuf a'goyGm;p&mwpfckomjzpfacs\/ xdkYaMumifh rm*@Donf Oawerif;
\ rdzk&m;jzpfvm&mtcg jrwfAk'tay: aoaomufMuL;wdkYudk qJa&;&efapcdkif;cJh\/
omrm0wDwYkd w&m;xl;&&Sjd cif;
wpfaeYaomtcg omrm0wDrdzk&m;\ yef;awmfquftrsdK;orD; ckZKw&m
(tcef; 4 azmfjyNyD;) onf jrwfAk'\w&m;awmfudk emMum;&NyD; aomwmywdzdkvf
wnfcJhav\/ xdkYaMumifh aeYpOfckd;,laeusjzpfaom aiGav;usyfudk rcdk;awmhbJ
aiG&SpfusyfvkH;jzifh yef;0,f,l qufocJh\/ omrm0wDu taMumif;pkHudkar;jref;&m
jrwfAk'\w&m;awmfudk emMum;&jcif;aMumifh[k od&av\/ ckZKw&m trsdK;orD;
tm;vnf; jrwfAk'\xHawmfrS w&m;awmfudkem,l&efESifh em,lNyD;aom w&m;awmfrsm;
udk olrwdkYtm; wqifhjyefvnfa[mjy&ef wm0efay;cJh\/ ckZKw&monfvnf; wm0ef
ay;onft
h wdik ;f aqmifu
G af v\/ xdYk aemuf omrm0wDonf ckZK w&mtm; trdt&m
xm; w&m;awmfrsm;udk wqifhem,lcJh\/ ,if;odkYem,l&mvnf; ig;&maom trsdK;
orD;i,fwdkYvnf; yg0ifcJhMu\/ if;wdkYonf a&S;OD;pGm a[maomw&m;awmf\tqkH;
aomwmywdzdkvf toD;toD;wnfMuav\/ xdktcsdefrSp jrwfAk'tm; ylaZmfvdk
Muukef\/ odkYaomfvnf; Murf;wrf;aom Oawerif;udk aMumuf rkefYwpfck? yef;
wpfyGifhudkrQ vSL'gef;Edkifjcif;? zl;ajrmfEdkifjcif;r&SdMuay/ xdkYaMumifh qGrf;cH<uvmaom
jrwfAk'udk eH&Hudkazmufom zl;ajrmfMu&av\/
rm*@Duek ;f wdu
k jf cif;
omrm0wD\ b0wpfoufwmwGif olrtwGuf yg&rDjznfhbufrsm;&SdcJh\/
,if;wdkYxJwGif rm*@Donfvnf; wpfa,muftygt0ifjzpf\/ wpfaeYaomtcg
olr\taqmifoYkd rm*@D xl;qef;pGm a&mufvm\/ aumif;aom vmjcif;r[kwo
f nf
udkum; &dyfpm;rd\/ odkYaomfvnf; omrm0wDonf a&SUtem*wf BuHKawGU&rnfh
ted|mkHavmu"HwdkYudk cg;raumh? acgif;rarmhbJ arwm"mwfcHjzifh yuwdwnfNidrfpGm

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 93

&ifqdkifcJh\/ ,if;odkY &ifqdkifEdkifjcif;rSmvnf; em,lcJh&aom w&m;awmf\ pGrf;tm;


aMumifhyif jzpf\/
xdkodkYvm&mwGif rm*@Donf azmufxm;aom taygufwdkYudk jrif azmuf
xm;&jcif;taMumif;udk ar;\/ omrm0wDvnf; jrwfAk'udk zl;jrif&eftvdkYiSg azmuf
xm;aMumif; ajzMum;av\/ rm*@Dvnf; &efoljzpfaom &Sifa*gwr\ om0dumrwdkY
udk rMumrD odap&rnf[kBuH jyefoGm;av\/ xdkYaemuf Oawerif;xHoGm;
omrm0wDwdkYonf t&Sifrif;jrwftm; cspfcifrIr&Sdukef/ a*gwrAk'udkom cspfcif
Muuke\
f / t&Sirf if;onf owdxm;awmfryl g/ uREfyk \
f pum;udrk ,kaH omf wdu
k ef &H w
H iG f
Munfyh g}}[k uke;f wdu
k \
f / Oawerif;onfvnf; tBudrBf udraf jymaomfvnf; r,kMH unf
ay/ taqmifvSnfhvnf a&mufaomtcg azmufxm;aomtjcif;t&mwdkYudkar;\/
omrm0wD wdYk onfvnf; taMumif;&if;jzpfwikd ;f udk avQmufwifMu\/ Oawerif;onf
tjypfr,lbJ azmufxm;aomtaygufwYkd uykd w
d af p\/ wHcg;aygufwYkd ukd rsm;pGmjyKay;
jrwfAk'tm; zl;ajrmf&eftcGifh ay;\/ rm*@D\ tBuHtpnfonfum; atmifjrifrI
r&SdcJhygay/ ]tEdkiftIH;}[laom a0g[m&wdkYESifhcsdefxdk;aomf wpfcsD rm*@DIH;NyD;
omrm0wDEdkifonf[k qdk&ayrnf/ yGJpOfonf rm*@DtzdkY qJa&;rIudkcH&jcif;?
Oawerif;\ omrm0wDr dz k& m;tay: cspfc ifr IomvG e f j cif ; paomtaMumif ;
w&m;aygif;pkHwdkYonf rm*@Dudk bufaygif;pkHrS wGef;xdk;wdkufcdkufvsufom&Sday\/
xdktaMumif;w&m; aygif;pkHwdkYaMumifh rm*@D\a'goonf Nidrf;at;Edkifrnfum;
r[kwfygay/
omrm0wDwkdYtkyfpkrSm eef;raqmif\tjyifodkY xGufcGifhr&olxJwGif
yg0ifae\/ rZdra'o\ "avhxkH;pHt&vnf; trsdK;orD;wdkYonf tdrfwGif;ykef;om
jzpf\/ jyifyvlwdkYESifhul;vl; qufqHcGifhr&Sday/ jrwfAk'udkzl;awGUzdkY&ef uJhodkY
taygufazmufjcif;onf obm0usaomenf;vrf;wpfckjzpfaMumif; od&SdEdkifay\/
xdkYaMumifhyif aumord\pnf;rsOf;Oya'ESifh rNidpGef;jcif;jzpf\/ vlom;wdkYonf t&m
cyfodrf; pdwfaepdwfxm;rsm; jzLpifrGefjrwfoihf\/ odkYaomfvnf; tcsdKUolrsm;onf
&HcgaumufuspfpOf;vJwwfMujcif;rSm twvTrf;rdk;rIaMumifhjzpf\/ twBuD;rm;
vmaomtcg vlom;wdkYonf trSefudktrSm;[k jrifMu\/ trSm;udkum; trSef[k
xifMu\/ taumif;udk raumif;jrifMu\/ raumif;udkum; taumif;[kxif\/
xdYk jyif rdwaf qGu&kd efou
l o
hJ Ykdjrif &efou
l u
kd m; rdwaf qGuo
hJ Ykd xifMu\/ odYk xifjrif
jcif;rSm ysufpD;&efa&SUajy;edrdwfyif jzpfav\/ odkY xifjrifolxJwGifvnf; rm*@D
wpfa,mufyg0ifaeay\/
xdkYaMumifh rm*@Donf rdrd\ukef;wdkufpum;jzifh rif;trsufryGm;aMumif;udk
odvQif wpfzefavQmufwifjyef\/ ]]t&Sifrif;BuD;... omrm0wDonf vif\aus;Zl;udk
rod/ aus;Zl;r&Sdaom a*gwr*kPfudkomrsm;pGm csD;rGrf;avh&Sd\/ t&Sifhtm;cspfcifonf

94

t&Sift*P (vSnf;ul;)

[k uREfkyfrxif/ tu,f cspfrcspf odvdkygrlum; ]rif;BuD;tusdK;iSg Muuf&Spfaumif


wdYk uo
kd wfNyD; csu
f ydYk vmap}[k apawmfryl g}}[k qdjk yef\/ rif;BuD;vnf; rm*@Dqw
kd ikd ;f
Muuf&SifwdkYudkydkY\/ omrm0wDwdkYuvnf; ]Muuf&SifwdkYudk tb,fodkYcsuf&tHhenf;}[k
qdkaeav\/ xdktaMumif;udk rif;csif;wdkYu jyefavQmufvmvQif rm*@Duvnf;
]t&Sifa*gwr\ tusdK;iSgcsufydkYygap}[k avQmufjyef\/ rif;vnf; rm*@Doifwdkif;
apjyefvQif rm*@D\wHpdk;udk&aom rif;csif;wdkYonf tMum;owfydkY\/ omrm0wD
wdkYonfvnf; aumif;pGmcsuf bk&m;xHodkYydkY\/ xdktaMumif;udk Oawerif;Mum;aomf
omrm0wDwdkYtm; trsufxGufoihf? roifhpOf;pm;omaeav\/ a0cGJum; r&
ao;yg/
odkYaomfvnf; rm*@D\tBuHwdkYonfum; rukefao;ay/ xdktcsdef Oawe
rif;onf rdzk&m;wpfOD;wpfOD;\ jyom'f ckepf&uf ckepf&ufpD pHNrJjzpf\/ wpfckaom
tcg rm*@Donf rdrd\ jyom'frS omrm0wD\jyom'fodkY rif;BuD;ul;vdkvwfaomf
Oawerif; aqmifawmfrlNrJaom [wduErnfaom apmif;\twGif; tqdyfjyif;aom
a>ra[mufi,fudk vkHNcHKatmifxnfh\/ Oawerif;tm;vnf; ]omrm0wDxHoGm;vQif
owdxm;awmfrlyg}[kvnf; rSmvdkuf\/
omrm0wD\ arwmpdwx
f m;
Oawerif;onf omrm0wD\jyom'frSckepf&ufaph rm*@D\xHodkYjyefvm
aomf apmif;awmfudkudkif vIyf&Sm;ojzifh oGif;xm;aoma>ronf xGufvm\/ rm*@D
vnf; tvefYwMum; [pfatmfvsuf ]uHaumif;om toufcsrf;om&m&onf/ omrm
0wDwdkY\owdudkodNyDavm}[k qdk\/ xdktcg Oawerif;onf jyif;pGmtrsufxGuf
csufjcif;ac:apNyD;vQif BuD;pGmaomav;udkwifvsuf tqdyfvl;aomjrm;jzifh ypfzdkY&ef
tm;xkwf\/ xdktcg omrm0wDonf olr\tNcHt&H armif;rwdkYtm; ]]t&SifrwdkY...
igwdkY tjcm;tm;xm;p&m r&Sdawmhyg/ rdrdESifhxyfwl Oawerif;ESifh rm*@D rdzk&m;
wdkYtay: tnDtrQjzpfaom arwmpdwfudk xm;Muyg/ rnfol\tay:rSm trsuf
rxGufygeJY}}[k qkH;rpum;qdk\/
xdktcsdef Oawerif;\a'gorD;onf w[kef;[kef; awmufavmifae\/
rm*@Donfvnf; olr\pDrHudef; atmifjrifawmhrnfjzpfaomaMumifh usdwfNyD;
tauseyfBuD;auseyfaernfom jzpf\/ Oawerif;\&if a'gorD; w[kef;[kef;
awmuf a vmif a eaomf v nf ; omrm0wD t rS L ;&S d a om armif ; rwd k Y \ &if r S m awmh
arwma&tvsOfwdkY woGifoGifpD;qif;aeMu\/ rD;ESifha& tiftm;csif;,SOfNydKif&m
a&rsm;vQifa&Edkif\/ xdkYtwl arwma&rsm;aom omrm0wD\xHodkY Oawerif;
ypfvw
T v
f u
kd af omjrm;onf omrm0wD\&ifqo
D Ykd roGm;bJ aemufjyefvn
S Nhf yD; vmvrf;
udk jyefvmonfom jzpf\/ ,if;jrm;onf Oawerif;\ ESvkH;om;qD 0ifoGm;ouJhodkY

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 95

wnfae\/
Oawerif;onf ]]ig ypfvTwfvdkufaomjrm;onf ausmufudkaomfvnf; xdk;
azmufoGm; Edkif\/ aumif;uifvnf; [efYwm;Edkifaomae&m r&Sd/ odkYaomfvnf;
jrm;onf aemufodkYjyefvmNyD; ig\ESvkH;om;qD a&SUIae\/ toufr&Sdaom
jrm;onfyif omrm0wD\*kPfudk odae\/ igonf vlom;ppfppfjzpfaomffvnf;
olr\*kPfudk rod}}[k BuHpnfrd\/ xdkYaemuf av;udkypfcsNyD; vuftkyfcsDum
omrm0wD\ajc&if; aqmifhaMumifhxdkifvsuf cGifhvTwfzdkY&ef awmif;yefawmh\/
xdt
k csderf pS omrm0wDwYkd onf bk&m;zl;jcif;? w&m;emjcif;wdYk ukd vGwv
f yfpmG jyKcGi&hf cJh
av\/
omrm0wD\ arwmw&m;wdYk onf Oawerif;ESihf rm*@DwYkd\ a'gorD;
wdkYudk atmifyGJcHcJh\/ arwmonf omrm0wDwdkY\ wu,fhvufawGU cdkudk;&mjzpfcJh\/
]tauma"e Zdaeaum"H= trsux
f u
G o
f u
l kd arwmESihf atmifEikd &f m\}[laom jrwfAk'\
w&m;awmfudk vufawGU taumiftxnfazmfcJhjcif;yifjzpf\/
xdkYaemuf omrm0wDonf ]]t&Sifrif;BuD;vnf; jrwfAk'udk qnf;uyfawmf
rlyg/ uREfkyfwdkYtm;vnf; w&m;jyoqkH;rtHhaom &[ef;wpfyg;udk cGifhawmif;
ay;awmfrlyg}}[k avQmuf\/ Oawerif;vnf; omrm0wDqdkwdkif; jrwfAk'xHuyf
w&m;awmfudkem,l\/ eef;awmfodkY0if oifjyEdkifaom &[ef;awmfwpfyg;udk awmif;
cH&m &SiftmeEmrax&ftm; &&Sdav\/ &SiftmeEmrax&fonfvnf; omrm0wD
trSL;&Sdaom tNcHt&Hig;&mwdkYudk w&m;awmfudkoifMum;jyo\/ olrwdkYonfvnf;
t&SiftmeEmtm; wpfvwpfcg ig;&maomouFef;wdkYjzifh ylaZmfMu\/
rm*@D\ aemufq;Hk vufeuf
rm*@Dvnf; wpfzefBuHjyef\/ ,if;tBuHonf rm*@D\aemufq;Hk tBuHyif
jzpf\/ olronf rdrx
d o
H Ykd a&mufvmaom Oawerif;udk O,smOfupm;jcif;iSg avQmuf
\/ rif;vnf; ]]aumif;NyD}}[k0efcH tNcHt&HrSL;rwfwdkYudk pDrHcif;usif;ap\/ xdktcg
rm*@Du rdrd\baxG;udk ac:NyD;vQif ]]rif;BuD;ESifhuREfkyfwdkY O,smOfodkYxGufaomtcg
rif;BuD;\ tmPm[kqdk omrm0wDwdkY\ jyom'fudk aumufdk;ywf rD;wdkufyg}}[k
rSm\/ baxG;jzpfolykPm;onfvnf; rif;ESifhrdzk&m;wdkY O,smOfodkYoGm;aomtcg
omrm0wDwdkY\jyom'fudk rD;wdkuf\/ xkdodkY rD;avmifaomaMumifh omrm0wD trSL;
&Sdaom armif;rig;&mwdkYonf xdknOfhyif uHMurmukefMuav\/ ,if;odkY rD;avmif
cH&csdefvnf; omrm0wDwdkYonf arwmjzifhaeav\/
omrm0wDw\
Ykd twdwb
f 0rS tukov
kd u
f H
omrm0wDtrSL;&Sdaom armif;rig;&mwdkY\ rD;wdkufcH&jcif;taMumif;rSm

96

t&Sift*P (vSnf;ul;)

a&S;twdwfu jyKcJhaom raumif;rItukodkvfuHBuD;\ tusdK;qufaMumifh jzpf\/


omrm0wDtrSL;&Sdaom armif;rig;&mwdkYonf bk&m;ryGifhrD Am&mPoDjynfh&Sifrif;BuD;
\ orD;awmfESifh tNcHt&HwdkYjzpfcJhMu\/ wpfaeYaomtcg **Fgjrpf a&upm;&mrS
csrf;wufvwfaomf eda&m"ormywf0ifpm;aeaom yapuAk'g&Spfyg;wdkY\ ausmif;
wnf&Sdaomawmtkyfudk rD;wdkufMu\/ xdkrD;onf yapuAk'gwdkY\ ausmif;ESifhwuG
aTwkH;uJhodkYjzpfaeaom yapuAk'gwdkYtm; avmifNrdKufaeonfudk jrifaomtg ]]igwdkY
t&Sifrif;BuD;\ t&Sifygaywum;? rif;BuD;Mum;odvQif igwdkYtm;&mZ0wfay;vwHh}}[k
xdwfvefY Mu\/ xdkYaMumifh yapuAk'gtm; aopdrfhaomiSg xyfrHum rD;wdkufjyef\/
xdkt&SifjrwfwdkYonfum; ormywf\tmEkabmfaMumifh udk,fawmf tE&m,fr&Sdacs/
odkYjyKcJhzl;aom raumif;rIuHaMumifh i&JcH&NyD;rS <uif;usefaom tusdK;quftm;jzifh
wpfNydKifeuf rD;wdkufcH&jcif;jzpf\/ xdkrD;avmifcH&rIum; ckZKw&mum;ryg0ifay/
(ryg0ifaMumif;udk tcef;-4 a&;om;NyD;NyD)/
rm*@D\ b0ed*;Hk
xdkaeY omrm0wDtrSL;&Sdaom ig;&maomarmif;rwdkYonf a&S;ujyKcJhzl;aom
raumif;rI tukodkvfuH<uif;\ ESdyfpufrIaMumifh zvormywfudk 0ifpm;jcif;iSgyif
rwwfEdkifMuukef/ wpfNydKifeufomvQif rD;vQHjyif;pGm avmifav\/ omrm0wD\
tapmifhta&Smufjzpfaom rif;csif;a,mufsm;wdkYonf Oawerif;xHoGm; rD;avmifrIudk
avQmufMum;av\/ Oawerif;onf rD;avmifrI udk jyKvkyfolonf tb,folenf;}}[k
&SmazGpkHprf;ar;jref;aomf ]]rm*@Drdzk&m;jyKaomtrI}}[k odav\/ xdkYaMumifh ac:ap
NyD;vQif ]]rdzk&m;... oifonf aumif;aomtrIudk jyKayonf/ igjyK&rnfhtrIudkyif
oifjyKayonf/ oifrzd &k m;tm; igMunfo
kd jzifh qkvmbfrsm;pGmay;ygrnf/ oifrzd &k m;
\ aqGrsdK;wdkYudkvnf; ac:apygavmh}}[k qdkav\/ rm*@Donf xdkpum;udkMum;vQif
t[kwfrSwfxif tapmwvsif aqGrsdK;wdkYudkomru aqGrsdK;rawmfolrsm;udkyif taqG
trsdK;jyK ac:ap\/
Oawerif;onf tvkH;pkHpka0;rdonf\tjzpfudkod rif;&ifjyifvnf;
aqGrsdK;wdkY ta&twGuftwdkif; wGif;wdkYudkwl;apav\/ xdkwGif; tvkH;pkHaomolwdkYudk
cs ajrzdkY\/ xdkYtjyif OD;acgif;udkdkufcGJ oHxGefjzifh xGefap\/ rm*@Dukdum;
tydik ;f ydik ;f jzwfNyD;aomf ylvaS omrkYH t;kd uif; avSmaf p\/ onfum; rm*@D\b0ed*;Hk
tqkH;owfjzpf\/ arwm&Sifudk apmfum;olwdkY\ vufiif;tusdK;yif jzpf\/ t&d,m
yk*Kd vfwYkd ukd apmfum;aomolwYkd \ oGm;&mvrf;odYk vdu
k o
f mG ;jcif;om jzpf\/ xdYk aMumifh
vlwdkif;vlwdkif;onf t&d,myk*dK vfudkomru rnfonfhyk*dK vfudkrqdk a'gopdwf rjzpf
oihfay/ tqkH;um; arwmw&m;ESifh a'gow&m;wdkYwdkufcdkufMuaom ppfyGJ0,f
arwmw&m;om tEdkif&&SdoGm;ay\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 97

xdkYaMumifh jrwfAk'u aemufwpfaeYwGif omrm0wDwdkY aoqkH;aMumif;


avQmufMum;aom &[ef;awmfwdkYtm;]rarhravsmah om owdw&m;onf tNrKd uef Ad m ef\ taMumif;w&m;jzpf\/ arharh
avsmhavsmhaejcif;onf aojcif;\taMumif;w&m;jzpf\/ tMuifyk*dKvfwdkYonf
um; rarh ravsmMh uuke/f xdrk arhravsmo
h w
l o
Ykd nfum; (aoyifaoaomf vnf;)
aoonf rrnfay/ tMuif yk*Kd vw
f o
Ykd nfum; arhavsmah ygq
h uke\
f / xdak rhavsmh
ukeaf omol wdo
Yk nf aoonfEiS w
hf \
l }
paom w&mpum;udk a[majym\/ owdw&m;tNrJ&Sd arwmw&m;BuD;rm;aom
omrm0wDonf aooGm; aomfvnf; aoonfrrnfygay/ arwm&SifjzpfaMumif;udk
toufESifhvJ oufaoxloGm;cJh\/ ae&m arwmtaMumif;ukd tenf;i,f
&Sif;vif;jyygOD;rnf/
arwmw&m;
arwm\tmkHrSm cspfciftyf? jrwfEdk;tyfonfh ow0gynwftmkH jzpf\/
ow0grsm;tay: if;wdkY\tusdK;udk oefYoefY&Sif;&Sif; dk;dk;om;om; vdkvm;rIudk
arwmppf[k ac:qdk&ayrnf/ om;cspf? r,m;cspf? aqGcspf? rsdK;cspf rzufbJ jrwfEdk;rI
oufoufwdkYom qdkvdk&if; jzpf\/ ,if;om; cspf? r,m;cspf ponfwdkYrSm arwmppf
rjzpfEdkifay/ arwmtwkta,mifrsm;om jzpfay\/ yifrjzpfonfh w&m;udk,frsm;udk
csdefqMunfhygu arwmppfarwmrSef rjzpfEdkifaMumif; odomvS\/ wPSmayr[k
ac:onfh avmbw&m;um; ,if;tcspfrsm;\ yifrw&m;udk,fppfppf jzpf\/ arwm
\ yifr w&m;udk,fppfppfum; ta'goapwodufjzpf\/ w&m;udk,f(2)yg;udk
csdefqMunfhygu rnfonfh tcspfonf arwmppf? rnfonfhtcspfonf arwmwkjzpf
aMumif; odEdkifay\/ arwmppfESifhywfouf rSwfcsufav;rsdK;&Sd\/ ,if;av;rsdK;rSmarwmppf[o
l nf(1) rsKd ;wlrsKd ;uGJ rjcm;bJ ouf&o
dS w0grSeo
f rQ\ tusKd ;udv
k v
kd m;ojzifh
qufoG,f yGm;pD;jcif;vuPm&Sd\/
(2) ,if;odkY qufoG,fyGm;pD;atmifvnf; aqmifGufjcif;udp& Sd\/
(3) ]]&efNidK;zGJUjcif;udk y,fazsmufjcif;}}[k vlwpfOD;pD\PfwGif t&dyf
xifapaom oabm&Sd\/
(4) ouf&o
dS w0gtm;vk;H wdYk \ ESpo
f ufz,
G t
f jzpfukd aI om a,medaom
reod um&vQif OD;pGmaom taMumif;&Sd\/
uJhodkYaom rSwfcsufav;ckwdkYESifhjynfhpkHrSom arwmppf[kac:&ayrnf/
xdkodkY r[kwfygu arwmwkom jzpfay\/ odkYaomfvnf; arwmppfarwmrSef jzpf&ef
rSmrl wdrfra,mifESifh eufovdk vG,fra,mifESifhcufwwfaom oabm&Sd\/ ykxkZOf

98

t&Sift*P (vSnf;ul;)

vlom;[lonf twy& ESpf0teuf y&rzuf twoufoufudkom Munfhwwfol


rsm;jzpfaomaMumifh vlom;wpfO;D taejzifh arwmw&m; rysufrjym; vufuikd x
f m;um
usifh&efrSmrl vG,fulvSonfum; r[kwfygay/
olUvlrsdK;ESifh udk,fhvlrsdK;? olUEdkifiHESifhudk,fhEdkifiH ,SOfxdk;vmygu udk,fhvlrsdK;?
udk,fhEdkifiHu rdk;rS? olUt&yfESifh udk,fht&yf ,SOfumxyfvQif udk,fht&yfujrifhrS?
udk,fhom;ESifholUom; ,SOfNydKifum xm;vQif udk,fhom;uomrS BudKufMupNrJyif?
t,kwq
f ;Hk tydik ;f tjcm;tm;jzifh acG;ESpaf umifuu
kd jf cif;yif ud,
k ahf cG;Edik rf S Tiv
f ef;tm;&
auseyfMuayonf/ ,if;odkYpdwfxm;&SdaeorQ arwmppfrjzpfEdkifao;yg/ arwmwk
rQom/ arwmppfjzpfEdkif&efrSm ow0g[lorQ\tay: ydkif;jcm;owfrSwfrIyrmP
uif;onfh arwmpdwfxm; Budrfzefrsm;pGm yGm;rsm;aerSom arwmppfjzpfayrnf/ rdcif
wpfOD;u olr\ om;t&if;wpfa,muftm; rdrd\toufESifhvJ xm0pOf umuG,f
apmifha&Smufonfhtvm; ow0grsm;tay: ,if;odkYaompdwfxm;rsm;xm;vsuf arwm
yGm;rsm;ae&ayrnf/ odkYrSom arwmppfrsm; jzpfay:rnfjzpfygonf/ ,if;odkYyGm;rsm;&m
vnf; ow0grsm; csrf;omokc&&Sda&;? qif;&J'kurusa&mufa&;rsm;udk &nfrSef;
awmifhwum arwmbm0emudk Budrfzefrsm;pGmyGm;rsm;um arwmokwf y&dwf
awmfudktajccHvsuf 0dyemur|mef;udk tm;xkwf&efjzpfayawmh\/
arwmpGr;f tm; tusdK;rsm;
avmu pGrf;tm;txufjrwfqkH;aomw&m;udk jyoyg[kqdkaomf arwm
w&m;udk azmfjy&rnfjzpf\/ tiftm;tBuD;rm;qkH;w&m;udk azmfjyyg[k qdkuvnf;
arwmw&m;udkyif Tefjy&ygvdrfhrnf/ arwm"mwfonf Munfvifat;jr Nidrf;csrf;
aomoabmudk aqmif\/ wPSmuJhodkY aemufusdylavmifaom oabmrsdK;um;
r[kwfay/ arwmw&m;udk vufudkifokH;jcif;jzifhurmBuD;udk Nidrf;csrf;atmif jyKEdkif\/
a&ajrjcm; a0;uGmaeaomfvnf; arwmjzifhqufoG,fvQif teD;uav;[kqdk&\/
arwmonf tvsm;teHr&Sdaomfvnf; toGm;tjyef&Sdaomw&m;jzpf\/ ]apmifNcKH
rvkEH ikd ?f arwmNcKH rv
S \
Hk } [laom pum;a0g[m&onfyif avmu tok;H wGiu
f s,faeqJ
jzpf\/
taemufwdkif;pum; wpfcGef;t& ]aiGonf tcspEf iS *hf P
k o
f u
d m ud0k ,fEikd \
f }
[k qdkaomfvnf; aiGjzifhqufqHkHjzifh rNrJEdkifyg/ arwmjzifh qufqHrSom &moufyef
NrJEdkifrnfjzpf\/ acwfrDtpGrf;xufaom AkH;? tajrmufvufeufwdkYxuf pGrf;tm;
xufjrufaomvufeufrSm onf;cHjcif;[k qdkaom arwmvufeufyifjzpf\/
a0vmrokwv
f m arwmtusdK;
jrwfAk'u arwm\pGrf;tm; BuD;rm;ykHtusdK;rsm;udk a0vmrokwfwGif

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 99

tqifh(10)qifh jzifh cGJjcm;NyD; a[mMum;xm;aMumif; atmufygtwdkif;awGU&SdEdkif\/


azmfjyxm;ykHrSm(1) xrif;&nfacsmif;pD;atmifvSLcJhaom bk&m;tavmif; a0vmrykPm;
BuD;\ tvSL'gersdK;xuf aomwmyefwpfO;D udk vSL&jcif;u omvGef
tusdK;BuD;\/
(2) xdkYtwl aomwmyef(100)xuf ou'g*grfwpfOD;udk vSLjcif;?
(3) ou'g*grf(100)xuf tem*grfwpfOD;udk vSLjcif;?
(4) tem*grf(100)xuf &[Emwpfyg;udk vSLjcif;?
(5) &[Em(100)xuf yapuAk'gwpfyg;udk vSLjcif;?
(6) yapuAk'gtql(100)xuf bk&m;wpfqludk vSLjcif;?
(7) bk&m;wpfqlxuf bk&m;trSL;&SdaomoHCmawmfudk vSLjcif;?
(8) oHCmawmfuv
kd LS jcif;xuf pwk'o
d moHCmawmfu&kd nfp;l ausmif;
aqmufvSLjcif;?
(9) pwk'domoHCmawmfudk&nfpl; ausmif;aqmufvSLjcif;xuf
o&P*kHaqmufwnfjcif;ESifh ig;yg;oDvudkvkHNcHKapjcif;?
(10) o&P*kHaqmufwnfjcif;ESifh ig;yg;oDvudkvkHNcHKapjcif;xuf eHYom
wpfSLcefY tcsdefydkif;avmuf arwmyGm;rsm;jcif;u om tusdK;
BuD;rm;\ [k azmfjyxm;\/
odkYtusdK;BuD;rm;aomarwmw&m;udk tjcm;wpfae&mvnf; jrwfAk'
onf ]]td;k tvk;H (100)jzifh wpfaeYvQif ok;H Budrcf sufvSL'gef;aom'gexuf EdYk wpfnp f
pmwpfcPwmrQ yGm;rsm;aom arwmbm0emu ydktusdK;BuD;rm;aMumif;}} a[mMum;
xm;onfudk awGU&av\/r[mpnfq&m awmfuvnf; onfukdyif &nf&G,f
atmufygtwdkif; "ruAsmjzifh rSwfwrf;jyKxm;cJhygonf/
]wpfaeYo;Hk cg? tk;d wpf&mjzif?h csuu
f mxrif;? auR;arG;jcif;xuf? r,Gi;f pifppf?
Ekw
Yd pfnp pf m? Burd o
f ;Hk cgrQ? arwmyGg;rsm;? usKd ;Bu;D rm;onf? bk&m;jrwfpmG rdecYf eG ;f
wnf;}
rsufarSmufawGEU ikd af om arwmpGr;f tif (2)rsdK;
yuwdrsufpdjzifh 'd|jrifawGUEdkifaom arwmpGrf;tif(2)rsdK;&SdaMumif; awGUEdkif
ygonf/ ,if;(2)rsdK;rSm(1) rdcif\EdkY&nfjzpf\/ rlvurdcifEdkY&nfonf teDa&mifaoG;jzpfaomf
vnf; om;orD;tay:cspfaom rdcif\arwm"mwfaMumifh tjzL
a&mifEdkY&nftjzpf ajymif;vJoGm;aMumif; awGUEdkifay\/
(2) tjcm;pGrf;tifwpfckrSm vdyfOjzpfonf/ vdyfrrsm;onf Owkvmcsdef

100 t&Sift*P (vSnf;ul;)

r[m ork'&mrSwuf oJaomifjyif Orsm;udk O\/ xkdYaemuf


oJjzifhzkH;cJhNyD; ork'&modkY jyefqif;Muukef\/ ta0;rSom arwm
ydkYaomaMumifh vdyfOrsm;rykyfbJ tcsdefusaomf vdyfuav;rsm;
aygufzGm;vmMuukef\/
tcsufwkdYudkMunfhaomf arwmpGrf;tifudk od&SdEdkifay\/
arwmtusdK;(11)yg;
arwmw&m;yGm;rsm;oltwGuf tusdK;w&m;(11)yg;rQ&SdaMumif;udk jrwfAk'u
a[mMum; xm;aMumif;udkudkvnf; atmufygtwdkif; awGU&\/ ,if;(11)yg;rSm1/
csrf;csrf;omom tdyf&jcif;?
2/
csrf;csrf;omom Ekd;&jcif;?
3/
raumif;aomtdyfrufudk rjrifrufjcif;?
4/
vlwdkYcspfjrwfEdk;jcif;?
5/
ewfwdkYcspfjrwfEdk;jcif;?
6/
ewfwdkYapmifha&Smufjcif;?
7/
rD;ravmif? tqdyfroihf? vufeufab;rSuif;a0;jcif;?
8/
pdwfvsifjrefpGmwnfMunfjcif;?
9/
rsufESmtqif;Munfvifjcif;?
10/
rawGra0ao&jcif; ESifh
11/
aoNyD;aomtcg jA[mhjynfodkYa&mufjcif; wdkYjzpf\/
arwmrydrYk D a&S;OD;pGmjynfph aHk p&rnfw
h &m;(15)yg;
,if;odkYtusdK;w&m;wq,fhwpfyg;udkay;Edkifaom arwmw&m;udkryGm;rsm;rD
atmuf azmfjyygw&m;t*Fg wq,fhig;yg;wdkYESifhjynfhpkH&rnfjzpf\/ odkYrSom
arwmydkYorQvG,fulrnfjzpf\/ a'gow&m;wdkYvnf; 0ifa&mufrI&SdEdkifrnfr[kwfay/
,if;w&m;wq,fhig;yg;rSm(1) oaum
= jyKpGrf;Edkif&rnf/
(2) OZk
= ajzmifhrwf&rnf/
(3) ok[kZk
= tvGefajzmifhrwf&rnf/
(4) ok0apm
= qdkqkH;rvG,f&rnf/
(5) rk'k
= El;nHhodrfarGU&rnf/
(6) tewdrmeD
= rmerBuD;&/
(7) oEKaum
= ESpfoufa&mifh&J&rnf/
(8) okba&m
= tarG;tjrLvG,f&rnf/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 101

(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)

tyudapm
= trIudpenf;&rnf/
ov[ku0kwd = ayghyg;rI&Sd&rnf/
oEd`Eda,m
= Nidrfoufaom a`E&Sd&rnf/
edyaum
= &ifhoefaom Pfynm&Sd&rnf/
ty*aAm
= Murf;wrf;aom trlt&mrsm;r&Sdap&/
ukavoGeEk*da'g = trsdK;wdkY pGJvrf;jcif;r&Sdap&/
e p ck'rmpa& udd a,e 0dl ya& Oy0a',sHK
= ynm&Sdrsm;uJh&JUMurnfhtrI rSeforQudk
tenf;i,frQ rjyKjcif;wdkY jzpfonf/
,if;wdkYudk tenf;i,fcsJU azmfjy&onf&Sdaomf(1)
oaum = jyKprG ;f Edik &f rnf/
jyKpGrf;Edkif&rnf qdkonfum; rdrdjyKvkyfrnfhtvkyfudk wwfajrmufem;vnfNyD;
jyKvkyf&ef pGrf;Edkifoljzpf&rnf/ jyKvkyf&mvnf; toufudk riJhuGufbJ tm;xkwf
vkyfudkifEdkifol jzpf&rnf[k qdkvdkonf/ pD;yGm;&Smaom avmuDtvkyfjzpfap? w&m;tm;
xkwfaom avmukw&mtvkyfudkjzpfap jyKvkyfonfhtcg ruRrf;usifbJ jyKvkyfrdaomf
]a&rul;wwfbJ a&ul;aomol}uJhodkY qkH;IH;jcif;odkY a&mufrnf jzpf\/ xdkYaMumifh
rdrdjyKvkyfrnfh rnfonfhtvkyfudkrqdk uRrf;usifpGmwwfajrmuf xm;zdkYvdkay\/ jyKvkyf
&mwGifvnf; kwfw&uftusdK;udk rjrifaomfvnf; pdwfysufuGufjcif;r&SdbJ Pf
ynma&SUoGm;&Sdaom 0D&d,w&m;jzifh pGrf;EdkiforQ BudK;pm;tm;xkwf jyKvkyfoifh\/
(2)
OZk = ajzmifrh wf&rnf/
ajzmifhrwf&rnf [lonfum; udk,f? pdwfESpfyg;jzifhrwfjcif;wnf;/
OZkPfEiS jhf ynfph o
Hk o
l nf ud,
k t
f m;jzifjh yKvky&f mwGif aumufuspfpOf;vJrI
rjyKay/ jyKoiho
f rQaom udpr sm;udu
k m; tuGuu
f sus yGiyhf iG v
hf if;vif; jyKvkyw
f wf\/
EIwjf zifah jymqd&k m wGiv
f nf; aumufuspfpOf;vJaompum;udk rajymay/ AGi;f AGi;f BuD;om
ajymqdkwwf\/ udk,fjyKonfh twdkif; EIwfuxGuf\/ EIwfuxGufonfhtwdkif;
udk,fujyK\/ ,if;yk*dK vfonf ]jyKwidk ;f ajym- ajymwdik ;f jyK}aom yk*dK vfrsdK;omjzpf\/
OZk*P
k rf u
S if;aomolwYkdonfum; rdrd r&Syd gbJ yvTm;0g<um;wwf\/ uwdjyKvG,\
f /
wu,fum;r[kwfygay/ xdkYaMumifh rnfonfht&mudkjzpfap 0efcHrnfhtcg kwfw&uf
0efrcHao;bJ pOf;pm;EdIif;csdefoihf\/ rdrdaqmifGufrnfh t&mrSefygrS 0efcHoihf\/
(3)
ok[Zk k = tvGeaf jzmifrh wf&rnf/
tvGefajzmifhrwf&rnf[lonfum; t&m&m odwwfpGmESifh twGif;pdwf

102 t&Sift*P (vSnf;ul;)

oabmxm; dk;om;ajzmifhrwfjcif;wnf;/
*kPfESifhjynfhpkHolrSm rdrd\tjypfrsm;udk zkH;zdvdkaomqErsm; r&Sday/
avmu ok[Zk *k P
k &f adS om yk*Kd vfwYkd csnf;om jzpfcyhJ gvQif ab;&efr&Sb
d J csrf;ompGm
aexdkifMuzdkY&efom taMumif;&Sd\/ uJhodkYaomolwdkYonf EIwfu txl;arwm
rydkYaomfvnf; arwmyGm;rsm;NyD;om;yif jzpf\/ xdkYaMumifh t&m&m pOf;pm;qifjcif
udk,fEIwfESvkH; okH;yg;vkH;udk wpfom;wnf;usatmif aqmifGufvkyfudkif&ef vdktyfvS
\/ odkYrSom rdrdtusdK;? olwpfyg;tusdK;wdkYudk wdk;wufatmif aqmifGufEdkifrnf
jzpf\/
(4)
ok0apm = qdq
k ;Hk rvG,&f rnf/
qdq
k ;Hk rvG,&f rnf[o
l nfum; w&m;ojzifh qk;H ronfukd tvG,w
f ul em,l
&rnf/ xdkYaemuf qkH;ronfhtwdkif;vnf; woa0rwdrf;bJvdkufemusifhBuHjcif;wnf;/
tcsdKUolonf qkH;roludk qifajcuefwwf\/ qkH;rjcif;udkvnf; rBudKufESpf
ouf/ qkH;ronfhtcg ]]vdkufemygrnf}}[k 0efcHaomfvnf; qkH;ronfhtwdkif; vdkufem
jcif; r&Sday/ xdkolrsm;onf owday;qkH;rpum;ajymjcif;udk tvdkr&Sday/ xdkYaMumifh
xdo
k w
l Ykd rmS avmuDavmukw& mESpjf zm tusdK;rsm; wd;k yGm;rI&rdS nf r[kwaf y/ ysufjym;zdYk
&efom taMumif;&Sday\/ qdkqkH;rvG,foljzpfcJhaomfum; BuD;yGm;rnfum; rvGJay/
vlBuD;onfyif vli,fajymMum;vmonfhpum;onf taMumif;,kwd&SdcJhaomf vufcH
oihf\/
(5)
rk'k = El;nHo
h rd af rG&U rnf/
El;nHhodrfarGU&rnf[lonf aumif;aomt&mXmewdkY awmifhwif;cufrmrI
r&SdbJ udkif; GwfvdkufygEdkifaom oabm&Sd&jcif;wnf;/
*kPEf iS jhf ynfph o
Hk o
l nf qGaJ qmifwikd ;f ygavh&adS om tnpftaMu;uif;aom
aTuJhodkY aumif;aom t&mXmewdkY vG,fulaom oabm&Sd\/ Tifvef;aom rsufESm&Sd
\/ rsufarSmifMuKwfjcif; r&Sd/ trsm;em;csrf;omaom pum;udk ajymqdkavh&Sd\/
rdrdESifhqufqHolwdkYtm; pdwfauseyfatmif ajymqdkwwf\/ aygif;oif;qufqHa&;
aumif;\/ xdkYaMumifh t&m&m rmefrme rxm;bJ El;nHhpGm vdkufygaqmifGufoihf\/
(6)
tewdrmeD = rmerBu;D &
rmerBuD;&[lonf trsdK;tEG,f ponfwdkYjzifh rmefrmeaxmifvTm;jcif;?
olwyg;wdkYudk rxDrJhjrifjyKjcif;wdkYrS uif;jcif;wnf;/
rmew&m;onf t,kwf? tvwf? tjrwf okH;a,mufvkH; jzpfwwf\/
rmeonf tcsdKUolwdkYtm; rdrdoEmefwGif xif&Sm;&Sdaom*kPfudk tpGJjyK jzpfvm

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 103

wwf\/ tcsdKUum; rdrd*kPf tay: rmefrmejzpfMu\/ pdwf"mwf rcdkifNrJ oabm


xm; ao;odrfaom tcsdKUolwdkYvnf; tenf;i,f rajymyavmufaom*kPfjzifhyif
rdru
d ,
kd u
f kd txifBuD;jcif;? olwpfyg;tay: txifao;jcif;wdYk ukd jzpfapwwfuek \
f /
tcsdKUolwdkYum;rl *kPfusufoa& wpfpkHwpf&m r&SdygbJvsuf tacsmufwdkuf rmefwuf
Muuke\
f / rmeBuD;olonf ud,
k Ef w
I t
f rlt&mwdYk jzifh rmefrmeudk wHceG x
f
l jywwfavh
&S\
d / rmefrw
l wfou
l kd vltrsm;u rESpo
f ufay/ taetxdik f toGm;tvm armuf<um;
ojzifh vlwdkif;\ rsufpdtjrifuyf\/ avcyfxGm;xGm;ajymojzifh em;Mum;uyf\/
xdkYaMumifh ]rmeaxmifvmT ;? trsm;vlrek ;f ? arwmwk;H }[k avmu0,f qdkMu\/ tqDtESpf
jynfh0aom aumufyJoD;ESHwdkYonf toD;tESHpnfum;avav atmufodkYudkif;Gwf
avavjzpfouJhodkY rmefrmeudk ESdrfhcsavav *kPfusufoa&wdk;avavom jzpf\/
xdkYaMumifh rmew&m;udkrxm;oihfay/
(7)
oEKaum = ESpo
f ufa&mif&h &J rnf/
ESpfoufa&mifh&J&rnf = [lonfum; aMumifhMuAsmyg& rrsm;bJ &SdorQypnf;
jzifh ESpfouf a&mifh&Jjcif;wnf;/ avmu qif;&Jjcif;? aMumifhMuAsmyg&rsm;
jcif;wdkY\ taMumif;&if;udk&Smaomf &oihf&xdkuforQESifh ESpfoufa&mifh&JrIr&SdbJ
vdck sirf supf u
d s,
f tvdq
k Erjynf0h Edik jf cif;yifjzpf\/ ykxZk OfwYkdonfum; jynf0h zdYk um;
cJ,Of;aypG/ b,fawmhrSjynfh0Edkifrnfr[kwfygay/ xdkYaMumifh rdrdwdkY\ &oihf&xdkuf
aomypnf;jzifh ESpfoufa&mifh&Joihf\/
(8)
okba&m = tarG;tjrLvG,&f rnf/
tarG;tjrLvG,f&rnf[lonfum; rnfolUudkrQ tylr&Sm? tvdkenf; tvdkuf
od tarG;tjrLvG,foljzpfjcif;wnf;/
tvdk&rufBuD;olonf rdrd&onfxuf tvGefawmifhwwwf\/ rdrd&orQ
ypnf;jzifh b,faomtcgrQ tm;&wif;wdrfjcif;um;r&Sdygay/ xdkoludk rnfolurQ
oem;rnf r[kwfacs/ tvdkenf;olum; rsm;pGmay;vQif tenf;i,fomcH,lwwf\/
rcH,lbJvnf; aewwf\/ r>cif;rcsef ,ljcif;udkum; rjyKwwfacs/ aumif;onf?
qdk;onf? enf;onf? rsm;onf[l raG;cs,fwwfay/ xdkYaMumifh olwpfyg;udkrSD
toufarG;oljzpfrl ay;vSLorQjzifh a&mifh&Joihf\/ rdrdwdkYtvdktavsmuf toufarG;
oljzpfcJhaomf rdrd&orQ ypnf;tiftm;ESifh csdefq 0wfpm;okH;pGJoihfonfom jzpf\/
(9)
tyuad pm = trIupd e nf;&rnf/
trIudpe nf;jcif;[lonf rdrdtwGuftusdK;rrsm;onfhtvkyfwdkYudk y,f&Sm;
tusdK;rsm; rnfhtvkyfrQudkom jyKvkyfjcif;wnf;/

104 t&Sift*P (vSnf;ul;)

&[ef;oHCmawmfyikd ;f um; trIupd B uD;i,farGUavsmfjcif;? taygif;tazmf


arGUavsmf jcif;? pum;ajymjcif; arGUavsmfjcif;ESifh tdyfjcif; arGUavsmfjcif;[laom
arGUavsmfjcif;(4)yg;wdkY aMumifhMurIr&SdbJ rdrdqH? rkwfqdwfudk &dyfy,fjcif;? ajconf;?
vufonf;vS;D jzwfjcif;? ouFe;f csKyfjcif;[laom udpi ,fwYkdEiS o
hf m jzpfoih\
f / odYk ro
S m
&[ef;w&m;udk tm;xkwfEdkifrnfjzpf\/ vlrsm;rSmvnf; rdrdwdkYtwGuf tusdK;rsm;onfh
tvkyfudkom jyKvkyfoihf\/ tvkyfenf;vQif rdrdtvkyfudkom Edkifeif;pGm jyKvkyfEdkif\/
tusdK;pD;yGm;vnf; jzpfxGef;Edkif\/ ta&;ay:udpw
dkY yg0ifulnDcGifh &&Sd arww&m;
xm;&mvnf;a&mufay\/ xdkYaMumifh rdrdtusdK;jzpfxGef;rnfhtvkyfudkom jyKvkyf
oihfay\/
(10)
ov[u
k 0kwd = aygyh g;rI&&dS rnf/
ayghyg;rI&Sdjcif;[lonf toGm;? tvm? taetxdkif? t0wftpm;wdkY
oihfawmfkHom jzpfapjcif;wnf;/ &[ef;awmfrsm;jzpfygu &[ef;y&du&mwdkYudkom
okH;aqmifoihf\/ vltrsm;rSmvnf; oGm;vmaexdkifrI udef;BuD;cef;BuD;rvkyfbJ
dk;dk;ukwfukwfom oGm;vmaexdkifoihf\/ 0wfpm;qif,ifoihf\/ odkYr[kwfygu
rnfrQavmuf&mS BuH &vrf;0ifvrf;&Sad omfvnf; tok;H rsm; ravmufEikd b
f &J w
dS wf\/
xdkYaMumifh rdrdtajctaexufydkrdk udef;BuD;cef;BuD;rvkyfoihfay/
(11)
oEd` Ead ,m = Nird o
f ufaom a`E& &dS rnf/
Nidrfoufaoma`E&Sdjcif;[lonf |mkH[lorQ &m*paom t,kwfw&m;
wdkYjzifh wkefvIyfazmufjyefrIrjzpfbJ NidrfoufpGmaejcif;wnf;/ 'Gg&ajcmufyg;
owdw&m;jzifh vkHNcHKatmif apmifhxdef;cJhvQif t*Fgwpf&yfonf jynfhpkHNyD jzpf\/
(12)
edyaum = &ifo
h efaom Pfynm&S&d rnf/
&ifhoefaomPfynm&Sdjcif;[lonf rdrdESifhqdkif&mvkyfief;[lorQ rwdrf;
acsmfatmif qifjcifwkHw&m;ESifhjynfhpkHjcif;wnf;/
rnfonfhudpu
dkrqdkjyK&m qifjcifwkHw&m;udk pGJNrJpGm vufudkifxm;&rnf
jzpf\/ qifjcifwkHw&m; uif;rJhygvQif rSm;,Gif;wdrf;acsmfjcif;odkY a&mufrnfomjzpf\/
t&rf;rJhjyKvkyfjcif;onf tqkH;usvQif 'kuESifh ruif;onfomrsm;\/ xdkYaMumifh
rnfonfhudpr sdK;udkrqdk jyKvkyf&m qifjcifpOf;pm;oihf\/ qifjcifww
Hk &m;jzifh qifjcif
pOf;pm; jyKvkyftyfaom trIudprsm;onf arSmufrSm; wdrf;acsmfEdkifzG,f taMumif;r&Sday/
rsm;aomtm;jzihf vrf;rSev
f rf;aumif;ud&k &Sv
d suf BuD;yGm;jcif;odYk a&mufonfom jzpf\/
xdkYaMumifh rnfonfhvkyfief;rqdk pOf;pm;qifjcifaom ]qifjcifwkH} w&m;udk vufudkif
xm;oihfvSay\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 105

(13)
ty*aAm = Murf;wrf;aom trlt&mrsm;r&Sad p&/
Murf;wrf;aomtrlt&mr&Sdjcif;[lonf udk,fMurf;? EIwfMurf;? pdwfMurf;[l
aom dkif;pdkif;aom trlt&mrsdK;rS uif;vGwfjcif;wnf;/
udk,f? EIwf? pdwfwdkYMurf;wrf;jcif;onf MunfdkzG,frjzpfay/ MunfdkzG,f
rjzpfaom trlt&mwdkYudk vlwdkY\ rsufpd? em;ESifh pdwfESvkH; uefYvefYjzpfwwf\/
,if;udkyif dkif;pdkif;onf[k qdkMu\/ jyKrlykH? ajymqdkykH? ESvkH;oGif;ykH rMurf;wrf;aomf
,Ofaus;onf[kac:\/ ,Ofaus;jcif;onf avmu usufoa&r*FvmESifhjynfhpkHaom
tqift
h wef;odaYk &mufjcif;jzpf\/ xdkYaMumifh Murf;wrf;aom trlt&mwdkYudk tNrJrjywf
a&Smif&Sm;oihfay\/
(14)
ukavoGeEk*ad 'g = trsKd ;wdYk pGv
J rf;jcif;r&Sad p&/
trsdK;wdkY pGJvrf;jcif;r&Sdap&[lonf t"dutm;jzifh oHCmawmfwdkYESifh
oufqikd \
f / xdYk aMumifh &[ef;awmfrsm;onf 'g,um? 'g,dumrwdYk ypn;f av;yg;udk
wyfrufaomtm;jzifh pGv
J rf;jcif;? ravsmufywfaoma&m,Sujf cif;paom trsdK;rsdK;aom
tpGJtvef;wdkYrSuif;vGwfjcif; wnf;/ &[ef;awmfrsm;onf 'um? 'umrwdkYtay:
qif;&J? csrf;om[l pGJvrf;jcif;r&Sdrl ow0gtm;vkH;udk rQwMuifemaom
oabm&SdvQif t*Fg&yfonf jynfhpkH\/ vlwdkYrSmvnf; trsdK;Zmwftm;jzifh yk*dK vf
wpfyg; cifrifpGJvrf;wwfaompdwfr&SdbJ rdrdudk,fydkiftpGrf;owdudk xdxda&muf
a&muftok;H jyK&rnfomjzpf\/ xdYk aMumifh rnfonfu
h pd r sdK;rqdk BuD;yGm;vdak omolonf
yk*vt"d|meftm;jzifh yk*dKvfpGJr&SdbJ "r"d|meftm;jzifh w&m;vrf;aMumif;udkom
aG;cs,foihfay\/
(15)

e p ck' rmpa& udd a,e 0dl ya& Oy0a',sKH = ynm&Srd sm;uJ&h rUJ nfh
trIreS o
f aGu
U kd tenf;i,frQ rjyKusi&hf /
ynm&Sdrsm;uJh&JUrnfh trIrSefoaGUudk tenf;i,frQ rjyKusifh&[lonf ynm
r&Sdol t&mtaxmifyif csD;rGrf;aomfvnf; ynm&Sdwpfa,mufuJh&JUvQif tjypfESifhwuG
jzpfaomaMumifh xdkynm&Sd wdkYuJh&JUonfhtrIrsdK;ukd tenf;i,frQ rjyKusifhjcif;wnf;/
ynmrJholwdkYudk yrmPrjyKoihfay/ ynm&Sdol wdkYudkom yrmPjyKoihfay\/ q&mawmf
OD;Ak'u
f rl ]b,fou
l &hJ u
UJ &hJ UJ bk&m;ruJ&h aUJ tmifae}[k qk;H rawmfrcl \
hJ / xdYk aMumifh jrwfA'k
qkH;rawmfrlonfhtwdkif;om vdkufemusifhBuHoihf\/ bk&m;tp&Sd aomynm&Sdrsm;\
tjypfwifcH&rnfh tusifh[lorQudk udk,f? EIwf? ESvkH; okH;yg;vkH;jzifh txl;a&Smif&Sm;
oihfay\/
azmfjyNyD;aom w&m;(15)yg;wdkYjzifhjynfhpkHNyD; arwmw&m;udk yGm;rsm;ygrl
,if;arwm w&m;onf rdryd Ykdoaomol\txHoYkd a&muf&adS y\/ omrm0wDonfvnf;

106 t&Sift*P (vSnf;ul;)

arwmydYk o&m t*Fg (15)&yfwYkd EiS hf jynfph o


Hk nfom jzpf\/ arwmbm0emryGm;rsm;rD
,if;tcsuftvuf(15)csufESifh jynfhpkH&rnfjzpf\/ ,if;tcsuftvufrsm;rSm
arwmbm0em\ a&SUoGm;tusifhrsm;jzpf\/ tcsuf tvufwdkYESifh rjynfhpkHbJ
arwmbm0em yGmrsm;ygu arwmtusdK;(11)rsdK;udk tjynfht0 cHpm;&rnf r[kwfacs/
rdrd\ yifudk,fpdwfxm;udk arwmw&m;jzifhvTrf;NcHKum wpfyg;ol odkYr[kwf
ow0g tm;vkH;udk tmkHjyK&nfrSef;rIudk arwmydkYonf arwmyGm;onf[k ac:qdk\/
,if;odkYarwm bm0em yGm;rsm;&m ]]oGm;? &yf? xdkif? avsmif;}}[laom &d,mykwf
ydkif;jcm;owfrSwfrIr&Sdojzifh rdrdcsrf;om ovdk yGm;rsm;tm;xkwfEdkif\/ vlrsdK;raG;?
bmomaG; ESpfoufjrwfEdk; tzdk;xm;xdkuf\/ urmhvlom; wdkif; arwmw&m;udk
pHawmf0ifarwm&SifrBuD; omrm0wDuJhodkY vufudkifxm; usifhokH;aexdkifMuygvQif
vufeufrJhurmonf avmuwpfvTm;wGif ay:xGef;vmrnfrSm {uefrvGJygay/
arwmbm0em yGm;rsm;ykH
arwmyGm;vdkaomolonf qdwfNidrf&mt&yfodkYuyfNyD; a'go\tjypfESifh
onf;cHjcif; cEDw&m;\tmedoifudk a&S;OD;pGmqifjcif&rnfjzpf\/ qifjcifykHrSm]]a'gow&m;onf tusdK;? taMumif;udrk Munf/h tqd;k taumif;vnf; rod/
tarSmif twd jzpf\/ aemiftzefzef &Supf &mudk ajym0Hah tmif? jyK0Hah tmif? ,kwrf molEiS hf
,kwfrmjcif;NydKif0Hh atmif apcdkif;\/ tusdK;w&m;udk z,f&Sm; tjypfwdkYudk ,lwwf\/
usufoa&r*Fvmvnf; r&Sd}} ponfjzifh a'go\tjypfwdkYudkqifjcif&rnf/ xdkYaemuf
onf;cHjcif; cEw
D &m;\tmedoifwYkd uv
kd nf; a'go\ qefYusifbuftm;jzifh qifjcif&
rnfjzpf\/
odkYqifjcifNyD;vQif udk,fcsif;pmwwfap&ef rdrdudk,fudk a&S;OD;pGmarwm
ydkY&\/
arwmydkYykHrSm]]igonf &efuif;vdk\/ &efuif;ygap/ pdk;&drfuif;vdk\/ pdk;&drfuif;ygap/
qif;&Juif;vdk\/ qif;&Juif;ygap/ csrf;omatmifaqmifGufvdk\/ aqmif
GufEdkifygap}}
[ljzpf\/ xdkYaemuf q&m? q&m\tG,fyk*dKvfwdkY\ oDvpaom *kPfaus;Zl;
wdkYudkqifjcif tzefzefyGm;rsm;vQif arwmw&m;onf pwkwpsmeftxd &&SdEdkif\/
(528)oG,f arwmudkvnf; yGm;rsm;Edkifay\/
,if;odYk arwmyGm;rsm;&mwGif a&S;OD;pGm arwmrydYk oihaf om yk*Kd vf(4)a,muf&dS
aMumif;vnf; arwmyGm;olwpfa,muftaejzifh odxm;oihaf o;\/ ,if;yk*Kd vfwYkd rmS (1)
rkef;ol?
(2)
cspfol?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 107

(3)
(4)

olpdrf;?
&efolwdkYjzpf\/

,if;av;a,mufwdkYudk arwmyGm;olonf a&S;OD;pGm arwmrydkYoihfay/


yk*Kd vfwYkd um; vk;H 0arwmudk ryGm;tyf[k arwmbm0emudk zsufwwfaomyk*Kd vfwYkd ukd
od&rnf/ tb,faMumifh av;a,mufwdkY arwmryGm;oihfoenf;[lrl rkef;oludk
cspfol\t&mxm; arwmyGm;jcif;onf arwmxm;oltzdkY yifyef;\/ rdrdcspfoludk
tv,ftvwft&mXmexm;aom a,m*Dy*k Kd vfonfvnf; yifyef;\/ olprd ;f jzpfou
l kd
tav;jyKxdkufaomyk*Kd vft&m? cspftyfolt&mxm;&mwGifvnf; xdkYtwl yifyef;\/
&efol tzefzef atmufarhaomolvnf; trsufa'gowdkY jzpfwwf\/ xdkYaMumifh
a&S;OD;pGm arwmrydkYoihfyg/
tjcm;aom arwmrydkYoihfolrsm;vnf; &Sdao;\/ ,if;wdkYrSm vdifrwlaom
olEiS hf aoaom olwYkd jzpf\/ taMumif;rSm vdirf wlot
l m; arwmydYk aomf xdo
k cl snf;om
arwmyGm;ojzifh arwmyGm;oltm; &m*jzpfwwf\/ aool arwmyGm;olonf
tyemodkYvnf;aumif;? Oypm&orm"dodkYvnf;aumif; ra&mufEdkifacs/ xdkYaMumifh
azmfjyyg arwmrydYk oiho
f w
l Ykd ukd a&Smif&mS ; rdrrd pS tjcm;olwYkd ukd arwmyGm;oihaf y\/
Ak'0 g' arwmw&m;udk txl;tav;ydx
k m;jcif; taMumif;ok;H &yf
]]arwm}}[kqdk&m0,f cspfcifrI? oem;MuifemrI? rdwfaqGjzpfrI? iJhnmrI?
cGifhvTwfrI? ukPmoufrI tjcm;obm0wl aumif;jrwfaomtjyKtrlESifh pdwfxm;
rsm;udkqdkvdk\/ w&m;\t"du vkyfief;udpu
m; vlESifhtjcm;aomow0grsm;tm;
'kurSuif;ap csrf;omokcay;&ef jzpf\/ arwmw&m;udk Ak'0g'omru tjcm;
aombmom0g'wdkYvnf; jrifhjrwfaom udk,fusifhw&m; jzpfaMumif; jyqdkxm;Mu\/
xkdYaMumifh arwmw&m;onf Ak'0g'DwdkYtwGufom oD;jcm;&Sdaomw&m;rsdK;um;
r[kwfay/ odkYaomfvnf; Ak'bmomonf ,if;w&m;tay: txl;tav;ay;xm;
jcif;jzifh xdkw&m;udkjy|mef;aom tjcm;aombmomw&m;ESifh pm&dwa&;wdkYxuf
xl;uJaomtjzpfudk &,lEdkif rnfjzpf\/
arwmw&m; oDvtm;vkH;wdkY tusHK;0ifaMumif; Ak'0g'u jyqdk\/ arwm
udk tjcm; okpdkuftm;vkH;\ t&if;tjrpf[k azmfjy\/ arwmur|mef;udkMunfhaomf
ow0gtm;vkH; tay: cGJjcm;r Ir&SdapbJ arwmpdwfysHUESHYap&ef a[mMum;xm;aMumif;
awGU&\/ arwmw&m;wpfckwnf;udk ur|mef;tmkH[k oabmrxm;jcif;om xl;\/
Ak'bmom arwmw&m;udk txl;tav;ydkxm;jcif; taMumif;okH;&yf&SdaMumif;
avhvmawGU&SdEdkif\/ ,if;wdkYrSm
(1) arwmonf ]a'go}\qefYusifbufjzpfaejcif;?

