A Pennsula Ibrica.

O predominio Cristin

Tema 11

2 ESO

TEMA 11 A PENNSULA IBRICA. O PREDOMINIO CRISTIN

No ano 1031, o califato de Crdoba fragmentouse en reinos de taifas, que foron perdendo progresivamente o control da Pennsula ante o avance cristin. A EVOLUCIN DE AL-NDALUS Tras a perda de Toledo a mans de Alfonso VI (1085), o territorio de AL-ndalus estivo controlado polos almorvides, primeiro, e polos almohades despois, quedando finalmente reducido ao reino de Granada. Os almorvides, bereberes norteafricanos, penetraron na Pennsula (1086), e impuxeron o seu dominio en AL-ndalus at a sa desintegracin en 1145 en novos reinos de taifas. Os almohades, que substituran aos almorvides no norte de frica, penetraron na Pennsula (1171), e impuxeron o seu dominio. En 1212 foron derrotados polos cristins na batalla das Navas de Tolosa, desintegrndose Al-ndalus en 1224 en reinos de taifas. Estes foron conquistados progresivamente polos cristins, quedando reducido Al-ndalus ao reino nazar de Granada. O reino de Granada sobreviviu mis dous sculos, pagando tributos (parias) ao reino cristin de Castela. Con todo, foi conquistado polos Reis Catlicos en 1492. OS REINOS CRISTINS Nesta poca, os estados reinos cristins foron ampliando o seu territorio conta de Al-ndalus mediante a conquista. A evolucin at o sculo XIII Castela e Len unronse definitivamente con Fernando III (1230). Deles independizouse Portugal no sculo XII. Conqustaa casteln-leonesa avanzou no sculo XI at o Texo, no XII ata Serra Morena, e no XIII incorporou o val do Guadalquivir, conquistado por Fernando III. Al-ndalus quedaba, as, reducido ao reino de Granada. a)Os estados orientais Aragn e Navarra estiveron unidos at 1135. Alfonso I o Batallador conquistou o val do Ebro. morte de leste, Navarra separouse como reino independente e Aragn uniuse cos condados catalns formando a coroa de Aragn (1137). O territorio aragons ampliouse cara ao sur ocupando Valencia (1238) e polo Mediterrneo, logrando o dominio de Sicilia (1282). Navarra quedou constreida entre os seus vecios Castela e Aragn, e desde o sculo XIII vinculouse a Francia por alianzas matrimoniais. b)A expansin castel e aragonesa nos sculos XIV e XV Nesta poca os reinos cristins tiveron diversos problemas, como os conflitos entre os reis e a nobreza, ao tratar aqueles de reforzar o seu poder, e a epidemia de peste de 1348. Castela ocupou o estreito de Xibraltar (1462) e conquistou Canarias a principios do sculo XV. Aragn, terminada a sa reconquista, se expansionou polo Mediterrneo, dominando Sardea, os ducados de Atenas e Neopatria, e Npoles. A REPOBOACIN DO TERRITORIO

A Pennsula Ibrica. O predominio Cristin

Tema 11

2 ESO

A repoboacin do territorio Os monarcas cristins impulsaron a repoboacin do territorio conquistado, que se realizou mediante varios sistemas: a repoboacin concellil ou municipal, que predominou entre os ros Douro e Texo e no val do Ebro. Consistiu en dividir o territorio conquistado en municipios, formados por unha vila ou cidade e o seu termo municipal ou alfoz. a repoboacin das ordes militares, que predominou entre o Texo e a Serra Morena e nos vales do Turia e Xcar. As ordes militares recibiron extensas seoros, chamados maestrazgos, a cambio de defender o territorio. o repartimento, que se utilizou no val do Guadalquivir, Murcia, a fachada levantina e as Baleares. Nestas zonas, os nobres recibiron grandes extensins de terreo, e as xentes do comn pequenos lotes de terra. A ORGANIZACIN DOUS REINOS CRISTINS O goberno e as sas institucins A monarqua foi a institucin principal. Os reis exercan numerosas funcins: ditaban leis, administraban xustiza, e dirixan o exrcito. Con todo existan diferenzas: En Castela a monarqua estaba formada por un s estado e a autoridade real era indiscutible. A coroa de Aragn estaba composta por varios reinos (Aragn, Catalua, Mallorca e Valencia), cada un dos cales tia as sas propias institucins. Os reis axudronse de institucins de goberno. As principais foron: a Curia Rexia, formada polos nobres e prelados da igrexa, que aconsellaban ao rei, e as Cortes, que xurdiron ao asistir representantes dalgunhas cidades s reunins da Curia Rexia. As Cortes estaban formadas por representantes do tres estamentos (nobreza, clero e xentes do comn), e a sa funcin principal era aprobar novos impostos. A administracin territorial era exercida directamente polo rei nos territorios de realengo, e polos nobres nos seus seoros. As cidades estiveron gobernadas por un reducido grupo de persoas ricas e influentes. ECONOMA E SOCIEDADE NOS REINOS CRISTINS A propiedade da terra baseouse no predominio dos seoros da nobreza, do clero e as ordes militares, traballados por campesios dependentes. Tamn existiron campesios libres, sobre todo nas reas fronteirizas. A agricultura foi a base econmica: A de secao cultivaba cereais, vide e oliveira e a de regado hortalizas e froiteiras.

