Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
MRS. W. M. WHITEHILL
1979
r
-
ARV
,
lr Ontn
http://www.archive.org/details/viageliterarioig11vill
Cv-"-u
VIAGE LITERARIO
;LL
DON
JAIME
VLLNUEVaOL
XI.
TOMO
VIAGE A URGEL.
MADRID:
IMPRENTA DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA,
A
CKKOO DE
D.
CELESTINO
C,
ALYAKEZ, CALLE DE
S.
VICENTE CAJA
NIM. 74.
1850.
r
j
1979)nto,
On^ilS
Fungar mee
cotis.
ADVERTENCIA.
CUando en 1825
obligaron expatriarse
autor del Viage literario
laborioso y docto
religioso secularizado de su
le
misma orden
reconocer
que
los archivos
D. Jaime
Villanueva
1824,
y auxilios se habia emprendido y publicado aquel viage. Asi es que en cuanto lleg su
noticia que S.
la
Academia de
Historia la continuacin
IV
haciendo que
que
le
buena acogida en
el
Academia y despus en
:
Gobierno
y en
le
concedi S. M.
em-
el
primer dia
1844
los
garon todos
los cuales
papeles relativos
la
al
Viage,
obran en poder de
deseos de publicar
Academia.
sus
la
continuacin
la
inagotable
se
ha prestado
cesarios.
La Academia pues se complace en poner en manos del pblico el tomo XI y siguientes, llenos de noticias de
y ricos
sumo
inters,
de documentos de
la
mayor imporhistoria de
tancia
con que se
ilustrar la
V
Jas iglesias
de Urgel
Gerona
Lrida
Bar-
bargo
el
al-
guna carta y unos pocos diplomas que perecieron en vida del autor
dice en este
tomo
[pg.
luz esta
no se hu-
siglo
VIH
el
la
Exposicin del
presbtero de Lila
publi-
prestados
nuestra literatura
indito el tra,
esto es
del so-
maten
que escribi
XV
Jacobus de CalCallicio.
,
Calleyicio
mas bien de
pesar
que
el
mismo
obra rarsima
y as es (juc
tambin
la
supo-
ayudar
formar un diccionario
critico de los
escritores catalanes.
Bi-
volumen
mo
Solempnissi-
mi aureique
licel
de pace
el
treuga:
et
de son emisso. La
etc.
Tiene ciento
siguien-
y concluye del
modo
cis et treuge et
ria
excclL
En seguida
va
fo-
lios,
y cuyo
dice as:
Traclalus pro-
me Jacobum
el
de Callicio
impleti.
intitulare decrevu
Vil
Kmpie/a con
Et
las palabras
,
copiadas por
el pa-
dre Villanueva
tes
:
y concluye
con
las siguien-
Yicensis,
nunc in augusta
et
felici civitate
editi et compilati
impleli currenlibus
Anno Dni.
m.ccccvj,
quem
mclius
me
et specialiler viri
Cardona
Rcgis
tissimi Principis
Aragonum nunc
la
manuscritos de
Biblioteca
del
Escorial
igualmente que
mo
autor
Privilegia mililum
el
praerrogaliva militaris.
hoc
est,
Tractatus monelm*
VIII
Romano.
Besolutce juridicce.
et
necnon
apostillce
queesliones
et
con-
modorum
in
argaendi.
Commenlaria
Uslica
Barchinoncnsia.
De
el
biblioteca
Principado de
P. Villanueva.
este
En
sus
el
presente tomo
sobre
los
cita
lambien
Urgcl,
Memorias
Condes de
por
muv
curiosas investigaciones.
la satisfaccin
No
Academia
cabe
el
de poderlas
dar a
la la
poco
yan perecido en los trastornos y convulsiones polticas que amargaron los ltimos dias de su autor. Porque aparecen en
el
catlogo
Londres en 1829
pg.
217
sealado con
este
el
en Paris
IX
en 5 de junio de 1849
no podemos actual-
mos
sealar el de
ola,
que
el
repetidas veces,
lleg
componerlos
sien-
do
lo
mas
emprender
NDICE
DE LAS CARTAS QUE CONTIENE
ESTE TOMO.
Pg.
el
Episcopologio Urgellen*
Carta LXXX VI. Noticia de cdices de Cnones y otros manuscritos muy notables que se conservan en el archivo de la iglesia de Urgel
163.
Apndice de Documentos.
179.
FE DE ERRATAS
Dice.
Debe decir.
\2.
Pg.
H4,
ln.
Nicols
Nicols,
y Hugo
Desbach.
Hugo y Dezbach.
VIAGE LITERARIO
CARTA LXXXV.
Concluye
el
Episcopologio Urgelense.
Vamos
continuar
que todava
me
ocupar algunos
correos.
BERNARDO GUILLEM
desde
1076
el
1077
hasta 1092.
Este fu
Guillermo
Guifredo.
escritura
el
,
ya
citada del ao
1080, en que
Conde Er-
mengol habla as: Ipso in tempore quopresul Guillermus suorum manu persecatorum est
inter emtus
,
istius
antistis
(sic)
Domni
Ber-
nardi antecesor.
Es
T. XI.
as
que
el
nuestro
estaba ya electo
la
4
VIAGE LITERARIO
muerte de Guillermo, que ser el 1076 1077. Hablo con esto duda porque no se
qu cuenta debi seguirse en la escritura que me refiero la cual y original en el archivo de la catedral de Solsona y es una donacin hecha por Sclua aquella iglesia de
,
,
un alodio
anno XVI Rcgis Philippi regni, y firmada por nuestro Obispo de este modo Bernardas ac si indignas electas presal. Cualquiera que fuese la cuenta que siguiese el notario en el ao XVI de Felipe, no podemos dudar de que el Obispo
XVIII. Cal.
februari
, :
estaba ya
dichos.
electo
mismo, prueel
ba claramente que todava no habia hecho viage Roma donde fu consagrado por
,
el
Papa
la escri-
sobre
la
res-
de Elins
introduccin de
monjas
en
l.
Abad cuando
que catholicam
era de
:
elogio lo siguiente
,
non simoniace
conlagionc
simoniace
hccresis
el
in
Urgelitano
episcopatu intronizaum ,
specialiter
iiim
,
Papa Romano,
et
apud
Romam
unclum,
consecra-
et
En
esto se ve
,
que fu electo por el clero de esta iglesia y sin mediar en ello simona, que tan frecuente era aqu y en otras partes. No hablara as la escritura, si
su provisin hubiera
Por otra parte, como ya vimos estaba aqu electo Obispo antes de ser consagrado especialmente por el mismo. El apicibus seria la carta que S. S. escribiria a esta iglesia, cuando se lo volvi enviar ya consagrado. Cuanto tiempo debi gastar el Prelado en este viage, puede congeturarse por una donacin que l mismo, intitulnsido del Papa.
,
dose ya absolutamente Obispo, y hallndodose aqu junto con su cannica, hizo Bro,
cardo, hijo de Guillermo, y su muger Caritas (Cartor. 1. fol. 35, b.J el dia 5 de no-
viembre del mismo ao XVI que antes decia del Rey Felipe, el cual, por la cuenta que entonces hice, debe ser el 107G 1077.
,
Desde esos aos hay varias memorias suyas de poca entidad que pueden verse en la Marca Hispnica, Yo dir otras mas principales.
MTEKAMO Al concilio que celebr en Gerona el ao 1078 Amato, legado del Papa, asisli nuestro Obispo por su procurador el Arcediano Fideo que era el sobrino del Obispo ErivaVizconde de llo y hermano de Raimundo
4
>
IA6E
Cardona, y el que luego fu tambin Obispo de esta iglesia. Del ao 1079 nos queda una insigne escritura original en el archivo de Solsona, la
cual copi y va adjunta (a), y es la consagracin de la iglesia de San Esteban de Olius. In
era
(asi
comienza)
,
millessima
centessima
sptima decima
etc
Esta
es
la
Rey de Francia,
Venit
Sanctce Urgellenct
Domnus Bernardas
Episcopus kalholice,
non symo,
et
Papa Romano apud Romam honorifice ac strenue signatus et unctus. Tan frecuente debia
cuando tal inters se ponia en dejar memorias repetidas y user
el
,
vicio de la simona
(a)
Ap.
n."
I.
que se consagr era la recin construida de San Esteban de Olivis (de Olins). Descrbense todas las ceremonias usadas entonces en semejantes consagraciones; y luego la de dos altares, uno alto en honor de San Esteban lenelqne
iglesia
,
La
primatum
(otitis asili,
,
y otro debajo de
(m
confessione)
en honor del Santo Sepulcro y Santa Maria. Despus de lo cual el Obispo cant la misa y predic al pueblo concluido el Evangelio. Entre las confirmaciones de la
omni
la
Dioccesi sua
id est
sti, etc.
Donde
parroquial.
episcopatus
A
en
lo
mismo
se da el
nombre de
la
otra
escritura
que trae
Marca Hispnica (Ap. mim. CCC.J ; y es la donacin que el Conde Ermengol IV y su segunda muger Adalais hicieron este Obispo y
su iglesia de omni episcopatu caslri Forensis sive Barberani. Cuan cierto es lo que ya otras
veces he dicho que en aquel tiempo eran sinnomos y se usaban indistintamente los
,
nombres
vincia, comitatus.
VIAGE LITEHAMO
Del mismo ao 1079 es la donacin que el Conde Ermengol IV hizo ad obcedam ecclesicc
Sanctrn Dei genitricis Marioa Sedis
,
de
lo cual
hablamos ya otro da (a). Del ao siguiente 1080 nos quedan otras dos buenas escrituras. Una es la que ya he citado para probar la muerte violenta del Obispo antecesor, y es la cesin evacuacin, como decian que hizo el Conde Ermengol IV de todos los castillos que tenia del Obispo y cannica de esta iglesia. Habales rogado este Prncipe, luego que fu asesinado el Obispo Guillermo , que pusiesen bajo su dominio dichos castillos para que, estimulados con este ejemplo hiciesen lo mismo con los suyos los proceres de todo el condado, ofre,
ciendo restituir y evacuar los de la iglesia, luego que aquello se verificase. Cumplilo ahora el Prncipe como dice la escritura que
,
va copiada
final
(b)
la
aquella demanda.
23 de octubre ao XXI del Rey Felipe, de Cristo 1080, era 1118, indiccin IV. Todo concuerda menos la indiccin, que era 5 mas el notario sigui la cos,
es del dia
7
;
mudar
la
indiccin en
el
mes de setiembre
veces.
se estil lo
mismo algunas
el
Hecho
Obispo con
y su muger Lucia consagrar la iglesia y confirmar el nuevo monasterio de Santa Cecilia del valle de Elins,
mismo Conde
que ocho diez aos antes, de casa de monges Benedictinos, babia pasado serlo de monjas de la misma orden: cosa de que se dir con mas puntualidad en la historia de los monasterios suprimidos de esta dicesis. Esque es el que cit al principio te documento
,
la
eleccin
y consagracin de nuestro Obispo, es uno de los que be copiado con mas gusto por la singularidad de su fecha, que entre otros cm-
putos usa del de los lustros, y cuenta 216 desde la Encarnacin; nmero que corres-
ponde bien
por lustro
las
,
al
buena cuenta,
si
este
cmputo sucedi
al
de
en cada uno, como muchos crticos quieren. Lo cierto es que el uso de este dato cronolgico seria de grande utilidad en el examen de las escrituras, donde la multiplicacin de
ellos
descubre
las
VIAGE LITERARIO
En
con algunas notas que todo lo dir por m. Se me olvidaba el decir que el original existe en el archivo de la colegiala de Castellb, y que el notario cont en l el ao XX del Rey Felipe con ser mas de dos meses posterior al otro que ya dije en que
, ,
En
el
rate (cax.
leg.
57. n. \\.)
vi la
escritura
Santa Maria, opidum Foritense (hoy Caslellfollit de Riubregs, junto Tora), que hizo
nuestro Obispo
cio
,
ejnsdem ecclcsim
opidi principe
el
y FulObispo sucesor),
,
y otros varios nobles. La fecha es de 22 de se* tiembre , ano XXIV del Rey Felipe 1085 de la
,
Encamacin,
indiccin
V (era
el
la
VI.)
mismo Prelado,
de San Satur-
1085 de
,
la Iglesia
nino de Llord
el
nmero
2078. A 9 de
ao XXVII del Rey Felipe (1087), acept la donacin que Artal, Conde de Pallas con su madre Lucia y su hermaabril,
,
Obispo sucesor) hizo esta Iglesia de la villa de Lesercto en indemnizacin Conde de los daos que su padre Artal tambin de Pallas, haba causado la mis(el
,
no Otn
ma, por cuya causa habia muerto excomulgado. Ya dos aos antes, ol de mayo, el mismo Artal hijo habia ajustado una con,
Obispo
el
haciendo algusepultura
ecle-
que
el
Prelado
el
(a).
le diese
sistica
en
cementerio.
Va
copia de estas
dos escrituras
diciembre
Disertacin
la
produce
el
padre Pascual en
la
memoria de
la
con-
mismo Obispo
hizo de toiglesia
das las
donaciones hechas
de
en rentas y prosperidad. Tambin es del mismo ao la donacin testamentaria hecha esta Iglesia por su Arcediano Guillermo Arnal, que poco despus fu su Obispo.
tiempo creciese
sido posible hallar estas copias aunque es que se sacaron; acaso perecieron para siempre con algunas otras con motivo de las emigraciones y trastornos que tuve que sufrir en el ao i 808 y siguientes.
()
,
No ha
muy
cierlo
\Q
VIAGE LITERARIO
En
el
confirm forma de
cannica de Orga (hoy coleGebelina, Seogiata) hecha por Guitardo y fundado esres de Cabo y su valle. Habase en tiempo del Obispo Salla, y en
la
ta iglesia
el de
fbrica,
el
Adalbcrtino largo concubinato del perverso estado. El modo se hallaba todo en psimo como esto se verific, se dir de propsito
precioso otro dia cuando enviare el
to
documen-
que sobre
la
por ahora
mas meen este ao, del cual no quedan ya morias sino la de su muerte, y aun esta muy dudosa. Lo mas comn en los cronicones y necrologios de este pais y en las noes fijarla en antiguas de esta catedral
,
tas
el dia
1. de julio del
clino
mucho
ello
sarme alguna dificultad las primeras noticias de modo que del Obispo Fulco que sigue en todo caso puede adelantarse al ao 1091. Esto es de poca monta.
;
De mayor importancia
,
iglesia
el
cual,
Post
referido el
cujiis
bito
del
Obispo, dice:
mortem elccli sunt do episcopi: expresin que debe entenderse precisamente de los dos Obispos inmediatos Fulcon y Guillermo cuyos pontificados examinaremos su,
cesivamente.
lo trae la
maborrn que
donde ha-
puso
padre
lo
que era por estos tiempos y paises el vicio de la simona, dice pg. 98 es cierto que en la Sede de Urgel desblando de
frecuente
:
de cerca del ao
060
hasta
el
de
111o,
se
hallaban
en ella
gel
mismo vicio de la simona. No acabo de admirarme de una proposicin tan avanzada en la pluma de un anticuario natural del pais, y que vio varios archivos (menos el de esta catedral); mayormente no alegando prueba ninguna de lo que dice, ni
por
habiendo yo encontrado entre sus papeles y apuntes que he registrado nota alguna to-
documentos que he producido desde el ao 1060, en los cuales ni en otra parte alguna no encante esto.
los
,
Yo me atengo
VIAGE LITERARIO
la
gelenscs hasta
da
el
ne-
do haber en
era por
la
la
en Urgel yo no lo hallo hasta el tiempo dicho. Tres aos despus ya fu electo San Odn que gobern solo esta Iglesia, no solamente hasta el ao 1113, sino hasta el 1122. De modo que no hay mas cisma en que el que comenz en 1092 esta dicesis y dur dos aos y medio. Mi viage no me permite impugnar las opiniones de los escritores; mas la autoridad que este tiene en el
,
pais
me
Vamos
ahora ver
como podremos
salir
triste es-
me
alcanza.
Hablemos de
ca-
FULCO
desde
1092
hasta
1095,
intitulado
Obispo de
Urgel.
De
la
familia de
los
Vizcondes de Cardo-
Era todava de poca edad en el ao 1040, cuando muerto ya su padre estaba bajo la
,
tutela
de Bonifilio de Falcs.
Dcelo
su tio
Erivallo
en
el
ao
altero
autem
quem nu-
loideo
cum
castellania, etc.
,
En
la
el
concordia
convenientia
Obispo Guillermo Guifredo y Raymundo Folch, Vizconde de Cardona, hermano de nuestro Fulco, se
que
dije
entre
lee lo siguiente
et
convenit prcvdictus
itt
Epi-
scopus
ad prcedictum vieccomite
donet ad
Mara
dictus
Reymundus cum
etc.
onore qui
est
de Reyel
mundo Bcmardi,
No
si
cumpli
Obispo Guillermo esta promesa. Solo s que en el ao 1068 suena ya Fulco Arcediano, con cuyo ttulo asisti diez aos despus al Concilio de Gerona como procurador del
Obispo Bernardo Guillem, y en 108o la consagracin de Castellfollit de Ruibregs,
sus respectivos
=
VIAGE LITERARIO
Wk
la
que el arcedianato que tuvo Fulco, fuese alguno de los de esta iglesia. Antes por lo contrario tengo datos demasiado ciertos para afirmar que fu arcediano de San Vicen,
te
de Cardona.
En
poca se gobern aquel clero por la cannica Aquisgranense (a) con la cual eran compatibles los Arcedianalos y otras dignidades propias de iglesias seculares. Y que Fulco fuese all Archilevita aparece por tres documentos originales que vi en su archivo. I. Una escritura de venta hecha 13 de
,
junio
del ao
XXV
del
dice: Vindimus ad
domum
,
eti-
que
ad canonicis ejusdem
videlice
Fulchoni Archilevita
el ecteris
fratribus ibidem
Deo servientibus =11. En otra de 27 de diciembre del ao XXVIII del mismo Rey se lee Ego Amallas proli Mironi, (1087)
,
:
donator
sum
fratribus
eclesie
Sancti Vincentii
et
Ugo Abba,
(a)
sig\
45
hecho
1."
Juro ego
dicono,
centii,
Chcdbaldus
et
ad
te
Fulcho Archi-
vista
podr dudar que vivia y que perteneca k la cannica de San Vicente de Cardona como su Arcediano; y siendo de la dicesis, y persona tan principal
,
no es maravilla que
el
Obispo Bernardo Guillcm, pretirindole los Arcedianos de esta catedral, lo enviase como su procurador al Concilio de Gerona de 1078
como
se dijo.
conde de Cardona
su hermano
Raymundo Folch
quien, se-
gn dicen (porque de esto no tengo pruebas), mataron los moros en el castillo de Maldci el ao 1086. Solo s que dicho Vizconde difunto, en el testamento que dej ordenado el ao 1084 (VIH kal. julii anno
XX11I. regni Begis Philippi), decia: Vol pergere in oste
ria la
cum
espedicion en
que muri):
et
instituy
Fulchoni
dejar
\G
VIAGE LITEItARIO
ambos
varias cosas
aade: al hbeant in
comitum seniorum meorum Raymundi alquc Berencjarii (los dos hermanos Condes de Barcelona^. Est la escritura en Cardona en el archivo abacial. Como quiera que esto fuese, es constante que desde el 1088 son harto frecuentes las escrituras en que lo nomservitio
bran Vicecomes Procnsul Cardme aadindose en algunos el dictado religiosas sin duda como para designar su estado ecle,
;
sistico.
Con
es
el
mismo
lo
muy poco
dijo
lo
que se
en
el artculo
anterior, es saber,
que este Prelado fu electo por el captulo en discordia con Guillermo Arnal, de quien diremos luego. Y aunque de esto ignoremos ni tengamos otra prueba las circunstancias
,
mas que
,
el
debe tenerse por cierto sindolo por documentos la coexistencia de ambos Obispos en estos dos aos. La poca de esta eleccin ruidosa parece que debe fijarse fines del ao 1092, principios del siguiente no solo porque el antecesor se supone muerto mitad del primero
,
de estos aos
17
,
Fulco
la
que muri fines del 1095 obtuvo prelacia dos aos y medio, como veremos,
,
y es regular decir lo
mismo
del nuestro.
Mas Rey
como aun
Felipe
,
la
nica nota
,
de
estas
dudosa la poca de la eleccin. Vamos, pues, decir secas las memorias que hay de Fulco como
escrituras
tambin
Obispo.
En
el
ao
XXXI
del
Rey Felipe
12 de
marzo, cedi en feudo Guillem Ramn, Conde de Cerdaa, el castillo de Cardona, recibiendo de
l
el castillo
de Tollo y critura en
la villa
la
de En.
CCCV)
el libro
reducida
ao 1090. Balucio, en
misma obra, la extracta y reduce al ao 1091. Yo aado que puede pertenecer al ao siguiente, siendo como
IV de
la
suponiendo lo que no s, que el notario contase los aos* de aquel Rey, como los de la Encarnacin. Pero el caso es que ninguna de las tres cuentas debe valer, si es cierto que el antecesor muri mitad del ao 1092. Por ventura
es la fecha del
, ,
12 de marzo
hubo yerro en
ca
,
la
tomo
18
VIAGE LITERARIO
cion y acabse. A lo menos servir este documento para probar que Fulco fu Obispo
otra
visto original en el
archivo del
januarii,
atino
XXXIV;
qu segn la cuenta regular es del 6 de enero del 1095. En ella un Guillermo Bernardo
el Castro Alecede evaca como decian ny San Vicente de Cardona y su Abad
,
Ugo
en virtud del juicio y sentencia que se ante presentiam dio cuando astiterant dice
,
,
domni Fulconis
Otra hay
all
cecomitis Cardonensis.
mismo tambin original del dia 1 . de mayo del ao XXXVI de Felipe (1095 1096) que empieza as: Ego Fulchoni procnsul Vicecomite
mano). Es una donacin San Vicente y San Pedro de Caserras. En las suscripciones est Fulchone Episcopus et Vila del Obispo as
:
cecomite.
Aunque en
por
esta escritura
no se expresa
la
fecha podel
25 de junio
mismo
19
,
ao
XXXVI
dice,
qaotl Fidelio
idemque
fir-
tambin su
t
ma
original as:
Urge-
llensis
Episcopus.
Va
ra (a).
por
las
cuales consta
que real y verdaderamente, Fulco fu Obispo de Urgel. Pero es de notar que ninguna de
ellas pertenece ni
los
intereses ni otra
,
como
cierta-
memorias que quedan de su competidor Guillermo segn veremos. Por donde me doy entender que este ltimo fu el que residi en la Sede, y fu reconocido por el Conde y por la mayor parte de la dicesi y que nuestro Fulco mantuvo el ttulo de Obispo Urgelense, permaneciendo siempre en Cardona. Y esto debe atribuirse el silencio del eatlogo de Gerri, que solo cuenta por Obispo su competidor Gui-
mente pertenecen
las
llem Arnal.
muerte de Guillermo lejos de continuar Fulco en el gobierno y ttulo de la Sede cesan del lodo
Verificada fines del
,
1095
,
la
(a)
Ap, nm.
I.
20 sus memorias
,
VIAGE LITERARIO
he visto en el mismo archivo en grande abundancia en que se intitula Obispo de Barcelona y juntamente Vizconde de Cardona: prueba evidente de que era una misma persona, que cediendo en la muerte del competidor el derecho que pensaba tener al obispado de Urgel, dio lugar con ello que fue,
se elegido
l fue-
entonces), sino
solucin,
el
captulo
de
re-
En
cmo, yo no
el ttulo
lo
el
s; pero
me
mismo
,
Fulco,
1095
,
puedo aadir aqu la poca fija de su muerte tomada de un necrologio de Cardona, que dice: V
el
el
,
1096 hasta
1099
y aun
recolende
at-
cujus
industria
hujus loci
regularibus
sunt documentis
mo
tam urbem
beato
fine,
sepultus
anno
DnL MXCLX.
21
092
hasta 1095,
lias
pruebas del
ao 1076 hasta el 1082 tiempo en que, como vimos, gobernaba La iglesia Bernardo Guillem. El nuestro era todava Arcediano de ella en el ao 1087 cuando hizo testamento, y en l donacin
lo
el
anno XXVII. regni Philippi Regs al cual suscribi con su nombre y apellido el ya dicho Obispo Bernardo (Caar. I. fol. 24. b.J. Tambin se nombra Arcediano en el ao
lis
,
1090 en
la iglesia
la
restauracin
quo ya indiqu de
de Orgaa.
Su eleccin en Obispo debi ses afines del ao 1092, cuyas circunstancias ignoramos; solo se supone que hubo en ella discordia,
y que le disput esta dignidad Fuleo, Vizconde de Cardona. Mas ya vimos que aun-
que este se
ra de esta catedral
llermo residi y
po. Asi le
22
VIAGE LITERARIO
ao 1095, cuando, como dijeron despus sus testamentarios, apenas hecho Obispo, ratific en pleno captulo la donacin que tenia hecha la cannica en su testaen
el
mento
lo cual
fu in era
MCXXXL
MI. anno
la
Phiel
lippi Regs
XXXIIL que yo
juzgo ser
ya
dicho
1093
quien corresponde
era y el
ao XXXIII de Felipe, contando desde la muerte de su padre en agosto de 1060. En la indiccin hay yerro, que fu la I, no la IV. En esta donacin menciona dos hermanos suyos, Petrus rnalli y Tedballus (ibid. foL 21 b.J. Los dos mismos, aadiendo tambin el segundo el apellido Arnalli, hicieron escritura de
el
homenage
su
hermano
Obispo en razn de ciertos feudos, XV hal. mmiii anno XXXI reinante Philippo Rege. Est en el archivo episcopal. No ves cuan poco acordes andaban los notarios en
la
cronologa del
Rey Felipe?
El ao XXXIII
supone solo Obispo electo, y en el XXXI ya no le dan este dictado. Qu diremos? Lo que otras veces que contaron como quisieron. Y al.cabo, si as parece bien, redzcanse ambos aos los fines del 1092
le
,
y hgase lo
abril
mismo
ao
del
A LAS IGLESIAS
DE ESPAA.
23
XXXIII
nal
,
del
vislo origi-
donde firma el Obispo de su mano sin nombrarse electo: y con otra tambin de 2G de junio del mismo ao en que firma:
Vetrus Episcopi Guillelmi Cancellarius.
Poco
dato
fijo
con
tal
,
me conceda
lo
que de
ello resulta
que se que el
,
Obispo estaba ya electo y confirmado y reconocido como tal por este clero pocos meses de la muerte del antecesor Bernardo. Confrmase esto mismo con la donacin que el Conde de Urgel Ermengol V hizo luego este Obispo y su iglesia del Castro de Gerb dado antes en feudo por el Conde su padre. Diles ademas omnes meschitas quee
, ,
ut sicut
domus orationis paganorum, nt (imitendomas orationis omnium fidelium te Domino Christianoram. La data esXVIIkal. januarii,
tricsima
nostri II,
era 1. C.
anno ab Incarnatione
Domini
Jesuchristi
LXCIIII annoque
se tenga por equi;
XXXV
Philippi Regis.
No
vocada la cuenta de la era que ya algunas Teces he advertido que los notarios parecan darle 39 aos de exceso la era cristiana, porque la mudaban con la indiccin en el
mes de setiembre
24
VIAGE LITERARIO
la
tonces
del ao siguiente
en esta escritura,
ciembre.
fecha
he visto del mismo ao XXXV de Felipe, que solo sirven para probar la existencia de nuestro Obispo en ese tiempo. Uno mas sobrevivi la expresada donaeion. Existe original y copiada tambin (ibid. fot. 23) la publicacin de su testamento sea la declaracin jurada de los testigos,
,
testamento
sacramental,
fecho
26 de
ju-
abril del
ao 1096.
En
este
documento
quod
est
parvam
di-
que ya
gimos que ja tenia hecho muy de antemano su testamento, y que lo ratific en pblico captulo cuando fu electo Obispo. Deinde, aaden post spatia duorwn annorum ac dimidium accidit ei furiosa nimisque perniciosa egritudo, quee nimis urgebat eum; et iterum mandavit sibi afferri pmfatum suum testamentum et invalescente gravi quo detU
,
nebatur languore
eum
(a)
25
exalavit spirituum in
mada II De esta
antes
feria III,
XXXVI.
,
muerte del testador, como estaba mandado, resulta que el Obispo muri el martes de la segunda semana de noviembre (dia 13) del ao 1095, en que regia la let. dom. G., al cabo de dos aos y medio de pontificado. Con ella se evidencia tambin la equivocacin con que algunas notas antiguas de esta iglesia le dan cinco aos de Sede y la falsedad de la especie que refieren de nuestro Obispo las actas de la vida del sucesor San Odn: Accidit autem, dicen, eo tempore (el de la eleccin de este Santo) quod quidam qui
;
mortis prsenuntiam et
suam
in
episcopatu
consecrationem a canonibus deviam, advocato fratrum et populi conventu coram mnibus Episcopi officium et honorem et no,
,
rmen
Illo
deseruit.
De honore
,
denique defuncto
etc.
Porque
ni es
creble que en el
citado
testamento
sacra-
26
VIAGE LITERARIO
he-
cha por
sin
,
con este motivo y en esta ocasino mucho antes de ser Obispo y conl el
firmada en
momento de
el
su eleccin;
ni el
do que muriese
Sede y hasta el nombre de Obispo. Salimos ya del breve cisma de esta iglesia, En el cual es indubitable que el verdadero Obispo era este Guillermo, que residi aqu, y fu reconocido por el clero y solo por su muerte se eligi el sucesor San Odn. Asi que hizo muy bien el catlogo impreso en ponerle entre los Obispos Urgelenses, excluyendo de l Fideo y ni aun mentndole.
nunciado
la
,
1095
es
hasta
1122.
Sant
Ot.
Comunmente
hijo de Artal
,
llamado
Era
Conde de Pallas
,
y de su
mu-
segn dicen todas las actas antiguas de su Vida y consta de varias escrituras. Una que he visto en este archivo lo supone tambin hermano del Conde de Urgel, Ermengol V, apellidado dcMolleruza:
27
la
cesin
iglesia
de Urgel
XL
del
Rey Feas:
1100 de
sit
Cristo; la
c\uia frater
cual
empieza
ante
Notum
me
et
Er-
uxo-
et ibi in
pra>
domni
los
Artalli Pallariensium
eran Artal y San Odn, siendo estos ltimos hijos de distintos padres que el pri,
mero? De
las
Memorias de los Condes de Urgel. En tanto no hallo otra solucin mas que dar la palabra fratris un sentido lato con el cual alguna vez se han llamado los parientes en cualquier grado. Mas adelante veremos tambin como el Obispo sucesor Bernardo Roger llama hermano suyo al Conde Ermengol VII. Dcese de este Santo que naci en la villa de Sort y aun sealan all la casa de su nacimiento. Aaden que en su juventud sigui la carrera militar y que pasando despus la clerical lleg ser Arcediano de
,
, ,
esta iglesia
po por
la
28
V1AGE LITERARIO
mo
Arnal.
la
Sede no
va-
c sino por muerte de esle Prelado. Como quiera que esto sea nuestro Santo
9 de agosto del ao XXXV Conde de cuando Artal del Rey Felipe Pallas junto con su muger Alonsa y su
suena ya
electo dia
,
, ,
Obispo electo de Urgel, dieron al monasterio de Labax la villa y honor de Ert. Esta noticia tom del ndice del archivo real de Barcelona (Arm. de Catalua, donde no pude hallar la saco B nm. 464) escritura que despus vi copiada en el Carto-
hermano Otn
de dicho monasterio folio XI. Como los aos del Rey Felipe se contaron alguna vez
ral
,
excluyendo los pocos meses del ao 10G0 en que comenz reinar, y poniendo por
primero
1061 es fcil que su ao XXXV corresponda al 1095 en que muri el antecesor Guillermo por el noviembre y que luego pudiese ser electo San Odn en lo que restaba hasta el 25 de marzo siguiente que es cuando se acababa dicho ao 1095. Las virtudes pastorales de este Prelado no son por ahora el objeto de mi trabajo,
el
, ,
,
en cuyo
bula que
gnero
el
lo
la
Papa Urbano
todas las
le dirigi
en 1098 confir-
mando
29
Publicronla
el
y Baluzio en
nica (n.
el
apndice de
la
Marca
al
hisp-
CCCXVII)
atrasndola
ao 1099,
Pero
muy
misma
,
fecha.
la
Porque en
indiccin VI,
ni el
ao XI
12 de
marzo de 1088, no
con que se pone admirado de que
(ib.
me
inadvertencia de Baluzio
como
la
advertencia
col.
475) reflexionar
como
specula positi:
les
con los sellos que representan los dos Apstoles y unas letrazas que dicen SPA SPE S. Pa. S. Pe. Dejo lo dems en que all se entretiene el escritor francs. Dia vendr en que estas y otras cosas se renan en un punto de vista: que bien lo necesita el honor de la historia y de las iglesias de Espaa.
En
la
misma obra
(ap. n.
CCCXXII)
est
30
VIAGE LILERARIO
la
ya publicada
la
escritura de consagracin de
iglesia
con de Barcelona y Ponce de Roda y de los Condes de Pallas y de Urgel. Con lo cual escuso el decir mas. Desconocida es y curiosa la noticia de la cofrada que instituy el santo Prelado en el monasterio de Benedictinos de Santa Maria, segn creo es la in valle Lilitense. Donde
,
consagracin en 1597 tengo notada y no s dnde. Pues digo que en el ao 1100 instituy
fiesta
y para celebrar la vigilia de su altar cada uno diese una candela y para que se llamaba caridad la limosna y comida
del titular
,
:
comer todos juntos, contribuyese cada uno con un sextario de trigo y otro de cebada, y con una medida de vino que decian carinada de donde aun en vulgar
fraternal, la cual debian
,
ademas que hagan cantar una misa por todos haber los fieles difuntos y que despus de
,
31
comido juntos vuelva cada uno a su casa: y que si algn cofrade muriese acudan todos su sepultura y hagan cantar una misa por su alma y ofrezcan por l oblaciones. A los que se alistaron en esta hermandad perdona la mitad de la penitencia que ya estuvieren haciendo por sus culpas pequeas y aun de los ocho vicios capitales cuya penitencia no recibieron les perdona la mitad. Este extracto te har acudir volando leer el documento que va copiado (a) en el cual notars que el que inst al santo Obispo que fundase esta congregacin era Guillermo Bernardo Prior de aquel lugar; y el notario que lo escribi
,
:
otro Guillermo
dije
los
que
que aquella
Ya
cannica
caridad.
lo
que
all
obraba
el
Hoy
donde en las fiestas del titular concluida la misa mayor, todava se ponen algunas mesas delante de la puerta de la iglesia en que se reparte los concurrentes pan y vino y esto llaman la Caritat. Y aun en las ciudades
,
(a)
Ap.
n. IV.
3$
los
VIAGE LITE1URI0
panes que las cofradas reparten sus individuos en sus fiestas se llaman vulgar,
mente Pa en
ran los
La fecha de
esta escritura
es del dia
1100, era 1138, indiccin VIII, epacta VII, concurrente V: pocas que cuadran entre s;
solo
xxxx.
indulgencias y hermandades all va copia de un decreto de am-
Ya que hablamos de
,
que por no tener fecha no sabremos qu ao pertenece del obispado de San Odn (a). Mas yo creo que sea de los princibas cosas
pios de
l.
que
para cumplir con su ministerio y librar las almas de sus ovejas de las garras del demonio, junt snodo de sus Arcedianos,
Abades
y los clrigos
rochicv)
,
mas
con
los cuales
determin perdonar
corporaliter facturi
quam
dos de su vida y recibido por ellos la penitencia, y prometiendo confesar cada ao sus
(a)
Ap.
n.
V.
US
IGLESIAS DK ESPAA.
33
dad
dando aun los mas pobres unum manchonem lo menos. EsLa moneda era sin duda la llamada mancusos. En seguida parece instituir con el mismo objeto una hermandad, cuyos individuos se
ecclcsiir quiv
al
otro dia de la
de San Ermengol para asistir la misa que debia cantar el Obispo por la salud de
ellos,
todos
vivos y
difuntos,
diciendo
la el
de
la
dicesi para
mismo
esta
fin,
absolviendo de tenia
residuo, parte
que alistados en
la
restauracin
frurnenti, vel
de
la
nnnm
sextarium
imam eminam cumulatam frurnenti et aliam sigile et imam kannatam plenam paro vino. He
,
un Obispo
hacia
tro
,
quiero decir,
1101
la
trasladndose ella
de Roda por
la
vo-
luntad de los Reyes de Aragn y con autoridad pontificia. Hacase esto por aproximarla
mas
Lrida
pueblo
la
31
VIAGE LITERARIO
esperanza y deseo de sacar del podero de los moros una ciudad tan insigne. Con este motivo los
ban como pertenecientes su territorio los lugares cercanos Lrida que hasta aqu haban sido de
la
jurisdiccin de Urgel.
,
esto
se opuso San
Odn
ritorios
que tan de antiguo estaban adjudicados su iglesia cuando no haba otra que los gobernase tan fcilmente se daban otro pastor. Que aunque este santo Prelado prefi, ,
riese
el
bien
comn de
grandecimiento de su Sede
sin
embargo no
definirse legti-
mamente
rebao que cada pastor perteneca. La reclamacin que con este motivo hizo nuestro Santo dio ocasin los tres breel
ves que
le dirigieron los
II
,
Papas Urbano
el
II
Pascual
publicados ya por
P. D. Jaime
Pascual (Bis. del Ob. de Pallas, pg. Gl.J en los cuales est reprendido nuestro Santo
la
jurisdiccin de
Me-
acabo de entender, ni creo que nadie diga haber hecho ni pretendido nuestro Obispo, estando como estaba ya entonces restaurada
3.)
De
esto se dir
per-
spnica (Ap. n.
CCCXXXIIL), por
,
la
mundo
Conde de Pallas
restituy nuestro
que estaban sujetas la de Rarbastro y de Roda. Prometile tambin el diezmo de todas las dcimas que el Conde otro por l perciba y que los que las pagaban hiciesen cada ao en los meses de abril de mayo una cabalgada de diez dias en tierras de moros, donde el Obispo les mandase amen de asistirle con todo su poObispo algunas de
las iglesias
;
der
si
Acaso esta concordia ser una de las consecuencias y resultados que tuvo la queja
cesis.
que decamos,
documentos de poca incierta pertenece la carta que el Cardenal Roso legado del Papa en Espaa escribi nuestro Santo
estos
,
acerca de
dona.
la
el
cannica de
(a)
la iglesia
de Car-
En
de este documento
que es curioso.
Vengamos
(a)
las
V. Tom.
30
cida.
V1AGE LITEIURlo
Conde de Urgel Ermengol V hizo una copiosa donacin esta Sede y Obis-
En 1102
el
po,
fol.
cual est copiada en el lib. 1. Dotal. 24. b. Fu esto 7 de junio de ese ao,
la
era
le
MCXL
En 1105,
era
1145, consagr
,
la
iglesia
con el censo esta cateabad Guillermo dral de tres pamas et modios II de blat, unum de for. (formnt), et ciud de ord. (ordeo);
,
decem et VIII carinadas vini : et clerici ejus semper solvant synodales redditus. Es copia lo que he visto de esta escritura, donde hay yerro en el ao 48 del Rey Felipe, mas esto
et
no quita la sustancia del hecho. Del mismo ao es la concordia de nuestro Obispo con un Raimundo Ermengol de Isla, que se hizo vasallo suyo recibiendo de l en feudo dos partes de la dcima de Salagosa,
,
CCCXXXVLJ
Ao 1109, eraM.C.XLVIL
VIII idus no-
A LAS IGLESIAS
DE ESPAA.
37
Tremp
lo
que ya
le
En 1119
marcio XIIL
tro
Raimundo
se present nues-
Obispo y
la iglesia
de
de Serrabona
pidiendo
la
pose-
sin de
la
con
la
correspon-
Sede de Urgcl. Sbese que este Santo Obispo gobern, aunque por poco tiempo el monasterio de
diente sujecin
la
,
Santa Mara de Gerri, loco abbatis. Dcelo una escritura original que hay all cuyo exordio es: Ego Odo, gratia Dei Urgellensis Epi,
scopus
qui
snm
in loco abbatis
simul
cum
facimus cartam
etc
Facta
mense madio , die pridie kalendas juni armo ab incarnatione Domini CXXII, post millessimum.Y> Acaso por esa razn le llaman en aquel monasterio ordinis nosiri. Otra escritura del
mismo ao,
con
el
el
mismo
cual
dicta-
do
citado padre
Pascual
Premonstratense
en
la
manda
restituir al
le
tenian usurpadas
instituye
,
una congre-
gacin de mongos y seglares la cual aprobaron los Santos Obispos Olaguer de Barcelo-
38
VIAGE LITERARIO
el exorna, y Rarnon de Roda. Aade que en potestad episcodio, dice San Odn, que su Dios. pal desciende inmediatamente de muerte de este Santo Prelado acaeci
La
saber; pocos dias despus de esa fecha es 1122 sin que se 7 de julio del mismo ao en la oponga esto la equivocacin con que de de una escritura del ao 1124 (Cax.
, ,
copia
del misCerdaaJ se halla tambin la firma Dios mo. Lo preciosa que fu los ojos de mostr el Seor en varios portentos que obr fueron que por su intercesin. Tales y tantos fallecimiento se le de los once aos de su por el culto pblico y fiesta eclesistica
cret
junto con Obispo sucesor Pedro Rernardo particular que para su captulo con estatuto de 1153, el cual ello hicieron 21 de junio copiado en la he visto aqu original y se halla Marca Hispnica ( p. n. CCCLKXXIV.J Mandan en l natalem ejus diem annuatim ca,
deinceps nter cenonizan.... quatenus semper hec procul duleras precipuas anni festivitatis uti Domini ac Patrobio digne et laudabiliter,
Ermengaudi divinis ni nostri Sancti Pontificis los ojos veneranda mijsteriis observetur. Salta
la singularidad
hecho sin de este decreto aun con el contar con la Sede Apostlica ni en un tiempo en que era snodo diocesano
, , ,
39
ya
comn
el
recurso
al
,
Romano
lo
Pontfice para
semejantes negocios
menos no
se re-
solvan sin el acuerdo y consejo de todo el clero de la dicesi, abades, etc. En este
abad de San Saturnino de Tabernoles cuyo monasterio distaba no mas que media legua de esta ciudad. Desde esa poca se ha celebrado sin interrupcin en esta iglesia la fiesta de San Odn el dia 7 de julio con octava. En
lo antiguo tuvo todo el oficio
propio
conforme
se ve en
el
ao 1487 del cual lo estn conformes uno dos que he visto en Gerri y Solsona. Ces el uso de este rezo con motivo de la reforma de San Pi V en 1568, sin que jams haya podido recobrarle esta
iglesia pesar de sus repetidas instancias,
oficio
es del
comn
de Ccnf.
legenda de su vida
cual se halla
(a)
Ap.
n. VI.
40
MAGE
el
LITERARIO
la
cu
Santoral M. S. de
catedral de Bar(a).
celona,
de
la
cual va copia
Diferentes
son
trae
y para m mejor digeridas las actas que un leccionario de esta iglesia donde
,
que se puso sobre el sepulcro del Santo con otras cosas que me ahorro repetir aqu (6). Debi destruirse el arca donde primero fu depositado con motivo de trasladarse sus huesos la que hoy tiene de plata en el primer altar del cruceal fin
vers
el epitafio
ro
que es de psimo gusto. Psose su nombre ya muy de antiguo en las letanas, y en el dia se dice dos veces como el de San Ermengol respondiendo en la segunda el coro Intercede
la
parte de la epstola
pro nobis,
PEDRO BERENGUER
desde
1125
hasta
1141.
El catlogo impreso y cuantos escritores hablan de este Prelado , le llaman Pedro Bernardo.
Mas
la
que citar
al fin
de este artculo
me
obli-
este
41
Obispo
patria
,
el
1123.
lodo
su clero
imponindoles en cambio de ello y por derecho de luctuosa, la cesin de la cuarta parte de lodos los muebienes
ya lo hacian
,
como
Carga
pesada que
mas
la
donacin
y su iglesia hizo el
Conde de Urel
apellidado
Castellano,
las
ciudades y
villas
esta escritura en la
Marca Hispnica (Ap. n. CCCLXXIL) Los hombres as cedidos se llamaban homo dominicas, los cuales con sus bienes entraban
ser vasallos de
aquel
quien se
cedan.
Tambin logr nuestro Obispo que el Conde de Barcelona, R. Berenguer III, indemnizase
esta iglesia de los
daos que
le
habia oca-
sionado
tebia,
en
Rosellon,
42
VIAGE LITERARIO
vino
el
,
1150
entonces se hizo la escritura que he visto aqu original, y no contiene mas que esto. Otras donaciones recibi del citado Conde de
Urgel en
el
al
empren-
der un viage Castilla, dia 8 de febrero de 1153 en el cual ademas instituy nuestro
,
Obispo uno de sus albaceas. Es documento curioso ir copiado en lo de los Condes. Con estas y otras donaciones crecieron de modo que el las rentas de la iglesia Obispo tuvo por conveniente aumentar hasta 45 el nmero de Cannigos que su antecesor Eriballo habia fijado en el de 40. Fu esto en el ao 1154, en el cual trabaj no poco
,
,
porque se verificase la reunin del monasterio de monjas de Santa Cecilia de Elins al de San Saturnino de Tabernoles, instando
junto con
el
citado
all las
arrojadas de
vano
el
esta reunin
otro dia.
En
el
mismo ao consagr
en
la
iglesia de
la
el altar
junto
con
la
43
cion
se conserva
en
la
sacrista
de dicha
ello
parroquia, y tambin
sirvi.
la arquilla
que para
el
Comienza
as:
Audi
Israel:
Dominus
declogo,
cst.
Sigue
algunos trozos de los Evangelios, y luego la nota de la dedicacin por nuestro Obispo.
Esta era
la
costumbre general
la
dejando
la
mayor expresin de
Poco despus de esto vino estos pases como legado de la Sede apostlica Guiller-
mo
y
la
con Gaufrcdo, Obispo de Roda y Barbastro sobre la jurisdiccin de varias parroquias. Esta concordia, que solo haba de durar mientras viviesen los dos Prelados se firm dia 2 de mayo de 1140.
tro
Obispo
Va copiada de
m
(a),
su
original
mismo, enterndote de
la
parle
que le toc Urgel en esta divisin. El Obispo Gaufredo se llama asimismo exul al tiemAp. nm. IX.
(a)
44
VJ AGE
tic
LITERARIO
po
ya
tar en lo
el
Sede de Urgel
re-
antiguas en el
sigo el
la
por estar solas se extendan las primeras Sedes. Asi es que todo cede la necesidad.
Ya no quedan mas
po sino es
la
que comunmente lijan las memorias de esta Iglesia en el ao 1141 como tambin el necrologio de Solsona sealando el da 18 de marzo. Un cronicn de Ripoll indito la alarga 1142.
de su muerte
,
Queda en
clero de
al
parecer
en
la
contestacin
que
le
dieron de
muerte de su
pastor; consulale con graves palabras, y le exorta que proceda la eleccin de sucesor con espritu de paz, y se ofrece
ayu-
importancia.
No
sino principalcumento por lo que l es mente porque llama nuestro Obispo difunto
redro Berencjucr
no redro Bernardo.
46
debe ser preque sin saferido todos los posteriores equivocaron esle apellido (a). berse cmo Confrmase esto con la nota que hall en el
como
es coetneo y original
monasterio de Cerrateix, el cual visit en 1586 Pedro, Obispo de Elna, como subdelegado
Nuncio de su Santidad Cesar, Obispo de Novara. Pues en el inventario que form este visitador, not la escritura de consagracin de la iglesia hecha por el Arzobispo San Olaguer dia 29 de setiembre de 1126, instancias de Pedro Berenguer,
del
Obispo de Urgel. Olvdeseme poner en su lugar la noticia de haber asistido el Obispo Pedro al Concilio de Narbona de 1128 29, donde se estableci la cofrada de los contribuyentes al
la
restauracin
He copiado
la
del archivo
de
colegiata
ra lo
que
vale.
(a)
Ap. nm. X.
10
VIAGE LITERARIO
En Catalua nunca
patronmicos
tilla.
as
dije-
como
all,
Domnguez s Martal-
Marti, Sanz. Esto es sabido, y basta haberlo apuntado aqu para dar la razn por qu
este
Obispo
trumentos latinos no le llamo yo Snchez, como algunos han hecho, sino Sanz cuando mas Sancho.
El
catlogo impreso pone este Prelado
despus del Bernardo Roger, que es el que yo le doy por sucesor; para seguir mi cronologa y apartarme de la impresa, tengo las razones siguientes. En primer lugar hay
varios instrumentos
de
fines de
este siglo
XII y principios del XIII, en que con ocasin de confirmar algunas concordias sobre
las
sia y los
AS IGLESIAS DE ESPAA.
47
dos Obispos Bernardos, siempre los nombran por este orden: Bernardas Sancii et
mas
adelante. tem,
es cier-
que el segundo de estos Bernardos que gobernaron la iglesia desde 1142 hasta 1168, comenz su gobierno en 1165, segn se dir.
menos cierto que el segundo se llama s mismo de apellido Bogcrio expresando frecuentemente este nombre patronmico, como deseoso de ser distinguiCon
esto no es
,
do del antecesor Sanz, el cual por haber sido el primer Obispo del nombre de Bernardo en esta iglesia, no tuvo esa necesidad de especificar su apellido. Por ltimo, en el archivo de Ager hay (nm.
150) un proceso
sobre cierta causa que se ventilaba entre el abad de aquel monasterio y el Obispo de
donde muchas veces se nombra el Bernardo Sanz como ya difunto en este ao. Quede, pues, sentado que el sucesor del Obispo Pedro Berengner fu Bernardo Sanz. Sin embargo no hallo memorias de los primeros aos de su pontificado, que sin duda debi comenzar en 1142. Dir por su orden las que he podido hallar.
Urgel en 1164
, ,
la
al
ao
1143, y pertenece
Obispo
un breve circunstancias de ella. Es Y las sin mas fecha que Dat. del Pana Inoeencio solo lo he visto Latcranni 11 h*h maii y Riun Cd. de la bihl.oteca de
, ,
jg
yiAGE
mtehamo
No hay
que las inide Inocencio II III las personas quienes ciales v nombres de que son el Arced.ano de esta va dirigido B. Sacrista y B. Abad iglesia P. Guillermo, Estas tres personasen de San Saturnino. brese leen en la copia del las nicas que primera y tercera son de ve- V de ellas la de saber: Benedicto Abad este tiempo, es Arcediano, cuyo nombre San Saturnino, y el otros documentos y desv apellido se v en acusando nuestro Obispo.
es
,
nes le veremos es de Inocencio II no veAs que el hreve circunstancias en el pontifirificndose esas Papa, III. Dice pues el cado de Inocencio Ermcngol no agradnque el Conde de Urgel de nuestro Obispo encardose de la eleccin permitiendo al electo cel los electores y que se redimiesen con dine los primeros en la crcel al deteniendo y afligiendo
,
,
ro
al Conde y por lo cual excomulga sus estados y enpone entredicho en todos de ello hasta que de carga el cumplimiento de este documento, satisfaccin. Ya copia
secundo
tal
campo
nuevas inves-
tigaciones
.
en
la
historia de los
Condes de
el
breve, pues-
al-
tar deposit
San Germerio,
y al-
gunas partculas de la cruz de Cristo y del pan de la Cena. tem, concedi 20 dias de
indulgencia los que acudiesen con luces
aquella dedicacin, la cual se verific
el
juein-
MCLXXX1I1,
documento que
(b).
original
en
el
monasterio de Gerri
la
Otra memoria es
el
donacin que
le hizo
Conde de Urgel Ermengol VI de unas casas en Lrida dia 27 enero de 1148 (que es nuestro 1149). Era esto como un estmulo
de que se vali aquel Prncipe para excitar
la
de aquella plaza
los
moPuig
personalmente en
(a)
(b)
de
ella
en
el
TOMO
50
tic
VIAGE LITERARIO
Gardcmj
le
montccito
est
coreano
i\
aquella
fortaleza,
dnde
que
Conde de Barcelona Hamon Berenguer IV. nonis jnlanno C.XL.VHII. post. M. ab incarnatione Domini,
hizo de otras casas el
residente supra
Ilerdiv.
monte
Garden in obsidione
he visto en este
Ambas
escrituras
archivo episcopal.
A 25
de setiembre del
mismo 1149
se
hallaba en Gerri,
asistiendo
ala consagra-
celebr
el
VIH.
kal.
ni nostri Jesuchris
MCLL
era
MCLXXXVHI1.
Obispo de El la cual
Indiccione
XIIH
,
asisti
con
el
na Artaldo
firm
la consagracin de la iglesia
el
de Serrabona en
la
Vallespir
con-
de las iglesias de Urg y de Ur, cuya confirmacin aprob el Obispo sucesor Arnaldo
el
archivo de Solsona.
A
cirse
estos aos
1150
un breve que
le dirigi el
Papa Eugeajtriis
,
nio
III.
dat. Ferentini
XVI.
kal.
en
que
A LAS
IGLESIAS DE ESPAA.
le
51
el
errores de que
haba acusado
,
sobredi-
y del crimen
misma
Va
copia
(a).
La
distancia de
aquellos tiempos y la prdida de documentos, obligan muchas veces los que recojen
las
memorias de
acusado
sufrir
los
jar
en descubierto
tal
la
ellos,
no saben
mundo. Veremos si hallo algo mas sobre este negocio. Lo que ahora puedo asegurar es que nuestro Obispo debi justificarse cumplidamente
cficamente
ver.
,
sin lo cual
en
En 1154
iglesia
25 de
febrero consign la
servia
deros.
la
En 1157
Conde de Barque
celona hizo
reglares
Marca Hispa-
(a)
A\). ni'ni.
XM.
:j9
YUGF. LITERARIO
nica (m.
despus, S
5 de
julio
bailo que
hicieron juramento de
los dos en manos de este Obispo de San Juan por hermanos Pedro y Guillermo de San Juan. Est en el arel feudo del valle fidelidad
chivo episcopal.
breve del Papa estos aos pertenece otro idus decembris, Adriano IV. Dat. Laterannill
en"
que
le
de Ur<*el algunos agravios que puesto para satisfacer de salir de la excono expresa y deseoso Alude esto sin munin que sobre si tenia. el Conde desde el duda la oposicin que no nuestro Obispo principio haba hecho su Prelado hasta querindole reconocer por ahora. Va copia (a). que el 1 aEfectuse sin duda la concordia puesto que en 1160 11 de maP a quera, su capitulo un prsyo hizo el Obispo con su muger tamo importante al Conde, y Ermengol, todava Dulcid y al hijo de ellos Estado obligaron nio. Las urgencias del de otras Prncipes para prenda y fianza
,
,
Conde exhorta ala concordia con el Ermengol Vil quien supone dis,
estos
Manee quandeudas pedir delhesauro Beato calicem dam ferratam argcnlcam el quemdam
()
A|>.
nm. XIV.
53'
preciosis.
Obligronse
qua-
pagar
la iglesia
argenti purissimi
ibi est
et
,
XXX
duas
et
VIH pro
ipso ope-
CC. morabatinos obtimos pro ipso clice et lapidibus et auro. Qu era la ferrada, no es fcil averiguarlo. Ducange dice que puede significar chlatrnm y situlam. Yo me inclino que era esto ltimo un vaso grande, digamos calderilla, como para agua bendita. Lo cierto es que en 1167 aun no
estaban redimidas estas alhajas,
como
vers
consse
como
Por otra parte, es un indicio de estar vacante esta Sede el dia 12 de enero de 1162 (1165), la escritura con que el sobredicho Conde sin mentar Obispo alguno renuncia lleno de piedad la costumbre que llama orribilem et mole consuetam rapiara, con la cual sus antecesores, luego que mora un Obispo de Urgel se apoderaban de todas las
,
posesiones de
la
la
copia adjunta
el
(a),
aun-
que ya quiz
la
hayas lcido en
Cardenal
(a)
54
VIAGE LITERARIO
Aguirre;
pero
merece
el
repetirse.
el
Diremos
contenido de ese
documento, que
ba ya fallecido
Con
en
VI
conforme un marti,
escrito
XI
en
el
cual
al
margen
del da
novemb. se halla esta nota de letra del VI kal. novemb. obit Bemardus siglo XII Episcopus anno ab incarnatione Xpi. Ml.CLXIl,
kal.
:
era
M. CC.\ epactaXIUI
concurrente
sptima. Estn conformes estos cmputos con el ao en que tambin era el concurrente VII
por ser
la let.
dom. G.
Y como
,
este
monasque
de nuestro Obispo
que muri
27 de octubre de 1162.
BERNARDO ROGER,
desde
1163
hasta 1166.
este apellido se distingue s mismo iglesia el Obispo Bernardo, que gobern esta
Con
desde 11 65 hasta 1166, segun consta de algunas escrituras de que se hablar. Debi
ser promovido fines del
1162
principios
A LAS IGLESIAS
I)K 'ESPAA.
86
;
va efecto
50 de marzo do
169
tlia
en
ifut
recibi
la
de
la
iglesia
Ambas
fol
cosas dice
la
Dotal.
10 .) Juro ego (decia el de Solsona) Bersuardas de Pampa, CelsoncnsisPrepositus tibi Domino meo Bernardo Urgellensi electo quo
de sententia excomunicationis
quam
prede-
cesor
pus
in
me promulgavit
(ue vertitur inter
,
et de
versia
Actuni
gellenscm ecclesiam
est
boc anno ab incarnati verbi ))C.LXIII post millesimum III kal. aprilis.
de esta concordia y reconocimiento pas el Obispo celebrar la
En consecuencia
la
consagracin de
iglesia
de Solsona en
el
mismo ao
solemnidad que asistieron los Obispos Pedro de Zaragoza, B. de Pamplona, Guillermo de Barce
10 de noviembre;
lona, el
sona
donde est
Tambin se
(a)
V.
Tom.
!')()
VIAGE LITERARIO
XI, epacta
XXV.
decemnovenali
V.
III idus
novembris,
cmputos muy exactos. En la subscricin seala nuestro Obispo el anno primo de su pontificado.
De
ese
la
constitu-
cin que hizo con su captulo reduciendo entre otras cosas cuarenta y cinco el n-
mero de Cannigos
des vecinas y los de los monasterios) conforme lo tenia fijado el antecesor Pedro Bcrenguer en 1154; porque con la abundancia de los frutos haban excedido notablemente
de ese nmero. Va copia de esta constitucin que dir lo dems (a). Con este auxilio alivio el trabajo del da ya que lo puse en
trasladar documentos.
dos aos siguientes hay algunas memorias de poca entidad y solo es notable en ellas el apellido de Rogcrio. Del 1165 es la bula de Alejandro III en
De
los
(a)
A LAS IGLESIAS
DE ESPAA.
57
po
los
vecinos de
ella
dejndoles en
li-
bertad para testar y disponer su arbitrio de todos sus bienes de manera que ya en ade,
como decan
,
vulgarmente Exorch. En los intestados pagadas las deudas y el funeral los muebles
,
heredando los hijos y parientes los bienes raices. Este es uno de los primeros pasos que dieron los hom,
bres caminando
la
que introdujo
curiosa
el
feudalismo.
Va
copia de esta
escritura, que es
el
que guarda
fecha
25 de junio 1165 (a). En ella dice el Obispo que era hermano del Conde Ermengol VIL De San Odn ya vimos que era tambin llamado as por el Conde Ermengol V.
Estas hermandades, eran obra del cario,
que eso no cabia en escrituras tan serias, naceran de algn desliz, por donde digamos, que nuestro Obispo fue
si
no
lo
eran
se hijo bastardo de
vivi este
58
VIAGE LITERARIO
el
tando que en
cesor.
mayo de 1107
,
ya tena sula
cuenta de
un Cronicn indito de Ripoll que fija su muerte en el ao 1106. Un necrologio de Solsona la pone 25 de enero de 1100, que era el 1107.
PEREXELS
memo-
en
el
mismo ao,
,
dia
5 de agosto y es el testamento que orden el Conde de Urgel Ermengol Vil estando en Ciudad Rodrigo en que ademas de instituir su albacea nuestro Obispo Arnailo, le nombra tambin tutor v ayo del nio Conde Ermengol. De esto se dir mas en las Memorias de estos Condes, donde ir copia do este precioso documento.