108 t&Sift*P (vSnf;ul;)

(2) tzefzef y#doaEae&jcif;[laom a'oem tajccHvsuf&Sdjcif;?


(3) ukPmpdwfxm; Ak'0g'vm arwmw&m;onf tajccHaejcif;wdkY
yifjzpf\/
,if;taMumif;wdkYudk ay:vGifatmif&Sif;aomf(1)
Ak'bmom arwmw&m;udk txl;av;ydkxm;jcif;\ taMumif;
wpf&yfrSm arwmonf a'go\qefYusifbufjzpfaejcif;aMumifh jzpf\/ a'goonf
Ak'\,Ofaus;rIudk xlaxmif&m tE&m,fjzpf\/ ,if;a'gow&m;udk ysufpD;atmif
vkyf&efrSm qefYusifbufarwmw&m;udkarG;jrL&ef ]]arwmw&m;udk vufudkifxm;jcif;
jzifh a'gorSuif;NyD; Nidrf;csrf;aompdwfudk &,lEdkif\/ xkdYaMumifh arwm\yxrvkyfief;
rSm ,if;\tpGrf;jzifh a'goudkypfy,f&efESifh Nidrf;at;aom tjzpfudk&,l&ef jzpf\/
qefYusifbufw&m;ESpfyg;onf tcsif;csif;rQwoGm;onfhtcg wpfckuwpfckudk
rvTr;f rd;k Edik b
f J &yfem;csed o
f Ykd a&mufwwfay\/ xdkYtwl arwmonf a'goudkxdef;csKyf
Nidrf;at;rIudkay;EkdifpGrf; &Sdvmay\/ arwmw&m;ESifhpyfvsOf; jrwfAk'onf rsm;pGm
a[mMum;xm;aMumif;awGUEdkif\/ xdkYaMumifh arwmw&m;onf a'goESifh tpOf
qefYusifbuf jzpf\/ wpfck&SdvQif wpfckr&SdEdkifay/ ,if;a'goonf Nidrf;at;aom
pdwfudk t[efYtwm;jyKwwfaomaMumifh ,if;a'goudk aMumufrufzG,ftaumif;qkH;
&efol[k Ak'bmomu owfrSwf\/ a'goudkzsufqD; arwmw&m;udk yGm;rsm;rSom
vQif pdwf\Nidrf;csrf;rIudk &vdrfhrnf[kqdkjcif;onf Ak'0g'\arwmw&m;tay:
tav;ay;aom oabmxm;jzpf\/ ESdrfhcsjcif;onf rmeBuD;jcif;ESifh? &ufa&mjcif;onf
tvdkBuD;jcif;ESifh? Pfynmonf t0dZmESifh qefYusifbufjzpfouJhodkY arwmonfvnf;
a'goESihf qefu
Y sib
f uf jzpf\/ xdkYaMumifh a'goudk arwm\tpGrf;tm;jzifh wdkufzsufypf
&rnfomjzpf\/
(2)
arwmudk Ak'bmom wefzdk;xm;&jcif;\ 'kwd,taMumif;rSm
tzefzef y#doaEae&jcif;[laom a'oemtajccHvsuf &Sd\/ ,if;a'oemawmft&
ow0grSeforQonf &Snfvsm;vSaom b0oHo&m aqGrsdK;rawmfbl;ol[l r&Sday/
onfyif BuD;BuD;i,fi,f? *kPfedrfh? *kPfjrifhraG; ow0gtcsif;csif; arwmw&m;ESifh
av;pm;rIw&m;wdkYjzifh qifjcifokH;oyf qufqHEdkif&ef vrf;pyif jzpf\/ uREfkyfwdkYu
&efol[kowfrSwfxm;olonf b0oHo&m uREfkyfwdkY\rdbrsm; jzpfcJhzl;aumif;
jzpfcJhayvdrfhrnf/ odkYaomfvnf; t0dZmtarSmif ydwfzkH;aeaomaMumifh &efol[kxifrSwf
aejcif;jzpf\/ xdkYtwl rdbESifhom;orD;wdkY wpdrf;jyifjyif oabmxm;rIvnf; t0dZm
aMumifh t&if;tjcmjzpfaMumif; owd&Sd&ef taMumif;rwdkufqdkifjcif; jzpfay\/ xdkY
aMumifhwpfzef b0opfjzpfaMumif; a'oemawmft& uREfkyfwdkYonf tcsif;csif; arwm
w&m;jzifh qufqHoihfayawmh\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 109

(3)
wwd,taMumif;rSm ukPmpdwfxm; arwmw&m;onf
tajccHaejcif; taMumif;yifjzpf\/ arwmw&m;onf 'kua&mufaeoludk jrif&
aomtcg rdrd vdkjzpfcJhaomf rnfodkY&Sdrnfenf;[laom qifjcifwwfonfh ukPm
w&m; tajccH\/ toufwpfacsmif;onf ow0gwdkYtzdkY tvGefwefzdk;&SdvS\/
rnfonfhow0grqdk toufab;rS aMumufMu\/ rdrdwdkY aoab;rS aMumufouJhodkY
tjcm;aomow0gwdkYonfvnf; aMumufayvdrfhrnf/ vefYayvdrfhrnf/ xdkYaMumifh
olwpfyg;toufudk rowfoihfay/ arwmpdwfudk arG;jrLoihf\/ udk,frBudKufonfudk
olwpfyg;tm;vnf; rvkyfrdap&ef a&SmifMuOf&rnfom jzpf\/ ukPmpdwf\
arwmw&m;tay: qufoG,frIESifhpyf taxmuftxm;rsm;pGm &Sday\/ "ry']ow0gtm;vk;H onf ao&rnfuakd MumufMu\/ olwpfyg;udk rdrEd iS Ehf iId ;f emusif
ap jcif;? owfjzwfjcif; rjyK&}
[kjyqdx
k m;\/ onfuakd xmuf Ak'0 g'vm arwmw&m; a&Smiftyfaom okpdu
k f
rsdK;omyg0ifonf[k rrSwfbJ jyKvkyftyfaomoabmvnf; yg0ifayonf[k rSwfom;
oihf\/ Ak'bmomonf jyKoihfonfudkjyK&efESifh rjyKoihfonfudk rjyK&eftwGuf
xyfwltav;ay;a[mMum;xm;\/ olwpfyg;udk emusifatmifrvkyf&? rowf&ovdk
wpfcsdew
f nf;rSmyif arwmw&m;udx
k m;&Sd umuG,af y;&rnfjzpf\/ tajccH ig;yg;oDv
vm yxrodumyk'fudk jrwfAk'onf a&SmifMuOf&efom a[monf[k tjrifrSm;wwf
Mu\/ odkYaomfvnf; arwmw&m; yg0ifaeonfudkum; rnfolrQ rjiif;Edkifygay/
vlUtzGJUtpnf; arwmw&m;onf t&m&mudkvTrf;rdk;aecJhaomf rnfonfh
oabmxm; uGv
J rJG rI sKd ;rS &SEd ikd af wmhrnf r[kwaf y/ jrwfA'k o
nf a&S;OD;pGm vlom;wdYk tm;
arwmxm;&ef a[mMum;jcif;jzifh om,mcsrf;ajrUaom vlUabmiftzGUJ tpnf; jzpfvmap
&ef BudK;pm;awmfrcl \
hJ / xdo
k Ykd BudK;pm;cJ&h mvnf; pHjyKxdu
k af om arwm&Sirf sm; ay:xGuf
cJ\
h / Ak'u
,
kd w
f ikd u
f vnf; arwm&Sirf sm;udk todtrSwjf yKbGUJ rsm; ay;cJ&h \/ xdYk aMumifh
Ak'0g'vm arwmw&m;udk vlwdkif;vufcHNyD; usifhokH;oihf\/ odkYrSom vlUtzGJUtpnf;
onf om,mcsrf;ajrUrnfjzpf\/
omrm0wD awmf0ifpx
H m;{w'*fbx
UJG ;l &&Sjd cif;
aemuftzdkY jrwfAk'onf vl0wfaMumif trsdK;orD;wdkYudktpOftwdkif;
awmf0ifpHxm; {w'*f bGJUxl;rsm;udk toD;oD;csD;jrifhvwfaomf omrm0wDrdzk&m;udk]{w'*H bdua0 rrom0dumeH OygodumeH arwm0d[m&DeH ,'d'H omrm0wD =
arwm\ESifhaeMuaom igbk&m;\wynhf vl0wfaMumiftrsdK;orD; arwm&Sifr
taygi;f wdYk wGif olronfom tjrwfq;Hk ? olronfomtawmfq;Hk ? olronfom
tomqk;H ? olronfom tapmqk;H wnf;}
[k ]awmf0ifpx
H m;arwm&Sif {w'*fbUJG awmf}udk csD;ajrmufcahJ vonf/ awmf0ifpx
H m;

110 t&Sift*P (vSnf;ul;)

arwm&Sif{w'*fbGJUawmftm; omoemawmfwpfavQmufvkH;wGif olrwpfOD;wnf;om


&&Scd jhJ cif;omjzpf\/ xdYk aMumifh awmf0ifpx
H m; arwm&Sirf BuD;enf;wl ow0gtm;vk;H wdYk
tay: arwmw&m; xm;oihfayawmh\/
awmf0ifpx
H m; arwm&Sirf Bu;D omrm0wDonf rdcif? zcift&if;wdYk tm; xrif;awmif;yif
auR;arG;cJh aMumif; awGU&Sd&ay&m ,aeYacwftrsdK;aumif;orD;wdkYtzdkY rdbwdkYudk
auR;arG;jyKpkjcif; enf;,lzG,f&mtcsufyif jzpfacs\/ wpfzufuMunfhvQifvnf;
ola|;orD;uJhodkY uHw&m;u &uf&ufpufpuf qkH;jzwfcsuf csvdkufvQifvnf;
cH,lEdkifpGrf;&Sdatmif owdarG;xm;&rnfom jzpfay\/ BuHKawGU&onfhtcuftcJ
jyemwdkYudk &ifqdkif ajz&Sif;&rnfrSm vlUwm0efwpf&yfyif jzpfay\/ wpfzef
omrm0wDonf arG;pm;zcif wdkYtm;vnf; zcif&if;yrm auseyfatmiftBuHay;
apmifha&SmufcJhrIrSmvnf; twk,l zG,f&myif jzpfay\/ pepfr&Sdaomt&monf
rwdk;wufEdkifay/ wdk;wufzdkY&eftwGuf pnf;pepf&Sdaom omrm0wDudkyrmjyK
vlwdkif;vlwdkif;onf t&m&mudk pepfwus vkyfudkifoihfay\/
omrm0wDonf arG;pm;zcifBuD; aCmouola|;\ b0ESifh"ewdkY\
ysufpD;&rnfhab;rS u,fwif&eftwGuf rdrdudk,fudk Oawerif;xH qufoapcJhaMumif;
awGU&S&d ay\/ onfrmS omrm0wDonf arG;pm;zcifBuD;\ arwm? ukPm? apwem
ESifh nmwmrIwdkYudk *kjyK&mvnf; a&mufay\/ vlqdkonfrSm rdrdtusdK;wpfckwnf;
udkom OD;pm;ay;&ef rjzpfEdkifygay/ ywf0ef;usif taetxm;udkvnf; wGufqoihf
ay\/ xdYk aMumifh vlwikd ;f vlwikd ;f onf omrm0wDupkd x
H m;um aus;Zl;&Su
d ,if;aus;Zl;
udk od&rnfjzpf\/ odonfhtavsmuf pGrf;tm;&SdorQ jyefvnfwkHYjyefoihfay\/
jrwfAk'onf 0wK0,f rm*@DykPm;ZeD;armifESHwdkY\ orD;rm*@DESifh
vufxyf&ef aphpyfrIudk pum;cyfMurf;Murf;ajymjcif;jzifh jiif;y,fcJhaMumif; awGU&
ay\/ onfudkMunfhaomf jrwfAk'onf ow0gwdkY\tvdktm;avsmfpGm pum;
cyfMurf;Murf; okH;oihfonfht&m cyfMurf;Murf;okH;jcif;jzpfaMumif; avhvmawGU&Sd
Edik af y\/ tvSjzifph w
d Bf uD;0if rmefwufaeaom rm*@D tzdYk &mvnf; olr\tvSukd
dkufcsdK;cH&jcif;aMumifh jrwfAk'tay: &efNidK;zGJUjcif;rSmum; rxl;qef;ygay/ xdkYaMumifh
,aeYacwf tvSBuD;vSaom trsdK;aumif;orD;wdkYonf rdrdwdkY\tvS rmef,pfrl;rI
r&Sdatmif usihfaqmifoihfaMumif; oifcef;pm,l&ayrnf/
txl;tm;jzifh omrm0wDonf rdrdtm; jrm;jzifhypfaomOawerif;tm;
arwmydkYcJhjcif;? rdrdtm;rD;dIUol rm*@D\tay: trsufryGm;bJ arwmxm;jcif;wdkYrSm
omrm0wD\ pdwfxm;jrifhjrwfykHwdkYudk ay:vGifapay\/ arwm\qefYusifbufonf
a'gojzpfay\/ rm*@D\tzdkYrSmum; a'gow&m;\ aus;uReftjzpfESifhom tokH;
awmfcHaejcif;yif jzpf\/ a'goNidrf;at;&eftwGuf yGm;rsm;&rnfh w&m;um; arwm

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 111

w&m;yif jzpfay\/ arwmyGm;rsm;rSomvQif a'gow&m;wdkY avsmhyg;rnfjzpfay\/


omrm0wDtzdkYrSmum; jyKoltopf? jzpfolta[mif;[laom a,medaomreodum&udk
xm;EdkifaMumif; awGUEdkifay\/ b0gb0rSygvmaom uHa[mif;? uHa<u;wdkYudk b0
yif tqkH;owfvdkaomqE &Sday\/ pHawmf0if ckZKw&mtrsdK;orD;\ w&m;pum;udk
Mum;em&NyD;csdefrSp twrvTrf;rdk;onfh jzLpifaompdwfudk cdkifNrJpGm apmifha&SmufcJh
aMumif; awGU&ay\/ rm*@Dtm; yg&rDjznfzh ufwpfa,muf taejzifv
h nf; owfrw
S cf hJ
olvnf; jzpfay\/ xdkYaMumifhvlom;wdkYonf &efolwdkYtay: wwfEdkif oaGUonf;cH
cGifhvTwf arwmw&m;rsm; xm;oihfay\/
0wK0,f omrm0wDonf bmomjcm;Oawerif;tm; Ak'bmom0if jzpf
atmifvnf; pnf;k;H Edik cf o
hJ jl zpfaMumif; awGUEdik af y\/ rdrEd iS rhf rd yd wf0ef;usifwYkd Nidr;f csrf;
zdYk twGuf vlUusif0h wf ig;yg;oDvudk vkNH cHKatmifapmifx
h ed ;f oihyf EHk iS hf "ronf vlrsdK;a&;
rcGjJ cm;ykw
H Ykd ukd Oawerif;tm; a[majymEdik cf ahJ y\/ onfuakd xmufaomf ,aeYacwf
trsdK;aumif;orD;wdkYonf wpfydkifwpfEdkif tdrfwGif;omoemjyKvkyfief;wdkYudk vkyfaqmif
oihfvSay\/ omrm0wDonf &efrlolrSeforQudk arwmjzifhom wkHYjyefcJhay\/ arwm
w&m;jzifyh if &efjyKolwYkd ukd atmifEikd cf \
hJ / vlom;wdik ;f om omrm0wDuo
hJ Ykd arwmxm;
rnfqdkvQif avmuBuD;onf xm0&Nidrf;at;aernfomjzpfay\/ olronf aTtdrfaT
eef; aTMuiSef;jzifh pHjref;&apumrl twdwftukodkvfuH<uif;aMumifh BuD;us,f
jrifhjrwfvSaom taqmifta,mif tcrf;tem;wdkYonf jymykHtjzpfodkYom usa&mufcJh&
ay\/ onfrSmvnf; tukodkvfuH\tcsdefraG; tusdK;ay;wwfykHyifjzpfay\/
]*kPf}[laomt&mum; *kPfudkodwwfaom todkif;t0dkif;om ay:vGifay\/
omrm0wDonf vlyifaoaomfvnf; emrnfum; raoygay/ olr\*kPfwdkYonf
xifay:ausmfapm vsufyif&Sday\/ arwmw&m;BuD;rm;pGm onf;cHcGifhvTwfEdkifaom
olrtm; jrwfAk'u pHawmf0if arwm&Sif{w'*fbGJUxl;udk ay;tyfcJh&ay\/ ,if;odkY
bGJUay;tyfcsdefrSm olruG,fvGefNyD;rSom jzpfay\/ *kPf&SdolwdkYrnfonf *kPfudk
odtyf\/ xdkYaMumifh omrm0wDudkpHyrmxm; ,aeYacwftrsdK;aumif;orD;wdkYonf
rdb&if;wdkYudkvnf;aumif;? arG;pm;rdbwdkYudkvnf;aumif; dkaowkyf0yf vkyfauR;
oihaf y\/ wpfzef ,if;rdbwdYk \ aumif;&maumif;aMumif;udv
k nf; enf;tjzmjzmay;
aeYaeYnn aqmifGufoihfay\/ pHawmf0if arwm&SifrBuD; omrm0wDuJhodkY pHawmf0if
trsdK;orD;wpfa,mufrjzpfapumrl arwmw&m;udk wwfEdkifoavmuf BudK;pm;ol
wpfa,mufjzpfoihfay\/ odkYrSom urmavmuonf Nidrf;at;rnfjzpfay\/

YX;WZ

112 t&Sift*P (vSnf;ul;)

tcef;-6

awmf0ifpx
H m; Ow&m trsdK;orD;
,aeYurmBuD;onf arwmw&m;vnf; r&Sd? opmw&m;vnf; acgif;yg;ae
\/ arwmw&m; r&SdaomaMumifh urmBuD;onf tusnf;wefae\/ opmw&m;
acgif;yg;aomaMumifh urmBuD;onf tkyq
f ;kd ae\/ urmavmuBuD;udk vSyatmif
aq;jc,frnfholrSm arwmw&m;yif jzpf\/ arwmonf vlwpfOD;pD\ b0udkvnf;
pdkajyatmif zefwD;ay;Edkif\/ vlom;taygif;wdkY cspfMunfrI &Sdap&efvnf; arwmw&m;
u pnf;vkH;ay;\/ xdkYaMumifh arwmw&m;uif;rJhaeaom urmavmuBuD;onf
tEkjrLppfyGJodkYyif OD;wnfaeaMumif; awGU&SdEdkifay\/ ]arwmNcKH rS vko
H nf} [laom
pum;twdkif; arwmw&m;jzifh rxkHrTrf;aomtcg rdrd\vkHNcHKa&;rSm pdwfcsEdkifrnfum;
r[kwfygay/
odkYtwGuf ,aeYvli,fvlG,frsm;onf arwmw&m;udk odxm;&ef vdk\/
tcsif;csif; cspfjrwfEdk;wwf&efvnf; BudK;pm;oihf\/ arwmw&m;udk tokH;cswwf
&efvnf; avhvmoihf\/ arwmw&m;udk vufudkifxm;jcif;jzifh (vlwpfOD;pD) avmu
BuD;onf twdik ;f rod om,mvSyvmaprnfjzpf\/ ab;&efuif; at;csrf;rIukd aqmif
rnfjzpf\/ tzdk;rjzwfEdkifatmif wefbdk;jrifhwufvmrnf jzpf\/ ,if;odkY aumif;usdK;
teEESifhjynfhpkHaom arwmw&m;\ jy,k*ftjzpf awmf0ifpHxm; arwm&SifrBuD; omrm
0wDtaMumif;udk a&SUtcef; a&;om;cJhNyD;jzpf\/
xdkYtwlyif awmf0ifpHxm; arwm&SifrBuD;omrm0wDenf;wl jrwfAk'\
omoemawmf0,f arwmw&m;jzifh rdrd\todkif;t0dkif;udk atmifyGJqifEdkifonfomru
awmf0ifpHxm; psm,D{w'*fbGJUxl;udk vl0wfaMumif trsdK;orD;xktwGif; &,lydkifqdkifcJh
ol trsdK;orD;wpfa,muf ay:xGe;f cJ\
h / xdo
k rl rSm &mZN*dK[feEoal |;om;\ ZeD;jzpfol
Ow&m ola|;orD;yif jzpf\/ Ow&monfvnf; arwm\ pGrf;&nfowdaMumifh

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 113

qefYusif bufjyKolwdkY\tay: onf;cHjcif;jzifh tEdkif&&Sdaom xyfwdk;om"uyif


jzpf\/ jrwfAk'vufxuf&Sd trsdK;aumif;om;? trsdK;aumif;orD;trsm;pkonf
arwmw&m;udk tvSqkH;w&m;[k,lqMu&mwGif ,if;,lqolxJwGif atmufazmfjyyg
Ow&mola|; uawmfonfvnf; omrm0wDenf;wl wpfa,muftygt0if jzpfayonf/
xdkYtwl Ow&m\ taMumif;udkazmfjy&mwGif xdkacwfvlaerI pdkufvu
Pmrsm;udkvnf;aumif;? xdkacwf\"avhxkH;pHwdkYudkvnf;aumif;? arwmw&m;\
pGrf;yum;udkvnf;aumif; oHa0*,lzG,f&m? enf;,lzG,f&m? pHjyKp&mwdkYjzifh jynfhESufae
aMumif; atmufazmfjyyg Ow&m\b0 twKywfu azmfTef;aernfomjzpf\/
awmf0ifpx
H m;Ow&mola|;orD; twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
Ow&mOygodumronf y'krkw&jrwfpGmbk&m;\vufxuf [Hom0wD
jynf\ wpfckaomtrsdK;tdrf0,f trsdK;aumif;orD;wpfOD; jzpfcJh\/ wpfaeYaomtcg
olronf jrwfAk'\ w&m;awmfudkem,lpOf jrwfAk'u Oygodumrwpfa,muftm;
psmefw&m;jzifh aeavh&Sdaom t&m0,f ]]{w'*fbGJU}}ay;aeonfudkawGUjrifcJh&\/
xdkYaMumifh olronf tm;usrIjzpfNyD; ]]aemiftcg igonfvnf; Oygodumr
trsdK;orD;uJhodkY psmefw&m;jzifhaeavh&Sdol vl0wfaMumiftrsdK;orD;wdkYwGif {w'*f
bGJUxl;udk&&Sd&ygvdk\}}[k awmif;qkqdkcJh\/ ,if;odkYawmif;qkqdkNyD; yg&rDawmfrsm;
jznfhqnf;cJh&m a*gwrjrwfAk'\vufxufum; qkawmif;jynfhcJh\/
ypKyeb
f 0 ykPo
al |;BuD;\orD; Ow&mjzpfvmjcif;/
xdktrsdK;aumif;orD;onf a*gwrjrwf
Ak'\vufxuf &mZN*dK[fjynf0,f
okre ola|;BuD;udkrSDcdkae&onfh ]]ykPoD[}} trnf&Sdaomtvkyform;ESifh ZeD;jzpfol
Ow&mwdYk \ orD;jzpfvm\/ xdo
k rD;udv
k nf; trdtrnfEiS t
hf vm;wlpmG ]]Ow&m}}[kyif
rSnfhac:Muav\/ omoemhordkif; wpfavQmuf ]]Ow&m}}[laomtrnfESifh xif&Sm;
cJo
h l trsdK;orD; (15) a,muf&adS Mumif;udv
k nf; avhvmawGU&S&d ygonf/ ,if;wkYd xw
J iG f
Ow&mtrsdK;orD;onf wpfOD;tygt0if jzpf\/ ,if;(15)a,mufrSm atmufyg
twdkif;jzpf\(1) r*FvjrwfpGmbk&m;tavmif;tm; EdkYCemqGrf;vSL'gef;aom Ow&m
ola|;orD;?
(2) r*FvjrwfpGmbk&m;\r,fawmf Ow&mrdzk&m;?
(3) aumPm*rejrwfpGmbk&m;\r,fawmf Ow&mykaP;r?
(4) psm,D{w'*fbGJU&aom ,ckOw&mOygodumr?
(5) a*gwrjrwfpGmbk&m;\tvkyftauR Ow&m'g,dumr?
(6) &mZN*dK[fykPola|;\ZeD; Ow&m?

114 t&Sift*P (vSnf;ul;)

(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)

ykPola|;\orD;jzpfcJhbl;aom Ow&mewforD;?
A[kkw{w'*fbGJU&Ow&m'g,dumr (ckZKw&m)?
em&'jrwfpGmbk&m;\ yxrt*om0dumr Ow&m&[ef;r?
r[myZmywda*gwrDESifhtwl &[ef;jyKcJhaom omuD0ifrif;orD;
Ow&m&[ef;r?
y#mpm&Dax&D\w&m;udkem,l &[ef;jyKcJhaom om0wdNrdKUol
Ow&max&Dr?
aumPm*rejrwfpGmbk&m;\ 'kwd,t*om0dumr Ow&max&Dr?
y'krjrwfpGmbk&m;tavmif;\Muif&mawmf Ow&mrdzk&m;?
0dyDjrwfpmG bk&m;\ tjrwfq;Hk tvkyt
f auR; Ow&mOygodumr?
eEuppfolBuD;\orD;jzpfaom Ow&mOygodumr/

ae&m psm,D{w'*fbGJU& ,ckOw&mOygodumronf aemiftcg eE


oli,f\ rdcifjzpfvmaomaMumifh Ow&meErmwm[k trnfwGifvmcJh\/ a*gwr
jrwfAk'\tvkyftauR; 'g,um? 'g,dumrwdkYudk azmfjy&m ]]Ow&meErmwm}}[kyif
azmfjyxm;aMumif; awGU&jyef\/ ,if;onf ,ckwifjyrnfh Ow&meErmwm[k vGrJ mS ;pGm
,lqEdik af y\/ tvkyt
f auR;'g,um? 'g,dumrrsm;udk azmfjy&m Ow&m eErmwm[k
qdkonfum; rSef\/ odkYaomfvnf; tvkyftauR; Ow&mtaMumif;udk azmfjyaom
ygVdawmfwdkY a[Ed[k A[k0kpfBud,m&Sdaejcif;? tjcm;aomjrwfpGmbk&m;wdkY\
jrwfaom tvkyt
f auR; 'g,um? 'g,dumrwkYd udk ESpOf ;D pD?ESpOf ;D pD jyxm;jcif;wdYk aMumifh
]]Ow&m eErmwm}}[lonfudk Ow&mwpfOD; eErmwmwpfOD;[k ESpfOD;cGJjcm;rI jyKEdkifay
rnf/ ,if;Ow&mESifh eErmwmwdkYonf "ry't|uxm jyqdkaom ckZKw&mESifh
a0VKuPuDeErmwmwdkYyif jzpfzG,f&Sday\/ ,ckwifjyrnfh psm,D{w'*fbGJU& Ow&m
eErmwmum; rjzpfEdkifay/ eErmwmonf Ow&m\0daooejzpf Ow&m
wpfOD;wnf;om jzpf\/ xkdYaMumifh ,ckOw&meErmwmESifh a*gwrjrwfAk'\
tvkyftauR; jzpfaom Ow&meErmwmwkdYonf rwluGJjym;jcm;em;ay\/
ykPw
rYdk o
d m;pk ola|;vnf;jzpf? aomwmyeft&d,mrsm;vnf;jzpfMujcif;
tcsdefum; &mZN*dK[f euwfyGJobifudk usif;yaecsdefjzpf\/ wpfaeYo
&mZN*dK[f ola|;onf tvkyform;ykPudkac:,lNyD; ]]tarmifykP... yGJvrf;obifwGif
aysmfTifvdku aysmfTifyg/ odkYr[kwf v,fxGefvdku v,fxGefyg}}[k qdkav\/
odYk aomfvnf; ZeD;onfOw&mu ]]tdt
k &Si.f . ola|;[lonfrmS uREfyk w
f Ykd \ola|;jzpf\/
xkdYaMumifh oihftzdkY&m ajymorQ wifhw,f\/ odkYaomfvnf; rdrdvkyfief;jzpfonfh
v,fxGefrIudk rpGefYypfygESifh}}[k wdkufwGef;pum; ajymMum;\/ xdkYaMumifh ykP

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 115

wpfa,muf euwfyGJobifodkYroGm;? v,fawmxJodkYom v,fxGef&efoGm;av\/


taMumif;wdkufqdkifonfrSm xdkaeY t&Sifom&dykw&monf eda&m"ormywf
rSx ]],aeY igonf tb,foltm; csD;ajrmufrIjyK&vQif oihfrnfenf;[k qifjcif
vwfaomf ykPv,fxGeform;\ a&S;aumif;rI Oyed,udkjrifawmfrl qGrf;cHcsdef
wefojzifh ykPtvkyfvkyfaeaom v,fawmteD;odkY <uawmfrl\/ ykPonf ol\
v,fawmteD;&Sd NcHKwpfcu
k rkd sufEmS rlum &yfawmfral eaom t&Sijf rwfBuD;udk Munfpkd mG
&Sdcdk;\/ xkdYaemuf t&Sifjrwfonf wHyludk tvdk&SdykHay:onf[k awG;awm&if; NcHKrS
tudik ;f wdYk ujkd zwfum aocsmpGm oyfNyD;aemuf wHyu
l kd rsuEf mS opf&ef a&ESiw
hf uG uyfvLS
vdkuf\/
t&Sifom&dykw&monf rsufESmawmfopfNyD;vQif qGrf;cH<uawmfrl\/ xdktcg
ykPonf ]]t&Sifum; tjcm;aomaeYwdkY vrf;udk r<uvm/ ,aeYrS ightm;
csD;ajrmuf&ef <uvmawmfrlonf jzpfayvdrfhrnf/ ig\tdrf&Sifronf ightwGuf
,laqmifvmrnfhxrif;udk rax&fjrwf\oydwf avmif;xnfhvSLvdkufygrlum;
aumif;avpG}}[k BuHpnfrdav\/ xdktcg ykP\r,m; tdrf&Sifronf ]],aeYum;
euwfyGJobifaeYwnf;}}[k BuHpnfatmufarhvsuf apmapmyif cJbG,fabmZOfwdkYukd
,laqmifNyD; cifyGef;ykP&Sdaom v,fawmodkY oGm;a&mufydkYaqmifav\/ vrf;c&D;
tMum;um; t&Sifom&dykw&mudk trSwfrxif zl;awGU&NyD; odkYtBuHjzpfcJh\/
]]tjcm;aeY t&Sifjrwfudk zl;awGU&aomfvnf; igh vSLzG,fr&Sd/ vSLzG,f&Sdaomfvnf;
t&Sifaumif;udk rzl;awGU&/ ,aeYrlum; tvSL0wKvnf; &Sd\/ tvSLcHvnf; &Sd\/
ighvifpm;zdkYudk &SmBuH aemufrS ydkYawmhrnf/ qGrf;t[m&udk t&Sifjrwftm;
vSLawmhrnf}}[kBuH t&Sio
f m&dyw
k & m\ oydwx
f o
J Ykd avmif;vSLvdu
k \
f / ]]aumif;
rIaMumifh odkYoabm&Sdaom qif;qif;&J&J touf&Sifjcif;rS vGwfajrmuf&ygvdk\}}
[kvnf; qkawmif;\/ &Sifom&dykw&monfvnf; ]]oif\ vdk&mqE jynfh0ygap}}[k
rdefYawmfrlNyD; ausmif;odkY jyef<uawmfrl\/
ykP\
ZeD;Ow&monfvnf; wpfzeftrd o
f Ykd jyef cifyeG ;f onftwGuf xrif;
tpm tm[m&udk tjrefjyefum csufjyKwfNyD;rS vifonf\v,fawmodYk aemufwpfBudrf
xrif;ydYk vmcJ\
h / vifonfyP
k r mS vnf; qmvGe;f acGaeay\/ ykPv
,fxeG &f mt&yf
odYk a&mufaomtcg cifyeG ;f onf trsux
f u
G cf v
hJ Qif rdrv
d LS 'gef;cJah om qGr;f tvSL'ge\
ta[moduHjzpfum tusdK;r&rnfudk pdk;&drf&Smonfjzpf t&Sifom&dykw&mtm;
qGrf;vSL'gef;cJhaMumif;udk ajymqdkav\/ ykPonfvnf; r,m;jzpfolOw&m\
ajymjyonfhtaMumif;t&mwdkY pdwfruGufbJ em;axmif\/ rlvuyif olawmfaumif;
jzpfonfhtm;avsmfpGm r,m;tm;vnf; ol\wHylESifha&tvSLudkvnf; ajymjyav\/
olwdkYvifr,m;ESpfa,mufonf wpfOD;\tvSLudkwpfOD;u om"kac:qdkMu\/ r,fu
vSL'gef;onfukd armifu Tiv
f ef;\/ armifuay;vSLonfukd r,fuMunfjzL\/ odYk

116 t&Sift*P (vSnf;ul;)

vifr,m;ESpfa,mufwdkY\oEmef0,f wpfxyfwnf; wlrQonfhukodkvfpdwfrsm;


wzGm;zGm;jzpf aeav\/
ykPonf reufpmudk aemufusrS pm;NyD;aemuf yifyef;onfESifh ZeD;onf\
aygifay: acwrQ vJavsmif;pOfwGif tdyfaysmfoGm;cJh\/ tdyf,mrSEdk;onfwGif ol\
xGe,
f ufvufpv,fawmonf aTa&mifwvQyfvQyf awmufaeojzifh rsufprd sm; rSm;ae
ovm;[k awG;awmum ykPonf udk,fwdkif xoGm;MunfhI&m xGefpdkifajrBuD;wkH;
wdYk onf aTw;Hk aTpikd cf w
J YkdjzpfaeaMumif;udk awGU&S&d av\/ ykPo
nf ZeD;onftm;ac:
]]&Sifra&... tjcm;olwdkYpdkufysdK;tyfaom rsdK;aphonf okH;av;vMumrS toD;oD;\/
t&Sifom&dykw&mrax&fjrwfwnf;[laom v,fajraumif;twGif; igwdkYpdkufysdK;onfh
o'grsdK;aphonfum; ,aeYyifrcRwf{uef trSefyiftoD;oD;\/ wpfy,frQavmuf
aomajrt&yf oQdoQm;oD;rQaom ajrpdkifaomfrSvnf; aTrjzpfjcif;rnfonfr&Sd}}[k
vufawGUjy ajymav\/
olwdkYonf eef;awmfodkYoGm; bk&iftm; tusdK;taMumif;udk avQmufMum;
av\/ xdkYaemuf rif;BuD;onf aTwdkYudkaqmif,l&ef vSnf;ESifhwuG rif;csif;wdkYudkap
vdu
k \
f / rif;csif;wdYk vnf; oGm; ]]rif;BuD;\bke;f uHwnf;}}[k EIwu
f >rufq
kd aTpikd cf J
wdkYudk aumuf,lMuukef\/ aumuf,lorQ aTpdkifcJwdkYonf yuwdxGefpdkifajrcJrsm;
omvQif jzpfMuav\/ rif;csif;wdkYonf taMumif;pkHudk Adrdom&rif;tm; avQmufxm;
Mu\/ Adro
d m&vnf; ]]ykP\
bke;f uHwnf;}}[k EIw>f rufNyD; aumuf,&l ef tBuHay;\/
rif;csif;wdkYonf Adrdom&rif;qdkonfhtwdkif; aumuf,lMu&m aTtwdom jzpfukef\/
,if;aTwdkYudk vSnf;aygif;rsm;pGmjzifh,laqmifvm eef;&ifjyifykHxm;&m tjrifhtm;jzifh
xef;wpfqifh yrmP&Sdav\/
rif;BuD;onf trwfwkdYudkac: ]]tb,fol\tdrf rQavmufaomaT&Sd
oenf;}}[kar;&m r&SdaMumif; ajzMum;Mu\/ ]]rQaomOpm\t&Sifudk todkYjyKaomf
oihfrnfenf;}} [k ar;jref;aomf ]]"eomrd=ola|;rnfonfudk jyKtHhaomiSgoihfyg
onf}}[k qdkukef\/ xdkYaMumifh Adrdom&rif;onf ykPtm; tm;vkH;aomaTudkay;
xdkaeYyif ola|;t&mudk ay;\/ ykPola|;onf "eao|dr*Fvmudk jyKonf&Sdaomf
ckepf&ufywfv;Hk bk&m;trSL;&Sad om &[ef;oHCmtm; tvSLay;\ ckepf&ufajrmufaom
aeY jrwfA'k \
qGr;f a'oem\tqk;H ykPo
al |;? ola|;uawmfOw&mESihf ola|;orD;
Ow&mwdkYonf aomwmywdzdkvf wnfav\/
,ckvLS ,cktusdK;ay;jcif;\ taMumif;&if;av;csuf
aumif;rI'gejyK&m rsufarSmufvufiif;tusdK;ay;aomuHrSm 'd|"ra0'eD,
uHjzpf\/ aumif;rI'gewpfckckjyK&m r[mukodkvfaZm0g& 0DxdwdkY rsm;pGmjzpfMu\/
,if;odkYjzpfMu&m wpf0Dxd wpf0DxdwdkY ukodkvfaZm ckepfBudrfwdkYjzpfMu\/ xdkaZm

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 117

ckepfBudrfwdkYteuf yxraZmpdwfwdkYyg&Sdaom ukodkvfapwemudk 'd|"ra0'eD,uH[k


ac:qdk\/ ,if;'d|"ra0'ed,uHonf taMumif;nDGwfvQif rsufarSmufb0
oufrJhjzpfonfh aT? aiG paom kyf0wKtusdK;w&m;udk jzpfay:apwwf\/ ,if;odkY
'd|"ra0'ed,uH\ tusdK;ay;&efrSm taMumif;t*Fg(4)yg;nDGwfrS rsufarSmufb0
tusdK;ay;\/ odkYr[kwfygu 'kwd,b0 ponfomtusdK;ay;rnfjzpf\/ ,if;
taMumif;t*Fg(4)yg;rSm(1) 0wKor'g
= tvSLcHyk*dK vfonf ormywf(8)yg;udk&
aom tem*grf (odkYr[kwf)&[Emjzpfjcif;?
(2) yp,or'g
= vSLzG,f0wKonf w&m;ojzifh&tyf
aomypnf; ("rd, v')jzpfjcif;?
(3) apwemor'g
= tvSLay;yk*dKvf\ apwemokH;wefESifh
jynfhpkHnDGwfjcif;?
(4) *kPmwda&uor'g = tvSLcHyk*dK vfuvnf; eda&m"ormywf
rS xNyD;pjzpfjcif;wdkY jzpf\/
taMumif;av;yg;ESijhf ynfph
Hk tvSL&Siu
f vnf; a&S;aumif;rI (Oyed,)
ESifh jynfhpkHjcif;&Sdaomf rsufarSmufb0 csufcsif;tusdK;ay;\/ azmfjyygtaMumif;t*Fg
av;&yfrSm ypKyefb0 jynfhpkH&rnfht*Fgrsm;jzpf\/ tvSL&Sif\a&S;aumif;rIonf
twdwfb0\jynfhpkH&rnfht*Fg jzpf\/
ykPolqif;&JZeD;armifESHwdkY\ tvSL'geonfvnf; txufazmfjyyg
ypKyefb0twGuf taMumif;av;yg;wdkYESifh jynfhpkHonfhtjyif armifykPudk,fwdkifuyif
ola|;jzpf&eftwdwb
f 0 a&S;aumif;rI (Oyed,)ESiv
hf nf; jynfph o
Hk jl zpf xdak eYrmS yif
r[m"eola|;BuD;jzpfatmif okH;rukef pGJrukefEdkifonfh oufrJhaTwkH;aTpdkif kyf0wK
tusdK;wdkYudk ay;jcif;jzpf\/ ,if;odkYr[kwfygbJ ykP olqif;&JtzdkY apwemokH;wef
wpfyg;yg;csdKUwJch ahJ omf 'd|"ra0'eD,uH\tusdK;udk cHpm;&rnfr[kwyf gay/ xdYk aMumifh
tvSLaumif;rIjyKolwdkYonf tvSLay;yk*Kd vfwdkY\bufrSjynfhpkH&rnfh ypKyefb0twGuf
t*Fg(2)yg;ESifh twdwft*Fg(1)yg;wdkYudk jynfhpkHatmif txl;ojzifhavhusifh aqmifGuf
oih\
f / odYk ro
S m aumif;rI\tusdK;onf ta[moduuHjzpfroGm;bJ tusdK;ay;rGejf rwf
Edkifrnfjzpf\/
orD;ay;&ef awmif;yefvmcJh
aemuftzdkY &mZN*dK[fola|;BuD;okreonf ykPola|; tG,fa&mufaom
orD;&Sdonf[k Mum; rdrdom;ESihfaqmifESif;vdkaomaMumifh wrefrsm;udk apvdkuf\/
ykPo
al |;onf xdpk um;udk Mum;vQif ]]orD;udk ray;Edik }f }[k pum;jyefvu
kd \
f / xdt
k cg

118 t&Sift*P (vSnf;ul;)

okreola|;BuD;onf ola|;rmefjzifh rcHr&yfEdkifjzpfum ]]oifonf ig\tdrfudkrSD


aeoGm;NyD;rS ,cktcg wpfNydKifeufwnf;yif tpdk;&ol txufwef;pm;jzpfoGm;jcif;
aMumifh ightm;rmefwufum orD;udk ray;oavm}}[k owif;pum;udk wpfzefydkYap
jyef\/ ykPola|;BuD;onf tnHhrcHbJ ]]tarmifwdkY\ okreola|;onf [kwfrSefonf
udkyif ajymMum;OD;awmh a,mufsm;rnfonf tNrJwrf;qif;&Jae&rnf[k rrSwfoihfyg/
igum; ,cktcg oifwdkY\ okreola|;uJhodkYaomyk*dK vfrsm;udk uRefjyKvkyf odrf;,l
jcif;iSgyif pGr;f Edik yf g\/ trSerf mS oifwYkd \trsdK;tEG,u
f rkd u
l m; rwlEikd af y/ pifppfru
l m;
ighorD;onf aomwmyeft&d,mjzpfaom wynfhrwnf;/ aeYpOfaeYwdkif; tojym wpf
usyfwefaomyef;jzifh &wemokH;yg;tm; ylaZmfrIjyKaeol jzpf\/ ighorD;udk oifuJhodkY
aom rdpmt,l&Sdol\tdrfokdY tb,fenf;rQ rydkYoEdkif}}[k wif;wif;rmrmyif jyefMum;
ajymqdkvdkufav\/
odkYvQif ykPola|;BuD;\wif;rmaomtjzpfudkod&vQif okreola|;onf
avaysmh oGm;um &S&d if;pGjJ zpfaom cifrif&if;ES;D rIukd rzsufq;D apcsifyg/ igonf ighacR;r
twGuf aeYpOfaeYpOf tojymESpfusyfwef yef;wdkYudk pDrHapygrnf}}[k owif;udk wpfzef
ydkYapjyefav\/ xdktcgusrS ykPola|;BuD;onf aus;Zl;odwwfoljzpfaomaMumifh
]]aumif;ygNyD}}[k0efc
H orD;jzpfol Ow&mudk okreola|;tdro
f Ykd ydYk ap\/ orD;Ow&mudk
okreola|;om;ESifh vufxyfNyD;csdefrSp okreola|;BuD; ESifh ykPola|;BuD;wdkYonf
crnf;crufawmfpyfc&hJ av\/ xdak cwfu xk;H pHtwdik ;f aqmifu
G jf cif;vnf; jzpfayvdrhf
rnf/
rdpm'd|dwdkYESifhvufxyfvkdaomrdbwdkYonf rdrd\orD;om;wdkY epfemrI
r&Sd&atmif tzufzufrS pOf;pm;qifjcifoihfyg\/ rdrdwdkYudk;uG,faombmomw&m;udk
bmomjcm;wdYk EydS pf ufrI r&Sad vatmifawmif;qdrk w
I Ykdukd awmif;qdo
k ihyf gonf/ awmif;qdk
csufwdkYudk vdkufavsmrSomvQif rdrdwdkY\orD;om;ESifh vufxyfapoihfygonf/ odkYr
[kwfu vufrxyfapoihfay/ tu,f vufxyfay;ygu rdrd\orD;om;wkdYudk
bmomjcm;wdkY\ ESdyfuGyfrIudkcH&rnfjzpfaMumif; em;vnfoihfay\/ xdkYaMumifh buf
aygif;pkHrS pOf;pm;qifjcif bmomjcm;wdkYESifh vufxyfrIudpu
dk aqmifGufoihf\/
csrf;ompGmae&aom rdrdwdkY\rdom;pktwGif;odkY pdwfqif;&Jp&mudpr sm; 0ifrvmatmif
tzufzufrS &ifqdkifwm;qD;oihf\/
Ow&m\ BuD;rm;aomo'gqE
okreola|;uvnf; Ow&ma&mufvmonfhaeYyif ol\om;jzpfoleEESifh
xdrf;jrm; ay;cJh\/ Ow&monf a,murtdrfxufwGifae&if; pdwftvGefqif;&J&\/
taMumif;rSm olr\cifyGef; eEonf tvSLay;jcif;udkwm;jrpf\/ tvSLvSLjcif;onf
aiGukefaomtvkyf[k ,lq\/ oDv rapmifh&[k wm;jrpfjyef\/ oDvapmifhjcif;onf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 119

umr*kPfcHpm;rIudk taESmifht,Sufjzpfaponf[k ,lq\/ Ow&monf rlvuyif


&wemokH;yg;\tqkH;trtwdkif; aexdkifcJhaom trsdK;orD;jzpf\/ olr\rdbrsm;
<u,f0csrf;omvmMuonfrSmvnf; tpOfwpdkuf ukodkvfa&;wGif pdwfyg0ifpm;cJhMu
onfwGif uHyGifhcsdefESifhBuHKBudKufcdkuf t&Sifom&dykw&m\csD;ajrmufrIaMumifh csrf;om
Edkifaom 'gerIudktxl;jyKum csrf;omvmcJhjcif;vnf;jzpf\/ uJhokdY aumif;rIudk
rjyK&ojzifh Ow&monfrsm;pGm pdwfqif;&JaecJh&\/ olronf eEwdkYrdom;pk\ aeykH
xdkifykHrsm;udkvnf; rBudKufay/ odkY 'ge? oDvESifha0;ae&ojzifh pdwfqif;&Jum
aevdkufonfrSm ESpfvcGJMumoGm;cJh\/
wpfaeYwGif vlBuHKjzifh Ow&monf zcifxHokdY olrpdwfqif;&Jae&aMumif;
tpcsDum tusdK;taMumif;wdYk ukd pkv
H ifpmG ajym aiGwpfaomif;ig;axmifay;ydYk &ef pum;
yg;vdu
k \
f / ykPo
al |; BuD;vifr,m;wdYk onf aiGwpfaomif;ig;axmifukd ydYk ay;av\/
xdkaiGjzifh q&mZD0u\ ESrjzpfol oD&drmjynfhwefqmudkiSm;&rf;um ola|;om;eEtm;
wpfq,fih g;&ufywfv;Hk jyKpkap\/ Ow&monfum; wpfq,fih g;&ufywfv;Hk Ak't
rSL;&Sd
aomoHCmtm; tvSLBuD;ay;\/ udk,fwdkifudk,fus cJzG,fabmZOfrsm;udkpDrHNyD;vQif
bk&m;trSL;&Sdaom oHCmtm;qufuyf\/ bk&m;&SifqGrf;bkOf;ay;NyD; ausmif;awmfodkY
<uoGm;avaomf OykofoDvudkaqmufwnf jyom'fxufwufa&mufum rdrd\
oDvudk qifjcifum xdik af eav\/ uJo
h Ykd v0ufveG af jrmuf Oykou
f ckd s&awmhrnfah eY
odkYa&mufaomtcg apmapmpD;pD;yif ,m*k? cJzG,fponfwdkYudk udk,fwdkiftkyfcsKyf csuf
jyKwf pDrHvsuf vSnfhvnfae\/
Ow&m\ twk,zl ,
G &f mpdwx
f m;
xdktcsdef ola|;om;onf oD&drmESifhtwlwuG jyom'fxuf0,f aysmfyg;
ae&mu jyLwif;rS&yf tjyifodkYMunfh&m acR;tvdrf;vdrf;? jymtvl;vl;jzifh csuf
a&;jyKwfa&;pDrHaeaom Ow&mudkjrif ]rdr\
d pnf;pdru
f rkd ok;H aqmifbJ ukov
kd u
f jkd yK\/
rdu
k rf aJ vpG}[kBuHNyHK;\/ Ow&muvnf; ol\a,mufsm;udkMunfh ]wrvGeb
f 0
tusKd ;iSg ukov
kd rf jyK? rdu
k af vpG}[k BuHNyHK;\/ oD&rd monf eEEiS Ohf w&mwdYk \ trlt&m
udjk rif olUud,
k o
f l tdr&f iS rf [kxifrw
S u
f m Ow&mudk trsufxu
G Nf yD; jyom'fatmufoYkd
qif;vm\/ Ow&mola|;orD;onf oD&drm\ajy;qif;vmykHjzifhyif ]]trdkufronf
v0ufrQ tdrfae&jcif;aMumifh ]tdrfonf ightdrf}[k trSwf&SdoljzpfoGm;avNyD}}
[ko
d xdck Pyif arwmtyempsmefu0kd ifpm;um a`Erysuf &yfvsuo
f m aeav\/
oD&rd monf usdKufusdKufqal om axmywfyw
l Ykd jzifh Ow&m\OD;acgif;ay:odYk wtm;oGef
avmif;csvdkuf\/ arwm\wefcdk;aMumifh qDylonf at;jraoma&uJhodkY OD;acgif;ay:rS
avsmusoGm;\/
xdkcP oD&drm\teD;&yfaeaom Ow&m\uRefrwdkYonf jyuf&,fjyK

