Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
(ESIN R)
J. ADBRE ATYB
ka k Npa d d ti d Il Njr
Yunifst lorin,
lorin, Njr
KYS
Gbogbo t ti se lr r j ti
J. Adbre Atyb
E-mail: inaolaji2001@yahoo.com
080-33604983,031-221801.
FIJB
b yn o
Ta ni Onkowe?
Omo bb l rgbj n joba bl Brp n pnl sun ni J. Adbre Atyb Odn 1985 ni
gba oy kk nn m pl d nn d ti ltrs Yorb (B.A. Hons. Yorb) n Yunifsti
t Ife t a m s Yunifst Obfmi Awlw ln. Odn 1993 ni Adbare gba Oye Dplm
nn is olkni (PGDE) n Yunifst Ilorin.
OP FN OHUN GBOGBO
J. Adebare Atoyebi.
August, 2005.
TKA
fijb .........................................
iii
iv
d Abj ......................................
fr ..........................................
Kn ni we? ................................
n t won gb fi n k we jo....
10
B nyn se l n m t
11
B a se ma n lo we Yorb .......
13
D nn we Yorb ...................
16-41
D ABJO
Ors olko keta ni won t di dandan fn lti k ni n we Yorb, sgbn t won n soro
ntor p won k n m t nn we Yorb ti nn ln kni. pnj s olk t mndoko
tb wonnyn nn d Yorb n il w l sn ir won wnyen d ibi kk akk n we
Yorb. yb ti aj fi onje d s se ni Yorb kkni j fn won. Ors olk kerin ni
FR
KN NI WE?
NNKAN T M WE SE PTK
N TI WON GB FI N K WE JO
B A SE MA N LO WE
D NN WE YORB
1.
2.
3.
nyn t Gmbr b r je ld r
4.
Olrun k se nnkn k m fi y
irungbn rp r.
n p n Mgd.
5.
K s eni t Olrun k se fn, fi
nyn t b n ti un k t, se fn adte
pa knn r m, se fn akwrp, n sub lul ngb
gbogbo.
6.
kn.
nyn t k b ju ew b n
lynkl Adbs, k l p n
7.
8.
gbg se aremo fn gn, gn n y,
ni l pa ni lmo b a b di olmo.
9.
10.
E k baba kb p k ft se
Olw d-
f, e k y r p k dn omo.
11.
Adgre k r se n s, gntan k r je nn po isu gngn, ewr wo
ju r ff, k ni omo nyn r je dbi p y s k fn omo eranko.
12.
ko?
13.
14.
pr ab dd k d fin.
15.
16.
17.
18.
yin ow n se ff obe t b n
f oko r.
il pn,
s, un ti ow r, wo ni t s mu
k mo ogn.
fi w jo.
19.
y ni wr baba ni dng, oj t y b k ni wr b j, oj t baba b k ni dng
omo wo omi.
20.
A k n iwj k a m n pk,
21.
pn sn ju kb.
pk ni il y, iwj ni il
baba eni.
22.
knj ongbgb n j Sm, nnkan t b kngun sdo eni l ye k naw m
nn wo.
23.
n gbdr p k gbn m wo ow eni, Olgbn sl n se mn,
gbn fi wo trkb?
gb wo ni
24.
Omod lw lw, wn n n se
di gb y.
fojdi, seb ow hn n ni gb k n t fi
25.
kb ryn b ld, n un fi
, un yn in knn-n.
26.
A tn l so p: kb sr mji, fi kan pa ir, n un fi b , un
knn-n.
27.
yn
in
w ni ew, k a lw lw lin w k p.
28.
E j k a fi epo ok je g ntori
ok k k a.
b a b je g tn (l fi epo je ) ip epo
29.
kn ni sel?
30.
31.
32.
33.
34.
Ik ti i pa alngba k ju or
br lw yw r.
knn.
35.
Olrun t d aj t n je egungun
lyn gbt.
eran lrko, un n l d yi t n
36.
kr n sunkn r aso w bb
nn igb.
37.
B krgb b mo b or abr,
wo
jkd
38.
B a b so fn ign p or r p, t a
s so fn klmgb p yo gbgb
lrn, k ye k a gbgb lati so fn
gng (baba eye) p enu r se gongo.
39.
Igi t ff fi n tk agbra nn
40.
41.
42.
tkn t n un y se bi
43.
44.
lk m j s il, m j s de,
ibi
45.