,
59
el
En 1108
1.
de julio recibi
el
homena-
ge de A. de Moset por
honor de Aiguatebia, y i4 del mismo mes lo que Berengucr de Ur y su muger Jordana poseian en Alb 3 y Mossol y otras villas lo cual dieron ellos en
;
dote
cum, inmanu Domni A. Urgellensis Episcopi. Del 11G9 10 de enero es la consagracion de la iglesia de San Estevan de Eri(janno en el condado de Pallas y la cesin final que le hizo P. de Puigvert de la iglesia de San Pedro de Ponts, despus de varios tratados con sus antecesores Bernardo Sanz y Bernardo Bogar. Va copiada no mas que para hacer constar la sucesin cierta de
:
de
la
manera
que
la
En 1171
en
la
O. Jordn
siguiente
electo Obispo
el
de Elna. Del ao
Dotal.
es
testamento de un hermano
flib. I.
folo
En
los correos
pasados he dicho ya
que hizo en 1175 para concluirla fbrica de su catedral contratando con el arquitecto
,
(a)
V1AGE LITERARIO
lo
R. Lombardo: y
el
Rey
(a).
Don Alfonso
Se
II
en 1177 sobre
la villa
traslacin
dePuigcerd
ao 1179; y al mismo Papa dirigi tambin una carta sobre la sujecin del Prepsito de Solsona al Obispo de
Urgel
y sobre otros puntos tocantes bierno de su iglesia. Va copiada (6).
,
al
go-
Tambin
irn su
ar-
et tre-
condado de Urgel, publicadas en 1187 si no me engao por el Conde Ermengol VIII de acuerdo con el Arzobispo de Tarragona Rerenguer de Vilademuls y con nuestro Obispo. Es buen documento entre los de esta clase. En l se ve mejor que en los publicados hasta aqu que esto no era un nuevo titulo de inmunidad que invent el clero, sino la proteccin que dispensaban los Prncipes la agricultura y comercio renovando de acuerdo con los Seores particulares del pais la prohibicin de los daos y violencias que podian cometerse en los campos,, animales ganado bosques caminos mer,
, ,
,
cados, etc.
(a)
(6)
61
el
procur fomentar
la literatura
de los ecle-
lomar
es-
la
de los de esta
con
el
los
Univer-
en cada un
boni
es-
ao durante su ausencia
to
unum aureum
Fu
19 de mavo de 1195.
ti
este
mismo
XVII
pontificado pertenece un
,
el III,
kal. angust,
en que da co-
Arzobispo de Tarragona y al Obispo de Barcelona para que procedan en la causa de haber admitido el Abad de San Samisin
al
turnino
la
mismo
del altar de
San
Aguda, en el cual puso reliquias et corpus Domini et multas alias reliquias plurimorum martyrum. Esto dice la
Salvador en
el
lugar de la
escritura, de la
que
de
vi
un traslado en
,
el
ar-
chivo episcopal
rota en
el final
de Solsona
la fecha,
de quien solo
62
VIAGE LITERARIO
194 firm una concordia de poca importancia con Raimundo de Caslells y su muger Ermesinda. Y hago menDia 12 de octubre de
cin de esto por ser
la
ltima
memoria de su
,
porque con
retirarse
al
la
en
monasterio de Premonstratenses
Para esto pidi
III, la
de Bellpuig de
y logr
la
cual publicaron Aguirre y h Marca hispnica, como tambin otra carta del mismo Papa
este captulo, dndole facultad para elegirse
nuevo Pastor, y en caso de discordia, autorizando para su nombramiento al Arzobispo de Tarragona y Obispo de Lrida. La dala es de 29 de marzo ao IV de su pontificado, que es puntualmente el ao 1195. As que por
renuncia de este Prelado v no de Bertrndo de Viilamur, como dijo equivocadamente
la
col.
516) eligi
el
muy pronto
al
sucesor.
Gil
BERNARDO DE CASTELL,
desde
Su
en escritura que he visto del 21 de junio de esc mismo ao 1195 suena ya este nuevo Obispo aunque con el dictado de electo. Po,
co tiempo gobern
esta iglesia
y aun ese
con grande inconstancia de nimo. Fu as que pocos meses de obtenida la prelacia la dej retirndose al monasterio de Santa Mara de Aspirano en la dicesi de Elna;
,
de su captulo,
,
al
cual
envi desde
all
la
renuncia
fundndola en
oficio episco-
que
le
impedia regentar
el
pal. Arrepintise
muy pronto de
el
esta resolu-
cin
movido por
consejo de algunos
En
catedral
y tambin
50
te
la
en que suscribi una donacin que hizo iglesia el sacrista de ella Bernardo de Viel
lamur, su sucesor en
obispado.
G4
V1AGE LITERARIO
Por estos Tiempos se haba sufrido aqu la invasin de los llamados Aragons etBrabanzones que asolaron
el
duda
la
calamidad
las
penas
gonensibus
Navariis
Bascolis, Cotevellis
eclesiis
nec mo-
non viduiset
pupillis,
non
aetati
dant
et vastent
debachantur in do-
commu-
nionem recipiantur
illa
pestfera
et
el
haiesi
abjuratis.
esto
alude
tambin
Papa Inocencio
;
III
en
la
mas claramenel
al
Arzobispo de Tarragocual he
gona
actual el sucesor),
hallado en
fecha (armario de la
65
deM.
P. de
randis
Yilel, de
et aliis
ignoro quos
sui'sidium
ele. (Es-
Sigue refiriendo otros varios robos y daos, v concluye pidiendo que los obligue con exco-
muniones la restitucin. le dicho con duda que este Bernardo es el actual el sucesor; acaso ser alguno de los otros dos que eligimos Sanz Roger, que alcanzaron el tiempo de aquel Concilio.
Como
nuestro Obispo
admisin de su renuncia del Papa Celestino III, y por muerte de este, del sucesor Inosirviendo en
ello
cencio III,
el
de medianero
Arzobispo de Tarragona.
le escribi
I
Papa
198)
una
8 de diciembre, ao
la
de su pontificado
en
TOMO
65
ter
et
YIVf.E
LITERARIO
honor e
,
non sunt ab invicem regulariter separando, sicut tu minus provide facer satagebas qui rejecta oneris sarcina honorem Ubi renonicam
,
en
la
Colec-
mismo Papa.
le facultad
1.
al captulo
de Urgel, dndoa
al
Arzo-
Tan breve
poca
vida
en
la
esta iglesia
cuya
comn
y
males
ruinas
de
la
sobredicha invasin:
vindose precisados sus individuos procurar su sustento con el cuidado peculiar de las tier-
que desde entonces comenzaron sealarse cada uno. Porque esta clase de edificios, una vez arruinados, no se reparaban
ras y frutos
tan fcilmente.
el
de quien
el
en este artculo escrito de mano de aquel tiempo: VIII idus marcii Obiit Bcrncirdus Episcopus Urgelli,
qui, relicto episcopatu, apud
Magolonam
gunas de
obiit.
al-
las
cosas
que
07
en
tri-
quondam Episcopi.
qui
eamdem
exi-
le dimissit;
ad praeve-
sens
stra3
Vcrum
Sanctitati
eodem
re-
acepta
et
confirmata
sicut per
literas
suas
jam nobis plcne innotuit, etc. Continan diciendo que eligieron al sucesor.
BERNARDO DE VILAMUR
desde 1199 hasta 1205.
la
abundancia
el
de documentos que se
conservan en
archivo
desde los principios del siglo IX, no se hallen entre ellos los pertenecientes elecciones
G8
VJAGE LITERARIO
los
Obispos antiguos, como se hallan en otras catedrales, con lo cual se ayuda maravilla la historia. El primer instrumento de
de
que habla de la eleccin de este Obispo, y aun ese no esl aqu, sino en el archivo de la metropolitana de Tarragona donde
esta clase
es
el
vi
consta que
sia, lo
el electo era
terior
que su eleccin fu 20 de febrero del ao de la Encarnacin 1198, que es el 1199, lo cual digo, no solo porque s que
,
esa
no ser as
resultara
que
la
eleccin haba
corresponda
la
cannica Aquisgranense:
el
Abad
lo era
:
de
la iglesia
monasterio de San
,
Miguel
y eso missig-
mo
que despus se
lo
nific
que llamamos
y aqu lo
cada uno
el
nombre de su
(a)
69
Firman ademas el Prior de Guisona y el capelln de Cmaras a los cuales serian oficios que cstarian anexos al captulo. Decallan.
,
jlo.
los
el
critura original
pero
muy
su iglesia.
Arzobispo de Tarrago-
na en
los
la
1202
todos
el tribulationes.
,
con su clero
gar
al
Obispo
la cuarta parte
de sus bienes en
insoportable que
caso
de muerte:
luctuosa
el
les habia
impuesto
esto
guer.
Fu
10 de setiembre de 1201. en
la
He
cual
(a)
70
VIAGE LITERARIO
concede, confirma
articulo
mor-
la
de
que
intestato
dispusiesen
En
este
documen-
Abad de Son Miguel, firma tambin el de San Martin, ambos cannigos. El ao anterior 1200 9 de diciembre, el Conde de Urgel Ermengol VIII con su muademas
ger Alvira
hizo donacin
nuestro
Obispo
del castillo de
Asfa en
la ribera del
Segre, para
aos antes
el
mismo Conde
Arnaldo
Viz-
conde de Castellb.
Vivia todava este Prelado 14 de octubre
en que firm un debitorio que he visto original. Pero debi morir dentro de pode 1205,
cos dias
,
si
se
ha de creer
lo
cronicn de
Ripoll de esta
M. CC. III.
riculis
obiit
omnes
El
sice, viriliter
finivit.
necrologio
de
de
Solsona
dice
algo
mas de
esta
manera:
anno Dni.
,
M.CC.HL
Bernardas
Vilamur
,
Episco-
nobilis
moribus dec-
71
et in
opprimendo,
casa,
ab hao
luce
eodem
PEDRO DE PUIGVEIT
desde
1204
hasta 1250.
De
que
le
dur
,
la prelacia
nos
quedan muy pocas memorias aunque bien se puede inferir, segn era grande su piedad, que algunos bienes debi acarrear su iglesia, de
cuya clase seria
la
licencia
Rey Don Pedro II que estaba en Cervera 26 de noviembre de 1207, para construir una
fortaleza
original.
en Montell.
He
visto la
escritura
Tambin hallo que en 1225 Geraldo cedi este de Cabrera Conde de Urgel Obispo y su iglesia la dcima de la moneda de Agramunt en caso de que se alterase
,
acuase de nuevo.
De
este y de otros
docu-
mentos me servir en las Memorias de estos Condes, para desmentir la fbula de que Gerardo muri en 1213.
En 1215
asisti
la
de Tarragona de
,
y subscribi
72
la
VIAGE LITERARIO
se pidi
se
la
confirmacin
hall en el Conel
Inocencio
cilio
Asimismo
Car-
denal Sabinense.
Finalmente
cia obtenida de
la
Santa
Sede.
El dia
la
hora y oirs circunstancias constan en la escritura que se hizo de ello y he visto aqu
(lib. II.
sis...
Summo
Pon-
quod
conceder dignareinclinatus,
gratia
venerabilibus
TerracoUlerdensi
re-
de qua
non
coacti
non circumventi
sed spon-
tanei
etdevoti, in
trum predictorum sub anno millesimo ducentesimo tricsimo, III nonas aprilis ante tertiam cedimus regimini episcopatus Ecclesia3 Urgellensis. Fu, pues, esta renuncia
dia
o de
ao 1250.
73
la
el
dat. Lateranni
anno sptimo
y al Arce-
(1255) mand
al
Abad de Poblet
cual pugra-
menos
voso
al
La egecucion de
de
Prepsito
Tarragona
Ferrcr
de Pallares
(primer
Vilamur
dicen que
el
anco-
tomado
la
en
el
monasterio
de Cistercienses de
esto
mismo
el
ne-
An-
no M.CC.L.
obiit
Urgellensis Episcopus et
monachus Sanctaram
Pero no se ha de conall
Crucum
etfrater noster.
Abad hacia
el
74
te
VIAGE LITERARIO
Obispo en
el
el
es la causa
porque en
concilio de Tarragona de 1. de
se hall
el
mayo
del
mismo ao 1250, no
,
Obispo Urgellense
como
se dir.
PONCE DE VILAMUR
desde
1250
un
,
hasta 1257.
los cuarenta y
antecesor, es saber
dia
14 de mayo, martes
la familia
antes de
la
P once de
Vilamur. Era de
condes de Vilamur, y sobrino del actual Obispo de Lrida Bcrenguer de Eril, y tambin
del de esta iglesia Bernardo de Vilamur, quien
le
(a)
cuando
Creo que sea este mismo Ponce de Vilamur el que (a) en 1 210 suena Sacrista de Lrida quien Pedro, Obispo de Urgel confirma en la posesin de la iglesia y villa de Tremp, cuyo seoro le habia cedido Bernardo Obispo de Urgel, su como he visto en escritura de ese ao en el archivo de tio dicha villa. En varias escrituras que he visto copiadas en el libro verde de la catedral de Lrida desde los aos 1212 hasta i226 suena Sacrista de Lrida, y juntamente Arcediano de Tremp, que era uno de los de esta iglesia de Urg-el. No s si ser el mismo Ponce el bachiller en cnones, quien su maestro dedic un tratado de esta facultad que vi en la biblioteca del monasterio de Ripoll (Ms, del Sig. XJ). Empieza as Carissimo filio suo ac socio speciali Domino
,
Pondo
bachallario excellenti
G. de Monte Ludano
Monllao) salutem.
40
de edad; apenas tendra cuatro cinco aos 1205, y pues el Obispo Bernardo muri en que paelecto Obispo muy joven,
Poncc
saba
te
fu
muy poco
los
uno de
motivos porque
le
disput con
Sacrista de tanto ardor el obispado el actual el respeto la nela iglesia; pero prevaleci
nage, y los
un Obiscesidad que tenan sus intereses de de su hpo como este, que por la nobleza enlaces con otras familias prinrecobrar cuancipales del pais, fuese capaz de usurpado, y de to el Conde de Fox haba
resistir al torrente
dando
la dicesi.
Todas
esias circunstancias
me
este constan del fragmento que hay en despus archivo de un proceso que se form eleccin. para examinar la legitimidad de su
All
mismo
se v
que
al
tiempo de
ella
era
todavia dicono.
En una
escritura de concordia de
5 de
se-
todavia tiembre del mismo ao 1250 suena 6 Obispo electo. Estaba aun sin confirmar del decreto de abril de 1251 que es la fecha al Arde su eleccin dirigido por este Captulo cual he zobispo Don Sparago de Barca el
,
visto original
en
el
archivo de Tarragona.
La
76
tvola sin
VIAGE LITERARIO
duda muy pronto, puesto que en el testamento que hizo la Condesa de Urgel Awrcmbiaix 11 de ngosto del mismo ao, nombra entre sus albaceas nuestro Obispo sin
dictado de electo. Este fu
pontificado,
el
el
principio
de un
que por
los
lo
ruidoso de su remate
iglesia
,
forma poca en
de esta
como
vere-
del ao siguiente
1252
est.
hizo B.
(de PradesJ,
Prior y Captulo Urgelense de las iglesias de San Flix de Arco y Sania Maria de la Torre
fCart. nm.
facultad
\008j
ma
en
Et
licet
habeatis (di*
ce)
gellensis
carum excomunicandi
cum
,
tamen
istam potestatem
rectoribus
,
dimus.
Como deba
el
nen
los
lo
digimos
el
En
viage
77
el
Papa Gre-
IX
le dio
el
en
1252
consagrar
ahora.
primer
mas por
Tambin dige (a) cotno este Prelado confirm 1. de mayo de 1254 la costumbre antigua en que ya estaban los sobredichos cannigos de testar libremente de sus bienes, reser-
vando
los
al
que morian ab infstalo. En 124 1 8 de setiembre concedi permiso la noble seora Geralda de Prtela para que fundase un monasterio de monjas Cistercienses
en
el
est in
Olvain
'
la
al
cannica
Obispo y recibir de
en
el
l la
confirma-
Quedan bastantes
terio.
vestigios
de dicho monaslicencia
para
Mara de Taula
deis
(a)
Ibid.
78
VIAGE literario
in territorio castri de
de
la
cuando se suprimi
antigua
poca que no he podido conserva la iglesia averiguar. He oido que se aunque casi abandonada.
,
original la escriDel mismo ao nos queda consentimiento de su captulo tura con que de cannigos Preconcedi al monasterio de Avellanas la monstratenses de Bcllpuig de las cuantos legados se hicieren libre posesin de dispensndole de pagar la dicha casa,
,
mensa episcopal
daba
el
la cuarta parte
,
como man-
derecho
nicamente de los gacin de pagar la dcima escepcion de las muebles que adquiriese,
camas
entero
tapices
de cualquiera
al
cambio uso libre del monasterio. En Abad Juan Cerdan con de esta concesin su admiti al Obispo y captodos sus cannigos hermandad y sufragios de tulo de Urgel la
,
la casa.
La
escritura (que es
una de
las pri-
se halla notado el meras de este pais en que fecha apud Sedem, lu<mr donde se hizo) est idus madh, anuo (Seu de Urgel) sptimo
Dni.
M.CC. quadraaessimo
originales del
octavo.
Tiene
las
firmas
79
de Juan de Tormeda (y lo advierto para que vean que este es apellido cataln, los que du-
daron que
lo fuese el
Obispos Abril y Pedro de Urgi , que confirmaron despus esta misma concesin el pri,
En
el
jueves despus de
la
octava de Pente-
15 de junio de 1252, se
como
se
dijo
en aquel viage
De
en
de 1259 y 1242. Al de 1247 envi como su procurador al maestro Mateo (acaso el que en
la escritura citada
firma Sigh.
al
M.
Frioris Gis-
de 1248 envi
En
ya.
Tampoco
hay en
el
de 1255, tiempo en
(a)
(b)
80
VI AGE
LITERARIO
los terribles
cuen-
que perturbaron
,
aos de
su gobierno
aunque son tan curiosos como ignorados, mas por estar cada uno sin fecha no presentan el enlace de los hechos que desearamos. As que para no exponer que se equivoquen los lectores los extractar aisladamente acomodando cada uno la poca que me parece convenirle. Fu as que este Prelado alcanz tiempos de gran perturbacin. La herega de los Albigenses se derramaba por estos paises, singu,
larmente en
al
el
Conde de Fox. Yo no
realmente este
como
tal
pro-
cediendo contra
munin
lito
y denuncia jurdica y pblica del dey del castigo. Esta sentencia contra el
fu en
Conde
1257 de
resultas de
,
un Concilio
que se tuvo ese ao en Lrida en el cual fueron comisionados varios inquisidores Dominicos y Franciscanos para proceder contra los hereges del vizcondado de Castellb, que era
del seoro de dicho
al
Mongri
contra
nuestro
81
Obispo Ponce,
dicho Me-
mentos public ya
la
Historia de Languedoc
(Tom.
III. el
vocando
nombre de nuestro Obispo llamndole Pedro. Tambin est all .mismo {Prueb. CC.XX.IX.J la absolucin dada dicho Conde
por nuestro Obispo y la promesa detenerle por buen catlico , fecha 4 de junio de 1240.
Lo
Conde habia
Pues estos cuentos con aquel Prncipe fueron una de las causas de la gravsima persecucin justa injusta que pasido excomulgado.
deci
el
Obispo.
la ojeriza
Otra fu
le
mirael
momento de
con vigor,
y
su eleccin
la cual resistieron
cuya confirmacin
retardaron
Estos pues,
aprove,
chndose de
las revueltas
de los tiempos
con
verdad sin ella, acusaron su Prelado ante la Sede Apostlica de crmenes horribles. Arreci esta tempestad con el proceso
que hizo
el
cual s que
tambin
la
Sede Apostlica.
los
Guer-
efectos para su
mal esperimenl
T. IX.
esto
iglesia.
estos asun6
82
tos
VIAGE LITERARIO
En
el
el
escritura en
que
sona, sus tierras y amigos. Motiv la recusacin en la notoria enemistad del Obispo y sus
cannigos contra
l
,
en
,
el
en
riesgo
que
le
amenazaba si acuda la curia eclesistica de Urgel, donde pesar de las treguas habia sido
tratada hostilmente su comitiva y asesinados
Va
el
que existe y
vi
en
archivo episcopal
2.
el
Obispo envi
la vigilia
Perusa
curia
habia
llegado
aquediez
llambanla abstinencia de este tiempo), que solo se le habian anticipado dos dias los
que iban
all
para
acusarle ante
S.
S.
()
Ap.
n.
XXI1.
83
nardo de Fluvia
de FolianoJ, Arcediano de
Gerb y Arnaldo de Querol, cannigo. Estos tres cuyos nombres constan igualmente de la escritura que antes dije del 1248 y de otros documentos acusaron su Prelado de
,
homicidio
simona, perjurio,
estupro,
in-
de los bienes de
la iglesia
quien anadian
el
al
mismo Conde
pronto no fu
al
fin,
apoyaValen-
Predicadores
lograron se
le
que por medio de sus amigos y sobrinos haga el dao posible al maestre del Temple G. de Cardona que habia tambin escrito al Papa contra l que procure concordarse con sus enemigos y toditor P. Capoci. Aconsjale
,
:
buenos que habia prometido un sobrino del Papa para que les ayudase. Sigue dando otras instrucciones y pidiendo algunos documentos. Todo lo
y enviarle dos caballos
mar luego
y su traduccin
No s de qu Valencia seria este Obispo; pero es cierque no era el de la del Cid de quien no consta que dejase su silla por estos tiempos.
(a)
to
,
84
castellana (a)
,
VIAGE LITERARIO
que he procurado ilustrar con algunas notitas. Entiendo que este documento es de fines del ao 1250 lo mas del si,
guiente
lo
menos
en que sinti ya su efecto la instancia de los cannigos acusadores que fu el 3. Breve del Papa Inocencio IV, dat. Perusii idibus martii pontific. armo IX. fl5 de marzo de 1252 J 3 dando comisin San
,
,
1252
incestu, adul,
mit. Prceterea
excomwcationum
celebrare officia
alia
sententiis innodatus,
divina
(Tom.
4, pg.
204^.
All dice
el
Papa expresamente que los acusadores del Obispo eran los tres ya sobredichos, y ademas Raimundo de Angularia (Anglesola) y Arnaldo de Muro tambin cannigos de esta
,
iglesia
los
(a)
Ap.
n.
XXIV.
85
tampoco suscritos en la escritura que dije de 1248. No parece que debi hacerse con gran diligencia esta inquisicin puesto que 27 de
otra parte ni
,
verifi-
dia en
iglesia
tura en el archivo
la
como he
visto en algunas
1252 no
impetr otra posteriormente. Sospecho que dicho breve fu revocado por lo que dir
,
luego.
4.
Carta segunda
al
en
latin
,
del
mismo
procurador
rior al
pero poste-
19 de
al
Papa en Perusa una carta del Conde de Fox, de que luego diremos) y sin duda del mismo ao 1252 porque habla del citado breve de S. S. como de una cosa reciente que l pudo lograr que se reformase.
entregada
,
Litteram,
dice,
Gaillermus de
Cervaria,
de Carrol
Raymundum
86
VIAGE LITERARIO
mus sub
....
eis
rennitentibus. Si el original
no estuviera aqu
podemos
ras-
Catholicorum?
Yo no
al
lo s
que trate de componerse con sus enemigos por ser la causa que se ventilaba muy grave que al fin habia de parar en cortar cabezas fin qua ad diminutionem capitis agiturj. Pdele poderes en la
curador exhorta
Obispo
encarga que
le
daos y perjuicios que el Conde de Fox habia causado la iglesia para poder as desvanecer la ilusin que pudo causar la splica de
aquel Prncipe
serto
,
al
Papa
cuya copia
la
literal in(a)
,
como
lo
vers en
adjunta
y es en-
la siguiente.
5.
Fox
al
Papa
tregada
como
19 de
abril
En
ella,
despus de quejarse de que el Obispo Ponce (verus pater, utinam pius) le hace una guerra
cruel
(me
(a)
Ap.
n.
XXV.
87
la
,
le
admitiese
concor juicio
Conde dice tener con el Papa por descender ambos de los Condes de Barcelona ( cum de illius magnitudine generis Comitis Barchinonce ut vestrum, descendit genus meum). Los que tengan mano el Chacn el Oldoino podrn ver si esto conviene al Papa Inocencio IV que es quien, se dirigi la splica, segn yo congeturo por lo que queda
,
dicho,
6. el
al
legado que
,
Papa envi las tierras de Tolosa sin duda para atender y remediar los daos que
causaba
la herega.
Ni s quin era
,
el
legado,
ni otro
ni el
ao en que vino
la carta
porque
ni
uno
not
ser
muy
que va copiada (a), mas debe posterior al 1251 por lo que dir de
,
su contenido. Informando
el el
Obispo
al
legado
le
de todo
dice
,
lo
sucedido con
Conde de Fox
(a)
Ap.
n.
XXVI.
88
VIAGE LITERARIO
:
que ha-
biendo amonestado varias veces al citado Conde para que los presentara en juicio y halldolc continuar en esto, le habia
excomul-
gado y publicado despus la sentencia en que le denunciaba como tal por ser defensor de los hereges y su fautor: que posteriormente,
allanndose
el
Conde
,
na y los Obispos de Lrida y Vique y otros muchos varones religiosos y discretos y hallaron mas de sesenta hereges, los cuales en
,
presencia del Conde y de su hijo fueron condenados en juicio por los sobredichos Prela-
Aade que no sabia por qu causa guan comunicando con el citado Prncipe
dos.
selos
Obispos de Carcasona y Tolosa y el Arzobispo de Narbona y Fray F. (de Villarubea) y Frav G. A. frailes Dominicos, estando, co,
mo
estaban
sabedores de
la
excomunin.
Por ltimo, le dice que si el Arzobispo de Tarragona hubiera sabido su venida , le hubiera escrito antes de marchar Navarra y
y que por acaso habia dejado prevenido se avisase
Castilla
visitar la provincia
,
si
al
Legado
que no procediese
la
sin su consenti-
miento
89
kalendas januarii.
Mas hacien-
al
la
carta posterior,
1258 en que
fu electo Arzobispo
al
Don
Pedro de Albalat,
1251
en que
electos);
lo fu
y yo
me
inclino
mas
esto
de hablar de
la carta.
que fray F. de Villarubea, inquisidor Dominico estaba en dicho condado puesto que se queja de que no evitaba la comunicacin del Conde, y por los documentos siguientes veremos que entenda en el negocio de aquellos
,
hereges por los aos 1255 y siguientes. A estas conjeturas, que Dios sabe lo que valdrn
,
mes.
7.
la
historia
el
que
refiere
Obispo en
carta anterior,
pertenecen las noticias que da otra cartita de San Raimundo de Peafort dirigida
nuestro Ponce aos atrs, lo que entiendo,
en que
le
da su dictamen sobre
el
modo de
90
y
la
VIAGE LITERARIO
penitencia
muy
En
todos
los
nuestro Obispo.
1255
que ya le suponen suspenso del obispado y tambin depuesto de l. 8." Carta del Arzobispo Don Benito de Rocaberti San Raimundo de Peafort y al
los
,
documentos siguientes
En
ella les
el dia
dice
Berga
que ha-
minico
al
dicho punto
parte de la
se
le
iglesia
estaba suspenso de
la
(a)
Ap. niim.
XXVII.
91
pado en lo espiritual y temporal de modo que ni por s ni por otro podia entender en ello segn constaba del traslado de la sentencia que le habian enviado. En este caso
,
creia el Arzobispo
que
el
ni l
ni el procura-
ni
tampoco
la
captulo de Urgel
;
no
estando vacante
Sede
la
el
po confirmada por
continuarlo
;
Metropolitano
de entender en
podia
l, su-
su provincial
9.
al
Ar-
suspen-
en
el
sbado 1. de octubre
la
segn
les cons-
taba por
lares.
consiguiente va-
cante
la iglesia
podia
el
Metropo-
litano el captulo,
en
el
negocio.
lado no estuviera depuesto ni suspenso, podia el Arzobispo dar la sentencia final junto
92
ptulo
,
VIAGE LITERARIO
puesto que
,
como Metropolitano
era
juez ordinario
y en ello no se atentaba la autoridad y jurisdiccin del de Urgel; y que en esto podia intervenir fray Pedro de The-
nes, por via de consejo, y no mas en virtud de la comisin que le tenia dada el Obis-
po de Urgel.
10.
Conforme
al
escribieron los
mismos
dro de Thenes y fray Ferrer de Villarroya, no dndoles una respuesta clara sobre si debian
ir
no
trio y discrecin,
como tambin
la
restante
sentencia
dase salvo
el
negocio de
la
y por otra,
que asi ellos como la orden no quedasen comprometidos con aquellas personas nobles. 11. Segunda carta de San Raimundo al
citado Arzobispo
ta
,
en que de nuevo
le
exhor-
continuar su viage y concluir el negocio comenzado de los hereges por dos ra,
zones
a
:
jurisdiccin
en corregirlos
como
lo
93
gel.
2.
esto es,
mas
el
si
juez ordinario
de toda
ja
la
provincia.
Aunque
,
esto le aconse-
Va
gona.
copia de estas
el
cuatro cartas
(a)
que
estn en
Estos son todos los documentos que yo decia haber recogido, relativos la tribulacin que sobrevino
esta iglesia
en los l-
De todos
lignidad de
la
despus de haber perturbado su gobierno por espacio de quince y mas aos, al fin le ocasionaron
la
tamente fu suspendido de
to
,
aun depues-
segn noticias particulares. Esto es lo que consta y nada mas por ahora. Cuando se descubran nuevos docu,
mentos
a)
94
VIAGE LITERARIO
dadero punto de vista todo este negocio y el remate que tuvo. Los episcopologios de esta iglesia no dicen otra cosa sino que este Prelado muri hacalos aos 1257. Mas cons-
este
ao era ya
Obispo y reconocido como tal el sucesor, es preciso decir si es que la Sede vac por muerte de Ponce, que muri afines del ao anterior.
ABRIL
desde
1257
hasta 1269.
Era Arcediano de Salamanca, y capelln del Papa Alejandro IV, el cual le eligi Obispo como consta de la carta que dirigi al
,
captulo Urgellense
mandando
le
reconocie-
sen por su
escribi al
nal Aguirre
(Collect.
Concil.
III.
amo
III
que segn
modo
regular
como consta de
la
resignacin de
III no-
95
as februarii
ao de
la
Encarnacin 1256,
la
co-
como
lo es, se
ha de creer, que
en
la
de
aquellas
Baluzio
(lib.
mismo que
habla en el dilogo de Gaufrido y Abril publicado por Mabillon (Tom. IV. Analect.) don-
de Abril dice
Studui lustris ter quinqu, nec ulla Responde t meritis philosophia meis. Papa meos solus poterit relevare labores, Et remover sitim fonte perennis aqum. C redo quod urbis apex , santissimus Ule virorum, Si me cognoscat non neget ista mihi. Ditat eos, qui pauca sciunt, vir Sanctus; et a me
Forsitan escuciet pulveris istud onus.
En
Lo que mas
creyese tamni
me
del
lo
hagamos caso
nombre
te)
96
VIAGE LITERARIO
pudiera este que sea tenido por espaol escritor haber salido de la duda solo con adde vertir dos disticos del mismo dilogo
,
Yo
los pon-
Nuper
Para m el yspana gente profectus significa origen de naturaleza nacimiento y mas teniendo las pruebas que voy referir, que son las que valen aun cuando lo dicho has;
ta aqu
no valga nada.
archivo de esta iglesia (Cax. del Bis-
En
be) se
el
y
,
tal
le-
do todas
tio
cannigo de Gompostela, llamado Alfonso Prez (Petri), y all mismo una hermana lla-
mada Sancia
aqu
Pelagii (Pelaez).
Tambin habia
un Johannes Pelagii Urgellen. Salaman. Canonicus, el cual estaba en compaia de[ Obispo en el monasterio de las Avellanas en
!>7
un privilegio concedido aquella casa. Hay tambin una carta de P. Aprtlis, tesorero de Compostela, y otra de M. Aprilis, cannigo de la misma iglesia. Quin quita que fuesen sus hermay
1258,
con
firm
all
nos? El ltimo de los dos se queja de que viva tan distante y separado de l, y as le
assumamini in Episcopum vcl in Archiepiscopum. Palabras v cosas son estas, que bien consideradas convencen que el Obispo era natural de Galicia,
:
dice
iilinam
in ierra
vestra
muy
,
esto
mismo
tesorero de Salaman-
que va copiada porque de ella ademas se infiere que novivia en Roma, cuando le hicieron Obispo, sino en Salamanca, donde servia su arcedianato.
que repentinamente le hubiesen arrancado de su compaia su amigo el Obispo, sino tambin de que le hubiesen
solo
se queja de
como desterrado
da ruega
esta
dicesi
y en segui-
Dios quatinus vos ad parles islas igntur rcduccrc, vos in episcopatam sen in
,
archiepiscopalum
aliucl
assamendo.
Habale
tambin de
,
casas que habitaba en Salamanca y de su sucesor en aquella dignidad. Adjunta va copia de otra carlita del Dean de
las
la
misma
TOATO XI.
iglesia
en que
le
participa
7
el via-
98
VIAGE LITERARIO
ge de su Obispo foma, sin pedir consejo los Gallegos y la sospecha de que iba resignar
,
el
obispado
(ue babia
Salamanca se sabr qu alude esto), en cuyo caso pide a nuestro Obispo que se interese y trabaje con sus amigos de Rodios (en
ma
ski supplantetur .
Cmo
al
Obispo Abril si l fuera francs? Por ltimo, va la copia de una carlita preciosa de su madre Aurcana Prez, en que le refiere sus cuitas y misecosas se escribieran
ria
en que vivia
la
fonso que
m es
el
miradas bien
sobre
su sobrina Aurcana,
(a).
A
el
,
me
ha obligado
deseo de apurar
de nuestro Obis-
po de quien por otra parle debemos creer que el nombre de Abril es apellido, como lo es de los dos cannigos que cit de Compostela, y que la letra A. inicial de nuestro Obispo quien se dirigen las cartas citadas
no
lo es
ni
(a)
V.
US
IGLESIAS DK ESPAA.
9fl
amigos ignoraran, y acaso seria el de Alfonso, como se llamaba el que yo creo que es su padre. Lo mismo hallo en otros documentos de su tiempo; sin embargo en otros posteriores y hasta nuestros das es conocido solo con el nombre de Abril, y l mismo se llama as con todas sus letras, cuando confirm la concesin de los legados que se hicieron al monasterio de 13ellpuig de las Avellanas, hecha por su antecesor Poncc de Vilamur en 1248 donde firma as de su mano: Nos Aprilis Dcigralict, ele. Fu esto estando en aquel monasterio 19 de mayo de 1258. Sbese que este Prelado celebr algunos mas tambin se sabe que no existe snodos ninguna de las constituciones que hizo en ellos. Dicelo muy claro un cdice ms. de sinodales que vi en la biblioteca de Ripoll (nm. 164), y empieza as: incipiunt Constiluliones sinodales edilwper Dminos Aprilem Episcopos Urgellenel Pelrum bonev memoria? scs. Sed est verum quod milla constitutio repesu
ni
,
;
madre
rilur dicti
Dni. Aprilis.
Lo mismo
repiten
Con
la
pa, logr de
nato de
la
el
dea-
iglesia de
00
VIAGE LITERARIO
la
rentas incorporadas
mensa
episcopal.
fol.
Existe estabula en
el lib. II.
Dotal.
22,
(1258).
De 2G de marzo
lo
,
del
mismo ao queda
ori-
en que se da
fa-
cultad
para testar de
reservando la mitad para aniversarios estableciendo que en caso de morir ab inlestato, el captulo dispusiese por el difunto. Asi hallo que se hizo poco despus en la muerte del cannigo Pedro Draper en 1272 y en
otras ocasiones.
el
ruidoso pleito sobre la iglesia de Santa Cecilia y algunas otras adjudicadas muy de antiguo
dicho monasterio.
Una sentencia he
visto
sobre ello en
copal
,
el el
dada
,
Hispano en el del monasterio de Bages, y de l tom algunos apuntes para la historia de aquel
tiempo.
De
la
escritura original
de
eleccin del
sucesor consta que fu enterrado este Obispo 22 de octubre de 1269. Por otra parte
101
20 de dicho mes y ao, cuando en sus manos y las de todo el caBernardo de Torayla usurpaciones que habia hecho en
todas
la villa
Con
muri
al
el
dia
21
Vamos
sucesor.
PEDRO DE URC
desde
(\DE
URGI)
1269
hasta 1295.
en esta misma
donde fu elegido Obispo por aclamacin uniforme de su captulo, dia 3 de noviembre del mismo ao 1269. Con la misma
fecha se pidi
la
confirmacin
al
Prepsito
fu
consagrado
el
metropolitana
de Anglesola
,
por
de Vique, Raimundo
29 del diciembre siguiente, prestando al mismo tiempo la obediencia cannica Domino meo futuro rchicpiscopo. Exisy aqu las escrituras originales de estos actos en los cuales el Obispo consaten
all
,
Ego Bai-
mundus
lO
siie
VI AGE
LITERARIO
Terrachonensis
sede vacante,
prwdiclum
Episcopum consccravi, assistenlibusmihi Dominis A. Barchin. el B. Bertusen. Episcopis. Las principales memorias que quedan de su gobierno son las siguientes. Hallndose en el monasterio de Bellpuig de las Avellanas confirm la donacin de todos los legados que se hiciesen aquella casa, como ya se lo tenia concedido su antecesor Ponce de Vilamur en 1248. El nuestro firm de
su mano en aquella escritura, dia 25 de marzo de
1270
el
la
cual
lie visto.
Ber-
nardo de Berga. Fu
Hallse en
el
esto en
mayo de 1270.
1275,
concilio provincial de
nizacin de San
falleci cuatro
aos antes. Dos snodos celebr nuestro Obispo uno 19 de octubre de 1270, cuyas constituciones
existen,
y las
mas importantes
el
se
hallan publicadas
en
y
snodo
del Obispo
Victoria,
casi
1747:
los
esto
todos
que
citare
03
el
cual entre oli'as cosas dio facultad los curas para testar de los bienes
muebles adquiridos intuitu Ecclcsicv, dejando al Obispo dos ureos, y uno al patrono del beneficio en reconocimiento derecho de luctuosa. As
quiso cortar respecto de los eclesisticos la
el
cual los
Barones y dems seores civiles se apoderaban de todos los bienes muebles de todos los que moran sin sucesin. Vanse las Constituciones sinodales de varios Obispos Urgclenses puestas en el ltimo apndice.
El Conde de
Fox Bernardo
traia guerra
con nuestro Obispo sobre la posesin del valle de Andorra, que se reputaba como una
dependencia del Vizcondado de Castellb, del
que era seor el Conde. La disputa ces convinindose en lo que sentenciaron Jazperto de Botonc, Obispo de Valencia, un cannigo de Narbona y el Arcediano de Tarragona. Estos arbitros dieron su sentencia en presencia del Rey de Aragn, dia 8 de setiembre de 1278, por la cual Andorra qued del seoro de los dos litigantes, poseyndolo alternativamente un ao cada uno en cuanto las exacciones con tal que las que
,
104 llevase
el
VI AGE
LITEUAIUO
sueldos mclgoreses
sin lmite. Ilem
,
y las del
Conde fuesen
de manla
pusiesen, administrasen
comn
de sus
emolumentos
cuarta
parte fuese del Obispo y las tres del Conde; y que este tuviera aquel seorio como feu-
corona se uni
ya se dijo.
el
Rev Don Pedro III sobre el reino de Sicilia se sigui, como saben tola excomunin pontificia de este Prndos
los cuentos del
j
cipe y de sus fautores. Nuestro Obispo la intim en 1284 de orden especial del Papa
los vasallos del
Conde de Fox
la
y del Vizconde
ignorancia de
De
que
asisti el
Prelado nos quedan varias constituciones. En el de 1287 se estableci que en lugar de los
sesenta sueldos que pagaban en su ingreso los
el captu-
capa procesional.
En
el del
ao siguiente so
103
cannigos que quisiesen ir los esludios generales de las Universidades, la porcin canonical por espacio de diez aos.
concedi
los
Oirs disposiciones econmicas y cdiclos suyos quedan del ao 1291 lo cual todo exisle
,
copiado en
iglesia.
el libro
antiguo de estatuios de
la
Ao 1292
ragona en
el
15 de marzo
se hall en Tar-
cuyas constiArzobispo Don Rodrigo Tello tuciones vers su tiempo. Un ao sobrevivi el Obispo.
He
mento que hizo estando enfermo 12 de enero de 1292 (1295); y debi morir de aquella porque cuantas memorias me enfermedad
,
han venido
mano
fijan
Descansan
duda sus cenizas en una de las dos urnas que hay al estremo del crucero de la catedral la parte del Evangelio, junto la capilla llamada del Salvador , la cual me consta que construa sus espensas por los
sin
aos 1284
visto
de 1. de diciembre de 1286, fundando en ella dos capellanas y su fiesta en el dia de la Transfiguracin; todo lo cual se conserva.
Expresa en ella que lo hacia por sufragio de su alma y de la de su antecesor Abril, cuyos sepulcros supone que habian de estar all jun-
106
los;
Efectivamente, estn
las
pared,
perte-
con otro que hay del siglo XVI, son los nicos que tengan su entierro patente y separado en este templo. No s qu podr aludir un breve que he
dos
;
los cuales,
Romana
para
Obispo Pedro, dado en Yiterbo ao I del pontificado de 25 de febrero Juan XXI (1277). Acaso pertenecer al mismo asunto otro breve que se halla de Nicolao III, fecha tambin en Viterbo 25 de
absolver
al
,
agosto del ao
dirigido al
le
como pueda
los
males
que padeci esta dicesi con las guerras del Conde de Fox saqueos y demolicin de sus
,
iglesias,
irreverencias
la
Eucaristia,
etc.,
etc., etc.
1293
hasta
1308.
Obispo anterior dicen algunas notas antiguas que vac la Sede por espacio
Muerto
el
LAS Kil^iAS
ESPAA.
107
de la orden de de dos anos. Mas el Bullario que en Predicadores (Tom. 2. par/. 38.) dice
ose
mismo ao 129o
Dominico, y
que en yo no tengo duda en ello puesto absolutamente esos aos inmediatos le hallo
esto no
la
es
obedien-
cannica
ta el
as lo
Arzobispo Rodrigo Tello hasporque 15 de marzo de 1298 (1299), Tarragona, dice la escritura original de
al
super altare Beata Teche. y que jur Era de la ilustre familia de este nombre en
Catalua
reino
persona muy propAs el Papa Bonisito para graves negocios. su embajador al facio VIH le nombr luego de Sicilia; hacia el ao 1295 Oderico Rai,
y l por su
tocantes esta naldo publica tres documentos en el ao 1296 y legaca. Hallbase ausente de l en el lodigo por no hallarse memoria como la hay de captulo Pascual de ese ao 1298 renov la conslos siguientes. En el de de sus predecesores sobre lo conce;
titucin
los Pre-
marzo y abril dent diebus psitos de febrero Dominicis quadragessimos, locotorronum,unum neclaris el vigmti nbulas pro conquartonem
'108
VIAGE LITERARIO
ductu.
se
conservase
perpetuamente
vndose en
l
cada ao
miendo
locantes
ras
,
(a). al
buen gobierno de
principal y
etc.
donde mostr su celo y prudencia fu la que hizo para reforma y dotacin de su clero. Estaban todava en
pie las funestas resultas de los robos y saqueos padecidos fines del siglo anterior;
La mas
de donde se origin
la
disolucin de
la
vida
comn
pobreza de los ministros y otros males fciles de entender. Para su remedio hizo con su captulo un nuevo plan 2 de
,
la
la his-
qued suprimida la dignidad oficio de prior, que hasla entonces suena en varias escrituras, por no esl
En
lar ya
en uso en
,
de
este pas
sustituyendo en su lugar
Dea-
nato,
Cerch,
San Miguel, y
(a)
109
se trocaron en los de
Urgel
Andorra, Sol-
sona,Bcrga, Pallas y Lliminiana, erigiendo ademas el de Cerdaa y consignando cada uno, como tambin todos los canonicatos,
las rentas
Con
ria y
esto
bien se radic
lo
la
vida propietaal
decoro del clero y remedi su pobreza en un tiempo en que haba venido ser imposible la restauracin de la cannica antigua. A estas
secular
menos provey
al
mismo
cuando
dicesi
objeto.
el
Obispo en 1500
escribi pro-
II le
car
la
dada.
Nada mas
sona
que ahora es de la mensa episcopal, dia 5 de noviembre de 1308, y que fu enterrado all mismo. Hablan de l Diago (Sistoria Prov. Arag. pg. 270^ y Echard (Bi,
blioteca scrip
0. Pred.
Torn. I, pg.
379.^
110
VUfiE LITERARIO
1509
hasta 1326.
Era benedictino y suena ya electo Obispo en 1509 21 de octubre, dia en que todo el captulo puso en sus manos la deliberacin y establecimiento de las constituciones que deban hacerse para la reforma del culto
y buen
rgimen de
los
oficios divinos.
electo
ecclesim
Urgel-
lenas ac exprovisione Scdis Apostolicce confrmalo. Este modo de bablar indica que su
nombramiento no fu
del Papa.
Existe
el
acta de dicha comisin y las constituciones que hizo en virtud de ella, todo copiado en
un
mismo modo
de noviembre de 1510. Dgolo porque regularmente se hacia al mismo tiempo la consagracin de los Obispos y su obediencia al
Metropolitano
nuestro
,
prest
Obispo en Tarragona super altare Bealtv Teclm en dicho dia, como he visto en la escritura original que est en aquel archivo, la cual acaso es de las primeras en que
el
mes
dos
como
antes
fuese
comn
llamarlo
se-
favor de los
la
el
siguiente hizo varios reglamentos y estatutos para la de Tremp, de los cuales public al-
gunos fragmentos
tacin los
del obispado
el
padre Pascual
{Diser-
de Pallcts).
Fue uno de
Padres que asistieron al famoso concilio de Tarragona del mismo ao para el examen de los Templarios del reino do Aragn.
Tambin
se hall en
el
la
hermandad de esta
(a).
con
la
los
Finalmente mu25 de mavo ( como dice un necrolori gio del monasterio de Serrateix 12 de mayo) de 1526 en la villa de Berga donde fu
correos anteriores
enterrado.
Ponia por armas una ala de ave al reverso del sello en cuyo anverso estaba la imagen acostumbrada de Obispo. Sbese que ce,
(o)
i 9(5.
viaGE L1TERAM0
lebr uno
da noticia
ARNALDO DE LORDATO
*Jfel526 hasta \oA\.
Amlelo de Lordato quien algunas memorias aaden el segundo nombre de Guillem, fu electo muy poco despus de la muerte del antecesor puesto que ya en abril de 1528 se
,
halla
que tuvo snodo en esta ciudad, cuyas constituciones existen y nada nos ensean de
nuevo sobre lo que se sabe de la disciplina de aquel tiempo (Vanse las constituciones sinodales de varios Obispos Urgelcnses puestas en el ltimo apndice). Era Dean de esta iglesia
en 1315 y tambin babia sido su sacrista y un Cardenal Sasindolo babia acompaado a binense, legado apostlico en Espaa, en
,
cuyo squito lleg Falencia, donde aquella iglesia le trat conforme la hermandad que
profesaba con esta de Urgel. Y esta fu la ocasin de renovar aqu el estatuto de frater-
nidad que hizo su antecesor. Con esto es tambin fcil de entender que su provisin,
lo
menos
su confirmacin en Obispo
seria
obra del
Romano
Pontfice.
En
el
setiembre
del
mismo ao 1528
con que debia celebrarse el oficio minoritatis Bcatw Marica V. En el siguiente se hall en el Concilio provincial que celebr en Tarragona su Obispo el Patriarca Don Juan de Aragn. En los registros del archivo episcopal quedan muchas memorias de su existencia en esta silla hasta el ao 1538 en que por el mes de julio consagr y recibi la obediencia cannica de Guillermo de Rovira, electo abad del monasterio de la Portella, por muerte de Bernardo. All mismo consta (jue en el ao 1355 Roger Bernardo, Conde
el rito
,
que obligaron al Obispo ausentarse de esta ciudad. Por desgracia fallan muchas hojas en el libro de esos aos, y con ellas las noticias siguientes al ao 1558. Pero por les de la iglesia de Tortosa consta que fu trasladado all 2 de octubre de 1541. Y esta es la cuenta que debe seguirse mientras no se
iglesia
PEDRO DE NARBONA.
desde 15 l
hasta 1550.
XI.
114
rico,
YIVGE LITERARIO
Vizconde de Narbona, segundo de esie nombre y cannigo y abad de la iglesia de San Pablo de aquella ciudad segn se lee en el Lib. XXX. dla Hist. de Languedoc* Que este fuese el inmediato sucesor de Arnaldo de Lordato consta de un snodo que ce,
,
Obispo Guillermo Amoldo PataUy en cuyo exordio se lee que no se haban celebrado snodos desde los que tuvo el con ser as que descitado Obispo Lordato pus de l gobernaron esta Silla Pedro de
lebr en
1362
el
Narbona , Nicols Hugo y Dezbach. Era ya Obispo 31 de enero de 1342, dia en que
concedi ciertas indulgencias para ayudar la obra del retablo de Santa Mara de Puigcerd. En los primeros dias de su pontificado escribi Don Jaime ltimo Rey de Masobre los intereses de esta iglesia llorca
,
acerca de
la
posesin de Aiguatebia en
el
condado de Rosellon, sujeto entonces aquel Prncipe. Qudanos y va copiada (a) su contestacin, en la cual ademas de llamar nuestro Obispo su consanguineo hay la curiosidad dla fecha, que es esta: Datum in obsidione prope lnsulam , ubi nostros tenemus
,
(o)
115
no Dni. M.CCC.XL. tcrtio. En las pocas hojas que quedan de estos aos en el citado
registro de la Curia episcopal, solo hay
rias de la existencia de este Prelado
memoel
en
de
1544. Cuatro cinco aos mas pudo vivir y gobernar esta iglesia, constando que en
1350
tenia ya sucesor.
NICOLS CAPOCI
ao 1550.
Era
italiano y
Este Prelado es enteramente ignorado y omitido en el catlogo impreso sin duda por
,
no hallarse memoria suya en el citado regisen que falta lo tocante desde el ao tro
,
esta omi-
En primer
,
lugar
que cit en el artculo antecedente de 1562, donde como viste se cuenta entre los Obis-
Silla y
que no
tu-
El sucesor Pedro de
el
Luna confirm
rgimen de
la
116
iglesia
VI AGE
LITERARIO
por
el
Obispo Don Juan Prez Garcia de Olivan en 1557, cuyo auto episcopal. original he visto en el archivo 4. Consta de dos instrumentos que he visto originales de poca monta, que 24 de abril y 21 de mayo de 1551 vacaba esta Silla ob assumptionem in Cardinalem Episcopi
los confirm
tambin
el
Nicolai.
5.
El Arzobispo de Tarragona
Don
fray
Sancho Lpez de Ayerbe, mand en uno de sus concilios provinciales que en las Curias eclesisticas no se exigiese por derecho de sello mas que lo que habian acostumbrado
varios Obispos de
la
cada
al
de
la
el
de
re,
Tom. VI. p. 555). Con estos datos no puede dejar de tenerse por cierta la existencia de este Obispo, y aun
edicin de
A LAS IGLESIAS
DE ESPAA.
117
Cardenal
tit.
S.
Yitalis in
tennis
con su
IX
(7 de
marzo de \oo\)
sia
le
chivo,
A
la
las
apoca de cuentas que all mismo vi del 1574, firmada por Capdevila Calvo al procurador olim (dice) reverendisimi bonos memorin Domini Cardinalis Urgellensis. Esta raja se
Espaa al tiempo de dejar su silla. Mas en cambio y en memoria de haberla gobernado dot dos becas para otros tantos
llev de
,
la
dicesi de
Consta esto en
del
la
Cu-
episcopal
en los registros
,
sucesor
donde ademas se hallan los nombramientos que con este objeto hicieron el Obispo y captulo de dichos candidatos en 1390 y 1396 (V. ibid, lib. 7). Continu esta costumbre, y habindose interrumpido por descuido en enviar los colegiaGalceran de Villanova
les fines del
siglo
XVI
el
rector preal
escribi
captulo
Roma
que
31 de abril de 1610,
las
elija
M8
bredichas. Est
del Bisbe)
,
VIAGE LITERARIO
la carta
en
la
sine fundator.
Oldoino y los dems que escribieron de los Cardenales hicieron mencin del obis-
pado Urgellensc del nuestro. Sin duda era este el Cardenal de Urgel, por cuyo medio estando en Aviion , se trat de que el Rey de Aragn enviase una persona de autoridad que compusiese los negocios de Cerdea, de lo que habla Zurita (Anal. lib. VIII, c. 55). Porque no aparece por estos tiempos otro que pudiese llamarse Cardenal de Urgel; y es que conserv entre los naturales de este pais el ttulo del obispado que ya no
tenia.
Era benedictino y Abad de Ripoll desde el ao 1326, donde en algunas escrituras se llama s mismo litigelas. Fu sin duda provisto en esta Silla por el Papa que pro-
f 19
1352, en que public un decreto d indulgencias favor de los que contribuyesen la fbrica de la iglesia y campanario de Santo
Domingo de Puigcerd. En su
de
la
sello al re,
verso
imagen
,
nada mas hasta 20 de febrero de 1361 que es la ltima. Debi sobrevivir muy poco como aparece de la entrada del sucesor.
,
guna confusin. Y es as que el mismo Prelado se llamaba indiferentemente con las iniciales G. A. Pero los dos nombres constan de la carta con que el captulo de esta iglesia lo pidi para su Obispo al Papa Inocencio VI, fecha 4 de noviembre de 1561, la cual va copiada (a). Por ella se ve que
fu sucesor de Hugo,
y que era
doctor en
lo
120
VIAGE LITERA1U0
propsito para
el
mismo mas
ella
gobierno de
que algunos otros estraos que no conocan su constitucin y sus males y el remedio de ellos. Habia sido tambin Vicario general del Obispo antecesor; y sindolo, procedi junto con el inquisidor de Valencia fray Guillermo Angls en el ao 1551 contra
,
et
medicum Mu-
proceso en el convento de mi orden de Barcelona. Tengo por cierto que el Papa nombr al
Existe
el
1562 9 de
En
subsidio
caritativo
cesis
attendentes
celebratce
quo tempore fluxerunt XXXI III anni, Ucet post ipsum fuissent D. Pelrus de Narbo-
na, D. Nicolaus qui fuit Cardinalis Urgellcnsis et D. Ugo , en consecuencia de esto mand que se tuviese snodo todos los aos. Sin embargo ni l mismo lo celebr basta dos aos despus 5 de abril, al cual aadi un tratado completo de Sacramcntis que con
s
21
en un cdice de esta iglesia, y en la biblioteca de Ripoll, nm. 164. Vanse las Constituciones sinodales de varios Obispos Urge-
lenses puestas en
el
ltimo apndice.
,
es la
te
les
Tombcs
judicar
la
donde se temia que pudiese perciudad en las guerras que inentre las cuales
cuentan
la
tambin de lo mucho que por estos aos sufri el condado de Urgel con la entrada que en l hizo el Infante Don Jaime hijo del ltimo Rey de Mallorca. Resolvieron pues ceder para la nueva fundacin la iglesia parroquial de San Miguel que era la cannica fundada por San Ermengol, como digimos. Al prroco que qued en lugar del Abad consignaron para sus funciones la iglesia de San Pedro contigua los claustros de la Catedral mandando que solo durante
, , ,
,
122
VIAGE LITERARIO
verific.
Cosa que no se
Va
copia
de esle
PEDRO DE LUNA
desde
muy
atrasa-
que acostumbra. Suena ya Obispo electo y confirmado 30 de junio de 1365 en un documento de poca importancia que vi original en el archivo de Dominicos de Puigcerd. En 1367 confirel
do y con
desconcierto
m como
la
parro-
hechos por su antecesor Nicols Capoci. Ninguna otra memoria nos queda de l mas que la de su muerte,
quia de aquella
y esta
la
adquir por
casualidad en Cervera,
donde buscando con no poco trabajo el sepulcro de un Obispo titular del siglo XVI, que segu-n tradicin estaba all enterrado, me encontr con la inscripcin de nuestro Pedro Luna. Es pues una losa en el plano de la capilla mayor de aquella parroquial donde
,
ftt)
Ai>.
r'fiti.
XXXII!.
223
estaba esculpida
un Obispo y varios escudilos con media luna, que son las armas de su familia. Al rededor se lee entre mil roturas lo siguiente: anuo MCCCLXXvila
figura de
cessima
Lima....
et
in craslin...
Con
bula
la
clebre Pe(a).
electo
Papa en 1594
BERENGUERDEERIL
desde 1371 hasta 1387.
Segn consta en
episcopal
,
gobernaba ya esta silla 19 de febrero de 1571 y 7 de octubre prximo estaba en su palacio de Puigcerd donde firm el cartel de indulgencias que concedi a aquella iglesia de Santa Maria y los que
,
ayudasen
(a)
la
Tambin s
Posteriormente
renova-
cin de aquel templo que se ha concluido en este ao 1821, levantada la losa sobredicha no se hall rastro alguno del sepulcro del Prelado. Yo conjeturo que su cadver debi
depositarse en medio del presbiterio, de donde apartaron la lpida por la incomodidad que ocasionaran sus relieves.
224
VI AGE
LITERARIO
de cierto que 19 de enero de 1376 pag la Cmara Apostlica 124 florines de oro por
predecesores Guillermo y Pedro. y por sus En 1378 27 de junio mand que la fiesta
s
,
,
de San Odn que se celebraba al otro dia de San Pedro Apstol para que no se confundiese su solemnidad con la de aquella octava, se celebrase en adelante el dia 7 de julio
, ,
(Reg. curice eo annoj. Nada mas hallo de este pontificado ni de su remate solo s que le dur diez y seis aos, llegando sus providen;
3 de mayo
de 1387. Le sucedi
GALCERN DE VILANOVA
desde 1388 hasta 1415.
Era Arcediano de Besal en la iglesia de Gerona desde el ao 1375 y se hallaba ya en posesin de esta silla el ao 1388 como que 25 de mayo del mismo ao prest personalmente el juramento acostumbrado en la entrada de los Obispos segn he visto en la
, ,
;
se hizo.
el
homenage
de
Urge!,
que
debian
como
vasallos
los
Tremp
y Guisona.
Con
25
los
mismo mencin del arcedianato que dije. En 159G auxili con armas y dinero los Condes
de Pallas y de Urgel, que se oponan las hostilidades de Maleo Conde de Fox, que
,
aspiraba ser
Rey de Aragn
I
Conde de
de
Don Juan
la
de Aragn
de lo cual se
mismo
ao es
la
mismo
manos
el
del bien-
escudo de que son ocho escaques de oro sus armas atravesados de una faja azul los cuales sirven de orla un escudo todo de oro sin in, ,
hechor. Puso en
primera hoja
signia alguna.
En
los sellos
imagen
pequeo la del Obispo con bculo segn la costumbre. En dicha escritura llama su misal mixto de lo cual ya dije meses pasa,
dos
(a)
(a).
86.
126
VIAGE LITERARIO
En 1597
iglesia
Trabaj en
el arre-
glo interior
de
las
la
iglesia,
que se resenta
sobredichas
,
mucho de
hostilidades
Para
ello
quedasen. Mas nada pudo lograrse por entonces. En 1400 hallo que orden con su Captulo que la fiesta
moda
de
la
de Perpian del Papa Luna en 1408 y fu uno de los que suscribieron en los decretos
originales que existen en Tortosa.
Tambin
del
Rey de Aragn
Captulo Pascual
la
constitucin de su ante-
acord entregar mutuamente los malhechores que se refugiasen en las villas del seoro del
iglesia.
He
visto ac el testamento
el
que orden
8
el
de abril de 1415, en
enterrase en
la capilla
cual dispuso se le
la
de
Anunciata con
la losa.
No
127
cosa.
existe en
el
da
memoria de
tal
por
donde instituy dos beneficios. Sbese ciertamente que muri 15 de abril de 1415. De este tiempo hay memoria de que Juan, Obispo Otthonense, ao 1595, consagr algunos altares en Guardia, lugar de la Coma de Tremp, con licencia del Prepsito de Santa Maria de Mur, y con la de nuestro Obispo la
aula
capitular,
iglesia y altares del
monasterio de
,
la
Puebla
jueves 8 de agosto
mas
de
(Tom. 2,
fol.
los
,
fol.
68
71
y 18j.
Le sucedi
FRANCISCO DE TOVA
Desde 1416 hasta 1456.