120 t&Sift*P (vSnf;ul;)

vsuf ajymqdkMuukef\/ xdktcgusrS arhavsmhaeaomoD&drmonf rdrdrSm {nfhonf


jzpfaMumif;udk aumif;pGmodjrif qifjcifrdav\/ xkdYaMumifh rdrd\rSm;,Gif;rIudk
onf;cHyg&ef 0efcsawmif;yefc\
hJ / odYk aomfvnf; Ow&mola|;orD;onf ]]trdo&D rd m...
igum; oihftm; ae&m tuefawmhrcHEdkifyg/ igum; zcif&SdaomorD; jzpf\/
jrwfpGmbk&m;&Sifwnf;[laom ig\zcifudkuefawmh0efcsawmif;yefrS onf;cHtHh}}[k
ajymqdkav\/ xdkcPyif jrwfAk'onf aemufyg&[ef;taygif;NcH&Hvsuf Ow&m\
aetdrfodkY qGrf;tvdkYiSg<ua&mufNyD; xdkifaeav\/ oD&drmonf jrwfAk'xHcsOf;uyf
Ow&m ola|;orD;tay: usL;vGefcJhaomtjypfudk onf;cHyg&ef &Sdcdk;awmif;yef\/
jrwfA'k u
vnf; onf;cH \[k rdeYf awmfral omtcg oD&rd monf Ow&mxHomG ;a&muf
uefawmh\/
a'oemawmf\pGr;f tif
jrwfAk'onf Ow&m\qGrf;uyfyGJwGif qGrf;tEkarm'emtjzpf atmufyg
w&m;pum;udk a[mMum;awmfcJh\/
]trsux
f u
G o
f w
l u
Ykd kd trsurf xGub
f J arwmjzifh atmif&m\/
pdw,
f w
k rf m&So
d w
l u
Ykd kd pdwaf umif;xm;jcif;jzifh atmifjrif&m\/
ESajrm0efw&kd o
dS w
l u
Ykd kd ay;urf;jcif;jzifh atmif&m\/
vdraf jymwwfow
l u
Ykd kd t[kwt
f rSet
f wdik ;f ajymjcif;jzifh atmif&m\/
w&m;a'oemawmf\tqkH; oD&drmjynfhwefqmrESifhtwl Ow&mola|;
orD;\a,mur? vifa,mufsm;eEESifh trsdK;orD;ig;&mwdkYonf aomwmywdzdkvf
wnfcJh&\/ oD&drmonf Ow&m[laomtaqGcifyGef;aumif;udk trSD&ojzifh i&Jus
rnfhab;rSuif;a0;cJh&\/
rsufarSmufb0BuD;yGm;Edik o
f nft
h csuf(4)csuf
rnfolrqdk trSDaumif;&SdrS wdk;wufEdkif\/ odkYrSom vJrusoGm;rnfjzpf\/
jrwfAk' uvnf; rsufarSmufb0 wdk;wufBuD;yGm;vdkolwdkYonf atmufazmfjyyg
tcsuf(4)csufESifhjynfhpkH &rnfjzpfaMumif; a[mMum;cJh\/,if;(4)csufrSm(1)
x<uvkHYv0D&d,&Sdjcif;?
(2)
apmifha&Smufjcif;ESifhjynfhpkHjcif;?
(3)
rdwfaqGaumif;&Sdjcif; ESifh
(4)
rQwpGmtoufarG;jcif;wdkYjzpf\/
,if;(4)csufudkyif or'g(4)yg;[k ac:a0:okH;pGJMu\/ avmuDBuD;yGm;a&;?
pD;yGm;a&; e,fy,fwkdYwGif ,if;tcsuf(4)csufESifhjynfhpkHvQif wdk;wufBuD;yGm;EdkifaMumif;
jrwfAk'u twdtvif; a[mawmfrlcJh\/ pHawmf0if Ow&m0wKaMumif;yg oD&drm

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 121

jynfhwefqmronfvnf; Ow&m[laom rdwfaqGaumif;udk &&SdcJhojzifh tyg,fus


a&mufrnfhab;rS uif;a0;cJh&jcif; jzpf\/ tu,f Ow&m[laomrdwfaqGaumif;udk
r&&Scd yhJ gvQif tyg,fi&J epfreG ;f rnfrmS {uefomjzpf\/ xkYd aMumifh avmuD avmukw
&m csrf;omtrsdK;rsdK;udk &&SdvdkolwdkYonf or'gw&m;(4)yg;ESifhjynfhpkHatmif
BudK;pm;oihf\/
eErmwm[k trnf&jcif;
oD&drmjynfhwefqmronf aomwmyefjzpfNyD;aemufwpfaeY jrwfAk'trSL;&Sd
aom oHCmawmfwdkYtm; aetdrfodkYyifhzdwfNyD; qGrf;qufuyfvSL'gef;cJh\/ aemifaom
tcg eEonf ol\ZeD;onfOw&mtm; rdrd\trdt&mxm;av\/ xdktcgrSp
Ow&mola|;orD;onf Ow&meErmwm[k trnfwGifcJhav\/ Ow&monf eEola|;
om;udk vrf;rSefodkYa&mufatmif ac:aqmifjcif;jzifh rdcifyDoonf[kqdk&rnfjzpfay\/
awmf0ifpx
H m; psm,D{w'*fb&UJG &Sjd cif;
aemufumv jrwfAk'onf arwm&Sif Ow&mtrsdK;orD;tm;]{w'*H bdua0 rr om0dumeH OygodumeH psm,DeH ,'d'HOw&meErmwm =
igbk&m;\wynfh psmef0ifpm;ol vl0wfaMumiftrsdK;orD;wdkYwGif eE\r,fawmf
jzpfol Ow&mola|;orD;onf tjrwfq;Hk ? tomqk;H wnf;}
[k awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;ay; csD;usL;cJh\/ pHjyKxdkufolwdkYudkpHjyK&rnfrSm
tEdIif;rJh jrwfAk'\ wm0efyifr[kwfygavm/
Ow&mtaMumif;wGiv
f nf; bmomjcm;ud,
k &l m BuHK&onf'h u
k w
Ykdukd awGUEdik af y\/
avmuwGif trsdK;orD;trsm;pkonf tG,fa&mufcsdef tdrfaxmifjyKMu\/ tcsdKUum;
rdrdESifht,l0g' wlrQoludkom vufxyfrIjyKMu\/ tcsdKUum; t,l0g'uGJjym;olwdkYESifh
ESpfyg;*a[pyfMu\/ ,if;odkYtdrfaxmifjyKMu&mwGif bmomjcm;udk vufxyf,laom
trsdK;orD;avmuf trdkufrJqkH;udk usL;vGefolonf avmu &SdtHhrxifaMumif;
Ow&meErmwm0wKaMumif;u azmfTef;jyoaeay\/ ouf&dS vlom;wpfO;D jzpfygvsuf
vifom;\pdwEf iS hf rdru
d ,
kd f vdo
k vdBk uKd ;qGJuae&onfh oufrJh yk af o;ozG,f bmomjcm;udk
,lro
d nfh rdrw
d \
Ykd trsKd ;orD;wdb
Yk 0udv
k nf; emMunf;rke;f wD;zdYk vdak yrnf/
ykPola|;BuD;ESifh ola|;uawmfBuD;wdkYonf orD;jzpfolOw&mtm; pD;yGm;
a&;ESifh vlrIa&;udkom y"mexm;Muonfhywf0ef;usif\ ajymzefrsm;rIaMumifh bmom
jcm;ola|;om;eEEiS hf vufxyf&ef oabmwlc&hJ \/ xdo
k Ykd oabmwl&mvnf; rdrw
d Ykd \
awmif;qdkcsufudk &&SdrSomvQif oabmwlcJhaMumif; awGUEdkifay\/ onfrSmvnf;
orD;udkay;aomrdbrsm; qifjcifzG,fyif jzpfay\/ orD;jzpfoluvnf; rdbwdkY\

122 t&Sift*P (vSnf;ul;)

oabmudk jiif;y,frIr&SdcJhay/ tcsuft& orD;tvdrmqdkonfrSm rdbjzpfolu


jzLonf[q
k v
kd Qif rnf;ae rjzpfay/ rdbwdYk \tvdo
k Ykd om vdu
k af vsmko
H m jzpfay\/
rdbpdwfcsrf;om&ef &ifwGif;"mwfcH&SdolomjzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/
0wK vifjzpfoleEu tvSL'geukd tm;ray;/ r,m;jzpfolOw&mu
tvSL'ge arGUavsmf aysmfydkuf\/ ,if;odkY qefYusifbufodkY OD;wnfaeaomt&mwdkYukd
arwmw&m;u vrf;aMumif; ajymif;vT
J aygif;pyfay;cJah Mumif; avhvmawGU&SEd ikd af y\/
vifom;jzpfol eEtzdkYum; arwmjzifh aygif;pyfrIrjzpfrD 'gew&m;onf umr*kPfcsrf;
om\ taESmift
h ,Suw
f nf;[k tNrJxifjrif ,lqaeolvnf;jzpfay\/ odYk ,q
l rIrmS
Ak'bmom0ifjzpfaom Ow&mtzdkY rsm;pGmtcufawGUapaom ,lqrIyifjzpfay\/
trSefrSm tdrfaxmifjyKjcif;onf trsdK;orD;rsm;tzdkY udk,fydkifvGwfvyfcGifh qkH;IH;rIwdkY
omjzpfaMumif; 0wKuoufaojyaeay\/
vifom;\pdwfxm;udkodaomOw&mu oD&drmjynfhwefqmrudk iSm;&rf;
vifom;\ umr*kPfcsrf;omtwGuf jznfhqnf;ay;cJh\/ rdrdrSmum; 'gew&m;udkom
jyKcJhav\/ aemufydkif;wGif oD&drmonf Ow&mtm; axmywfyljzifhoGef;avmif;&m
aomwmyefOw&mu arwmw&m;jzifyh if atmifEikd cf ahJ Mumif; awGU&SEd ikd af y\/ ae&m
oD&drmonf omrefykxkZOfwpfOD;om jzpfacs\/ Ow&mum; aomwmyefyk*Kd vfwnf;/
odkYaomfvnf; oD&drmonf rdrdjyKaomtrIwdkYudk Ow&mtm; awmif;yef&Sdcdk;jcif;jzifh
Nidrf;apcJhaMumif; awGU&SdEdkifay\/ xdkYaMumifh rdrdjyKaomraumif;rIudk oufqdkif&m
yk*dK vfwdkYxH 0efcsawmif;yef&ef 0efrav;oihfay/
]trsux
f u
G o
f u
l kd trsurf xGujf cif;jzifh atmif&m\}[laom jrwfAk'\ a[m
Mum;csufrSm aemifvmaemufom;wdkYtwGuf rSwfom;usifhaqmif&m eDwdwpfckyifjzpf
ay\/ xdkYtwl ]pdw,
f w
k rf m &So
d u
l kd pdwaf umif;xm;jcif;jzifh atmif&m\}? ]vdraf jymolukd
rSefuefpGmajymjcif;jzifh atmif&m\} [laom pum;eDwdwdkYrSmvnf; atmifjrifvdkaom
vlom;wdkif; vufudkifxm;oihfaom rSwfom;zG,f&m wdkYyifjzpfay\/ vlwpfa,muf
wdk;wufBuD;yGm;a&;rSmvnf; taygif;toif;onf t"duusay\/ rdwfaqGaumif;udk
aygif;oif;&rSomvQif wdk;wufBuD;yGm;EdkifaMumif;udk oD&drm\Ow&m[laom rdwfaqG
aumif;ud&k aomwmyefjzpfru
I oufaojyKaeay\/ xdYk aMumifh t&m&mwGif rdwaf qG
aumif;ESifhaygif;oif;zdkY&efrSm ta&;BuD;vS\/
cifyGef;onfeEonfvnf; Ow&mwnf;[laom rdwfaqGaumif;udk&&SdNyD;
aomwmyef wnfcJh&ay\/ eEtzdkYrSmum; odkYtrSefw&m;udk xdk;xGif;odjcif;onf
trSefpifppf ZeD;onfOw&mwnf;[laom rdwfaqGaumif;aMumifhygwum;[k xifxif
&Sm;&Sm; odjrifjcif;vnf; jzpfay\/ ol&if;iSg;b0rS ola|;jzpfvmol\orD;? rdrdwdkY\
vufatmufwGif aexdkifBuD;jyif;cJhol\tjzpfaMumifh rdrdtav;rxm;cJhrdonfudkvnf;
aemifwaumif;pGm &oGm;cJhonf[k xif&ay\/ xdkYaMumifhvnf; ol\rdcift&m

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 123

Ow&mudkxm;cJhjcif; jzpfEdkifay\/ trsdK;orD;wdkY\ b00,f rdcifjzpf&onfhtcsdefodkY


a&mufrSom b0\NyD;jynfhpkHrIodkYa&muf&m Ow&myifjzpfap? rnfonfhtrsdK;orD;yif
jzpfap om;orD; rarG;onfhwdkif cifyGef;onfudk,fwdkifu rdciftjzpf tav;tjrwfjyK
jcif; cH&onfqdkygu vGefpGmauseyfzG,f&m aumif;ay\/ Ow&monfum; eEola|;
om;udk vrf;rSefodkYa&mufatmif ydkYaqmif ay;jcif;jzifh rdcifyDoonfomjzpfaomaMumifh
eErmwm[laomtrnfxl;ESifh vdkufzufnDaMumif; awGUEdkifayrnf/
,aeYacwfwGif i,fG,folwdkYonf tdrfaxmifjyK&ef jyifqifonfhtcsdefwGif
kyf0wKydkif;qdkif&mjynfhpkHa&;udkom t"duxm;aMumif; awGU&SdEdkifay\/ trsdK;om;rsm;
uvnf; rdrdwdkY&nfrSef;xm;aom trsdK;orD;ysdKonf Opmayg? kyfacsm? oabmaumif;?
raemjzL? ynmjynfh0olrsm;jzpf&ef tav;xm;wwfMu\/ trsdK;orD;wdkYonfvnf;
trsdK;om;rsm;atmuf ,kwfavsmhrnfum; r[kwfygay/ odkYaomfvnf; tcsdKUtcsdKU
aomolwdkYonf tdrfaxmifjyKjcif; tav;rxm;wwfMuay/ aemifvmaemufaps;
oabmrsdK;jzifh awG;xifwwfMu\/ rdrdESifhbmomt,l0g'wlrQrI&Sdr&Sdudkvnf;
awG;awmzdYk um; ta0;BuD;yif/ xdYk aMumifb
h 0wGif twlwv
l ufwrJG nfqykd gu wpfO;D ESihf
wpfOD; nDrQatmifnd,lzdkYvdkayrnf/ odkYrSom t&m&mwGifajzmifhajzmifhjzL;jzL;jzifh
tdrfaxmifa&;om,mrnf jzpf\/ 0wKvnf; rlvu t,lrwlol bmomjcm;ESifh
vufwGJcJh tdrfaxmifa&;okcudk rcHpm;&ay/ aemift,l0g'wlrQcsdefrSom wpfOD;ESifh
wpfOD; om,mMunfEl;vsuf omoemjyKEdkifcJhaMumif; awGU&ayonf/ odkYjzpf&um;
awmf0ifpHxm;Ow&m\ taMumif;twKywft& tdrfaxmifjyKaomtcg bmomt,l
0g' wlrQolESifhomvufxyfoihfaMumif; oifcef;pmxkwf,lEdkifay\/
jrwfA'k u
vnf; onf;cHjcif;w&m;ESijhf ynfph NHk yD; arwmpsmef0ifpm;aomOw&m
trsdK;orD;tm; arwmpsmef0ifpm;ol vl0wfaMumiftrsdK;orD;taygif;wdkYwGif
tomqkH;tjrwfqkH;aom awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;udkcsD;jrifhcJh&ay\/ awmf0if
pHxm; Ow&mola|;orD;uJo
h Ykd ,aeYtrsKd ;orD;xkonfvnf; tdraf xmif&iS rf aumif;wpf
a,muf? arwm&Sifraumif;wpfa,mufjzpfatmif BudK;pm; tqkH;b0 awmf0ifpHxm;
{w'*fbUJG xl;ud&k &So
d w
l pfa,mufjzpfatmif onf;cHjcif;w&m;udk rsm;pGmyGm;rsm; oihaf y
\/ avmu onf;cHjcif;[laom arwmvufeufonfom tpGr;f txufq;Hk jzpf\/
rdrdjyKvkyfaom aumif;rIrSeforQonf arwmudktajccHrSom NyD;ajrmufaMumif; Ow
&m0wKu azmfTef;jyoaeayawmh\/

YX;WZ

124 t&Sift*P (vSnf;ul;)

tcef;-7

]awmf0ifpx
H m; oky0 gom trsdK;orD;}
aumif;rIukodkvfonf tjypfr&Sd/ aumif;aomtusdK;udk ay;pGrf;Edkif\/
raumif;rI tukodkvfum; xdkodkYr[kwf ukodkvf\pGrf;tm;ESifh qefYusifbufjzpf\/
tjypf&Sd\/ raumif;aom tusdK;udkay;\/ jrwfAk'onf a0ae,sow0gwdkYtwGuf
tpOfxm0& Nidrf;at;aom edAmefwHcg;udk zGifhay;awmfrlcJh\/ ,if;wHcg;qDokdY
oGm;a&mufEdkif&ef r*if&Spfyg;wnf;[laom vrf;aMumif;udk Tefjyxm;cJh\/ ,if;wHcg;
qDodkY a&muf&Sdolrsm;onfrSmum; toacsFteE rsm;jym;vS\/ b0yg&rD rjynfhMu
edAm efwcH g;qDoYkd O;D rwnfEikd af om yk*Kd vfow0gwdYk onfvnf; toacsFteE ra&wGuf
Edik af tmif rsm;jym;vSacs\/ oHo&mc&D;oGm;rsm;twGuf csr;f ompGm avQmufvrS ;f Mu&m
tjypfuif;NyD; aumif;usdK;ay;aom ukodkvfaumif;rItxl;udk qnf;yl;Mu&ef wdkufwGef;
awmfrlcJh\/
aumif;rIukodkvf (odkYr[kwf) tvSL'geonf Ak'bmom0ifwdkY\ tajccH
pGr;f tm;wpfck jzpf\/ tvSL'gejyKa&;ESiyhf wfouf Ak'b
mom0ifwYkdtm; txl;wvnf
ajymp&mvdkrnfr[kwfygay/ tenf;ESifhtrsm; wwftm;orQ vSL'gef;ay;urf;pGefYBuJae
Muonfom rsm;\/ odkYaomf tusdK;&Sd&Sd vSLwwf&efvnf; vdk\/ tvSL'gewpfck
jyKvkyf&mwGif enf;pepfrSefuefzdkY ta&;BuD;ay\/ odkYrSom tvSL'gejyKvkyfjcif;onf
wefcdk;xufaom pGrf;tifwpfcktjzpfodkY a&mufrnfjzpf\/
,if;odYk wefc;kd xufaompGr;f tifukd jzpfapEdik af omtvSL'geudk jyKvky&f mwGif
tcsdKUu zG,fzG,f&m&m jyKvkyfwwf\/ tcsdKUu rGefrGefjrwfjrwf pDrHwwf\/ tcsdKUu
rGejf rwfonfv
h LS bG,0f wKudv
k LS 'gef;Mu\/ ,if;odYk reG jf rwfaom0wKudk vSL'gef;rIjyKMu
&m jrwfAk'vufxufwGif ]]awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;}}&&Sdatmif 0wKwdkYudkvSL'gef;
cJhaom vl0wfaMumif trsdK;orD;wpfa,muf ay:xGef;cJh\/ ,if;rSm tjcm;r[kwf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 125

vmbfrsm;ocif t&Sio
f 0D vdrax&f\r,fawmfjzpfol aumvd, omuD0ifrif;\ orD;
awmf pHawmf0ifoky0gomrif;orD;yif jzpf\/ ,if;oky0gom rif;orD;onf jrwfAk'
trSL;&Sdaom oHCmawmftm; touf&SiforQumvywfvkH; rGefjrwfaom vSLbG,f
0wKwdkYudkom ay;vSLcJhaMumif; awGU&SdEdkif\/ xdkYtjyif olr\b0onf om;awmf
oD0vdax&fEiS hf wGzJ ufvnf; pH0if *kPw
f ufco
hJ jl zpfaMumif; atmufazmfjyyg olr\
b0ZmwfaMumif;wdYk u oufaojyaeay\/ olr\ b0ZmwfaMumif;um; odYk wnf;/
oky0 gom\twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
oky0gomrif;orD;onf y'krkw&jrwfAk'\vufxuf [Hom0wDjynf0,f
wpfa,muf aomtrsdK;orD;jzpfcJh\/ wpfaeY w&m;awmfudkem,lpOf y'krkw&jrwfAk'
onf rGefjrwfaom0wKudk ay;vSLwwfaomtrsdK;orD;wpfa,muftm; {w'*fbGJUxl;
ay;aeonfudkawGUjrifcJh&\/ xdkYaMumifh olronf ]igonfvnf; trsdK;orD;uJhodkY
rGefjrwfaom0wKudkay;vSLwwfoltaygif;wGif {w'*fbGJUxl;udk &&Sd&ygvdk\}[k
tvSLudkjyK qkawmif;cJh\/
aemufq;Hk b0 aumvd,omuD0ifrif;orD;oky0 gomjzpfvmjcif;/
xdktrsdK;aumif;orD;onf urmwpfodef;wdkYumvywfvkH; ewfjynf? vlUjynf
wdkY usifvnfusufpm;cJh a*gwrjrwfAk'\vufxufawmf0,f aumvd,jynf
omuD0ifrif;orD; wpfa,mufjzpfvmcJh\/ olr\trnfudkvnf; ]oky0gom}[k rSnfh
ac:Muav\/ oky0gom omuD0ifrif;orD;onf tG,fa&mufaomtcg omuD0if
rif;om;wpfOD;ESifh vufxyfcJh\/ wpfaeYo a*gwrjrwfAk'udk zl;jrif&NyD; w&m;awmf
udk emMum;&ojzifh aomwmywdzdkvfodkYqdkuf a&mufcJh&\/
ud,
k 0f efwnfjcif;
vufxyfNyD;onfhaemufwGif oky0gomrif;orD; udk,f0efwnfcJh\/ xdkodkY
udk,f0efwnfaomtcsdefrSp r,fawmf oky0gomrif;orD;xHodkY &maygif;rsm;pGmaom
vufaqmifyPmwdkYonf nOfheHeufqufumqufum a&mufvmMuukef\/ wpfaeY
o xdkrif;orD;\ bkef;uHtpGrf;udkod&SdvdkMuaom aqGawmfrsdK;awmfwdkYonf rif;orD;
\vufjzihf rsdK;aphrsm;ukd xdwdkYapMuukef\/ xdkrsdK;aphrsm;udkBuJcsaomtcg rsdK;aph
wpfaphwpfaphrS tyiftanmufaygif; t&m taxmifwdkYaygufxGufav\/ rif;y,f
wpfy,fus,f0ef;aom v,fajrwpfuGufwnf;rSyif vSnf;tpD;ig;q,f ajcmufq,f
wdkufaom aumufpyg;rsm;jzpfyGm;xGuf&Sdonf[k qdk\/ pyg;usDtwGif; aumufpyg;
rsm; xnfhoGif;aomtcgvnf; rif;orD;\vufjzifhyif xdwdkYapMuukef\/ rif;orD;
\bke;f uHaMumifh aumufpyg;wdYk ukd xkw,
f o
l nf&adS omf ,lwikd ;f ,lwikd ;f aomae&monf

126 t&Sift*P (vSnf;ul;)

wpfzefxyf jynfNh rJjynfah v\/ xrif;td;k rS xrif;udck ;l um ]rif;orD;\ bke;f uHwnf;}


[k ajymqdkay;aomfvnf; xdkxrif;onfrukefEdkifay/ owdkYom;avmif;trd0rf; y#d
oaE,laeonfhtcsdefum; omrefvlom;wdkYuJhodkYr[kwfbJ ckepfESpfMumcJh\/ ckepf&uf
ywfvkH; udk,f0efaMumifh rdef;armawGa0cJh&\/
xdkoky0gomrif;orD;onf xufjrufMurf;MuKwfpyf&Sm;ukefaom qif;&Ja0'
emwdkYjzifh awGUxdonf&Sdaomf atmufygtwdkif;BuHpnf a0'emwdkYudkonf;cH\/
]]tMuifjrwfpGmbk&m;onf odkYoabm&Sdaomqif;&Judky,fjcif;iSg w&m;
a[m\/ xdkjrwfpGmbk&m;onf udk,fawmfwdkif opmav;yg;udk xdk;xGif; odawmfrl
aypGwum;? tMuifoHCmawmfonf odkYoabm&Sdaom qif;&Judky,fjcif;iSg aumif;
pGm usifhawmfrl\/ xdkjrwfpGmbk&m;\wynfhoHCmawmfonf aumif;pGmusifhaypG
wum;? tMuif edAmef odkYoabm&Sdaom qif;&Jjcif;r&Sd? xdkedAmefonf tvGefcsrf;
omaypGwum;}}
trsdK;orD;rsm;ESihf tma0edu'ku ig;rsdK;
tma0edu'ku[lonf oD;jcm;jzpfaom'ku[k qdkvdkonf/ a,mufsm;wdkY
jzpfavhr&Sday/ rdef;rrsm;om oD;jcm;cHpm;&aom 'kursm;yif jzpf\/ oVm,we0*
oH,kwfygVdawmfvm tma0edu okwf jrwfAk'onf tma0edu'ku(5)rsdK;&SdaMumif;
a[mMum;xm;\/ ,if;w&m;ig;rsdK;rSm(1)
vifhtdrfodkYvdkuf&jcif;?
(2)
vpOf Owk"rwmvm&jcif;?
(3)
udk,f0efaqmif&jcif;?
(4)
om;zGm;&jcif;?
(5)
vifhtm;vkyfauR;jyKpk&jcif;wdkYjzpf\/
vlom;wpfOD;\arG;zGm;csdefrSonf aoqkH;csdeftxdumvtydkif;tjcm;udk
xdkol\b0[k ac:&rnfjzpf\/ b0udk kef;uefrI[k trsm;ut"dyg,f zGifhqdkMu\/
'ku>yrf;aomb0[k qdkvdk &if;jzpf\/ Ak'pmay qif;&J'kuESifhpyfvsOf; trsm;tjym;
a[mMum;xm;aMumif; awGUEdkif\/ wu,fhwu,f qif;&JrIudk cHpm;&aom um,du
'ku? apwodu'kujzpfaom a0'emokH;yg;udk ]'ku' u
k } [k owfrSwf\/
avmu BuD;us,fcrf;em;orQ okcpnf;pdrfrsm;onf rjzpfjzpfatmif
xlaxmif&jcif;? vlewfjA[mwdkY\ csrf;omudk&atmif BuD;av;aom'ge? oDv?
bm0emrIrsm;udkjyK&jcif;? tcrf;tem;wufa&muf&eftwGuf wpfreufvkH; NzD;vdrf;
jyifqif 0wfpm;qif,if&jcif; ponfrsm;onfvnf; trSefpifppf 'kursm;yifjzpf\/
odkYaom'kursdK;udk ]ocFg&'ku} [k owfrSwf\/
tqdyk g ocFg&'ku t00jzifh rdrb
d 0udk xlaxmifNyD;aemuf txdu
k t
f avsmuf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 127

okcudk cHpm;aepOfrmS yif Oyg'f? XD? bif oabmt& cPcP ysuaf eonfukd rodomvS
aomfvnf; ysufrnfh t&dyfedrdwfudk jrifonfhtcsdefrSp tcsdefapha&muf csKyfaysmuf
auGuGif;&ef aorif;0ifonfhtcgum; rnfolrQ 'kura&mufzl;ol r&Sdygay/ tm;vkH;
aom ow0gwdkY 'kua&mufzl;Muonfom/ azmufjyefrIudk rkcscHpm;Mu&awmh\/
azmufjyefr'I u
k j zpfcu
kd f okcBuD;cJo
h avmuf 'kuB uD;BuD; a&muf&awmh\/ odYk aom
'kursdK;udkum; ]0dy&dPmr 'ku} [k owfrSwfMu&awmh\/
txufazmfjyyg 'ku 'ku? ocFg& 'ku? 0dy&dPmr 'kursm;udk vlom;
tm;vkH; cHpm;aeMu&onfhMum;rSyif trsdK;orD;rsm;u txufwGif azmfjycJhaom tma0
edu 'kuig;rsdK;udk trsdK;om;rsm;xufykdvGefpGm oD;jcm;cHpm;&jyef\/ tma0edu 'ku
ig;rsdK;teuf vifhtdrfodkYvdkuf&rI? vifhtm; jyKpkvkyfauR;&rI 'ku(2)yg;um; a&S;acwf
tdEd,EdkifiH\ "avhxkH;pHt& trSefwu,fyif &SdcJh\/ odkYaomfvnf; ,ckacwf trsdK;
orD;rsm;vnf; trsdK;om;rsm;ESifh &ifabmifwef;vdkufaeojzifh ,if; 'ku(2)yg;
r&Sdawmh[kqdkaumif; qdkMurnfjzpf\/ odkY&mwGif ,ckacwfvnf; trsdK;orD;rsm;rSm
aoQmifaemufqHxkH;ygvsuf vifa,mufsm;rsm;twGuf pm;a&;? 0wfa&; paom
Am[d&udprsm;udk aqmifGufay;&vsufyif&Sd\/ omoemEG,f0if oDv&SifESifh
tdrfaxmifrjyKaom trsdK;orD;wdkY\ b0wdkYum; tdrfaxmifrIudpu
dk y,fpGefYxm;ojzifh
OwkvmrI 'kurSwpfyg; tjcm;tma0edu'ku(4)yg; udk cHpm;&zG,fr&Sdygay/
ae&m oky0gomrif;orD;onf tjcm;trsdK;orD;rsm;enf;wl udk,f0ef
aqmifjcif;'ku jzpfonfum; rSef\/ odkYaomfvnf; omreftrsdK;orD; trsm;pkuJhodkY
ud;k vvG,f q,fvzGm;jcif;um; r[kwyf gay/ trsm;xufx;l (odYk r[kw)f twdwb
f 0
\ tukodkvfuHaMumifh ckepfESpfMumatmif udk,f0efaqmifcJh&ol jzpf\/ ckepf&ufMum
atmifvnf; awGa0arharmaecJh&ol jzpf\/
y#doaEae&jcif; tqifq
h ifh qif;&JyHk
trsdK;orD;wdkY\ tma0edu'kuig;rsdK;wGif vifhtdrfodkYvdkuf&jcif;? vpOf
Owk"rwmvm& jcif;ESifh vifhtm;jyKpkvkyfauR;&jcif;wdkYonf trsdK;orD;wdkY\tzdkY
'ku[k r,lqapumrl ]a,mufsm; azmifp;D ? rde;f rrD;ae}[laom avmuokH;pum;twdkif;
udk,f0efaqmif&jcif;? om;zGm;&jcif;[laom tma0edu'kuwdkYonf trsdK;orD;rsm;
twGuf omru trd0rf;wdkufodkY 0ifa&mufvmaomoaEom; twGufyg tvGefqif;&J
aMumif; awGU&SdEdkif\/ Ak'pmayvnf; y#doaEae&jcif;tqifhqifh qif;&JykHwdkYudk
atmufygtwdkif;azmfjyxm;ay\/
(u)ud,
k 0f efwnf&jcif; 'ku
vlow0g\ trd0rf;jzpfjcif;onf OyvMum? y'krmMum? Mumyk@&duf

128 t&Sift*P (vSnf;ul;)

paom teHYoif; xkaH omae&m jzpfonfr[kwaf y/ raumif;aomteHYwYkdjzifh Mumjrifph mG


xkHtyfNyD; a&tdrfyrm pufqkyfzG,f&Sdaom trd0rf;wdkuf ig;ykyfponfwdkY&Sdaom
ydk;avmufuJhodkYjzpf\/ q,fvwdkifwdkif trd0rf;rSjzpfaom awaZm"gwfjzifhusuf\/
auG;jcif;? qefYjcif;rSvnf; uif;\/ xdYk aMumifh ud,
k 0f efwnf& jcif;onf tvGejf yif;xef
aomqif;&Judk cHpm;&jcif;jzpf\/ trsdK;orD;wdkYonf udk,f0efwnf;[laom 0efaMumifh
yifyef;Mu&\/ vufajcwkdYonfvnf; zl;a&mifukef\/ onfum; ukd,f0efwnf&
jcif; 'kuwnf;/
(c) ud,
k 0f efaqmif&jcif; 'ku
trd0rf;wGif;udef;aom ow0gonf trd\taqmwvsif acsmfcRwfjcif;
rjznf;rni;f uwdu
k u
f du
k f oGm;jcif;? taqmwvsif xdik jf cif;? taqmwvsif xjcif;?
vl;vnf;jyefvSefjcif; ponfwdkY tvGefjyif;xefaom qif;&Jjcif;udkcHpm;&\/ Oyrm
tm;jzifh t&uform;\vufodkY a&mufaomqdwfoli,fuJhodkYvnf;aumif; tvrm,f
vufodkYa&mufaom a>ri,fuJhodkYvnf;aumif; a&S;Iiifjcif;? txufodkY iifjcif;?
atmufodkY cgjcif;? zDvmcgjcif;wdkYESifhwlaom ya,m*jzifh tvGefjyif;xefaom qif;&J
jcif;udk cHpm;&\/ trdonf tvGefat;aoma&udk aomuf&m tvGefat;aom
avmuE&ufi&J jzpfouJhodkY cHpm;&\/ tylpmudkpm;&m rD;usD;rdk;jzifh >yrf;ouJh
odkYjzpf\/ tief? tcsOfpaomtpmudkpm;rsdKaomtcg yJcGyfjzifhaG tiefa&
yufjzef;jcif;paom uru&PodkY a&mufouJhodkY tvGefxufjrufaom qif;&Judk
cHpm;&\/ onfum; udk,f0efaqmifcsdef jzpfaom 'kuwnf;/
(*) ud,
k 0f efysujf cif;'ku
xdkoli,ftm; tajzmifhroGm; vrf;rSm;aom udk,f0ef&Sdaom trd\taqG
cifyGef;? udpB uD;i,f twlwuGjyKzufjzpfaomol? tuRrf;0ifaomolwdkYonfvnf;
MunfhIjcif;iSg rxdkufaom qif;&Jjzpf&mt&yf jzwfjcif;? cGJjcif;ponfwkdYjzifh qif;&J
jzpf&\/ onfum; udk,f0efysufjcif; 'kuwnf;/
(C) arG;zGm;jcif; 'ku
trd\uHaMumifjh zpfaomavwdYk onf ud,
k 0f efom;i,fukd OD;acgif;apmufx;kd ?
ajcaxmuf rdk;arQmftm;jzifh jyefvSef trd\a,med0odkYcs\/ xdkrSwqifh tvGef
usOf;ajrmif;aom trda,med0jzifh tjyifavmuodkYxkwfiif,l&\/ odkYtvGefBuD;pGm
aom'kuudkcHpm;&\/ onfum; arG;zGm;jcif; 'kuwnf;/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 129

(i) trd0rf;rS arG;zGm;Ny;D &m 'ku/


arG;zGm;NyD;aomoli,fudk vufjzifhudkifjcif;? a&csdK;jcif;? vufajcponfudk
aq;jcif;? tnpftaMu;udkaq;jcif;? tnpftaMu;udk tESD;jzifhokwfjcif;paom umv
wdkY tyfzsm;? oif"kef;oGm;wdkYjzifh xdk;qGonfESifhwlaom qif;&JwkdYjzpf\/ onfum;
trd0rf;rSarG;zGm;NyD;&mjzpfaom 'kuwnf;/
om;awmfo0D vdukd zGm;jrifjcif;
ckepf&ufajrmufaomtcg oky0 gomrif;orD;onf ]]raorD touf&iS pf Ofyif
igonf tvSL'geudkay;OD;tHh}}[k BuHpnfNyD; cifyGef;onf aumvd,rif;om;udk
teD;odkYac:\/ xdkYaemuf ]]tdk t&Sifhom;... oGm;ygacs/ uREkfyf\jzpf&yfudk jrwfAk'tm;
avQmufMum;NyD;vQif yifzh w
d af wmfrcl yhJ g? jrwfA'k \
rdeYf Mum;csufrsm;udv
k nf; aumif;pGm
rSwfom; uREfkyftm;jyefvnfajymMum;yg}}[k ajymqdk jrwfAk'xHodkY apvTwf\/
cifyeG ;f onfonf jrwfA'k x
o
H Ykd oGm;a&muf ZeD;onf\ taMumif;udk avQmufxm;\/
jrwfA'k o
nf ]]aumvd,rif;orD; oky0 gomonf a&m*gr&Sd yuwdcsr;f omapownf;/
a&m*gr&Sd yuwdcsrf;omvsuf a&m*guif;aomom;udk zGm;apownf;}}[k rdefYawmfrl
\/ jrwfAk'rdefYMum;awmfrlvdkufonfESifh wpfNydKifeuf a&m*gr&Sd yuwdcsrf;omvsuf
a&m*guif;aomom;udk zGm;jrifav\/ 0ef;&HaeMuaom vltaygif;wdkYonf idk&onfh
tjzpfru
S ;l ajymif;um 0rf;ajrmuf0rf;omjzpf aumvd,rif;om;tm; om;\owif;udk
ajymMum;&ef oGm;a&muf av\/ aumvd,rif;om;um; jrwfA'k r ed Yf Mum;awmfro
l nfukd
em,lNyD;aemuf jrwfAk'udk &Sdcdk;NyD;vQif GmwGif;odkY a&S;IUjyefvmav\/
txufyg taMumif;t&mwdYk ukd Munfah omf &Sio
f 0D vdavmif;udk zGm;&mtcsed f
udk,f0efudk vG,fulpGm arG;zGm;Edkifaom tmEkabmf&Sdaom t&Sift*Fkvdrmvrax&fjrwf
omoemawmfwGif;odkY r0ifa&mufao;[k ,lqEdkif\/ wpfenf;tm;jzifh omoemawmf
0,f tusdK;rsm;vwHhaom om;awmf &SifoD0vdudk jrwfAk'udk,fawmfwdkif csD;ajrmufvdk
aomaMumifh t&Sift*Fkvdrmvax&fudk opmrqdkcdkif;jcif;vnf; jzpfEdkifay\/
cifyGef;onf aumvd,rif;om;onf xdkrif;csif;a,mufsm;wdkY tm;&0rf;om
ajy;vmqD;BudKykH tjcif;t&mudk jrif&vQif ]]jrwfAk'\qkay;rIonf atmifjrifNyD}} [k
BuHpnfrdav\/ ZeD;onf qDodkYoGm; jrwfAk'\ rdefYMum;csufwdkYudk jyefMum;av\/
rif;orD;onfvnf; ]]t&Sio
hf m; yifzh w
d t
f yfcahJ om touf&iS q
f rG ;f onfyif r*FvmqGr;f
jzpfvdrfhrnf? wpfzef jyefoGm;ygOD;? ckepf&ufywfvkH; qGrf;bkOf;ay;&ef jrwfAk'udk
yifhavQmufacsygOD;}}[k ajymqdkav\/ cifyGef;onfonfvnf; rif;orD; ajymqdkwdkif;
jyKvkyfav\/
xdt
k cg wpfa,mufaom Oygoumonf bk&m;trSL;&Sad om &[ef;oHCmudk
eufzef tvdkYiSg qGrf;pm;yifhzdwfxm;NyD; jzpf\/ xdkOygoumum; t&Sifarm*vmef\

130 t&Sift*P (vSnf;ul;)

tvkyftauR;jzpf\/ xdktcg jrwfAk'onf t&Sifarm*vmeftm; ac:awmfrl rdrd


Oygoum&if;tm; oky0gomrif;orD;\taMumif;udk ajymMum;NyD; aemufaeYrS
qGrf;auR;&ef ajymMum;yg[k apcdkif;av\/ t&Sifarm*vmefonfvnf; jrwfAk'
rdeYf qakd wmfrw
l ikd ;f Oygoumtm; ajymav\/ Oygoumonfvnf; Opmpnf;pdr?f o'g?
touf[laom w&m;okH;yg;udk tmrcHedkifygtHh aemufrSauR;rnf[kavQmuf\/ t&Sif
arm*vmefonfvnf; oif 'g,um\ o'gw&m;ukdum; tmrrcHEdkifyg/ pnf;pdrfESifh
toufudkom tmrcHEkdif\[k ajymqdkNyD; 'g,umxHrS qGrf;uyfcGifhukd awmif;cJh\/
ykxkZOfwkdY\ o'gw&m;um; rNrJygay/ xkdYaemuf jrwfAk'tm; oky0gomrif;orD;\
qGrf;vSL'gef;cGifhudk avQmufMum;\/ tvSLwdkufqdkifaevQifum; jyem ay:wwfpNrJ
yif jzpf\/
oli,fukdvnf; aqGrsdK;wdkY\ pdwfudkNidrf;csrf;aponf[l ]oD0vd} [laom
trnfukd rSnahf c:Muuke\
f / xdo
k 0D vdowdYk om;onf ckepfEpS yf wfv;Hk 0rf;wdu
k f aecJ&h
aomaMumifh arG;zGm;NyD; onfrSp ckepfESpfom;tG,fwdkYjyKEdkifaom trIBuD;i,f
Gufaqmifjcif;iSg wwfEdkif\/ xdkYaMumifhyif oD0vdowdkYom;onf ckepf&ufywfvkH;
tvSLBuD; ay;vSLtyfonf&Sdaomf arG;zGm;onfhaeYyif "rudkPf(a&ppf)udk,lum
oHCmawmftm; vSL'gef;cJh\/
jrwfAk'xHrS vSL'gef;cGifhudk &&SdNyD;aomtcg aumvd,rif;orD; oky0gom
onf ckepf&ufywfvkH; bk&m;trSL;&SdaomoHCmtm; rGefjrwfaomcJbG,fabmZOfwdkYjzifh
a&mifh&Jwif;wdrfonfhwdkifatmif wm;jrpfonfhwdkifatmif udk,fwdkifvkyfauR;jyKpk\/
om;awmfoD0vdudkvnf; jrwfAk'ESifh &[ef;oHCmtm; &Sdcdk;ap\/ pifppf oky0gom
rif;orD;\ a&S;OD;pG mvSL'gef;aomtvSL\ rlv&nfG,fcsufonf ruG,fvGefrD tvSL
'gejyKcsifonfh tmomqEom jzpf\/ odkYaomfvnf; jrwfAk'\ arwmtpGrf;jzifh
om;awmfoD0vdudk zGm;jrifNyD;&mum; r*FvmqGrf;jzpfcJh\/ om;awmfoD0vd owdkY
om;tm;vnf; a&ppftvSLjzpfcJh\/ ae&m a&ppfvSL'gef;rIaMumifh &&SdEdkifaom
tusdK;wdkYudk odoihfao;\/
a&ppfvLS usdK; (5)yg;
a&ppfudkvSLaomoltm; tusdK;ig;yg;udk&&SdEdkif\/ ,if;tusdK;ig;yg;rSm(1)
cyford ;f aomewfwYkdxufyv
kd eG
f ewfjzpfaomtoufukd &&Sjd cif;?
(2)
&efolwdkY tcgcyfodrf; rESdyfpufEdkifjcif;?
(3)
vufeufjzifh rnif;qJEdkifjcif;?
(4)
tqdyfjzifh rnif;qJEdkifjcif;?
(5)
vlUoufwrf;udk jynfhausmfNyD;rSom aoqkH;Edkifjcif; wdkYjzpf\/
xkdYaMumifh txufazmfjyyg tusdK;tmedoifig;yg;udk tvdk&SdaomolwdkYonf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 131

oD0vdowdkY om;ouJhodkY a&ppfudk oHCmawmftm;vSL'gef;oihfay\/


oD0vdr,fawmf\ tmomqE
xdktcg t&Sifom&dykw&monf oD0vdowdkYom;udk ]]oli,foiftm;
cefYusef;\avm? rQw\avm? qif;&J'u
k u
if;\avm}}[k rdeYf awmfr\
l / ]]t&Sib
f &k m;...
wynfhawmfonf tb,frSm cefYusef;ygtHhenf;? rQwygtHhenf;? wynfhawmfonf
ckepfEpS yf wfv;Hk aoG;tdik x
f J aecJ&h ygonf}}[k avQmuf\/ xdt
k cg aumvd,rif;orD;
oky0gomonf ]]ig\om;awmfonf w&m;ppfolBuD; t&Sifom&dykw&mESifhtwlwuG
ajymqdkae\}}[k ESpfvdk0rf;ajrmufav\/ jrwfAk'onf oD0vdr,fawmf\ ESpfvdk
0rf;ajrmufjcif;udk odaomaMumifh ]oky0 gom... oifonf om;rSwpfyg; odo
Yk abm&Sd
aom om;rsKd ;udk tvd&k adS o;oavm}[k rdefYawmfrl\/ xdktcg oky0gomrif;orD;u
]t&Sib
f &k m;... wynfah wmfronf om;rSwpfyg; odo
Yk abm&Su
d ek af om om;ckepfa,muf
wdu
Yk kd tvd&k ydS gao;onf}[k avQmufxm;\/ tcsufudkaxmufIaomf trsdK;orD;
wdYk onf om;orD;arG;zGm;jcif; rnfoYkd yif 'kur sm;apumrl tm;r&Edik af Mumif;udk odom
Edkifay\/ xdktcg jrwfAk'onf atmufyg O'gef;pum;udk usL;&ifhav\/
]rom,mtyfaomoabmw&m;onf om,mzG,ftoGifoabmjzifh vnf;
aumif;? rcspcf iftyfaom oabmw&m;onf cspcf sizf ,
G t
f oGio
f abmjzifv
h nf;
aumif;? qif;&Jaomoabmw&m;onf csrf;omzG,ftoGifoabmjzifhvnf;
aumif; arhavsmah eolukd vTr;f rd;k zdp;D \/}
rSeyf gonf/ arhavsmhaeoltm; rom,mzG,o
f nf om,mrIta,mifaqmif
vSnfhpm;ESdyfpufwwf\/ xdkYtwl trkef;w&m;onfvnf; cspfjcif;w&m; ta,mif
aqmifvnf;aumif;? 'kuonf okca,mifaqmifvnf;aumif;? arhavsmhaom
ow0gwdkYudk ESdyfpufwwf\/ vnf; oky0gomrif;orD;onf ckepfESpfywfvkH;
om,mzG,fvnf;r[kwf? cspfcifrIvnf;ryg? csrf;omjcif;vnf;r[kwfaom 'kuaygif;
pkHjzifh a&m>yrf;vsufae&ygaomfvnf; oD0vdowdkYom;wnf;[laom okccsrf;omjzifh
azmfjycJhNyD;aom 'kutm;vkH;udkvTrf;rdk; yaysmufEdkifjcif;jzpf\/ xdkYaMumifh oky0gom
rif;orD;onf rnfodkYyif'kua&mufapumrl om;orD;arG;zGm;jcif; tm;r&jcif;jzpf
aMumif; awGUEdkifyg\/ tjcm;aomarxkefrSD0Jjcif;? wefqmqifjcif;wdkYvnf; tm;&rI
r&SdaMumif;udkvnf; od&SdEdkifao;\/
orD;arG;aomfvnf; pdwrf av;oihf
,ckacwfwGif tdrfaxmif&Siftrsm;pkonf om;orD;rsm;udk arG;zGm;rIjyK&mwGif
om;udkom rsm;aomtm;jzifh vdkcsifMu\/ orD;rdef;uav;udkum; vdkcsifolenf;yg;Mu
ay\/ avmutokH;tEIH;yif ]i,faomfum; om;? Bu;D aomfum; tm;}[kvnf;aumif;?

132 t&Sift*P (vSnf;ul;)

]i,faomfum; orD; Bu;D aomfum; rD;}[kvnf;aumif; qdk ;kd pum;rsm;jzpfay:vmMuay\/


pifppf xdkt&yfokH;qdkdk;pum;rsm;rSm om;a,mufsm;av; arG;zGm;jcif;onf BuD;aom
tcg rdbwdkYtwGuf tm;wpfckjzpfaMumif;udkvnf;aumif;? orD;rdef;uav; arG;zGm;
jcif;onf aemiftcg rdbwdkYtwGuf rD;uJhodkYylavmifapwwfaMumif; jyqdkxm;rIrsm;
om jzpf\/ odkYaomfvn;f orD;rdef;uav; arG;zGm;aomfvnf; pdwfrav;oihfay/
]i,faomfum; orD;? Bu;D aomfum; xD;}[laom qdkdk;pum;uJhodkY BuD;aomtcg xD;yrm
avvkHrdk;vkH rdom;pk'kuwdkYudk at;csrf;atmif jyKvkyfay;EdkifaomorD;rsm;vnf;
&SdMuay\/ om;ESifh ywfoufvnf; ]om;&Sad omol om;aMumifyh }l [laom pum;udk
vnf; rarhoihfay/
jrwfAk'onfyif orD;rdef;uav;arG;zGm; ESvkH;romr,mjzpfaeaom
yaoe'Daumovrif;tm; orD;rdef;uav;arG;aomfvnf; pdwfrav;oihfaMumif;udk
atmufygtwdkif; a[majymawmf rlcJh\/
]vlwdkYudktpdk;&aomrif;... orD;awmfudk auR;arG;okwfoifavmh? ynm&Sdaom?
tusifhoDv&Sdaom a,murudk ewfuJhodkYdkaoaom? vifudkvkyfauR;aom
tcsdKUaomrdef;ronfvnf; jrwf\/ t&yfrsufESmwkdY\ t&Sifjzpfaomrif;..
xdrk ed ;f rtm; tMuifom;a,mufsm;udk arG;zGm;\/ xdo
k o
Ykd abm&Sad om rde;f raumif;
\ om;onf &J&if\
h / wdik ;f jynfuv
kd nf; qk;H r tkycf sKyEf ikd \
f /
odYk jrwfA'k o
nf ynm&Sad omorD;? oDv&Sad omorD;? a,murdak oaom
orD;ESifh vifudk jyKpkvkyfauR;aomorD;wdkYudk rdef;rjrwfwdkY[l a[mxm;ay\/ xdkY
aMumifh orD;rde;f uav;udk arG;zGm;aomfvnf; pdwrf av;oihaf y/ xdu
k o
hJ Ykd aom orD;rsm;
onf ]]i,faomfum;orD;? BuD;aomfum; xD;}} [laompum;twdkif; xD;uJhodkY vkHNcHKrIudk
ay;pGrf; Edkifaom orD;rsm;om jzpfay\/
oD0vdowdo
Yk m; omoemhabmifoYkd 0ifa&mufjcif;
t&Sifom&dykw&mrax&fjrwfonf ckepf&ufajrmufaomaeY oD0vdoli,f
ESifh pum;ESD;aESm ajymqdkawmfrl\/ xdktcg rax&fjrwfu ]]oD0vd.. oifonf odkY
oabm&Sdaom y#doaEae&jcif;wnf;[laom Zmwd'kutpkudk cHpm;NyD;csdef &Sif&[ef;
rjyKcsifbl;avm}} [k ar;jref;awmfrl\/ oD0vdoli,fonf ]]rdbwdkYxHrS &[ef;jyKcGifh
&vQif &Sif&[ef;jyKvdkvSygonf}}[k jyefMum;avQmufxm;\/ xdktcg r,fawmf oky0g
omrif;orD;onf om;awmfoD0vd rax&fjrwfESifh twl pum;ajymaeonfudkjrif\/
xdkYaemuf rax&fjrwfxHyg;okdY csOf;uyfum pum;ajymaejcif;\ taMumif;rsm;udk
ar;jref;avQmufxm;\/ xdktcg rax&fjrwfu ]]oD0vdu rdrdcHpm;cJh&aom trd0rf;
acgif; ude;f atmif;&onf'h u
k u
akd jym toifrb
d ESpyf g;wdYk u cGijhf yKtyfygvQif &[ef;jyK
ygtH[
h
l ajymqdak y\}}[k rdeYf Mum;awmfr\
l / xdt
k cg oky0 gomonf om;awmfo0D vd

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 133

tm; &SifjyKcGifhay;\/
xdktcg rax&fjrwfonf oD0vdoli,fudk ausmif;awmfodkY ac:aqmifoGm;
wpyu ur|mef;udk oifay;awmfrl\/ xdkYaemuf &SifjyKay;&m ]]oD0vd..oihftm;
tjcm;aomMo0g'pum;udk ajymMum;&ef r&Sd? ckepfESpfumvywfvkH; rdrdcHpm;cJh&aom
'kua0'emudk qifjcifpOf;pm;avmh}}[k rdefYawmfrl\/ oD0vdoli,fonfvnf; rax&f
jrwf rdefYrSmxm;csuftwdkif; w&m;ESvkH;oGif;\/ xdkoli,fonf yxrqH0ef;udk &dwfcs
vdu
k af omcPrSmyif aomwmywdz v
kd f wnfav\/ 'kw,
d qH0ef;ud&k w
d cf svdu
k af om
tcg ou'g*grdzdkvf wnf\/ xdkYtwl wwd,qH0ef;udk &dwfcsvdkufaomtcg
tem*grdzv
kd f wnf\/ tm;vk;H aomqHwYdkukd &dwcf sNyD;onft
h csed f um; &[EmjzpfomG ;
av\/ xdkoD0vdoli,fudk &Sif&[ef;jyKay;aomaeYrSp &[ef;oHCmawmftm; qGrf;?
ouFef;? ausmif;? aq;[laom ypnf;av;yg;wdkYonf tvdk&Sdwdkif;jzpfay: rsm;jym;av
\/ oD0vdoli,ftm; qHcsay;olum; t&Sifr[marm*vmefrax&fjrwfwnf;/
aemufydkif; t&SifoD0vdonf vmbfvmbt&m {w*fbGJUxl;udk&&SdcJh\/
ae&m oD0vdoli,f\ &SifjyKykHudk twk,loihf\/ omoemawmf0,f
Ak'bmomudk ,kHMunfMuaomrdbwdkYonf om;&SifjyKtvSLawmfudk tjcm;tvSL'ge
rsm;xuf jyKvkyf&ef ydkrdkpdwftm; xufoefMu\/ om;a,mufsm;uav; arG;NyD[kqdk
onfrSp &SifjyK&eftwGuf pD;yGm;Opmudk pkaqmif;&SmazGMuawmh\/ om;udk &SifrjyK
ay;&ao;orQumvywfvkH; rdbESpfyg; wm0efrausao;[k pGJNrJpGm ,kHMunfxm;
Mu\/ csrf;omonfhrdbrsm;uvnf; csrf;omonfhtavsmuf om;&SifjyKudpu
dk pDrHMu
\/ qif;&Jonfhrdbrsm;uvnf; rdrdpGrf;EdkiforQ om;&SifjyKudpudk vkH;yef;Mu\/
qif;&Jr?I csrf;omrI omuGm\/ om;&Sijf yKcsifonfq
h ErmS rlum; wpfxyfwnf; wlnMD u
onfudk awGUEdkif\/ ae&m &SifjyKESifhtvSLwdkY\ jcm;em;ykHudkodoihf\/ &SifjyKjcif;
ESifhtvSLay;jcif;onf jcm;em;\/ wlnDrIr&Sdygay/ &SifjyKjcif;onf oDvyg&rDudk
xlaxmifjcif;jzpf\/ tvSLay;jcif;rSm 'geyg&rDukd jznfq
h nf; jcif;jzpf\/ oky0 gomrif;orD;wdYk
ZeD;armifESHonf om;awmfoD0vdtm; omoemhabmifodkY oGwfoGif;&m &SifjyKjcif;ESifh
tvSLay;jcif;wdkYudk uGJjym;jcm;em;pGm vkyfaqmifcJhaMumif; awGU&ay\/
pifppf &SifjyK&m wu,fta&;ygqkH;vdktyfcsufrSm okH;rsdK;&SdaMumif;
awGUEdkif\/ ,if;wdkYrSm(1)
q&mOyZm,f?
(2)
o&P*kHyDorI?
(3)
y&du&mjynfhpkHrIwdkYjzpf\/
txufazmfjyygt*Fg(3)csufESifh nDGwfaomf opfwpfyif&if;jzpfap?
0g;wpfyifatmuf jzpfap ouFef;0wfqifjcif; jzpfEdkif\/ iSufaysmyGJ? tkef;yGJyif
ygp&mrvdkygay/ jrwfAk'onf &SifjyKjcif; udk tusOf;tm;jzifhom Tefjyxm;ay\/

