Você está na página 1de 354

EX LIBRIS WALTER MUIR WHITEHILL JNIOR DONATED BY

MRS. W. M. WHITEHILL
1979

r
-

ARV
,

lr Ontn

Digitized by the Internet Archive


in

2011 with funding from


University of Toronto

http://www.archive.org/details/viageliterarioig11vill

Cv-"-u

VIAGE LITERARIO

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.


SU AUTOR

;LL

DON

JAIME

VLLNUEVaOL
XI.

PRESBTERO, INDIVIDUO DE LA ACADEMIA


DE LA HISTORIA.

TOMO

VIAGE A URGEL.

PUBLICADO POR LA MISMA ACADEMIA.

MADRID:
IMPRENTA DE LA REAL ACADEMIA DE LA HISTORIA,
A

CKKOO DE

D.

CELESTINO

C,

ALYAKEZ, CALLE DE

S.

VICENTE CAJA

NIM. 74.

1850.

r
j

1979)nto,

On^ilS

Fungar mee

cotis.

ADVERTENCIA.

CUando en 1825

las circunstancias polticas


al
,

obligaron expatriarse
autor del Viage literario

laborioso y docto

dej los borradores

de esta obra acreditada en poder de D. Ignacio Herrero


,

religioso secularizado de su
le

misma orden
reconocer

que

habia acompaado para

los archivos

de las iglesias visita-

das con este objeto.

D. Jaime

Villanueva

muri en Londres en 14 de noviembre de

1824,

Herrero conserv estos mss. dis,

posicin del Gobierno

con cuya proteccin

y auxilios se habia emprendido y publicado aquel viage. Asi es que en cuanto lleg su
noticia que S.
la

M. se habia servido encargar


la

Academia de

Historia la continuacin

IV

Espaa Sagrada se dirigi ella para suplicarla que acudiendo al Gobierno de S. M.


de
la
,

reclamase aquel rico depsito


se comunicase
te al
la

haciendo que

Real orden correspondien-

que

le

custodiaba. Esta solicitud hall


la

buena acogida en
el

Academia y despus en
:

Gobierno

quien esta se dirigi

y en

su vista, D. Ignacio Herrero, ayudado con

una corta pensin que


pez coordinar
,

le

concedi S. M.

em-

poner en limpio y remitir los tomos inditos. Pero le sorprendi la

muerte en medio de esta tarea


del ao de

el

primer dia

1844
los

y sus testamentarios entre-

garon todos
los cuales

papeles relativos
la

al

Viage,

obran en poder de
deseos de publicar

Academia.

Privada esta de recursos, no ha podido realizar

sus

la

continuacin
la

de esta obra hasta ahora que

inagotable

generosidad del Excmo. Sr. D. Manuel Lpez


Sanlaella
,

Comisario general de Cruzada


ello

se

ha prestado
cesarios.

ofreciendo los fondos ne-

La Academia pues se complace en poner en manos del pblico el tomo XI y siguientes, llenos de noticias de
y ricos

sumo

inters,

de documentos de

la

mayor imporhistoria de

tancia

con que se

ilustrar la

V
Jas iglesias

de Urgel

Gerona

Lrida

Bar-

celona, Tarragona y Mallorca. Tiene sin em-

bargo

el

sentimiento de no poder publicar

al-

guna carta y unos pocos diplomas que perecieron en vida del autor
dice en este

tomo

[pg.

como l mismo lo 9). Tambin nos per,

suadimos de que no hubiera dado


continuacin sin retocarla
biera puesto al
,

luz esta

en cuyo caso hulas

documento nm. XXIV


,

notas que prometi (pg. 84)

no se hu-

biera lamentado de que yaciese indita en el


olvido desde
el

siglo

VIH
el

la

Exposicin del

Apocalipsis, escrita por

presbtero de Lila

Lana S. Beato (pg. 171); porque


de
los servicios

publi-

cacin de esta obra, hecha en 1770, es uno

prestados

nuestra literatura

eclesistica por el Maestro Florez.

Tambin supone (pg. 176)


tadilo de regala soni emissi
,

indito el tra,

esto es

del so-

maten

que escribi

a principios del siglo


lalin

XV

Jaime Callis, llamado en


lericio,

Jacobus de CalCallicio.
,

Calleyicio

mas bien de

Pero esta equivocacin es excusable de decir


lo

pesar

contrario D. Nicols Antonio, porel

que

el

expresado tratadilo, dado luz en

mismo

siglo sin lugar ni ao de impresin* es

obra rarsima

y as es (juc

tambin

la

supo-

ne indita Torres Amat en sus Memorias para

ayudar

formar un diccionario

critico de los

escritores catalanes.

Por eso se hace preciso


la

dar una razn puntual de


cia del

obra con presenla

ejemplar que se conserva en

Bi-

blioteca episcopal de Yich. Es un

volumen

en folio que empieza con otro tratado del mis-

mo

autor, cuya portada dice as

Solempnissi-

mi aureique
licel

traclalus cxccll, ulriusque inris do-

ctoris et equitis Dni, Jacobi de Callicio: vide-

de pace

el

treuga:

et

de son emisso. La

primera hoja empieza con estas palabras: Quo-

niam humana natura semper,


y cuatro folios
te
:

etc.

Tiene ciento
siguien-

y concluye del

modo

Finis. Explicit reporlorium direclorii pa-

cis et treuge et

conslitucionum de carum mate-

ria

loquencium solempnissimi aureique traclalus


ulriusque inris doctoris el equitis Dni-

excclL

Jacobi de Callicio, Dco gratias.


el otro

En seguida

va
fo-

opsculo, que solo consta de siete


ttulo

lios,

y cuyo

dice as:

Traclalus pro-

cessus soni emissi per

me Jacobum
el

de Callicio

ulriusque juris doctoran

impleti.

m.ccccvj vigsima die februarit,

Anuo Dni, quem Tracla-

tum Lucidarium soni emissi

intitulare decrevu

Vil

Kmpie/a con
Et

las palabras
,

copiadas por

el pa-

dre Villanueva
tes
:

y concluye

con

las siguien-

hic est finis hujas Tractatus soni emissi


civita-

per meJacobum de Callicio iurisperilum


lis

Yicensis,

nunc in augusta

et

felici civitate

Barchinonemi actu residentem


et pro

editi et compilati

impleli currenlibus

Anno Dni.

m.ccccvj,

xx. die februarii: quem Tractatum Lucidarium


soni emissi,
si

placet, intitulare decrevi

quem
mclius

subido correctioni cuiusvis htrisperiti

me

in hac regala sentienlis,


et

et specialiler viri

mullum honor abilis


speculalionis
viri,

acutissimi ingcnii et alte

Dni. mei Sper antis in Deo

Cardona
Rcgis

iurisperiti et Vicecancellarii ciernen-

tissimi Principis

Dni. Itegis Martini Dci gralia


regnantis, etc. Entre los

Aragonum nunc
la

manuscritos de

Biblioteca

del

Escorial

existen dos cdices del Tractatus soni emissi,

igualmente que

las obras siguientes del mis-

mo

autor

Privilegia mililum

el

praerrogaliva militaris.

Lectura in Usatica Barchinonensia.


Liber

monetarum seu Alcaldorum

hoc

est,

officince civil atis Barchinonensis.

Tractatus super Usalica de guerra.

Tractatus monelm*

VIII

Traclatus Iiegaliarum quas Princeps habct


inj-ure

Romano.

Besolutce juridicce.

Additiones ad titulum Usalicomm pacis


treguce
:

et

necnon

apostillce

queesliones

et

con-

clusiones doctorum super idem.


Colleclio

modorum
in

argaendi.

Commenlaria

Uslica

Barchinoncnsia.

De
el

todas eslas noticias referidas con tanta

extensin pueden aprovecharse los que con

tiempo se dediquen publicar una buena


de escritores
del
el

biblioteca

Principado de

Catalua, como deseaba

P. Villanueva.
este

En
sus

el

presente tomo
sobre
los

cita

lambien
Urgcl,

Memorias

Condes de

obra que miraba con particular cario


encerrar
tiene la

por

muv

curiosas investigaciones.
la satisfaccin

No

Academia
cabe
el

de poderlas

dar a

la la

imprenta como era justo; pero tamsentimiento de decir que ha-

poco

yan perecido en los trastornos y convulsiones polticas que amargaron los ltimos dias de su autor. Porque aparecen en
el

catlogo

de libros de D. Vicente Salva, impreso en

Londres en 1829

pg.

217

sealado con
este

el

nm. 4198; aunque muerto

en Paris

IX

en 5 de junio de 1849

no podemos actual-

mente sealar su paradero. Tampoco pode-

mos

Coleccin diplomtica, y el del Tratado de los ritos de la iglesia espala

sealar el de

ola,

que

el

P. Villanueva cita en sus cartas


si

repetidas veces,

lleg

componerlos

sien-

do

lo

mas

sensible que estos

fueron los dos


este Viage

objetos que movieron


literario.

emprender

NDICE
DE LAS CARTAS QUE CONTIENE
ESTE TOMO.

Pg.

Carta LXXXV. Concluye


se

el

Episcopologio Urgellen*

Carta LXXX VI. Noticia de cdices de Cnones y otros manuscritos muy notables que se conservan en el archivo de la iglesia de Urgel
163.

Apndice de Documentos.

179.

FE DE ERRATAS

Dice.

Debe decir.
\2.

Pg.

H4,

ln.

Nicols

Nicols,

y Hugo

Desbach.

Hugo y Dezbach.

VIAGE LITERARIO

A LAS IGLESIAS DE ESPAA

CARTA LXXXV.
Concluye
el

Episcopologio Urgelense.

ItI querido hermano


esta tarea,

Vamos

continuar

que todava

me

ocupar algunos

correos.

BERNARDO GUILLEM
desde

1076
el

1077

hasta 1092.

Este fu
Guillermo

inmediato sucesor del Obispo


Dcelo
la

Guifredo.

escritura
el
,

ya

citada del ao

1080, en que

Conde Er-

mengol habla as: Ipso in tempore quopresul Guillermus suorum manu persecatorum est
inter emtus
,

istius

antistis

(sic)

Domni

Ber-

nardi antecesor.

Es
T. XI.

as

que

el

nuestro

estaba ya electo
la
4

Obispo 15 de enero del ao siguiente

VIAGE LITERARIO

muerte de Guillermo, que ser el 1076 1077. Hablo con esto duda porque no se
qu cuenta debi seguirse en la escritura que me refiero la cual y original en el archivo de la catedral de Solsona y es una donacin hecha por Sclua aquella iglesia de
,
,

un alodio

in termino de Bello Vecino, fecha

anno XVI Rcgis Philippi regni, y firmada por nuestro Obispo de este modo Bernardas ac si indignas electas presal. Cualquiera que fuese la cuenta que siguiese el notario en el ao XVI de Felipe, no podemos dudar de que el Obispo
XVIII. Cal.
februari
, :

estaba ya
dichos.

electo

en uno de los aos sobres

Este dictado, que se da

mismo, prueel

ba claramente que todava no habia hecho viage Roma donde fu consagrado por
,

el

Papa

cuya circunstancia consta de


,

la escri-

tura (que luego estractar)

sobre

la

res-

tauracin del monasterio de Santa Cecilia en


el valle

de Elins

introduccin de

monjas

en

l.

Dccse en este documento, que Bernar-

do habia sido Paler ct Procarator ac Propagator de aquella antigua casa, es decir, su


,

Abad cuando
que catholicam

era de
:

elogio lo siguiente
,

monges. Adese en su Viram egregium ac undu


,

non simoniace

sed absque alia

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

conlagionc

simoniace

hccresis
el

in

Urgelitano

episcopatu intronizaum ,
specialiter
iiim
,

Papa Romano,
et

apud

Romam

unclum,

consecra-

et

kannonice cum suis apicibus ad Urge-

licam Sedem ab eo remissum.

En

esto se ve
,

que fu electo por el clero de esta iglesia y sin mediar en ello simona, que tan frecuente era aqu y en otras partes. No hablara as la escritura, si

su provisin hubiera

Por otra parte, como ya vimos estaba aqu electo Obispo antes de ser consagrado especialmente por el mismo. El apicibus seria la carta que S. S. escribiria a esta iglesia, cuando se lo volvi enviar ya consagrado. Cuanto tiempo debi gastar el Prelado en este viage, puede congeturarse por una donacin que l mismo, intitulnsido del Papa.
,

dose ya absolutamente Obispo, y hallndodose aqu junto con su cannica, hizo Bro,

cardo, hijo de Guillermo, y su muger Caritas (Cartor. 1. fol. 35, b.J el dia 5 de no-

viembre del mismo ao XVI que antes decia del Rey Felipe, el cual, por la cuenta que entonces hice, debe ser el 107G 1077.
,

Desde esos aos hay varias memorias suyas de poca entidad que pueden verse en la Marca Hispnica, Yo dir otras mas principales.

MTEKAMO Al concilio que celebr en Gerona el ao 1078 Amato, legado del Papa, asisli nuestro Obispo por su procurador el Arcediano Fideo que era el sobrino del Obispo ErivaVizconde de llo y hermano de Raimundo
4
>

IA6E

Cardona, y el que luego fu tambin Obispo de esta iglesia. Del ao 1079 nos queda una insigne escritura original en el archivo de Solsona, la
cual copi y va adjunta (a), y es la consagracin de la iglesia de San Esteban de Olius. In
era
(asi

comienza)
,

millessima

centessima

sptima decima

ab incarnalione nostri Redemante nalivi-

ptoris crona millessima sepluagessima nona, de

advena Domini ebdomada ultima

tatem Domini, die quinta per beatissimi aposloli

Thomie veneranda sollempnia

etc

Esta

es

la

nica fecha del documento en que no se

halla nota del reinado del

Rey de Francia,
Venit
Sanctce Urgellenct

cosa de que habr pocos ejemplares.


(contina)
sis ecclesiai

Domnus Bernardas

Episcopus kalholice,

non symo,

niace in episcopali honorc inlronizatus

et

Papa Romano apud Romam honorifice ac strenue signatus et unctus. Tan frecuente debia
cuando tal inters se ponia en dejar memorias repetidas y user
el
,

vicio de la simona

(a)

Ap.

n."

I.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

lnticas de la pureza y legitimidad de la elec-

cin de nuestro Prelado.

que se consagr era la recin construida de San Esteban de Olivis (de Olins). Descrbense todas las ceremonias usadas entonces en semejantes consagraciones; y luego la de dos altares, uno alto en honor de San Esteban lenelqne
iglesia
,

La

primatum

(otitis asili,
,

y otro debajo de

(m

confessione)

en honor del Santo Sepulcro y Santa Maria. Despus de lo cual el Obispo cant la misa y predic al pueblo concluido el Evangelio. Entre las confirmaciones de la

dotacin de esta iglesia notars lo siguiente:


Dedil omnes ecclesias quee sunt aut erunt in

omni

la

Dioccesi sua

id est

ceelesiam Sancii Ju-

sti, etc.

Donde

es claro el sentido que se da distrito

palabra dimeesis por partido

parroquial.
episcopatus

A
en

lo

mismo

se da el

nombre de
la

otra

escritura

que trae

Marca Hispnica (Ap. mim. CCC.J ; y es la donacin que el Conde Ermengol IV y su segunda muger Adalais hicieron este Obispo y
su iglesia de omni episcopatu caslri Forensis sive Barberani. Cuan cierto es lo que ya otras

veces he dicho que en aquel tiempo eran sinnomos y se usaban indistintamente los
,

nombres

episcopatus, diwcesis, parrochia, pro-

vincia, comitatus.

VIAGE LITEHAMO

Del mismo ao 1079 es la donacin que el Conde Ermengol IV hizo ad obcedam ecclesicc
Sanctrn Dei genitricis Marioa Sedis
,

de

lo cual

hablamos ya otro da (a). Del ao siguiente 1080 nos quedan otras dos buenas escrituras. Una es la que ya he citado para probar la muerte violenta del Obispo antecesor, y es la cesin evacuacin, como decian que hizo el Conde Ermengol IV de todos los castillos que tenia del Obispo y cannica de esta iglesia. Habales rogado este Prncipe, luego que fu asesinado el Obispo Guillermo , que pusiesen bajo su dominio dichos castillos para que, estimulados con este ejemplo hiciesen lo mismo con los suyos los proceres de todo el condado, ofre,

ciendo restituir y evacuar los de la iglesia, luego que aquello se verificase. Cumplilo ahora el Prncipe como dice la escritura que
,

va copiada
final

(b)

la

cual nos calla el por qu de

aquella demanda.

Su fecha, unido su exordio


,

23 de octubre ao XXI del Rey Felipe, de Cristo 1080, era 1118, indiccin IV. Todo concuerda menos la indiccin, que era 5 mas el notario sigui la cos,

es del dia

tumbre imperial introducida en Francia de


(a)
(6)

V. Tom. IX. pag. 19. Ap. n.II.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

7
;

mudar

la

indiccin en

el

mes de setiembre
veces.

esta es una prueba

mas de que en Catalua

se estil lo

mismo algunas
el

Hecho

esle bien su iglesia pas nuestro

Obispo con

y su muger Lucia consagrar la iglesia y confirmar el nuevo monasterio de Santa Cecilia del valle de Elins,

mismo Conde

que ocho diez aos antes, de casa de monges Benedictinos, babia pasado serlo de monjas de la misma orden: cosa de que se dir con mas puntualidad en la historia de los monasterios suprimidos de esta dicesis. Esque es el que cit al principio te documento
,

para probar las circunstancias de

la

eleccin

y consagracin de nuestro Obispo, es uno de los que be copiado con mas gusto por la singularidad de su fecha, que entre otros cm-

putos usa del de los lustros, y cuenta 216 desde la Encarnacin; nmero que corres-

ponde bien
por lustro
las
,

al

ao 1080 razn de cinco aos segn la opinin comn que


;

buena cuenta,

si

este

cmputo sucedi

al

de

Olimpiadas, debian solo contarse cuatro

en cada uno, como muchos crticos quieren. Lo cierto es que el uso de este dato cronolgico seria de grande utilidad en el examen de las escrituras, donde la multiplicacin de
ellos

descubre

las

equivocaciones de los no-

VIAGE LITERARIO

larios afianza su veracidad y exactitud.


iin, ir la copia

En

con algunas notas que todo lo dir por m. Se me olvidaba el decir que el original existe en el archivo de la colegiala de Castellb, y que el notario cont en l el ao XX del Rey Felipe con ser mas de dos meses posterior al otro que ya dije en que
, ,

se cont bien el XXI.

En

el

archivo del monasterio de MonserI.

rate (cax.

leg.

57. n. \\.)

vi la

escritura

original de la consagracin de la iglesia de

Santa Maria, opidum Foritense (hoy Caslellfollit de Riubregs, junto Tora), que hizo
nuestro Obispo
cio
,

hallndose presentes Dalmaet

ejnsdem ecclcsim

opidi principe
el

con, Arcediano (que es

y FulObispo sucesor),
,

y otros varios nobles. La fecha es de 22 de se* tiembre , ano XXIV del Rey Felipe 1085 de la
,

Encamacin,

indiccin

V (era
el

la

VI.)

Otra consagracin hizo


nonas) ao

mismo Prelado,
de San Satur-

// nonas julii (as decan en lugar de pridie

1085 de
,

la Iglesia

nino de Llord
el

cuya escritura he visto en

archivo de la Colegiata de Ager,

nmero

2078. A 9 de

ao XXVII del Rey Felipe (1087), acept la donacin que Artal, Conde de Pallas con su madre Lucia y su hermaabril,
,

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

Obispo sucesor) hizo esta Iglesia de la villa de Lesercto en indemnizacin Conde de los daos que su padre Artal tambin de Pallas, haba causado la mis(el
,

no Otn

ma, por cuya causa habia muerto excomulgado. Ya dos aos antes, ol de mayo, el mismo Artal hijo habia ajustado una con,

cordia con nuestro

Obispo
el

haciendo algusepultura
ecle-

nas donaciones por


lal

alma de su padre, con

que

el

Prelado
el
(a).

le diese

sistica

en

cementerio.

Va

copia de estas

dos escrituras

Del mismo ao 1087 a 7 de

diciembre
Disertacin
la

produce

el

padre Pascual en

la

del obispado de Pallas la

memoria de

la

con-

firmacin que este

mismo Obispo

hizo de toiglesia

das las

donaciones hechas

de

concedindole que pudiese presidir un Abad en ella si con el


,

Santa Maria de Tremp,

en rentas y prosperidad. Tambin es del mismo ao la donacin testamentaria hecha esta Iglesia por su Arcediano Guillermo Arnal, que poco despus fu su Obispo.

tiempo creciese

sido posible hallar estas copias aunque es que se sacaron; acaso perecieron para siempre con algunas otras con motivo de las emigraciones y trastornos que tuve que sufrir en el ao i 808 y siguientes.
()
,

No ha

muy

cierlo

\Q

VIAGE LITERARIO

En

el

confirm forma de

ao 1090 5 de junio autoriz y dotacin y nueva la restauracin


,

cannica de Orga (hoy coleGebelina, Seogiata) hecha por Guitardo y fundado esres de Cabo y su valle. Habase en tiempo del Obispo Salla, y en
la

ta iglesia
el de

San Ermenqol se comenz su

fbrica,
el

con que consagr Guillermo Guifrcdo. Mas

Adalbcrtino largo concubinato del perverso estado. El modo se hallaba todo en psimo como esto se verific, se dir de propsito
precioso otro dia cuando enviare el
to

documen-

que sobre
la

por ahora

he copiado. Baste saber existencia del Obispo Bernardo


ello

mas meen este ao, del cual no quedan ya morias sino la de su muerte, y aun esta muy dudosa. Lo mas comn en los cronicones y necrologios de este pais y en las noes fijarla en antiguas de esta catedral
,

tas

el dia

1. de julio del

clino

mucho

ello

ao 1092; y yo me inaunque no dejan de cau-

sarme alguna dificultad las primeras noticias de modo que del Obispo Fulco que sigue en todo caso puede adelantarse al ao 1091. Esto es de poca monta.
;

De mayor importancia
,

no poco trabajo va un nccrologio breve de esta

y ocasin de la noticia que nos conseres


,

iglesia

el

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

cual,
Post

referido el
cujiis

bito

del

Obispo, dice:

mortem elccli sunt do episcopi: expresin que debe entenderse precisamente de los dos Obispos inmediatos Fulcon y Guillermo cuyos pontificados examinaremos su,

cesivamente.

Pero antes quiero, ya que


teria
le
,

lo trae la

vindicar esta iglesia del


el

maborrn que
donde ha-

puso

padre
lo

Don Jaime Pascual en su

Disertacin del obispado de Pallas,

que era por estos tiempos y paises el vicio de la simona, dice pg. 98 es cierto que en la Sede de Urgel desblando de
frecuente
:

de cerca del ao

060

hasta

el

de

111o,

se

hallaban

dos sugetos que pretendan sentarse

en ella
gel

pues ambos se titulaban Obispos de Urel

mismo vicio de la simona. No acabo de admirarme de una proposicin tan avanzada en la pluma de un anticuario natural del pais, y que vio varios archivos (menos el de esta catedral); mayormente no alegando prueba ninguna de lo que dice, ni
por

habiendo yo encontrado entre sus papeles y apuntes que he registrado nota alguna to-

documentos que he producido desde el ao 1060, en los cuales ni en otra parte alguna no encante esto.
los
,

Yo me atengo

cuentro la coexistencia de dos Obispos Ur-

VIAGE LITERARIO
la

gelenscs hasta

noticia que nos

da

el

ne-

crologio citado en el ao 1092. Simona pu-

do haber en
era por
la

la

eleccin de los Obispos (esto

desgracia harto frecuente hasta en

misma Homa) pero cisma de dos Obispos


,

en Urgel yo no lo hallo hasta el tiempo dicho. Tres aos despus ya fu electo San Odn que gobern solo esta Iglesia, no solamente hasta el ao 1113, sino hasta el 1122. De modo que no hay mas cisma en que el que comenz en 1092 esta dicesis y dur dos aos y medio. Mi viage no me permite impugnar las opiniones de los escritores; mas la autoridad que este tiene en el
,

pais

me

oblig hacer esta advertencia.

Vamos

ahora ver

como podremos

salir

de estos dos aos de cisma, cuyo


tado aun m

triste es-

me

alcanza.

Hablemos de

ca-

da uno de los Obispos competidores en particular.

FULCO
desde

1092

hasta

1095,

intitulado

Obispo de

Urgel.

De

la

familia de

los

Vizcondes de Cardo-

na, sobrino del Obispo Erivallo, por ser hijo

segundo de su hermano Fulco y de Guisla.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

Era todava de poca edad en el ao 1040, cuando muerto ya su padre estaba bajo la
,

tutela

de Bonifilio de Falcs.

Dcelo

su tio

Erivallo

en

el

testamento que dispuso ese


filio fratris

ao

altero

autem

sui Fulchonis (acaest

so Fulclioni en dativo) qui minor


tr t

quem nu-

Bonifillius de Falcs dimisit caslrum de co-

loideo

cum

castellania, etc.
,

En

la
el

concordia

convenientia

Obispo Guillermo Guifredo y Raymundo Folch, Vizconde de Cardona, hermano de nuestro Fulco, se
que
dije

entre

lee lo siguiente

et

convenit prcvdictus
itt

Epi-

scopus

ad prcedictum vieccomite

donet ad

prcdiclam fralrem ejus Fulconem ipsa primera


onore que adaperta fucrit in ipsa sede de Santa

Mara

de ipsos elencos que laudaverit presaos omines excepto ip-

dictus

Reymundus cum
etc.

sas sacristanas, et ipsa

onore qui

est

de Reyel

mundo Bcmardi,

No

si

cumpli

Obispo Guillermo esta promesa. Solo s que en el ao 1068 suena ya Fulco Arcediano, con cuyo ttulo asisti diez aos despus al Concilio de Gerona como procurador del
Obispo Bernardo Guillem, y en 108o la consagracin de Castellfollit de Ruibregs,

como ya dejamos apuntado en


lugares. Digo

sus respectivos

que no s si cumpli su promesa aquel Obispo, porque tampoco me cons-

=
VIAGE LITERARIO

Wk
la

que el arcedianato que tuvo Fulco, fuese alguno de los de esta iglesia. Antes por lo contrario tengo datos demasiado ciertos para afirmar que fu arcediano de San Vicen,

te

de Cardona.

En

aquella iglesia no se in-

trodujo la cannica Agustiniana hasta poco


antes del ao 1000, y fu Fulco el autor de esta grande obra all y en Calf. Hasta esa

poca se gobern aquel clero por la cannica Aquisgranense (a) con la cual eran compatibles los Arcedianalos y otras dignidades propias de iglesias seculares. Y que Fulco fuese all Archilevita aparece por tres documentos originales que vi en su archivo. I. Una escritura de venta hecha 13 de
,

junio

del ao

XXV

del

Rey Felipe (1085),


Sancli Vincentii,
eclesie
,

dice: Vindimus ad

domum
,

eti-

que

ad canonicis ejusdem

videlice

Fulchoni Archilevita

el ecteris

fratribus ibidem

Deo servientibus =11. En otra de 27 de diciembre del ao XXVIII del mismo Rey se lee Ego Amallas proli Mironi, (1087)
,
:

donator

sum
fratribus

eclesie

Sancti Vincentii
et

Cardone, vel Fulcho Archilevite,


ecterisque
111.

Ugo Abba,

ibidem Deo servientes.

Finalmente en otra de reconocimiento


V. Tom. VU. pag\ \1\ y

(a)

sig\

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

45

hecho

1."

de noviemhre de 1092, se dice:

Juro ego
dicono,
centii,

Chcdbaldus
et

ad

te

Fulcho Archi-

ad omnes cannicos Sancti Vinde estos tres documentos


nadie

vista

podr dudar que vivia y que perteneca k la cannica de San Vicente de Cardona como su Arcediano; y siendo de la dicesis, y persona tan principal
,

no es maravilla que

el

Obispo Bernardo Guillcm, pretirindole los Arcedianos de esta catedral, lo enviase como su procurador al Concilio de Gerona de 1078

como

se dijo.

El hallarle nombrado expresamente en las


citadas escrituras y antes que el Abad de aquella casa, es porque juntamente era Viz-

conde de Cardona
su hermano

seoro que hered de


,

Raymundo Folch

quien, se-

gn dicen (porque de esto no tengo pruebas), mataron los moros en el castillo de Maldci el ao 1086. Solo s que dicho Vizconde difunto, en el testamento que dej ordenado el ao 1084 (VIH kal. julii anno
XX11I. regni Begis Philippi), decia: Vol pergere in oste
ria la

cum

comit Barchinonensi (esta se-

espedicion en

que muri):
et

instituy

albaceas Ermesindis su muger,

Fulchoni
dejar

archidicono fratri meo; y despus de

\G

VIAGE LITEItARIO

ambos

varias cosas

aade: al hbeant in

comitum seniorum meorum Raymundi alquc Berencjarii (los dos hermanos Condes de Barcelona^. Est la escritura en Cardona en el archivo abacial. Como quiera que esto fuese, es constante que desde el 1088 son harto frecuentes las escrituras en que lo nomservitio

bran Vicecomes Procnsul Cardme aadindose en algunos el dictado religiosas sin duda como para designar su estado ecle,
;

sistico.

Con
es

el

mismo
lo

dictado suena tambin hecho

ya Obispo de esta Iglesia, de cuyo pontificado

muy poco
dijo

que nos queda. Recuerdo

lo

que se

en

el artculo

anterior, es saber,

que este Prelado fu electo por el captulo en discordia con Guillermo Arnal, de quien diremos luego. Y aunque de esto ignoremos ni tengamos otra prueba las circunstancias
,

mas que
,

el

citado necrologio de esta catedral,


,

debe tenerse por cierto sindolo por documentos la coexistencia de ambos Obispos en estos dos aos. La poca de esta eleccin ruidosa parece que debe fijarse fines del ao 1092, principios del siguiente no solo porque el antecesor se supone muerto mitad del primero
,

de estos aos

sino porque el competidor de

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

17
,

Fulco
la

que muri fines del 1095 obtuvo prelacia dos aos y medio, como veremos,
,

y es regular decir lo

mismo

del nuestro.

Mas Rey

como aun
Felipe
,

la

cuenta de este remate es dudocronolgica


es

sa, por la variedad de contar los aos del

nica nota
,

de

estas

dudosa la poca de la eleccin. Vamos, pues, decir secas las memorias que hay de Fulco como
escrituras

tambin

Obispo.

En

el

ao

XXXI

del

Rey Felipe

12 de

marzo, cedi en feudo Guillem Ramn, Conde de Cerdaa, el castillo de Cardona, recibiendo de
l

mil onzas de oro

el castillo

de Tollo y critura en

la villa
la

de En.

Hallars esta es-

Marca Hispnica (App. numero


el

CCCV)
el libro

reducida

ao 1090. Balucio, en

misma obra, la extracta y reduce al ao 1091. Yo aado que puede pertenecer al ao siguiente, siendo como
IV de
la

suponiendo lo que no s, que el notario contase los aos* de aquel Rey, como los de la Encarnacin. Pero el caso es que ninguna de las tres cuentas debe valer, si es cierto que el antecesor muri mitad del ao 1092. Por ventura
es la fecha del
, ,

12 de marzo

hubo yerro en
ca
,

la

copia que vio sac Marsolu-

tomo

esta creo que es la verdadera 2 XI.

18

VIAGE LITERARIO

cion y acabse. A lo menos servir este documento para probar que Fulco fu Obispo

de Urgel en algn tiempo.

Con mas seguridad puedo hablar de


escritura (porque la he

otra

visto original en el

archivo del
januarii,

Abad de Cardona) fecha VIH idus

atino

XXXIV;

regni fegis Philipi,

qu segn la cuenta regular es del 6 de enero del 1095. En ella un Guillermo Bernardo
el Castro Alecede evaca como decian ny San Vicente de Cardona y su Abad
,

Ugo

en virtud del juicio y sentencia que se ante presentiam dio cuando astiterant dice
,
,

domni Fulconis
Otra hay
all

Urgellensis Pontificis atque Vi-

cecomitis Cardonensis.

mismo tambin original del dia 1 . de mayo del ao XXXVI de Felipe (1095 1096) que empieza as: Ego Fulchoni procnsul Vicecomite

Hermessindis Vicecomitisa mulier Raymundi Fulchoni (su heret

mano). Es una donacin San Vicente y San Pedro de Caserras. En las suscripciones est Fulchone Episcopus et Vila del Obispo as
:

cecomite.

Aunque en
por

esta escritura

no se expresa

la

Sede de Urgel, consta que era su Obispo


otra escritura original (ibid)

fecha podel

cos dias despus

25 de junio

mismo

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

19
,

ao

XXXVI

de Felipe. Pateat candis


Episcopus
Urgellensis
,

dice,

qaotl Fidelio

idemque
fir-

vicecomes Cardonensis. Est

tambin su
t

ma

original as:

Fulchone gratia Dei

Urge-

llensis

Episcopus.

Va

copia de esta escritu-

ra (a).

Estas son las nicas memorias ciertas que


hasta ahora he visto
,

por

las

cuales consta

que real y verdaderamente, Fulco fu Obispo de Urgel. Pero es de notar que ninguna de
ellas pertenece ni

los

intereses ni otra
,

cosa que toque esta iglesia

como

cierta-

memorias que quedan de su competidor Guillermo segn veremos. Por donde me doy entender que este ltimo fu el que residi en la Sede, y fu reconocido por el Conde y por la mayor parte de la dicesi y que nuestro Fulco mantuvo el ttulo de Obispo Urgelense, permaneciendo siempre en Cardona. Y esto debe atribuirse el silencio del eatlogo de Gerri, que solo cuenta por Obispo su competidor Gui-

mente pertenecen

las

llem Arnal.

muerte de Guillermo lejos de continuar Fulco en el gobierno y ttulo de la Sede cesan del lodo
Verificada fines del
,

1095
,

la

(a)

Ap, nm.

I.

20 sus memorias
,

VIAGE LITERARIO

y comienzan hallarse, y las

he visto en el mismo archivo en grande abundancia en que se intitula Obispo de Barcelona y juntamente Vizconde de Cardona: prueba evidente de que era una misma persona, que cediendo en la muerte del competidor el derecho que pensaba tener al obispado de Urgel, dio lugar con ello que fue,

se elegido

San Odn pacfreamente, y


electo por
el

l fue-

se no trasladado (porque esto no se conoca

entonces), sino
solucin,
el

captulo

de
re-

Barcelona Obispo de aquella Iglesia.

En

cmo, yo no
el ttulo

lo
el

s; pero

me

consta esto que digo, que

mismo
,

Fulco,

que aqu mantuvo ne


de
el

de Obispo Urgees el que po-

lense hasta por los aos

1095
,

padre Florez Obispo de Barcelona des-

puedo aadir aqu la poca fija de su muerte tomada de un necrologio de Cardona, que dice: V
el
el
,

1096 hasta

1099

y aun

idus decembris Barchinone depositio

recolende
at-

memorie Fulchonis Episcopi cjusdem Urbis


que Vicecomitis Cardonensis,
clerici

cujus

industria

hujus loci

regularibus

sunt documentis

edocti t quibus et ipse humiliter subiectus postre-

mo

adepto culmine episcopatus, apud prephaquievil

tam urbem

beato

fine,

sepultus

anno

DnL MXCLX.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA,

21

GUILLERMO ARNAL DE MONTFERRER.


Desde
1

092

hasta 1095,

Este pontificado es una de

lias

pruebas del

desconcierto del Episcopologio impreso que

ao 1076 hasta el 1082 tiempo en que, como vimos, gobernaba La iglesia Bernardo Guillem. El nuestro era todava Arcediano de ella en el ao 1087 cuando hizo testamento, y en l donacin
lo

hace Obispo desde


,

el

ala cannica de varios alodios, VI. kal. apri-

anno XXVII. regni Philippi Regs al cual suscribi con su nombre y apellido el ya dicho Obispo Bernardo (Caar. I. fol. 24. b.J. Tambin se nombra Arcediano en el ao
lis
,

1090 en
la iglesia

la

restauracin

quo ya indiqu de

de Orgaa.

Su eleccin en Obispo debi ses afines del ao 1092, cuyas circunstancias ignoramos; solo se supone que hubo en ella discordia,
y que le disput esta dignidad Fuleo, Vizconde de Cardona. Mas ya vimos que aun-

que este se

intitul Obispo de Urgel vivi fue,

ra de esta catedral

en donde nuestro Gui-

llermo residi y

po. Asi le

muri reconocido como Obishallamos con el dictado de electo

22

VIAGE LITERARIO

ao 1095, cuando, como dijeron despus sus testamentarios, apenas hecho Obispo, ratific en pleno captulo la donacin que tenia hecha la cannica en su testaen
el

mento

lo cual

dicen aquellos testigos que


indictione

fu in era

MCXXXL

MI. anno
la

Phiel

lippi Regs

XXXIIL que yo

juzgo ser

ya

dicho

1093

quien corresponde

era y el

ao XXXIII de Felipe, contando desde la muerte de su padre en agosto de 1060. En la indiccin hay yerro, que fu la I, no la IV. En esta donacin menciona dos hermanos suyos, Petrus rnalli y Tedballus (ibid. foL 21 b.J. Los dos mismos, aadiendo tambin el segundo el apellido Arnalli, hicieron escritura de
el

homenage

su

hermano

Obispo en razn de ciertos feudos, XV hal. mmiii anno XXXI reinante Philippo Rege. Est en el archivo episcopal. No ves cuan poco acordes andaban los notarios en
la

cronologa del

Rey Felipe?

El ao XXXIII

supone solo Obispo electo, y en el XXXI ya no le dan este dictado. Qu diremos? Lo que otras veces que contaron como quisieron. Y al.cabo, si as parece bien, redzcanse ambos aos los fines del 1092
le
,

principios del siguiente

y hgase lo
abril

mismo
ao

con otra escritura de 22 de

del

A LAS IGLESIAS

DE ESPAA.

23

XXXIII
nal
,

del

mismo Rey que he

vislo origi-

donde firma el Obispo de su mano sin nombrarse electo: y con otra tambin de 2G de junio del mismo ao en que firma:
Vetrus Episcopi Guillelmi Cancellarius.

Poco

importa esta cuestin de cmputo, para cuya solucin no hay

dato

fijo

con

tal
,

me conceda

lo

que de

ello resulta

que se que el
,

Obispo estaba ya electo y confirmado y reconocido como tal por este clero pocos meses de la muerte del antecesor Bernardo. Confrmase esto mismo con la donacin que el Conde de Urgel Ermengol V hizo luego este Obispo y su iglesia del Castro de Gerb dado antes en feudo por el Conde su padre. Diles ademas omnes meschitas quee
, ,

sunt infra muros civitalis Balagarii


sunt

ut sicut

domus orationis paganorum, nt (imitendomas orationis omnium fidelium te Domino Christianoram. La data esXVIIkal. januarii,
tricsima
nostri II,

era 1. C.

anno ab Incarnatione

Domini

Jesuchristi

LXCIIII annoque
se tenga por equi;

XXXV

Philippi Regis.

No

vocada la cuenta de la era que ya algunas Teces he advertido que los notarios parecan darle 39 aos de exceso la era cristiana, porque la mudaban con la indiccin en el

mes de setiembre

tomando ya desde en-

24

VIAGE LITERARIO
la

tonces

del ao siguiente

en esta escritura,
ciembre.

fecha

como sucedi en el mes de di,

Dejo de hablar de otros documentos que

he visto del mismo ao XXXV de Felipe, que solo sirven para probar la existencia de nuestro Obispo en ese tiempo. Uno mas sobrevivi la expresada donaeion. Existe original y copiada tambin (ibid. fot. 23) la publicacin de su testamento sea la declaracin jurada de los testigos,
,

testamento

sacramental,

fecho

26 de
ju-

abril del

ao 1096.

En

este

documento

ran los testigos supra altare Snete Eulalie


Virginis

quod

est

fundatutn intra satis

parvam
di-

eclesiolam ad obcedam (a) almcB Dei genitricis


Urgellensis Sedis; y aseguran lo

que ya

gimos que ja tenia hecho muy de antemano su testamento, y que lo ratific en pblico captulo cuando fu electo Obispo. Deinde, aaden post spatia duorwn annorum ac dimidium accidit ei furiosa nimisque perniciosa egritudo, quee nimis urgebat eum; et iterum mandavit sibi afferri pmfatum suum testamentum et invalescente gravi quo detU
,

nebatur languore

qui valde cstimulabat

eum

(a)

V. Toin. IX, pg. 105,

A LAS IGLESIAS DE ESPAA. acris doloribus,

25

post diem tertium misrrimo

exalavit spirituum in

mense novembrio, ebdo-

mada II De esta
antes

feria III,

anuo Philippi Regis

XXXVI.
,

declaracin jurada y original hecha de cumplirse los seis meses de la

muerte del testador, como estaba mandado, resulta que el Obispo muri el martes de la segunda semana de noviembre (dia 13) del ao 1095, en que regia la let. dom. G., al cabo de dos aos y medio de pontificado. Con ella se evidencia tambin la equivocacin con que algunas notas antiguas de esta iglesia le dan cinco aos de Sede y la falsedad de la especie que refieren de nuestro Obispo las actas de la vida del sucesor San Odn: Accidit autem, dicen, eo tempore (el de la eleccin de este Santo) quod quidam qui
;

Urgellensi Ecclesise praeerat episcopus, gra-

*>vissimolanguoredetinebatur. Ipse vero considerans gravitatem susr infirmitatis, futura)

mortis prsenuntiam et

suam

in

episcopatu

consecrationem a canonibus deviam, advocato fratrum et populi conventu coram mnibus Episcopi officium et honorem et no,
,

rmen
Illo

deseruit.

De honore
,

vero patrimonii sui,

ecclesiam Sedis Urgellensis magnifice ditavit.

denique defuncto

etc.

Porque

ni es

creble que en el

citado

testamento

sacra-

26

VIAGE LITERARIO

mental dejase de hacerse memoria de esla


renuncia; ni la dotacin de
la iglesia fu

he-

cha por
sin
,

con este motivo y en esta ocasino mucho antes de ser Obispo y conl el

firmada en

momento de
el

su eleccin;

ni el

clero para elegir al sucesor hubiera aguarda-

do que muriese

antecesor que ya habia re-

Sede y hasta el nombre de Obispo. Salimos ya del breve cisma de esta iglesia, En el cual es indubitable que el verdadero Obispo era este Guillermo, que residi aqu, y fu reconocido por el clero y solo por su muerte se eligi el sucesor San Odn. Asi que hizo muy bien el catlogo impreso en ponerle entre los Obispos Urgelenses, excluyendo de l Fideo y ni aun mentndole.
nunciado
la
,

SAN ODN OTN.


desde

1095
es

hasta

1122.
Sant
Ot.

Comunmente
hijo de Artal
,

llamado

Era

Conde de Pallas
,

y de su

mu-

segn dicen todas las actas antiguas de su Vida y consta de varias escrituras. Una que he visto en este archivo lo supone tambin hermano del Conde de Urgel, Ermengol V, apellidado dcMolleruza:

ger Lucia Luciana

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

27
la

cosa que no acabo de entender. Es

cesin

que dicho Conde hizo la del Castrum Carchovite ao


lipe,

iglesia

de Urgel

XL

del

Rey Feas:

1100 de
sit

Cristo; la
c\uia frater

cual

empieza
ante

Notum

meus domnus Odo

Urgellensis Episcopus venit

me
et

Er-

mengaudum Comitem Urgellensem


rem

uxo-

meam nomine Mariam


,

et ibi in

pra>

sentia fratris mei et

ejusdem Episcopi fratris,


Comitis, ele.
llamarse hermano de

domni
los

Artalli Pallariensium

Cmo pudo Armengol


que
lo

eran Artal y San Odn, siendo estos ltimos hijos de distintos padres que el pri,

mero? De
las

esto se hablar detenidamente en

Memorias de los Condes de Urgel. En tanto no hallo otra solucin mas que dar la palabra fratris un sentido lato con el cual alguna vez se han llamado los parientes en cualquier grado. Mas adelante veremos tambin como el Obispo sucesor Bernardo Roger llama hermano suyo al Conde Ermengol VII. Dcese de este Santo que naci en la villa de Sort y aun sealan all la casa de su nacimiento. Aaden que en su juventud sigui la carrera militar y que pasando despus la clerical lleg ser Arcediano de
,
, ,

esta iglesia

que sindolo fu electo Obis-

po por

la

renuncia de su antecesor Guiller-

28

V1AGE LITERARIO

mo

Arnal.

Mas ya vemos que


,

la

Sede no

va-

c sino por muerte de esle Prelado. Como quiera que esto sea nuestro Santo

9 de agosto del ao XXXV Conde de cuando Artal del Rey Felipe Pallas junto con su muger Alonsa y su
suena ya
electo dia
,
, ,

Obispo electo de Urgel, dieron al monasterio de Labax la villa y honor de Ert. Esta noticia tom del ndice del archivo real de Barcelona (Arm. de Catalua, donde no pude hallar la saco B nm. 464) escritura que despus vi copiada en el Carto-

hermano Otn

de dicho monasterio folio XI. Como los aos del Rey Felipe se contaron alguna vez
ral
,

excluyendo los pocos meses del ao 10G0 en que comenz reinar, y poniendo por

primero

1061 es fcil que su ao XXXV corresponda al 1095 en que muri el antecesor Guillermo por el noviembre y que luego pudiese ser electo San Odn en lo que restaba hasta el 25 de marzo siguiente que es cuando se acababa dicho ao 1095. Las virtudes pastorales de este Prelado no son por ahora el objeto de mi trabajo,
el
, ,
,

sino la parte histrica de su vida

en cuyo
bula que

gnero
el

lo

primero que ocurre es


II

la

Papa Urbano
todas las

le dirigi

en 1098 confir-

mando

posesiones de esta Sede.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

29

Publicronla

el

Cardenal Aguirre (Coll. concil.)

y Baluzio en
nica (n.

el

apndice de

la

Marca
al

hisp-

CCCXVII)

atrasndola

ao 1099,

solo porque en la copia que l debi tener


se leia ese ao en la fecha de la bula.

Pero

muy

claro es que debi esta nota corregirse


la

por las otras de


sino la Vil
tificado

misma
,

fecha.
la

Porque en

6 de abril de 1099, ni corria


,

indiccin VI,

ni el

ao XI

sino el XII del pon-

de Urbano, que comenz

12 de

marzo de 1088, no
con que se pone admirado de que

(ib.

me

maravilla tanto esta

inadvertencia de Baluzio

como

la

advertencia

col.

475) reflexionar

Papa Urbano se intitule s mismo sucesor de San Pedro y San Pablo


el
si

como

esta fuera la primera vez la nica

en que los Papas hayan dicho que estn in


excelsa apostolorum principum Petri et Pauli

specula positi:
les

como si no estuvieran mipor ese mundo los diplomas pontificios

con los sellos que representan los dos Apstoles y unas letrazas que dicen SPA SPE S. Pa. S. Pe. Dejo lo dems en que all se entretiene el escritor francs. Dia vendr en que estas y otras cosas se renan en un punto de vista: que bien lo necesita el honor de la historia y de las iglesias de Espaa.

En

la

misma obra

(ap. n.

CCCXXII)

est

30

VIAGE LILERARIO
la

ya publicada
la

escritura de consagracin de

iglesia

de Santa Mara de Guisona hecha


,

por nuestro Obispo

con asistencia de Ful-

con de Barcelona y Ponce de Roda y de los Condes de Pallas y de Urgel. Con lo cual escuso el decir mas. Desconocida es y curiosa la noticia de la cofrada que instituy el santo Prelado en el monasterio de Benedictinos de Santa Maria, segn creo es la in valle Lilitense. Donde
,

pobla de Lillet, clula obediencia, priorato del de Ripoll

y hoy iglesia secular gobernada por un Prepsito [Pavordre), cuya


,

consagracin en 1597 tengo notada y no s dnde. Pues digo que en el ao 1100 instituy

una hermandad (fratriam) , cuyos individuos se reuniesen todos los aos en la


all

fiesta

y para celebrar la vigilia de su altar cada uno diese una candela y para que se llamaba caridad la limosna y comida
del titular
,
:

comer todos juntos, contribuyese cada uno con un sextario de trigo y otro de cebada, y con una medida de vino que decian carinada de donde aun en vulgar
fraternal, la cual debian
,

se llaman canadellas los vasitos en que se sirve


el

vino y agua en el Santo Sacrificio. Mndales

ademas que hagan cantar una misa por todos haber los fieles difuntos y que despus de
,

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

31

comido juntos vuelva cada uno a su casa: y que si algn cofrade muriese acudan todos su sepultura y hagan cantar una misa por su alma y ofrezcan por l oblaciones. A los que se alistaron en esta hermandad perdona la mitad de la penitencia que ya estuvieren haciendo por sus culpas pequeas y aun de los ocho vicios capitales cuya penitencia no recibieron les perdona la mitad. Este extracto te har acudir volando leer el documento que va copiado (a) en el cual notars que el que inst al santo Obispo que fundase esta congregacin era Guillermo Bernardo Prior de aquel lugar; y el notario que lo escribi
,
:

otro Guillermo
dije

monge motivos por


;

los

que

que aquella

iglesia era monasterio.

Ya

ves que esta es una reliquia de los gapes


primitivos
,

sin otra diferencia

mas que aqu


fervor de la

hacia la esperanza del perdn indulgencia

cannica
caridad.

lo

que

all

obraba

el

Hoy

dia hay parroquias en este pais


,

donde en las fiestas del titular concluida la misa mayor, todava se ponen algunas mesas delante de la puerta de la iglesia en que se reparte los concurrentes pan y vino y esto llaman la Caritat. Y aun en las ciudades
,

(a)

Ap.

n. IV.

3$
los

VIAGE LITE1URI0

panes que las cofradas reparten sus individuos en sus fiestas se llaman vulgar,

mente Pa en
ran los

Porque veas cmo duusos y como nos parecemos los niecaritat.

tos los abuelos.

La fecha de

esta escritura

es del dia

9 de febrero del ao de Cristo

1100, era 1138, indiccin VIII, epacta VII, concurrente V: pocas que cuadran entre s;
solo

ech perder el notario poniendo ao XXX de Felipe en lugar de ao


al fin lo
,

xxxx.
indulgencias y hermandades all va copia de un decreto de am-

Ya que hablamos de
,

que por no tener fecha no sabremos qu ao pertenece del obispado de San Odn (a). Mas yo creo que sea de los princibas cosas
pios de
l.

Dice pues este Santo Obispo

que

para cumplir con su ministerio y librar las almas de sus ovejas de las garras del demonio, junt snodo de sus Arcedianos,

Abades

y los clrigos
rochicv)
,

mas

sabios de la dicesi (par-

con

los cuales

determin perdonar
corporaliter facturi

duas partes penitentim


erant
,

quam

los que habiendo confesado los peca-

dos de su vida y recibido por ellos la penitencia, y prometiendo confesar cada ao sus
(a)

Ap.

n.

V.

US

IGLESIAS DK ESPAA.

33

culpas y abstenerse de las cosas prohibidas, contribuyesen anualmente, segn su posibili-

dad

ad instaurationem Beata) Maricv Sedalis


pene fracta videbatur
,

dando aun los mas pobres unum manchonem lo menos. EsLa moneda era sin duda la llamada mancusos. En seguida parece instituir con el mismo objeto una hermandad, cuyos individuos se
ecclcsiir quiv

congregasen en esta catedral


fiesta

al

otro dia de la

de San Ermengol para asistir la misa que debia cantar el Obispo por la salud de
ellos,

todos

vivos y

difuntos,

diciendo

la el

suya cada sacerdote

de

la

dicesi para

mismo
esta

fin,

absolviendo de tenia

residuo, parte

poenitencice corporalis los

que alistados en
la

hermandad diesen para


iglesia

restauracin
frurnenti, vel

de

la

nnnm

sextarium

imam eminam cumulatam frurnenti et aliam sigile et imam kannatam plenam paro vino. He
,

aqu una indulgencia plenaria concedida por

un Obispo
hacia
tro
,

principios del siglo XII.


,

Erigise por estos tiempos


el

quiero decir,

1101

la

Sede episcopal de Barbasla

trasladndose ella

de Roda por

la

vo-

luntad de los Reyes de Aragn y con autoridad pontificia. Hacase esto por aproximarla

mas

Lrida

reputada por Sede originaria


el

de aquellas, y para aumentar en


T. XI.

pueblo

la

31

VIAGE LITERARIO

esperanza y deseo de sacar del podero de los moros una ciudad tan insigne. Con este motivo los

Obispos de Barbastro y de Roda mira-

ban como pertenecientes su territorio los lugares cercanos Lrida que hasta aqu haban sido de
la

jurisdiccin de Urgel.
,

esto

se opuso San

y acaso renov la queja de su antecesor Eriballo viendo que los ter,

Odn

ritorios

que tan de antiguo estaban adjudicados su iglesia cuando no haba otra que los gobernase tan fcilmente se daban otro pastor. Que aunque este santo Prelado prefi, ,

riese

el

bien

comn de

aquellas tierras al en;

grandecimiento de su Sede

sin

embargo no

era bien visto que callase en esta ocasin, ni

tampoco justo que dejase de

definirse legti-

mamente

rebao que cada pastor perteneca. La reclamacin que con este motivo hizo nuestro Santo dio ocasin los tres breel

ves que

le dirigieron los
II
,

Papas Urbano
el

II

Pascual

publicados ya por

P. D. Jaime

Pascual (Bis. del Ob. de Pallas, pg. Gl.J en los cuales est reprendido nuestro Santo

por haber pretendido

la

jurisdiccin de

Me-

tropolitano sobre aquellas Sedes. Cosa que no

acabo de entender, ni creo que nadie diga haber hecho ni pretendido nuestro Obispo, estando como estaba ya entonces restaurada

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.


la

3.)

metrpoli de Tarragona que pertenecan

lodas las iglesias de Aragn.