Arcediano de Cerdaa y que poco despus, en 1404, 17 de febrero tom posesin de un canonicato
iglesia
,
,
en
la
Catedral de Lrida
428
VIAGE LITERARIO
,
que obtena otro en Gerona desde el ao 1406. La primer memoria que hay de su pontificado es el snodo que celebr en su ingreso 17 de mayo de 1410, el cual he hallado posteriormente en un cdice de la iglesia de Solsona con este ttulo Armo
adelante
y
:
M.CCCC.XVI.
in
die
XVII
Madii.
Constitutio-
Princ. Considerannon
fuit celebra-
sci-
tes
quod in
ecclesia Urgellensi
reverendissimo Paire el Domino Domino Guillermo memorice recolendce Episcopo Urgellen., a quo efluxerunt anni quinquata synodus
Cuenta cabal con el segundo snodo que celebr en 1364 Guillermo Arnalcuyo tratado de Sacramentis do de Patau mand nuestro Obispo que tuviesen todos, junto con la coleccin de Sinodales.
ginta do
,
etc.
Muy pronlo se ausent de su iglesia, la cual me consta que 4 de setiembre inmegobernaban por l sus vicarios generales. Acaso acudi al concilio de Constanza donde se hallaron varios de nuestros Obispos negada ya la obediencia Pedro de Luna. En 1418 entenda nuestro Obispo con el Abad de San Pedro de Ager como comisionados
diato ya
,
,
20
apostlicos en
tos de Prats
,
verificarse,
casi
Captulo Pascual
con
que confirm
cannigo,
,
la
que fuere bachilleren derecho teologa medicina del estado militar noble, imponiendo los primeros en su ingreso la carga de leer sobre algn punto del decreto del Maestro ele las sentencias,
si
no
En 1450,
22
(con sus
y aos des-
en
la
misma
iglesia le hallo
el
tres
famoso misterio, como aqu llaman, del Sant Dupte. Finalmente s que muri 14 de abril de 1436. Dcelo as la carta que el captulo escribi 30 del mismo mes un cannigo ausente, citndole para elegir postular el futuro Obispo el dia 1 . de junio prximo. Mas ni uno ni otro se verific tan pronto y todo aquel ao suena vacante la Sede, sin saberse cundo comenz gober*
pus visitando
,
,
narla el sucesor.
T. Xf.
|30
AGE
LIffiSUIO
1445
hasta
14GL
Hugo, Conde de Pallas y Arde Gerona, cediano de Empuas, en la iglesia Papa Hartano V le el ao 1420, cuando el
Era
hijo de
Catedral de provey de un canonicato en la Valencia y tenia Lrida y de otro en la de Dcelo todo esto la solo doce aos de edad. Lrida. No consta bula pontificia que vi en ni tamcundo comenz aqui su pontificado registros epispoco cundo lo acab. En los memoria de copales de su tiempo no se halla de 1445, y aun l hasta el dia 5 de enero
,
iglesia (acaso entonces estaba ausente de su Flocon motivo de los concilios Basileense y no volvi hasrentino) la cual por ventura
,
ta los principios
que es cuando coremienza sonar su nombre en los citados generales que gistros. Uno de los vicarios gobernaron por l en esc tiempo medio se iglesia llamaba Juan Soler cannigo de esta el cual tengo para y Arcediano de Ccrdaa; que m que es el docto Obispo de Barcelona cierto que lo fu aos adelante. Tambin es
de 1448
,
,
."
Obispo
titu-
A LAS IGLESIAS
lar Augitricnsc,
DE ESPAA.
43!
tro
Obispo
al
la iglesia
j
de Puiff cerda
cedi
En 1450,
el
captulo
;
lie
Conjudices
el
cual
dir
visto
original
aqu.
que estuviese presente, antes me consta su ausencia desde el abril de ese ao basta todo el 1455. En el de 1457 s que estaba en aples. Dcese que fu Patriarca de Alejandra, y que muri 1G de agosto de 1401. Esto podra acaso averiguarse en el Oricns Christianiis de Lequicn y otros. Por abora no tengo con qu contradecir la poca de su
muerte
pesar de
:
goza y Obispo de Urgel, muri estando en la 14de diciembre corle del Rey de Aragn
,
de 1457,
como
se lee en el necrologio
de
cacin
falta la
me
que
|
hara
mucha
fuerza)
cumento
el
consta
Obispo Arnaldo viva en aples en mayo de esc mismo ao 1457. Y cierto, para
saberse ac su muerte posterior ese mes,
elegir al otro
132
VfAGE LITERARIO
diciembre inmediato hay poco tiempo. Dudas cada paso que no pueden soltarse,
faltando
como
faltan
en
la
dos los registros desde 1455 basta 1464. Mientras no baya pues otros documentos atngome la opinin comn de que el sucesor del Obispo Arnaldo fu
JAIME DE CARDONA
desde
Despus de haber sido Abad de Solsona, Obispo de Vique y actualmente de Gerona ( cuyos viages me remito) fu hecho Obispo de Urgcl hacia el mes de febrero de 1462. Dudo si antes de dejar la Silla de Gerona obtuvo su di^iidad de Cardenal. Lo que aqu consta es que 21 de marzo de 1464 en
, ,
concedi
iglesia
contribuyentes
la
fbrica de la
de Santo
Domingo de
Til.
esta
ciudad
se llama
MarceUni et Petri. Tambin suena con el de San Pedro ad Vincula 11 de abril de 1466, cuando hizo con su
Cardenal
SS.
capitulo algunas
recen particular mencin. Dentro del mismo ." da 1 de diciembre muri en Cerrao
,
,
LAS IGLESIAS
DE
el
ESPAA.
33
ra
fu denosilado
en
padres claustrales de San Francisco lenian recien fundado junio al hospital llamado de
Caslclltort
,
los padres M-
nimos,
cho
el
que desde all lo traslad en los aos siguientes Tarragona su deudo el Arzobispo Pedro de Cardona, y
difunto. Dcese
que
lo enterr
en aquella catedral en
la pri-
mera
capilla, entrando
el
mano
izquierda.
En
Arzobispo sus dos tios Don Jaime y Doa Timbor. Mas estos propiamente sern cenolafios
;
porque
el
tro
donde fu
ltimo Conde
el martiro-
del
mismo
ttulo.
Vse esto en
M.D.XIH.
,
codevi die
obi
iluslris
Joannes Fulchonis
et
primus Dux
mcridiem;
fuit
sepullus
eadem hora
sepiilli
fuerunl
/J
34.
VI AGE LITEIUIUO
Cardona paler
simus
supradieti Ducis
el
illustris-
Cardona, Cardisepulcro nalis el Episcopus Urgellcnsis. Su estuvo antes junto al altar mayor de la igle-
Dom. Jacohus
de
sia
de San Vicente con el capelo cardenalifortaleza cio pendiente. Mas convertida en aquella iglesia en estos ltimos aos, debieron sepultarse aquellos cadveres en algn
vaso comn. Las cajas de su depsito las vi hacinadas en la ermita de la Trinidad, enel estre las cuales queda una, donde sobre
cudo de armas se ve entallado de relieve el galcro cardenalicio. Anda tambin suelto por
all
un capelo con un trozo de borla y ademas un mantn de grana. Cosas que acaban de persuadir, que all y no en Tarragona es,
su entierro. Volviendo ahora nuestra iglesia de Urmuerto este los dos meses de haber gel
t
,
Prelado
entrado
ya el
ao 1467 se jun-
cannigos para elegir postular que Obispo sucesor. He visto la convocatoria pero no para ello se dirigi los ausentes; aquellos he podido averiguar en que pararon que la Sideseos. El catlogo impreso dice Mucho se acerlla vac siete aos y medio. en el suesto la verdad /segn veremos
taron los
,
ca
A LAS IGLESIAS
DE ESPAA.
35
Rodrigo de Borja
el
esta provisin.
En
hiciese
esle tiempo,
el
es saber, o de
se-
tiembre de 14G9
una solemne procesin de rogativa por la ciudad en todos los sbados por la maana prohibiendo durante ella todo gnero de comercio y orando dice pro pace
,
,
et
mxime
illius infidelissimi
(t
et
magnam partem
da
las guerras O
civiles
de Aragn con su
las
cuales sigui
d,
levantamiento
Segn refiere en su cronicn coetneo Juan Buada cura de Sant Iscle de Colltort (a), uno de los capitanes que se hicieron entonces mas temibles
remenea) contra sus seores.
,
las
el
Viaga de Gerona,
donde porlenece.
136
VIAGE LITERARIO
las
mismas actas capitulares so baila tambin memoria de que en 1471 corria en esta ciudad una moneda de oro llamada Enrich, la cual por estar
En
doce catorce sueldos. Por ltimo es de advertir la equivocacin con que en el snodo de Tarragona del Arzobispo Minas impreso en 1704 en el Catlogo de varones ilustres (pag, 46) se dice, que nuestro Obispo pas de la Silla de Urgcl
,
la
Obispo de Urgel, sbese que la iglesia de Valencia estuvo gobernada por Rodrigo de Borja desde 1458 hasta 1492. Acaso equivocaron nuestro Cardenal con el Don Jaime de Aragn, que fu Obispo de Valencia en
el siglo
anterior.
Tambin quiero dejar aqu notado lo que le en un papel suelto del archivo real de Mallorca sin fecha alguna
;
XV,
,
Reina, que no dice cul es, sobre los desrdenes y guerra que los Pagesos hacan la ciudad de Palma; en las cuales se
mase
la
hace mencin de que su gobernador trat con el Obispo de Urgel acerca de conceder al-
137
gimas cosas
los
PEDRO DE CARDONA
desde 1472 hasta 1515.
Por varias casualidades y medios he conseguido reunir una noticia harto completa de
este Prelado.
Pedro de Cardona hijo de Juan Ramn Folch de Cardona, el cual no teniendo mas que cinco aos de edad, logr en el de 1418 un breve del Papa Martino V que existe en Lrida fecho XVII kal. februarii pontific. anno I. concedindole que en llegando la edad de nueve aos completos pueda obtener un canonicato en
es
No
creble que
sea este
el
Lrida y otro en Valencia. Porque de nuestro Obispo consta que en 1515 pas la Silla
si
de Tarragona, donde muri en 1550; y fuere el mismo que aquel nio cannigo,
tenemos memoria alguna, como era regular. Lo que s consta de cierto es que fu hijo del ltimo Conde de Cardona, y hermano
138
del primer
YIAGK LITERARIO
Duque
del
mismo
ttulo.
Dcelo
Juan Rollarlo Tamaritense en las notas que puso los epigramas latinos de Martin de Ivarra, de que luego hablar, con estas palabras: Fuit filius Joannis illius qui Comes (ut ita dicam) de Pratis erat, cuius minores Bu-
Cardona maluerunt appellari quum xdraque regio essel Mis hereditaria. Tambin le llama hijo del Conde de Prades el Cardenal Don Bodrigo de Borja en
ces (ut ait vulgus) de
una carta que escribi desde Segovia al Rey Don Juan II de Aragn 2 de febrero de 1475, la cual \'\ original el ao pasado 1807 en poder del seor D. N. de Casaus, Abad de de la cual pondr ahora las palabras Ripoll que hacen para fijar la poca de este pontificado. Dice as: S. M. ab humil recomen,
li
re-
ha pronuu-
Pedro
lo 011 del
Comte de Prades en
segons vostra Altesa Bisbe de Urgell habia scrit, declarada sa intenci la Sua
Beatitud
go\ia
vostra
dos de febrer
Mtat.
De SeM.CCCC.LXXI1I. De
R. Cardenal
devot servidor,
A LAS IGLESIAS
Dfc
ESPAA.
39
Por este documento se v que Don Pedro fu promovido esta Silla por el Papa Sixto IV instancias del Rey de Aragn unes
1472. A principios del 1474 escrianunbi desde Barcelona este captulo cindole que estaba para venir su iglesia, v pidiendo que le enviasen algn auxilio de gente armada con que poder llegar Guisosona. He visto la carta. Llmase en ella electo dictado nico con que suena basta por los aos 1495 en las pocas memorias que
del ao
,
;
nos quedan. Una de ellas es el viage Castilla que emprendi desde Guisona el ao 1479, como enviado del Conde su padre, para tratar con el Rey Don Fernando algunos negocios de su familia. De lo cual nada mas
de
l
he podido rastrear. Otra es un cabreo que vi en la colegiata de Balaguer hecho en 1487, en que consta que juntamente era Abad comendatario del monasterio de Labaix, dignidad que segn las memorias de aquella casa
,
disfrut basta el
1502.
esta iglesia es la cons-
supresin de arcedianatos intentada intilmente por sus antecesores Vilanovay 7bvia, reduciendo el nmero de dignidades y
canonicatos
al
de 21
y estableciendo ade-
O
el
VlAGE LITEIUMO
mas
derecho de opcin. Este nmero per severa hoy dia, mas no suprimidos como
el
Obispo los arcedianatos de Andorra en cuyo lugar debieron suprimiry Cerdaa se dos statorias. Tambin sabemos que en 1492 27 de marzo, estando en Barcelona
quiso
,
escribi al
derecho que llamaban de Maridage, y que junto con el Obispo de Gerona y el Abad de Bages fu nombrado por Inocencio VIII defensor de los bienes que algunos usurpaban al monasterio de Sanla Cecilia de Monserrat, cuyo Abad era Don Jaime Fuella Dean y cannigo de Barcelona.
el
, ,
Rey sobre
En su tiempo
y de su orden se
imprimi
l
un misal propio de
esta iglesia
que
mis-
mo
lla
de Tremp. Su epgrafe
Venetiis
final
dice
de
as:
Im-
pressit
D. Bernardinus
Virginis
Tridino
anuo puerperio
el
M.D.IX.
die
vero
esto habia
ya publicado
te en este archivo
gistri
Maanuo
de
MXCCC.LXXXVU.
Ambos
ritos.
XXV. mensis
para
junii.
lo
cdices
he registrado
\h\
En
po
ol
la
esto fu
2o de marzo. Lo que yo he
la. Curia
visto
en los registros de
los poderes
episcopal
es que
al
que
ca-
estn fechos
en Barcelona
y que el dia
23
como
rdenes en esta catedral Don Juan Martnez (Marini) cannigo dla misma y Obis-
po Gabulense. De otro Obispo titular de Iiippona (ahora que hablamos de ellos) llamado Bernardo Serrati, hay memoria que existia en Tremp reconciliando su cementerio con licencia de este diocesano 24 de diciembre de 1482. Tambin celebr rdenes en su tiempo y de su licencia en Solsona Don
Fray Vicente Trilles Franciscano Obispo Hieropolitanoenlosaos 1507, 1508 y 1510. Por algunas memorias que se han citado se
, ,
ve que resida
y del
ordinariamente en Barcelona,
ya Arzobispo celebr
en aquella capital ao
in orlis, in vi-
Martin Ivarra
como
es-
\ .>
VIAGE LITERARIO
Cntaelo-
epigramas latinos en
XVI,
Amw Rollarlo Tcmarcvse y public en Barcelona en 1512 por Carlos Amors. He disfrutado esta obrila desconocida, y tomado
sas
de
ella
Don Pedro,
dica
poesias
qaam
in pa-
martimo novimus (Rollano glosa: quod habitas vicinum maris littoribus.J Heo angulum lamquam parvulum sacellum lexandrinorum
,
requm
ra
bibliothecis
dulget. Testis
,
antra
non aiimule
sa-
Mas
adelante
en elogio del
Prelado
este epigrama:
Ad Petrum Cardonianum.
Pompiiius Chfteti Nfaf; necnon Julia virtus,
Et
Regum genus,
ot,
Gardoniane, Ducum.
H3
Rurc suburbano Pliu?aaini despicis liorlos, urea quod millo lompore mala negat. Serio ja jliacas lutaulur eburna papyyos; Nec pascit lineas bibliolheca domi.
Illud, Peffe, bonos solet oblectarc sodales:
IIcTC didic.it telricos rara
docere viros.
Ergo errant tantum quibus ingens dicere Ca:sar Quum sil grata sacro sylva Capera Numae.
fu
hacer
nuestro
Obispo superior
y en biblioteca
.
Numa
la
y Csar
en huertos
de Ro
las
La Sylva Capona
puerta
se llam as,
por
la
,
proximidad
la
C a-pena
ma
cual
Numa
,
habia
consagrado
musas.
de los mismos epigramas y sus notas consta que este Obispo fu tio de Don
Por ltimo
Fernando de Cardona, almirante de mar, v de Don Enrique de Cardona, Obispo de Barcelona y luego Arzobispo de Monreal. Volvamos la serie de nuestros Obispos.
JUAN DESPS
desde
1515
hasta 1550.
Habia ya sido Obispo de Gerona Silla que renunci hacia el 1508 despus de dos aos de gobierno. De esta de Urge! me consta que
,
tom posesin
144
vase literario
de su liberalidad pastoral algunas memorias; lal es el aumento de las distribuciones de este clero,
en 10,000 libras
En
de los tres cuatro Concilios provinciales que se celebraron en su tiempo, no hay memoria de haber asistido ni por s
los procesos
por procurador. Sbese por ltimo que muri en la villa de Pons, las doce del dia 24
ni
de octubre de 1550. Su cadver fu trado esta catedral y depositado en el crucero la parte de la epstola en una arca de madera
,
elavada en
la
cubren en los
dado.
En
nica
su tiempo
esto es
en 1522 hallo
exis-
se lla-
ma
cannigo
como parece que despus lor fu en la dicesi de Barcelona en 1 550 segn se dir en su lugar. La Sede vac mas
era su auxiliar,
,
A LAS IGLESIAS
DE ESPAA.
45
Su breve pontificado fu sin duda la causa porque no lleg consagrarse. Y as hallo que muri con el dictado de electo en Reus, dia 10 de enero del ao siguiente 1555. Consta ademas su existencia por la bula del Papa Clemente VII que traslad al sucesor.
FRANCISCO DE URRES
desde
1
554 hasta
551
Era Obispo de Patti, en Sicilia con cuyo ttulo se hallaba en este obispado celebrando rdenes en 1552. La bula de su trasla,
fecha 8 de junio
de 1554.
primeros aos de su prelacia nos queda un Ordinario propio de esta dicesi, impreso en Zaragoza por Jorge Coci ao
los
,
De
155G. De todos
se celebraron
que
pontificado
ginales que
T. XI.
vi
M\GE LITERARIO
Obispo los de los aos 1536 y 1546, y aun eso por procurador. Nada mas sabemos de l sino que muri en Huesea 26 de octubre de 1551 y que la Sede estuvo vacante hasta fines de enero de 1555.
,
mi orden,
,
hijo del
de quien convento de San Pablo de Sevilla dice Bremod (Bailar. Ora Prcecl. Tora. IV), j
.
24 de
fe-
brero de 1555, y destinado auxiliar de esta dicesi. Es cierto este dato, y tambin que
era Vicario general
de nuestro
Prelado en
visto
como he
en
un registro original que existe en Ripoll. El otro Obispo titular es Don Juan Punyet, que con el mismo ttulo de Obispo drnense era
Vicario general de nuestro
diocesano en los
consta por esarchivo
me
el
que he visto en
de esta
ciudad.
47
MIGUEL DESPIG
desde
1553
hasta 155G.
Tom
posesin de esta
Silla fines
de ene-
ro de 1553, y luego ajust como arbitro elegido por el captulo y los beneficiados, las diferencias que entre
so-
En 1556
la
556
hasta 1560.
En
as
las bulas
to le llama el
Papa
y
se
en
ellas
el
como en
otros
documentos
le
dan comunmente. Tom posesin 25 de junio de 1556. En el ao siguiente confirm los estatutos que en 1550 habia ordenado parala iglesia de Puigcerd su antecesor el Cardenal Nicols Capoci. En el mismo ao 1557 mand imprimir un Misal propio de esta iglesia. Y acabronse con esto sus memorias no queomite
H8
VI AGE
LITERARIO
la
de su muerte acaecida en
v
cinco de
la
tarde del
2o de setiembre de 15G0, en la casa de la ermita del Sanio Cristo. Fu enterrado delante de las rejas del altar de la misma imagen. El
registro dlo actuado en su vacante,
comienza
has-
Uno pas
el
sucesor
PEDRO DE CASTELLT
desde
de 1561. Era de familia noble, y cannigo y Sacrista de Tarragona, con cuyos dictados
le hallo asistiendo
vinciales
el
como
28 de octubre de 1562
guer tratando de
cios y oficios
la
se hallaba en Bala-
de
la
San Salvador
famoso Concilio de 1564 y siguiente, sobre la admisin de los decretos del Tridentino, y otro que se tuvo en Barcelona en 1569 y dur los dos aos siguientes. Esta
ti
al
til)
fu
la
capital
dia 1. de febrero de
nea que he visto al fin de la consueta de Santa Marta del Mar de la misma ciudad, nos conserv esta noticia puntual y tambin la
;
de que
le
administr
Elna, fray
el
al
entierro de
Don
,
Perol.
compuso
en lemosin una obrita (que despus se tradujo al latin intitulada: Directorium Curato,
rum)
autor
instancias de nuestro
la
Obispo
quien
el
tambin
dedic.
En
la
dedicatoria hace
en
el
cual
1572
hasta 1576.
Entr en el gobierno de esta iglesia 11 de octubre de 1572, mas no vino ac hasta el febrero de 1574. Esto consta en los registros episcopales. El concilio provincial de
1572
1575,
le
150
abril de csle
YTAGE LITERARIO
su dicesi por espacio de seis meses, puesto que segn declaraban varios testigos tenia
,
Concilio de Tarragona.)
al
En
,
el
que decia quedan firmadas de su mano varias y oportunas instrucciones que dio los visitadores de su dicesi.. Continu en su gobierno hasta el dia 6 de setiembre de 1576^ en que fu trasladado la Silla de Barcelona.
el
mo-
de Puigcerd los padres Agustinos y su Prior fray Ambrosio Sicard dia 4 de octubre
,
que muri en Balaguer en el convento de Santo Domingo entre siete v ocho de la maana del
del y
ALAS
dia
IGLESIAS DE ESPAA.
151
,
23 de agosto
el
que fu
enterrado en
mismo.
Las actas capitulares de aquella colegiata, que nos conservaron esta puntual noticia, aaden que era natural de Valencia y le llaman Iliernymo Miqucl Morell.
Era de
dulense.
1580. Es reparable que en las escrituras que se conservan en los registros de su tiempo se llama s mismo constantemente Nos Hugo Frater Ambrosios de Montecatheno de Moneada poniendo el Frater entre sus dos nombres. Esto mismo se observa cuantas veces le nombra el proceso original del Concilio provincial de 1584 que asisti por procurador. Y en el cabezal de sus poderes que se llama Dnus. Ugo estn all originales Frater Ambrosias de Moneada. Y en la firma Frater Ambrosias Ep. Urgellen. Dos sno:
en
el
primer ao de su pontificado
uno en Urgel
fa-
152
lleci 8 de
V1AGE LITERARIO
diciembre de 1580 en el lugar del Pa de San Tirs, distante una legua de esta ciudad, cuando caminaba hacia Ceros
para recobrar su salud. Mas de un ao vac esta Sede hasta que le sucedi
de quien
en la Tarragona Jos Valles en la Historia de las Cartujas de Espaa. A m solo me toca hablar la cual de l como Obispo de esta iglesia comenz gobernar da 12 de abril- de 1588. Puso luego los ojos en la ereccin de un seminario conciliar objeto de la primera nece,
,
para
lo
cual le ofreci
Que como
habian dccaido de su primitiva observancia, logr de S. S. que gran parte de las rentas del de San Saturnino de Tabcrnoles se destinase
to.
la
dotacin de tan
til
establecimienla
As se efectu, fundndose
casa.
Con
153
las rentas
pasaron
como
era consiguiente,
,
una buena porcin de escrituras antiguas de las cuales me he aprovechado maravilla. Hoy ocupa el seminario el colegio que fu de los padres Jesutas, cuya fundacin tambin
se atribuye nuestro Obispo.
En 1595,
11
Solsona y al clebre padre Fray Ambrosio Sicard para la funlos cnsules de la villa de
hechos de este Obispo, si no que muri en Sanahuja dia 22 de setiembre de 1009, y que fu enterrado all mismo en la capilla mayor. Durante su gobierno parece haber sido indad.
s de los
Nada mas
vi
en
la
colegiata
grandes temores de los Luteranos que ya se habian apoderado de Arcavell , lugar dis,
tante
el
151
febrero de
VIAGE LITERARIO
el
con-
vento de su orden
llamado de Jess, extramuros de Barcelona. Celebr dos snodos, uno en su entrada y otro en el ao 164 G. Le
sucedi
IWI
hasta
mi
la familia
de
de los
ladado esta
por
el
20
la
mismo ao
se
baila
de
como tamel
los
ministros
espensas de los
su
ordenacin.
y ltimamente
de
cuya
silla
no
muriendo en
esta ciu-
5i>
dad de Urgcl 5 de enero de 1027. Depositse su cadver delante de la capilla de San Ermengol y pocos aos fu trasladado la
,
1G27
hasta 1035.
Docto Benedictino, el cual tuvo snodo luego que entr en esta ciudad, y otro en Balaguer en 1050. Por decreto de este lti-
mo
de los
cuyo Archiepisco-
PABLO DURAN
desde
Cataln
oriundo de
la
casa
de Esparra,
guera
auditor de
Rota Romana
tom po-
mayo de 1054.
1059
se hallaba en Lrida
con
56
V1AGE LITERARIO
visitar aquella Univer-
En
la
1041
gunas rentas y luego le promovi al arzobispado de Tarragona. Mas por el psimo estado de esta provincia en aquella poca no pudo
tomar posesin de la nueva dignidad, quedando privada la metrpoli de un Prelado que tenia tambin sentado su crdito en la
doctrina y prudencia pastoral. Despus de su residencia en Madrid se retir la villa de
Areny de Arag ; dicesi de Urgel donde muri 18 de febrero de 1651 y fu enterrado en el presbiterio de la iglesia de San
,
Martin de
la
misma
villa.
Por causa de dichas guerras vac esta Sede nueve aos. En cuyo tiempo, segn se lee
en las Actas Capitulares
ejercer
las
,
Obispo de Orange principios del ao 1658. Porque tambin parte de los cannigos de esta iglesia
siguieron
el
funciones episcopales
partido francs
los cuales en la
por ser reputados enemigos de Espaa. Uno de ellos se llamaba Lorenzo Barrutell quien el Rey de Francia cuando mandaba en
ella
,
,
y debi
157
ser hacia el ao
como
es fcil
las
,
nalmente
cosas volvi
la iglesia
residir
donde en 1G56 opt el arcedianato de Cerdaa. Y muri de all tres aos. Ademas habia sido honrado con la dignidad
su prebenda
de
la
y su en,
tierro la entrada
de
:
la capilla
de San Er-
mengol
Ionice
que dice
Hic jacet
nobilis et illuslris
Canonicus
O&ii
et
Archidiaconus Ccritanice,
16.... cetatis 65.
29 Octub.
La vacante de esta Silla dur hasta el ao 1660, en que 25 de junio tom de ella
posesin
1660
hasta 1664.
Sevillano
monge
y abad de Monserrate
,
y durante
,
En
aos de su
58
los
VIAGE LITERAWO
pobres con ocasin de las nieves extraordinarias que acabaron con los sembrados. Fu trasladado a Tarragona en el enero del
1664.
MELCHOR PALAU
desde
1664
hasta 1670.
pus Arcediano de la misma iglesia, durante cuyos empleos mostr su talento pacificador en las turbulencias que agitaron este Principado. Promovido esta iglesia tom de ella posesin 9 de setiembre de 1664. Quedan de l dos snodos celebrados en Urgel. Uno en 1665 y otro en 1670. En el mismo
ao muri 29 de abril, dejando otras varias muestras de su celo.
Natural de Villafranca
gel
tom posesin
muri en Balaguer
16 de marzo de
1681. Sucedile
150
Mallorqun y cannigo de Palma. Tom posesin 15 de junio de 1682. En el siguiente tuvo snodo
visitando
,
su
obispado muri en
de
l
Areny
689
hasta 1694.
1689. En
sona
,
el
otro
No
en
el
ordenar
publicado por
Don
fray Gerla
O,
Muri en
Guisona
19
160
VIAGE LITERARIO
la
1694
natural
hasta 1714.
Carmelita
de
la
Valdemoro
di-
sobre
,
rona de Espaa
sigui el
pe
enero de 1714.
En
el
mismo ao
le
sucedi
1714
hasta 1737.
Natural de Esparza
en Navarra
canni-
go de Ronces-valles y abad de San Isidro de Len. Puesto ya en su iglesia, mand imprimir los rituales y otros libros para el rgimen de curas. Fund un convento de mon
jas
para
la
enseanza de
visit
s
las nias
la iglesia
la
de esta
catedral,
ciudad.
En 1756
certificndose por
mismo de
ella
identidad
estn (lepo-
A LAS IGLESIAS
DE ESPAA.
161
sitados
la villa
y hallndose en el ao siguiente en
Andorra en acto de
agosto. Sucedile
muri dia 27 de
1758
hasta 1745.
Promovido
esta Silla
en 1758,
coi
la
cual dej
retencin de mil
promovido
den en 1747.
A 10
,
de noviembre del
el cual
mismo
ao tuvo snodo
sores, y las
en
recogi
las prin-
sus anteceel
ao siguiente en un vol. en 4., con un apndice de varias bulas pontificias. Muri en Gui-
TOMn
XI.
11
G2
VTAtiE LITERARIO
Tom
en Tremp.
JA-
Tom
1772, y
promovido despus
de Tarragona.
do de Tarragona, tom posesin en 27 de noviembre de 1780, pasando esta iglesia desde la parroquia de Santa Cruz de Madrid,
163
regular observan-
Tom
posesin en 31
DUEA Y CISNEROS.
Por muerte del antecesor le sucedi y tom posesin en 29 de octubre de 1797. Es natural de Yillanueva de la Fuente, y ha sido doctoral de Salamanca.
,
te
guarde, etc.
CARTA LXXXVL
Noticia de cdices de Cnones y otros manuscritos
muy
lTii querido
cho en los
dava
la
hermano
di-
to-
zas literarias
que
as
la
mo
por su calidad,
16i
ellas es
i
VIAGE LITERARIO
muv conocido en
el
mundo
el
cdi-
mas ninguno
de su contenido y de su mrito. Todos copian la descripcin que hizo de l el Arzobispo Pedro de Marca
,
que
la
lo
que yo en,
public
dicien-
3.
los de
Espaa
(o).
cdice, hiciese de
l
,
diminuta y equivocada vide en parte alguna y ademas de lo dicho contiene las Decretales desde San Dmaso
,
,
hasta San Gregorio Magno. Esta falta suplir la noticia detenida y circunstanciada
que
li-
envi
de
,
lo
bro
(6)
y con ello
me
sobre las
que ya
la
te
comuniqu hablando
Ripoll.
del cdice de
misma materia en
1."
(a)
(b)
los
TO
Cnones por la insercin: l.de los cnones apostlicos declarados como apcrifos por el Papa Gelasia 2. por en el Concilio romano del ao 494.
crticos las colecciones de
la
al
Pa-
pa Siricio.
o.
por
la
de los cnones de
al
INiceno y Eli-
Los sabios
lian califi-
cado
por
el
la
mayor
,
menor
lian tenido
gn esto
juicio
muy
pureza de este
Decretal
ni
al-
guna anterior San Dmaso, ni Concilio que no sea de los ciertos indubitables, y admitidos unnimemente por todos. Este es un
hecho de que cualquiera se puede
por
s
certificar
el
la
mismo
la
carta de
San Clede
et
mente
benediclione corporis
sanguinis Christi
de
cuerpo de
la
co-
leccin
la
66
VIAGE LITERARIO
el
Concilio Nice-
no
y sigue
los otros
Concilios,
lla-
donde estn marse ltima parte del libro las Decretales de los Papas Dmaso Siricio, Zsimo Bonifacio Celestino Len Hila, ,
rio
Simplicio Simpliciano
Flix, Celasio,
Hormisdas, Yigilio y Gregorio; es decir, los que florecieron desde el ao 560 hasta G04. Parecer estrao que tan libre se halle de monumentos apcrifos un cdice escrito fines del siglo XI, es decir, en un tiempo en que la crtica no habia aun descubierto los vicios y falsedad de varios cnones y epstolas de Papas, que
Anastasio,
Simaco,
como
esto
mas autnticas indubitables. Mas mismo es una prueba de que aun enlas
el siglo Vil,
de quienes
pudo sacarse
las
esta copia:
el
colecciones adulte-
167
notar,
que en un cdice
escrito- verosmil-
infiere
de su
po en que nada ignorbamos de aquel pas, al cabo de tres siglos largos de sujecin la metrpoli de Narbona y asistencia sus Concilios sin embargo nada se halla en este libro de aquellas novedades y ficciones que no
,
tardaron en creer
tros
vecinos
y solo contenga
mismos
que se conservan escritos en lo interior de Castilla. Tan grande era el deseo de conservar nuestra
siglos bajos
en
las
co-
nada se escribi que no sea conforme los ejemplares mas viejos. Y quin debi ser el autor de esta 2.
coleccin? Cuestin curiosa es, y que viene aqu como nacida. Pero han tratado ya
de ello tantos y tan juiciosos literatos, que seria en m una necedad repetir lo ya dicho.
Como
la
viagero
me
descripcin adjunta de este cdice, que el autor de la coleccin est mostrando de mil
i(\S
no
tambin,
cuando de las otras naciones solo copia los mas famosos y conocidos, por la importancia de su objeto por
la
concurrencia de
conense, Cesaraugustano y otros celebrados por los Obispos de una sola provincia no congregados para condenar heregias famosas,
,
sino
liar
para
la
reforma de
la
disciplina pecu-
tranjero
nacin.
misma
clase de su
los
salta
ojos la
exactitud y puntualidad con que se hallan copiadas las subscripciones enteras de los
Obispos asistentes
los Concilios
Espaoles,
que en
nom-
regular,
y dice: et caiteri siibscripserunt. Lo mismo digo respecto de las actas y sindicas que
se refieren con
lidad y
lios,
G9
las
cosas
igle-
Espaa, que en las de fuera de ella, y tambin mayor inters en conservar su memoria. Cualquiera de las dos cosas prueba
que
el
autor
era
la
Espaol.
Tampoco debe
las epstolas
omitirse que
mayor parte de
,
son dirigidas
;
Obis-
pos y Prncipes Espaoles en particular es notable que de San Gregorio Magno solo se
hallen cuatro, las tres dirigidas San Lean-
la
cuarta
al
Hey
Recaredo.
Acerca del tiempo en que se form
nal de esta coleccin
,
el origi-
si
se ha de
Las decretales no llegan mas que hasta San Gregorio Magno. De los Concilios el mas moderno es,
ao
si
no
me engao,
,
el
Toledano XVII,
era
752
ao de
for-
Cristo 694.
Mas
muy
ajustada para
poca en que se
el
pudo suceder que al trabajo del autor principal los amadores de tan sagrado depsito aadiesen los Concilios posteriores conforme se fuesen celebrando.
5.
a
Con
esto
la
du
la
si
170
ser esta
la
VIAGE LITERARIO
lense, que floreci principios de! siglo VII, muri en el ao 656. Indicio de esto es el no
hallarse aqu los cnones apostlicos,
los cincuenta
ni
aun
que Dionisio Exiguo ingiri en su coleccin, los cuales est demostrado que el Santo Doctor tuvo por apcrifos. Verdad es
que no se
ro
,
San
Isido-
cual dicen que se halla en un cdice de Toledo y del Vaticano , mas tampoco se halla
la
contrahecha del otro Isidoro, ni rastro alguno de las mercaderas adulteradas que nos
la
vendi. As que
coleccin
,
misma sinceridad de
esta
Espa-
inclina Instantemente el
nimo creer que este cdice sea copiado del que form San Isidoro aadido por otra mano
,
Gran bien
se
seguira al pblico
si
en
la
tercera edicin de los Concilios del Cardenal Aguirre (que muy justo fuera que se hiciese
en Espaa) se tuviese presente este cdice Uras en el gellense para la mayor exactitud
,
cripciones de los
mejante s que se ha enviado Madrid por dos veces este cdice una por Don Andrs de
Simn Pontero
y otra
de orden superior en i
M\
de abril de 1799
al ilustre
cnones, siendo en ambas notoria la generoque se expuso sidad de este sabio Captulo
,
el
ms. en pergamino en
la
el
el
ib)
exposicin
del Apocalipsi,
presbtero Es-
de Osma, en
la
la
here-
Obispo de To-
ledo, y Flix de Urgel. Parece increble que esta exposicin que digo del Apocalipsi no
impreso, y ande tan desconocida en el orbe desde el siglo VIII en que se escribi. El cdice est lleno de grandes miniaturas de
se hava
psimo dibujo, en que se representan todas las visiones de aquel libro. Su exposicin se
divide en XII libros
sin citar escritor
(a)
(b)
,
Ap. Ap.
n. n.
XXXV.
XXXV].
17
ro.
VIAGE LITERARIO
que co-
mienza
bus
Quaedam
in veteris
secundum
deitatcm
vcl
de
corporatione
ejus, de pasionc
quoque
et niorle,
sivede re-
el
Sanclorum
brevitate ntala, patrum nobilissimorum Qua3 tapauca proferenda (p 11 -) lavi imen non me sed a Sancionan palrum qua)
,
^explnala reperi
hoc libello indita sunl et Jhieronimo, id est firmala bis auctoribus Augustino, Ambrosio, Fulgentio, Gregorio,
,
in
Ticonio, Ihreneo,
Abringio et Isidoro
te
ptente ob
dicabi
;
tibi
ul
quem consortem
quohajreexposi-
dem faciam
cin sigue
la
et
mei laboris.
esta
que San Gernimo compuso sobre el Profeta Daniel escrita en el mismo tiempo, y adornada con miniaturas semejantes. En un leve cotejo que las circunstancias me* lian permitido hacer be hallado algunas variantes no,
tables.
esto se
dices
aunque no
Lo mismo
73
fol.
membr.
es
escri-
ao 958
que contiene
publicados
Magno,
,
los
pero
reunidos los
el
111,
el
llimo de los
Interrogationes
Pa-
qnets de greeco
,
in latinum
Episcopus
in
monasterio
San Martin Dumiense la cual se aadi la de San Gregorio en este cdice (V. Fabric. Bibl. lalin. V. Martinus), A rengln sees de
,
de letras
Explicit lber
JERONTICON. Deo
,
graqui
Ego
liber
hunc
per
pelitioncm
Gundise
die
sub
ora
era
D.CCCC.LXXVL\
MI Klds.
lio
Nbrs.
,
Muhammcd
ejusXXVIImo > Luna quod arabice nunecupatur Almuharram. T me dirs la causa por qu el amanuense dio estos libros de los dilogos de San Gregorio el Magno el ttulo de Jeronticon,
que en ningn escritor es conocido.
tarse aqu
El
aco-
174
VIAGE LITERARIO
Rey de Crdoba,
cribi por all
,
indica que
el
cdice se es-
moGnn-
nasterios dobles
donde
seria
Abadesa
letra
la
A
de
mismo volumen
misma
Dei,
7n no-
mine Dni.
vnostri
incipit
Jesu-Christi
qui
in
Jero-
manus Sa-
Erim civilatem directa est ad alium Sacerdotem nomine Leopas. Leopas vero direxit ipsam epistolam ad Cappadociam et tune co;
llecti
sunt
XV
episcopus in
fecerunt in
unum
et tridua-
num jejunium
teris,
vigiliis et
oralio-
omnes
populis,
tam viris, quam mulieribus collecti sunt in unum, el ploraverunt ubi inventa est, et Do-
mino directam
epstola
,
dite el aubscultate
Ser-
mo
S.
Augustini Episcopi
charissimi
,
fratres
quia
quam
peccator,
peccatum amitlit
parem beatiludinem accipit cum Sanctis Homilicc sex ad monachos Excerpta ex libro instilutionum. Scrmo S.
=
B.
= Qualiter per
=Sermo
475
=Sceptra (excerpta) ex libro collationum Patrum con oros traladilos menores y cono,
todos en
el
mismo ao 958.
Poseen tambin una buena Biblia dividida en dos voll. fol. max. ms. mediados del siglo
XI
La mayor
mucho mas
largos que la
en otros se escribe
el texto
seguida-
mente
De
mas
y varios c-
Entre
el tra-
me
parece que no es
et
muy conocido
final
tado de insigniis
xoferralo
cia
,
cuyo epgrafe
:
siguiente
Hune
traciatum de insigniis
publicavit port
,
quem moriem
legum exce-
M.CCC.LVIII,
t-
XX
:
Januarii.
Incipil
Summa
Decretalium
|76
VIAGE LITERARIO
,
el
inilu-
mandato Domini F.
filii
ego
Composlellanus na-
ac studenlium utilitatem Summam super titulis Decretalium aggredior componere super operis
,
En
regala
otro vol.
esf
un
Iraladito indito de
lo
que llama-
mos Somaten. El autor cataln da razn de mismo y de sus escritos en el prologuis to, diciendo: etsi allerum pedem haber cm in
sepulcro, adiscere
quidem vellem
civilatis
et
Igitur
nimus
none
iurisperitus
Yicensis
nunc
residens in augusta
,
felici civitate
Barchi-
ad glorian et honorem totius curicv cmel pro utilitate totius reipublicev Prinlestis cipatus Catalonice laborem meum dirigo circa
,
esl
altera ex so-
utilissimis
regualiis
Screnissi-
mi Dni.
treugee
vi
noslri Regis
et
et
satis
comentavi
et
dota-
componendo Directorium meum iam dudum quo componendo satis prolixe publicalum ti v et jdenius quam polui materias pc lraclavi,
,
177
meas oslcndcndo proul facer consueverunt paires in prima filia dotanda el in primo mavires
,
La obra
porque he querido decir todo esto para que se aprovechen de ello los que con el tiempo piensen en publiy
XV
Cataln; motivo
car
la
De
sez,
que cada paso me obliga lamentar los males que las guerras ocasionan los paises limtrofes. Ningn breviario se conserva de esta iglesia de los antiguos mss. Uno hay impreso en Venecia en 1487 y dos mas del si,
glo
XVI
la
lar.
fol.
De
y
misales solo
se halla
uno MS.
en
con gran lujo; ddiva hecha la iglesia por el Obispo Galcern de Villanova en 1596, como consta de la escritura que para ello se hizo en la cual pinta este cdice con todas las
,
Llmale mixtum,
duda porque al orden romano dla liturgia, conservando su derecho aadi gran variedad
,
los
12
,)78
YIAGE LITERARIO
Inocentes, Semana Santa, dias de Navidad, dije con mas ostenPascua , etc. De esto ya Vique. Despus de esto sin en las cartas de consueta en fol. vit. ms. va no hay sino una donde segn la costumbre se , del siglo los oficios eclesisconserva todo el orden de iglesia. Liconforme lo practicaba esta
XV
ticos
al
enriquecido notablebro precioso con que he Trabajo oculto y mente mis legajos litrgicos. pero til y agradable no conocido por ahora Dios. El te pblico algn dia, dndolo
;
179
APNDICE
DE DOCUMENTOS.
1.
MLX'IX (Vid.
pg,
4)
Ex
autogr. in arch.
eccl.
Celsonen.
In
ne nostri redemptoris crona millesima septuagsima nona, de Adventu Domini ebdomada ultima , ante Nativitatem Domini dic quinta, per beatissimi apostoli Thomse veneranda sollempnia, orante ac suplicante domno venerabili, et gloriosissimo ac illustrissimo consule Urgellitano et marchio' ni Ermengaudo admodum clarissimo in orbe terrarum toto, una de curia illius nonnullis famosissimis viris cum eo, necnon et capellano Ermengaudo illius equvoco (a) et Guilaberlo Esclua nato, venit domnus Bernardus sanctse Urgellensis ecclesia? episcopus, katholice et non symoniace in episcopali honore intronizatus, et papa romano apud Romam honorifice ac strenue signatus etunctus, in castellum Olivis, veneruntque multitudo copiosa cum eo innumerabilium virorum clericorum seu laicorum. Et ad'uerunt ibi et multi nobiles viri, videlicet, domnus Petrus Guilermi Arnallus Ermemiri, Miroque Ermemiri, et Bernardus Gerberti, Reimundique Mironis, et Guilelmus Companni, et Reimundus Sendredi, qui erat probus clericus illius loci, o* mnesquc illius vicini et conparroechiani, quorunt nomina perlonga fuerant adnolari. Qui omnes unanimiler oraverunt, importunisque precibus illum exoraverunt quatinus sanctifica, ,
(a)
id est
eiusdem nominis.
|8Q
retur ct
APNDICE
consccrarctur
,
abMotemplum
et
in
Deum timentibiw Stphani inibi cedificatum, atque fundapro anim'arum suarum remedio foret grave onus, lamen mento constructum. Et lcet illi hominunf, el obsecratiombus precibus tantorum proborum misericordiam quam ohm devictus, etcoactus, etrecoluit Deus illo non parva valitudine detensibi fecerat omnipotens sancti martiris sui Stphani intercetus et pene exanimatus, quomodo eius inlerventu meruit tune evadere
ab
illis
ab alus fidelibus
sionibus
et
censuram
no Deo
justae ultionis,
jam suSancloque su<rmartiri Stephano templum pulcro ac firmiter inibi pralibalum a fidelibus hominibus prenominati sanctissim testis editum in honore ac ditione aqu benedicta et sanctifixpisti Stphani. Qui postquam
cata
terum
et omne pavimenest, abluit parietes templi, insignivit omne templum unctione xpitum et inlrinsecus consecravit intus do sancssima smatis- sanctificavit, et quod splendet ac pollet in honore maraltara , unum sursum tenelque primatum totius asili et altiris xpisti Stphani, confesione in honore sanctissim glonodeorsum in
utmos
'
et Snela? Mari* matris Dosissimique Sepulchri Domini peraclis ut mos et ordo exigit, cunds premini. Etrite mysteriis et sanctificatis ac delibulis aris sents scenophegie unctioneque xpismalis, et intra snela altara piefusionc recondilis, et proprio gnoribus sanclorum sanctisque reliquiis ac super ars impositis, cohopertoriisque
, . , ,
sigillo
sigalis
ct
indutis
et
mos
ac
norma
cunds
iiegotiis
eiusdem
re
compe-
tentibus
consumalis,
digne, ac laudabiliter, et pleniter celebratis , et dem pontifex jam suprafatus cecinit Missam
martiris xpisti Stphani, el supra memralo altare sanctissim Evangelium, fecit isdem ad eadem Missam, post lectum popuhvm, et per hanc nresul verbum in ecclesia ad condotavit atque refirmavit scripluram dotis restauravit ? et prenotata altaria, ab illo ad prelibatam ecclesiam el ad omnia quaecumque nuper conscrala et sanctificata, cuneta
,
feminis fuerunt illis olim a quibuscumque hominibus vel potentialiter collala, et traoblata, vel hucusque votive ac
dila
illis
illa
necnon
el illa
sibi
qme
injnste
fuerant
181 DOC l MEMOS. ublata. Tune lemporis possidebat pienuminala ecclesia lerciam partem ex omni dcimo quodqumquc ullo modo exiit, ab omni parrcechia sua, de pane el vino, et carne, de lana, cannaboque ac legumine et ex mnibus causis et lino undecunque debet dcimum exire. Et simili modo utebatur tercia parte ex omni dccimo de cunctis molendinis, quae intra parroachiam illius sunl; et fruebatur mnibus primiciis, et oblacionibus cunctorum idelium, vivorum ac mortuomm et uno molendino in csale quod vocatur Alzalichamas, propter oleum ad illuminanda altara, et duobus alus molendinis in csale quod dicilur Picamola, el multis pecis vinearum imiliter pro illuminandis altariis ac terrarum separatim multis in locis posilis. Haec omnia prememorata et ea quae non sunt presenti in pagina nominatim expressa quae lamen sui juris sunt, aut prescriptis
DE
,
fuerunl reddidil ac reisdem episcopus Bernardus prefatae eeclesiae et prescriptis altaribus omnino perpetualiter ad habendum sicut in sacris kanonibus continelur. Et insuper adiecitac deditprefate eeclesia3, prenominatisque altaribus, cum assensu et animo suprafali egreg-ii consulis Ermeng-audiy pro cimiterio lotum in eircuttu illius ecclesise, quantum intra XXX passos peduum continetur, excepto ab illa
dtaribus tradita
,
,
quocumque modo
stauravit
et codolavit
clima, qua castellum consistit. Et subjugavit illi ecclesiaB ac dedit omnes ecclesias , quae sunt aut erunt in omni dicesi sua: id est ecclesiam Sancti Jusli de Jovale, et ecclesiam Sancti Michahelis de Campo, et ecclesiam Sancti Johannis, et ecclesiam Sancli Pelri de Cerco , et ecclesiam Sancti Ermengaudi, et ecclesiam Sanctse Marice de Sussiads el
,
cumque
vel
amodo
et
fidelbus oblata erunt, ibi dedit ac condotavit et propria cnfirmavit manu. Et non solum illos, qui in preteritis temporibus obtulerunt Domino Deo et pre, ,
usque in eternum
atae ecclesiae
animarum suarum sua dona, verum insuper generaliter omnes homines quicunque ibi aliquid optulerunt quod ad laudem et supplementum sanetse
pro remedio
, ,
xibus peccatorum suorum absolvit et Christo Domino sai> ctisque suis illos suis precibus coniendavit, quatinus ab O'
APNDICE Deo benedictionem eternam accipere mereantur, atque cum sanctis mnibus sine fine letentur. Et contra
1
82
mnipotenl.i
illos, qui instinclu diablico persuasi, aut accensi , aliquid de supra memoralis rebus, aut in futuro ibi collatis inde tulerint, aut auferre quoqunque inde modo temptaverint aut consenserint, aut fautores vel patratores extiterint huius criminis, secundum kannonicas sanctiones maledixit, et dampnavit, et coetu christianorum disjunxit, et liminibus sanetne Dei ecclesise sequestravit et cum Anania et Saphira coniunexit, et insuper anathematis gladio eos percussil ac vinculo excomunicationis innodavit, doee adplenam satisfactionem humiiiler et non superbe venirent et perficerent illam, sicut habelur et continetur in sacris kannonibus patribus sanctis statulam et scriptam atque plurimis in Conciliis laudatam, et officiosissime confirmatam, cunclisque posteris in futuro tradilam.=Bernardus acsi indignus grati Dei Episcopus-J-.=Ermengaudus Dei grati Comes-j-.=Sig-fnum Guilelmi Isarni.=:Sig-j-num Arnalli Baronis.=Sig-j-num
, ,
Esclue.=Sig"fnum Petri Guilelmi. =Sig-{-num ArErmemiri.=Sig-j-num IVfironis Ermemiri.=Sig' *num Reimundi Mironis.=Sig-J-num Guilelmi Companni.=Sig-j-num Poncii Ermemiri.=Lator legis ac juris Ermengaudus hanc scripsit loco scriptoris, et hoefimpressit signum vice
Guilaberti
nalli
-
judiis in die
annoque
prefixo.
II.
Urgcllensis
de
Castris B.
MLXXX (Vid.
pg.
6).
Ex
autogr. in arch.
eccl. Urgell.
.nno Domininostri Jesu Chrisli post M.LXXX, era millessima centessima XVIII , indiclione lili. mnibus universaliter absque dubio sit notum morlalibus quatenus ipso in tempore, quo praesul Guillermus suorum manu persecutorum
,
A,
est
inleremtus,
istius
anlislis
uti sbito
distulisset, suplex eos humideprecans, ut universorum kastrorum potestatem praedictffl malris Domini sme subicerout ditioni atque traderent f
liter
,
483 DOCE MEMOS. eque ipse alicuius poteslatis vim eisdem in kastris vel requia eliquo ti honore Beata? Mari* presumeret retiere unquam habuit. Sed idcirco praeque habere debebat nec fatam kastrorum potestatem a cannonicis petebat, ut eorum
DE
, ,
exemplo totius consulatus comitatus reliqui proceres reliqua sibi subicerent atque traderent kastella. Qua petilione Comitis Sancte Mari Cannonici audit, sibi fecere ut vc~ supra dixi, luit. Tali enim pacto, uti kastellis aliorum, ut
,
prsephatus Comes adeptis statim potestatem illam, ab eisdem cannonicis kaslellorum Sanctae Mari* adquisitam, omnino dimitteret. His ila ordine gestis, et Comes potestatem de kastellis , quam acceperat cannonicis ut superius penitus dimisit et confirmavit , ut nec ipse , vel ex dixi
, , , ,
persona submissa, numquam amplius ipsam de supra dictis kastris potestatem ex toto relictam sibi prresumeret vendicare. Facta est enim hsec cartula X. kals. novembris , anno XXI, reinante Philippo Franchorum Rege.
eius proienie
aliquis,
sive aliqua
in
vice
illius
Suprafatus
Comes Ermengaudus
et
et
cepil scribturam,
testibus
legilimis
pit.=Sigfnum Mironis Vicecomitis.=Sigt num Arnalli Dachonis.=Sigfnum Brocardi Guillermi.=Sigf num Petri Uzalardi.=Sitnum Bernardi Trasvarii.=Si^fnum Guillermi Arqui nalli. =Ermengaudes Comesf.=Guilaberlus scolasticus cartulam evacuationis rogatus dictavi, et dictando lauhanc davi.=01ivae Sacerdos qui hanc cartulam rog-atus scribsit die et annofquo supra.
,
III.
Charla restitutionis
factce ecclesice
Cardonensi Fulchonc
(Vid. pg-. 19).
MXCVI
Ex
Jtaleat cunctis hominibus prsesentibus atque uturis, quod Fulcho episcopus Urg-ellensis idemque Vicecomes Cardo,
,
sancti Jacobi, qui intra ecclesiam sancti Vincentii Cardonensis situs est. Hoc aulem mansum est in termino Cardone in locum quem vocant For-
nensis
accepit
unum mansum
,
neis;
APNDICE quod Guillehnus abbus S. Viuceut ad luminaria Sancli Jaeobi dimissit. Hoc mansum prsediclus episcopus ir>
expendit.idcircoemendat proscripto sancto Jacobo ad laminare scilicet eius, hoc quod idem episcopus habet in .molendinis Cardesnarii, qui sunt siti in locum, quem vocant -Biudasacs medielatem scilicet eorum cum suis aqualibus afrontationibus, ac pcrnenis, ut semper habeantur et el teneanlur ad honorem Sancti Jaeobi, et ad lumen eius, quousque idem episcopus aliud melius mansum pro hoc proscripto manso , quod acepit, reddat. Partem vero horum molendinorum habeat Sanctus Jacobus sine ullo querelante. Si quis vero contra hanc scripturam, furioso ore adveniens, inquielationem aliquam admovere voluerit, anathemati subiaceat, ac demum in triplo componat. Actumesthsec scriplura VIL kal. julii anno XXXVI. regni Philipi regis.=Fulchone gra. Dei Urgellensis episcopus ,-J-qui hanc scripturam emendationis facer precepi et testes firmare rogavi.=Sig-{num Guillelmus Bernardi.;=Sig-j-num Arnallus Guillelmi.= Sig-j-num Ermengaudi Mironis.=Sig*j-num Guillelmi Pelri. Bernardus Diachonus, qui hoc scripsi, cum litteris rasis et emendalis secunda linea", dieet anno-j-quo supra.
re propia
:
184
,-
IV.
lnstitutio confratice in ecclesia S.
nem Episcopum
Urgellensem anno
Ex
J\nno
autogr. in arch.
era l.C.
epaela VIL, quintoque concur^ rente, die V. idus februarii conveniente Presule nobilissimo vencrabilique domino Otoe Snete sedis Urgellitane, convenit etiam non mnima agregatio fidelium in Christi nomine coadnala ad ecclesiam Snete Dei genitricis Marie que videtur esse fundata in valle Lilitense. Videns autem idem Pontitex
VIII.
,
XXXVIII. lndictione
providensque futurum eandem Ecclesiam altiori gradu et honore Chriut placuit animo illius slo eiusque genilriee subliman qualenus doipsius K.cK's'ue adiutor et operalor existerel
saniori consilio fultus
,
;
DE DOCUMENTOS.
185
Dei supra petra firmiori fundatam turriSus frmissimis premuniret ut ab omnipotent Deo relributionem in fuluro exanime pro eollalo servilio inven iref. Igitur ego prelibatus Romane ecclesie exempla sequens in Dei elerni Pontifex nomine, rogatus proinde ab habilatoribus prefati loci sciliGuillelmo Bernardi Priore , aliisque fratrib*is eodem in cet loco degenlibus conslituo ut mnibus annis se omnes coadunantes in ecclesia prescripta, faciant, el peragatur karitas, que vulgo dicitur fraterna et per quodque annum donet unusquisque fialrum, in vigilia altaris agenda, candelam
, , , ,
mu ni
Ainam.
vero inter elemosinam et cibum quem karicomea* efit, donent singuli sextarium frumenti, et sextarium ordei et cannatam d. de vino missamque pro fidelibus defunctis cantare faciant. Etpostea simul mnibus comedentes, cum gaudio adpropria re-vertanlur. Si, quid autem residuum fuerit in pane et vino, ir constructione eius,
Demum
tative simul
Et ego supradictus Ponlifex mnibus Joci remaneat quiin hac fraternitateuerint, de minimis peccalis, unde medietatem indulgeo et promitto penitentiam acceperint me pro mnibus ipsis fratribus vivis ac defunctis per unumquodque annum missam unam celebraturum. Unusquisque autem de fratexnitale quando aliquis defunctus fuerit, missam omnesque ad sepulturam fratris conpro eo cantare faciat veniant et oblationes. suas pro eius anima Chrislo pfferant. Qui vero nostris monitis paruerint et ad iam dicam fratriam se immitere studuerint sicut diximus de minimis peccatis, unde penitentiam tenent, medietatem indulg-eo. De octo vero si penitentiam ex nullo horum apcepeviciis criminalibus similiter ex medietate sit a Deo absolutus. rit Oto acsi indig-nus Episcopus j* Subsequuntur nomina confratrum. Datum per manus Guillelmi notarii monachi proles
.
dem
istis,
quondam
eerte
Arnalli
die et
anno
-f
prefixo, scilicet
XXX
(s?c:
XXXX)
8(>
APNDICE
Ex arch.
vJuoniam uncuique
leo
eccl. Urgell.
ne
illius
sicut
ubique
circuit quserens
quem
;
devoret
invigilandum
summopere atque sludendum esl idcirco Oddo divina operante clemenlia Urgellitanorum Episcopus, videns pastoralem se adeptum curam esse, rursumque eognoscens prselibalum
inimicum suas undique multis modis prreripere atque subtrahere oves, facto conventu in sui Sede Archidiachonorum, omniumque Canonicorum Abbalum, coeterorumque fere suae
,
oves a diaboli laqueis suas liberare valerent animas, et ad elernitatis lucem, quce Christus est pervenire. Tndem hsec placuit sententia divino inspirante nutu sibi quatenus cceterisque secum in hoc persistentibus consilio ad illorum animarum ereplionem ne ulterius inler inimicas remanerenl manus singuli quique omnium peccatorum suorum ab ipsa sui nalivitate usque in presentem diem commissorum veram facerent conessionem, veramque acciperent et pro poenitenliam. Dehinc pro acepta vera poenitentia unusquisque ex statuit ut illorum suslcntatione fragilitatis suis parroechianis secundum sui possibilitatcm ad instauralionem Beata} Mariae Sedalis Eclesise, qua? pene fracta videvatur, darent de suis rebus in unoquoque anno secundum quod fuerint; qui vero pauperiores sunt, saltim unum manchoncm darent. Ipse aulcm Ponlifex illis, qui ut supra diximus ver de propriis culpis confessi fuerint vereque poenituerinl, et ad Ecclesiam restaurandam ex suis bonis dederint, confisus Dei misericordia indulgct duas partes illius ex parte Dei poenilentiai, quam corporalitor facturi erant Omnipotentis et B. Mariae Beatique Petri Apostolorum Prin, ,
, , , , , ,
cpis
prse-
cipue tamen Pontifices. Sub hac vero condilione ut unusquisque in unoquoque anno veram conessionem facer, et
abillicilis,
quantum
ita
187
se
sludeat cu-
stodire.
His igitur
hostis
ne antiquus
humani gcneris invidus aliquem in prcetaxatis subjeclis reperiret adilum et omnimodc suis excluderetur finibus, iterum slaluit ad honorem Dei el ad illorum anima,
rum salutem
sub uno
Fitualis
et
prcediclce
Ecclesise restaurationein
ut
qui
fraternitatis spi-
ac unusquisque proeatse Ecclesise resextarium frumcnti vel unam eminam cumulatam frumcnli, etaliam sigile et unam kannatam plenam puro vino daret, et essenl soluti secundum praedictum modum de terta residua parte poenitentiae corporalis; et smul omnes hii qui in hac fraternitatis junctione juncti fuerint, in festivitate Beati Ermeng-audi apud Sedem convenirent, qualemis in sequenti die pralibatus Antisles Missam pro salule vivorum atque defunctorum in hac societate commancnlium caneret. Stafuitque nt unusquisque Sacerdos sui episcopatus simili modo pro prcedictorum animarum vivorum scilicet atque defunctorum salute Missam
nectercntur
lormalionem
unum
eelebrarent.