134 t&Sift*P (vSnf;ul;)

r@yfrsm;? qdkif;rsm;? yGJrsm;? tauR;tarG;rsm;? taqmifta,mifrsm;wdkYonfum;


yumoewdkYomjzpf\/ &SifjyKjcif;ESifhum; wjcm;pDomjzpf\/ om;&SifjyKjcif;onf
oDvyg&rDudk xlaxmifjcif;jzpfonf/ xkdYaMumifh om;&SifjyK&mwGif cyfusOf;usOf;jzifh
pdwfat;csrf;ompGm jyKvkyfwwfzdkY vdkay\/ pifppf &SifjyKESifhtvSLudk wGJvkyfonf
jzpfap? cGJjcm; vkyfonfjzpfap t"dutESpfom&rSm tukodkvfuif;EdkiforQuif;atmif
aqmifGufwwfzdkYonfom ta&;tBuD;qkH;jzpfay\/
uHwt
l usdK;ay;
]uHwltusdK;ay;}[laompum;ykHonf Ak'bmom0if a&S;ynm&SifwdkYu
uHtaMumif;udk wpfpdwfwpfa'o azmfTef;cJhonfh pum;ykHjzpf\/ uH[lonf
ygVdoufpum;vkH; jzpf\/ tvkyf[k t"dyg,f&\/ xdktvkyfonf udk,f? EIwf?
pdwfokH;yg;tm;jzifh uHokH;rsdK; uGJjym;\/ xdkuHwdkYrSm vIHUaqmfay;onfh taMumif;w&m;
r&SdygbJ tvdktavsmufum; jzpfay:vmrIr&Sdygay/ pdwfESihftwl tNrJ,SOfwGJ
jzpfay:aeonfh apwemapwodufw&m;\ vIHUaqmfay;rIaMumifh jzpfay:vmMujcif;
jzpf\/ rnfonfu
h pd r qdk apwemrygvQif rxajrmuf? ratmifjrifEikd /f apwemygrSom
xajrmuf atmifjrifEdkif\/ jrwfAk'onfyif apwemudkuH[l a[mawmfrlcJh\/
xkdYaMumifh apwemxufvQif uHxuf\/ apwemnHhvQifum; uHnHh&av\/ pifppf
tm;jzifh uHqdkonfrSm tusdK;w&m;rsm;udk jzpfyGm;ay:aygufvmapEdkifaom taMumif;
w&m;yif jzpf\/
uHum; rsdK;aphESihf oabmwlay\/ opfyifwdkYonf wpfyifESifhwpfyif
wlMuonfum; r[kwfay/ tcsdKUtyifum; tcsdKoD;udk oD;\/ tcsdKUtyifum;
tcsOfoD;udk oD;\/ taMumif;t&if;udk &SmazGMunfhaomf rsdK;aphcsif;rwlrIaMumifh
uJhodkYjzpfaMumif;awGUEdkif\/ xdkYtwlyif rsdK;aphwnf; [laom uHtaMumif;w&m;
rwlMujcif;aMumifh rif;? ykPm;? ola|;? ol<u,f? ukefonf? v,fvkyf? t&m&Sd? rif;ap
[l vlwef;pm; uGJjym;vm&jcif; jzpf\/
o&ufaphudk pdkufysdK;ygu o&ufyifayguf o&ufoD;udk pm;&rnfjzpf\/
oHyk&maphudk pdkufygrlum; oHyk&myifayguf oHyk&moD;udk pm;&ayrnf/ xdkYtwl
ukodkvfuHudkjyKvkyfvQif aumif;usdK;udk cH&rnfjzpf\/ raumif;rIudk jyKolrSmvnf;
raumif;usKd ;udk cH&rnfomjzpf\/ ukov
kd u
f o
H nf ukov
kd jf yKolaemufoYkd tusKd ;ay;&ef
tpOfvdkufaeonfhenf;wl tukodkvfuHonfvnf; tuk odkvfjyKol\aemufodkY tjypf
ay;&eftwGuf t&dyfyrm tpOfwpdkuf vdkufaeay\/
oky0gomrif;orD;ESifh om;awmfoD0vdwdkY\ taMumif;udkMunfhaomf
ypKyefb0 vmbfvmbaygrsm;aomoljzpfygvsuf r,fawmfoky0gom rif;orD;
onf oD0vdoli,f\ udk,f0efudk ckepfESpfMumatmifaqmifcJh&\/ oD0vdoli,fonf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 135

vnf; r,fawmfoky0gomrif;orD;\ 0rf;Mumwdkuf ckepfESpfMumatmif y#doaE


aecJh&\/ uJhodkY aumif;usdK;? raumif;usdK;rsm;udk pHpm;? cHpm;&jcif;onf ,if;wdkY
om;trdESpfa,mufwdkY\ atmufazmfjyvwHhygtwdwftaMumif;wdkYaMumifhjzpfaMumif;
avhvmawGU&SdEdkif\/ ,if;ukodkvfuH? tukodkvfuHwdkYudkjyKpOfu pdwfwloabmwl
jyKcJhMuonfhtwdkif; xdkuHwdkY\tusdK;tjypfwdkYudk twlwlcHpm;? pHpm;NyD; uHwltusdK;
ay;jcif;om jzpf\/
t&Sio
f 0D vdax&f\ twdwu
f o
k v
kd u
f H
t&SifoD0vdonf vGefavNyD;aomtcg y'krkw&jrwfAk'\vufxufawmf
vmbfrsm;aomt&mwGif {w'*f&aom&[ef;wpfyg;udjk rif ]]igonfvnf; aemiftcg
&[ef;ESifhwlpGmjzpf&aomf aumif;\}}[kBuH ckepf&ufywfvkH; tvSLBuD;udk ay;vSL
\/ qkawmif;rIudkvnf; jyK\/ y'krkw& jrwfAk'onfvnf; rcRwfjzpfvwHhonfudk
jrif Asm'dwfMum;awmfrl\/ xdktrsdK;aumif;om;onf toufxufqkH; ukodkvf
aumif;rIudkjyK vlUjynfewfjynf usifvnf&\/
0dyDjrwfAk'\vufxufawmfum; AEKrwDjynfrS reD;ra0;aom
wpfckaomGm jzpfav\/ AEKrwDjynfom;wdkYonf rif;ESifhNydKif jrwfAk'tm;
tvSLay;uke\
f / wpfaeYo xdv
k w
l Ykd onf pkaygif; tvSLBuD;ay;onf&adS omf ,if;wdYk
\tvSLvSL'gef;&ef ysm;? wifvJ? EdkY"rf;udk &SmazGaomfvnf; r&&SdcJhay/ xkdYaMumifh
ysm;? wifvJ? EdkY"rf;wdkYudk &&Sd&eftwGuf NrdKUt0ifvrf;c&D; tapmifhxm; &SmazGMu
ukef\/
xdktcg t&SifoD0vdtavmif;trsdK;om;onf rdrdGmrS wifvJcJ? EdkY"rf;cJ
udkaqmif,lNyD; NrdKU wpfpkHwpfckaom0wKjzifh vJvS,f&ef xGufcGmcJh\/ NrdKUteD;odkY
a&mufaomtcg ]]ajcvufrsuf ESmwdkYudk aq;aMumNyD;rSom NrdKUwGif;odkY 0iftHh}}[k
BuHrd\/ xdkYaemuf a&aygrsm;&mt&yfudk xdkrSrS Munfhvwfaomf xGefwkH;OD;rQ
yrmP&Sdonfh ysm;aumifrygonfh ysm;wHBuD;udk jrifawGU&NyD; ,laqmifvsuf NrdKUwGif;
odkY0if\/
xdktcg tapmifhwdkYonf xdktrsdK;aumif;om;udkjrifvQif ]0wKudk
tb,foUl twGuf aqmif,t
l ehH nf;}[k ar;\/ ]a&mif;cszdYk &ef ,laqmifc\
hJ }[k ajzMum;
\/ xdktcg tapmifhwdkYonf ]tu,f a&mif;ygrlum; wpfusyfay;ygrnf}[kqdk\/
xdktcg &SifoD0vdavmif;trsdK;om;onf odkYBuH\/ ]]olonf wpfBudrfomqdk
umrQjzifh tzdk;rsm;pGmay;\/ pkHprf;OD;tHh}}[kBuH ra&mif;Edkif[kqdk\/ xdktcg ESpfusyf
wdk;ay;\/ ESpfusyfjzifhvnf;ra&mif;}}[kqdkjyef\/ enf;jzifh wdk;wdk; aps;wuf
ay;vmonfrSm aiGusyfwpfaxmifodkYyif a&muf&Sdvmav\/ xdktcg trsdK;aumif;om;
onf ]]ysm;&nfESifhEdkY"rf;onf tzdk;rsm;pGmrxdkufwefygbJ tb,fhaMumifh tqrwef

136 t&Sift*P (vSnf;ul;)

tzd;k ay;,lvo
kd enf;}}[k ar;\/ xdt
k cg tapmifw
h Ykd onf ]]tarmif... AEKrwDjynf
NrdKUolNrdKUom;wdYk onf rif;BuD;ESit
hf NydKifjyKum 0dyDjrwfA'k t
m; tvSL'geay;&mwGif
ysm;&nfESifh EGm;EdkYcJudk tvSLrsufarSmuf rawGUjrif& r&t& &SmrSD;aeMuyg\/
tu,f r&ygu NrdKUolNrdKUom;wdkYu IH;&ygvdrfhrnf/ xdkYaMumifh tojymwpfaxmifukd
ay; ig,lvkdygonf}}[kajz\/
xkdtcg trsdK;aumif;om;onf jynfoljynfom;wdkYom vSLoihfoavm?
Zeyk'fom;wdkY rvSLoihfygoavm}}[k ar;jyef\/ ]vSLoihf\}[k ajz\/ ]oifwdkY
jynfoljynfom;taygif;onf wpfaeYwnf;jzifh tojymwpfaxmif ay;vSLwwfol
wpf O D ; wpf a ,muf r sm;&S d y govm;}[k ar;jyef \ / ]rvS L bl ; ao;yg}[k q d k a omf
]ig\0wKonf wpfaxmifusyfwefaomtjzpfudk odavm? jynfolwdkYtm; qdkacs
aomf? a,mufsm;wpfa,mufonf wifvcJ ?J EdYk "rf;cJ? ysm;&nfwYkdukd rdrv
d ufjzifh ud,
k w
f ikd f
vSLonf[kqdkacs}[k apvTwfvdkuf\/
xdkYaemuf trsdK;aumif;om;onf &dumtvdkYiSg ,laqmifvmaom wpfyJOpm
tojymjzifh tarT;tBudKifwdkYudk 0,f,l trIefYjyK\/ xdkYaemuf ytkH;&nfudkxnfhNyD;rS
ysm;&nfESifha&m\/ wpfzef y'krmMumGufxnfh jrwfAk'ESifh reD;ra0;aomt&yf
rdrv
d LS cGiv
hf LS vSnu
hf kd apmifah rQmfaexdik af v\/ rdr\
d tvSnhf um; jrwfA'k x
cH sOf;uyf
]]bkef;awmfBuD;jrwfaom jrwfpGmbk&m;.. ylaZmfoum&um; wynfhawmf\ qif;&J
om; vufaqmifjzpfygonfbk&m;/ wynfhawmf\ vSLzG,fudk ukPmxm; tvSLcH
awmfrlyg}}[k avQmufxm;\/ jrwfAk'onf xdktrsdK;aumif;om;tm; oem;orI
taMumif;jyK pwkr[m&mZfewfrif;BuD;wdkY vSL'gef;xm;aom ausmufoydwfawmfjzifh
cH,lawmfrl\/ xkdYaemuf jrwfAk'onf xdktrsdK;aumif;om;\ tvSL0wKudk
&[ef;aygif; ajcmufoef;&Spfodef; (6800000)wdkYtm; vSL'gef;rukefEdkifatmif
t"d|mefjyKawmfrlav\/
xdktrsdK;aumif;om;onfvnf; jrwfAk'qGrf;bkOf;ay;NyD;aomtcg jrwfAk'
tm; ]]bkef;awmfBuD;jrwfawmfrlaom jrwfpGmbk&m;... ,aeY wynfhawmf\tvSLudk
AEKr[Djynfoljynfom;tm;vkH;wdkY 'd|rsufjriftodyif jzpfyg\/ wynfhawmfonf
vnf; aumif;rItusdK;qufaMumifh jzpfav&m&m b0oHo&m vmbfvmb txG#f
tjrwfa&mufol? tNcHt&HtxG#ftjrwfa&mufol yk*dKvfpifppf jzpf&ygvdk\}}[k
qkawmif;av\/ 0dyDjrwfAk'onf ]]{0H a[mwk ukvykw = oif qkawmif;
onfhtwdkif; jzpfygap trsdK;aumif;om;..}}[k rdefYMum;awmfrl\/ xdkYaemuf NrdKUol
NrdKUom;wdkYtm; qGrf;tEkarm'emw&m; a[mMum;awmfrlNyD; ausmif;awmfodkY jyef<u
av\/
trsdK;aumif;om;onf a*gwrjrwfA'k v
ufxufum; oky0 gom rif;o
rD;\ 0rf;Mumwdkuf y#doaE,lcJh\/ rax&fjrwf\ y#doaE,lcsdefrSonf y&dedAmef

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 137

pH0ifcsdeftxd vmbfvmb aygrsm;cJh\/ onfum; &SifoD0vdax&f\ twdwf


ukodkvfuHjzpf\/ twdwfukodkvfuHaMumifh ypKyeftusdK;udk &&Sdjcif;jzpf\/
om;trdEpS af ,muf\twdwt
f ukov
kd u
f H
oky0 gomrif;orD;ESihf om;awmf&iS o
f 0D vdrax&fjrwfwYkd \taMumif;0,f
t&Sif oD0vdrax&fonf tb,fhaMumifh ckepfESpfMum* trd0rf;acgif;udef;atmif;&jcif;
qif;&J'u
k u
kd cHpm;&ygoenf;/ t&Sijf rwf\r,fawmfonf tb,fah Mumifh ckepfEpS Mf um
udk,f0efaqmifjcif; qif;&J'kuESifh ckepf&ufMum udk,f0efaMumifh rdef;armawGa0&jcif;
qif;&J'kuwkdYudk cHpm;&ygoenf;[k ar;zG,f&Sd\/ xdkodkYraumif;aomqif;&JrsdK;pkHudk
cHpm;&jcif;onf atmufazmfjyygvwHhaom twdwf tukodkvfuHwdkYudk t&SifjrwfwdkY
om;trdESpfa,muf jyKvkyfcJhaomaMumifhjzpf\/
xdkt&Sifjrwfom;trdwdkYonf wpfckaomtwdwfb0 Am&mPoDrif;BuD;\
rd z k & m;BuD ; ES i f h om;awmf j zpf c J h \ / wpf c k a omtcsd e f w G i f aumovrif ; onf
ppfwyftvkH;t&if;jzifh Am&mPoDrif;udk wdkufzsufvkyfBuH\/ xdkAm&mPoDrif;\
rdzk&m;BuD;udkvnf; odrf;ydkufum rdzk&m;BuD;&mxl; xm; av\/
Am&mPoDrif;om;onf crnf;awmfppf;HI ewfmG pHaomtcg a&xkw>f yefrS
wdwfwqdwf xGufajy;\/ xdkYaemuf AdkvfygtvkH;t&if;udkpkkH;NyD; Am&mPoDjynf
odkYvm xD;eef;jyeftyf&ef (odkYr[kwf) ppfwdkuf&ef &mZoHay; ta&;qdk\/ NrdKUwGif;&Sd
r,fawmfrdzk&m;BuD;onf ppfwdkufvQif vltrsm; qif;&JMurnfjzpf NrdKUudkydwfqkdY
0ef;&Hxm;&ef tBuHay;\/ r,fawmftBuHay;onft
h wdik ;f rif;om;onf NrdKUwHcg;rBuD;
av;aygufwYkdukd txGut
f 0ifr&S&d atmif ydwq
f Ykdapmifah &Smufxm;\/ ckepfEpS Mf umatmif
NrdKUudk0ef;&HydwfqkdYxm;aomfvnf; NrdKUolNrdKUom;wdkYonf wHcg;i,frsm;rSxGuf jruf?
xif; ponfwdkYudk aqmifoGif;,lMuojzifh taMumif;rxl;bJ &Sdav\/ xdkowif;udk
r,fawmf rdzk&m;Mum;od wpfzefxyfNyD;vQif wHcg;i,frsm;udkyg ydwfqdkY&ef tBuH
ay;jyefav\/ xdktBuHay;csuft& wHcg;i,frsm;udkyg ydwfqkdY0ef;&Hojzifh ckepf&uf&Sd
aomtcg NrdKUolNrdKUom;wdkYonf taeMuyfMu\/ xkdYaMumifh aumovrif;\ OD;acgif;
udkjzwf rif;om;tm; qufoMuav\/ rif;om;onfvnf; NrdKUudk0if rif;tjzpfudk
cH,lodrf;ydkufav\/
qdktyfNyD;aom raumif;rItukodkvfuHaMumifh xdkt&Sifjrwf om;trdwdkY
onf ckepfESpfMum udk,f0efudk aqmif&jcif;qif;&J'ku? trd0rf; udef;atmif;&jcif;
qif;&J'u
k ? r,fawmf ud,
k 0f efaMumifh ckepf&ufMum rde;f armawGa0&jcif; qif;&J'u
k u
kd
cHpm;&jcif;jzpf\/ pifppf odYk jzpfjcif;rSm t&Sijf rwfom;trd\uHwt
l usdK;ay;jcif;yif
jzpf\/ xdkYaMumifh pdww
f u
l ,
kd w
f pl ak ygi;f ukov
kd af umif;rIjyKorl sm;onf xdu
k o
k v
kd u
f \
H
tusdK;udk twlwlcHpm;Mu&ouJhodkY tukodkvfuHudk wpfpdwfwnf;wpfaygif;wnf;

138 t&Sift*P (vSnf;ul;)

jyKvkyfMuolrsm;rSmvnf; xdktukodkvfuH\tusdK;udk twlwlcHpm; Mu&rnfj zpf a Mumif ;


t&SifjrwfoD0vdax&fom;trdwdkY\ twdwfZmwfaMumif;u Tefjyaeay\/
om;aumif; orD;aumif;
avmuwGif rdbwdkif;eD;yg; om;orD;udk,fpD &SdMu\/ tcsdKU ta&twGuf
enf;\/ tcsdKUum; ta&twGufrsm;\/ odkYaomfvnf; om;aumif;orD;aumif;um;
&Sm;yg;vS\/ Oyrmtm;jzif usD;euftaumifwpfaomif;wGif usD;jzLwpfaumif&Sm&
onfxuf cufvSrnf jzpf\/ rdb\t&Sdeft0gaMumifh om;orD;wdkY*kPfwufMu&
aomfvnf; om;aumif;orD;aumif; aMumifh rdb *kPw
f uf&onfum; tvGeyf if&mS ;\/
xkdYaMumifh rCa'0 refvnfq&mawmfu]tbaumif;om;? pH&rsm;\/ om;aumif;tb? jzpfcpJ &G iS }fh
[k a&;om;xm;onfudk awGUEdkif\/ oky0gomrif;orD;ESifh om;awmf&SifoD0vd
wdkY\taMumif;wGifMunfhaomf rdbt&Sdeft0gaMumifh om;orD;*kPfwufjcif;udkvnf;
awGUEdkif\/ om;aumif;orD;aumif;aMumifhvnf; rdb*kPfwuf&jcif;udkvnf; jrifEdkif
\/
om;ok;H rsdK;
avmu om;okH;rsdK;&SdaMumif; Ak'pmayjyqdkxm;\/ if;wdkYrSm(1) rdbwdkYxuf oDvorm"dynmomvGefaom twdZmwom;?
(2) rdbwdkYESifhxyfwl rdbwdkY\ trltusifh oDv? orm"d? ynmESifhwlrQ
aom oDv? orm"d? ynm&Sdaom tEkZmwom;ESifh
(3) rdbwdkYatmuf oDv? orm"d? ynm,kwfavsmhaom t0Zmwom;
wdkYjzpf\/
ae&m t&SifoD0vdax&fonf twdZmwom;rsdK;jzpfaMumif; awGUjrifEdkif
\/ aus;GmwpfGmwGifvnf; a,mufsm;ysdKwdkYonf Gm\vufkH;yifjzpf\/ rdef;rysdK
uav;wdkYonfum; Gm\rsufESmjzpf\/ olwdkY\taetxdkifawmfrI? aumif;aom
trltusifh&SdrI? vSyysdKG,frIwdkYudkMunfh rdbbdk;bGm;rsm; auseyfMu&\/ *kPfwuf
Mu&\/ ESpfoufMu&\/ om;raumif;vQif rdbwdkY\ tm;xm;&m jzpfrvmEdkifay/
xdkom;aMumifhyif rdbwdkYvufkH;jyKwfusrnfjzpf\/ xdkYtwl orD; rdef;uav;
tusifhysufvQifvnf; rdbwdkYt&SufwuGJ tusdK;enf;jzpfMu&rnf jzpf\/ vlawm
xJvnf; 0ifEdkifrnfr[kwfay/ rdbwdkY\rsufESmudk zsuf&ma&muf\/ xdkYaMumifhyif
om;aumif; orD;aumif;jzpfvo
kd w
l Ykdonf rdbwdYk \*kPw
f ufatmif rjyKvkyEf ikd af pumrl
rdrdaMumifh rdbwdkY\ *kPfrysufatmif txl;tm;jzifh owdjyKoihfvSay\/ twdZmw
om; rjzpfapumrl t0Zmwom;um;rjzpfoihfay/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 139

rdbwd\
Yk arQmfvifch sufig;yg;
rdbwdkY\ om;orD;wdkYudkarG;jrLjcif; tusdK;ig;yg;udk arQmfvifhxm;Mu
aMumif;udk jrwfAk'u t*Fkw&edum,fwpfae&m a[mMum;xm;aMumif;udkvnf;
awGU&ay\/ ,if;arQmfvifh csufig; yg;rSm(1)
igwdkY\om;orD;wdkYonf igwdkYtm; vkyfauR;arG;jrLMuvdrfhrnf?
(2)
igwdkY\trIBuD;i,fwdkYudk jyKvkyfMuayvdrfhrnf?
(3)
igwdkYtrsdK;tqufonf Mum&SnfpGmwnfvdrfhrnf?
(4)
igwdkY\tarGcHjzpfayvdrfhrnf?
(5)
igwdkYb0wpfyg;ajymif;oGm;&vQif igwdkYtm; tvSL\tzdkYudk
ay;a0Muvdrfhrnf wdkYjzpf\/ ig;yg;wdkYudk rdbwdkif;u arQmfvifhxm;Mu\/
ig;yg;onfum; om;orD;\ rdbwdkY tay: jyKusifh&rnfh usifh0wfrsm;yif jzpf\/
azmfjyyg usifh0wfwdkYudk rjyKusifhygu om;qdk;orD;qdk;om jzpfMurnfjzpf\/ t0Zmw
om;orD;rsm;om jzpfMurnfjzpf\/ xdkYaMumifh rdbwdkY\tqkH;trudk em,lusifhBuH
ukodkvfw&m;udk aeYpOfjyKvkyfoihf\/ odkYrSom om;aumif;orD;aumif;jzpfEdkif aMumif;
udk t&SifoD0vdwdkYom;trdtaMumif;u azmfTef;jyoaeay\/
oky0 gomrif;orD; yPDwabmZOfukd vSL'gef;jcif;
r,fawmfoky0gom rif;orD;onf tcgwpfyg; jrwfAk'trSL;&Sdaom
oHCmawmftm; txl;xl;tjym;jym; rsm;jrwfcsdKNrdefaom t&om&Sdonfh yPDw
abmZOfudk vSL'gef;qufuyfav\/ qGrf;bkOf;ay;NyD;aemuf jrwfAk'onf qGrf;tEk
arm'emw&m;udk atmufygtwdkif; a[mMum;awmfrl cJh\/
]cspforD;oky0gom... oifonf tvSLcHyk*dKvfwdkYtm; ig;XmewdkYudk
vSL'gef;onfrnf\/ touftvSLudk vSLonfrnf\/ tqif;tvSLudk vSLonf
rnf\/ csr;f omokcudk vSLonfrnf\/ cGet
f m;Avudk vSLonfrnf\/ Pfynm
y#dbmefukd vSLonfrnf\/
tm,k'geudk ay;vSL&jcif;aMumifh touf&Snfaomewf? touf&Snf
aomvljzpf&\/ 0P'geudkay;vSL&jcif;aMumifh tqif;vSaomewf? tqif;vS
aomvljzpf&\/ csrf;omokc'geudk ay;vSL&jcif;aMumifh csrf;omaomewf?
csrf;omaomvljzpf&\/ cGeftm;'geudk ay;vSL&jcif;aMumifh cGeftm;BuD;aomewf?
cGeftm;BuD;aomvljzpf&\/ Pfynmy#dbmeftvSL'geudk ay;vSL&jcif;aMumifh
PfynmBu;D aomewf? Pf ynmBu;D aomvl jzpf&\/}
uJhodkY yPDwabmZOfudkvSL'gef;rIonfyif {w'*fbGJUay;&ef taMumif;
wpf&yfjzpfcJhay\/

140 t&Sift*P (vSnf;ul;)

oky0 gomrif;orD; awmf0ifpx


H m; {w'*fbx
UJG ;l udk &&Sjd cif;
xdrk aS emuf jrwfA'k o
nf om0wdj ynf aZw0efausmif;awmf0,f oDwif;ok;H
awmfr
l vl0wfaMumiftrsdK;orD;rsm;udk awmf0ifpx
H m; {w'*fbUJG xl;udk ay;oem;awmf
rlonf&Sdaomf aumvd,rif;\orD;jzpfol oky0gomrif;orD;udk]{w'*H bdua0 rr om0dumeH OygodumeH yPDw'g,dumeH ,'d'H oky0gom
aumvd,"Dwm = &[ef;wd.Yk .. rGejf rwfaomtvSL0wKuakd y;vSLMuonfh igb&k m;\
wynfhr Oygodumrtaygif;wGif aumvd,omuD0ifrif;\orD; oky0gomonf
tomqk;H tjrwfq;Hk jzpfay\/}
[k awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;udk csD;jrifhawmfrlcJh\/ odkYvQif vmbfrsm;ocif
{w'*ft&Sif\ r,fawmf aumvd,rif;orD; oky0gomum; rGefjrwfaom vSLzG,f
0wKwdkYudk ay;vSLwwfaom t&m0,f tomqkH;tjrwfqHk; {w'*fbGJUudk&&Sdonfh awmf
0ifpHxm; vl0wfaMumif trsdK;orD;wpfa,muf jzpfcJh&av\/
tcef;(7)0,f awmf0ifpx
H m; yPDw0wKtvSL&U iS rf oky0 gomrif;orD;taMumif;udk
okawoejyKxm;ygonf/ pHawmf0if yPDw0wKtvSLU&Sifr oky0gomrif;orD;
taMumif;t&mwGif txufwGifazmfjycJhNyD;aom pHawmf0iftrsdK;orD;rsm;uJhodkYyif rdrd
&,lvdkaomqkudk jrwfAk'wdkY\xHyg; awmif;qkqdkcJhonfudk avhvmawGU&SdEdkifay\/
qkawmif;rIjyKxm;onfholjzpfonfhtavsmuf 0D&d,&Sd&Sdjzifh pHawmf0if{w'*fbGJUudk
&&SdatmifpGrf;aqmifEdkifcJhol jzpf\/ xdkYaMumifh wpfpkHwpfckudk &,lvdkaomolonf
0D&d,udktokH;csjcif;jzifh &,lEdkifaMumif; oky0gom\taMumif;t&mwdkYu azmfTef;
jyae\/
0wK0,f oky0gomrif;orD;\ udk,f0efaqmifrI omreftrsdK;orD;wdkY
uJhodkY ud;k vvG,?f q,fvzGm;[laomjzpfdk;jzpfpOf "rwmtm;jzifh udk,f0efaqmifcJh&jcif;
r[kwfay/ udk,f0efaqmifrIonf ckepfESpfMumcJh\/ ckepf&ufMumatmifvnf; awGa0
rdef;armaecJh&oljzpf\/ tcsdKUq&mwdkYurlum; ckepfESpfESifh ckepfvMumatmif udk,f0ef
aqmifcJh&onf[kqdkMu\/ rnfodkYyifqdkapumrl omreftrsdK;orD;wdkYxuf udk,f0ef
aqmifjcif; 'kutrsdK;rsdK;udkcHpm;cJh&aMumif; awGU&ay\/ ,if;odkY ESpfaygif;rsm;pGm
Mumatmif udk,f0efaqmif&jcif;onf udk,f0efaqmifrdcifESifh udk,f0efaqmifuav;
wdkY\ twdwftukodkvfuHaMumifhjzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ xdkYtwlyif
om;awmfudk udk,f0efaqmifcsdefrSp pD;yGm;Opmwdk;wuf vmbfvmbaygrsm;cJh&
onfudkvnf; avhvmawGU&SdEdkif\/ odkYjzpfjcif;rSmvnf; om;trdESpfa,muf\
a&S;twdwfukodkvfuHwdkY\ axmufyHhjcif;jzpfaMumif; awGUEdkifay\/ tcsufrsm;udk
Munf
h ok;H oyf&vQif ]uHwt
l usKd ;ay;}[laompum;onf xdt
k csed rf pS ay:aygufvmcJh
oavm[kyif ,lqrd\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 141

ckepfESpfudk,f0efaqmifcJh&aom oky0gomrif;orD;\'kuudkrqdkxm;bd
omreftrsdK;orD;rsm;tzdkY "rwmtwdkif;jzpfaom'kuwdkYonfvnf; ]a,mufsm;azmifp;D
rde;f rrD;ae}qdkonfhpum;twdkif; aMumufcref;vdvdygay/ oky0gomwdkYZeD;armifESHtm;
om;&wemudk txl;tm;jzifhvdktyfaecsdefjzpf\/ taMumif;udk&Smaomf omuD0if
rif;om;rif;orD;toD;oD;wdkYonf xD;eef;udkpGefYvsufomoemhabmifodkY 0ifa&mufae
csdev
f nf; jzpf\/ ,if;tcsdeo
f nf ordik ;f pOftqufquf wnfaxmifcahJ om omuDE,
G f
zGm; rif;a,mufsm;rsm; uG,faysmufawmhtHhrl;rl;&Sdonfhtcsdefvnf; jzpf\/ txl;ojzif
omuD0ifrif;orD;rsm;onf bk&m;a*gwrod'w[ktoHMum;onfESifh aMumufGHUxdwf
vefYaecsdefvnf;jzpf\/ xdkYaMumifh om;a,mufsm;udk tvdk&SdonfhZeD;armifESHtm;vnf;
tjypfrqdkomygacs/ rdb[lonfum; orD;arG;aomfvnf; cspf&rnfomjzpf\/
oky0gomrif;orD;onf udk,f0ef\'kursdK;pkHudk oufomEdkifap&eftwGuf
bk&m;*kPf? w&m;*kPf? oHC*kPfwdkYudk qifjcifESvkH;oGif;aeaMumif; awGU&SdEdkifay\/
onfudkMunfhjcif;jzifh ,aeYacwf udk,f0efaqmifrdcifwdkYonfvnf; udk,f0ef'ku
aygif;pkHrS vGwfuif;atmif &wemokH;yg;\ *kPfwdkYudk yGm;rsm;oihfay\/ oky0gom
rif;orD;onf raorDtcsdef qGrf;tvSL'geudkay;vSLvdkaMumif;vnf; awGU&SdEdkif\/
vifawmfarmifonfvnf; ZeD;onf\tvdkus pDrHjyKvkyfay;\/ jrwfAk'onfvnf;
oky0gomrif;orD;\ udk,f0ef'kurS oufomatmifqkay;cJhaMumif;awGU&\/ Ak'
vufxufwGif udk,f0efaqmiftrsdK;orD;rsm;om;rzGm;Edkifaomf t&Sift*Fkvdrmvax&f
tm; oGm;a&muf y&dwfGwfzwfapaom "avh&SdcJh\/ odkYaomfvnf; oky0gom
trsdK;orD;tm; t&Sift*Fkvdrmvtm; apvTwfcdkif;apjcif;r&SdaMumif; awGU&ay\/ xdkY
aMumifh t&Sift*Fkvdrmvax&fonf xdktcsdefu omoemhabmifodkYr0ifa&mufao;[k
okH;oyfrday\/ odkYr[kwf xdktcsdef t&Sift*Fkvdrmvax&fonf aumvd,jynf
&Sd[efrwlay/
oky0gomrif;orD;onf aomwmyeft&d,myk*dK vfyifjzpfaomfvnf; trsdK;
orD;rsm;\ ud,
k 0f efaqmifjcif;udp um; a&mif&h rJ ?I tm;&rIr&Sad Mumif; ajymMum;cJah y\/
aemufxyfom;ckepfa,mufudkyif vdkcsifao;\[k ajymqdkcJh\/ onfudkMunfhaomf
omreftrsdK;orD;wdkYonfvnf; umr*kPfpHpm;jcif; a&mifh&Jjcif;? tm;&jcif;?
wif;wdrfjcif;r&SdEdkifaMumif; avhvmokH;oyfrdyg\/
wpfzef oD0vdowdkYom;onf arG;zGm;NyD;pyif oHCmawmftm; a&ppf
vSL'gef;cJhaMumif; awGUEdkif\/ rdrd\b0udk tvSL'gejzifh pwifcJholjzpf\/ xdkYaMumifh
oD0vdowdkYom;udk twk,ltm;usvsuf ,aeYacwf Ak'bmom0ifrdbwdkYonf
arG;cgpom;orD;wdkYtwGuf ukodkvfaumif;rIudk jyKoihfay\/ tG,fa&mufvmol
om;orD;wdkYtm;vnf; tvSL'gearGUavsmfrI&Sdatmif avhusifhoifMum;oihfay\/
0wKaMumif; &SifoD0vd\vmbfvmbaygrsm;ykHudk jrwfAk'onfyif awmf0ifpHxm;

142 t&Sift*P (vSnf;ul;)

{w'*fbGJUxl;udk ay;tyfcsD;jrifhcJh&\/ xdkYaMumifh wpfpkHwpfa,muf\ bkef;uHBuD;rm;


rIudk tjcm;wpfa,mufu rNydKifqdkifEdkifay/ wpfzef oD0vdowdkYom;onf omoemh
abmifodkY 0ifa&mufcJhNyD; &[Emjzpf\/ ae&m &SifoD0vd\ omoemhabmif 0if
a&mufykHudk twk,l &SifjyKjcif;udp yumoerzufbJ jyKvkyfoifhaMumif; avhvm
okH;oyfEdkifay\/
]rdbqdkonfrSm om;orD;udk rsufpdatmufutaysmufrcH? t&dyfwMunfh
Munfhjzifh cspfaerdwwfaomfvnf; xdkxdkaomom;orD;wdkYESifh &SifuGJvnf;uGJEdkifay\/
aouGv
J nf;uGEJ ikd \
f / cspcf ifaygi;f oif;qufqjH cif;um; auGuiG ;f aemufq;Hk &So
d nfomjzpf\/
uGu
J mG enf;rsKd ;pkw
H w
Ykd iG f &Si&f [ef;jyKuG&J jcif;u ydjk rwfao;\}[k ,lqNyD; omoemhabmif
odkY 0ifa&mufrIudk csufcsif; cGifhjyKaomrdbwdkY\pdwf"mwfudkvnf; csD;usL;&rnfom
jzpf\/ rdbwdkY\arQmfvifhcsufig;rsdK;udk y,fazsmuf &SifjyKcGifhay;jcif;rSmvnf;
twk,lp&mygay/ xdkYaMumifh om;orD;wdkYonf rdbwdkYu tm;xm;&aom om;aumif;
orD ; aumif ; jzpf z d k Y t a&;BuD ; ay\/ ]om;wdkY kyf&nf? oDwmrnfom;? a&Munfcsrf;jr?
wpfaygufusu? rdbwdkY0rf;Nidrf;pwrf;}[laompum;twdkif; rdbwdkY\pdwfESvkH;ukd
Nidrf;at;apaom om;aumif;orD;aumif;rsm; jzpfoihf\/ om;qdk;orD;qdk;rsm; rjzpf
oihfay/
oky0gomrif;orD;onf om;udkrarG;zGm;EdkifaomaMumifh rlvu raorD
ukodkvfvkyfcsifaomqEjzpfcJh\/ om;awmfoD0vdudk arG;zGm;NyD;aemufydkif;wGif ,if;
tvSLonf om;twGuf vSL'gef;aom arG;aeYqGrf;vnf;jzpfcJh\/ uifyGef;wyfqGrf;
vnf; jzpfcJh\/ ,if;tvSLyGJudk ckepf&ufMumatmif jyKvkyfvSL'gef;cJh\/ ,if;
ckepf&ufvkH;vnf; vSLzG,f0wKwdkYudk trGefjrwfqkH;taumif;qkH;udkom aG;cs,fNyD;
vSL'gef;cJ\
h / wpfzef tjcm;tjcm;aomtcsdef jyKvkyaf omtvSLyGJ vnf; rGejf rwfaom
abmZOf? aumif;jrwfaomabmZOfwdkYudkom jrwfAk'trSL;&Sdaom&[ef;oHCmtm;
ay;vSLavh&SdaMumif; awGU&ay\/ xdkYaMumifh jrwfAk'u ol\vl0wfaMumif trsdK;
orD;xktwGif; trGefjrwfqkH;aomvSLzG,f0wKwdkYudk ay;vSLwwfolxJwGif tomqkH;
tjrwfqkH; tapmqkH;aom ]]pHawmf0if{w'*fbGJUxl;}}udkay;tyfcJh\/ xdkYaMumifh
Ak ' b mom0if trsd K ;om;trsd K ;orD ; wd k Y o nf tvS L 0w K wd k Y u d k vS L 'gef ; &mwG i f
rGejf rwfaomtvSL0wKwdYk uo
kd m ay;vSLoihaf y\/ odYk ro
S m qGr;f tvSL tusdK;ig;yg;udk
&&SdEdkifNyD; rdbwdkYutm;udk;aom; om;aumif;orD;aumif;wdkY jzpfvmEdkif aMumif;
]]pHawmf0if yPDw0wKtvSLU&Sifr oky0gomrif;orD;}}\taMumif; twKywfu
wdkufwGef;aeay\/

YX;WZ

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 143

tcef;-8

awmf0ifpx
H m; oky,
d m trsdK;orD;
vlom;onf tpkta0;ESifhaexdkifaom ow0gjzpf\/ ,if;odkYaexdkifEdkif
jcif ; rS m vl w d k Y \ tw p d w f & S d j cif ; omru y&pd w f y g&S d a omaMumif h j zpf o nf [ k
ynm&SifwdkYu qdkMu\/ odkYaomf vlwdkY\ todkuft0ef;wdkYudk avhvmMunfhaomf
tw[w
d vGeu
f aJ omvky&f yfwYkduo
kd m xifxif&mS ;&Sm; awGU&S&d rnfjzpf\/ y&[dwpdw?f
y&[dwvkyf&yfwdkYudkum; jrif&cJ\/ jrif&vQifvnf; rxifr&Sm; arS;arS; rSdefrSdefrQom
jzpf \ / xd k t cg ]vlom;wdkYonf wpfudk,faumif;qefaom tw[dworm;rsm;
omwnf;}[k pdwfysuftm;avsmhpGm jrifwwf\/ odkYaomf vlom;ESifhywfouf
taumif;jrifpdwfrsm; ukefcrf;oGm;onfum; r[kwfay/
xdkYaMumifh ypKyefumv? twdwfumvxJwGif trsm;u Munfdkav;pm;
Edkifrnfhol vdkvm;tm;usEdkifrnfholrsm;udk avhvmMunfh&m0,f urmholemjyKwdkY\
rdcif[k wifpm;cH&onfh tDwvD EdkifiHzGm; zavm&ifEh u
kd w
f ifa*;vf (1820 - 1910)
onfvnf; wpfOD;yg0ifaeaMumif; awGU&SdEdkifrnf jzpf\/ olronf olemjyKvkyfief;ESifh
ywfouforQ udk,ftm;? Pftm;? aiGtm;wdkYjzifh pGrf;pGrf;wrH aqmifGufcJh\/
,if;odkYaqmifGufcJhonfrSm olrtdkrif;&ifha&mf vlrrmtjzpf tdyf,mxJ vJaeonfh
tcsdefxdyif jzpf\/ olr\ xl;jcm;rGefjrwfonfh apwemESifhvkyfaqmifcsufwdkYaMumifh
rnfonfhrdef;rom;rS r&&SdcJhbl;aom ]atmf'gatmhrJ&pfbJG}U udkcsD;jrifhcHcJh&\/ olr
uG,fvGefNyD; aemufydkif;wGif tjynfjynfqdkif&m MuufajceDaumfrwDrS olrudk
*kPjf yKaomtm;jzifh ]]zavm&ifh Edu
k w
f ifa*;vf}} [laom bGUJ trnfjzifh olemjyKvkyif ef;
xl;cRefol trsdK;orD;wdkYtm; ESpfESpfvQifwpfBudrfus csD;jrifhcJh\/ pifppf olemjyKvkyfief;
onf tvGefw&mjrifhjrwfaom tw[dwrzufaom y&[dw vkyfief;oufouf
jzpf\/ jA[pdk&fvkyfief;vnf; jzpf\/

144 t&Sift*P (vSnf;ul;)

jrwfAk'onf twudky,fpGefY&ef t"dutusqkH;taejzifh qkH;rawmfrl\/


w'*Fy[meftm;jzifh twuckd PowfEikd v
f Qif rdru
d ,
kd u
f v
kd nf;aumif;? rdryd wf0ef;usif
todkif;t0dkif;udkvnf;aumif; cspfae&mrS rdrdEdkifiHudk cspfwwfvmrnfjzpf\/ 0dure
y[meftm;jzifh twudk MumjrifhpGm owfEdkifvQifum; rdrdEdkifiHudkcspfae&mrS urmhvlom;
udk cspfwwfvmrnf/ orkapy[meftm;jzifh twudk tjrpfjywfatmifowfEdkifvQifum;
urmhvlom;udkcspfae&mrS avmuom;tm;vkH;udkcspfwwfvmrnf jzpf\/ twudk
tjrpfjywfatmifowfEdkif&efum; t&d,myk*Kd vfwdkYom wwfEdkif\/ zavm&ifh Edkufwif
a*;vfonf rdrd\EdkifiHudkcspfcifaompdwfjzifh EdkifiHol? EdkifiHom;wdkY\tusdK;twGuf
aqmifu
G Ef ikd cf \
hJ / twukd w'*Fy[mefjzifh y,fcmG cJNh yD;jzpf\/ w'*Fy[mefjzifh y,fcmG
NyD;olonf 0dure y[meftm;jzifh twudky,fcGm&ef rcJ,Of;awmhay/ olronf
tcgtcGifh&wdkif; urmhvlom;wdkY\ tusdK;udk aqmifGufrnfom jzpf\/ rQonfyif
ykxkZOfvlom;rsm;taejzifh tjrwfqkH;? tjrifhqkH; y&[dwpdwf"mwf&Sdaeonf[k
qdkEdkifrnfjzpf\/
pifppfvGefcJhaomESpfaygif; 2500 ausmf Ak'vufxuf omoemawmfvnf;
,ckacwfenf;wl olemjyKvkyfief;rsm;&SdcJh\/ olemjyKvkyfief;udk aqmifGufolrsm;um;
twudk orkap' y[mefjzifh y,fowfxm;ol t&d,myk*Kd vfrsm;jzpf\/ ,if;wdkYxJwGif
vl0wfaMumifolemjyKtrsdK;orD;wdkYwGif jrwfAk'\ {w'*fbGJUxl;udk&&SdcJhol wpfOD;
ay:aygufcJh\/ olrrSm ]]awmf0ifpHxm; urmholemjyK rdcifBuD; okyd,m}}yifjzpf\/
olr\ olemjyKykHESifh twKywdudk atmufygtwdkif; avhvmawGU&SdEdkif\/
oky,
d m\ twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
okyd,m Oygodumrtavmif; trsdK;aumif;orD;onf y'krkw&\
vufxuf [Hom0wDjynf trsdK;aumif;orD;jzpfcJh\/ wpfckaomtcsdef olronf
jrwfAk'\w&m;awmfudk em,lpOf jrwfAk'onf trsdK;aumif;orD;wpfa,muftm;
olemjyKt&m0,f tjrwfqkH;tomqkH;jzpfaom {w'*fbGJUxl;udk ay;tyfcJhonfudk jrif
awGUcJh&\/ xdkYaMumifh aumif;rIukodkvfrsm;udkjyKNyD; ,if;trsdK;aumif;orD;uJhodkY
awmf0ifpHxm;olemjyK {w'*fbGJUxl;udk awmif;qkqdkcJhzl;\/
ypKyeb
f 0 aomwmywdz v
kd w
f nfjcif;
olronf ,if;odkYqkawmif;NyD; urmwpfodef;wdkYumvywfvkH; ewfjynf?
vlUjynfwdkYom usifvnfcJh&\/ a*gwrjrwfAk'\vufxufawmfum; Am&mPoD
jynf0,f wpfcak omtrsKd ; jzpf&\/ olr\trnfuv
kd nf; ]]oky,
d m}}[k rSnahf c:Mu\/
wpfckaomtcg jrwfAk'onf &[ef;oHCmtaygif;NcH&Hvsuf Am&mPoDjynfodkY
<uvmawmfrl\/ xdktcg olronf jrwfAk'udk zl;jrif&NyD; w&m;awmfudk emMum;NyD;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 145

onfhtqkH; aomwmywdzdkvfwnfcJh\/
olr\]]okyd,m}}[laomtrnfESifhwlaom tjcm;aomtrnfwpfck
jrwfA'k \
omoemawmf0,f ay:xGe;f cJ\
h / olrrSm ]Moumurif;\orD;awmf oky,
d m
rif;orD;}}jzpfaMumif; awGU&Sd&ay\/ um; ]]Am&mPoDjynfol okyd,m}} omwnf;/
olr\cifyGef;rSmvnf; okyd,m [kyifjzpfonf/
oky,
d m\ tHrh cef;aom olemjyKpkyHk
wpfaeYaomtcg okyd,m Oygodumronf rd*'g0kefausmif;wdkufawmfodkY
oGm;a&mufNyD; jrwfAk'\w&m;awmfudk em,lcJh\/ w&m;emNyD;aemuf ausmif;
pOfvSnfhvnfMunfhI\/ ,if;odkY MunfhIpOf wpfckaomausmif; &[ef;wpfyg;onf
0rf;avQmaq;pm;xm; tm;EGJUum rusef;rmaeonfudk zl;awGUcJh&\/ xdktcg okyd,m
Oygodumronf xdk&[ef;awmftm;&Sdcdk; ]]t&Sifbk&m;.. usef;rma&;twGuf tb,f
t&mudk &&SdrSoihfygrnfenf;bk&m;}}[k ar;avQmufav\/ xdktcg *dvme &[ef;
awmfu ]]'g,dumrBuD;... om;rsdK;pGyfjyKwf&nfudk&vQif oihfawmfyg\}}[k rdefYMum;av
\/ xdktcg okyd,mOygodumronf ]]&Sdygapt&Sifbk&m;.. wynfhawmfr ydkYvdkufyg
rnf}}[k avQmufxm; NrdKUwGif;odkYjyefcJh\/
aemufwpfaeY0,f tvdkvdkjzpfaom yHhoultom;udk&&SdzdkY&ef tdrfapuRef
a,mufsm;udk aps;odkYvTwfvkduf\/ xdkuRefa,mufsm;onf ]]t&Sifr aumif;ygNyD}}[k
0efcH Am&mPoDjynfwpfckvkH;udk vSnfhvnfaomfvnf; yHhoultom;udk rawGUjrif
&ay/ tb,fhaMumifh yHhoultom;r&&Sdoenf;[lrl ,if;aeYonf Am&mPoDjynf
wpfcv
k ;Hk \ om;owfciG rhf &aomaeYjzpfaomaMumifhyif jzpf\/ xdkYaMumifh uRefa,mufsm;
onf okyd,mOygodumrtm; yHhoulom; r&&Sdjcif;taMumif;pkHudk ajymqdkav\/
okyd,molaX;uawmfonf ]]xdkzsm;emaom&[ef;onf om;rsdK;pGyfjyKwf
&nfudkr&onf&Sdaomf temaomfvnf; wdk;yGm;vwHh? odkYr[kwf aojcif;aomfvnf;
jzpfvwHh? 0efcHNyD;vsuf raqmifjcif;onf ightm;roihf? &onfhenf;jzifh ydkYrSoihf
awmfrnf}}[k BuHrd\/ xdkYaMumifh rdrd\tdyfcef;twGif;odkY0if rdrd\aygifom;udk
vSD;jzwfcJh\/ xdkYaemuf uRefrtm;? ]][,fuRefr.. a&mh,lavmh? tom;udk
aumif;pGmpD&if rnfaomausmif; emzsm;aom&[ef;tm; vSLavavmh.. ighudkar;
vQif emzsm;aeyg\}}[k avQmufavmh}}[kqdkay;NyD; t0wfykqdk;jzifh aygifudkywfpD;
wdkufcef;odkY0ifum anmifapmif; tdyfav\/ uRefronfvnf; cdkif;onfhtwdkif;
pDrHav\/
jrwfA'k t
m; qGr;f uyfvLS 'gef;jcif;
xdktcg okyd,Oygoumonf okyd,m\tdrfodkY qGrf;a&muf ]]okyd,m

146 t&Sift*P (vSnf;ul;)

tb,frSmenf;}}[k uRefrudkar;\/ ]]t&Sif.. okyd,mt&Sifronf wdkufcef;xJ


tdyfaeygonf}}[k ajymqdk\/ xdktcg okyd,Oygoumonf okyd,mOygodumrxHodkY
oGm;NyD;vQif ]]tb,faMumifh tdyfaeoenf;[kar;\/ ]]emaeonfjzpfyg\}}[k qdk\/
]]oihftm; tb,ftemenf;}}[k ar;\/
xdktcg okyd,mOygodumronf taMumif;pkHudkajymMum;av\/ xdktcg
okyd, Oygoumonf ]]tcsif;wdkY.. tHhMobG,f&SdygaypGmh? tcsif;wdkY... rjzpfbl;NrJ
xl;uJaypGwum;? okyd,monf &wemokH;yg;\aus;Zl;udk tvGef,kHMunf\/
&wemokH;yg;udk tvGefMunfdk\/ rdrd\tom;udkaomfvnf; pGefYvSLEdkifao;\/
okyd,mtm; tjcm;wpfpkHwpfckaom rvSLEdkifaomt&monf tb,frSm&SdawmhtHh
enf;}}[k Tifvef;ESpfouf wuf<uaompdwf&Sdonfjzpf jrwfAk'xHodkYoGm;a&mufcJh\/
jrwfAk'xHodkY a&mufaomtcg dkaopGm&Sdcdk;\/ xdkYaemufwpfckaom ae&mxdkifum
]]t&Sifbk&m;.. jrwfpGmbk&m;onf reufjzeftvdkYiSg &[ef;oHCmESifhtwl tuREfkyf\
qGrf;udkvufcHawmfrlyg}}[k avQmuf\/ jrwfAk'onf qdwfqdwfaeojzifh vufcHawmf
rl\/
xdt
k cg oky,
d Oygoumonf jrwfA'k \
vufcjH cif;udo
k
d ae&mrSxNyD;vQif
jrwfAk'udk &Sdcdk;vsuf tdktaojyKum zJcGmoGm;av\/ xdktcg okyd,Oygoumonf
eHeuftcg rGefjrwfaom cJbG,fabmZOfudk pD&ifNyD;aomf jrwfAk'tm; ]]t&Sifbk&m;..
qGrf;bkOf;ay;&ef tcsdefwefygNyD? qGrf;pDrH NyD;ygNyD}}[k avQmufMum;ap\/ xdktcg
jrwfAk'onf eHeuftcsdef ouFef;udkjyif0wf\/ oydwfouFef;udk ,laqmif\/
xdkYaemuf okyd,OygoumtdrfodkY <ua&mufawmfrl\/ xdktcg jrwfAk'onf rdrd\
teD;tyg;xdik af eaom oky,
d Oygoumtm; ]]oky,
d m Oygodumr tb,frmS enf;}}[k
ar;awmfrl\/ okyd,Oygoumonf ]]rrmrusef;jzpfaeygonf jrwfpGmbk&m;}}[k
avQmufwif\/ ]]rusef;rmaomfvnf; vmygapavmh}}[k rdeYf awmfrjl yef\/ ]]rvmEdik yf g
jrwfpGmbk&m;}}[k avQmufwif\/ xdktcg jrwfAk'u ]]xdkodkY rvmEdkifvQif ayGUcsD
aomfvnf; aqmif,lcJhyg}}[k rdefYawmfrlav\/
xdktcg okyd,Oygoumonf okyd,mOygodumrudkayGUcsD jrwfAk'\
xHyg;odkY aqmif,lcJhav\/ okyd,mOygodumr\tzdkY&m jrwfAk'udk zl;jrifvdkuf&
onfESifhwpfNydKifeufyif xdkrQBuD;pGmaom temonf tom;Ekwufum yuwdaumif;
aom ta&tarT;wdkYjzpfav\/ xdktcg ZeD;armifESH ESpfa,mufvkH;wdkYonf ]]tcsif;wdkY...
jrwfAk'\wefcdk;awmfBuD;jrwfjcif;onf tHhzG,f&SdpGmhwum;? rjzpfbl;NrJ xl;uJaypG
wum;? jrwfAk'udk zl;jrifvdkuf&onfESifh wpfNydKifeufyif BuD;pGmaomtemonf
tom;Ekwuf yuwdaumif;aom ta&? tarT;wdkYjzpfwkHbd\}}[k ajymqdkum
Tifvef;ESpfouf wuf<uaompdwf&Sdukefonfjzpf bk&m;trSL;&Sdaom oHCmawmfudk
rGefjrwfaomcJbG,fabmZOfwdkYjzifh qufuyfvkyfauR;Muav\/ jrwfAk'onf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 147

qGrf;bkOf;ay;NyD;vwfaomf okyd,ESifh okyd,mwdkYZeD; armifESHtm; w&m;a[mawmfrlNyD;


ausmif;awmfodkY jyef<uawmfrlcJh\/
odum yk'u
f kd ynwfawmfrcl &hJ jcif;
jrwfAk'onf ausmif;awmfodkY jyefa&mufawmfrlaomtcg &[ef;oHCmudk
pnf;a0;apawmf rl\/ xdktpnf;ta0; atmufygtwdkif; ar;jref;awmfrlcJh\/
(Ak')
&[ef;wdkY... tb,folonf okyd,mOygodumrudk tom;
awmif;oenf;/
(*dvme&[ef;) jrwfpmG bk&m;... wynfah wmfonf oky,
d mOygodumrudk tom;
awmif;rdygonf/
(Ak')
&[ef;... ydkYaqmiftyfoavm/
(*dvme&[ef;) ydkYaqmiftyfygonf jrwfpGmbk&m;
(Ak')
&[ef;... oifonf okH;aqmifrdoavm/
(*dvme&[ef;) wynfhawmfonf okH;aqmifrdygonf jrwfpGmbk&m;/
(Ak')
&[ef;... oifonf rnfonfhtom;[k pkHprf;ar;jref;rdyg\
avm/
(*dvme)
rpkHprf; rar;jref;rdygjrwfpGmbk&m;
xdktcg jrwfAk'onf okyd,mOygodumr\aygifom;pGyfjyKwfudk pm;okH;rd
aom &[ef;awmfudk rsm;pGmaomtaMumif;wdkYjzifh uJh&JUIwfcsawmfrl\/ xdkYaemuf
atmufazmfjyygodumyk'fawmfudk ynwfawmfrlcJh\/
]&[ef;wdkY... o'gw&m;&Sd MunfdkaomvlwdkYonf rdrd\tom;udkaomfvnf;
pGev
Yf LS uke\
f / &[ef;wd.Yk .. vlom;udk rpm;tyf (rpm;aumif;)? pm;aom&[ef;tm;
xkvp Of; tmywfoihaf p? &[ef;wd.Yk .. rpkpH rf; rar;jref;bJ tom;udrk pm;tyf (rpm;
aumif;) pm;aom&[ef;tm; 'ku# t
f mywfoihaf p}
odumyk'fudk ynwfawmfrlcJhonfrSp &[ef;wdkYonf vlom;udkrpm;Mu&awmhay/
awmf0ifpx
H m; olemjyK{w'*fbx
UJG ;l &&Sjd cif;
aemuftzdkY0,f jrwfAk'onf aZw0efausmif;wdkufawmf aeawmfrlpOf
vl0wfaMumif trsdK;orD;wdYk tm; toD;toD; pHawmf0if{w'*fbUJG xl;udk ay;awmfrcl \
hJ /
,if;odkYay;awmfrl&m okyd,m OygodumrBuD;tm;vnf; olemjyKol vl0wfaMumif
trsdK;orD;xkwGif tjrwfqkH;? tomqkH;aompHawmf0if *dvmEky|muD{w'*fbGJUxl;udk
atmufygtwdkif;ay;awmfrlcJh\/
]{w'*Hbdua0 rrom0dumeH OygodumeH *dvmEky|muDeH ,'d'H okyd,m Oyg