De

esto se dir

mas en el viage la Iglesia de Roda. Tampoco se sabe fijamente qu ao


tenece
la

per-

escritura que publica la

Marca Hicual Ra*

spnica (Ap. n.

CCCXXXIIL), por
,

la

mundo

Conde de Pallas

restituy nuestro

que estaban sujetas la de Rarbastro y de Roda. Prometile tambin el diezmo de todas las dcimas que el Conde otro por l perciba y que los que las pagaban hiciesen cada ao en los meses de abril de mayo una cabalgada de diez dias en tierras de moros, donde el Obispo les mandase amen de asistirle con todo su poObispo algunas de
las iglesias
;

der

si

aquellos enemigos infestasen su di-

Acaso esta concordia ser una de las consecuencias y resultados que tuvo la queja
cesis.

que decamos,

documentos de poca incierta pertenece la carta que el Cardenal Roso legado del Papa en Espaa escribi nuestro Santo
estos
,

acerca de
dona.

la
el

cannica de
(a)

la iglesia

de Car-

En

viage aquella villa se habl ya


,

de este documento

que es curioso.

Vengamos
(a)

las

memorias de poca cono-

V. Tom.

VTII. pg. 174.

30
cida.

V1AGE LITEIURlo

Conde de Urgel Ermengol V hizo una copiosa donacin esta Sede y Obis-

En 1102

el

po,
fol.

cual est copiada en el lib. 1. Dotal. 24. b. Fu esto 7 de junio de ese ao,
la

era
le

MCXL

indiccin X. Entre varios alodios

da uno de los dos castillos de Balaguer, GcrundeUam scicet vel Alchoraz.

En 1105,

era

1145, consagr
,

la

iglesia

de San Julin Mrtir en el monasterio de San Lorenzo de la villa Ccrdaola ruegos de su

con el censo esta cateabad Guillermo dral de tres pamas et modios II de blat, unum de for. (formnt), et ciud de ord. (ordeo);
,

decem et VIII carinadas vini : et clerici ejus semper solvant synodales redditus. Es copia lo que he visto de esta escritura, donde hay yerro en el ao 48 del Rey Felipe, mas esto
et

no quita la sustancia del hecho. Del mismo ao es la concordia de nuestro Obispo con un Raimundo Ermengol de Isla, que se hizo vasallo suyo recibiendo de l en feudo dos partes de la dcima de Salagosa,
,

Angastrina y Cortis, f Marca Hispnica, ap.


n.

CCCXXXVLJ
Ao 1109, eraM.C.XLVIL
VIII idus no-

vembris, instancia de nuestro Santo Obispo,


los

Condes de Pallas Pedro Raimundo y Arnaldo hermanos restituyeron la iglesia de


, ,

A LAS IGLESIAS

DE ESPAA.

37

Tremp

lo

que ya

le

haban concedido sus pa-

dres los Condes

En 1119
marcio XIIL
tro

y Valencia. Leudovico Bege rcgnante in mense


bal. aprilis

Raimundo

se present nues-

Obispo y
la iglesia

su captulo Bcrenguer, Prior


,

de

de Serrabona

pidiendo

la

pose-

sin de

la

de San Martin de Urg. Goncedi-

sele solamente de por vida

con

la

correspon-

Sede de Urgcl. Sbese que este Santo Obispo gobern, aunque por poco tiempo el monasterio de
diente sujecin
la
,

Santa Mara de Gerri, loco abbatis. Dcelo una escritura original que hay all cuyo exordio es: Ego Odo, gratia Dei Urgellensis Epi,

scopus

qui

snm

in loco abbatis

simul

cum

cuncta congregatione Santa3 Marice Cerrensis cenobi


carta in
,

facimus cartam

etc

Facta

mense madio , die pridie kalendas juni armo ab incarnatione Domini CXXII, post millessimum.Y> Acaso por esa razn le llaman en aquel monasterio ordinis nosiri. Otra escritura del

mismo ao,

con

el
el

mismo
cual

dicta-

do

anuncia entre sus apuntes


,

citado padre

Pascual

Premonstratense

en

la

manda

restituir al
le

monasterio algunas parroquias que


,

tenian usurpadas

instituye
,

una congre-

gacin de mongos y seglares la cual aprobaron los Santos Obispos Olaguer de Barcelo-

38

VIAGE LITERARIO

el exorna, y Rarnon de Roda. Aade que en potestad episcodio, dice San Odn, que su Dios. pal desciende inmediatamente de muerte de este Santo Prelado acaeci

La

saber; pocos dias despus de esa fecha es 1122 sin que se 7 de julio del mismo ao en la oponga esto la equivocacin con que de de una escritura del ao 1124 (Cax.
, ,

copia

del misCerdaaJ se halla tambin la firma Dios mo. Lo preciosa que fu los ojos de mostr el Seor en varios portentos que obr fueron que por su intercesin. Tales y tantos fallecimiento se le de los once aos de su por el culto pblico y fiesta eclesistica

cret

junto con Obispo sucesor Pedro Rernardo particular que para su captulo con estatuto de 1153, el cual ello hicieron 21 de junio copiado en la he visto aqu original y se halla Marca Hispnica ( p. n. CCCLKXXIV.J Mandan en l natalem ejus diem annuatim ca,

deinceps nter cenonizan.... quatenus semper hec procul duleras precipuas anni festivitatis uti Domini ac Patrobio digne et laudabiliter,

Ermengaudi divinis ni nostri Sancti Pontificis los ojos veneranda mijsteriis observetur. Salta
la singularidad

hecho sin de este decreto aun con el contar con la Sede Apostlica ni en un tiempo en que era snodo diocesano
, , ,

LAS IGLESIAS DE ESPAA.

39

ya

comn

el

recurso

al
,

Romano
lo

Pontfice para

semejantes negocios

menos no

se re-

solvan sin el acuerdo y consejo de todo el clero de la dicesi, abades, etc. En este

acto no se halla que interviniese otra persona

de fuera del captulo

mas que Benedicto,


,

abad de San Saturnino de Tabernoles cuyo monasterio distaba no mas que media legua de esta ciudad. Desde esa poca se ha celebrado sin interrupcin en esta iglesia la fiesta de San Odn el dia 7 de julio con octava. En
lo antiguo tuvo todo el oficio

propio

conforme

se ve en

el

nico Breviario que hasta ahora he


,

hallado de esta iglesia


,

ao 1487 del cual lo estn conformes uno dos que he visto en Gerri y Solsona. Ces el uso de este rezo con motivo de la reforma de San Pi V en 1568, sin que jams haya podido recobrarle esta
iglesia pesar de sus repetidas instancias,

impreso en Venecia he copiado (a). Con l

sealadamente en el pontificado del ilustrsimo Seor Guinda hacia el ao 1730. As que


ahora todo
Pontif.
el

oficio

es del

comn

de Ccnf.

Las lecciones del rezo antiguo eran tomadas de


la

legenda de su vida

cual se halla

(a)

Ap.

n. VI.

40

MAGE
el

LITERARIO
la

cu

Santoral M. S. de

catedral de Bar(a).

celona,

de

la

cual va copia

Diferentes

son
trae

y para m mejor digeridas las actas que un leccionario de esta iglesia donde
,

que se puso sobre el sepulcro del Santo con otras cosas que me ahorro repetir aqu (6). Debi destruirse el arca donde primero fu depositado con motivo de trasladarse sus huesos la que hoy tiene de plata en el primer altar del cruceal fin

vers

el epitafio

ro

que es de psimo gusto. Psose su nombre ya muy de antiguo en las letanas, y en el dia se dice dos veces como el de San Ermengol respondiendo en la segunda el coro Intercede
la

parte de la epstola

pro nobis,

PEDRO BERENGUER
desde

1125

hasta

1141.

El catlogo impreso y cuantos escritores hablan de este Prelado , le llaman Pedro Bernardo.

Mas

la

autoridad de los documentos

que citar

al fin

de este artculo

me

obli-

ga abandonar esta opinin, dando


(a)
(6)

este

Ap. nm. VIL Ap. nm. VIH.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

41

Obispo
patria
,

el

apellido de Berenguer. Ignrase la

dems circunstancias de su persona. Por algunas memorias de poca encalidad y


tidad se sabe

que era ya Obispo en

1123.

Dos aos despus confirm


la

lodo

su clero

facultad de poder testar libremente de sus

imponindoles en cambio de ello y por derecho de luctuosa, la cesin de la cuarta parte de lodos los muebienes
ya lo hacian
,

como

bles que reservaba para

Carga

pesada que

mas

y sus sucesores. adelante alivi el

Obispo Bernardo de Villamur. Del 112G 18 de agosto es


que
l

la

donacin

y su iglesia hizo el

Conde de Urel

gel lirmengol VI,

apellidado

Castellano,

con su muger Arsendis en indemnizacin de algunos daos, cedindoles el seoro de un

hombre en cada una de


de sus estados. Hllase

las

ciudades y

villas

esta escritura en la

Marca Hispnica (Ap. n. CCCLXXIL) Los hombres as cedidos se llamaban homo dominicas, los cuales con sus bienes entraban
ser vasallos de

aquel

quien se

cedan.

Tambin logr nuestro Obispo que el Conde de Barcelona, R. Berenguer III, indemnizase
esta iglesia de los

daos que

le

habia oca-

sionado
tebia,

apoderndose del seoro de Aiguael

en

Rosellon,

que poseia por dona-

42

VIAGE LITERARIO

cion de San Ermengol. Para esto Conde Urgel dia 15 de agosto de

vino

el
,

1150

entonces se hizo la escritura que he visto aqu original, y no contiene mas que esto. Otras donaciones recibi del citado Conde de
Urgel en
el

testamento que hizo

al

empren-

der un viage Castilla, dia 8 de febrero de 1153 en el cual ademas instituy nuestro
,

Obispo uno de sus albaceas. Es documento curioso ir copiado en lo de los Condes. Con estas y otras donaciones crecieron de modo que el las rentas de la iglesia Obispo tuvo por conveniente aumentar hasta 45 el nmero de Cannigos que su antecesor Eriballo habia fijado en el de 40. Fu esto en el ao 1154, en el cual trabaj no poco
,
,

porque se verificase la reunin del monasterio de monjas de Santa Cecilia de Elins al de San Saturnino de Tabernoles, instando
junto con
el

citado
all las

arrojadas de

Conde para que fuesen devolas. Mas trabaj en

vano
el

no se verific hasta siglo XV. De esto se dir de propsito


,

esta reunin

otro dia.

En

el

mismo ao consagr
en

la

iglesia de
la

Santa Cecilia de Figols. Consta esto por


cedulita que dejaron
las reliquias
,

el altar

junto

con

la

cual hallada en su renova-

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

43

cion

se conserva

en

la

sacrista

de dicha
ello

parroquia, y tambin
sirvi.

la arquilla

que para
el

Comienza

as:

Audi

Israel:

Dominus
declogo,

Deas tuus Deus imus

cst.

Sigue

algunos trozos de los Evangelios, y luego la nota de la dedicacin por nuestro Obispo.
Esta era
la

costumbre general
la

dejando

la

mayor expresin de

fecha de aquellas so-

lemnidades para las escrituras que se hacan en todas ellas.

Poco despus de esto vino estos pases como legado de la Sede apostlica Guiller-

mo
y

la

Arzobispo de Arles, con cuya autoridad mediacin de los Conde de Pallas y de


traia

otras personas, se ajust el pleito que nues-

con Gaufrcdo, Obispo de Roda y Barbastro sobre la jurisdiccin de varias parroquias. Esta concordia, que solo haba de durar mientras viviesen los dos Prelados se firm dia 2 de mayo de 1140.
tro

Obispo

Va copiada de
m
(a),

su

original

y ella dir por

porque no es prudencia alargar esta narracin analizando escrituras que puedes


ver por
t

mismo, enterndote de

la

parle

que le toc Urgel en esta divisin. El Obispo Gaufredo se llama asimismo exul al tiemAp. nm. IX.

(a)

44

VJ AGE
tic

LITERARIO

po
ya

firmar; lo cual, que aludiese, se tra-

tar en lo
el

de Roda. Advierto que este fu


la

ltimo golpe que

Sede de Urgel

re-

cibi sobre sus pretensiones


territorio de
llas.

antiguas en el

Ribagorza y el inmediato de PaEl aumento de la cristiandad trajo con-

sigo el
la

aumento de las Sillas episcopales, y desmembracin de los territorios que

por estar solas se extendan las primeras Sedes. Asi es que todo cede la necesidad.

Ya no quedan mas
po sino es
la

noticias de este Obis,

que comunmente lijan las memorias de esta Iglesia en el ao 1141 como tambin el necrologio de Solsona sealando el da 18 de marzo. Un cronicn de Ripoll indito la alarga 1142.
de su muerte
,

Queda en

este archivo una carta original del


al

Obispo de Elna Udalgario, escrita


esta iglesia
la noticia
,

clero de

al

parecer

en
la

contestacin

que

le

dieron de

muerte de su

pastor; consulale con graves palabras, y le exorta que proceda la eleccin de sucesor con espritu de paz, y se ofrece

ayu-

darles en cuanto pudiere en negocio de tanta

importancia.

No

solo he copiado este do,

sino principalcumento por lo que l es mente porque llama nuestro Obispo difunto

redro Berencjucr

no redro Bernardo.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

46

debe ser preque sin saferido todos los posteriores equivocaron esle apellido (a). berse cmo Confrmase esto con la nota que hall en el

como

es coetneo y original

monasterio de Cerrateix, el cual visit en 1586 Pedro, Obispo de Elna, como subdelegado

Nuncio de su Santidad Cesar, Obispo de Novara. Pues en el inventario que form este visitador, not la escritura de consagracin de la iglesia hecha por el Arzobispo San Olaguer dia 29 de setiembre de 1126, instancias de Pedro Berenguer,
del

Obispo de Urgel. Olvdeseme poner en su lugar la noticia de haber asistido el Obispo Pedro al Concilio de Narbona de 1128 29, donde se estableci la cofrada de los contribuyentes al

menos con doce dineros para


de
la iglesia

la

restauracin

de Tarragona, sealndose los

sufragios para los bienhechores.

He copiado
la

documento de Ager .donde


este
,

del archivo

de

colegiata

se ver lo que ello es y pa-

ra lo

que

vale.

(a)

Ap. nm. X.

10

VIAGE LITERARIO

BERNARDO SANZ SANCHO


desde

1142 hasta 1162.


se dio los apellidos

En Catalua nunca
patronmicos
tilla.

as

terminacin adoptada en Cas los que en latin vemos apellila

dados N. Dominici, Marlini, Sancii, no


ron en vulgar,
nez,

dije-

como

all,

Domnguez s Martal-

Snchez; sino que conservaron sin

teracin los apellidos dla familia Domcnech,

Marti, Sanz. Esto es sabido, y basta haberlo apuntado aqu para dar la razn por qu
este

Obispo

apellidado Sancii en los ins-

trumentos latinos no le llamo yo Snchez, como algunos han hecho, sino Sanz cuando mas Sancho.
El
catlogo impreso pone este Prelado

despus del Bernardo Roger, que es el que yo le doy por sucesor; para seguir mi cronologa y apartarme de la impresa, tengo las razones siguientes. En primer lugar hay
varios instrumentos

de

fines de

este siglo

XII y principios del XIII, en que con ocasin de confirmar algunas concordias sobre
las

desavenencias que hubo entre esta igle-

sia y los

Condes de Foix en tiempo de estos

AS IGLESIAS DE ESPAA.

47

dos Obispos Bernardos, siempre los nombran por este orden: Bernardas Sancii et

Bernardas Bogerii. Alguna de estas escrituras ir copiada


to

mas

adelante. tem,

es cier-

que el segundo de estos Bernardos que gobernaron la iglesia desde 1142 hasta 1168, comenz su gobierno en 1165, segn se dir.

menos cierto que el segundo se llama s mismo de apellido Bogcrio expresando frecuentemente este nombre patronmico, como deseoso de ser distinguiCon
esto no es
,

do del antecesor Sanz, el cual por haber sido el primer Obispo del nombre de Bernardo en esta iglesia, no tuvo esa necesidad de especificar su apellido. Por ltimo, en el archivo de Ager hay (nm.

150) un proceso

sobre cierta causa que se ventilaba entre el abad de aquel monasterio y el Obispo de

donde muchas veces se nombra el Bernardo Sanz como ya difunto en este ao. Quede, pues, sentado que el sucesor del Obispo Pedro Berengner fu Bernardo Sanz. Sin embargo no hallo memorias de los primeros aos de su pontificado, que sin duda debi comenzar en 1142. Dir por su orden las que he podido hallar.
Urgel en 1164
, ,

la

primera de todas es anterior


su eleccin en

al

ao

1143, y pertenece

Obispo

un breve circunstancias de ella. Es Y las sin mas fecha que Dat. del Pana Inoeencio solo lo he visto Latcranni 11 h*h maii y Riun Cd. de la bihl.oteca de
, ,

jg

yiAGE

mtehamo

copiado en poli (n 27o).


cer
si

No hay

olra guia para cono-

que las inide Inocencio II III las personas quienes ciales v nombres de que son el Arced.ano de esta va dirigido B. Sacrista y B. Abad iglesia P. Guillermo, Estas tres personasen de San Saturnino. brese leen en la copia del las nicas que primera y tercera son de ve- V de ellas la de saber: Benedicto Abad este tiempo, es Arcediano, cuyo nombre San Saturnino, y el otros documentos y desv apellido se v en acusando nuestro Obispo.
es
,

nes le veremos es de Inocencio II no veAs que el hreve circunstancias en el pontifirificndose esas Papa, III. Dice pues el cado de Inocencio Ermcngol no agradnque el Conde de Urgel de nuestro Obispo encardose de la eleccin permitiendo al electo cel los electores y que se redimiesen con dine los primeros en la crcel al deteniendo y afligiendo
,
,

ro

al Conde y por lo cual excomulga sus estados y enpone entredicho en todos de ello hasta que de carga el cumplimiento de este documento, satisfaccin. Ya copia

secundo

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.


(|iio

tal

cual es, abre

campo

nuevas inves-

tigaciones
.

en

la

historia de los

Condes de

Urgel ( Debi producir buen efecto


to

el

breve, pues-

que en 1145 hallamos ya libre nuestro Obispo, y celebrando la consagracin de la


iglesia

de San Martin de Cardos, en cuyo


reliquia de

al-

tar deposit

San Germerio,

y al-

gunas partculas de la cruz de Cristo y del pan de la Cena. tem, concedi 20 dias de
indulgencia los que acudiesen con luces
aquella dedicacin, la cual se verific
el

juein-

ves 4 de enero de ese ao, era

MCLXXX1I1,

diccin VIH. Algunas otras curiosidades advertirs en la copia de este


vi

documento que
(b).

original

en

el

monasterio de Gerri
la

Otra memoria es
el

donacin que

le hizo

Conde de Urgel Ermengol VI de unas casas en Lrida dia 27 enero de 1148 (que es nuestro 1149). Era esto como un estmulo
de que se vali aquel Prncipe para excitar
la

atencin y liberalidad de nuestro Obispo que contribuyese la importante conquista

de aquella plaza

que todava posean


el sitio

los

moPuig

ros. Hzolo as el Prelado, el cual se hallaba

personalmente en
(a)
(b)

de

ella

en

el

Ap. nm. XI. Ap. nnm. Xil.


XI.

TOMO

50
tic

VIAGE LITERARIO

Gardcmj
le

montccito
est

coreano

i\

aquella

fortaleza,

dnde

hecha olra donacin

que

Conde de Barcelona Hamon Berenguer IV. nonis jnlanno C.XL.VHII. post. M. ab incarnatione Domini,
hizo de otras casas el

residente supra
Ilerdiv.

monte

Garden in obsidione
he visto en este

Ambas

escrituras

archivo episcopal.

A 25

de setiembre del

mismo 1149

se

hallaba en Gerri,

asistiendo

ala consagra-

cin de la iglesia de aquel monasterio, que

celebr

el

Arzobispo de Tarragona Bemiardo


novemb. anno lucamationis Domi-

Tort, segn se dir en su lugar.

VIH.

kal.

ni nostri Jesuchris

MCLL

era

MCLXXXVHI1.
Obispo de El la cual

Indiccione

XIIH
,

asisti

con

el

na Artaldo
firm

la consagracin de la iglesia
el

de Serrabona en
la

Vallespir

con-

donacin hecha por sus antecesores

de las iglesias de Urg y de Ur, cuya confirmacin aprob el Obispo sucesor Arnaldo

en 1174. Todo esto es del Car toral de Serra-

bona que est en

el

archivo de Solsona.

A
cirse

estos aos

1150

por ah, debe redu-

un breve que

le dirigi el

Papa Eugeajtriis
,

nio

III.

dat. Ferentini

XVI.

kal.

en

que

manda comparecer ante el Arzobispo de Enbrun \V. para purgarse de no s que


le

A LAS

IGLESIAS DE ESPAA.
le

51
el

errores de que

haba acusado
,

sobredi-

cho Arzobispo de Tarragona


de simona que
iglesia.
le

y del crimen

achacaban su Arcediano Pedro Guillermo y B. Pedro, clrigo de su

misma

Va

copia

(a).

La

distancia de

aquellos tiempos y la prdida de documentos, obligan muchas veces los que recojen
las

memorias de
acusado
sufrir

los

Obispos antiguos, deopinin de alguno de

jar

en descubierto
tal

la

ellos,

vez sin razn por los que

no saben

una correccin de los superiores. De esto hay muchos ejemplares en el

mundo. Veremos si hallo algo mas sobre este negocio. Lo que ahora puedo asegurar es que nuestro Obispo debi justificarse cumplidamente
cficamente
ver.
,

sin lo cual

en

no continuara pasu gobierno segn vamos


,

En 1154
iglesia

25 de

febrero consign la

servia

de Aiguatebia y al capelln que la varias dcimas de trigo y los espiga-

deros.

la

En 1157

suscribi con otros Obispos


el

famosa donacin que


la

Conde de Barque

celona hizo
reglares

de muchas de nuestras iglesias


de San Rufo de Avion
Trela
la
,

era su casa favorita.

Marca Hispa-

(a)

A\). ni'ni.

XM.

:j9

YUGF. LITERARIO

nica (m.

CCCCXXVIJ. Dos aos


,

despus, S

5 de

julio

bailo que

hicieron juramento de

los dos en manos de este Obispo de San Juan por hermanos Pedro y Guillermo de San Juan. Est en el arel feudo del valle fidelidad

chivo episcopal.

breve del Papa estos aos pertenece otro idus decembris, Adriano IV. Dat. Laterannill

en"

que

le

de Ur<*el algunos agravios que puesto para satisfacer de salir de la excono expresa y deseoso Alude esto sin munin que sobre si tenia. el Conde desde el duda la oposicin que no nuestro Obispo principio haba hecho su Prelado hasta querindole reconocer por ahora. Va copia (a). que el 1 aEfectuse sin duda la concordia puesto que en 1160 11 de maP a quera, su capitulo un prsyo hizo el Obispo con su muger tamo importante al Conde, y Ermengol, todava Dulcid y al hijo de ellos Estado obligaron nio. Las urgencias del de otras Prncipes para prenda y fianza
,
,

Conde exhorta ala concordia con el Ermengol Vil quien supone dis,

estos

Manee quandeudas pedir delhesauro Beato calicem dam ferratam argcnlcam el quemdam
()
A|>.

nm. XIV.

LAS IGLESIAS DE ESPAA

53'

mireum cum lapidibus


en caso de extravio
draginta libras

preciosis.

Obligronse
qua-

pagar

la iglesia

argenti purissimi
ibi est
et
,

XXX

duas

pro argento quod


re salomoniquo
:

et

VIH pro

ipso ope-

CC. morabatinos obtimos pro ipso clice et lapidibus et auro. Qu era la ferrada, no es fcil averiguarlo. Ducange dice que puede significar chlatrnm y situlam. Yo me inclino que era esto ltimo un vaso grande, digamos calderilla, como para agua bendita. Lo cierto es que en 1167 aun no
estaban redimidas estas alhajas,

como

vers

en las Memorias de estos Condes.

Muy poco mas


dir.

vivi este Prelado,

consse

tando que en 11 65 tenia ya sucesor,

como

Por otra parte, es un indicio de estar vacante esta Sede el dia 12 de enero de 1162 (1165), la escritura con que el sobredicho Conde sin mentar Obispo alguno renuncia lleno de piedad la costumbre que llama orribilem et mole consuetam rapiara, con la cual sus antecesores, luego que mora un Obispo de Urgel se apoderaban de todas las
,

posesiones de

la

Sede. Estas y otras curiosi

sidades dir por

la

copia adjunta
el

(a),

aun-

que ya quiz

la

hayas lcido en

Cardenal

(a)

Ap. nm. XV,

54

VIAGE LITERARIO

Aguirre;

pero

merece
el

repetirse.
el

Diremos

pues, segun lo que indica

contenido de ese

documento, que
ba ya fallecido

Obispo Bernardo San z ha12 de enero de 1163.

Con
en
VI

esta cuenta est

conforme un marti,

rologio del monasterio de Cerrateix


el siglo

escrito

XI

en

el

cual

al

margen

del da

novemb. se halla esta nota de letra del VI kal. novemb. obit Bemardus siglo XII Episcopus anno ab incarnatione Xpi. Ml.CLXIl,
kal.
:

era

M. CC.\ epactaXIUI

concurrente

sptima. Estn conformes estos cmputos con el ao en que tambin era el concurrente VII

por ser

la let.

dom. G.

Y como
,

este

monasque

terio era de la dicesi de Urgel, es claro


el bito es

de nuestro Obispo

que muri

27 de octubre de 1162.

BERNARDO ROGER,
desde

1163

hasta 1166.

este apellido se distingue s mismo iglesia el Obispo Bernardo, que gobern esta

Con

desde 11 65 hasta 1166, segun consta de algunas escrituras de que se hablar. Debi
ser promovido fines del

1162

principios

del siguiente, constando que se llamaba toda-

A LAS IGLESIAS

I)K 'ESPAA.

86
;

va efecto

50 de marzo do

169

tlia

en

ifut

recibi

la

obediencia cannica del Prepsito

de

la

iglesia

de Solsona, segn se babia tranescritura que de ello se


I.

sigido y concordado con el Obispo antecesor.

Ambas
fol

cosas dice

la

hizo y se baila en este archivo (ib.

Dotal.

10 .) Juro ego (decia el de Solsona) Bersuardas de Pampa, CelsoncnsisPrepositus tibi Domino meo Bernardo Urgellensi electo quo
de sententia excomunicationis

quam

prede-

cesor
pus
in

vester Bcrnardus Urgellcnsis Episco-

me promulgavit
(ue vertitur inter
,

et de

versia
Actuni

omni controCelsonensem et Ur-

gellenscm ecclesiam
est

laciam pro posse

boc anno ab incarnati verbi ))C.LXIII post millesimum III kal. aprilis.
de esta concordia y reconocimiento pas el Obispo celebrar la

En consecuencia
la

consagracin de

iglesia

de Solsona en

el

mismo ao

solemnidad que asistieron los Obispos Pedro de Zaragoza, B. de Pamplona, Guillermo de Barce

10 de noviembre;

lona, el

Conde ErmengolVII y varios nobles


el original
(a).

del pais. Esta escritura envi ya desde Sol-

sona

donde est

Tambin se

baila en este arebivo (loe. latid, fol. 8.J su fe-

(a)

V.

Tom.

IX, pg. 33 y fH.

!')()

VIAGE LITERARIO

cha es: anno ab incarnatione verbi C.LX.III


post millesimum indictione
ciclo

XI, epacta

XXV.

decemnovenali

V.

III idus

novembris,

cmputos muy exactos. En la subscricin seala nuestro Obispo el anno primo de su pontificado.

De

ese

mismo ao nos queda


,

la

constitu-

cin que hizo con su captulo reduciendo entre otras cosas cuarenta y cinco el n-

mero de Cannigos

(sin contar los de las Se-

des vecinas y los de los monasterios) conforme lo tenia fijado el antecesor Pedro Bcrenguer en 1154; porque con la abundancia de los frutos haban excedido notablemente

de ese nmero. Va copia de esta constitucin que dir lo dems (a). Con este auxilio alivio el trabajo del da ya que lo puse en
trasladar documentos.

dos aos siguientes hay algunas memorias de poca entidad y solo es notable en ellas el apellido de Rogcrio. Del 1165 es la bula de Alejandro III en

De

los

confirmacin de los bienes de esta Iglesia, fecha in Monte Pesulano, ao VI de su pontificado


,

indicion XIII, 6 de agosto.


el privilegio

notable es ese ao por

Mas que como

(a)

Ap. nn>. XVI.

A LAS IGLESIAS

DE ESPAA.

57

seor de esla ciudad concedi nuestro Obis-

po

los

vecinos de

ella

dejndoles en

li-

bertad para testar y disponer su arbitrio de todos sus bienes de manera que ya en ade,

lante nadie se llamase estril,

como decan
,

vulgarmente Exorch. En los intestados pagadas las deudas y el funeral los muebles
,

heredando los hijos y parientes los bienes raices. Este es uno de los primeros pasos que dieron los hom,

solamente eran del Seor

bres caminando

la

justa libertad civil; tan

cautiva so el tirano yugo de los malos usos

que introdujo
curiosa

el

feudalismo.

Va

copia de esta

escritura, que es
el

que guarda
fecha

una de las pocas Ayuntamiento de esta ciudad,

25 de junio 1165 (a). En ella dice el Obispo que era hermano del Conde Ermengol VIL De San Odn ya vimos que era tambin llamado as por el Conde Ermengol V.
Estas hermandades, eran obra del cario,

que eso no cabia en escrituras tan serias, naceran de algn desliz, por donde digamos, que nuestro Obispo fue
si

no

lo

eran

se hijo bastardo de

Ermengol VI. Donde no


Prelado
COllS-

hay luz, no se palpan sino tinieblas.

Muy poco mas


a)

vivi este

Ap. nm. XVJ.

58

VIAGE LITERARIO
el

tando que en
cesor.

mayo de 1107
,

ya tena sula

As que debe seguirse

cuenta de

un Cronicn indito de Ripoll que fija su muerte en el ao 1106. Un necrologio de Solsona la pone 25 de enero de 1100, que era el 1107.

ARNALDO DE PEREXENS PEREXENE

PEREXELS

Desde 1107 hasta 1195.


Era uno de los Arcedianos de esta iglesia, y fu electo su Obispo muy poco despus de la muerte del antecesor, como consta de la donacin del lugar de Mirambell, hecha por
Guillen de
sia, dia

Rocha este Prelado y su igle15 de mayo de 1107, cuya escritu-

ra est en el archivo episcopal. Otra


ria

memo-

hay mas notable de


;

en

el

mismo ao,
,

dia

5 de agosto y es el testamento que orden el Conde de Urgel Ermengol Vil estando en Ciudad Rodrigo en que ademas de instituir su albacea nuestro Obispo Arnailo, le nombra tambin tutor v ayo del nio Conde Ermengol. De esto se dir mas en las Memorias de estos Condes, donde ir copia do este precioso documento.
,

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

59
el

En 1108

1.

de julio recibi
el

homena-

ge de A. de Moset por

honor de Aiguatebia, y i4 del mismo mes lo que Berengucr de Ur y su muger Jordana poseian en Alb 3 y Mossol y otras villas lo cual dieron ellos en
;

dote

su hijo Ber en guer, ofrecido in Canoni-

cum, inmanu Domni A. Urgellensis Episcopi. Del 11G9 10 de enero es la consagracion de la iglesia de San Estevan de Eri(janno en el condado de Pallas y la cesin final que le hizo P. de Puigvert de la iglesia de San Pedro de Ponts, despus de varios tratados con sus antecesores Bernardo Sanz y Bernardo Bogar. Va copiada no mas que para hacer constar la sucesin cierta de
:

estos dos Obispos Bernardos

de

la

manera

que

la

dejo arreglada (a).

En 1171

7 de setiembre firm una con-

cordia con B. Vizconde de Castellb, sobre


ciertos derechos
,

en

la

cual fu juez arbitro

O. Jordn
siguiente

electo Obispo
el

de Elna. Del ao
Dotal.

es

testamento de un hermano
flib. I.

suyo, llamado Bertrando,


lio 8.)

folo

En

los correos

pasados he dicho ya

que hizo en 1175 para concluirla fbrica de su catedral contratando con el arquitecto
,

(a)

Ap. nm. XVIII.

V1AGE LITERARIO
lo

R. Lombardo: y

que negoci con


la

el

Rey
(a).

Don Alfonso
Se

II

en 1177 sobre
la villa

traslacin

dla iglesia de Hix


pa Alejandro
III

dePuigcerd

hall en el concilio Lateranense del Padel

ao 1179; y al mismo Papa dirigi tambin una carta sobre la sujecin del Prepsito de Solsona al Obispo de
Urgel
y sobre otros puntos tocantes bierno de su iglesia. Va copiada (6).
,

al

go-

Tambin

irn su

tiempo sacadas del

ar-

chivo de Ager las Constituciones pacis


guad, propias del
,

et tre-

condado de Urgel, publicadas en 1187 si no me engao por el Conde Ermengol VIII de acuerdo con el Arzobispo de Tarragona Rerenguer de Vilademuls y con nuestro Obispo. Es buen documento entre los de esta clase. En l se ve mejor que en los publicados hasta aqu que esto no era un nuevo titulo de inmunidad que invent el clero, sino la proteccin que dispensaban los Prncipes la agricultura y comercio renovando de acuerdo con los Seores particulares del pais la prohibicin de los daos y violencias que podian cometerse en los campos,, animales ganado bosques caminos mer,
, ,
,

cados, etc.
(a)
(6)

V. Tom. IX, pg. 1j3 y 191. Ap. nm. XIX.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

61

El cuidado con que

el

concilio que decia

procur fomentar

la literatura

de los ecle-

sisticos, estimul nuestro Obispo

lomar
es-

algunas medidas relativas


dicesi; entre las cuales
tatuto que hizo

la

de los de esta

con

el

merece lugar el captulo para que


las

los

cannigos que fuesen estudiar


da uno de los doce Prepsitos

Univer-

sidades se les diese entre otras cosas porca,

en cada un
boni
es-

ao durante su ausencia
to

unum aureum

auri vel VIII solidos publicm monetw.

Fu

19 de mavo de 1195.
ti

este

mismo
XVII

pontificado pertenece un
,

breve del Papa Lucio


Dat. Veronce

que debe ser

el III,

kal. angust,

en que da co-

Arzobispo de Tarragona y al Obispo de Barcelona para que procedan en la causa de haber admitido el Abad de San Samisin
al

turnino

en su iglesia los que estaban excon-

comulgados por nuestro Obispo. Incierto es el ao que pertenece


sagracin que hizo
l

la

mismo

del altar de

San

Aguda, en el cual puso reliquias et corpus Domini et multas alias reliquias plurimorum martyrum. Esto dice la
Salvador en
el

lugar de la

escritura, de la

que
de

vi

un traslado en
,

el

ar-

chivo episcopal
rota en
el final

de Solsona
la fecha,

sino que est

de quien solo

62

VIAGE LITERARIO

se lee: 17//. hal.

manen aimo M.C.XC.


1

194 firm una concordia de poca importancia con Raimundo de Caslells y su muger Ermesinda. Y hago menDia 12 de octubre de
cin de esto por ser
la

ltima

memoria de su
,

gobierno y permanencia en esta iglesia. De la cual se separ no por la muerte sino


,

porque con
retirarse
al

la

carga de sus aos pens


las Avellanas.

en

monasterio de Premonstratenses
Para esto pidi
III, la

de Bellpuig de
y logr
la

renuncia del Papa Celestino

cual publicaron Aguirre y h Marca hispnica, como tambin otra carta del mismo Papa
este captulo, dndole facultad para elegirse

nuevo Pastor, y en caso de discordia, autorizando para su nombramiento al Arzobispo de Tarragona y Obispo de Lrida. La dala es de 29 de marzo ao IV de su pontificado, que es puntualmente el ao 1195. As que por
renuncia de este Prelado v no de Bertrndo de Viilamur, como dijo equivocadamente
la

Baluzio (Marca hispnica,


captulo y

col.

516) eligi

el

muy pronto

al

sucesor.

A 1.AS IGLESIAS DE ESPAA.

Gil

BERNARDO DE CASTELL,
desde

1195 hasta 1198.

Su

eleccin se verific tan pronto, que va

en escritura que he visto del 21 de junio de esc mismo ao 1195 suena ya este nuevo Obispo aunque con el dictado de electo. Po,

co tiempo gobern

esta iglesia

y aun ese

con grande inconstancia de nimo. Fu as que pocos meses de obtenida la prelacia la dej retirndose al monasterio de Santa Mara de Aspirano en la dicesi de Elna;
,

y esto sin despedirse

de su captulo,
,

al

cual

envi desde

all

la

renuncia

fundndola en
oficio episco-

su insuficiencia y en cierta enfermedad oculta

que

le

impedia regentar

el

pal. Arrepintise

muy pronto de
el

esta resolu-

cin

movido por

consejo de algunos

se restituy su iglesia antes

que procedieefecto, se ha-

sen nombrarle sucesor.


llaba aqui da

En

8 de mayo de 1196 en que

autoriz el arriendo de un molino propio de


la

catedral

y tambin

50

del junio siguien-

te
la

en que suscribi una donacin que hizo iglesia el sacrista de ella Bernardo de Viel

lamur, su sucesor en

obispado.

G4

V1AGE LITERARIO

Por estos Tiempos se haba sufrido aqu la invasin de los llamados Aragons etBrabanzones que asolaron
el

pais, y robronla iglesia

y sus bienes. Esla era sin

duda

la

calamidad
las

que quiso remediar por medio de

penas

espirituales el Concilio Laleranense III del ao

1179, en cuyo cap. XVII de herwlicis se lelo siguiente: De Brabantionibus et Ara,

gonensibus

Navariis

Bascolis, Cotevellis

et Triaverdinis qui tanlam in Chrislianos im-

manilatem exercent, ut nec


))nasteriis deferant,

eclesiis

nec mo-

non viduiset

pupillis,

non

senibus et pueris, nec cuilibet parcant


aut sexui
,

aetati

sed more paganorum omnia per,

dant

et vastent

similiter constiluimus ut qui

eos conduxerint vel tenuerint vel foverint per


regiones, in quibus
taliter

debachantur in do-

minicis et alus solemnibus diebus, per Iicclesias publice denuncientur... nec ad

commu-

nionem recipiantur
illa

Ecclcsia?, nisi societale

pestfera

et
el

haiesi

abjuratis.

esto

alude

tambin

Papa Inocencio
;

III

en

la

carta de que luego hablar


te la

mas claramenel

queja que dio


,

al

Arzobispo de Tarragocual he

gona

Bernardo Obispo de Urgel (que es


la

actual el sucesor),

hallado en

este archivo escrita en papel

fecha (armario de la

de algodn y sin Ccrdca), y dice: lujo

LAS IGLESIAS DE ESPAA.

65

B. Dei palientia Episcopus Urgcllen. conqucror


Sanclitud resine, Pater Arehiepiscope...

deM.

P. de
randis

Yilel, de
et aliis

P. de Snela Cruce, de M. Fcr-

Aragonensihus quorum nomina


misil in
el

ignoro quos
sui'sidium

Domina Regina Aragonnm


R.
de

Cervaria, qni cepernnt

combusscrunl minet Ecleske de Gurb,


te

ele. (Es-

lugar de Gurb est en la Conca de Tremp.)

Sigue refiriendo otros varios robos y daos, v concluye pidiendo que los obligue con exco-

muniones la restitucin. le dicho con duda que este Bernardo es el actual el sucesor; acaso ser alguno de los otros dos que eligimos Sanz Roger, que alcanzaron el tiempo de aquel Concilio.

Como

quiera que esto sea

nuestro Obispo

volviendo su primer propsito, y retirndose otra vez al sobredicho monasterio, solicit


la

admisin de su renuncia del Papa Celestino III, y por muerte de este, del sucesor Inosirviendo en
ello

cencio III,
el

de medianero

Arzobispo de Tarragona.

Todas eslas idas

y venidas pasaron desde fines de

1198. Al cabo logr lo de la manera que lo deseaba. Porque


Inocencio

le escribi
I

1195 hasta que pedia, mas no


el

Papa
198)

una

terrible carta fecha


(1

8 de diciembre, ao
la

de su pontificado

en

cual le absolvi ponlificali onere, parixr.

TOMO

65
ter
et

YIVf.E

LITERARIO

honor e
,

quce secundara Iraditioncm ca-

non sunt ab invicem regulariter separando, sicut tu minus provide facer satagebas qui rejecta oneris sarcina honorem Ubi renonicam
,

tiere volebas. Hllase esta carta


a

en

la

Colec-

cin de concilios de Aguirre, con otras dos del

mismo Papa.
le facultad

1.

al captulo

de Urgel, dndoa

para elegir sucesor. 2.

al

Arzo-

bispo de Tarragona, mandndole velar sobre la concordia y paz de la eleccin.

Tan breve
poca
vida

inconstante pontificado forma


historia de

en

la

esta iglesia

cuya

comn
y

se disolvi con la ocasin de los

males

ruinas

de

la

sobredicha invasin:

vindose precisados sus individuos procurar su sustento con el cuidado peculiar de las tier-

que desde entonces comenzaron sealarse cada uno. Porque esta clase de edificios, una vez arruinados, no se reparaban
ras y frutos

tan fcilmente.

Este Obispo es sin duda alguna


habla
teix
,

el

de quien

el

necrologio del monasterio de Serra-

en este artculo escrito de mano de aquel tiempo: VIII idus marcii Obiit Bcrncirdus Episcopus Urgelli,
qui, relicto episcopatu, apud

Magolonam
gunas de

obiit.

Mas claramente constan


y de lo

al-

las

cosas

sobredichas del decreto

de eleccin del Obispo sucesor,

que

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

07

en

dice cslc captulo al Arzobispo de Ta-

rragona dosla manera: Quoniam vestram non

acredimus latere discretionem angustias,


bulationes
,

tri-

persequtiones rerum et possessioUrgellensis


eclesia
et desi-

num ammissioncs quas


diam B.

hactenus suslinuit ob insuiTicientiam

quondam Episcopi.

qui

eamdem
exi-

cclesiam desolatam et fere ad exlremam

nanitioncm deductam, fratribus insalutatis,


et

Domini Papa) non


supersedemus.

expetita licentia, occul,

le dimissit;

singulorum narra tioni

ad praeve-

sens
stra3

Vcrum

Sanctitati

notificandum duximus quod adepta Do-

mini Papa3 per Dei gratiam eligendi licentia


et dicti Episcopi renunciatione ab

eodem

re-

acepta

et

confirmata

sicut per

literas

suas

jam nobis plcne innotuit, etc. Continan diciendo que eligieron al sucesor.

BERNARDO DE VILAMUR
desde 1199 hasta 1205.

Cosa es ciertamente para admirar, que siendo


tal

la

abundancia
el

de documentos que se

conservan en

archivo

de esta santa iglesia

desde los principios del siglo IX, no se hallen entre ellos los pertenecientes elecciones

G8

VJAGE LITERARIO
los

Obispos antiguos, como se hallan en otras catedrales, con lo cual se ayuda maravilla la historia. El primer instrumento de

de

que habla de la eleccin de este Obispo, y aun ese no esl aqu, sino en el archivo de la metropolitana de Tarragona donde
esta clase

es

el

vi

copia adjunta (a), y es la carta conque pedian al Arzobispo la confirmacin. Por l


la

consta que
sia, lo

el electo era

Sacrista de esta igle-

cual vimos tambin en el artculo any

terior

que su eleccin fu 20 de febrero del ao de la Encarnacin 1198, que es el 1199, lo cual digo, no solo porque s que
,

esa

era la costumbre de contar, sino porque


,

no ser as

resultara

que

la

eleccin haba

sido antes de la licencia que para ello dio el


(juc ya vimos fu en el diciembre de Papa 1198. En las subscriciones hay que notar algunas curiosidades. El Prior lo era el que
,

corresponda

la

cannica Aquisgranense:

el

Abad

lo era
:

de

la iglesia

monasterio de San
,

Miguel

dos se intitulaban decanos


lo

y eso missig-

mo

prueba que no eran

que despus se
lo

nific

por esta palabra, sino


,

que llamamos
y aqu lo

ahora Vicarios forneos

que solan aadir


distrito
,

cada uno

el

nombre de su

(a)

Ap. nvn. XX.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

69

Firman ademas el Prior de Guisona y el capelln de Cmaras a los cuales serian oficios que cstarian anexos al captulo. Decallan.
,

jlo.

dos meses y medio de haber sido admitido por el Papa la

Electo nuestro Obispo

los

renuncia del antecesor, fue confirmada por

el

Metropolitano Raimundo de Rocaberti, quien


prest y jur la obediencia cannica dia 25 de julio del mismo ao como consta de es,

critura original

que est en aquel archivo.


,

Tuvo un pontificado muy breve


el

pero

muy

trabajado con las resultas del anterior, y con

despojo de bienes que sufri

su iglesia.

lo cual aludia el citado

Arzobispo de Tarrago-

na en
los

la

carta que dirigi en

1202

todos

Obispos de su provincia, exhortndoles


ecclesice Urgellensi pro-

que exhibeant justitiam


pter angustias

el tribulationes.
,

Por esta misma

causa sin duda


liberal

anduvo nuestro Prelado tan


,

con su clero

quien absolvi de pa-

gar

al

Obispo

la cuarta parte

de sus bienes en
insoportable que

caso

de muerte:

luctuosa
el

les habia

impuesto
esto

antecesor Pedro Bcren-

guer.

Fu

10 de setiembre de 1201. en
la

He

visto y copiado (a) la escritura,

cual

(a)

Ap. nm. XXI.

70

VIAGE LITERARIO

entre otras cosas que les


la
lis

concede, confirma
articulo

facultad anticua de testar in


,

mor-

la

de

que

los cannigos, parientes

amigos del difunto ab


por
to,
l

intestato

dispusiesen

de todos sus bienes.


del

En

este

documen-

Abad de Son Miguel, firma tambin el de San Martin, ambos cannigos. El ao anterior 1200 9 de diciembre, el Conde de Urgel Ermengol VIII con su muademas
ger Alvira
hizo donacin

nuestro

Obispo

del castillo de

Asfa en

la ribera del

Segre, para

cuya construccin habia

dado licencia diez

aos antes

el

mismo Conde

Arnaldo

Viz-

conde de Castellb.
Vivia todava este Prelado 14 de octubre

en que firm un debitorio que he visto original. Pero debi morir dentro de pode 1205,
cos dias
,

si

se

ha de creer

lo

cronicn de

Ripoll de esta

que dice un manera: Anno

M. CC. III.
riculis

obiit

B. Urgellcnsis Episcopas qai


erant eccle-

pro Ecclesia sua multis hostium seobiicienspe-

omnes
El

devicit et quev juris

sice, viriliter
finivit.

recuperavit: clein religioso vita ni

necrologio

de
de

Solsona

dice

algo

mas de

esta

manera:

//. hal. dcceni.

anno Dni.
,

M.CC.HL

Bernardas

Vilamur
,

Episco-

pus Urgellcnsis, genere

nobilis

moribus dec-

ralas, eloquentia preditus, qai antecessores saos

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

71

resistendo liostibus Eclesice


ct in

et in

opprimendo,
casa,

dcvincendo devincens, fatali

ab hao

luce

eodem

dio subslracus est.

PEDRO DE PUIGVEIT
desde

1204

hasta 1250.

Sbese que era ya Obispo fines del ao 1204

De

los veinte y seis

que

le

dur
,

la prelacia

nos

quedan muy pocas memorias aunque bien se puede inferir, segn era grande su piedad, que algunos bienes debi acarrear su iglesia, de
cuya clase seria
la

licencia

que alcanz del

Rey Don Pedro II que estaba en Cervera 26 de noviembre de 1207, para construir una
fortaleza
original.

en Montell.

He

visto la

escritura

Tambin hallo que en 1225 Geraldo cedi este de Cabrera Conde de Urgel Obispo y su iglesia la dcima de la moneda de Agramunt en caso de que se alterase
,

acuase de nuevo.

De

este y de otros

docu-

mentos me servir en las Memorias de estos Condes, para desmentir la fbula de que Gerardo muri en 1213.

En 1215

asisti

con otros sufragneos


la iglesia

la

eleccin que hizo

de Tarragona de
,

su Arzobispo Sparago de Barca

y subscribi

72
la

VIAGE LITERARIO

caria coa que


III.

se pidi
se

la

confirmacin
hall en el Conel

Inocencio
cilio

Asimismo

de Lrida de 1229, presidido por

Car-

denal Sabinense.

sabemos que el remate de su gobierno no fu por muerte sino por renun,


,

Finalmente

cia obtenida de

la

Santa

Sede.

El dia

la

hora y oirs circunstancias constan en la escritura que se hizo de ello y he visto aqu
(lib. II.

Dotal.J donde dice: Pateat univergratia Urgellensis

sis...

quod nos Petrus Dei

Episcopus, a Beatissimo Patre


nobis cedendi licentiam
tur.

Summo

Pon-

tifico postulavimus humiliter et de vote


,

quod

conceder dignareinclinatus,
gratia

Qui nostris postulationibus


patribus Dei

venerabilibus

TerracoUlerdensi
re-

nensi Archiepiscopo et Episcopo

vicessuascomissit, ut pontificali dignitate


bis ab eisdem provisione congrua

atenta, nostram reciperetcessionem, facta no,

de qua

valeamus debito moderamine sustentan. Quare

non

coacti

non circumventi

sed spon-

tanei

etdevoti, in

manu venerabilium Pa,

trum predictorum sub anno millesimo ducentesimo tricsimo, III nonas aprilis ante tertiam cedimus regimini episcopatus Ecclesia3 Urgellensis. Fu, pues, esta renuncia
dia

o de

abril, mircoles Santo, del

ao 1250.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

73

Los comisionados apostlicos, Sparago, Arzobispo de Tarragona, y Bcrengucr Obispo de


Lrida
le

consignaron frcenlos ureos de las

reas de esta Silla.

Parece que esta renuncia se hizo ya con


resolucin de hacerse mongo. Asi hallo que

la
el

Papa Gregorio IX en su breve


XVIIII. kal. julii ponlific. nri.

dat. Lateranni

anno sptimo
y al Arce-

(1255) mand

al

Abad de Poblet

diano y Prepsito de Tarragona que obligasen al Obispo de Urgel pagar la pensin


sealada su antecesor Pedro, con
diese satisfacer sus deudas y ser
la

cual pugra-

menos

voso

al

monasterio donde ya haba entrado.


este breve es del

La egecucion de
de

Prepsito

Tarragona

Ferrcr

de Pallares

(primer

Obispo de Valencia), y de A., su Arcediano. Los cuales en la carta dirigida al Obispo de


Urgel, ronce de

Vilamur

dicen que

el

anco-

tecesor Pedro de Puigvert haba


gulla

tomado

la

en

el

monasterio

de Cistercienses de
esto

Santas Cruces. Confirma

mismo

el

ne-

crologio de Solsona, que dice: Kal. junii.

An-

no M.CC.L.

obiit

Petrus de Podioviridi olim

Urgellensis Episcopus et

monachus Sanctaram
Pero no se ha de conall

Crucum

etfrater noster.

fundir con otro Pedro de Puigvert que fu

Abad hacia

el

ao 1158. La renuncia de es-

74
te

VIAGE LITERARIO

Obispo en
el

el

dia que se dijo

es la causa

porque en

concilio de Tarragona de 1. de
se hall
el

mayo

del

mismo ao 1250, no
,

Obispo Urgellense

que aun no estaba elegido

como

se dir.

PONCE DE VILAMUR
desde

1250
un
,

hasta 1257.

los cuarenta y

dias de la renuncia del

antecesor, es saber

dia

14 de mayo, martes
la familia

antes de

la

Ascensin, fu electo por escrutinio


de los Viz-

P once de

Vilamur. Era de

condes de Vilamur, y sobrino del actual Obispo de Lrida Bcrenguer de Eril, y tambin
del de esta iglesia Bernardo de Vilamur, quien
le

habia admitido por su cannigo

(a)

cuando

Creo que sea este mismo Ponce de Vilamur el que (a) en 1 210 suena Sacrista de Lrida quien Pedro, Obispo de Urgel confirma en la posesin de la iglesia y villa de Tremp, cuyo seoro le habia cedido Bernardo Obispo de Urgel, su como he visto en escritura de ese ao en el archivo de tio dicha villa. En varias escrituras que he visto copiadas en el libro verde de la catedral de Lrida desde los aos 1212 hasta i226 suena Sacrista de Lrida, y juntamente Arcediano de Tremp, que era uno de los de esta iglesia de Urg-el. No s si ser el mismo Ponce el bachiller en cnones, quien su maestro dedic un tratado de esta facultad que vi en la biblioteca del monasterio de Ripoll (Ms, del Sig. XJ). Empieza as Carissimo filio suo ac socio speciali Domino
,

Pondo

de Villamuro, in ire cannico


(f.

bachallario excellenti

G. de Monte Ludano

Monllao) salutem.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

40

de edad; apenas tendra cuatro cinco aos 1205, y pues el Obispo Bernardo muri en que paelecto Obispo muy joven,

Poncc
saba
te

fu

muy poco
los

de los 54 aos. Acaso fu es-

uno de

motivos porque

le

disput con

Sacrista de tanto ardor el obispado el actual el respeto la nela iglesia; pero prevaleci

nage, y los

un Obiscesidad que tenan sus intereses de de su hpo como este, que por la nobleza enlaces con otras familias prinrecobrar cuancipales del pais, fuese capaz de usurpado, y de to el Conde de Fox haba
resistir al torrente

de heregias que iba inun-

dando

la dicesi.