VI.
Ex
Breviar. Ecclce.
Venetiis 4487.
feria. =Capit.
Oplavi
et
da-
Ad tumulum
Patris-
Hymnus.
Paage lingua
g-loriosi
PraBsulis officium
Et patroni virluosi
Decanta preconium
Ut implores eius prece Christi patrocinium.
Hic virtute charitatis
Fervens ex sublimium
Stirpc natus caslitatis
188
ftiDfflE
Exemplar humilium
Norma
factus vanitatis
Gontempsit vesligiam.
Urgellensis civitatis
dogma
veritatis
Cum
clara scientia
In regno cseleslium
Quem
Alme
Se donet
prsemium.
laudes Trinitati
^.Amavit. =in Evangelio aa. =0do, Snete Pater cui plaudit regia maler, prolem natum de sydere solem nobis Oro. Omnipolens Deus, consilia, media genitrice Maria.
j
conl'essorem tuum, atque qui in regno concede nobis qusesumus per omnipontificem glorificasti potenliam maiestatis tuse , ut eius merilis et praecibus ad gloAd comriam indeficientis vita? pervenire valeamus. Per. pletor. Cap. Optavi.=^l/7a. Ad patris tumul um. =Capi. Et letalus suin in mnibus quoniam antecedebat me ista sapienglorias tuce B.
:
Odonem
tia et
nus.
V.
ignorabam quoniam omnium bonorummaterest.:=/ft/mbinoe ultimce strophee ex hymno Vspero Oro. Ut supra. Sacerdos Dei.=^a. Virginitas. In die. Invitatorium. Laudemus regem lucemque dierum:
Magne Deus
O-iiem
189
Od
Genere clarus
fuit
mansuetus
Signa testantur titulum virtulis Morbi fugan tur muere salutis Cceci laelantur sermo mutis ut
Claudi curantur.
'
Superni boni laude gloriemur Tanli Patroni. Det Genitori -laudes hic canoras Jubilus chori pariterquo sonoras Det redemptori itidem decoras
Consolatori.
Amen.
pater Odo despiciepremebas Eccleslam
:
In
bas
;
i. Noct.
aa. Florentem
cceli
mundum
virtute
maurorum rabiem
confessor.=Aa. Ne nos damionum premat in domibus Babylonis, nos coninfaustum legionis eripe regnum felicis condiflicln pater tionis.=yl/7a. Nil habuit proprium pater Odo despiciendo, divitias fidei mundi sub luce vivendo delitias cceli et eas mente colendo.=V. Amavit.=V. Justum.=Jncipit vita S. Odonis confessoris Christi. Secuntur 9 lects. de vita eius, excepta 7 que tantum est de Evang. Sint lumbi cum Omelia S. Grefjorii Papm , omnes ut in Sanctorah Ecclce. Barchinonen.=. i. Hodierna solemnitas Odonis reditu memoriam revocat. ft). Quia sacri praesulis- celebratur transitus omnis. f. Luce so-r lemni gratnlemur laude perhenni. Quia. t). 2. Ad tumulum Patris venit eger lipis subaclis. Pallaris oris Odonem clamat mnibus horis. f. Quem vita spspitem cognoveratsentit ad
, ,
190
opem.
Pallaris. \ 3. refugit labemConsolator curis fuit et defensio juris. jh Jam fruitur toto voto, livore ments remoto. Consolator. =In 2. Noct. aa. mundo mente remotus pro patre jusie in coelo totus justrtiam coluit.=yta. Non fuit in mundo seu quem movet sprevit enim florem mundi, populique faauster arundo voTe.m.=Aa. Mundi lucerna succensus luce superna, lucis ad augmentum gemnaverat Odo talentum: propter hos a,
, , ;
ctus
mnibus omnia factus.=r^. 4. Dum die quadam janL tor accenderet palam. Prsefuit amonitus coelestis igneus globus. V. Involvens lumen luminosum reddens accumen. Prsefuil.=f. 5. Montes Pirineos fama transcendit augustos PraBsulis Odonis huius occidua regonis. f. Jam prsece nituntu claudi quoque muti loquuntur. Praesulis. r). 6. Extrema men* sis die, dum Sol finem sitiladire. Superno throno sanctorum colitur Odo. f.. Urgelli praeses ecclesise iat almus superstes. Superno. In 3. Noct. aa. De mirabilibus patris bona fama volando jam mare jam trras implet populis recitando. =Afa. Affectus ments fuit in fidei tegumentis composuit
fuit
ments in deitate siaium. =aa. Pes claudis, oculus ccecis, sic se dedit Omnipocibus esurienti: nil tenuit proprium tenti.=R). 7. Qui mundo caslus submerseras Doemonis fa_ stus. Alme pastor pie, fac nos socare Mariae. Quos Adas cul:
pa irruitmorte perusta. Alme.=$\ 8. O quanta gloria, quantvirlute reclina marmreo condita: Refulget reglo tota. f.
Cui lux crat et cui luce praeerat. Refulget. =r). 9. Flagrat virgultum sacro spiramine cultum. Terris absque patre praedives in coelo regnat cum matre. f. Ut cedrus crescit, virtus. que putrescere nescit. Tefris. Verbctta. Applausus hodie tantus fertur adcthera.=Gaudent cceli novum sydus qui vehia tur ad sydera.=Mira dantur atque fantur insignia. =Coeci visurgunt claudi grandi victoria. =Tua prece, pastor, denl ergo sic locemur in gloria. =Ubi mira parte fuerit cum virgine eximia regnat cum matre. Ps. Te Teum.=/n laudibus aa. Jussa Dei summi sanctus fuit Odo secutus jamque psallit per eum claudus , loquitur quoque mutus.= 4a. Ad patris tumulum venit eger ab orbe remoto: orat opem votis, et sanat eum pius Odo.=^;7a. Nec mundo fallens , nec mundi gloria psallens: abslulit Odoni gaudia vera bom.= Aa. Quem Deilas fovit nec mundi gloria novit ; in coelo mente
,
fuit
amando Dcum.=Aa.
eum
DE
decorabat, et
pfavi.
fidci
DOCUMENTOS.
0-
Hymnus.
Jcsu redemptor omnium Perpes corona praesulum Magnficat egregium
Odoncm
cleri
speculum
Dum
O
servit apostlico
Manus
illsesa redditur.
$.
lux pontificum
de-
cus' occidua? regionis rspice defectus humana- conditionis: nos virtute Dei trahe de manibus cabulonis. Oro ut supra.
Ad Primara et per omnes horas ace. de Laudibus.=Cap. Et laBtatus sum in mnibus etc. =Ccetera de com. confessor.= Christe. Quem super astra modo, sociat sanctissimus f. de Odo. f. Sacerdos. Oro. ut supra.=Ad Terciam Capit. Optavi Sextam Capit. et datus. etc. r$. et ff. de com. confess.=Ad
speciem dilexi illam et proposui etc.=^d! Nonam Capit. Et letatus sum in mnibus. Catera de comm. conf.=Ad vesperas ace. de Laudibus. Ps. de comm. conf.= $ 9. In Evangelio aa. Capit. Optavi.=ifymnws ut supra. Odo pater super astra sedens in luce beata juslis atque piis
Super salutem
et
nos duc ad summi regni loca glorifiMagnficat. Oro. ut supra.=Ad completor ut supra. Ps.
92
APNDICE
VIL
Vita et miracula Sancti
pg.40).
Ex
Sanctorali
eccl.
fol.
admiranda? sanctitatis sanctissimus Odo de claro genere comitaluum Palariensium, et glorioso sanguine Barchinonensium el magnanimorum Aquitanise Comitum et Urgellensium prosapiam ducens. Ipse vero nobilitate generis, nobilitate vilae et morum, ornamento virtulum decouit vir itaque
vero adolescenlulus esset generosis parentibus Arlallo, patre suo Pallariensium Comit et matre sua Luciana literis ad erudiendum Iraditus est. Illic vero indicium futuras strenuitatis in eo aperuit. Quadam etenim honestatis forma decoratus se virtutum amatorem ad virtutum fastigia ascender ostendit. Decorem siquidem probitatis mnibus pretendens qui quidem dux et magisler viam probitatis et bonorum morum mnibus presignabat. Talem quippe Bealus Odo se exhibebat in claritate morum et generositate vitce ul quadam excelentia virtutum omnes praecederet. Cum vero et jam ad virile robur in se animi magnitudine ostenderet juvenilem perveniret etatem parentibus suis militarem habitum nduens militise cingulo accinctus est; quod vehementer respueret nisi in comitatu et honore parentum justitia quo-
raban
Cum
suas amitere vires et in loco justitia? injustitiam regnare videret perversitas et etiam violatorum ecclesise furentium in ecclesiam et in filios ecclesise regnum ecclesise disipantium et pauperes deprimentium ad justicia? excelenliam defendendam et ecclesise libertatem tuendam et decus ecclesise retinendum et inimicos justitia; in virtute Dei impugnandos illum arma sumere coegit. Accidit autem eo tempore quod quidam qui Urgellensi Ecclesise prseerat Episcopus gravissimo languore detinebalur ipse vero considerans gravilalem suse infirmitatis fulurse mortis prsenuntiam et suam in episcopatu consecrationem canonibus deviam, advocato fratrum et populi conventu coram mnibus Episcopi ofTicium et honorem et nomen deseruit. De honore vero patrimonii sui ecclesiam Sedis Urgellensis magnifke ditavit. Illo denique defuncto ad electionem Episcopi clerus et populus et smales
,
,
dammodo
DE D0CU1EM0S.
103
viri et Comits Pallariensium ol Urgellcnsis ct omne vulgus promiscui sexus convolant, desdorantes babero talem qui ingwetur eisdem oficio patris. Magnates autem viri et Comits et snior et major et melior pars eleri consilium de elee r so habuerunt. Tndem ])rovidentes boctione Episeopi et magna? generositatis donem juvenem era na? indolis tum, licet in mililari conversaretur habitu, ciusdom Ecolesia? Archidiaconum in electionem eras liona inlentione animi anhelantes, eum Urg-ellensi Sedi preese et prodesse exoptabntj omnes in beatum donem honestuEm et laudabilem viuhipo esfderio anhelabanl rclinenlcm et conlradicentem ac se indgnubi proelamanlem rapiunt sibique in pastorem eligunt, laudatur scribere <'in> electio, applaudit ei ut roverendissimo palri elerus el popules. Oiuedam anlem pars eleri cui quodatnodo gravis eral suamagnanimitaa, eteius semper eminens nobilas suo timore seu misericordia satis favebant, nec contradicebant eleclioni eius. Quod senticns mira? providencie bealns Udo semper unitalis concordiam et dileetinnem semper diligens nec unquam vera unilate devians nulli iinquam se oncrosurn esse volens ad civitatem Elvernia? qua Claromontis vocalur, profectus est, ubi tune celebrabat concilium venerabilis et beata? memorise' Paj)a Urbanus secundus in cuius manii electionem positam dimissit do. Audiens autem pater Urbanus tanta? honestatis virum Odonem et laudabilem eius vifam iilum Roma? ir pra?cipit cui ille oblemperans Papa Urbano et ab omni romana curia honorifice susceptus est. In tola vero hebdmada qua? est ante solemnitacm Paschalcm ad oficium Missa? quam beatus celebravit Urbanus diaconalus oficium idem Sanctus Odo adeo devote peregit ul ab mnibus laudaretur. Doinde vero in Sabbato Presbyler ordinatur. In die vero Pascha? in Episcopum conseeratur post aliquantos dies beato Papa Urbano benediclione suscepla eum omni romana? curia? grada pra?clarissimus Udo remeavit ad propria. Ouanto aplausu, gandi animi laititia suscipitur Episcopus Odo, quanto studio, quanta devotione se lotum devovit l)eo et in virtute Spi_ ritus Sancti proposuit se et ecelesiam sibi comissam refere, Erat enim vir prudens etsimplex, affabilis alloquio , amai 1
1 1
i I
aspectu teinperantia clarus , perpetua? castitatis custos eimagisler. Erat siquidem templum delectabile Spiritus Sancti speciosus thalamus virtulum, mansio autem reg-s seterbilis
,
T.
XI.
J3
491
ni
,
APKMHCE
aimiarium
verbi Dei generosilatem acU-ruam temporali generositati preponens , tolus in misericordia, totus in linihil proprium sibi relinons totum se et sua berali largitale
,
exbibeb.it
etcum qua-
dam
animi in dando suse largilatis dona prasignans sincera? ments liberalem inlentionem ostendebant. Cum vero beatissimus confessor Odo mentem suam radiis solis justitiae nitentem, et fulgorc virtutum fulgentem babere delicias nmndi el tcnebras eius sprevit, recordans mente divina delicias
eocli,
et
spiritum
quadam spiritali visionc coelestium gaudiorum suum quietcm babere proposuit. Jam fragrabat in
in
floris odorem dulcedine cuius vivunt in ccelo dulcedine refloruit genus humanum, sicut disancli, cuius cit Psalmista in persona veteris Acbe jam renovata per florem qui exiit de tero Virginia MarisB qui processit ex raet refloruit caro mea. dice Jesse jamflorcntis et dicents huiusmodi virlutibus pollens Beatissimus Odo opere, Hiis et doctrina, et forma virtutum informans populum Dei post inultos labores post multa certamina ad recipiendum cursas sui bravium, ad suscipiendam promissa? suae gloriam el coquanronam insignis atbleta Cbristi migravit adDominum. tus planctus omnium omnis sexus dolens omnis etas plangens , omnis ordo gemens planxit suum patrem. Guia vero de vita et transitu tanti patroni pro parvitate ingenii nostri quantum potuimus Domino jttvante diseruimus; nunc ad miracula eius duce Spiritu Sancto transcamus. Mirabilis enim Deus in Sanctis suis Sanctum Odonem mirabilem miracula pro eius amore faciendo ostendit. Jam multis langnoribus oppresi ad scpulcbrum patris donis veniunt, vigilant noctitantur exoran t per merita B. Odonis de ccelo medie inam et suavitalem Deo poscentem. Jam cceci B. Odone illuminanlur jam muti loquuntur, jam claudi ambulanl, jam alii varii tanguores detenli curantur. Qudam juvenis Pallarensis nmtus linguse ollicio et eliam a nativilale lingua carens ad ccclcsiam B. Mara) venit, et per lotam noctem cum lu minan suo ante B. Odonis tumulum vigilando et orando permansil. O quam admiranda Sancli Odonis insignia: l'mguam sine of-
mente virginei
iicio reddidit
virlulis per
tuil.
mulo: quod donum admirabile grafa"; Dei c merilum B. Odonis pluribus admiranlibus innoIpse vero iuacundus et rudis linguam expeilem vocis
DE DOCUMENTOS.
,
105
lamen habens repdaVil d propria. Videntes autem pareninoficiose tes cius amici el vicini rem admirandam linguse eum properanler ad seammonent, rtntur, compellnnt Odonis pulchuti B. Odni redir. Admonitus rediit ct S. Duin vero juxla stagnum auxilim deprecri non desinit. Aquilse transiretj aspxit B. Odonem mediante die sibi ob,
quem ttlltties
timnit.
in
gnovil
Qui statim S. Odone pie salutatus animum assumpsit', et se mulum Sancto Patri innuendo asignavit. Cum antem Beatissimus Odo eum tcrtio cum loqui praeeepit qui mox B. Odone salusalutasset
,
latus illum
rcs.ilulavil
et
fuit:
quo
Odo ex oculis eius evanuit. O nova res: nova l'mgua novam vocem protulit. Jam cantat Deo canticum novutri qui per suum pontificem Odonem nova miracula fecil.
facto B.
Continuo juvenis nova} vocis gaudio gaudens ad referenda^ novas gratias Deo et Genifrici suse, et Sancto Ermengaudo et Domino suo Beato Odoni properanter ad Sedem venit,, ubi ante lumulum B. Odonis quomodo, qualiter et quando
B.
Odo
ei
des et gratiarum acliones referunt Deo qui mirabilis est in Sanclis suis et Sanctus in mnibus operibus suis. Quodam die dum procurator ct janitor ecclesise lampadem exnctam vellent accenderc in conspectu omnium qui aderant ignis de coelo veniens, lampadem sbito succendit. dem vero janitor mentem amissit, viso ccelesli igne nimis atonitus expavit redions et animum sumens miraculum tndem vero in se exposuit, Cuiusdam pauperis filius adeo accensoe lampadis membris suis contractis dolcbat, quod nec pedes suos mover nec sedere polcrat. Pater vero condolens et compatiens super asinum quibusdam corrigiis ligatum cum quibusdam et ante sesociis ad Sanctse Marice Sedis ecclesiam tulit pulchrum B. Odonis cum lacrimis et orationibus posuit; prseorat pro filio. Cum per multos dies ad cator Pater postulat et sepulchrum confessoris precante patre puer vigilasset jam pater de fil sanitate desperaret, ad domum suam redir proponens anle portam ecclesise filium suum possitum dimissit, et recessit puer statim nullo sustinente super pedes suos slelit et ad Sancti Odonis sepulchrum tendens pcrve, , ,
,
APNDICE cxultat palcrde nil. Jai l.ristitia patris vertitur in gaudium exultant omnes venientes ad sanilalc Glii, gattdei&t socii, puerum admirantes tanta insignia miraculi. Quidam adolcsccns in partibus Hispaniae commorans membris suis contraclus audilis B. Odonis miraculis in aselo suo per nimiam
196
asperitatem viarum dolorc conectus ad Sedem Urellensem pervenil , ibique ante tumulum B. Qdonis muilis noclil.us in. vigilavit cum lacrimis implarans auxilim. Curn aulem nill
impelrassct, in osello suo residens dseessj.t. Cum vero sitien* de aqua fonlis <\nv de rape paulatim fluebat in Joco qui Plnvinus dicitur, potare desiderat; din bibcbat, asellum suum fugieatem vidit, eumque eum segu millo modo valclacrimatur B. Odonis sepulehrum cum g'emit devotione et loto cordis afectu deposcit auxilium. O res miranda , et disrna relatu ecee ccelestis medicina coelesle auxilium invisibile et innelabile mcdicamine jam adolescens divino vigore exlensus surgit salit, exuitat, gau-r del, fugientem asinum properanler insequilur, nee mora cepit asinum, et suse sanilatis Deo et Beata Maris et Beato Conessori Odoni innmeras gratias egit, et mnibus qui ad cam videndum vcniebant, virtutcm miraculi laetus recilavif.
ret
,
dolet
summa
VIII.
Ex
lectionario Ecclesice
Urgellensis.
'."do si ve Otho Ecclesice Urg'ellensis beatissimus Kpiscopus ex nobilissima Comitum Barchinonensium ortus linca el
illuslrissima Vasconise in Equitanise, Urgellae
et
genlem sanclissimus
vir illu-
ne virtutum quas obsequio l'celiciler exeg-it. Cum erg-o Odo ad aelatem adolescenlia3 pervenisset et ingenii iaelicilalem
dcmonslraset, pater Comes magistris doctrina claris puerum quas sic est pereniler adeptus ut doclissimus inler condiscpulos evaderel, ifa ut quid in poslerum fuisset profuturus acile dcmoslraret. Nam
tradidil, a quibus scienlias adiscerct,
DE DOCUMENTOS.
eius vita?
197
virlulum exccleniia inlcr cceferos concnitcbat volnt inlor ignes luna minores. Hinc virili discpulos ut illa ferebant tmpora, inlog-a procinctus mililia? agmina
candor,
et
seqoi disposuit , et ul injustitse vires deprifteret, el afeqti** qme iu dominio patria? belloruh confusionc, et tatis jura
,
viribus
protegiere!
vir
ausib.
Ibrc Uticjue
fuit
,
violenlior
comilatu perseqni studebanf, ila ut eclesisticas diriperent possesiones, sed etiam earum filios nempe pauperes, qnos ice da incursione perlinaciter comprimebant. Post ha?c evenit quod episcopus qui lum temporis Urgcllensem moderabatur eecesiam gravissima inlirmitate depresus, vita? pcriculum contuens, clorum et populum ad eius conspectum convocare praecipicns et illis pnesentibus qualiter se eclesiam illam, et episcopatum contra juris ordinem et sacrorum canonum regula m obtinuisse detexit. Tune episcopalus nomnia sua fulas, nomen et bonorem pontificalem dimittens ecclesia? vera pcenitenlia? contritione reliquil, et vitam implevit. Quo de'unclo Pallaiicnsos et Urgellcnses cum clero ct populo ad novi presids eleclionem congregati talem
,
,
virum
gustia
totis'
,
ecclesiarum necessitas et pauperum indigentia deposeeret. Oua? postquam de aliquorum sacerdotum vila et moribus rigidum peragissent scrutinium, Odonis celebrem indolem meditantes eiusque itisij^nr acta recensentes, necnon liumanitatcm mansuetudine plenam et nobilem spiritum una cum doctrinen cumulis et laudabilium plerumque moriun statu demiranles et denique quod relicto balteo sa?, ,
creleslis habitum induissel et ecclesia? L'rArcbidiaconum ngerel, omnium sutrag-iis beatissimus Odo illius Scdis Episcopus est elcclus. Eo igilur pra?sulatusbabenas moderante, continuo ecclesiaslica jura secundum sacrorum canonum sanctiones tolo pectoris conatu re^-
cularis militie
gellensis
sceleratorum hominum possesiones ecclesiarum vi captas relinentium insolentias renavit et ad restitutionem illarum mucrone excomunicationis ecclesiastico compulit, pauperum deinde injurias potentioribus injectas flagranfi solicitudine redemit , populi pravos mores bellorum ulcere contractos et militum licenlia inductos rigurosa animadverstituit
,
,
498
sionc correxit
,
APNDICE
cleri vitia proedecessoris indulg'enlia turpas
emanafa
sccuit.
Sic
latn et peccalerum oncre oppresam ad veri Dei cultum et insignuin facinorum operalionem seduxit, ita ut eo vvente
tota dicesis vera Christi sobles pularetur. Nec sibi in hisce sanclissimis exercits vir beatus defuit nam adeo anima? el eorporis componcbat acliones ut non videretur sibi
,
in opere dcfieerc, quod in aliis verbo reprendebat. Orationi continuus et morliicalioni erat; obnoxius famelicis pascua salubria pane et sermone prsebebat mnibus quee sua eranl continuo juslitiae lance condonabat, ita, ut nec aliena appeteret, nec sua avarus retiere!, sed manu largus propria discretione modestissima dispensabat, non vero prodiga dispersione fundebat. Denique poslquam per viginti annorum excursum Sedem regisset Domino cu servierat evocatus, sanctissimam animam eorporis ergastulo beram eidem tradidit coronandam nonis julii anno Domini MCXXII. Sedem apostolicam tencnle Innocentio II. Ponlifice Mximo, et Barcbinonensium comilatum Raymundo Berengario lmius nominis III. Eius mors proculdubio adeo totius reg-ionis hominum corda conmovit, ut de amisso pastore universi sine solamine dolerent. Tndem corpus in Baslica Urgellensi tumulalum sarcophag'o hocce appendit dislicon devotio:
,
Hac theca
qui
jacet almi
baronum,
quorum prog^eniem
decoravit ovans,
DE DOCUMENTOS.
IX.
199
Convenientia
cuino
nter,
episcopos Urgclknsem
43).
et
Ripacurcicnsem,
n nomine Domini noslri Jhcsu Chrisll: notum sit mnibus hominibus, quod ego "Willelmus Arclalcnsis Archiepiscopus, cun consilio Comitum Paleact apostolice sedis leg'atus rensium Arnaldi, scilicet, et Artaldi, et cum consilio Raimundi Pelii de Ileril, et abbalum Benedicti, videlicet, sanet in preel Berengariii Lavicensis ecclesise cti Saturnini scilicet, et sencia archidiaconorum Urgellensium Giraldi Pctri Willelmi et Prioris Rotensis ecclesise Willelmi Bniiilii , et Willcimi Petri Rotensis arebidiaconi, et in conspetam Clericorum quam laycorum tatu multorum aliorum lem concordiam feci inter episcopos Petrum, scilicet, Urgcet Gaufredum Rolenscm de ecclcsiis, qnae silae llensem sunt in Palearensi, et Urgellensi comitatu, quas piedictus Gaufredus Rotensis possidebat, et Pelrus Urg-ellensis ab co requirebat, quod earum medietatem Petrus Urg-ellensis recu,
,
peret, el quiete habeat, et possideat in vita sua. Aliam vero medietatem G. Rotensis quiete simililer liabeat, ct possi-
deat in vita sua. Faclis inter eos competentibus divisionisine utriusque paiiis deceptione. Ha?c aulem conbus cordia laliler facta est, quod Petrus Urg-ellensis deinceps quamdiu vixerit, Gaufredo Rolensi episcopo, eque alicui
,
successori suo super illis ceelesiis aliquam litem movoal. Similiter G. Rotensis episcopus Pelro Urg-ellensi, eque
alicui successori
ecclesiis
suo deinceps quamdiu vixerit super illis aliquam lilem moveat. Post obilum vero illorum,
ulriusque successoribus libera sit polestas huic concordia? slarc, vcl denuo in presencia Domini Papse vel leg-ali eius lilem suscitare. Ha3C est pars divisionis huius, conling-ens
Urg'ellensi episcopo
tae
,
ecclesiae
Valle de Bovino
pertinenciis
,
de Aren
cum
suis
,
et ecclesia
de Girbeta
cum
et
suis
pertinenciis
et
omnes
alia;
ecclesia;
Palearensis
Urg-ellensis
comitalus,
APiNDICE
ve\ erunt
uilra
de sa de Saiga cumsuis perlinenciis. Facta est haec-convenientia anno ab Jncarnacione Domini MCXL, sexto nonas JMaii.=E^o Guilelmus
el
flumen de Nogairola,
Arelatensis ecclesia? archiepiscopus , et Apostlica? sedis legatus corifirmo.=Egro Petrus Urgellensis episcopus boc si-nofcontirmo. Sig^-num Arnaldi Comilis Palearensis.= Sig~j-num Arlaldi Comilis Palearensis.=Ego Gaufridus Barbastrensis ecciesiae prest!, et exal confirma *=*5igfnum-Willelmi Petri
Wi-
llelmi archidiaconi
UrgeHensis.=^Sig-fnum Raimundi Petri de Heril.=Sig-j-num Geralli archidiaconi. =NicoIaus Canonicus Sancti Ptu hanc cartam scripsit et hoc sigfno robora vit.
,
X.
Udalgarii Episcopi Elenensis ad clerum Urgell. eccl. super morte Urgell. Episcopi consolatoria epstola , data auno
circiter
MCXLH
Ex
(Vid.
p%.
45).
autogr. in arch.
eccl.
Urgell.
Dei g'ratia Elenensis Eccesise Episcopus, Sancfse Dei Urgellensis Ecclesia? universo Ciericorum conventui salutem. Vcncrabilis coni'ralris noslri et eoiepiscopi Petri Berenarir,
V.
memoria) de carcere carnis excessus ad nos persi rastro rumore vnlneravit, l'aciem ravi trislitia deiecit, mcntcm dura ancxietale conturbavit. Yerum (juoniam ipsum jugo divina; servifulis mancipatum in vinca J)ominica usque ad vesperam deliter dsudasse cognovimus, de summi patrisfamilias denario non dubifantes,
viri
bona?
plagam
doloris
tolerabilius
spectum
et
adempfum, nceesse es t, ut ipsa ante eouanimam suam m oralionibus gemitibus humiliatam consternat, eumque qui dicit, non
coeleslis misericordia;
, suplici cordis afleetu, et ut ila dimcdullitus deprecetur, quatinus Sancti Spiritus Paracliti unclionem de codo infundere, et filia? sua? lacrimas manulergio consolationis exiccare dignelur. Ule quippe qui ad ,
cam
filios
dispersionis
201
in
morlicino nostre
carnis humilis aparuit, proprij gTegid lulelam millo lemporederelinquit, ipso dicente: ego vobisvam sum mnibus diebus
usque ad eonsumtionem sceculi. AUamenadversarius noster, Ico rugiens, qu serena rjuem devoret fralernse seditionis conlalor, videns caput sublraclum cuius prvido redimirle membra in unius pacis vinculo choerebant inopino mpetu in ovile Dei fraudulenter attentat rmete, et sacrse soc.'etatis unilalcm dissipare. Deeet igitur vestrani prudentiam
tamquam
Pastorem Deo rralum el hominibus, et Episcopum aniinarum vestrarum, dictante g-ratia Spirilus Sancli prout Sancti Patres decreverunt?, omni dilationis occasione recisa, et subrogar. Eapropter karitati vestrae mando , consulo laudo qunus supra firmam petram qae Chrislus est, in quo omnium rerum recto fundatur exordium i'undamentum eleclionis vestrae jactantes, solum superna? volunlatis exa-^ men sincera inlentione sequi studeatis, ne videlicet sensus vestros vel odium in diversa prccipilct, vcl anima gratia cuiuspiam amoris et favoris seduca, avia rectitudinis exorbilct, et sic in manus Dei peremptorie judicandi incidatis. i)e ecetero praisenliam nostram consilium, et auxilium nostrum vobis accurafe et dilig-enter exibebimus cum et veslra neet
,
rit.=Valete.
XI.
Innoccntii Papce
II.
rgell.,
anno
circiter
MCXLII
Ex
trans, in cod.
nm. 273.
bibliot.
Rivipoll.
dilectis
filiis
universis clericis per Urg-ellensem episcopatum constilutis, salutem et apostolicam benedictionem. Notum vobis esse cre-
dimus quam nequiter Urgellensis Comes E. in cannicos Urgellensis ecclesiae malris vestrce , et eleclum eorum occasione eleclionis , quam sicut accepimus concorditer et cano,
202
APNDICE
nice fecerant, vilenlas manus iniecerit, et carceri atque custodie dcpulaveril. Clericis autem se ipsos rcdimere coactis, electum ipsum miserabilitcr in carcere dctinct, el ul
ihi
afflig'cre studel.
tanlum sacrilcgium non in praeterita coena Domini prefatum dimitiere impunitum comitem excomunicalionis vinculo innodavimus, el in topraeler ta Ierra ipsius divina prohibcmus oficia celebran bablismum puerorum et penilcnlias morientium. Idcirco per
apostlica scripta
vobis
mandamus,
et
mandando
praecipi-
mus
quatinus iam dictam excomunicationis et inlcrdicti scna tentiam per parrochias vestras publican facialis, el
,
subdilis vestris
observan firmiler
clericis
;
faciatis,
minus
ecclesiae et
ablata restituat
scituri
quod
si
quis transgresor
transgresionem et inobedientiam ipsius impunitam non pneteribimus. Dat. Laleranill. kal. madii.
XII.
anno
MCXL V.
Ex
.nno Dominica? Incarnationis C.XLV. post M. Era Millessima C.LXXXIII Indicione VIII. venit Domnus Bernardas Sancti Spiritus gralia cooperante Urg-eliitannc Ecclesiae Episcopus in Paliarensium par (vi)\le qua? dicitur Cardos, Dei verbum pradicare Clmstum desiderantibus. lncolre vero gaudentes tantes in eius sermonibus, rogaverunt illum ut consecraret Ecclesiam in honore Beati loco, qui vocatur Civitas antiquilus. Pontifex laque videns hominum praedietse votum, salisfecit peticioni eorum. Feria namque post Domini Circumcisionem II. nonas.... venit Domnus Pontifex ad jam dictum locum comitatus multitudine Clericorum hac et consecro vit prselibalam Ecclesiam in honore Beati Martini Confessoris et
,
reposuil ibi reliquias Sancti Germerii et Saluliferi Jigra Domini nosdi Jesu Christi et eiusdem cena? pais et ali'onim Sanrloruni. Et quoniain prsedicta ecclesia est solitaris el pan-
DE DOCUMENTOS.
percala pr&dictse
vallis habitalorcs
203
et in-
ad decanandam
luminandam jam diclam ecclesiam in suorum remisione peecaminum do unaqueque parrochia per ummiquenique annun persolvuul quodin hac subscriplum esl carlula. Parrochia de Ribera I. modjum de Blad. Surri dimidium mod., Aunas et
I. mod., Kslaoul. mod., Carcibros dimidium mod., homines de Asnet rogavit JMmnus Praesul ut iacianl iilam Ecclesiam cantare el iuluminarc et homines convenerunl ita facer sicut Episcopus prascepit. In tali convenlu, ut cclicos de Sancto Martin o serviat ipsam Ecclesiam de Asneto et
Bonestarre
el
cun ipsis
slarrc
I. mod., Esluri I. mod.. Ladros I. mod., Serraeleserel I. mod., Ladorre I. mod., Boldis e Boldis I Aniel dimidium, Tarascan I. mod. Ego quippe Vidal Ezc. totum quod habeo vel habuero aut adquisiero usque ad diem mortis mea3 totum ab integrum dono et concedo Beato Martino et habitaloribus proedicti loci in manu Domni praefati Episcopi, id sunt, I.
,
vincas, trras, casas, ortos. Omnia dono sicut superius scriimento alienas persoptum est Sancto Martino, si graia Urgcllensis Epinas. Ego siquidem Bernardus Dei
scopus haec prasdicta concedo prsedictas ecclesiae et ibidem et quidquid deinceps rite oblatum fueri in eodem loco. Et iterum concedo ut quisqus indulgencias causa ad dedicalionem huius ecclesias cum luminaribus advenerint de ptenitencia unde digne satisfecerit XX. dies Deo adore ei condonamus.=Sigj-num Bernardi Urgcllensis Episcopi. =Sig-{-num Vitalis qui hoc laudo.=Si quis inquietaveet nisi satisfecerit excorit hoc in quadruplum componat inunicacioni subjaceat.=Sig-|-num Guillermi de Planedes. Ato Presbyter rogatus scripsit et subscripsit die et anno quo
habitan libus clericis
,
supra.
XIII.
Litterce
Eugenii Pupee III. ad Bemardum Sancti Urgellen Episc. ob varia crimina apud Sed. apstol, aecusatum, auno MCL aut circiter. (Vid. pg. H).
,
.
Ex
arch. Eccl.
Urgcll.
204
tri
APNDICE
B. Urgellensi Episcopo salutem et apostolicam benediCtionem. Quotiens ea de Ira tribus et coepiscopis nostris audimus , quae illos reprehensibiles ostendunt et tristiliam no,
de correctione ipsorum nos oportet esse solcitos. Vencrabilis rater noster B. Terrac o nen.sis Arcbiepiscopus ad nostram pnesenliam veniens adversas te, fra1er Episcop, defensionem erroris proposuit. Petrus qnoque Guiilcrmi Archidiaconus el B. Petri I rgellcnsis clerieus su. per crimine symoniae se aecnsatores personam tuam dixerunt. Ouia igilr crimina qu personis eccle^iaslicis et
, ,
,
bis generant, et
pnetermitlere non possurhus nec debemns causam ipsam venerbili fratri nostro W. Ebredunen. Arcbiepiscopo Apostlica? Sedis Legato audiendam discutiendamque commisimus. Presentium itqjta tib auctoritate mandamus, quatenus cum ab eodem fratre nostro i'ueris evoeatus, eius prresentiam adeas, super prsedictis eo|)ituIis responder paratas. Prseterea niebilomiims tibi mandamus nt ea quse post appellationem ad nos faclam P. Arcbidiacono et B. per te vel per
silentio
,
, ,
,
prsecipne fratribus
nostris
impinrnmlur,
aliosabstulisli, eis
lini
cum
integritate restiluas.
Datum Feren-
XVI. kalendas
aprilis.
XIV.
Adriani Papce IV. Breve ad eumd. Episcpurn super componenda ipsius cum Comit Urgellcnsi discordia, circa anuo
MCLVI.
Ex
Adrianus Episcopus
arch. Eccl.
Urgell.
servus servorum Bei. Veftetmili fratri rgeUensi Episcopo salutem et apostolicam benediefionem.
Comes,
ad cor
sicut
,
accepimus, compunctus
in se ipso, et conversus
haberc desiderat
,
et in
vocan paratum se omnimodis asseverans vel convenire tecum lanquam cum Episcopo suo pacifice, vel quod juslum fuerit medianti tibi judicio exbibere. Unde quoniam
,
oblatam delinquentibus satisfactionem non debemus abicere qui eos ad conversionis p-atiam debemus modis mnibus invitare per prresenlia scripta fraternitati uc mandamus,
, ,
fratris noNarboneusis Arbiepiscopi per pignora vcl obsidcs ab eodem Comit de facieoda tibi justitia et satisjactione pra?standa exhibita vinculo eum excomunicatiqnis absolvas, et postmodum ad praesenliam eiusdem fratris noslri el karissimi ilii noslri R. Barehinonensjs Comitis, cum ab eis le lis vocal lis accedas et quod i^isi nter vos judicaverinl, suBcipas et observes. Gralissimum aulcm nobis exislet pacifico si cun eo potueris convenire. Ex. lioc enim plenior et purior inter vos poterit concordia reforman. Dalum Lalcranni II. idus decembris.
qualiims suficienli
20o
stri I>.
XV.
Curta Ermengaudi Comitis Urgell. qua bona Episcoporum decedenlium eidem Ecclcsiw sarta tecta mancrc prateipit,
53).
Ex Libro
1.
nomine Omnipotenis Palris, et Incarnati Verbi filii eius, ab utroque procedentis Spiritus Sancti. Pateal cunctis praesentibus atuue uturis, qualiter ego Ermengaudus, )ei dispositione Comes Urgelli pro remedio anima? mea? omniumque parentum meocum , dimiti atque evacu, et sne aliquo penitus retentu persolvo Domino Deo, el almse Genitrici eius Alaria? Sedis Urgelli orribem illam, et male consuelam rapinam, quam post decessum Episcoporum Sedis Urgelli injuste excercere consueverunt pra?decessores mei in omni honore epischopali. Tali seiliect modo quod ego, nec nec poealiqus Comes post me , non habeamus licenam statem ex ac ora in antea diripiendi, sive invadendi bona Urgellensium Episcoporum, mobilia, sive imobilia, quandocumque vcl ubicumque pra?dicta? Sedis Pontfices moriantur. Sed post obilus eorum, salva et libera atque quieta remaneant omnia sua praefatae Ecclesia? alme Genitricis Dei Mara? Sedis Urg-elli sine aliqua inquielatione Urgellcnsium Comitum vel hominum suorum. Verumplamen quia post decessus Episcoporum episcopalia castra sive Villa prsedicta? Sedis pro securilate et defensione honoris Beata? Mara? usque ad diem futurce eleclionis in manu Urgellensium
et
, ,
In
06
llensis
APNDICE
,
niehil ibi
Comes Ufge-
ea tantum quce ad custodienda prsedicta castra bona ide sine malo ingenio secundum providenliam Canonicorum prsedictee Sedis snli cienti modo necessaria fuerint. Prsedicta aufem castra quse in manu Comitis post obitus Episcoporum custodienda permanere solent sunt hsec: scilicet, Castrum Sanaugise ct Castrum de Gissona , et Castrum de Torrefracta ct Villa Sedis, et Castrum de Montferrcr. Ex ipsa vero die qua prsefata Castra in manu Comitis esse incipient, de reditibus et censibus et expletis, qae de ipsis Castris exierint, prsenosui accipianl
,
homines
nisi
>
Marise
custodianlur. Bono etiam ad opera Beatae morabe linos per unumquemque annum de ipsa mea paria de lspania quamdiu ipsa paria perduraverit. Si
minata Castra
C.
interim
de
,
ipsis
Clericis
prsedietse
obierit,res ipsius defuncli secura? semper permaneant sine direptione vel diminutione quam ei Comes vel homines sui
facer non prsesumant. Insuper etiam ob rcinissionem peccatorum meorum, meorumque paren tum omnia quse juris Bealse Mari se esse noscuntur, cidem matri meae Urgellensi ecclesise in perpetuum habenda concedo, laudo atque confirmo. Siquis contra etc. Acta carta IT. Idus januarii anno Dominicse Incarnationis M.C.LXII.=Sig-j-num Ermengaudi Comitis Urgellensis.=Sig-j-num Dulcir Comilissse qui hoc scribere jussimus, firmavimus, firmariquo rogavimus.=Sig-j-num A. Comitis Pallariensis.=Sig-J-num R. ilii eius.=Sigi*num R. Fulconis Vicccomitis.=Sig--num Wj R. Senescalt.=Sigfnum Gomballi de Ribelcs=.Sigfnum Gaucorandi de Sales. =Sig-j-num Berengrii A. de Anglerola.=Sig-fnum W. de Espunola.=Sig-J-num R. de Belve-
aliquo
modo
der.=Sigfnum Bertrandi de
Vallraosa.- Sigfnum B.
La-
vanca=Sig--num A. de Pontibus.=Srj-nuin P. Capelln! Comitis. =Sig"fnum A. Capodecii=:B. Subdiachonus scriptor extilit et hoc-j-impressit in precalo die ct anno.
DE DOCl
Y,
CMOS.
207
XVI.
Statutwn
de
numero Canonicorum
(Vid. pg\ 50).
ecclesit
Urgellcmi^,
auno
MCLXUl
Ex
CC. prima, InXllemporibus venerabilis B. Roggeri Urgellensis epidictione scopi convenientes in capitulo lam ipse Reverendus Pontilex quam eciam universi eiusdem Sedis Canonici, ut utilitatibus
rg'ellensis
providerent, post mulla de quibus se tune occasio pruebuerat bine et inde collata, ad evilandam bonorum cannica? diminucin
ccclesne
Deo inspirante
sollicite
nem,
dum
qua?. tune temporis imminere videbatur, et reformannobilissimum eiusdcm ecclesia? statum Sanctis Pal ribas inslitulum, de mandato et volntate prcedicti Episcopi, indemnitatem et idelitatem canonicae eiusdem Sedis, tactis sacro san el s Evangeliis unanimiter juravere, ac propriis subscripcionibus sicul in Sacramcnlali continetur, comuniter firmavere, idemque faciendm posteris transmisere: sttuentes et in virtute prestili jurisjurandi invicem promientes, ac perpetuo firmum et immutabile fore censentes,ut nui
llus
unquam corum qui in eadem ecclesia canonicati fuerint antea prebendam accipere presumat, nec aliquis Prepositorum canonicalem cibum ei traderc audeat, doee de indemnitate et idelitale canonice sacramentum publice prebeal.
Si vero contra
ho-
nore privelur. Sanctorum eciam precedencium Palrum vestigiis inherentes, eorumque salubrrima statula sequenles, consliluere, et eodem jurejurando concordiler firmavere, ut in eadem Uigellensi Ecclesia perpetuo certus numeras Canonicorum abeatur; videlicct quadragfmta quinqu, ex,
Sedium et Monasteriorum Canonicis; nec in finem mundi aliqua racione prcixum exunquam usque cederet numerum eque aliquis die illo in eadem ecclesia
ceptis vicinarum
,
possit
canonicari,
presumtum
fueril
doee presentes ad prefatum numerum quod absit, aliquo tempore contra hoc in irritum deducatur, et omne eiusdem
908
Ecclesiae Clrici qui
perjurii
APNDICE
hoc fecerint mnimo usque ad mxinotam incurrant, et perpetim infames efimum ct sub eiusdem sacramenti ciantur. Stataerunt insuper, ut siquis aliquo tempore Dovirtute alterutro condixere, Episcopum vel Cannicos de adipiscendo canomcahcibo
mnum
facturit sint, ei responnterro&averit, nullalenus quid inde ei prebeant nisi vel assensum aliquem perficiendi deant rei perjurii arguanlur. Pascali. Quod si fecerint
iu festivitate
Prepossitorum contra tenoSi vero aliquis Canonicorum vet commissise suspeclus abitus ren prestiti jurisjurandi aliquid quod jufiierit,requisiluslratribus in capitulo secundum
sticia dicta verit
serit
beneficio
Episcopi.=Sir-num Guillernn SacriBereng-arii Archidiachoni.==Siir-num A. Ars({fi Shrj-nuro clndiacoi.=Si?tnum R. A^hidiaciomV==SigrtW P- Arnum G Pn chidiaconi.=Si^t numR Archidiaconi.=Sigt Cantoris. Sigfnum G. Magistn Siri"iium "Willclmi ris Scolarum.=Si^tnum Alcxandri.=SUr-num G. de Taus.= Girberli.= Si-tmim A. de Sancto Slephano.=Siir-num P. Operarii.=Sitnui Mic de Osass.=Sigrj-nuni Sietniitn R. de Bredes.=Sifftnum P. de Ma-istri Johannis.=Sir-num p G. de Caboriu.=Sigtnum R. Gmllermi. Cuniba.=SiT-num :=Si>Tnum 15. de Faia.=Sitr-num P de Nocholo,=SistP. de Viianova.= numP. de Snelo Micliacle.=Si?tnum GapeUani.=SigfnmR. Girberli.=Sitnum Si-tnum A. RCastelioni.=S8tnum G. de Alb.=SigtimR. de PrRog-erii
Urgellensis
tela
Danausa.= Sg- =Sst num R Dage.=Sigtnum P. = Sig> um Mc^nar. ==Sisfqum B. de num jQhannis.
-
R. de Gurl>.= Abela.=^Sigfnutn P. de Enveg\=Sig-num Succentoris.=Sigt nmn Boneti.=Sigt Ilum B Sigfnum W. r d e Ril.=Sigt num H de Sancta Fed
'
XVII.
Urgellensibus conces-
Ex
Urgellcn.
Auno
Ego Bcrnardus
209 DE OOCl MEMOS. graba D<*i Urgellensis Episcppus rogalu ErmengauRogerii iiaiiis mei Urgellensis Comitis necnon et omhium cano()i nicorum Scdis consilio, atquc omnium hominum Villa; Sedis seu Villoe huius aeelamatione et diutissima etlagitationc utilitate et subliinalione, dono hominibus Sedis adectione, atque concedo qui modo sunt et in antea erunt, et foeminis liberam habeant po-tcstatem per omnia tmpora de quatenus omni honorc suo quem habent vel tenent aul habuerint sen lonuerinl facer voluntalem suam cum infante et sine inexceplo clerico in vita et in mortc et post morem fante et milito, salvo mei 'meorumque successorum censu. De mobili vero liberam et plenam habeant potcstatem voluntatem suam in perpetuum faciendi, et numquam in hac Villa laicus homo vel fcemina de ista hora in antea sterilis vocetur quod vulgo dicitur Exorch, ut hac occasione maligno seculari more aliquid de suo ammittat. Et siquis inteslatus in hac Villa, quod
,
cessariis, in volntate
debilis, sepulluraeque traditis nemei meorumque successorum, defuncti residua remaneant. Sed hoc tantum intelligatur de parte mobilium rerum intestati. Filii vero eius totum habeant honorem
censum
dictus
,
facientes Domino suo. Et si ilii non fuerint ei praehonor revertatur ad prximos. Si vero proximi delemeorumque successorum sit. Si quis rint in volntate mei hoc evertere temptaverit non valeat, sed in dupplo componat, et ha?c scriplura omni tempore firma permaneat. Actum est hoc VII kalendas Julii.=Sig-}-num Bernardi Rogerii Episcopi qui hoc scriptum scribere jussi, firmavi firmarique rogavi.=Sig*|*num Guillermi Prioris.=Sig-fnum R. de Authes
, ,
Archidiaconi.=Sig-j-num Magistri Alexandri.=Sig*-num Petri de Enveg.=Sig-[-num Bcrengarii de Apilia.=Sig-'num Magistri Johannis.=Sig*j*num Guillermi Operarii.=Sig j-num Ponen Sancti Michael.=Sig-|-num Raimundi Girberti.=Sig-i*num Boneth.=Sig--num Guillermi de Petramola.=Sigfnum Bernardi de Castelio Capellani.=Willelmus Bovarius jussuB. Capellanihanc cartam scripsit die et annofquo supra, et VIIH. literas supra scripsit.
-
T. XI.
14
-210
apndice
XVTJI.
Carla
de Pontibus, anno
MCLAIX
Epis. Urgell.
sil
in nomino Domini
cerlnin
cunctis
ciones fuerunt inler Episcopos Urgcllenscs Bernardum scilicet Sancii, et Bernardum Roggerii et Petrum de Podio viridi atque inter Arnaldum Urg-ellensem Episcopum postea et P. de Podioviridi filium scilicet predicli Petri pro stabilimento Ec,
clcsiae
Sancii Petri de Pontibus et ufraganearum ipsius quod prcedicli Petri scilicet pater et filius ad se pcrtinere asserebant. Tndem P. de Podioviridi filius pro anima patris su
recognoscens injustum esse quod Ecclesise per manum laicam stabilirentur atque sub tirannica servitute detinerentur, easdem Ecclosias omnino in potestate A. Urgellensis Epiet stabilimentum Ecclesise Sancti Petri de scopi deliberavil omnium suraganearum eius liberum sempori Pontibus atque
,
pro volntate sua et omnium successorum eius proedicto Episcopo dimisit. Et ego P. de Podioviridi sicut suporius scribEcclesiam Sancti Petri de Pontibus et eius sufragttirh esl cum mnibus qme ad eam et ad eas pertinent pro reneas medio aturase patris mei dim tto et trado francham elliberam Sanctfc Marine Urgellensis Sedis et tib A. eiusdem Sedis
, ,
Episcopo atque successoribus tuis in perpetuum. Et habeatis stabilimentum ipsarum Ecclesiarum liberum semper ad voluntalcm vestram ita quo ibi ponatis vos et successores vestri
et eosdem quando volueritis pro quales clericos volueritis volntate vestra eiciatis et totum quod ad easdem Ecclesias et ad predictum stabilimentum pertinet sit in arbitrio et volntate atque libera disposicione vostra, et omnium successorum vestrorum in perpetuum. Et istum finom et banc li, ,
beracionem faci ego P. de Podioviridi per me et peromnes successores meos vobis et mnibus successoribus veslris in perpetuum. Etmanulcnebo atque defendam ego et omnes qui in hereditate mea venerint post me et habebo in baiulia domum et possessiones Sancti Petri contra cunctos homines et fceminas bona fide absque enganno Ecelesiae, exceptis Ur,
di:
D0CH IIEWPOS.
el
2H
omnes successores
statu
mei nunquam
ea dcfendcmus ct
E.
quod
Arnallus atque omncs successores eorum, et omnes parrochiani Ecclesiarum. Si cgo vel aliquis de successoribus ineis contra istam prcdictam liberatem venerimus , teneant se de boc eum Episcopis Urgellensibus et de hoc absolvo eos, et non de alio. Et eg"o A. Urgellensis Episcopus recipio hanc liberacionem supradictse Ecclesice et omnium ad eam perlinenlium a te P. de Podioviridi, et propter istam liberacionem ut firma sit el permaneat atque a vobis ct ab mnibus successoribus vestris ideliter observetur omni tempodono tib de avere Beata? Marise CC. morabelinos borc nos et ut haec mea deliberacio et definicio rata et firma ego presenti pagine propria perpetuis tcmporibus habcalur manu subscribo et Domnum Enncngaudum Urgellensem Comitem et Dulciam Comitissa uxorem eius, et E. filium eorum subscribere et hanc meam definicionem ratam ac firmam in perpeluum habere rogo ac dcsidero. Acta carta deliberacionis VI1I.X. kalendas julii anno Dominica? Incarnaet
. . .
Guillcrmus
tionis
C.LXVH.
post
Millesimum.=Sigfnum
Petri
de Podiofirmavi,
irmarique rogavi.=Sig-f num Geralde uxoris eius quae hoc firmo et laudo sicut superius scribtum est.=Sig-J-num Guillermi de Pontibus qui hoc firmo et laudo. =Sig-j-num Arnaldi de Pontibus qui hoc firmo et laudo. =Sigf num Petri de Belvis qui hoc firmo et laudo. =Sig fnum Arnaldi de Zaguardia qui hoc firmo et laudo. ^Sigfnum Guiilermi de Montfalcho qui hoc firmo et laud. =Sigfnum Guiilermi Petri de Zaguardia.=Sig-j-num R. de Ponts.=Sig-{-num Petri de Finestres.= Sigfnum A. de Caguasta.=Sig-fnum Guiilermi Cunil.=Sig*jnum Ugonis de Puig-verd.=Sig-j-num Rossel.=Sig-|-num Be-
212
Al'KNDICE
XIX.
Arnaldi de Perexens Episcopi Urgellensis de rebus Cclsonensis eccleiiiT
epstola,
data anno
circiter
MCLXXIV.
Ka- arch.
Oanctissimo
iici
Patri ct
et universali
pus salulcm etkebifam rev renliam et obedientiam. Grates quas possumus et si non possumus qws debemus sacras Pafernilati vestrae referimus quoniam per litteras suas nobis mandavit, quod Celsonae Prepsito nulla indulserat quse contra ecclesiam nobis comissam existere cretieret , et si eius suggestione deceptus aliqua ecerat per nos certificatus 1benter
eadem
in irritum revocaret.
ma-
rum quam
extitisse
,
nostri spelialeni
quod bonis episcopalibus iit ditata et in proadhuc est sita et a predeccssoribus nostris fuit ordinala et in eadem preposilus ab eisdem semper electus et substitutus et ita censale quod quolibet anno sex modios annonae et qusedam al ia nobis perita
cum
eontenderet, et
bona quse a predecessoribus nostris habuerat non recognoscendo possideret, et super luis Prepositus ante presenliam bonae memorias Hugonis Venerabilis Terraconae Archiepscopi fuisset vocatus antequam controversia per judicium vel composicionem fuisset terminata dictus Venerabilis Archiepiscopus de medio sublalus fuit. Verum nos audienles quod vestra sancta discrecio Dominum Jacobum Venerabilem Cardinalem ad parles riostras
ecclesias et alia
, ,
quasdam
delegaret eius presentiam adenles super predictis fuimus conqusesti et quod non potuit terminan in eius transita in eius reversione et conslio quod Ilerdoc celebravit sperabamus
,
posse
cem
perfici. Sed predictus Prepositus nolens eadem ad luvenire vos tantum Dominum et Patrem crcumvenire el
quacdam
falsa
DE
noc
>i
km os.
2M*3
irmans transacUouem venerabili pdalo Aivhiepiscopo inler nos el ipsum fuisse faclam , et sic privilegium vobis
impetravit
,
illam
est
plum pocius
itv. codem confirman iaciens. Quod serieredendun ab eodrm Prepsito falso fuis-
se compositum,
riculo
quam
Deum
quod numquam
illud
rali
cum vestra presen lia venit illud nobis ostendit. Quod pasumuscum maiori parte Capiluli nostri facer fidem prenec assensu nostro
prout diximus
fuit
,
etiam corporali sacramento quod compositum, nec nobis visum nec usque dum pse nuper vel auditum Quare humiliter petimus ut eius tanta
stito
,
unquam confirmatum
venil.
presumptio
et audatia
complemenlum exhibea-
excessu penileat et coeteri terreantur similia perpetrar, et nos justitise patrn um nos invenisse traudeamus. Preterea cum ad conquesonem nostram sepe dicto Terrachonae Archiepiscopo dederitis in mandatis quatinus si Ilerda? Episcopus privilegium vobis impetrasset in quo quasdam possesiones quas ad se pertinere afirmabat, et illud prialias de quibus controversia erat fecerit inscribi vileg-ium vestrse remitiere palernitati et per alias litteras eidem Archiepiscopo perceptis ut- causam qu inter nos et predictum Episcopum super quibusdam ecclesiis Urg-ellensis et Palariensis comitatuum Rotensis quoque ecclesia et ecclesiis de tota Riparcurcia vertebatur audiret et debito fine decideret et ad veslrum mandalum cum jam super predictis testes recepisset et mor le preveniente sententiam dar non potuerit. Rog-amus omnimodis clementiam vestram ut presidenti Terraconee Archiepiscopo qui illas teslificationes
tur ut ipse de tanto
,
,
pre manibus haber, precipialis ut secundum allegata et testidies utraque parte ascita ex quo cala sententiam infra vestras litteras receperit, proferal ; alias easdem allegaliones el teslificationes sub sigllo suo clausas vestne sancue discrelioni remittat tam nobis quam IlerdaB Episcopo diem assignaba quo vestro nos presentemus sancto conspectui. Ad
XXX
haec
omnifaric
deprecamur
ilius
quas Magister R.
Christo dilectus
au-
quam
nostra par-
14
nuiynitudirii
,
APNDICE
ilas veslroe
sig-num devolionis
sit
liiin.smiUil
recipere dignemini
non quantum
quod
oli'eriiinis
sed e\
XX.
Decretum
electionis
,
Bcrnardi de
Villamur in Epi$copum
Urgellensem
atino
MCXCIX.
eccl.
(Vid. pir.
6$.
Ex
Oanctissimo
arch.
Tarracon.
Domino R. Dei dignatione Tarraconenuniverso eisdem conventui totus Uigcllensis ecclesise clerus et populus salulem et debite devoliouis famulatum. Quoniam vestram non credimus latere diseretionem, angustias, tribulaliones , persccutiones rcnnn et posesionum amissioncs, quas Urgellensis ecclesia hactenus sustinuit ob insuficientiam et dcsidiam B. quondam Episcopi , qui eandem ecclesiam desolatam et fere ad extremam fralribus insalutatis, et Domini exinanitionem deductam Papse non expetita licentia, occulte diinissit, singulorum narrationi ad prsesens supersedemus. Verum sanctitati vestraj notificandum duximus , quod adepta Domini Papse per Dei graliam elig'cndi licentia et dicli Episcopi renunciatione ab eodem recepta et confrmala, sicut per litteras suas jam vobis plene innoluit communi voto atque totius cleri et populi consensu, invocata Spiritus Sancli gratia elegimus novis in Pastorem et Rectorem B. Urgellen. Sacrislam, virum utique prudentem discretum , bcne morig"eratum , Deo et hominibus placentem, quem ad dignilatis vcstrse celsiludinem mittere el praesentare curavimus; postulantes unauimiler , et obsecrantes a veslra sanctitate ipsum in Episcopum consecrari qnalenus, aucthore Deo, sicut idoneus Pastor clero et populo sibi commisso prsesse valeat et prodesse. Ut aulem omnium nostrum vota in hanc electionem con venirc noscatis, prsesens Decretum propris manibus subscribondo lirmavimus. Quod esl aclum X. kalendas mar anuo ab Incarnalione Domini M.C.LXXXXVIH.^Ego W. Prior
Patri et
et
se
Archiepiscopo
215 DE DOCUMENTOS. subsc.=Sigfnum 13. Archidiaconi de Snela Fide (1).= Sig-f-num A. de Saga Archidiaconi. =Sigf num B. de Saga
Al>l>atis.=Sig-r iium G. de Plancdis Pra?cenloris.=Sig-fnuin
de Ripellis Archidiaconi. =Sigfnuin Mag6tri Pelri.=Sig- ium Georgii fralris eius.=Sigfnum B. Nunonis.=Sigi-nmn Sigfnum Magislri Berlrandi.= R. de Sancto Stephano. Pctri de Canluno.=Siiifnuni K. de Mon lomes. Sigf num Sigfnum Martin Capellani Sancii Pelri.=Sig-j-num P. de Conezeto.=Sg-J*num B. de Slamarit.=Sig"j-num R. de Camilau.=Sigf nuin A. de Fost.=Sigfnum B. de Argestus. Sigfnum Joannis de Villaruba.=Sig-]-num G. de Ciando Prioris Guisson.=Ego P. de Josa Archidiaconus subs."= Sig-J-num G. de Petra mola.=Sig*rnumR. de. Tos Capellani Sedis.=Ego B. de Jular subs.=Ego A. Operarius subs. Sigf num G. Sicart.=Sigynum B. Anacrensis subs. libenter.=Sig-f num R. Capellani Sancti Michaelis.=^Sigf num A. Decani.=Sigfnum A. Capellani de Camarasa.=Sigfnum A. de Cavanellis.=Sig-f-num Guilaverti.=Sig-|-num G. de Claret.=Sigfnum G. Saga.=Sig"f-num B. de Envcig-.=Sigfnum G. de S. Martino =Sig-J*num G. de Fost.=Sigfnum G. de Pinos Decani.^Sigfnum G. de Ripis.
<
i.
XXI.
Pe
librtate
testamenta condendicum
alis
anno MCCI.
Urgellen.
ExLibr.
\.
Dotal. Eccl.
fol. 11. b.
lur
uoniam nichil est in humaras rebus, quod magis debeahominibus , quam ultima3 voluntalis liber stilus, ideo eg o Bernardus de VilamurDei gratia Urgellensis Episcopus commurii omnium eiusdem ecclesise Canonicorum assensu et neelamalione rogatu et prtecibus, renuncio cuidam prava? et pessima consuetudini et eam per me et per omnes successores meosab eadem ecclesiapenilus evello, et inperpetuum extirpo per quam prsedecessores mei quartam partem o,
(i)
Sigft.