148 t&Sift*P (vSnf;ul;)

odum= &[ef;wdkY..olemudkvkyfauR;jyKpkwwfukefaom igbk&m;\wynfhr


vl0wfaMumif trsdK;orD;wdkYwGif okyd,mOygodumronf tomqkH;tjrwfqkH;
jzpfay\/}
jrwfA'k u
,
kd af wmfwikd yf if olemjyKpkcjhJ cif;
olemjyKvkyif ef;ukd jrwfA'k u
,
kd af wmfwikd v
f nf; jyKpkcahJ yonf/ jrwfA'k o
nf
vly&dowf? ewfy&dowfwdkYudk tvSnfhus w&m;a[mawmfrl&\/ rdrd\ `Ed,
ya&my&d,wPf? tmo,m Eko,Pfxifvmaom ypdrb0duyk*dKvfrsm;udk
eD;a0;rqdk oGm;oifu
h ud,
k w
f ikd o
f mG ; u,fcRwf ay;&\/ y#dywfvnf; Tejf yay;&\/
tcgtm;avsmfpGm jzpfay:vmaom jyemwdkYudkvnf; ajz&Sif;ay;&\/ xdkjyemwdkY
tay:rlwnfNyD; 0denf;odumyk'fwdkYudkvnf; ynwfay;&\/ &[ef;wdkY\ aerIxdkifrI
wdkYudkavhvmNyD; ykHpHusatmif jyKjyifay;&\/ rsm;jym;vSonfh wm0efwdkYtMum;
tvSL&SifwdkY\tvdkqEudkvnf; jznfhqnf;ay;&ao;\/ udk,fydkiftcsdefum; jrwfAk'
twGuf enf;yg;vSacs\/ tvGefenf;yg;vSaom tcsdefwdktwGif;yif zvormywf?
eda&m"ormywfwdkYudk 0ifpm;&\/ xdkodkYormywf0ifpm;csdefonfom jrwfAk'\
tem;,lcsdef jzpf\/ nOfhwpfck&Sd aemufqkH;,mrf\ okH;ykHwpfykHrQavmufaom tcsdef
omvQif avsmif;pufcGifh&av\/ odkY rsm;jym;vSaomAk'udpw
dkYwGif rtm;rvyf
onfMh um;rS &[ef;awmfwYkd \ usef;rma&;twGuv
f nf; ud,
k af wmfwikd jf yKpkay;cJah Mumif;
atmufygom"uwdkYudkMunfhaomf odomEdkifay\/
jrwfA'k E iS hf ylw*d ww
d rax&f
om0wdjynfom;wpfa,mufonf jrwfAk'\w&m;awmfudk em,lcJh&NyD;
omoemhabmifoYkd 0ifa&mufc\
hJ / xdrk ax&frmS ]wdrax&f}jzpf\/ wpfcak omtcsed f
xdkwdrax&f\udk,f jyif;pGmaomtemonf aygufvm\/ a&S;OD;pGm rkefYnif;aph
cefY&Sdaom tdkif;trmwdkY aygufukef\/ xdktemwdkYonf wjznf;jznf; OoQpfoD;cefY
&Sdatmif BuD;yGm;vm\/ ,if;aemuf aygufuGJ cEmudk,fwpfckvkH;onf tayguft
ayguf jzpfae\/ xdktcsdefrSp xdkrax&f\trnfonf ]]ylwd*wwd rax&f}}[k
xif&mS ;\/ xkrd aS emuftzdYk rax&ftm; tdik ;f trmwdYk onf td;k wdYk ukd azmufcpJG 0JG ifuek f
aomaMumifh rokwo
f ifEikd af omtjzpfoYkd a&mufav\/ ouFe;f wdYk onfvnf; jynfaoG;
wdkYjzifh vdrf;usHae\/ twlaewynfhwdkYonfvnf; MunfhIjyKjyifokwfoifjcif;iSg
rwwfEdkifMuay/ rax&fudk wdrf;a&Smif pGefYvTwfMuukef\/ xdkYaMumifh rax&fonf
udk;uG,f&mrJh wpfyg;xD;wnf; anmifapmif; tdyfae&av\/
xdktcg jrwfAk'\Pfawmfwnf;[laom uGef,uf ylwd*wwd
rax&f\ t&[wzdkvfa&muftHhaomtaMumif;udk jrif\/ xdkYaemuf ]&[ef;udk

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 149

twlaewynfhponfwdkYonf pGefYypftyfavNyD/ ,cktcg &[ef;tm; igbk&m;rS


wpfyg; tjcm;aomt&m aqmufwnf&m rSDcdk&m r&SdavNyD}}[k qifjcifawmfrlNyD;
ausmif;awmfrS xGufawmfrl\/ xdkYaemuf jrwfAk'onf rD;wif;ukyfodkY <uoGm;awmfrl
a&aEG;wnfawmfrl\/ a&aEG;&NyD;aomtcg jrwfAk'onf ylwd*wwd rax&f\
anmifapmif;pGef;udk vufawmfjzifh udkifiifokH;oyfawmfrl\/ xdktcg &[ef;wdkYonf
jrwfAk'tm; udk,fawmfwdkifrvkyf&ef avQmufxm;Muukef\/ xdkYaemuf anmifapmif;udk
r rD;wif;ukwfodkY aqmif,lcJhMu\/
jrwfAk'onfvnf; o&ufacgufudk cGm,lusdKcsufap\/ xdka&aEG;jzifh
rax&f\cEmudk,fudk oGef;avmif;qGwfjzef; yGwfwdkufa&csdK;ap\/ ouFef;udkvnf;
avQmfzGwfap\/ rax&f a&csdK;NyD;aomtcg ajcmufaoGUaomouFef;udk 0wfkHapNyD;
wpfzefcg qkyfe,fzGyfavQmfNyD; aeyl jzefYvSef;ap\/ xdktcg rax&f\udk,f
a&jywfcgrQjzifhomvQif 0wfkHaomouFef;onfvnf; ajcmufaoGUav\/ rax&fonf
vnf; wpfxnfaomouFef;udk0wf wpfxnfaomouFef;udk kHNyD;vQif ayghyg;
aomud,
k &f adS v\/ wnfMunfaompdwEf v
S ;Hk jzpfav\/ xdYk aMumifh tdy&f manmifapmif;
oufompGm tdyfpuf&awmh\/ xdkYaemuf jrwfAk'\ w&m;awmfudkem,lNyD; &[Em
jzpfcJh&\/
odkYvQif jrwfAk'onf ol\wynfhom;om0uwdkY\usef;rma&;udkvnf;
udk,fwdkif olemjyKozG,f vkyfaqmifcJhaMumif; awGU&SdEdkifay\/ tjcm;om"uwdkYvnf;
&Sdayao;\/
jrwfA'k E iS hf t&Sizf *Keax&f
wpfckaomtcg t&Sifz*Kerax&fonf tema&m*gESdyfpufonfjzpf
tvGefrusef;rrm jzpf\/ xdktcg t&SiftmeEmonf jrwfAk'odkYcsOf;uyf ]]t&Sif
bk&m;... t&Sifz*Keonf tema&m*g ESdyfpufonfjzpf tvGefrusef;rmyg/
t&Sifbk&m;... awmif;yefyg\/ jrwfAk'onf oem;awmfrlonfudk taMumif;jyKNyD;
t&Sifz*exHodkY <uawmfrlapcsifygonf}}[k avQmuf\/ jrwfAk'onf qdwfqdwfae
ojzifh vufcHawmfrl\/
xdkYaemuf jrwfAk'onf naecsrf;tcg wpfyg;wnf;udef;atmif;&mrSx
t&Sifz*Ke txHodkY csOf;uyfawmfrl\/ t&Sifz*eonf <uvmawmfrlaomjrwfAk'udk
ta0;rSjrif anmifapmif;rS xtHhaom trlt&mudkjyK\/ xdktcg jrwfAk'onf
t&Sifz*Ketm; ]]z*Keroihf? oifonf anmifapmif;rS raTUrajymif;ygESifh? olwpfyg;wdkY
jyifNyD;aomae&mwdkY&Sd&m xdkae&mxdkifawmfrlrnf}}[k rdefYawmfrl\/ jrwfAk'onf
cif;xm;aomae&m xdkifNyD;aomtcg t&Sifz*Ketm; ]]z*Ke... todkYenf;? oifhtm;
cefYusef;\avm? rQw\avm? qif;&Ja0'emwdkY qkwf,kwfukef\avm? rwkd;bJ &Sd\

150 t&Sift*P (vSnf;ul;)

avm? qkwf,kwfaomtajctaewdkYonf xif\avm? wdk;wufaomtajctaeonf


rxifbJ&Sd\avm}}[k ar;awmfrl\/
xdktcg t&Sifz*Keonf ]]t&Sifbk&m;... tuREfkyftm; rcefYusef;yg? rrQwyg?
tuREfkyftm; jyif;jyukefaom qif;&Ja0'emwdkY wdk;wufygukef\/ rqkwf,kwfygukef/
wdk;wufaom tajctaewdkYom xifyg\/ qkwf,kwfaomtajctaeonf rxifyg}}
[k avQmufxm;\ xdktcg jrwfAk'onf t&Sifz*Ketm; uHw&m;a[mawmfrl
ae&mrSxum zJcGg<uoGm;awmfrl\/ xdkYaemuf t&Sifz*Keonf jrwfpGmbk&m;<uoGm;
rMumjrifhrDyif uG,fvGefav\/
jrwfA'k E iS hf t&Si0f Pvrd ax&f
tcgwpfyg; jrwfAk'onf &mZN*dK[fjynf a0VK0efausmif;awmf oDwif;okH;
aeawmfrl\/ xdktcg t&Sif0uvdonf tema&m*gESdyfpuf vGefpGmrusef;rrmjzpf
tdk;xdef;onftdrfaeav\/ xdktcg t&Sif0uvdonf tvkyftauR;wdkYtm;
]]t&SifwdkY... vmMuukefavmh? oifwdkYonf jrwfAk'xH csOf;uyf ]tvGefrusef;rmaom
0uvd&[ef;onf t&Sifbk&m;\ ajcawmfwdkYudk OD;cdkufyg\}[k ig\ pum;jzifh
jrwfAk'\ajcawmfwdkYudk OD;cdkufMuavmh? t&Sifbk&m;... awmif;yefyg\/ jrwfAk'onf
0uvd &[ef;xHodkY oem;onfudk taMumif;jyK <uawmfrlapvdkygowJh}}[k odkY
vnf; avQmufMuukefavmh}}[k rdefYqdk\/ tvkyftauR;wdkYonfvnf; t&Sif0uvd
rdefYqdkonfhtwdkif; jrwfAk'tm; avQmufMum; OD;wifMuukef\/ jrwfAk'onfvnf;
qdwfqdwfaejcif;jzifh vufcHawmfrl\/
xdkYaemuf jrwfAk'onf ouFef;udk jyif0wfawmfrlNyD;vQif oydwfouFef;udk
,laqmifvsuf t&Sif0uvdxHodkY csOf;uyfawmfrl\/ t&Sif0uvdonf jrwfAk'
<uvmonfudk ta0;rSyifjrif anmifapmif;rS atmufodkYqif;rnfhta,mifjyKav\/
xdktcg jrwfAk'onf t&Sif0uvdtm; rqif;&efESifh cif;xm;NyD;aomae&mom
xdkifrnf[kajymqdkum wm;jrpfcJh\/ xdkYaemuf jrwfAk'onf t&Sif0uvdtm; ol\
usef;rma&;tajctaewdkYudk ar;jref;awmfrl\/ jrwfAk'onf t&Sif0Pvd\
ajzMum;csuftm;avsmfpGm w&m;pum;udka[majymNyD; jyef<uawmfrlcJh\/
jrwfA'k E iS hf t&Sit
f Zdax&f
tcgwpfyg; jrwfAk'onf &mZN*dK[fjynf a0VK0efausmif;awmf oDwif;okH;
aeawmfrl\/ xdktcg t&SiftZdrax&fonf uyola|; aqmufvkyfaom
ausmif; tvGefrusef;rrm jzpfae\/ t&SiftZdonfvnf; t&Sif0uvduJhodkYyif
jrwfAk'tm; olUxHodkY<ua&mufawmfrl yifhavQmufcdkif;\/ jrwfAk'onfvnf
yifhavQmufcsufudk vufcHawmfrlNyD; t&SifxHodkYoGm;a&mufawmfrl\/ xdkYaemuf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 151

jrwfAk'onf t&SiftZdtm; usef;rma&;ESifhywfouf tusdK;taMumif;udk ar;jref;


awmfrl\/ wpfzefjrwfAk'onf t&SiftZdtm; w&m;pum;a[mawmfrlNyD;
ausmif;awmfodkY jyef<uawmfrlcJh\/
jrwfA'k E iS hf y|r*dvme&[ef;
tcsdefum; jrwfAk'onf om0wdjynf oDwif;okH;awmfrlaomtcsdefwnf;/
xdt
k cg &[ef;wpfyg;onf jrwfA'k t
m; ]]t&Sib
f &k m;... rnfaomausmif; rxif&mS ;
aom&[ef;i,fwpfyg;onf vGepf mG rusef;rrmjzpfaeyg\/ t&Sib
f &k m;... awmif;yefyg
\/ jrwfAk'onf xdk&[ef;xHodkY oem;ojzifh <uawmfrlapvdkyg\}}[k avQmuf\/
xdt
k cg jrwfA'k o
nf ]]ti,f}}[laompum;udv
k nf;aumif;? ]]olem}}[laom
pum;udv
k nf;aumif; Mum;&ojzifh ]]olem&[ef;onf rxif&mS ;aom&[ef;}}[k odawmf
rl xdk&[ef;xHodkY <uawmfrl\/ xdkolem&[ef;onfvnf; jrwfAk'<uvmonfudk
ta0;uyif jrifawGU\/ xdkYaMumifh anmifapmif;atmufodkYqif;rnfhta,mifjyK\/
xdktcg jrwfAk'onf rqif;&efESifhusef;rma&;ESifh ywfoufaompum;rsm;udk rdefY
awmfrl\/ xdkYaemuf w&m;pum;awmfudka[mawmfrl\/ w&m;awmf\tqkH; xdk
rxif&Sm;aom *dvme&[ef;awmfuav;onf aomwmywdzdkvfodkY qdkufa&mufcJh&\/
( w&m;awmfudk tus,fra&;awmhyg/)
jrwfA'k E iS hf 'kw,
d *dvme&[ef;
'kwd,&[ef;onfvnf; yXr&[ef;uJhodkYyif vGefpGmrusef;rrm jzpf\/
xdk&[ef;onfvnf; jrwfAk'udk<uvmawmfrl&ef yifhavQmuf\/ jrwfAk'onfvnf;
<uvmawmfrlNyD; w&m;a[mawmfrl\/ (w&m;awmfudktus,frjyqdkawmhyg)/
w&m;awmf\tqkH; xdk'kwd,*dvme &[ef;awmfonf t&[wzdkvfodkY qdkufa&mufcJh
&\/
txufazmfjyNyD;aom taMumif;t&mwdkYudk avhvmMunfhaomf jrwfAk'onf
ol\wynfhwdkYudk BuD;i,fraG; emrusef;jzpfygu oGm;a&mufolemjyKjcif;?
w&m;pum;a[majymjcif;rsm; jyKvkyfay;aMumif; awGUEdkifay\/ jrwfAk'udk,fawmfwdkif
*dvme&[ef;awmfwYkdtm; jyKpkvyk af uR;jcif;rSm tvGeyf if tHMh op&maumif;vS\/ omref
vlom;wdkYonfvnf; jrwfAk'udkenf;,l olemjyKpkjcif;vkyfief;wdkYudk aqmifGuf
oihfvS\/ ae&m pHawmf0if urmholemjyKrdcifOD; okyd,m OygodumrBuD;onf
vnf; jrwfAk'udktwk,ltm;us olemjyKvkyfief;wdkYudk tm;wufoa&m vkyfaqmif
cJholjzpfaMumif; avhvmokH;oyfrd\/

152 t&Sift*P (vSnf;ul;)

olemjyKvkyif ef;ESiphf yfvsOf; Ak'0 g'vmrSwo


f m;zG,&f mrsm;
olemjyKvkyfief;[lonf jrwfAk'udk,fawmfwdkif csD;rGrf;aomvkyfief;jzpf\/
,if;olemjyK vkyfief;ESifhpyfvsOf; olemjyKwdkY &Sdoifh&Sdxdkufaom t&nftcsif;rsm;?
jyKpkxdkufaomrjyKpkxdkufaom vlem\t*Fgrs; tp&Sdonfjzifh rSwfom;zG,f&mrsm;udk
jrwfAk' a[mMum;awmfrlcJh\/ ,if;odkYa[mMum; rSwfom;zG,f&mrsm;udk ,ckacwf
olemjyKvkyfief;ESifh,SOfpyfvnf; Munfhoihfay\/
olemjyKt&nftcsif;(5)yg;
olemjyKwpfa,muf &Sdoihf&Sdxdkufaomt&nftcsif;(5)yg;&SdaMumif;udk
Ak'0g'u atmufygtwdkif; azmfjyxm;\/ ,if;ig;yg;rSm(1) udk,fwdkifaq;0g;azmfpyfEdkifjcif;?
(2) olemESifhoihfonfh aq;0g;"mwfpm? roihfonfhaq;0g;"mwfpm
ponfwdkYudk od&Sdem;vnfum roihfavsmfonfudky,f oihfavsmf
onfudkom okH;aqmifapjcif;?
(3) vmbfvmb vufaqmifudk arQmfvifhcsufrxm;bJ arwmpdwf
oufoufjzifh jyKpkjcif;?
(4) olem\ usifBuD;? usifi,f? wHawG;? tefzwf ponfwdkYudk rGHr&Sm
okwfoifay; Edkifjcif;?
(5) olempdwf Tifvef;wuf<uxufjrufvmatmif tcsdeftcgtvdkuf
xdkufoifhaom w&m;pum;udk ajyma[mEdkifjcif;
wdkYjzpf\/ txufazmfjyyg t&nftcsif;ig;yg;ESifh jynfhpkHrSom olemjyKaumif;wpf
a,muf jzpfEdkifrnf jzpf\/ xdkodkYr[kwf azmfjyygt&nftcsif;wdkYESifh jynfhpkHrIr&Sdygu
olemjyKaumif;wpfa,muftjzpf Ak'0g't& owfrSwfEdkifrnfum; r[kwfygay/ xdkY
aMumifh olemjyKaumif;wpfa,muf jzpfEdkif&eftwGuf azmfjyNyD;aom t&nftcsif;wdkYudk
jynfhrDatmif avhusifhysdK;axmifoihfay\/
rjyKpkxu
kd af omolem\ t*Fg(5)yg;
olemjyKpkolonf olemESifhuif; rjzpfEdkifay/ ,if;olemonfvnf; rjyKpk
xdkufaom olemESifh jyKpkxdkufaomolem[l Ak'0g'u cGJjcm;jyoxm;ay\/
,if;wdkYwGif rjyKpkxdkufaom olem\t*FgrSm atmufygtwdkif;(5)yg;&SdaMumif;
azmfjyxm;ay\/ ,if;(5)yg;rSm(1) tema&m*gtm; ravsmufywfonfudk jyKvkyfavh&Sdjcif;?
(2) tema&m*gtm; avsmufywfonf twdkif;t&Snfudk rodjcif;?
(3) aq;q&m TefMum;csuftwdkif; aq;udk rSD0JrIr&Sdjcif;?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 153

(4) tusdK;udv
k v
kd m;aomolemjyKtm; [kww
f ikd ;f rSepf mG a&m*gwd;k onfukd
]wdk;onf} [lvnf;aumif;? a&m*goufomonfudk ]oufom
onf} [lvnf;aumif;? a&m*gwefYaeonfudk ]wefY\}[lvnf;
aumif; rdrdjzpfay:aeaom tema&m*g\taMumif;udk xif&Sm;
pGmrjyKjcif;ESifh?
(5) jzpfay:vmonfh jyif;xefMurf;MuKwf? pyf&mS ;? emusif? rom,mzG,?f
rESpo
f ufz,
G jf zpf toufaoavmufonfh ud,
k f jzpfaom qif;&J
a0'emwdkYudk onf;cHrIr&Sdjcif;
wdkYjzpf\/ txufazmfjyygt*Fg&yfwdkYESifh jynfhpkHaomolemudk olemjyKyk*dKvfonf
jyKpkjcif;iSgrxdkufay/ wpfenf;tm;jzifhqdkaomf txufazmfjyygt*Fg&yfwdkYESifh jynfhpkH
aomolemonf jyKpk&cufcaJ omolem jzpf\/ olemjyKrsm;tzdYk jyKpk&tawmfcufcaJ yrnf
jzpf\/
jyKpkxu
kd af omolem\ t&nftcsif;(5)yg;
rjyKpkxdkufaomolem\ t&nftcsif;rsm;udk azmfjyouJhodkY jyKpkxdkufaom
olem\ t&nftcsif;wdkYudkvnf; Ak'0g'wGif azmfjyxm;aMumif; awGU&SdEdkif\/ jyKpk
xdu
k af omolem\ t&nftcsif;rSm ig;yg;&S\
d / ,if;(5)yg;rSm atmufygtwdik ;f jzpf\/
,if;wdkYrSm(1) tema&m*gtm; avsmufywfonfudk jyKvkyfavh&Sdjcif;?
(2) tema&m*gtm; avsmufywfonf twdkif;t&Snfudkodjcif;?
(3) aq;q&m\TefMum;csuftwdkif; aq;udkrSD0JrI&Sdjcif;?
(4) tusdK;vdkvm;aomolemjyKtm; [kwfwdkif;rSefpGm a&m*gwdk;onfudk
]wdk;onf} [lvnf;aumif;? a&m*goufomonfudk ]a&m*gouf
omonf}[lvnf;aumif;? a&m*gwefYaeonfudk ]wefYae\}
[lvnf;aumif; rdrdjzpfay:aeaom tema&m*g\taMumif;udk
xif&Sm;pGm jyKwwfjcif;ESifh?
(5) jzpfay:vmonfh jyif;xef? Murf;MuKwf? pyf&Sm;? emusif? rom
,mzG,f? rESpfoufzG,fjzpf toufaoavmufonfh udk,f
jzpfaom qif;&Ja0'emwdkYudk onf;cHrI&Sdjcif;
wdkYjzpf\/ t*Fgt&nftcsif;(5)yg;ESifhjynfhpkHaom olemudkomvQif olemjyKwdkYtzdkY
vG,fulpGm jyKvG,fay\/
&[ef;awmfrsm; aq;ay;jcif;? aq;ukjcif; ponfwEYkd iS phf yf odrw
S zf ,
G rf sm;
jrwfAk'onf olemjyKaomyk*dKvfwdkYtm; tNrJcsD;rGrf;pum;qdkaMumif;udk

154 t&Sift*P (vSnf;ul;)

a&S;avhvmcJhNyD;jzpf\/ ae&m &[ef;awmfrsm;tzdkY aq;ay;jcif;? aq;ukjcif;wdkY


onfvnf; olemjyKpkjcif;yif jzpf\/ odkYaomfvnf; 0denf;aMumif;t& udk,fwdkif aq;
ay;oihf? ray;oifh? aq;ukoihf? rukoihf yk*dK vfrsm;&SdaMumif; awGU&SdEdkif\/ xdkYaMumifh
ae&m &[ef;awmfwdkYtzdkY udk,fwdkifaq;ay;oihf? ray;oihftp&Sdaom aq;uk
olwdkYESifhoufqdkifaom 0denf;qdkif&m tcsuftvufwdkYudk jyqdkrnfjzpf\/ atmuf
azmfjyvwHhaom 0denf;aMumif;wdkYudk od&SdrSomvQif olemudkjyKpk&m udk,fpdwfESpfyg;
csrf;omTifvef;pGmjzifh jyKpkEdkifrnfjzpf\/ xdkodkYr[kwfygu jyKpkrI tcuftcJ awGUEdkif
ay\/
&[ef;awmfrsm;aq;ay;? aq;ukxu
kd af omyk*Kd vfrsm;
&[ef;rsm;aq;ay;? aq;ukxdkufaomyk*dKvfrsm;rSm atmufygtwdkif;
(11)a,muf&Sd aMumif; awGUEdkifay\/ ,if;wdkYrSm(1) bduK (&[ef;a,mufsm;)?
(2) bduKeD (&[ef;rrsm;)?
(3) odurme (odurmef-&[ef;ravmif;rsm;)?
(4) omraP& (omraPa,mufsm;rsm;)?
(5) omraP&D (omraPrrsm;)?
(6) trd?
(7) tz?
(8) rdrd\rdbudk jyKpkvkyfauR;aeol?
(9) rdrd\0wfBuD;0wfi,fudk aqmifGufaeol?
(10) oHCa0,sm0pudk aqmifGufaeolESifh
(11) armif&Sifavmif; (ausmif;om;)
wdYk jzpf\/ txufazmfjyygyk*Kd vf(11)a,mufwYkd rusef;rrmjzpfaomf rdrw
d wfuRrf;orQ
aq;ay; aq;uko&rnf jzpf\/ rdrdudk,fwdkif rukwwfaomf wwfuRrf;onfh aq;
q&mrsm;udk yifhac: uko&rnfjzpf\/ ypfrxm;aumif;ay/ rusef;rmol aq;?
aq;zdk;0g;c&SdvQif ol\Opmjzifh ukoay;&rnf jzpf\/ r&SdcJhaomf rdrd\Opmjzpfaom
aq;? aq;zdk;0g;cjzifh ukoay;xdkuf\/ tu,f rdrdvnf; r&SdcJhaomf(1) qGrf;cHvSnfhvnfjcif;[laom usifh0wfjzifhvnf;aumif;?
(2) aqGrsdK;awmfol? zdwfMum;xm;olwdkY\txH awmif;aomfvnf;
aumif;
&SmrSD;ukoay;&rnfjzpf\/ xdkodkY&Smr&cJhaomf zdwfrHrIudk rjyKaomyk*Kd vfwdkY\ txH
aomfryS if awmif; ukoay;&ayrnf/ ,if;odYk rukoay;ygu tjypf&\
dS / &[ef;awmf
wdkYonf rdrdwdkY\ r,fawmf? crnf;awmfrsm;udk ausmif;odkYac:aqmifNyD;vQif ausmif;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 155

xm;yif jyKpkvkyfauR;aumif;\/ r,fawmfum; jyKxdkufonfh jyKzG,fudpr SeforQudk


udkifwG,frIrjyKbJom jyKpkvkyfauR;&rnfjzpf\/ crnf;awmfum; omraPwdkYtm;
jyKpkvkyfauR;ouJhodkYyif udk,fwdkifa&csdK;ay;jcif;? qkyfe,fay;jcif; paom trIudp
tm;vkH;udkjyKvkyfum vkyfauR;aumif;\/ tjcm;aq;ukaumif;aom yk*dK vfrsm;vnf;
&Sdayao;\/ ,if;wdkYrSm(1)
tpfudkBuD;?
(2)
nDi,f?
(3)
trBuD;?
(4)
ESri,f?
(5)
a':av;?
(6)
a':BuD;?
(7)
bBuD;?
(8)
baxG;?
(9)
t&D;BuD;? t&D;av;
(10)
OD;BuD;? OD;av;
wdkYjzpf\/ ,if;wpfusdyfaom aqGrsdK;wdkYtm;vnf; aq;0g;ukoay;aumif;ao;\/
ukoay;ykHum;- xdkolwdkY\Opmjzpfaom aq;ESifhaq;ypnf;udkom,l azmfpyfuko
ay;&rnf/ rdrd\Opmjzifhum; ukoray;aumif;ay/ tpm;jyef vSL'gef;rnfqdkygu
ukoay;aumif;\/ txufazmfjyNyD;aom
(1)
&[ef;a,mufsm;paom (11)a,muf
(2)
tpfudkBuD;paomol (10)a,muf
wdkYrSwpfyg; tjcm;aomyk*Kd vfwdkYtm; aq;vnf;ray;aumif;? aq;vnf;rukoaumif;
ay/ tu,f ukoay;ygu ukv'loe'ku#ftmywfoihfrnf jzpf\/ aq;ukay;oihf
olrsm;tm; rukovQifvnf; 'ku#ftmywfoihfao;\/
&[ef;awmfrsm; aq;ynmoifaumif;\
&[ef;awmfrsm;ESihf omraPwdYk rmS aq;ynm&yfwYkd ukd oifMum;aumif;onf/
tb,fhaMumifhqdkaomf jrwfAk'onf *dvme&[ef;udk jyKpkvkyfauR;xdkufaom olem
jyK&[ef;jynfhpkH&rnfh t&nftcsif;(5)&yfudk a[mMum;awmfrlcJh\/ ,if;wdkYwGif
yg0ifaom atmufazmfjyyg t&nftcsif; ESpf&yfudkaxmufqaomf &[ef;awmfrsm;
aq;ynm&yfwdkYudk oif,laumif;aMumif; avhvmawGU&SdEdkifayrnf/ ,if;t&nftcsif;
okH;&yfrSm(1) udk,fwdkifaq;0g;azmfpyfEdkifjcif;ESifh
(2) olemESio
hf iho
f nfh aq;0g;"mwfpm? roiho
f nfh aq;0g;"mwfpmwdYk ukd

156 t&Sift*P (vSnf;ul;)

od&edS m; vnfum roihaf vsmfonfwYkd uykd ,f oihaf vsmfonfuo


kd m
okH;aqmifapjcif;
wdkYyifjzpf\/ ,if;tcsufwdkYudkaxmufqaomf &[ef;awmfrsm;ESifh omraPwdkYonf
aq;ynmudk oif,laumif;aMumif; od&SdEdkifay\/
oDvuefygVd r[moDvcef; ponfwdkY aq;0g;twwfudk rdpmZD0[k
a[mMum;xm;jcif;um; aq;ynmoifjcif;udk rdpmZD0[k a[mjcif;r[kwfay/ ,if;aq;
ynmoifMum;NyD;aemuf txufazmfjycJhNyD;aomyk*dKvf(21)a,mufrS wpfyg;aomol
wdkYtm; aq;ukorIjyKrSom rdpmZD0jzpfaMumif; a[mawmfrljcif;omjzpf\/ aq;
ynmoifMum;rIudk wm;jrpfjcif; r[kwfay/ xdkYaMumifh &[ef;omraPwdkYonf aq;
ynm&yfwdkYudk oif,lNyD;vQif aq;ukoay;aumif;onfh yk*dK vfwdkYtm; rdrdwwfuRrf;
xm;onfh aq;ynmjzifh aus;Zl;jyKum omoemjyKvkyfief;BuD;udk apwemo'gw&m;
xufoefpGmjzifh aqmifGufEdkifygrlum; twdkif;rodaomtusdK;udk &&SdEdkifrnfjzpf\/
txufazmfjycJhaom taMumif;wdkYaMumifh &[ef;omraPrsm; aq;ynmoifaumif;
aMumif; rSwfom;&rnfom jzpf\/ ,if;aq;ynmjzifh toufarG;rIudkum; vkH;0
rvkyfoihfay/
tzd;k tcr,lbJ ukov
kd jf zpf aq;uk&usdK;
,if;odkYaq;ukorIjyKjcif;? olemjyKjcif;jyKvkyf&m tusdK;aus;Zl;rsm; &&SdEdkif
aMumif; awGU&\/ om"ujzifh aq;ukojcif;tusdK;udkazmfjy&aomf ax&myg'gefvm
wdudpuaw& tyg'gefudkazmfjy&rnfjzpf\/ ,if;tyg'gefazmfjyxm;onfrSm]]igonf AEKrwDNrdKU aq;twwfynmudk aumif;pGmoif,t
l yfNyD;
onfjzpf tema&m*g pGu
J yfvsuf qif;&J'u
k a &mufaeukeaf om vltaygif;
wdkY\ csrf;omudk aqmifGufwwfaom aq;q&monf jzpfcJh\/ (xdktcg)
igonf oDv&Sad om tmEkabmfBuD;rm;aom rusef;rrmaom oDvm0E&[ef;
udk awGUjrif&aomf Munfdk0rf;ajrmufaompdwfonfjzpf aq;udkay;vSL
cJh\/ apmifha&Smuftyfaom a`E&Sd aom taomutrnfjzifhxif&Sm;aom
0dyD jrwfpGmbk&m;\ tvkyftauR;jzpfaom &[ef;onf xdkaq;aMumifh
yifvQif tema&m*g uif;aysmuf\/
b'urmrS udk;q,fhwpfurmxuf igonf aq;udk ay;vSLcJh
&aomtcgrSp tyg,fav;yg;vm;&onfudk rodpzl;ay/ odkYjzpf&jcif;
onf aq;vSL'gef;&jcif;\ tusdK;aywnf;/
b'urmxufrS &Spfurmxuf &wemckepfyg;wdkYESifh jynfhpkH
onfjzpf rsm;jrwfonfh Adkvfygtiftm;&Sdaom oarmo"rnfaom pMu0
aw;rif;jzpfcJh\/ av;yg;aom y#dord'gwdkYudkvnf;aumif;? &Spfyg;aom

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 157

0darmuwYkd uv
kd nf;aumif;? ajcmufyg;aom tbdPfwYkd uv
kd nf;aumif;
rsufarSmufjyKtyfygukefNyD? jrwfpGmbk&m;\ tqkH;trawmfudk vdkufem
usifhokH;NyD;ygNyD}}
[k jzpf\/ txufazmfjyygom"uudkaxmufaomf aq;ukoay;&jcif;onf(1)
tyg,fav;yg;odkY rvm;&jcif;?
(2)
&wemckepfyg;ESifhjynfhpkHaom pMu0aw;rif;jzpf&jcif;ESifh
(3)
y#dord'gav;yg;ESifhwuGaom &[Emyk*dK vfjzpf&jcif;
[laomtusdK;w&m;wdkYudk &&SdEdkifaMumif; awGU&ayrnf/ xdkYaMumifh ajrmufrsm;pGmaom
tusdK;w&m; wdkYudk &&SdapEdkifaom aq;ukojcif;? olemjyKpkjcif;wdkYudk aqmifGufoihf
ayawmh\/
aq;vSL&usdK; (10)yg;

aq;ukaomol? olemjyKaomolom tusdK;w&m;wdkYudk cHpm;&onfr[kwf/


aq;udk vSL'gef;olwdkYtm;vnf; tusdK;w&m; (10)yg;udk &&SdEdkifaMumif; avhvmawGU&Sd
Edkifay\/ ,if;q,fyg;wdkYudkjy&m tyg'gefvm t&SifAmukvax&myg'gefudk om"u
tjzpfjy&rnfjzpf\/ ,if;tyg'gef t&SiAf mukvtavmif;onf avema&m*gjzpfaom
taemr'DjrwfAk'tm; aq;vSLcJh\/ ,if;odkY vSLjcif;aMumifh taemr'DjrwfpGm
bk&m;\ Asm'dwfawmftwdkif; atmufazmfjyygtusdK;w&m; q,fyg;udk cHpm;cJh&aMumif;
awGUEdkifay\/ ,if;q,fyg;rSm(1) urmwpfodef;wdkYumvywfvkH; ewfjynf jzpf&jcif;?
(2) xdkewfjynf wl&d,mwdkYudk wD;rIwfvsuf tcgcyfodrf; arGUavsmf&jcif;?
(3) ukodkvfuHtaMumif;t&if;onf wdkufwGef;tyfonfhtjzpfaMumifh vlUjynf
odkYvm tBudrfwpfaxmifwdkifatmif pMu0aw;rif;jzpf&jcif;?
(4) ,if;odkY pMum0aw;rif;jzpfcsdef wm0womewfjynfvnf; acsmufcsm;
ap tpdk;&rIudkjyK&jcif;?
(5) ewfjzpf&mvnf; tema&m*guif;oljzpf&jcif;?
(6) vljzpf&mvnf; tema&m*guif;oljzpf&jcif;?
(7) a*gwrjrwfAk'vufxuf &[Emjzpf y&dedAmefjyK&jcif;?
(8) udavomwdkYudk dIUNrdKufavmifuRrf;ap wPSma&,mOfudk ul; ajrmuf&
jcif;?
(9) Amukvtrnfjzifhxif&Sm;aom bk&m;wynfhom; jzpf&jcif;ESifh?
(10) tema&m*guif;&Sif;rI pHawmf0if{w'*fbGJU&&Sdjcif;?
wdkYjzpf\/ txufazmfjyygtusdK;w&m;(10)yg;udk t&SifAmukvax&fonf a*gwr
jrwfAk'vufxufwGif tjynfht0 jynfhajrmufcJhay\/ um; aq;vSLjcif;\ tusdK;

158 t&Sift*P (vSnf;ul;)

om"ujzpf\/ odYk jzpf&m tusdK;w&m;q,fyg;udv


k v
kd m;aom &[ef;&Siv
f t
l aygif;onf
aq;ypn;f udk vSL'gef;oihaf yawmh\/ xdYk jyif jrwfA'k u
,
kd af wmfwikd f csD;usL;awmfral om
olemjyKpkjcif;udk udk,fusdK;rzuf BudK;pm;aqmifGuf oihfvSayawmh\/ wpfzufrSvnf;
aq;ynmoifjcif;? 0denf;awmfEiS t
hf nD aq;ukjcif;? aq;vSLjcif; wdYk uv
kd nf; wwftm;
oaGUaqmifGufoihfvSay\/ odkYrSom vlUGmavmuonf tema&m*g uif;&Sif;NyD;
usef;rmaomolwdkYESihfom awGU&SdEdkifrnfjzpfayawmh\/
ol e mjyKvk y f i ef ; [l o nf tvG e f w &mjrif h j rwf a om y&[d w vk y f i ef ;
jzpfaMumif; awGU&SdEdkifay\/ ,if;vkyfief;udk vkyfaqmif&m jA[pdk&fw&m;wdkY rOD;pD;bJ
r&acs/ olwpfyg;tusdK;? avmutusdK;udk aqmifu
G jf cif;onf y&[dwjzpf\/ arwm?
ukPm? rk'w
d m? Oayum [laom w&m;av;yg;wdYk jzifh aejcif;onf jA[p&kd w
f &m;wdYk ukd
OD;pD;aejcif;jzpf\/ y&[dwpdwf? y&[dwvkyfief;udk vlwdkif; vkyfEdkifpGrf;r&Sday/
,if;odkYtcsdeftcgrsdK; pHawmf0ifokyd,monf tw[dwudky,fpGefYum y&[dwudk
aqmifGufcJhaMumif; awGUEdkif\/ azmfjycJhNyD;aom zavmh&ifhEdkufwifa*;vf polwdkYonf
twudky,fpGefY y&twGuf aqmifGufcJholrsm;jzpfMu\/ odkYaomfvnf; rdrdwwfEdkif
orQom y,fpGefYxm;ay\/ pHawmf0if okyd,monfum; t&d,myk*dKvfjzpfjcif;
aMumifh twudkt<uif;rJh y,fpGefYxm;aMumif; avhvmawGU&SdEdkifrnfjzpf\/
awmf0ifpx
H m;oky,
d monf rdr\
d toufuykd "merxm;bJ rdr\
d aygifom;udk
vSD;xkwf pGyfjyKwfvkyfNyD; vSLcJhaMumif; awGU&Sd&ay\/ ,if;udkMunfhaomf awmfkHwefkH
yk*dK vfrsm;? txl;ojzifh zavmh&ifhEdkufwifa*;vfpaom yk*dK vfrsm;onfyif uJhodkY
rdrd\aygifom;udk vSD;xkwfzdkY&ef 0efav;rnf jzpf\/ pHawmf0ifokyd,monfum;
rdrad umif;pm;a&;udk y"merxm;? olwpfyg;aumif;pm;a&;udk a&SUIvsuf jyKrlaqmifu
G f
ykHonfum; jrif&ol? Mum;&olrsm;tzdkY aMumufcref;vdvdyifjzpf\/ xdkYaMumifh
olemjyKt&m tawmfqkH;? tomqkH;? tjrwfqkH;aom pHawmf0if{w'*fbGJUxl;udk jrwf
Ak' udk,fawmfwdkif csD;jrifhawmfrlcJh&jcif;jzpf\/ &&SdcJhaombGJUxl;ESifh vkyfaqmifcJh
aomvkyf&yfwdkYudk csdefxdk;MunfhvQifvnf; vGefpGmxdkufwefonf[k qdk&rnfjzpf\/
wpfenf;tm;jzifh jrwfAk'vufxufawmfuyif olemjyKvkyfief;onf ay:aygufaeNyD
jzpfaMumif;vnf; okawoejyKEdkifay\/
jrwfA'k u
zkd ;l awGUNyD; w&m;emMum;&onft
h cdu
k rf mS yif aomwmyefjzpfc&hJ aom
okyd,monf omoemwGif;&Sd &[ef;? omraPwdkY\ pm;? 0wf? aea&;? usef;rma&;[l
aom ta&;av;yg;twGuf qGrf;? ouFef;? ausmif;? aq; ypnf;av;yg;'g,dumr
tjzpfcH,lcJholjzpf\/ odkYaomfvnf; oli,fcsif;r 0domcgu vdkavao;r&Sd jznfhpGuf
yHhydk;ay;cJhaomaMumifh 0domcg\ tpGef;xGufavmufom ukodkvfjyKcGifh&cJh&Sm\/
xdkYaMumifhvnf; olronf *dvme&[ef;rsm;twGuf ydkrdk ukodkvfpdwfrsm; tm;BuD;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 159

cJhjcif;vnf; jzpfEdkif\/ wpfenf;tm;jzifh olr\b0gb0uygvmaom olemjyKt&m


awmf0ifpHxm; {w'*fbGJU&&ef tm;xkwfcJhaom yg&rDawmfwdkY\ EdI;aqmfrIaMumifh
olemjyKvkyfief; pdwf0ifpm;jcif;vnf; jzpfEdkifay\/ rnfodkYyifjzpfapumrl
oky,
d m\ vky&f yfukd avhvmaomf omoemawmf xl;jcm;aomvky&f yfEiS hf xl;jcm;aom
tvSLwdkYjzpfaMumif; rSwfwrf;wif&rnfom jzpfay\/ rsufarSmufacwfwGifvnf;
,if;vkyf&yfrsdK;udkawGU&Sd&efrSm vGefpGmcufcJayvdrfhrnf/
Ak'avmif;vsmwdkY\ pGefYjcif;BuD;ig;rsdK;wGifyg0ifaom t*Fy&dpm *jzpfaom
t*FgBuD;i,fudk pGefYjcif;udk olronf jyKvkyfEdkifcJhay\/ ,if;odkYvSL&mvnf; olrwGif
wpfpkHwpf&maom tusdK;udk arQmfvifhrIaMumifhvnf; r[kwfay/ tjcm;ol csrf;om
apjcif;iSg rdrdomtepfemcHvsuf pGefYvTwfjcif;om jzpfay\/ tcgtm;avsmfpGm
tvdk&Sdoltm; tvdk&Sdaomypnf;udk ay;vSLrIaMumifh umv'gevnf; jzpfay\/
,if;odkY aygifom;udkvSL'gef;rIaMumifh okyd,monf tema&m*g zdpD;ESdyfpuf
cH&ay\/ rdrdudk,fudk touftE&m,f&Sd\[k xifrdykHvnf;&\/ xdkYaMumifh olr
ruG,v
f eG rf D jrwfA'k E iS o
hf C
H mawmfwYkdtm; yifzh w
d
f aumif;rIjyKcJah Mumif; awGU&S&d ay\/
onfudkMunfhaomf ,aeYumv ruG,fvGefrD 'gejyKjcif;wdkYonf pHawmf0ifokyd,m
\xkH;udk ESvkH;rlxm;onf[k wif&ayrnf/ rnfolrqdk ruG,fvGefrD aemufqkH;tcsdef
txd tm;udk;&mudk&SmMuay&m okyd,monfvnf; wpfa,muf tygt0if jzpfonfrSm
xifrSm;p&mr&Sdygay/
olr\tvSLyGJ0,f jrwfAk'onf rdrdxHodkYrvmEdkifaom okyd,mtm;
jzpfonfhenf;jzifh udk,fawmfjrwfxHodkY vma&muf&ef rdefYMum;awmfrl\/ xdktcg
oky,
d mudk r,lvmMu&m oky,
d monf jrwfA'k u
kd zl;jrifvu
kd &f onfEiS hf wpfNydKifeufyif
temonf yuwdjzpfvsuf aysmufuif;oGm;av\/ onfudkMunfhaomf jrwfAk'\
wefcdk;awmfwdkY\twdkif;tqr&SdykHudk MunfdkEdkifMurnfjzpf\/ wpfenf;tm;jzifh
okyd,m\ aygifom;vSL'gef;rI t*Fy&dpm *? ruG,fvGefrD vSL'gef;aom tvSL'gewdkY
\ tusdK;ay;aom 'd|"ra0'ed,uHtaejzifh csufcsif;tusdK;ay;jcif;[kvnf; ,lqEdkif
ay\/ ae&m jrwfAk'onf aygifom;pm;jcif;ESifhywfouf Zmwfwlom;jzpfaom
vlom;udk rpm;&ef &[ef;awmfwdkYtm; odumyk'fudkyif ynwfawmfrlcJh&aMumif; awGU&Sd
Edkifay\/ aemiftcg jrwfAk'onf aZw0efausmif;awmf vl0wfaMumif trsdK;orD;
wdkYtm; pHawmf0if{w'*fbGJUxl;rsm;udkcsD;jrifhcJh&mwGif okyd,monf olemjyKqdkif&m {w
'*fbUJG xl;udk csD;jrichf cH &hJ ay\/ ,cktcgwGif acwfpm;aom zavmh&ifEh u
kd w
f ifa*;vfbUJG ?
atmf'gatmharm&pfbGJUwdkYonfum; omrefvlyk*dKvfwdkYu csD;jrifhjcif; jzpf&um;
oky,
d m\pHawmf0if olemjyK{w'*fbUJG xl;udu
k m; rDEikd rf nfr[kwyf gay/ tb,fah Mumifh
qdkaomf olemjyKqdkif&m{w'*fbGJUxl;udk jrwfAk'udk,fawmfwdkif csD;jrifhawmfrlcJh&jcif;?
,if;bGJUxl; &&Sd&ef tcsdefumvrsm;pGm yg&rDjznfhcJh&jcif;aMumifhyif jzpf\/ odkYjzpf&um;

160 t&Sift*P (vSnf;ul;)

,aeYtrsdK;orD;xkonf pHawmf0if urmhomoemjyKrdcifBuD; okyd,mtrsdK;orD;uJhodkY


]]olemjyKqdkif&m pHawmf0if{w'*f bGJUxl;}}udk &&Sdatmif olrudkpHjyK BudK;pm;oifhay\/
jrwfA'k o
nf olemjyKolwYkd tm; csD;rTr;f rIjyKcJo
h nfomruao; ud,
k af wmfwikd f
yifvQif olem&[ef;rsm;tm; jyKpkawmfrlcJhaMumif; awGU&ay\/ ,if;odkY*dvme&[ef;wdkY
tm; jyKpkawmfrl&m ausmom;&ifom;rcGJjcm;bJ rnfonfh*dvme&[ef;udkrqdk wpf
ajy;nDxm;NyD; olemjyKvkyfief;udk udk,fawmfwdkif aqmifGufrIrSmvnf; jrwfAk'\
csD;usL;rukefEdkifaom *kPfawmfwpfyg;yif jzpfay\/ wpfenf;tm;jzifhqkdaomf
y&[dwvkyfief;rsm;udkom jyKvkyfawmfrlaom jrwfAk'tzdkY odkY ausmom; &ifom;
rcGJjcm;bJ udk,fwdkifudk,fus jyKpkawmfrlaom olemjyKvkyfief;wdkYonfyif jrwfAk'
\wpfpdwfwpfa'oaom y&[dwvkyfief;pkwdkYjzpfaMumif;rSm xif&Sm;vSay\/ jrwfAk'
onf ol\y&[dw vkyfief;\ wpfpdwfwpfa'ojzpfaom olemjyKvkyfief;rsm;udk pepf
wus&Sdap&eftwGuf *dvme\ t&nftcsif;? olemjyK\t&nftcsif;wdkYudkvnf;
a[mazmfTefMum;xm;aMumif;vnf; awGU&SdEdkifay\/ ,if;tcsufudkMunfhaomf jrwf
Ak'onf olemjyKvkyfief;udk udk,f? EIwf? pdwf okH;yg;vkH;jzifh csD;ajrmufawmfrlcJhaMumif;
avhvmawGU&SdEdkifrnfjzpfay\/
tcsdKUyk*dKvfwdkYu ]]&[ef;awmfrsm; aq;ray;aumif;? aq;rukaumif;}}
ajymqdkMuay\/ ,if;wdkY\tqdkrSm rSefuefrIr&Sdygay/ tb,fhaMumifhqdkaomf
jrwfAk'onf &[ef;awmfrsm;twGuf aq;ay;oihf? aq;ukoihfaomyk*dKvfrsm;udk
aG;cs,fay;xm;NyD;jzpfaomaMumifhyif jzpf\/ wpfpyfwnf;rSmyif &[ef;awmfrsm;onf
aq;ynm&yfwdkYudkvnf; oif,lcGifh&SdaMumif; avhvmawGU&Sd Edkifay\/ txufazmfjyyg
aq;ukorI? olemjyKpkrw
I Ykd ukd avhvmawGU&S&d ojzifh olemjyKvkyif ef;wdYk EiS hf pyfvsOf;onfh
jrwfAk'\TefMum;csufwdkYonf ,ckrsufarSmufacwf aq;avmuom;wdkYtm;
taxmuftul jzpfap\/ &[ef;awmfrsm;twGufvnf; tm;aq;wpfcGufyifjzpfay\/
rnfodkYyifjzpfap pHawmf0ifurmholemjyKrdcifBuD; okyd,m0wKudk
avhvmzwfI&jcif;jzifh y&[dwpdwftenf;i,fom&Sd&mrS y&[dwpdwfrsm; ydkrdkrsm;jym;
vmEdkifay\/ xdkYaMumifh okyd,mudkpHjyKvnf; olemjyKvkyfief;wdkYudk y&[dwpdwf
oufoufjzifh BudK;pm;vkyu
f ikd o
f ihaf y\/ ,if;odYk vyk u
f ikd o
f jzifh ]]olemjyKqdik &f m pHawmf
0if {w'*fbGJUxl;udk r&onfhwdkifatmif ]zavmh&ifh Edkufwifa*;vfbGJU? atmf'gatmh
arm&pfbGJU}}wdkYudk &&SdEdkifrnfum; trSef{uefyifjzpfayawmh\/ xdkYaMumifh ykxkZOf
vlom;wdkYcsD;jrifhonfholemjyKbGJUrsm;rSonf twkr&Sdaom jrwfAk'udk,fawmfwdkif csD;jrifh
onfh ]]olemjyKqdkif&m awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;}}udk&&Sdatmif awmf0ifpHxm;
urmholemjyK rdcifBuD;okyd,mudk pHjyK BudK;pm;oihfvSaMumif; okH;oyfrdyg\/

YX;WZ

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 161

tcef;-9

awmf0ifpx
H m; umwd,
d meDtrsdK;orD;
Ak'bmom0ifwdkYonf ukodkvfaumif;rIjyKMu&m ,kHMunfrIo'gw&m;\
OD;aqmifrIjzifhom rdrdwdkYjyKvkyfvdkonfh &nfG,fcsufrsm; NyD;ajrmufMu&av\/
,kHMunfrIo'gw&m; OD;aqmifrI? jy|mef;rIr&SdcJhaomfum; qdkif&mqdkif&m ukodkvfaumif;
rIwdkY jzpfajrmufzdkY&efrSm rvG,fulacs/ oHo,jzifhom jyKvkyf&onfh trIudpt
&yf&yf
wdkYonf vG,fulacsmarmpGm tNyD;wdkifa&mufEdkifrnfum; r[kwfygacs/
acwfumvtavsmuf jyKvkyf&onfh&[ef;cHjcif;? &SifjyKjcif; paomukodkvf
udp& yf wdkYonf cJ,Of;yifyef;pGm &SmazGpkaqmif;NyD; jyKvkyfaeMu&aomudpr sm; jzpf\/
,kMH unfro
I 'gw&m; tm;BuD;aerIaMumifh udpt
&yf&yfwYkd NyD;ajrmufatmifjrifMu&onf
r[kwfygavm/ xdkYaMumifh omoemawmf0,f o'gw&m;onf ta&;tBuD;qkH;aom
w&m;wdkYwGif wpfyg;tygt0if jzpfvm&\/ pifppf Ak'bmom0if ykxkZOfwdkY\
,kHMunfrIo'gw&m;onfum; t&d,myk*dK vfwdkY\ o'gw&m;uJhodkY xm0&wnfNrJae
onfum; r[kwfygay/ tNrJajymif;vJaeayonf/
jrwfAk'\vufxufawmftcgu omoemawmfudk rwkefrvIyf ouf0if
,kHMunfMuonfh trsdK;aumif;om;? trsdK;aumif;orD;wdkY ay:xGef;cJh&m jrwfAk'onf
awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;udk ay;tyf csD;usL;&onftxd jzpfcJh\/ ,if;odkY omo
emawmfudk rwkefrvIyf ouf0if,kHMunf&m pHawmf0if {w'*fbGJUxl;udk&&SdolwdkYwGif
trsdK;orD;xktwGif;rS wpfOD;wnf;aomyk*dKvf ay:xGufcJh\/ ,if;rSm pHawmf0if
umwd,meD trsdK;orD;jzpf\/ olr\taMumif;twKywdudk atmufygtwdkif;avhvm
awGU&SdEdkif\/

162 t&Sift*P (vSnf;ul;)

awmf0ifpx
H m; umwd,meD\ twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
umwd,meD Oygodumtavmif; trsdK;aumif;orD;onf y'krw
k & jrwfA'k
\ vufxuf [Hom0wDjynf trsKd ;aumif;orD; jzpfc\
hJ / wpfcak omtcsed f olronf
jrwfAk'\w&m;awmfudk em,lpOf jrwfAk'onf trsdK;aumif;orD;wpfa,muftm;
omoemawmf rwkefrvIyf ouf0if,kHMunfrIt&m0,f tjrwfqkH;tomqkH;jzpfaom
awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;udkay;tyfaeonfudk jrifawGUcJh&\/ xdkYaMumifh olronf
aumif;rIukodkvfrsm;jyKNyD; ,if;trsdK;aumif;orD;uJhodkY awmf0ifpHxm;{w'*f bGJUxl;udk
&&Sd&ef awmif;qkqdkcJhzl;\/
aemufq;Hk b0 umwd,meDoal |;rjzpfjcif;
olronf ,if;odkYqkawmif;NyD; urmwpfodef;wdkY umvywfvkH; vlUjynf?
ewfjynfwdkYom usifvnfcJh&\/ a*gwrjrwfAk'\vufxufawmfum; ]uk&&C&}
rnfaomNrdKU ola|;orD; jzpfvmav\/ olr\trnfudk ]]umwd,meD}}[l rdbwdkY
u rSnfhac:cJhMu\/ tG,fa&mufaomtcg olronf umVDola|;uawmf (aomP
uk#u
d Prax&f\r,fawmf)ESihf tvGe&f if;ES;D onfh oli,fcsif;rwpfa,mufjzpfav\/
umwd,meDoal |;r\ tpvo'gw&m;
wpfckaomtcg aomPuk#duP rax&fjrwfonf jrwfAk'xHawmfrS
jyefvmcJh\/ xdktcg rax&fjrwf\r,fawmf umVDola|;uawmfonf om;&[ef;tm;
]]jrwfAk'tm; Gwfqdk avQmufxm;cJhonfhenf;twdkif; r,fawmftm;vnf; w&m;a[m
awmfrlyg}}[k avQmufav\/ xdkYaMumifh rax&fjrwfonf nOfhtcg0,f uk&&C&
NrdKUv,f w&m;r@yftwGif; cif;xm;tyfaom "rmoeyvifay:xdkifNyD; r,fawmfudk
w&m;em,lot
l jzpfxm;um w&m;pwifa[mav\/ xdt
k cg umwd,meDoal |;ronf
umVDESifhtwloGm; y&dowftpGefrS w&m;udkdkaopGmem,lvsuf wnfaeav\/
xdt
k csdef olc;kd ig;&mwdYk onf NrdKUtpGerf pS OrifvP
kd af cgif;wl;Mu&m umwd
,meD ola|;r\tdro
f Ykd a&mufav\/ xdt
k cg "m;jyAdv
k o
f nf i,fom;cd;k olwYkd EiS t
hf wl
OrifvdkPfacgif;odkY r0ifbJ ]]y&dowfum; tb,fhaMumifh pnf;a0;aeygvdrfh}}[k
pkHprf;&ef aomPrax&fw&m;a[m&m t&yfodkYoGm;\/ xdkYaemuf y&dowftpGef&Sd
umwd,meDola|;r\ausmaemufu &yfaeav\/
xd k t cg umwd , meD o l a |;ronf taptyg;uRef r ud k ]]oG m ;ygacs/
tdrfwGif;odkY0if qDrD;xGef;&ef qDudk,lcJhygavmh/ igwdkYonf qDrD;rsm;udk ndxGef;
w&m;emMuukeftHh/ ig\oli,fcsif;rjzpfol umVD\ukodkvftrI tzdkYtpkudk ,lMu
ukeftHh}}[k ajymqdkvsuf apvTwfvdkufav\/ tdrfodkY a&muf&SdvmaomuRefronf
OrifvdkPfacgif;twGif; olcdk;wdkYudk awGU&jrif& qDrD;xGef;&ef qDudk r,l0HhbJ w&m;yGJ