Todas

esias circunstancias

me

este constan del fragmento que hay en despus archivo de un proceso que se form eleccin. para examinar la legitimidad de su
All

mismo

se v

que

al

tiempo de

ella

era

todavia dicono.

En una

escritura de concordia de

5 de

se-

todavia tiembre del mismo ao 1250 suena 6 Obispo electo. Estaba aun sin confirmar del decreto de abril de 1251 que es la fecha al Arde su eleccin dirigido por este Captulo cual he zobispo Don Sparago de Barca el
,

visto original

en

el

archivo de Tarragona.

La

haberse resistencia insinuada fu la causa de


tardado un ao en pedir su confirmacin. Ob-

76
tvola sin

VIAGE LITERARIO

duda muy pronto, puesto que en el testamento que hizo la Condesa de Urgel Awrcmbiaix 11 de ngosto del mismo ao, nombra entre sus albaceas nuestro Obispo sin
dictado de electo. Este fu
pontificado,
el

el

principio

de un

que por
los

lo

ruidoso de su remate
iglesia
,

forma poca en

de esta

como

vere-

mos en su lugar. Al. de enero

del ao siguiente

1252

est.

fecha la cesin que

hizo B.

(de PradesJ,

Prior y Captulo Urgelense de las iglesias de San Flix de Arco y Sania Maria de la Torre

fCart. nm.
facultad

documento notable por la que juntamente les concede y confir,

\008j

ma
en

de poner excomuniones, entredichos, etc.,


ellas y sus rectores.
,

Et

licet

habeatis (di*

ce)

de generali consuetudine ecclesie Urpotestatem


interdicendi
ecclesias

gellensis

vestras, seu personas


et interdicendi
liter

carum excomunicandi

cum
,

culpa exegerit; specia-

tamen

autoritate presents inslrumcnti


in sepe diclis ecclesiis vel

istam potestatem
rectoribus
,

seu vicariis earum vobis conce-

dimus.

Como deba
el

esa facultad nace

entenderse esto, y si de titulo de Prelados que tie,

nen

los

cannigos de esta iglesia


(a).

lo

digimos
el

ya en los correos anteriores


(a)

En

viage

V. Tom. IX. pg. 201.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

77

de Mallorca vers tambin como


gorio

el

Papa Gre-

IX

le dio
el

en

1252

consagrar
ahora.

primer

facultad para elegir y Obispo de aquella isla:

cosa notable de que no puedo hablar

mas por

Tambin dige (a) cotno este Prelado confirm 1. de mayo de 1254 la costumbre antigua en que ya estaban los sobredichos cannigos de testar libremente de sus bienes, reser-

vando
los

al

Captulo su disposicin respecto de

que morian ab infstalo. En 124 1 8 de setiembre concedi permiso la noble seora Geralda de Prtela para que fundase un monasterio de monjas Cistercienses
en
el

lugar Vallislaura (Valldaura), qui

est in

decanatu nostro Berquitani juxla monasierium


de Prtela (de Benedictinos) in parro chia de

Olvain

'

la
al

abadesa debia prestar obediencia

cannica

Obispo y recibir de
en
el

l la

confirma-

cin, crisma etcceteraofficiaepiscopalia. Existe


la escritura original

archivo del Obispo.

Quedan bastantes
terio.

vestigios

de dicho monaslicencia

Tambin concedi en 1248


in loco qai dicitar Sancta

para

fundar otro monasterio de monjas Agustinas,

Mara de Taula

deis

(a)

Ibid.

78

VIAGE literario

in territorio castri de

de

la

Graa (Gra.J En el (lia es mensa caparroquia de Guisona, cuya


:

rentas del monasterio pitular se agregaron las

cuando se suprimi
antigua

poca que no he podido conserva la iglesia averiguar. He oido que se aunque casi abandonada.
,

original la escriDel mismo ao nos queda consentimiento de su captulo tura con que de cannigos Preconcedi al monasterio de Avellanas la monstratenses de Bcllpuig de las cuantos legados se hicieren libre posesin de dispensndole de pagar la dicha casa,
,

mensa episcopal
daba
el

la cuarta parte
,

como man-

derecho

imponindole solo la obli-

nicamente de los gacin de pagar la dcima escepcion de las muebles que adquiriese,

camas
entero

tapices

de cualquiera
al

paos de prpura y bestias todo lo cual dejaba por clase


, ;

cambio uso libre del monasterio. En Abad Juan Cerdan con de esta concesin su admiti al Obispo y captodos sus cannigos hermandad y sufragios de tulo de Urgel la
,

la casa.

La

escritura (que es

una de

las pri-

se halla notado el meras de este pais en que fecha apud Sedem, lu<mr donde se hizo) est idus madh, anuo (Seu de Urgel) sptimo

Dni.

M.CC. quadraaessimo
originales del

octavo.

Tiene

las

firmas

Obispo y de lodos los

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

79

cannigos de Urgel, entre las cuales hay una

de Juan de Tormeda (y lo advierto para que vean que este es apellido cataln, los que du-

daron que

lo fuese el

poeta Fray Anselmo de


h-

Turmeda, del orden de San Francisco);

llanse en seguida las firmas originales de los

Obispos Abril y Pedro de Urgi , que confirmaron despus esta misma concesin el pri,

mero 19 de mayo de 1258 y el segundo 25 de marzo de 1270. Ya copia de esta escritura


(a).

En

el

jueves despus de

la

octava de Pente-

costs, esto es, dia

15 de junio de 1252, se

hallaba en Serrateit purificando aquella iglesia violada

por algunos homicidios,


(6).

como

se

dijo

en aquel viage

De

los Concilios provinciales celebrados

en

su tiempo hallo que asisti personalmente los

de 1259 y 1242. Al de 1247 envi como su procurador al maestro Mateo (acaso el que en
la escritura citada

firma Sigh.
al

M.

Frioris Gis-

son el decani UrgellenJ:

de 1248 envi

B. de Pradis, Prior (de dicha catedral).


los restantes

En

intermedios no hay memoria sula

ya.

Tampoco

hay en

el

de 1255, tiempo en

(a)
(b)

Ap. n. XXII. V. Tom. VIII. pg. 140 y 274.

80

VI AGE

LITERARIO
los terribles

que se hallaba ya metido en


tos

cuen-

que perturbaron
,

los siete ltimos

aos de

su gobierno

de que voy dar alguna razn

por los documentos que he descubierto; que

aunque son tan curiosos como ignorados, mas por estar cada uno sin fecha no presentan el enlace de los hechos que desearamos. As que para no exponer que se equivoquen los lectores los extractar aisladamente acomodando cada uno la poca que me parece convenirle. Fu as que este Prelado alcanz tiempos de gran perturbacin. La herega de los Albigenses se derramaba por estos paises, singu,

larmente en
al

el

vizcondado de Castellb, sujeto


s
si

Conde de Fox. Yo no

realmente este

Prncipe era fautor de aquellos hereges; pero


s que nuestro Obispo le trat

como

tal

pro-

cediendo contra

con admoniciones, exco-

munin
lito

y denuncia jurdica y pblica del dey del castigo. Esta sentencia contra el
fu en

Conde

1257 de

resultas de
,

un Concilio

que se tuvo ese ao en Lrida en el cual fueron comisionados varios inquisidores Dominicos y Franciscanos para proceder contra los hereges del vizcondado de Castellb, que era
del seoro de dicho
al

Conde, el cual apelando Arzobispo electo de Tarragona Guillermo de


,

Mongri

dio sentidas quejas

contra

nuestro

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

81

Obispo Ponce,

las cuales interpret

dicho Me-

tropolitano con algunas postillas. Estos docu-

mentos public ya

la

Historia de Languedoc

(Tom.

III. el

prueb. CC.XX.III.J, aunque equi-

vocando

nombre de nuestro Obispo llamndole Pedro. Tambin est all .mismo {Prueb. CC.XX.IX.J la absolucin dada dicho Conde
por nuestro Obispo y la promesa detenerle por buen catlico , fecha 4 de junio de 1240.

Lo

cual hace ver que cierto el

Conde habia

Pues estos cuentos con aquel Prncipe fueron una de las causas de la gravsima persecucin justa injusta que pasido excomulgado.

deci

el

Obispo.
la ojeriza

Otra fu

con que siempre

le

mirael

ron algunos individuos de su captulo desde

momento de
con vigor,
y

su eleccin

la cual resistieron

cuya confirmacin

retardaron

cuanto les fu posible.

Estos pues,

aprove,

chndose de

las revueltas

de los tiempos

con

verdad sin ella, acusaron su Prelado ante la Sede Apostlica de crmenes horribles. Arreci esta tempestad con el proceso

que hizo

Geraldo, Prepsito de Solsona


apel

el

cual s que

tambin

la

Sede Apostlica.
los

Guer-

ras domsticas y estraas cuya causa solo fu

conocida de Dios, mas

efectos para su

mal esperimenl
T. IX.

esto

iglesia.

estos asun6

82
tos

VIAGE LITERARIO

pertenecen los documentos siguientes.


1.

En

el

ao 1243 12 de julio hizo


la

el

Conde de Fox extender


poniendo bajo
la

escritura en

que

apel del juicio episcopal la Sede Apostlica

proteccin del Papa su per-

sona, sus tierras y amigos. Motiv la recusacin en la notoria enemistad del Obispo y sus
cannigos contra
l
,

en
,

el

despojo injusto que


el

sufra e sus feudos

en

riesgo

que

le

amenazaba si acuda la curia eclesistica de Urgel, donde pesar de las treguas habia sido
tratada hostilmente su comitiva y asesinados

dos de sus individuos.


tura,

Va
el

copia de esta escri(a).

que existe y

vi

en

archivo episcopal

2.
el

Carta en lemosin del procurador que

Obispo envi
la vigilia

Perusa

Romana, fecha en de Navidad. Documento prela

curia

cioso pero de difcil inteligencia en algunos

puntos. Dcele que


lla

habia

llegado

aquediez

ciudad (corte entonces del Papa),

dias antes de las Carnestolendas de Adviento


(as

llambanla abstinencia de este tiempo), que solo se le habian anticipado dos dias los

tres individuos del captulo

que iban

all

para

acusarle ante

S.

S.

Eran estos Ricardo de

Cervera, Arcediano de Urgel, Guillermo Ber-

()

Ap.

n.

XXI1.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

83

nardo de Fluvia

de FolianoJ, Arcediano de

Gerb y Arnaldo de Querol, cannigo. Estos tres cuyos nombres constan igualmente de la escritura que antes dije del 1248 y de otros documentos acusaron su Prelado de
,

homicidio

simona, perjurio,

estupro,

in-

cesto, falsificacin de moneda, malversacin

de los bienes de

la iglesia

quien anadian
el
al

que era mas perjudicial que de Fox. Refiere que aunque


dos en
cia (a)
,

mismo Conde
pronto no fu
al

oida ni admitida su querella,


el

fin,

apoyaValen-

valimiento del Obispo de

y de los Templarios y de los frailes


,

Predicadores

lograron se

le

sealase por au-

que por medio de sus amigos y sobrinos haga el dao posible al maestre del Temple G. de Cardona que habia tambin escrito al Papa contra l que procure concordarse con sus enemigos y toditor P. Capoci. Aconsjale
,
:

buenos que habia prometido un sobrino del Papa para que les ayudase. Sigue dando otras instrucciones y pidiendo algunos documentos. Todo lo
y enviarle dos caballos

mar luego

vers en la copia adjunta,

y su traduccin

No s de qu Valencia seria este Obispo; pero es cierque no era el de la del Cid de quien no consta que dejase su silla por estos tiempos.
(a)
to
,

84
castellana (a)
,

VIAGE LITERARIO

que he procurado ilustrar con algunas notitas. Entiendo que este documento es de fines del ao 1250 lo mas del si,

guiente

lo

menos

es sin disputa anterior al

en que sinti ya su efecto la instancia de los cannigos acusadores que fu el 3. Breve del Papa Inocencio IV, dat. Perusii idibus martii pontific. armo IX. fl5 de marzo de 1252 J 3 dando comisin San
,
,

1252

Raimundo de Peafort y al ministro (provincial) de los Menores n Aragn y Catalua


para que inquieran en los delitos del Obispo

de Urgel, acusado quod simona,


terio
,

incestu, adul,

aliisque criminibus inretitus

bona Urdiversis sit

gellensis Ecclesice dilapidat enormiter et consu-

mit. Prceterea

cum idem Episcopus

excomwcationum
celebrare officia
alia

sententiis innodatus,

divina

immo verius profanare presumit,

enormia commitere non formidans. Hlla-

se publicado este breve en el Bullario de Predicadores

(Tom.

4, pg.

204^.

All dice

el

Papa expresamente que los acusadores del Obispo eran los tres ya sobredichos, y ademas Raimundo de Angularia (Anglesola) y Arnaldo de Muro tambin cannigos de esta
,

iglesia

los

cuales no hallo expresados en

(a)

Ap.

n.

XXIV.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

85

tampoco suscritos en la escritura que dije de 1248. No parece que debi hacerse con gran diligencia esta inquisicin puesto que 27 de
otra parte ni
,

noviembre de 1255 todava estaba por


carse
,

verifi-

dia en

que algunos cannigos de esta


la

iglesia

prometieron no separarse de sus cominquisicin impetrael

paeros por causa de


da contra
notas que
del ao

Obispo. Existia antes esta escri,

tura en el archivo
la

como he

visto en algunas

extractan. As que, el breve


se puso en egecucion, se

1252 no

impetr otra posteriormente. Sospecho que dicho breve fu revocado por lo que dir
,

luego.
4.

Carta segunda
al

en

latin
,

del

mismo

procurador
rior al

Obispo sin fecha


abril (dia

pero poste-

19 de
al

en que dice haber sido

Papa en Perusa una carta del Conde de Fox, de que luego diremos) y sin duda del mismo ao 1252 porque habla del citado breve de S. S. como de una cosa reciente que l pudo lograr que se reformase.
entregada
,

Litteram,

dice,

Gaillermus de

quam Ricardas de Fluviano Amaldus


,

Cervaria,

de Carrol

contra vos apud runt


,

Sedem Apostolicam impetraet

per fratrem Guillelmum

Raymundum

ordinis Catholicorum, vobis consimilem destina-

86

VIAGE LITERARIO

mus sub

bulla Dni. Papce ac tenorem

....

procurabant quem corrigi fecimus

eis

rennitentibus. Si el original

no estuviera aqu

roto veramos claro lo que solo


trear de lo que nos queda.

podemos

ras-

cul era el ordo

Catholicorum?

Yo no
al

lo s

por ahora. El pro-

que trate de componerse con sus enemigos por ser la causa que se ventilaba muy grave que al fin habia de parar en cortar cabezas fin qua ad diminutionem capitis agiturj. Pdele poderes en la
curador exhorta

Obispo

debida forma con otras cosas. Sealadamente

encarga que

le

remitiesen testimonios de los

daos y perjuicios que el Conde de Fox habia causado la iglesia para poder as desvanecer la ilusin que pudo causar la splica de
aquel Prncipe
serto
,

al

Papa

cuya copia
la

literal in(a)
,

como

lo

vers en

adjunta

y es en-

la siguiente.

5.

Carta del Conde de

Fox

al

Papa

tregada

como

dice el citado procurador,

19 de

abril

de (de 1252) en Perusa.

En

ella,

despus de quejarse de que el Obispo Ponce (verus pater, utinam pius) le hace una guerra
cruel

(me

injusto ulroque gladio persequiturj,

suplica S. S. que escriba interceda con

(a)

Ap.

n.

XXV.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

87
la
,

su Prelado para que


dia

le

admitiese

concor juicio

que tantas veces habia solicitado


la

de arbitros componedores nombrados por am-

bas partes. Es notable


tesco que
el

especie del paren-

Conde dice tener con el Papa por descender ambos de los Condes de Barcelona ( cum de illius magnitudine generis Comitis Barchinonce ut vestrum, descendit genus meum). Los que tengan mano el Chacn el Oldoino podrn ver si esto conviene al Papa Inocencio IV que es quien, se dirigi la splica, segn yo congeturo por lo que queda
,

dicho,
6. el

Carta de nuestro Obispo

al

legado que
,

Papa envi las tierras de Tolosa sin duda para atender y remediar los daos que
causaba
la herega.

Ni s quin era
,

el

legado,
ni otro

ni el

ao en que vino
la carta

porque

ni

uno

not
ser

muy

que va copiada (a), mas debe posterior al 1251 por lo que dir de
,

su contenido. Informando

el el

Obispo

al

legado
le

de todo
dice
,

lo

sucedido con

Conde de Fox

que los frailes Predicadores y Menores, y otros encargados de la Inquisicin en el territorio

de dicho Conde y de su hijo B. le avisaron que habia muchos hereges y fauto,

(a)

Ap.

n.

XXVI.

88

VIAGE LITERARIO
:

res de ellos en la villa de Castellb

que ha-

biendo amonestado varias veces al citado Conde para que los presentara en juicio y halldolc continuar en esto, le habia

excomul-

gado y publicado despus la sentencia en que le denunciaba como tal por ser defensor de los hereges y su fautor: que posteriormente,
allanndose
el

Conde
,

permiti que fuese vi-

y en su consecuencia entraron en l el Arzobispo electo de Tarragositado su territorio

na y los Obispos de Lrida y Vique y otros muchos varones religiosos y discretos y hallaron mas de sesenta hereges, los cuales en
,

presencia del Conde y de su hijo fueron condenados en juicio por los sobredichos Prela-

Aade que no sabia por qu causa guan comunicando con el citado Prncipe
dos.

selos

Obispos de Carcasona y Tolosa y el Arzobispo de Narbona y Fray F. (de Villarubea) y Frav G. A. frailes Dominicos, estando, co,

mo

estaban

sabedores de

la

excomunin.

Por ltimo, le dice que si el Arzobispo de Tarragona hubiera sabido su venida , le hubiera escrito antes de marchar Navarra y
y que por acaso habia dejado prevenido se avisase
Castilla
visitar la provincia
,

si

al

Legado

que no procediese
la

sin su consenti-

miento

absolucin del Conde. La carta

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

89

no tiene mas fecha que Batum in Sede (Seu


de UrgelJ
lili,

kalendas januarii.

Mas hacien-

do memoria de un Arzobispo electo de Tarragona, que juzg los heregesdel vizconda-

do de Castellb, hade ser

al

la

carta posterior,

1258 en que

fu electo Arzobispo
al

Don

Pedro de Albalat,

1251

en que
electos);

lo fu

Don Benito Rocaberti (no hay por entonces


otras pocas de Arzobispos

y yo

me

inclino

mas

esto

de hablar de

la carta.

segundo por el modo Mas el Obispo supone

que fray F. de Villarubea, inquisidor Dominico estaba en dicho condado puesto que se queja de que no evitaba la comunicacin del Conde, y por los documentos siguientes veremos que entenda en el negocio de aquellos
,

hereges por los aos 1255 y siguientes. A estas conjeturas, que Dios sabe lo que valdrn
,

obliga la costumbre de aquellos tiem-

tos de no poner en las cartas


la del

mas fecha que

mes.

7.

la

historia
el

de las cosas pasadas


la

que

refiere

Obispo en

carta anterior,

pertenecen las noticias que da otra cartita de San Raimundo de Peafort dirigida
nuestro Ponce aos atrs, lo que entiendo,

en que

le

da su dictamen sobre

el

modo de

proceder contra algunos presos por hereges.

90
y
la

VIAGE LITERARIO

penitencia

que debia imponerles. Es

muy

breve y no deja de ser curiosa, y as va copiada (a).

En

todos

los

documentos citados hasta


Antes bien vimos que en

aqu, no consta suspensin ni deposicin de

nuestro Obispo.

1255

todavia no se habia verificado la in,

y conduela personal y episcopal. As que tengo por indubitablemente posteriores este ao


quisicin jurdica sobre sus delitos

que ya le suponen suspenso del obispado y tambin depuesto de l. 8." Carta del Arzobispo Don Benito de Rocaberti San Raimundo de Peafort y al
los
,

documentos siguientes

prior de los frailes Predicadores de Barcelo-

na, fecha en Tarragona 1. de diciembre.

En

ella les
el dia

dice

que debiendo reunirse en


el

Berga

de San Nicols con

que ha-

cia las veces del

Obispo de Urgel para con-

cluir el negocio de la inquisicin


tra los

hereges por fray


,

hecha conPedro de Thenes, Do-

minico

al

tiempo de partir de Tarragona para


,

dicho punto
parte de la

se

le

iglesia

hecho saber de de Urgel que su Obispo


habia*
,

estaba suspenso de

la

administracin del obis-

(a)

Ap. niim.

XXVII.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.


,

91

pado en lo espiritual y temporal de modo que ni por s ni por otro podia entender en ello segn constaba del traslado de la sentencia que le habian enviado. En este caso
,

creia el Arzobispo

que
el

ni l

ni el procura-

dor del Obispo, podan proceder en dicho negocio


,

ni

tampoco
la

captulo de Urgel
;

no

estando vacante

Sede
la
el

tado religioso que tuvo

y que solo el ciautoridad del Obis-

po confirmada por
continuarlo
;

Metropolitano
de entender en

podia
l, su-

pero que habiendo sabido que


le inhibi

su provincial

plicaba se le diese de nuevo el permiso para

y digesen ademas qu es lo que se deba hacer en tales circunstancias.


ello
,

9.

Contestaron dichos religiosos


era cierta la

al

Ar-

zobispo, que no solo

suspen-

sin del Obispo de Urgel, sino tambin su

deposicin verificada por sentencia del Papa

en

el

sbado 1. de octubre
la

segn

les cons-

taba por
lares.

relacin de algunos testigos ocu-

que estando por


de Urgel
,

consiguiente va-

cante

la iglesia

podia

el

Metropo-

litano el captulo,

ambos unidos proceder

en

el

negocio.

que aun cuando aquel Pre-

lado no estuviera depuesto ni suspenso, podia el Arzobispo dar la sentencia final junto

con los procuradores del Obispo con su ca-

92
ptulo
,

VIAGE LITERARIO

puesto que
,

como Metropolitano

era

juez ordinario

y en ello no se atentaba la autoridad y jurisdiccin del de Urgel; y que en esto podia intervenir fray Pedro de The-

nes, por via de consejo, y no mas en virtud de la comisin que le tenia dada el Obis-

po de Urgel.
10.

Conforme

al

contenido de esta carta


religiosos fray Pe-

escribieron los

mismos

dro de Thenes y fray Ferrer de Villarroya, no dndoles una respuesta clara sobre si debian
ir

no

Berga, sino dejando esto su arbi-

trio y discrecin,

como tambin

la

restante

conducta basta la conclusin del negocio, encargndoles que no se entrometiesen dar


y que solo cuidasen por una parte que los bereges no se escapasen y que-

sentencia

dase salvo

el

negocio de

la

y por otra,

que asi ellos como la orden no quedasen comprometidos con aquellas personas nobles. 11. Segunda carta de San Raimundo al
citado Arzobispo
ta
,

en que de nuevo

le

exhor-

continuar su viage y concluir el negocio comenzado de los hereges por dos ra,

zones

a
:

El metropolitano puede egercer su

jurisdiccin

en los subditos de sus sufrag-

neos, siempre que estos fuesen negligentes

en corregirlos

como

lo

habia sido el de Ur-

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.


a

93

gel.

2.

esto es,

Segn ensea una opinin solemne, corriente, aunque el Metropolitano


los sublo hiciere,

no deba entrometerse en juzgar


ditos de
los sufragneos;

mas
el

si

su proceso es vlido por ser

juez ordinario

de toda
ja

la

provincia.

Aunque
,

esto le aconse-

que no lo verifique sino en un caso sumamente apurado en que peligrase la f.

Va
gona.

copia de estas
el

cuatro cartas

(a)

que

estn en

archivo Archiepiscopal de Tarra-

Estos son todos los documentos que yo decia haber recogido, relativos la tribulacin que sobrevino
esta iglesia

en los l-

timos aos de su Obispo Ponce de Vilamur.

De todos

que sea la perversidad de sus costumbres la ojeriza y maellos consta


,

lignidad de

algunos de sus cannigos,

la

prepotencia del Conde de Fox, todo junto;

despus de haber perturbado su gobierno por espacio de quince y mas aos, al fin le ocasionaron
la

sentencia pontificia, con que cierl y

tamente fu suspendido de
to
,

aun depues-

segn noticias particulares. Esto es lo que consta y nada mas por ahora. Cuando se descubran nuevos docu,

mentos
a)

se podr ilustrar y poner en su ver-

Ap. nm. XXVIII.

94

VIAGE LITERARIO

dadero punto de vista todo este negocio y el remate que tuvo. Los episcopologios de esta iglesia no dicen otra cosa sino que este Prelado muri hacalos aos 1257. Mas cons-

tndome que en febrero de

este

ao era ya

Obispo y reconocido como tal el sucesor, es preciso decir si es que la Sede vac por muerte de Ponce, que muri afines del ao anterior.

ABRIL
desde

1257

hasta 1269.

Era Arcediano de Salamanca, y capelln del Papa Alejandro IV, el cual le eligi Obispo como consta de la carta que dirigi al
,

captulo Urgellense

mandando

le

reconocie-

sen por su
escribi al

y tambin de la que electo. Ambas public el Cardepastor


,

nal Aguirre

(Collect.

Concil.
III.

Hisp.) sus fe-

chas son de Viterbo


catus

idus Angust pontifiel

amo

III

que segn

modo

regular

de contar los aos de este Pontfice desde


su coronacin, corresponden 11 de agosto

de 1257. Pero siendo cierto que este Obispo


estaba ya en posesin de su iglesia siete meses antes,

como consta de

la

resignacin de
III no-

una capellana de Gavarra que se hizo

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

95

as februarii

ao de

la

Encarnacin 1256,
la

que es nuestro 1257 segn vers en


to cierto,

co-

pia adjunta (a) sacada del original: siendo es-

como

lo es, se

ha de creer, que

en

la

copia que Aguirre tuvo


,

de

aquellas

cartas habia yerro de fecha

que los aos

de aquel Pontfice se contaron de otra manera.

Baluzio

(lib.

IV. de la Mar. Hkp.) conjees el

tura que nuestro Obispo

mismo que

habla en el dilogo de Gaufrido y Abril publicado por Mabillon (Tom. IV. Analect.) don-

de Abril dice
Studui lustris ter quinqu, nec ulla Responde t meritis philosophia meis. Papa meos solus poterit relevare labores, Et remover sitim fonte perennis aqum. C redo quod urbis apex , santissimus Ule virorum, Si me cognoscat non neget ista mihi. Ditat eos, qui pauca sciunt, vir Sanctus; et a me
Forsitan escuciet pulveris istud onus.

En

algunas notas del siglo XVII he visto

aqu que le tienen por francs.

Lo que mas
creyese tamni

me
del

admira es que Baluzio

lo

bin. Pues aun cuando no

hagamos caso

nombre

Abril, ni de la dignidad de rce-

te)

Ap. nim. XXIX.

96

VIAGE LITERARIO

diano de Salamanca, que

mas favorecen para


,

pudiera este que sea tenido por espaol escritor haber salido de la duda solo con adde vertir dos disticos del mismo dilogo
,

quien copio los versos citados.


Ripoll (nm. 169). Dicen asi:

Yo

los pon-

dr aqu, tomados de un cd. manuscrito de

Nuper

apostlica Gaufridus Sede relicta,

In patriam rediit cuneta peracta tenens:

Obviat Aprilis yspana gente profectus,


Obviat, inque vicera verba salutis aguut.

Para m el yspana gente profectus significa origen de naturaleza nacimiento y mas teniendo las pruebas que voy referir, que son las que valen aun cuando lo dicho has;

ta aqu

no valga nada.
archivo de esta iglesia (Cax. del Bis-

En
be) se

el

conserva una porcin de cartitas en pergamino, dirigidas nuestro Obispo, originales


,

y
,

tal

cual l las recibi. Las he

le-

do todas

y de ellas resulta que tenia un

tio

cannigo de Gompostela, llamado Alfonso Prez (Petri), y all mismo una hermana lla-

mada Sancia
aqu

Pelagii (Pelaez).

Tambin habia

un Johannes Pelagii Urgellen. Salaman. Canonicus, el cual estaba en compaia de[ Obispo en el monasterio de las Avellanas en

LAS IGLESIAS D ESPAA.


l

!>7

un privilegio concedido aquella casa. Hay tambin una carta de P. Aprtlis, tesorero de Compostela, y otra de M. Aprilis, cannigo de la misma iglesia. Quin quita que fuesen sus hermay

1258,

con

firm

all

nos? El ltimo de los dos se queja de que viva tan distante y separado de l, y as le
assumamini in Episcopum vcl in Archiepiscopum. Palabras v cosas son estas, que bien consideradas convencen que el Obispo era natural de Galicia,
:

dice

iilinam

in ierra

vestra

muy
,

cerca de aquel reino.


,

esto

mismo

alude otra carta de J.


ca
;

tesorero de Salaman-

que va copiada porque de ella ademas se infiere que novivia en Roma, cuando le hicieron Obispo, sino en Salamanca, donde servia su arcedianato.

El bueno del tesorero no

que repentinamente le hubiesen arrancado de su compaia su amigo el Obispo, sino tambin de que le hubiesen
solo

se queja de

como desterrado
da ruega

esta

dicesi

y en segui-

Dios quatinus vos ad parles islas igntur rcduccrc, vos in episcopatam sen in
,

archiepiscopalum

aliucl

assamendo.

Habale

tambin de
,

casas que habitaba en Salamanca y de su sucesor en aquella dignidad. Adjunta va copia de otra carlita del Dean de
las
la

misma
TOATO XI.

iglesia

en que

le

participa
7

el via-

98

VIAGE LITERARIO

ge de su Obispo foma, sin pedir consejo los Gallegos y la sospecha de que iba resignar
,

el

obispado

(ue babia

logrado por malos me-

Salamanca se sabr qu alude esto), en cuyo caso pide a nuestro Obispo que se interese y trabaje con sus amigos de Rodios (en

ma

ne aliquis estrancus nobis in noslra eccle

ski supplantetur .

Cmo
al

es posible que tales


,

Obispo Abril si l fuera francs? Por ltimo, va la copia de una carlita preciosa de su madre Aurcana Prez, en que le refiere sus cuitas y misecosas se escribieran
ria

en que vivia
la

fonso que

y le habla de un Don Altrataba con dureza, que para


;
,

m es

el

padre del Obispo


,

miradas bien

sus espresiones tendian algunos

sobre

su sobrina Aurcana,
(a).

casamiento de quien por serlo preel


,

A
el
,

todas estas menudencias


la patria

me

ha obligado

deseo de apurar

de nuestro Obis-

po de quien por otra parle debemos creer que el nombre de Abril es apellido, como lo es de los dos cannigos que cit de Compostela, y que la letra A. inicial de nuestro Obispo quien se dirigen las cartas citadas

no

lo es

de Abril, sino del nombre que


XXX.

ni

(a)

V.

las Iros partas

sobredichas, ap, nm.

US

IGLESIAS DK ESPAA.

9fl

amigos ignoraran, y acaso seria el de Alfonso, como se llamaba el que yo creo que es su padre. Lo mismo hallo en otros documentos de su tiempo; sin embargo en otros posteriores y hasta nuestros das es conocido solo con el nombre de Abril, y l mismo se llama as con todas sus letras, cuando confirm la concesin de los legados que se hicieron al monasterio de 13ellpuig de las Avellanas, hecha por su antecesor Poncc de Vilamur en 1248 donde firma as de su mano: Nos Aprilis Dcigralict, ele. Fu esto estando en aquel monasterio 19 de mayo de 1258. Sbese que este Prelado celebr algunos mas tambin se sabe que no existe snodos ninguna de las constituciones que hizo en ellos. Dicelo muy claro un cdice ms. de sinodales que vi en la biblioteca de Ripoll (nm. 164), y empieza as: incipiunt Constiluliones sinodales edilwper Dminos Aprilem Episcopos Urgellenel Pelrum bonev memoria? scs. Sed est verum quod milla constitutio repesu
ni
,
;

madre

rilur dicti

Dni. Aprilis.

Lo mismo

repiten

varios cdices de esta iglesia.

Con

la

estimacin que se merecia del Pal la

pa, logr de
nato de
la

hua para suprimir

el

dea-

iglesia de

Tremp, quedando sus

00

VIAGE LITERARIO

la

rentas incorporadas

mensa

episcopal.
fol.

Existe estabula en

el lib. II.

Dotal.

22,

su publicacin se hizo 27 de enero de 1257

(1258).

De 2G de marzo
lo
,

del

mismo ao queda

ori-

ginal la constitucin que hizo con su captu-

en que se da

todos sus individuos


la

fa-

cultad

para testar de

anata post morem,


;

reservando la mitad para aniversarios estableciendo que en caso de morir ab inlestato, el captulo dispusiese por el difunto. Asi hallo que se hizo poco despus en la muerte del cannigo Pedro Draper en 1272 y en
otras ocasiones.

monasterio de San Saturnino de Tabernoles un

En 12G8 termin por concordia con

el

ruidoso pleito sobre la iglesia de Santa Cecilia y algunas otras adjudicadas muy de antiguo
dicho monasterio.

Una sentencia he

visto

sobre ello en
copal
,

el el

archivo del Seminario Epis-

dada
,

Hispano en el del monasterio de Bages, y de l tom algunos apuntes para la historia de aquel
tiempo.

ao anterior por Bernardo auditor pontificio. El proceso lo vi

De

la

escritura original

de

eleccin del

sucesor consta que fu enterrado este Obispo 22 de octubre de 1269. Por otra parte

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

101

consta que vivia


pitulo renunci
las

20 de dicho mes y ao, cuando en sus manos y las de todo el caBernardo de Torayla usurpaciones que habia hecho en
todas
la villa

de Elins, que era del seorio de esta iglesia.

Con

esto es claro que

muri
al

el

dia

21

de dicho mes v ao.

Vamos

sucesor.

PEDRO DE URC
desde

(\DE

URGI)

1269

hasta 1295.

Era Arcediano de Prats


iglesia
,

en esta misma

donde fu elegido Obispo por aclamacin uniforme de su captulo, dia 3 de noviembre del mismo ao 1269. Con la misma
fecha se pidi
la

confirmacin

al

Prepsito

y captulo de Tarragona, sede vacante, el cual confirm la eleccin, v de su autoridad


ti

fu

consagrado

el

nuevo Obispo en aquella


el

metropolitana
de Anglesola
,

por

de Vique, Raimundo

29 del diciembre siguiente, prestando al mismo tiempo la obediencia cannica Domino meo futuro rchicpiscopo. Exisy aqu las escrituras originales de estos actos en los cuales el Obispo consaten
all
,

grante suscribi de esta manera:

Ego Bai-

mundus

Vicensis Episcopus quiaucloritateEcclc-

lO
siie

VI AGE

LITERARIO

Terrachonensis

sede vacante,

prwdiclum

Episcopum consccravi, assistenlibusmihi Dominis A. Barchin. el B. Bertusen. Episcopis. Las principales memorias que quedan de su gobierno son las siguientes. Hallndose en el monasterio de Bellpuig de las Avellanas confirm la donacin de todos los legados que se hiciesen aquella casa, como ya se lo tenia concedido su antecesor Ponce de Vilamur en 1248. El nuestro firm de
su mano en aquella escritura, dia 25 de marzo de

1270
el

la

cual

lie visto.

Pocos dias despus compr ciertos campos en


guer
,

trmino de esta ciudad BerenObispo de Elna el cual los habia ad,


,

quirido del antecesor en aquella Silla

Ber-

nardo de Berga. Fu
Hallse en
el

esto en

mayo de 1270.
1275,

concilio provincial de

y tambin en el de 1279 en que se trat de pedir y se pidi en efecto al Papa la cano-

nizacin de San
falleci cuatro

Raimundo de Peafort, que


,

aos antes. Dos snodos celebr nuestro Obispo uno 19 de octubre de 1270, cuyas constituciones
existen,

y las

mas importantes
el

se

hallan publicadas

en
y

snodo

del Obispo

Victoria,
casi

1747:
los

esto

quede dicho para


en
adelante.

todos

que

citare

LAS IGLESIAS DE ESPAA.

03
el

c El olro fu 21 de marzo de 128G, en

cual entre oli'as cosas dio facultad los curas para testar de los bienes

muebles adquiridos intuitu Ecclcsicv, dejando al Obispo dos ureos, y uno al patrono del beneficio en reconocimiento derecho de luctuosa. As
quiso cortar respecto de los eclesisticos la

corruptela consiguiente uno de los malos

usos, llamado de Exorquia, con

el

cual los

Barones y dems seores civiles se apoderaban de todos los bienes muebles de todos los que moran sin sucesin. Vanse las Constituciones sinodales de varios Obispos Urgclenses puestas en el ltimo apndice.
El Conde de

Fox Bernardo

traia guerra

con nuestro Obispo sobre la posesin del valle de Andorra, que se reputaba como una
dependencia del Vizcondado de Castellb, del

que era seor el Conde. La disputa ces convinindose en lo que sentenciaron Jazperto de Botonc, Obispo de Valencia, un cannigo de Narbona y el Arcediano de Tarragona. Estos arbitros dieron su sentencia en presencia del Rey de Aragn, dia 8 de setiembre de 1278, por la cual Andorra qued del seoro de los dos litigantes, poseyndolo alternativamente un ao cada uno en cuanto las exacciones con tal que las que
,

104 llevase
el

VI AGE

LITEUAIUO

Obispo no pasasen de cuatro mil


,

sueldos mclgoreses
sin lmite. Ilem
,

y las del

Conde fuesen
de manla

que los Bayles que arabos


la justicia

pusiesen, administrasen

comn

de sus

emolumentos

cuarta

parte fuese del Obispo y las tres del Conde; y que este tuviera aquel seorio como feu-

de del Obispo, hacindole por


(Hist. de Langucd.
lib.

homenage XXVII. c. 50). De


el

aqu el seorio de los Obispos en Andorra

alternando con los Reyes de Francia, cuya

corona se uni
ya se dijo.

el

Condado de Fox. De esto

Rev Don Pedro III sobre el reino de Sicilia se sigui, como saben tola excomunin pontificia de este Prndos
los cuentos del
j

cipe y de sus fautores. Nuestro Obispo la intim en 1284 de orden especial del Papa
los vasallos del

Conde de Fox
la

y del Vizconde

de Castellb que alegaban


esta sentencia.

ignorancia de

De

los captulos pascuales

que

asisti el

Prelado nos quedan varias constituciones. En el de 1287 se estableci que en lugar de los
sesenta sueldos que pagaban en su ingreso los

cannigos para una comida todo


lo
,

el captu-

se pagasen en adelante ciento para una

capa procesional.

En

el del

ao siguiente so

LAS IGLESIAS DE ESPAA.

103

cannigos que quisiesen ir los esludios generales de las Universidades, la porcin canonical por espacio de diez aos.

concedi

los

Oirs disposiciones econmicas y cdiclos suyos quedan del ao 1291 lo cual todo exisle
,

copiado en
iglesia.

el libro

antiguo de estatuios de

la

Ao 1292
ragona en
el

15 de marzo

se hall en Tar-

concilio provincial que celebr el


,

cuyas constiArzobispo Don Rodrigo Tello tuciones vers su tiempo. Un ao sobrevivi el Obispo.

He

visto aqu original el testa-

mento que hizo estando enfermo 12 de enero de 1292 (1295); y debi morir de aquella porque cuantas memorias me enfermedad
,

han venido

mano

fijan

su bito en ese ao.

Descansan

duda sus cenizas en una de las dos urnas que hay al estremo del crucero de la catedral la parte del Evangelio, junto la capilla llamada del Salvador , la cual me consta que construa sus espensas por los
sin

aos 1284
visto

escritura que he y que dot con

de 1. de diciembre de 1286, fundando en ella dos capellanas y su fiesta en el dia de la Transfiguracin; todo lo cual se conserva.

Expresa en ella que lo hacia por sufragio de su alma y de la de su antecesor Abril, cuyos sepulcros supone que habian de estar all jun-

106
los;

VI AGE LITE RAMO

Efectivamente, estn

las

dos urnas sola


,

bredichas de piedra levantadas en

pared,
perte-

sin letrero alguno y harto maltratadas

necientes indudablemente estos dos Prela-

con otro que hay del siglo XVI, son los nicos que tengan su entierro patente y separado en este templo. No s qu podr aludir un breve que he
dos
;

los cuales,

hallado aqu de la Penitenciara

Romana

para

Obispo Pedro, dado en Yiterbo ao I del pontificado de 25 de febrero Juan XXI (1277). Acaso pertenecer al mismo asunto otro breve que se halla de Nicolao III, fecha tambin en Viterbo 25 de
absolver
al
,

agosto del ao
dirigido al
le

de su pontificado (1278), Arzobispo de Tarragona, en que


I

encarga que remedie

como pueda

los

males

que padeci esta dicesi con las guerras del Conde de Fox saqueos y demolicin de sus
,

iglesias,

irreverencias

la

Eucaristia,

etc.,

etc., etc.

FRAY GUILLERMO DE MONCADA


desde

1293

hasta

1308.

Obispo anterior dicen algunas notas antiguas que vac la Sede por espacio

Muerto

el

LAS Kil^iAS

ESPAA.

107

de la orden de de dos anos. Mas el Bullario que en Predicadores (Tom. 2. par/. 38.) dice

ose

mismo ao 129o

Dominico, y

fu electo esle religioso consagrado en el ao siguiente.


,

que en yo no tengo duda en ello puesto absolutamente esos aos inmediatos le hallo

nombrado Obispo Vrgelcnse. Con menos cierto que tard prestar


cia

esto no
la

es

obedien-

cannica

ta el

as lo

Arzobispo Rodrigo Tello hasporque 15 de marzo de 1298 (1299), Tarragona, dice la escritura original de
al

super altare Beata Teche. y que jur Era de la ilustre familia de este nombre en

Catalua

reino

persona muy propAs el Papa Bonisito para graves negocios. su embajador al facio VIH le nombr luego de Sicilia; hacia el ao 1295 Oderico Rai,

y l por su

tocantes esta naldo publica tres documentos en el ao 1296 y legaca. Hallbase ausente de l en el lodigo por no hallarse memoria como la hay de captulo Pascual de ese ao 1298 renov la conslos siguientes. En el de de sus predecesores sobre lo conce;

titucin

cursasen en las Unidido los cannigos que


versidades
,

mandando ademas que


,

los Pre-

marzo y abril dent diebus psitos de febrero Dominicis quadragessimos, locotorronum,unum neclaris el vigmti nbulas pro conquartonem

'108

VIAGE LITERARIO

ductu.

En 1506 orden que


el cirio

se

conservase

perpetuamente
vndose en
l

Pascual que se haba


lo

fabricado de cincuenta libras de cera, reno-

cada ao

que se iba consulas prepositu-

miendo
locantes
ras
,

(a). al

Otras muchas cosas estableci

buen gobierno de
principal y

etc.

donde mostr su celo y prudencia fu la que hizo para reforma y dotacin de su clero. Estaban todava en
pie las funestas resultas de los robos y saqueos padecidos fines del siglo anterior;

La mas

de donde se origin

la

disolucin de

la

vida

comn

pobreza de los ministros y otros males fciles de entender. Para su remedio hizo con su captulo un nuevo plan 2 de
,

la

agosto de 1299, que forma poca en


toria de esta iglesia.

la his-

qued suprimida la dignidad oficio de prior, que hasla entonces suena en varias escrituras, por no esl

En

lar ya

en uso en
,

las Catedrales seculares


el

de

este pas

sustituyendo en su lugar

Dea-

nato,

numeral y primera dignidad del captulo. Igualmente se suprimieron los


cabeza
ttulos

de los arcedianatos de Arislot

Cerch,

Ars, Ihr y Prals y la Abada de

San Miguel, y

(a)

V. Tom. Vfl, pg\ 54.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

109

se trocaron en los de

Urgel

Andorra, Sol-

sona,Bcrga, Pallas y Lliminiana, erigiendo ademas el de Cerdaa y consignando cada uno, como tambin todos los canonicatos,
las rentas

proporcionadas en varias iglesias.


si
,

Con
ria y

esto

bien se radic
lo

la

vida propietaal

decoro del clero y remedi su pobreza en un tiempo en que haba venido ser imposible la restauracin de la cannica antigua. A estas
secular

menos provey

disposiciones siguieron otras conducentes

al

mismo
cuando
dicesi

objeto.
el

Hallbase tambin aqu


el

Obispo en 1500
escribi pro-

Rey Don Jaime

II le

hibindole erigir escuelas en esta ciudad y

donde se enseasen la filosofa y otras ciencias mayores, que podan perjudi,

car

la

Universidad de Lrida recien funs de este Obispo sino que vi-

dada.

Nada mas
sona

sitando su dicesi, muri en la villa de Gui-

que ahora es de la mensa episcopal, dia 5 de noviembre de 1308, y que fu enterrado all mismo. Hablan de l Diago (Sistoria Prov. Arag. pg. 270^ y Echard (Bi,

blioteca scrip

0. Pred.

Torn. I, pg.

379.^

110

VUfiE LITERARIO

FRAY RAIMUNDO TREBAYLLA,


desde

1509

hasta 1326.

Era benedictino y suena ya electo Obispo en 1509 21 de octubre, dia en que todo el captulo puso en sus manos la deliberacin y establecimiento de las constituciones que deban hacerse para la reforma del culto

y buen

rgimen de

los

oficios divinos.

Llmanle Dei gratia

electo

ecclesim

Urgel-

lenas ac exprovisione Scdis Apostolicce confrmalo. Este modo de bablar indica que su

nombramiento no fu

del Papa.

Existe

el

acta de dicha comisin y las constituciones que hizo en virtud de ella, todo copiado en

un

libro de aquel tiempo. Del

mismo modo

se intitulaba 17 del noviembre inmediato, hasta el 50 y seguramente no se consagr

de noviembre de 1510. Dgolo porque regularmente se hacia al mismo tiempo la consagracin de los Obispos y su obediencia al
Metropolitano
nuestro
,

y esta consta que la

prest

Obispo en Tarragona super altare Bealtv Teclm en dicho dia, como he visto en la escritura original que est en aquel archivo, la cual acaso es de las primeras en que

LAS IGLESIAS DE ESPAA.

el

ltimo dia del


,

mes

se llama pridie halen-

dos

como

antes

fuese

comn

llamarlo

se-

cundo kalcndas. En 4 511 public un edicto de indulgen-

que contribuyesen obra del pavimento de esta catedral. En


cias

favor de los

la

el

siguiente hizo varios reglamentos y estatutos para la de Tremp, de los cuales public al-

gunos fragmentos
tacin los
del obispado

el

padre Pascual

{Diser-

de Pallcts).

Fue uno de

Padres que asistieron al famoso concilio de Tarragona del mismo ao para el examen de los Templarios del reino do Aragn.

Tambin

se hall en

el

de 1517. Queda me-

moria de su existencia en los captulos pascuales de esos aos y siguientes hasta el de

1525 en que renov


iglesia

la

hermandad de esta
(a).

con

la

de Palencia de que habl en

los

Finalmente mu25 de mavo ( como dice un necrolori gio del monasterio de Serrateix 12 de mayo) de 1526 en la villa de Berga donde fu
correos anteriores

enterrado.

Ponia por armas una ala de ave al reverso del sello en cuyo anverso estaba la imagen acostumbrada de Obispo. Sbese que ce,

(o)

V. Tom. IX, pg\

i 9(5.

viaGE L1TERAM0

lebr uno

da noticia

mas snodos; mas no nos quede lo mandado en ellos.

ARNALDO DE LORDATO
*Jfel526 hasta \oA\.
Amlelo de Lordato quien algunas memorias aaden el segundo nombre de Guillem, fu electo muy poco despus de la muerte del antecesor puesto que ya en abril de 1528 se
,

halla

que tuvo snodo en esta ciudad, cuyas constituciones existen y nada nos ensean de

nuevo sobre lo que se sabe de la disciplina de aquel tiempo (Vanse las constituciones sinodales de varios Obispos Urgelcnses puestas en el ltimo apndice). Era Dean de esta iglesia
en 1315 y tambin babia sido su sacrista y un Cardenal Sasindolo babia acompaado a binense, legado apostlico en Espaa, en
,

cuyo squito lleg Falencia, donde aquella iglesia le trat conforme la hermandad que
profesaba con esta de Urgel. Y esta fu la ocasin de renovar aqu el estatuto de frater-

nidad que hizo su antecesor. Con esto es tambin fcil de entender que su provisin,
lo

menos

su confirmacin en Obispo

seria

obra del

Romano

Pontfice.

En

el

setiembre

A LAS IGLESIAS DE ESTAA.

del

mismo ao 1528

hizo constitucin sobre

con que debia celebrarse el oficio minoritatis Bcatw Marica V. En el siguiente se hall en el Concilio provincial que celebr en Tarragona su Obispo el Patriarca Don Juan de Aragn. En los registros del archivo episcopal quedan muchas memorias de su existencia en esta silla hasta el ao 1538 en que por el mes de julio consagr y recibi la obediencia cannica de Guillermo de Rovira, electo abad del monasterio de la Portella, por muerte de Bernardo. All mismo consta (jue en el ao 1355 Roger Bernardo, Conde
el rito
,

de Fox, hizo algunas hostilidades contra esta

que obligaron al Obispo ausentarse de esta ciudad. Por desgracia fallan muchas hojas en el libro de esos aos, y con ellas las noticias siguientes al ao 1558. Pero por les de la iglesia de Tortosa consta que fu trasladado all 2 de octubre de 1541. Y esta es la cuenta que debe seguirse mientras no se
iglesia

demuestre otra cosa. Sucedile

PEDRO DE NARBONA.
desde 15 l

hasta 1550.

Pironle esle apellido por ser hijo de AmalT.

XI.

114
rico,

YIVGE LITERARIO

Vizconde de Narbona, segundo de esie nombre y cannigo y abad de la iglesia de San Pablo de aquella ciudad segn se lee en el Lib. XXX. dla Hist. de Languedoc* Que este fuese el inmediato sucesor de Arnaldo de Lordato consta de un snodo que ce,
,

Obispo Guillermo Amoldo PataUy en cuyo exordio se lee que no se haban celebrado snodos desde los que tuvo el con ser as que descitado Obispo Lordato pus de l gobernaron esta Silla Pedro de
lebr en

1362

el

Narbona , Nicols Hugo y Dezbach. Era ya Obispo 31 de enero de 1342, dia en que
concedi ciertas indulgencias para ayudar la obra del retablo de Santa Mara de Puigcerd. En los primeros dias de su pontificado escribi Don Jaime ltimo Rey de Masobre los intereses de esta iglesia llorca
,

acerca de

la

posesin de Aiguatebia en

el

condado de Rosellon, sujeto entonces aquel Prncipe. Qudanos y va copiada (a) su contestacin, en la cual ademas de llamar nuestro Obispo su consanguineo hay la curiosidad dla fecha, que es esta: Datum in obsidione prope lnsulam , ubi nostros tenemus
,

inimicos obsessos tricsima die septembris, an-

(o)

\p. nm. XXXf.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

115

no Dni. M.CCC.XL. tcrtio. En las pocas hojas que quedan de estos aos en el citado
registro de la Curia episcopal, solo hay
rias de la existencia de este Prelado

memoel

en

de

1544. Cuatro cinco aos mas pudo vivir y gobernar esta iglesia, constando que en

1350

tenia ya sucesor.

NICOLS CAPOCI
ao 1550.

Era

italiano y

acaso natural de Perusa.

Este Prelado es enteramente ignorado y omitido en el catlogo impreso sin duda por
,

no hallarse memoria suya en el citado regisen que falta lo tocante desde el ao tro
,

1544 hasta 1554. Ayud tambin

esta omi-

sin la brevedad de su pontificado, que fu de

muy pocos meses. Para no


mi palabra, alegar
su existencia.
1.
las

ser creido sobre

pruebas que tengo de


consta del snodo

En primer
,

lugar

que cit en el artculo antecedente de 1562, donde como viste se cuenta entre los Obis-

pos que gobernaron esta


vieron snodo.
2.*

Silla y

que no

tu-

El sucesor Pedro de
el

Luna confirm
rgimen de
la

en 1507 los estatutos para

116
iglesia

VI AGE

LITERARIO

de Puigcerd, que habia hecho en 1550


olim Episcopus Urgellensis.