B, dcSattca Fi-
de Urgellensis Sacrista.
i\ti
aim :m)k:i:
:
mnium
pabant, licentia teslandi in illa quarla parle diclis Canoni'crs ab antecessoribus meis omnimodis deneg^ata. Utilitati ig-ilur et libertati ecclesia? Urgellensis invgilans et laborans conet eedo et per me et per omnes successores meos constiluo perpetuum confirmo ut de coetero quilibet clericus in Ur, ,
g'ellensi
ecclesia canonicaleni
aecipiens
cibum
liberam o-
solutis debilis
inlestatus decesserit
et
si
propinjui Caiinci
l'uerint,
Canonicorum qui
,
f'amiliariores ci
pro anima sua, sicut melius expedir cognoverint, salva utililate et reverentia ecclesia? rebus suis disponatur deductis tamen prius orto LX. solidis cum debita soluta fuerint. Ab hac autem librtate excipiuntur Janitores ego vel aliquis successorum meorum nichil impedir vel contraire vafeamus vel attentemus. Et siquis hanc ulilem et honestam consuetudinem in aliquo eidem violare vel diminuere prnesumpscrit iram Dei incurral, et excomunicalioni subjaceat et pnesuntio sua nullum habeat efeclum. Hcec
,
, ,
,
terea
omnia superius dicta firma el inviolata semper existant. Pra?magis ac magis canonicam Urgellensem accrescere et
comunicato tocius CapituJi
amplificare cupienles,
consilio et volntate per
me
et
meos
eidem canoniese dono, et in perpetuum concedo de meas decimas de Bcscharan, quas antecessor meus A. de Pcreixens bonse memorice venerabifis vir cuius anima paradisum
possideat
eius baiulo a
et C. solidis in
Raimundo de Caslellis pro tria mili-a pignore acceperunt et dictas decimas pra>,
dictus antecessor
Urg-ellensi
meus cannica?
Urgellcnsi
assig'navil
el
omnes cannica'
, ,
perpetuum concedo. Et
rint,
unquam
expsita? fue-
unquam lempore redimantur, cannica in solidum totam pecuniam habeal. Insupcr reddo eidem cannica vaceas d pfatis vaHis Andorra? quas antecessores mei injusto oecupavcranl <>t absluleranl. Pernas autem rniies qiins caKt
si
,
l)E
noii'n;i n valle
dcimkyios.
217
Andorra
me
exigebat
cum assensu
et
ex-
presa voluntale omniuin Canonicorun mihi et successoribus meis retineo. Actum est hoc anno Christi M.CC.I. lili, idus
septembris.=Sigf num B. de Vilamur Dei gratia Urgellensis firmarique roEpiscopus qui lioc jussi scribere et firmavi gavi. Sigf num B. de Snela Fide Urgellensis Sacrist3e.= Sigfnum G. de Petra mola Archidiaconi.=Sigfnum P. de Josa Archidiaconi.=Sig-j-nuni G. de Charet |Archidiaconi.= Sigfnum G. de Ribeles Archdiaconi.=Sig"J-niHTi M. Petri de Maloboscho Aichidiaconi.=Sig"fnum B. de Saga Abbatis Sancti Mich aclis. =Sig-|-num A. Prioris Gissona?.= Sigfnum B. de Vilar.=Sigfnum R. de Tost Capellani.= Sigf num G. Richard. =Sig"f num G. de Pinos. =Sigf num P. Abbatis Sancti Martini, etCanonicus UrgelIensis.=Sig-i*num B. de Sancto Stephano.=Sigfnum B. Mironis.=Sig*|-num A. de Na vales. =Sigfnum P. de Canturri.=Sigfnum A. de Archavel Operarii.==Sg-{-num G. de Tost.=Sig'f num R. Capellani Sancti Michaelis. =Sig-J-num Joannes de VHarabia.=s= Sigfnum B. de Argestus.=Sigf num G. de Sag-a. ==Sig-{-num Sigfnum G. de Sancto Martino. Sig-f-num B. de Vegt. =Sig-j-num G. de AsCouced.=Sigi*nuni G P. de B. de Ger, qui hoc scripsit. naarri.=Sig-{-num
,
XXI.
Prcemonstratensis
ecclcsiae
filiis
innotescal
quod nos
miseracione divina Urgellensis Episcopus, cum et expressa volntate Urgellen. Capituli, religionem irt quaPremonstratensis ordo militat, pariter attendentes, ob remedium animarum nostrarum consideracione quo,
que
obsidii les....
quod conventus
,
et
monasterium
Bellipodii
nuilti-
condam
modis
et
et ideliter
libitum et
justum est, ut tuicionc sen municione nostri privilegii conventus et succesores eiusdem perpetuo gaudeant et letenlur.
18
APNDICE
Ideoque vobis karissimis in Chrislo iliis etamcs, Johann Dei gracia Abbati et conventui Pulcripodii proedicti, vestrisque succesoribus universsis per nos et omnes successores nostros de coniuni deliberacin e et consilio, ac eliam ex certa sciencia, bona fide sine verborum cabillacione et dolo quicquid de defunecionibus seu legatis per totam nostram diocesim busque in diem hodiernam accepistis vel vobis dimissum est cum ad nostram voluntatem nobis satisfactum est competenler liberali benignitate remittimus ac etiam donamus, et perpetuo penilus indulgemus. Adenles, pari forma donantes, eciam remittentes , indulgentes ac bona fide perpetuo concedentes vobis et succesoribus vestris universis quod de legatis sive defunecionibus vobis vestroque monasterio per totam nostram diocesim de cetero dimissis sive dimitlendis, licet de jure communi quartam partem dar tenebamini nisi decimam partem tantumodo de mobilibus ab hinc vos dar teneamini. Imo omnes prediclas defuneciones sive futura legata integre sine aliqua diminucione iure nostre donacionis et concessionis vos et succesores vestri babeatis in perpe,
tuum,
ad omnes vestras vestrorumque voluntates perpetuo faciendas sine aliquo nostro , seu aliquorum contradictu. Retenta tamen mense episcopali nostrse decima parte de mobilibus tantum ut dictum est; quam nobis et successoribus tantumodo fideliter tribuatis. Lectos autem et purpuras, sive pannos, seu fciam universas quaslibet bestias, de eodem liberali benignitate integre et sine diminucione seu
et potenter
,
chilominus damus concedimus perpetim penitus, el indulgemus. Addentes insuper quod si qua presenti pagine desunt, quse nunc vel in posterum vobis vel successoribus vestris prodesse valeant ad vestrum bonum vestrorumque sanum intellectum sine dolo et diminucione ac exceptione aliqua apposita intelligantur. Excipimus tamen quod honores, poset qualibet inmobilia, sessiones predia rustica vel urbana que pro nobis specialiler leen tur vel possidentur, non possilis recipere ab aliquibus vel retiere absque noslra vel nostrorum successorum licencia speciali. Ut autem fides plenior present cedule adhibeatur, eandem propiis manibus noslris irmantes, sigilli nostri munimine duximus roboran,
Bellipodii pr;Ediclus,
lotusque eius-
=
DE DOCIMKMOS. couvcnlus prcdiclam elemosinam
et
\d
(li'in
loci
duJgeneiam a clcmenti
bis nostrisque succcssoribus pie, et liberaliter impense, el gratante! ampleclenles, et Domino Deo, vobisque donatoribus universis gratias multplices hummiliter peragentes, vos Domnum Episcopum totumque Urgelen. Capitulum ac suc-
cessores vestros
spiriluales ralres et
socios nostri
momis-
vcstrum
,
in
elemosinis,
ceterisque alus bonis , qua2 in nostro monasterio Altissimo de cetero fient acceptabilia sicut uni ex nobis porcionem propriam indulgemus ; et annis singulis in Quadragesima , ut
,
in
et
Canonicis
Urgellensis Eeclesioe defunctis proprium anniversarium , sicut ordo noster sollempniter facer eonsuevit , promiltimus
'acturos. Dat. apud sedem sptimo Idus Madii anuo Dni. MCC. quadragesimo octavo .=Sig-*num Poncii Urgellen. Epi.=Sig^*num B. Prioris Ugellen.=Sig-j-num B. de Talarn Urgell. Sacriste.=Sig--num Ricardi Archidiaconi Urgellen. et Rectoris Ecclesise de Balaguer. =Sig*j*num R. de Todinano Archidiaconi de Pratis in Ecclesise Urgellen. Sig"{"num Bernardi de Foliano archidiaconi de Gerpin Eccles'ue Urgellen. =Sig-j*num B. de Barberano Abbalis.= Sig*J*num Petri de Anaugia Prajcentoris.=Sig*fnum R. Catelli Canonici Urgellen. =-=Sig-j-num Petri Andrea? Decani de Valdelord ac Ganonicj Urgellen. =Sig-{-num B. Bulols Canon. Urgellensis. =Sig "num Johannis de Tormeda Capellani Sanct Ordonis.=Sig-j-num Benedicti de Pratis Canonici Operar Irgellen. S. Petri de Covecto Canon. Urgell. =Sigfnum G. de Sorigera Canon. =Sig-j-num A. de Querol Canon. =Sig-j-num Magistri Berengarii Canonici. =Sigfnum R. de Speluncha Canonici. =S. Bernardi Boiga Canon. Sig^num Berengarii de Villamuro Canonici. =Sig-{-rium M. Prioris Guissone el Decani Urgellen. =Sig-{-num P. de Sorigera Decani Urgell. =Sig-j-num P. de Sancto Justo Capellani Camarase qui hoc firmo. =Sigfnum P. Zaclusa Rectoris Ecclesiae de Menargis qui ex certa scientia hoc firmo. =Sig-j-num Blascho inilitis.= Sigfnum Guidonis de Frexa.=Sigfnum Bernardi de Cr-
perpetuo nos
celo: Teslium.
siusscripsithecet apposuil
Raimundusde Mcmleliano Nolarius Dni. Epi.de mandato ipsuum sig-j-num flifS1 auno pi'ealis.
2*20
aikm)m;k
Aprilis Oei gratia L'rgellen. Epus.
Nos
nastcrium Bellipodii conslituli XIV Kal. jun armo Domini M.CC.LVIII supra seripta roboramus et fff.=Sig-j-num A. de Ripellis Urgell. Canonici.=Si^num B. de Garrig"osa Urgellen. Canonici.=Sigfnum Johannis Pelagii Urgellen. Salaman. Canonici fl'f. Nos Petrus miseratione divina Ugellen. Epus. apud predictum monasterium constiluti VIH kalendas aprilis anno Christi MCCLXX. supra scripta flrmamus et ro-
boramus
ftT.
XXIII.
Appellatio Comitis Fuxensis
82).
Ex
JLn nomine Domini nostri Jhesu Christi noliicetur cuncs presentem paginam inspecluris sive audituris, quod nos R. Dei gratia Comes Fuxi, el Castriboni Vicecomes senlientes nos graves injurias et molestias inferri et sustinere a Domino P. Urgellensi Episcopo, appellamus ad Sedem Apostolicam ponentes nos et terram noslram et omnes consiliarios nostros, eohadjutores, et defensores sub protectione et manutenentia Sedis Apostlica?. Causas autem, propter quas appellationem istam facimus, nominatim hoc modo dignum duximus exprimendas. Quarum una est quia Dominus Episcopus est
,
et
,
notorius
et
curiam ad judicandum
et obedientes, et nostros capitales mmicos; nos per volenlian spoliatos de l'eodis et beneficiis, quoc ab Ecclesia Urgellensi antecessores nostri teet quia assignat nobis nuerunt et nos tenere debemus locum suspeclum fll metieulosum valde quia quadam vice eo presente b sua curia homines sui nos el tamiliam nostram hostiliter invaserunt in civilate l'rgellcnsi cum armis, et de predicta injuria el invasionc nullam nobis fecit lieri saet sibi subditos
et quia delinet
tislactionem
et quia noviter infra treugas nobis datas hominos invaserunt el dos nostros homines nec.i enMenes sui liter tradiderunt. Pnedictis siquidem causis et alus grava;
,
22 DE DOC l.MEMOS. dampnis quai LongUmj essel per singula nominare, recusamus curiana Domini Eprscopi supradicti tnnquam
I
iiiniliiis
ei
tristissimos solet
suspeclaiOj et ad appellalionis suITragium eonfugiinus; quia habere exilus, qui apud suspectos et inimilitigare.
Faca
fuil
hsec
idus Julii
et Arnalli
Guillermi de
Varmola
,
el
Ramundi
etF. Flequerii
et
XXV.
Epstola procuratoris D. Poncii de Villamur Episcopi
gcllensis
Ur-
qua cum monet de criminibus quibus apud Se, dem Apostolicam acusabatur: anuo circiter MCCLL (Vid.
p. 83).
e Seinnor en Ponz per la gracia de Den BisDurgel de mi B. de Lirii humil servidor vostre salut amor besan vostres mans vostres peus. Fem vos saber que nos som sans alegre la merce de Deu la qual cosa volriem oir de vos mes de veer. Fem vos saber que nos entram Perosa X. dies enans de Carnestoltes davent. En R. de Ceren A. de Querol noi foren sino II. dies enans vera, en G. B. que nos. Entraren davant lo Seinor Apstol davant totz los Cardenalez ab lo Bispe de Valencia que usne enconlra aixi com pot en tot seg"le els preicadors totz els templers, elsque aduxeren lelres del tais Archebisbe que mort, que que deien que la sgleia Durgel ere en gran mal per faliment de Pastor que iavie obs corretio en lo cap en los membres del Sagrista de Girona. Evingen tuit davant Laposloli quels fees oir a totz los Cardenals i soplicaren quels ois quels asseguras que no peressen mal per los vostres amicos de cort el oils. E preposaren aixi com io us dir. Primerament dixeren que vos eretz homicida e que erelz deflorator virg-inum e quels he que avietz pus de X. fils retavetz de la honor de la Sg-leia que avietz feita moneda falsa que avietz mal mes delBispat ben la meitat que
222
avietz iagut ab
APNDICE
vostra sor
,
ab Vos Ira cossina germana: ; dixercn que P. Gerau ere vostre fili que lavielz herotat del moltes altres coses: i feeren petilio Castel de Arches denquisitio , nols volgeren oir, ans los negifan del palau a ontadament. Puis procura lo Bisbe de Valencia que agessen oidor enpetraren en P. Caporixo lo Cardenal sapialz que enquara no an feit res, ni taran daqui enant si Deus o vol e deim vos conseillam vos per bon conseil que vos ans vos posselz ab totz vostres enemics que aquestz facatz anar ahoncadament que uspercacetzcom puxalz ser aixi venceren los tolz de co del Bispal metez vir la cort vos ne sialz honrat que non podetz peniora ca la iaquir vostres parentz. Eslirs deim vos que facatz saber an A. de Mosset que si passen per Roseillo que no fale que no que perden tot quant duran si passen per la sien pies trra del Comle de Foix quen estie esquira B. de Vilamur quels peceig totz que puix ben faren dret que aixi leu enquara no le nan dit mal el fer l'Archebisbe de Bordel I. Clerge enquara carchebispe nocis efedo sade ses mans ber an P. de Vilamur al Comte de Paillars si passasen per lur trra e non estorven per nuilla guissa. E si podetz fer fer mal al Temple alcu vostre amic que facatz quel Maestre del Temple en G. de Cardona escriso contra vos al Apostoii vos avetz parentz nobolz facen mal vos sofrit los cubciiament que puix si siretz Bispe malgrat de tolz vostres anemics entremetet vos com sirvatz la cort que pagetz los monaders que us entremetatz de bels II cavis que aven convengut 1 nebot del Apostoii quins aiude aixi com pot, vistes les letrcs no facatz sino trametre. Estirs dien que Estirs an dit que vos aveslz feila sesio. Peressotz periur tirs sapiatz quel Sagrista de Tarragona sen te a cab col de paraula en tal guissa que vos develz ab vos de feit amar el les sues coses. E vul quen facatz semblant al Prior son frare quel honretz en 90 que puxatz tingalz totz los Canonges en pau: aquesta saon dar que sapiatz que nos vos honrarcm daquetz si Deus 6 vol. Per estirs Lartiache de sen esta que descubert non aul loe. Estirs esta ab lo Bispe en el lenim en bon cuit perestirs lo procurador del Bispe de Zaragoza vostre nebot nos contrari aixi com pot per nom P. G. trametel ne letres al Bispe de Zaragoza sis la ab son conseil. Estirs del feit den
<
DE
G. de Jo veno fem aixi
el
2*3
.1.
;
osla ab
deim queus prenatz zo que es alased nos aurem aixi com aixi trametet nos les actes del pleit den Jovorre e a que les den R. de Cervera, del Arliacholot co quen nat, com ib ciltat, ni com donas la sentcnlia que Maestre Andreu lo vol teir en corl lo pleit. El la fo procurador lo Deg Durgel et conseil de vos donan vos per conseil dret que facatz possar lo Deg ab lo Prior. Estirs sapiatz que nos avem totz dies VI. Avocatz Maestre Andreu quen fa gran messio per vos ove obs que lli emenatz. E jo sapiatz que fui robat perdi lot quant portava de les letres en fora c Maestre Andreu donam co que obs me. E an dit al Apostoli que maior mal feit en P. de Vilamur la sgleia que no avie lo Comte de Foix, volien enpetrar eonlra el, si no que nos los neslam certz on el nos trmele una procuratio. Estirs nos trametem lelres al Prior al Sacrista los Canonges, que aqueslz dien gran mal deis en cort com so fan perzo que mils se tingen ab vos vistes les letres trametet vos voslra volontal. Datum apud Pe,
:
rusii in vigilia
Natale Domini.
Al honrado Padre y Seor D. Ponce por la gracia de Dios yo B. de Lirii vuestro humilde servidor, Obispo de Urgel besando vuestras manos y pies. Os hago sasalud y amor gracias Dios lo cual deber que estoy sano y alegre seara tambin oir de vos y mas verlo con mis ojos. Os hago saber que llegu Per'usa X dias antes de las Carnestolendas de Adviento, y que solo dos dias antes que yo llegaron la misma ciudad R. de Cervera, G. B. y A. de Querol. Entr en la misma el Santo Padre precedido de todos los Cardonales con el Obispo de Valencia que sali recibirle como pudo, junto con los predicadores y los templarios, los cuales trageron cartas del falso Arzobispo que ya muri, en donde se decia que la iglesia de Urgel padeca mucho por la falta de pastor y que en ella habia necesidad de correccin en la cabeza y en los miembros, y tambin las traan del Sacrista de Gerona, y presentndose todos al Papa le suplicaron que los oyese y que los mandase oir de todos los Car,
A1M)ICE asegurase contra el dao que podan (lalos recibir de parle de vuestros amigos de la corle, y los oy. Y en la audiencia propusieron lo que voy decir Primo-.uiiente dijeron que vos erais homicida y deflorator virginum, y que tenais mas de X hijos y que los heredabais en los bienes de la Iglesia y que habas fabricado moneda falsa y malbaratado la mitad de vuestra dicesi y que habas dormido con vuestra hermana y con vuestra prima hermana; y dijeron que P. Gerau era vuestro hijo, y que le habas heredado en el castillo de Arches y otras muchas cosas. Y pidieron que se inquiriese sobre esto mas no los quisieron oir antes los arrojaron de palacio con ignominia. Posteriormente solicitud del Obispo de Valencia, lograron que se les sealase auditor, que fue el Cardenal P. de Capoixo. Mas sabed que todava no han adelantado un pado ni en adelante lograrn nada con el favor de Dios y os digo y aconsejo, como cosa que debo aconsejaros , que ganis la mano todos vuestros enemigos , y que asi los llaprocurando atraeros el favor de la gis andar corridos corle con lo cual los venceris. Y en lo del obispado obras que adquiris el honor de manera en todas parles de que nada podis dejar vuestros parientes. Tambin os digo que participis A. de Mosst que su trnsito por es Rosellon cuide mucho de que no le prendan ni roben; y quel que B. de Vilasi pasa por la tierra del Conde de Fox mur est la mira, y que les persiga que despus ya nos defenderemos que asi lo mand hacer el Arzobispo de Bordel, y aun no le han dicho nada, con ser que l por sus manos mat un cle'rigo siendo como era Arzobispo y hacedlo igualmente saber P. de Vilamur; y que al conde de Pallas si pasasen por su tierra, no le causen estorbo alguno. Y si podis haced algn dao al Temple por medio de vuestros amigos, porque el Maestre del Temple G. de Cardona escribi contra vos al Papa y vos no os faltan parientes y sobrinos que hagan este dao sin que vos saquis la cara. Y si queris ser Obispo pesar de todos vuestros enemigos trabajad en servir la corte y en pagar los monederos y en adquirir dos hermosos caballos por los cuales me he convenido con un sobrino del Papa que nos ayudar en cuanto puede envindolos luego que recibis esta carta. Tambin decan que sois perjuro, y tambin que habis
2'U,
y que
los
DE DOCUMENTOS.
225
hecho renuncia. Pero sabed tambin que el Sacrista de Tar ragona est firme en vuestra defensa de obra y de palabra; de manera que debis amar mucho l y sus cosas. Y honquiero que hagis lo mismo con el Prior su hermano rndole en cuanto pudiereis y manteniendo en paz todos
,
los
cannigos.
,
P. G. procurador del Obispo nos es contrario y convendra que escribieseis de Zaragoza al Obispo para saber si procede en esto con su consejo. En cuanto lo de G. de Joverre hago lo que puedo.... J. Danurri est con vuestros enemigos y con ellos se ha acomodado por lo cual os digo que os apoderis de lo que est en la Seo que tan buen pleito tendremos de un modo como de otro. Enviadnos el proceso del pleito de Joverre y las de R. de Cervera sobre el arcedianato, como fue citado, ni como se dio la sentencia y cuanto sucedi porque el maesNmbrale su protro Andrs lo quiere tener todo curador el Dean de Urgel y asi os aconsejo que hagis que se componga dicho Dean con el Prior. Sabed asimismo que nosotros tenemos diariamente empleados seis abogados y que el maestro Andrs hace grandes gastos por vuestra causa; y asi es preciso que le enviis socorro. Y de m sabed que me robaron y perd cuanto llevaba menos las cartas, y
,
,
el
maestro Andrs me da lo que necesito. Han dicho al Papa que mayor dao ha causado esa iglesia P. de Vilamur que intentaron que se procediese contra l; el conde de Fox mas nosotros nos opusimos y l nos ha enviado poderes. Tambin escribimos al Prior y al Sacrista y los Cannigos sobre lo mal que estos otros hablan aqu de ellos, para que de este modo se mantengan mas unidos con vos. Vista esta carta enviadnos decir vuestra voluntad. Fecha en Perosa en la vigilia] de la Natividad del Seor.
:
T.
XI.
22G
iPttNDIGC
XXV.
Ejusdem litterce quibus, descripta primum epstola ComitU Fuxensis ad Rom. Pontif. de qucerimoniis quas habebat adversus Episcopum. Urgell., eumdem de agendis admonet
supcr
lite
cum
prcedicto
Comit; circa
annum MCChll
Ex
H.
tra
.ic
regraeiandam duximus de mullitudine gratiarum, quas mihi vestro fmulo olim de mera liberalitate vestra et gratia, non meis exigentibus manum largiluam impendistis pro quibus totis mneritis visceribus vobis et vcstris grates obsequiosius meus animus si facilius a'iquo tempore se offerret, quamest paratus )>quam in hac parte mihi vel meis de condigno retribuendo wservitio suppetere non video facultatem. Et utinam mea vita comit locus et tempus congruum ad praedicta peragere se oferrent. Ductus tamen illius confidentia benignissimi Dowmini coelestis principis cuius vices in trra geritis et condigne, apud quem in bonis pro facto voluntas acceptabilis K reputatur, me totum et mea omnia, ac amicos et universos vestris omnino beneplacitis et bona gratis ofero volntate, et ad ex debito carnis prosapise et consanguinitatis lineae recognosco fateor me teneri, cum de illius magnitudine geyneris Comitis Barchinonae, ut vestrum, descendit genus meum. Quare non modicum, immo multum vereor et confundor, si quid vestrse auribus sanctilatis de persona mea et hominibus trras meas insinuaretur sinistrum, videlicet; wquod ego aliquid comittam erga Dei Ecclesiam sponsam vestram vel aliqua eius membra quod vobis valeat displicere. Verus elenim ac utinam pius, pater Dominus wPoncius Episcopus Urgellensis non credat suficere nisi uplures exharadaciones meas et homines terroe meae injuVestrae
,
, , , ,
wgravissimis
et injustis
DE
eo quod me
DOCUMENTOS.
227
Iftjuste utroquo gladio perscquitur, deffensioni intendo legitime terrae meae, el quod guerrarum dicti epi-r scopi et fortunii progenitores mei et ego diffuse et injuste amissimus, quando eiusdem urgente' guerra, permitiente divina gratia juste recupero paulatine; quod totum de fa^ cili costare poterit vestrae clementiae per diversas treugas whinc inde inter nos initas mutuo, et ab eodem et suis factas hominibus, non absque multorum strage meorum hominum, faclaetiam ab eadem et violatione, si dici liceat quod me pude proprii jurament, quarum treugarum transcripta sub
, ,
,
sigillis
autenticis
sigillatis
vestrae
benignitatis
dulcedini
duxi trasmittenda. Ideoque confisus de vestrae clementiae nliberalitale sanctitatae vestrae humiliter supplicare non vereor, et devote, quatinus mihi et meo procuratori praesentium ut pius pater et bonus et Dominas more slito wportitori gratam conservare dignemini, et avorem ac eius Domino Domino Episcopo vestris dar lilteris in mandatis ut me admittat ad concordiam et ad pacem quam eidem obtuli multotiens, novit Deus, cum animo faciendi ad bonorum virorum notitiam parti neutrae minime suspectorum; quod adhuc sum paratus facer, et ut me obtuli vestris judicibus, ut peracta vobis costare poterit, adhuc benignissime offero mandet mihi vestrae clementiae ipsius fmulo orne wbeneplacitum suum omne paratus sum etenim mandatum wipsius pro viribus eTectui mancipare. Datum Nonis Febroa^
,
rii.))
= Oblata3
,
fuerunt
litterae
istae
Perusium XIV. Kalendas Maii.=Ne vero per adulationis a-^ stucias ac ficta mendatia et dolosa detrahi valeatjuri vestro super injuriis, dampnis castrorum, possesionum occupatio-r nibus, vobis et terrae vestrae et hominibus indebite irrogatis, testimoniales proborum li Iteras contrarias remittatis, quam cito poterilis. Consulo tamen vobis, ut praesenti tempore cum eo potius componatis, intendentes sollicite vestris resistere adversariis viriliter et prudenter pariteret potenter
;
nam
causa huiusmodi in qua ad diminutionem capitis agitur, omnes causas excedet alias temporales et ubi maior periculum vertitur maior debet adhiberi cautela. Litteram vero quam Ricardus de (Cervaria).... Guillermus de Fluvianou Arnaldus de Carrol contra vos apud sedem Apostolicam impelrarunt per fratrem Guillelmum et Raimundum Ordini s Catholicorum vobis consimilem destinamus sub Bulla Domi-r
,
28
ni
APNDICE
proeurabant,
corproutin tenore eiusdem fecimus eisrenitentibus et polerilis plenius intueri, quem vobis mitlimus, interclusum.
rigi
.. multipliciler infamaEt iidem plures litteras defieren les runl de pluribus et -de mulls, quse tacenda sunt polius ob eorum turpiludinem quam litteris intimanda qua3 in prae, ,
Pape ac lenorem
quom
habebantur, et ipsas Domino Papce litteras quarum tenorem comprehendere nequibimus obtulerunt exceptis illis litteris, quoe vobis sunt diucius destinatce. quae Litteras vero Guillermi de Jouverre vobis mltimus admiratione dignum ultimo sunt obtena?. Miror tamen el est, quod procurationem vestram et capiluli veslri solummodo transmissistis mihi contra eum, ac processum habilum coram judicibus delegatis retinuistis penitus et causa? merita mrito ignorabam. Tamen causa remittitur ad judices contentos in Hilera quam milto vobis. Miror insuper, quia procuratorium in causa et possum mrito admirari Fuxensis Comitis non missistis sigillo vestro una cum sigi11o capiluli sigillatum in forma quam vobis misseram diu est in quadam sedula; nam cum sigillum habeat capilulum, ad agendum pro ipso capitulo non sufficit sigillum vestrum; et licet quandam sedulam veslram habeam in qua capiluli sigillum dependet, capituli sigillum suspectum babeo. Et ideo vereor...... quia videtur fuisse appositum viciosa, cum exteriori parte cera appareat lividior et planior et in colore peccaret, iicet P. de Livi assereret coslanter sigillum fuisse impositum ab eo, qui eius habet custodiam fideliler. Et idcirco aliquantulum negolium relardatur, remitientes procuratorium per quod proced valeat sine mora. Formam vobis mitto interius interclusam. tem sciatis quod
dictis
litteris
,
, ,
.,
totius negotii Comitis Fuxensis restituere debeo mercatoribus in obligationem in festo Beati Joannis Baptistae proxime venturo, prout eis promissimus interposito juramento de volntate Fratris Raimundi.
processum
DE DOCUMENTO*.
229
XXVI.
Ponen de Vilamur, Episcopi Urgellensis e/pistola ad. E,Le-> gatum super fado hoeresis Comiti Fuxensi attributw ccrt& posterior anuo MCCLL (Vid. pg\ 87).
Ex
in Christo Patri ac Domino Dei gratia SaeroRomanse Ecclesia) Legato in partibus Tolosanis, P. per eandem Urgellensis Episcopus, salutem in Domino Jhesu Christo. Super advenlu vestro, quem futurum utilem toti et speramus gaudemus in DomiEcclesie Dei credimus
V<enerabili
sanetne
devotioni et discretioni vestrse pariter offerentes serviciurn et honorcm, et quicquidpossimus ad exallationem to-* tius Ecclesise generalis. Et quoniam expedit vobis, et nobis etiam, explicare quse acta sunt in partibus istis contra Cono,
mitem Foxen v ne possit vos decipere per ignorantiam vel errorem facti duximus paternitat vestrse prsesentibus intimanda breviter, sperantes quod Dominus Episcopus Tolosanus et alii prselati illius trra? quibus super hoc scripsimus magnitudini vestrse refferent illud idem. Hinc est igilur quod cum per Fratres Prsedicatores et Minores, et aios viros religiosos, qui ad inquirendum super Tacto hseresis in trra Comitis Foxen. et R. filii sui_, quse est in Di,
, , ,
nostra constituta, nobis manifest constiterit plures herticos et credentes eorum erroribus, et faventes,, et celacesi
tores
et deffensores in
Castrobono
et
in locis circumpositis
latitare, quse
quidem loca sunt praedicti Comitis et filii sui; nos cupientes, ad extirpandum semen illud nefarium de trra proceder prsevia ratione sepe diclum Comitem moniilla
,
tum multociens, ut ipsos herticos in judicio exhiberet, contumacem excommunicavimus, et postea per sententiam
eumdem denunciavimus
rem
pariter et fautorem et
venientibus ad locum personaliter Dominis Terrachonensi electo llerdensi et Vicensi Episcopis et mullis alus viris re,
ligiosis et
fieri in
discretis,
,
permisit dictus
Comes inquisilionem
.
Castrobono
et
inventi uerunt
230
plus
,
APNDICE
quamLX herelici et crecientes. Qui omnes, proesentiljus Comit et filio suo fuere per Dominum Terrachonensem et alios Episcopos de heresi in judicio condempnati. Cumque Domino Tolosano et Domino Carchassonensi et etiam Do-' mino Arhiepiscopo Narbonae , et fratri F., et fratri G. A. de
,
omnia reserata nesciquod diclus Comes non vitatur ab illis sicut excommunieatus. Quod vobis significamus ideo, ut si qua sunt omissa forte per incuriam, per vestram diligenliam supleanlur, et ut possitis comprehentlere utrum sepe dictus Comes in tenebris ambulal vel in lucem. Prseterea noverilis nos nuper Terrachonam ivisse, et super hoc Dominum Archiepiscopum et Prredicatores, qui supradictis mnibus interfuere consuluisse. Ex quorum habuimus consilio quod omnia ista vobis exponeremus et ipse Dominus Archiepiscopus pergens in Navarram et Caordine Prsedicatorum
,
fuissent haec
mus quid
super hoc, si adventum vestrum per aliquem prescivisset. Qui dixit nobis quod ex parte sa vos rogaremus statim cum veniretis , ne in absoucione dicti Comits et facto ipsius et filii sui sine assensu eius et noslri, qui plura novimus et intelleximus etiam post latam sententiam in negocio eorumdem, quae ad praesens in absentia Domini Archiepiscopi non pessumus vobis scriberc, procederetis , nisi forsan per alia aminicula in facto heresis possetis proceder contra ipsos. Ideoque super praemissis dominationem vestram humililer deprecantes rogamus, ne moleste feratis quia sollempnes nuncios vobis non missimus; non enim habemus qui audeant ir, et credimus per latorem prsesentium totam rei seriem secretius nunciare. Datum in Sede IV. Kalendas Januarii.
stellam causa
visitationis, scripsisset vobis
'
XXVII,
S.
Raymundide Peafort epstola ad Poncium de Villamuro,Urgellensem Episcopum super facto inquisitionis in here-* ticos exercenda? circa an MCCL. (Vid. pg-. 90).
Ex autogr.
P.
rge-
DE DOCUMENTOS.
R. de Pennaforli salutem no. Quid faciondum sit de R. de Vernigol
llensi Fralcr
,
el orationes in
,
231 Domi-
qui propter heresim dieitur essecaptus, non est meum precipitare sententiam. Cautum tainen vidctur, ut suspendatur negocium, el custodialur bene miles, donec viderilis omnes litleras , quar
super negotio
fidei
scriptae
condam procuratori Tarrachonensis Ecclesire et staluta Domini Papa? noviier tune secundum concilium
mino
C.
,
et illas
cum
praelalis,- el alus
Deum
limentibus, ac
quod sibi el Ecclesiaj ulilius, et secuprovidere. De illis quoque, qui Xatberto de Barriusfuerit, berano in sua fuga ducatum, et auxilium prestiterunt, quid possum aliud dicere, nisi quod juxtaformam Concilii et praefata Domini Papae statuta contra fautores hereticorum edita, tam in absolucione, quam in alus procedatis, etpostmodum vel de cundo ultra mare, vel in frontaria contra Sarracenos, taxato eis lempore congruo, quo ibi debeant deservir vel si hoc non poterunt, aliquid aliud juxla vestrum
zelatoribus, id
,
Ita
arbitrium poteritis talibus pro penitentia imponere salutar. tamen caule in mnibus procedentes, quod enormitas
non remaneat inpunila, et qui ver penitent ex nimio rigore desperationis laqueum non incurrant. Orate pro me. Quod autem fidei negocium prosequamini diligenter et R. de Josa qui pro negocio fidei molestias patitur, veslris
tanti facinoris
,
consiliis et
auxiliis
quantum decuerit
et licuerit, foveatis,
quia vobis ex
officio paslorali
;
incumbit, et alias, nisi fallar, suadere vobis aliquid super hoc super-
vacuum
videretur.
xxvni.
Epstola D. Benedicti de Rocaberti Archiep. Tarracon. ad Priore Prcedicat. Barchin. et S. Baymtmdum de Peafort, eorumque responsiones super facto hcereticorum Walde?i-
93.)
Episc. Urgellens.
villas
Waldenses
de Puigcerda
el
232
ef
APNDICE
lie
de Pino.
aulem adluic
infecta, et
Aporem
Hanc
circa
ad ana.
nS*
nisi n fine
anni ia5,
Sedem suam
acceperit regendam
ftnierit.
TJrgetlens,
Petrurn de
ct
Raymundum de
Ex
Jjenedictus divina providentia Archiepiscopus Tarraconen-Venerabilibus et dilectis in Chrislo religionis viris Fr* Raymundode Pennaforti , et Priori domus Praedicat. Barchin.
sis
et sineeram in domino charitatem. Sitrnificamus voquod cum Capitulo nostro, et alus viris religiosis, et bis, deliberatione habita diligenti diem pluribus sapientibus Sancti Nicolai duximus assignandum nos, et Ule, qui ut
salutem
ac
alii
ad hoc necesarii
pro negotio Inquisilionis contra Haeretieos factae per religiosum virum Fr. Petrum de Thenis in Dicesi Urgellensi, auctore Domino prospere consummando. Verunconstituti
,
tamen cum ex parte ecclesise Urgellensis nobis fuerit deelaratum quod dictus episcopus ab administratione spiri,
lualium et temporalium episcopatus Urgellensis est suspensus ita quod per se vel per alium nihil de bonis episcopatus, sive de ipso episcopatu debet percipere, seu etiam in eo ministrare secundum quod in translato sententise super hoc latae nobis transmisso cujus formam vobis mittimus,plenius continelur; videtuf nobis, et Capitulo nostro, et pluribus sapientibus , quod in hoc caso illi , qui gerebant vices Episcopi cum non dicnlur vel Capitulum Urgellense Sedes vacare vel etiam nos proceder ad decisionem dicti
,
,
non possimus, sed tantummodo dictus Fr. Petrus, qui et a sus est jurisdictione a dicto Episcopo sibi commissa dixil quod precenobis poslmodum confrmala. Ipse tamen
neg-otii
,
DE DOCUMENTOS.
233
plum est sibi a vobis Fr. Raymundo ex parte Prioris Provinquod non procedat super hujusmodi negoliis decidentialis dis, ac ideo sine mandato spetiali super hoc non procedet ullo modo. Cum igitur si ex hoc dictum negotium impediretur , non solum scandala sequerentur immo totum negotium posset destru in magnum dispendium plurium animarum, discretionem et devotionem vestram roet idei orthodoxse gamus, hortamur in Domino et monemus quatenus dicto Fr. Petro in sententiis super dicto negotio proferendis vobis plena licentia per spetialem lilteram tribuatur, quam nobis mittatis per prcesentium portitorem, vestrum nihilominus in scriptis salubre nobis super hoc consilium impensuri et nobis, ac dicto Fr. Petro dictas litteras, et responsionem transmittatis, ita quod die Jovis mane apud Villamfrancham, ubi eam expectabimus, habeamus; quia alias secundum consilium habitum non accederemus ad Diocesim Urgellensem. Ut autem super prsemissis quid agendum sit plenius videatis translatum commissionum dicti Fr. Petri et sententise ut dictum est vobis mittimus sicontra Episcopum latas gilli nostri munimine interclusum. Dat. Tarraconae calendis decembris.
,
Ex eodem
Tabularlo.
Domino Benedicto De
,
Fr.
naforti
trum PraBdicatorum Barchinon. et Fr. Raymundus de Penac devotam. Resalutem et reverentiam debitam
,
manus Ma-
respondi ei ego Fr. Raymundus quia mihi spetialiter litterse mitlebantur prout scivi, et potui viva voce, juxta vestram reverentiam, et honorem. Postmodum feria quinta circa nonam recepimus alias litteras per quendam pue-^
A,
de quarum tenore mirati fuimus, et pro eo quod adversarius veritalis impedimenta conIra fidei negotium machinalur. Hoc autem scilole pro certo, quod quindecim diebus citra jam tribus vicibus inlellexi,
turbati
234 mus
APNDICE
personis pluribus fidedignis
,
et alus viva voce , qui receperant de curia et certitudinem per personas notas et fidedignas quae in facto praesenles fueranl et ocquod Dominus Episcopus Urgellensis culis suis viderant fuit indubitanter depositus per sententiam Domini Papae in primo sabbato octobris. Audivimus etiam, quod ante sen-
Unde secundumhoc, cum constet Urgellensem Ecclesiam vacare, poleslis indubitanter proceder vel vos, vel Capitulum vel simul prout vestra circunspecta discretio magis viderit expedir. Psito etiam quod non esset lata sententia (quod non credimus) videtur tutius quod vos, Pater cum alus tam cum procuraloribus Domini Episcopi, quam cum Capitulo, procedatis ad sententiam proferendam,
tra ipsum.
,
praeserlim
cum
sitis
Judex ordinarius,
et nihil in
prsejudi-
tium Domini Episcopi, vel jurisdictionis ipsius super prsediclis facer intendatis. Et his mnibus exequendis posset Fr. Petrus de Thenis, licet prohibitum sibi fuerat a Priori Provintiali ferr sententiam, prsestare suum consilium, et assensum tantum. Valere posset autem rationi commisionis, quam sibi fecit Episcopus Urgellensis. Haec ita scripsimus vobis de confidentia spetiali et quia sic placuit vobis, quod vobis nostrum consilium rescriberemus ne alias si hac vice deseratis negotium, fides periclitetur in infamiam, non solumveslram, sed etiam Praelatorum et totius cleri et in periculum, et scandalum plurimorum.
, ,
et
Fratris
Raymundi de Penyafort
ad Fratrem Petrum de Thenis , el Fratrem Ferrarium de Villarubea Ord. Praedicator. eadem de re.
Ex
eodem Tabulario.
V,enerabilibus et in Christo charissimis Fratri Petro de TheetFratriF. de Villarubea, Frater Petrus servus Pra?nis dicatorum Barchin. et Fr. Raymundus de Pennatorti, salutcm in Domino Jesu Christo. Litteris venerabilis Fr. nostri Archiepiscopi et vestris diligenter inspectis mirati fuimus
,
, ,
ct turbati
et
adversarais veritatis
ma-
DE DOCOIEMTOS.
ehinalur insidias, ut
fidci
,
235
negotium perimat, et pervertat. Tamen quia non est propler hoc sicut vobis videtur, tantm negotium descrendum et ego Fr. Raymundus propter graves inrmitates meas non possum intendere prolixe responsioni vel dicfamini lilterarum respiciatis lilteras, quas t)omino Archiepiscopo juxta modicitatem nostram et gratiam nobis datam super hoc desinamus et secnndum tenorem ipsarum cum Domino Archiepiscopo et alus procesi ipse Dominus Archiepiscopus deseruerit ad datis. Unde quas de suspenprsesens negolium occassione lilterarum sione Episcopi Urgellensis dicilur recepisse, utrum vos de,
,
clabeatis ir Bergam sine ipso vel quid agere debeatis ram responsionem non possumus invenire sed committimus arbitrio vestro ut sive per litteras sive praesentialiter, apud iilos nobiles vos ipsos et ordinem quanto cautius, et ve,
,
Et
si
quod sententiam non feratis, et ut Hserelici non evadant, et ipso inidei non periclitetur negoium invenire poteritis spirante, cujus negotium agitur, juxta datam vobis a Deo gra,
tiam
faciatis.
Alia Fratris
Raymundi de Penyafort
epstola
ad Illmum.
re.
de
Ex
eodern Tabularlo.
leverendissimo et charissimo n Christo Patri Domino BeFr. Raynedicto Dei gratia Tarraconensi Archiepiscopo mundus de Pennaforti salutem et reverentiam debitam ac
,
,
et miratus,
ex hoc ipso laeliperturbet fidei negotium et confundat de quo agitur, ad fcor , considerans quod ipsum negotium
,
Dei beneplacitum pertinet, apud recte intellig'entes clarius elucescit. Sane in aliis litteris quas feria quinta in sero
,
nuntio vestro Prior, et ego tradidimus , scripsi vobis aliquas fationes propter quas consulebam quod iter vestrum con,
,
tinuaretis
animo ad dissipalionem haerelicse pravitatis, el pro quo multum etpluad consummationem negotii fidei rics extitit laboralum, quas quidem rationes nvenieis in lit,
236
eris antedictis
,
APNDICE
et
referet vobis
lator praesentium
plenius
autem superaddo duas vel tres causas (licet videatur forsitan supervacuum) ad cautelam. Una est, quia sicut nostis in canonibus est expressum r quod
,
,
nem suam
neorum suorum;
corrigendo et reformando in subditis suffragaet hic est evidenler unus de iltis casibus,
circapurgandam suamDio, ,
cesim ab hertica pravilate. Quam negligentiam probant do fama publica, et testes omni exceptione maiores scilicet
operis evidentia
,
:
et ideo
non ex-
pono. Si dicatur fecit suffraganeus ile quod potuit; respondeo non. Quia ut nec verbis audatia detur, nec exemplo
,
et ideo
quibus alus locis secuta est multiplex corruptela. Audeo igitur consulere quod haec sola causa sufficit, ut Ijure vestro ordinario procedatis nunc, corrigatis, reformetis et sententiam proferatis et quantum deeuerit, et licuerit, exequtioni mandetis. Si autem aliquis dieat quod non fuii dico quod ad hoc potestis proceder propter negligens quamdam solemnem opinionem, quae dicit, quod, licet Archiepiscopus non debeat se intromiltere de subditis suffra,
,
nisi in certis casibus , si tamen fecerit tenet , processus eius quia Judex ordinarius est totius Provintiae. Non tamef consulo quod extendatis istam opinionem, nisi et pro negotio fidei in necestate sicut in praesenti casu. Haec summatim scripsi vobis, rogans et consulens, ut in et fortitudinis spirilu consilii omni ambiguitate jseposit, procedatis , et neg'otium in Domino tcrminetis.
, , , , , ,
,
ganeorum
XXIX.
Ressignatio parcechiw de Gavarra in
Episcopi Urgellensis
atino
Ex
1 1 otum sit cunctis quod ego P. Cloricus et Capellanus de Gavarra nec vi quoactus nec dolo ductus sed bono animo ae spontanea volntate renuncio ac reddo et in present di,
DE
ienti
DOCUMENTOS.
237
millo vobis R. de Solans Capellano de Archcs, el in lioc trlocum Domini A. Dei gratia Urgllensis Episcopi eccle-
cum suis sufraganiis juribus et teneonibus, quam Dominus Poncius quondam Urgellensis Episcopus mihi assignavit, ac beneficiavit: cliam penitus cum hoc presiam de Gavarra
,
sent publice instrumento vobis dicto R. de Solans dictam et in manus vestras et posse renunciando ecclesiam Irado -eicio et expoliando me denudo, tanquam in manus Domini
,
,
hoc non faci. El hoc juro per Deum, et per Sancta lili. Dei Evangelia coram me prsenle posita, et manu tacta. Actum est hoc III. Nonas Februarii anno Domini MCCL et sexto. =Sig"*num P. Clerici Capellani qui hoc hoc firmo et lestibus firmare rogo.=S-|"num P. de Cap de Yila.=Sig-|-num B. de Cap de Vi]a.=Sigi'num B. de Sol de Vila.=Testium presentes F. Astrer Capellanus de Zaznanera, et P. Fusler de Gavarra. =Egidius de Buxo Presbyler et Tsotarius de Zamanera qui hoc scripsit et hoc sig^j-num impressitjussu dicti R. de Solans Capellani de Arc/hes in euius
retentu,
meo
quod
in
manu
isti
firma verunt.
XXX.
Thesaurarii Salmanticensis ad Aprilcm Urgllensem Episco-
pum
Ex
Leverendo Patri ac Domino A. Dei gratia Urgellensi F,piscopo J. Thesaurarius Salamanticensis hactenus suus in o-
mnibus seipsum
vestra?
et
salute. Dilectioni
ac dominationi de
Christo
quantum
possum conqueror
,
eo quod vos in quem spem meam, consilium auxilium, ac defensionem proponebam super omnibus a me ila sbito separavit, et quod mihi molestius est, vos in exilium destinavit. Set quia pietas Dei in se sperantibus numquam defuit, eam humiliter adimploro, quatinus vos ad partes istas dig'netur reducere vos in episcopalum, seu in archiepiscopatum alium assumendo, ubi vobiscum loqui valeam eongaudendo. tem sciatis quod de dispositione
, ,
displicet
Andream Archidiaconum
pro anniCapitulum Salamanticense et amici vestri pro bono haberent. De rebus autem vestris Garsias quando recesserit vobis totam certitudinem repor?tabit. tem me et meos in veslra gratia recomend. Vlete.
, ,
,
ecclesiae Salamanticensis
NUM. DEM.
D. Salmanticensis Dccani
adeumdem epstola.
Ex
.Reverendo
Patri ac Domino A. Dei gratia Urgellensi EpiSalamanticensis Ecclesise Decanus, eius humilis scopo, D. Clercus ac devotus salutem et se promtum ad eius servitium et mandatum. Paternitati vestrae prasentibus intimeturquod
>
Episcopus noster irrequisito consilio Gallecorum proponit romanam curiam visitare et apud nos causa penitus ignoratur. Verum quia malum habuit principium, sicut scitis, credimus ipsum proponere resignare. Quapropter vobis significo quod mihi et vestris amicis videtur quod vobis cedatincommodum
,
et
honorem, ut
,
in curia
romana
detis
opem
,
et
operam cum
ne aliquis extraneus nobis in nostra ecclesia supplantetur. Et si hoc facer voluerilis scialis nos in hoc vobiscum pro viribus laborare , et cum mnibus quae ha buerimus erimus ad vestrum et vestrorum commodum et honorem. Lecta litlera rumpatur.
vestris amicis
,
ad
filium
1
Ex
autogr. in arch.
Eccl. Urgell,
llensi
JTtevcrendo Patri ac Domino A. divina providentia Urge* Episcopo Domna Aurcana Petri mater eius coram su
,
DE DOC l MEMOS.
239
pedibus se postralam cum fluvio lacrimarum. Sciatis quod Johannes Marran us duxit mihi X. libras Turn, et quando numi ad me venerunt erat Domnus Alfonsus dolens jam diu, et jacebat in uno loco, bene erant tres menses elaupsi, et penon et sic petivit michi et eis acomodatos riebat fame dar sibi eos. Tamen unus annus hapotui aliud facer nisi quod de suo mihi non dabal et modo ex quando bebat vivit sine me solo in conclave de me habuit numos totos nec caleficio de loco suo et modo nichil babeo quod sua manducem et teneo domum obligatam Johanni Serpe pro X. libris, et debeo illam extrahere usque ad festum Paschse Ressurrectionis proxime venturum. Et sic maneo sine numis et sine domo. Et modo habeo manutenendi domum de omnibus cum Aurcana sobrina vestra et cum ancilla in gravi
, ,
,
, ;
taliter quod manducarem VI. numatas pais in die meum. Unde vestrum dominatum duco humiliter exorandum, quatenus aponalis mentes circa paupertatem meam, et circa verba mea et providealis mihi in paucis diebus quod nec forte mcndicem ex alieno. Insuper habeo vivendum osculor manus el pedes vestros pro Aurcana sobrina vestra quod delis illam congugio. Hoc peto vos per benedictionem,
anno
per os
et
per debitum naturalem quod ibi habebis. Sciatis , quod ad umbram vestram et fiduciam mulli veniunt mihi illam petere
,
et nihil scio et
strum auxilium
illam
quod sibi dicam nisi quod specto vemandalum. Rogo vos pro ista sola quarc
,
;
dum
vivo ego,
faciatis
hoc.
XXXI.
Jacobi postremi
epstola, data
Ex
gellensi nostro
Narbona Episcopo Urconsanguneo carissimo. Rex Maioricae.=Consanguinee carissime Receptis vestris litteris, et earum tenore plene intellecto , respondemus vobis, quod vendidimus nobili Johanni de Son Vice-Comiti de Evolo dilecto nostro consiliario et fideli certum jus noenerabili in Christo Patri Petro de
:
240
APNDICE
,
strum quod in loco et terminis de Aqua thcpida aehominisine tamen lebus el mulieribus eiusdem loci habebamus
,
Verumtamen cum
afferre
ac judilium
vobis
, ,
ecclesiae
si
veslrae
nullum
nobis
velimus
pre-
hostenderitis
quod aliquod
praejudi-
tium illatum fuerit vobis seu veslrae ecclesiae per venditionem pretactam, illud faciemus reduci ad statum debitum, justitia exhigente. Porro super absolutione Castellani dicti mxime durante loci vobis respondemus quod ad presens exequlione quam faeimus contra Petrum de Fonoleto ex suis demeritis el qui ex culpa sua exemptus est treugis indi
,
,
ctis inter
Nos
et
dictum Castellanum absolvere castellania praedicla. Super vero solucione salarii dicti Castellani qui ad vestri postulationem fuit Castellanus in dicto loco constitutus et cui prout intelleximus certum salarium solvere promisistis vobis du-t cimus tenore prsesencium respondendum quod cum ad Nos parte alia vocala pro praedictis certam miserilis personam et auditis ulrinque eorum rationibus faciemus super hiis quod
,
ratio suadebit.
Datum
inimicos
in obsidione prope Insulam, ubi nostros tenemus obsessos tricsima die seplembris anno Domini
tertio.
M.CCC.XL.
XXXII.
Postulatio Capituli
directa
,
Urgellensis ad Innocentium
Papam
VI.
ut Guillermum
eidem
ecclesice prceficiat,
Ex
Oanclissime Pater et Domine. Vestram sanctitatem humillimi servi vestri, Capitulum vestrae ecclesiae Urgellensis latere non credunt quod dudum praefata Urgellensis ecclesia per obitum felicis recordationis Domini Hugonis, Urgellensis
,
venerabilem et circunspeclum virum Guillermum Arnaldi Patau, Decretorum Doctorem,decanum et de gremio ecclesiae antedictae "prout eis Deus disposuit, in suum Episcopum elegerunt virum utique
, ,
DE DOCUMENTOS.
241
gentibus Dicesis, et lotius patriae notum, ac regimini ipsius ccclesiaB , quse in medio inimicorum suorum sitala existit, proculdubio profulurum, in temporalibus providum,
cuius electionem el dein spiritaalibus circunspectum cretum per prsemissorum Capituli procuratores et spetiales
et
,
nuncios V. S. destinare et nuntiare curarunt supplicantes eideni S. ut eundem venerabilem Guillcrmum Urgellensi ecclesiae preiccret in Episcopum et paslorem. Cumque ad au,
Canonicorum dictas ecclesiae perduxerit relatio (fidedigna, quod aliqui magni Domini instant pro promotione aliquorum de gremio ecclesiae non existentium quibus status ecclequod si, siae et conditiones gentium penitus sunt ignoti quod absit ieret in totius ruinse ecclesiae cederet, et in el jurium eiusdem irreparabile detrimentum proipsius pler guerras et discordias quas homines ecclesise habent cum
res
,
et
et
hoc
aliqui
ex Dominis
Cardinalibus
Romana? Eccle-
siae non ignorant. Igitur Capitulum memoratum humillime ac vicibus repeac flexis genibus V. S. iterato supplicat quatinus praefatum electum dignetur eidem ecclesiae titis praeficere in Episcopum et Pastorem. Speratur nempe di,
res
vina disponenle gratia, propter scientiam et alios bonos moquibus eum Altissimus insignivit quod erit per quam , regimini ecclesise prelibatee. Almam personan! veutilis stram conservet Creator omnium per tmpora dilatata feliciter
,
regimini Ecclesiae
sanctae
,
suae.
Datum
in
nostro Capitulo
sub
sigillo
eiusdem
die quarta
Ex
lioverint universi quod cum guerree, Irioulationes et discordias quam plurimum vigeant per universum orbem sic quod gens insurgit contra gentem et regnum contra regnum in tantum quod vix diabolo instigante pax invenilur inler 16 T. XI.
$42
christicolas propter
et
in
curia
quam
provincia
Lingua Occiana et quam eliam Francia necnon in Aragohia ct Catholonia qmelibet Civifas, Villa, Locus ct Castra volentes futurs periculis providere propter gentium paucilatem ordinaverunt quod hedificia extra muros antiquos
posita sive sint Monasteria vel alia hedificia cuius conditionis
sint
et
Loco
posset
nocumenlum
vel aliud
dampnum
,
inferri desfruantur,
reducantur planiciey, el totaliter diruantur. Igitur cum Cisub certis claususit sub muris antiquis ris posita et hedificata et redaca extra quos Monasterium seu Conventus Ordinis Fratrum Prsedicatorum antiquitus fuit hedificatum, et videalur quod si Monasterium sic remaneat ipsi Civitati Urgellensi nocumentum el irreparabile detrimentum prsestavil proculdubio in futurum mxime quia eius hedrfitia adeo sunt muris et vallis ipsius Civitatis contigua quod necessario habent destru et dirru, si dicta Civitas conservan vult et debet ab inimicis et gentibus extranse nationis quse ad debellandum eam se parant, quod experientia mostravit non est diu; ideo Reverendus in Christo Pater et Dominus Dominus Guillermus divina providentia Episcopus Urgellensis volens vigilare circa ulilitalem comunem ipsis Civitatis Urgellensis prcedicUe, et'fuluris dampnis providere pro posse quia jacula quee previdentur mihus ferire solent, habito colloquio et maturo consilio et tracratu, ne dum semel sed pluries tam cum venerabilibus viris Decano et Capitulo ac civibus dictae Civitatis quam cum personis generosis et alus circa lalia expcrlis, si propter dictum Monasterium si ibiubi situalumest remaneret posset ipsi Civitati parare nocumentum. Qui omnes concordes deliberarunt quod ulile est et expedicns tam Civitati proedietse quam Fratribus ipsius Monasterii pro eorum conservalione aliud Monasterium intra muros antiquos ct clausuras antiquas ipsius Civitas Urgellensis
,
quod
est extra
muros hedificatum
destruere et mutare cum alias cssot pnedictee Civitati irreparabile detrimentum, si in loco ubi nunc est remaneret prout prasdicta clare praisente dicto Domino Episcopo ac presentibus Decauo et Capitulo Urgellensi ac consulibus et
consiliariis infrascriptis
ac eliam Priore et Fratribus dicti Monasterii subscriptis fucrunt recitata, in presenta meiNo,
larfi
publici et testium
DE
DOCUMENTOS.
243
calorum. Quare dem Dominus Episcopus ordinavit de et cum consilio vencrabilium virorum Raymundi Cervaric in Decretis Licenciati, Dccani Bernardi Gomari, Berga?, et PeJacobi Miro, (ri de Mornacho, Celsona? Archidiaconorum Michaclis Fusteri, Raymundi Trebayla, Guillermi Helia?, et Guillermi de Vrale to Canonicorum ecclcsi<e Urgellensis ad Capilulum per pulsationem campana? ut moris est propter ha?c ut dixerunt congregatorum, acPetri de Sancto Andrea, Bernardi Sartre, et Petri de Tavernoles Consulum JohanBerengarii Fabrichaer , Petri de Alnis de Puthco clauso Ferrarii de Sancta gracia, Geraldi de Aquilario tariba Archavelli Bernardi de Arcegel Berengarii SaliFrancisci Johannis de Artedone, Petri de nes, Bernardi Quexans Bernardi Picamoles Bartholomei Magistri RaymunRibes di Tarega Jacobi Trebayla civium et consiliariorum dicta? Civilatis pro utilitate comuni ipsius Civitatis et pro conservatione eiusdem quod Monasterium Praidicalorum situatum et quod Monaextramuros, et eius hedifficia diruantur hedifficia infra muros conslruantur et hedifsterium et eius icentur. Et de presenti assignat dictus Dominus Episcopus Religiosis Fratri Berengario de Torrenteyler Priori , Fratri Arnaldo Sacerdoll Fratri Galcerando de Rupeforti et Fratri Arnaldo Montanerii conventualibus dici Monasterii presentibus ibidem pro se et eorum successoribus stipulanlibus, et recipientibus locum ubi valeant et possint Monasterium hedifficare, videlicet ecclesiam parrochialem Sancti Michae,
lis
et
et hospitale
proborum hominum
Sicta?
tamen
juris
cta? ecclesia?.