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 163

odYk jyefvmcJ\
h / xdYk aemuf rdr\
d t&Sirf tm; ]]t&Sirf ... olc;kd wdYk onf OrifvP
kd af cgif;udk
wl;NyD; tdrfudkazmufaeMuyg\}}[k ajymMum;av\/ "m;jyAdkvfonfvnf; ]]tu,f
ola|;ronf uRefr\pum;udkem,l rdrdtdrfodkYvdkufygoGm;vQif ae&myif
xdkola|;rudk oefvsufjzifh jzwftHh? tu,f w&m;awmfudk emNrJwdkif;em,lcJhaomf
cdk;NyD;om;b@mwdkYudk jyefay;tHh}}[k BuHpnf xm;av\/
umwd,meDola|;ronfvnf; uRefrajymaompum;udk Mum;od&vQif
]]trd... toHrjyKygvifh? olcdk;wdkYonf rdrdjrifawGUaom0wKudkom cdk;,lMuygvdrfhrnf/
igonfum; ,cktcg Mum;em&ef cJ,Of;vSaom w&m;awmfudk emMum;aeyg\/
trdonf w&m;\tE&m,fudkrjyKygvifh}}[k ajymqdkav\/ umwd,meDola|;r\
ajymMum;csufudk Mum;&aom"m;jyAdkvfonf ]]odkY BuD;jrwfonfh ukodkvfqEjzifh
wnfaeol ola|;r\tdrfu Opmudk cdk;,lMurnfqdkvQif igwdkYonf ajrrsdKcH&rnfrSm
{uefomjzpfacs\/}}[k qifjcifpOf;pm;rd\/ xdkYaMumifh cPcsif;yif ola|;r\tdrfodkY
oGm; cdk;,lNyD;aomOpmtm;vkH;udk pGefYxm;apcJhNyD; cdk;om;wdkYESifhtwlwuG vma&muf
y&dowftpGef w&m;em,lav\/
umwd,meDola|;ronf t&SifaomPuk#duPrax&fa[maom w&m;
a'oem\ed*kH; aomwmywdzdkvf wnfav\/ tkPfwufcsdef "m;jyAdkvfonf
umwd,meDola|;r\ajcwdkY OD;wdkufwkyf0yf ]]t&Sifr... tuREfkyfwdkYtm;vkH;udk onf;
cHyg}}[k awmif;yefav\/ tusdK;taMumif; ola|;ruar;jref;&m "m;jyAdkvfonf
tjypftm;vkH;udk jyefMum;ajymqdkav\/ umwd,meDola|;ronf ]]tjypftm;vkH;udk
onf;cH\}}[k qdkav\/ xdktcg "m;jyAdkvfonf ]]onf;cH\[k ajymqdkkHrQjzifh
tajytvnfonf;cHtyfonf rrnfyg/ pifppfaomfum; t&SifrwdkY\om; aomP
uk#duP rax&fjrwf\txH tuREfkyfwdkYtm;vkH; &Sif&[ef;jyKcsifyg\}}[k xyfrH
awmif;yefpum; ajymMum;av\/
xdktcg umwd,meDola|;ronf cdk;om;tm;vkH;wdkYudkac:aqmif t&Sif
aomPuk#duPrax&fjrwf\txH &Sif&[ef;jyKay;apav\/ xdkcdk;om;ig;&mwdkY
onf rax&f\txH &Sif&[ef;jyKNyD;aomf &[ef;w&m; yGm;rsm;tm;xkwfMuojzifh
t&[wzdkvfodkYqdkufa&mufMu&av\/
awmf0ifpx
H m; {w'*fbx
UJG ;l &&Sjd cif;
aemuftzdkY0,f jrwfAk'onf aZw0efausmif;wdkufawmfaeawmfrlpOf
vl0wfaMumif trsdK;orD;wdkYtm; toD;toD; pHawmf0if{w'*fbGJUxl;rsm;udk ay;awmf
rlcJh\/ ,if;odkYay;awmfrl&m umwd,meD OygodumrBuD;tm;vnf; omoem
awmfudk rwkefrvIyf ouf0if,kHMunfMuol trsdK;orD;xkwGif tjrwfqkH;? tomqkH;jzpf
aom pHawmf0if ta0pyoE{w'*fbGJUxl;udk atmufyg twdkif;ay;awmfrlcJh\/

164 t&Sift*P (vSnf;ul;)

]{w'*H bdua 0 rr om0dumeH Oygou


d meH ta0pyo
EmeH ,'d'H umwd,meD=
&[ef;wdkY.. omoemawmfudk rwkefrvIyf ouf0if,kHMunfMuaom igbk&m;\
wynfhr vl0wfaMumiftrsdK;orD;wdkYwGif umwd,meDonf tomqkH;? tjrwfqkH;
jzpfay\}
o'g
ae&m ,kHMunfjcif; o'gw&m;taMumif;udk &Sif;vif;pGm odzdkYvdkay\/
o'g[laom a0g[m&rSmum; jrefrmvlrsdK;rsm;tzdkY &if;ESD;uRrf;0ifNyD;aom a0g[m&
wpfckjzpf\/ xdkYaMumifhyif ]o'gw&m;odyaf umif;w,f? o'gMunfvif yg&rD&iS ?f o'gw&m;
rGv
J u
kd w
f m? o'gveG ;f qGr;f awmf&yf} tp&Sdonfh o'gw&m;ESifhoufqdkifonfhpum;wdkYudk
ajymqdo
k ;Hk EI;H rIwYkd u &if;ES;D uRrf;0ifrw
I Ykd ukd azmfeT ;f aeay\/ odYk aomf ,if;o'g[laom
a0g[m&\ t"dyg ,ftjynft
h pkw
H Ykd uu
dk m; odo&l mS ;yg;ayvdrrhf nf/ xdYk aMumifh tcef;
o'g[laom a0g[m&taMumif;udk &Sif;vif;wifjyrnfjzpf\/
o'g[laomyk'fudk t|omvdeDt|uxm
]o'[Ed {wm,? o,H 0g o'[wd? o'[erwar0 0g {omwd o'g}[k
zGifhqdk&um; o'g\t"dyg,frSm ],kHMunfjcif;}[kqdkvdk\/ &if;jrpfteufrSmum;
aumif;pGmaqmifxm; wwfaomw&m;jzpfonf[k qdkvdk\/ ,if;odkY ,kHMunfjcif;onf
vnf; &wemok;H yg;ponfwYkd\ *kPaf us;Zl;udk aumif;pGm,kMH unfr?I uH uH\tusKd ;udk
,kHMunfrI? a&S;b0? aemufb0 ponfwdkY &SdaMumif;udk ,kHMunfrIwdkYyif jzpf\/
tjcm;aomt&mwdkYudk ,kHMunfrIum; r[kwfygay/ ,if;,kHMunfrI o'grSmvnf;
pdwfr[kwfay/ tcgtm;avsmfpGmpdwfudk Munfvifwifhw,fatmif jyKjyifwwfaom
apwodufwpfyg;omvQif jzpf\/
o'g\vuPm'dpwku
y&rww&m;wdkYonf trSefxif&Sm;&Sdaomfvnf; tvGefeufeJojzifh omref
PfrsdK;jzifh rjrifEdkifay/ txnfudk,fj'yf? ta&miftqif;? ykHoPmefponfwdkY
r&Sdjcif;aMumifh ,if;wdkY\ obm0udk rodrjrifjcif;vnf; jzpf\/ xkdYaMumifh ae&m
o'g\oabmobm0udk tusOf;tm;jzifh odoihfay\/
o'gw&m;onf txl;tm;jzifh Munfvifjcif; (orom'e)vuPm? ajy;0if
jcif; (oruEe)vuPm? ,kHMunfjcif;vuPm? ,kHMunfoihf? ,kHMunfxdkufaom
&wemokH;yg;? uH uH\tusdK;rsm; qifjcifqkH;jzwfjcif; (Mouye)vuPmwdkY &Sd\/
o'gonf Munfvifapjcif; yom'e&oESihf ajy;0ifjcif;yuEe &o wdYk &\
dS /
ypKy|meftm;jzifh raemufusKonf\tjzpfjzifh a,m*DPftm; a&S;Ixifvmjcif;
[laom tumvkd, y'|mefESifh oa',s0wKwdkY qkH;jzwfjcif;[laom tusdK;udk

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 165

NyD;apaom t"drw
k yd pKy|mefwYkd jzpf\/ y'|meftm;jzifu
h m; ,kMH unfxu
kd af om0wKvQif
eD;pGmaomtaMumif;&Sdjcif;ESifh aomwmywdr*f\ taMumif;t*Fg[laom eD;pGmaom
taMumif;wdkY&Sd\/
o'gtrsdK;tpm; (4)rsdK;
azmfjyygo'gw&m;onf av;rsdK;jym;aMumif; usrf;*efwdkY avhvmawGU&Sd
Edkif\/ ,if;wdkYrSm atmufygtwdkif;jzpf\/
(1)
tm*red,o'g?
(2)
t"d*ro'g (wpfenf;) ypuo'g?
(3)
yom'o'g?
(4)
Mouyeo'g (wpfenf;) tpvo'g
,if;o'gw&m;wdkYESifhpyfvsOf; atmufygtwdkif; t"dyg,ftoD;oD; rSwf,l
Edkif\/
(1)
oAkbk&m;tavmif;wdkY\o'gw&m;onf tm*red,o'g rnf
\/ tm*red,o'gonf omrefyk*dKvfrsm;ESifh oufqdkifrIr&Sday/ oAkbk&m;
tavmif;wdkYESifhom oufqdkifay\/ tavmif;awmfrsm;\ bk&m;&SifwpfqlqlxHrS
]]{uefbk&m;jzpfvdrfhrnf}}[k Asm'dwf&NyD;onfh tcsdefrSp jzpfay:vmaom ,kHMunfrI
rsdK;jzpf\/
(2)
t&d,myk*dKvfwdkY\ o'gw&m;onf t"d*ro'grnf\/ (wpf
enf;) ypuo
'grnf\/ t&d,myk*Kd vfonf jrwfA'k r ed Yf awmfro
l nft
h wdik ;f owdy|mef
w&m;? r*if&Spfyg;tusifhwdkYudk usifh\/ ,if;odkYusifhaomtcg kyf? emrfw&m;wdkY\
jzpfrI? ysufrIudk owdjzifhpl;pdkufIrSwf&if; kyfemrfwdkY\obm0udk odjrifvm\/ xdkodkY
odjrifvmaomaMumifh ]]jrwfA'k \
w&m;awmfrsm;onf wu,f[w
k \
f / wu,freS \
f /
bk&m;qk;H ronft
h wdik ;f usifv
h Qif wu,foyd gvm;}}ponfjzifh ,kMH unf? qk;H jzwfEikd v
f m
\/ w&m;todydk &Sif;vif;vmonfESifhtrQ ,kHMunfrIvnf; ydktm;aumif;vm\/
,if;odkY t&d,myk*dK vftm; jzpfay:vmonfh ,kHMunfrIo'gw&m;onf tvGeftm;
aumif;&um; rnfonfhtaMumif;aMumihfrQ rysufpD;awmhay/ tNrJcdkifNrJaernfom
jzpf\/ ,if;uJhodkYaom o'gw&m;onf t"d*ro'g(wpfenf;) ypuo'grnf\/
(3)
PfESifhr,SOfaomo'gw&m;onf yom'o'grnf\/ trSefrSm
bk&m;? w&m;? oHCmtaMumif;wdkYudk rnfodkYrQem;rvnfbJ ]bk&m;? w&m;? oHCm}
[laomtoHudk Mum;kHrQjzifh ykxkZOfyk*dK vfrsm;\pdwfxJ Munfvifpdwf? Munfdkpdwf
rsm; jzpfay:vmwwfMu\/ PfjzifhxJxJ 0if0ifodjrifjcif;um; r[kwfay/ xdkodkY
Munfvif? Munfdkpdwfjzpfjcif;onf yom'o'gyifjzpf\/
(4)
umwd,meD\o'gw&m;uJhodkY &wemokH;yg;*kPf rwkefrvIyf

166 t&Sift*P (vSnf;ul;)

ouf0if,kHMunfaomo'gw&m;onf Mouyeo'grnf\/ umwd,meD Oyg


odumrBuD;\ &wemokH;yg;tay: ,kHMunfrIrsdK;onfvnf; Mouyeo'gyifjzpf\/
xdkYaMumifh ykxkZOfwdkYonf yom'o'grSonf Mouyeo'gtqifhodkYa&mufatmif
umwd,meDtrsdK;orD;udk twk,loihfay\/
o'gw&m;&So
d \
l vuPm (3)yg;
avmu aT\t&nftaoG;aumif;raumif;udk rSwfausmufwif Munfh&
ouJhodkY vnf; o'gw&m;&Sdol[kwfr[kwfudkvnf; atmufygvuPmrsm;ESifh
wdu
k q
f ikd
f Munfh EI ikd af y\/ o'gw&m;&So
d o
l nf atmufygvuPm(3)yg;ESihf jynfph &Hk
rnfjzpf\/ ,if;wdkYrSm(1)
oDv&Sdoludk awGUjrifvdkjcif;? qnf;uyfvdkjcif;?
(2)
olawmfaumif;w&m;rsm;udk em,lvdkjcif;ESifh
(3)
0efwdkrIr&Sdjcif; wdkYjzpfay\/
o'gw&m;&Sjd cif;\ tusdK;w&m;rsm;
wpfzef jrwfAk'onf o'gw&m;&SdolwdkYtm; &&SdEdkifaomtusdK;(11)yg;&Sd
aMumif;udkvnf; a[mawmfrlcJhay\/ ,if;wdkYrSm atmufygtwdkif;jzpf\/
(1)
oDv&Sdjcif;?
(2)
tMum;tjrifrsm;jcif;?
(3)
rdwfaumif;aqGaumif;&Sdjcif;?
(4)
em;vnfvG,f? odjrifvG,fjcif;?
(5)
xdkxdktrIudpw
dkY uRrf;usifvdrmjcif;?
(6)
w&m;emvdkjcif;?
(7)
tukodkvfudky,fjcif;iSg vkHYvtm;xkwfBudK;ukwfjcif;?
(8)
psmefav;yg;&&Sdjcif;?
(9)
ykaAed0goEkwdPfudk&&Sdjcif;?
(10)
'dApuKPfudk&&Sdjcif;?
(11)
&[EmjzpfEdkifjcif;/
odkY o'gw&m;&Sdjcif;onf twdkif;rodrsm;jym;aomaumif;usdK;rsm;udk &&Sd
apEdkifaMumif; od&SdaomolwdkYonf ,kHMunfrIo'gw&m;udk t&if;tESD;jyK avmuD
csrf;omESifh avmukw&mcsrf;om wdkYudk&&Sdatmif aqmifGufoihfay\/ ,if;odkY aqmif
Gu&f mvnf; yom'o'gw&m;rSonf pHawmf0if umwd,meDtrsKd ;orD;\ tpvo'g
(Mouyeo'g)jzpfonfhwdkifatmif tywfwukwfBudK;pm;,l&rnfomjzpfay\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 167

umwd,meDtrsdK;orD;onf ,kHMunfrIjzifh b0 txG#ftxdyfodkY a&muf&Sd


vmoljzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ ,kHMunfrIqdk&mvnf; omref,kHMunfrI
rsdK;um; r[kwfygay/ omoemawmfudk rwkefrvIyf ouf0if,kHMunfrIyif jzpfay\/
omref vlom;wpfOD;wGif&Sdonfh omref,kHMunfrIrsdK; r[kwfbJ omoemawmfudk
xJxJ0if0if pGJpGJNrJNrJ ,kHMunfcsuftjynfjzifh tm;udk;cJhonfhtavsmufvnf;
olr\b0onf aomwmyefyk*dKvfjzpfcJhkHomru omoemawmfudk rwkefrvIyf
ouf0if,kHMunfol vl0wfaMumiftrsdK;orD;wdkYwGif tjrifhqkH;? tjrwfqkH;aom
awmf0ifpHxm;{w'*f bGJUxl;udk &&SdcJhol jzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/
olr\b0udk okawoejyK&mwGif olronf tjcm;aom awmf0ifpHxm;
{w'*f&Sifrsm;uJhodkYyif y'krkw&jrwfAk'vufxufrSonf awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;
&onftxd yg&rDawmfwdkYudk jznfhqnf;cJhol jzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ yg&rD
qkawmif;jynfh&m aemufqkH;b0vnf; aomPuk#d uPrax&fjrwf\ r,fawmfjzpf
ol umVDola|;uawmf[laom rdwfaqGaumif;ESifh qkHawGUcJh&\/ rdwfaqGaumif;ESifh
qkHawGUrIaMumifhyif jrwfAk'\"rudk &if;ESD;cGifh&&SdcJh\/ "rESifh&if;ESD;onfhtavsmuf
omoemawmftay: rwkefrvIyf ouf0if,kHMunfcJhaMumif; avhvmawGU&Sd&rnfjzpf
\/ tcsufwdkYudkaxmufqaomf avmuD? avmukw&mcsrf;omtrsdK;rsdK;wdkYudk
&&SdcHpm;vdk olwdkYonf rlvu yifudk,fpdkufobm0wdkYaumif;&rnfhtjyif rdwfaqG
aumif;&Sdjcif;? olawmfaumif;wdkYudk emMum;&jcif; paomtaMumif;tcsufwdkYu
axmufyahH y;vdu
k jf cif;jzifh NyD;jynfph aHk omcsrf;omudk &&Scd pH m;Edik af Mumif; ok;H oyfrad y\/
awmf0ifpHxm;umwd,meDtrsdK;orD;\w&m;em,lrIrSm csD;rGrf;zG,f&m? tHhMo
zG,&f myif jzpfay\/ pdwaf eoabmxm;t&mudMk unfv
h Qifvnf; ]]cd;k olrsm;cd;k ,lMuvQif
awGUjrifaom0wKudkom cdk;,lMuvdrfhrnf}}[laompum;rSm cdk;olrsm;xHrSypnf;udk
jyefvdkcsifpdwfr&SdykH? cdk;olrsm;cdk;aMumif; ajymoludkyif rESpfoufykHwdkYudkawGU&ay\/
aemufqkH; cdk;olrsm;u 0efcsawmif;yef&mwGif onf;cHcGifhvTwfykH? cdk;olrsm;udk &[ef;jyK
ay;ykHwdkYrSm tHhMozG,f&myifjzpfay\/ jzpf&yfudkMunfhaomf "rudk pl;pdkufpGmem,l
rIaMumifh tusdK;w&m;&&Sjd cif;yifjzpf\/ xdYk aMumifh w&m;em,lorl sm;taejzifh pHawmf0if
umwd,meDtrsdK;orD;uJhodkY em,lvQif toufab;rSvGwfajrmufjcif; paomtusdK;xl;
rsm;ud k p H p m;&rnf j zpf a y\/ w&m;emaecd k u f t csd e f vnf ; vl r I u d p t 00ud k
arhazsmufxm;NyD; w&m;awmfudkom tmkHpdkuf av;pm;pGmem,loihfay\/ jrwfAk'
uvnf; ]"ronf pifppfw&m;udu
k siahf qmifot
l m; apmifah &Smuf\}[k a[mMum;xm;ay
&m rdrdu"rudkusifhaqmifvQif "ruvnf; rdrdudkjyef apmifha&Smufrnfomjzpfay\/
ae&mvnf; umwd,meDonf "ruu
kd sifah qmifaomaMumifh "rujyefapmifah &Smuf
aMumif; odomxif&Sm;ay\/
wpfzef "m;jyAdkvf\tcef;u@udk Munfh&mvnf; "m;jyAdkvfonf

168 t&Sift*P (vSnf;ul;)

]]ola|;ronf uRefr\pum;udkem,l rdrdtdrfodkY vdkufygoGm;vQif ae&myif


oefvsufjzifhjzwftHh/ tu,f w&m;emNrJwdkif;emaomf cdk;NyD;aomb@mwdkYudk
jyefay;tHh}}[k BuHpnfrd\/ "m;jyAdkvfonf BuHpnfrdonfhtavsmuf umwd,meD\
tay: jyKvkyfcJhaMumif; awGU&SdEdkif\/ onfudkMunfhaomf xdkacwfumv&Sd
"m;jyAdkvfwdkYonf 'kpdkufrIwdkYudk usL;vGefolrsm;jzpfaomfvnf; uwdwnfaomolwdkY
jzpfaMumif; awGU&SdEdkifay\/ rnfodkYyif 'kpdkufrIudk usL;vGefoljzpfygap xdkol
aumif;uGufwpfckonf tenf;qkH;&SdaMumif; "m;jyAdkvf\taMumif;t&mwdkYu
oufaocHvsuf&Sday\/
avmu udptrsm;tjym; NyD;pD;jcif;udk Munfh&m ,kHMunfrI&SdkHrQjzifh
udpwpf0ufNyD;aMumif; awGU&SdEdkifay\/ pHawmf0ifumwd,meD\ ,kHMunfcsuf
onfum; &wemokH;yg;? uH uH\tusdK;? a&S;b0 aemufb0wdkY ,kHMunfrIwdkYyifjzpf
\/ rnfonfht&mrqdk owfrSwfxm;onfh e,fedrdwf&Sd\/ rl&Sd\/ abmif&Sd\/ xdkrl
abmif e,fedrdwfwdkYudk ausmfvGefoGm;vQif wpfzufpGef;odkY a&mufoGm;wwfay\/
,if;odkYa&mufoGm;ygu raumif;usdK;rsm; jzpfyGm;ay:aygufvmwwfay\/ o'gw&m;
um; ukodkvfw&m;jzpf\/ twdtusqdk&aomf tjypfr&Sdaumif;aomtusdK;udk ay;jcif;
&SdaompdwfwdkYESifhqufqHaom apwodufwpfyg;yifjzpf\/
xdkaumif;rGefonfh ukodkvfw&m;onfyif ,kHMunf&rnfhe,fedrdwf? rlabmif
udak usmv
f eG
f r,kMH unf&rnft
h &mrsm;udk uGeYf omG ;ygu o'gppfo'grSef rjzpfawmhay/
o'gwk? o'ga,mifrsm;om jzpfrnfjzpfay\/ pum;ykHwGifvnf; ]o'gveG v
f Qif uGeYf
onf? ynmvGev
f Qif qGeo
Yf nf}[k awGU&Sd Edkifayao;\/ ,if; o'gwk? o'ga,mifwdkYjzifh
,kHMunfrIe,fedrdwfwdkYudk ausmfvGefoGm;chJaomf bm0emur|mef; pD;jzef;&myif
o'g[efcsufrnD w&m;rwufbJ jzpfwwfay\/ xdkYaMumifh ,kHoihf? r,kHoihf?
Munfdkoihf? rMunfdkoihfonfrsm;udk ynmjzifhpdppf ,kHMunfoihf? ,kHMunfxdkuf
aom &wemokH;yg;? uHuH\tusdK;? ,ckb0? aemufb0wdkY ,kHMunfjcif;[k qdk
tyfaom omref Ak'bmom0ifwdkY\,kHMunfrIrSonf awmf0ifpHxm;umwd,meD\
rwkefrvIyf ouf0if,kHMunfaom tpvo'gw&m;rsm;jzpfatmif BudK;pm;twk,loihf
Muay\/

YX;WZ

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 169

tcef;-10

awmf0ifpx
H m; eukvrmwk trsdK;orD;
avmu wpfOD;ESifhwpfOD; tvGef&if;ESD;pGmjzifh awGUMuqkHMu BuHK&jcif;udk
Ak ' b mom0if w d k Y u ]y|mef;quf&Sdjcif;aMumifhom b0 cspfcifaygif;oif; qufqH
ae&jcif;jzpf\}[k ,lqxm;Mu\/ ,if;tqdrk mS rSeu
f efayonf/ tb,faMumifq
h akd omf
,ckypKyefb0 cifcifrifrif &if;&if; ESD;ESD;aygif;qkH wpfOD;udkwpfOD; cspfcifjcif;onf
rdrdwdkYusifvnfcJh&aom twdwfb0wdkYu &if;ESD;uRrf;0ifcJhaom txkHyg&rD t&if;cH
aMumifhyif jzpf\/ jrwfAk'uvnf; ]avmu&Sad om ow0g tm;vk;H onf aqGrsKd ;
rawmfcJhbl;olr&Sday}[k a[mMum;csufvnf;&Sdayao;\/ b0gb0u twlwuG
jznfhqnf;cJhaom yg&rDtxkHwdkYonf ,ckypKyefb0 &if;ESD;uRrf;0ifrIudk jzpfay:ap
ouJhodkY ypKyef b0jzpfaomtusdK;pD;yGm;aMumifhvnf; &if;ESD;uRrf;0ifjcif; udk
jzpfaponfr[kwfygavm/ jrwfAk'vufxufawmftcgvnf; jrwfAk'ESifh tuRrf;0if
onfh trsdK;orD;wdkYwGif pHawmf0if{w'*fbGJUxl; &&Sdaom trsdK;orD;wpfOD; ay:xGef;cJh
av\/ olrrSm tjcm;olr[kwf/ eukvrmwk trsdK;orD;omvQif jzpf\/ eukvrmwk
taMumif;udk azmfjy&m olr\cifyeG ;f onf eukvydwo
k al |;udv
k nf; csex
f m; r&ay/
eukvrmwk ZeD;armifEw
HS \
Ykd twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
eukvrmwkESifh eukvydwk ZeD;armifESHavmif;wdkYonf y'krkw&
bk&m;&Sif\ vufxufawmf0,f bk&m;&Sifu OygoumZeD;armifESHwdkYudk ]]bk&m;&SifESifh
tuRrf;0ifonft
h &m tjrifq
h ;Hk tjrwfq;Hk jzpfonfh {w'*fbUJG xl;xm;awmfro
l nfukd
awGUjrif& t"dum&aumif;rIukodkvfudk jyKcJhMuNyD; ,if;odkY{w'*fbGJU&&ef awmif;qk
qdkcJhzl;av\/ ,if;odkYawmif;qkqdkNyD; yg&rDawmfrsm; jznfhqnf;cJh&m a*gwrjrwf
Ak'vufxufawmfum; qkawmif;jynfhcJhav\/

170 t&Sift*P (vSnf;ul;)

eukvrmwk ZeD;armifEw
HS \
Ykd ypKyeb
f 0
xdkeukvrmwk ZeD;armifESHwdkYonf urmwpfodef;wdkYumvywfvkH; ukodkvf
aumif;rIrsm;udk qnf;yl;tm;xkwfNyD; vlUjynf? ewfjynfwdkY wpfvSnfhpD usifvnfcJh&
\/ a*gwrjrwfA'k \
vufxufawmfum; b*wikd ;f ? okork m&*d&NrdKU ola|;rsdK;0,f
jzpfav\/ bk&m;&Sio
f nfvnf; &[ef;taygif;NcH&v
H suf a'opm&D<ucsDawmfr&l m okok
rm&*d&NrdKUodkYa&mufawmfrl abouVm rnfaomawmtkyf oDwif;okH;aeawmfrl
av\/
xdt
k cg eukvrmwk ZeD;armifEw
HS Ydk onf okork m&*d&NrdKUae vltrsm;ESiw
hf uG
jrwfA'k txHoYkd oGm;a&mufav\/ ,if;odYk omG ;a&mufNyD; yxrqk;H tBudrf jrifvQifjrif
jcif; ZeD;armifESHESpfOD;vkH;yif jrwfAk'udk ]]olum; igwdkY\om;BuD;wnf;}}[k om;
[laomtrSwfonmudk jzpfapMu jrwfAk'\ajcawmfwdkY wkyf0yf\/ xdkYaemuf
]]cspfom;.. oifonf rQumvMumatmif igwdkYudk pGefYypf tb,ft&yfodkY
vSnfhvnfusufpm; oGm;vmaeoenf;}}[k ajymqdkMuav\/
trSefrSm eukvydwkola|;onf a&S;tcg b0ig;&mwdkYumvywfvkH;
bk&m;&Sif\crnf;awmf jzpfcJhav\/ b0ig;&mwdkYumvywfvkH; baxG;? b0ig;&mwdkY
umvywfvkH; bBuD;? b0ig;&m wdkYumvywfvkH; OD;BuD;jzpfcJhav\/ eukvrmwk
olaX;uawmfBuD;onfvnf; b0ig;&mwdkYumvywfvkH; bk&m;&Sif\ r,fawmf? b0
ig;&mwdkY umvywfvkH; rdaxG;? b0ig;&mwdkYumvywfvkH; rdBuD;? b0ig;&mwdkY umv
ywfvkH; t&D;jzpfcJhav\/ odkY b0oHo&m&SnfpGmaomumvywfvkH; tcspf arwm
"mwf qufpyfued ;f 0yfcahJ vaomaMumifh Ak'u
jkd rifvQifjrifcsif;yif ]]om;}}[laom trSwf
onmudkjyKMuvsuf r&yfwnfEdkifMubJ xdkuJhodkY tuRrf;w0if ajymqdkMujcif;jzpf\/
jrwfAk'onf xdkola|;ZeD;armifESHwdkY pdwfauseyfjcif;odkY ra&mufao;orQ
]]z,fMuavmh}} [k rdefYawmfrrlacs/ olwdkYpdwfauseyfjcif;udkom iHhvifhaeawmfrl\/
xdkYaemuf xdkola|;ZeD;armifESHwdkY rdrdwdkY\ pdwftvdktwdkif;yif owd&Mu tv,f
tvwf yifudk,foabmodkY a&mufMuaomtcgrS jrwfAk'onf olwdkY\tvdktmo,
udk odawmfrlvsuf w&m;a[mawmfrlav\/ w&m;a'oemawmf tqkH; ZeD;armifESH
ESpfOD;vkH;yif aomwmywdzdkvf wifMuav\/
jrwfAk'onf aemuftzdkY0,f xdkola|;ZeD;armifESHwdkY touftG,f BuD;&ifh
Muaomtcg wpfzef okokrm&*d&NrdKUodkY <ua&mufawmfrljyefav\/ xdkZeD;armifESH
wdYk onf ]]jrwfA'k < uvmawmfr\
l }}[k owif;pum; Mum;od&vQif jrwfA'k t
xHawmfoYkd
oGm;a&mufMuum &Sdcdk; eufjzefaumif;rI tvdkYiSg yifhzdwfcJhMu\/ aemufaeY rdrdwdkY
tdrf0,f jrwfAk'trSL;&Sdaom &[ef;oHCmudk txl;xl; tjym;jym; rsm;jrwfvSaom
t&om&Sdonfh qGrf;cJzG,f? abmZOfwdkYjzifh jyKpkvkyfauR;Mu\/ xkdYaemuf qGrf;udp
NyD;qkH;aom jrwfAk'udk qnf;uyfMuvsuf oihfwifhavsmufywf tjypfvGwf&mt&yf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 171

xdkifaeMuNyD;vQif eukvydwkola|;u jrwfAk'udk ]]&Sifawmfbk&m;... wynfhawmfonf


i,fG,fpOfuyif i,fG,fol eukvrmwkola|;uawmfudk xdrf;jrm;vufxyfcJhonf
rSp pdwfrQjzifhvnf; eukvrmwk ola|;uawmfudk vGefusifhrdonf[k wynfhawmf
rodpbl;yg/ udk,fjzifhrlum; tb,fqdkzG,f&m&Sdyg tHhenf;/ &Sifawmfbk&m;... wynfh
awmfwdkYonf ,ckb0vnf; tcsif;csif; IjrifvdkMuygukef\/ aemifwrvGefb0
vnf; tcsif;csif;IjrifvdkMuygukef\bk&m;}}[k avQmufxm;\/
eukvrmwkola|;uawmfuvnf; jrwfAk'udk ]]&Sifawmfbk&m;.. eukvydwk
ola|;onf i,fG,fpOfuyif i,fG,folwynfhawmfrudk xdrf;jrm;vufxyf,lcJh
onfrSp pdwfjzifhrQvnf; eukvydwkola|;udk vGefusifhrdonf[k wynfhawmfr
rodbl;yg? udk,fjzifhrlum; tb,frSmqdkzG,f&m &SdygtHhenf;/ &Sifawmfbk&m;.. wynfh
awmfrwdkYonf ,ckb0vnf; tcsif;csif; IjrifvdkMuygukef\/ wrvGefb0vnf;
tcsif;csif; IjrifvdkMuyg\bk&m;}}[k avQmufxm;av\/
b0wdik ;f awGv
U ykd gvQif (iSujf zpfvQifyif wpfuikd ;f wnf; em;vdyk gvQif)
xdktcg jrwfAk'u eukvydwkola|;ESifh eukvrmwkola|;uawmf ZeD;
armifESHwdkYudk ]]'g,um('g,dumr)wdkY... ZeD;armifESHESpfOD;om;wdkYonf ,ckb0vnf;
tcsif;csif; IjrifMu&ef? aemifwrvGefb0vnf; tcsif;csif;IjrifMu&ef tu,f
tvdk&SdukeftHh? ESpfOD;vkH;wdkYonf(1) oro'g = wlrQaomo'gw&m;&Sdukef&m\/
(2) oroDvm = wlrQaomoDv&Sdukef&m\/
(3) orpm*g = wlrQaompGefYBuJrI&Sdukef&m\/
(4) orynm = wlrQaomtodPfynm&Sdukef&m\/
o'g? oDv? pm*? ynm wlrQpGm&SMd uvQif xdZk eD;armifEw
HS Ykd onf ,ckb0
vnf; tcsif;csif; IjrifMu&ukef\/ aemifwrvGefb0vnf; tcsif;csif;IjrifMu&
ukef\}}[k rdefYawmfrl NyD;vQif atmufygtwkdif; qufrdefYawmfrlay\/
'g,umwdkY... ZeD;armifESHESpfOD;wdkYonf o'gw&m;vnf; &SdMu
uke\
f ? tvSLcHwYkd \ pum;t"dyg ,fuv
kd nf; em;vnfo&d MdS uuke\
f / ud,
k f
EIwf ESvkH; okH;yg;vkH;udkvnf; apmifhpnf;Muukef\/ xdkZeD;armifESHwdkYonf
tcsi;f csi;f (wpfa,mufonf wpfa,mufu)kd cspzf ,
G pf um; ajymMum;Muukef
vsuf? w&m;ojzifh toufarG;jcif; &SdMuukefonfvnf;? jzpfukef\/
xdkZeD;armifESHwdkY\tzdkY&m tusdK;w&m;wdkYonf qqwufyGm;
rsm;ukefonf jzpfukef\/ ab;&efrJhvQif; csrf;ompGmae&jcif;onf jzpf\/
wlrQaomoDv&SdMuukefaom ZeD;armifESH ESpfOD;om;wdkY\tay:? &efolwdkY
onf aumif;usKd ;awGjynfzh ;Hk ojzifh ESv;Hk rom rsuEf mS rvS remvdMk uukeo
f nf

172 t&Sift*P (vSnf;ul;)

jzpfukef\/
0wKumr t00udk awmifhwvifhqkH tvdk&SdMuukefvsuf wlrQ
aomoDvtusifh &SdMuukefaom ZeD;armifESH ESpfOD;om;wkdYonf ypKyE
vlUb0 olawmfaumif;w&m;ukd usifhBuHBudK;ukwf tm;xkwfMu
ESpfoufjcif;yDwd udk,f0,f&SdMuukefvsuf ewfjynf avmu ESpfvdktm;&
0rf;ajrmufMuukef\/
rSefygonf/ vlUavmu wlrQaomo'g? wlrQaomoDv? wlrQaompm*?
wlrQaom todPfynm&SdMuukefaom ZeD;armifESHwdkYonf wpfa,mufonf
wpfa,mufudk az;az;rrjzifh ESpfoufzG,f? cspfcifzG,faompum;wdkYudk ajymMum;vsuf
w&m;ojzifh toufarG;rnfqv
kd Qif pD;yGm;wd;k wufEikd af y\/ wpfO;D udw
k pfO;D tjypfrjrif
cspfcifrIaMumifh ab;&efwkdYvnf; r&SdEdkifyg/ csrf; csrf;omomvnf; aeEdkif\/ odkY
pD;yGm;wdk;wuf aysmfTifrI? csrf;omrIwdkYjzifh tpOfjynfh0aeaom ZeD;armifESHtm;
&efolwdkYu remvdkrIpdrfhMuay/ uJhodkY vdk&mjynfh0 ZeD;armifESHESpfOD;om;wdkY
csrf;csrf;omom touf&SifaeEdkifjcif;\taMumif;udk &Smonf&Sdaomf ZeD;armifESH
ESpOf ;D om;wdYk \ wlrQaomo'g? oDv? pm*? ynmwdYk &rdS aI Mumifo
h mjzpfaMumif; odomEdik f
ay\/
xdkYaMumifh eukvydwk ola|;ESifh eukvrmwkola|;uawmfwdkYuJhodkY b0wGif
aysmfaysmfTifTif cspfcspfcifcifjzifh csrf;csrf;omom aevdkygvQif trsdK;aumif;om;?
trsdK;aumif;orD;wdkYonf wlrQaomo'g? oDv? pm*? ynmwdkYudk jzpfapoihfay\/
odkY cspfcspfcifcif MuifMuifememjzifh t,loDvwlrQNyD; olawmfaumif;w&m;udk
emMum; usifhBuHBudK;ukwf tm;xkwfrIjyKygvQif wrvGef b0 csrf;csrf;omomjzifh
0rf;ajrmuf&rnfomjzpfay\/ xdkYaMumifh b0wdkif;awGUvdkaom? iSufjzpf vQifyif
wpf u d k i f ; wnf ; em;vd k M uaom trsd K ;aumif ; om; trsd K ;aumif ; orD ; wd k Y onf
wlrQaomo'g? wlrQaomoDv? wlrQaompm*? wlrQaomynmwdkYudkjzpfapvsuf
olawmfaumif;w&m;udk em,l usifhBuHBudK;ukwf tm;xkwfoihfay\/ odkYaom
taMumif;w&m;wdkYudk &nfG,f trnfrodpmqdk wpfOD;uvnf;
]vlUajr&yfcGif? tdrf&Siftdrfol? jrwf&nfwlvsuf? qk,lnDrQ? vSL'geESifh? oDvr,dkif?
o'gNyKd irf ?l bke;f vdiI af usmMf um;? rd;k ewfom;ESi?hf aqG0g;teD;? ewforD;od?Yk aumif;cs;D
tH&h m? ckr&d mS vsu?f oHomaemifvnf;?csppf nf;rajy? &Snf Mumav\}
[k zGJUqdkxm;cJhonfudkvnf; avhvmawGU&SdEdkifay\/
odkY eukvydwkola|;ESifh eukvrmwk ola|;uawmfBuD;wdkYonf txuf
azmfjyygwdkYtwdkif; rdrdwdkY\twGif;a&;wdkYudk jrwfAk'tm; rdrdwdkYESifhtvGef&if;ESD;aom
aqGrsdK;wpfOD;yrm&ifzGifh ajymjyjcif;onf jrwfAk'\tay: ]]om;}}[laomtrSwfjzifh
tvGefuRrf;0if&if;ESD;pGm ajymqdkcJhjcif; jzpf\/ jrwfAk'uvnf; xdkZeD;armifESHwdkY\

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 173

tdrfwGif;a&;pum;wdkYudk y,fzsufrIr&SdbJ em;axmifkHomru w&m;pum;udk


a[mMum;cJhaMumif; txufazmfjyyg orZD0Dokwefu azmfTef;jyoaeay\/
rif;uGef;wdyd#uq&mawmfBuD;uvnf; r[mAk'0if]]a&S;azmfjy&myg eukvydwkola|;BuD;ZeD;armifESHwdkY avQmufxm;
tyfonfudk taMumif;jyK a[mMum;tyfaomokwefudk yXrorZD0Dokwef
[l ac:\/ xdkokwefoGm;udk av;eufpGmpOf;pm;qifjcifvQif eukvydwk?
eukvrmwkola|;BuD;? ola|;uawmfBuD; ESpfOD;vkH;wdkYyif jrwfpGmbk&m;&Sif\
tay: om;t&if;ESifhrjcm; tvGeftuRrf;0if&if;ESD;tm;xm; cifrifaom
pdw&f MdS uaMumif; odomay\/ xdo
k Ykd tvGet
f uRrf;0if &if;ES;D tm;xm; cifrif
aompdwf&SdMuaomaMumifhyif rdrdwdkYpdwf&SdorQudk r&SufraMumuf tvkH;pkH
zGifh avQmufxm;Mujcif;jzpfavonf/}}
[k a0befa&;om;xm;ay\/
ZeD;aumif; eukvrmwk
vlom;wdkYonf 'kua&mufcsdef tm;udk;rIudk&SmMu\/ teD;uyftm;ay;rnfh
ol udk vdkvm;\/ teD;pyfqkH;om"uudkjy&aomf usef;rma&;raumif;csdef jzpf\/
,if;odkYusef;rma&; raumif;csdef vlom;wdkY\pdwfxm;onf rsm;aomtm;jzifh
tm;i,fwwfaomoabm&Sd&um; pdwfoufom&m wpfckckudk &SmazGMu\/ tm;&Sdrnfh
t&mwdYk ukd awmifw
h wwfMu\/ ,if;tcsdef vlemapmifw
h Ykd onf tvGet
f a&;ygay\/
usef;rma&;raumif;oltm; aq;wdkufjcif;? tm;ay;pum; ajymMum;jcif;jzifh teD;uyf
jyKpkoihfay\/ ,if;odkY teD;uyfjyKpkay;jcif;jzifh usef;rma&;aumif;vmaom yk*Kd vfwdkY
onf avmu xkESifha';yif/ jrwfAk'vufxufawmfuvnf; eukvydwkola|;ESifh
eukvrmwkola|;uawmfwdkYonf usef;rma&;raumif;csdef tcsif;csif;tm;ay;pum;
ajymMum;NyD; cspfcif,k,rIjzifh usef;rma&;aumif;rGefvmonfhtaMumif;wpf&yf&Sday\/
,if;rSmtcgwpfyg; jrwfAk'onf b*wdkif;? okokrm&*d&NrdKU0,f abouVm
awmtkyf oDwif;okH;csdef eukvydwkola|;onf tema&m*gjyif;xefESdyfpuf remr
usef;jzpf\/ xdktcg eukvrmwk ola|;uawmfonf eukvydwkola|;BuD;tm;
atmufygtwdkif; teD;uyftm;ay; w&m;pum; ajymcJh\/
]]ol<u,f... oifonf iJu
h u
G jf cif;&So
d nfjzpf raoygvif?h iJu
h u
G jf cif;&So
d nf
jzpf ao&jcif;onf qif;&JvSyg\/ iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf ao&jcif;udk jrwfAk'
uJh&JUawmfrl\/
]]ol<u,f... oifhtm; eukvrmwkola|;uawmfonf iguG,fvGefaomtcg

174 t&Sift*P (vSnf;ul;)

om;i,f orD;i,fwdkYudk arG;jrL&ef rpGrf;Edkif&m? tdrfaxmifrIudk aumif;pGmxdef;odrf;&ef


rpGrf;Edkif&m}}[k tBuHjzpfwef&myg\/ ol<u,f... xdkt&mudk odkYrrSwfoihfyg/ ol
<u,f... tuREfyk o
f nf Adik ;f iif&ef od;k arT;wdYk uakd jz&Si;f okwo
f if tcif;jyK&ef wwfuRrf;
vdrmyg\/ ol<u,f... tuREfkyfonf oifuG,fvGefaom tcg om;i,forD;i,fwdkYudk
arG;jrL&ef tdrfaxmifrIudk aumif;pGmxdef;odrf;&ef pGrf;Edkifyg\/ ol<u,f... xdkYaMumifh
oifonf iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf raoygvifh/ iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf ao&jcif;onf
qif;&JvSyg\/ iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf ao&jcif;udk jrwfAk'uJh&JUawmfrlyg\}}
]]ol<u,f.. oihftm; ]eukvrmwmol<u,fronf iguG,fvGefaomtcg
tdrfaxmifwpfqufjyKvdrfhrnf}[k tBuHjzpfwefyg\/ ol<u,f.. xdkt&mudk odkY
rrSwfoihfyg/ ol<u,f.. wpfq,fhajcmufESpfwdkYywfvkH; vlwnfaom jrwfaomtusifh
]*[|ujA[p&d,oDv}udk aumif;pGmusifhokH;NyD;ygNyD/ xdkt&mudk oifvnf;odyg\/
ol<u,f.. xdYk aMumifh oifonf iJu
h u
G jf cif; &So
d nfjzpf raoygvif/h iJu
h u
G jf cif;&So
d nf
jzpf ao&jcif;onf qif;&JvSyg\/ iJhuGufjcif;&Sdonf jzpf ao&jcif;udk jrwfAk'
uJh&JUawmfrlyg\/}}
]]ol<u,f... oiht
f m; ]eukvrmwko<l u,fronf iguG,v
f eG af omtcg jrwf
Ak'tm; zl;ajrmfvdkoljzpfvdrfhrnfr[kwf? &[ef;awmfwdkYtm; zl;ajrmfvdkol jzpfvdrfhrnf
r[kwf}}[k tBuHjzpfwef&myg\/ ol<u,f... xdkt&mudk odkYrrSwfoihfyg/ ol<u,f...
tuREfkyfonf oifuG,fvGefaomtcg jrwfAk'tm; omzl;ajrmfvdkoljzpfygrnf/
&[ef;oHCmtm; omzl;ajrmfvdkoljzpfygrnf/ ol<u,f... xdkYaMumifh oifonf iJhuGuf
jcif;&Sdonfjzpf raoygvifh? iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf ao&jcif;onf qif;&JvSyg\/
iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf ao&jcif;udk jrwfAk'uJh&JUawmfrl\/
]]ol<u,f... oihftm; ]eukvrmwkol<u,fronf iguG,fvGefaomtcg
oDvwdYk jznfu
h siq
hf nf;yl;rIjyKvkyv
f rd rhf nfr[kw}f }[k tBuHjzpfwef&myg\/ ol<u,f...
xdkt&mudk odkYrrSwfoihfyg/ ol<u,f... xdkjrwfAk'\ wynfhjzpfukefaom oDvwdkY
jznfhusifhqnf;yl;Muonfh t0wfjzL0wf vl0wfaMumiftrsdK;orD;[lorQwdkYwGif
tuREfkyfonf wpfOD;tygt0if jzpfyg\/ t&m ,kHrSm;rI? awG;awmrI&SdoljzpfcJhvQif
ylaZmftxl;udk cHawmfrx
l u
kd af om jrwfA'k o
nf b*wikd ;f ? okork m&*d&NrdKU&Sd abouVm
awmtkyf oDwif;okH;aeawmfrlyg\/ xdkjrwfAk'xHokdY csOf;uyf ar;avQmufEdkifyg\/
ol<u,f... xdkYaMumifh oifonf iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf raoygvifh? iJhuGufjcif;&Sdonf
jzpf ao&jcif;udk jrwfAk'uJh&JUawmfrlyg\}}
ol<u,f... oihftm; ]eukvrmwkol<u,fronf twGif;oEmef pdwf\
Nidr;f at;rI orm"dur|mef;udk &&So
d rl [kw}f [k tBuHjzpfwef&m\/ ol<u,f... xdt
k &mudk
odYk rrSwo
f ihyf g/ ol<u,f... xdjk rwfA'k \
wynfjh zpfuek af om twGi;f oEmef pdw\
f
Nidrf;at;rIorm"dur|mef;udk &&SdMuonfh t0wfjzL0wf vl0wfaMumiftrsdK;orD;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 175

[lorQwdkYwGif tuREfkyfwdkYonf wpfOD;tygt0if jzpfyg\/ t&m ,kHrSm;rI? awG;


awmrI&o
dS jl zpfcv
hJ Qif ylaZmftxl;udk cHawmfrx
l u
kd af om jrwfA'k o
nf b*wikd ;f ? okork m&
*d&NrdKU&Sd abouVmawmtkyf oDwif;okH;aeawmfrlyg\/ xdkjrwfAk'xHokdY csOf;uyf
ar;avQmufEdkifyg\/ ol<u,f... xdkYaMumifh oifonf iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf raoyg
vifh? iJhuGufjcif; &Sdonfjzpf ao&jcif;udk jrwfAk'uJh&JUawmfrlyg\/}}
]]ol<u,f... oihftm; eukvrmwkol<u,fronf ]"r0de, omoem
oufpif&m aqmufwnf&moufom&mudk&onfh 0dpdudpmudk vGefajrmufonfh odkYavm
odkYavm awG;awmrI uif;&Sif;onfh &J&ifhjcif;odkYa&mufonfh jrwfpGmbk&m;rSwpfyg;
tm;xm;&mr&Sdonfjzpf jrwfpGmbk&m; omoemawmfaeolr[kwf}[l tBuHjzpfwef
&myg\/ ol<u,f... xdkt&mudk odkYrrSwfoihfyg/ ol<u,f... xdkjrwfpGmbk&m;\
wynfhjzpfukefaom "r0de, omoemouf0if&maqmufwnf&m oufom&mudk&
onfh 0dpdudpmudkvGefajrmufonfh &J&ifhjcif;odkYa&mufonfh jrwfpGmbk&m;rSwyg; tm;
xm;&mr&Sdonfjzpf bk&m;omoemawmfaeMuonfh t0wfjzL0wf vl0wfaMumif
trsdK;orD; [lorQwdkYwGif tuREfkyfonf wpfOD;tygt0ifjzpfyg\/ t&m ,kHrSm;
awG;awmrI&SdoljzpfcJhvQif jrwfAk'onf b*wdkif;? okokrm&*d&dNrdKU&Sd abouVm
awmtkyf oDwif;okH;aeawmfrlyg\/ xdkjrwfAk'udk ar;avQmufEdkifyg\/ ol<u,f...
xdkYaMumifh oifonf iJhuGufjcif;&Sdonfjzpf raoygvifh? iJhuGufjcif;&Sdonf jzpf
ao&jcif;udk jrwfAk'uJh&JUawmfrlyg\/}}[k ajymqdkav\/
odkY eukvydwkol<u,ftm; eukvrmwkol<u,fronf teD;uyftm;ay;
pum; ajymMum;cJhav\/ ,if;odkY teD;uyf tm;ay;pum;udk Mum;kHrQjzifh eukvydwk
ol<u,fonf tema&m*gwdkYrS xajrmufcJh&\/ tema&m*gwdkYrSxajrmufNyD;aomf
rMumjrifhrDyifvQif awmifa0S;udk axmuf jrwfAk'xHawmfyg;odkYcsOf;uyf &Sdcdk;NyD;vQif
wpfckaomt&yf xdkifaeav\/ xdktcg jrwfAk'onf ol<u,ftm;]]ol<u,f... oihftm; eukvrmwkol<u,fronf tpOfapmifha&Smuf\/
tusdK;pD;yGm;udk tvdk&Sd\/ ol<u,f... oihftm; t&awmfaypG/ oifonf vlUtjzpfudk
aumif;pGm&tyfaypG/}}
]]ol<u,f... ig\wynfhjzpfukefaom oDvwdkY jznfhusifhqnf;yl;Muonfh
t0wfjzL0wf vl0wfaMumiftrsdK;orD;[lorQwdkYwGif eukvrmwkol<u,fronf
wpfOD;tygt0ifjzpf\/}}
]]ol<u,f... ig\wynfhjzpfukefaom twGif;oEmef pdwf\Nidrf;at;jcif;
orm"d ur|mef;udk&&SdMuonfh t0wfjzL0wf vl0wfaMumiftrsdK;orD;[lorQwdkYwGif
eukvrmwk ol<u,fr onf wpfOD;tygt0ifjzpf\/}}
]]ol<u,f...ig\wynfhjzpfukefaom "r0de,omoem ouf0if&m
axmufwnf&m oufom&mudk&onfh? 0dpdudpmudk vGefajrmufonfh? odkYavmodkYavm

176 t&Sift*P (vSnf;ul;)

awG;awmrIuif;&Si;f onf?h &J&ifjh cif;odYk a&mufonfh jrwfA'k r w


S pfyg; tm;xm;&mr&So
d nf
jzpf bk&m;omoemawmf aeMuonfh t0wfjzL0wf vl0wfaMumif trsdK;orD;
[lorQwdkYwGif eukvrmwkol<u,fronf wpfOD;tygt0if jzpf\/
]]ol<u,f... oihftm; eukvrmwkol<u,fronf tpOfapmifha&Smuf\/
tusdK;pD;yGm;udk tvdk&Sd\/ oGefoifwwf\/ qkH;rwwf\/ ol<u,f... oihftm;
t&awmfaypG? oifonf vlUtjzpfudk aumif;pGm&tyfaypG}} rdefYawmfrlcJh\/
onfudkMunfhaomf eukvydwkol<u,ftzdkY eukvrmwkwnf;[laom
rde;f raumif;udk &jcif;jzpf\/ rde;f rjrwfwpfa,mufukd awGUqk&H jcif;jzpf\/ b0gb0u
ygvmaom a&puftxkyH g&rD wdYk aMumifv
h nf; jzpf\/ eukvrmwko<l u,fronfvnf;
cifyeG ;f jzpfoel ukvydwo
k <l u,f\tay: rde;f rjrwfwYkd\ usi0hf wftwdik ;f vdu
k ef mcJo
h l
jzpfaMumif; avhvmawGU&SEd ikd af y\/ ae&mtvsOf; oiho
f jzifh trsdK;aumif;orD;rsm;
od&Sdem;vnfusifhBuHap&eftwGuf rdef;rjrwfusifh0wfwdkYudk jyoygrnf/
rde;f rjrwfusif0h wf (6)yg;
rdef;rjrwfwdkY vdkufemusifhaqmifoihfonfh 0w&m;rsm;&Sday\/ ,if;0w&m;
rsm;rSm ajcmufyg;&SdaMumif; avhvmawGU&SdEdkif\/ ,if;ajcmufyg;rSm(1) ykAK|m,deD
= vifa,mufsm;\a&S;OD;pGm tdyf,mrSxjcif;?
(2) ypmedygwdeD
= vifa,mufsm;\aemufrS tdyf,modkY0ifjcif;?
(3) uum&y#dom0deD = tb,fudkjyKtHhenf;[k emcHavh&Sdjcif;?
(4) remypm&deD
= ESpfNcdKufpzG,f jyKavh&Sdjcif;?
(5) yd,0g'deD
= cspfcifzG,fpum;udk qdkavh&Sdjcif;?
(6) tewdpm&deD
= wpfyg;aoma,mufsm;wdkYtay: pdwfjzifhyif
GwfrI r&Sdjcif;
wdkYjzpf\/ ,if;rdef;rjrwfwdkY\ usifh0wfygtwdkif; eukvydwkol<u,fwnf;[laom
cifyGef;tay: eukvrmwkol<u,fronf usifhaqmifcJhaMumif;awGU&SdEdkif\/ ,aeY
acwf trsdK;orD;xkonfvnf; rde;f rjrwfwYkd \ usifph OfwYkd ukd vdu
k ef musifo
h ;Hk oihaf y\/
rCa'0usrf;jyK refvnfq&mawmfuvnf; ,if;usifh0wfwdkYudk rSwfom;&vG,ful
ap&ef atmufygtwdkif; vuFmjzifh rSwfwrf;wifxm;ay\/
]vifudkjrifu? tvsifx? ,k,udk,fEIwf? usifhr,kwfom;? ykAK|m,deD? OD;csD
vufNyKd i?f &Suu
f mqdik f ? vifxikd v
f iftyd ?f om;udo
k yd o
f ?Ykd ajcESyd v
f ufprf;? pdwcf sr;f
Munfjr? dkaocvsuf? aemufrS,SOfum? tdyfavhvmonf? ypmedygwdeD?
csdKtDem;qdrfh? ESpfodrfhzG,fpk? b,ftrIudk? b,fjyK&tHhenf;? jcnf;jcnf;EIwfoH?
acsio
H m,m? 0gpmodraf rG?U ar;avh&x
dS ? EIwcf sKd jrom;? uum&y#dom0de?D rNzrD oke?f
rrIefrqef? jyefvSefr>ruf? ESpfoufzG,fom? usifhwwfpGmonfh?cspfzG,fjyuawh?