Dominas Nicolaus Tusculanus Episcopus Cardinalis


5.
,

por

el

Estos mismos estatutos, como hechos mismo Obispo Nicols en el ao 1550,

Obispo Don Juan Prez Garcia de Olivan en 1557, cuyo auto episcopal. original he visto en el archivo 4. Consta de dos instrumentos que he visto originales de poca monta, que 24 de abril y 21 de mayo de 1551 vacaba esta Silla ob assumptionem in Cardinalem Episcopi
los confirm

tambin

el

Nicolai.
5.

El Arzobispo de Tarragona

Don

fray

Sancho Lpez de Ayerbe, mand en uno de sus concilios provinciales que en las Curias eclesisticas no se exigiese por derecho de sello mas que lo que habian acostumbrado
varios Obispos de
la

provincia coetneos su-

yos, entre los cuales nombra Nicolaus Urgellensis.

Hllase esta constitucin ya publifin

cada

al

de

la

coleccin que orden


las intiles,
Til.

el

Arzobispo Teres, entre


officio

de

Vicarii{y. Coleccin del Cardenal AguirCatalani.

re,

Tom. VI. p. 555). Con estos datos no puede dejar de tenerse por cierta la existencia de este Obispo, y aun
edicin de

conjeturo que residi en su iglesia.

A LAS IGLESIAS

DE ESPAA.

117

El Papa Clemente VI que le haba creado

Cardenal

tit.

S.

Yitalis in

tennis

con su

bula dat. nonas marlii ponlific. anno

IX

(7 de

marzo de \oo\)
sia

le

dio un canonicato en la igle-

de Lrida, del cual,

chivo,

como vi en su artom posesin 20 de mayo siguiente.


rentas de esta prebenda pertenecer

A
la

las

apoca de cuentas que all mismo vi del 1574, firmada por Capdevila Calvo al procurador olim (dice) reverendisimi bonos memorin Domini Cardinalis Urgellensis. Esta raja se

Espaa al tiempo de dejar su silla. Mas en cambio y en memoria de haberla gobernado dot dos becas para otros tantos
llev de
,

pobres estudiantes oriundos de


Urgel en
ria
el

la

dicesi de

colegio que fund en Perusa in-

titulado Sapientia velus.

Consta esto en
del

la

Cu-

episcopal

en los registros
,

sucesor

donde ademas se hallan los nombramientos que con este objeto hicieron el Obispo y captulo de dichos candidatos en 1390 y 1396 (V. ibid, lib. 7). Continu esta costumbre, y habindose interrumpido por descuido en enviar los colegiaGalceran de Villanova
les fines del
siglo

XVI

el

rector preal

fecto de aquel colegio

escribi

captulo

con fecha desde


exhortndolo

Roma
que

31 de abril de 1610,
las

elija

dos becas so-

M8
bredichas. Est
del Bisbe)
,

VIAGE LITERARIO
la carta

en

la

en este archivo (eax. cual se lee: Nicolaus Car-

dinalis Capocius, olim Sapientice veteris Per-

sine fundator.

Oldoino y los dems que escribieron de los Cardenales hicieron mencin del obis-

pado Urgellensc del nuestro. Sin duda era este el Cardenal de Urgel, por cuyo medio estando en Aviion , se trat de que el Rey de Aragn enviase una persona de autoridad que compusiese los negocios de Cerdea, de lo que habla Zurita (Anal. lib. VIII, c. 55). Porque no aparece por estos tiempos otro que pudiese llamarse Cardenal de Urgel; y es que conserv entre los naturales de este pais el ttulo del obispado que ya no
tenia.

FRAY HUGO DESBACH (DE BACHO)


desde 1351 hasta 1561.

Era benedictino y Abad de Ripoll desde el ao 1326, donde en algunas escrituras se llama s mismo litigelas. Fu sin duda provisto en esta Silla por el Papa que pro-

movi al antecesor. Mas no se hallan aqu memorias suyas hasta el 28 de enero de

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

f 19

1352, en que public un decreto d indulgencias favor de los que contribuyesen la fbrica de la iglesia y campanario de Santo

Domingo de Puigcerd. En su
de
la

sello al re,

verso

imagen
,

todos regularmente china. Hay algunas memorias de su existencia y

Obispo usada en ponia una concha pedel

nada mas hasta 20 de febrero de 1361 que es la ltima. Debi sobrevivir muy poco como aparece de la entrada del sucesor.
,

GUILLERMO ARNALDO DE PATAU


desde 1361
hasta 1364.

El Episcopologio impreso omite el primer nombre de Guillermo , de lo cual naci al-

guna confusin. Y es as que el mismo Prelado se llamaba indiferentemente con las iniciales G. A. Pero los dos nombres constan de la carta con que el captulo de esta iglesia lo pidi para su Obispo al Papa Inocencio VI, fecha 4 de noviembre de 1561, la cual va copiada (a). Por ella se ve que
fu sucesor de Hugo,

y que era

doctor en
lo

derechos y Dean de esta iglesia, y por


(a)

Ap. nm. XXXII.

120

VIAGE LITERA1U0
propsito para
el

mismo mas
ella

gobierno de

que algunos otros estraos que no conocan su constitucin y sus males y el remedio de ellos. Habia sido tambin Vicario general del Obispo antecesor; y sindolo, procedi junto con el inquisidor de Valencia fray Guillermo Angls en el ao 1551 contra
,

Salomonem Alatzar judeum


riveteris.

et

medicum Mu-

proceso en el convento de mi orden de Barcelona. Tengo por cierto que el Papa nombr al
Existe
el

postulado, constndome que en


junio
,

1562 9 de

un Obispo llamado Guillermo celebr


constituciones existen.
el

aqu snodo, cuyas

En

su exordio, despus de pedir

subsidio

caritativo
cesis

prelatis et clericis civitatis et diVrgellensis , que era una dcima, aade:

attendentes
celebratce

non fuerunt synodi tempore Domini Arnaldi


quod in
dicta ceelesia

(de Lordato) bonce


llensis,

memoriw Episcopi Vrge-

quo tempore fluxerunt XXXI III anni, Ucet post ipsum fuissent D. Pelrus de Narbo-

na, D. Nicolaus qui fuit Cardinalis Urgellcnsis et D. Ugo , en consecuencia de esto mand que se tuviese snodo todos los aos. Sin embargo ni l mismo lo celebr basta dos aos despus 5 de abril, al cual aadi un tratado completo de Sacramcntis que con
s

A LAS IGLESIAS DE E-PAA.


las constituciones

21

de ambos snodos, existe

en un cdice de esta iglesia, y en la biblioteca de Ripoll, nm. 164. Vanse las Constituciones sinodales de varios Obispos Urge-

lenses puestas en

el

ltimo apndice.
,

Del mismo ao 1264 29 de junio


deliberacin
trasladar el
la

es la

que tom con su captulo de convento de Dominicos dentro de

ciudad. Estaba antes extramuros ala pardel norte, en el

te
les

campo ahora dicho de

Tombcs

judicar

la

donde se temia que pudiese perciudad en las guerras que inentre las cuales

festaban varias provincias,

cuentan

la

lingua Occiana (el Languedoc).

El padre Mariana (lib. XVII, cap. 18) habla

tambin de lo mucho que por estos aos sufri el condado de Urgel con la entrada que en l hizo el Infante Don Jaime hijo del ltimo Rey de Mallorca. Resolvieron pues ceder para la nueva fundacin la iglesia parroquial de San Miguel que era la cannica fundada por San Ermengol, como digimos. Al prroco que qued en lugar del Abad consignaron para sus funciones la iglesia de San Pedro contigua los claustros de la Catedral mandando que solo durante
, , ,
,

su vida subsistiese esta parroquia, y en muriendo l se incorporase con la de San Odn.

122

VIAGE LITERARIO
verific.

Cosa que no se

Va

copia

de esle

documento (a). Muy poco mas


en
el

Obispo que ya ao siguiente tenia por sucesor


vivi este
,

PEDRO DE LUNA
desde

1365 hasta 1370.

El catlogo impreso lo pone

muy

atrasa-

que acostumbra. Suena ya Obispo electo y confirmado 30 de junio de 1365 en un documento de poca importancia que vi original en el archivo de Dominicos de Puigcerd. En 1367 confirel

do y con

desconcierto

m como

ya dije los estatutos de


villa
,

la

parro-

hechos por su antecesor Nicols Capoci. Ninguna otra memoria nos queda de l mas que la de su muerte,
quia de aquella

y esta

la

adquir por

casualidad en Cervera,

donde buscando con no poco trabajo el sepulcro de un Obispo titular del siglo XVI, que segu-n tradicin estaba all enterrado, me encontr con la inscripcin de nuestro Pedro Luna. Es pues una losa en el plano de la capilla mayor de aquella parroquial donde
,

ftt)

Ai>.

r'fiti.

XXXII!.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

223

estaba esculpida

un Obispo y varios escudilos con media luna, que son las armas de su familia. Al rededor se lee entre mil roturas lo siguiente: anuo MCCCLXXvila

figura de

cessima

decesit nobilis Petrus de


,

Lima....

doctor Episcopus Urgellensis


sepultus.

et

in craslin...

Con

esto solo se v que es una f-

bula

la

especie que algunos quisieron perel

suadirme, que este Obispo fu


dro de Luna
,

clebre Pe(a).

electo

Papa en 1594

BERENGUERDEERIL
desde 1371 hasta 1387.

Segn consta en
episcopal
,

los registros de la Curia

gobernaba ya esta silla 19 de febrero de 1571 y 7 de octubre prximo estaba en su palacio de Puigcerd donde firm el cartel de indulgencias que concedi a aquella iglesia de Santa Maria y los que
,

ayudasen
(a)

la

obra del hospital. me ha hecho


,

Tambin s

Posteriormente

saber mi erudito amigo,


la

Don Jos Vega y Senmenat que con motivo de

renova-

cin de aquel templo que se ha concluido en este ao 1821, levantada la losa sobredicha no se hall rastro alguno del sepulcro del Prelado. Yo conjeturo que su cadver debi

depositarse en medio del presbiterio, de donde apartaron la lpida por la incomodidad que ocasionaran sus relieves.

224

VI AGE

LITERARIO

de cierto que 19 de enero de 1376 pag la Cmara Apostlica 124 florines de oro por
predecesores Guillermo y Pedro. y por sus En 1378 27 de junio mand que la fiesta
s
,
,

de San Odn que se celebraba al otro dia de San Pedro Apstol para que no se confundiese su solemnidad con la de aquella octava, se celebrase en adelante el dia 7 de julio
, ,

(Reg. curice eo annoj. Nada mas hallo de este pontificado ni de su remate solo s que le dur diez y seis aos, llegando sus providen;

cias en el citado registro hasta el

3 de mayo

de 1387. Le sucedi

GALCERN DE VILANOVA
desde 1388 hasta 1415.

Era Arcediano de Besal en la iglesia de Gerona desde el ao 1375 y se hallaba ya en posesin de esta silla el ao 1388 como que 25 de mayo del mismo ao prest personalmente el juramento acostumbrado en la entrada de los Obispos segn he visto en la
, ,
;

escritura original que de ello

se hizo.
el

de junio prximo le prestaron

homenage
de
Urge!,

que

debian

como

vasallos

los

Tremp

y Guisona.

Con

esto dicen bien las

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

25

memorias que quedan de su gobierno en


de ese mismo ao. En una de ellas hace

los

registros de la curia episcopal desde el julio


l

mismo mencin del arcedianato que dije. En 159G auxili con armas y dinero los Condes
de Pallas y de Urgel, que se oponan las hostilidades de Maleo Conde de Fox, que
,

aspiraba ser

Rey de Aragn
I

Conde de

Barcelona por haber casado con Doa Juana,


hija

de

Don Juan
la

de Aragn

de lo cual se

hablar en mis Condes de Urgel. Del

mismo

ao es
la

escritura que se hizo con motivo de

entrega del misal que regal su iglesia:


el

cdice precioso que se conserva casi en

mismo

ser en que sali de las


la

manos
el

del bien-

escudo de que son ocho escaques de oro sus armas atravesados de una faja azul los cuales sirven de orla un escudo todo de oro sin in, ,

hechor. Puso en

primera hoja

signia alguna.

En

los sellos

de sus pastorales no usaba


la

de estas armas de familia sino de de nuestra Seora


,

imagen

y sus pies en escudito


,

pequeo la del Obispo con bculo segn la costumbre. En dicha escritura llama su misal mixto de lo cual ya dije meses pasa,

dos
(a)

(a).

V. Tom. VI. pg.

86.

126

VIAGE LITERARIO

En 1597
iglesia

13 de junio consagr en la de San Miguel de Cardona varios alta,

res flbid arm. abacial J.

Trabaj en

el arre-

glo interior

de
las

la

iglesia,

que se resenta
sobredichas
,

mucho de

hostilidades

otros males de aquellos tiempos.

Para

ello

quiso suprimir algunos arcedianatos y canonicatos reduciendo su nmero para mas c,

quedasen. Mas nada pudo lograrse por entonces. En 1400 hallo que orden con su Captulo que la fiesta

moda

dotacin de los que

de

la

Concepcin de nuestra Seora fuese cola dicesi. Asisti al concilio


,

lenda por toda

de Perpian del Papa Luna en 1408 y fu uno de los que suscribieron en los decretos
originales que existen en Tortosa.

Tambin
del

se hall en Caspe al acto de la eleccin

Rey de Aragn

como embajador del parlamento de Catalua. En 1413 renov en el


,

Captulo Pascual

la

constitucin de su ante-

cesor Fray Raimundo Trebaylla, en que se

acord entregar mutuamente los malhechores que se refugiasen en las villas del seoro del

Obispo y dignidades de esta

iglesia.

He

visto ac el testamento
el

que orden

8
el

de abril de 1415, en
enterrase en
la capilla

cual dispuso se le
la

de

Anunciata con
la losa.

escudo de sus armas esculpido en

No

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

127
cosa.

existe en

el

da

memoria de

tal

por

otra parte se dice que fu enterrado en el

donde instituy dos beneficios. Sbese ciertamente que muri 15 de abril de 1415. De este tiempo hay memoria de que Juan, Obispo Otthonense, ao 1595, consagr algunos altares en Guardia, lugar de la Coma de Tremp, con licencia del Prepsito de Santa Maria de Mur, y con la de nuestro Obispo la
aula
capitular,
iglesia y altares del

monasterio de
,

la

Puebla

de Lillet de esta dicesi


llama Fray Juan.

jueves 8 de agosto

de 1597, sino que en esta ltima memoria se


El que desee noticias

mas
de

completas de esto podr ver los Anales de Feliu

(Tom. 2,

fol.

545, 590 y 408

los
,

Zurita, tom, 2, fol. 517, tom. 5,

fol.

68

71

y 18j.

Le sucedi

FRANCISCO DE TOVA
Desde 1416 hasta 1456.

Arcediano de Cerdaa y que poco despus, en 1404, 17 de febrero tom posesin de un canonicato
iglesia
,
,

De su persona y 1596 era ya en esta

calidades solo s que en

en

la

Catedral de Lrida

donde resida ao*

428

VIAGE LITERARIO
,

que obtena otro en Gerona desde el ao 1406. La primer memoria que hay de su pontificado es el snodo que celebr en su ingreso 17 de mayo de 1410, el cual he hallado posteriormente en un cdice de la iglesia de Solsona con este ttulo Armo
adelante
y
:

M.CCCC.XVI.
in

die

XVII

Madii.

Constitutio-

nes synodales D. Francisci, Urgellensis Episcopi

prima synodo per eum

celebrata, in qua fuit

concessum caritativum subsidium prelalis,


licet,

dos solidos pro libra,

Princ. Considerannon
fuit celebra-

sci-

tes

quod in

ecclesia Urgellensi

reverendissimo Paire el Domino Domino Guillermo memorice recolendce Episcopo Urgellen., a quo efluxerunt anni quinquata synodus

Cuenta cabal con el segundo snodo que celebr en 1364 Guillermo Arnalcuyo tratado de Sacramentis do de Patau mand nuestro Obispo que tuviesen todos, junto con la coleccin de Sinodales.
ginta do
,

etc.

Muy pronlo se ausent de su iglesia, la cual me consta que 4 de setiembre inmegobernaban por l sus vicarios generales. Acaso acudi al concilio de Constanza donde se hallaron varios de nuestros Obispos negada ya la obediencia Pedro de Luna. En 1418 entenda nuestro Obispo con el Abad de San Pedro de Ager como comisionados
diato ya
,
,

LAS IGLESIAS DE ESPAA.


la

20

apostlicos en
tos de Prats
,

supresin de los arcediana,

Solsona y Llimiana y tambin de cuatro canonicatos lo cual estuvo para


,

verificarse,
casi

mas no s por qu se retard un siglo. Del 1424 nos queda la constiel-

tucin que hizo en

Captulo Pascual

con

que confirm
cannigo,
,

la

antigua de no admitir para


al

que fuere bachilleren derecho teologa medicina del estado militar noble, imponiendo los primeros en su ingreso la carga de leer sobre algn punto del decreto del Maestro ele las sentencias,
si

no

cosa que todava se practica.


de junio
,

En 1450,

22

confirm con autoridad del legado


la cofrada

Cardenal Pedro de Fox,

(con sus
y aos des-

indulgencias) de la parroquial de Ivorra;

en

la

misma

iglesia le hallo
el

tres

famoso misterio, como aqu llaman, del Sant Dupte. Finalmente s que muri 14 de abril de 1436. Dcelo as la carta que el captulo escribi 30 del mismo mes un cannigo ausente, citndole para elegir postular el futuro Obispo el dia 1 . de junio prximo. Mas ni uno ni otro se verific tan pronto y todo aquel ao suena vacante la Sede, sin saberse cundo comenz gober*
pus visitando
,
,

narla el sucesor.
T. Xf.

|30

AGE

LIffiSUIO

ARNALDO ROGEU DE PALLAS


desde antes de

1445

hasta

14GL

Hugo, Conde de Pallas y Arde Gerona, cediano de Empuas, en la iglesia Papa Hartano V le el ao 1420, cuando el
Era
hijo de

Catedral de provey de un canonicato en la Valencia y tenia Lrida y de otro en la de Dcelo todo esto la solo doce aos de edad. Lrida. No consta bula pontificia que vi en ni tamcundo comenz aqui su pontificado registros epispoco cundo lo acab. En los memoria de copales de su tiempo no se halla de 1445, y aun l hasta el dia 5 de enero
,

iglesia (acaso entonces estaba ausente de su Flocon motivo de los concilios Basileense y no volvi hasrentino) la cual por ventura
,

ta los principios

que es cuando coremienza sonar su nombre en los citados generales que gistros. Uno de los vicarios gobernaron por l en esc tiempo medio se iglesia llamaba Juan Soler cannigo de esta el cual tengo para y Arcediano de Ccrdaa; que m que es el docto Obispo de Barcelona cierto que lo fu aos adelante. Tambin es
de 1448
,
,

."

de junio de 1440 Gonzalo

Obispo

titu-

A LAS IGLESIAS
lar Augitricnsc,

DE ESPAA.

43!

consagr de licencia de nuesde los padres Dominicos

tro

Obispo
al

la iglesia
j

de Puiff cerda
cedi

En 1450,
el

captulo
;

12 de marzo, conprivilegio que llaman de

lie

Conjudices

el

cual
dir

visto

original

aqu.

que estuviese presente, antes me consta su ausencia desde el abril de ese ao basta todo el 1455. En el de 1457 s que estaba en aples. Dcese que fu Patriarca de Alejandra, y que muri 1G de agosto de 1401. Esto podra acaso averiguarse en el Oricns Christianiis de Lequicn y otros. Por abora no tengo con qu contradecir la poca de su

Mas no por eso

muerte

pesar de
:

prov. Arag. fol. l.J dice

que Diago (Hist. que Fray Miguel

de Epila, Dominico, hijo del convento de Zara-

goza y Obispo de Urgel, muri estando en la 14de diciembre corle del Rey de Aragn
,

de 1457,

como

se lee en el necrologio

de

aquel convento. Para m esta es una equivo-

cacin
falta la

no ya porque en nuestras sinodales memoria de tal Obispo (que esto no

me
que
|

hara

mucha

fuerza)

sino porque en do-

cumento
el

cierto del archivo de Urgel

consta

Obispo Arnaldo viva en aples en mayo de esc mismo ao 1457. Y cierto, para
saberse ac su muerte posterior ese mes,
elegir al otro

Fray Miguel, y morir en 14 de

132

VfAGE LITERARIO

diciembre inmediato hay poco tiempo. Dudas cada paso que no pueden soltarse,
faltando

como

faltan

en

la

curia episcopal lo-

dos los registros desde 1455 basta 1464. Mientras no baya pues otros documentos atngome la opinin comn de que el sucesor del Obispo Arnaldo fu

JAIME DE CARDONA
desde

1462 hasta 14G6.

Despus de haber sido Abad de Solsona, Obispo de Vique y actualmente de Gerona ( cuyos viages me remito) fu hecho Obispo de Urgcl hacia el mes de febrero de 1462. Dudo si antes de dejar la Silla de Gerona obtuvo su di^iidad de Cardenal. Lo que aqu consta es que 21 de marzo de 1464 en
, ,

un decreto de indulgencias que


los

concedi
iglesia

contribuyentes

la

fbrica de la

de Santo

Domingo de
Til.

esta

ciudad

se llama

MarceUni et Petri. Tambin suena con el de San Pedro ad Vincula 11 de abril de 1466, cuando hizo con su
Cardenal

SS.

capitulo algunas

constituciones que no me-

recen particular mencin. Dentro del mismo ." da 1 de diciembre muri en Cerrao
,
,

LAS IGLESIAS

DE
el

ESPAA.

33

ra

fu denosilado

en

convenio que los

padres claustrales de San Francisco lenian recien fundado junio al hospital llamado de
Caslclltort
,

donde hoy estn

los padres M-

nimos,
cho
el

cuya fbrica habia contribuido mu-

que desde all lo traslad en los aos siguientes Tarragona su deudo el Arzobispo Pedro de Cardona, y
difunto. Dcese

que

lo enterr

en aquella catedral en

la pri-

mera

capilla, entrando
el

mano

izquierda.

En

comedio de las dos capillas de Santa Maria Magdalena y de la Anunciacin,


efecto, en
se leen dos inscripciones puestas por dicho

Arzobispo sus dos tios Don Jaime y Doa Timbor. Mas estos propiamente sern cenolafios
;

porque

el

verdadero sepulcro de nues,

tro

Cardenal est en Cardona

donde fu

trado su cadver, y enterrado^al

po que el de su sobrino Cardona y el padre de este


,
,

mismo tiemprimer Duque de


,

ltimo Conde
el martiro-

del

mismo

ttulo.

Vse esto en

logio antiguo de aquella colegial, que dice:

IIIL kal. febrnarii atino

M.D.XIH.
,

codevi die

obi

iluslris

Joannes Fulchonis
et

primus Dux

Cardona) nter primam

secundam horam post


in Ecclesia prcesentis

mcridiem;

fuit

sepullus

monaserii VI. die febrnarii. Atque


el

eadem hora

sepiilli

fuerunl

eodem die scilicet Comes

/J

34.

VI AGE LITEIUIUO

Cardona paler
simus

supradieti Ducis

el

illustris-

Cardona, Cardisepulcro nalis el Episcopus Urgellcnsis. Su estuvo antes junto al altar mayor de la igle-

Dom. Jacohus

de

sia

de San Vicente con el capelo cardenalifortaleza cio pendiente. Mas convertida en aquella iglesia en estos ltimos aos, debieron sepultarse aquellos cadveres en algn

vaso comn. Las cajas de su depsito las vi hacinadas en la ermita de la Trinidad, enel estre las cuales queda una, donde sobre

cudo de armas se ve entallado de relieve el galcro cardenalicio. Anda tambin suelto por
all

un capelo con un trozo de borla y ademas un mantn de grana. Cosas que acaban de persuadir, que all y no en Tarragona es,

su entierro. Volviendo ahora nuestra iglesia de Urmuerto este los dos meses de haber gel
t
,

Prelado

entrado

ya el

ao 1467 se jun-

cannigos para elegir postular que Obispo sucesor. He visto la convocatoria pero no para ello se dirigi los ausentes; aquellos he podido averiguar en que pararon que la Sideseos. El catlogo impreso dice Mucho se acerlla vac siete aos y medio. en el suesto la verdad /segn veremos
taron los
,

ca

en ella cesor. Otros cuentan que fu provisto

A LAS IGLESIAS

DE ESPAA.

35

Rodrigo de Borja

que aos adelante vino serlo de Barcelona. Aqu nada consla de


,

el

esta provisin.

En
hiciese

esle tiempo,
el

es saber, o de

se-

tiembre de 14G9

captulo resolvi que se

una solemne procesin de rogativa por la ciudad en todos los sbados por la maana prohibiendo durante ella todo gnero de comercio y orando dice pro pace
,
,

et

ne ven i anus ad mamis inimicornm


odio) kabet
destruxit in

mxime

illius infidelissimi
(t

Sal asar t (sic) qui nos hodie

et

magnam partem

presenten civitatem. Asi se lee en las actas


capitulares de aquel ao. Esto alude sin du-

da

las guerras O

civiles

que habia entonces i


II

en Catalua con motivo de las desavenencias del

Rcv Don Juan


de

de Aragn con su
las

hijo el Prncipe Carlos.


el

cuales sigui
d,

levantamiento

los colonos (rustios

Segn refiere en su cronicn coetneo Juan Buada cura de Sant Iscle de Colltort (a), uno de los capitanes que se hicieron entonces mas temibles
remenea) contra sus seores.
,

inmediaciones del valle de Ilostoles, se llamaba Vcrntelt. Lo he dicho por si era


en
el

las

que aqu llaman Salasart.


(a)

Este cronicn se publicar en

el

Viaga de Gerona,

donde porlenece.

136

VIAGE LITERARIO
las

mismas actas capitulares so baila tambin memoria de que en 1471 corria en esta ciudad una moneda de oro llamada Enrich, la cual por estar

En

maleada solo valia de

doce catorce sueldos. Por ltimo es de advertir la equivocacin con que en el snodo de Tarragona del Arzobispo Minas impreso en 1704 en el Catlogo de varones ilustres (pag, 46) se dice, que nuestro Obispo pas de la Silla de Urgcl
,

la

de Valencia, donde fu creado Cardenal.


consta que muri siendo

Ademas de que nos

Obispo de Urgel, sbese que la iglesia de Valencia estuvo gobernada por Rodrigo de Borja desde 1458 hasta 1492. Acaso equivocaron nuestro Cardenal con el Don Jaime de Aragn, que fu Obispo de Valencia en
el siglo

anterior.

Tambin quiero dejar aqu notado lo que le en un papel suelto del archivo real de Mallorca sin fecha alguna
;

pero de letra de mi-

tad del siglo

XV,
,

das Luis Lull

y son las instrucciones dapara que inforalias Baco


,

Reina, que no dice cul es, sobre los desrdenes y guerra que los Pagesos hacan la ciudad de Palma; en las cuales se

mase

la

hace mencin de que su gobernador trat con el Obispo de Urgel acerca de conceder al-

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

137

gimas cosas

los

descontentos, y que dicho

Obispo estaba en aquella isla. No s si esto pertenecer nuestro Obispo al antecesor.

PEDRO DE CARDONA
desde 1472 hasta 1515.

Por varias casualidades y medios he conseguido reunir una noticia harto completa de
este Prelado.

Pedro de Cardona hijo de Juan Ramn Folch de Cardona, el cual no teniendo mas que cinco aos de edad, logr en el de 1418 un breve del Papa Martino V que existe en Lrida fecho XVII kal. februarii pontific. anno I. concedindole que en llegando la edad de nueve aos completos pueda obtener un canonicato en
es

No

creble que

sea este

el

Lrida y otro en Valencia. Porque de nuestro Obispo consta que en 1515 pas la Silla
si

de Tarragona, donde muri en 1550; y fuere el mismo que aquel nio cannigo,

diriamos que muri de edad de 117 aos: cosa de que


,

aun siendo tan extraordinaria, no

tenemos memoria alguna, como era regular. Lo que s consta de cierto es que fu hijo del ltimo Conde de Cardona, y hermano

138
del primer

YIAGK LITERARIO

Duque

del

mismo

ttulo.

Dcelo

Juan Rollarlo Tamaritense en las notas que puso los epigramas latinos de Martin de Ivarra, de que luego hablar, con estas palabras: Fuit filius Joannis illius qui Comes (ut ita dicam) de Pratis erat, cuius minores Bu-

Cardona maluerunt appellari quum xdraque regio essel Mis hereditaria. Tambin le llama hijo del Conde de Prades el Cardenal Don Bodrigo de Borja en
ces (ut ait vulgus) de

una carta que escribi desde Segovia al Rey Don Juan II de Aragn 2 de febrero de 1475, la cual \'\ original el ao pasado 1807 en poder del seor D. N. de Casaus, Abad de de la cual pondr ahora las palabras Ripoll que hacen para fijar la poca de este pontificado. Dice as: S. M. ab humil recomen,

dacio precedent. budes letres de

Ara en aquest punt


,

li

re-

nostre Sant Pare ma en Bisbe de Barcelona


ciat D.

Roma qusm signifiquen ha transferit mon cosi ger

ha pronuu-

Pedro

lo 011 del

Comte de Prades en

segons vostra Altesa Bisbe de Urgell habia scrit, declarada sa intenci la Sua
Beatitud
go\ia
vostra

(sigue dndole gracias).

dos de febrer
Mtat.

De SeM.CCCC.LXXI1I. De
R. Cardenal

devot servidor,

Yalentin. Yicccancill. electus.

A LAS IGLESIAS

Dfc

ESPAA.

39

Por este documento se v que Don Pedro fu promovido esta Silla por el Papa Sixto IV instancias del Rey de Aragn unes
1472. A principios del 1474 escrianunbi desde Barcelona este captulo cindole que estaba para venir su iglesia, v pidiendo que le enviasen algn auxilio de gente armada con que poder llegar Guisosona. He visto la carta. Llmase en ella electo dictado nico con que suena basta por los aos 1495 en las pocas memorias que
del ao
,
;

nos quedan. Una de ellas es el viage Castilla que emprendi desde Guisona el ao 1479, como enviado del Conde su padre, para tratar con el Rey Don Fernando algunos negocios de su familia. De lo cual nada mas
de
l

he podido rastrear. Otra es un cabreo que vi en la colegiata de Balaguer hecho en 1487, en que consta que juntamente era Abad comendatario del monasterio de Labaix, dignidad que segn las memorias de aquella casa
,

disfrut basta el

1502.
esta iglesia es la cons-

Mas notable para


titucin
la

que hizo en 1488, en que verific

supresin de arcedianatos intentada intilmente por sus antecesores Vilanovay 7bvia, reduciendo el nmero de dignidades y
canonicatos
al

de 21

y estableciendo ade-

O
el

VlAGE LITEIUMO

mas

derecho de opcin. Este nmero per severa hoy dia, mas no suprimidos como
el

Obispo los arcedianatos de Andorra en cuyo lugar debieron suprimiry Cerdaa se dos statorias. Tambin sabemos que en 1492 27 de marzo, estando en Barcelona
quiso
,

escribi al

derecho que llamaban de Maridage, y que junto con el Obispo de Gerona y el Abad de Bages fu nombrado por Inocencio VIII defensor de los bienes que algunos usurpaban al monasterio de Sanla Cecilia de Monserrat, cuyo Abad era Don Jaime Fuella Dean y cannigo de Barcelona.
el
, ,

Rey sobre

En su tiempo

y de su orden se

imprimi
l

un misal propio de

esta iglesia

que

mis-

mo
lla

habia ordenado y dispuesto. Solo he visto de l un ejemplar en el archivo de la vi-

de Tremp. Su epgrafe
Venetiis

final

dice
de

as:

Im-

pressit

D. Bernardinus
Virginis

Tridino

expensis Calminii Ferrer Barchinon. Bibliopolas

anuo puerperio
el

M.D.IX.

die

vero

XV. mensisjanuarii. Antes de


impreso
die

esto habia

ya publicado

Breviario Urgellense que exisVenetiis arte


:

te en este archivo
gistri

Andreas de Thorcsanis de Asida

Maanuo
de

MXCCC.LXXXVU.
Ambos
ritos.

XXV. mensis
para

junii.
lo

cdices

he registrado

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

\h\

En
po

ol

la

ao 1515 fu trasladado esto Obismetrpoli de Tarragona, y dcese que

esto fu

2o de marzo. Lo que yo he
la. Curia

visto

en los registros de
los poderes

episcopal

es que
al

que

dio para notificar


,

ca-

ptulo la renuncia de esta Silla

estn fechos

en Barcelona
y que el dia

16 de ese mismo mes y ao;


siguiente
el captulo

23

como

en Sede vacante dio facultad para celebrar

rdenes en esta catedral Don Juan Martnez (Marini) cannigo dla misma y Obis-

po Gabulense. De otro Obispo titular de Iiippona (ahora que hablamos de ellos) llamado Bernardo Serrati, hay memoria que existia en Tremp reconciliando su cementerio con licencia de este diocesano 24 de diciembre de 1482. Tambin celebr rdenes en su tiempo y de su licencia en Solsona Don

Fray Vicente Trilles Franciscano Obispo Hieropolitanoenlosaos 1507, 1508 y 1510. Por algunas memorias que se han citado se
, ,

ve que resida
y del

ordinariamente en Barcelona,

proceso original del concilio que siendo

ya Arzobispo celebr

en aquella capital ao
in orlis, in vi-

1517 consta que hospitabalur


ciales celebr
,

co ramblte situatis. Otros dos concilios provin-

de que se hablar en su lugar.


hijo del conocido ya

Martin Ivarra

como

es-

\ .>

VIAGE LITERARIO

critor en la Biblioteca de Nicols Antonio (de


cjuien

se distingue con el dictado de

Cntaelo-

bro), escribi varios

epigramas latinos en

gio de las personas ilus.trcs de principios del


sirrlo

XVI,

los cuales esplic

con notas curia*


,

Amw Rollarlo Tcmarcvse y public en Barcelona en 1512 por Carlos Amors. He disfrutado esta obrila desconocida, y tomado
sas

de

ella

las copias y extractos

que pueden ser*


de aquel tiempo.

vir la historia y bibliografa

Ivarra la dedic nuestro Obispo


y entre otras cosas
,

Don Pedro,

dica

poesias

excusndose porque dele dice con esta un Obispo


,

ocasin: Porro ubi bibliohcca est


lalio

qaam

in pa-

martimo novimus (Rollano glosa: quod habitas vicinum maris littoribus.J Heo angulum lamquam parvulum sacellum lexandrinorum
,

requm
ra

bibliothecis

dulget. Testis
,

haud cessurum , mnsis inNavarra meus (Vicente Navardies nocolit

secretario del Obispo) qui tolos

desque non alia


cros potat fontes.

antra

non aiimule

sa-

Mas

adelante

en elogio del

Prelado

de sus jardines y biblioteca se halla

este epigrama:

Ad Petrum Cardonianum.
Pompiiius Chfteti Nfaf; necnon Julia virtus,
Et

Regum genus,

ot,

Gardoniane, Ducum.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

H3

Rurc suburbano Pliu?aaini despicis liorlos, urea quod millo lompore mala negat. Serio ja jliacas lutaulur eburna papyyos; Nec pascit lineas bibliolheca domi.
Illud, Peffe, bonos solet oblectarc sodales:
IIcTC didic.it telricos rara

docere viros.

Ergo errant tantum quibus ingens dicere Ca:sar Quum sil grata sacro sylva Capera Numae.

El objeto del poeta

fu

hacer

nuestro

Obispo superior
y en biblioteca
.

Numa
la

y Csar

en huertos
de Ro
las

La Sylva Capona
puerta

se llam as,

por

la
,

proximidad
la

C a-pena

ma

cual

Numa
,

habia

consagrado

musas.
de los mismos epigramas y sus notas consta que este Obispo fu tio de Don

Por ltimo

Fernando de Cardona, almirante de mar, v de Don Enrique de Cardona, Obispo de Barcelona y luego Arzobispo de Monreal. Volvamos la serie de nuestros Obispos.

JUAN DESPS
desde

1515

hasta 1550.

Habia ya sido Obispo de Gerona Silla que renunci hacia el 1508 despus de dos aos de gobierno. De esta de Urge! me consta que
,

tom posesin

10 de junio de 1515. Quedan

144

vase literario

de su liberalidad pastoral algunas memorias; lal es el aumento de las distribuciones de este clero,

cuyo fondo dol

en 10,000 libras

barcelonesas. Dio otras 2,000 cada una de


las iglesias

de Sanahuja, Guisona y Trcmp.

En

de los tres cuatro Concilios provinciales que se celebraron en su tiempo, no hay memoria de haber asistido ni por s
los procesos

por procurador. Sbese por ltimo que muri en la villa de Pons, las doce del dia 24
ni

de octubre de 1550. Su cadver fu trado esta catedral y depositado en el crucero la parte de la epstola en una arca de madera
,

elavada en

la

cubren en los
dado.

que hoy se conserva y dias clsicos con un pao borpared


,

En
nica

su tiempo

esto es

en 1522 hallo

exis-

tente en esta dicesi al Arzobispo de Tesal-

Don Juan Miralles, que tambin


y Sacrista

se lla-

ma

cannigo

de esta iglesia. Acaso

como parece que despus lor fu en la dicesi de Barcelona en 1 550 segn se dir en su lugar. La Sede vac mas
era su auxiliar,
,

de ao y medio, y 19 de julio de 1552, ya se hallaba en posesin de ella el sucesor.

A LAS IGLESIAS

DE ESPAA.

45

PEDRO JORDN DE URRES


desde

1552 hasta 1555.

Su breve pontificado fu sin duda la causa porque no lleg consagrarse. Y as hallo que muri con el dictado de electo en Reus, dia 10 de enero del ao siguiente 1555. Consta ademas su existencia por la bula del Papa Clemente VII que traslad al sucesor.

FRANCISCO DE URRES
desde
1

554 hasta

551

Era Obispo de Patti, en Sicilia con cuyo ttulo se hallaba en este obispado celebrando rdenes en 1552. La bula de su trasla,

cin est aqu original

fecha 8 de junio

de 1554.

primeros aos de su prelacia nos queda un Ordinario propio de esta dicesi, impreso en Zaragoza por Jorge Coci ao
los
,

De

155G. De todos
se celebraron

los concilios provinciales

que

pontificado
ginales que
T. XI.

en los diez y ocho aos de su solo hallo en los procesos ori-

vi

en Tarragona que asistiese este


10

M\GE LITERARIO

Obispo los de los aos 1536 y 1546, y aun eso por procurador. Nada mas sabemos de l sino que muri en Huesea 26 de octubre de 1551 y que la Sede estuvo vacante hasta fines de enero de 1555.
,

poca pertenece la memoria de dos Obispos auxiliares espaoles. Uno es


esta
fray Baltasar de Hercdia, de
1

mi orden,
,

hijo del

de quien convento de San Pablo de Sevilla dice Bremod (Bailar. Ora Prcecl. Tora. IV), j
.

que fu electo Obispo drnense

24 de

fe-

brero de 1555, y destinado auxiliar de esta dicesi. Es cierto este dato, y tambin que
era Vicario general

de nuestro

Prelado en
visto

los dos aos siguientes,

como he

en

un registro original que existe en Ripoll. El otro Obispo titular es Don Juan Punyet, que con el mismo ttulo de Obispo drnense era
Vicario general de nuestro

diocesano en los
consta por esarchivo

ltimos dias de su vida, es saber 12 de

octubre de 1551. Esto


critura

me
el

que he visto en

de esta

ciudad.

A 1AS IGLESIAS DE ESPAA.

47

MIGUEL DESPIG
desde

1553

hasta 155G.

Tom

posesin de esta

Silla fines

de ene-

ro de 1553, y luego ajust como arbitro elegido por el captulo y los beneficiados, las diferencias que entre

ambos cuerpos habia

so-

bre derecbos funerales.

4 de junio fu trasladado iglesia de Lrida

En 1556

la

JUAN PREZ GARCA DE OLIVAN


desde
1

556

hasta 1560.

En
as

las bulas

de su promocin que he visclrigo Cesaraugustano


;

to le llama el

Papa

y
se

en

ellas
el

como en

otros

documentos
le

dan comunmente. Tom posesin 25 de junio de 1556. En el ao siguiente confirm los estatutos que en 1550 habia ordenado parala iglesia de Puigcerd su antecesor el Cardenal Nicols Capoci. En el mismo ao 1557 mand imprimir un Misal propio de esta iglesia. Y acabronse con esto sus memorias no queomite

primer apellido Prez que aqu

H8

VI AGE

LITERARIO

dndonos otra que


dia

la

de su muerte acaecida en
v

Balaguer entre cuatro

cinco de

la

tarde del

2o de setiembre de 15G0, en la casa de la ermita del Sanio Cristo. Fu enterrado delante de las rejas del altar de la misma imagen. El
registro dlo actuado en su vacante,

comienza
has-

en 3 de octubre de ese ao.


ta

Uno pas

que tom posesin

el

sucesor

PEDRO DE CASTELLT
desde

1561 hasta 1571.

Verificse su posesin lo de setiembre

de 1561. Era de familia noble, y cannigo y Sacrista de Tarragona, con cuyos dictados
le hallo asistiendo

algunos Concilios pro-

vinciales
el

como

sndico de su captulo desde

que se celebr en 154o.

Pocas memorias quedan de su prelacia.

28 de octubre de 1562
guer tratando de
cios y oficios
la

se hallaba en Bala-

traslacin de los benefiiglesia de

de

la

San Salvador

la recien construida de Santa Maria. Asis-

famoso Concilio de 1564 y siguiente, sobre la admisin de los decretos del Tridentino, y otro que se tuvo en Barcelona en 1569 y dur los dos aos siguientes. Esta
ti
al

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

til)

fu

la

ocasin de morir en aquella

capital

dia 1. de febrero de

1571. Una nota coet-

nea que he visto al fin de la consueta de Santa Marta del Mar de la misma ciudad, nos conserv esta noticia puntual y tambin la
;

de que

le

administr

Elna, fray

Obispo de Pedro Mrtir Coma, Dominico, y


el vitico

el

de que su cadver fu llevado

al

entierro de

su familia en Altafulla. Llmale

Don
,

Perol.

El citado Obispo de Elna, siendo Prior del

convento de Puigccrd en 156G

compuso

en lemosin una obrita (que despus se tradujo al latin intitulada: Directorium Curato,

rum)
autor

instancias de nuestro
la

Obispo

quien
el

tambin

dedic.

En

la

dedicatoria hace

mencin de un snodo tenido pocos


,

meses antes por nuestro Prelado

en

el

cual

se admiti el Concilio Tridentino.

JUAN DIMAS LOR1S


desde

1572

hasta 1576.

Entr en el gobierno de esta iglesia 11 de octubre de 1572, mas no vino ac hasta el febrero de 1574. Esto consta en los registros episcopales. El concilio provincial de

1572

1575,

le

concedi licencia dia 29 de

150
abril de csle

YTAGE LITERARIO

ltimo ao para no residir en

su dicesi por espacio de seis meses, puesto que segn declaraban varios testigos tenia
,

orden del Rey para estar en su corte (Proceso original de dicho

Concilio de Tarragona.)
al

Consta que ya asisti


del 1574.
les

En
,

el

que se tuvo fines registro 58 de los episcopa-

que decia quedan firmadas de su mano varias y oportunas instrucciones que dio los visitadores de su dicesi.. Continu en su gobierno hasta el dia 6 de setiembre de 1576^ en que fu trasladado la Silla de Barcelona.

La nuestra estuvo vacante hasta el 28 de abril de 1578, en que tom posesin el


sucesor.

MIGUEL GERNIMO MORELL


desde 1578 hasta 1579.
Pontificado breve en
cual solo queda la
este Obispo el

el

memoria de haber dado

mo-

nasterio de los claustrales de San Francisco

de Puigcerd los padres Agustinos y su Prior fray Ambrosio Sicard dia 4 de octubre
,

que muri en Balaguer en el convento de Santo Domingo entre siete v ocho de la maana del
del y

mismo ao 1578. Esto sabemos,

ALAS
dia

IGLESIAS DE ESPAA.

151
,

23 de agosto
el

del afio siguiente

que fu

enterrado en

mismo.

Las actas capitulares de aquella colegiata, que nos conservaron esta puntual noticia, aaden que era natural de Valencia y le llaman Iliernymo Miqucl Morell.

FRAY HUGO AMBROSIO DE ONGADA


desde

1580 hasta 1580.

Era de
dulense.

casa de Aytona y monge CamalTom posesin 9 de julio de


la

1580. Es reparable que en las escrituras que se conservan en los registros de su tiempo se llama s mismo constantemente Nos Hugo Frater Ambrosios de Montecatheno de Moneada poniendo el Frater entre sus dos nombres. Esto mismo se observa cuantas veces le nombra el proceso original del Concilio provincial de 1584 que asisti por procurador. Y en el cabezal de sus poderes que se llama Dnus. Ugo estn all originales Frater Ambrosias de Moneada. Y en la firma Frater Ambrosias Ep. Urgellen. Dos sno:

dos se encuentran celebrados por

en

el

primer ao de su pontificado

uno en Urgel
fa-

y otro en Sanabuja. Sbese finalmente que

152
lleci 8 de

V1AGE LITERARIO

diciembre de 1580 en el lugar del Pa de San Tirs, distante una legua de esta ciudad, cuando caminaba hacia Ceros

para recobrar su salud. Mas de un ao vac esta Sede hasta que le sucedi

FRAY ANDRS CAPILLA


desde

1588 hasta 1C09.


,

Fu monge Cartujo de Scala Dei


escriben con
el

de quien

en la Tarragona Jos Valles en la Historia de las Cartujas de Espaa. A m solo me toca hablar la cual de l como Obispo de esta iglesia comenz gobernar da 12 de abril- de 1588. Puso luego los ojos en la ereccin de un seminario conciliar objeto de la primera nece,
,

debido elogio Nicols Antonio Biblioteca espaola , y et cannigo de

sidad en una dicesi


la

para

lo

cual le ofreci

providencia de Dios una ocasin oportuna.


el

Que como

Papa Clemente VIH tratase de suprimir varios monasterios de Catalua que

habian dccaido de su primitiva observancia, logr de S. S. que gran parte de las rentas del de San Saturnino de Tabcrnoles se destinase
to.

la

dotacin de tan

til

establecimienla

As se efectu, fundndose

casa.

Con

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

153

las rentas

pasaron

como

era consiguiente,
,

una buena porcin de escrituras antiguas de las cuales me he aprovechado maravilla. Hoy ocupa el seminario el colegio que fu de los padres Jesutas, cuya fundacin tambin
se atribuye nuestro Obispo.

En 1595,

11

de octubre, dio licencia

Solsona y al clebre padre Fray Ambrosio Sicard para la funlos cnsules de la villa de

dacin de Agustinos calzados en dicha ciu-

hechos de este Obispo, si no que muri en Sanahuja dia 22 de setiembre de 1009, y que fu enterrado all mismo en la capilla mayor. Durante su gobierno parece haber sido indad.
s de los

Nada mas

vadida parle de esta dicesi por algunos sectarios.

de una carta que

vi

en

la

colegiata

de Balaguer consta que en 1591 habia en Urgel

grandes temores de los Luteranos que ya se habian apoderado de Arcavell , lugar dis,

tante

media legua de esta ciudad.

FRAY BERNARDO DE SALVA


desde \G 10 hasta 1020.

Era religioso de San Francisco. Durle

el

gobierno desde 7 de julio de 1010 hasta2ide

151
febrero de

VIAGE LITERARIO

1G20, en que muri en


,

el

con-

vento de su orden

llamado de Jess, extramuros de Barcelona. Celebr dos snodos, uno en su entrada y otro en el ao 164 G. Le

sucedi

FRAY LUIS DAZ AUX DE ARMENDARIZ


desde

IWI

hasta

mi
la familia

Era natural del Per

de

de los

Marqueses de Gadreyta: religioso Cisterciense


y Abad del monasterio de la Oliva y posteriormente Obispo de Jaca de donde fu tras,

ladado esta

Papa Gregorio XV 9 de agosto de 1622, y tom de ella posesin


silla

por

el

20
la

del octubre siguiente. Del

mismo ao

se

baila

un snodo que celebr en esta ciudad,


cual y de toda
la

de

dicesi arroj los cl-

rigos franceses que la inundaban,

como tamel

bin vers que se hizo en Barcelona por

mismo tiempo. Era debido que


del altar se mantuviesen
fieles
,

los

ministros

espensas de los

cuyo servicio se haban obligado en

su

ordenacin.

Tras esto sabemos que fu


,

nombrado Virey de Catalua


Arzobispo de Tarragona,

y ltimamente

de

cuya

silla

no

pudo tomar posesin

muriendo en

esta ciu-

A LAS IGLESIAS DE ESPANA.

5i>

dad de Urgcl 5 de enero de 1027. Depositse su cadver delante de la capilla de San Ermengol y pocos aos fu trasladado la
,

sepultura de su familia, en Navarra. Sucedile

5 de setiembre del mismo ao 1027.

FRAY ANTONIO PREZ


desde

1G27

hasta 1035.

Docto Benedictino, el cual tuvo snodo luego que entr en esta ciudad, y otro en Balaguer en 1050. Por decreto de este lti-

mo

se recogieron las constituciones

de los

cuatro Obispos sus inmediatos antecesores, y se imprimieron en Barcelona en 1032. Fu


trasladado Lrida 18 de febrero de 1053,
y despus Tarragona pologio me remito.
,

cuyo Archiepisco-

PABLO DURAN
desde

1G54 hasta 1G51.


la

Cataln

oriundo de
la

casa

de Esparra,

guera

auditor de

Rota Romana

tom po-

sesin de esta Silla 7 de


principios de

mayo de 1054.

1059

se hallaba en Lrida

con

56

V1AGE LITERARIO
visitar aquella Univer-

encargo del Rey para


sidad.

En

la

entrada de los Franceses de


cual le dot con

1041

se ausent de su iglesia, siguiendo el


el
al-

partido de Felipe IV,

gunas rentas y luego le promovi al arzobispado de Tarragona. Mas por el psimo estado de esta provincia en aquella poca no pudo

tomar posesin de la nueva dignidad, quedando privada la metrpoli de un Prelado que tenia tambin sentado su crdito en la
doctrina y prudencia pastoral. Despus de su residencia en Madrid se retir la villa de

Areny de Arag ; dicesi de Urgel donde muri 18 de febrero de 1651 y fu enterrado en el presbiterio de la iglesia de San
,

Martin de

la

misma

villa.

Por causa de dichas guerras vac esta Sede nueve aos. En cuyo tiempo, segn se lee
en las Actas Capitulares
ejercer
las
,

vino esta ciudad


el

Obispo de Orange principios del ao 1658. Porque tambin parte de los cannigos de esta iglesia
siguieron
el

funciones episcopales

partido francs

los cuales en la

paz del ao 1652 tuvieron que ausentarse de

por ser reputados enemigos de Espaa. Uno de ellos se llamaba Lorenzo Barrutell quien el Rey de Francia cuando mandaba en
ella
,
,

estepais, nombr Obispo de Urgel

y debi

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

157

ser hacia el ao

como

es fcil
las
,

1051. No se verific esto, de entender y compuestas fi,

nalmente

cosas volvi

la iglesia

residir

donde en 1G56 opt el arcedianato de Cerdaa. Y muri de all tres aos. Ademas habia sido honrado con la dignidad
su prebenda

de Canciller de Catalua. Todo esto consta


de las Actas Capitulares de aquel tiempo

de

la

inscripcin que se puso sobre

y su en,

tierro la entrada

de
:

la capilla

de San Er-

mengol
Ionice

que dice

Hic jacet

nobilis et illuslris

D. Laurentius Barrutell, Cancellarius Catha*


t

Canonicus
O&ii

et

Archidiaconus Ccritanice,
16.... cetatis 65.

necnon fege Christianisimo episcopas electus


Urgellensis.

29 Octub.

La vacante de esta Silla dur hasta el ao 1660, en que 25 de junio tom de ella
posesin

FRAY JUAN MANUEL DE ESPINOSA


desde

1660

hasta 1664.

Sevillano

monge

y abad de Monserrate
,

despus General de toda su orden


cuyo gobierno fund
serrate de Madrid.
el

y durante
,

monasterio de Monlos tres

En

aos de su

pontificado mostr su gran misericordia con

58
los

VIAGE LITERAWO

pobres con ocasin de las nieves extraordinarias que acabaron con los sembrados. Fu trasladado a Tarragona en el enero del

1664.

MELCHOR PALAU
desde

1664

hasta 1670.

Natural de Matar, Arcediano mavor de m Vique Inquisidor de Barcelona y des,

pus Arcediano de la misma iglesia, durante cuyos empleos mostr su talento pacificador en las turbulencias que agitaron este Principado. Promovido esta iglesia tom de ella posesin 9 de setiembre de 1664. Quedan de l dos snodos celebrados en Urgel. Uno en 1665 y otro en 1670. En el mismo
ao muri 29 de abril, dejando otras varias muestras de su celo.

DON PEDRO DE COPONS


desde

1671 hasta 1681.