A Pennsula Ibrica. O predominio Cristin

Tema 11

2 ESO

A gandara foi especialmente importante en Castela, e centrouse na ovella merina, que proporcionaba la de calidade. En 1273 formouse o Concello da Mesta, que agrupaba aos grandes gandeiros. As actividades artesanais localizronse nas cidades, e producan tecidos, artigos de ferro, coiro, vidro e ourivara, destacando tamn a construcin naval. Os artesns agrupbanse en confraras e gremios. O comercio realizbase en tendas, en mercados semanais e en feiras anuais. En Castela desenvolveuse primeiro no Camio de Santiago, e posteriormente nos portos cantbricos como Bilbao e Santander, e en Andaluca occidental. Polos portos cantbricos exportbase vio, ferro e la, e importbanse produtos de luxo; polos de Andaluca exportbase cereais, aceite, veu e coiro, e importbanse escravos, ouro e produtos de luxo orientais como especias e seda. Na coroa de Aragn, o principal foco comercial foi Barcelona, que comerciaba por todo o Mediterrneo con tecidos, prata, trigo, especias, seda e marfil, entre outros. A SOCIEDADE NOS REINOS CRISTINS A sociedade era estamental, e nela diferencibanse os grupos privilexiados (nobreza e clero) do estamento popular. Os estamentos privilexiados eran a nobreza e o clero, pois gozaban de privilexios, como non pagar impostos, posuan seoros e ocupaban cargos na administracin. O estamento non privilexiado estaba formado por diversos grupos: o campesiado, que era o mis numeroso, e os grupos urbanos. Nestes ltimos distinguase a oligarqua urbana, formada por nobres ou comerciantes, e as xentes do comn, que agrupaba a propietarios de talleres, pequenos comerciantes, asalariados e xentes sen oficio. marxe da sociedade cristi estaban os xudeus, que vivan en barrios propios (xudaras), e os mudxares, musulmns que quedaron en territorio cristin tras a reconquista. CULTURA E ARTE NOS REINOS CRISTINS Na Pennsula Ibrica conviviron tres culturas: a musulm, a cristi e a xudea. A principal manifestacin diso foi a Escola de Tradutores de Toledo, na que se traducan do rabe as obras tradas polos musulmns que recollan o saber de Oriente, de gregos e romanos. Na literatura destacou o nacemento das linguas romances. Nelas escribronse o Poema do Mo Cid, obras narrativas como o Libro de bo amor, do Arcipreste de Fita, e libros de cabalara, como Tirant o Blanc, de Joanot Martorell. As achegas cientficas foron escasas e limitronse cartografa, onde destacaron os mapas elaborados polos catalns e mallorquinos. Os centros de ensino eran principalmente as escolas catedralicias. Ademais, xurdiron as primeiras universidades, como as de Palencia, Salamanca ou Lrida. As manifestacins artsticas. A arte desta poca tivo na Pennsula Ibrica dous estilos: o gtico e o mudxar. A arte gtica Desenvolveuse entre os sculos XII e XV e legounos obras importantes. En arquitectura destacan as catedrais de Burgos, Len, Toledo, Barcelona, Valencia e Palma de Mallorca e edificios civs como castelos, palacios, concellos e lonxas, como as de Barcelona, Valencia e Palma de Mallorca. A escultura centrouse nas portadas das catedrais, realizndose tamn sepulcros. A pintura elaborou retablos e miniaturas, e as vidreiras, como as da catedral de Len. O mudjar un estilo propio da Pennsula Ibrica, que mestura elementos cristins (romnicos e gticos), con influencias musulms. Caracterzase polo uso do ladrillo como material principal. Entre as sas obras principais destacan a igrexa de San Lorenzo de Sahagn, as torres de Teruel, os Reais Alczares de Sevilla e a sinagoga de Crdoba.

A Pennsula Ibrica. O predominio Cristin

Tema 11
VOCABULARIO

2 ESO

ALHAMBRA

Fortaleza ou alcazaba militar do sculo XIII. un conxunto de palacios organizados en torno a uns patios, xardns, fontes. ALMOHADES Grupo que substite aos Almorbides e entre 1146 e 1172 impuxronse na Pennsula Ibrica ALMORBIDES Bereberes nmades que formaron un grande imperio norteafricano e entraron na Pennsula en 1086. ARCO APUNTADO Arco rematado en punta que ofreca mellor resistencia ao peso das bvedas ARCO Arco exterior que sustenta o muro a un contraforte. Estes ARBOTANTE arcos estn como suspendidos no ar. BVEDA DE CRUCERA Son bvedas onde se entrecruzan os nervos CORTES Asembleas que estaban formadas por tres estamentos: nobreza, clero e xentes do comn. A sa funcin era aprobar as axudas solicitadas polo rei e votar os impostos. ESTAMENTOS Grupos nos que se dividiu a sociedade. Haba tres: nobreza, clero e xentes do comn. MESTA Organizacin formada por gandeiros especialmente de gandera ovina merina para defender os seus intereses MUDXAR Estilo artstico orixinado na Pennsula Ibrica onde se mesturaban influenzas cristins, romnicas e gticas coas musulms REINO NAZAR Reino nazar de Granada. ltimo reino musulmn na Pennsula que durou a conquista polos Reis Catlicos no ano 1492. REPOBOACIN Cando o territorio reconquistado se divida en concellos CONCELLIL ou municipios formados por unha vila ou cidade e termo municipal REPOBOACIN Cando a repoboacin se encomendou s Ordes Militares POR ORDES que recibiron seoros, chamados mestrados a cambio MILITARES de defender as terras e fomentar o seu poboamento REPOBOACIN POR O territorio repartase entre os que participaran na REPARTIMENTO reconquista, principalmente nobres. PRESURA un sistema de repoboacin que consista en dar as terras aos primeiros que as roturasen e logo o rei dballes a presura ou propiedade. SEOROS Porcins de terra en mans de nobres VIDRIEIRAS Grandes ventanais que se abriron nos muros das igrexas gticas. Estes ventanais estaban decorados con vidros de cores con escenas diversas. As mis destacadas son as de Len.