Kker ni a ti mo omo t y fi
gb bo bb r b (baba r) b
46.
47.
agblyarr, b b ta bi r k
fow f
tu.
se.
dn t o.
kan ni y s j s.
tn.
48.
nyn t gb aj t t fi ow r
49.
50.
Eni t k il t tn kan s s i, ti agbra k, eni t k il korko t k l par r k
se le, Oldmar n
fn ni n oryn nbi is eni.
51.
k rgbj m j k n dran
52.
B dr b mo bi or knn,
53.
54.
55.
56.
r t a d sn ew gbdg, b
57.
58.
Ow da aso iy bo ara, bk da
lw lw, olwar y tep m is.
lo.
kan gbonrin.
d in ew kk y f ya.
59.
60.
sr t a k b sr m, fnrar ni y fura.
61.
Obnrin t n b lp, t n s,
62.
dj p nnkan t y b ni n b
yen.
63.
nyn t n ile dn ni gbngn
k n il k.
64.
Obnrin t n b l p t k se
ni.
65.
B ml b le, ma fi omi s i,
66.
67.
68.
gngb gbn omo r n gbn,
gngb n k ni k, omo r n k ni yo.
k l d.
ob.
un k ,
69.
sryn-r l pa bal ahsusd t n ibi t un b ju isu ni k won fi
od gn (dp k so p ibi t un b ju isu s nn od ni k won fi od gn), isu kk t
h, s o sn od, kej so s enu.
70.
nn ob.
71.
kr k j k n fn o n so ni di ahun, k tbi ni k j k n gb ni gblagb
knj.
72.
nyn tan ara r je bi Olmo kan, wn n omo r n ser lj ppn ok il, n
wo ni nn won?
73.
d?
g ni ayn t d agbd,
74.
Ik omo ni gd gb k, kan
eyn knkn.
soso ni mo b, Yorb n un n k
won n
75.
Ik ogun n pa akkanj, ik od n i pa mw, ik ew n pa kn, ik
ara
re n pa odder, gbyw n ba bon ynb j, mo dra mo dra n
so d omidan di
awo.
76.
Od gb omo r, Ejemu (ojomu) n k omo r n od ww, ti gbgb p ki se n
kan soso ni ik gb pa ni.
77.
B ekn b wo l gb omo adt,
wa, oj t ekn b gb omo oba, gbogbo
78.
79.
80.
n k jn k onn m mo in.
81.
82.
Eni t krra ws k m rn n
83.
sr.
gb t k ke ohn fo s r nbi t
84.
ipas rfn.
ti n su im r, dj p y ke itan
y ni n es, tiro r.
85.
Omod jogn b, n y, mo ik t pa bb r ni, b be k, b be
ti ok b , k l r ik t w lb obnrin t pa ni.
b w k t
86.
87.
Olw t fi es ko t ta ka, s f pe
88.
n y.
ti
agb-k-n--se, or gb k j k aj
89.
so
aj.
90.
B a k b te aso gb ml, gb
bn.
91.
92.
Mo m-n rn kan k s bi k a je
93.
94.
95.
96.
mi.
K wo ni wo ni k m tt mj
kr n fa gb oj re kr, kn ni o n
97.
nyn t n tt w k t er,
olnje je onje r.
k d r kl b .
w lra
98.
Er t Gnbr y r, p ni y
b kr?
99.
Oj ni r oj se n n mu
kk t a, a ni bk kta ni wo
s ib ni
100.
kr.
fn, a n wom re p, o s f m ti oj re
101.
mi ni mo low mi n ba ow omod j.
102.
103.
N k je nn is ow re lle f
104.
sgun algbra.
105.
Ogn agolo gamale ni mo f, ogbn agolo kr kr ni mo l, b b se p b is se
t ni r se t, dj p
olmolanke ni b kk l, b b for
r, a tn fi yn pn, b
b
rn d, a n s be, e b mi gb e, sgbn bkn Oldmar n m ni l l fi
ti l-l se.
106.
elgd.
107.
n r.
Eni t n yw mj tb j b lo t n
108.
109.
ni
110.
111.
112.
113.
ye ni oba fi or bb se n ojo
ow b ti mo ni ogn y mo.
114.
Nnkan eni k di mj k a bn, b i k fi omobnrin sl w onw
oyn w s il k.
mw k gb
115.
Eranko t gbn bi aj k s n ay, y t ya wr b i esin k p, aj mo omo tir
fn ni om, s mo ti y
k ml, esin fomo tir sl, n pon
omo olmo kiiri.