,

Natural de Villafranca
gel

tom posesin

de mayo de 1671. Luego tuvo snodo en Ur,

muri en Balaguer

16 de marzo de

1681. Sucedile

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

150

DON JUAN BAUTISTA DESBACH


desde

1G82 hasta 1G88.

Mallorqun y cannigo de Palma. Tom posesin 15 de junio de 1682. En el siguiente tuvo snodo
visitando
,

y al cabo de seis aos,


la villa

su

obispado muri en

de
l

Areny

16 de agosto de 1688. Quedan de

varios snodos. Sucedile

DON OLAGUER DE MONSERRAT


desde
1

689

hasta 1694.

Fu cura del Vilar dicesi de Vique, arcediano mayor de Tarragona y Canciller de


,

Catalua. Entr en esta Silla 8 de julio de

1689. En
sona
,

el

otro

mismo ao junt snodo en Guituvo all mismo mas adelante.


el
vi-

poca muestra de su celo ilustrado opsculo que escribi sobre la solicitud y


es

No

gilancia pastoral que

deben tener los Obispos

en

el

ordenar

publicado por

Don

fray Gerla

nimo Blanco, abad del monasterio de


Zaragoza, 169o.

O,

Muri en

Guisona

19

de octubre de 1694, y su cadver fu trasla-

160

VIAGE LITERARIO
la

San Felipe Neri de Barcelona. Sucedile en el mismo ao


dado
iglesia de

DON FRAY JULIN GANO


desde

1694
natural

hasta 1714.

Carmelita

de
la

Valdemoro

di-

cesi de Toledo. Celebr snodo en


las turbulencias

sobre
,

1G96. En sucesin de la copartido de Feli-

rona de Espaa

sigui el

y ausentndose por esta razn de su iglesia, fu trasladado la de Avila 17 de

pe

enero de 1714.

En

el

mismo ao

le

sucedi

DON SIMEN DE GUINDA Y APEZTEGUI


desde

1714

hasta 1737.

Natural de Esparza

en Navarra

canni-

go de Ronces-valles y abad de San Isidro de Len. Puesto ya en su iglesia, mand imprimir los rituales y otros libros para el rgimen de curas. Fund un convento de mon
jas

para

la

enseanza de
visit
s

las nias
la iglesia
la

de esta
catedral,

ciudad.

En 1756

certificndose por

mismo de
ella

identidad

de los cuerpos Santos que en

estn (lepo-

A LAS IGLESIAS

DE ESPAA.

161

sitados
la villa

y hallndose en el ao siguiente en

de San Julin de Loria del valle de


visita
,

Andorra en acto de
agosto. Sucedile

muri dia 27 de

DON JORGE CURADO Y TORREBLANCA


desde

1758

hasta 1745.

Natural de Lucena inquisidor de Granada.

Promovido

esta Silla

en 1758,
coi

la

cual dej

por renuncia en 1745

retencin de mil

escudos de pensin. Muri finalmente en su patria 5 de julio de 1749,

DON FRAY SEBASTIAN DE VICTORIA EMPARN Y LOYOLA


desde 11 Al hasta 1756.
'

Del orden de San Gernimo

promovido

esta Silla despus de varios cargos en su or-

den en 1747.

A 10
,

de noviembre del
el cual

mismo

ao tuvo snodo
sores, y las

en

recogi

las prin-

cipales constituciones de todos

sus anteceel

mand imprimir en Barcelona

ao siguiente en un vol. en 4., con un apndice de varias bulas pontificias. Muri en Gui-

TOMn

XI.

11

G2

VTAtiE LITERARIO

sona 2 de octubre de 1756, Le sucedi

DON FRANCISCO JOSEPH CATALN DE OCN


desde

1757 hasta 1762,

posesin en 6 de mayo de 1757. Muri 8 de setiembre de 1762. Enterrado

Tom

en Tremp.

DON FRANCISCO FERNANDEZ DE


TIVA

JA-

Tom

posesin en 10 de mayo de 1763.

DON JOAQUN DE SANTIYAN Y VALDIVIESO


Posesionado en
7 de enero de
la
Silla

1772, y

promovido despus

de Tarragona.

DON JUAN GARCA MONTENEGRO.


Por traslacin
del antecesor al arzobispa-

do de Tarragona, tom posesin en 27 de noviembre de 1780, pasando esta iglesia desde la parroquia de Santa Cruz de Madrid,

donde ora cura.

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

163

DON FRAY JOS DE BOLTAS.


Natural do Oran, de
la

regular observan-

San Francisco. de marzo de 1785.


cia de

Tom

posesin en 31

DON FRANCISCO ANTONIO DE LA

DUEA Y CISNEROS.
Por muerte del antecesor le sucedi y tom posesin en 29 de octubre de 1797. Es natural de Yillanueva de la Fuente, y ha sido doctoral de Salamanca.
,

Basta ya de Obispos, y Dios

te

guarde, etc.

CARTA LXXXVL
Noticia de cdices de Cnones y otros manuscritos

muy

notables que se conservan en el ar-

chivo de la iglesia de Urgel.

lTii querido

cho en los
dava
la

Sobre cuanto he correos anteriores qudanle


: ,

hermano

di-

to-

santa iglesia de Urgel otras rique,

zas literarias

que

as
la

por su antigedad co-

mo

por su calidad,

honran no poco. Fntre

16i
ellas es
i

VIAGE LITERARIO

muv conocido en

el

mundo

el

cdi-

ce que posee de coleccin de Cnones. Ape-

nas hay escritor de esta materia que no hable de l,

mas ninguno

da una noticia cabal

de su contenido y de su mrito. Todos copian la descripcin que hizo de l el Arzobispo Pedro de Marca
,

que
la

lo

que yo en,

tiendo es el primero que


a

public

dicien-

do que este cdice se divide en tres partes; en


la 1.
,

contiene los cuatro Concilios gene-

y los nacionales del oriente con los a Africanos en la 2. los de Francia, y en la


rales
;

3.

los de

Espaa

(o).

Es muy de estraar que


vio

este ilustrado escritor que


el

con sus ojos

cdice, hiciese de

l
,

diminuta y equivocada vide en parte alguna y ademas de lo dicho contiene las Decretales desde San Dmaso
,
,

una descripcin tan que cierto ni se di-

hasta San Gregorio Magno. Esta falta suplir la noticia detenida y circunstanciada

que
li-

envi

de
,

lo

contenido en este precioso

bro

(6)

y con ello

me

quedar aqu lugar


,

para proponer algunas reflexiones

sobre las

que ya
la

te

comuniqu hablando
Ripoll.

del cdice de

misma materia en
1."
(a)
(b)

Siempre han sido sospechosas


Vid. Marc. Hisp. col. 25.

los

Ap. nm. XXXIV.

LAS IGLESIAS DE ESPAA.

TO

Cnones por la insercin: l.de los cnones apostlicos declarados como apcrifos por el Papa Gelasia 2. por en el Concilio romano del ao 494.
crticos las colecciones de

la

de las falsas Decretales anteriores

al

Pa-

pa Siricio.

o.

por

la

de los cnones de
al

algunos Concilios anteriores


tros falsos cronicones.

INiceno y Eli-

beritano, inventados en gran parte por nues-

Los sabios

lian califi-

cado
por

el

mrito de las colecciones de Cnones

la

mayor
,

menor

autoridad, y lugar que

lian tenido

en ellas estos tres artculos. Se-

gn esto
juicio

no puede dejar de formarse un


aventajado de
la

muy

pureza de este
Decretal

cdice Urgellense, donde no se halla ninguno

de los cnones apostlicos

ni

al-

guna anterior San Dmaso, ni Concilio que no sea de los ciertos indubitables, y admitidos unnimemente por todos. Este es un
hecho de que cualquiera se puede
por
s

certificar
el
la

mismo

registrando hoja por hoja

cdice, que est entero. Verdades que en

primera hoja se halla

la

carta de

San Clede
et

mente

Papa ad Jacobum fralrem Dni.


et

benediclione corporis

sanguinis Christi

de

ordinatione elericorum. Pero esta es una hoja


suelta que no pertenece
al

cuerpo de

la

co-

leccin

la

cual despus del ndice excer-

66

VIAGE LITERARIO
el

pta canonum, comienza por

Concilio Nice-

no

y sigue

escribiendo rengln seguido


hasta lo que puede
,

los otros

Concilios,

lla-

donde estn marse ltima parte del libro las Decretales de los Papas Dmaso Siricio, Zsimo Bonifacio Celestino Len Hila, ,

rio

Simplicio Simpliciano

Flix, Celasio,

Hormisdas, Yigilio y Gregorio; es decir, los que florecieron desde el ao 560 hasta G04. Parecer estrao que tan libre se halle de monumentos apcrifos un cdice escrito fines del siglo XI, es decir, en un tiempo en que la crtica no habia aun descubierto los vicios y falsedad de varios cnones y epstolas de Papas, que
Anastasio,

Simaco,

eran por consiguiente veneradas y recibidas

como
esto

mas autnticas indubitables. Mas mismo es una prueba de que aun enlas
el siglo Vil,

tonces existian algunos de aquellos cdices


antiguos escritos en

de quienes

pudo sacarse
las

esta copia:

cdices puros sin

aadiduras y corrupcin posterior. Prueba asimismo la santa y loable tenacidad con

que nuestras iglesias hasta


garon admitir
radas,
las otras

el

siglo XII se ne-

colecciones adulte-

que generalmente eran recibidas en otros reinos, gobernndose siempre por la

que formaron sus mayores. Siendo muy de

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

167

notar,

que en un cdice

escrito- verosmil-

mente aqu mismo como se


carcter
,

infiere

de su

nexos y otras circunstancias en tanta proximidad de la Francia, en un tiem-

po en que nada ignorbamos de aquel pas, al cabo de tres siglos largos de sujecin la metrpoli de Narbona y asistencia sus Concilios sin embargo nada se halla en este libro de aquellas novedades y ficciones que no
,

tardaron en creer
tros

y acaso inventaron nueslos

vecinos

y solo contenga

mismos

documentos que contienen

los otros cdices

que se conservan escritos en lo interior de Castilla. Tan grande era el deseo de conservar nuestra

antigua coleccin, y tan cierto es que la tuvimos propia y peculiar nuestra,

cuando aun en los


pias simples
a
,

siglos bajos

en

las

co-

nada se escribi que no sea conforme los ejemplares mas viejos. Y quin debi ser el autor de esta 2.

coleccin? Cuestin curiosa es, y que viene aqu como nacida. Pero han tratado ya
de ello tantos y tan juiciosos literatos, que seria en m una necedad repetir lo ya dicho.

Como
la

viagero

me

toca hacerle observar en

descripcin adjunta de este cdice, que el autor de la coleccin est mostrando de mil

maneras que era Espaol. Porque primera-

i(\S

VIAGE LITERA RIO


,

menle describe todos nuestros Concilios


solo nacionales, sino provinciales

no

tambin,

cuando de las otras naciones solo copia los mas famosos y conocidos, por la importancia de su objeto por
la

concurrencia de

Obispos. As es que ademas del Eliberitano y se hallan el Valentino,, de los Toledanos


,

llerdense, Gerundense, Emeritense, Tarra-

conense, Cesaraugustano y otros celebrados por los Obispos de una sola provincia no congregados para condenar heregias famosas,
,

sino
liar

para

la

reforma de

la

disciplina pecu-

de cada provincia. Cosa que siendo exel

tranjero
nacin.

colector, debiera omitirse v co-

piar en su lugar los de la

misma

clase de su
los

Por otra parte

salta

ojos la

exactitud y puntualidad con que se hallan copiadas las subscripciones enteras de los

Obispos asistentes

los Concilios

Espaoles,

y hasta de los presbteros y diconos y proceres que se hallaron en ellos, siendo as

que en

los extrangeros solo copia los


lo

nom-

bres de ocho diez Obispos por

regular,

y dice: et caiteri siibscripserunt. Lo mismo digo respecto de las actas y sindicas que
se refieren con
lidad y
lios,

mas extensin. Esta puntua-

esmero respecto de nuestros Conciindica en el que form esta coleccin

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

G9

mayor instruccin en orden


sias de

las

cosas

igle-

Espaa, que en las de fuera de ella, y tambin mayor inters en conservar su memoria. Cualquiera de las dos cosas prueba

que

el

autor

era
la

Espaol.

Tampoco debe
las epstolas

omitirse que

mayor parte de
,

decretales que copia

son dirigidas
;

Obis-

pos y Prncipes Espaoles en particular es notable que de San Gregorio Magno solo se
hallen cuatro, las tres dirigidas San Lean-

dro, Arzobispo de Sevilla, y

la

cuarta

al

Hey

Recaredo.
Acerca del tiempo en que se form
nal de esta coleccin
,

el origi-

si

se ha de

poca del ltimo documento


ella,

medir por la que ingiri en

debemos decir que

fu fines del siglo VII.

Las decretales no llegan mas que hasta San Gregorio Magno. De los Concilios el mas moderno es,
ao
si

no

me engao,
,

el

Toledano XVII,

VII del Rey Egica

era

752

ao de
for-

Cristo 694.

Mas

yo no creo que esta regla sea


fijar la

muy

ajustada para

poca en que se

el

cuerpo de esta coleccin, porque bien

pudo suceder que al trabajo del autor principal los amadores de tan sagrado depsito aadiesen los Concilios posteriores conforme se fuesen celebrando.
5.
a

Con

esto

queda lugar para

la

du

la

si

170
ser esta
la

VIAGE LITERARIO

coleccin de San Isidoro Hispa-

lense, que floreci principios de! siglo VII, muri en el ao 656. Indicio de esto es el no
hallarse aqu los cnones apostlicos,
los cincuenta
ni

aun

que Dionisio Exiguo ingiri en su coleccin, los cuales est demostrado que el Santo Doctor tuvo por apcrifos. Verdad es

que no se
ro
,

halla aqu la prefacin de

San

Isido-

cual dicen que se halla en un cdice de Toledo y del Vaticano , mas tampoco se halla
la

contrahecha del otro Isidoro, ni rastro alguno de las mercaderas adulteradas que nos
la

vendi. As que
coleccin
,

misma sinceridad de

esta

y el ser su autor ciertamente


,

Espa-

ol y del siglo VII

inclina Instantemente el

nimo creer que este cdice sea copiado del que form San Isidoro aadido por otra mano
,

anterior al siglo VIII.

Gran bien

se

seguira al pblico

si

en

la

tercera edicin de los Concilios del Cardenal Aguirre (que muy justo fuera que se hiciese

en Espaa) se tuviese presente este cdice Uras en el gellense para la mayor exactitud
,

texto de las actas v cnones

cripciones de los

como en las susObispos. Con un objeto se,

mejante s que se ha enviado Madrid por dos veces este cdice una por Don Andrs de

Simn Pontero

y otra

de orden superior en i

A LAS IGLESIAS DE CSl'AA.

M\

de abril de 1799

al ilustre

seor Don Pedro

Luis Blanco, bibliotecario mayor de S. M.,


para que se confrontase con otros, y pudiera asi formarse una coleccin de los verdaderos

cnones, siendo en ambas notoria la generoque se expuso sidad de este sabio Captulo
,

perder tan precioso libro por


dia resultar la nacin (a).

el

bien que po-

Contiene este ctratar de otros

dice doscientas noventa y dos hojas tiles en

pergamino. Vengamos ahora


Tal es un vol.
siglo
fol.

libros, que los hay aqui respetables.

ms. en pergamino en
la
el

el
ib)

X, que comienza por


compuesta por

exposicin

del Apocalipsi,

presbtero Es-

paol Beato, compaero de San Eterio, Obispo

de Osma, en

la

guerra que hicieron

la

here-

ga de los adoptivos Elipando,

Obispo de To-

ledo, y Flix de Urgel. Parece increble que esta exposicin que digo del Apocalipsi no

impreso, y ande tan desconocida en el orbe desde el siglo VIII en que se escribi. El cdice est lleno de grandes miniaturas de
se hava

psimo dibujo, en que se representan todas las visiones de aquel libro. Su exposicin se
divide en XII libros
sin citar escritor
(a)
(b)
,

escritos con estilo grave

alguno posterior San Isido-

Ap. Ap.

n. n.

XXXV.
XXXV].

17
ro.

VIAGE LITERARIO

Extractar algo de su prefacin


as:

que co-

mienza
bus

Quaedam

quaa diversis lempori-

in veteris

Teslainenli libris prenuncala


et Salvatoris nostri,

sunt de nativilate Domini

secundum

deitatcm

vcl

de

corporatione

ejus, de pasionc

quoque

et niorle,

sivede re-

surreclione, regno alque judicio, pro viribus


scientia3 inumerabilibus libris
,

el

Sanclorum

brevitate ntala, patrum nobilissimorum Qua3 tapauca proferenda (p 11 -) lavi imen non me sed a Sancionan palrum qua)
,

^explnala reperi

hoc libello indita sunl et Jhieronimo, id est firmala bis auctoribus Augustino, Ambrosio, Fulgentio, Gregorio,
,

in

Ticonio, Ihreneo,

Abringio et Isidoro
te

Ha3c ego, Snete paler Elheri,


edificationem sludii fralrum

ptente ob
dicabi
;

tibi

ul

quem consortem

perfruor religionis (ordinis


Bibl. Yct.)

ley Nicols Antonio,

quohajreexposi-

dem faciam
cin sigue
la

et

mei laboris.

esta

que San Gernimo compuso sobre el Profeta Daniel escrita en el mismo tiempo, y adornada con miniaturas semejantes. En un leve cotejo que las circunstancias me* lian permitido hacer be hallado algunas variantes no,

tables.

esto se

debe suponer en todos los cse diga.

dices

aunque no

Lo mismo

se ha de creer de los varios Ira-

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

73

lados que conliene otro vol.


to

fol.

membr.
es

escri-

ao 958

que contiene
publicados

primero los dilodecir


,

gos de San Gregorio


cuatro libros

Magno,
,

los

pero

reunidos los
el

dos ltimos en uno solo, que es aqu

111,

compuesto de 101 captulos:


cuales tiene este epgrafe
:

el

llimo de los

Interrogationes

Pa-

Egipciorum transtulit Martinus


trurn
,

qnets de greeco
,

in latinum

Episcopus

in

monasterio

Dumiensi. Nadie niega que esta ltima obrilla

San Martin Dumiense la cual se aadi la de San Gregorio en este cdice (V. Fabric. Bibl. lalin. V. Martinus), A rengln sees de
,

guido del ltimo captulo se baila

de letras

maysculas gticas esta curiosa noticia del cdice


tias.
:

Explicit lber

JERONTICON. Deo
,

graqui

Ego
liber

Isidorus presbiter humillimus


scripsi
\

hunc
per

usqne ad finem preveni,


Abbalisse
II
feria,

pelitioncm

Gundise
die

sub
ora

era

D.CCCC.LXXVL\

MI Klds.
lio

Nbrs.
,

IIL\ regnante Habdirrahmen , fi-

Muhammcd

nepos Habdalla, anni regni

ejusXXVIImo > Luna quod arabice nunecupatur Almuharram. T me dirs la causa por qu el amanuense dio estos libros de los dilogos de San Gregorio el Magno el ttulo de Jeronticon,
que en ningn escritor es conocido.
tarse aqu

El

aco-

lsanos del reinado de x\bderramen,

174

VIAGE LITERARIO

Rey de Crdoba,
cribi por all
,

indica que

el

cdice se es-

y acaso en alguno de los


,

moGnn-

nasterios dobles

donde

seria

Abadesa
letra

la

disa que aqu suena.


el

A
de

todo lo dicbo sigue en


la

mismo volumen

misma
Dei,

7n no-

mine Dni.
vnostri

incipit

Epstola Salvatoris Dni.


fii

Jesu-Christi

qui

in

Jero-

solimis cecidit, Micaelo ipsam deportabit. Et

inventa est ad portam Efrem per


cerdotis

manus Sa-

nomine Eros. Et ipsam epistolam ad

Erim civilatem directa est ad alium Sacerdotem nomine Leopas. Leopas vero direxit ipsam epistolam ad Cappadociam et tune co;

llecti

sunt

XV

episcopus in
fecerunt in

unum

et tridua-

num jejunium
teris,

vigiliis et

oralio-

nibus insistentes, simulque et omnes presbidiacones,


clerici,
et

omnes

populis,

tam viris, quam mulieribus collecti sunt in unum, el ploraverunt ubi inventa est, et Do-

mino directam

epstola
,

Karissimi fratres au:

dite el aubscultate

etc. Sigue esto


:

Ser-

mo

S.

Augustini Episcopi
charissimi
,

Ver bonus Dns.


cito

fratres

quia

quam

peccator,

peccatum amitlit

parem beatiludinem accipit cum Sanctis Homilicc sex ad monachos Excerpta ex libro instilutionum. Scrmo S.

=
B.

Augustini de concordia fralrum.


Alhanasii Episcopi de Vigiliis.

= Qualiter per

=Sermo

A LAS IGLESIAS DE ESPAA.

475

quinquaginta diebus pasee monacus vilam ducal.

=Sceptra (excerpta) ex libro collationum Patrum con oros traladilos menores y cono,

cidos, anlogos al instituto monacal y escritos

todos en

el

mismo ao 958.

Poseen tambin una buena Biblia dividida en dos voll. fol. max. ms. mediados del siglo

XI

principios del siguiente.

La mayor

parte de los libros sagrados tienen otra divisin de captulos y actual


;

mucho mas

largos que la

en otros se escribe

el texto

seguida-

mente

sin divisin ninguna.


los siglos

De

mas

bajos hay aqu una gran


,

porcin de libros de decretalistas

y varios c-

dices del derecho civil y eclesistico.


ellos

Entre
el tra-

me

parece que no es
et

muy conocido
final

tado de insigniis
xoferralo
cia
,

armis de Bartolom de Sacontiene


la notiet

cuyo epgrafe
:

siguiente

Hune

traciatum de insigniis

armis Dno. Bartholomveo de Saxoferrato, excellentissimo legum Doctore compositum


,

credo non complivisse

publicavit port
,

quem moriem

ejusDnus. Alexander suus gener


llentissimus Doctor
;

legum exce-

cun quo disputavit quee-

stionem primara sub anno Dni.


die
tulo

M.CCC.LVIII,
t-

XX
:

Januarii.

Otro volumen tiene este


super
titulis

Incipil

Summa

Decretalium

eomposita magistro Jo. Hispano. La prefa-

|76

VIAGE LITERARIO
,

cion comienza as: Praacibus sociorum


stantia congruenti, et
strissimi

el

inilu-

mandato Domini F.
filii

A. quondam Rcgis Legionensis


,

ego

Magister Joannes Ispanus


tione
,

Composlellanus na-

ad honorem Sanctm Romanea Ecclesiw,


,

ac studenlium utilitatem Summam super titulis Decretalium aggredior componere super operis
,

imperfectione venia lecloribus postlala.

En
regala

otro vol.

esf

un

Iraladito indito de
lo

Soni emissi, que es

que llama-

mos Somaten. El autor cataln da razn de mismo y de sus escritos en el prologuis to, diciendo: etsi allerum pedem haber cm in
sepulcro, adiscere

quidem vellem
civilatis
et

Igitur

ego Jacobus de Callericio ( Calleyicio), mi-

nimus
none

iurisperitus

Yicensis

nunc

residens in augusta
,

felici civitate

Barchi-

ad glorian et honorem totius curicv cmel pro utilitate totius reipublicev Prinlestis cipatus Catalonice laborem meum dirigo circa
,

processim Soni emissi, qui


lemnissimis
et

esl

altera ex so-

utilissimis

regualiis

Screnissi-

mi Dni.
treugee
vi

noslri Regis
et

quia regualiam processus pacis


solempnitcr

et

satis

comentavi

et

dota-

componendo Directorium meum iam dudum quo componendo satis prolixe publicalum ti v et jdenius quam polui materias pc lraclavi,
,

LAS IGLESIAS DE ESPAA.


,

177

meas oslcndcndo proul facer consueverunt paires in prima filia dotanda el in primo mavires
,

trimonio collocanda; ideirco, ele

La obra

consta de ocho captulos dubios. El autor es


del siglo

porque he querido decir todo esto para que se aprovechen de ello los que con el tiempo piensen en publiy

XV

Cataln; motivo

car

la

Biblioteca de escritores de este Principado.

De
sez,

cdices litrgicos hay aqu grande esca-

que cada paso me obliga lamentar los males que las guerras ocasionan los paises limtrofes. Ningn breviario se conserva de esta iglesia de los antiguos mss. Uno hay impreso en Venecia en 1487 y dos mas del si,

glo

XVI

con uno dos rituales prximos

la

reforma de San Pi V: reliquias postreras de


la

libertad de nuestras iglesias en el particu-

lar.
fol.

De
y

misales solo

se halla

uno MS.

en

con gran lujo; ddiva hecha la iglesia por el Obispo Galcern de Villanova en 1596, como consta de la escritura que para ello se hizo en la cual pinta este cdice con todas las
,

seales que hoy conserva.


sin

Llmale mixtum,

duda porque al orden romano dla liturgia, conservando su derecho aadi gran variedad
,

de oraciones, kyries, gloria, tractos y graduales propios, y algunas prcticas ceremoniales,


y

digamos representaciones religiosas en


T. XI.

los

12

,)78

YIAGE LITERARIO

Inocentes, Semana Santa, dias de Navidad, dije con mas ostenPascua , etc. De esto ya Vique. Despus de esto sin en las cartas de consueta en fol. vit. ms. va no hay sino una donde segn la costumbre se , del siglo los oficios eclesisconserva todo el orden de iglesia. Liconforme lo practicaba esta

XV

ticos

al

enriquecido notablebro precioso con que he Trabajo oculto y mente mis legajos litrgicos. pero til y agradable no conocido por ahora Dios. El te pblico algn dia, dndolo
;

guarde, etc., Urgel.etc.

179

APNDICE

DE DOCUMENTOS.
1.

Acta consecrationis ccclesice S.

Stephani de Olius, anno

MLX'IX (Vid.

pg,

4)

Ex

autogr. in arch.

eccl.

Celsonen.

In

era millesima centesima sptima decima, ab Incarnatio-

ne nostri redemptoris crona millesima septuagsima nona, de Adventu Domini ebdomada ultima , ante Nativitatem Domini dic quinta, per beatissimi apostoli Thomse veneranda sollempnia, orante ac suplicante domno venerabili, et gloriosissimo ac illustrissimo consule Urgellitano et marchio' ni Ermengaudo admodum clarissimo in orbe terrarum toto, una de curia illius nonnullis famosissimis viris cum eo, necnon et capellano Ermengaudo illius equvoco (a) et Guilaberlo Esclua nato, venit domnus Bernardus sanctse Urgellensis ecclesia? episcopus, katholice et non symoniace in episcopali honore intronizatus, et papa romano apud Romam honorifice ac strenue signatus etunctus, in castellum Olivis, veneruntque multitudo copiosa cum eo innumerabilium virorum clericorum seu laicorum. Et ad'uerunt ibi et multi nobiles viri, videlicet, domnus Petrus Guilermi Arnallus Ermemiri, Miroque Ermemiri, et Bernardus Gerberti, Reimundique Mironis, et Guilelmus Companni, et Reimundus Sendredi, qui erat probus clericus illius loci, o* mnesquc illius vicini et conparroechiani, quorunt nomina perlonga fuerant adnolari. Qui omnes unanimiler oraverunt, importunisque precibus illum exoraverunt quatinus sanctifica, ,

(a)

id est

eiusdem nominis.

|8Q
retur ct

APNDICE
consccrarctur
,

abMotemplum
et

in

honore sancti martiris

Deum timentibiw Stphani inibi cedificatum, atque fundapro anim'arum suarum remedio foret grave onus, lamen mento constructum. Et lcet illi hominunf, el obsecratiombus precibus tantorum proborum misericordiam quam ohm devictus, etcoactus, etrecoluit Deus illo non parva valitudine detensibi fecerat omnipotens sancti martiris sui Stphani intercetus et pene exanimatus, quomodo eius inlerventu meruit tune evadere
ab
illis

ab alus fidelibus

sionibus

et

censuram
no Deo

justae ultionis,

su gratissim sponte, uteunque

consccravit ac dedicavit Domimelius quvit, religiosissime


,

jam suSancloque su<rmartiri Stephano templum pulcro ac firmiter inibi pralibalum a fidelibus hominibus prenominati sanctissim testis editum in honore ac ditione aqu benedicta et sanctifixpisti Stphani. Qui postquam
cata

terum

et omne pavimenest, abluit parietes templi, insignivit omne templum unctione xpitum et inlrinsecus consecravit intus do sancssima smatis- sanctificavit, et quod splendet ac pollet in honore maraltara , unum sursum tenelque primatum totius asili et altiris xpisti Stphani, confesione in honore sanctissim glonodeorsum in

utmos

'

et Snela? Mari* matris Dosissimique Sepulchri Domini peraclis ut mos et ordo exigit, cunds premini. Etrite mysteriis et sanctificatis ac delibulis aris sents scenophegie unctioneque xpismalis, et intra snela altara piefusionc recondilis, et proprio gnoribus sanclorum sanctisque reliquiis ac super ars impositis, cohopertoriisque
, . , ,

sigillo

sigalis
ct

indutis
et

patrum docet ut ordo kalhoKcorum sanctorumque


exigit,

mos

ac

norma

cunds

iiegotiis

eiusdem

re

compe-

tentibus

consumalis,

digne, ac laudabiliter, et pleniter celebratis , et dem pontifex jam suprafatus cecinit Missam

martiris xpisti Stphani, el supra memralo altare sanctissim Evangelium, fecit isdem ad eadem Missam, post lectum popuhvm, et per hanc nresul verbum in ecclesia ad condotavit atque refirmavit scripluram dotis restauravit ? et prenotata altaria, ab illo ad prelibatam ecclesiam el ad omnia quaecumque nuper conscrala et sanctificata, cuneta
,

feminis fuerunt illis olim a quibuscumque hominibus vel potentialiter collala, et traoblata, vel hucusque votive ac
dila
illis

rebus quibus fruebatur ecclesia


vel

illa

necnon

el illa
sibi

qme

injnste

quocumque modo hucusque

fuerant

181 DOC l MEMOS. ublata. Tune lemporis possidebat pienuminala ecclesia lerciam partem ex omni dcimo quodqumquc ullo modo exiit, ab omni parrcechia sua, de pane el vino, et carne, de lana, cannaboque ac legumine et ex mnibus causis et lino undecunque debet dcimum exire. Et simili modo utebatur tercia parte ex omni dccimo de cunctis molendinis, quae intra parroachiam illius sunl; et fruebatur mnibus primiciis, et oblacionibus cunctorum idelium, vivorum ac mortuomm et uno molendino in csale quod vocatur Alzalichamas, propter oleum ad illuminanda altara, et duobus alus molendinis in csale quod dicilur Picamola, el multis pecis vinearum imiliter pro illuminandis altariis ac terrarum separatim multis in locis posilis. Haec omnia prememorata et ea quae non sunt presenti in pagina nominatim expressa quae lamen sui juris sunt, aut prescriptis
DE
,

fuerunl reddidil ac reisdem episcopus Bernardus prefatae eeclesiae et prescriptis altaribus omnino perpetualiter ad habendum sicut in sacris kanonibus continelur. Et insuper adiecitac deditprefate eeclesia3, prenominatisque altaribus, cum assensu et animo suprafali egreg-ii consulis Ermeng-audiy pro cimiterio lotum in eircuttu illius ecclesise, quantum intra XXX passos peduum continetur, excepto ab illa
dtaribus tradita
,
,

quocumque modo

stauravit

et codolavit

clima, qua castellum consistit. Et subjugavit illi ecclesiaB ac dedit omnes ecclesias , quae sunt aut erunt in omni dicesi sua: id est ecclesiam Sancti Jusli de Jovale, et ecclesiam Sancti Michahelis de Campo, et ecclesiam Sancti Johannis, et ecclesiam Sancli Pelri de Cerco , et ecclesiam Sancti Ermengaudi, et ecclesiam Sanctse Marice de Sussiads el
,

ecclesiam Sanctae Fidis de Anseresa, et cuneta omnia, quse-

cumque

adquisivit in die dedicalionis illius


ibi

vel

amodo

et

fidelbus oblata erunt, ibi dedit ac condotavit et propria cnfirmavit manu. Et non solum illos, qui in preteritis temporibus obtulerunt Domino Deo et pre, ,

usque in eternum

atae ecclesiae

animarum suarum sua dona, verum insuper generaliter omnes homines quicunque ibi aliquid optulerunt quod ad laudem et supplementum sanetse
pro remedio
, ,

ecclesiae ieri possil in futuris

temporibus, benedixit, ac signavit, et auctoritate apostolorum Petri et Pauli cunclis ne*


,

xibus peccatorum suorum absolvit et Christo Domino sai> ctisque suis illos suis precibus coniendavit, quatinus ab O'

APNDICE Deo benedictionem eternam accipere mereantur, atque cum sanctis mnibus sine fine letentur. Et contra
1

82

mnipotenl.i

illos, qui instinclu diablico persuasi, aut accensi , aliquid de supra memoralis rebus, aut in futuro ibi collatis inde tulerint, aut auferre quoqunque inde modo temptaverint aut consenserint, aut fautores vel patratores extiterint huius criminis, secundum kannonicas sanctiones maledixit, et dampnavit, et coetu christianorum disjunxit, et liminibus sanetne Dei ecclesise sequestravit et cum Anania et Saphira coniunexit, et insuper anathematis gladio eos percussil ac vinculo excomunicationis innodavit, doee adplenam satisfactionem humiiiler et non superbe venirent et perficerent illam, sicut habelur et continetur in sacris kannonibus patribus sanctis statulam et scriptam atque plurimis in Conciliis laudatam, et officiosissime confirmatam, cunclisque posteris in futuro tradilam.=Bernardus acsi indignus grati Dei Episcopus-J-.=Ermengaudus Dei grati Comes-j-.=Sig-fnum Guilelmi Isarni.=:Sig-j-num Arnalli Baronis.=Sig-j-num
, ,

Esclue.=Sig"fnum Petri Guilelmi. =Sig-{-num ArErmemiri.=Sig-j-num IVfironis Ermemiri.=Sig' *num Reimundi Mironis.=Sig-J-num Guilelmi Companni.=Sig-j-num Poncii Ermemiri.=Lator legis ac juris Ermengaudus hanc scripsit loco scriptoris, et hoefimpressit signum vice
Guilaberti
nalli
-

judiis in die

annoque

prefixo.

II.

Evacuatio Ermengaudi Comitis


Marios, atino

Urgcllensis

de

Castris B.

MLXXX (Vid.

pg.

6).

Ex

autogr. in arch.

eccl. Urgell.

.nno Domininostri Jesu Chrisli post M.LXXX, era millessima centessima XVIII , indiclione lili. mnibus universaliter absque dubio sit notum morlalibus quatenus ipso in tempore, quo praesul Guillermus suorum manu persecutorum
,

A,

est

inleremtus,

istius

anlislis

domni Bcrnardi antecessor,

uti sbito

ad Beata? Marise cannonicorum colleclionem Co-

distulisset, suplex eos humideprecans, ut universorum kastrorum potestatem praedictffl malris Domini sme subicerout ditioni atque traderent f
liter
,

mes Ermengaudus venirc non

483 DOCE MEMOS. eque ipse alicuius poteslatis vim eisdem in kastris vel requia eliquo ti honore Beata? Mari* presumeret retiere unquam habuit. Sed idcirco praeque habere debebat nec fatam kastrorum potestatem a cannonicis petebat, ut eorum
DE
, ,

exemplo totius consulatus comitatus reliqui proceres reliqua sibi subicerent atque traderent kastella. Qua petilione Comitis Sancte Mari Cannonici audit, sibi fecere ut vc~ supra dixi, luit. Tali enim pacto, uti kastellis aliorum, ut
,

prsephatus Comes adeptis statim potestatem illam, ab eisdem cannonicis kaslellorum Sanctae Mari* adquisitam, omnino dimitteret. His ila ordine gestis, et Comes potestatem de kastellis , quam acceperat cannonicis ut superius penitus dimisit et confirmavit , ut nec ipse , vel ex dixi
, , , ,

persona submissa, numquam amplius ipsam de supra dictis kastris potestatem ex toto relictam sibi prresumeret vendicare. Facta est enim hsec cartula X. kals. novembris , anno XXI, reinante Philippo Franchorum Rege.
eius proienie
aliquis,

sive aliqua

in

vice

illius

Suprafatus

Comes Ermengaudus
et

et

hanc componere praeconfirmare praece-

cepil scribturam,

testibus

legilimis

pit.=Sigfnum Mironis Vicecomitis.=Sigt num Arnalli Dachonis.=Sigfnum Brocardi Guillermi.=Sigf num Petri Uzalardi.=Sitnum Bernardi Trasvarii.=Si^fnum Guillermi Arqui nalli. =Ermengaudes Comesf.=Guilaberlus scolasticus cartulam evacuationis rogatus dictavi, et dictando lauhanc davi.=01ivae Sacerdos qui hanc cartulam rog-atus scribsit die et annofquo supra.
,

III.

Charla restitutionis

factce ecclesice

Cardonensi Fulchonc
(Vid. pg-. 19).

episcopo Urgellensi, anno

MXCVI

Ex

autogr. inarch. abbat. Eccl. Cardonen. n. 57.

Jtaleat cunctis hominibus prsesentibus atque uturis, quod Fulcho episcopus Urg-ellensis idemque Vicecomes Cardo,
,

sancti Jacobi, qui intra ecclesiam sancti Vincentii Cardonensis situs est. Hoc aulem mansum est in termino Cardone in locum quem vocant For-

nensis

accepit

unum mansum
,

neis;

APNDICE quod Guillehnus abbus S. Viuceut ad luminaria Sancli Jaeobi dimissit. Hoc mansum prsediclus episcopus ir>
expendit.idcircoemendat proscripto sancto Jacobo ad laminare scilicet eius, hoc quod idem episcopus habet in .molendinis Cardesnarii, qui sunt siti in locum, quem vocant -Biudasacs medielatem scilicet eorum cum suis aqualibus afrontationibus, ac pcrnenis, ut semper habeantur et el teneanlur ad honorem Sancti Jaeobi, et ad lumen eius, quousque idem episcopus aliud melius mansum pro hoc proscripto manso , quod acepit, reddat. Partem vero horum molendinorum habeat Sanctus Jacobus sine ullo querelante. Si quis vero contra hanc scripturam, furioso ore adveniens, inquielationem aliquam admovere voluerit, anathemati subiaceat, ac demum in triplo componat. Actumesthsec scriplura VIL kal. julii anno XXXVI. regni Philipi regis.=Fulchone gra. Dei Urgellensis episcopus ,-J-qui hanc scripturam emendationis facer precepi et testes firmare rogavi.=Sig-{num Guillelmus Bernardi.;=Sig-j-num Arnallus Guillelmi.= Sig-j-num Ermengaudi Mironis.=Sig*j-num Guillelmi Pelri. Bernardus Diachonus, qui hoc scripsi, cum litteris rasis et emendalis secunda linea", dieet anno-j-quo supra.
re propia
:

184

,-

IV.
lnstitutio confratice in ecclesia S.

nem Episcopum

Urgellensem anno

Mar ice Lilitensi per S. OdoMC. (Vid. pg\ 31).


eccl. rgell.

Ex
J\nno

autogr. in arch.

millesimo centesimo trabeationis Christi


,

era l.C.

epaela VIL, quintoque concur^ rente, die V. idus februarii conveniente Presule nobilissimo vencrabilique domino Otoe Snete sedis Urgellitane, convenit etiam non mnima agregatio fidelium in Christi nomine coadnala ad ecclesiam Snete Dei genitricis Marie que videtur esse fundata in valle Lilitense. Videns autem idem Pontitex
VIII.
,

XXXVIII. lndictione

multdrum virorum diversi generis


sia adesse presenliam
in
,

et etalis in prelibata eccle,

providensque futurum eandem Ecclesiam altiori gradu et honore Chriut placuit animo illius slo eiusque genilriee subliman qualenus doipsius K.cK's'ue adiutor et operalor existerel
saniori consilio fultus
,
;

DE DOCUMENTOS.

185

Dei supra petra firmiori fundatam turriSus frmissimis premuniret ut ab omnipotent Deo relributionem in fuluro exanime pro eollalo servilio inven iref. Igitur ego prelibatus Romane ecclesie exempla sequens in Dei elerni Pontifex nomine, rogatus proinde ab habilatoribus prefati loci sciliGuillelmo Bernardi Priore , aliisque fratrib*is eodem in cet loco degenlibus conslituo ut mnibus annis se omnes coadunantes in ecclesia prescripta, faciant, el peragatur karitas, que vulgo dicitur fraterna et per quodque annum donet unusquisque fialrum, in vigilia altaris agenda, candelam
, , , ,

mu ni

Ainam.

vero inter elemosinam et cibum quem karicomea* efit, donent singuli sextarium frumenti, et sextarium ordei et cannatam d. de vino missamque pro fidelibus defunctis cantare faciant. Etpostea simul mnibus comedentes, cum gaudio adpropria re-vertanlur. Si, quid autem residuum fuerit in pane et vino, ir constructione eius,

Demum

tative simul

Et ego supradictus Ponlifex mnibus Joci remaneat quiin hac fraternitateuerint, de minimis peccalis, unde medietatem indulgeo et promitto penitentiam acceperint me pro mnibus ipsis fratribus vivis ac defunctis per unumquodque annum missam unam celebraturum. Unusquisque autem de fratexnitale quando aliquis defunctus fuerit, missam omnesque ad sepulturam fratris conpro eo cantare faciat veniant et oblationes. suas pro eius anima Chrislo pfferant. Qui vero nostris monitis paruerint et ad iam dicam fratriam se immitere studuerint sicut diximus de minimis peccatis, unde penitentiam tenent, medietatem indulg-eo. De octo vero si penitentiam ex nullo horum apcepeviciis criminalibus similiter ex medietate sit a Deo absolutus. rit Oto acsi indig-nus Episcopus j* Subsequuntur nomina confratrum. Datum per manus Guillelmi notarii monachi proles
.

dem

istis,

quondam
eerte

Arnalli

die et

anno

-f

prefixo, scilicet

XXX

(s?c:

XXXX)

regni Philippi Regis.

8(>

APNDICE

Decretum indulgentiarum S. se editum (Vid. pg\ 5).

Odone Epiacopo Urgellen-

Ex arch.
vJuoniam uncuique
leo

eccl. Urgell.

pasfori super proprias oves

ne

illius

dilacerentur morsibus, qui

secundum apostolum Petrum

sicut

ubique

circuit quserens

quem
;

devoret

invigilandum

summopere atque sludendum esl idcirco Oddo divina operante clemenlia Urgellitanorum Episcopus, videns pastoralem se adeptum curam esse, rursumque eognoscens prselibalum
inimicum suas undique multis modis prreripere atque subtrahere oves, facto conventu in sui Sede Archidiachonorum, omniumque Canonicorum Abbalum, coeterorumque fere suae
,

parrochise sapientiorum clericorum


dictae sui

excogitavit qualiter prse-

oves a diaboli laqueis suas liberare valerent animas, et ad elernitatis lucem, quce Christus est pervenire. Tndem hsec placuit sententia divino inspirante nutu sibi quatenus cceterisque secum in hoc persistentibus consilio ad illorum animarum ereplionem ne ulterius inler inimicas remanerenl manus singuli quique omnium peccatorum suorum ab ipsa sui nalivitate usque in presentem diem commissorum veram facerent conessionem, veramque acciperent et pro poenitenliam. Dehinc pro acepta vera poenitentia unusquisque ex statuit ut illorum suslcntatione fragilitatis suis parroechianis secundum sui possibilitatcm ad instauralionem Beata} Mariae Sedalis Eclesise, qua? pene fracta videvatur, darent de suis rebus in unoquoque anno secundum quod fuerint; qui vero pauperiores sunt, saltim unum manchoncm darent. Ipse aulcm Ponlifex illis, qui ut supra diximus ver de propriis culpis confessi fuerint vereque poenituerinl, et ad Ecclesiam restaurandam ex suis bonis dederint, confisus Dei misericordia indulgct duas partes illius ex parte Dei poenilentiai, quam corporalitor facturi erant Omnipotentis et B. Mariae Beatique Petri Apostolorum Prin, ,
, , , , , ,

cpis

cuius vicem cuncti tenent sacerdotes in Ecclesia

prse-

cipue tamen Pontifices. Sub hac vero condilione ut unusquisque in unoquoque anno veram conessionem facer, et

abillicilis,

quantum
ita

DE DOCUMENTOS. potuerit Deo juvante,

187
se

sludeat cu-

stodire.

His igitur
hostis

de duabus parlibus peractis

ne antiquus

humani gcneris invidus aliquem in prcetaxatis subjeclis reperiret adilum et omnimodc suis excluderetur finibus, iterum slaluit ad honorem Dei el ad illorum anima,

rum salutem
sub uno
Fitualis

et

prcediclce

Ecclesise restaurationein

ut

qui

patrc spirituali dcgcbant, vinculo

fraternitatis spi-

ac unusquisque proeatse Ecclesise resextarium frumcnti vel unam eminam cumulatam frumcnli, etaliam sigile et unam kannatam plenam puro vino daret, et essenl soluti secundum praedictum modum de terta residua parte poenitentiae corporalis; et smul omnes hii qui in hac fraternitatis junctione juncti fuerint, in festivitate Beati Ermeng-audi apud Sedem convenirent, qualemis in sequenti die pralibatus Antisles Missam pro salule vivorum atque defunctorum in hac societate commancnlium caneret. Stafuitque nt unusquisque Sacerdos sui episcopatus simili modo pro prcedictorum animarum vivorum scilicet atque defunctorum salute Missam

nectercntur

lormalionem

unum

eelebrarent.

VI.

Oficium in festo S, Odonis (Vid. pg. 39).

Ex

Breviar. Ecclce.

Urgellen. tip. ed.

Venetiis 4487.

r\.D vesp. aa. Jussa Dei. Ps. de

feria. =Capit.

Oplavi

et

da-

tus est mihi sensus, et invocavi etc.=R).

Ad tumulum

Patris-

Hymnus.

Paage lingua

g-loriosi

PraBsulis officium

Et patroni virluosi

Decanta preconium
Ut implores eius prece Christi patrocinium.
Hic virtute charitatis

Fervens ex sublimium
Stirpc natus caslitatis

188

ftiDfflE

Exemplar humilium

Norma

factus vanitatis

Gontempsit vesligiam.
Urgellensis civitatis

Prasul hic egregius Fit amator sanctitalis Et virtutum clarius


Scribens

dogma

veritatis

Atque morum sepius.


Fulget in hoc sanctitudo

Cum

clara scientia

Et virtutum magnitudo Cum grandi clementia Quod signorum multitudo


Mostrat in Ecclesia.

Magne Deus pietatis Rex Christusregnanlium Hunc locavit cum beatis


*

In regno cseleslium

Quem
Alme

roget ut nobis gratis


in

Se donet

prsemium.

laudes Trinitati

Resonemus jugiler Hac eiusdem unitali


Psallamus concorditer Quse cselesli crvitati Junxit hunc feliciter. Amen.

^.Amavit. =in Evangelio aa. =0do, Snete Pater cui plaudit regia maler, prolem natum de sydere solem nobis Oro. Omnipolens Deus, consilia, media genitrice Maria.
j

conl'essorem tuum, atque qui in regno concede nobis qusesumus per omnipontificem glorificasti potenliam maiestatis tuse , ut eius merilis et praecibus ad gloAd comriam indeficientis vita? pervenire valeamus. Per. pletor. Cap. Optavi.=^l/7a. Ad patris tumul um. =Capi. Et letalus suin in mnibus quoniam antecedebat me ista sapienglorias tuce B.
:

Odonem

tia et

nus.
V.

ignorabam quoniam omnium bonorummaterest.:=/ft/mbinoe ultimce strophee ex hymno Vspero Oro. Ut supra. Sacerdos Dei.=^a. Virginitas. In die. Invitatorium. Laudemus regem lucemque dierum:

Magne Deus

O-iiem

DE DOC T MEMOS. venerandas Odo diloxil peclore tolo,


Hym.ms.

189

Od

confessor Domini beatus

Primae professor militaris slalus Tndem possesor gradus prsRsulatus


Sit interccssor,

Genere clarus

fuit

mansuetus

Lapsis ignarus, gratia reptetus Populis charus, in affatu la?lus


Vita praeclarus.

Signa testantur titulum virtulis Morbi fugan tur muere salutis Cceci laelantur sermo mutis ut
Claudi curantur.

Odas Odoni dantes gratulemur Musici toni ut dono laetemur

'

Superni boni laude gloriemur Tanli Patroni. Det Genitori -laudes hic canoras Jubilus chori pariterquo sonoras Det redemptori itidem decoras
Consolatori.

Amen.
pater Odo despiciepremebas Eccleslam
:

In
bas
;

i. Noct.

aa. Florentem
cceli

mundum
virtute

maurorum rabiem

confessor.=Aa. Ne nos damionum premat in domibus Babylonis, nos coninfaustum legionis eripe regnum felicis condiflicln pater tionis.=yl/7a. Nil habuit proprium pater Odo despiciendo, divitias fidei mundi sub luce vivendo delitias cceli et eas mente colendo.=V. Amavit.=V. Justum.=Jncipit vita S. Odonis confessoris Christi. Secuntur 9 lects. de vita eius, excepta 7 que tantum est de Evang. Sint lumbi cum Omelia S. Grefjorii Papm , omnes ut in Sanctorah Ecclce. Barchinonen.=. i. Hodierna solemnitas Odonis reditu memoriam revocat. ft). Quia sacri praesulis- celebratur transitus omnis. f. Luce so-r lemni gratnlemur laude perhenni. Quia. t). 2. Ad tumulum Patris venit eger lipis subaclis. Pallaris oris Odonem clamat mnibus horis. f. Quem vita spspitem cognoveratsentit ad
, ,

Christi sub librtale regebas. Ps. de com.

190
opem.

Pallaris. \ 3. refugit labemConsolator curis fuit et defensio juris. jh Jam fruitur toto voto, livore ments remoto. Consolator. =In 2. Noct. aa. mundo mente remotus pro patre jusie in coelo totus justrtiam coluit.=yta. Non fuit in mundo seu quem movet sprevit enim florem mundi, populique faauster arundo voTe.m.=Aa. Mundi lucerna succensus luce superna, lucis ad augmentum gemnaverat Odo talentum: propter hos a,
, , ;

APNDICE Militiae tndem subhabitu

ctus

mnibus omnia factus.=r^. 4. Dum die quadam janL tor accenderet palam. Prsefuit amonitus coelestis igneus globus. V. Involvens lumen luminosum reddens accumen. Prsefuil.=f. 5. Montes Pirineos fama transcendit augustos PraBsulis Odonis huius occidua regonis. f. Jam prsece nituntu claudi quoque muti loquuntur. Praesulis. r). 6. Extrema men* sis die, dum Sol finem sitiladire. Superno throno sanctorum colitur Odo. f.. Urgelli praeses ecclesise iat almus superstes. Superno. In 3. Noct. aa. De mirabilibus patris bona fama volando jam mare jam trras implet populis recitando. =Afa. Affectus ments fuit in fidei tegumentis composuit
fuit

ments in deitate siaium. =aa. Pes claudis, oculus ccecis, sic se dedit Omnipocibus esurienti: nil tenuit proprium tenti.=R). 7. Qui mundo caslus submerseras Doemonis fa_ stus. Alme pastor pie, fac nos socare Mariae. Quos Adas cul:

pa irruitmorte perusta. Alme.=$\ 8. O quanta gloria, quantvirlute reclina marmreo condita: Refulget reglo tota. f.
Cui lux crat et cui luce praeerat. Refulget. =r). 9. Flagrat virgultum sacro spiramine cultum. Terris absque patre praedives in coelo regnat cum matre. f. Ut cedrus crescit, virtus. que putrescere nescit. Tefris. Verbctta. Applausus hodie tantus fertur adcthera.=Gaudent cceli novum sydus qui vehia tur ad sydera.=Mira dantur atque fantur insignia. =Coeci visurgunt claudi grandi victoria. =Tua prece, pastor, denl ergo sic locemur in gloria. =Ubi mira parte fuerit cum virgine eximia regnat cum matre. Ps. Te Teum.=/n laudibus aa. Jussa Dei summi sanctus fuit Odo secutus jamque psallit per eum claudus , loquitur quoque mutus.= 4a. Ad patris tumulum venit eger ab orbe remoto: orat opem votis, et sanat eum pius Odo.=^;7a. Nec mundo fallens , nec mundi gloria psallens: abslulit Odoni gaudia vera bom.= Aa. Quem Deilas fovit nec mundi gloria novit ; in coelo mente
,

fuit

amando Dcum.=Aa.

Virginitas ments et carnis

eum

DE
decorabat, et
pfavi.
fidci

DOCUMENTOS.

penis illum supcr asir laudabat. Cap.

0-

Hymnus.
Jcsu redemptor omnium Perpes corona praesulum Magnficat egregium

Odoncm

cleri

speculum

Solis fruens obsequio

Dum
O

servit apostlico

Pondus commendat radio


Evectori mirifico.
res stupendaccelitus

Lingua nova perducitur


Et arefacta penitus

Manus

illsesa redditur.

Gaudet huius insigniis Alma mater Ecclesia


Cuius pollens reliquiis Exultet hic eximia.
Sit Trinitati jugiter

Laus salus individua


3

Qure nos locet finaliter In requie perpetua. Amen.