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 177

omcsrf;ajrUatmif? ajymavh&Sdx? EIwfcsdKjrom;? yd,0g'deD? xdkNyDty? avmu?


vifrw
S yg;? ewfa,mufsm;ESi?hf awGjU im;aprl? t,lr,Gi;f ? pdw
f w
G jf cif;rQ? uif;vwf
wkHbd? usifhjrwf&Sdom;? tewdpm&deD? usrf;nDraoG? oaEOu|f? rdef;rjrwfwdkY?
usi0hf wfNzKd ;yk?H ajcmuftifpv
Hk su}f
r,m; (7)rsdK;
eukvydwkol<u,ftzdkY eukvrmwkol<u,fronf tzdk;rjzwfEdkifaom
r,m;rsdK;jzpf\/ eukvrmwko<l u,fronf cifyeG ;f onf touf&iS o
f rQumvywfv;Hk
cifyGef;onftay: tpOf apmifha&Smufoljzpf\/ cifyGef;onf tema&m*gjzpf
tdyf,mxJ vJaecsdefvnf; w&m;pum;ajym a[mvsuf tm;ay;cJholvnf;jzpf\/
jiLplrIvnf;r&Sday/ rdrdudk,fwdkifuvnf; aomwmyefyk*dKvf jzpfonfhtm;avsmfpGm
oDvudk rusdK;aygufatmif xdef;odrf;apmifha&Smufolvnf; jzpf\/ rdrd\cifyGef;
onfuv
kd nf; rcsKyfcs,fwwfay/ xdYk aMumifh eukvydwo
k <l u,ftzdYk tzd;k rjzwfEikd af om
r,m;rsdK; jzpfaMumif;um; odomEdkifay\/
jrwfAk'uvnf; avmuwGif r,m;trsdK;tpm;(7)rsdK;&SdaMumif; a[mMum;
xm;ay\/ ,if;(7)rsdK;wdkYrSm atmufygtwdkif;jzpf\/
(1) olowfESifhwlaomr,m; = wpfyg;aoma,mufsm;wdkY wyfpGef;aom
pdwf&Sdonfjzpf rdrdviftm; jypfrSm;aompdwf&Sd\/ rdrdvif\ tusdK;
pD;yGm;rJhudk tvdk&Sd\/ Opmjzifh0,ftyfaomuRefuJhodkY rxDrJhjrifjyK\/
vifudkowftHhaomiSg vkHYvjyK\/
(2) cdk;olESifhwlaomr,m; = vif\twwfynm? v,fvkyfjcif;? ukef
oG,fjcif;udkjyK &aomOpmudk tenf;i,frQaomfvnf; cdk;,ljcif;iSg
tvdk&Sd\/
(3) t&SifESifhwlaomr,m; = tdrfrIudpudkjyK&eftvdkr&Sd/ ysif;&d\/
tpm;MuL;\/ Murf;MuKwf\/ trsufxGufwwf\/ raumif;ojzifh
qdkwwf\/ xx<u<u vkyfaqmifukefaomolwdkYudk ESdyfpuf qdk
wwf\/
(4) trdESifhwlr,m;
= cyfodrf;aomtcsif;t&mtm;jzifh vif\
tusdK;pD;yGm;udktvdk&Sd\/ trdonf om;udkapmifha&SmufouJhodkY vifudk
apmifah &Smuf\/ vifonf &SmazGqnf;yl;aomOpmwdYk ukd apmifah &Smuf\/
(5) ESrESifhwlaomr,m;
= ESrBuD;? ESri,fonf armifdkaojcif;&Sd
ouJhodkY rdrdvifdkao\/ vif\tvdkodkYvdkuf\/
(6) taqGcifyGef;ESifhwlaomr,m; = vifudkjrif&vQif MumjrifhpGmaom
umvrS vmaom taqGcifyGef;udkjrif 0rf;ajrmuf0rf;om&SdouJhodkY

178 t&Sift*P (vSnf;ul;)

0rf;ajrmuf\/ oDvESifhjynfh pkH\/ vifudk vkyfauR;wwf\/


uRefESifhwlaomr,m; = rdrdvifonf owfykwfjcif;'Pfjzifh Ncdrf;
ajcmuftyfonf&Sdaomf vifhtm;trsufrxGuf? onf;cH\/ vif\
tvdkodkYvdkuf\/
xdkckepfa,mufaomr,m;wdkYwGif olowfESifhwlaomr,m;? cdk;olESifhwlaom
r,m;? t&SiEf iS w
hf al omr,m;wdYk onf aoNyD;onfraS emuf i&JoYkdvm;&uke\
f / trdEiS hf
wlaomr,m;? ESrESifhwlaomr,m;? taqGcifyGef;ESifhwlaomr,m;? uRefESifhwlaom
r,m;wdkYonfum; aoNyD;onfrS aemuf edrme&wdewfjynfodkY vm;&ukef\/
a'oemawmfudkaxmufqaomf eukvrmwkol<u,fronf trdESifhwl
aom r,m;vnf;jzpf\/ ESrESifhwlaomr,m;vnf;jzpf\/ taqGcifyGef;ESifhwlaom
r,m;vnf;jzpf\/ uRefESifhwlaomr,m;vnf;jzpf\/ xdkYaMumifh ,aeYacwf trsdK;
aumif;orD;wdkYonf eukvrmwk ol<u,frudk pHxm;NyD; trd? ESr? taqGcifyGef;?
uRefwdkYESifhwlaom r,m;aumif;wdkYjzpfoihfay\/ olowf? cdk;ol? t&SifESifhwlaom
r,m;qdk;rsdK;rjzpfatmif a&Smif&Sm;oihfayawmh\/ refvnfq&mawmfuvnf; rCa'0
vuFm trsdK;aumif;orD;rsm; rSwfom;ap&eftwGuf]r,m;ckepfrsdK;? ,SdNrJdk;wGif? cdk;olt&Sif? olowfoGifodkY? tMuifr,m;?
vm;\i&J? tNrJrSwfbd? trdwrQ? ESrr,Gef;? cifyGef;ozG,f? uRefYES,fav;jzm?
r,m;rSmum;? edAmewfjynf? vm;NrJrnf\? ,if;onfhav;oG,f? r,m;0,fvnf;?
uRefYES,ftvm;? xdkr,m;rl? a,mufsm;qkyef? edAmefqkaumif;? awmif;urvGwf?
rcRwfwlwnf;? jynfhNrJrnf\/ rGef&nfxl;jrwf? xdkrdewfwdkY? usifh0wfwrl?
oabmjzLum;? pdwfwluRrf;0if? vlwdkYcGifEdIuf? vifESifhr,m;? jzpfcJhjim;u?
tm;remwrf;? r&Sufwrf;odkY? vlwrf;wpd? tpOf,Sdvnf;? [d&dMowyf? tNrJuyf
vsuf? udk,fMuyfxJESD;? oabmNyD;&Sif? armifBuD;ESr? wrQwlyif? uRefocifodkY?
vifudkraoG? &Sufdkao\/ raxatmufarh? rjyKavhbl;? aumufauGUBuHpnf?
avmfvnfpdu
k ?f pdwv
f v
kd u
kd o
f nf? trdu
k rf ,m;? vlEu
dI rf sm;\}
[k a&;om;xm;onfudkvnf; awGU&Sd&ay\/
(7)

eukvrmwk ZeD;armifEw
HS Ykd pHawmf0if{w'*fbx
UJG ;l rsm;&&SMd ujcif;
aemuftzdkY0,f jrwfAk'onf aZw0efausmif;awmfaeawmfrlpOf Oygoum?
Oygodumr wdkYudk tpOftwdkif; &mxl;XmeE& xm;awmfrlvwfaomf eukvrmwk
ZeD;armifESHwdkY\ tuRrf;w0if cifrif&if;ESD;aompdwf&SdMuvsuf ar;jref;avQmufxm;
tyfaompum;udk taMumif;twKywfjyKawmf rlum eukvydwkola|;BuD;udk]{w'*H bdua0 rr om0umeH OygoumeH 0dmoumeH ,'d'H eukvydwm
*[ywd=]&[ef;wd.Yk .. igb&k m;ESihf tuRr;f w0if cifrif&if;ES;D pum;udk ajymMum;Mu

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 179

onfh igbk&m;\ wynfhtrsdK;om;taygif;wdkYwGif eukvydwkola|;onf


tjrwfq;Hk jzpfay\}
[kvnf;aumif; eukvrmwkola|;uawmfBuD;udkvnf;]{w'*H bdua0 rr om0dumeH OygodumeH 0dmoumeH ,'d'H eukvrmwm
*[ywmeD}
]&[ef;wd.Yk . igb&k m;ESit
hf uRr;f w0if cifrif&if;ES;D aompum;udak jymMum;Muonfh
igbk&m;\wynfhtrsdK;orD;taygif;wdkYwGif eukvrmwk ola|;uawmfBuD;onf
tjrwfq;Hk jzpfay\}
[kvnf;aumif; toD;toD; pHawmf0if{w'*fbGJUxl;udk csD;jrifhawmf rlcJh&av\/ okdY
vQif eukv ydwo
k al X;BuD;ESifh eukvrmwkoal X;uawmfBuD;wkYd onf jrwfA'k \
pHawmf
0if {w'*fbJGUxl;wkdYukd &&SdcJhay&m ,aeYacwf trsdK;aumif;om; trsdK;aumif;orD;
ZeD;armifESHwkdYonfvnf; ,if;olaX;BuD; olaX;uawmfBuD;rsm;udk tm;ustwk,lNyD;
BudK;pm;usihfaqmifxkdufayawmh\/
eukvrmwk ZeD;armifEw
HS Ykdonfum; tjcm;awmf0ifpx
H m;{w'*f&iS rf sm;ESihf
tenf;i,f uGmjcm;ay\/ ,if;rSm ZeD;armifESHESpfOD;pvkH; b0awmfawmfrsm;rsm; twl
wuG aygif;zufcJh&jcif;yifjzpf\/ ,if;odkY b0rsm;pGmwdkYjzpfvmcJhNyD; b0ed*kH;vnf;
twlwuGyif uRwfwef;vnf;0ifcJh\/ pHawmf0if{w'*f bGJUxl;wdkYudkvnf; twlwuG
&&SdcJh Muay\/ b0aygif;rsm;pGmu ygvmaom&if;ESD;onfh txkHa&pufaMumifh jrwfAk'
udk zl;awGU&csdef ]]om;...om;}}[k ac:a0:onftxd jzpfcJhMuay\/ trSefrSm b0oH
o&m &SnfpGmaomumvywfvkH; tcspfarwm"mwf qufpyfudef;0yfrIaMumifhomjzpf
ay\/ jrwfAk'uvnf; ]a&S;a&S;b0wdu
Yk twlwuG aecJzh ;l ojzifv
h nf;aumif;? ypKye f
b0 tusdK;pD;yGm;udkaqmifGufjcif;jzifhvnf;aumif; ESpfyg;aomtaMumif;wdkYaMumifh
jrifvQifjrifcsif; jyif;pGmaomcspfjcif;onf trSefpifppfjzpfay\/ Oyrmaomfum; at;jraom
a&jyif &eHYoif;onfh Mumonf aygufa&muf BuD;yGm;vmouJhodkYyif cspfcifpkHrufjcif;onf
trSepf ifppfjzpfay\} [k a[mMum;csufvnf;&Sday\/ eukvrmwkZeD;armifESHwdkY\
tcsif;csif;wpfOD;udkwpfOD; cspfcifjcif;? jrwfAk'tm; cspfcifjcif;wdkYrSm a&S;b0? ,ckb0
wdkY twlwuGtusdK;pD;yGm;wdkYudk aqmifGufcJhjcif;aMumifhomjzpfaMumif; okH;oyfEdkif
ay\/
0wK eukvrmwkZeD;armifESHwdkYonf tdrfaxmifus aygif;zufcsdefrSp
wpfOD;tay:wpfOD; vGefusL;pGm usifhBuHrIr&SdykHudk jrwfAk'tm;avQmufxm;onfudk
awGUEdkifay\/ ZeD;armifESHwdkYuJhodkYyif ,aeYrsufarSmufacwf tMuifvifr,m;wdkY
onfvnf; wpfO;D udw
k pfO;D cspfcifum em;vnfrI tjynfjh zifh tdraf xmifro
I m,matmif
usifhaqmifoihfay\/ wpfOD;udkwpfOD;u ,kHMunfpdwfcs&rSomvQif tdrfaxmifa&;okc

180 t&Sift*P (vSnf;ul;)

udk cHpm;&rnfjzpf\/ odYk r[kwyf gu tdraf xmifa&;om,majzmifjh zL;Edik rf nfum; r[kwf


ygay/ ,if;ZeD;armifESHwdkYonf twGif;a&;udpw
dkYudk avQmufxm;onf omruao;
b0wdkif; tcsif;csif; IjrifvdkMuygukef\[lvnf; avQmufxm;cJhMuay\/ jrwfAk'
onfvnf; b0qufwdkif; ZeD;armifESHwdkY twlwuGqkHawGUvdkaomf o'g? oDv? pm*?
ynm[laomw&m; av;yg;wdkYnDrQzdkYvdkonf[k a[mawmfrlcJhaMumif; avhvmawGU&SdEdkif
ay\/ rnfonfhZeD;armifESHrqdk azmfjyygw&m;av;yg;wdkY [efcsufnDnD usifhokH;
aqmufwnfygu ,ckb0wGio
f mru b0qufwikd ;f twlwuG awGUqkEH ikd Mf urnfom
jzpfay\/ ypKyefb0vnf; wpfOD;udkwpfOD; az;az;rrjzifh ESpfoufzG,f? cspfcif
zG,af ompum;wdYk ukd ajymqdv
k suf azmfjyygw&m;av;yg;wdYk jynfph yHk gu pD;yGm;rsm;vnf;
jzpfxGef;Edkifrnfjzpfay\/ olawmfaumif;w&m;wdkYudk ESpfOD;om;usifhokH; vdkufemygu
ZeD;armifESHwdkY\b0onf ypKyefomru wrvGefb0wdkYwGifvnf; 0rf;ajrmuf0rf;om
jzifh qkHawGUEdkifrnfjzpfaMumif; 0wKu azmfTef;jyoaeay\/ xdkYaMumifh azmfjyyg
w&m; av;yg;wdkYudk wlrQpGm usifhokH;oihfouJhodkY olawmfaumif;w&m;udkvnf; em,l
usifhokH;oihfay\/
wpfzef eukvrmwkonf cifyGef;onf emrusef;jzpfaomtcg w&m;pum;
udk ajymMum;jcif;jzifh emrusef;olcifyGef;onfudk a&m*ga0'emrSxajrmufapcJhaMumif;
awGU&Sd&ay\/ onfrSmvnf; rdef;rjrwfwdkY\ usifh0wfudk vdkufemusifhokH;ol
wpfa,muftjzpf eukvrmwkol<u,frudk ay:vGifapyg\/ rnfolrqdk emrusef;
jzpfaecsdef rsm;aomtm;jzifh pdwftm;i,fwwfaomoabm &Sd&um; pdwfoufom
&m&aMumif;udk &SmazGwwfMuay\/ xdkYaMumifh vlemapmifhonf a&m*gonf oufom
ap&eftwGuf tm;ay;pum;udkajymMum;oihf\/ wpfpkHwpfa,muf\ tqufrjywf
wGef;tm;ay;rIonf atmifjrifrI\t"duaomhcsufyif jzpfonfr[kwfygavm/
eukvrmwkonf rdrdtay: pdwfrcsaomcifyGef;onftm; pdwfcsvufcsjzifh
b0ul;aumif;ap&eftwGuf tm;ay;pum;udk tqufrjywfajymqdkaMumif; avhvm
awGU&SdEdkifay\/ emrusef;jzpfolwdkYtzdkY&mvnf; ZeD;r,m;? orD;om;wdkYtm; pdwfrcs
jcif;rSmvnf; jzpfavhjzpfx&Sad om obmw&m;yifjzpfay\/ pdwaf umif;ESv;Hk aumif;jzifh
pdwaf jzmifph mG b0ul;ajymif;oGm;ap&eftwGuo
f m vlemapmifo
h o
l nf w&m;pum;wdYk ukd
ajymqdkayjcif;jzifh taxmuftyHhay;oihfay\/ xdkYaMumifh vlemtm; teD;uyfjyKpk
olwdkYonf eukvrmwkudkyrmxm;um rusef;rmoltm; jyKpkvkyfauR;oihfay\/
eukvrmwkonf tusifph m&dwy ikd ;f vnf; aomwmyefjzpfonft
h m;avsmfpmG
ig;yg;oDvudk pGJNrJpGmusifhokH;oljzpfaMumif; awGUEdkifay\/ wpfzef eukvrmwkonf
udk,fwdkif csrf;omaom ol<u,fryifjzpfvifhupm; Adkif;iif&ef? odk;arG;cif;udkjyKvkyf&ef
wwfuRrf;vdrm aMumif; avhvmawGU&S&d ay\/ onfuMkd unfah omf avmuvlom;wdYk
onf rnfrQyifcsrf;omapumrl twwfynmwpfckckudk tenf;qkH;wwfajrmufxm;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 181

oihaf Mumif; rSwo


f m;oifah y\/ qif;&Jorl sm; tzdYk um; ajymp&myifvrkd nf r[kwyf gay/
tNrJajymif;vJaeaomavmuBuD; Opmypnf;wdkY\ xm0pOf wnfNrJae&efrSmum;
tvGefyifcJ,Of;vS&um; b0wGif pm;? 0wf? aea&; tqifajyap&eftwGuf tenf;qkH;
twwfynmwpfckudk wwfajrmufxm;oihfay\/
wpfzef eukvrmwkonf tu,f cifyGef;onf uG,fvGefonf&Sdaomf
aemuftdrfaxmif jyKrnfholr[kwfaMumif; jrwfAk'uyif axmufcHcsufay;xm;onfh
olyifjzpf\/ cifyGef;onfqkH;yg;NyD;aomZeD;onfudk twk,lp&mygay/ eukvrmwk
onf oDvNrJ\/ orm"dvnf;cdik \
f / jrwfA'k t
m; xm0pOf ud;k uG,q
f nf;uyfov
l nf;
jzpfay\/ eukvydwkol<u,ftzdkY&m eukvrmwkol<u,frwnf;[laom ZeD;aumif;
udak wGUqk&H jcif;onf b0gb0uygvmaom a&puftxkyH g&rDwYkd aMumifyh if jzpfaMumif;
avhvmawGU&SdEdkifay\/
eukvrmwkol<u,fr ZeD;armifESHESpfOD;om;wdkYonf oHo&mb0gb0u
awmif;qkjyKcJzh ;l aomtcsderf o
S nf jrwfA'k v
ufxufwikd af tmif jznfq
h nf;cJah om yg&rD
"mwfcHwdkYaMumifh b0wGif jrwfAk'ESifh w&if;wESD;cifrifol trsdK;om; trsdK;orD;
xktaygif;wGif tjrwfq;Hk jzpfaom pHawmf0if {w'*fbUJG xl;wdYk ukd tjcm;olwYkd EiS rhf wlbJ
,if;wdkYZeD;armifESHESpfa,mufwdkY twlwuG&&SdaMumif; awGU&SdEdkifay\/ xdkYaMumifh
,aeYacwftrsdK;aumif;om;? trsdK;aumif;orD;wdkYonf rdrdwdkYonf ZeD;? cifyGef;wdkYESifh
b0wdkif;twlwuG qkHawGUvdkygvQif eukvrmwk? eukydwkol<u,fZeD; armifESHwdkYudk
pHyrmxm; o'g? oDv? pm*? ynmwdkYwlrQatmifusifhaqmifoihfay\/ xdkrSwpfqifh
olawmfaumif;w&m;wdkYudk emMum;usifhokH;jcif;jzifh b0wdkif;b0wdkif; twlwuG
aygif;qkH&rnfhtjyif jzpfav&mb0wdkYvnf; csrf;omokcwdkYudkcHpm;Edkifrnfom
jzpfayawmh\/

YX;WZ

182 t&Sift*P (vSnf;ul;)

tcef;-11

awmf0ifpx
H m; umVD trsdK;orD;
jrwfAk'onf bk&m;jzpfawmfrlNyD;aemuf Ak'bmomudkwnfaxmifawmfrl\/
w&m;a[mawmfrlNyD; Ak'bmom0ifjzpfatmif pGrf;aqmifEdkifcJh\/ ol\wynfhom;
&[ef;awmfwYkd uv
kd nf; w&m;a[majymNyD; Ak'b
mom0ifrsm; wk;d wufatmif pGr;f aqmif
apcJh\/ ,if;odkY Ak'bmom0ifrsm; wkd;wufjzpfay:vm&jcif;rSm Ak'ukd,fawmfwkdif
rsufarSmufa&S;&Ia[majymrI? wynfhom0uwdkY\ rsufarSmufvufawGUa[majymrI
wdkYaMumifhyifjzpf\/ odkYaomfvnf; jrwfAk'vufxufawmf wpfyg;aomol\ pum;
udk Mum;kjH zifh (jrwfA'k u
rkd zl;awGU&bJ) Ak'b
mom0ifjzpfvmaom trsdK;orD; wpfO;D ay:
xGucf zhJ ;l \/ olronf wpfqifph um;udMk um;rQkjH zifh aomwmywdz v
kd o
f Ykd yif a&mufco
hJ l
jzpf\/ trsdK;orD;xktwGi;f yxrqk;H aom aomwmyefwnfov
l nf; jzpf\/ ,if;rSm
tjcm;olr[kwf/ umVDtrsdK;orD;yifjzpf\/ umVDtrsdK;orD;\ awmf0ifpHxm; b0
txkywfudk ,aeYacwftrsdK;orD;xkonf twk,ltm;usoihfay\/
awmf0ifpx
H m; umVDtrsdK;orD;\ twdwZf mwfaMumif; a&S;qkawmif;
umVDtrsdK;orD;onf y'krkw&jrwfAk'vufxuf [Hom0wDjynf
uk&&C&NrdKU wpfckaomtrsdK;tdrfwGif trsdK;aumif;orD;jzpfcJh\/ tcgwpfyg; olr
onf jrwfAk'\w&m;awmfudk em,lpOf y'krkw&jrwfAk'onf trsdK;aumif;orD;wpfOD;
tm; ]udk,fwdkifbk&m;&Sifudk rzl;awGU&bJvsuf wpfqifhMum;ojzifh bk&m;*kPfudk
ouf0if,kHMunfaom (tEk0yoE)t&m0,f tjrwfqkH;jzpfaom awmf0ifpHxm;
{w'*f &mxl;} xm;awmfrlonfudk awGUjrifcJh&\/ xdkYaMumifh olronf ]aemiftcg
igonfvnf; trsdK;orD;uJo
h Ykd wpfqifph um;Mum; jrwfA'k t
m; ouf0if,MHk unfol
trsKd ;orD;taygif;wGif {w'*fbUJG xl;&&ygvd\
k }[k awmif;qkqckd \
hJ / ,if;odYk awmif;qk

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 183

qdkNyD; ukodkvfyg&rDrsm;udkjznfhqnf;cJh&m a*gwrjrwfAk'\vufxuf qkawmif;


jynfhcJh\/
aemufq;Hk b0 umVDoal |;orD;jzpfjcif;
xdktrsdK;aumif;orD;onf urmwpfodef;wdkYumvywfvkH; ewfjynf? vlUjynf
wdkYom usifvnfusufpm;cJh&\/ a*gwrjrwfAk'\vufxufawmfum;
&mZN*dK[fjynf ola|;orD; jzpfvmav\/ rdbwdkYu olr\trnfudk ]umVD}[k rSnfh
ac:Muav\/ olronf tG,fodkYa&mufvwfaomf t0Ed'udPyxwdkif;? uk&&
C&NrdKUom;ESifh rdbwdkYu xdrf;jrm;ay;pm;ojzifh xdkuk&&C&NrdKU ola|;om;tdrfodkY
vdkufygcJh&av\/ xdkYaemuf umVDrSm xdkcifyGef;onfESifh aygif;oif;qufqHrIaMumifh
EIwfikHoaEwnfcJhav\/
umVDonf EIwfikHoaE&ifhusufvwfaomf ]rdbESiahf 0;uGm&m olwpfyg;wd\
Yk
aetdrf rD;SL;oefpY if zGm;jrif&jcif;rnfonf roihaf vsmaf cs}[k BuHpnfpOf;pm;rd rdrd\
NrdKUjzpfonfh &mZN*dK[f&Sd rdbtdrfodkYjyefvmcJh\/ wpfaeYaomnOfhtzdkYtwGif;0,f
rdr\
d aexdik &f m jyom'ftxufaumif;uif &yfwnfvsuf &wemok;H yg;*kPaf us;Zl;udk
ajymqdkaeMuonfh omwm*d&ewfrif;? a[r0wewfrif; wdkY\w&m;pum;udkMum;em&
wpfqifhMum;ojzifh omoemawmf ouf0if,kHMunfrI o'gw&m;udk jzpfapNyD;vQif
bk&m;&Sifudk rzl;jrif&bJvsufyif aomwmywdzdkvf wnfav\/ umVDtrsdK;orD;\
w&m;pum;udk Mum;&aomtcsdefum; r[mou&mZf 103- ck? 0gqdkvjynfh "rpMum
w&m;a[mawmfrlaomaeY oef;acgif,Htcsdefjzpf\/
omwm*d&ewfrif;ESihf a[r0wewfrif;wdt
Yk aMumif;
omwm*d&ewfrif;ESifh a[r0wewfrif;wdkYonf uybk&m;&Sifvufxuf
trsdK;aumif;om; oli,fcsif;ESpaf ,muf jzpfc\
hJ / ,if;oli,fcsif;ESpaf ,mufwYkd onf
uybk&m;&Sif\ o&D&arGawmfjrwfudk Xmyem apwDawmfBuD;wnfNyD;aomtcg
vlUabmifrx
S u
G
f jrwfA'k rsufarSmufawmfu wynfch cH MhJ uaom om0uBuD;wdYk xw
H iG f
&Sif &[ef;jyKMuukef\/ xdkoli,fcsif; &[ef;ESpfyg;onf tvZD'kDvyk*dK vfudkom
iJhnmapmifha&SmufrdaomaMumifh t*wd w&m;vdkufpm;rIjzifh aemifwwpfzefylyefjcif;
ukuKpjzpfum pkwdjywfa<uaovGefaomtcg txufewfjynf rjzpfEdkifMubJ
xdk&[ef;ESpfyg;wdkYwGif wpfyg;onf [dr0EmawmtwGif; a[r0wrnfaom awmif
a[r0wtrnf&Sdaom ewfbDvl;rif;jzpfav\/ tjcm;wpfyg;onfum; rZdra'o
twGif; omw rnfaomawmif omwm*d&trnf&Sdaom ewfbDvl;rif;jzpfav\/
wpfckaom ewfobiftpnf;ta0; xdkewfbDvl;rif;ESpfa,mufwdkYonf
]]tu,f wpfa,mufa,muf\a'o tHhbG,fo&J xl;uJaomtaMumif;wdkYudk

184 t&Sift*P (vSnf;ul;)

awGUjrifMum;odcJhygu tjcm; wpfa,muftm; vma&mufajymMum;vSnfhyg}}[k tcsif;


csif; uwdu0wfjyKxm;Muav\/ odkYvQif omwm*d&ewfrif;ESifh a[r0wewfrif;
oli,fcsif;ESpfa,mufwdkYonf tcsif;csif;uwdu0wfpum;udk ajymqdkxm;rIjyKMuvsuf
xdkewfbDvl;b0udk rpGefYEdkifMubJ aygif;oif;qufqHaexdkifcJhMu&m bk&m;wpfql
ESiw
hf pfqt
l Mum;umvwnf;[laom Ak'E & toacsF,suyfwpfcyk if ausmfveG cf ahJ v\/
a*gwrjrwfAk'tavmif; y#doaEwnfaeawmfrlaomtcg jzpfay:aomedrdwfBuD; okH;
q,fhESpfyg;udk awGUjrifMuygukefaomfvnf; ]]taMumif;aMumifh edrdwfwdkYjzpf ukef
\}}[k rqifjcifrdMuukef/ tavmif;awmfzGm;jrif&mtcg? awmxGuf&mtcg? bk&m;jzpf
&mtcgwdkYvnf; edrdwfBuD;wdkYjzpfay:&m ,if;ewfrif;BuD;ESpfOD;wdkYonf ]]
taMumif;rsm;aMumifh edrdwfwdkYonfjzpfukef\}}[k a&S;enf;twlyif rpOf;pm;
rqifjcifrdMuay/
jrwfAk'onf y0*Dig;OD;udk "rpMuma'oemawmfudk a[mMum;awmf
rlonf&Sdaomf jzpfay:vmaom edrdwfBuD;wdkYaMumifh "rpMuma'oemawmf a[m
awmfrlonfudk omwm*d&ewfrif;BuD; od&SdNyD; ewfbDvl;y&dowf ig;&mESifhwuG em,l
Muaomfvnf; wpfpw
Hk pfcak om r*fzv
kd w
f &m;xl; udk r&Edik cf ahJ cs/ tb,fah Mumifq
h akd omf
omwm*d&ewfbDvl;rif;onf rdrd\oli,fcsif;jzpfaom a[r0w ewfbDvl;rif;udk
trSwf&pdwfysHUvGifhaeaomaMumifh r*fzdkvfr&jcif;jzpf\/ xdktcg omwm*d& ewfrif;
onf ]]ig\oli,fcsif; a[r0wewfrif;udk oGm;a&mufac:,lcJhNyD;rS xdkoli,fcsif;ESifh
twl wuG vma&muf w&m;a'oemawmfudk emMum;awmhtHh}}[kBuH [dr0Em
odkYoGm;av\/ xdktcsdef a[r0wewfrif;BuD;onfvnf; [dr0EmawmtwGif;
edrdwfBuD;okH;q,fhESpfyg;wdkY tHhbG,fo&J xl;xl;uJuJ jzpfay:aeonfudkawGU
oli,fcsif;jzpfol omwm*d&ewfrif;tm; uwdu0wftwdkif; ajymMum;&ef xGufvmcJh
\/
xdktcg ewfrif;BuD;ESpfOD;wdkYonf &mZN*dK[fNrdKU\tay: umVDola|;uawmf
\ tdrt
f xuf aumif;uifjyif0,f &ifqikd af wGUqkNH yD; jrwfA'k y iG ahf wmfr
l "rpMumw&m;
a'oemawmfudk a[mawmf rljcif;ESihf pyfvsO;f ewfrif;ESpyf g;wdYk onf atmufygtwdik ;f
tcsif;csif; ar;jref;ajzMum;Mu\/
(omwm*d&ewfbDvl;) ]]tcsif; a[r0w... ,aeYum; wpfq,fhig;&uf
ajrmuf OykofaeYwnf;? nOfhonf awmufyxif&Sm;\/ jrwfaom*kPf
wdkYjzifh&tyfaom trnfawmf&Sdawmfrlaom a*gwrjrwfAk'udk ,ck
zl;jrifMutHh}}
(a[r0wewfbDvl;) ]]tcsif; omwm*d&... oif\q&m xdjk rwfA'k o
nf
ow0gtm;vkH; wm'd*kPfESifh jynfhpkHonfjzpf pdwfudkrwkefrvIyf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 185

aumif;pGmxm;Edkifyg\avm/ |mkHaomfvnf;aumif;? ted|mkHaomf


vnf;aumif;? BuHpnfrI ]0dwuf}wdkYonf xdkjrwfAk'\tvdkodkYvdkuf
jzpfukef\avm/}}
(omwm*d&ewfbDvl;) ]]tcsif; a[r0w... igwdkYq&m jrwfAk'onf ow
0gtm;vkH;wdkY wm'd*kPfESifhjynfhpkHonfjzpf pdwfudkrwkefrvIyf aumif;pGm
xm;Edkifyg\/ |mkHvnf;aumif;? ted|mkHvnf;aumif;? BuHpnfrI
]0dwuf}wdkYonf xdkjrwfAk'\tvdkodkYvdkufjzpfukef\/}}
(a[r0wewfbv
D ;l ) ]]tcsif;omwm*d&... xdjk rwfA'k o
nf ray;aomOpmudk
rcdk;,lbJ &Sdyg\avm? ow0gwdkY nif;qJowfjzwfrIrS apmifhpnf;yg\
avm? arhavsmhaMumif; umr*kPfig;yg; wdkY pdwfouf0ifrIrS uif;a0;yg\
avm/ psmefudk rqdwfokOf;apbJ&Sdyg\avm/}}
(omwm*d&ewfbDvl;) ]]tcsif;a[r0w... igwdkYq&m jrwfAk'onf ray;
aom Opmudk rckd;,lwwfyg/ ow0gwdkY nif;qJowfjzwfrIrS a&SmifMuOf
yg\/ arhavsmhaMumif;jzpfaom umr*kPf ig;yg;wdkY pdwfouf0ifrIrS a0;yg
\/ jrwfAk'onf psmefudk rqdwfokOf;apyg/}}
(a[r0wewfbDvl;) ]]tcsif;omwm*d&... oifwdkYq&m jrwfAk'onf
odvsuf cRwf,Gif;aompum;udkrajymqdkbJ &Sdyg\avm/ Murf;MuKwfaom
pum;r&Sdol jzpfyg\avm? ysufpD;aMumif; pum;udk rqdkoljzpfyg\avm?
Nydefzsif;aompum;udk rajymqdkol jzpfyg\avm/}}
(omwm*d&ewfbDvl;) ]]tcsif;a[r0w.. igwdkYq&m jrwfAk'onf odvsuf
cRwf,Gif;aom pum;udk rajymqdkyg/ Murf;MuKwfaompum; r&Sdoljzpfyg\/
ysufpD;aMumif;pum;udk rajymqdkol jzpfyg\/ ynmjzifh EdIif;csdefydkif;jcm;
tusdK;&Sdaompum;udkom ajymqdkoljzpfyg\/
(a[r0wewfbDvl;) ]]tcsif;omwm*d&.. oifwdkYq&m jrwfAk'onf umr
*kPfwdkY rwyfpGef;oljzpfyg\avm/ pdwfonf raemufusKbJ &Sdyg\avm?
arm[tm;vk;H udk vGeaf jrmufNyD;ol jzpfyg\avm? w&m;wdYk ynmrsufp&d o
dS l
jzpfyg\avm/}}
(omwm*d&ewfbDvl;) ]]tcsif;a[r0w... igwdkYq&mjrwfAk'onf umr
*kPfwdkY rwyfpGef;ol jzpfyg\/ pdwfonf raemufusKbJ&Sdyg\/ arm[
tm;vkH;udk vGefajrmufNyD;oljzpfyg\/ jrwfAk'onf w&m;wdkY ynm
rsufpd&Sdoljzpfyg\/
(a[r0wewfbDvl;) ]]tcsif;omwm*d&... oifwdkYq&m jrwfAk'onf 0dZm
okH;yg;ESifh jynfhpkHoljzpfyg\avm/ pifMu,faom tusifhp&P&Sdol
jzpfyg\avm/ xdkjrwfAk'tm; tmoa0gwdkY ukefcrf;ygNyDavm/ wpfzef

186 t&Sift*P (vSnf;ul;)

y#doaEaejcif;r&Sdol jzpfyg\avm/}}
(omwm*d&ewfbDvl;) ]]tcsif;a[r0w...igwdkYq&m jrwfAk'onf 0dZm
okH;yg;ESifh jynfhpkHoljzpfyg\/ pifMu,faom tusifhp&P&Sdoljzpfyg\/
xdkjrwfAk'tm; tmoa0g tvkH;pkHwdkY ukefcrf;NyD;ygNyD? xdkjrwfAk'tm;
wpfzefy#doaEaejcif;r&Sdawmhyg/
,if;odYk a[r0wewfbv
D ;l ESihf omwm*d&ewfbv
D ;l wdYk onf jrwfA'k E iS phf yf
w&m; pum;wdkYudk tcsif;csif;ar;jref;jcif;? ajzqdkjcif;rsm;udkajymqdkMuav\/
,if;aemuf jrwfAk'xHodkY oGm;a&mufum w&m;awmfudkem,lNyD; aomwmyef
wnfcJhMu\/
,if;ewfbDvl; rif;ESpfyg;wdkY ajymqdkaqG;aEG;aeaomaeYum; &mZN*dK[fNrdKU
0gqdkv yGJobifBuD; qif,ifusif;yaomaeYjzpf\/ xdktcg &mZN*dK[fjynf uk&&C&
NrdKUol umVDtrnf&Sdaom trsdK;aumif;orD;onf rdbwdkY\tdrfjyom'fxufodkYwuf
avomwHcg;udzk iG v
hf suf zGm;tHq
h q
J aJ om ud,
k 0f ef\yifyef;jcif;udk y,fazsmufvo
kd jzifh
avnif;cHum &yfwnfaeqJjzpf\/ ,if;odkYaecdkuf ewfbDvl;rif;wdkYajyma[maom
bk&m;*kPfawmfrsm;udk wpfqifhpum;Mum;em&av\/ odkY Mum;em &ojzifh
umVDtrsdK;aumif;orD;onf trsdK;orD;wdYk wiG f a&;OD;pGm aomwmyefwnfaom t&d,m
om0dumrjzpf trsdK;orD;ydkif;wGif tBuD;qkH;trBuD;ozG,fyifjzpf\/ xdknOfhrSmyif
umVDtrsdK;aumif; orD;onf owdkYom; (aomPuk#duPrax&f)tavmif;udk
zGm;jrifav\/ xdkYaemuf rdbtdrfwGif tvdk&SdoavmufaexdkifNyD;vQif rdrdae&m
uk&&C&NrdKUodkYjyefoGm;av\/xdkae&m omwm*d&ESifh a[r0wewfrif;wdkYESifhpyf
t|uxmwdkY rwlnDonfhtqdk trdefYESpf&yfudkawGU&Sd&ay\/ ,if;wdkYrSm{uuedygwf t*Fw
k & t|uxm zGifhjyykHrSm- omwm*d&ewfrif;onf "rpMum
w&m;awmfudkem,l aomwmyefjzpfNyD;rS rdrdoli,fcsif; a[r0wewfbDvl;rif;udk
oGm;a&mufac:,l&m &mZN*dK[fNrdKUodYk a&mufaeaom (uk&&C&NrdKUol) umVDtrsdK;aumif;
orD;\zciftdrftay: aumif;uifawGUqkHMu a[r0wewfbDvl;rif;u omwm*d&
ewfbv
D ;l rif;udk bk&m;&Si\
f um,ormpm&? tmZD0? raemormpm&wdYk ukd ar;av\/
omwm*d&ewfbDvl;rif;uvnf; ar;wdkif;ar;wdkif; ajzMum;av\/ odkYvQif
bk&m;&Sif\ udk,fawmfaus;Zl;? *kPfawmfaus;Zl;udk ar;ajzonf\ tpGrf;jzifh a[r
0wokwefNyD;qkH;vwfaomf a[r0wewfbDvl;rif;onf oli,fcsif; omwm*d&ewf
bDvl;rif;\w&m;a'oemudk tpOfavsmufojzifh PfudkapvTwf aomwmywd
zdkvfwnfav\[k zGifhjyav\/
okwe yd gwt|uxm a[r0wokwfzGifhjyykHrSmum;- omwm*d&ewfbDvl;rif;
onf "rpMumw&m;em,l rdrdoli,fcsif; a[r0wewfbDvl;rif;udk trSwf&pdwf
ysHUvGifhaeaomaMumifh r*fzdkvfr&ao;bJ oli,fcsif;udktac:oGm;NyD; wpfzefjyefvm

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 187

aomtcg bk&m;&Sif\w&m;udkem,l&rS ewfbDvl;rif;ESpfOD;vkH;yif aomwmyefjzpfMu


\[k zGifhjyxm;av\/
,if;odkYtqdkESpf&yfrwlnDaMumif; awGU&Sd&ay\/ odkYaomfvnf; rif;uGef;
q&mawmf wdyd#u"&"rb@m*g&duq&mawmf t&Sif0dpdwom&mbd0Ho q&mawmf
bk&m;u r[mAk'0ifwGif ,if;tqdkESpf&yfESifhpyf ]]xdkodkYtqdktrdefYrwlnDjcif;rSm
bmPurax&fwdkY\tvdktwdkif;om}}[k rSwfcsufjyKxm;awmfrlonfudk avhvm
awGU&Sd&ay\/
rnfodkYyifjzpfumrl omwm*d&ESifh a[r0wewfbDvl;rif;wdkY ar;jref;ajzqdk
aomw&m;pum;wdYk onf aemufyikd ;f wGif a[r0wokwe [
f k jzpfvmav\/ ewfbv
D ;l
rif; ESpfa,mufwdkY onfvnf; aomwmyefwnfcJhMuav\/ ,if;wdkY\w&m;pum;udk
wpfqifhMum;kHrQjzifh omoemawmfudk ouf0if,kHMunfum umVDtrsdK;aumif;orD;
onfvnf; aomwmyefjzpfcJh&onfom jzpfay\/
om;awmf aomPuk#u
d P
xdkumVDtrsdK;aumif;orD;rS arG;zGm;aomowdkYom;udk trnfrSnfhaomtcg
]aomP}[k rSnfhac:Muav\/ ,if;aomPoli,frSm q,foef;wef em;wefqmudk
yefqif&oljzpf ]aomP uk#d uPola|;om;}[k trnfxyfrH wGifjyefav\/
,if;tcsdef t&Sifr[mupnf;rax&fonf uk&&C&NrdKUudk trSDa*gp&*grfjyK
yywrnfaom (wpfenf;-y0wrnfaom? wpfenf; Oy0w rnfaom)awmif
oDwif;okH;awmfrlcsdefvnf;jzpf\/ umVDola|;uawmf trsdK;aumif;orD;onf
t&Sirf [mupn;f rax&fukd jyKpkvyk af uR;\/ rax&fonfvnf; umVDoal |;uawmf\
tdrfodkY tNrJrjywf <uawmfrl\/ aomPoli,fonfvnf; tNrJrjywf rax&fjrwf\
txH vSnv
hf nf usufpm;vsuf rax&fjrwfEiS hf tuRrf;w0if cifrif;&if;ES;D ol jzpfav
\/ aomPola|;om;onf tcgtcGifh&Sdwdkif; rax&fjrwfxHqnf;uyf&ef oGm;a&muf
\/ rax&fjrwfuvnf; aomPola|;om;tm; w&m;"rukd rjywfa[m\/ xdYk aMumifh
aomPola|;om;onf oHa0*rsm;jzpfvsuf w&m;usifh&ef xufoefaomvkHYv&Sd
vsufom aexdkifav\/
yxroHa0*
wpfckaomtcg aomPola|;om;onf vSnf;ukefonfwdkYESifhwuG
ukeaf &mif;0,f&eftwGuf OaZejD ynfoYkd omG ;\/ ,if;odYk omG ;vwfaomf vrf;c&D;tMum;
awmtkyfwpfcktwGif; pcef;cs ntdyf&yfem;av\/ nOfhtcg aomPola|;
om;onf vltrsm;ESifhusyfwnf; usOf;ajrmif;pGm aexdkif&rIrSaMumufojzifh tjcm;
oihfawmfaom ae&mwpfckodkY ajymif;aTUtdyf\/ eHeufrdk;vif; c&D;quf&mtcg

188 t&Sift*P (vSnf;ul;)

wpfa,mufaomolurQvnf; aomPola|;om;udk rEdI;rdMubJ arhavsmhpGmjzifhyif


c&D;qufMuav\/
aomPola|;om;onf eHeufrdk;aomuf tdyf&mrSEdk;vwfaomf wpfa,muf
aomolrQudkyif rjrifawGU&aomaMumifh vSnf;ukefonfwdkY oGm;onfhvrf;aMumif;
twdkif;vdkufpOf wpfckaom yifanmifyifokdY a&mufav\/ aomPola|;om;onf
,if;yifanmifyif rdrd\tdk;wdkYrSjyKwfaom tom;wdkYudk rdrdudk,fwdkifyif jyef
pm;aomufaeaom Nydwma,mufsm;wpfa,mufudk jrifawGU\/ xdktcg aomP
ola|;om;onf ]]oifonf tb,folenf;}}[k ar;\/ Nydwmu ]]tdkt&Sif... tuREfkyf
um; Nydwmjzpfygonf}}[k ajzMum;\/ ]]tarmif.. tb,fhaMumifh uJhodkYjyKvkyf&
ygoenf;}} [k ar;jyef\/ Nydwm u ]]rdr\
d a&S;uHaMumifh uJo
h Ykd jyKvkyaf e&ygonf}}[k
ajzMum;\/ wpfzef aomPola|;om;u ]]xdk oifjyKcJhonfh a&S;uH[lonf tb,fodkY
aom uHjzpfoenf;}}[k ar;jyef\/ xdktcg Nydwmonf ]]tdkt&Sif.. tuREfkyfum;
a&S;tcgu bmkupNrdKUom; aumufuspfpOf;vJaomukefonfwpfOD;jzpfcJh ol
wpfyg;wdkY\Opmrsm;udk vdrfvnfpm;aomufcJhrd\/ rQ ruao; &[ef;oHCm
awmfrsm;qGrf;cH<uvmonfudk ]]oifwdkY\tom;udk oifwdkYpm;Muygawmhvm;}} [k
qJa&;pum;ajymMum;rdcJhygNyD/ xdktukodkvfuHaMumifh ,cktcsdef t&Sifhom; jrif
awGUae&onfhtwdkif; qif;&J'kuwdkYudk cHpm;ae&ygonf}}[k ajzMum;av\/
xdktaMumif;udk Mum;od&aomaMumifh aomPola|;om;onf oHa0*jzpfav\/
um; aomP\yxrqkH;aom oHa0*jzpf\/
'kw,
d oHa0*
wpfzef c&D;qufcjhJ yefaomf cHwiG ;f rS aoG;eufrsm;wawGawG ,dpk ;D usaeonfh
Nydwmoli,f ESpfa,mufwdkYudk jrifawGU&jyef\/ ,ifwdkYtm;vnf; a&S;enf;twlyif
ar;av\/ xdkNydwmi,fwdkYonfvnf; aomPola|;om;tm; rdrdwdkY\a&S;ujyKcJhaom
tukodkvfuHudk ajymqdkMuav\/ ajymqdkonfhtaMumif;rSm- xdkoli,fwdkYonf
a&S;b0vljzpfpOf bmkupNrdKU touftG,fi,fpOf tcg0,f eHYoma&mif;0,frIjzifh
toufarG;Mu\/ ,if;odkYjyKvkyfMupOf wpfaeUaomtcg rdrdwdkY\ rdcifu &[Em
t&SifjrwfwdkYudkyifhzdwf qGrf;qufuyfvSL'gef;onf&Sdaomf tdrfodkYjyefvmMu
]]tdktar... uREfkyfwdkY\Opmudk tb,faMumifh &[ef;rsm;tm;ay;vSLbdoenf;?
tarvSLonfh abmZOfudk pm;okH;Muonfh&[ef;wdkY\cHwGif;rS aoG;eufrsm;wyGufyGuf
,dkxGufygapownf;}}[k usdefqJMuav\/ xdkoli,fwdkYonf xdktukodkvfuHaMumifh
i&J usa&mufcJh&\/ aomP ola|;om; ESifhawGUaomtcgvnf; xdktukodkvfuH\
tusdK;0dyguf<uif;aMumifhyif Nydwmb0jzpf& qif;&J'kuudkcHpm;&av\/ azmfjy
NyD;aomtaMumif;t&mudkMum;&vnf; aomPola|;om;onf a&S;uxufydkrdk

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 189

oHa0*jyif;pGmjzpfav\/
&[ef;jyKjcif;
,if;odkYoHa0*jzpfaom aomPola|;om;onf a&mif;0,frIudpwdkYudk
NyD;qkH;apNyD;vQif uk&&C&NrdKUodkY jyefa&mufaomtcg t&Sifr[mupnf;rax&f
jrwfxHodkY qnf;uyf xdktaMumif;udk avQmufxm;av\/ rax&fjrwfonfvnf;
oHo&mvnfjcif;\tjypf? oHo&mjywfjcif;\tusdK; tmedoifwYkd ukd xifpmG jyK w&m;
a[mawmfrl\/ aomPola|;om;onf tdrfodkYjyefvmNyD; t&Sifr[mupnf;
rax&fjrwftxHrS Mum;odcJh&aomw&m;udk qifjcif\/ NydwmwdkY\tjzpfudkvnf;
atmufarh\/ ,if;odkYqifjcifatmufarhaom aomPola|;om;\Pf oHo&m
0#fqif;&Jonf tvGefYtvGefaMumufzufzG,fjzpf xifvmav\/ &[ef;jyK&efvnf;
pdwftm;xufoefvmav\/
eHeufrdk;aomufaomtcg aomPola|;om;onf t&Sifr[mupnf;rax&f
xH csOf;uyf &Sif&[ef;jyKay;yg&ef avQmufMum;av\/ xdktcg t&Sifr[mupnf;
rax&fjrwfonf ]]aomP ola|;om;\Pfum; &ifhusufjcif;odkYra&mufao;}}
[kodjrifae Pfynm&ifhusufcsdefudk apmifhqdkif;vdkaomaMumifh ]]aomP...
wpfa,mufwnf;omtdyf&? wpfa,mufwnf;om pm;&onfh jrwfaomtusifhudk
toufxufqkH;usifhzdkY&ef cJ,Of;vS\/ odkYjzpf&um; aomP... igwdkufwGef;vdkonfrSm
oifonf vlUabmifomvQifaexdkifvsuf tcgtm;avsmfpGm wpfa,mufwnf;om
tdyf&? wpfa,mufwnf;ompm;&onfh jrwfAk'\tqkH;tr[kqdktyfaom jrwf
aomtusifhudkusifhOD;avmh}}[k rdefYawmfrlav\/ xdktcg aomPola|;om;\
a`Ersm;uvnf; r&ifhusufao;? oHa0*Pfuvnf; tvGefBuD;rxufao;aom
aMumifh &[ef;jyK&eftBuHtpnfonf acwrQNidrfoufoGm;av\/ wpfzef rax&f
jrwf\w&m;a'oemawmfudk em,lNyD;&[ef;jyK&ef 'kwd,tBudrfpdwfGwf jyef\/
xk d Y a Mumif h rax&f j rwf t m; 'k w d , tBud r f & [ef ; jyKay;&ef a vQmuf w if j yef \ /
xdktBudrfvnf; rax&fjrwfonf a&S;enf;twlyif y,fjrpfawmfrl\/
wwd,tBudrfajrmufavQmufxm;aomtcgum; t&Sifr[mupnf;rax&f
jrwfonf ]],cktcgaomPudk &SifjyKay;&ef tcsdefwefNyD}}[k qifjcifawmfrl
&SifjyKay;av\/ &SifjyKay;NyD;aemuf qufvufyif &[ef;jyKay;&efjzpfaomfvnf;
xdktcsdef &[ef;wdkYonfrsm;aomtm;jzifh rZdrwdkufomvQif aeMuaomaMumifh
xdkuk&&C&NrdKU &[ef;awmfESpfyg;okH;yg;avmufomvQif oDwif;okH; aexdkifawmfrl
Mu\/ xdktcsdefvnf; &[ef;cHay;jcif;[laom Oyor'uHudk aqmifGufcGifh&Sdaom
&[ef;oHCmta&twGufrSm oHCmwpfusdyf&SdrSom txajrmufav\/ xdkYaMumifh
aomP &SifomraPtm; &[ef;jyKay;&eftwGuf oHCmwpfusdyf&&Sdatmif pkaqmif;

190 t&Sift*P (vSnf;ul;)

rIonf okH;ESpfvGefrS jzpfajrmufav\/ odkYjzpf&um; tvGefyifyef;qif;&JpGm okH;ESpf


ausmfvGefrS *kdPf;oHCmwpfusdyf pka0;rdum OyZm,fq&m t&Sifr[mupnf;rax&f
jrwfonf o'd0d[m&duwynfhjzpfol aomP uk#duPomraPudk cJcJ,Of;,Of;
NidKNidKjiifjiif &[ef;cHay;&av\/
aomPuk # d u P o mraPonf &[ef ; cH , l N yD ; aemuf OyZm,f q &m
t&Sifr[mupnf; rax&f\txH ur|mef;w&m;udk oifMum;em,l\/ xkdYaemuf
0dyemudk yGm;rsm;tm;xkwfonf &Sdaomf xdkESpf0gwGif;rSmyif &[EmjzpfcJhav\/
,if;aemuf q&mrax&f\txH okwedygwf w&m;awmfudk oifMum;wwfajrmuf
av\/ 0guRwfaomtcg aomPuk#duPrax&fonf jrwfAk'tm; zl;ajrmfvdk
vSaomaMumifh OyZm,fq&m t&Sifr[mupnf;xH cGifhyefavQmufxm;av\/ xdktcg
OyZm,fq&m t&Sifr[mupnf;rax&fonf aomPrax&ftm; jrwfAk'xHyg;odkY
a&muf&Sd&m &,l&rnfhqkwdkYudkajymMum; cGifhjyKav\/
r,fawmfumVdoal |;uawmf\ vlBuHKtvSLawmf
t&SifaomPuk#duPonf OyZm,fq&mu cGifhjyKtyfNyD;aemuf r,fawmf
umVDola|;uawmfOygodumr\tdrfodkY <ua&mufav\/ xdkYaemuf jrwfAk'xHodkY
<ua&mufrnft
h aMumif;udk ajymMum;av\/ xdt
k cg r,fawmfumVDoal |;uawmfonf
]]aumif;ygNyDcspfom;.. oifcspfom;onf jrwfAk'udk zl;ajrmf&efoGm;a&mufvQif
urvmudkvnf; ,laqmifoGm; jrwfAk'oDwif;okH;&m *Euk#Dwdkufawmf ajrtcif;
jyK cif;vSLcJhygavmh}}[k ajymqdkrSmxm; urvmt0wfxnfudk ay;tyfvdkuf\/
t&SifaomPuk#duPrax&fonf r,fawmfvSLvdkufaom urvmt0wftxnf udk
,laqmifcJh jrwfAk'oDwif;okH;awmfrl&m om0wdjynf aZw0efausmif;awmfodkY
<uawmfrlav\/
wpfcsufcw
k f ig;csufjywf
t&Siaf omPuk#u
d Prax&fonf aZw0efausmif;awmfoYkd a&mufaomtcg
jrwfAk'tm; dkaopGm&Sdcdk;vsuf tjypfvGwf&mt&yf wnfaeav\/ xdktcg t&Sif
tmeEmrax&fjrwfonf jrwfAk'\ rdefYrSmcsufjzifh t&SifaomPuk#duPtwGuf
ae&mcif;ay;\/ jrwfAk'onf ormywfudk 0ifpm;vsufaeawmfrl\/ t&SifaomP
uk#duPonfvnf; rsm;pGmaomnOfhywfvkH; ormywfudk 0ifpm;umaeawmfrl\/
jrwfAk'onfeHeufrdk;aomufcgeD; ]]rQavmufaomtcsdeftcgjzifh aomP\udk,f
yifyef;EGrf;e,frI Nidrf;at;avmufNyD}}[k odjrif qifjcifawmfrl t&SifaomPuk#d
uPudk ]]cspfom;&[ef;.. Gwfqdk&efw&m;onf oifcspfom;\Pf xifapavmh}}[k
wdkufwGef;awmfrl\/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 191

t&SifaomPuk#duPrax&fonf tvGefcsdKNrdefom,maomtoHjzifh
tu&mwpfvkH;udkrQvnf; rcRwf,Gif;rysufpD;apbJ okwedygwfygVdawmfvm t|u0*f
[kac:aom umrokwe f tp&Sad om okwe af ygif;wpfq,fah jcmufow
k w
f Ykd ukd Gwq
f akd v
\/ okwefrsm;NyD;qkH;aomtcg jrwfAk'onf t&SifaomPuk#duPtm; om"kaumif;
csD;ay;awmfrl ]]cspfom;&[ef;... oifcspfom;onf t|u0*f okwfaygif;wpfq,fh
ajcmufokwfvkH;udk aumif;pGmoifxm;ay\/ aumif;aompum;oHESifh jynfhpkHay\/
oefYvnf; oefY&Sif;ay\/ tjypfvnf;uif;ay\/ teufudk odapaompum;vkH;wdkY
ESifhvnf; jynfhpkHay\/ cspfom;&[ef;... oifcspfom;onf 0g tb,frQ &SdNyDenf;}}[k
ar;av\/ xdktcg aomPuk#duPrax&fonf ]]jrwfpGmbk&m;.. wynfhawmfonf
wpf0gom &&Syd gao;onf}}[k avQmufxm;av\/ wpfzef jrwfA'k u
]]cspo
f m;&[ef;...
tb,fhaMumifhoifonf odkYMumjrifhrS &[ef;jyKoenf;[k ar;awmfrl\/ xdktcg
t&SifaomP uk#duPrax&fonf ]]jrwfpGmbk&m;... wynfhawmfonf umr*kPfwdkY
tjypfjrifaeonfrSm MumjrifhygNyD? odkYaomfvnf; vlUabmifaeolwdkYonf usOf;
ajrmif;vSygukef\/ rsm;aomudp? rsm;aom jyKzG,f&SdvSyg\bk&m;}}[k avQmufxm;\/
xdktcg jrwfAk'onf umr*kPfwdkY trSeftwdkif;tjypfudk jrifaomol\
pdwfonf tcsdefumjrifhvnf; tdrf&mwnfaxmifvlUabmif rouf0ifbJ y'krm
Mumzuf a&aygufuJhodkY qkwfepfavsmusonfomjzpf\[laomtaMumif;udk
odawmfrl atmufygtwdkif; O'gef;usL;&ifhawmf rlcJh\/
]]ocFg&avmu rNrJ? qif;&J? azgufvGJwwfaomtjypfwdkYudk 0dyemPf
rsufpdjzifh xifvif;pGmjrif&aomaMumifhvnf;aumif;? Oy"dw&m;av;yg;
uif;qdw&f m edAm efw&m;udk av;yg;aomr*fPfjzifh a0befx;kd xGi;f odjrif
jcif;aMumifv
h nf;aumif;? udavomwdYk raS 0;uGmaom t&d,molawmfaumif;
onf raumif;rI'pk du
k f rarGUavsmf rESpNf cdKufraysmfyu
kd af cs/ (tb,faMumifh
enf;[lrlum;) [oFmrif;ES,f pifMu,faom um,uHrI ponf&Sdaom
yk*dK vfonf rpifxlxyf t&yfEdIif;wk npfEGrf;aom tukodkvf w&m;tpk
arGUavsmfESpfNcdKufaysmfydkufdk;xkH;wrf;r&Sday/ (xdkYaMumifhwnf;)}}
xd k t cg t&S i f a omPuk # d u P r ax&f o nf ]]jrwf A k ' o nf igh u d k
0rf;ajrmufpum; rdefYMum;awmfrl\/ ig\OyZm,fq&m rSmxm;vdkufaompum;udk
avQmufxm;&eftcsdefwefNyD}}[k ae&mrSx jrwfAk'tm; &Sdcdk;OD;cdkuf]]jrwfpGmbk&m;... wynfhawmf\OyZm,fq&m t&Sifr[mupnf;
onf jrwfAk'ajcawmfwdkYudk OD;acgif;jzifh &Sdcdk;vdkufyg\/ odkYvnf;