Et
Dominus Episcopus
rit
necessarium fuead eorum hedifficia construenda debite circumcirca pra?dictam ecclesiam et hospitale predictum. Et de present in adjulorium operis seu he-
quod
necessarium
dicti Monasterii assignat dictis Priori et Fratribus tertiam partem adjutarum dicla? Civitatis cuiuslibet anni ad
difficii
Omnium Sanctorum prximo futuro. Ha tamen quod dicta tertia pars in alios usus preterquam in dicto opere non convertatur, et quod operarius seu persona aliqua bona qui nomine operarii vocetur ponatur per dicto seu pro tempore erunt: Priorem et Cnsules qui nunc sunt qua? quidem persona teneatur eisdem Priori et Consulibu?
triennium feslo
,
244
eis
fuerit
requisitas; E< de prcdiclis mnibus et singulis prcfatus Dominus Episcopus volait et mandavit fieri unum vel plura
publieum
borurn.
di tum
si ve
Et
Dminos De-
canum Archidiconos et Cannicos, Capitulum ut dixerunt facientes ac per prsefatos Cnsules et Consiliarios supranominalos excepto tamen vcnerabili viro Guillermo Bordonelli, Cannico Urgellensi Slatore ac patrono dictse ecclesise qui parrochalis Sancti Michaelis qui ibidem prsesens erat
,
prsediclis
non consenciit
juri
si et
in
quantum
fuit
suo
et dictae
prejudicare possent. Et
etiam protestalus de jure suo et quod per huiusmodi assignalionem per dictum Dominum Episcopum factam dictis Priori et Fratribus prejudicium juri suo et parrochiali juri ecclesise Sancti Michlaeis cuius patronus ut dixit existit non valet generan. Acta fuerunt hsec in domo Capituli dicta? ecclesise Urgellensis die Sabbali vicsima nona mensis junii anno nativitate Domini millesimo trecentessimo sexagsimo quarto, presentibus ad haec pro teslibus specialiter vocalis Bonanato de Plano Bernardo de Pulcropodio Raymundo Johannis, Beneficiatis in ecclesia Urgellensi et Barlholomeo Caldererii, Rectore ecclesise Castri de Ciutat. Elsubsequenler paulo post prefatus Dominus Episcopus prehabla aliquali deliberatione ordinavil quod discretus Petrus del Ges, Vicarius perpetuus ecclesise Sancti Michaelis praedictse de tota vita sua de cetero celebret suum officium el minislret sacramenta suis parrochianis in ecclesia Sancti Petri contigua claustro ecclesise Urgellensis , quam quidem ecclesiam Sancti Petri pro parrochiali eeclesia Sancti Michaelis Petro del Ges, Vicario perpetuo diclse ecclesise Sancti Michaelis ibidem
, ,
,
present ct recipienti assignavit de tota vita sua. Intendens idem Dominus Episcopus ut dixi de consilio sui Capituli ordinare quod dicta eeclesia Sancti Michaelis post mortem disit imita capellano Sancti Odonis, sic quod non sit unus Rector parrochialis in civitale antedicta videlicet capellanus Sancti Odonis cui uniet et incorporabit ecclesiam antedictam Sancti Michaelis absque lamen prsejudicio dicti capellani et etiam dicti Guillcrmi Bordonelli et etiam suojrum successorum et absque etiam prsejudicio Capituli an-
cli
Vicarii
nisi
DE
DOCUMENTOS.
245
tedicti, el etiam suae ecclesiae Urgellensis anledicta? al inl ordinacionc quam super hoc faciet idem Dominus Episcopus
latios continebilur
dicti Capituli dio ct
ct
exprimctur.
bus supradiclis.
Sig*fnum moi
Pclri
Sancti Odo-
XVI
penltima linea
Constat insupe
.
et.
videlieet in
in cdice Urgell.
contentarum. (Vid. pg
Incipit
d64.)
no rum.
Epum.
pistolee
Papa; Damasi
ad Paulinum Episcopum
An-
tiocenum.
Epistola Syricii Papae
nensem.
Eiusdem Eiusdem
binum.
Episcopos directa.
Episcopum Eugu-
ad Vicforicum Rotomagensem Episcopum. ad Exuperium Tolosanum Episcopum. ad Foelicem Episcopum. ad Mximum et Severum Episcopos. ad Agapium, Macedonium, et Marinum Episcopos. ad Rufum et cceteros Episcopos per Macedoniam
constitutos.
24G
Eiusdem Eiusdem Eiusdem Eiusdem Eiusdem ad Bonifacium Presbyterum. Eiusdem ad Alexandrum Antiocenum Episcopum. Eiusdem adMaximianum Episcopum. Eiusdem ad Alexandrum Antiocenum Episcopum. Eiusdem ad eundem. Eiusdem ad Achacium Berofe Episcopum. Eiusdem ad Laurentium Siniensem Episcopum. Eiusdem ad Ruum et Eusebium coeterosque Episcopos. Eiusdem ad universos Tolosanos Episcopos. Epistola Zozini Papa ad Esicium Episcopum Solonianum. Eiusdem Papse ad clerumRavennensem. Epistola Bonifacii Papa? ad Honorium Augustum. Rescriplum Honorii Augusti ad eundem Bonifacium.
Epistola Bonifacii Papse ad Episcopos Gallise. Eiusdem Papse ad Ilarium Narbonensem Episcopum. Epistola Celestini Papae ad Episcopos per Galliam
tuios.
APNDICE ad Aurelium et Augustinum Africanos Episcopos. ad eundem Aurelium Kartaginensem Episcopum. ad eundem Aurelium Kartaginensem Episcopum. ad Julianum nobilem exortatoria.
consti-
Eiusdem ad Episcopos Gallise id est per Vienensem et Narbonensem provintiam constituios. Eiusdem ad Episcopos per Apuliam et Calabriam constituios.
et
Constantinopolitanum Episco-
Rescriptum Flaviani ad supradictum Leonem Papam. Leonis rescriptum ad eundem Flavianum Episcopum. Epistola Petri Episcopi Ravenensis ad Euticen presbyterum. Epstola Papse Leonis ad Efisinam Sinodum. Eiusdem ad Teodosium Augustum. Eiusdem ad Pulcherriam Augustam. Eiusdem ad eundem Pulcherriam Augustam. Eiusdem ad Martinum et Faustum presbiteros. Eiusdem ad Teodosium Augustum. Eiusdem ad Pulcherriam Augustam. Eiusdem ad Faustum , Martinum , Petrum et Manuelem et
cceteros.
DE
DOCUMENTOS.
247
Eiusdem ad Analholium Constantinopolitanum Episcopum. Eiusdem ad Marcianum Iniperatorcni. Eiusdem ad eundem Marcianum Augustum. Eiusdem ad Analholium Episcopum. Eiusdem ad Marcianum Augustum. Eiusdem ad Synodum Calcidonense. Eiusdem ad Marcianum Imperatorem. Eiusdem ad Analholium Episcopum. Eiusdem ad Marcianum Auguslum. Eiusdem ad eundem Marcianum Auguslum. Eiusdem ad eundem. Eiusdem ad Leonem Imperatorem subjunctis lestimoniis pro
re supra scripla de libris
diversorum PP.
Eiusdem ad Turibium Asturicensem Episcopum. Eiusdem ad universos Episcopos per Italiam constituios. Eiusdem ad Episcopos per Siciliam constituios. Eiusdem ad Samnium et Picenum Episcopos. Eiusdem ad Januarium Aquilegensem Episcopum. Eiusdem ad Rusticum Narbonensem Episcopum Eiusdem ad Anastasium Tesalonicensem Episcopum. Eiusdem ad Nicetam Aquilegensem Episcopum. Eiusdem ad Affricanos Episcopos. Eiusdem ad Theodorum Forojuliensem Episcopum. Eiusdem ad Leonem Ravennensem Episcopum. Eiusdem ad Dioscoru Alexandrinum Episcopum. Eiusdem ad Episcopos per Campaniam, Samnium el Picenum
constitutos.
Eiusdem ad Aschanium
vincias
el ad universos Tcrragonensis proEpiscopos. Eiusdem ad eundem Aschanium Terraconensem Episcopum. Epstola Simplicii ad ZenonemHispalenscm Episcopum. Epstola Achasii Constantinopolitani Episcopi ad predictum Simplicium Romanas urbis Episcopum. Epstola Foelicis Papas ad Episcopos per Siciliam. Eiusdem ad Achacium Constantinopolitanum Episcopum. Eiusdem ad Zenonem Hispalensem Episcopum. Decreta Gelasii Papas g-eneralia. Eiusdem ad Sicilienses Episcopos.
Epstola
recta.
248
Epstola Hormisdse
APNDICE
Papse ad Justinum Imperatorem. Sacra Justini Imperatorir ad Ormisdam Papam. Epstola Johannis Constantinopolitani Episcopi ad Ormisdam
Papam
Epstola
directa.
Hormisdse ad
Johannem
Episcopum
Hilicitanse
Ecclesiae.
tem Hormisdse Papse ad eundem Johannem Episcopum. tem Hormisdae Papa3 ad Episcopos per Hispaniam constituios.
tem Hormisdse Papse ad eosdem Hispanise Episcopos, subjunclis exemplaribus libelii Johannis, Constantinopolitani
Episcopi.
tem Hormisdse Papse ad Epiphanium Constantinopolitanum Episcopum. tem Hormisdae Papse " ad Salustium Hispalensem Epi-
scopum.
tem Hormisdse Papse ad universos pro vin tice Beticse Episcopos. Epstola Vigili Papse ad Profuturum Episcopum. Epstola Gregorii Papse ad Leandrum Hispalensem Epi-
scopum. Eiusdem ad eundem Leandrum. Eiusdem ad predictum Antes tilem. Eiusdem ad Recaredum Regem Gothorum. Decreta Romance sedis de recipiendis et non recipiendis.
Al
fin de estas Epstolas Decretales sigue: Epstola
ad
los
alios
cta.
En
Leoni s Episcopos Bcelicae Provintise sive Lusitanise direlas tres ltimas hojas se hallan algunos fragmentos de
XXXV.
Noticia de
lo contenido en el Cdice de coleccin de cnones que se guarda en el archivo de la Santa Iglesia de la ciudad de la Seo de UrgeL
fol. max. escrito en pergamino fines del siacaso alcanz los principios del siguiente, como se infiere indubitablemente de su carcter. Consta de 292 folios , esvitQs dos colum?ias con limpieza pero sin lujo de
Es un
vol.
glo
XI y
DE
DOCUMENTOS
249
miniaturas iniciales costosas. Las dos primeras hojas no pertenecen al cuerpo de la coleccin. Precdela el ndice de los cnones antiguos divididos por materias y libros segn costumbre , y copiado por el amanuense de los que correran en su tiempo. Solo contiene los cinco primeros libros de los diez que se hallan publicados por el Cardenal Aguirre. Estn divididos por ttulos y son los mismos que se hallan en su Coleccin de Concilios con alguna levsima diferencia en sus epgrafes. Acompaan cada libro algunos ve7*sos mal li-
mados,
los cuales
no omitir en
la descripcin siguiente.
Xncipit
liber
Clcricorum. )=TituIus
nandi.=Tit. LX.=Quod nulli liceat quemquam alicnum Clericum si ve Monachum, laycum vel civem, libertum an servum in sua Ecclesia ordinare vel retiere. ==lriciplt liber secundus.=De institutionibus Monastcriorum, atque ordinibus pcenilentium.
Postquam
sanctifico
sacros distinximus ordine campos, Quo nunc ir jubes aut quo me tramitle miltis? Est bene quod prsefixa tenent loca sacra ministri.
,
Magna opere
Ad
(/*.
At.)
nunc virginum
Adstring-e viduni, pcenitens det corde dolorem. Ne lasciva suis reddeat in montibus illa
Qua3 adhuc deliciis pollens est mortua vivens. Nisu toto si Dominus vult ibimus illie Quo nos magna jubet oris sententia vestri.
,
,
Til.
XX.=De
proficientium castitate.
Atque decus
Respexi dignis poenitentem flelibus omnem. Curva viduam legibus ipse sacris Estne placens inter viatoris cruce subactum Condigne qua3 sunt ponderi dicta manent:
250
APNDICE
Hoec ad fines te mittat inlentio constans, Et posteris sceptum fingere sospes opus.
gu-
bernaculis rerum.
Jussis poslquam nostra tuis se lingua subegit Hoc dicito citius famulalum mente paravit In qua cursi vagum mittemus parte viantem Aut comotum libravimus orbe regressu Enixo series usque nunc proruil horsu Ex hoc incipe juridicos disponere motus Hos gutur linguam labium acusantis obunca Falsum non toleres indemnem vivere testem Judicium judex addiscat promere justum Nec minimum verlat juris in parte favoris Quisquis enim torquet leges torquetur ad ignes
Et parva
Til.
I.
magnus pensavit
faca realus.
et sollicite
libertis
pera-
ecclesioe
Complevi prsecepta sacris inpressa loquellis. Adsporlans qui quid pracipis ipse tib Putansne recto labuntur crura viatu? Aut non alterno fallimur inde pede? Derecte vigulus mentem collisit iniquam
Justitise telo callida cuneta secans Pulcre est infausto punitus crimine
mendax
Ne falsum staret quod veritate periit Verdico cunda congressa est orbila gressu
Perge vigens error: nullus
ber tertius.
Incipit lber
in antra latet.
=Explicil
l-
quartus.^De
dine baptizandi.
Tolum quod
staluis implevi
mente
reclini
Ammodo
DE DOCUMENTOS.
254
Aul comitemus lacres per elena recursus Actenus exerto verborum lingua cucurrit Ordine nunc compone coros reboanlibus hymnis Doce delicli sordes bablismate tolli
Distingue templis altaria carminatura Complere tua concurram cito jussa citatus Imperia que animis sacra portabo superbis.
Tit.
I.
Quod
sibi
tantum noceant
cum
malis bona
mi-
nislrantur.=Tit.
Altaris
XL.
De inerguminis.
aram
Gaudio festorum concionesque melos Usus mensura legis sedesque sacrorum Distincte motus rite dedit calamus Putasne nostris studiis his letus haberis Aut tibi quae placeant emolumenta damus Me refovent qusecumque paras me talla mulcent His delector ovans quas mihi ponis opes Det Dominus Omnipolens nostrum tibi posse placer Quod te delectet nos refovere queat.
Incipit lber
et
sce-
terse flagitiorum.
Quidquid promulgasse
Certalim
tibi
tuis
fu.it
inclite jussis
tota
manus opera
remissit
yEcclesia babtisma choros cantusque libravi Post haec pande viam qua noverit ysse viator Ex hinc dispone generosi seminis ortum Nupta virum teneat vir nuptam lingua recesset
.
Nascatur proles comuni velle perhacto Utent nuptus opera comuni velle negato
Nobilis utramque regat sic vita parenlis
vitas
perhennis.
ptiarum. =Tit.
Hasta aqui
ndice^ al
el
Concilio Niccno
primero de
con los
XX ca-
se lee:
25 -2
APNDICE
Prcphatio (a).=Concilium sacrum venerandi culmina jucis Condidit et nobis congrua frena dedit
Al fin 'dice que suscribieron los CCCXYIII Obispos por sus nombres y provincias. Sed plerique, aade, studiosi servi Dei magis curam gessere Orientalium Episcoporum no-
similiter in-
quisitionem de haeresibus habuerit. Siguen algunas subscripciones. A esto se siguen los dems Concilios orientales por el orden siguiente. Synodus Anciritana. Capp. XXV. Concilium tertium Neocesariensis. Capp. XIII. Quartum Gangrense Concilium post Nicenum Synodum. Capp. XX. Quintum Concilium Sardicense CCC. Episcoporum Capp. XV.=Concilium Antiochenum sexlum. Capp. XXV.=Syno-
facta est
Con-
stantinopolim adversus heresem Macedonianam ab Episcopis numero C.L. sub Teodosio maiore, Siagrio et Eucherio consulibus Era CCCCXVIII. oclavus in ordine. Capp. VII.=Synodus habita Constanlinopolim CLXIII Episcoporum extra vicarios. XI. qui ad vicem suorum prsesuluflQ subscripserunt
temporibus Constantini Imperatoris Era DCCXX.=Synodus decimus Ephesina prima CC. Episcoporum habita adversus Nestorium. Undecimus Calcidonensis Synodus DCXXX. Episcoporum habita contra hereses el mxime adversus Eulicen et Dioscorum, Valentiniano sptimo septies et Habieno consulibus Era CCCCLXX.XVU.il. ==Hasta aqui los concilios del Oriente, en los cuales se hallan por la mayor parte sus actas sindicas etc. Pero con pocas susberipciones de ObisSiguen los concilios Africanos. =Concilium Cartaginis pos. Africse primum. Tituli XII.=Incipit gesta concilii Carlhagi-
(a)
falta en el
Cod. G.
253 DE DOCUMENTO*. Era CCCCXXVIIJ. Tiluli XIII.=Idem tertiuin habitum ab Episcopis numero XLVII. Era CCCCXXXV. Tiluli XLVIlII.=Idem quarlum habitum ab Episcopis
ncnsis sccundi habiti
numeroCCCCXIIII. Era CCCCXXXVI. Tituli C V.=Idem quintum habilum ab Episcopis LXXIII. Era CCCCXXXVIII. Tiluli XV. dem sexlum gestum sub Era CCCCLIlI. ab Episcopis CCXVIL Til. XUlI.=rIdem septimum XVIII. Episcoporum gestum Era CCCCLVII. cui etiam interuit praedicla legatio Romana? Eclesiae. Tit V.=Idein octavum in Libilana Urbe habilum CCX1II Episcoporum, Era CCCCLX. Tituli XXV.
Siguen
Tit.
los concilios
Franceses.
I.
Concilia Gallise.=Arelalense
Til
;XXII.=Arelatense
II.
XXIV.=Arelatensc III. Tituli III.=Valenlinum XX. Episcoporum habitum Era CCCCXIII. Tit. 1111.:= Taurimantum LXXX Episcoporum, Tituli VII.=Regense LXIII. Episcoporum habilum Era CCCCLXVII. Tiluli VIII.=Aurasicum XVI. Episcoporum habilum Era CCCCLXXVII1. Tiluli XXVIIII. Vasense habitan Era
II.
CCCCLXXX.
Tituli
X.=Vasense
XVII. Episcoporum. =rAgatense XXV. Episcoporum habitum Era DXLIIil. Tituli LXVlIII.=Aurelianense I. XXVIII.
Episcoporum Tit. XXVI.=Aurelianense II. Tit. XXXVI. Synodus Paunensis XXI1IL Episcoporum Tit. XXX.=Tdem Carpenloralensis XV. Episcoporum. =Arvernense Tit. XVII. cum Epstola XI. Episcoporum ad Regem Theodebertum.= Aliud Arvernense XXXVII. Episcoporum. Tiluli XVI. Hucusque Gallise seclesiasticarum gestarum regula? (a) dispositce sunt.
Deinde sequuntur Hispaniae regulae.=:Concilium Eliberritanum XVIIII. Episcoporum Constanlini lemporibus gestum eodemtempore quo Nicena Synodus habita est.
Tit.
Tit.
I.=De
Iiis
fceminarum episto:is.=^/ principio de (6) Maiarum aput Heliberritanum. Al fin: Cum consedissent sancti et religiosi Episcopi in Eclesia Heliberritana, id est Fcelix Episcopus Accittinus (c).=Osius
los
LXXXI.=De
dice:
Cnones
Iduum
EpUcopus Cordovensis (d).=Savinus Episcopus Spalensis.= Camerinus Episcopus Tuccita us. =Sinagis Episcopus Epa()
()
(<-)
Hc variantes
locis
Estas subscripciones
O.
G. Accitanus.
G. Cordobeiii*.
(/)
254
grensis.
(a). Pardus Episcopus Mentesanus.=Flavianus Episcopus /fd&emfa?u^. (6)=:Cantonius Episcopus Corsittanus (c).=Liberius Episcopus Emeretenss.=Valerius Episcopus Csesaraugustanus.= Deceniius Episcopus Legionensis.=Melantius Episcopus Toletanus. =Januarius Episcopus de Fiblaria. =Vincenlius Episcopus Ossonobensis=Quintianus Episcopus Elborensis.= Eutinianus EpiSuccessus Episcopus de Heliocroka (d). scopus Bastitanus.=Patricius Episcopus Malacitanus.=Restilutus Pnesbiter Elehepora (e). Natalis Prbr. Ursona.= MaurusPrbi\ Iliturgi.=Lamponianus de Karula (/).=Barbatus de Adjungi .= Felicissimus de Ateva.=Leo Acinippe. =Liberalis de Eliocroca.=Januarius Lauro. =Januarianus Victorinus Hegabro. =Tilus Avinse. =Eucharius Barbe. Vctor Ulia.=Leo Ge(g) Municipio. =Silvanus Segalbinia. mella. =Luxurius Dedrona. =Eumancius (h) Solia.=Eutices Cartaginensis-=Januarius Urei.=:Turrinus Castelona.=EmeClcmentianus Ossigi.=Juiianus Corduba (i), ritus Baria.
Goncilium Terragonense,
1II
X Episcoporum habitum
clerici
Era DLtesti-
Til.
cum
Episcopus Diocesanos cleriet quosdam ex layis convenire litteris ad Synodun eos (j) moneat.=In nomine Christi habita Synodus Terragona (t anno V. Teoderici Regis consulatu Petri subdie VIII Idus No vembris.=Subscripciones Episcoporum. =Johannes in Christ
monio vadant.=Tit.
=Ut
[a)
{!>)
G. Caslolonus.
Eliberritanus.
(c)
Corsutanos.
(d)
(e)
G. Eliocroca.
G. deEpora.
G. G. G. G.
de Garata.
Eucarius.
(/)
(g)
(/)
(/")
Cumantius.
Crdoba.
Hx
postrema; subscriptionei ab
i/la
Leo Ge
G. PbroB.
DE DOCUMENTOS. 255 nomino Episcopus Terraf/onensis (a) civitatis constitutiones nobis (b)factas subscripsi.= Paulus in Christi nomine Episcopus Impuritan.T civilalis. Ector Episcopus Kartaginensis (c) Metrpoli ss.=Frontianus Episcopus Gerundcnsis ss.= Agrivius(d) Episcopus Barchinoncnsis ss.=Oronlius f'piscopus Eliberrilanse civilalis ss.=Vincencius Episcopus Csesaraugustanae civitatis ss.=Ursus Episcopus Tortosanoe (e) civilalis ss.=Cinidius Episcopus Ausonoc (f) ss.=Nifridius in Christi nomine minimus Sacerdotum constitutiones Sanctorum Canonum Snete Eclcsise Egarensis minisler ss. ConciliumGerundense VII. Episcoporum habitum Era DLV. Tit. I. Ut unaquseque provinlia in officio ecclesise unum ordinem teneal.=Tit. X. Ut mnibus diebus vespertinis et raatutinis oratio dominica dicalur.=In Christi nomine Synodus habita apud Gerundam (f/) anno VII. Thcoderici Regis VI. Idus junii Agapelo V. C. Cnsul. =Subscriptiones Episcoporum. =Johannes in Christi nomine Episcopus subscripsi.= Frontinianus in Christi nomine Episcopus ss.=:Paulus in Agricius in Christi nomine Christi nomine Episcopus ss. Episcopus ss.=Cinidius in Christi nomine Episcopus ss.= Nifridius in Christi nomine Episcopus ss. Oroncius in Christi nomine Episcopus ss.
Concilium Ccesaraugustanum XII. Episcoporum. Tit. I. Ut foeminpe fideles virorum alienorum coetibus separentur.=Tit. VIII. Ut ante XL. annos sanctimoniales virgines non velentur.=(Deest in corpore.) Exemplum sententiarum Episcoporum concilii Caesaraugustani lili. Nonas Octobris Caesaraugusta in secretario residentibus Episcopis Hitadio=Helftno (/)=Euticio=Ampe-
\[o=Augeni[o=Liitio=Etacio
(i)
=Splendono=Valerico=
M
M
\A
W
(/) (g)
G. G. G. G. G. G.
Terraconensis.
subscriptas.
Cartaginensis.
Agricius.
Dertosane.
Ausonitane
civitatis.
G. Ierunda.
W
(')
256
APNDICE
in
= Subscriptiones. = Celsinus
Christi
nomine Episcopus
hoec constitua subscripsi.=Juslinianus in Christi nomine etc. Episcopus ss.=Reparatus similiter Episcopus ss.=Setabius simililer ss.=Benagius smil. ss.=Ampelius sim. ss.=Salustius , Arcliidiaconus Vicarius Domini mei Marcelli Epi-
scopi ss.
Concilium Toletanum
Tit. I.
ilios
I.
De
prsesbytcris et diachonibus
post ordinationem
catholicae con=Subscriptiones Episcoporum. Patruinus tra Priscilianos. Marcellus Episcopus ss.=Luciniasubscripsi. Episcopus nus Episcopus ss.= Severus Episcopus ss.=r Ilarius Episcopus ss.=Ortigius Episcopus ss.=Lampius Episcopus ss.= Florus Episcopus ss. =Eustochius (a) Episcopus ss.=Lampadius Episcopus ss.=Afrodisius Episcopus ss.=Jocundus Episcopus ss. Leonas Episcopus ss.=01impius Episcopus ss.=Asturius Episcopus ss. Serenus Episcopus ss.=LeExupeAurelianus Episcopus ss. porius Episcopus ss. rantius Episcopus ss.= Al principio de los cnones dice: Constitutio concilii Episcoporum Toleto habili Arcadii, Honoriique temporibus Era CCCCXXXVUII. subdie VIL Iduum
genuerint.=Tit. XXI. De
regulis idci
De
manciparunt si postea voluntatem habeant nubendi. Tit. V. De his qui proximis suis se copulant ut communione separentur.=In nomine Domini noslri Jesuchristi. Sinodus habita in chilate Toletana apud Monlanum Episcopum sub die XVI. Kalend. junii anno V. regr Domninostri larici Regis (6) Era DLXV.=Subscriptiones Episcoporum. Montanusin Christi nomine Episcopus his contitutionibus adquievi, relegi et subscripsi die et anno quo supra. (r)=Pauhis Episcopus his stalutis, etc.=Domicianus Episcopus similiter, =Marracinus Episcopus in Christi nomine ob causam fidei catholicae in Toletana urbe exilio deputatus sanctorum fratrum meorum constitutionibus inlerfui etc.=Nifridius Episeopus in Christi nomine ecclesiae catholicae Egercnsis hanc
(a)
{/?)
G. Euslorius. G. Amalara,
(f)
G.
ad'iil.
Cannonius Episcopus
257 DE DOCUMENTOS. universis dictum Simposio=Carlcrio=et Hidatio (a).= Ab cst rccitenlur senlentiae. Lucius Episcopus ix.= Siguen los
cnones.
(6)
sanguine omni al)slineanl.=Tit. XVL Si Saccrdos moritur, quid de rebus ecclesia observctur.=Synodus habita in convento Hilerdenanno XV. Thcuderici Jicfjis (c) sub VIII. Idus Augusti.= Subscriptioncs Episcoporum. =Scrgius (d) in Christi nomine Episcopus has constituciones secundum quod nobiscum fraIribus nostris Deo inspirante complacuit relegi et subscripsi. =Justus in Christi nomine Episcopus hiis constitutionibus inlerfoi etss.=Casonciis in Christi nomine Episcopus his statulis interfui et ss.=Johannes in Christi nomine Episcopus his stalutis interfui et ss.=Palernus in Christi nomine Episcopus catlica? ecclesiae Barchinonensis adquievi et ss. =MaufuIio in Christi nomine Dorlosance (e) ecclesia3 catholicae Episcopus adquievi et ss.=Maurus (f) in Christi nomine
De
ut a
Episcopus Ecclesiae Ag-arensis his definitionibus interfui et ss.=Gratus in Christi nomine Presbiter directus Domino meo Stabilio Episcopo his slatutis interfui et ss. (^)=Frebruarius in Christi nomine Episcopus Ecclesiae Hilerdensis his
constitutionibus interfui et ss.
Valletanum
(h)
VI
Episcoporum
habitum
Ut Evang'elium post epistolam (i) leg-atur.= Tit. clericum alienum nullus ordinet, nec sit clericus VIL Ut qui non spoponderit locum ubi sit deleg-atus. == Anno XV. Teudorici () Regis sub die II. Idus novembris in nomini nostri Jhesuchristi Valles in concilium congregati,
(a)
(b)
(c)
(t)
(e)
(f)
()
/)
e.
Valentn. (V.
Florez en Valencia^
(i)
17
258
APNDICE
meorum
kanonum
nomine Justas
etc.,
Ecclesisn calholiese
Urgellilanse Epi-
similiter.=S^en las cartas de Montano obispo Hispalense Fratribus iliisque territori Hispalitani y
scopus hanc,
Toribio.
Toietana Synodus III. LXII. Episcoporum in qua Arriana heresis in Hispania condempnatur. In nomine Domini noslri Jesuchrisfi"anno regnanle IIII gloriossisimo atque piissimo el Deo fidelissimo Domno Recarcdo
Rege die VIH. Iduum Maiarum Era DCXXVII, haec Snela Synodus habita esl in civitatem regiam Tolelanam ab Episcopis totius Hispanise vel Galliae qui infra subscripli sunl.=
(o)
Subscriptiones Episcoporum. =Ugnas Episcopus in Christi nomine anathemalizans heresi Arrianoe dogmala superius
in Ecclesia
manu mea de
psi.=Murila
Christi
in Christi
nomine civitatis Ephesi Episcopus simililer.=Gardinnomine civitatis Ephesisis (c) Episcopus refugus credensque similiter.==Beccilla in Christi nomine civitatis tans
Lucensis Episcopus spernens, tenensque simi]iter.=Arvittus in Christi nomine civitatis Portugalensis (d) Episcopus dampnans, ampleclensque similiter.=Fniisclus in Cristi nomine civitatis Detorsame Episcopus .execran s dampnansque similiter.=Simililer et reliqui Praesbyleri et Diachoni ex herese Arriana conversi subscripserunl.=Signum Gussini viri illustri proceri ss.=Fonsa vir iuster analhematizans ss. =Afrida (e) vir illusler anathemalizans ss.=Aila vir illustcr analhematizans ss.=Ella vir illusler analhematizans ss. Similiter et oinnes sniores Gothorum subscripserunt ss. Tit. I. De observalione priorum kanonum.
,
(a)
(/>)
G. Recharedo.
(c)
(/)
G. Uviligisclus. G. Tudensis.
C. Porlucalensis.
(e)
G.
Afrila.
DE DOCUMENTOS.
sint
259
Ti t XXII. (a) Ut ballematie et turpes cantici prohibendi insanctorum sollempnitalibus.=Subscriptiones Episcoporum.=:Flavius RecharedusRex hanc dcliberationem quam cum sancta definivimus synodo confirmans subscripsi. blasona in Christi nomine ecciesia3 catholicae Emeritensis Episcopus Metropolitanus provintiae Lusitanioe his conslitutionibus quibus in urbe Toletana inlerlui annuens subscripgi.=: Eutimius in Chrisli nomine ecclesiae catholicae Toletanae Metropolitanus Episcopus provintiae his ete.=Leander in Christi nomine ecclesiae calliolicae Spalensis Metropolitanus Episcopus Provintise Bethicae his elc.=Panlardus (6) in Christi nomine ecclesiae catholicae Bracharensis Metropolitanus Provintise Galleciae Episcopus his constituionibus quibus in urbe Toletana interfui annuens tam pro me quam pro fratre meo Niligiosio Episcopo de civitate Lucho ss.=Migecius in Chrisli nomine Narbonensis Ecclesiae Metropolitanus Episcopus Galliae provintise his ut supra.^Ug-nas in Christi nomine Barchinonensis Episcopus his, etc.=Murila in Chrisli nomine Valentina? Episcopus ecclesiae his, etc.=Andonius in Chrisli nomine ecclesiae Oretanae Episcopus subscripsi.=Sedatus in Christi nomine Biterrensis (c) Ecclesiai Episcopus ss. =Dalmacius (d) in Christi nomine Pascensis (e) ecclesiae Episcopus ss.=Johannes Menlesanae Ecclesiae Episcopus ss.=
Mutlo Setabitanae Ecclesiae Episcopus ss.=Petrus OssobenStephanus Tirassonensis nensis Eclesiae Episcopus ss. Gabinus [Oschensis (f) Ecclesiai ss. Ecclesiae Episcopus Episcopus ss.=Neufila Tudensis Ecclesiae Episcopus ss.= Paulus Olisibonensis Ecclesiae Episcopus ss.=Soronius Egarensis Eclesiae Episcopus ss.=Joannes Egabrensis Ecclesiae Episeopus ss.=Benenatus Helencnsis Ecclesiae Episcopus ss. =Polibius Hilerdensis Ecclesiae Episcopus ss.=Joannes DuProculus Segobriensis miensis Ecclesiae Episcopus ss. Ecclesiae Episcopus ss.=Ermaricus Janiobrensis (g) Eccle-
W
<*)
(0
(<0
V)
(#)
260
sise
APNDICE
Episcopus ss. a Simplicius Caesaraugustanae Eeclesirr* Episcopus ss.=Constantius Portucalensis Ecclesiae Episcopus ss.=Simplicius Urgellitance (a) Ecclesiae Episcopus ss.=AAg\apius Cordobcnsis sterisAucensis Ecclesiae Episcopus ss. Slephnnus Eliberritanae Ecclesiae Ecclesiae Episcopus ss. Episcopus ss.=Petrus Archabicensis Ecclesiae Episcopus ss. Wiligisclus Valentinas Ecclesiae Episcopus ss.=Johannes Sunila Besensis Eclesiae Belensis (b) Eclesiae Episcopus ss. Episcopus ss.=Philippus Lamicensis Ecclesiae Episcopus ss.= Aquilinus Ausonensis Ecclesiae Episcopus ss. =Dominicus Hiriensis Ecclesiae Episcopus Bs*t=Sepgis Karcbassonensis Ecclesiae Episcopus ss. = Basilius Hilipensis Ecclesiae Episcopus ss.=Lcuthenus Salamanticensis Ecclesiae Episcopus ss.=Eulalius Ilhalieensis (c) Ecclesiae Episcopus ss.=rJulianus Derlhosanus Episcopus ss.=Froisclus Episcopus ss.r= Theodorus Vastilanus Episcopus ss.=Petrus Iliberritanus Episcopus ss.=Beccila Lucensis Episcopus ss.=Petrus Segobiensis Episcopus ss.=rGardingus Tudensis Episcopus ss. r=Tigridius Agathensis Episcopus ss. =Jrgio Portugalcnsis (d) Episcopus ss.=:Lilliolus Accitanus Episcopus ss.=Celsinus Valentinus Episcopus ss.=Thcodorus Castolonensis Episcopus ss.=Belalus Tuccilanus Episcopus ss.=Pr oto genes Sagonliae Episcopus ss.=Mummus Kalachorritance (c) AliciusGerundensis Episcopus ss.= PossidoEpiscopus ss. nius Eminiensis Episcopus ss.=Talarius Asloricensis Episcopus ss. Agripinus Lutevensis (f) Episcopus Provinliae Galliae ss.=Lilliolus Pampalonensis (g) Episcopus ss.=Gaianus Ar- cbipresbiter Empuritanae Ecclesiae agens vicem Domini meii r Fructuosi Episcopi.=Servandus Diaconus As!igitanae Ecclesise agens vicem Domini mei Pergasi Episcopi ss.=Ildemirus Archipraesbiler Auriensis Ecclesiae agens vicem Domim mei Lopati Episcopi ss.=Genesius in Cbrisfi nomine Archidiaconus Ecclesiae Magalonensis agens vicem Domini me
(a)
(/)
(<.)
G. Urgillitanae.
Certe Valeriensis. (V. Florez en Valeria.)
G.
Italiensis.
{(1)
Argiowitlus Portucalensis.
(e)
(/)
lg)
DE DOCUMENTOS.
2f)
Boeti Episcopi ss. Valerianus Archidiaconus Ecclesiae Ne~ mau$en$i$ (a) agens vicem Domini mei Peladi Episcopi ss.= laudem Hllame al fin las Homilas de San Leandro Ecclesiae ob conversionem gentis. Synodus IV. Toletana LXVI. Episcoporum habita.
Tit.
Tit.
delin,
quanlur, ele. =En el cuerpo llega hasta el tit. LXXVII y este es el ltimo del ndice que est diminuto. =Gcsl<\ Synodaiia in Toletana urbe apud concilium LXVI. Episcoporum Hispanice et Gallie provintiarum edita anno III. reinante domino noslro gloriossisimo principe Sisenando die nonis
tanus Episcopus ha?c statuta subscripsi.=Sclua NarbonenStephanus Emerilensis sis Melropolilanus Episcopus ss. Metropolitanus Episcopus ss. Justus Ecelesise Tolelanse
Metropolitanus Episcopus ss. Ecclesia? Bracharensis Metropolitanus Episcopus ss.=Audax Ecclesia? Terragonensis Metropolitanus Episcopus ss.=Stephanus AuPetrus Bitcrrensis (b) Episcosonensis Episcopus ss.
= = = Julianus
pus ss.=Accutulus Helenensis Episcopus ss. =Hormitus (c) Calantius Palentinus EpiscoGerundensis Episcopus ss. Vigthinus pus ss. =Clarentius Accitanus Episcopus ss. Bigaslrensis Episcopus ss.=Sisulphus Impuritanus (d) Episcopus ss.= Bonifa Cauriensis Episcopus ss. =Hilarius Complutensis Episcopus ss. =Eusebius Bastitanus EpiscoGabi us Calagorritanus (e) Episcopus ss. Johanpus ss. nes Heleplensis Episcopus ss.=Sisisclus Helborensis Episcopus ss. =Marcelus Urcitanus Episcopus ss.=Deodatus Agabrensis (f) Episcopus ss.=Johannes Derlhosanus Episcopus ss.=Eusebius Valeriensis Episcopus ss.=Leodefredus Cordovensis Episcopus ss.= Jachobus Menlesamis EpiGermanus Dumiensis Episcopus ss. scopus ss. Samuel
(")
G. ISeumasensis.
w
w
w
G. Beterrensis. G. Nonnitus.
G. Sisnlfus Emporeatanus. G. Calahonitaiius.
w
w
G. Egabrensis.
262
APNDICE
Hiriensis Episcopus ss.=Proi'ulurus Lamecensis Episcopus ss.=Servus Dei Chalabriensis (a) Episcopus ss. Montensis Egithaniensis Episcopus ss.= Remesanius Nemausensis (b) Episcopus ss.=Concordius Asluricensis Episcopus ss.=Ilanarius Urgellitanus (c) Episcopus ss.=Eugenius Egarensis Episcopus ss.=Florentinus Sisabitanus Episcopus ss.=Theodig-ius Abhelensis Episcopus ss. Abentius Asligifanus EpiPcemenius (d) Asidonensis Episcopus ss.= scopus ss. jEtherius Heliberritanus (c) Episcopus ss.=Anatholius Lutevensi} (/") Episcopus ss.=Fructuosus Hilerdensis Episcopus Episcopus ss.=Mustass. =Perseverantius Caslilonensis cius Valentinus Episeopus ss e= Viarieus Olissiponensis Episcopus ss.=Antonius Egobriensis Episcopus ss.=An siulfus Porlugalensis Episcopus ss.=Serpentinus Ilicitanus Suabila Oretanus ss. =Metopius Brilhaniensis ss.= ss. Anastasius Tudensis ss. Elpidius (g) Thirassonensis ss.= Osdulfus Osenssis ss.=Braulio Csesaraugustanus ss.=Anscricus Segobiensis ss.=Ildisclus Segonthiensis ss.=Eparcius Hilalicensis ss.= Laussus Besensis ss.= Modanus (h) Hiccila Salamanticensis ss. Vasionius (i) Pacensis ss. Lucensis ss.= Egila Uxumensis ss.=Centaurus Prsesbyter Vicarius Fidenti Tuccitani Episcopi ss.=Renatus Archi-
prcesbyter Vicarius Ermulfi Colimbricnsis (j) Episcopi ss.= Marchus Praesbyter Vicarius DD. (k) Auriensis Episcopi Johannes Prsesbyler Vicarius Severi Barchinonensis ss. Episcopi ss.=Domarius Archidiaconus Vicarius Carteri Ar chavicensis Episcopi ss..=Stephanus Archidiaconus Vicarius Genesi Magalonensis Episcopi ss.=Donnellus Archi-
ss.
w w
W
V)
G. Lutibensis.
W W
(')
G. Ilpidius. G. Modarius.
G. Vasconius. G. Conimbriens. David.
U)
9)
Domini
.=De
institutione
Tit.
IX.=De
cesso.=Subscriplioncs Episcoporum.
Toletanoe Ecclesise provinKartaginensis Melropolitanus Episcopus his comunibus decrelis annuens subscripsi.=Ego Conanlius Sanctae Eclesioe Palentina? Episcopus simililcr.=Ego Clarenlius Accitanus Episcopus simil. =Ego Bigithinus Bigaslrensis Episcopus ss.=Ego Eusebius Vastitanus (a) Episcopus ss Ego Hilarius Complutensis Episcopus ss. =Ego Marcellus Arcitanus Episcopus ss.=Ego Florencius Sitabitanus Episcopus ss.=Ego Braulio Caesarauguslanus Episcopus ss.= Ego Ola Barch ino}iensis(b) Episcopus ss.=Ego Hilpidius Thirassonensis Episcopus ss.=Ego Mustacius Valentinus Epitie
scopus ss.=Ego Viaricus Olisiponcnsis Episcopus ss.^Ego Eusebius Valcriensis Jacobus Metesanus (c) Episcopus ss. Episcopus ss.=Serpenlinus Hilacitanus (d) Episcopus ss.= Amanungus Aucensis Suabila Orelanus Episcopus ss. Episcopus ss.=Egila Oxumensis Episcopus ss.=Ansericus Segobiensis Episcopus ss.=Ildisclus Segonliensis Episcopus ss.=Antonius Dianiensis Episcopus ss. =Aspalius in Christi nomine prsesbiter agens vicem Domini mei Perseveranti Episcopi his decrelis annuens ss.=Pclrus Diachonus agens vicem Domini mei Antonii Episcopi ss. Concilium Toletanum VI. universale in Ecclesia S. Leocadise Martyris sub die V. idus januarii anno gloriosi regis et triumphatoris in Christo Chintillani secundo era DC.LXX se-
plima.
Tit.
I.=De
actionibus in confirmatione concilii datis.=Subscriplione Episcoporum. Ego Scluva etsi indignus Narboncnsis Episcopus in his constitu ionibus nobis cdilis subscripsi.=Ego Julianus Ecclesiae Bracharensis Episcopus simililer. == Ego Honoratus
Tit.
XX.=De graliarum
Deo
el Principi
(a)
(fr)
(c)
(</)
G. IliciUnus.
=
2G4
APNDICE
Spalensis Episcopus similiter.=In nomine Domini ego Protasius snete primee Sedis Terragonensis (a) Ecclesise inmrito
Episcopus ss.=Ego Chonantius (b) Ecclesise Palentinas EpiVitiginus (c) Bigastrensis Episcopus ss.=Accutuscopus ss. lus Helenensis Episcopus ss.=Johanes Heleplensis Episcopus Sesullus ifmpuritan (d) Episcopus ss. ss. Leude fredus Bonia Cauriensis Episco(e) Cordobensis Episcopus ss. pus. =Eusebius Bastithanus Episcopus. =Hilarius Complutensis Episcopus. =zj3Cobus Metesanus (f) Episcopus. =Johannes Sisisclus Elborensis Episcopus. Dertosanus Episcopus. David Auresinus Episcopus. =Elpidius Thirassonensis Episcopus. =Osdulfus Oscensis Episcopus. =Fructuosus Hilerdensis (g) Episcopus. =Deodatus Egabrensis Episcopus. =Profuturus Lamicensis Episcopus. =Pimenius Asidonensls Episcopus. =Servus Dei Calabriensis Episcopus. =Anatholius Lutevensis (h) Episcopus. =Suabila Oretanus Episcopus. =Montlensis Egitaniensis Episcopus. =Ilcila Salamanticensis Episcopus. Asiulfus Portug'alensis Episcopus. == Serpentinus Helicitanus Episcopus. =Braulio Caesaraugustus Episcopus. Ansericus Segobiensis Episcopus. =Viaricus Olisiponensis Episcopus. =Guda Tuccitanus Episcopus. =Anastasius Tudensis Episcopus. =Egila Uxomensis Episcopus. =Ildisclus Vaschonius (i) Lucensis Episcopus Segoliensis Episcopus. (j).=Eparlius Italicensis Episcopus. =Renatus Chonimbrien-
Dunila Malacitanus Episcopus. =Oscandus sis Episcopus. Asturicensis Episcopus. =Justus Accitanus Episcopus. =Domninus Ausonensis Episcopus. =Golhomarus Iriensis Episcopus. =Farmus Vesensis Episcopus.
= Ola Barchinonensis
(k)
(a)
()
(c)
{d)
(e)
(f)
(g)
(/)
(/)
(y)
(/)
G. Oa Karcinonensis.
I)E
DOCUMENTOS.
2G5
Episcopus. Guindisclus (a) (b) Episcopi Emeritensis. Petras agens viccni Anlonii Episcopi Segobriensis. Domariiis Presbyter agens viccm Karteri Episcopi rchabicensis (d).=Citronius Presbyler agens vicem Gabini Episcopi Kalati
gorritani (e).=Severinw (f) Diaconus agens vicem Mustaci Episcopi Valentina?. Ecclesia?.
Concilium Toletanum VlI.=In nomine Domini Synodale Decretum in Tolelana urbe XXX. Episcoporum Concilium gestum anno V. clemenlissimi Domini nostri Chindasvinti
Regs die
Tit.
era
DC.LXXXn.
I.=De
Tit. Vi. De convicinis Episcopis in urbe regia commorandis.=Subscripliones Episcoporum. Horonlius in Christi nomine Sanclse Ecclesise Emeritens is Metropolitanus Episcopus haec statuta definicns ss.=Ego Antoninus (g) Dei misericordia Sancta? Hispa lensis Ecclesiae Metropolitanus Episcopus ss. similiter. Eugenius Sanctse
Ecclesiae Tolelana?
Episcopus
similiter. =Protasius
Terrago-
neosisEcclesia? Metropolitanus similiter. =Hilarius Complutensimiliter. =Sisisclus Elborensis Episcopus simi=Ricimirus Dumiensis Episcopus similiter. =:Deodatus Egabrensis Episcopus similiter. Eparcius Hitalicensis (h) Episcopus similiter. =Stephanus Astigitanus Episcopus similiter. =Tagoncius Valeriensis Episcopus similiter. =Egila Uxumensis (i) Episcopus similiter. =Anserieus Segoviensis Episcopus similiter. =Guidericus (j) Segontiensis Episcopus simiiter.=Winibal Ililicitanus (k) Episcopus similiter. =Maurusiu Oretanus Episcopus similiter. =Estocius Abhelensis Episeosis
liter.
Episcopus
(a)
{b)
(c)
G. Gundisclus. G. Oronti.
G.
Wamba.
Calagorritani.
(d)
(e)
(/)
()
(A)
(i)
G. G.
Siverinus.
G. Antonius. G. Itacensis.
G. Oxomensis.
G.
Widericus.
G. Ilicitanus.
(/)
(/)
=
266
APNDICE
similiter. = Johannes
Cauriensis Episcopus similiter. pus Servus Dei Egeredus Salamanticensis Episcopus similiter. Waschonius (a) Lucensis Calabriensis^ Episcopus similiter. Episcopus similiter. Gothmarus Iiriensis (b) Episcopus siFarmus Vescensis (c) Episcopus similiter. ^Sonmiliter. Gudesleus Aurienra Brithaniensis Episcopus similiter. sis Episcopus similiter. =Witiari&us Lametensis Episcopus Armenius Egitanus Episcopus similiter. =Adisimiliter. Anianus Valentinus mirus Tudensis Episcopus similiter. Donum Dei Empuritanus Episcopus Episcopus similiter. Archiproesbyter agens vicem similiter. =Ego Valentinianus Domini mei Leudefredi Cordobensis Episcopi haec slatuta deCrispinus in Cbrisli nomine Abbas agens finiens subscripsi. vicem Domini mei Candidati Episcopi Astoriensis (d) ss.= GuiliesusPrsesbyler agens vicem Domini mei Pimeni Episcopi Asidonensis ss.=Paullus Prsesbyter agens vicem Domini mei Nefidio Lisponensis (e) Episcopi ss.=Magnus Prsesbyter agens vicem Domini mei Marci Episcopi Castelonensis hcec statuta definiens ss.=Constantius proesbyter ag'ens vicem Domini mei Teuderedi Episcopi Pacensis ss.=Reparatus Prcesbyter ag'ens vicem Domini mei Ccetheri (f) Episcopi Heliberritani ss.=Clemens Diaconus agens vicem Domini mei Johannis Episcopi Heliplensis ss.=Ambrosius Diachonus agens vicem Domini mei Giberici Episcopi Mentesani ss.=Egila Diachonus agens vicem Domini meiBiligini Episcopi Bigastrensis ss.=J/aacellus (g) Diachonus agens vicem Domini mei Dumilani (h)
Episcopi Malacitana? Ecclesise subscripsi. In nomine Domini gesta Synodalia LII. Episcoporum in urbe regia celbrala die Vil. Kalendarum Januariarum Era anno V. Orthodoxi atquc gloriosi et vera clementia? dignitale perspicui Recensvinti Regis. =Item subscripliones Episcoporum. =HorontiusEmerilensis Melropohta-
(a)
(b)
(c)
(J)
(e)
{f)
(h) (f)
Dunitani.
=
2G7 1)E DOCUMENTOS. =Anlonius Hispalensis Metropolitanus Epius Episcopus. bcopus.=Eug-enius regia? urbis Episcopus. =Polamius Bracharensis Episcopus. ^Gabinus Chalagorritanus Episcopus. partius Italicensis Episcopus. =Ansericus Segobiensis
Episcopus. =Dumita (a) Malacitanus Episcopus. =Dato (b) Jerundensis Episcopus. =Slcphanus Agilanus Episcopus. Tagoncius Valeriensis Episcopus. =Donum Dei Jmpuritanus Episcopus. =Winibal Helicilanus Episcopus. =rJohannes Cauriensis Episcopus. =F)ordius Segobiensis (c) Episcopus. Egeredus Salamanticensis Episcopus. =Marchus Caslelonensis Episcopus. =Georgius Agalhensis Episcopus. =Vincentius Tucitanus Episcopus. =Sclua Egitaniensis Episcopus. Guidericus Segonlinus Episcopus. =Candidatus Ausluriciensis [Episcopus. =Dadila Complulensis Episcopus. =Alhanasius Selabitanus Episcopus. =Goericus Ausonensis Episcopus. =Maurusius Orctanus Episcopus. =Abientius Elborensis Episcopus. =Filimirus Lamicensis Episcopus. =Servandus Helipplensis Episcopus. =Silvester Carchassonensis Episcopus. =Nia (d) Heliberritanus Episcopus. =Wadila Vesensis Episcopus. rrrAmanungus Abelensis Episcopus. =Afrola Dertosanus Episcopus. =Adeodatus Pacensis Episcopus. =Bacauda Egabrensis Episcopus. =Felix Valenlinus Episcopus. =Fossorus (e) Cordobensis Episcopus. =Froila (/) Menlesa-
nus Episcopus. =Giberius Bigastrensis Episcopus. =Maurellus Urgellitanus Episcopus. =Ermcfredus Lucensis EpiscoPalenlinus Episcopus. =Celedonius Ka=Lilorius Aucensis Episcopus. =JuIialabriensis Episcopus. nus Accitanus Episcopus. =Sonna Auriensis Episcopus. Servus Dei Vaslitanus Episcopus. =Sisimbertus CorimbrienTaio Caesaraugusanus Episcopus. sis (h) Episcopus. Eusebius Oscersis Episcopus. =Balduigius Archavicensis tem Abbates.=Fugitivus Abba. Anatolius Episcopus.
pus. =Ascharius
(g)
w w
w
w
G. Dunila G. Taio.
G. Segobriensis.
G. A a.
w
w
2)8
APNDICE
Abba. =Hensitius (a) Abba.=Simpronius Abba.=Quiriacus Abba. =Johan nos Abba. =Hildevonsus (b) Abba.=Euinerius Secundiaus Abba. Marcellinus Al)la.=Morarius Abba. Archipresbyter Toletanus.=Siliculus Primiclerius.= Osdulis Abba Ricimirii Episcopi Eclesias Dumensis (c).=Servandus Archipresbyter Vincentis Episcopi Eg-arensis.=Gudescalcus Presbyler Egilani Episcopi Oxomensis.=Macterius PresVictorinus Presbyter biler Sonnanis Episcopi Brilaniensis. Benedicti (d) Episcopi Tudensis.=Gutericus Diaconus Gaudoloni Episcopi Hilerdensis.=Conancius Diaconus Maurelli aniel (e) Diaconus Vincibili Episcopi Episcopi Diznensis. Hiriensis.=Sag arellus Diaconus Saturnini Episcopi Ossonobensis.=Item ex viris illustribus OlTicii Palalini.=Hodoacrus Comes Cubiculariorum et Dux.=Ofilo Comes Cubiculariorum et Dux.=Adulfus Comes Scanliarum et Dux.=rBabi-
=D
et Procer. Astallus Comes et Procer. =Ella Comes Dux.=Ataulus Comes et ,Procer.=Paulus Comes Notariorum.=Evantius Comes Scantiarium.=Euredus Comes et Palrimoniorum. Richila Comes Procer. Afrila Comes
lo
Comes
et
riorum.=Froila Comes et Procer. =Hllanse todas las Actas y Decretos del Rey. Synodus IX. XVI. Episcoporum in Toletana urbe post diem Kalendarium novimbrium anno VIL Recensvinti Principis in Baslica Sane Maras Virginis Era DC.LXI1I.= g-loriosi TU. I.=Ut de rebus Ecclesias nichil Episcopi auferant et qualiter prxima fundatoris Eclesiarum sollicitudinem g erant.=Tit. XIIII.=Ut baptizati Judei cum Episcopos celebrent dies festos.=Subscripliones Episcoporum. =Eug-enius regias urbis Melropolitanus Episcopus.=Taio Caesaraugustanus Episcopus. =Mascus Castelonensis Episcopus.=\VinibaI Elicitanus Episcopus.=Guidericus Seg-ontinus Episcopus.=Mauriesus Oretanus Episcopus.=:Dadila Complutensis Episco,
()
w
w
(d)
Urcitani.=Sindigis
=
269
DE DOCUMENTOS.
pus.=Felix Valcntinus Episcopus. =Balduigius ArchavicenEusisis Episcopus. =Maurellis Urgellitanus Episcopus. ciusSogobriensis Episcopus. =AlhanasiusSclabitanus EpiscoValdelredus Menpus. =Guierius Bigaslrcnsis Episcopus.
tesanus Episcopus. =Magnarius Accilanus Episcopus. =Sleplianus Valeriens9 Episcopus. =Ilem Abbates.=Fugilivus HildefonAbba.=Eumerius Abba.=Ilem Joharmcs Abba. Abba. =:Jarcellus (a) Tolda us Arsus Abba.=Morarius
chipresbyter.=Silicolus Primicleriu8=Daniel Diaconus Marcelli Episcopi Ecclese Urcitanae.=Item ex viris illustribus OITicii Palatmi.==PauIiis Comes Notariorum.==yitherius Comes Cubiculariorum.=Ella Comes et Dux.=dR,ichila Comes
Patrimoniorum.=^Z fin de las actas dice: Consummatum est hoc sanctum concilium die VIII Kalendarum dicimbrium auno ut supra. In nomine Domini habita Synodus ib Toletana Urbe die Kalendarum Decimbrium, -anno VIII. gloiiosi Domini et reli
giossisimiRecensvinti Principis Era DC.XCIIII.=Tit. I.=De celebritate festivitatis Dominicse malris.=Tit. VI. De his qu in parva etate coram parentibus religionis habilum tenuerint. =Inlerfuerunt huic sancto Concilio Ponlifices numero XV.=
Subscriptiones Episcoporum.=Eug-enius regise urbis Melropolitanus Episcopus. =Fugilivus Hispalensis Metropolitanus
Episcopus. =Fructuosus Bracharensis Metropolitanus EpiWidericus (b) scopus. =Marchus Castelonensis Episcopus. Segotiensis Episcopus. =Maurusius Oretanus Episcopus. Guitarius (c) Elenensis Episcopus. =Dadila Complutensis Episcopus. =Egeredus Salamanticensis Episcopus. =Quiricus Barchinonensis Episcopus. =Cesarius Olisiponensis Episcopus (c?).=Balduigius Archa vicensis Episcopus. =Eusitius SeErmefredus Lucensis Episcopus. gobriensis Episcopus. Accilanus Episcopus-. Alpidius (e) Asturicensis Magnarius Episcopus. =Hosimus (/) Elborensis Episcopus. =Stephanus Valcriensis Episcopus. =Flavius Portugalensis Episcopus.
w
m m
&
(/)
G. Marcellinus.
G. Vidcricus.
G. Witlarius
G. adit: Atanasius Sitabitanus.
d)
G.
llpidius.
G. Zosiinus.
270
APNDICE
Marlinu* Argefredus Abba Egilani Episcopi Oxomensis. Mentesani.'=Egila Prasbyter Gibeni Abba Valdefredi Episcopi Bigastrensis.=Agricius Diaconus Gui(a) Episcopi Ecclesiae Episcopi Ecclesia3 Elicitanae.=Daniel Diaconus Marnibaldi
celli
Episcopi Urcitani. .,..,, loleConcilium Toletanum XI.=Gesta Synodalia Concilu [XVII. Episcopis anno quarto tani XI acia in urbe regia VII Idus Nuvem-^ regni gloriosi Principis Guambanis sub die
brisEraDCCXIII.
Tit.
I.
Ne tumultu Concilium
agitetur.==Tit.
r_ XVI. De re-
consumalione Concilii.=Subscriptio-
regice Metropolilanus nes Episcoporum.=Ego Quiricus urbis Sinodalia nobis definita ss.=AlhaEpiscopus ha?c gesta haec gesta sindica nasius Sitabitanae Ecclesie Episcopus. ss.=Argemundus Oretance Ecclesie Episconobis definita Episcopus ss.=Lwsimiliter ss.=Johannes Bigastrensis
pus
Oxomensis Episcopus ss.=Leander Ilicitanas ss.=ConcorEpiscopus ss.=Palmacius Urcitanus Episcopus Episcopus ss.= JEtherius (r) \ aslitanus dius Palentinus Episcopus ss.=Felix Episcopus ss.=Acisclus Complutensis Episcopus ss.=Richila Accitanus Episcopus ss.= Dianensis ss.=Memorius Segobriensis Ro-atus Biacensis Episcopus ss.=Egica Segociensis Episcopus ss.=GaudenEpfscopus
discalcus (&)
Julianus indignus Abba haec cius Valeriensis Episcopus ss.=? Dei nu(u Sinodalia a nobis definita ss.=Inviolatus gesta
[a)
(A)
(c)
(rf)
G. Gibeni. G. Gtuscalcus.
G. Elerius.
G. Se^obiensis.
G.
fe)
E 8 ;ia.
271 DE DOCUMENTOS. Ervig Regs Era DCC.XVIHI.=Tit. I. De agnila et confrmala praelectione fasligii principalis.=Tit. XII. De interdicto tcmporis constituti quod dobeat Concilium celebran. =Interfuerunt huic sancto Concilio Pontfices numero XXXV. Subscriptiones Episcoporum.=Ego Julianus Dei gralia Ilispalitanse
tanus Episcopus eimititar. ==Lua (a) Bracharensis Episcopus ss.=Stephanus Emeritensis Episcopus ss.= Asfalius
Avelensis Episcopus ss.=Leander llicitanus Episcopus ss. r=Palmacius Urcitanus Episcopus ss.=Concordius Palentinus Episcopus ss.=RichiIa Accitanus Episcopus ss.=Simpronius Archavicensis Episcopus ss,=Memorius Segobriensis Episcopus ss. =Spandeus (6) Ilalicensis Episcopus ss.= Gela Eliplensis Episcopus ss.= Tructcmundus Helborensis Episcopus ss.=Isidorus Setabitanus Episcopus ss.=Gaudencius Valeriensis Episcopus ss.=Deodalus Segobriensis (c) Episcopus ss. =Genitivus (d) Tudensis Episcopus ss. Froaricus Portuchalensis Episcopus ss.=Felix Hiriensis (^Episcopus ss.=Antunianus Baslensis (/) Episcopus ss.=Proculus Bigastrensis Episcopus ss.=Atala Cauriensis Episcopus ss. Providencius Sala=Reparatus Vesensis Episcopus ss. manticensis Episcopus ss.=Sisevadus (g) Tuccitanus Episcopus ss.=Ergibadus (h) Heliberritanus Episcopus ss.=Ella Severianus (i) Oxomensis Segontiensis Episcopus ss. Episcopus ss.=Johannes Pacensis Episcopus ss.=Teudulfus Asligitanus Episcopus ss.=Samuel Malacitanus EpiscoGundulfus Lamecensis Episcopus ss.=Eufrasius pus ss. Lucensis Episcopus ss.= Tender icus (j) Assidonensis Episcopus ss.=Baldefredus Abba.=Florencius Abba.=Gratinus
w w
w W
G. Liuba.
G. Sperandeo. G. Segobinsis. G. Genetivus. G. Iriensis. G. Bastitanus. G. Sisebado.
(0
is)
W
(0
G. Argibado. G. Siverianus.
G. Theodoracis.
272
APNDICE
Episcopi Complutensis Ecclesue vicem Doinini mei Gildemiri Prassbiter agens vicem Domini mei Fcliss =E-o Vincentius ss.=Austurius Diaconus agens vicem cis Epfscopi Dianensis meiValentini ss.=Ego Sesullus [a) OsDitaUs Episcopi Domini inierfui annuens ss.=Ego Recharedus quibus
luec institua
simiiter
ss.=Ego ss.=Ego Witza ss.=Ego Wimar smil. simil. ss.=Ego Saiamirus smil. Teudila ss =Ego Ostrulfus ss.=Ego lldigisus simil. ss. (6)=Ego
Bg.-Bgo Teudefredus
Arlplinbus
Gesta
ss.=Ego Ataulfus
simil ss.