$.

Sacerdos.=J>i Evangelio aa.


:

lux pontificum

de-

cus' occidua? regionis rspice defectus humana- conditionis: nos virtute Dei trahe de manibus cabulonis. Oro ut supra.

Ad Primara et per omnes horas ace. de Laudibus.=Cap. Et laBtatus sum in mnibus etc. =Ccetera de com. confessor.= Christe. Quem super astra modo, sociat sanctissimus f. de Odo. f. Sacerdos. Oro. ut supra.=Ad Terciam Capit. Optavi Sextam Capit. et datus. etc. r$. et ff. de com. confess.=Ad
speciem dilexi illam et proposui etc.=^d! Nonam Capit. Et letatus sum in mnibus. Catera de comm. conf.=Ad vesperas ace. de Laudibus. Ps. de comm. conf.= $ 9. In Evangelio aa. Capit. Optavi.=ifymnws ut supra. Odo pater super astra sedens in luce beata juslis atque piis

Super salutem

et

justa pietate parata:


cata.

nos duc ad summi regni loca glorifiMagnficat. Oro. ut supra.=Ad completor ut supra. Ps.

92

APNDICE

VIL
Vita et miracula Sancti

Odonis Episcopi Urgellensis. (Vid.


Barcin,
180.

pg.40).

Ex

Sanctorali

eccl.

fol.

admiranda? sanctitatis sanctissimus Odo de claro genere comitaluum Palariensium, et glorioso sanguine Barchinonensium el magnanimorum Aquitanise Comitum et Urgellensium prosapiam ducens. Ipse vero nobilitate generis, nobilitate vilae et morum, ornamento virtulum decouit vir itaque

vero adolescenlulus esset generosis parentibus Arlallo, patre suo Pallariensium Comit et matre sua Luciana literis ad erudiendum Iraditus est. Illic vero indicium futuras strenuitatis in eo aperuit. Quadam etenim honestatis forma decoratus se virtutum amatorem ad virtutum fastigia ascender ostendit. Decorem siquidem probitatis mnibus pretendens qui quidem dux et magisler viam probitatis et bonorum morum mnibus presignabat. Talem quippe Bealus Odo se exhibebat in claritate morum et generositate vitce ul quadam excelentia virtutum omnes praecederet. Cum vero et jam ad virile robur in se animi magnitudine ostenderet juvenilem perveniret etatem parentibus suis militarem habitum nduens militise cingulo accinctus est; quod vehementer respueret nisi in comitatu et honore parentum justitia quo-

raban

Cum

suas amitere vires et in loco justitia? injustitiam regnare videret perversitas et etiam violatorum ecclesise furentium in ecclesiam et in filios ecclesise regnum ecclesise disipantium et pauperes deprimentium ad justicia? excelenliam defendendam et ecclesise libertatem tuendam et decus ecclesise retinendum et inimicos justitia; in virtute Dei impugnandos illum arma sumere coegit. Accidit autem eo tempore quod quidam qui Urgellensi Ecclesise prseerat Episcopus gravissimo languore detinebalur ipse vero considerans gravilalem suse infirmitatis fulurse mortis prsenuntiam et suam in episcopatu consecrationem canonibus deviam, advocato fratrum et populi conventu coram mnibus Episcopi ofTicium et honorem et nomen deseruit. De honore vero patrimonii sui ecclesiam Sedis Urgellensis magnifke ditavit. Illo denique defuncto ad electionem Episcopi clerus et populus et smales
,
,

dammodo

DE D0CU1EM0S.

103

viri et Comits Pallariensium ol Urgellcnsis ct omne vulgus promiscui sexus convolant, desdorantes babero talem qui ingwetur eisdem oficio patris. Magnates autem viri et Comits et snior et major et melior pars eleri consilium de elee r so habuerunt. Tndem ])rovidentes boctione Episeopi et magna? generositatis donem juvenem era na? indolis tum, licet in mililari conversaretur habitu, ciusdom Ecolesia? Archidiaconum in electionem eras liona inlentione animi anhelantes, eum Urg-ellensi Sedi preese et prodesse exoptabntj omnes in beatum donem honestuEm et laudabilem viuhipo esfderio anhelabanl rclinenlcm et conlradicentem ac se indgnubi proelamanlem rapiunt sibique in pastorem eligunt, laudatur scribere <'in> electio, applaudit ei ut roverendissimo palri elerus el popules. Oiuedam anlem pars eleri cui quodatnodo gravis eral suamagnanimitaa, eteius semper eminens nobilas suo timore seu misericordia satis favebant, nec contradicebant eleclioni eius. Quod senticns mira? providencie bealns Udo semper unitalis concordiam et dileetinnem semper diligens nec unquam vera unilate devians nulli iinquam se oncrosurn esse volens ad civitatem Elvernia? qua Claromontis vocalur, profectus est, ubi tune celebrabat concilium venerabilis et beata? memorise' Paj)a Urbanus secundus in cuius manii electionem positam dimissit do. Audiens autem pater Urbanus tanta? honestatis virum Odonem et laudabilem eius vifam iilum Roma? ir pra?cipit cui ille oblemperans Papa Urbano et ab omni romana curia honorifice susceptus est. In tola vero hebdmada qua? est ante solemnitacm Paschalcm ad oficium Missa? quam beatus celebravit Urbanus diaconalus oficium idem Sanctus Odo adeo devote peregit ul ab mnibus laudaretur. Doinde vero in Sabbato Presbyler ordinatur. In die vero Pascha? in Episcopum conseeratur post aliquantos dies beato Papa Urbano benediclione suscepla eum omni romana? curia? grada pra?clarissimus Udo remeavit ad propria. Ouanto aplausu, gandi animi laititia suscipitur Episcopus Odo, quanto studio, quanta devotione se lotum devovit l)eo et in virtute Spi_ ritus Sancti proposuit se et ecelesiam sibi comissam refere, Erat enim vir prudens etsimplex, affabilis alloquio , amai 1

1 1

i I

aspectu teinperantia clarus , perpetua? castitatis custos eimagisler. Erat siquidem templum delectabile Spiritus Sancti speciosus thalamus virtulum, mansio autem reg-s seterbilis
,

T.

XI.

J3

491
ni
,

APKMHCE
aimiarium

verbi Dei generosilatem acU-ruam temporali generositati preponens , tolus in misericordia, totus in linihil proprium sibi relinons totum se et sua berali largitale
,

mnibus tam indigcnis quam advens

exbibeb.it

etcum qua-

dam

admirabili bilaritatc pra?clari vu!lus cccleslein kdiliam

animi in dando suse largilatis dona prasignans sincera? ments liberalem inlentionem ostendebant. Cum vero beatissimus confessor Odo mentem suam radiis solis justitiae nitentem, et fulgorc virtutum fulgentem babere delicias nmndi el tcnebras eius sprevit, recordans mente divina delicias
eocli,

et

spiritum

quadam spiritali visionc coelestium gaudiorum suum quietcm babere proposuit. Jam fragrabat in
in

floris odorem dulcedine cuius vivunt in ccelo dulcedine refloruit genus humanum, sicut disancli, cuius cit Psalmista in persona veteris Acbe jam renovata per florem qui exiit de tero Virginia MarisB qui processit ex raet refloruit caro mea. dice Jesse jamflorcntis et dicents huiusmodi virlutibus pollens Beatissimus Odo opere, Hiis et doctrina, et forma virtutum informans populum Dei post inultos labores post multa certamina ad recipiendum cursas sui bravium, ad suscipiendam promissa? suae gloriam el coquanronam insignis atbleta Cbristi migravit adDominum. tus planctus omnium omnis sexus dolens omnis etas plangens , omnis ordo gemens planxit suum patrem. Guia vero de vita et transitu tanti patroni pro parvitate ingenii nostri quantum potuimus Domino jttvante diseruimus; nunc ad miracula eius duce Spiritu Sancto transcamus. Mirabilis enim Deus in Sanctis suis Sanctum Odonem mirabilem miracula pro eius amore faciendo ostendit. Jam multis langnoribus oppresi ad scpulcbrum patris donis veniunt, vigilant noctitantur exoran t per merita B. Odonis de ccelo medie inam et suavitalem Deo poscentem. Jam cceci B. Odone illuminanlur jam muti loquuntur, jam claudi ambulanl, jam alii varii tanguores detenli curantur. Qudam juvenis Pallarensis nmtus linguse ollicio et eliam a nativilale lingua carens ad ccclcsiam B. Mara) venit, et per lotam noctem cum lu minan suo ante B. Odonis tumulum vigilando et orando permansil. O quam admiranda Sancli Odonis insignia: l'mguam sine of-

mente virginei

iicio reddidit

virlulis per
tuil.

mulo: quod donum admirabile grafa"; Dei c merilum B. Odonis pluribus admiranlibus innoIpse vero iuacundus et rudis linguam expeilem vocis

DE DOCUMENTOS.
,

105

lamen habens repdaVil d propria. Videntes autem pareninoficiose tes cius amici el vicini rem admirandam linguse eum properanler ad seammonent, rtntur, compellnnt Odonis pulchuti B. Odni redir. Admonitus rediit ct S. Duin vero juxla stagnum auxilim deprecri non desinit. Aquilse transiretj aspxit B. Odonem mediante die sibi ob,

viantem. Ilium vero


viderat vivenlem

quem ttlltties
timnit.

in

claro vultn et pontiicali infida

hac temporali vita decoratum as

gnovil

Qui statim S. Odone pie salutatus animum assumpsit', et se mulum Sancto Patri innuendo asignavit. Cum antem Beatissimus Odo eum tcrtio cum loqui praeeepit qui mox B. Odone salusalutasset
,

quo viso obstupuit,

latus illum

rcs.ilulavil

et

hoc suse vocis primordium

fuit:

quo

Odo ex oculis eius evanuit. O nova res: nova l'mgua novam vocem protulit. Jam cantat Deo canticum novutri qui per suum pontificem Odonem nova miracula fecil.
facto B.

Continuo juvenis nova} vocis gaudio gaudens ad referenda^ novas gratias Deo et Genifrici suse, et Sancto Ermengaudo et Domino suo Beato Odoni properanter ad Sedem venit,, ubi ante lumulum B. Odonis quomodo, qualiter et quando
B.

Odo

ei

ligenter intimavit. Audientes

apparuisset cunctis audientibus exullanter ac divero admirandam visionem lau-

des et gratiarum acliones referunt Deo qui mirabilis est in Sanclis suis et Sanctus in mnibus operibus suis. Quodam die dum procurator ct janitor ecclesise lampadem exnctam vellent accenderc in conspectu omnium qui aderant ignis de coelo veniens, lampadem sbito succendit. dem vero janitor mentem amissit, viso ccelesli igne nimis atonitus expavit redions et animum sumens miraculum tndem vero in se exposuit, Cuiusdam pauperis filius adeo accensoe lampadis membris suis contractis dolcbat, quod nec pedes suos mover nec sedere polcrat. Pater vero condolens et compatiens super asinum quibusdam corrigiis ligatum cum quibusdam et ante sesociis ad Sanctse Marice Sedis ecclesiam tulit pulchrum B. Odonis cum lacrimis et orationibus posuit; prseorat pro filio. Cum per multos dies ad cator Pater postulat et sepulchrum confessoris precante patre puer vigilasset jam pater de fil sanitate desperaret, ad domum suam redir proponens anle portam ecclesise filium suum possitum dimissit, et recessit puer statim nullo sustinente super pedes suos slelit et ad Sancti Odonis sepulchrum tendens pcrve, , ,
,

APNDICE cxultat palcrde nil. Jai l.ristitia patris vertitur in gaudium exultant omnes venientes ad sanilalc Glii, gattdei&t socii, puerum admirantes tanta insignia miraculi. Quidam adolcsccns in partibus Hispaniae commorans membris suis contraclus audilis B. Odonis miraculis in aselo suo per nimiam

196

asperitatem viarum dolorc conectus ad Sedem Urellensem pervenil , ibique ante tumulum B. Qdonis muilis noclil.us in. vigilavit cum lacrimis implarans auxilim. Curn aulem nill

impelrassct, in osello suo residens dseessj.t. Cum vero sitien* de aqua fonlis <\nv de rape paulatim fluebat in Joco qui Plnvinus dicitur, potare desiderat; din bibcbat, asellum suum fugieatem vidit, eumque eum segu millo modo valclacrimatur B. Odonis sepulehrum cum g'emit devotione et loto cordis afectu deposcit auxilium. O res miranda , et disrna relatu ecee ccelestis medicina coelesle auxilium invisibile et innelabile mcdicamine jam adolescens divino vigore exlensus surgit salit, exuitat, gau-r del, fugientem asinum properanler insequilur, nee mora cepit asinum, et suse sanilatis Deo et Beata Maris et Beato Conessori Odoni innmeras gratias egit, et mnibus qui ad cam videndum vcniebant, virtutcm miraculi laetus recilavif.
ret
,

dolet

summa

VIII.

Vita Sancti Odonis Episcopi. (Vid. pg. 40).

Ex

lectionario Ecclesice

Urgellensis.

'."do si ve Otho Ecclesice Urg'ellensis beatissimus Kpiscopus ex nobilissima Comitum Barchinonensium ortus linca el
illuslrissima Vasconise in Equitanise, Urgellae

Principum prosapia progenitus


llariensem

Comilem et nam. Hanc equidem stirpem

in Cathalonia patrem habuit Arlalem PaLucianam malrem, clarissimam foemi,

et

genlem sanclissimus

vir illu-

stravil prseclaribus vitse l'ascinoribus et mirabilium operalio-

ne virtutum quas obsequio l'celiciler exeg-it. Cum erg-o Odo ad aelatem adolescenlia3 pervenisset et ingenii iaelicilalem
dcmonslraset, pater Comes magistris doctrina claris puerum quas sic est pereniler adeptus ut doclissimus inler condiscpulos evaderel, ifa ut quid in poslerum fuisset profuturus acile dcmoslraret. Nam
tradidil, a quibus scienlias adiscerct,

DE DOCUMENTOS.
eius vita?

197

virlulum exccleniia inlcr cceferos concnitcbat volnt inlor ignes luna minores. Hinc virili discpulos ut illa ferebant tmpora, inlog-a procinctus mililia? agmina

candor,

et

seqoi disposuit , et ul injustitse vires deprifteret, el afeqti** qme iu dominio patria? belloruh confusionc, et tatis jura
,

temporum abominationc conspiciebantnr ovcrsa defenderet,


ot

viribus

protegiere!
vir

ausib.

Ibrc Uticjue

fuit
,

violenlior

causa qua Sanclus


g-nila malilla

arma mxime cosolnm in parenlis procerum qui non ecclesias


consultas arripuil
,

comilatu perseqni studebanf, ila ut eclesisticas diriperent possesiones, sed etiam earum filios nempe pauperes, qnos ice da incursione perlinaciter comprimebant. Post ha?c evenit quod episcopus qui lum temporis Urgcllensem moderabatur eecesiam gravissima inlirmitate depresus, vita? pcriculum contuens, clorum et populum ad eius conspectum convocare praecipicns et illis pnesentibus qualiter se eclesiam illam, et episcopatum contra juris ordinem et sacrorum canonum regula m obtinuisse detexit. Tune episcopalus nomnia sua fulas, nomen et bonorem pontificalem dimittens ecclesia? vera pcenitenlia? contritione reliquil, et vitam implevit. Quo de'unclo Pallaiicnsos et Urgellcnses cum clero ct populo ad novi presids eleclionem congregati talem
,
,

virum
gustia

totis'
,

viribus eligen; citpiebant

qualem temporum an-

ecclesiarum necessitas et pauperum indigentia deposeeret. Oua? postquam de aliquorum sacerdotum vila et moribus rigidum peragissent scrutinium, Odonis celebrem indolem meditantes eiusque itisij^nr acta recensentes, necnon liumanitatcm mansuetudine plenam et nobilem spiritum una cum doctrinen cumulis et laudabilium plerumque moriun statu demiranles et denique quod relicto balteo sa?, ,

creleslis habitum induissel et ecclesia? L'rArcbidiaconum ngerel, omnium sutrag-iis beatissimus Odo illius Scdis Episcopus est elcclus. Eo igilur pra?sulatusbabenas moderante, continuo ecclesiaslica jura secundum sacrorum canonum sanctiones tolo pectoris conatu re^-

cularis militie

gellensis

sceleratorum hominum possesiones ecclesiarum vi captas relinentium insolentias renavit et ad restitutionem illarum mucrone excomunicationis ecclesiastico compulit, pauperum deinde injurias potentioribus injectas flagranfi solicitudine redemit , populi pravos mores bellorum ulcere contractos et militum licenlia inductos rigurosa animadverstituit
,
,

498
sionc correxit
,

APNDICE
cleri vitia proedecessoris indulg'enlia turpas

emanafa
sccuit.

falce correclionis extinxit, et

ausleritalis falce re-

Sic

plcbeni eatenus scelerum mulliludine macula-

latn et peccalerum oncre oppresam ad veri Dei cultum et insignuin facinorum operalionem seduxit, ita ut eo vvente

tota dicesis vera Christi sobles pularetur. Nec sibi in hisce sanclissimis exercits vir beatus defuit nam adeo anima? el eorporis componcbat acliones ut non videretur sibi
,

in opere dcfieerc, quod in aliis verbo reprendebat. Orationi continuus et morliicalioni erat; obnoxius famelicis pascua salubria pane et sermone prsebebat mnibus quee sua eranl continuo juslitiae lance condonabat, ita, ut nec aliena appeteret, nec sua avarus retiere!, sed manu largus propria discretione modestissima dispensabat, non vero prodiga dispersione fundebat. Denique poslquam per viginti annorum excursum Sedem regisset Domino cu servierat evocatus, sanctissimam animam eorporis ergastulo beram eidem tradidit coronandam nonis julii anno Domini MCXXII. Sedem apostolicam tencnle Innocentio II. Ponlifice Mximo, et Barcbinonensium comilatum Raymundo Berengario lmius nominis III. Eius mors proculdubio adeo totius reg-ionis hominum corda conmovit, ut de amisso pastore universi sine solamine dolerent. Tndem corpus in Baslica Urgellensi tumulalum sarcophag'o hocce appendit dislicon devotio:
,

Hac theca
qui

jacet almi

sanctum corpus Odons


Urbis honor.
stirpe

fuit Urg-cllae Prcesul, et

Sangrne conspicuus clara de

baronum,

quorum prog^eniem

decoravit ovans,

Illum Ecclesioe protectorem, prorsus ubique


Ing-enio, sed clarus erat, quin

advocat intrepidum quod sua jura fovet. moribus ilem


insignis cultor religionis erat.

Pupillispaleret viduis quoque sepe maritus

aegrotisque salus, pauperibusque vita.

DE DOCUMENTOS.
IX.

199

Convenientia
cuino

nter,

episcopos Urgclknsem
43).

et

Ripacurcicnsem,

UCXL (Vid, pg.


Ex

autogr. in arch Episc. Urgell.

n nomine Domini noslri Jhcsu Chrisll: notum sit mnibus hominibus, quod ego "Willelmus Arclalcnsis Archiepiscopus, cun consilio Comitum Paleact apostolice sedis leg'atus rensium Arnaldi, scilicet, et Artaldi, et cum consilio Raimundi Pelii de Ileril, et abbalum Benedicti, videlicet, sanet in preel Berengariii Lavicensis ecclesise cti Saturnini scilicet, et sencia archidiaconorum Urgellensium Giraldi Pctri Willelmi et Prioris Rotensis ecclesise Willelmi Bniiilii , et Willcimi Petri Rotensis arebidiaconi, et in conspetam Clericorum quam laycorum tatu multorum aliorum lem concordiam feci inter episcopos Petrum, scilicet, Urgcet Gaufredum Rolenscm de ecclcsiis, qnae silae llensem sunt in Palearensi, et Urgellensi comitatu, quas piedictus Gaufredus Rotensis possidebat, et Pelrus Urg-ellensis ab co requirebat, quod earum medietatem Petrus Urg-ellensis recu,
,

peret, el quiete habeat, et possideat in vita sua. Aliam vero medietatem G. Rotensis quiete simililer liabeat, ct possi-

deat in vita sua. Faclis inter eos competentibus divisionisine utriusque paiiis deceptione. Ha?c aulem conbus cordia laliler facta est, quod Petrus Urg-ellensis deinceps quamdiu vixerit, Gaufredo Rolensi episcopo, eque alicui
,

successori suo super illis ceelesiis aliquam litem movoal. Similiter G. Rotensis episcopus Pelro Urg-ellensi, eque
alicui successori

ecclesiis

suo deinceps quamdiu vixerit super illis aliquam lilem moveat. Post obilum vero illorum,

ulriusque successoribus libera sit polestas huic concordia? slarc, vcl denuo in presencia Domini Papse vel leg-ali eius lilem suscitare. Ha3C est pars divisionis huius, conling-ens
Urg'ellensi episcopo
tae
,

ecclesiae

sunt, vel erunt in valle


,

omnes , qua? sividelicet el in quae dicilur Vallis Sennid


, ,
,

Valle de Bovino
pertinenciis
,

et ecclcsia 'Sancli Martini

de Aren

cum

suis
,

et ecclesia

de Girbeta

cum
et

suis

pertinenciis

et

omnes

alia;

ecclesia;

Palearensis

Urg-ellensis

comitalus,

200 que sunl

APiNDICE
ve\ erunt
uilra

de sa de Saiga cumsuis perlinenciis. Facta est haec-convenientia anno ab Jncarnacione Domini MCXL, sexto nonas JMaii.=E^o Guilelmus
el

flumen de Nogairola,

parle ipsius fluminis,

ecclesia Sancti Stephani

Arelatensis ecclesia? archiepiscopus , et Apostlica? sedis legatus corifirmo.=Egro Petrus Urgellensis episcopus boc si-nofcontirmo. Sig^-num Arnaldi Comilis Palearensis.= Sig~j-num Arlaldi Comilis Palearensis.=Ego Gaufridus Barbastrensis ecciesiae prest!, et exal confirma *=*5igfnum-Willelmi Petri

archidiaconi Barijastreasis.=Sg*ftinm Petri

Wi-

llelmi archidiaconi

UrgeHensis.=^Sig-fnum Raimundi Petri de Heril.=Sig-j-num Geralli archidiaconi. =NicoIaus Canonicus Sancti Ptu hanc cartam scripsit et hoc sigfno robora vit.
,

X.
Udalgarii Episcopi Elenensis ad clerum Urgell. eccl. super morte Urgell. Episcopi consolatoria epstola , data auno
circiter

MCXLH
Ex

(Vid.

p%.

45).

autogr. in arch.

eccl.

Urgell.

Dei g'ratia Elenensis Eccesise Episcopus, Sancfse Dei Urgellensis Ecclesia? universo Ciericorum conventui salutem. Vcncrabilis coni'ralris noslri et eoiepiscopi Petri Berenarir,

V.

memoria) de carcere carnis excessus ad nos persi rastro rumore vnlneravit, l'aciem ravi trislitia deiecit, mcntcm dura ancxietale conturbavit. Yerum (juoniam ipsum jugo divina; servifulis mancipatum in vinca J)ominica usque ad vesperam deliter dsudasse cognovimus, de summi patrisfamilias denario non dubifantes,
viri

bona?

latus, aures noslras

plagam

doloris

tolerabilius

susfincmus. Sed quia caslissima

sponsa eius, prrescripla duata, quanto arclius


suspiral ellu-el

sciiicet ecclesia, maritali solacio vidilexit praesentem, tanto ardenlius

spectum
et

adempfum, nceesse es t, ut ipsa ante eouanimam suam m oralionibus gemitibus humiliatam consternat, eumque qui dicit, non
coeleslis misericordia;

, suplici cordis afleetu, et ut ila dimcdullitus deprecetur, quatinus Sancti Spiritus Paracliti unclionem de codo infundere, et filia? sua? lacrimas manulergio consolationis exiccare dignelur. Ule quippe qui ad ,

relinquam vos orphanos

cam

filios

dispersionis

DE DOCUMENTOS. congnegandosin unum,

201
in

morlicino nostre

carnis humilis aparuit, proprij gTegid lulelam millo lemporederelinquit, ipso dicente: ego vobisvam sum mnibus diebus

usque ad eonsumtionem sceculi. AUamenadversarius noster, Ico rugiens, qu serena rjuem devoret fralernse seditionis conlalor, videns caput sublraclum cuius prvido redimirle membra in unius pacis vinculo choerebant inopino mpetu in ovile Dei fraudulenter attentat rmete, et sacrse soc.'etatis unilalcm dissipare. Deeet igitur vestrani prudentiam

tamquam

vobis ipsis et universo gregi circunspectos vigiliis providere,

Pastorem Deo rralum el hominibus, et Episcopum aniinarum vestrarum, dictante g-ratia Spirilus Sancli prout Sancti Patres decreverunt?, omni dilationis occasione recisa, et subrogar. Eapropter karitati vestrae mando , consulo laudo qunus supra firmam petram qae Chrislus est, in quo omnium rerum recto fundatur exordium i'undamentum eleclionis vestrae jactantes, solum superna? volunlatis exa-^ men sincera inlentione sequi studeatis, ne videlicet sensus vestros vel odium in diversa prccipilct, vcl anima gratia cuiuspiam amoris et favoris seduca, avia rectitudinis exorbilct, et sic in manus Dei peremptorie judicandi incidatis. i)e ecetero praisenliam nostram consilium, et auxilium nostrum vobis accurafe et dilig-enter exibebimus cum et veslra neet
,

cessilas poslulavcril, et temporis oportunilas se nobis oblule-

rit.=Valete.
XI.
Innoccntii Papce
II.

Breve super electione episcop.


(Vid. pag\ 49).

rgell.,

anno

circiter

MCXLII

Ex

trans, in cod.

nm. 273.

bibliot.

Rivipoll.
dilectis
filiis

Annocentius Episcopus, servus servorumDei,

B. Priori, P. Guillelmi, arcbidiacono, B. Sacris'ae... Abbati Rivipollensi , B. S. Saturnini et Ag^erensi Abbatibus et


,

universis clericis per Urg-ellensem episcopatum constilutis, salutem et apostolicam benedictionem. Notum vobis esse cre-

dimus quam nequiter Urgellensis Comes E. in cannicos Urgellensis ecclesiae malris vestrce , et eleclum eorum occasione eleclionis , quam sicut accepimus concorditer et cano,

202

APNDICE

nice fecerant, vilenlas manus iniecerit, et carceri atque custodie dcpulaveril. Clericis autem se ipsos rcdimere coactis, electum ipsum miserabilitcr in carcere dctinct, el ul
ihi

vilam fmiat, diversis cruciatibus ipsum


inlerest
,

afflig'cre studel.

tanlum sacrilcgium non in praeterita coena Domini prefatum dimitiere impunitum comitem excomunicalionis vinculo innodavimus, el in topraeler ta Ierra ipsius divina prohibcmus oficia celebran bablismum puerorum et penilcnlias morientium. Idcirco per

Unde nos quorum pracipue

apostlica scripta

vobis

mandamus,

et

mandando

praecipi-

mus

quatinus iam dictam excomunicationis et inlcrdicti scna tentiam per parrochias vestras publican facialis, el
,

subdilis vestris

observan firmiler
clericis
;

faciatis,

minus

ecclesiae et

ablata restituat
scituri

doee dictus doet de lam gravi


,

sacrilegio dig-ne satisfaciat


exliteril,

quod

si

quis transgresor

transgresionem et inobedientiam ipsius impunitam non pneteribimus. Dat. Laleranill. kal. madii.
XII.

Acta consccrationis Ecclesice S. Martini de Cardos in Comitatu Palliarensi


,

anno

MCXL V.

(Vid. pg\ 49).

Ex

autogr. in arch. monast. Gcrren.

.nno Dominica? Incarnationis C.XLV. post M. Era Millessima C.LXXXIII Indicione VIII. venit Domnus Bernardas Sancti Spiritus gralia cooperante Urg-eliitannc Ecclesiae Episcopus in Paliarensium par (vi)\le qua? dicitur Cardos, Dei verbum pradicare Clmstum desiderantibus. lncolre vero gaudentes tantes in eius sermonibus, rogaverunt illum ut consecraret Ecclesiam in honore Beati loco, qui vocatur Civitas antiquilus. Pontifex laque videns hominum praedietse votum, salisfecit peticioni eorum. Feria namque post Domini Circumcisionem II. nonas.... venit Domnus Pontifex ad jam dictum locum comitatus multitudine Clericorum hac et consecro vit prselibalam Ecclesiam in honore Beati Martini Confessoris et
,

reposuil ibi reliquias Sancti Germerii et Saluliferi Jigra Domini nosdi Jesu Christi et eiusdem cena? pais et ali'onim Sanrloruni. Et quoniain prsedicta ecclesia est solitaris el pan-

DE DOCUMENTOS.
percala pr&dictse
vallis habitalorcs

203
et in-

ad decanandam

luminandam jam diclam ecclesiam in suorum remisione peecaminum do unaqueque parrochia per ummiquenique annun persolvuul quodin hac subscriplum esl carlula. Parrochia de Ribera I. modjum de Blad. Surri dimidium mod., Aunas et
I. mod., Kslaoul. mod., Carcibros dimidium mod., homines de Asnet rogavit JMmnus Praesul ut iacianl iilam Ecclesiam cantare el iuluminarc et homines convenerunl ita facer sicut Episcopus prascepit. In tali convenlu, ut cclicos de Sancto Martin o serviat ipsam Ecclesiam de Asneto et

Bonestarre
el

cun ipsis
slarrc

oblacionibus vel elemosinis

I. mod., Esluri I. mod.. Ladros I. mod., Serraeleserel I. mod., Ladorre I. mod., Boldis e Boldis I Aniel dimidium, Tarascan I. mod. Ego quippe Vidal Ezc. totum quod habeo vel habuero aut adquisiero usque ad diem mortis mea3 totum ab integrum dono et concedo Beato Martino et habitaloribus proedicti loci in manu Domni praefati Episcopi, id sunt, I.
,

Sancti Martini. Aros

gubernet Ecclesiam mod. Bennctegenc-

vincas, trras, casas, ortos. Omnia dono sicut superius scriimento alienas persoptum est Sancto Martino, si graia Urgcllensis Epinas. Ego siquidem Bernardus Dei

scopus haec prasdicta concedo prsedictas ecclesiae et ibidem et quidquid deinceps rite oblatum fueri in eodem loco. Et iterum concedo ut quisqus indulgencias causa ad dedicalionem huius ecclesias cum luminaribus advenerint de ptenitencia unde digne satisfecerit XX. dies Deo adore ei condonamus.=Sigj-num Bernardi Urgcllensis Episcopi. =Sig-{-num Vitalis qui hoc laudo.=Si quis inquietaveet nisi satisfecerit excorit hoc in quadruplum componat inunicacioni subjaceat.=Sig-|-num Guillermi de Planedes. Ato Presbyter rogatus scripsit et subscripsit die et anno quo
habitan libus clericis
,

supra.
XIII.

Litterce

Eugenii Pupee III. ad Bemardum Sancti Urgellen Episc. ob varia crimina apud Sed. apstol, aecusatum, auno MCL aut circiter. (Vid. pg. H).
,
.

Ex

arch. Eccl.

Urgcll.

ugenius Episcopus servus servomni Dei. Venerabili fra^

204
tri

APNDICE

B. Urgellensi Episcopo salutem et apostolicam benediCtionem. Quotiens ea de Ira tribus et coepiscopis nostris audimus , quae illos reprehensibiles ostendunt et tristiliam no,

de correctione ipsorum nos oportet esse solcitos. Vencrabilis rater noster B. Terrac o nen.sis Arcbiepiscopus ad nostram pnesenliam veniens adversas te, fra1er Episcop, defensionem erroris proposuit. Petrus qnoque Guiilcrmi Archidiaconus el B. Petri I rgellcnsis clerieus su. per crimine symoniae se aecnsatores personam tuam dixerunt. Ouia igilr crimina qu personis eccle^iaslicis et
, ,
,

bis generant, et

pnetermitlere non possurhus nec debemns causam ipsam venerbili fratri nostro W. Ebredunen. Arcbiepiscopo Apostlica? Sedis Legato audiendam discutiendamque commisimus. Presentium itqjta tib auctoritate mandamus, quatenus cum ab eodem fratre nostro i'ueris evoeatus, eius prresentiam adeas, super prsedictis eo|)ituIis responder paratas. Prseterea niebilomiims tibi mandamus nt ea quse post appellationem ad nos faclam P. Arcbidiacono et B. per te vel per
silentio
,
, ,
,

prsecipne fratribus

nostris

impinrnmlur,

aliosabstulisli, eis
lini

cum

integritate restiluas.

Datum Feren-

XVI. kalendas

aprilis.

XIV.
Adriani Papce IV. Breve ad eumd. Episcpurn super componenda ipsius cum Comit Urgellcnsi discordia, circa anuo

MCLVI.

(Vid. pg-. 52).

Ex
Adrianus Episcopus

arch. Eccl.

Urgell.

servus servorum Bei. Veftetmili fratri rgeUensi Episcopo salutem et apostolicam benediefionem.

Nobilis vir Urg-ellensis

Comes,
ad cor

sicut
,

accepimus, compunctus

in se ipso, et conversus

haberc desiderat
,

et in

pacem tecum et concordiam comunionem posulat fidclium re,

vocan paratum se omnimodis asseverans vel convenire tecum lanquam cum Episcopo suo pacifice, vel quod juslum fuerit medianti tibi judicio exbibere. Unde quoniam
,

oblatam delinquentibus satisfactionem non debemus abicere qui eos ad conversionis p-atiam debemus modis mnibus invitare per prresenlia scripta fraternitati uc mandamus,
, ,

fratris noNarboneusis Arbiepiscopi per pignora vcl obsidcs ab eodem Comit de facieoda tibi justitia et satisjactione pra?standa exhibita vinculo eum excomunicatiqnis absolvas, et postmodum ad praesenliam eiusdem fratris noslri el karissimi ilii noslri R. Barehinonensjs Comitis, cum ab eis le lis vocal lis accedas et quod i^isi nter vos judicaverinl, suBcipas et observes. Gralissimum aulcm nobis exislet pacifico si cun eo potueris convenire. Ex. lioc enim plenior et purior inter vos poterit concordia reforman. Dalum Lalcranni II. idus decembris.

qualiims suficienli

DE DOCUMENTOS. caulionein manus venerabilis


,

20o

stri I>.

XV.
Curta Ermengaudi Comitis Urgell. qua bona Episcoporum decedenlium eidem Ecclcsiw sarta tecta mancrc prateipit,

anuo MCLXIII (Vid. pg.

53).

Ex Libro

1.

Dotal. Ecclesia? Urgell. fol. 7. b.

nomine Omnipotenis Palris, et Incarnati Verbi filii eius, ab utroque procedentis Spiritus Sancti. Pateal cunctis praesentibus atuue uturis, qualiter ego Ermengaudus, )ei dispositione Comes Urgelli pro remedio anima? mea? omniumque parentum meocum , dimiti atque evacu, et sne aliquo penitus retentu persolvo Domino Deo, el almse Genitrici eius Alaria? Sedis Urgelli orribem illam, et male consuelam rapinam, quam post decessum Episcoporum Sedis Urgelli injuste excercere consueverunt pra?decessores mei in omni honore epischopali. Tali seiliect modo quod ego, nec nec poealiqus Comes post me , non habeamus licenam statem ex ac ora in antea diripiendi, sive invadendi bona Urgellensium Episcoporum, mobilia, sive imobilia, quandocumque vcl ubicumque pra?dicta? Sedis Pontfices moriantur. Sed post obilus eorum, salva et libera atque quieta remaneant omnia sua praefatae Ecclesia? alme Genitricis Dei Mara? Sedis Urg-elli sine aliqua inquielatione Urgellcnsium Comitum vel hominum suorum. Verumplamen quia post decessus Episcoporum episcopalia castra sive Villa prsedicta? Sedis pro securilate et defensione honoris Beata? Mara? usque ad diem futurce eleclionis in manu Urgellensium
et
, ,

In

06
llensis

APNDICE
,

Comilutn permancre consueverunt


vel

niehil ibi

Comes Ufge-

ea tantum quce ad custodienda prsedicta castra bona ide sine malo ingenio secundum providenliam Canonicorum prsedictee Sedis snli cienti modo necessaria fuerint. Prsedicta aufem castra quse in manu Comitis post obitus Episcoporum custodienda permanere solent sunt hsec: scilicet, Castrum Sanaugise ct Castrum de Gissona , et Castrum de Torrefracta ct Villa Sedis, et Castrum de Montferrcr. Ex ipsa vero die qua prsefata Castra in manu Comitis esse incipient, de reditibus et censibus et expletis, qae de ipsis Castris exierint, prsenosui accipianl
,

homines

nisi

>

Marise

custodianlur. Bono etiam ad opera Beatae morabe linos per unumquemque annum de ipsa mea paria de lspania quamdiu ipsa paria perduraverit. Si

minata Castra
C.

interim

de
,

ipsis

Clericis

prsedietse

Sedis quisc/uam forte

obierit,res ipsius defuncli secura? semper permaneant sine direptione vel diminutione quam ei Comes vel homines sui
facer non prsesumant. Insuper etiam ob rcinissionem peccatorum meorum, meorumque paren tum omnia quse juris Bealse Mari se esse noscuntur, cidem matri meae Urgellensi ecclesise in perpetuum habenda concedo, laudo atque confirmo. Siquis contra etc. Acta carta IT. Idus januarii anno Dominicse Incarnationis M.C.LXII.=Sig-j-num Ermengaudi Comitis Urgellensis.=Sig-j-num Dulcir Comilissse qui hoc scribere jussimus, firmavimus, firmariquo rogavimus.=Sig-j-num A. Comitis Pallariensis.=Sig-J-num R. ilii eius.=Sigi*num R. Fulconis Vicccomitis.=Sig--num Wj R. Senescalt.=Sigfnum Gomballi de Ribelcs=.Sigfnum Gaucorandi de Sales. =Sig-j-num Berengrii A. de Anglerola.=Sig-fnum W. de Espunola.=Sig-J-num R. de Belve-

aliquo

modo

der.=Sigfnum Bertrandi de

Vallraosa.- Sigfnum B.

La-

vanca=Sig--num A. de Pontibus.=Srj-nuin P. Capelln! Comitis. =Sig"fnum A. Capodecii=:B. Subdiachonus scriptor extilit et hoc-j-impressit in precalo die ct anno.

DE DOCl

Y,

CMOS.

207

XVI.
Statutwn
de

numero Canonicorum
(Vid. pg\ 50).

ecclesit

Urgellcmi^,

auno

MCLXUl

Ex

arch. cpisc. Urgell.

CC. prima, InXllemporibus venerabilis B. Roggeri Urgellensis epidictione scopi convenientes in capitulo lam ipse Reverendus Pontilex quam eciam universi eiusdem Sedis Canonici, ut utilitatibus
rg'ellensis

Anno Dominicae Incarnacionis M.C.LXIII....

providerent, post mulla de quibus se tune occasio pruebuerat bine et inde collata, ad evilandam bonorum cannica? diminucin

ccclesne

Deo inspirante

sollicite

nem,

dum

qua?. tune temporis imminere videbatur, et reformannobilissimum eiusdcm ecclesia? statum Sanctis Pal ribas inslitulum, de mandato et volntate prcedicti Episcopi, indemnitatem et idelitatem canonicae eiusdem Sedis, tactis sacro san el s Evangeliis unanimiter juravere, ac propriis subscripcionibus sicul in Sacramcnlali continetur, comuniter firmavere, idemque faciendm posteris transmisere: sttuentes et in virtute prestili jurisjurandi invicem promientes, ac perpetuo firmum et immutabile fore censentes,ut nui

llus

unquam corum qui in eadem ecclesia canonicati fuerint antea prebendam accipere presumat, nec aliquis Prepositorum canonicalem cibum ei traderc audeat, doee de indemnitate et idelitale canonice sacramentum publice prebeal.
Si vero contra

boc facer presumserint, prebendarius suscepti

beneicii indigmis judicetur, et Prcpositus ecclcsiastieo

ho-

nore privelur. Sanctorum eciam precedencium Palrum vestigiis inherentes, eorumque salubrrima statula sequenles, consliluere, et eodem jurejurando concordiler firmavere, ut in eadem Uigellensi Ecclesia perpetuo certus numeras Canonicorum abeatur; videlicct quadragfmta quinqu, ex,

Sedium et Monasteriorum Canonicis; nec in finem mundi aliqua racione prcixum exunquam usque cederet numerum eque aliquis die illo in eadem ecclesia
ceptis vicinarum
,

possit

canonicari,

sint redacti. Si forte,

presumtum

fueril

doee presentes ad prefatum numerum quod absit, aliquo tempore contra hoc in irritum deducatur, et omne eiusdem

908
Ecclesiae Clrici qui
perjurii

APNDICE

hoc fecerint mnimo usque ad mxinotam incurrant, et perpetim infames efimum ct sub eiusdem sacramenti ciantur. Stataerunt insuper, ut siquis aliquo tempore Dovirtute alterutro condixere, Episcopum vel Cannicos de adipiscendo canomcahcibo

mnum

facturit sint, ei responnterro&averit, nullalenus quid inde ei prebeant nisi vel assensum aliquem perficiendi deant rei perjurii arguanlur. Pascali. Quod si fecerint

iu festivitate

Prepossitorum contra tenoSi vero aliquis Canonicorum vet commissise suspeclus abitus ren prestiti jurisjurandi aliquid quod jufiierit,requisiluslratribus in capitulo secundum
sticia dicta verit

canonicE satisfaca*. (Jo


ecclesiastico

serit

beneficio

si facer conlemprivetur.=Sisfnum Bernardi

Episcopi.=Sir-num Guillernn SacriBereng-arii Archidiachoni.==Siir-num A. Ars({fi Shrj-nuro clndiacoi.=Si?tnum R. A^hidiaciomV==SigrtW P- Arnum G Pn chidiaconi.=Si^t numR Archidiaconi.=Sigt Cantoris. Sigfnum G. Magistn Siri"iium "Willclmi ris Scolarum.=Si^tnum Alcxandri.=SUr-num G. de Taus.= Girberli.= Si-tmim A. de Sancto Slephano.=Siir-num P. Operarii.=Sitnui Mic de Osass.=Sigrj-nuni Sietniitn R. de Bredes.=Sifftnum P. de Ma-istri Johannis.=Sir-num p G. de Caboriu.=Sigtnum R. Gmllermi. Cuniba.=SiT-num :=Si>Tnum 15. de Faia.=Sitr-num P de Nocholo,=SistP. de Viianova.= numP. de Snelo Micliacle.=Si?tnum GapeUani.=SigfnmR. Girberli.=Sitnum Si-tnum A. RCastelioni.=S8tnum G. de Alb.=SigtimR. de PrRog-erii

Urgellensis

tela

Danausa.= Sg- =Sst num R Dage.=Sigtnum P. = Sig> um Mc^nar. ==Sisfqum B. de num jQhannis.
-

R. de Gurl>.= Abela.=^Sigfnutn P. de Enveg\=Sig-num Succentoris.=Sigt nmn Boneti.=Sigt Ilum B Sigfnum W. r d e Ril.=Sigt num H de Sancta Fed
'

XVII.

De librtate testamenta condendi civibus sa, armo MCLXV. (Vid. p.B7).

Urgellensibus conces-

Ex

arch. curia scecul.

Urgellcn.

Auno

Dominica? Incarnalionis M.C.LX.V.

Ego Bcrnardus

209 DE OOCl MEMOS. graba D<*i Urgellensis Episcppus rogalu ErmengauRogerii iiaiiis mei Urgellensis Comitis necnon et omhium cano()i nicorum Scdis consilio, atquc omnium hominum Villa; Sedis seu Villoe huius aeelamatione et diutissima etlagitationc utilitate et subliinalione, dono hominibus Sedis adectione, atque concedo qui modo sunt et in antea erunt, et foeminis liberam habeant po-tcstatem per omnia tmpora de quatenus omni honorc suo quem habent vel tenent aul habuerint sen lonuerinl facer voluntalem suam cum infante et sine inexceplo clerico in vita et in mortc et post morem fante et milito, salvo mei 'meorumque successorum censu. De mobili vero liberam et plenam habeant potcstatem voluntatem suam in perpetuum faciendi, et numquam in hac Villa laicus homo vel fcemina de ista hora in antea sterilis vocetur quod vulgo dicitur Exorch, ut hac occasione maligno seculari more aliquid de suo ammittat. Et siquis inteslatus in hac Villa, quod
,

absit, obierit, solutis suis

cessariis, in volntate

debilis, sepulluraeque traditis nemei meorumque successorum, defuncti residua remaneant. Sed hoc tantum intelligatur de parte mobilium rerum intestati. Filii vero eius totum habeant honorem

censum
dictus
,

facientes Domino suo. Et si ilii non fuerint ei praehonor revertatur ad prximos. Si vero proximi delemeorumque successorum sit. Si quis rint in volntate mei hoc evertere temptaverit non valeat, sed in dupplo componat, et ha?c scriplura omni tempore firma permaneat. Actum est hoc VII kalendas Julii.=Sig-}-num Bernardi Rogerii Episcopi qui hoc scriptum scribere jussi, firmavi firmarique rogavi.=Sig*|*num Guillermi Prioris.=Sig-fnum R. de Authes
, ,

Archidiaconi.=Sig-j-num Magistri Alexandri.=Sig*-num Petri de Enveg.=Sig-[-num Bcrengarii de Apilia.=Sig-'num Magistri Johannis.=Sig*j*num Guillermi Operarii.=Sig j-num Ponen Sancti Michael.=Sig-|-num Raimundi Girberti.=Sig-i*num Boneth.=Sig--num Guillermi de Petramola.=Sigfnum Bernardi de Castelio Capellani.=Willelmus Bovarius jussuB. Capellanihanc cartam scripsit die et annofquo supra, et VIIH. literas supra scripsit.
-

T. XI.

14

-210

apndice
XVTJI.

Carla

libcrttis ccclesiw S. Petri

de Pontibus, anno

MCLAIX

(Vid. pg. 50).


K.r arch.

Epis. Urgell.
sil

in nomino Domini

cerlnin

cunctis

quod multse conten-

ciones fuerunt inler Episcopos Urgcllenscs Bernardum scilicet Sancii, et Bernardum Roggerii et Petrum de Podio viridi atque inter Arnaldum Urg-ellensem Episcopum postea et P. de Podioviridi filium scilicet predicli Petri pro stabilimento Ec,

clcsiae

Sancii Petri de Pontibus et ufraganearum ipsius quod prcedicli Petri scilicet pater et filius ad se pcrtinere asserebant. Tndem P. de Podioviridi filius pro anima patris su

recognoscens injustum esse quod Ecclesise per manum laicam stabilirentur atque sub tirannica servitute detinerentur, easdem Ecclosias omnino in potestate A. Urgellensis Epiet stabilimentum Ecclesise Sancti Petri de scopi deliberavil omnium suraganearum eius liberum sempori Pontibus atque
,

pro volntate sua et omnium successorum eius proedicto Episcopo dimisit. Et ego P. de Podioviridi sicut suporius scribEcclesiam Sancti Petri de Pontibus et eius sufragttirh esl cum mnibus qme ad eam et ad eas pertinent pro reneas medio aturase patris mei dim tto et trado francham elliberam Sanctfc Marine Urgellensis Sedis et tib A. eiusdem Sedis
, ,

Episcopo atque successoribus tuis in perpetuum. Et habeatis stabilimentum ipsarum Ecclesiarum liberum semper ad voluntalcm vestram ita quo ibi ponatis vos et successores vestri
et eosdem quando volueritis pro quales clericos volueritis volntate vestra eiciatis et totum quod ad easdem Ecclesias et ad predictum stabilimentum pertinet sit in arbitrio et volntate atque libera disposicione vostra, et omnium successorum vestrorum in perpetuum. Et istum finom et banc li, ,

beracionem faci ego P. de Podioviridi per me et peromnes successores meos vobis et mnibus successoribus veslris in perpetuum. Etmanulcnebo atque defendam ego et omnes qui in hereditate mea venerint post me et habebo in baiulia domum et possessiones Sancti Petri contra cunctos homines et fceminas bona fide absque enganno Ecelesiae, exceptis Ur,

di:

D0CH IIEWPOS.
el

2H
omnes successores
statu

gellensibus Episcopis contra quos ego

mei nunquam

ea dcfendcmus ct
E.

quod

Dominus meus cius, el corum


siio in

Comes Urgelli ct Dulca Comitissa uxor sub me fiiius Ermengaudus et castellanus

Arnallus atque omncs successores eorum, et omnes parrochiani Ecclesiarum. Si cgo vel aliquis de successoribus ineis contra istam prcdictam liberatem venerimus , teneant se de boc eum Episcopis Urgellensibus et de hoc absolvo eos, et non de alio. Et eg"o A. Urgellensis Episcopus recipio hanc liberacionem supradictse Ecclesice et omnium ad eam perlinenlium a te P. de Podioviridi, et propter istam liberacionem ut firma sit el permaneat atque a vobis ct ab mnibus successoribus vestris ideliter observetur omni tempodono tib de avere Beata? Marise CC. morabelinos borc nos et ut haec mea deliberacio et definicio rata et firma ego presenti pagine propria perpetuis tcmporibus habcalur manu subscribo et Domnum Enncngaudum Urgellensem Comitem et Dulciam Comitissa uxorem eius, et E. filium eorum subscribere et hanc meam definicionem ratam ac firmam in perpeluum habere rogo ac dcsidero. Acta carta deliberacionis VI1I.X. kalendas julii anno Dominica? Incarnaet
. . .

Castro de Pontibus, scilicet,

Guillcrmus

tionis

C.LXVH.

post

Millesimum.=Sigfnum

Petri

de Podiofirmavi,

viridi, qu hanc cartam

deliberacionis fieri jussi,

irmarique rogavi.=Sig-f num Geralde uxoris eius quae hoc firmo et laudo sicut superius scribtum est.=Sig-J-num Guillermi de Pontibus qui hoc firmo et laudo. =Sig-j-num Arnaldi de Pontibus qui hoc firmo et laudo. =Sigf num Petri de Belvis qui hoc firmo et laudo. =Sig fnum Arnaldi de Zaguardia qui hoc firmo et laudo. ^Sigfnum Guiilermi de Montfalcho qui hoc firmo et laud. =Sigfnum Guiilermi Petri de Zaguardia.=Sig-j-num R. de Ponts.=Sig-{-num Petri de Finestres.= Sigfnum A. de Caguasta.=Sig-fnum Guiilermi Cunil.=Sig*jnum Ugonis de Puig-verd.=Sig-j-num Rossel.=Sig-|-num Be-

renguer Esclavina. =Sig-i-num Benuz.=Sigrj-num Poncii de Cagardia.

212

Al'KNDICE

XIX.
Arnaldi de Perexens Episcopi Urgellensis de rebus Cclsonensis eccleiiiT

ad Alexandrum Papam III


(Vid. pg. 30).
Eccl.
Urgcll.

epstola,

data anno

circiter

MCLXXIV.

Ka- arch.

Oanctissimo
iici

Patri ct

et universali

Domino A. Dei gratia Summo PonliPapa? A. eadem grafa Urgellensis Episco-

pus salulcm etkebifam rev renliam et obedientiam. Grates quas possumus et si non possumus qws debemus sacras Pafernilati vestrae referimus quoniam per litteras suas nobis mandavit, quod Celsonae Prepsito nulla indulserat quse contra ecclesiam nobis comissam existere cretieret , et si eius suggestione deceptus aliqua ecerat per nos certificatus 1benter

eadem

in irritum revocaret.

Noverit itaque vestra

ma-

jeslas dictam Celsonaf ecclesiam

rum quam
extitisse
,

nostri spelialeni

tam predecessornm nosfroac propriam camerain semper

quod bonis episcopalibus iit ditata et in proadhuc est sita et a predeccssoribus nostris fuit ordinala et in eadem preposilus ab eisdem semper electus et substitutus et ita censale quod quolibet anno sex modios annonae et qusedam al ia nobis perita

prio alodio nostro hedficata et

solvere tenetur. Qua nobis reddere

cum

eontenderet, et

bona quse a predecessoribus nostris habuerat non recognoscendo possideret, et super luis Prepositus ante presenliam bonae memorias Hugonis Venerabilis Terraconae Archiepscopi fuisset vocatus antequam controversia per judicium vel composicionem fuisset terminata dictus Venerabilis Archiepiscopus de medio sublalus fuit. Verum nos audienles quod vestra sancta discrecio Dominum Jacobum Venerabilem Cardinalem ad parles riostras
ecclesias et alia
, ,

quasdam

delegaret eius presentiam adenles super predictis fuimus conqusesti et quod non potuit terminan in eius transita in eius reversione et conslio quod Ilerdoc celebravit sperabamus
,

posse

cem

perfici. Sed predictus Prepositus nolens eadem ad luvenire vos tantum Dominum et Patrem crcumvenire el

quacdam

falsa

suggere ausu nimis temerario presumpsit, af-

DE

noc

>i

km os.