116.
117.
B ogn k b s, ar k n re
aso.
118.
gb gbngb k n w, eni t
119.
eb.
120.
nyn t sn ikun sr fi pam
klnb.
ni,
121.
enu eni k l so tt m.
122.
s.
K s nnkan ti gb k gb lw
123.
124.
B is omod k b rn t, ti y r a s rn n lw.
125.
126.
127.
ni
kn n
nyn ml ni ekn f m?
128.
Klkl t pa kko ade eni t k gb e lo, b ti n dun ni n l tn n dn-n m ni,
olwar a n yin omo, r nnkan lo ata s ll.
129.
130.
B ay b w lyn ayn y pa
ade.
131.
nyn mta n jeun, eni knn ni e j
k rora se ob y k l t waa
jeun, eni
kej ni n k m p wo n r i b, t k b se eni keta ni wn n b w, a se p ttsr r ni
j k r b, jfara ni ewu.
132.
133.
134.
Omi ba im esin j, p j ba
kr j, aj ynb dra, o k
tise ode.
135.
B w k b pa ni, a ma pn ni lso.
136.
137.
138.
139.
pnj omo n m gn d b
y ju gn lo.
bk, a n b un b omo n r t s
140.
nyn t y so ir di tt y
jagun enu.
141.
y ni fi yan r, gb t y
142.
fr k se bo n tlu.
k n al
143.
M k ebo, m k ebo, pin ebo kan k koj ik, kob-kb kan k koj kbtkobita, b ni j k l r r k ko j y t r t wl t
tn w k le.
144.
Algemo t n se jj, ik n pa k t w pl t n fi ojoojm jan ara r ml k
olj t d.
145.
wd k t gb e lyn y r.
146.
147.
Ewr k fi s sl fn awo, b
a sun n je.
wu
148.
B babalwo gb if b k gb if
babalwo ni.
149.
150.
151.
Ekn d mi mo d ekn, a k l fi w
152.
153.
154.
ni.
n b.
ma j ni
155.
nyan t gba obnrin de k jnn s ik, b ni ik k jnn s eni t ode gb
lbnrin.
156.
157.
nyn b mo oj sedn b
ma fi gbogbo oj n sn
158.
snnara.
159.
Ogbn t olgb fi n se ode dra ju ti
gbogbo nnkan l ni mm-n-se.
160.
Nj ogn ppn ni ja ogun, nj ogun ni ja ogn, ogn ati
t k t d ogun
sil nn won.
161.
se r ni, se r ni t od fi ma gb eni t eyn r ta jde lo, rn lomo
n rn.
162.
163.
B a b n eranko t n wo lr ni y
164.
O gb d, o k gbo y, o n o k
ogn, k s y
ary y se b
pa nyn k se b i ti gbn.
165.
B ebi b n pa ni, in a ma b ni, b
n pa omo eni in eni a b j.
d.
166.
nyn t y fowror k k se er lo s ibi t kr t n s, ntor p b k b se sb,
a se ok tb
paraml.
167.
nyn t tor wr te p t wo
mrn m on.
168.
169.
170.
yw t a b frn ni omo r wu
ni.
nnkan mi.
171.
Esin t ta bb n l fi r lu
omo.
172.
Ay t esin k r j, rkr d r n
173.
je .
174.
Obnrin t b n gb bal il lnu, k
gb in il hn dal).
nb
175.
lwlw n mu bal-baln so p e l ro f k fi jeun, k s eni t
p nm n se omi tooro s
ni lnu.
(k
k m
176.
177.
lo?
je ju ko
178.
il lo.
B ow b f run, se ni rn n
l ti in
179.
sokn baba oba, sokn baba oba, oba n d ad, sokn n d ket.
180.
B a b n wkw ni w
nn pns ni?
sanyn y n k?
181.
182.
183.
Nnkan t se eni t j b t n l se
184.
185.
186.
B a b df afye gege fn ayan, t a
kan ni ogn y j fn.
187.
d ab r tn, s ni je.
ary fi ni rn.
188.
kr jo ikn, ynkn s jo ase,
eni t b ni.
189.
nyn t k je t r k l mo iy
b je il n funfun n mo iy epo pupa.
190.
191.
192.
193.
B omo k b jo skt, y jo
omo ni.
194.
djsl
195.
gbr.
B a b n k se fin omo l,
dj p k se gbogbo obnrin l l fi
196.