Era die pridie Nonas Nuvembns vio-ii Principis sub intestimonio dignitatiseis quosprofanatio I|it I de reddito =lit. Allll. cumPaulo traxit in societale thirannidis
fidelitatis
Apostolorum Petri
IIII.
^f
ni
\^\^7
DCC.XXI.
D "negratiarum
etPrine*^
XLV1IL-
Succiones
!ta
Liuba Bracharensis et Dunobis defln ta susbcripsi.=Ego ss.-Stephanus Ementensis Episcopus simiensis Episcopus Hispalensis Episcopus smil. =Leander Ute ^Floresindus 8mil.=Palmacius Urcilanus EpiscoHUicitanus Episcopus
EcS
=Antumanus Vasti Cordovensis Episcopus smil. <) Assidonens 7mus (d Episcopus simil. Episcopus sim.= Aucensis Fnlscoous simil.=Stercorius Egiditanus Episcopus simil. =Monefonsus G^a Episcopus simil.= E^copus s'mil. JroadcusPortugalensis Complutensis HwOretanus Episcopus simil. =Agricius Episcopus smil. Bigastrensis simU =Proculus Biterrensis Episcopus simil. =Cresciturus
mulus
(c)
p-si^
- *****
SenS
Spus
Konibrensis
(a)
(/,)
G.
Sesuldiis.
simil.
(c)
(,/)
G. Mumnaolus. G. Baslilanus.
G. Tuderacus.
G. Segontiensis.
(e)
Ifj
DE DOCUMENTOS.
Reparalus Vescnsis Episcopus *um\.=SintiuIph-us (a)
273
Itali-
Gumlulius Lameceosi$ Episcopus simil. Flix Hiriensis Episcopus simil. =Bolli!us Oxonobensis Episcopus simil. Eufrasiua Bicensis Episcopus simil. =Johanncs Pacensis Episcopus simil. OppaTudensis Episcopus simil. =Asturius Sitabilamis Episcopus simil. =Deodatus Segobiensis Episcopus simil. ==Tructemundus Elboreusis Episcopus simil. =Sisebado Tuccilanus Episcopus simil. =Vincenlius Magalonensis Episcopus simil. =Onigisis Avelcnsis Episcopus simil. =Teudulphus Astigitanus Episcopus simil. = Gratinus Egabrensis Episcopus simil. Sarmata Valcnlinus Episcopus simil. Onemundus Salamanticcnsis Episcopus simil. =BrandilaLamuiobriensis Episcopus simil. =Florus Mentesanus Episcopus Oliba (b) Scgobriensis Episcopus simil. =Euredus simil. Ara Olisiponcnsis Episcopus Hilcrdcnsis Episcopus simil.
Abba.=Faustinus Abba.= Gabriel Abba.= Flix Abba.=Guisandus Abba =Geroncius Abba.=Castorius Abba.= Sisibcrtus Abba.=Geroncius Abba.=Vincentius Primiclerius.^Vicarii Episeoporum.=Paccatus indignus Abba agens vieem Suniefrcdi Narbonensis Episcopi hsec insoluta Synodalia ubi interfui et subseripsi.=Spansandus Archidiachonus Vicarius Cipriani Episcopi Terragonensis ss.= Laulfus Diaconus Barchinonensis Episcopi S. (c)ss.=Sisibertus iaconus Ansemundi Episcopi de Luteva (d)ss.=Tredebadus Abba Vicarius Alderedi Caesarau gusta ni Episcopi ss.
simil. =Absalius
=Veremundus Abba Clariliensis (e) Episcopi ss.=Gratianus Presbyter Johannis Egarensis Episcopi ss.^Sisuldus Abba Stephani Karcassensis Episcopi ss.=Audericus Presbyter Rogali Biaciensis Episcopi ss. =Sicorius (f) Abba Gaudilani Impurilani Episcopi ss.=Stabilius Abba Jacobi Gerundensis Episcopi ss.=Baroncellus Diaconus] Anteri Tharassonensis
(g)
()
(*)
G. Cuniulfus. G. Olipa.
G. Diac. Sidali Barchin. Epi.
w w M
(/')
*)
G. Tirassonen.
XI.
T<
18
274
APNDICE
Episcopi ss.=CixaPrcsbyter Guiscfredi Ausonensis Episcopi ss.=Johannes Abba Aregnei Aucensis Episcopi ss.=Felix
Abba
=Samuel
Abba
Preesbyter
Eufrasii Kala-
gorritani Episcopi
Episcopi ss.=Vincomalus Diaconus Athalani (a) Episcopi Pampalonse ss.=Audeberlus Abba Guiciscli (b) Oscensi Epi-
Abba Aureli Asturicensis Episcopi ss:== Habitus Diaconus Potentini Berecensis Episcopi ss.=Tuentius Prsesbyter Richiiani Accitani Episcopi ss.=Florentinus
scopi ss.=Leopardus
Urg-ellitani Episcopi ss. Vincentius Gaudentis Valcriensis Episcopi ss.=Item ex viris illuAbba slribus officiiPalalini.=Ostrulfus Comes hoec institua ubi interfui annuens subscripsi.=:Vademirus Comes Scantiarum et
Prsesbyter Leuberici
Dux.=Arg-emirus Comes Cubiculi et Dux.=Recharedus Comes Scantiarum et Dux.=Eg-ico Comes Scantiarum et Dux.= sidorus Comes Thesaurorum et Dux. = Sisebutus Comes Scantiarum et Dux.=Valdericus Comes Toletanus.=Vitalis Comes Patrimonii.=Cixila Comes Nolariorum.=Sinfredus Comes Scantiarum et Dux.=Gisclamundus Comes Stabuli.= Wiliangus Spatarius el Comes. =Adeliubus Comes Scantiatiarum.=Teodila Procer. =Salamirus Comes Scantiarum .= Staulfus Comes Cubiculariorum. Nilacus Spatarius et Comes. =Severinus Comes Spatariorum.=Audemundus Procer. =Sisemirus Spatarius Comes et Dux.=Trasericus Spatarius et Comes. =Torresarius Comes Spatarius. =Recaull'us
Procer.
Provintioe adsistentes eliam Vicariis Proesulum in
Gesta Synodalia quae acta sunt a Praesulibus Karlag-inis Urbe Tolein Ecclesia Beatoe Virgnis Marine sub die XVIII Kalentana dasDecembrisannoV. gloriosiPrincipisErvigiiEraDCC.XXII. =Tit. I. De prsememorationi adgrgali concilii, et relatione
principalis edicti
relatione
gratiarum ad Dcum pro peracto Concilio. De Concilium die Dominico XII. Kalendis Decembris Peractum anno quo supra.=lnterfuerunt huic Sancto Concilio Pontfices numero XVlI.= Subscriptiones Episcoporum.=Juliamis
urbceregice Mctropolitanus Episcopus
subscripsi.
=Learider
(a)
[/>)
G. Attilani.
(i,
Gudiicli.
DE DOCUMENTOS.
275
Ilicitanus Episcopus ss.=Palmacius Urcitanus .Episcopus ss. =Richila Accitanus Episcopus ss.=Gaudenus Valeriensis Episcopus ss.=Rogalus Viatiensis Episcopus ss.=Deodatus Segobiensis Episcopus ss.=Anlunianus Vastitanus Episcopus ss.=Simpronius Archaviccnsis Episcopus ss.=EUa Segociensis Episcopus ss.=Gregorius Oretanus Episcopus ss.= Agricius Complulcnsis Episcopus ss.=Proculus Bigastrensis Episcopus ss.=Florus Mentcsanus Episcopus ss.=Sonna. Oxomensis Episcopus ss.=MarcianusDianiensisEpiscopus ss. =01ipa Segobriensis Episcopus ss. =Abbales.= Al falius (a) Dei nutu Abba haec gesta synodica nobis definilass.=Felix Archipresbyter simililer ss.=Geroncius Abba simil. ss.=Ga-
ss.=Castorius Abba simil. ss.- Sisibertus ss.=VicariiEpiscoporum.=Vi(ilianus Prsesbyter agens vicemDomini mei Cipriani Episcopi Terragonensis simil. ss.=Argebadus Abba Vicarius Cipriani Episcopi Terragonensis ss.=Johannes Abba Vicarius Suniefredi Episcopi Narbonensis ss.=Valdcmarus Diaconus Vicarius isdem Suniefredi Episcopi simil. ss.=Maximus Abba Vicarius Stephani Emeretensis Episcopi ss.=Boniba Abba Vicarius isdem Stephani suprafati Episcopi ss.=Requisindus Abba Vicarius Liubani Episcopi Bracharensis ss.=Gaudencius Abba Vicarius Floresindi Episcopi Spalensis ss =Gravidius Diaconus Vicarius Concordi Episcopi Palentini simil. ss.=Johannes Diaconus cognomento mbolatus Vicarius Sarmatani Episcopi
bricl
Abba
simil.
Abba
simil.
Synodus Toletana XV. LXI. Episcoporum acta I. anno serenissimi Ortodoxi Egicanis Principia sub die V. Idus Maias EraDCCXXVI.=Subscripciones Episcoporum. =Unus Julianus urbisregiaB Metropolitanus Episcopus ss.=Suniefredus Narbonensis Metropolitanus Episcopus ss.=Floresindus Spalensis Metropolitanus Episcopus ss.=Faustinus Bracharensis Metropolitanus Episcopus ss.=Maximus EmeretensisMetropolitanus Episcopus ss.=Hidalius Barchinonensis Episcopus ss. ^Concordias Palentina? Episcopus ss.=Mumolus Cordobensis Episcopus ss.=Richila (6) Accitanus Episcopus ss.=Gaudcncius Valeriensis Episcopus ss.=Cecilius Dertosanus Episcopus ss. Deodalus Segobriensis Episcopus ss.=Ervigius
(//)
'(/>)
G. Astalius. G. Rika.
27G
-
APNDICE
pus ss.=Greg orius Horetanus Episcopus ss.=Proculus B i^astrensis Episcopus ss.=SonnaOxumensis Episcopus ss.= Sarmata Valentina? Episcopus ss.=Marcianus Dianiensis Episcopus ss .=Johannes Avelensis Episcopus ss.=Gavinius Archavicensis Episcopus ss.=Samuhel I\Ialacitanus Episcopus ss.=Froaricus Porlucalensis Episcopus ss.=Guifredus Ausonensis Episcopus ss.=Emila Helieltanse qui et Dotara; Sedis Episcopus ss. Flix Hirionsis Episcopus ss.=Eufrasius Vicensis Episcopus ss .= Tenderais (a) Assidonensis Episcopus ss.=Wiliedeus Kalacorritanus Episcopus ss: Negocianus Trassonensis Episcopus ss.=Cuniuldus Italicensis Episcopus ss.=Geta Hetiplensis Episcopus ss.=Stercorius Aucensis Episcopus ss.=Basilius Bastenensis Episcopus ss.=GaudilaEmpuritanus Episcopus ss.=Euredus Hilerdensis Episcopus ss.r=Paccatus Biterrcnsis Episcopus ss.=Aure#
Episcopus ss.=Onemundus SalamanticenEpiscopus ss.=Spassandus Complutensis Episcopus ss. =Gunderieus Seg-onciensis Episcopus ss.=Johannes Heliberritanus Episcopus ss.=Abi'us rccnsis Episcopus ss.'== Wiliefonsus Vesensis Episcopus ss. =Savaricus (b) Gerundensis Episcopus ss.=Fructuosus Kauresinus Episcopus ss. =Anterius Seg-obriensis Episcopus ss.=Rogatus Biaciensis Episcopus ss. Balderedus Coesaraug-ustanus Episcopus ss. Adelfius Tudensis Episcopus ss.=TructemundusElborensis Episcopus ss.=Sisabado Tuccitanus Episcopus ss.= Atala Cauriensis Episcopus ss.=Johanncs Eg-arensis Episcopus ss.=Isidorus Setabiensis Episcopus ss.=Laudericus Olisiponensis Episcopus ss.=Miro Chanimbricnsis Episcopus ss.= Vincentius Dumiensis Episcopus ss.=Fioncius Lamecensis Episcopus ss.=Johannes Pacensis Episcopus ss. Constanlinus Egabriensis Episcopus ss.=Ilcm abbates.=Absalus Abba ss.=Felix Archepresbyler ss.=Gerontius Abba ss.= Gabrihcl Abba ss.=Kastorus Abba ss =Sisbefs Abba ss. Eulalius Abba ss.=Imbolalus Abba ss.=Adeodatus Abba ss.=Wisandus Abba ss.=Missacius Primiclerius ss.=Vicarii Episcoporum.=Sesuldus iudig-nus Archiprcsbylor Abba agens vicem Cipriani Terragonensis Episcopi ss.=Florpnllius Astoricensis
sis
(<?) (f>)
G. Temleracus.
G. Sabaricus.
DE DOCUMENTOS.
277
mis pnesbyter agens vicem Lcobericis Orgellitani Episcopi s.=Daniel Praesbyter Vicarius Agripio Ossonobensis Episcopi ss.=Seniulfus Abba Vicarius Flori Mentesani Episcopi ss. =Desiderius Praesbyter Vicarius Mandarbi Astigilani Episcopi ss.=Comites.=^Astrulfus Comes ss.=Wimar Comes simil.=Vitulus simil. =Tiasscmundus simil. =Baldericus simil.
=Naustus
dus
simil.
=Gisclamundus
simil.
=Sisul-
=Teudila. simil. =Sonna simil. Se verinus simil. Ara simil. =Trasericus simil. =Ega simil. =Suniemirus si-
mil.=Audemundus
In
similiter.
nomine Domini item Synodus Toletana XVI. in Praetoriensi Baslica Sanctorum videlicet Pelri et Pauli anno VI.
,
Orthodoxi Domni et Principis nostri Egiganis sub die VI. Nonas Maias Era DCC.XXXI.=llem Subscriptiones Episcoporum.=Ego Flix indignus Urbis regiae Episcopus hoec decreta Synodalia a nobis edita ss.=Ego Fauslinus indignus Hispalenses Sedis Episcopus simil. =Maximus indignus Emeritensis Sedis Episcopus simil. =Vera indignus Terraconensis Sedis Episcopus smil. =Fclix in Dci nomine Bracarensis atque Dumiensis Sedium Episcopus simil. =Gaudenlius Valeriensis Episcopus subscripsi.^Florus Mentesanus Episcopus ss.=Ervigius Betensensis Episcopus ss.=Fructuosus Auresenus Episcopus ss.=Suniagissius Lanmiobrensis Episcopus ss.=Gaudila Empuritanus Episcopus ss.= Bonifa Cauriensis Episcopus ss.^Arcontius Elborensis Episcopus ss.=Auredus Ilerdcnsis Episcopus ss. Gundericus Segontinus Episcopus ss.=Spanssandus Complutensis EpiWitisclus scopus ss. =Marianus Oretanus Episcopus ss. Uxomensis Episcopus ss. Valentince Episcopus ss.=Sonna =Gabinus Archabicae Episcopus ss.=Zaccheus Cordobensis Episcopus ss.=Anterius Segobriensis Episcopus ss.= Honorius Malachifanus Episcopus ss. Arvidius Astigitanus Episcopus ss.=Pappulus Eliplensis Episcopus ss.=Decentius Segobiensis Episcopus ss.=Habitus Urcitanus Episcopus ss.=Felix Calagorritanus Episcopus ss.=Conslanfinus Aucensis Episcopus ss.=Audebertus Oscensis Fpiscopus ss. =Adelphius Tudensis Episcopus ss.=Nepotianus Tirassonensis Episcopus ss.=Potentius Lucensis Episcopus ss.= Oppa Illicitanus Episcopus ss.=Johannes Egarensis Episcopus ss.=Honemundus Salamaticensis Episcopus ss.=Valderedus Caesaraugustanus Episcopus ss.=Involalus Dertosa
nclito et
278
APNDICE
us Episcopus ss.=>Arg-esindus Egitaniensis Episcopus ss. ^Isidoras Setabitanus Episcopus ss.=Johannes Abelensis Episcopus ss.==Theudisclus Biaciensis Episcopus ss. =Suniuldus (a) Italicensis Episcopus ss.=Wisifredus Ausonensis Episcopus ss.=Laulus Barchinonensis Episcopus ss.= Emila Conimbriensis Episcopus ss.=Leubericus Orgelitanus Episcopus ss.=Sisebado Tuccitanus Episcopus ss.=Iherontius Assidonensis Episcopus ss.=Basilius Bastitanus Episcopus ss.^Fionius Lamacensis Episcopus ss.=Gilimirus Gerundensis Episcopus ss.=Landericus Olissibonensis Episcopus ss.=Johannes Pacensis Episcopus ss =Centerius Eli berritanus Episcopus [ss.=Theudefredus Vesensis Episcopus ss.=Aurelius Asluricensis Episcopus ss.=Abbates. Gabriel misericordia Dei Abba hsec decreta Synodalia nobis edita ss.=Eulalius Abba ss.=Cervantius Abba. ss.=Braulio Abba ss.=Eug-enius Abba ss.=Vicarii Episcoporum.=:Vitulus Diaconus ag-ens vicem Domini mei Marciani Dianensis Ecclesioe Episcopi ss.=Vincomalus Diaconus Vicarius Marciani Pampilonensis Episcopi ss. =Crisces Pnesbyler agens vicem Agrippii Ossonobensis Episcopi ss.=Comites.=:Vitulus vir inluster Comes Patrimon et Dux haic decreta Synodalia nobis edita ss.=Wimar Comes ss.=Paullus Co-
mes ss.=David Comes ss.=Sisemundus Comes ss.=Theodohitus Comes ss.=Eg-a Comes ss.=Dumila Comes. =Teudulfus Comes ss.=Theudefredus Comes ss.=Requisindus Comes ss.=Ella Comes ss.=Big-esvindus Comes ss.=rAfrila Comes ss.=Audemundus Procer ss.=Theudemundus Procer
ss.
In
nomine Domini
incipit
cadia? recurrente Imperii anno religossisimi ac serenissimi Domini nostri Eg-icani Regs VIL sub die V. Idus Novembris Era DCC.XXXII. Tit. I. Deobservandis ostiis Babtisterii in initio Quadragessimse.=Tit. IX. De gratiarum actione =Faltan las subscripciones de los Obispos (b) .=Expliciunt Toletana Conciba XVII. Synodus Bracharensis I. VIH. Episcoporum regnante Domino nostro Jhesu Chrislo Era DVIIII. anno tertio Ariamiri
.
(a)
(/>)
G. Cuniuldus.
Desun etiam
in
Cod. Ger.
DE DOCUMENTOS.
279
Regs, die (Calendaran) Maarum,=Tit. I. De dampnationo Sabellina et Priscillianae baeresis.=Tit XXIII. De stabilitale kanonum et dampnatione eorum qui eos violare proesumpserint. Subscriptiones Episcoporum. =Lucretius Episcopus subscripsi.^: Andreas Episcopus ss.=Martinus Episcopus ss.
=Cortus
Episcopus
(a)
cecius Episcopus
ss.
Synodus Bracharensis II. XX. Episcoporum, regnante Domino noslro Jhesu Christo in Metropolitana Bracharensi Ecclesise crrente Era DC.X. anno II. Regis Mironis, die kalendarum Juniorum. TU. I.=Ut Episcopus ambulet per Diocesem suam, et ante XX. dies Psense Catecumini doceantur Simbolum.= Tit. X. Ut Proesbyter post cibum non teneat Missam pro mortuis.=Subscriptiones Episcoporum. =Martinus Bracharensis
,
Metropolitame Ecclesise Episcopus bis gestis subscripsi.^ Remisol Bisenis Ecclesiae Episcopus his gestis ss.=rLucecius Colimbriensis Ecclesiae Episcopus ss.=Adorich Egestanae Ecclesiae Episcopus ss.= Car diarius (6) Lamicensis Ecclesise Episcopus ss.=Vialor Magnetensis Ecclesioe Episcopus ss. tem ex Synodo Lucensi.=Nitigisis suiLucensis Metropolitanos Ecclesise Episcopus his gestis ss.= Andreas Herenensis Ecclesise Episcopus his gestis ss.=Wittimer Auriensis Ecclesise Episcopus smil. == Aila Tudensis Ecclesioe Episcopus simil.==Polimius Asturicensis Ecclesioe Episcopus simil.=Mailoch Britlonse Ecclesioe Episcopus sim. Sequitur Collectio Canonum MartiniDumiensis cumipsius Praefatone.=Tit. I. De electioneEpiscopi.=Tit. LXXXIII. Deexcommunicatis. Concilium Bracharense IV. quod factum est in Bracharensi urbe sub anno quarto gloriosi Domini nostri "Wambanis Res gis Era DCC.XIII.=Tit. I. De fide.=IX. De rectores Eccle*i;e
plus propria
quam
=Inlerfuerant
liuic
numero
XII.
=Subscriptiones Episcoporum. =Leodegisiusin Christi nomine Episcopus, cognomento Julianus, has conslilutiones secan(a)
[/')
G. Cottus.
G. Saidiuarius.
APNDICE
nobis
cum
mecum
subscripserunt
Deo
inspirante complacui
relegi,et subscripsi.
pus
ss.=Isidorus Aslnlicensis EpiscoEcclesise Episcopus smil. ss.=Rectog-enis Lucensis Episcopus simil. ss.=Hidiulfus qui
Ecclesise
simil.
Episcopus
cognominor Flix, Iriensis Episcopus simil. ss. tem Epistola Episcoporum de Concilio Hispalensi ad Pegasium Episcopum missa,die II. Nonas Novembris anno III1. regni g-loriossisimi Domni nostri Recharedi Regs Era DC XXVIII. =Tit. I. De mancipiis Ecclesise ab Episcopo manu-
cum quibus mulieres cohabitaveEpiscoporum. =Leander Episcopus Ecclesise Hispalensium hanc constitutionem firmavi et subscripsi. =Johannes Episcopus Egabrensis simil. ss.:=Ag-apius Ecclesise sanctse Cordobensis Stephanus Episcopus ss. Episcopus Heliberritanus ss.=Basilius Episcopus Heliplensis ss.=Ve!atus Episcopus Tuccitanus ss.=Sinlicio Episcopus Italicensis ss.=Petrus Episcopus Accitanus ss. =Synodus II. habita in civitate Hispali sub die Iduum Nomissis.=Tit.
III.
De
clericis
rint.
= Subscriptiones
vembrium anno
De
quibusdam par-
na (En
el
scoporum. =Esidorus in Christi nomine Ecclesise Hispalensis Episcopus subscripsi. =Sisinius in Christi nomine Ecclesise
Heliberritance Episcopus ss.=rRufinus Asidonensis
Episcopus
Italicen-
ss.=Cambra
Epis2opus ss.=Fidentiu s Tuccitanus Episcopus ss.=Teu dull'us Malacitanus Episcopus ss.=Honorius in Christi nomine Ecclesise Cordobensis Episcopus ss. Synodus quae gesta est in Provintia Lusitanise aput urbem
unum
De
Emeritam quse capud eras dinoscitur esse, XII. Episcopis in collectisdie VIII. Iduum Nvembrium anno XVIII. SeI.
eiusque ordine.=Tit. XXIIII. Confirmato huius Concilii.=Interfuerunt huic sancto Concilio Pontfices numero XII.=Subscriptiones Episcoporum. =Proficius Dei miseratione Lusitanise Provintiie Sanche yEmeritensis
DE DOCUMENTOS.
Eccleeice Metropolitana Sedis
281
Episcopus bree gesta sinodalia marm mea sub>cripsi.=Ego Sclua Igidilana.' Civitatis Episcopus pertinens ad Metropo/im Emeritensem haetj institua cum Arcbiepiscopo meo Profiero a nobis definita ss.=Adeodatus in Christi nomine Pacensis Episcopus simil.=AsfaIiu.s in Christi nomine Avalensis Episcopus ss. Teodericus in Christi nomine Olisiponensis Episcopus ss.=Teudisclus Dei misericordia Lnmecensis Episcopus ss.=Justus Dei miseratione Salamanticensis Episcopus ss.=Can(aber Dei gratia Conibriensis Episcopus ss.=I)onatus in Christi nomine Cauriensis Episcopus ss. =Exarnus Dei misericordia Ossonobensis Episcopus is8= Petrus Dei misericordia Helborensis Episcopus ss.=Aloarius indignus Clialabrensis Ecclesice Episcopus ss. Sententioe quoe in veleribus exemplaribus Conciliorum non habenlur, sed a qudam in ipsis inserta sunt numero XXIII. Actenus digests Conciliis Sanctorum Patrum secunlur Decreta Proesulum Romanorum pnefata. Sedis apostlica? Prasulum constiluta quse ad fidei regulam
cum
coninilimis meis
Episcopis institua
ad ecelesiastieam pertinent disciplinam in boc libro diliita ut singulorum Pontificum quotquot nobis reperta sunt sub uniuscuiusque epistolse serie propriis litulis pramotarentur. Eo modo quo superius pri-% schorum Patrum kanones noslro studio ordinati sunt, quatenus ea lectoris industria facilius intelligere possit, dum cavel
XXXVI.
Descripcin del cdice que contiene la explicacin del Apoca-'
lipsis, escrita
471).
Despus dla
bro Apocalipsin Johannis Apost.=Item Domni. Hieronimi in oocplanatione Apocalipsin. Diversos marina discrimina trans-
vadantes inveniunt casus. Si turbo ventorum fuerit veementior formido est. Si t erg-a iacentis elementi moderatior wcrispaverit aura, pertimescunt insidias. Ita mibi in hoc videtur quem missisti volumine, qui in Apocalipsin explanatione videtur continere Victorini: et est periculosum, et oblreetatorum lalrantibus patens de egregn viri opusculis in,
282
<]icare.
APNDICE
Namet
de mille annorum
litteris
ila ut
noSed ne spernerem deprecantem, maiorum statim o)lui diferre. libros resolvi: et qui (qua?) in eorum conimentariis de mille annorum reperi, Victorini opusculis sociavi; ablata inde quse ))secundum litteram senserit principio libri usque ad crucis
wViclorinus senserunt. Et quia
obtestatus es,
me
wsignum; quae ab imperitis erant vitiala correximus: et dehinc usque ad finem voluminis addita esse cognosce. Jarn luum
est discernere, et quid placeat rovorare. Si vita vobis
nfuerit, tibi
nostrum in wnium, Anatholi karissime.))=Finit (a).=Interpretatio libri huius. Son i2 hojas, yes como un anlisis delApocalipsis y sin duda lo atribuye S. Gernimo como tambin la Epstola. Ni uno ni otro se halla en sus obras. Al fin de este opsculo dice:
Explicit Revelationis vel Prolacis ipsius Apocalipsis librum.
Inmediatamente sigue la obra de Beato asi: Incipit tractatus de Apocalipsin Johannis in explanalione sua multis Doetoribus et probatissimis viris ilustribus, diverso quidem slilo sed non diversa fide interpretatus, ubi deXpo., Eglesia, et
Anlecristo, et eius signibus plenissime recognoscas.=Praefatio.=Biformem divine legis storiam dupplici sacramenti mi.
sterio disserendam,
non
nostrse humanitatis fragilitas aliter ab ipso auctore suae legis Domino no-
Xpo.
modum
dicendi, et
sermonem summat
elo-
quii. Unie Apocalipsin Sancti Jhoannis expositurus, habitatorcm eius invoco sanctum Spiritum, ut qui illi secretorum
suorum arcana
ianuam
pandat; ut possimus quae scripta sunt inculpabiliter disserere et veraciter Deo magistrante depromere. Initium itaque libri de quo agitur, ita describitur: Apocalipsis , etc. Lib. .^De filio hominis et Eglesias=2.=De Ecclesia et Sinagoga, quid proprie dicantur, et quis in qua habitatur esse dinoscitur plenissime lector agnoscas.=Prolog. 1. De Ecclesia -=2. De Sinagoga y en este trata de haaresibus, sci,
(a)
la
Bihl.
W.
PP
comentario in Apomllps. de Victorino, Obispo Pictaviense. Mas el comentario que sigue esta epstola de S. Ge.,
junto con
el
rnimo no
es el
mismo que
=
DE DOCUMENTOS.
smatis, in genere
,
283
secundus scptcm Ecclesiarurn. Hic lber contnet quatuor animalia, et quatuor equos, animas interfectorum quatuor venios et do denamilia. Realmente habla en este libro 2. de las siete iglesias y al fin pone un tratadito : Qualiter una Ecclesia sit, cum seplem dicantur apertissime, per arca Noe dcclaratur.=3.=Recapitulata Xpi. nativitate eadem aliler dicturus, de lo mismo por la vivision de la puerta, trono, iris, sniores. =4. =De septem sigillis.=De quatuor angellis ventorum.=De centum quadraginla quatuor millia=:5.=:De septem ang-elis,ettubis et equis. =6.=De bestiis.=7.=De septem angelis et phialis.=8.=De
Luego dice:
Incipil lber
, ,
eodem.r=9.=De muliere meretrice et bestia. =10. =l)e civitate Diaboli. =Faltan el fin del 10 y principio del H.=li.=De
angelo stantein sole.=De alio angelo etclabem abyssi.=Troni et animas occisorum.=De solucioneDiaboli de custodia sua.= 12.=De die judicii, et civitate Jerusalem id est, Ecclesia. Finis.^Explicit codix Apocalipsin duodenariorum Ecclesiarurn numero ila in duodenario ordine librorum
,
distinctio.
DoUr
minum Aprilem
et
Petrum
bonce memorice
gellenses Episcopos.
Ex
Quod
violatores
ecclcsiasti-
JLn nomine Domini nostri Jhesu Christi kalendis novembris, anno Domini M.CC.LXX. sexto. NosPetrus miseracione divina Urgellensis Episcopus residentes in Sancta Sinodo in Ecclesia Sanclae Marise Sedis Urgellensis auctoritate Domini nostri Jhesu Christi, et Beatae Mariae Virginis, et Beatorum
28
Aposlolorum Pclri
tate
APNDICG
et Pauli
,
et
noslra
cum assensu
,
ct
volnet
capituli
noslri ct prasentis
Synodi excomunicamus
anathematizamus omnes violatores, invasores combustiores et vastatorcs, destructores sivedopopulatores Ecclesiaruin seu rerum et omnium ad eas pertinentium. Et statuimus et ordinamus quod tales non absolvantur absquc satisfaclione congrua, qui si forte in hora morlis absque vel ante satisfactionem
fuerint absoluti, ecclesiastica careant sepultura.
Quod omnes
clerici et
sint
ex-
tem excomunicamus et anathematizamus omnes elencos et monachos qui auctoritate propria Ecclesias oceupant et in eis
administrant in Dicesi Urgellensi sine inslitutione vel licentia
Episcopi Urgellensis;
nisi
el
taliter
de
tinent oceupatas,
mensem
tempore
istius constitutionis.
Quod
ornamenta
ecclesiastica
excomunicati.
clericos seu possesiones vel jura, libros vel ornamenta ipsarum vendiderint vel alienaverint quoquomodo nliter quam sacri caones permitant. Et eos qui tales receperint
et
,
Excomunicamus
anathematizamus omnes
vel receptas contenderint retiere. Et hoc ad presenta, pretrita et futura trahi volumus ct mandamus, nisi infra dos
istius constitutionis
indem-
Quod omnes
sint excomunicati.
tem excomunicamus
nis vel tra
et
anathematizamus
omnem
clericum
acuydamenti dictaverint ac etiam conscripserint conEpiscopum vel religiosas personas seu clericos seculares,
DE DOCUMENTOS.
285
Quod clerici ct rcligiosi iitriiisr/uc sexus concitantes potentes in Episcopum vcl Ecclcsiam Urgellensem vel alias personas
ecclesiasticas sint excomunicati.
tem excomunicamus, anathematizamus omnem clericum, monachum vel quamlibet monialem seu religiosam 'eminam viros potennoslrse Dicesis concilalem seu co tes, milites seu alios seculares nomines contra Episcopum vel Ecclesiam Urgellensem vel ecteras Ecclesias aut personas religiosas seu eliam clericos seculares.
tem excomunicamus omnes clericos et rectores parrochialium Ecclesiarum noslrae Dicesis qui tenuerint aut fecerint clericum vel laycum porcionarium, prebendarium vcl canonicum in Ecclesiis sibi comissis sine licentia et mandato Episcopi Urg'ellensis et Patroni.
Quod
clerici sint
tem excomunicamus
gnanter.
Quod
nullus
Missam
cum
tem inlerdicimus sub pcena LX solidorum quod nullus suo illeg-itimo presumat divina officia celebrare, nec indumentis per Episcopum non benedictis.
filio
cum cum
Quod
clerici
non
ad
baptizandum.
tem non sustineant sacerdotes quod pueri diu reiineantur a parentibus non babtizati: etne proplcr imperitiam laycorum
286
APNDICE
fieri
contingat
absque forma babsmi decedal; prsecipimus ut frequeuter amoneant el instruant plebem suam ut hanc formam in traditer
cione ipsius babtismi studeant observare scilicet ut infantem inmergendo in aqua, si tanta possit copia haberi, sin autem
superinfundendo cum ciffo super infantem bablizante ha?c verba profferantur Pelre vel Johannes, ego le baptizo in no:
mine
Amen.
adeantandum.
sucipiant
tem quod nullus habens Ecclesiam aliam suscipiat ad cantandum sine licentia Episcopi Urgellensis. Etsi contra fecerit
,
propria spolietur.
Quod omnes
benefciati intersint
mnibus horis.
in
una
in propria
Ebdomada quam
in
Ebdomada
suicori. Alioquinpro
clerici servent
Quod omnes
ecclesiasticarum latam.
tem precipimus et mandamus mnibus clericis Ecclesias habentibus vel tenentibus, quod sententiam latam contra raptores, invasores rerum ecclesiasticarum fideliter leneant et observent in continenti, cum per nos vel officialem nostrum vel eius locumtenentem super hoc mandatum receperint, vel cum ipsis de rapia et invasione et alus in constitutione illa conlentis facli evidentia constiterit manifest , vel cum infra decanatum in quo ipsi clerici habent ecclesias seu tenent fuerint nolorie observata, non spectata aliqua monicione vel mandato. Negligentes et desidiosi sciant se in beneficio proprio spoliandos , nam cum constitutio publice editur aut promulgatur, non opporlet singulorum auribus inculcan.
Quod
dffidants
Episcopum ocasione
sententiam
excomuni-
DE DOCUMENTOS.
287
Dicesis qui excomunicali pro suis excessibus ab Episcopo vel proprio rectore ipsos ausu
vel accuydare
causa.
Quod
cipiant reverenter.
tem proecipimus et mandamus mnibus Prcelatis et clcricis ac Ecclesiarum rectoribus quod Prelatos et cannicos nostra Ecclesiae Urgellensis recipiant reverenter et benigno
et nuncios
eorundem.
Quod
tem
mandamus mnibus
quod Minores
Prselatis et
Rectoribus nostrae
et
Dicesis
et Praedicatores
alios religiosos
cum ad eorum
rit
gne
De
clerici
abstineant diligen-
ter: officia
non exer-
ceant
tis
mxime
causa in itinere constituti. Ad aleas vel taxillos non ludant, nec huiusmodi ludis intersint. Coronam et tonsnramhabeant compelentem: clausa insuper deferant indumenta, nimia brevitate vel longitudine non nolanda. Pannis rubeis vel cendalis seu viridibus non utantur aut virgatis tunicis
aut superlunicis sic aperlis quod ostendant latera, sic slricis quod femoralia demonstrent, necnon manicis vel sotularibus
consuticiis aurificiis pictis pilis sirico subornatis
corigiis auri
llis
,
fibulis
siricis,
ornamentum habentibus,
cenluris
aut se-
quoque deauratis, frenis, pectoralibus deauratis vel aliam superfluitatem habcntibus non utantur.
ggg
Quod
nullus scribat
APNDICE
litteras
scribat litteras pro Nullus clericus proferat aut dictet vel destinandas vel vindictam sanguinis vindicta sanguinis cxerceat vel ubi exerccatur intersit.
Quod ornamenta
munda
serventur.
ornamenta vassa Praecipimus autem ut Ecclesige et omnia panni, pallia altaris et corporaha, divinismisteriis deputata, ntida conserventur. Crivestimenta ministeriorum munda et caute serventur clavibus adbibis, Eucarista
sma oleum
et
servetur cautela, ne necnon et altare consecratum diligenti depredaoris manus temeraria se extendat ad aliquid eorum pro aliquibus nephandis exercendis.
Quod
Eucharistia
cum lumine
et
campanella depportetur.
cum campana
et
lumine
octo diebus renovetur honorifice deporletur, et in singulis et Eucharistia inframensem, aliter transgressoaquabenedicta
officialium nostrorum punienres ad nostrum arbitrium seu statutis contra tales editis in suo robore duraturis. tur , alus
Quod
sacerdotes
frequenter moneant
populum ad
confe-
swnem.
Sacerdotes 'requenter moneant populum ad confessionem faciendam, exponendo eis et districle servantes constituliosemel concilii generalis, videlicet quod si quis ad minus
nem
in
recipere neglexerit, et vivcn ab ingressu Ecclesiai arccatur, et moriens ecclcsiacertitudinem habenstica careat sepultura. Et ad mayorem predictorum contentium nomina anno quolibct in ali-
anno confesionem
el
comunionem
dam
quo
libro
papireo conscribantur.
DE DOCUMENTOS.
289
Quod
clcrici
tem exeomunicamus Praelatos et cannicos tam Ecclesiae quam Dicesis et ctiam alios clericos seculares et regulares facientes conjuraciones contra certas personas vel incertas generalilcr vel spetialiler oceulte seu etiam manifest, qua non absolvanlur, nisi satisfecerint dampnum passis et
noslroe
peniluerint
cum
efectu.
Moderado
constitutionis
tem
cum invenerimus
sacramenta alie
excomunicalionis sententiam fore latam, et per constitutionem provincialem incipientem:/em cum ecclesiastica Sacramenta de talibus penam imponitur decem aureorum ne rectores in laqueum incidant et periculum ex dicta excomunicalionis senlentia, animarum cum pense polius moliendas sint quam ampliando, dictam constitutionem amovemus et ipsam provincialem praecipimus inviolabiliter
,
observari.
Quod
excomunicati.
tem exeomunicamus omnes clericos nostrse Dicesis cuiuscumque condicionis exislant in sacris tamen ordinibus
constituios vel ecclesiastica beneficia posidentes qui publice
luserint
ad aleas vel
taxillos.
Ne
clerici
tem statuimus quod nullus extraneum aut ignotum permittat in Ecclesia sua celebrare absque
ciis,
litteris
comendatiet licentiam
obtinuerint
llct
qui ve-
T. xi.
49
290
APNDICE
rurales
nostree Dicesis
quod Urge-
ad Ecclesias nobis subj celas el eveccionum in Lateranensi concilio statutum exceder non verentur non sine animarum periculum et gravamine subieclorum. Ea propler nos conlra morbum huiusmodi volenles remedium debitum adhibere slatuimus ut nullus de cetero noslrse Dicesis Archipresbiter, Decanus ruralis cum ad ecclesias sui Decanalus causa visilationis et recipiendee procuralionis accesserit ullra duas equitaturas et duas personas preter equiles ducere juxta diclum concilium et statutum huiusmodi non presuma!.. Nec ille decanus qui causa visitalionis cum quinqu vel pluribus ad easdem ecclesias pedilibus acceder consuevit decedere ullra qualuor eodem comptalo ducere attemplel. Vel ad hoc equitaturas acomodatas manulevare Vel Vistam vel placitum in die visilationis ad huiusmodi ecclesias causa visitandorum gravamine asignare. Sed eque cis liceat pro sacramentis ecclesiaslicis uti snelo crsmale et oleo benedicto aliquid autem exhigere vel recipere aut quovis ingenio subdilis exlorquere ex post facto ad conservandas pias et laudabiles consuetudines polerunt subditos cohercere. Quod si forte predicti Decani in predictis contrafececausa
visilationis
accedunl,
numerum personarum
duplum
restiluere tcneantur
prediclum numerum eos recipere inpune nec predicta sacramenta ante tradiciovaleant denegare nem redimere. Et eos nichilominus scntenlias per eos ac occasione prolalas in clericos et ecclesias eorundem decerniet
subditi
ultra
uit preseas conslilulio de mandato noDomini Episcopi antedicli per Arnaldum de Solerio canonicum Urgcllensem presentibus venerabili nostro capitulo et Abbalc de Serraleix et de Porlella el tota synodo C(mgregata XI. aprilis anno Domini M.CC.LXXXVI.
stri
DE DOCUMENTOS.
291
Commutacio pcme per constUutioncm Domini Sabinensis impositce clericis publico concubinariis et eorum concubinis.
Cum
sis
Episcopus
olim venerabilis Pater Dominus Johannes Sabinenin partibus Ispaniae legacionis officio fungere-
lur et conlra
elericos c^ncubinarios suspensionis immo et concubinas eorum excomunicationis senlentias gcneraliter promulgasset, ex quibus quidem scnlonliis licet ob salulem animarum prodifse cxlitisscnt, quia tamen non salus sed danipna frequenter et pelcula sequebantur Dominus Papa volens morbo huiusmodi salubri remedio providere vel subvenirc mandavit per venerabilem Dominum Egidium borne memorase tituli Sanctorum Cosma? et Damiani Diaconum Cardinalem conlra morbum predictum tam damnosum el pestiferum conveniens remedium adhibere qui Praelatis lspaniee in Romana Curia exislentenlibus dilgenti deliberatione p rehabita el traclatu comisil et mandavit Archiepiscopis , Epi-
scopis et alus Prselatis Ispanise ul predictas suspensionis et excomunicationis senlentias in penas alias comularent, et circa suos subditos qui ex diclis sentenliis in suspensionis et excomunicationis vel irregularilalis laqueos aclenus inciderunt per absolufionis el dispensaonis gratiam prout meeadem aucloritate districtioni rita personarum exhigerent previe providere curarent. Igilur Nos Petrus discrecione miseratione divina Urgellensis Episcopus cum invenerimus
,
plures clericos noslrae Dicesis et civitatis et eorum concubinas in predictis suspensionis et excomunicationis senlenciis incidisse
,
generalibus
sententiis nullus aut rarus fruclus aclenus provenit, sed instigante humani generis infeslissimo inimico animabus ipsis confusionis et prodicionis laqueus sepissime parabatur,
dum
vina
elcrici
sic ligati
oflicia
celebrantes
vicio
subderenlur;
allcctanles insuper animarum ipsarum periculis prout divina nobis ministrabit gratia adhiberc salutare remedium cum non invenerimus predictas sententias suspensionis et excomunicationis prout exped per aliquem predecesorem nostrum fuisse in penas alias commulatas, auctoritate predicta nobis in hac parle tradita et nostra ordinaria, de consensu capiluli noslii sententias suspensionis et excomunicationis
t
292
tam
prediclo
apndice:
Domino. 'alegato
decessoribus noslris
binas editas in penas
commulamns
si
qui clericorum
Dicesis
cum
cum
ac conversacione laudabil
penam ecem aureorum se noverint incurrisse. Si aulem beneficia non habucrint sed in sacris fuerinl ordinibus constituti nostro ct successorum nostrorum arbitrio puniantur. Concubinas vero publicas prediclorum clericorum pena quinqu aureorum decernimus puniendas. Predictas
informare,,
nominatas penas taliter commutatas easdem penas suspensionis et excomunicationis latas perjam dictum Johannem Sabinensem Episcopum el Dominum Aprilem predecessorem nostrum et per nos postea innvalas quantum ad elencos civilatis et Dicesis Urgellensis et earum concubinas present constitulione auctoritatc premissa et noslra expresse el ex certa scientia revocamus. Decernentes predictos clericos et eorum concubinas prediclis suspensionis el excomunicationis sententiis in posterum non ligari. Leda et publicata die XI Kalendas aprilis anno Domini M.CC. octuagesimo sexlo.
Quod
Presbiteri
non
Matu-
tinum officium
Primam.
Et qui maioribus et dignioribus est secundum sententiam Prophetae incoandum et semper cum timore et amore sit ad sacratissimum sacramentum rcdemploris coiporis Domini noslriJhcsu Christi et non illotis manibus accedendum, volumus et mandamus mnibus Presbiteris noslrae Dicesis quod ante quam lam benefficiatis quam non bene'ficiatis Matulinum et Primam recitaverint et dixerint, Missam celebrare nullatenus audeant vel presumant. Nec duas Missas una die, nisi in casibus jure concessis audeant celebrare. Qui vero invenli fuerint delinquisse ultra indignacionem Dei
,
Omnipolenlis quam ipsos incurrere dbium non existit, nostro vel successorum noslrorum arbitrio absque omni spe
gralia? et misericordia} punialur.
DE DOCUMENTOS.
be
<uo
293
sit
,
vino
et
cum qua
hostia celebrandum
et
quod
cle-
tem quod nullus de vino mixto corrupto vel acetoso conficiat et hostia fat do faria trilici mundissima cum forma rotunda et circulo integro autor ad sacrificandum non admitanlur. Ministri in sacris ordinibus constilufi ad Missas et nec pilos alias horas cannicas superpelliciis stont induti mira Ecclosiam vel extra publice ad modum laycode lino rum audoant depportare. Qui vero contrarium fecerint pa> nam quinqu solidorum moneta? curribilis se noverint in,
cursaros.
Quod omnes
clerici officium
fil
teneant
et
dicant
secundum quod
nonnullis partibus nostroe Dicesis ussu3 aclenus inolevit quod qudam clericorum ab unitate officii discrepantes divinum officium prout fit in matrice Ecclesia Cathedrali facer in suis [Ecclesiis pretermittunt; cupientes igitur omnes elencos et singulos coabtare
tem
cum
in
inordinatus sic
present constitutione
duximus statuendum ut omnes clerici nostrse Dicesis divinum officium quod in nostra Ecclesia cathedrali fieri contigeril ex nunc ubilibet in nostra Dicesi facer tcneantur. Benefficiatos vero comorantes in Monaste,
riis
mandantes venerabili capitulo nostro ac Prsenecnon recloribus et clericis universis nostra^ Dicesis quatenus gloriossisimorum chrislianae fidei Principum XII. Apostolorum numero ac vonorandissimorum quatuor Evangelistarum, quatuorque Doclorum egregiorum festa sub dupplici officio secundum ordinacionem et decretalem Domini
ter et districte
latis
,
nostri
Summi
Quod omnes
rectores
sacer-
vel
secularem presbiterum
ydoneum
discrolum
sibi
duchnus concedendum.
confirmacionis
et
Quod
tem non nisi do masculi vel feminse, unus et una, nec uxor simul quemeunque de sacro fonte vel in confirmatione suscipiant: ultra vero predictum numerum predictos admitientes penam decem solidorum monetse curribilis invir et
mensem
gratiae
solvendorum,
quam
nisi solverint
excomunicationis sen-
Quod
nisi
tem quod fontes debent esse mundi et quod in eis aliquid aqua ad babtizandum aliquatenus non ponatur ac tenerentur cum diligencia cooperli, ne pulvis vel alie inmundilise
ibi
cadant.
dum ad
ift-
tem illis qui corpus Christi dum portatur ad inirmos causa devotionis secuti fuerint XXti. dies de inj ueta eis indulgentiae penilentia pro qualibel vice de Omnipotentis Dei misericordia? confisi per gratiam Sancti Spiritus indulg-emus
illis
ad hoc concessis
in
suo ro-
bore duraturis.
Quod unus
tem quod quilibet parrochialis ecclesiae rector in posse alterius ecclesiae nostra dicesis publicum comode habere non poteris ad condere testamentara per hoc lidem et firmitalem perpetuo habituram hacsi manu notarii publicc
reeloris
fssri factum.
DE DOCUMENTOS.
285
non portent sccum
Quod
cleriri
arrendalorrs
v<
I
ni
conducli
protocolla
eochsiastica ornamenta.
tem quod prolocolhini seu libros notularum aut qusevis scriplura, vestimenta vel qusevis alia ad quamcumquo ecclesiam vel benefficium spectantium nullus clericus conducticius vel quivis alius cuiuscunque condtionis existat pro salario vel quavis causa alia, vel manumissorrectoiis ecclesise scu benefficiali corundem sub quoqunque velamine propria auclorilalc porlare seu extrabere de parrochia prsesuniant. Si quis vero presens statulum fregerit, eo ipso poenam L. solidorum incurrat t nichilominus remillam in ecclesia sive benefficio illo reducere teneatur.
alia
,
Quod
interdieti in
una
non recipiantur
in alia.
Ilem statuimus quod si aliqua ecclesia est interdicta culpa parrochianorum quod ipsi parrochiani ibi vel alibi non admittanlur ad Divina et si quis eos scienter admiserit ab ingressu ecclesia? sit suspensus.
,
Qui
sepelierit in ecclesia ab
Episcopo interdicta
sit
excomu-
nicatus.
tem
cum qudam
injurian)
pre-
sumant corpora sepellire defunctorum statuimus ut quicumque sepelierit in locis prediclis empore interdieti et qui eorum sepulluris inlervenerint sint excomunieati ipso facto, qua sententia? excomunicationis nullatenus liberentur, nisi ad arbilrium satisfecerint ecclesia? qui injuria ex violacione
cimenterii fuerit irrgala.
alicuiu-; ultim;e
tem quod nullus manumissor seu quivis alius executor volunlalis bona recepta auctoritate eiusdem manumissoria? quee ad pias causas leg-ata fuerint in proprios
APNDICE usus convertere seu cuicumque muluare seu penes alium dimi Itere sen quovis alio colore cuiuslibet allerius contractus tradcrc ad propriam utilitatem vel alterius non presumat nisi
ad utilitatem cederet testatoris. Si quis autem huic statuto sciens fraudem aliquam adhibuerit, eo ipso
de
licentia superioris
290
Jnfra
annum
et
mensem manumissores de
relictis
ad pias cau-
mensem
post
annum
tem-
pro legato per testatorcm manumissores vel quivis alii executores alicuius ultimas voluntatis ex hiis quae ad pias causas leg-ata fuerint solvere integre teneantur et nobis vel officiali nostro prout eis subsunt vel qui ad hoc per nos fuerint deputati, etiamsi non fuerint requisiti, rationem reddere teneantur. Alias super expensis si quas ratione manumissoriae se fecisse dixerint, nullam fidem volumus adhiberi. Adicientes quod tales post dictos annum et mensem ipso facto sint excomunicati , si nominat ad hoc adimplere distulerint, poslquam per nos vel officialem
,
nostrum
fuerint requisiti.
Quod manumissores de
Si manumissores de rebus testatoris quae ad eorum manus pervenerint inventarium per manus publicas facer non curaverint ipsi super expensis ratione manumissoriae quas assealus poenis contra rint se fecisse aliquatenus non credatur tales in jure statutis in suo robore duraturis.
, ,
Quod
non
feratur.
tem present sfaluimus edicto, ut infra nostram diocesim competat absolvere vel ligare, in aliquem seu aliquos in g-enere sive in specie excomunicationis scntentiam profcrant sine scriptis, nech tunch ctiam nisi legitima monitione precedente causam continente
aliqui quibus de jure aut consuetudine
sit
DE DOCUMENTOS.
297
ad
tem
cum non
remittalur
nisi reslitualur
ussura
et
quacum-
et
omni dampnifica-
non missas cantandas, nec elemosinas faciendas ubi inveniri possit persona cui restitutio ieri debeat, non orationes, non jejunia sed reslitutio-
nem
injungant.
officiali
reservan.
Illos autem qui graviora peccata comiserint utpote hceresim homicidia, veneficia mxime de Eucharislia aut oleo sancto aul crismate, sorlilegia, falsa testimonia, incendia, votafracta, et illos qui pueri sine babtismo decesserint vel Deum aut eius Sanctos publice blasffemaverint ad illos etiam in casibus jure exceplis ad nos vel off'iciales nostros cessante legitimo impedimento remitiere leneantur, Sedis apostlica? reverentia semper salva. Et illos qui pueros oppreserint ad nos vel officialem nostrum proprium vel illum sen illos quijam sunt pernos deputati ad ha3c remitiere valeant, ut est moris.
,
nisi
Domino Episco-
Dampnanda presumptionis mprobitas sic aliquos in illam temeritatem impellit ut si jure interdicta noverint usurpare tenentur. Hinc est quod nonulli presbiteri conduclicii et alii tam nostram quam alienam diocesim in dicta nostra dicesi a nobis licentia non obtena in parrochialibus ecclesiis curam anirnarum exercere presumant improprie et parrochianorum ipsarum ecclesiarum salutis dispendium cum sit dampnati umbram solam ostendant in opere veritatis, non autem subeat in effeclu Nos igitur periculis anirnarum obviare volentes presenti conslitutione statuimus ut nullus rector parrochialis
ecclcsia riostra dicesis vel civitatis aliquos presbteros con-
298
non cuiuscumque
APNDICE
status sive condilionis existant, in eccless
ipsam exercere presumanl, nisi eis vel in noslra absentiaab offcal nostro comissa fuerint per Hileras spetiales. Si vero aliqui predictorum constitulioni nostrae huiusmodi fraudem
aliquam feccrint
rant.
Ad
illos
in hac parte poenam LX. solidorum incurautern qui in aliquibus parrochialibus eccless
diem
mensem
notitia pervenerit ad eosdem duxerint desistendum et ad eos etiam qui ad id extant ipsos admiserint, presentem volumus constitutionem extendi.
Quod
littcris
Domini Episcopi
ad Divina.
tem slatuimus quod aliquis de noslra Dicesi non recipiat clericum alterius )iocesis in Sacris conslilutum in divinis officiis continu faciendis nisi primo presentet eum ])omino Episcopo vcl suo officiali, nec tunch recipiatur sine littcris .i
,
suo Episcopo dimissoriis. Et quod primo examinentur si ad curain agendam assumi volunt animarum super ecclesiasticis sacramentis. Et istud statuimus et mandamus sub poana supensionis esse servandum.
Quod
Domino
Cum
tes,
ac
seu benefficiati contra jura , sed necnon et contra institutiones Domini Sabinensis ac concilio Terrachonensi, ac sacrorum canonum ordinum et beneficiorum citra neclecta baiulias
,
1ra-
terRaymundus Dci
g-ratia
mus
poenam cenlum solidorum co ipso incurrant ut quos divinus timor non revocat temporalis saltim j)oena cohibeat a pec,
catu.
T>
DOCUMENTOS.
vel eius
299
ct
Pcsna blasfemantim
alcas
Deum
et
Sane tos
hulenihun ad
quosdam
alios lados.
Si quis elcricorum in tanlam tcmeriatetn prorumperit ut creatorem suum Domiruun nostrum Jhesum Chrislum vel gloriosam Virginein matrem eiue aul quemqam Sanctorum linguam laxare publice presmnpserit, blasl''emos huiusmodi pcenam XX solidorum ipso tacto decernimus incurrisse. Quam nisi inlra mensem poslquam per offlcialem aut nunlios no-
ipso fado. El quia mxime propter ludum nonnulli instigante Diabolo in blascmiam Creatoris sicut rey manifeslatur evidcnlia, sepissime prolabuntur; universis clericis cuiuscumque slalus, ordinis, digriittis seu condicionis existantprohibemus
,
expresse ne ad huios de grescha, rffa, allileva, cabraboch audant ludere vel travessare publice, nec sortilegia, incantationes vel divinationes facianl, nec cum instrumentis per villas aut alia loca de die aut de nocte incedant vel tripudiant. Qui vero conlrarium feceril, eo ipso excomunicalionem incurra!. Occulle vero bidentes ad ludos supradictos, cum factum exerceant a jure prohibilum, decem solidorum poenam se noverint incurrisse.
mu-
cum
superioris auctoritate.
tem
cum
sit
sacris
na beneficiorum
aliter
quam
tam
eis
quam in morfe eorum eisdem contra libertatem ecclesiasticam paciunlur indifferenter per temporales Dminos non modicam leesionem ideoque huiusmodi periculis et ecclesiarum indempnilate et succedenlium eisdem oceurrere cupientes, et decedentium animarum saluti providere volentes staluimus et solempniter ordinamus quod nullus rector, capcllanus vel
cut experientia docuit,
Ecclesiae et succedentes
in vita
,
300
APNDICE
niutuum contrahere vel facer presumat dalis fideijussoribus bona bcncfficio-rum obligando nisi in casibus jure stalutis, nech tunch c liana nisi facta nobis vel officiali nostro insinuacione et declaratione quod prefatum mutuum in utililatem vel necessilatem evidentem Ecclesise vel personce poni debeat vel converti, sed de redditibus et proventibus beneficiorum decente vivere studeant et oneste presertim cum inventum sil
peccalis exigentibus aliquos
causam
fingentes legittimam,
usus quam exprimere conveniat, frequenlius convertisse. Qui vero contrarium fecerit oficio et benefficio sit suspensus, quousque indempnitati Ecclesise ad nostri vel officialis nostri nolitiam satisfecerit diliin alios
genter.
Quod
non
Ecclesia vel altare nisi de licentia nostra i dinon debeat vel constru secundum legitimas sanctiones, nec tunch etiam nisi prius dotetur el tanlum in reddilibus assignetur unde clerici inibi servientes possint
tem
cum
vivere et
et
ideirco
volumu?
mandamus quod
Ecclesiam edi-
ficare
suis
audeant vel presumant, nec in Ecclesiis vel parrochiis edifican permitant, nisi nobis vel successoribus nostris habita licentia et obtenta. Qui vero contrarium fecerit, ad dotationem Ecclesise vel altaris huiusmodi ipso faci ad nostri
ad sepulturamaliquatenus
nisi in
casibus
concessis.
Cum
Ecclesia
domus
ad orandum debeant fideles moleste gerimus quod in aliquibus partibus grafas convenire, pretermissa omni causa justa cesnostrae dicesis Missa; in locis et etiam domibus inmundis et insolidis sanle nunch per ipsarum Ecclesiarum rectores, nunch de eorum lic^nlia j>er alios eolebranlur. Ideoque considerantes quod loca
nominetur
et in ipsa
301 DE DOCUMENTOS. non debent ad cclebrandum tantum sacramentum quod decederent in prophanis dijere mnibus recloribus ct capellanis et alus clcricis nostcae civitalis ct dicesis cuiuscumquc condilionis el status existant districle precipimus ul amodo talia
non atlemplent. Qui vero extra Ecclesiam absque nostra speel ipso utente nisi
presumpscril celebrare et rectore danle licenlia per pluviam vel ponis carilatcm benedicendo concedimus poenam viginli solidorum absque omni spe
liali
liccntia
Quod omnes
rectores Ecclesiarum nostrse dicesis dos menses faciant residenliam pcrsonalem in propriisEcclesiis, vel ostendant dispensationis gratiam vel aliam juslam causam infra dictum tempus propter quam dicta res'dentia excusentur. Alias ex tunch Praelatis et Canonicis Urgellensis Ecclcsioe et alus qui causa studii vel de spetiali licentia nostri Episcopi sint absentes exceptis, ex tunch in non residentes excomunicationis sententiam ferimus in hiis scriptis.=Deo gratias.
tem
monemus omnes
ut infra
Incipiunt constiiutiones Sinodales edita per nardum Dei gratia Urgellensem Episcopum
Dominum Ar-
Ex
Prohemium
et
Cum
et
superiores ordinationes et statuta quai corree lionem refformationem delinquencium instruccionem quae morum
inducunt tam superioribus quam inferioribus salubres et tiles dinoscuntur ideirco Nos Arnaldus Dei gratia Urgellensis Episcopus in Synodum quoe longissimis temporibus in Episcopalu Urgellensi per nostros predecessores dilata fuerint, celebrari convocan ac a subditorum suadente utilitate et constituliones et statuta noviler ordinando et predecessoribus nostris editas consulte confirmando, revocando, corrigendo vel in melius reformando celebrare breviter debe,
mus
ipsorum excitati
302
])cr
APNDICE
clamoribus ct inducti ul exprcfatis ordinacionibus et statutis long'am dissueudincm vagabantur in dubium ipsis subdilis norma vivendi prebetur et in moribus disciplina, quamvis non verlatur in dubium fore nos mag-nis et divcrsorum negotiorum mole ct honere prepeditos eorundem subditorum clamoribus aflcclu pi et benivolo desiderio prout Dominus nobis licet inmeritus ministravit ex alto satisfacere cupientes alus familiaribus neg-ociis prelermissis huiusmodi ordinacionum et statutomm assumendo labores ut quietcm 1am inlerioris quam exlerioris eorundem subditorum mcntibus preparemus, et ne in extremo examinis indicio sanguis eorum de nostris manibus requiratur, presentem Synodum duximus
, ,
convocandam
cta
in
pilulo Urgellensi et
qua assistentibus nobis venerabili noslro cade ipsius assensu approbante ipsa san-
Synodo
nomine Palris et Filii et Spiritus Sancli Amen predecessorum nostrorum editas aliquibus
ct requirit
In primis in Constitutiones
additis et substractis in
postiilat
utilitas
Insuper aliquas Provinciales quce intcr ceteras subditis nostris salubres esse invenimus quibusdam additis inser fccimus ul melius memorise comendentur. Et consequenter aliquas duximus noviter ordinandas prout inferius subsequntur.
iirmandas.