192 t&Sift*P (vSnf;ul;)

avQmufxm;vdkufyg\/
jrwfpGmbk&m;... t0Edwdkif; awmifydkif;e,fonf &[ef;enf;yg;
yg\/ wynfhawmfonf okH;ESpfausmfvGefatmif NidKjiifyifyef;pGm xdkxdkt&yfrS
wpfusdyf&Sdaom &[ef;wdkYudk pnf;a0;apNyD;rS &[ef;tjzpfudk &cJhyg\/
jrwfAk'onf t0Edwdkif;awmifydkif;e,f wpfusdyfatmufenf;aom*kdPf;jzifh
Oyor'uHudk cGifhjyKaumif;cGifhjyKawmfrlav&m\}}(1)
]]jrwfpGmbk&m;... t0Edwdkifawmifydkif;e,f txufodkYpkefYwuf
rnf;eufaomEGm;cGg&m ca&mif;ajronf Murf;wrf;yg\/ jrwfA'k o
nf t0Ed
wdkif;awmifydkif;e,f txyftvTmrsm;aom\zdeyfudk cGifhjyKaumif;cGifhjyK
awmfrlav&m\/ (2)
]]jrwfpmG bk&m;... t0Edw
ikd ;f awmifyikd ;f e,f vlwYkd onf a&csdK;jcif;
udk tav;jyKMuygukef\/ a&jzifhpifMu,f\[k t,l&SdMuygukef\/ jrwfAk'
onf t0Edwdkif;awmifydkif;e,f rjywf&ufquf a&csdK;jcif;udk cGifhjyKawmfrl
av&m\/ (3)
]]jrwfpGmbk&m;... t0Edwdkif;awmifydkif;e,f odk;a&? qdwfa&?
orifa&[laom om;a&wdkYudk cif;Muygukef\/ jrwfpGmbk&m;... Oyrm
tm;jzifh rZdrwdkif;wdkufe,fwdkY NAdwfjrufzsm? jrm;jrufzsm? oifjrufzsm?
ydwfxnfjrufzsmwddkYudk cif;ukefouJhodkY jrwfpGmbk&m;... twlyif t0Ed
wdkif;awmifydkif;e,f odk;a&? qdwfa&? orifa&[laomom;a&wdkYudk cif;Mu
ygukef\/ jrwfAk'onf t0Edwdkif;awmifydkif; odk;a&? qdwfa&? orifa&
[laom om;a&tcif;wdkYudk cGifhjyKaumif;cGifhjyKawmfrlav&m\/ (4)
]]jrwfpGmbk&m;... ,cktcg vlwdkYonf odrf\tjyifodkY oGm;
a&mufaeaom&[ef;wdkYtm; ]rnfaom&[ef;tm; ouFef;udk vSLyg
uke\
f }[k ajymqdMk uum ouFe;f vSLyg uke\
f / xdo
k Ykd tajymcH&aom owif;
okH;azmf&[ef;wdkYonf ouFef;tvSLcHMu&rnfh &[ef;wdkYxHvm ]igh&Sif...
rnfaomvlwdkYonf oihftm;ouFef;vSLukef\}[k ajymMuygukef\/
xdktcg ouFef;tvSLcHMu&rnfh xdk&[ef;wdkYonf ]igwdkY\tzdkY&m pGefYjcif;
0denf;uHrjzpfapvifh}[k atmufarhMu rtyf[kawG;awmrI oHo,ukuKp
&SMd uonf jzpf rcH,Ml uyguke/f jrwfA'k o
nf ouFe;f tyfaomy&d,m,fukd
a[mMum;aumif; a[mMum;awmfrlav&m\}}[k avQmufxm;av\/ (5)

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 193

xdktcg jrwfAk'onf atmufazmfjyygtcsufig;csufudk cGifhjyKawmfrlcJh\/


,if;ig;csufrSm(1) tvkH;pkHaom ypE&mZfZeyk'fwdkY 0denf;"dk&f&[ef;vQif ig;a,mufajrmuf
&Sdaom *kdPf;oHCmjzifh &[ef;cHjcif;udk cGifhjyKjcif;?
(2) tvkH;pkHaomypE&mZfZeyk'fwdkY txyftvTmrsm;aomzdeyfwdkYudkpD;&ef
cGifhjyKjcif;?
(3) tvkH;pkHaomypE&mZfZeyk'fwdkY tqufrjywf&ufqufa&csdK;jcif;udk
cGifhjyKjcif;?
(4) tvkH;pkHaomypE&mZfZeyk'fwdkY odk;a&? qdwfa&? orifa&[laom om;a&
tcif;wdkYudk okH;pGJ&efcGifhjyKjcif;?
(5) vlwdkYonf Oypm&odrfyodkYoGm;a&mufaeaom&[ef;wdkYtm; ]]rnfaom
&[ef;tm; ouFef;udkvSLygukef\}}[k ajymqdkvSL&m vufodkYra&muf
ao;orQ t"d|mefwif&rnfhta&twGufodkYra&mufEdkifay/ xdkouFef;udk
cH,ljcif;iSgcGifhjyKjcif; wkdYjzpf\/
ae&m rZdra'oESifh ypE&mZft&yfwdkY\a'otydkif;tjcm;udkvnf;
odoihfao;\/ rZdra'o[lonf ZrL'dyfuRef;\tv,fjzpf\/ ,if;rZdra'o\
e,fedrdwfrSm ta&SUbufwGif *Z*Fved*kH;? ta&SUawmifbufwGif ov0wDjrpf? awmif
bufwGif aowuPded*kH;? taemufbufwGif xlPykPm;Gm? ajrmufbufwGif
OoD&'Zawmif? twGif;t&yfonf rZdra'ojzpf\/ ,if;a'o\ tjyift&yf
wdkYonf ypE&mZft&yfwdkYomjzpfav\/
rZdra'o\tus,ft0ef;rSm tvsm;,lZem(300)? teH,lZem (250)?
t0ef;,lZem (900)&Sd\/ ormorK'? yapuAk'? t*om0u? toDwdom0u?
jrwfAk'wdkY\r,fawmfESifh crnf;awmfrsm;? pMu0aw;rif;ESifh tjcm;tqifhtwef;
jrifhaom ykPm;ol<u,fwdkYonf rZdra'oyif jzpfMuukef\[kqdkMu\/
,lZemudk rdkifEIef;jzifhwGufcsufjyMu&m t,ltq trsdK;rsdK;&Sd
aMumif;awGU&SdEdkifay\/ ,if;odkYazmfjyMuaomq&mwdkY\t,ltqwdkYrSm atmufyg
twdkif;jzpf\wpf,lZemudk
(u)
5 rdkifEIef;?
(c)
7 rdkifEIef;?
(*)
16 rdkifEIef;?
(C)
1 rdkif? 1 zmvkH? 40 awmif?
(i)
12.72 rdkif?

194 t&Sift*P (vSnf;ul;)

jynfaxmifpjk refrmEdik if H awmfveS af &;tpd;k &? wGucf surf t


I rsKd ;rsKd ;ESihf ywfouf
onfhpHEIef;rsm;vmtwdkif; wpf,lZemvQif 12.72 rdkifEIef;jzifh wGufcsufMunfhaomf
rZdra'o\tus,ft0ef;rSmtvsm; 3816 rdkif
teH
3180 rdkif
t0ef; 10448 rdik &f adS Mumif; avhvmawGU&SEd ikd af y\/
Ak'omoeduyx0D0ifusrf;vnf; rZdra'otydkif;tjcm;udk (2)enf;cGJjcm;
xm;aMumif; awGU&Sd&ay\/ ,if;(2)enf;rSm omoemawmfenf;ESifh avmuDenf;wdkY
yifjzpf\/
omoemawmfenf;t& rZdra'o\
(1) ]]ta&SUbufedrdwfum; a&S;trnf uZ*Fved*r (*Z*Fved*kH;) ,cktrnf
uHoaZmvjzpf\/ wnf&mtm;jzifh Ad[m& (Ad[m&f)e,ftv,fydkif;ESifh
ta&SUbufoEmvESifh y&*em'dpBwdwfwdkYwnf&Sd\/
(2) ta&SUawmifbuferd w
d u
f m; a&S;trnf ov0wDe'D? ,cktrnf ]]qDvm
jrpf}} jzpf\/ wnf&mtm;jzifh AD[m&fjynfe,fawmifyikd ;f ar'deyD &k ("d'eyk&)
'dpBwdwf wdkYwnf&Sdonf/
(3) awmifbufedrdwfum; a&S;trnf aowuPdued*r- aowuPdued*kH;
jzpf\/ wnf&mtm;jzifh AD[m&fjynfe,fawmifydkif; [mZm&DAm*'dpBwdwf
wnf&Sdonf/
(4) taemufbufedrdwfum; a&S;trnf xlejA[P*gr? xleykPm;Gm? ,ck
trnf ]xmaeo&}jzpf\/ wnf&mtm;jzifh 'dvdNrdKUajrmufbuf avmif*sD
wG'f (77)'D*&D? vwDwG'f(30)'D*&DuPmv (u&fPmv) 'dpBudwf
wnf&Sdonf/
(5) ajrmufbufedrdwfum; a&S;trnf OoD&'ZyAw - OoD&'Zawmif? ,ck
trnf wdAuf- wdAufvlrsdK;wdkY\tac: O0oEr[m*d&d? ajrwdkif;
t&m&Srd sm;tac: Owfqefjzpfonf/ wnf&mtm;jzifh 'dvNd rdKUrS ta&SUajrmuf
aumo(60)? rdkif(120) uGma0;aomt&yf&Sdaom t&d'g& ([m&f'g&f)
ac:t&yf teD;rSmwnf&Sdonf}}
[k jyqdkxm;&m omoemawmfenf;t& edrdwfig;&yf\twGif;onf rZdra'oyif
jzpf\/ xdkrS tjyifbuftpGefusaomt&yfonf ypE&mZft&yfjzpf\/ tdEd,EdkifiH
wpfckvkH;onf rZdra'o r[kwfygay/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 195

avmuDenf;t& rZdra'otydkif;tjcm;udkazmfjy&mwGif]]ta&SUbufedrdwfum; y,m*qdyfjzpfwnf&mtm;jzifh **FgjrpfESifh,rkem


(Zrkem)jrpfEpS cf w
k Ykd q&Hk m aumorDN rdKUteD; ,ck Zvm[mAm' (Zvm[mA'f)
ac: NrdKUwnf&m jzpfonf/
(2) awmifbufedrdwfum; 0dsawmifwef;jzpf wnf&mtm;jzifh AkHAdkife,f
ajrmufydkif; ESifh tdEd,jynftv,fydkif; ocFwenf;tvdk Ow&yxwdkif;
tqkH;ESifh 'udPyx wdkif;tpt&yfrSm wnf&Sdonf/
(3) taemufbufedrdwfum; ukkacw(ukkwdkif;) 0deoeqdyfjzpf wnf&m
tm;jzifh 'dvd ,cktac: a'vDNrdKUajrmufbufteD;rSmwnf&Sdonf/
(4) ajrmufbufedrdwfum; [dr0Emawmifjzpf wnf&mtm;jzifh tdEd,jynf
ajrmufbuftqkH;rSmwnf&Sdonf}}[k jyqdkMu\/
(1)

odYk rEkocFwusrf;vm avmuDenf;t& rZdra'oudk edrw


d af v;&yfwYkd jzifh
ydkif;jcm; owfrSwfjyxm;onfudk awGU&\/ if;edrdwf(4)yg;\tjyifbuft&yfudk
ypE&mZft&yf[k rSwf&rnfomjzpf\/ avmuDenf;tvdk t0Edwdkif;? OaZeDjynf?
a0'douNrdKUrsm;onf rZdra'otwGif; yg0ifaeonfudkawGU&ay\/ omoemawmf
enf; tvdktm;jzifhum; t0Edwdkif;onf ypE&mZft&yf yg0ifonfudk awGU&ay\/
a&S;tac:ta0:tm;jzifh rZdra'o[lonf tdEd,jynftv,fydkif;wpf0dkufqDrS
wdkif;ESifhjynfe,fwdkYudk aygif;pkac:a0:aomt&yfjzpf\/ ,ckacwf tac:ta0:tm;
jzifhum; rZdra'o[lonf tdEd,jynfajrmufydkif;rQom jzpfay\/ ,if;rS<uif;usef
aomt&yfwdkYonf ypE&mZf t&yfwdkYomjzpf\/
r,fawmftwGuf om;&[ef;\w&m;yGJ
wpfzef t&SifaomPuk#duPrax&fonf rdcif'g,dumrBuD;\ rSmMum;
vdkufaom pum;jzifh jrwfAk'tm; ]]jrwfpGmbk&m;... urvmt0wfxnfudk
umVDOygodumrBuD;onf t&Sib
f &k m;wdYk aeawmfr&l m *Eu#k w
D u
kd f ajrtcif;jyKvky&f ef
qufuyfvSL'gef;tyfygonfbk&m;}}[k avQmufxm;um urvmt0wfxnfudk
jrwfAk'tm; qufuyfav\/ xdkYaemuf jrwfAk'udk &Sdcdk;vsuf rdrdaexdkifoDwif;okH;&m
t0Edwdkif; uk&&C&NrdKU yywawmifausmif;odkY jyef<uawmfrlav\/
odkY t&SifaomPuk#DuPrax&fonf q&mOyZm,ftrdefY&Sdcsuftwdkif;
jrwfAk'xHrS qkig;rsdK;udk &,lEdkifcJholjzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ t&Sif
aomPuk#duP&,lvmcJhaom qkwdkYonf ypE&mZft&yfa'owdkY oDwif;okH;Mu
ukefaom &[ef;oHCmwdkYomru Ak'bmom0ifwdkY twGufvnf; tvGeftokH;0ifaom
qkwdkYjzpfaMumif; awGU&SdEdkifay\/

196 t&Sift*P (vSnf;ul;)

aomPuk#duPrax&fonf OyZm,fq&mxHarSmuf a&mufaomtcg


xdktaMumif;t&m tvkH;pkHudk jyefMum;avQmufxm;av\/ aemufwpfaeY r,fawmf
umVDola|;uawmf\tdrf wHcg;0odkY <ua&muf qGrf;cH&yfawmfrlav\/ r,fawmf
umVDoal |;uawmfonf ]]ighom;onf tdrw
f cH g;0rSm &yfaeowJ}h }[laom owif;pum;
udk Mum;od& vsifjrefpGm vm &Sdcdk;\/ xdkYaemuf om;&[ef;\ vufrS oydwfudk
vSrf;,l tdrfwGif; ae&mxdkifcif;ay;um qGrf;qufuyfav\/
xdkYaemuf qGrf;bkOf;ay;NyD;aomtcg r,fawmfESifh om;&[ef;wdkYonf
atmufygtwdkif; tjyeftvSefar;jref;Muav\/
(r,fawmf) ]]cspfom;... oifcspfom;onf jrwfAk'udk zl;cJh&yg\avm/}}
(om;&[ef;) ]]tdrf;... zl;cJh&onf r,fawmf}}
(r,fawmf) ]]cspfom;... r,fawmfrSmMum;vdkufaompum;jzifhaum jrwfAk'tm;
r,fawmhf udk,fpm; &Sdcdk;tyfcJhyg\avm/}}
(om;&[ef;) ]]tdrf;.. &Sdcdk;tyfcJhonf r,fawmf? r,fawmfvSL'gef;vdkufonfh xdk
urvm t0wftxnfudkvnf; om;awmfudk,fwdkifyif jrwfAk'
oDwif;okH;aeawmf rl&m*Euk#Dausmif;awmf r,fawmfBuD;rSmxm;
vdkufonfhtwdkif; ajrtcif;jyKum cif;xm;tyfcJhavNyD/
(r,fawmf) ]]cspfom;... todkYenf;/ oifcspfom;onf jrwfAk'tm; w&m;
pum;Gwfqdk avQmufxm;cJhowJhqdk? jrwfAk'uvnf; oifcspfom;
tm; om"kaumif;csD; ay;awmfrlowJhqdk}}
(om;&[ef;) ]]r,fawmf... taMumif;t&mrsm;udk r,fawmfonf tb,fenf;
jzifh odtyfygoenf;/
(r,fawmf) cspfom;... r,fawmhftdrfapmifhMuyfaeaomtdrfapmifhewfu ]]cspf
om;tm; jrwfAk'uom"kaumif;csD;ay;aomaeY pMu0Vmaygif;
wpfaomif;ae ewfjA[mwdkYonf om"kaumif;csD;ay;Muonf}}[k
r,fawmhfudk ajymMum; ygonf/
]]cspfom;.. oifcspfom; a[mMum;tyfcJhaom w&m;pum;udk
jrwfAk'tm; GwfqdkavQmufMum; a[mMum;tyfcJhonfhenf;twdkif;
yif r,fawmhftm;vnf; wpfzefjyefa[mMum;yg&ef awmifhwvifh
qdk r,fawmftvdk&Sdyg\cspfom;}}
odkY r,fawmfumVDola|;uawmfBuD;\avQmufxm;awmif;yefcsufudk
t&SifaomP uk#duPrax&fonf qdwfqdwfaeojzifh vufcHawmfrlav\/
r,fawmfumVDola|;uawmfBuD;onf om;&[ef;\vufcHonfudkod&Sdum rdrd\
tdrfwHcg;0 r@yfBuD;pGmaqmufvkyfap jrwfAk'tm; GwfqdkavQmufxm; ajymMum;

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 197

tyfcJhonfhenf;twdkif;yif w&m;pum;udk a[mMum;apav\/ om;&[ef;jzpfol


t&SifaomPuk#duPonfvnf; r,fawmfumVDola|;uawmftwGuf w&m;a[m
awmfrlcJhay\/
w&m;yGJtqkH; r,fawmfumVDonf ou'g*grftp&SdonfodkY a&muf&Sd
aMumif;udrk l rawGU&ay/ odYk aomfvnf; t&Siaf omPuk#u
d P rax&f\ w&m;a'oem
tqkH; umVDola|;uawmf\oli,fcsif;rjzpfol umwd,meDola|;uawmfBuD;onf
aomwmywdzdkvf wnfcJhaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ (umwd,meDolaX;r
taMumif;udk tcef;-9 azmfjyNyD;jzpf\)/ t&SifaomP uk#duPrax&f jyefvnf
a[mMum;awmfrlaom w&m;awmfrSmvnf; jrwfAk'xHa[mMum;avQmufxm;aom
okwedygwfygVdawmfvm umrokweftp&Sdaom okwefaygif; wpfq,fhajcmufokwf
wdkYyif jzpfay\/ ,if;wdkY\trnfrsm;rSm atmufygtwdkif;yifjzpf\(1)
umrokwf?
(2)
*k[|uokwf?
(3)
'k||uokwf?
(4)
ok'|uokwf?
(5)
y&r|uokwf?
(6)
Z&mokwf?
(7)
wdaraw,sokwf?
(8)
yol&okwf?
(9)
rm*@d,okwf?
(10)
yk&mab'okwf?
(11)
uv[0d0g'okwf?
(12)
plVAsL[okwf?
(13)
r[mAsL[okwf?
(14)
wk0#uokwf?
(15)
tw'@okwf?
(16)
om&dykwokwf?
txufazmfjyygokwfawmf (16)okwfvkH;onf okwedygwf? t|u0*fwpfckwnf;
yg0ifaeay\/
awmf0ifpx
H m; {w'*fbx
UJG ;l rsm;&Sjd cif;
xdkrSaemuf jrwfAk'onf om0wdjynf aZw0efausmif;awmf0,f awmf0ifpH
xm; {w'*fbGJUxl;rsm;ay;onf&Sdaomf umVDola|;uawmftm;
]{w'*H bdua 0 rr om0dumeH Oygou
d meH tEk0yoEmeH ,'d'H umVD Oygod

198 t&Sift*P (vSnf;ul;)

um uk&&C&dum=&[ef;wd.Yk . igb&k m;udk wpfqifMh um;jcif;rQjzifh MunfMkd uonfh


igbk&m;\ wynfhr trsdK;orD; taygif;wGif uk&&C&NrdKUae umVDOygodum
trsKd ;orD;onf tomqk;H tjrwfq;Hk jzpfay\}
[k awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;udkay;tyfawmfrlcJh\/ wpfzef qufvufvnf;
{w'*fbGJUwdkYudkay;tyf&mwGif umVDola|;uawmfBuD;\ om;&[ef;jzpfol t&Sif
aomPuk#DuPtm;vnf; jrwfAk'u]{w'*H bdua0 rr om0umeH bduLeH uvsmP0gu&PmeH ,'d'H aomaPm
uk#d uaPm= &[ef;wdkY... csdKNrdefom,mpGmaomtoHjzifh w&m;pum;a[m
Mum;Muaom igbk&m;\ wynfhom0u&[ef;awmfwdkYwGif aomPuk#duP
&[ef;onf tomqk;H tjrwfq;Hk jzpf\/}
[k awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;udk ay;tyfcJhav\/ odkYvQif r,fawmfumVD ola|;
uawmf ESifh om;&[ef; t&SifaomPuk#duPrax&fwdkYonf jrwfAk'udk,fawmfwdkif
ay;aom ]]awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;}}wdkYudk toD;oD;&&SdcJh&m r,fawmfonf trsdK;
orD;wdkYwGif awmf0ifpHxm;trsdK;orD;wpfa,mufjzpfcJh&ay\/ om;&[ef;onfvnf;
&[ef;awmftaygif;wGif awmf0ifpHxm;&[ef;awmfwpfyg;jzpfcJh&ayawmh\/
tcef; (11)wGifum; awmf0ifpHxm;umVDola|;uawmfBuD;taMumif;udk
avhvmcJNh yD; jzpfay\/ umVDoal |;uawmfBuD;ESiw
hf uG tjcm;tjcm;aomawmf0ifpx
H m;
{w'*f&Sif trsdK;orD;rsm;uJhodkYyif b0aygif;rsm;pGm yg&rDjznfhqnf;&cJh&oljzpfaMumif;
avhvm awGU&SdEdkifay\/ omrefpmzwfolwdkY taetm;jzifh awmf0ifpHxm;{w'*f&Sif
okZmwmonfom yxrqkH;aom aomwmyeftrsdK;orD;jzpfonf[k odxm;Muay\/
odkYaomfvnf; awmf0ifpHxm; umVDola|;uawmfBuD;\taMumif;twKywfudk
avhvm&mwGifum; okZmwmtrsdK;aumif;orD;onf 'kwd,ajrmuf aomwmyefyk*dK vf
jzpf awmf0ifpHxm; umVDola|;uawmfBuD;onfom yxrqkH;aom aomwmyef trsdK;
orD;jzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ tu,f awmf0ifpHxm; okZmwmtrsdK;orD;
onfom yxrqkH; aomwmyefwnfol trsdK;orD;jzpftHh? jrwfAk'onf awmf0ifpHxm;
{w'*fbUJG xl;wdYk ukd ay;tyfcsD;jri&hf mwGif okZmwm trsdK;orD;tm; ]]aomwmyefwnfol
trsdK;orD;taygif;wGif tomqkH;? tjrwfqkH;aom awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;}} udk
ay;tyfrnfomjzpf\/ trSefrSm yxrqkH; aomwmyefwnfol trsdK;orD;onf umVDol
a|;uawmfBuD;om jzpfay\/ xdkYaMumifh jrwfAk'onf awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;
rsm;udk csD;jrifhay;tyf&mwGif okZmwmtrsdK;aumif;orD;tm; ]]yXrqkH;o&P*kHokH;yg;udk
qnf;uyfu;kd uG,af om trsdK;orD;taygif;wGif awmf0ifpx
H m; {w'*fbUJG xl;}}udk vnf;
aumif;? umVDola|;uawmfBuD;tm; ]]wpfqifhMum;jcif;rQjzifh jrwfAk'tm; MunfdkMu
onfh trsdK;orD;taygif;wGif tjrwfq;Hk tomqk;H aom awmf0ifpx
H m; {w'*fbUJG xl;}}udk

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 199

vnf;aumif; toD;toD;ay;tyfcJhaMumif; avhvmawGU&SdEdkifay\/ wpfenf;tm;jzifh


jrwfAk'\avmuom;wdkYtm; csD;ajrmufrIjyK&mwGif ae&mtuGuftvyfr&Sdatmif
axmifhapholjzpfaMumif; avhvmawGU&Sd&ay\/
umVDola|;uawmfBuD;\taMumif;wGif omwm*d&ewfrif;ESifh a[r0w
ewfrif;wdkY jrwfAk'ESifhpyfvsOf; tcsDtcs tcsif;csif;ajymqdkaeMuonfudk avhvmcJhNyD;
jzpf\/ trSefrSm ,if;ewf rif;ESpfa,mufwdkY\ ajymqdkrIrsm;rSm bk&m;ppf rppfudk
ar;jref ; aejcif ; omjzpf a y\/ onf u d k axmuf q ,aeY a cwf w G i f v nf ;
bk&m;ppfrppfudk ,if;ewfrif;ESpfa,mufwdkY ar;ajzMuonfhtwdkif; pdppfEdkifay\/
wpfenf;tm;jzifhum; twktywdkYaygrsm;aom urmavmu bk&m;tppfjzpf
aMumif; rSwfausmufwifEdkif&eftwGuf omwm*d&ewfrif;ESifh a[r0wewfrif;wdkY\
ar;pdppfcsufwdkYu aemifvmaemufom; okawoDrsm;twGuf *kjyKpHxm;p&m tcsuf
wpfcsufyifjzpfay\/
wpfzef omwm*d&ewfrif;ESifh a[r0wewfrif;wdkYonf ]]tu,f wpf
a,mufa,muf\t&yf tHhbG,fo&J xl;uJaomtaMumif;wdkYudk awGUjrifMum;od
cJh&ygu tjcm;wpfa,muftm; vma&mufajymMum;vSnfhyg}}[k uwdu0wfjyKxm;cJh
Mu\/ xdkewfwdkYonf ,if;uwdu0wftwdkif; tcsif;csif; xl;uJaomtaMumif;wdkY
jzpfay:&m vma&mufajymqdkcJhay\/ taMumif;udkaxmufaomf vlom;wdkYonf
uwdwpfckudkay;NyD;aomf ,if;uwdudk rzsufoihfay/ ]rif;rSmopm vlrmS uwd} [k
qdkonfhtwdkif; uwdwnfol vlom;rsm;om jzpfoihfay\/
,if;omwm*d&ewfrif;ESihf a[r0wewfrif;wdYk jrwfA'k p pfrppfEiS phf yfvsO;f
ar;jref;csuf? ajzMum;csufwdkYrSm yd#uwfwGif a[r0wokweftaejzifh xif&Sm;cJh
aMumif; avhvmawGU&SEd ikd af yao;\/ ,if;a[r0wokwe u
f kd okwe yd gwfygVdawmfwiG f
qufvuf okawoejyKEdkifay\/ pHawmf0if {w'*f&Sif umVDtrsdK;orD;onf
rdrdtdrfacgifrdk;ay: jrwfAk'ESifhpyfvsOf; tcsif;csif; ar;jref;jcif; ajzMum;jcif;udk
jyKvkyaf eaom a[r0wESihf omwm*d&ewfrif;wdYk \ pum;oHukd wpfqifMh um;jcif;rQjzifh
jrwfAk'Munfdkum olwpfyg;cl;cyfNyD;aomabmZOfudk pm;okH;&ouJhodkY vG,fulpGm
aomwmyefjzpfc&hJ oljzpf\/ ae&m awmfw
Hk efHk omrefy*k Kd vfwYkd onf wpfqifMh um;
jcif;rQjzifh jrwfAk'udk MunfdkzdkY&efrSm vG,fulaomudpr [kwfygay/ vufawGUom"u
jyrSom ,kHMunfMuaom rsufarSmufacwftaetxm;ESifh csdefxdk;Munfhaomfum;
omyif jzpfEdkifrnfr[kwfygacs/ umVDola|;uawmfBuD;onf b0gb0u
jznfhusifhcJhonfhyg&rDwdkYu wdkufwGef;EdI;aqmfrIaMumifh wpfqifhpum;Mum;kHrQjzifh
jrwfAk'udk av;pm;MunfdkcJholjzpf\/ MunfdkcJhonfhtavsmuf aomwmywd
zdv
k o
f Ykd yif a&muf&cdS ahJ y\/ wpfqifMh um;pum;[l&mvnf; ,kMH unfxu
kd af omolwYkd \
ajymMum;aompum;udkMum;om jrwfAk'tm; MunfdkcJhjcif;jzpf&m\/ tu,f

200 t&Sift*P (vSnf;ul;)

r,kHMunfxdkufolwdkY\ wpfqifhMum;pum;jzpfygrlum; umVDola|;uawmfBuD;twGuf


pOf;pm;p&mtrSefyifjzpfEdkifyg\/ rnfodkYyifjzpfapumrl umVDola|;uawmfBuD;
jznfu
h sifch ahJ omyg&rDt[kew
f Ykd \ tpGr;f owda Mumifh ]Ak'} [k Mum;cgrwjzifyh if Munfkd
rIjzpfEdkifay\/ xdkYaMumifhyif jrwfAk'tm;wpfqifhMum;pum;jzifh MunfdkMuol
trsdK;orD;taygif;wGif jrwfAk'onf umVDola|;uawmfBuD;tm; tomqkH; tjrwfqkH;
aom awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;udkay;tyf csD;ajrmufrIjyKcJhjcif;omjzpfay\/
umVDtrsdK;aumif;orD;onf tdraf xmif&iS jf zpfonft
h m;avsmfpmG ]aomPuk#d
uP } [l a om om;vd r m wpf a ,muf u d k arG ; zG m ;cJ h a y\/ ]vlvdrmom;,Ofyg;}
qdkonfhtavsmuf aomP uk#duPowdkYom;onf vdrm,Ofaus;olvnf;jzpf\/
,if;odYk vdrm ,Ofaus;&efrmS vnf; ]]t&Sirf [mupn;f }}wnf;[laom olawmfaumif;\
w&m;"rwdkYudk em,lusifhokH;jcif;aMumifhyif jzpf\/ xdkYaMumifh avmu vdrm,Of
aus;olrsm;jzpf&eftwGuf olawmfaumif;ESifhawGUqkH&efvnf; vdkay\/ awGUqkHonfh
tavsmuf olawmfaumif;w&m;wdkYudkvnf; em,loihfay\/ em,lonfhtavsmuf
vnf; vufcHusifhokH;oihfay\/ odkYrSom vdrm,Ofaus;olrsm;jzpfEdkifaMumif; umVDol
a|;uawmfBuD;\om;awmf aomPuk#duPu azmfTef;jyoaeay\/
wpfzef om;awmfaomPuk#duP\ o'gw&m;udkvnf; twk,lEdkif
ao;\/ aomP ola|;om;onf oHa0*jzpfonfhtavsmuf omoemh0efxrf; &Sif
&[ef;jyKcJh\/ aomPuk#duPtzdkY &Siftjzpfonf vG,fulaomfvnf; &[ef;
tjzpfwufa&muf&mum; tvGecf ,
J Of;cJah Mumif; awGU&ayrnf/ tb,faMumifq
h akd omf
xdpk Ofu &[ef;wpfyg;jzpf&eftwGuf vdt
k yfaomoHCm ta&twGurf mS oHCmwpfusdyf
&SdrSom txajrmufay\/ aomPomraPtm; &[ef;cH&eftwGuf oHCmwpfusdyf
&&Sdatmif pkaqmif;&rIonf tcsdeftm;jzifh okH;ESpfMumjrifhcJh&jcif;aMumifhjzpf\/
awmfkHwefkH omrefykxkZOfyk*dK vfwdkYtwGufum; pdwfysufzG,f&myif/ odkYaomfvnf;
aomP&SifomraPonf omoem Munfdk&if;pGJ&Sdonfhtavsmuf ZGJ&Sd&Sdjzifh
omoemwGif;odkY 0ifa&mufcJhonfom jzpfacs\/
aemufydkif;wGif aomPuk#duPrax&fonf jrwfAk'xHyg;odkYoGm;a&muf
zl;ajrmfNyD; wpfqufwnf;rSmyif jrwfAk'\wdkufwGef;awmfrlcsuft& okwedygwf
ygVdawmfvm umrokwef tp&Sdaom wpfq,fhajcmufokwfwdkYudk jrwfAk'\a&SUawmf
arSmufyif GwfqdkcJhonf/ jrwfAk'uvnf; ]]om"k}}ac:awmfrlcJh\/ xdkYaemuf
q&mOyZm,f t&Sirf [mupn;f rax&fonf jrwfA'k x
rH S awmif;tyfaomqkig;yg;udk
wynfjh zpfol t&Siaf omPuk#u
d Prax&frw
S pfqifh awmif;cHc\
hJ / ,if;awmif;cJah om
qkig;yg;udk jrwfAk'u cGifhjyKawmfrlcJhaMumif; avhvmawGU&SdEdkif\/ ,if;qkig;yg;onf
,cktcg omoemawmf0,f tvGeftokH;0ifaomqkrsm;jzpfaMumif; avhvmawGU&SdEdkif
\/ OyZm,fq&mtygt0if ig;yg;aomoHCmjzifh &[ef;cHEdkifjcif;? rjywf&ufquf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 201

a&csdK;Edkifjcif; tp&Sdaomt&mwdkYrSm ypE&mZfae &[ef;oHCmawmfrsm;twGufomru


Ak'bmom0ifrsm;twGufyg tokH;0ifvsuf&SdaMumif; awGUEdkifay\/ ,if;odkY oHCm
ig;yg;ESifh &[ef;cHrIudk cGifhjyKjcif;onf &[ef;oHCmenf;yg;vSaom ypE&mZf Zeyk'f
rsm;twGuf owif;aumif;wpfckyifjzpfay\/
aomPuk#duPrax&fonf r,fawmfjzpfol umVDola|;uawmfBuD;tm;
w&m;a[majymcJhaMumif; avhvmawGU&Sd&ay\/ onfrSm aomPuk#duP
rax&fonf r,fawmfumVD ola|;uawmfBuD;tm; "rjzifhcsD;ajrmufjcif; jzpf\/ "rjzifh
aus;Zl;qyfjcif;vnf; jzpf\/ r,fawmfonfvnf; ,cifuyif aomwmyefyk*dKvf
jzpfonfhtm;avsmfpGm "rjzifhavsmfnDpGm aexdkifonfudkvnf; awGU&SdEdkifay\/ jrwfAk'
onf awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;rsm;udk ay;tyfcsD;jrifh&mwGif r,fawmfumVD ola|;
uawmfBuD;tm; ]]jrwfAk'tm; wpfqifhMum;pum;jzifh MunfdkMuonfh trsdK;orD;
taygif;wGif tjrwfq;Hk tomqk;H jzpfaom awmf0ifpx
H m;{w'*fbUJG xl;}}udv
k nf;aumif;?
om;awmft&Sif aomPuk#d uPrax&ftm; csdKNrdefom,maomtoHjzifh w&m;pum;
a[majymMuaom &[ef;awmfwdkYwGif tjrwfqkH;tomqkH;jzpfaom awmf0ifpHxm;
{w'*fbGJUxl;udkvnf;aumif; ay;tyfawmfrlcJh&\/ uJhodkY om;trdESpfOD;om;wdkY
awmf0ifpHxm; {w'*fbGJUxl;rsm; udk,fpDudk,fiS &&Sdjcif;rSm omoemawmfordkif;0,f
'kw,
d ajrmufyifjzpfay\/ (awmf0ifpx
H m; yPDw0wKtvSL&Sif oky0 gomtrsKd ;orD;ESihf
om;awmf vmbfrsm;ocif t&SifoD0vdrax&fwdkYonf yxrajrmufom;trdjzpf\/)
ed*kH;csKyftm;jzifh jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUwdkYudk&&SdcJhaom
vl0wfaMumif trsdK;orD; (10)a,mufpvkH;wdkYonf yg&rDrjznfhrD y'krkw&jrwfAk'
\vufxuf awmf0ifpHxm;{w'*f &cJhMuonfh trsdK;orD;wdkYudk awGUjriftwk,l
tm;uscJMh uygonf/ ,if;odYk twk,t
l m;uscJo
h nft
h avsmufvnf; jrwfA'k x
aH wmfyg;
qkawmif; qkawmif;tm; avsmufywfaomaumif;rIwdkYudk jznfhqnf;cJhMuaMumif;
avhvmawGU&SdEdkifay\/ ,if;taMumif;wkdYaMumifhvnf; a*gwrjrwfAk' vufxuf
awmf0ifpHxm; {w'*fbJGUwkdYukd &,lEkdifcJhay\/ ae&m awmf0ifpHxm;{w'*f&Sif
trsdK;orD;wdkYudk jrifawGU tm;usrI? MunfdkrI? ,if;uJhodkYjzpfvdkrIwdkYrSm aumif;aom
qErsm;om jzpfay\/ qEaumif;udk taumiftxnfazmfrItaejzifh EIwfrS>ruf[
qkawmif;jcif;? udk,fwdkifudk,fus yg&rDjznfhqnf;rIwdkYudkjyKMujcif; jzpf\/ txuf
azmfjyygtcsufwdkYudkMunfhaomf udpw
pfckatmifjrifap&eftwGuf qEaumif;&Sdjcif;?
qkawmif;jcif;? vufawGUtaumiftxnfazmfjcif;[laom tcsufo;Hk csufvt
kd yfaMumif;
awGU&Sd&ayrnf/ ,if;tcsufwdkYjynfhpkHrSomvQif qE&SdaomudpwdkYonf NyD;ajrmuf
atmifjrifEdkifrnfom jzpfay\/ awmf0ifpHxm;trsdK;orD; {w'*f&Sif(10)OD;wdkYonf
,if; tcsufokH;csufudk udkufnDatmif tokH;cscJhjcif;aMumifhom awmf0ifpHxm; {w'*f
bGJUxl;udk &&SdcJhjcif;jzpfaMumif; okH;oyfrday\/

202 t&Sift*P (vSnf;ul;)

xkdYaMumihf Ak'vufxuf awmf0ifpHxm;trsdK;orD;rsm;taMumif;udk zwfI


avhvm ,aeYacwf Ak'bmomtrsdK;aumif;om; trsdK;aumif;orD;taygif;wdkYonf
jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm;trsdK;orD;wdkYudk tm;ustwk,lum BudK;pm;tm;xkwf
MuygvQif ,if;awmf0ifpHxm;trsdK;orD;rsm;enf;wl t&d,mr*fzdkvfwdkYudk &&SdEdkifjcif;?
jrwfAk'\ awmf0ifpHxm;{w'*fbGJUxl;wdkYudk &Edkifjcif;paom tusdK;xl;w&m; taygif;
wdkY jynfhpkH oEdokctNidrf;"mwfudk vsifjrefpGmcHpm;&rnfom jzpfayawmhownf;/
t&Sit
f *P(vSn;f ul;)
1365 ckESpf? jymodkvjynfhausmf (4)&uf? we*FaEGaeY
eHeuf 9 ; 00em&DwGif a&;om;NyD;pD;onf/

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 203

usrf;NyD;qkawmif;
- oked|dawm t,H *aEm? ,H yknH yuwH r,m/
rdem yknuare? oDCH 0dEmrd edAKw/ (yxsm0w*gxm)
oDCH odZEK ouFyg? pd&H wdXwk omoeH/
- uyrm,H *aEm Xmwk? ta&m*g okcdwm yZm/
(wwd,rum& 0dykvm*gxm)
r,m- t*P? emrorkw?f tuREkyf o
f nf? (uawm- jyKpD&iftyfaom?) t,H *aEm]jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;}[k? xif&Sm;ac:rSwf? usrf;jrwf
onf? oked|dawm- aumif;pGmaygufa&muf? NyD;ajrmufcJhavNyD/ r,m- t*P?
emrorkwf tuREkfyfonf? ,HyknH- usrf;pmjyKpk? tMuifaumif;rIudk? yuwHaumif;pGmraoG? jyKpktyfcahJ vNyD/ rdem yknuare- usrf;pmjyKpk? aumif;rIaMumif?h
(t[H- t*P emrorkwf tuREkfyfonf?) edAKw- edAmefcsrf;omudk? 0dEmrd&&Sdvdkyg\/
abmaEm- usrf;pmudk? Ioltaygif;? olawmfaumif;wdkY? wkrSmuH- pmIoltaygif;
oifolawmfaumif;wdkY\?) ouFyg- aumif;rGefab;&Sif;? tjypfuif;aom? tBuHtpnf
rSeo
f rQwdYk onf? oDC-H vsifjrefrMum? apmvsifpmG omvQif? odZEK- ewfwYkd 0rf;ajrmuf?
vGefpGmawmuf? aygufa&mufNyD;ajrmufEkdifygapownf;/ omoeH- Ak'jrwfpGm?
wnfaxmifyg? &SpfjzmtHhzG,f? jynfhNzdK;<u,fbd? *kPfjynfhr*Fvm? tqHk;tr
omoemawmfonf? pd&H- tESpfig;axmifru Mumatmif? wdXwk- avmuoHk;yg;?
&[wfcsm;? cefYjim;wnfwHhEdkifygapownf;/ t,H *aEm- ]jrwfAk'vufxuf
awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;}[k? xif&Sm;ac:rSwf? usrf;jrwfonf? uyrd- Ak'
omoem? wnfwHh&monfh? b'urmywfvHk;vnf;? Xmwk- ab;b,mtjzmjzm?
ta0;ucGg? t&SnfcHhpGm? wnfwHhEdkifygapownf;/ yZm- urmolurmom;?
ow0gtrsm;wdkYonf? ta&m*g- a&m*gruyf? Oy'frwG,f? tE&m,fcyfodrf;rS?
uif;Nidrf;Muukefonf? okcdwm- udk,fpdwfESpfjzm csrf;omMuukefonf? (b0EKusrf;pma&;om; ukodkvfpGrf;yum;? ukokdvftm;aMumifh? xif&Sm;raoG? jzpfEdkifMuygap
ukefownf;/

YX;WZ

204 t&Sift*P (vSnf;ul;)

usrf;ud;k
(u) ygVdawmfusrf;rsm;
1/ tXu e0u 'ou
{um'ouedygwygVd
2/ tyg'geygVd (y)
3/ tyg'eygVd ('k)
4/ wd0kwygVd
5/ O'geygVd
6/ Oy&dyPmoygVd
7/ {u 'ku wdu pwku edygwygVd
8/ cE0*? oVm,we0*oH,kwygVd
9/ ck'uygXygVd
10/ ZmwuygVd (y)
11/ ZmwuygVd ('k)
12/ ax&*gxgygVd
13/ ax&D*gxgygVd
14/ "ry'ygVd
15/ y#dord'gr*ygVd
16/ y&d0g&ygVd
17/ yu qu owu edygwygVd
18/ ygxdu0*ygVd
19/ Ak'0HoygVd
20/ rZdryPmoygVd
21/ r[meda'oygVd
22/ r[m0*ygVd (0denf;)
23/ r[m0*ygVd (okwf)
24/ r[m0*oH,kwdygVd
25/ rdvdEyOmygVd
26/ rlvyPmoygVd
27/ 0drme0wKygVd
28/ o*gxm0*? ed'ge0*oH,kwygVd
29/ okwedygwygVd
(c) t|uxmusrf;rsm;
30/ "rygvax&f? t&Sif
31/
/
32/
/
33/
/
34/
/
35/
/
36/ Ak''wax&f? t&Sif
37/ r[mAk'aCmo? t&Sif

omoema&;OD;pD;XmeyHkESdyfwkduf

1991

/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/

1984
1993
1972
1972
1998
1982
1970
1972
1991
1991
2000
2000
1972
1991
1991
1982
1984
1999
1982
1999
1981
1984
1991
1991
1991
2000
1991
1972

wd0kwut|uxm
O'get|uxm
p&d,myd#ut|uxm
ax&D*gxmt|uxm
ayw0wKt|uxm
0drme0wKt|uxm
Ak'0Hot|uxm
t*kFw&t|uxm (y)

Ak'omoemtzGJUyHkESdyfwdkuf
/
/
/
/
/
/
/

1958
1958
1958
1959
1958
1958
1959
1968

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 205


38/
/
39/
/
40/
/
41/
/
42/
/
43/
/
44/
/
45/
/
46/
/
47/
/
48/
/
49/
/
50/
/
51/
/
52/
/
53/
/
54/
/
55/
/
56/
/
57/
/
58/
/
59/
/
60/
/
61/
/
62/
/
63/
/
64/ a&S;rax&f
65/
/
66/ om&dykwax&f? t&Sif

t*kFw&t|uxm ('k)
t*kFw&t|uxm (w)
tXomvdeDt|uxm
Oy&dyPot|uxm
ck'uygXt|uxm
Zmwut|uxm (y)
Zmwut|uxm ('k)
Zmwut|uxm (w)
Zmwut|uxm (p)
ax&*gxgt|uxm
"ry't|uxm (y)
"ry't|uxm ('k)
yyu&Pt|uxm
ygpdwsm'dt|uxm
ygxdu0*t|uxm
yg&mZdu@t|uxm
r[meda'ot|uxm
r[m0*t|uxm
rZdryPmot|uxm
rlvyPmot|uxm ('k)
0dok'dr*t|uxm ('k)
oDvuE0*t|uxm
okwedygwt|uxm (y)
okwedygwt|uxm ('k)
oH,kwt|uxm (y)
oH,kwt|uxm ('k)
tyg'get|uxm (y)
tyg'get|uxm ('k)
0de,o*F[t|uxm

(*) #Dumusrf;rsm;
67/ "rygvax&f? t&Sif
68/
/
69/ Ak'&udwax&f? t&Sif
70/ om&dykwax&f? t&Sif
71/
/
72/
/

r[m0*#Dum
rlvyPmo#Dum ('k)
ZdemvuFm&#Dum
om&w'DyeD#Dum
t*kFw&#Dum
t*kFw&#Dum ('k)

(C) jrefrmjyefusrf;pmrsm;
73/ omoema&;OD;pD;Xme
74/
/

ck'uygXygVdawmfjrefrmjyef
r[m0gygVdawmfjrefrmjyef

/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/

1968
1968
1986
1970
1958
2001
2001
2001
2001
1959
1992
1992
1957
1986
1968
1968
1968
1993
1957
1993
1957
1996
1958
1958
1970
1970
1959
1959
1991

/
/
ok"r0wDyHkESdyfwdkuf
Ak'omoemtzGJYyHkESdyfwdkuf
/
/

1961
1961
1302
1960
1961
1961

/
/

1998
2001

206 t&Sift*P (vSnf;ul;)


(i) tjcm;jrefrmbmomusrf;pmrsm;
75/ t*"rbd0Ho? t&Sif tbd"mefed,opf? jraZmfyHkESdyfwdkuf? rEav;?
1969
76/ t*orm"d? t&Sif
aerdbHkcef;ysdKU? Ak'omoemtzGJUyHkESdyfwdkuf
1971
77/ atmifyef;? OD;
yudPuomoem0if? pmo,yd#uyHkESdyfwdkuf? &efukef 1321
78/ auvmo? t&Sif
t|uedygwftusOf;csKyf? pmayaygif;ul;yHkESdyfwdkuf? &efukef 1991
79/
/
wdyd#u"&0kwE0dumodeD? omoema&;OD;pD;XmeyHkESdyfwdkuf 1980
80/ usD;oJav;xyfq&mawmf? ZdewyumoeD
/
1982
81/ puygv? OD;
Ak'omoeduyx0D0ifusrf;? ok"r0wDyHkESdyfwdkuf? &efukef 1985
82/ pmwrf;tzGJU0ifwOD; urmhtHhzG,frSwfwrf;rsm;? py,fOD;pmay? &efukef
1981
83/ pHjrifharmif
Ak'eDwd? avmupmay? uefawmfav;? &efukef
1966
84/ aZmwmvuFm&? OD;
yd#uwfawmfESifhpyf rSwfpkaxGvm odaumif;p&m
jrwfqkrGefpmay
2002
85/ wif0if;? r? a'gufwm MunfndKzG,f&mrmwmrsm;? yg&rDpmay? &efukef
2001
86/ xGef;jrifh? OD;
ygVdoufa0g[m&tbd"mef? wuodkvfrsm;yHkESdyfwdkuf
1968
87/ 'k? rJxD;q&mawmf
rmvmvuFm&0wKawmfBuD;? [Hom0wDyHkESdyfwdkuf? &efukef 1961
88/ ynm0Ho? t&Sif
rdaxG;awmfa*gwrDESifh bduKeDomomem
a&TZifausmfyHkESdyfwdkuf? &efukef
2000
89/ azjrifh
r[mukPm&Sifrsm;? pmayavmuyHkESdyfwkduf
2000
90/ b@ma&;ESifhtcGef0efBuD;Xme? wGufcsufrItrsdK;rsdK;ESifhywfoufonfhpHEIef;rsm;
91/ r[mpnfq&mawmf
jA[0d[m&w&m;awmf? pmayaygif;ul;yHkESdyfwdkuf? &efukef 1994
92/ rm*"Dompnf
tcgawmfaeYrsm;? yg&rDpmay? &efukef
1999
93/ armiftHh? r[m0dZm(bHkab)? r*Fvmed'gef;? omoema&;OD;pD;XmeyHkESdyfwdkuf
1993
94/ refvnfq&mawmf
rCa'0vuFmopf? 0gqdkOD;ausmif;wdkuf? &efukef
1995
95/ jrefrmpmtzGJU jrefrmqdkdk;pum;? wuodkvfrsm;yHkESdyfwdkuf? &efukef
1996
96/
/
jrefrmtbd"meftusOf;csKyftwGJ-1(u-p) pmayAdrmefyHkESdyfwdkuf 1978
97/
/
jrefrmtbd"meftusOf;csKyftwGJ-2(q-e)
/
1979
98/ rif;wifrGef? a'gufwm arwmESifhopmtzGifh? oif;vJh0if;yHkESdyfwdkuf? &efukef
2001
99/ &efatmif
Ak'acwft&d,mEG,folawmfpiftrsdK;orD;rsm;
&efatmifpmay? &efukef
100/ av;Nidrf? r
tqifhjrifhAk'bmom0iftrsdK;orD;rsm;
vkyftm;yHkESdyfwdkuf? &efukef
1998
101/ av;NrdKif
ax&Dax&m? vkyftm;yHkESdyfwdkuf? &efukef
2002
102/ 0dpdwom&mbd0Ho? OD; r[mAk'0if? 'kwGJ? omoema&;OD;pD;XmeyHkESdyfwdkuf
1982
103/
/
r[mAk'0if? q|wGJ (y)
/
1982
104/
/
r[mAk'0if? q|wGJ ('k)
/
1982
105/ omraPausmf
twk,lzG,f&mpdwfxm;rsm;? yg&rDpmay? &efukef
2001
106/ omoema&;OD;pD;Xme "ry'0wK (y)? omoema&;OD;pD;XmeyHkESdyfwdkuf
1990
107/
/
"ry'0wK ('k)
/
1993
108/
/
"ry'0wK (w)
/
1997
109/ oD[Av? OD;
yd#uwfvrf;nTef (y)
/
1994

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm; 207


110/
/
111/ oDv0Ho? r[m? t&Sif
112/ ok"r0wDpmwnf;tzGJU
113/ aombdw? b'E0de,
(p) t*Fvdyfpmtkyfrsm;
114/ Fa-Hsien
115/ Horner. B.I
116/ Rhys-Davids. T.W

yd#uwfvrf;nTef ('k)
/
1994
yg&rDawmfcef;ysdKU
/
1996
ok"r0wDAk'0if? ok"r0wDyHkESdyfwdkuf? &efukef
A[kokwyumoeDusrf;? omoema&;OD;pD;XmeyHkESdyfwdkuf 2000
"A Record of the Buddhist Countries"
The Chinese Buddhist Association, 1957
"Women under Primitive Buddhism"
Gaorge Routledge & Sons, Ltd, Broadway house; 68-78
Carter Lane, E.C, London, 1930
"Buddhist India"
Calcutta, Susil Gupta (India) Ltd, 1957

208 t&Sift*P (vSnf;ul;)

pmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf tvSLaiGrwnfay;Muaom
tvSL&Sirf sm;pm&if;
1/ a'gufwmOD;jrifhxGef;+a':EG,fEG,fOD;xGef;? om;BuD; vrif;xGef;
om;i,f wm&mxGef; rdom;pk (qpf'eD? Mopaw;vs) 1500 a':vm
2/ OD;&Jrif;pkd; (w&m;&kH;csKyfa&SUae)+a':&D&D0if; rdom;pk
awmifOuvmy? &efukef
715 a':vm
3/ OD;uGpf+a':oef;&DjzL
qpf'eD? Mopaw;vs
100 a':vm
4/ OD;cspfOD;+a':rkd;rkd;rdom;pk
/
50 a':vm
5/ OD;odef;pkd;+a':oef;oef;at;
/
50 a':vm
6/ a'gufwmat;ausmf+a'gufwma':trmcsdK?
om; aumif;jrwfvif;
/
50 a':vm
7/ a':oef;oef;aX;rdom;pk
/
20 a':vm
8/ OD;wifarmif0if; (c) OD;Muufrdom;pk /
20 a':vm
9/ OD;cifarmif&Drdom;pk
/
20 a':vm
10/ OD;ciffarmifnGefY+a':rOLrdom;pk
/
20 a':vm
11/ OD;nDnD+a':tdEk rdom;pk
/
20 a':vm
12/ OD;at;odkuf+a':pkpkaxG;
/
5 a':vm
13/ udkEdkif0if;+rEGJUEGJUpef; rdom;pk (okcrSwfwdkif? tif;pdefvrf;? &efukef)
50000 usyf

jrwfAk'vufxuf awmf0ifpHxm; trsdK;orD;rsm;

Você também pode gostar