2M*3

irmans transacUouem venerabili pdalo Aivhiepiscopo inler nos el ipsum fuisse faclam , et sic privilegium vobis
impetravit
,

illam
est

plum pocius

itv. codem confirman iaciens. Quod serieredendun ab eodrm Prepsito falso fuis-

se compositum,
riculo

quam

(arito viro nobis ignorantibus ipsi esse

indullum. Teslamur enim

Deum

quod numquam

illud

etiam sub oficii nostri pescriplum videramus doee nnper

rali

cum vestra presen lia venit illud nobis ostendit. Quod pasumuscum maiori parte Capiluli nostri facer fidem prenec assensu nostro
prout diximus
fuit
,

etiam corporali sacramento quod compositum, nec nobis visum nec usque dum pse nuper vel auditum Quare humiliter petimus ut eius tanta
stito
,

unquam confirmatum
venil.

presumptio

et audatia

ita corrigatur, et nobis tale justitie

complemenlum exhibea-

excessu penileat et coeteri terreantur similia perpetrar, et nos justitise patrn um nos invenisse traudeamus. Preterea cum ad conquesonem nostram sepe dicto Terrachonae Archiepiscopo dederitis in mandatis quatinus si Ilerda? Episcopus privilegium vobis impetrasset in quo quasdam possesiones quas ad se pertinere afirmabat, et illud prialias de quibus controversia erat fecerit inscribi vileg-ium vestrse remitiere palernitati et per alias litteras eidem Archiepiscopo perceptis ut- causam qu inter nos et predictum Episcopum super quibusdam ecclesiis Urg-ellensis et Palariensis comitatuum Rotensis quoque ecclesia et ecclesiis de tota Riparcurcia vertebatur audiret et debito fine decideret et ad veslrum mandalum cum jam super predictis testes recepisset et mor le preveniente sententiam dar non potuerit. Rog-amus omnimodis clementiam vestram ut presidenti Terraconee Archiepiscopo qui illas teslificationes
tur ut ipse de tanto
,
,

pre manibus haber, precipialis ut secundum allegata et testidies utraque parte ascita ex quo cala sententiam infra vestras litteras receperit, proferal ; alias easdem allegaliones el teslificationes sub sigllo suo clausas vestne sancue discrelioni remittat tam nobis quam IlerdaB Episcopo diem assignaba quo vestro nos presentemus sancto conspectui. Ad

XXX

haec

omnifaric

deprecamur
ilius

quas Magister R.
Christo dilectus

quatinus reliquas pelitiones de Tolosa Domini Jacobi clericus ei in


noster et
veslrse mag-estati et vestris

devolissimus ac fidelis ex parte nostra vobis porrexeril


dire et exaudir velitis. Visilationom vero

au-

quam

nostra par-

14
nuiynitudirii
,

APNDICE

ilas veslroe

sig-num devolionis
sit

liiin.smiUil

recipere dignemini

non quantum

quod

oli'eriiinis

sed e\

quanta devolione procedat perpendcntcs.


Valeat sacra vestra maiestas et vobis

noslra justicia adesse dignetur.

XX.
Decretum
electionis
,

Bcrnardi de

Villamur in Epi$copum

Urgellensem

atino

MCXCIX.
eccl.

(Vid. pir.

6$.

Ex
Oanctissimo

arch.

Tarracon.

Domino R. Dei dignatione Tarraconenuniverso eisdem conventui totus Uigcllensis ecclesise clerus et populus salulem et debite devoliouis famulatum. Quoniam vestram non credimus latere diseretionem, angustias, tribulaliones , persccutiones rcnnn et posesionum amissioncs, quas Urgellensis ecclesia hactenus sustinuit ob insuficientiam et dcsidiam B. quondam Episcopi , qui eandem ecclesiam desolatam et fere ad extremam fralribus insalutatis, et Domini exinanitionem deductam Papse non expetita licentia, occulte diinissit, singulorum narrationi ad prsesens supersedemus. Verum sanctitati vestraj notificandum duximus , quod adepta Domini Papse per Dei graliam elig'cndi licentia et dicli Episcopi renunciatione ab eodem recepta et confrmala, sicut per litteras suas jam vobis plene innoluit communi voto atque totius cleri et populi consensu, invocata Spiritus Sancli gratia elegimus novis in Pastorem et Rectorem B. Urgellen. Sacrislam, virum utique prudentem discretum , bcne morig"eratum , Deo et hominibus placentem, quem ad dignilatis vcstrse celsiludinem mittere el praesentare curavimus; postulantes unauimiler , et obsecrantes a veslra sanctitate ipsum in Episcopum consecrari qnalenus, aucthore Deo, sicut idoneus Pastor clero et populo sibi commisso prsesse valeat et prodesse. Ut aulem omnium nostrum vota in hanc electionem con venirc noscatis, prsesens Decretum propris manibus subscribondo lirmavimus. Quod esl aclum X. kalendas mar anuo ab Incarnalione Domini M.C.LXXXXVIH.^Ego W. Prior
Patri et
et
se

Archiepiscopo

215 DE DOCUMENTOS. subsc.=Sigfnum 13. Archidiaconi de Snela Fide (1).= Sig-f-num A. de Saga Archidiaconi. =Sigf num B. de Saga
Al>l>atis.=Sig-r iium G. de Plancdis Pra?cenloris.=Sig-fnuin

de Ripellis Archidiaconi. =Sigfnuin Mag6tri Pelri.=Sig- ium Georgii fralris eius.=Sigfnum B. Nunonis.=Sigi-nmn Sigfnum Magislri Berlrandi.= R. de Sancto Stephano. Pctri de Canluno.=Siiifnuni K. de Mon lomes. Sigf num Sigfnum Martin Capellani Sancii Pelri.=Sig-j-num P. de Conezeto.=Sg-J*num B. de Slamarit.=Sig"j-num R. de Camilau.=Sigf nuin A. de Fost.=Sigfnum B. de Argestus. Sigfnum Joannis de Villaruba.=Sig-]-num G. de Ciando Prioris Guisson.=Ego P. de Josa Archidiaconus subs."= Sig-J-num G. de Petra mola.=Sig*rnumR. de. Tos Capellani Sedis.=Ego B. de Jular subs.=Ego A. Operarius subs. Sigf num G. Sicart.=Sigynum B. Anacrensis subs. libenter.=Sig-f num R. Capellani Sancti Michaelis.=^Sigf num A. Decani.=Sigfnum A. Capellani de Camarasa.=Sigfnum A. de Cavanellis.=Sig-f-num Guilaverti.=Sig-|-num G. de Claret.=Sigfnum G. Saga.=Sig"f-num B. de Envcig-.=Sigfnum G. de S. Martino =Sig-J*num G. de Fost.=Sigfnum G. de Pinos Decani.^Sigfnum G. de Ripis.
<

i.

XXI.

Pe

librtate

testamenta condendicum

alis

donationibus Ca(Vid. pg\ 69.)

nonicis Urgellensibus concessa

anno MCCI.
Urgellen.

ExLibr.

\.

Dotal. Eccl.

fol. 11. b.

lur

uoniam nichil est in humaras rebus, quod magis debeahominibus , quam ultima3 voluntalis liber stilus, ideo eg o Bernardus de VilamurDei gratia Urgellensis Episcopus commurii omnium eiusdem ecclesise Canonicorum assensu et neelamalione rogatu et prtecibus, renuncio cuidam prava? et pessima consuetudini et eam per me et per omnes successores meosab eadem ecclesiapenilus evello, et inperpetuum extirpo per quam prsedecessores mei quartam partem o,

(i)

Infra ad ann. 1201. sic subscribit

Sigft.

B, dcSattca Fi-

de Urgellensis Sacrista.

i\ti

aim :m)k:i:
:

mnium

rertim cuiuslibetCanonici de tune ti rapiebnt et oeeu-

pabant, licentia teslandi in illa quarla parle diclis Canoni'crs ab antecessoribus meis omnimodis deneg^ata. Utilitati ig-ilur et libertati ecclesia? Urgellensis invgilans et laborans conet eedo et per me et per omnes successores meos constiluo perpetuum confirmo ut de coetero quilibet clericus in Ur, ,

g'ellensi

ecclesia canonicaleni

aecipiens

cibum

liberam o-

mnium rerum suarum habeat


quod
si

testandi facultatcm: ita tameri

solutis debilis

inlestatus decesserit

de residuo LX. solid. orto relinquad, et secundum arbitrium sociorum suo,

rum propinquorum Canonicorum,


defuerint aliorum

et

si

propinjui Caiinci
l'uerint,

Canonicorum qui
,

f'amiliariores ci

pro anima sua, sicut melius expedir cognoverint, salva utililate et reverentia ecclesia? rebus suis disponatur deductis tamen prius orto LX. solidis cum debita soluta fuerint. Ab hac autem librtate excipiuntur Janitores ego vel aliquis successorum meorum nichil impedir vel contraire vafeamus vel attentemus. Et siquis hanc ulilem et honestam consuetudinem in aliquo eidem violare vel diminuere prnesumpscrit iram Dei incurral, et excomunicalioni subjaceat et pnesuntio sua nullum habeat efeclum. Hcec
,
, ,
,

terea

omnia superius dicta firma el inviolata semper existant. Pra?magis ac magis canonicam Urgellensem accrescere et
comunicato tocius CapituJi

amplificare cupienles,
consilio et volntate per

me

et

per omnes successores

meos

eidem canoniese dono, et in perpetuum concedo de meas decimas de Bcscharan, quas antecessor meus A. de Pcreixens bonse memorice venerabifis vir cuius anima paradisum
possideat
eius baiulo a
et C. solidis in

Raimundo de Caslellis pro tria mili-a pignore acceperunt et dictas decimas pra>,

dictus antecessor
Urg-ellensi

meus cannica?

Urgellcnsi

assig'navil

el

concessit. Pigmis ig-itur istud, et denarios


,

omnes cannica'
, ,

perpetuum concedo. Et
rint,

sequens vestigia anlecessoris mei assigno el in si forle dicta? dcima? Raimundo de

Castellis vel eius successoribus venales

unquam

expsita? fue-

emendi licentiam habeat


ullo

dicta cannica, et nullus alius.

unquam lempore redimantur, cannica in solidum totam pecuniam habeal. Insupcr reddo eidem cannica vaceas d pfatis vaHis Andorra? quas antecessores mei injusto oecupavcranl <>t absluleranl. Pernas autem rniies qiins caKt
si
,

l)E
noii'n;i n valle

dcimkyios.

217

Andorra

me

exigebat

cum assensu

et

ex-

presa voluntale omniuin Canonicorun mihi et successoribus meis retineo. Actum est hoc anno Christi M.CC.I. lili, idus
septembris.=Sigf num B. de Vilamur Dei gratia Urgellensis firmarique roEpiscopus qui lioc jussi scribere et firmavi gavi. Sigf num B. de Snela Fide Urgellensis Sacrist3e.= Sigfnum G. de Petra mola Archidiaconi.=Sigfnum P. de Josa Archidiaconi.=Sig-j-nuni G. de Charet |Archidiaconi.= Sigfnum G. de Ribeles Archdiaconi.=Sig"J-niHTi M. Petri de Maloboscho Aichidiaconi.=Sig"fnum B. de Saga Abbatis Sancti Mich aclis. =Sig-|-num A. Prioris Gissona?.= Sigfnum B. de Vilar.=Sigfnum R. de Tost Capellani.= Sigf num G. Richard. =Sig"f num G. de Pinos. =Sigf num P. Abbatis Sancti Martini, etCanonicus UrgelIensis.=Sig-i*num B. de Sancto Stephano.=Sigfnum B. Mironis.=Sig*|-num A. de Na vales. =Sigfnum P. de Canturri.=Sigfnum A. de Archavel Operarii.==Sg-{-num G. de Tost.=Sig'f num R. Capellani Sancti Michaelis. =Sig-J-num Joannes de VHarabia.=s= Sigfnum B. de Argestus.=Sigf num G. de Sag-a. ==Sig-{-num Sigfnum G. de Sancto Martino. Sig-f-num B. de Vegt. =Sig-j-num G. de AsCouced.=Sigi*nuni G P. de B. de Ger, qui hoc scripsit. naarri.=Sig-{-num
,

XXI.

Charta episcopi Urgell. in favorem monasterii de Bellpitig


ordinis
gin. 79).

Prcemonstratensis

anno MCCXLVIIl (Vid. p-

U niversis snete matris


Poncius assensu
,

ecclcsiae

filiis

innotescal

quod nos

miseracione divina Urgellensis Episcopus, cum et expressa volntate Urgellen. Capituli, religionem irt quaPremonstratensis ordo militat, pariter attendentes, ob remedium animarum nostrarum consideracione quo,

que

obsidii les....

quod conventus
,

et

monasterium

Bellipodii
nuilti-

Ordin. eiusdem nobis et Urgellcnsi Ecclcsiae

condam

modis
et

et ideliter

libitum et

impendit ac sepe et sepius ad honorrin. voluntatem noslram impender.... ponit, dignum

justum est, ut tuicionc sen municione nostri privilegii conventus et succesores eiusdem perpetuo gaudeant et letenlur.

18

APNDICE

Ideoque vobis karissimis in Chrislo iliis etamcs, Johann Dei gracia Abbati et conventui Pulcripodii proedicti, vestrisque succesoribus universsis per nos et omnes successores nostros de coniuni deliberacin e et consilio, ac eliam ex certa sciencia, bona fide sine verborum cabillacione et dolo quicquid de defunecionibus seu legatis per totam nostram diocesim busque in diem hodiernam accepistis vel vobis dimissum est cum ad nostram voluntatem nobis satisfactum est competenler liberali benignitate remittimus ac etiam donamus, et perpetuo penilus indulgemus. Adenles, pari forma donantes, eciam remittentes , indulgentes ac bona fide perpetuo concedentes vobis et succesoribus vestris universis quod de legatis sive defunecionibus vobis vestroque monasterio per totam nostram diocesim de cetero dimissis sive dimitlendis, licet de jure communi quartam partem dar tenebamini nisi decimam partem tantumodo de mobilibus ab hinc vos dar teneamini. Imo omnes prediclas defuneciones sive futura legata integre sine aliqua diminucione iure nostre donacionis et concessionis vos et succesores vestri babeatis in perpe,

tuum,

recipiatis, teneatis, possideatis, et expletetis palcifice

ad omnes vestras vestrorumque voluntates perpetuo faciendas sine aliquo nostro , seu aliquorum contradictu. Retenta tamen mense episcopali nostrse decima parte de mobilibus tantum ut dictum est; quam nobis et successoribus tantumodo fideliter tribuatis. Lectos autem et purpuras, sive pannos, seu fciam universas quaslibet bestias, de eodem liberali benignitate integre et sine diminucione seu
et potenter
,

retencione aliqua vobis praedictis vestrisque succesoribus ni-

chilominus damus concedimus perpetim penitus, el indulgemus. Addentes insuper quod si qua presenti pagine desunt, quse nunc vel in posterum vobis vel successoribus vestris prodesse valeant ad vestrum bonum vestrorumque sanum intellectum sine dolo et diminucione ac exceptione aliqua apposita intelligantur. Excipimus tamen quod honores, poset qualibet inmobilia, sessiones predia rustica vel urbana que pro nobis specialiler leen tur vel possidentur, non possilis recipere ab aliquibus vel retiere absque noslra vel nostrorum successorum licencia speciali. Ut autem fides plenior present cedule adhibeatur, eandem propiis manibus noslris irmantes, sigilli nostri munimine duximus roboran,

dam=Nos autem Abbas

Bellipodii pr;Ediclus,

lotusque eius-

=
DE DOCIMKMOS. couvcnlus prcdiclam elemosinam
et

\d

(li'in

loci

duJgeneiam a clcmenti

et liberalem indulcissima patcrnilale vestra, no-

bis nostrisque succcssoribus pie, et liberaliter impense, el gratante! ampleclenles, et Domino Deo, vobisque donatoribus universis gratias multplices hummiliter peragentes, vos Domnum Episcopum totumque Urgelen. Capitulum ac suc-

cessores vestros

spiriluales ralres et

socios nostri

momis-

nasterii spiritualiter suscipimus; et unicuique

vcstrum
,

in

sis, oracionibus, jeiuniis', vigiliis, affliccionibus

elemosinis,

ceterisque alus bonis , qua2 in nostro monasterio Altissimo de cetero fient acceptabilia sicut uni ex nobis porcionem propriam indulgemus ; et annis singulis in Quadragesima , ut
,

in

Kalcndario nostro scriptum est, pro Episcopis

et

Canonicis

Urgellensis Eeclesioe defunctis proprium anniversarium , sicut ordo noster sollempniter facer eonsuevit , promiltimus
'acturos. Dat. apud sedem sptimo Idus Madii anuo Dni. MCC. quadragesimo octavo .=Sig-*num Poncii Urgellen. Epi.=Sig^*num B. Prioris Ugellen.=Sig-j-num B. de Talarn Urgell. Sacriste.=Sig--num Ricardi Archidiaconi Urgellen. et Rectoris Ecclesise de Balaguer. =Sig*j*num R. de Todinano Archidiaconi de Pratis in Ecclesise Urgellen. Sig"{"num Bernardi de Foliano archidiaconi de Gerpin Eccles'ue Urgellen. =Sig-j*num B. de Barberano Abbalis.= Sig*J*num Petri de Anaugia Prajcentoris.=Sig*fnum R. Catelli Canonici Urgellen. =-=Sig-j-num Petri Andrea? Decani de Valdelord ac Ganonicj Urgellen. =Sig-{-num B. Bulols Canon. Urgellensis. =Sig "num Johannis de Tormeda Capellani Sanct Ordonis.=Sig-j-num Benedicti de Pratis Canonici Operar Irgellen. S. Petri de Covecto Canon. Urgell. =Sigfnum G. de Sorigera Canon. =Sig-j-num A. de Querol Canon. =Sig-j-num Magistri Berengarii Canonici. =Sigfnum R. de Speluncha Canonici. =S. Bernardi Boiga Canon. Sig^num Berengarii de Villamuro Canonici. =Sig-{-rium M. Prioris Guissone el Decani Urgellen. =Sig-{-num P. de Sorigera Decani Urgell. =Sig-j-num P. de Sancto Justo Capellani Camarase qui hoc firmo. =Sigfnum P. Zaclusa Rectoris Ecclesiae de Menargis qui ex certa scientia hoc firmo. =Sig-j-num Blascho inilitis.= Sigfnum Guidonis de Frexa.=Sigfnum Bernardi de Cr-

perpetuo nos

celo: Teslium.

siusscripsithecet apposuil

Raimundusde Mcmleliano Nolarius Dni. Epi.de mandato ipsuum sig-j-num flifS1 auno pi'ealis.

2*20

aikm)m;k
Aprilis Oei gratia L'rgellen. Epus.

Nos

apud predit'um mo-

nastcrium Bellipodii conslituli XIV Kal. jun armo Domini M.CC.LVIII supra seripta roboramus et fff.=Sig-j-num A. de Ripellis Urgell. Canonici.=Si^num B. de Garrig"osa Urgellen. Canonici.=Sigfnum Johannis Pelagii Urgellen. Salaman. Canonici fl'f. Nos Petrus miseratione divina Ugellen. Epus. apud predictum monasterium constiluti VIH kalendas aprilis anno Christi MCCLXX. supra scripta flrmamus et ro-

boramus

ftT.

XXIII.
Appellatio Comitis Fuxensis

ad Sed. Apostolicam de inEpiscopo Urgellensi


illatis,

juriis iki Poncio de Villamur

anno MCCXLIll (Vid. pg.

82).

Ex

arch. Episc. Urycll.

JLn nomine Domini nostri Jhesu Christi noliicetur cuncs presentem paginam inspecluris sive audituris, quod nos R. Dei gratia Comes Fuxi, el Castriboni Vicecomes senlientes nos graves injurias et molestias inferri et sustinere a Domino P. Urgellensi Episcopo, appellamus ad Sedem Apostolicam ponentes nos et terram noslram et omnes consiliarios nostros, eohadjutores, et defensores sub protectione et manutenentia Sedis Apostlica?. Causas autem, propter quas appellationem istam facimus, nominatim hoc modo dignum duximus exprimendas. Quarum una est quia Dominus Episcopus est
,

noster inimicus manifestus


bis

et
,

notorius

et

quia assignat no-

curiam ad judicandum

confratres et concanonicos suos

et obedientes, et nostros capitales mmicos; nos per volenlian spoliatos de l'eodis et beneficiis, quoc ab Ecclesia Urgellensi antecessores nostri teet quia assignat nobis nuerunt et nos tenere debemus locum suspeclum fll metieulosum valde quia quadam vice eo presente b sua curia homines sui nos el tamiliam nostram hostiliter invaserunt in civilate l'rgellcnsi cum armis, et de predicta injuria el invasionc nullam nobis fecit lieri saet sibi subditos

et quia delinet

tislactionem

et quia noviter infra treugas nobis datas hominos invaserunt el dos nostros homines nec.i enMenes sui liter tradiderunt. Pnedictis siquidem causis et alus grava;
,

22 DE DOC l.MEMOS. dampnis quai LongUmj essel per singula nominare, recusamus curiana Domini Eprscopi supradicti tnnquam
I

iiiniliiis

ei

tristissimos solet

suspeclaiOj et ad appellalionis suITragium eonfugiinus; quia habere exilus, qui apud suspectos et inimilitigare.

cosjudices voluerit vel attemptaverit


appellalio
in
IIII.

Faca

fuil

hsec

idus Julii

anuo incarnationis Doinini M.CC.XLIII

presenta et testimonio Arnalli Crassi Capellaniaposlolici...

et Arnalli

de Casalibus Sacerdolis, et Fralris S. Sacerdotis, et

Guillermi de

Varmola
,

el

Ramundi

Segrii et B. eius fratris,

etF. Flequerii

et

Johannis Baldovini tabellionis aposlolici,

qui haec scripsil.

XXV.
Epstola procuratoris D. Poncii de Villamur Episcopi
gcllensis

Ur-

qua cum monet de criminibus quibus apud Se, dem Apostolicam acusabatur: anuo circiter MCCLL (Vid.
p. 83).

e Seinnor en Ponz per la gracia de Den BisDurgel de mi B. de Lirii humil servidor vostre salut amor besan vostres mans vostres peus. Fem vos saber que nos som sans alegre la merce de Deu la qual cosa volriem oir de vos mes de veer. Fem vos saber que nos entram Perosa X. dies enans de Carnestoltes davent. En R. de Ceren A. de Querol noi foren sino II. dies enans vera, en G. B. que nos. Entraren davant lo Seinor Apstol davant totz los Cardenalez ab lo Bispe de Valencia que usne enconlra aixi com pot en tot seg"le els preicadors totz els templers, elsque aduxeren lelres del tais Archebisbe que mort, que que deien que la sgleia Durgel ere en gran mal per faliment de Pastor que iavie obs corretio en lo cap en los membres del Sagrista de Girona. Evingen tuit davant Laposloli quels fees oir a totz los Cardenals i soplicaren quels ois quels asseguras que no peressen mal per los vostres amicos de cort el oils. E preposaren aixi com io us dir. Primerament dixeren que vos eretz homicida e que erelz deflorator virg-inum e quels he que avietz pus de X. fils retavetz de la honor de la Sg-leia que avietz feita moneda falsa que avietz mal mes delBispat ben la meitat que

x\l onrad Pare


\h\

222
avietz iagut ab

APNDICE
vostra sor
,

ab Vos Ira cossina germana: ; dixercn que P. Gerau ere vostre fili que lavielz herotat del moltes altres coses: i feeren petilio Castel de Arches denquisitio , nols volgeren oir, ans los negifan del palau a ontadament. Puis procura lo Bisbe de Valencia que agessen oidor enpetraren en P. Caporixo lo Cardenal sapialz que enquara no an feit res, ni taran daqui enant si Deus o vol e deim vos conseillam vos per bon conseil que vos ans vos posselz ab totz vostres enemics que aquestz facatz anar ahoncadament que uspercacetzcom puxalz ser aixi venceren los tolz de co del Bispal metez vir la cort vos ne sialz honrat que non podetz peniora ca la iaquir vostres parentz. Eslirs deim vos que facatz saber an A. de Mosset que si passen per Roseillo que no fale que no que perden tot quant duran si passen per la sien pies trra del Comle de Foix quen estie esquira B. de Vilamur quels peceig totz que puix ben faren dret que aixi leu enquara no le nan dit mal el fer l'Archebisbe de Bordel I. Clerge enquara carchebispe nocis efedo sade ses mans ber an P. de Vilamur al Comte de Paillars si passasen per lur trra e non estorven per nuilla guissa. E si podetz fer fer mal al Temple alcu vostre amic que facatz quel Maestre del Temple en G. de Cardona escriso contra vos al Apostoii vos avetz parentz nobolz facen mal vos sofrit los cubciiament que puix si siretz Bispe malgrat de tolz vostres anemics entremetet vos com sirvatz la cort que pagetz los monaders que us entremetatz de bels II cavis que aven convengut 1 nebot del Apostoii quins aiude aixi com pot, vistes les letrcs no facatz sino trametre. Estirs dien que Estirs an dit que vos aveslz feila sesio. Peressotz periur tirs sapiatz quel Sagrista de Tarragona sen te a cab col de paraula en tal guissa que vos develz ab vos de feit amar el les sues coses. E vul quen facatz semblant al Prior son frare quel honretz en 90 que puxatz tingalz totz los Canonges en pau: aquesta saon dar que sapiatz que nos vos honrarcm daquetz si Deus 6 vol. Per estirs Lartiache de sen esta que descubert non aul loe. Estirs esta ab lo Bispe en el lenim en bon cuit perestirs lo procurador del Bispe de Zaragoza vostre nebot nos contrari aixi com pot per nom P. G. trametel ne letres al Bispe de Zaragoza sis la ab son conseil. Estirs del feit den

<

DE
G. de Jo veno fem aixi
el

DOOOMBNTOS. eom podcm. Eil en


,

2*3
.1.
;

osla ab

vostres enemics, reunges ab cls

deim queus prenatz zo que es alased nos aurem aixi com aixi trametet nos les actes del pleit den Jovorre e a que les den R. de Cervera, del Arliacholot co quen nat, com ib ciltat, ni com donas la sentcnlia que Maestre Andreu lo vol teir en corl lo pleit. El la fo procurador lo Deg Durgel et conseil de vos donan vos per conseil dret que facatz possar lo Deg ab lo Prior. Estirs sapiatz que nos avem totz dies VI. Avocatz Maestre Andreu quen fa gran messio per vos ove obs que lli emenatz. E jo sapiatz que fui robat perdi lot quant portava de les letres en fora c Maestre Andreu donam co que obs me. E an dit al Apostoli que maior mal feit en P. de Vilamur la sgleia que no avie lo Comte de Foix, volien enpetrar eonlra el, si no que nos los neslam certz on el nos trmele una procuratio. Estirs nos trametem lelres al Prior al Sacrista los Canonges, que aqueslz dien gran mal deis en cort com so fan perzo que mils se tingen ab vos vistes les letres trametet vos voslra volontal. Datum apud Pe,
:

Danurri per on nos vos que aitambo pleit

rusii in vigilia

Natale Domini.

Traduccin del documento lemosin.

Al honrado Padre y Seor D. Ponce por la gracia de Dios yo B. de Lirii vuestro humilde servidor, Obispo de Urgel besando vuestras manos y pies. Os hago sasalud y amor gracias Dios lo cual deber que estoy sano y alegre seara tambin oir de vos y mas verlo con mis ojos. Os hago saber que llegu Per'usa X dias antes de las Carnestolendas de Adviento, y que solo dos dias antes que yo llegaron la misma ciudad R. de Cervera, G. B. y A. de Querol. Entr en la misma el Santo Padre precedido de todos los Cardonales con el Obispo de Valencia que sali recibirle como pudo, junto con los predicadores y los templarios, los cuales trageron cartas del falso Arzobispo que ya muri, en donde se decia que la iglesia de Urgel padeca mucho por la falta de pastor y que en ella habia necesidad de correccin en la cabeza y en los miembros, y tambin las traan del Sacrista de Gerona, y presentndose todos al Papa le suplicaron que los oyese y que los mandase oir de todos los Car,

A1M)ICE asegurase contra el dao que podan (lalos recibir de parle de vuestros amigos de la corle, y los oy. Y en la audiencia propusieron lo que voy decir Primo-.uiiente dijeron que vos erais homicida y deflorator virginum, y que tenais mas de X hijos y que los heredabais en los bienes de la Iglesia y que habas fabricado moneda falsa y malbaratado la mitad de vuestra dicesi y que habas dormido con vuestra hermana y con vuestra prima hermana; y dijeron que P. Gerau era vuestro hijo, y que le habas heredado en el castillo de Arches y otras muchas cosas. Y pidieron que se inquiriese sobre esto mas no los quisieron oir antes los arrojaron de palacio con ignominia. Posteriormente solicitud del Obispo de Valencia, lograron que se les sealase auditor, que fue el Cardenal P. de Capoixo. Mas sabed que todava no han adelantado un pado ni en adelante lograrn nada con el favor de Dios y os digo y aconsejo, como cosa que debo aconsejaros , que ganis la mano todos vuestros enemigos , y que asi los llaprocurando atraeros el favor de la gis andar corridos corle con lo cual los venceris. Y en lo del obispado obras que adquiris el honor de manera en todas parles de que nada podis dejar vuestros parientes. Tambin os digo que participis A. de Mosst que su trnsito por es Rosellon cuide mucho de que no le prendan ni roben; y quel que B. de Vilasi pasa por la tierra del Conde de Fox mur est la mira, y que les persiga que despus ya nos defenderemos que asi lo mand hacer el Arzobispo de Bordel, y aun no le han dicho nada, con ser que l por sus manos mat un cle'rigo siendo como era Arzobispo y hacedlo igualmente saber P. de Vilamur; y que al conde de Pallas si pasasen por su tierra, no le causen estorbo alguno. Y si podis haced algn dao al Temple por medio de vuestros amigos, porque el Maestre del Temple G. de Cardona escribi contra vos al Papa y vos no os faltan parientes y sobrinos que hagan este dao sin que vos saquis la cara. Y si queris ser Obispo pesar de todos vuestros enemigos trabajad en servir la corte y en pagar los monederos y en adquirir dos hermosos caballos por los cuales me he convenido con un sobrino del Papa que nos ayudar en cuanto puede envindolos luego que recibis esta carta. Tambin decan que sois perjuro, y tambin que habis
2'U,

y que

los

DE DOCUMENTOS.

225

hecho renuncia. Pero sabed tambin que el Sacrista de Tar ragona est firme en vuestra defensa de obra y de palabra; de manera que debis amar mucho l y sus cosas. Y honquiero que hagis lo mismo con el Prior su hermano rndole en cuanto pudiereis y manteniendo en paz todos
,

los

cannigos.
,

P. G. procurador del Obispo nos es contrario y convendra que escribieseis de Zaragoza al Obispo para saber si procede en esto con su consejo. En cuanto lo de G. de Joverre hago lo que puedo.... J. Danurri est con vuestros enemigos y con ellos se ha acomodado por lo cual os digo que os apoderis de lo que est en la Seo que tan buen pleito tendremos de un modo como de otro. Enviadnos el proceso del pleito de Joverre y las de R. de Cervera sobre el arcedianato, como fue citado, ni como se dio la sentencia y cuanto sucedi porque el maesNmbrale su protro Andrs lo quiere tener todo curador el Dean de Urgel y asi os aconsejo que hagis que se componga dicho Dean con el Prior. Sabed asimismo que nosotros tenemos diariamente empleados seis abogados y que el maestro Andrs hace grandes gastos por vuestra causa; y asi es preciso que le enviis socorro. Y de m sabed que me robaron y perd cuanto llevaba menos las cartas, y
,
,

Asimismo vuestro sobrino

el

maestro Andrs me da lo que necesito. Han dicho al Papa que mayor dao ha causado esa iglesia P. de Vilamur que intentaron que se procediese contra l; el conde de Fox mas nosotros nos opusimos y l nos ha enviado poderes. Tambin escribimos al Prior y al Sacrista y los Cannigos sobre lo mal que estos otros hablan aqu de ellos, para que de este modo se mantengan mas unidos con vos. Vista esta carta enviadnos decir vuestra voluntad. Fecha en Perosa en la vigilia] de la Natividad del Seor.
:

T.

XI.

22G

iPttNDIGC

XXV.
Ejusdem litterce quibus, descripta primum epstola ComitU Fuxensis ad Rom. Pontif. de qucerimoniis quas habebat adversus Episcopum. Urgell., eumdem de agendis admonet
supcr
lite

cum

prcedicto

Comit; circa

annum MCChll

(Vid. pgina 86.)

Ex

arch. eccl. Urgell.

H.
tra

.ic

est tenor litterarum,

quas misit Comes Fuxensis conin Christo et caetera.

Episcopum Urgellensem. ((Sanctissimo


sanctitatem
clementiae

regraeiandam duximus de mullitudine gratiarum, quas mihi vestro fmulo olim de mera liberalitate vestra et gratia, non meis exigentibus manum largiluam impendistis pro quibus totis mneritis visceribus vobis et vcstris grates obsequiosius meus animus si facilius a'iquo tempore se offerret, quamest paratus )>quam in hac parte mihi vel meis de condigno retribuendo wservitio suppetere non video facultatem. Et utinam mea vita comit locus et tempus congruum ad praedicta peragere se oferrent. Ductus tamen illius confidentia benignissimi Dowmini coelestis principis cuius vices in trra geritis et condigne, apud quem in bonis pro facto voluntas acceptabilis K reputatur, me totum et mea omnia, ac amicos et universos vestris omnino beneplacitis et bona gratis ofero volntate, et ad ex debito carnis prosapise et consanguinitatis lineae recognosco fateor me teneri, cum de illius magnitudine geyneris Comitis Barchinonae, ut vestrum, descendit genus meum. Quare non modicum, immo multum vereor et confundor, si quid vestrse auribus sanctilatis de persona mea et hominibus trras meas insinuaretur sinistrum, videlicet; wquod ego aliquid comittam erga Dei Ecclesiam sponsam vestram vel aliqua eius membra quod vobis valeat displicere. Verus elenim ac utinam pius, pater Dominus wPoncius Episcopus Urgellensis non credat suficere nisi uplures exharadaciones meas et homines terroe meae injuVestrae
,
, , , ,

nriose et detineat, et quia

wgravissimis

et injustis

me et ternun meam guerris afligat me cogit huiusmodi suspicari, etpro

DE
eo quod me

DOCUMENTOS.

227

Iftjuste utroquo gladio perscquitur, deffensioni intendo legitime terrae meae, el quod guerrarum dicti epi-r scopi et fortunii progenitores mei et ego diffuse et injuste amissimus, quando eiusdem urgente' guerra, permitiente divina gratia juste recupero paulatine; quod totum de fa^ cili costare poterit vestrae clementiae per diversas treugas whinc inde inter nos initas mutuo, et ab eodem et suis factas hominibus, non absque multorum strage meorum hominum, faclaetiam ab eadem et violatione, si dici liceat quod me pude proprii jurament, quarum treugarum transcripta sub
, ,
,

sigillis

autenticis

sigillatis

vestrae

benignitatis

dulcedini

duxi trasmittenda. Ideoque confisus de vestrae clementiae nliberalitale sanctitatae vestrae humiliter supplicare non vereor, et devote, quatinus mihi et meo procuratori praesentium ut pius pater et bonus et Dominas more slito wportitori gratam conservare dignemini, et avorem ac eius Domino Domino Episcopo vestris dar lilteris in mandatis ut me admittat ad concordiam et ad pacem quam eidem obtuli multotiens, novit Deus, cum animo faciendi ad bonorum virorum notitiam parti neutrae minime suspectorum; quod adhuc sum paratus facer, et ut me obtuli vestris judicibus, ut peracta vobis costare poterit, adhuc benignissime offero mandet mihi vestrae clementiae ipsius fmulo orne wbeneplacitum suum omne paratus sum etenim mandatum wipsius pro viribus eTectui mancipare. Datum Nonis Febroa^
,

rii.))

= Oblata3
,

fuerunt

litterae

istae

Domino Papae apud

Perusium XIV. Kalendas Maii.=Ne vero per adulationis a-^ stucias ac ficta mendatia et dolosa detrahi valeatjuri vestro super injuriis, dampnis castrorum, possesionum occupatio-r nibus, vobis et terrae vestrae et hominibus indebite irrogatis, testimoniales proborum li Iteras contrarias remittatis, quam cito poterilis. Consulo tamen vobis, ut praesenti tempore cum eo potius componatis, intendentes sollicite vestris resistere adversariis viriliter et prudenter pariteret potenter
;

nam

causa huiusmodi in qua ad diminutionem capitis agitur, omnes causas excedet alias temporales et ubi maior periculum vertitur maior debet adhiberi cautela. Litteram vero quam Ricardus de (Cervaria).... Guillermus de Fluvianou Arnaldus de Carrol contra vos apud sedem Apostolicam impelrarunt per fratrem Guillelmum et Raimundum Ordini s Catholicorum vobis consimilem destinamus sub Bulla Domi-r
,

28
ni

APNDICE
proeurabant,

corproutin tenore eiusdem fecimus eisrenitentibus et polerilis plenius intueri, quem vobis mitlimus, interclusum.
rigi
.. multipliciler infamaEt iidem plures litteras defieren les runl de pluribus et -de mulls, quse tacenda sunt polius ob eorum turpiludinem quam litteris intimanda qua3 in prae, ,

Pape ac lenorem

quom

habebantur, et ipsas Domino Papce litteras quarum tenorem comprehendere nequibimus obtulerunt exceptis illis litteris, quoe vobis sunt diucius destinatce. quae Litteras vero Guillermi de Jouverre vobis mltimus admiratione dignum ultimo sunt obtena?. Miror tamen el est, quod procurationem vestram et capiluli veslri solummodo transmissistis mihi contra eum, ac processum habilum coram judicibus delegatis retinuistis penitus et causa? merita mrito ignorabam. Tamen causa remittitur ad judices contentos in Hilera quam milto vobis. Miror insuper, quia procuratorium in causa et possum mrito admirari Fuxensis Comitis non missistis sigillo vestro una cum sigi11o capiluli sigillatum in forma quam vobis misseram diu est in quadam sedula; nam cum sigillum habeat capilulum, ad agendum pro ipso capitulo non sufficit sigillum vestrum; et licet quandam sedulam veslram habeam in qua capiluli sigillum dependet, capituli sigillum suspectum babeo. Et ideo vereor...... quia videtur fuisse appositum viciosa, cum exteriori parte cera appareat lividior et planior et in colore peccaret, iicet P. de Livi assereret coslanter sigillum fuisse impositum ab eo, qui eius habet custodiam fideliler. Et idcirco aliquantulum negolium relardatur, remitientes procuratorium per quod proced valeat sine mora. Formam vobis mitto interius interclusam. tem sciatis quod
dictis
litteris
,
, ,

.,

totius negotii Comitis Fuxensis restituere debeo mercatoribus in obligationem in festo Beati Joannis Baptistae proxime venturo, prout eis promissimus interposito juramento de volntate Fratris Raimundi.

processum

DE DOCUMENTO*.

229

XXVI.
Ponen de Vilamur, Episcopi Urgellensis e/pistola ad. E,Le-> gatum super fado hoeresis Comiti Fuxensi attributw ccrt& posterior anuo MCCLL (Vid. pg\ 87).

Ex

arch. Eccl. Urgell.

in Christo Patri ac Domino Dei gratia SaeroRomanse Ecclesia) Legato in partibus Tolosanis, P. per eandem Urgellensis Episcopus, salutem in Domino Jhesu Christo. Super advenlu vestro, quem futurum utilem toti et speramus gaudemus in DomiEcclesie Dei credimus

V<enerabili
sanetne

devotioni et discretioni vestrse pariter offerentes serviciurn et honorcm, et quicquidpossimus ad exallationem to-* tius Ecclesise generalis. Et quoniam expedit vobis, et nobis etiam, explicare quse acta sunt in partibus istis contra Cono,

mitem Foxen v ne possit vos decipere per ignorantiam vel errorem facti duximus paternitat vestrse prsesentibus intimanda breviter, sperantes quod Dominus Episcopus Tolosanus et alii prselati illius trra? quibus super hoc scripsimus magnitudini vestrse refferent illud idem. Hinc est igilur quod cum per Fratres Prsedicatores et Minores, et aios viros religiosos, qui ad inquirendum super Tacto hseresis in trra Comitis Foxen. et R. filii sui_, quse est in Di,
, , ,

nostra constituta, nobis manifest constiterit plures herticos et credentes eorum erroribus, et faventes,, et celacesi

tores

et deffensores in

Castrobono

et

in locis circumpositis

latitare, quse

quidem loca sunt praedicti Comitis et filii sui; nos cupientes, ad extirpandum semen illud nefarium de trra proceder prsevia ratione sepe diclum Comitem moniilla
,

tum multociens, ut ipsos herticos in judicio exhiberet, contumacem excommunicavimus, et postea per sententiam

eumdem denunciavimus
rem

deffensorem hereticorum, celato-

pariter et fautorem et

excom/nunicatum. Tndem con,

venientibus ad locum personaliter Dominis Terrachonensi electo llerdensi et Vicensi Episcopis et mullis alus viris re,

ligiosis et
fieri in

discretis,
,

permisit dictus

Comes inquisilionem
.

Castrobono

et in- locis praedictis

et

inventi uerunt

230
plus
,

APNDICE

quamLX herelici et crecientes. Qui omnes, proesentiljus Comit et filio suo fuere per Dominum Terrachonensem et alios Episcopos de heresi in judicio condempnati. Cumque Domino Tolosano et Domino Carchassonensi et etiam Do-' mino Arhiepiscopo Narbonae , et fratri F., et fratri G. A. de
,

omnia reserata nesciquod diclus Comes non vitatur ab illis sicut excommunieatus. Quod vobis significamus ideo, ut si qua sunt omissa forte per incuriam, per vestram diligenliam supleanlur, et ut possitis comprehentlere utrum sepe dictus Comes in tenebris ambulal vel in lucem. Prseterea noverilis nos nuper Terrachonam ivisse, et super hoc Dominum Archiepiscopum et Prredicatores, qui supradictis mnibus interfuere consuluisse. Ex quorum habuimus consilio quod omnia ista vobis exponeremus et ipse Dominus Archiepiscopus pergens in Navarram et Caordine Prsedicatorum
,

fuissent haec

mus quid

vel qualiter vel quare contigit


,

super hoc, si adventum vestrum per aliquem prescivisset. Qui dixit nobis quod ex parte sa vos rogaremus statim cum veniretis , ne in absoucione dicti Comits et facto ipsius et filii sui sine assensu eius et noslri, qui plura novimus et intelleximus etiam post latam sententiam in negocio eorumdem, quae ad praesens in absentia Domini Archiepiscopi non pessumus vobis scriberc, procederetis , nisi forsan per alia aminicula in facto heresis possetis proceder contra ipsos. Ideoque super praemissis dominationem vestram humililer deprecantes rogamus, ne moleste feratis quia sollempnes nuncios vobis non missimus; non enim habemus qui audeant ir, et credimus per latorem prsesentium totam rei seriem secretius nunciare. Datum in Sede IV. Kalendas Januarii.
stellam causa
visitationis, scripsisset vobis
'

XXVII,
S.

Raymundide Peafort epstola ad Poncium de Villamuro,Urgellensem Episcopum super facto inquisitionis in here-* ticos exercenda? circa an MCCL. (Vid. pg-. 90).

Ex autogr.

in arch. Eccl. Urgell.

enerabili in Chrislo Patri

P.

Doi gralia Episcopo

rge-

DE DOCUMENTOS.
R. de Pennaforli salutem no. Quid faciondum sit de R. de Vernigol
llensi Fralcr
,

el orationes in
,

231 Domi-

qui propter heresim dieitur essecaptus, non est meum precipitare sententiam. Cautum tainen vidctur, ut suspendatur negocium, el custodialur bene miles, donec viderilis omnes litleras , quar

super negotio

fidei

scriptae

fuerunt Sede Apostlica Do;

condam procuratori Tarrachonensis Ecclesire et staluta Domini Papa? noviier tune secundum concilium
mino
C.
,

contra herticos promulgata


diligenti consilio
fidei

et illas

formas poleritis, habito

cum

praelalis,- el alus

Deum

limentibus, ac

quod sibi el Ecclesiaj ulilius, et secuprovidere. De illis quoque, qui Xatberto de Barriusfuerit, berano in sua fuga ducatum, et auxilium prestiterunt, quid possum aliud dicere, nisi quod juxtaformam Concilii et praefata Domini Papae statuta contra fautores hereticorum edita, tam in absolucione, quam in alus procedatis, etpostmodum vel de cundo ultra mare, vel in frontaria contra Sarracenos, taxato eis lempore congruo, quo ibi debeant deservir vel si hoc non poterunt, aliquid aliud juxla vestrum
zelatoribus, id
,

Ita

arbitrium poteritis talibus pro penitentia imponere salutar. tamen caule in mnibus procedentes, quod enormitas

non remaneat inpunila, et qui ver penitent ex nimio rigore desperationis laqueum non incurrant. Orate pro me. Quod autem fidei negocium prosequamini diligenter et R. de Josa qui pro negocio fidei molestias patitur, veslris
tanti facinoris
,

consiliis et

auxiliis

quantum decuerit

et licuerit, foveatis,

quia vobis ex

officio paslorali
;

eslis fidei zelatores

incumbit, et alias, nisi fallar, suadere vobis aliquid super hoc super-

vacuum

videretur.

xxvni.
Epstola D. Benedicti de Rocaberti Archiep. Tarracon. ad Priore Prcedicat. Barchin. et S. Baymtmdum de Peafort, eorumque responsiones super facto hcereticorum Walde?i-

siumindioc. Urgellensi, circa ann


Nota.
usque ad
Fr. Petrus

MCCLV. (Vid. pg.

93.)

de Thenis Ord. Pned. D. Poncii de Villnmor

Episc. Urgellens.
villas

Inquisitor persequutus erat haereticos


,

Waldenses

de Puigcerda

el

Burga, atque ad Baronas de Josa

232
ef

APNDICE
lie

de Pino.

aulem adluic

infecta, et

Episcopus per Sedem


et

Aporem

stolicam pontiicalibtis est stispensus,


tiali

Inquisitor suo Provin-

prohibilus ne sententiam in haneticos ferret.

Hanc

circa

dubitautis Arcliiep. et aliorum respondentium epistolar versantur, quas

ad ana.

nS*

aut circiter adscribimus

cum Arcbiep. Tarracon. non


;

nisi n fine

anni ia5,

Sedem suam

acceperit regendam
ftnierit.

TJrgetlens,

autem Episcopus anno 1207 vitam


Epstola D. Archiep. ad Fr.
Peafort.

Petrurn de
ct

San Pons Priorem


S.

Conv. FF. Prcedicatorum Bar chin,

Raymundum de

Ex

Tab. Illmi. D. Archiepiscopi Tarracon.

Jjenedictus divina providentia Archiepiscopus Tarraconen-Venerabilibus et dilectis in Chrislo religionis viris Fr* Raymundode Pennaforti , et Priori domus Praedicat. Barchin.
sis

et sineeram in domino charitatem. Sitrnificamus voquod cum Capitulo nostro, et alus viris religiosis, et bis, deliberatione habita diligenti diem pluribus sapientibus Sancti Nicolai duximus assignandum nos, et Ule, qui ut

salutem

vices gerebat Venerabilis Fratris nostri Episcopi Urgellensis,

ac

alii

ad hoc necesarii

essemus apud Bergam personaliter

pro negotio Inquisilionis contra Haeretieos factae per religiosum virum Fr. Petrum de Thenis in Dicesi Urgellensi, auctore Domino prospere consummando. Verunconstituti
,

tamen cum ex parte ecclesise Urgellensis nobis fuerit deelaratum quod dictus episcopus ab administratione spiri,

lualium et temporalium episcopatus Urgellensis est suspensus ita quod per se vel per alium nihil de bonis episcopatus, sive de ipso episcopatu debet percipere, seu etiam in eo ministrare secundum quod in translato sententise super hoc latae nobis transmisso cujus formam vobis mittimus,plenius continelur; videtuf nobis, et Capitulo nostro, et pluribus sapientibus , quod in hoc caso illi , qui gerebant vices Episcopi cum non dicnlur vel Capitulum Urgellense Sedes vacare vel etiam nos proceder ad decisionem dicti
,
,

non possimus, sed tantummodo dictus Fr. Petrus, qui et a sus est jurisdictione a dicto Episcopo sibi commissa dixil quod precenobis poslmodum confrmala. Ipse tamen
neg-otii
,

DE DOCUMENTOS.

233

plum est sibi a vobis Fr. Raymundo ex parte Prioris Provinquod non procedat super hujusmodi negoliis decidentialis dis, ac ideo sine mandato spetiali super hoc non procedet ullo modo. Cum igitur si ex hoc dictum negotium impediretur , non solum scandala sequerentur immo totum negotium posset destru in magnum dispendium plurium animarum, discretionem et devotionem vestram roet idei orthodoxse gamus, hortamur in Domino et monemus quatenus dicto Fr. Petro in sententiis super dicto negotio proferendis vobis plena licentia per spetialem lilteram tribuatur, quam nobis mittatis per prcesentium portitorem, vestrum nihilominus in scriptis salubre nobis super hoc consilium impensuri et nobis, ac dicto Fr. Petro dictas litteras, et responsionem transmittatis, ita quod die Jovis mane apud Villamfrancham, ubi eam expectabimus, habeamus; quia alias secundum consilium habitum non accederemus ad Diocesim Urgellensem. Ut autem super prsemissis quid agendum sit plenius videatis translatum commissionum dicti Fr. Petri et sententise ut dictum est vobis mittimus sicontra Episcopum latas gilli nostri munimine interclusum. Dat. Tarraconae calendis decembris.
,

Rescriptum Prioris, et Fratris Raymundi de Penyafort ad Illmum. Dnum. Archiep. Tarraconen.

Ex eodem

Tabularlo.

.everendissimo in Chriso Patri gratia Archiepiscopo Tarraconensi


,

Domino Benedicto De
,

Fr.

Petrus servs Fra-

naforti

trum PraBdicatorum Barchinon. et Fr. Raymundus de Penac devotam. Resalutem et reverentiam debitam
,

ceptis litteris paternitalis vestraB terti feria per


gistri

manus Ma-

respondi ei ego Fr. Raymundus quia mihi spetialiter litterse mitlebantur prout scivi, et potui viva voce, juxta vestram reverentiam, et honorem. Postmodum feria quinta circa nonam recepimus alias litteras per quendam pue-^

A,

de quarum tenore mirati fuimus, et pro eo quod adversarius veritalis impedimenta conIra fidei negotium machinalur. Hoc autem scilole pro certo, quod quindecim diebus citra jam tribus vicibus inlellexi,

rum cursorem vestrum


,

turbati

234 mus

APNDICE
personis pluribus fidedignis
,

aliquibus lioc assertione

et alus viva voce , qui receperant de curia et certitudinem per personas notas et fidedignas quae in facto praesenles fueranl et ocquod Dominus Episcopus Urgellensis culis suis viderant fuit indubitanter depositus per sententiam Domini Papae in primo sabbato octobris. Audivimus etiam, quod ante sen-

indubitat per Hueras referentibus


et litteras
,

tentiam depositionis uerat lata suspensionis sententia con-

Unde secundumhoc, cum constet Urgellensem Ecclesiam vacare, poleslis indubitanter proceder vel vos, vel Capitulum vel simul prout vestra circunspecta discretio magis viderit expedir. Psito etiam quod non esset lata sententia (quod non credimus) videtur tutius quod vos, Pater cum alus tam cum procuraloribus Domini Episcopi, quam cum Capitulo, procedatis ad sententiam proferendam,
tra ipsum.
,

praeserlim

cum

sitis

Judex ordinarius,

et nihil in

prsejudi-

tium Domini Episcopi, vel jurisdictionis ipsius super prsediclis facer intendatis. Et his mnibus exequendis posset Fr. Petrus de Thenis, licet prohibitum sibi fuerat a Priori Provintiali ferr sententiam, prsestare suum consilium, et assensum tantum. Valere posset autem rationi commisionis, quam sibi fecit Episcopus Urgellensis. Haec ita scripsimus vobis de confidentia spetiali et quia sic placuit vobis, quod vobis nostrum consilium rescriberemus ne alias si hac vice deseratis negotium, fides periclitetur in infamiam, non solumveslram, sed etiam Praelatorum et totius cleri et in periculum, et scandalum plurimorum.
, ,

Epstola ejusdcm Prioris,

et

Fratris

Raymundi de Penyafort

ad Fratrem Petrum de Thenis , el Fratrem Ferrarium de Villarubea Ord. Praedicator. eadem de re.

Ex

eodem Tabulario.

V,enerabilibus et in Christo charissimis Fratri Petro de TheetFratriF. de Villarubea, Frater Petrus servus Pra?nis dicatorum Barchin. et Fr. Raymundus de Pennatorti, salutcm in Domino Jesu Christo. Litteris venerabilis Fr. nostri Archiepiscopi et vestris diligenter inspectis mirati fuimus
,
, ,

ct turbati

pro eo quia inimicus

et

adversarais veritatis

ma-

DE DOCOIEMTOS.
ehinalur insidias, ut
fidci
,

235

negotium perimat, et pervertat. Tamen quia non est propler hoc sicut vobis videtur, tantm negotium descrendum et ego Fr. Raymundus propter graves inrmitates meas non possum intendere prolixe responsioni vel dicfamini lilterarum respiciatis lilteras, quas t)omino Archiepiscopo juxta modicitatem nostram et gratiam nobis datam super hoc desinamus et secnndum tenorem ipsarum cum Domino Archiepiscopo et alus procesi ipse Dominus Archiepiscopus deseruerit ad datis. Unde quas de suspenprsesens negolium occassione lilterarum sione Episcopi Urgellensis dicilur recepisse, utrum vos de,
,

clabeatis ir Bergam sine ipso vel quid agere debeatis ram responsionem non possumus invenire sed committimus arbitrio vestro ut sive per litteras sive praesentialiter, apud iilos nobiles vos ipsos et ordinem quanto cautius, et ve,
,

racius poteritis excusetis.