,
Quod banna per tres dies Dominicos seu festivos novcm le~ ctionum per rectores nostree Dicesis, scu eorum locatenvutes publicc in Ecclesiis edantur ante quam matrimonia infacie Ecclesice celebrentur , ct qua pona puniuntur contrarium facicntcs hic habetur.
iulellexerimus et 'rcquenlalis et qmcrelosis clamorisubditorum nostrorum quod plura matrimonia in riostra bus Dicesi Urg-ellensi separaniur el divorcia plura. et requeutcr inler conjug'cs celebrantes propter consanguinitalem et a(nilatem ac compaternitatem post malrimonium celebratum ipsos quandoque ad invcnlam ex quo exquandala plura oiiuucirca quaa evitauda nos vigilare lur et perieula animarum lenemur. Ideoque statuimss ul banna de cetero publice in Ecclesiis noslra3 Dicesis per rectores vel eorum loealenentes edantur die Dominico vel festivo novcm lectionun, an,
Cum
DE DOCUMENTOS.
303
tequam huiusmodi matrimonia iu faci Ecclesine elebrenlur soempniter, alias si non tribus bannis oditis fecerint sen celebrare presumpserint, ab offici pertrieriHum suspondantur, et nichilominas predicti clerici qui huiusmodi nostri statuti nerint Iransgressores penam V. librarum cerse co ipso incurranl ul qnos Dei timor malo non revocal, pena saltem temporalis coherceat a peccato.
,
Quod
violatorcs Ecelesiarum et
cimenteriorum pabliecntur
excomurricati.
Tabernacnhim siium,
lioc est,
Altissimus et in pace fieri voluit locum eius et nomen ipsius, quod est super omne nomen, cum debila devotaque reverentia
venerentur ibidem, et ne domus negociacionis eret proipsum tabernaculum atcstatur. Quia vero quosdam in tanta temeritatis audacia prorumpere frequonter audivimus quod confugientes ad Ecclesiam ex inde violen lerextrahunt, vel quod in Ecclesiis, vel corum ciminteriis qui eadem inmunilate gaudere censentur, homines percutiunt, vulnerant, et quandoque gravius quodesl, interficiunt contra jura ulriusque slatuta, et ecclcsiasticam libertatem ex quibus Ecclesias ipsas pollui frequenteraccidit et deinde divina officia relardaigilur excessus huiusmodi sic perniciosos, sic ri. Volenter detestabiles cohercere statuimus quod taliter delinquentes preter alias penas in jure statutas, excomunicationis senlen qua prelerquam in mortis artitiain ipso fado incurrant absolvantur sed publicentur excomunicali doculo minime nech ad mandatum nostrum cuius jurisdictionem offendunt
hibttisse
,
seu oficialium nostrorum et Ecclesias quam taliter leserunl et nobis seu officiali noslro salisfecerint, et etiam dampiium psso prout culpas qualitas hoc exhig-erit competenler.
,
Quod secunda
tes
tem
cum
,
nedictione earundem pluries noslris subdilis audiverimus ideoque hesitationcm huiusmodi volenles amover hesitari
quas per jura comunia removentur sed quoniam juscomune per aliquos ignoratur; ideirco ipsum declaramus eo modo quo
304
sequitur. Videlicet
APNDICE
quod
nulli
hoc sive
vir fuerit
sive mulier sive unus sive uterque benedicti fuerint et Presbiteri benefficiati qui secundam benedictionem in matrimonio fecerint, sunt suspensi ab officio et benefficio et tam 11
,
1
quam
isli
cannicas sanctiones pro absolutione habenda et nichilominus ad arbitrium nostrum seu officialium nostrorum punicntur formam predictam non servantes. Sed quia formam in secundis nupciis audivimus diversimode in nostra Dicesi observan eis damus formam quae sequitur, videlicet quod totum ordinem faciant Presbiteri quando contrahentes erunt unus vel ambo benedicti, sicut si non essent benedicti usque ad illam oracionem Bcnedictio quam. Deus Isach et ceete,
incipit
Benedic Domine hos fmulos tuos etc. et illam dicant et omnia alia usque ad finem Missse ut ab mnibus c ericis nostrae Dicesis in secundis nupciis uniformitas observelur.
,
eis
Pcenitentice
Sacramen-
omnes temporale dominium in nostra Urgellensi Dicesi exercentes ut lalibus sacramentum Poenitentise non denegenl nec suis subditis permittant aliquatenus denegare mnibus
et singulis noslris subditis capellanis
mandamus
,
firmiter et
comodepoterunt parrochianos suos temporale dominium habentes moneant ne amodo tales ultimo suplicio deputandos impediant nec suis subditis impedir permittant quominus possint si voluerint Pcenitentise sacramentum.
districte slatuentes ut
cito
,
quam
Quod
officiales
ct rectores
ad observationcm constifutiouum
contra raptores
et
Dicesis Poenitentise
nun-
DE DOCUMENTOS.
30o
siasticorum et quoad indebilam relencionem lam eorundem per lyeos quam etiam per clericos quandoque I'actam sen ad faciendam, constilutiones sacri Terrachonensis Concil quoe incipit Cum nos Bcrnardus et Domini Pelri bonne memoriae , predecessoris noslri, quae incipit: In nomine Domini etc. et etiam contra exigentes leudam seu mensuragium clericis seu personis ccclesasticis nostrae Dicesis de bladis suis propriis quae habent sen adquirunt de suis propriis red
:
ditibus
ecclesiaslicis et
cum
suis propriis
et
alias
mandamus mnibus
Quod omnes
clerici
de cetero
seu birretis
almuciis
deceat esse ministros Dei quales ostendunideoque volumus et mandamus mnibus sub pcena excomunicationis mnibus clericis nostra? Dicesis qui ad Synodum ecclesise venire tenentur quod amodo ad dictam Synodum veniant cum suis superpellicis seu birretis et cum eis indutis bene et honeste in dicta Synodo incedant cum celebrabitur: alias ad arbitrium nostrum punientur transtales
,
tem
cum
tur
ex habitu
gressores.
Quod Barones
diffidantes
et milites et alii quicunque acuydantes vel Episcopum Urgellensem seu marcham vel pignora
,
et alii
juredictionem ecelesiastieam habentes sunt parati et offerunt se paratos vel eorum officiales eis seu procuratores eorum facer breve justitiw complementum, sint excomu icati, et de aliis penis eorum hic habetur.
tem
milites
Dicesis
Urgellensis personis
Episcopo Urgellensi vel eius oficialibus aul aliis jurediccionem temporalem habentes ul eis debeanl rrddere breve justilice complementum , et non obstante quod ipse Episcopus vel eius officialis aut alise permitentes literas
t.
xi.
20
306
APKNDIf.E
sonae ecclesiaslicai habcntesjurediclionem tomporalem s'^cularem ad hoc oflerant se pralos ipsis conquerentibus si o~ slensuri de jure suo ad eum vel eos ven re voluerint vel sucienlem mittere procufatorem , ct tales acuydant vel se defixerint de pignore vel marcha faciendis et postea pi, i
gnorant seu marcham quandoquefaciunlseu lacere procuran!, bona ipsius Episcopi et aliorum predecessorum et hominum suorum el suarum ecclesiarum invadendo et rapiendo ac etiam usurpando indebite et injusto contra jas et justitiam et libertatem ecclesiaslicam non advertentes quod ordo juris confunditur, si cuique sua jurediccio non servatur. Nos igitur atlendentes quod si necgligenler obmittimus quai ab alus indebite usurpantur, extendendi viam alii ceteris aperimus statuimus ut juri sinodaticis de ceteris super hiis inherentes quicumque talia facer vel attcmptare presumpserint vel facientibus opem, consilium vel auxilium publicum vel occultum seu avorem quovis modo dederint nobls paratis el ofi, ,
cialibus nostris et
complemen-
lumjustilie redderc
nis
cum
el'fectu
sententiam exeomunicatioet
satisfactione eondig-na
minime absolvantur
nichilominus
est
sit
ro in hora mortis fuerint absoluti et non salisfecernt, ut careant ecclesiaslica sepultura. dictum
Rubrica.
Isti
currendum.
nicati
Primo simoniacus quocunque modo. tem clerici excomumaiore excomunione vel interdieti aut suspensi, si
,
scilicet missas, ante absolutionem divina oficia celebrant cantando Evangclium velEpislolam vel alias oras cannicas, dicendo et faciendo n ecclesia principaliter ofiicium suum.
clerici per saltum promoti aliquo ordine pretermisso. tem clerici qui alieno Episcopo se fecerint ordinari licentia non ptenla. tem incendiarii. tem illos qui suos ilios oeciderunt studiose, vel etiam negligenlcr. tem illi qui traclaverint in malos usus Eucharisliam si\ e crisma. tem qui fa-
tem
vel alio
DE DOCUMENTOS.
vel uxore fratris, vel
307
sancmoniali consecrata vel non consecrata. Ilcm illi quiluxuriam in ecclcsiis comiserint. tem vel bruto animali coire ausu illi qui cum Judca Sarracena alias nephario prcsumpscrint. ilem mulier quse de temerario, adulterio conccperit infantem quem marilus crcdidit esse suum propler quem legilimi defraudanlur hercdilate paterna. tem qui mulicribus aliqui aciunl propler quod fecerint abortivum: mulier eliam si hoc fecerit vel sibi procuraverit lieri transmittalur. tem illi qui contra aliquos falsum lulcrunt lestimonium in aliqibus causis. tem qui contractis sponsalibus cum aliqibus prestito juramento et non dissolutis postmodum contrahunt cum alus sponsalicia vel malrimonium contra juramentum prius preslitum temer veniendo. tem illi qui excomunicati vel intcrdicli nominatim quocunque judice ing-erunt se divinis in ecclesia ante absolutionem invito proprio sacerdote, nech admonicionem sacerdotis volunt exirc de ecclesia, divinum officium perturbantes. tem clerici qui scienter celebrant missam in ecclesia interdicta. tem qui
,
cum
in ciminterio ecclesiastico
rum
corpora scpellire. tem fatillerii el divini et qui eos con^ sulunt. Si vero predicli confitentes ad mandatum et monicionem sacerdotis ad nos venire noluerint, in suis predictis pee-
remanentes et peccala oculta fuerint, eis a sacerdotibus penitenfia injungalur, et niebilominus postmodum ipsi sacerdotes cum potuerunt comode nobis vel officialibus nostris super hoc consilium habeant et requirant. Si
calis et duricia
autem manifestum
i
sit
de peccatis supradictis, ad nos mitalur, nech et abaliquo presbtero de lio peccato manifest penitentia injungatur sine nostra licentia speliali, nisi senexfuerit vel corporali
impedimento
Quod
oficiales
omnes
et
decani
et clerici
in execucione et ob-
servatione predictorum omnium sint attenti et infra quod tempus copiam habere eorundem teneantur , et de pcena non
habentium
tem volumus
cani
et alii
et
non servancium
hic habetur.
et
omnium predictorum
attenti, eis districte
;108
APNDICE
copiatti habeant infra festum Natalis Domini proxime Acnturi, alias ex. tunch ingressum ecclesiae sibi noverint interdictum. Abbates vero Prepositi et alii curam animarum habentes teneantur habere infra proximum festum Beati Johannis Babtiste sub pena X. librarum celeri nichilominus qui in premissis fuerint negligentes ad arbitrium nostrum vel officialium nostrorum debite puniantur.
tem slatuimus quod omnes manumissores et heredes reetorum nostre Dicesis aut aliorum quorumcunque qui nobis et successoribus nostris dos ureos dar et solvere tenentur ralione testamentorum ipsorum clerieorum et vigore statuti Domini Petri bonse memoria?, predecessoris nostri, vel eorum comunem extimacionem et legalis Prepsito, Praelato vel cannico Ecclesise Urgellensis vel patronis alus clericis qui in eorum ecclesiis jus habent presentandi unicum aureum Decano loci rurali aliquid in recompensationem servicii quod amodo dictos ureos nobis vel nostro cetcro mndate et successoribus nostris et alus et aliquid dicto Decano prout eos tangit infra mensem proxime et inmediate subsequentem die obitus ipsorum rectoium seu ecclesiasticorum aliorum quorum sunt manumissores seu heredes, solvere leneantur: alias lapso dicto mense eo ipso sint excomunicali.
Publicatio dictarum constutionum.
Lecta? et publicatse luerunt presentes constilutiones de mandato nostri Arnaldi Urgellensis Episcopi supradicti per Petrum Lesa rectorem ecclesia? de Adac nostra? dicesis et notarium nostrum publicum in plena Synodo in ecclesia Beata?
,
Maria? Sedis Urgellensis, presentibus venerabilibus et discreDei gralia Abbate monasterii Sancti Petri de tis Bernardo
,
Bernardo eadem gratia Proposito Celsonse Fratre Jacobo de Busulduns Procuratore Abbalis Bellipodii et Bernardo Torani, Cannico Cardona? et Procuratore Abbatis eiusdem et tota Synodo congregata IIII. Kalendas Novembris Anno Domini M.CCC. vicsimo octavo.
Porlella
,
DE DOCUMENTOS.
309
die nona wenDomini Guiller-
Anno a mi
,
nativilate
Oomini
M.CCCLX secundo,
Episcopi Urgellensis in prima Synodo in quo nullam aliam nisi sequentcm fecit constitutionem.
Ex
cesis Urgellensis,
quod gracioso
et libenter
conoessun ac per
eundem
cum
receptum fuit antediclum subsidium una decima secundum lacxaxionem consuelan), quam etiam
caritative
solverunt volunlarie et graciose clerici simplices Simplicia beneficia sine cura habentes. Etin dicta Synodo attendentes quod in dicta Ecclesia non fuit celbrala Synodus tempore Domini Arnaldi bono? memoria? Episcopi Urgllensis a quo tempore fluxerunt XXIII anni, licet post ipsum fuissent Dominus Petrus de Narbona, Nicolaus qui fuit Cardinalis Urgelli et Domi-
constitutio-
nem sequentem
Cum
ro suo
Synodo
cum
cle-
anno quolibet teneatur in qua oportet Episcopum et clerum congregan super evangelicis in meditacione et sollicitalione fieri divinorum et vivificorum Domini mandatorum pro tanto ne anno quolibet oporteat universum clerum Urgellensis Dicesis singulariler
congregare; nos igitur Guillermus miseratione divina Episcopus Urgellensis de consilio et assensu venerabilis Decani et Capituli nostri Urgellensis attendentes
ad
Synodum
quod omnes
diocesana nobis de jure subesse no T scuntur, slatuimus quod Abbates, Priores, Preposili Ecclesiarum simplicesque rectores et vicariiperpelui et quocumque alio nuncupentur nomine qui rgimen habeant animarum ad honorem Pontificalis Kathedra? et matris Ecclesia? Urgellensis annis singulis feria III post dominicam in Albis ad Synodum ad Ecclesiam nostram Urgellensem venire et esse superpelliceo teneantur, et ibi mandata salubria audiant et recipiant, etalia disponant et ordinent qua? eis per nos vel sucta in nostra dicesi lege
,
810
APNDICE
ccsores nostrosinjungentur rationesque audiant, si voltierint de expensis mnibus et talliis quie rationc leg-atorum et alio-
rum
rinl
alia?
quoecumque
factoe fue-
seu eliam distribua? per illos qui ad hoc fuerint depputa el XII denarios de consuetudine anqua fabrican ecclesise nostrae prediclce solvere tcnentur, et tradere eos operario dictan
si
recessuri. Alioquin si in predictis vcl aliquoeorum deffecerint causa cessanle rationabili de qua teneantur facer legitlimam fidem per procuratorem ydoneum Abbates, Priores, Prepositi conventus et collegia sub sehabentes centum, ceteri rectores
et vicarii perpetui et
quicumque
infra
alii
curati
penam
L. solido-
])enam
Quam
ut supra.
Jncipit secunda
Synodus
Dominum Guillermum
Episcopum. quw fuit eclebrata auno Nativitati Domini M.CCC.LXIII1 post Dominicam in Al" bis quee computabatur tertia dies mensis Aprilis in qua co,
sequentes.
Ex
Guillermus miseralione divina Episcopus Urg-ellensis dileChristo clero et populo universis per civitalem et Diocesim Urgellensem constilutis salutem in Filio Virginis gloriosa}. Snete Urg-ellensis Ecclesiacdisponenle divina licet inmeriti presidentes regimini curis sollicitamur conlinuis et medilalionc urgemur asidua utjuxta nobis creditse disposicionisofficium subdilorum comodis in quorum prosperitate prosperarme, quantum nobis exalto conceditur sollicitudinis stuctis in
,
dio inlcndamus et
lites
animarum
pericula
removeamus, ab
ipsis
quashominum malieioe cotidie invenire conanlur, nuncli novarum editione conslitutionum proul nobis est possibile reprimamus'. Sane quiaconstilulioncs Sinodales predeccssoruin nostrorum videlicct Pominorum P. de Urgi, Fratra Rai-
DE DOCUMENTOS.
,
311
mundiTrebaylla, Arnaldi 6. de Lordalosic diversas, si quereperimus vagabundas quod lanquam inferest per tolum vaex quo inconvoniens sequebatur quod aliqui per eillabant
,
alii
excomunicali alii vero suis beneficiis privali ignorantes penas, sententias et precepta qua? in prediclis constitutionibus conlincnlur idcirco ne quis prelextu ignorantia) et obligacionum ipsarum et tardae publicalionis se valcat excusare, nc pacem lorte dicenl eas in dissuetudine abisse ad utilitatem et tranquillitatern Dicesis Urgellensis, no labilis hominum memoria possit ignorantiam pretendere in futurum, constitutiones Sinodales antiquas et quasdam Provintiales quas reperire potuimus scriplo de consensu venerabUis nostri Capituli dignum duximus conprehendi, et sigil'orum nostrorum munimine roborari. Adicientes constitutiones alias el dubia quoe erant in prioribus declarantes et precipicntes ut ab omnibus pro constitutionibus habeantur Sinodalibus et inviolabiliter observentur, nullis nisi quatinus in isto volumine di-rctis duobus sigillis robralo constitutionibus pro Sinodalibus in nostra Dicesi Urgellensi admissis. In quo volumine potractalum quendam septem Sacramcntorum n volumus quem propter aliquorum curatorum ignorantiam ordinamus divina favente clemencia. In quo tractatu inquam ad rgimen curse animarum perlinet et spectat speculari polerunt curati qualiter eos in domo Domini opporteat conversari. Da;
tum
ut supra.
citationes
Excomunicentur impedientes
pi
vel
eius officialis
,
proccssuum Episco-
et
relatio ad nostrum deduxit audilum vulganotorium publicum publicat quod nonnulli dorisque fama? minium temporale oblinentes ordinare et slatuere non ve-
Fidedignorum
rentur,
quod quandoque
in
eorum
quorumcun-
que processum sive publicantes eos capiantur vel impedianet quod orribilius est inlerficiantur. Propter quod fretur quenter contingit quod citari non possunt aut publican qui
,
,
ab illis juslitia exigente citandi aut publicandi erant, el sic nuiltorum malilia islorum pretcxtu remanct impunita, pan-
312
APNDICE
justician, leditur cultus et
peccaloet
hibcre medelam hac Sinodali constitutione staluimus dinamus quod quicunque caiuscunque condicionis
slatuerit vel
vel status publice vel occulte verbo vel facto ordinaverit, mandaverit vel etiam ab alio ordinatum statutum aut mandatum ratum habuerit , quod citationes vel pu-
of-
jam dictorum impedan tur vel retardenlur quocumque modo, ipso facto excomunicationis sententiam incurrant, et eorum castra vel villse vel loca ecclesiastico sint supposita interdicto, quorum absolulionem vel relaxacionem nobis presentibus
comittentes. Preterea
novo-
ordinamus quod cum predicta malitia ex verisimilibus presumptionibus apparebit manifieste quod ille qui citandus vel publicandus erat dicto impedimento cessante in ecclesia nostra calhedrali et in duabus ecclesiis proximioribus il 11 in qua talis citatio vel publicatio fieri debeat edictis vel uno etsi opus fuerit peremptorie ex lunch pro citato et publcalo habealur, ac si per nos vel officialem nostrum verbaliler vel realiler citatus fuisset, et citatio eundem personalitcr apprendisset et processus qui ex inde sequitur legitimus reputetur. Quibus constilutionibus Provintialibus et Sinodalibus contra impedientes jurisdictionem nostram vel
lumus
el
malicise facientes
quominus
in
cilari
minus remanentibus
sua firmilate.
absentibus et mandatur sub pena excomunicationis quod omnes resideant personaliter infra
XXX dies
Sane quamvis
in
in benefficiis suis.
ra-
lionabilibus revocaverimus dispensationes et litleras super residentia non focienda ac monicionem fecerimus quod qui-
cunque curalus in suo beneficio curato resideret, vel eliam non curato si de statuto vel consuetudine spetiali residenliam requircrct personalem quia tamen moniciones predictas plures ex eis multipliciter contempserunt et contempnunt aliqui eorum ad ipsa benefficia minime redeundo, el nonnulli se ultra quam, debeant a dictis benefficiis absen,
,
DE DOCUMENTOS.
lando
et
313
residentiam et elemosinan hospitalitatemque fraudando in suarum pcriculuin animarum. Nos attendentes quod ex hs infrascripta dispendia notoria subsequntur, cultus videlicet divinus in ipsis benefficiis diminuitur , curse et regimi-
ipsarum'Ecclesiarum detraliilur pabulumque verbi Dei, quo populus noscitur premaxime indigere eidem populo ministrari obmillitur ac Eeclesise et domus et edifficia earum desolantur et ruunl et paciuntur comuniter ruynas evidenter
ni
, , ,
fraudantur
el
elemosina,
benefficiatis disolucionis et
va-
gandi materia prebetur et fructus et rcdditus et proventus benefficiorum extra Joca benefficiorum ipsorum ad nullam seu modicam utilitatem benefficiorum sed in usus alios expendendi et convertendi materia tribuitur seu paratur, intervertuntur el occupantur indebite et in grave ipsorum beneficiorum prejuditium, bona, possesiones ac jura eorundem remanent indeffensa turbatur et scandalizalur populus malequc remanct edilficatus, cum ex predictis videt evidenter mala preinserta et inconvenienlia et multa alia dispendia provenire. Ea propter omnes licentias dispensationes predictas tam per nos quam per quoscumque predecessores nostros seu alios quoscumque auctoritate nostra vel eorum ex quibuscunque causis vel sub quacumque forma vel expresione verborum actenus concessas, donatas vel facas in
,
,
Synodo revocamus omnino et de cetero volumus pro revocatis et nullis, nisi fuerint concessse residentibus in servilio Domini nostri Papa? vel Dominorum Cardinalium vel etiam nos tro. Monentes omliac nostra presenti
habemus
et haberi
nes et singulos benefficiatos noslrae Dicesis seculares et regulares cuiuscunque dignitalis, status, ordinis vel condiciodies tempore nis extiterint seu existanl quod infra
XXX
publicationis huiusmodi statuti in dignilatibus et benefficiis infra nostram Diocesim constituti qui de jure vel consueludi-
ne residentiam personalem requirant deinceps residentiam personalem, ut jura vel statuta Provincialia ac Sinodalia requirunt sub poenis statutis et ordinalis et edilis a Provincialibus et Sinodalibus statutis et sub poene excomunicationis quam^prediclis monicionibus canonicis precedenlibus in con*
, ,
tumaces
"et rebelles
ferimus in hs scriptis.
314
APNDICE
be-
mandos
,
debitum servitutis exposcit ut ad rebrmores el actus, prout nobis ex alto promitsolempniter intendamus et ibi precipue rebrmationis litur remedium apponamus, ubi maius periculum inspicimus ymmincrc. Sane reperimus quod periculosum cxislit quod aliqui Dicesis nos trae in officio dignitas vel gradu ecclesiastico constituti nobis vel officialibus noslris non obedienlibu, sed summo obedientiae bono se imprudenter repulso dominis temporalibus obtemperent mandata nostra vel officialium nostrorum executioni mandare rcnuunt et conlradicunt, propler quod contemptus ecclcsiasticae juredictionis oritur et scandala mulla accumulanlur. Nos attendentes quod compescenda est malorum audalia ut saltem pene ormidine retrahatur noxiis hac igilur nostra Sinodaii conslitutione staluimus et ordinamus quod quicimque cuiuscunque conInjunctae nobis
in clero
, ,
officia-
lium nostrorum contumaciter renueril adimplere beneiicii privacionem incurrat ipso facto de quo benefficio Episcopus vel alius ad quem pertinet de consuetudine vel de jure libere, tanquam de vaccante de jure vel de facto valeat ordinare.
Quod
rectores
,
dralem
subditis dis-
Quoniam
et difmsa, et
et curatis
mxime pro-
pter temporis brevitatem venirc aut mitlere ad Ecclcsiam CaIhedralem pro sacro crsmale et oleo cathecuminorum et in-
irmorum quibus utuntur fidelcs, volumus et ordinamus quod solum ad diclam Ecclesiam nostram veniant vel mittant rectores et curati qui sunt in officialatu nos trae Civitatis et Dicesis Urgellensis et officialatu Tirvie.
officialatus Ceritaniae
Rectores vero et alii curati ad Ecclesiam Beata? Mariac Podii Cerilani venire pro predictis vel mittere teneantur. Constituti vero in officialatu Berg-oe ad Ecclesiam Beatae Eulaliae Bergiee veniant
I)E
DOCUMENTOS.
315
vel mittant. Constituti autem Cardona? ct Celsona? ad Eeclesiam Beali Michaelis Cardona?. Constituti autem in oficialatu Scnahugia?, Guisona?, de Pontibus et Acrimontis ad Eeclesiam Beatse Mariae Guissona? teneantur vcnire vel mitlere pro predictis. Sane existentes in oficialatu Balayara ad Eeclesiam Beali Bartholomei predicta? civilalis recurrant pro predictis. Constituti
riensi
autem
in oficialatu
Trempi
el in loto
comilatu Palla-
ad Eeclesiam Beata? Mariae Trempi veniant pro predictis. Non tamen prohibemusquin si aliquis predictorum curatorum pro predictis ad Eeclesiam noslram Katedralem venire volucrint, venire possunt et recipere supradicta. Sic tamen quod in vigilia Pascha? crisma et de utroque oleo habeant hora Misse ad facienduin offieium fontium prout decet sic quod de novo crismarte dumlaxat et non de veteri ex tunch utantur, et idem fat de olis sanclis utin tractalu septem Sacramenlorum in Rubrica de Estremaunctione per nos reperient ordinatum. Adicientcs quod officialatus Podii Ceritania?, Villa? Bcrg-a? , Guissona?, Cardona?, Balagarii et Villa? Trempi expensis noslris pro predictis mittant personam ydoneam et in sacris ordinibus conslilutam cum liltera propria qua? fideliter recipiat ct portet dictum sacrum crisma et olea ante dicta, taliter quod in vigilia Pascha? summo mane predicti officiales distribuant cuicunque reclori sive curato petenti scribentes nomina omnium qui pro predictis miserint ad eosdem. Volumus insuper quod nichil petant vel exhigant, nech etiam oblatum recipiant pro predictis. Addenles ordinationi ante dicta? quod si aliquis rectorum vel curalorum sanctum crisma vel oleum cathecuminorum vel infirmorum alicui reclori vel curato vel alicui nobis et Ecclesia? nostra? Urg-ellensi non obe dienti el non subiecto dederit vel mutuaverit, quod ex hoc excomunicationis sententiam incurrat ipso facto, qua absolv non possit nisi per nos vel successores nostros Episcopos quam nobis et successoribus noslris ipsam absolucionem duximus reservanduin non miltentes nobis pro predictis ct ea non recipientes dicta vigilia hora competenti posnaXXti. solidorum volumus incurrerc ipso facto. Et idem fat quamvis receperint de dicto crsmate, si non receperinl de oleo cathecuminorum et infirmorum, et sic debent portare- tres ampullas
,
primam
clericalem ton-
suram abentem
sit lalia
alias
cum inhoneslum
31
APNDICE
jietentes
Contra non
Quoniam invenimus in riostra Dicesi Urgellcnsi qui divino timore posfposito excomunicationis sententiam per unum annum et ultra suslinent animo indurato, sequentes et declarantes constitutionem nostrorum predecessorum statuimus et
ordinamus quod quicunque per mensem nominatim in excomunicationis sententia steterit, proquolibet mense unam libram cerge solvat, ut quod divinus timor a malo non revocat, saltem
temporalis pena cohibeat a peccato. Si vero quis ultra annum steterit in excomunicationis sententia, contra eundem de
fide catholica inquiratur
,
cum
verisimile
sit
quod
in
contemin
ptum clavium
talis
permanentes
suo
robore permansuris.
Animarum periculis obviare volenles statuimus et ordinamus quod nullus nostrse Dicesis Urgellensis cohabitare audeat cum uxore sua ante quam benedictionem nupcialem
,
vero contra fecerit tam vir quam uxor excomunicationis sententiam incurrant ipso facto, et tanquam excomunicati per rectores et clericos nuncientur et evitentur. Adicientes quod illi qui jam in domo eadem ut conjuges mosui rectoris. Qui
non suscepta, quod nisi infra dos menses post publicalionem presentem non acceperint benedictionem prefatam, dicta sententia ligentur.
Contra clericos
et
Attendentes quod usurarum crimen utroque testamento et utraque lege est dampnatum statuimus et ordinamus ut quicunque de cetero in civitatc vel Dicesi nostra Urg-cllensi inventus fueritpublicususurarius et manifestus, ipso facto excomunicationis sententia sit ligatus nec ad ecclesiaslieam sepulturam admillatur, doee de usura ipsis, proul paciantur lacullates eiusdem.. plcnaric satisfactum fucrit illis cquibus fin,
da
317
conlinetur in de-
cretal
DeUsura. Clerici vero qui inhoc crimine inventifuerint, predictam poenam sortem et usuram admillant, sic quod ultra ipsa sors ornamentis Ecclesise Urgellensis applicelur, usura autem restituatur debitori usurarios nichilominus quod no,
domum
tripudiantes.
Cum
ts, et
incomposicio corporis incomposicionem indicet menoceulus impudicus impudici corporis est nuncius, sfatui-
mus
et
vestigiis noslro-
rum, quod
quilibel publice extra domum aliquam tripudiantes poanam L. solidorum incurrant ipso faci cum inhonestum sit personis ecclesiasticis ludibrium facer sui corporis in infamiam locius cleri et scandalum laycorum, excomunicationis sententiam contra tales per predecessores nostros promulg-atam propter periculum animarum evilandum removentes.
,
Cum
in constitutione
nostros facta teneatur expresse quod clerici ludentes ad ta~ xillos ipso faetosintexcomunicati,quia ex constitutione huius-
modi reperimus plurimos scandalizatos ac super ipsa modevolenles etiam randa sepius et instanter fuerimus requisiti evitare periculum animarum, ideo hac constitutione present in perpetuum valitura ordinamus, et moderando eandem conslitutionem statuimus et declaramus eam extend dumlaxat ad clericos in sacris ordinibus constituios et ad bencfficiatos et benefficia seu officia obtinentes, etiam si fuerint in tonsura clericali vel IIHor. minoribus ordinibus constituti, nec,
non ad religiosos
et
quoscunque
no-
Contrarium facientes poenam L. solidorum incurrant ipso facto, sentenliam excomunionis quam incurrebant removentes.
tenentes.
Quoniam peccata
facienlibus, id est
fornicationis et adul-
;}jg
t'erii
APNDICE
crimen
in
invenimus pulhinostra Urgollensi Dicesi sic millo au mnimo peccalo se quod apud mullos quasi pro ignorancia se excusare frehabetur, et sic aliqui pretexta quod penculomenternitunturpericulosc; nos attendentes
m dehetum, perpetuum valitura inherentes hac conslitutione Sinodal! in statuimus et ordmamus vestios predecessorum noslrorum inventi fuermt manifesU quod omnes layci qui concubinarii oxcomunicationis sententiam incurran t el eorurn concubina purectores et curatos excomumcati inso faci, et eliam per concudictas alia peceuniaria contra
s p!aratur
cum
vel vestes divino cultm nullus inferiorum Episcopo vasa ipsis qui contranum fecedepputata consecrare audeat veluti ipso fado excomunicatus. r est
Ouod
ut fidelis inveniatur jam quserit nter dispensalores Chrisli dispensatorumexbigitur, Anostolus, et si in temporalibus fides
hibundanciusexhigatarindispensatoribusministenorumcius Sane repenuntur qudam quis ydoneos quserit ministros. trra obsorconsecrationis dono quasi cum hiis quos
nudati
buit alienum
care et consecrare sed prophanant etpolluunt conoficio nequeant consecrare effectum cundem secranda, cum consecrationis non habentes pestfero morbo occnrrerc dar non possunt. Nos igitur huic sub tanathematis mavolentes in virtute sanetse obedientiae et Diceeterna precipimus quod nullus in nostra
,
ignem offerentes, clices, sacerdotalia etahorum vestimenta sanctifiecclesiasticorum ordinum ornamenta vel vicio superbi atlemptant cum autem ex
ledictionis
si
ecclesiastici Urgellensi audeat vasa nec tales vestes altarium ornamenta sanctificare ac consedinis'ceteraque ordinibus constilutus tacrare, et quod nullus in sacris potius profnala utanlibus ut premissum est consecret, sed consecrantes ymo Venas 1ur. Quod si contrarium lecerint tam
or-
profanantes
quam
ltenles
sic
profanatis,
excomunicatioms
non possint, sententiam incurrant ipso facto, a qua absolv eos quibus duxerimus spcciahtcr comitnisi per nos aut per
tendum.
DE DOCUMENTOS.
139
Quod
rum
se iiitromittat.
Cum teslamenlorum excculio jure u troque ad audientiam episcopalem pertineat et speelet, el absurdum sit si promiscuis actibus eorum turbcnlur ofiicia, si alii credilum alius subtrahit, statuimus et ordinamusquod nullus de testamentonisi nos aut ruin executione se intromitlal aut cognoscat noslri aut oficiales qui pro nobis aut ipsis ad successores hcee iiierint depputali. Si quis vero huius noslrse conslilutionis violalor exliterit excomunionis scnlentiam jpso laclo incurrat, et quod ordinaverit lanquam ordinalum non suo judice habeatur et carcat viribus el efectu. Adicientcs quod (uieunque de casibus Episcopalibus de jure vel per constitutionem Provintialem veljudicando de eisdem (sic) quod si contrarium fecerit sententiam excomunicalionis incurrat ipso facto, et nichilominus contra eundem tanquam usurpantem juredictionem noslram Episcopalem tam per jura scripta quam per conslitutiones Provinciales quam Sinodales procedalur: dgiuim est enim ut qui in tantum presumil jus et nos offendere, poena multiplici castigelur.
, ,
Quod
stratione
operarii sive Sacrista} reddant rationem de adminiper cosdem facta, et quod layci vestimenta ecclcsiastica
rectores.
Quorundam
Deo
et sanctis
delium devocio , nos inducit ut utilitatibus provideamus ecclesiarum et pro posse periculum evitemus animarum. Statuimus igitur ac sub virlule sancta^ obedientia precipitMido mandamus quod quilibet operarius sive Sacrista sive alius quicunque qui bona alicuius Ecclesiu? administraverit quod omni anno semel de administratis per eundem ratione operis vel sacristia? rectori et duobus probis hominibus dictan Ecclesisc lgale coinpotum el fidelem reddat rationem. Et quod superfuerit ad utilitatem Ecclesiae per diclos rectores et dos probos nomines et non ad usus profanos convertantur. Adicientes quod nullus laycus custodireac conlractare presumat clices, Sanctorum rein Ecclesiarum operibus
liquias, sacras vestes,
alia
benedicta
et
320
sanctifficata
,
APNDICE
sed predicta tcneant rectores vel alii curati vel clerici ad cognitionem rectoris et consulum sive proborum hominum cuiuslibet loci, cum mandato utriusque testamenti prohibitum reperiamus ne talia divino cultui depputata laycorum manibus contractenlur. Providendo quoque circa pre-
missa statuimus ad securam vestimcntorum custodiam quod rectores sive curati Ecclesiarum predicta teneant et custodiant et de eis publicum faciant inventarium. Et si per eorum incuriam seu neglig-entiam aliquid amissum fuerit seu deperditum, plenarie restituere teneantur. Nec allegent parrochiani insufficienciam rectoris, cum absurdum sitis non comiltere
temporalia quibus spiritualia et animarum cura comittitur, in quorum custodia et administratione maius periculum invenitur.
Quod
non
sint
in dictis Ecclesiis
cum
ense
et
et ordinamus quod in Ecclesia nostra UrEcclesia Beata; Mara? Podii Ceritania?, Beat;e Maria? de Tholano, Sancti Stephani de Bagano, Beata? Eulalia?
tem statuimus
in
gellensi et
villa?,
Pontibus, Beata? Mara? Acrimonlis Beati Petri de Cubellis, Beata? Maria? de Camarassa, Beata? Marise villre Trempi, Beata? Mara? de Arennio, Beata? Maria? de Montemama, Sancti Salvatoris Balagarii nullus rector vel benefficiatus intret vel sit
,
choro, dum divinum oficium celebrabitur vel in processione extra Ecclesiam, cum ense vel eliam sine ense, sine superpellicio et almucia nigra. Qui vero contrarium fecerit, ensem amittat et aplicetur ornamentis Ecclesiis. Non portantes vero superpcllicium et almuciam non admitlanlur ad divinum offiin
illa
die recipiant in
Ec-
infra
pcena
de variis folratam, si eam portare volucrit. Sequilur Exlravagans ftni. Johann. Papa? XXII alias Dni.
DE fcOOUMBNTOS.
Benedicti
321
X de pcenitent.
tum
ra
el
Sacerdoanimarum cura comillilur, plucmergunt pericula animarum in collacione Sacramenlorum regimine animarum, ideo nos G. miscrationc divina Epiillorum precipuo quibus
scopus UrgelJcnsis cum noslri capiluli consilio et assensu qudam super hiis dubia et necessaria in hoc libro Sinodali sub compendio Iradimus quee anle de jure divino seu ecclesiaslico sunt consona ralioni quae clericis noslroe civilalis et
dicesis sacris ordinibus constulis, et
capellaniis
Ibgi
,
mxime
legi
rectoribus et
et intc-
semper
mandamus
diligenlcr
et frequenler observari
quorum transgressionem quse inobecasligationem debitam, prout res exhigedientiam induceret severiter puniemus, nisi forlejuri alicui obviarent supra rit
,
quod dispensare seu quidquid slatuere non valemus, tunch ea volumus et deerminamus pro non slalutis haberi.
Prclati, elcrici, et sacerdotes et vicarii
lentes tenentur personaliter venire ad Synodum singulis an+ nis, vel mittere aliquem loco sui.
Cum igilur Synodus Urgellensis indie Mercuri vel die Jovis proximis post dominicana in albis ordinaverimus celebran, precipimus ul ad dictam Synodum veniant ad civilatem nostram Urgellensem personalilcr omnes preiali, clerici et sacerdotes ac vicarii curam animarum habentes diclae nostrae dicesis Urgellensis. Et si forte infirmilate vel alia inevitabili necessilale seu causa per nos vel officialem noslrum approbanda, detenti venire non poluerint, millant aliquem capellanum vel clericum in sacris ordinibus conslitutum loco sui, et nobis vel vicario nostro generali causam suoe absentise studeanl manifestare. Transgressores vero huius precepli qui eo ligari possint et debent, ipso transgressu penam in noslra constituidme conlenlam incurrant, et nichilominus prout nobis vel vicario noslro videbitur ulterius punianlur. Venientes autem ad Synodum predictam in enndo vel revertendo vel redeundo honeste incedant et quaerant hospicia e/ in eis honeste se habeant, ne status eorum verlatur in opprobrium po~
T.
XI.
21
322
pulo esse
et in
,
APNDICE
contemptum. Injungimus eliam mnibus qui debent Synodo quod indutl superpelliciis slent in Synodis et
sedeant ordinate et sine strcpitu audiant et diligenli in capite almu-
jejunii
ct
stib
Ordinantes insuper quod quilibet parrochialis Sacerdos habeat copiam istarum constitulionum et ctiam omnium illarum per predecessores nostros edilarum , necnon per nos edendarum et easdem conslittitiones personis ecclesiasticis et etiam layis prout expedir viderit, et prout ad eos perlinuerit dilig-enter exponant, easdem constilutiones ad singulas Synodos celebrandas defferant, et coram se in Synodo teneant. Et si de contentis in eisdem dubitent, nos in sequenli Synodo consulant super eas. Et cum eius sit interpretan cuius est
condere,
contra
mandamus quod
verum
intellectum vel
mentem nostram,
alioquin poe-
nam
falsi
Synodum
tcmpore coram nobis vel officiali nostro extra Synodum possunt facilius et comodius expediri. Sacerdotes vero parrochiales qui vicarios non habent die dominico Synodum precedenli inquirant diligenter et puadvocet sive adducat qua>
blice
super suis Ecclesiis, si sinl aliqui inflrmi; et si sint, antearripiant iter veniendi ad Synodum illos infinnos visitent etiam non requisili, el eis dicant quod faciant quidquam boni poterunt ad suarum salulem animarum. Nichilominus eorum visilationem fieri facicntcs per presbiteros in alus vel endem Ecclesiis rcmanenles. Cum vero clerusin Synodo fuerit congrcg-atus ab Episcopo
quam
vel alio cui ipse comiserit, incipiatur tribus vicibus Aa. Exaud nos Domine , el ea completa tola Synodo cum f et
Gloria Patri, et Episcopus flcxis genibus cantando incipiat Vcni creator Spirilus. Et eo completo dicalur f Confirma hoc Deus. El Dominus vobisc. Oralio. Aciioncs nostras. Deindc Diachonus dicat Evang-elium Misit Jhesus XII discpulos. Dcinde fat sermo literaliter. Postea leganlur slatuta sinodalia vel pas ipsarum el alia quae secundum eventus temporis Episcopus videbit expedir. n ulroque vero die ex-
hymnum
DE
DOCUMENTOS.
323
pelo sermone loco ubi lenebitur Synodus, layci cxpellanur. Secunda vero dieincipiat Episcopus flexis genibus cantando alia voce Veni Snete Spiritus, et postea legatur Evange-
lium Designavit Jhesus. Deinde fat sermo lileraliler, et postea legalur reliqua slalula sinodalia et alia qua? perlincnt ad salulem. Et quia salus anima? secundum Augustinum a fide calholica recipit fundamenlum ideo de ea primitus est videndum. Quoniam ut ayt Apostolus ad Ebreos impossibile est sine fule, etc. Hic incipit sacramntale quod omitlilur
,
elcricorum.
et actus in melius reformenlur contisludeant vivera clerici universi presertim in nenter et caste sacris ordinibus consituli etenim necessario castitalem ser-
Ut clericorum mores
vare tenentur
quam
lacile
asumendo.
Clerici
quoque qui
,
tanlur et qui non habent beneficium Ecclesise lamen sunt in per septem horas cotidie sacris ordinibus consituli debent diurnum pariterque noelurnum,prout dicere divinum officium
comuniler in Ecclesia Sancli Ruffi, et ut in breviariis Vecontinetur, scilicet, Primam, Terliam, Sextam, Nonam
dicitur
,
sperosque
saret
et
et
Completorium,
excu-
auget, sed dislincte et cum des Creatori noslro istislemporibus super judicia juslilise su non fuerint dica? lareferendo, et si per competentes horas persolvantur. tem in Ecclesiis sunt dicenda? si men postea
,
comode
fieri
possit
eomode
et
hone-
Mariae nullus dicat induendo vel ste. Officium vero Beata? alias devote et honeste Sacerdoles moneant calciando sed ordinibus constituios ut clericos suae parrochise in minoribus Beata? Marice Virginis horas dicant et singulis diebus saltem commemoralionem aliquam pro deffunctis. A crpula et
,
ebrielate et
mxime
comen-
sacionibus superfluis et confabullalionibus illicilis omnes sibi temperent et se vino et clerici se abstineant, et vinum
necessitalis in hirietabernas prorsus evitenl, nisi forte causa
re constituti.
inlcrsint,
Ad aleas*et taxillos non ludanf, nec islis luds ad luctas laycorum incedant. Mimmis et jocunec
32t
APNDICE
latoribus non accedanl, coronam ct sine pilo dcflerant eorrgrucnlem, nec oficia seu comercia exereeant secularia mximo inhonesta sed offieia ecclesiastica et alia bona studia exereeant diligenter. Panilla rubeis et viridibus non ulanlur, manibus consuticiis aut sotularibus rosralis seu cordelatis non ulantur. Balistas, archus, lanceas et faleones ouslularios, seu alia arma defferant, nisi forte ex causa rationabili probabilis limoris v el guerra?, et venationibus non intendat. Inhibemus districle ne clerici feminas teneant de quibus suspicio
secum
venes midieres matres, srores , amiltas et consanguneas in domibus Ecclesiarum tenere presumant, sed alibi, si pauperes fuerint, eis poterunt necessara ministrare. Quicunque autem clericorum manifest secum tenuerit concubinam, peccato suo se noverit excomunionis sententia innodatum, et
,
eodem,
nisi
dum. tem
annum
in
excomu-
nione perstilerit et in impetranda absolutionc negligens fuerit, per eadem statuta et suo beneficio privandus, nisi diocesanus secum duxerit dispensandum. Filios quoque illigilimos presbiterorum, clericorum, beneficiatorum nutriri in eorum donmibus juxta Provintialis eiusdem corteilii statuta sub pcena excomunionis prohibemus. Districte eliam prohibemus ne aliquis clericus truncationem membrorum facial aut diclet ferendam dictando sententiam sanguinis vel proferendo vel scribendo. Alioquin irregularitatem incurret. Nee in aliquo loco ubi talia fuerint vel exercentur, dum fianl, interesse presumant. Nullus quoque clericus in sacro ordine constitutus cirurgia? artem exerceat qua? aduslionem vel incisionem inducat; nec tabellionatus fungatur offlcio in curia seculari. Nulli clerici beneficiati ac in sacro ordine constituti procurationes seu bajuliasvillarum seu castrorum ac judicaturas secularium personarum recipere seu tenere presumat, aut procuratores existere quorumlibet laycorum aut tutores seu curatores seu advocati in curia seculari, nisi pro se ipsis et eclesiis suis, et personis miserabilibus vel consanguineis suis et universis re, ,
Precipientcs ul clerici et precipue sacerdotes mrcala seu nundinas ne frequentent sine rationabili causa, ct tunch incedant in habilu decenti et honeste. Qui vero parrochialem habet Ecclesiam non per vicarium sed
ligiosis et sacerdotibus.
DE DOCUMENTOS.
rper se psum
requirit
in
illi
323
ipsius Eeclesiai cura
serviat in ordine
quem
et requirunl, nisi
cum eis ex cansa rationabili ab ipsis duxedispensandum. Et tnnch nobis presente! vicarios quos non admiltemus, nisi examinationc premissa ipsos invenerimus vitae laudabilis et honesta conversationis et qui sciant construere et competenler leg'cre et cantare. Hospitalilatem. quoque in Ecclcsiis tencant sccunduin quod facullates eorum polerunl comode sustentare, precipue circa fralres Minores
i.nus
,
et Predicatores
cum
alia qualibet
ra-
ab mnibus presbileris
precipimus ut
ferant
enim precipimus recloribus ecclesiarum Dicesis Urlamen non sunt bigami tonsuram et vestes de-
clericales, vilia officia non exerceant, nec portent vestes virides rbeas seu virgatas. Qudam clerici dono vel ut adversarios ad eecleprecio sibi cedi faciunt acciones siasticum forum trahant eteos quousque cum eis composuerint, fatii?ant laboribus et expensis quod omnino fieri prohibemus. Quilibet parrochialis sacerdos parrochianos suos di,
lig-at
sed exemplis. Et se eis exhibeant pacientem et benignum ut per ipsius sacerdolis vitam laudabilem et humilitatis exemplum eos invitat ad devocionem ot'cii et confessionem peccatorum suorum eidem Sacerdoti libenter et securiter faciendam. Cum ex ofldevolione excessus corrigere subditocii nostri sil debita ipsorum et anima de nostris manibus rerum ne sanguis et sepe evenil quod clerici arciori perpelracione quiralur propter noslrorum absenliam minislrorum efugiunt et evadunt et sua crimina remanent impunita sub excomunicationis pena districte precipimus ut si quis clericus homicidium, incendium vel fuiium vel aliquod delictum sacrilegium
affectionc
filiali,
nec
dampno
ipsos diligant
quod caplionem
vel comiserit vel aliquem alrociter nisi se deflendendo vulneraverit, capiatur per Archidiaconum
aut
si
Archipresbiterum, quis istorum presens non fuerit, per Priorem seu Re,
ctorem
seu capellanum ipsius EcclesiaB in cuius parro.vel ebia dicta crimina comissa fuerint, et captus apud. nostra castra propria prxima ad expensas nos tras per ele
. .
326
ricos adducatur
,
APNDICE
adhibito ad hoc
si
opus
fuerit
auxilio bra-
etscandalum ex
delinquentium proveniente eviSlatuimus clericis delinquentibus tales poenas seu muletas per nostros curiales exhigi et levari in pias causas et lcitos nostro vcl oficialis nostri arbitrio exponendas. Pro bannis scilicet fructuum substractorum, et pro eundo de nocte sine lumine post tubse sonitum vel campanee, et pro cruentaionibus et ictibus violentis quales a layeis in huiusmodi casibus consuetum est exhigi et levari per seculares Dminos in Dicesi seu alias de quibus nobis vel ofciali nostro videbilur faciendum, et nichilominus dampna passis salisfaclionem facer teneantur. Sacerdotes parrochiates bono zelo et non ex odio de clericis suoe parrochiae vicio incontinentise seu aliis gravioribus criminibus diffamatis manifest. Nos vel officiales nosros secrete cerlifficare procurent, ut erga correctionem illorum celeriter oceurramus. Et hoc in virtute sanctee obedientia dislricte precipimus observan, lili aulem clerici qui dimitlunt tonsuram et habitum clericalem ex iniquitate et malicia contra Dcum et justiliam et honestatem Dei armis acceplis inverecunde crudelitati et enormitati scelerum se inmiscent, et ibi deprenduntur eliam nulla monicione preunle quousque se corrigant. tem clerici qui ex levitate et lascivia vel neegligentia tonsura et habitu
in presencialitate clericorum
teur.
,
clericali dimissis
arma solum
ne-
nolunt,
quousque
rigant.
non est spes corrigendi, quousque se cortem bigami foro ecclesiastico et omni privilegio ecclesiastico vel clericali sunt exclusi: clerici quoque qui non dimisso habitu clericali ut layci mercaluras et negociaciones clericis prohibitas excrcentes, privilegium de non prestandis talliis et alis muneribus layealibus post trinam monicioncm amittunt. Dislricte prohibemus ne aliquis recloriam seu vicariam alicuius Ecclesia; huius Dicesis ab aliquo recipere nisi prius presentatus fuerit nobis, et nobis curam receperit animarum. Nec aliquis curam seu Vicariam curse animarum audeat recipere alias suscipere vel dimitiere nostra licentia non oblenta, nec aliquis recipiat duas curas, nisi essel in Ecclesiis annexatis. tem quod nullus clericus juramenluin seu promissionem aliquam facial Patronis Ecclegolardia de quibus
DE DOCUMENTOS.
siarum, antequam presentelur
fuerint
;
327
,
propter periculum simonise. soli Deo opsculo prediclo attribuantur si quce minus bene, ignorantias proprias paratas corrigi et etiam edoceri, correctioni Sacrosanctse RomaSi quo
bcne dicla
in
quentibus lacius
omnia et singula supradicta. sacramentorum de aliquibus sehabealur quia lamen temporibus nostris
,
ad eruditioncm curalorum et etiam aliorum quorumcunque nostras Dicesis, quorum capacitas ad mayora non ascendit, ignorancia scriplurae sacras iacienles , sequuntur quasdam quas ad erudicionem faciunt christianorum et ad salutem tendunt animarum. Sequitur tabula chris lianas religionis. Deo grafas. Postea sequitur Tractatus de septem ecclcsiasticis Sacramentis quem composuit reverendus in Christo Pater et Dnus. Guillermus Urgellen. Episcopus ad salutem animarum et mxime curaet ad instructionem omnium Sacerdotum torum suas Dicesis et habctur pro constilutione Sinodali. tem constiluliones Sinodales revdi. in Christo Patris et
, ,
,,
miserat.
Urgellen.
Epi. in
prima
Synodo per eurn celebrata anno a nativitate XVI die XVII mensis madii in qua inter alia
,
Dni.
fuit
M.CCCC.
concessum
caritativum subsidium Prelatis rectoribus et clericis civitalis et Dicesis Urgellen. scilicet dos solidos pro libra secundum tatxationem decimce pro benefciis taxatis in alus
secundum valorem, considerantes quod in Ecclesia Urgellensi non fuit celebrata Sinodus a revmo. Paire et Dno. Dno. Guillermo memorias recolendas Epus. Urgellen. quo cffluverunt anni quinquaginta do, Guillcrmi predecessoris nri. etc.
licet in
constilutione Dni.
329
NDICE
iTLbril, obispo de Urgel. 94-no fue francs. 95. Agustinos de Solsona: su fundacin. 153. Agustinos: su convento en Urgel. i 50. Andorra: seoro que all tienen los obispos de Urgel. 104. Apocalipsis: su esposicion hecha por Beato. 471. Aragn (Jaime de), obispo de Valencia. 436.
Aragons quienes eran. 64. Arnal de Moutferrer (Guillermo), obispo de Urgel. 21. Aurembiaix, condesa de Urgel, 76.
:
Barrutell (Lorenzo):
156.
acaso concurri d
l el
obispo de
Ur-
130.
Beato: su esposicion sobre el Apocalipsis. 171 Bellpuig de las Avellanas (Monasterio). 78- 99-102. Berenguer (Pedro), obispo de Urgel. 49-69.
Bernardo, conde de Fox. 103. Biblia ms. de la Santa Iglesia de Urgel. 175. Bollas (Fr. Jos de), obispo de Urgel. 163. Borja (Rodrigo de), obispo de Barcelona. 135.
Cardenal. 138.
140-
en
Cabrera
ten.
Geraldo de)
Callericio Calleyicio
el
Soma-
176.
160.
330
NDICE
Cannigos: aumntense hasta cuarenta y cinco. 56-estatutos acerca dlos que estudiaban en las universidades, t 1105 concdeseles facultad de testar. 77-1 00-p a gabn en su ingreso cien sueldos, para una capa procesional. 104-nuevo plan para arreglo del cabildo. 108 -intntase otro. 126129-efectase. 139.
Capilla (Fr. Andrs), obispo de Urgel. 152.
Cardona
Capoci (Nicols), obispo de Urgel. 1 1 5-es hecho cardenal. 1 1 7. ( Jaime de) , obispo de Urgel. 132-no fue obispo de
Valencia. 136.
(Pedro de), obispo de Urgel. 137- trasladado Tarragona: 141. Caritat que cosa es: 31. obispo de Urgel. 448. Castellet (Pedro de) Castell (bernardo de) obispo de Urgel. 63 -renuncia. 65. Cataln de Ocon (Francisco Jos), obispo de Urgel. 162. debia conservarse perpetuamente. 108. Cirio Pascual Clrigos franceses arrojados de la dicesis de Urgel. 154. Cdice de cnones de la iglesia de Urgel. -164. Cofradas instituidas por S. Odn obispo de Urgel. 30-32. Coma (Fr. Pedro Mrtir) obispo de Elna. 149. Concepcin de la Sma. Virgen, fiesta de precepto. 126. Conjudices concedidos al cabildo. 131. Constanza ( Concilio de ) acaso concurri l el obispo de
: ,
Urgel.
128.
,
Copons (Pedro de ) obispo de Urgel. 158. Curado y Torreblanca (Jorge ) obispo de Urgel. 161
,
Curas
concdeseles
la
Decanos quienes eran. 68. Desbach (Fr. Hugo) obispo de Urgel. 118. obispo de Urgel. 159. ( Juan Bautista ) Despes (Juan) obispo de Urgel. 143. Despuig (Miguel) obispo de Urgel. 147. Diaz Aux de Armendariz (Fr. Luis), obispo de Urgel. 154. Dominicos: trasldase su convento dentro de la ciudad. 121. Duea y Cisneros (Francisco Antonio de la) obispo de Ur:
,
gel. 163.
moneda de
oro.
136.
331
fndase en Urgel. 460. no fue obispo de Urgel. 131. Era mudbase en setiembre con la indiccin. 23. Eril ( Berenguer de ) obispo de Urgel. 223 Ermengol IV, conde de Urgel. 6-7. V. id. 26 VI. id. 44-48-49. VIL id. 52-55-57-58. VIII. id. 60-70. Espinosa (Fr. Juan Manuel de) , obispo de Urgel. 1 57 -trasladado Tarragona. 118. Exorch y exorquia , qu significan. 57-103.
Epila (Fr. Miguel de)
:
obispo de
Gauredo
S.
S.
Garca Montenegro (Juan), obispo de Urgel. 162. obispo de Roda y Barbastro. 43.
,
Gernimo su esposicion sobre el profeta Daniel. 171. Gregorio M. su libro de los Dilogos. 173.
:
:
Guillen (Bernardo)
las Decretales.
175.
obispo de Urobispo de
Ur->
33.
III,
Inocencio gel. 67
escribe
una
terrible carta
al
IV.
Ivarra (Martin
Jeronticon:
poeta. 141.
los
nombre dado
332
Tortosa.
celona.
pa.
123.
:
NDICE
Urgel. 112-trasladado
i
149-trasladado Brel
Anli- pa-
Marca (Pedro
Mateo, Conde de Fox. 125. Misal regalado ala iglesia de Urge!. 125-177." Misal Urgellense imprmese. 140-147. Moneada (Fr. Guillermo de), obispo de Urgel. 106.
:
(Fr.
Hugo Ambrosio
de). 151.
Monserrat (Olaguer de), obispo de Urgel. 159. Morell (Miguel Gernimo), obispo de Urgel. 150.
Oficio minoritatis B.
M.
V.. 113.
Olimpiadas
si
son
lo
mismo que
lustros.
7.
Pagesos sus desrdenes en la ciudad de Palma. 136. Palau (Melchor), obispo de Urgel. loS. Papa llmase sucesor de S. Pedro y S. Pablo. 29. Pascual (Jaime), autor de una Disertacin sobre el obispado de Pallas. > 1 1 37
,
,
333
Patau (Guillermo Arnaldo de), obispo de Urgel. 119. Perexens (Arnaldo de), obispo de Urgel. 5S. Prez (Fr. Antonio), obispo de Urgel. 155. Prez Garca Olivan (Juan), obispo de Urgel. 147. Pcrusa: dtanse dos becas en su colegio para estudiantes pobres oriundos de la dicesis de Urgel. 117. Puigvert (Pedro de), obispo de Urgel. 71-74-Renuncia. 72.
S.
Raimundo de
Peafort.
III,
89-90-91-92-102.
41.
Ramn Berenguer
Conde de Barcelona.
al
obispo de Ur-
( ) obispo de Urgel. 54. de Pallas (Arnaldo), obispo de Urgel. 130. Rollano Tamaritense (Juan): anol los epigramas de Martn
Ivarra.
142.
de):
Salamanca (obispo
do. 98.
pasa
Roma
renunciar
el
obispa-
SantDupte. 129. Santiyan y Valdivieso (Joaqun), obispo de Urgel. 162. Sanz Sancho (Bernardo), obispo de Urgel. 4G. Saxoferrato (Bartolom): su obra De insigniis et armis. 175. Seminario concillar: su fundacin. 152. Soler (Juan), Cannigo de Urgel. 130. Somaten tratado escrito por Jaime Callericio. 17G.
:
Tbenes (Fr. Pedro de). 90-92. Tovia (Francisco de), de Urgel. 127. Trebaylla (Fr. Ramn), obispo de Urgel. 110.
Tremp (Arcedianato
Udalgario, obispo de Elna. 44. Urg (Pedro de), obispo de Urgel. 101.
Urries (Francisco de), obispo de Urgel. 145.
DP 48 .V71
'
a
:
Whitehill
v.ll IMS