197.
gbad k p k awo m k, ye
awo ni.
198.
lf t gbdr tn t tn gun
or
199.
200.
201.
Knnk ttor okan kun gb (so in
k t un lrn.
gn r
ga ws, is ow os r ni n se.
202.
203.
204.
s ni
j kr.
205.
Omo t b mo il y r afi-ibi-s- olore Omo ni, yi t k b mo il
olmo ni.
206.
y n mj k je kb, b k b n
ok, y n n oko.
207.
n.
bb r, omo
208.
y t b l k rmo b, nyn t
209.
210.
211.
212.
we wp n m omod r hh gblagb.
213.
Jd shn-n jd shn-n, b a b
214.
215.
nje k p yn olnj lj ni
burk y tn l f gb pad.
gbajm l bmo.
216.
217.
Ffrofoforo im yw y ju yr
218.
ffo
lo.
un d.
219.
Oj burk lonl tn fi wo ni, mrn k ni t s n gb, ebo, k a jde nl lonle
knkn n r, ynkl n t w in il ni aseni gb, b ik il k b pa ni tde k l
tt pa ni.
220.
221.
ni o.
lp fn, un
222.
223.
224.
Omod k mo iy ymp, fi oj r
bo eruku.
225.
ni t s
tn y ni s eb.
226.
B oko ti yw b j t algta b par r fn won lpar r lrn ara
dj p won y tn j n j.
won,
227.
br re ra ok aykl, o n wo k
n j k fi gb o b b ya wr, ta ni
y ma se e dkun e
b mi mu un,
b mi m un br mi ni?
228.
B gb ti w k tt j t, oko ni y
b kkt.
229.
230.
mo y t kn n m ni fa in
231.
e k iwj ni y ma k il.
mnmn s in il korko.
232.
r mj, wn n tan ara won, ak
l gun kk.
233.
sanra t aj olgnn k se ti
afj t n un
234.
b ti in n b as in k gbodo b
kk b.
235.
K w k lo ni iy sp, b sp
236.
Eni t sk lu gbnrn se aj
ob.
ti di rnmju, k ni iy m.
237.
rr ni baba ogbn rjinl ni baba m, k sr k yo kmkun r ni m ni peged
lwjo won am-n- n-m-n t ti ko omo n igb di ogje ati r k w oja.
238.
239.
ni.
oj l pa
240.
ni.
241.
Eni b kiiri n rgbn r t b rn jnn n gbr; alrnk t k b
re ma n r mobo.
242.
Eni t k b sn sawo, t k b
d mrn p un m un.
tt sw ni oj
243.
s mi r m k se ode erin.
244.
245.
k gbod
dsunkn.
246.
nyen.
247.
248.
249.
yw k t k, n sr owo ob.
250.
251.
nb.
tun di r ps.
eko lo.
W KK FN NIKN M LR WE YORB
Fdp, N.A. (1991) The Sociology of the Yorb, bdn, University Press.
Flt, A. (1972) Basrun G, bdn, Onibon j Press & Book Industries (Nig.) Ltd.
Flti, A. (1969) Omo Olkun Esin, bdn Heinemann Educational Books (Nig.) Ltd.
sl, A. (1983) Ol Omo bdn, Onibon j Press & Book Industries (Nig). Ltd.
sl, A. (1983) Ab b, bdn, Onbon j Press & Book Industries (Nig.) Ltd.
sl, A. (1988) The Modern Yorb Novel: An Analysis of the Writer Art, bdn, Heinemann
Educational Books (Nig.) Ltd.
gnsn, B. (1992) The Development the Yorb Novel 1930-1975, j, bdn, Gospel Faith
Mission.
kdj, O. (1973) Rr Rn, bdn, Onbon oj Press & Book Industries (Nig). Ltd.
Olatunji, O.O. (1984) Features of Yorb Oral Poetry, bdn, University Press.
nkn, wo k l mo pry ma n
badn
(2)
(3)
In mi ma n dn lti w ni ibi t Uncle B (Bre) b ti n sr. B ba so gblhn kan,
y pa we mta kr tn. Y w d b gb t k se Yorb kan n ni a jo se n Yunifsti.
E.S.B. Awoyemi
(4)
Ti Brd keji t se M.C. ti dp ni reception ln y ga o. Ngb t n sr, w
d bi eni p mi n ki se Omo Yorb m k jo we ko jkan ni fi n so gbogbo ro re. Se l
d b p k m dk m.
(21-08-1993).