Et

si

quid consilium prseter hoc,

quod sententiam non feratis, et ut Hserelici non evadant, et ipso inidei non periclitetur negoium invenire poteritis spirante, cujus negotium agitur, juxta datam vobis a Deo gra,

tiam

faciatis.

Orate pro nobis.

Alia Fratris

Raymundi de Penyafort

epstola

ad Illmum.
re.

Dominum Archiepiscopum eadem quoque

de

Ex

eodern Tabularlo.

leverendissimo et charissimo n Christo Patri Domino BeFr. Raynedicto Dei gratia Tarraconensi Archiepiscopo mundus de Pennaforti salutem et reverentiam debitam ac
,
,

devotam. Licet turbatus fuerim


veritatis et fidei adversarius
, ,

et miratus,

suis astutiis machinatur,


;

quod Diabolus, undc

ex hoc ipso laeliperturbet fidei negotium et confundat de quo agitur, ad fcor , considerans quod ipsum negotium
,

Dei beneplacitum pertinet, apud recte intellig'entes clarius elucescit. Sane in aliis litteris quas feria quinta in sero
,

nuntio vestro Prior, et ego tradidimus , scripsi vobis aliquas fationes propter quas consulebam quod iter vestrum con,
,

tinuaretis

animo ad dissipalionem haerelicse pravitatis, el pro quo multum etpluad consummationem negotii fidei rics extitit laboralum, quas quidem rationes nvenieis in lit,

236
eris antedictis
,

APNDICE
et

referet vobis

lator praesentium

plenius

autem superaddo duas vel tres causas (licet videatur forsitan supervacuum) ad cautelam. Una est, quia sicut nostis in canonibus est expressum r quod
,
,

viva voce. Nunc

in certis casibus Metrpoli tanus potest exercere jurisdictio-

nem suam

neorum suorum;

corrigendo et reformando in subditis suffragaet hic est evidenler unus de iltis casibus,

videlicet, negligentia sufraganei

circapurgandam suamDio, ,

cesim ab hertica pravilate. Quam negligentiam probant do fama publica, et testes omni exceptione maiores scilicet
operis evidentia
,
:

quae utique sunt notoria

et ideo

non ex-

pono. Si dicatur fecit suffraganeus ile quod potuit; respondeo non. Quia ut nec verbis audatia detur, nec exemplo
,

praedicavit suf'ficienter, nec verbo


,

et ideo

ibi, sicut in ali-

quibus alus locis secuta est multiplex corruptela. Audeo igitur consulere quod haec sola causa sufficit, ut Ijure vestro ordinario procedatis nunc, corrigatis, reformetis et sententiam proferatis et quantum deeuerit, et licuerit, exequtioni mandetis. Si autem aliquis dieat quod non fuii dico quod ad hoc potestis proceder propter negligens quamdam solemnem opinionem, quae dicit, quod, licet Archiepiscopus non debeat se intromiltere de subditis suffra,
,

nisi in certis casibus , si tamen fecerit tenet , processus eius quia Judex ordinarius est totius Provintiae. Non tamef consulo quod extendatis istam opinionem, nisi et pro negotio fidei in necestate sicut in praesenti casu. Haec summatim scripsi vobis, rogans et consulens, ut in et fortitudinis spirilu consilii omni ambiguitate jseposit, procedatis , et neg'otium in Domino tcrminetis.
, , , , , ,
,

ganeorum

XXIX.
Ressignatio parcechiw de Gavarra in

Episcopi Urgellensis

atino

manu Domini Aprilit MCCLVII (VM. pg. 05).

Ex

autogr. in arch. eccl. Urgell.

1 1 otum sit cunctis quod ego P. Cloricus et Capellanus de Gavarra nec vi quoactus nec dolo ductus sed bono animo ae spontanea volntate renuncio ac reddo et in present di,

DE
ienti

DOCUMENTOS.

237

millo vobis R. de Solans Capellano de Archcs, el in lioc trlocum Domini A. Dei gratia Urgllensis Episcopi eccle-

cum suis sufraganiis juribus et teneonibus, quam Dominus Poncius quondam Urgellensis Episcopus mihi assignavit, ac beneficiavit: cliam penitus cum hoc presiam de Gavarra
,

sent publice instrumento vobis dicto R. de Solans dictam et in manus vestras et posse renunciando ecclesiam Irado -eicio et expoliando me denudo, tanquam in manus Domini
,
,

Episcopi spetialiter et personaliter renunciasem, sine aliquo

hoc non faci. El hoc juro per Deum, et per Sancta lili. Dei Evangelia coram me prsenle posita, et manu tacta. Actum est hoc III. Nonas Februarii anno Domini MCCL et sexto. =Sig"*num P. Clerici Capellani qui hoc hoc firmo et lestibus firmare rogo.=S-|"num P. de Cap de Yila.=Sig-|-num B. de Cap de Vi]a.=Sigi'num B. de Sol de Vila.=Testium presentes F. Astrer Capellanus de Zaznanera, et P. Fusler de Gavarra. =Egidius de Buxo Presbyler et Tsotarius de Zamanera qui hoc scripsit et hoc sig^j-num impressitjussu dicti R. de Solans Capellani de Arc/hes in euius
retentu,

meo

quod

in

manu

isti

firma verunt.

XXX.
Thesaurarii Salmanticensis ad Aprilcm Urgllensem Episco-

pum

epstola. (Vid. pg\ 97).

Ex

autogr. in arch. eccl. Urgell.

Leverendo Patri ac Domino A. Dei gratia Urgellensi F,piscopo J. Thesaurarius Salamanticensis hactenus suus in o-

mnibus seipsum
vestra?

et

manuum osculum cum


Domino Jhesu
, ,

salute. Dilectioni

ac dominationi de

Christo

quantum

possum conqueror
,

eo quod vos in quem spem meam, consilium auxilium, ac defensionem proponebam super omnibus a me ila sbito separavit, et quod mihi molestius est, vos in exilium destinavit. Set quia pietas Dei in se sperantibus numquam defuit, eam humiliter adimploro, quatinus vos ad partes istas dig'netur reducere vos in episcopalum, seu in archiepiscopatum alium assumendo, ubi vobiscum loqui valeam eongaudendo. tem sciatis quod de dispositione
, ,

APNDICE 238 domuum vcstramm Capitulo Salamanticensi multum


et
si

displicet

possetis de jure aliler ordinare, ita

quod post Dominum

Andream Archidiaconum

versario vestro libere remanerent

pro anniCapitulum Salamanticense et amici vestri pro bono haberent. De rebus autem vestris Garsias quando recesserit vobis totam certitudinem repor?tabit. tem me et meos in veslra gratia recomend. Vlete.
, ,
,

ecclesiae Salamanticensis

NUM. DEM.
D. Salmanticensis Dccani

adeumdem epstola.

(Vid. pg. 97),

Ex
.Reverendo

autogr. in arch. eccl. Urgell.

Patri ac Domino A. Dei gratia Urgellensi EpiSalamanticensis Ecclesise Decanus, eius humilis scopo, D. Clercus ac devotus salutem et se promtum ad eius servitium et mandatum. Paternitati vestrae prasentibus intimeturquod

>

Episcopus noster irrequisito consilio Gallecorum proponit romanam curiam visitare et apud nos causa penitus ignoratur. Verum quia malum habuit principium, sicut scitis, credimus ipsum proponere resignare. Quapropter vobis significo quod mihi et vestris amicis videtur quod vobis cedatincommodum
,

et

honorem, ut
,

in curia

romana

detis

opem
,

et

operam cum

ne aliquis extraneus nobis in nostra ecclesia supplantetur. Et si hoc facer voluerilis scialis nos in hoc vobiscum pro viribus laborare , et cum mnibus quae ha buerimus erimus ad vestrum et vestrorum commodum et honorem. Lecta litlera rumpatur.
vestris amicis
,

NUM. DEMEpstola matris D. Aprilis Episcopi


Urgellensis

ad

filium
1

suum. (Vid. pg. 97).

Ex

autogr. in arch.

Eccl. Urgell,

llensi

JTtevcrendo Patri ac Domino A. divina providentia Urge* Episcopo Domna Aurcana Petri mater eius coram su
,

DE DOC l MEMOS.

239

pedibus se postralam cum fluvio lacrimarum. Sciatis quod Johannes Marran us duxit mihi X. libras Turn, et quando numi ad me venerunt erat Domnus Alfonsus dolens jam diu, et jacebat in uno loco, bene erant tres menses elaupsi, et penon et sic petivit michi et eis acomodatos riebat fame dar sibi eos. Tamen unus annus hapotui aliud facer nisi quod de suo mihi non dabal et modo ex quando bebat vivit sine me solo in conclave de me habuit numos totos nec caleficio de loco suo et modo nichil babeo quod sua manducem et teneo domum obligatam Johanni Serpe pro X. libris, et debeo illam extrahere usque ad festum Paschse Ressurrectionis proxime venturum. Et sic maneo sine numis et sine domo. Et modo habeo manutenendi domum de omnibus cum Aurcana sobrina vestra et cum ancilla in gravi
, ,
,
, ;

taliter quod manducarem VI. numatas pais in die meum. Unde vestrum dominatum duco humiliter exorandum, quatenus aponalis mentes circa paupertatem meam, et circa verba mea et providealis mihi in paucis diebus quod nec forte mcndicem ex alieno. Insuper habeo vivendum osculor manus el pedes vestros pro Aurcana sobrina vestra quod delis illam congugio. Hoc peto vos per benedictionem,

anno

per os

et

per debitum naturalem quod ibi habebis. Sciatis , quod ad umbram vestram et fiduciam mulli veniunt mihi illam petere
,

et nihil scio et

strum auxilium
illam

quod sibi dicam nisi quod specto vemandalum. Rogo vos pro ista sola quarc
,
;

dum

vivo ego,

faciatis

hoc.

XXXI.
Jacobi postremi

epstola, data

Majoricarum regs ad episcopum Urgellen. auno MCCCXLHI. (Vid. pg. 114).

Ex

arch. eiusd. eccl.

gellensi nostro

Narbona Episcopo Urconsanguneo carissimo. Rex Maioricae.=Consanguinee carissime Receptis vestris litteris, et earum tenore plene intellecto , respondemus vobis, quod vendidimus nobili Johanni de Son Vice-Comiti de Evolo dilecto nostro consiliario et fideli certum jus noenerabili in Christo Patri Petro de
:

240

APNDICE
,

strum quod in loco et terminis de Aqua thcpida aehominisine tamen lebus el mulieribus eiusdem loci habebamus
,

sione juris vestri et ecclesiae Urgellensis.

Verumtamen cum
afferre

ac judilium
vobis
, ,

ecclesiae
si

veslrae

nullum
nobis

velimus

pre-

hostenderitis

quod aliquod

praejudi-

tium illatum fuerit vobis seu veslrae ecclesiae per venditionem pretactam, illud faciemus reduci ad statum debitum, justitia exhigente. Porro super absolutione Castellani dicti mxime durante loci vobis respondemus quod ad presens exequlione quam faeimus contra Petrum de Fonoleto ex suis demeritis el qui ex culpa sua exemptus est treugis indi
,
,

ctis inter

Nos

et

Regem Aragonum non possemus comode


,

dictum Castellanum absolvere castellania praedicla. Super vero solucione salarii dicti Castellani qui ad vestri postulationem fuit Castellanus in dicto loco constitutus et cui prout intelleximus certum salarium solvere promisistis vobis du-t cimus tenore prsesencium respondendum quod cum ad Nos parte alia vocala pro praedictis certam miserilis personam et auditis ulrinque eorum rationibus faciemus super hiis quod
,

ratio suadebit.

Datum
inimicos

in obsidione prope Insulam, ubi nostros tenemus obsessos tricsima die seplembris anno Domini
tertio.

M.CCC.XL.

XXXII.
Postulatio Capituli
directa
,

Urgellensis ad Innocentium

Papam

VI.

ut Guillermum

Arnaldum de Patau Episcopum


anno MCCCLXI. (Vid. pg.
-H9).

eidem

ecclesice prceficiat,

Ex

autogr. in arch. eccl. Urgell.

Oanclissime Pater et Domine. Vestram sanctitatem humillimi servi vestri, Capitulum vestrae ecclesiae Urgellensis latere non credunt quod dudum praefata Urgellensis ecclesia per obitum felicis recordationis Domini Hugonis, Urgellensis
,

Episcopi pastoris solatio destitua

venerabilem et circunspeclum virum Guillermum Arnaldi Patau, Decretorum Doctorem,decanum et de gremio ecclesiae antedictae "prout eis Deus disposuit, in suum Episcopum elegerunt virum utique
, ,

DE DOCUMENTOS.

241

gentibus Dicesis, et lotius patriae notum, ac regimini ipsius ccclesiaB , quse in medio inimicorum suorum sitala existit, proculdubio profulurum, in temporalibus providum,
cuius electionem el dein spiritaalibus circunspectum cretum per prsemissorum Capituli procuratores et spetiales
et
,

nuncios V. S. destinare et nuntiare curarunt supplicantes eideni S. ut eundem venerabilem Guillcrmum Urgellensi ecclesiae preiccret in Episcopum et paslorem. Cumque ad au,

Canonicorum dictas ecclesiae perduxerit relatio (fidedigna, quod aliqui magni Domini instant pro promotione aliquorum de gremio ecclesiae non existentium quibus status ecclequod si, siae et conditiones gentium penitus sunt ignoti quod absit ieret in totius ruinse ecclesiae cederet, et in el jurium eiusdem irreparabile detrimentum proipsius pler guerras et discordias quas homines ecclesise habent cum
res
,

inimicis suis cotidie

et

habuerunt actenus ab antiquo


Sanctse

et

hoc

aliqui

ex Dominis

Cardinalibus

Romana? Eccle-

siae non ignorant. Igitur Capitulum memoratum humillime ac vicibus repeac flexis genibus V. S. iterato supplicat quatinus praefatum electum dignetur eidem ecclesiae titis praeficere in Episcopum et Pastorem. Speratur nempe di,

res

vina disponenle gratia, propter scientiam et alios bonos moquibus eum Altissimus insignivit quod erit per quam , regimini ecclesise prelibatee. Almam personan! veutilis stram conservet Creator omnium per tmpora dilatata feliciter
,

regimini Ecclesiae

sanctae
,

suae.

Datum

in

nostro Capitulo

sub

sigillo

eiusdem

die quarta

novembris anno Nativitate

Domini M.GCC.LX. primo.


XXXIII.
Translatio Conventus FF. Predicatorum Sedis Urgellensis, anno MCCCLXIV. (Vid. pg. 22).

Ex

arch. eiusd. Conv.

lioverint universi quod cum guerree, Irioulationes et discordias quam plurimum vigeant per universum orbem sic quod gens insurgit contra gentem et regnum contra regnum in tantum quod vix diabolo instigante pax invenilur inler 16 T. XI.

$42
christicolas propter
et
in

APNDICE quod tam romana

curia

quam

provincia

Lingua Occiana et quam eliam Francia necnon in Aragohia ct Catholonia qmelibet Civifas, Villa, Locus ct Castra volentes futurs periculis providere propter gentium paucilatem ordinaverunt quod hedificia extra muros antiquos
posita sive sint Monasteria vel alia hedificia cuius conditionis
sint

sive status per quaj ipsi Civitati, Villae,

et

Loco

posset

nocumenlum

vel aliud

dampnum
,

inferri desfruantur,

reducantur planiciey, el totaliter diruantur. Igitur cum Cisub certis claususit sub muris antiquis ris posita et hedificata et redaca extra quos Monasterium seu Conventus Ordinis Fratrum Prsedicatorum antiquitus fuit hedificatum, et videalur quod si Monasterium sic remaneat ipsi Civitati Urgellensi nocumentum el irreparabile detrimentum prsestavil proculdubio in futurum mxime quia eius hedrfitia adeo sunt muris et vallis ipsius Civitatis contigua quod necessario habent destru et dirru, si dicta Civitas conservan vult et debet ab inimicis et gentibus extranse nationis quse ad debellandum eam se parant, quod experientia mostravit non est diu; ideo Reverendus in Christo Pater et Dominus Dominus Guillermus divina providentia Episcopus Urgellensis volens vigilare circa ulilitalem comunem ipsis Civitatis Urgellensis prcedicUe, et'fuluris dampnis providere pro posse quia jacula quee previdentur mihus ferire solent, habito colloquio et maturo consilio et tracratu, ne dum semel sed pluries tam cum venerabilibus viris Decano et Capitulo ac civibus dictae Civitatis quam cum personis generosis et alus circa lalia expcrlis, si propter dictum Monasterium si ibiubi situalumest remaneret posset ipsi Civitati parare nocumentum. Qui omnes concordes deliberarunt quod ulile est et expedicns tam Civitati proedietse quam Fratribus ipsius Monasterii pro eorum conservalione aliud Monasterium intra muros antiquos ct clausuras antiquas ipsius Civitas Urgellensis
,

vitatis hedificare et illud

quod

est extra

muros hedificatum

destruere et mutare cum alias cssot pnedictee Civitati irreparabile detrimentum, si in loco ubi nunc est remaneret prout prasdicta clare praisente dicto Domino Episcopo ac presentibus Decauo et Capitulo Urgellensi ac consulibus et
consiliariis infrascriptis

ac eliam Priore et Fratribus dicti Monasterii subscriptis fucrunt recitata, in presenta meiNo,

larfi

publici et testium

subscriptorum adhiee spelialiter y-

DE

DOCUMENTOS.

243

calorum. Quare dem Dominus Episcopus ordinavit de et cum consilio vencrabilium virorum Raymundi Cervaric in Decretis Licenciati, Dccani Bernardi Gomari, Berga?, et PeJacobi Miro, (ri de Mornacho, Celsona? Archidiaconorum Michaclis Fusteri, Raymundi Trebayla, Guillermi Helia?, et Guillermi de Vrale to Canonicorum ecclcsi<e Urgellensis ad Capilulum per pulsationem campana? ut moris est propter ha?c ut dixerunt congregatorum, acPetri de Sancto Andrea, Bernardi Sartre, et Petri de Tavernoles Consulum JohanBerengarii Fabrichaer , Petri de Alnis de Puthco clauso Ferrarii de Sancta gracia, Geraldi de Aquilario tariba Archavelli Bernardi de Arcegel Berengarii SaliFrancisci Johannis de Artedone, Petri de nes, Bernardi Quexans Bernardi Picamoles Bartholomei Magistri RaymunRibes di Tarega Jacobi Trebayla civium et consiliariorum dicta? Civilatis pro utilitate comuni ipsius Civitatis et pro conservatione eiusdem quod Monasterium Praidicalorum situatum et quod Monaextramuros, et eius hedifficia diruantur hedifficia infra muros conslruantur et hedifsterium et eius icentur. Et de presenti assignat dictus Dominus Episcopus Religiosis Fratri Berengario de Torrenteyler Priori , Fratri Arnaldo Sacerdoll Fratri Galcerando de Rupeforti et Fratri Arnaldo Montanerii conventualibus dici Monasterii presentibus ibidem pro se et eorum successoribus stipulanlibus, et recipientibus locum ubi valeant et possint Monasterium hedifficare, videlicet ecclesiam parrochialem Sancti Michae,

lis

et

etiam cimiterium eius


Civitatis sine

et hospitale

proborum hominum

Sicta?

tamen

juris

prejudicio parrochialis di-

cta? ecclesia?.

Et

promisit etiam dictus

Dominus Episcopus

rit

necessarium fuead eorum hedifficia construenda debite circumcirca pra?dictam ecclesiam et hospitale predictum. Et de present in adjulorium operis seu he-

quod

ulterus assignabit loca sufficienter si

tot quoj, fuerit

necessarium

dicti Monasterii assignat dictis Priori et Fratribus tertiam partem adjutarum dicla? Civitatis cuiuslibet anni ad
difficii

Omnium Sanctorum prximo futuro. Ha tamen quod dicta tertia pars in alios usus preterquam in dicto opere non convertatur, et quod operarius seu persona aliqua bona qui nomine operarii vocetur ponatur per dicto seu pro tempore erunt: Priorem et Cnsules qui nunc sunt qua? quidem persona teneatur eisdem Priori et Consulibu?
triennium feslo
,

APNDICE debilam reddcre rationem quando ct quotiens ab

244

eis

fuerit

requisitas; E< de prcdiclis mnibus et singulis prcfatus Dominus Episcopus volait et mandavit fieri unum vel plura

publieum
borurn.
di tum

si ve

Et

publica instrumenta in testimonium prsemispraemissa fuerunt laudata et irmata tam perprefatos

Dominum Episcopum quam per


, ,

Dminos De-

canum Archidiconos et Cannicos, Capitulum ut dixerunt facientes ac per prsefatos Cnsules et Consiliarios supranominalos excepto tamen vcnerabili viro Guillermo Bordonelli, Cannico Urgellensi Slatore ac patrono dictse ecclesise qui parrochalis Sancti Michaelis qui ibidem prsesens erat
,

prsediclis

non consenciit
juri

imo expressc contradixit,


ecclesise

si et

in

quantum
fuit

suo

et dictae

prejudicare possent. Et

etiam protestalus de jure suo et quod per huiusmodi assignalionem per dictum Dominum Episcopum factam dictis Priori et Fratribus prejudicium juri suo et parrochiali juri ecclesise Sancti Michlaeis cuius patronus ut dixit existit non valet generan. Acta fuerunt hsec in domo Capituli dicta? ecclesise Urgellensis die Sabbali vicsima nona mensis junii anno nativitate Domini millesimo trecentessimo sexagsimo quarto, presentibus ad haec pro teslibus specialiter vocalis Bonanato de Plano Bernardo de Pulcropodio Raymundo Johannis, Beneficiatis in ecclesia Urgellensi et Barlholomeo Caldererii, Rectore ecclesise Castri de Ciutat. Elsubsequenler paulo post prefatus Dominus Episcopus prehabla aliquali deliberatione ordinavil quod discretus Petrus del Ges, Vicarius perpetuus ecclesise Sancti Michaelis praedictse de tota vita sua de cetero celebret suum officium el minislret sacramenta suis parrochianis in ecclesia Sancti Petri contigua claustro ecclesise Urgellensis , quam quidem ecclesiam Sancti Petri pro parrochiali eeclesia Sancti Michaelis Petro del Ges, Vicario perpetuo diclse ecclesise Sancti Michaelis ibidem
, ,
,

present ct recipienti assignavit de tota vita sua. Intendens idem Dominus Episcopus ut dixi de consilio sui Capituli ordinare quod dicta eeclesia Sancti Michaelis post mortem disit imita capellano Sancti Odonis, sic quod non sit unus Rector parrochialis in civitale antedicta videlicet capellanus Sancti Odonis cui uniet et incorporabit ecclesiam antedictam Sancti Michaelis absque lamen prsejudicio dicti capellani et etiam dicti Guillcrmi Bordonelli et etiam suojrum successorum et absque etiam prsejudicio Capituli an-

cli

Vicarii

nisi

DE

DOCUMENTOS.

245

tedicti, el etiam suae ecclesiae Urgellensis anledicta? al inl ordinacionc quam super hoc faciet idem Dominus Episcopus

latios continebilur
dicti Capituli dio ct

ct

exprimctur.

anno quibns supra,


de Villa

Qua3 sunt acia in domo et pra;sentibus testiNolarii publici civi-

bus supradiclis.

Sig*fnum moi

Pclri

talis Urgellensis auclorilale vcncrabilis capcllani

Sancti Odo-

nis in ecclesia Urgellensi

qui hsec scribi, feci et clausi. Et

constat michi de diccionibus supcrpositis videlieet in prima


linea ubi scribitur vix, et in sexta linea ubi dicitur in Christo, et in

XVI

linea ubi legitur ibidem, et in

penltima linea
Constat insupe
.

ubi scriptum est prcejudicio. Constat etiam de diccione rasa


et

correcta in tertia linea ubi scribitur


et correcta
,

et.

de alia diccione rasa scriptum est omnes.


Series cpistolarum

videlieet in

VIH. linea ubi

XXXIV. Romansrum Pontificum


-

in cdice Urgell.

contentarum. (Vid. pg
Incipit

d64.)

numerus Decretalium Epistolarum Prcesulum Roma-

no rum.

Epum.

pistolee

Papa; Damasi

ad Paulinum Antiocenum Episco-

Confessio fidei eiusdem Papae

ad Paulinum Episcopum

An-

tiocenum.
Epistola Syricii Papae

ad Eumerium Episcopum Terraco-

nensem.

Eiusdem Eiusdem
binum.

Syricii per diversos Episcopos missa.


Syricii per diversos

Episcopos directa.

Epistola Innocentii Papre ad Decentium

Episcopum Eugu-

Eiusdem Eiusdem Eiusdem Eiusdem Eiusdem Eiusdem

ad Vicforicum Rotomagensem Episcopum. ad Exuperium Tolosanum Episcopum. ad Foelicem Episcopum. ad Mximum et Severum Episcopos. ad Agapium, Macedonium, et Marinum Episcopos. ad Rufum et cceteros Episcopos per Macedoniam

constitutos.

Eiusdem ad Florenlinum Tiburlinensem Episcopum. Eiusdem ad Probum. A


,

24G

Eiusdem Eiusdem Eiusdem Eiusdem Eiusdem ad Bonifacium Presbyterum. Eiusdem ad Alexandrum Antiocenum Episcopum. Eiusdem adMaximianum Episcopum. Eiusdem ad Alexandrum Antiocenum Episcopum. Eiusdem ad eundem. Eiusdem ad Achacium Berofe Episcopum. Eiusdem ad Laurentium Siniensem Episcopum. Eiusdem ad Ruum et Eusebium coeterosque Episcopos. Eiusdem ad universos Tolosanos Episcopos. Epistola Zozini Papa ad Esicium Episcopum Solonianum. Eiusdem Papse ad clerumRavennensem. Epistola Bonifacii Papa? ad Honorium Augustum. Rescriplum Honorii Augusti ad eundem Bonifacium.
Epistola Bonifacii Papse ad Episcopos Gallise. Eiusdem Papse ad Ilarium Narbonensem Episcopum. Epistola Celestini Papae ad Episcopos per Galliam
tuios.

APNDICE ad Aurelium et Augustinum Africanos Episcopos. ad eundem Aurelium Kartaginensem Episcopum. ad eundem Aurelium Kartaginensem Episcopum. ad Julianum nobilem exortatoria.

consti-

Eiusdem ad Episcopos Gallise id est per Vienensem et Narbonensem provintiam constituios. Eiusdem ad Episcopos per Apuliam et Calabriam constituios.

Epistola Leonis Papae ad Euticen presbyterum.

Eiusdem ad Flavianum pum.

et

Constantinopolitanum Episco-

Rescriptum Flaviani ad supradictum Leonem Papam. Leonis rescriptum ad eundem Flavianum Episcopum. Epistola Petri Episcopi Ravenensis ad Euticen presbyterum. Epstola Papse Leonis ad Efisinam Sinodum. Eiusdem ad Teodosium Augustum. Eiusdem ad Pulcherriam Augustam. Eiusdem ad eundem Pulcherriam Augustam. Eiusdem ad Martinum et Faustum presbiteros. Eiusdem ad Teodosium Augustum. Eiusdem ad Pulcherriam Augustam. Eiusdem ad Faustum , Martinum , Petrum et Manuelem et
cceteros.

Eiusdem ad Pulcherriam Augustam.

DE

DOCUMENTOS.

247

Eiusdem ad Analholium Constantinopolitanum Episcopum. Eiusdem ad Marcianum Iniperatorcni. Eiusdem ad eundem Marcianum Augustum. Eiusdem ad Analholium Episcopum. Eiusdem ad Marcianum Augustum. Eiusdem ad Synodum Calcidonense. Eiusdem ad Marcianum Imperatorem. Eiusdem ad Analholium Episcopum. Eiusdem ad Marcianum Auguslum. Eiusdem ad eundem Marcianum Auguslum. Eiusdem ad eundem. Eiusdem ad Leonem Imperatorem subjunctis lestimoniis pro
re supra scripla de libris

diversorum PP.

Eiusdem ad Turibium Asturicensem Episcopum. Eiusdem ad universos Episcopos per Italiam constituios. Eiusdem ad Episcopos per Siciliam constituios. Eiusdem ad Samnium et Picenum Episcopos. Eiusdem ad Januarium Aquilegensem Episcopum. Eiusdem ad Rusticum Narbonensem Episcopum Eiusdem ad Anastasium Tesalonicensem Episcopum. Eiusdem ad Nicetam Aquilegensem Episcopum. Eiusdem ad Affricanos Episcopos. Eiusdem ad Theodorum Forojuliensem Episcopum. Eiusdem ad Leonem Ravennensem Episcopum. Eiusdem ad Dioscoru Alexandrinum Episcopum. Eiusdem ad Episcopos per Campaniam, Samnium el Picenum
constitutos.

Hylarii Papas Synodale decrelum.

Eiusdem ad Aschanium
vincias

el ad universos Tcrragonensis proEpiscopos. Eiusdem ad eundem Aschanium Terraconensem Episcopum. Epstola Simplicii ad ZenonemHispalenscm Episcopum. Epstola Achasii Constantinopolitani Episcopi ad predictum Simplicium Romanas urbis Episcopum. Epstola Foelicis Papas ad Episcopos per Siciliam. Eiusdem ad Achacium Constantinopolitanum Episcopum. Eiusdem ad Zenonem Hispalensem Episcopum. Decreta Gelasii Papas g-eneralia. Eiusdem ad Sicilienses Episcopos.

Epstola
recta.

Anastasii Papas ad Anastasium Impera lorcm di-

248
Epstola Hormisdse

APNDICE

Epstola Simniaehi Papse ad Cesarium.

Papse ad Justinum Imperatorem. Sacra Justini Imperatorir ad Ormisdam Papam. Epstola Johannis Constantinopolitani Episcopi ad Ormisdam

Papam
Epstola

directa.

Hormisdse ad

Johannem

Episcopum

Hilicitanse

Ecclesiae.

tem Hormisdse Papse ad eundem Johannem Episcopum. tem Hormisdae Papa3 ad Episcopos per Hispaniam constituios.

tem Hormisdse Papse ad eosdem Hispanise Episcopos, subjunclis exemplaribus libelii Johannis, Constantinopolitani
Episcopi.

tem Hormisdse Papse ad Epiphanium Constantinopolitanum Episcopum. tem Hormisdae Papse " ad Salustium Hispalensem Epi-

scopum.
tem Hormisdse Papse ad universos pro vin tice Beticse Episcopos. Epstola Vigili Papse ad Profuturum Episcopum. Epstola Gregorii Papse ad Leandrum Hispalensem Epi-

scopum. Eiusdem ad eundem Leandrum. Eiusdem ad predictum Antes tilem. Eiusdem ad Recaredum Regem Gothorum. Decreta Romance sedis de recipiendis et non recipiendis.
Al
fin de estas Epstolas Decretales sigue: Epstola

ad
los

alios

cta.

En

Leoni s Episcopos Bcelicae Provintise sive Lusitanise direlas tres ltimas hojas se hallan algunos fragmentos de

sermones de San Agustn.

XXXV.
Noticia de
lo contenido en el Cdice de coleccin de cnones que se guarda en el archivo de la Santa Iglesia de la ciudad de la Seo de UrgeL

fol. max. escrito en pergamino fines del siacaso alcanz los principios del siguiente, como se infiere indubitablemente de su carcter. Consta de 292 folios , esvitQs dos colum?ias con limpieza pero sin lujo de

Es un

vol.

glo

XI y

DE

DOCUMENTOS

249

miniaturas iniciales costosas. Las dos primeras hojas no pertenecen al cuerpo de la coleccin. Precdela el ndice de los cnones antiguos divididos por materias y libros segn costumbre , y copiado por el amanuense de los que correran en su tiempo. Solo contiene los cinco primeros libros de los diez que se hallan publicados por el Cardenal Aguirre. Estn divididos por ttulos y son los mismos que se hallan en su Coleccin de Concilios con alguna levsima diferencia en sus epgrafes. Acompaan cada libro algunos ve7*sos mal li-

mados,

los cuales

no omitir en

la descripcin siguiente.

Xncipit

liber

Clcricorum. )=TituIus

primus.=De institutionibus Sanctorum. (edit. I.=De quibus'non sunt Clerici ordi-

nandi.=Tit. LX.=Quod nulli liceat quemquam alicnum Clericum si ve Monachum, laycum vel civem, libertum an servum in sua Ecclesia ordinare vel retiere. ==lriciplt liber secundus.=De institutionibus Monastcriorum, atque ordinibus pcenilentium.

Postquam

sanctifico

missos de cespite flores

sacros distinximus ordine campos, Quo nunc ir jubes aut quo me tramitle miltis? Est bene quod prsefixa tenent loca sacra ministri.
,

Magna opere

Ad

(/*.

At.)

nunc virginum

solers dispone cohortem,

Adstring-e viduni, pcenitens det corde dolorem. Ne lasciva suis reddeat in montibus illa

Qua3 adhuc deliciis pollens est mortua vivens. Nisu toto si Dominus vult ibimus illie Quo nos magna jubet oris sententia vestri.
,
,

Til.

XX.=De

proficientium castitate.

Compinxi turmam celebratus lumine fulvam;


Quaeve
sibi

debent ordine cuneta dedi.


ordo,
eins

Sistit preciare solidatus virginis

Atque decus

permanet inde sacrum.

Respexi dignis poenitentem flelibus omnem. Curva viduam legibus ipse sacris Estne placens inter viatoris cruce subactum Condigne qua3 sunt ponderi dicta manent:

250

APNDICE
Hoec ad fines te mittat inlentio constans, Et posteris sceptum fingere sospes opus.

Incipit lber tertius.=De institutionibus juditiorum et

gu-

bernaculis rerum.
Jussis poslquam nostra tuis se lingua subegit Hoc dicito citius famulalum mente paravit In qua cursi vagum mittemus parte viantem Aut comotum libravimus orbe regressu Enixo series usque nunc proruil horsu Ex hoc incipe juridicos disponere motus Hos gutur linguam labium acusantis obunca Falsum non toleres indemnem vivere testem Judicium judex addiscat promere justum Nec minimum verlat juris in parte favoris Quisquis enim torquet leges torquetur ad ignes

Et parva
Til.
I.

magnus pensavit

faca realus.

gendo.=Tit. XL1V. commendatis.

De retinendo suscepto regimine De quorumeumque

et sollicite
libertis

pera-

ecclesioe

Complevi prsecepta sacris inpressa loquellis. Adsporlans qui quid pracipis ipse tib Putansne recto labuntur crura viatu? Aut non alterno fallimur inde pede? Derecte vigulus mentem collisit iniquam
Justitise telo callida cuneta secans Pulcre est infausto punitus crimine

mendax

Ne falsum staret quod veritate periit Verdico cunda congressa est orbila gressu
Perge vigens error: nullus
ber tertius.
Incipit lber
in antra latet.

=Explicil

l-

quartus.^De

instilulionibus officiorum et or-

dine baptizandi.

Ecce jugi molu plangendi muera porlans

Tolum quod

staluis implevi

mente

reclini

Ammodo

qua; noslris sternetur semita planlis

DE DOCUMENTOS.

254

Aul comitemus lacres per elena recursus Actenus exerto verborum lingua cucurrit Ordine nunc compone coros reboanlibus hymnis Doce delicli sordes bablismate tolli
Distingue templis altaria carminatura Complere tua concurram cito jussa citatus Imperia que animis sacra portabo superbis.
Tit.
I.

Quod

sibi

tantum noceant

cum

malis bona

mi-

nislrantur.=Tit.
Altaris

XL.

De inerguminis.

aram

rilus et cntica templi

Gaudio festorum concionesque melos Usus mensura legis sedesque sacrorum Distincte motus rite dedit calamus Putasne nostris studiis his letus haberis Aut tibi quae placeant emolumenta damus Me refovent qusecumque paras me talla mulcent His delector ovans quas mihi ponis opes Det Dominus Omnipolens nostrum tibi posse placer Quod te delectet nos refovere queat.
Incipit lber

quintus. De diversitatibus nuptiarum

et

sce-

terse flagitiorum.

Quidquid promulgasse
Certalim
tibi

tuis

fu.it

inclite jussis

tota

manus opera

remissit

yEcclesia babtisma choros cantusque libravi Post haec pande viam qua noverit ysse viator Ex hinc dispone generosi seminis ortum Nupta virum teneat vir nuptam lingua recesset
.

Nascatur proles comuni velle perhacto Utent nuptus opera comuni velle negato
Nobilis utramque regat sic vita parenlis

Ut teneat ambos post mortem


Tit.
I.

vitas

perhennis.

ptiarum. =Tit.

De non execrandis nuptiis et dispositionibus nuDe discretione abstinenliae carnium.


el

Hasta aqui

ndice^ al
el

cual se sigue inmediatamente el


esta coleccin
ellos

Concilio Niccno

primero de

con los

XX ca-

VuIqs acostumbrados. Antes de

se lee:

25 -2

APNDICE

Prcphatio (a).=Concilium sacrum venerandi culmina jucis Condidit et nobis congrua frena dedit

Ut bene fundatis justo moderamine possit


Intemerata gerens clericus ordo reg Pontfices sumi veterum prsecepta sequentes Planius hsec monitis exposuere suis Hinc fidei nostrse se pandit semita et omnes Error um dampnant dogmata sancta vias Quisqus Dei fuerit famulus Chrislique Sacerdos Hoc sale conditus dulca mella fluit.=Explicit.

Al fin 'dice que suscribieron los CCCXYIII Obispos por sus nombres y provincias. Sed plerique, aade, studiosi servi Dei magis curam gessere Orientalium Episcoporum no-

mina describere propter hoc quod Occidens non

similiter in-

quisitionem de haeresibus habuerit. Siguen algunas subscripciones. A esto se siguen los dems Concilios orientales por el orden siguiente. Synodus Anciritana. Capp. XXV. Concilium tertium Neocesariensis. Capp. XIII. Quartum Gangrense Concilium post Nicenum Synodum. Capp. XX. Quintum Concilium Sardicense CCC. Episcoporum Capp. XV.=Concilium Antiochenum sexlum. Capp. XXV.=Syno-

dus Laodicia? Capp. LVIII.=Synodus quae

facta est

Con-

stantinopolim adversus heresem Macedonianam ab Episcopis numero C.L. sub Teodosio maiore, Siagrio et Eucherio consulibus Era CCCCXVIII. oclavus in ordine. Capp. VII.=Synodus habita Constanlinopolim CLXIII Episcoporum extra vicarios. XI. qui ad vicem suorum prsesuluflQ subscripserunt

temporibus Constantini Imperatoris Era DCCXX.=Synodus decimus Ephesina prima CC. Episcoporum habita adversus Nestorium. Undecimus Calcidonensis Synodus DCXXX. Episcoporum habita contra hereses el mxime adversus Eulicen et Dioscorum, Valentiniano sptimo septies et Habieno consulibus Era CCCCLXX.XVU.il. ==Hasta aqui los concilios del Oriente, en los cuales se hallan por la mayor parte sus actas sindicas etc. Pero con pocas susberipciones de ObisSiguen los concilios Africanos. =Concilium Cartaginis pos. Africse primum. Tituli XII.=Incipit gesta concilii Carlhagi-

(a)

falta en el

Cod. G.

253 DE DOCUMENTO*. Era CCCCXXVIIJ. Tiluli XIII.=Idem tertiuin habitum ab Episcopis numero XLVII. Era CCCCXXXV. Tiluli XLVIlII.=Idem quarlum habitum ab Episcopis
ncnsis sccundi habiti

numeroCCCCXIIII. Era CCCCXXXVI. Tituli C V.=Idem quintum habilum ab Episcopis LXXIII. Era CCCCXXXVIII. Tiluli XV. dem sexlum gestum sub Era CCCCLIlI. ab Episcopis CCXVIL Til. XUlI.=rIdem septimum XVIII. Episcoporum gestum Era CCCCLVII. cui etiam interuit praedicla legatio Romana? Eclesiae. Tit V.=Idein octavum in Libilana Urbe habilum CCX1II Episcoporum, Era CCCCLX. Tituli XXV.

Siguen
Tit.

los concilios

Franceses.
I.

Concilia Gallise.=Arelalense

Til

;XXII.=Arelatense

II.

XXIV.=Arelatensc III. Tituli III.=Valenlinum XX. Episcoporum habitum Era CCCCXIII. Tit. 1111.:= Taurimantum LXXX Episcoporum, Tituli VII.=Regense LXIII. Episcoporum habilum Era CCCCLXVII. Tiluli VIII.=Aurasicum XVI. Episcoporum habilum Era CCCCLXXVII1. Tiluli XXVIIII. Vasense habitan Era
II.

CCCCLXXX.

Tituli

X.=Vasense

XVII. Episcoporum. =rAgatense XXV. Episcoporum habitum Era DXLIIil. Tituli LXVlIII.=Aurelianense I. XXVIII.

Episcoporum Tit. XXVI.=Aurelianense II. Tit. XXXVI. Synodus Paunensis XXI1IL Episcoporum Tit. XXX.=Tdem Carpenloralensis XV. Episcoporum. =Arvernense Tit. XVII. cum Epstola XI. Episcoporum ad Regem Theodebertum.= Aliud Arvernense XXXVII. Episcoporum. Tiluli XVI. Hucusque Gallise seclesiasticarum gestarum regula? (a) dispositce sunt.

Deinde sequuntur Hispaniae regulae.=:Concilium Eliberritanum XVIIII. Episcoporum Constanlini lemporibus gestum eodemtempore quo Nicena Synodus habita est.
Tit.
Tit.

I.=De

Iiis

qui post baplismum lldolis immolaverunt.

fceminarum episto:is.=^/ principio de (6) Maiarum aput Heliberritanum. Al fin: Cum consedissent sancti et religiosi Episcopi in Eclesia Heliberritana, id est Fcelix Episcopus Accittinus (c).=Osius
los

LXXXI.=De
dice:

Cnones

Iduum

EpUcopus Cordovensis (d).=Savinus Episcopus Spalensis.= Camerinus Episcopus Tuccita us. =Sinagis Episcopus Epa()
()
(<-)

Hc variantes

locis

ex cod. Ger. incipiunt.


al

Estas subscripciones

principio de los Caones in Ccd.

O.

G. Accitanus.
G. Cordobeiii*.

(/)


254
grensis.

(a). Pardus Episcopus Mentesanus.=Flavianus Episcopus /fd&emfa?u^. (6)=:Cantonius Episcopus Corsittanus (c).=Liberius Episcopus Emeretenss.=Valerius Episcopus Csesaraugustanus.= Deceniius Episcopus Legionensis.=Melantius Episcopus Toletanus. =Januarius Episcopus de Fiblaria. =Vincenlius Episcopus Ossonobensis=Quintianus Episcopus Elborensis.= Eutinianus EpiSuccessus Episcopus de Heliocroka (d). scopus Bastitanus.=Patricius Episcopus Malacitanus.=Restilutus Pnesbiter Elehepora (e). Natalis Prbr. Ursona.= MaurusPrbi\ Iliturgi.=Lamponianus de Karula (/).=Barbatus de Adjungi .= Felicissimus de Ateva.=Leo Acinippe. =Liberalis de Eliocroca.=Januarius Lauro. =Januarianus Victorinus Hegabro. =Tilus Avinse. =Eucharius Barbe. Vctor Ulia.=Leo Ge(g) Municipio. =Silvanus Segalbinia. mella. =Luxurius Dedrona. =Eumancius (h) Solia.=Eutices Cartaginensis-=Januarius Urei.=:Turrinus Castelona.=EmeClcmentianus Ossigi.=Juiianus Corduba (i), ritus Baria.

APNDICE =Secundinus Episcopus Kastolemts

Goncilium Terragonense,
1II

X Episcoporum habitum
clerici

Era DLtesti-

Til.

I.=Ut etiam ad prximas sanguinis


XIII.

cum

Episcopus Diocesanos cleriet quosdam ex layis convenire litteris ad Synodun eos (j) moneat.=In nomine Christi habita Synodus Terragona (t anno V. Teoderici Regis consulatu Petri subdie VIII Idus No vembris.=Subscripciones Episcoporum. =Johannes in Christ

monio vadant.=Tit.

=Ut

[a)
{!>)

G. Caslolonus.
Eliberritanus.

(c)

Corsutanos.

(d)
(e)

G. Eliocroca.

G. deEpora.
G. G. G. G.
de Garata.
Eucarius.

(/)

(g)
(/)
(/")

Cumantius.

Crdoba.

Hx

postrema; subscriptionei ab

i/la

Leo Ge

malla alio ordine scribuntiir in G.


(/) (/)

G. PbroB.

G. Tanacona anno sexto Teodrici,

DE DOCUMENTOS. 255 nomino Episcopus Terraf/onensis (a) civitatis constitutiones nobis (b)factas subscripsi.= Paulus in Christi nomine Episcopus Impuritan.T civilalis. Ector Episcopus Kartaginensis (c) Metrpoli ss.=Frontianus Episcopus Gerundcnsis ss.= Agrivius(d) Episcopus Barchinoncnsis ss.=Oronlius f'piscopus Eliberrilanse civilalis ss.=Vincencius Episcopus Csesaraugustanae civitatis ss.=Ursus Episcopus Tortosanoe (e) civilalis ss.=Cinidius Episcopus Ausonoc (f) ss.=Nifridius in Christi nomine minimus Sacerdotum constitutiones Sanctorum Canonum Snete Eclcsise Egarensis minisler ss. ConciliumGerundense VII. Episcoporum habitum Era DLV. Tit. I. Ut unaquseque provinlia in officio ecclesise unum ordinem teneal.=Tit. X. Ut mnibus diebus vespertinis et raatutinis oratio dominica dicalur.=In Christi nomine Synodus habita apud Gerundam (f/) anno VII. Thcoderici Regis VI. Idus junii Agapelo V. C. Cnsul. =Subscriptiones Episcoporum. =Johannes in Christi nomine Episcopus subscripsi.= Frontinianus in Christi nomine Episcopus ss.=:Paulus in Agricius in Christi nomine Christi nomine Episcopus ss. Episcopus ss.=Cinidius in Christi nomine Episcopus ss.= Nifridius in Christi nomine Episcopus ss. Oroncius in Christi nomine Episcopus ss.

Concilium Ccesaraugustanum XII. Episcoporum. Tit. I. Ut foeminpe fideles virorum alienorum coetibus separentur.=Tit. VIII. Ut ante XL. annos sanctimoniales virgines non velentur.=(Deest in corpore.) Exemplum sententiarum Episcoporum concilii Caesaraugustani lili. Nonas Octobris Caesaraugusta in secretario residentibus Episcopis Hitadio=Helftno (/)=Euticio=Ampe-

\[o=Augeni[o=Liitio=Etacio

(i)

=Splendono=Valerico=

M
M
\A

W
(/) (g)

G. G. G. G. G. G.

Terraconensis.
subscriptas.

Cartaginensis.

Agricius.

Dertosane.

Ausonitane

civitatis.

G. Ierunda.

W
(')

0. Litaddio. Delfino. G. Lncio, Stacio.

256

APNDICE
in

= Subscriptiones. = Celsinus

Christi

nomine Episcopus

hoec constitua subscripsi.=Juslinianus in Christi nomine etc. Episcopus ss.=Reparatus similiter Episcopus ss.=Setabius simililer ss.=Benagius smil. ss.=Ampelius sim. ss.=Salustius , Arcliidiaconus Vicarius Domini mei Marcelli Epi-

scopi ss.

Concilium Toletanum
Tit. I.
ilios

I.

XVIIII. Episcoporum habilum.


si

De

prsesbytcris et diachonibus

post ordinationem

catholicae con=Subscriptiones Episcoporum. Patruinus tra Priscilianos. Marcellus Episcopus ss.=Luciniasubscripsi. Episcopus nus Episcopus ss.= Severus Episcopus ss.=r Ilarius Episcopus ss.=Ortigius Episcopus ss.=Lampius Episcopus ss.= Florus Episcopus ss. =Eustochius (a) Episcopus ss.=Lampadius Episcopus ss.=Afrodisius Episcopus ss.=Jocundus Episcopus ss. Leonas Episcopus ss.=01impius Episcopus ss.=Asturius Episcopus ss. Serenus Episcopus ss.=LeExupeAurelianus Episcopus ss. porius Episcopus ss. rantius Episcopus ss.= Al principio de los cnones dice: Constitutio concilii Episcoporum Toleto habili Arcadii, Honoriique temporibus Era CCCCXXXVUII. subdie VIL Iduum

genuerint.=Tit. XXI. De

regulis idci

Septcmbrium Stilicone consule. Toletana synodus secunda.


Tit.
I.

De

his qui parentes ab infanlia in clericatus officio

manciparunt si postea voluntatem habeant nubendi. Tit. V. De his qui proximis suis se copulant ut communione separentur.=In nomine Domini noslri Jesuchristi. Sinodus habita in chilate Toletana apud Monlanum Episcopum sub die XVI. Kalend. junii anno V. regr Domninostri larici Regis (6) Era DLXV.=Subscriptiones Episcoporum. Montanusin Christi nomine Episcopus his contitutionibus adquievi, relegi et subscripsi die et anno quo supra. (r)=Pauhis Episcopus his stalutis, etc.=Domicianus Episcopus similiter, =Marracinus Episcopus in Christi nomine ob causam fidei catholicae in Toletana urbe exilio deputatus sanctorum fratrum meorum constitutionibus inlerfui etc.=Nifridius Episeopus in Christi nomine ecclesiae catholicae Egercnsis hanc

(a)
{/?)

G. Euslorius. G. Amalara,

(f)

G.

ad'iil.

Cannonius Episcopus

his satutis, etc.

257 DE DOCUMENTOS. universis dictum Simposio=Carlcrio=et Hidatio (a).= Ab cst rccitenlur senlentiae. Lucius Episcopus ix.= Siguen los
cnones.

Concilium Hilerdensc VIII. Episcoporum.


Til.
I.

(6)

sanguine omni al)slineanl.=Tit. XVL Si Saccrdos moritur, quid de rebus ecclesia observctur.=Synodus habita in convento Hilerdenanno XV. Thcuderici Jicfjis (c) sub VIII. Idus Augusti.= Subscriptioncs Episcoporum. =Scrgius (d) in Christi nomine Episcopus has constituciones secundum quod nobiscum fraIribus nostris Deo inspirante complacuit relegi et subscripsi. =Justus in Christi nomine Episcopus hiis constitutionibus inlerfoi etss.=Casonciis in Christi nomine Episcopus his statulis interfui et ss.=Johannes in Christi nomine Episcopus his stalutis interfui et ss.=Palernus in Christi nomine Episcopus catlica? ecclesiae Barchinonensis adquievi et ss. =MaufuIio in Christi nomine Dorlosance (e) ecclesia3 catholicae Episcopus adquievi et ss.=Maurus (f) in Christi nomine

De

his qui altario ministrant

ut a

Episcopus Ecclesiae Ag-arensis his definitionibus interfui et ss.=Gratus in Christi nomine Presbiter directus Domino meo Stabilio Episcopo his slatutis interfui et ss. (^)=Frebruarius in Christi nomine Episcopus Ecclesiae Hilerdensis his
constitutionibus interfui et ss.

Concilium Era DLXXXIII.


Tit.
I.

Valletanum

(h)

VI

Episcoporum

habitum

Ut Evang'elium post epistolam (i) leg-atur.= Tit. clericum alienum nullus ordinet, nec sit clericus VIL Ut qui non spoponderit locum ubi sit deleg-atus. == Anno XV. Teudorici () Regis sub die II. Idus novembris in nomini nostri Jhesuchristi Valles in concilium congregati,
(a)

(b)
(c)
(t)

G. Udacio. G. Cod. add. era D.LXX.XIIII. G. Teiuli Regis.

(e)

(f)
()
/)

G. Sergis. G. Dertosane. G. Tauros.


Haec subscriptio Grali Pbri. ultimo loco ponitur in cod. G.
i.

e.

Valentn. (V.

Florez en Valencia^

(i)

G. Apostolum. G. Teudi. (/) TOMO XI.

17

258

APNDICE

conslitutionem consacerdotum habitam cum post aliquantum


auclorilate priscorum
Christi

meorum

kanonum

in Toletana Urbe lemporis advenissem salva rclegi probavi ct ss.=In


,

nomine Justas
etc.,

Ecclesisn calholiese

Urgellilanse Epi-

similiter.=S^en las cartas de Montano obispo Hispalense Fratribus iliisque territori Hispalitani y

scopus hanc,
Toribio.

Toietana Synodus III. LXII. Episcoporum in qua Arriana heresis in Hispania condempnatur. In nomine Domini noslri Jesuchrisfi"anno regnanle IIII gloriossisimo atque piissimo el Deo fidelissimo Domno Recarcdo

Rege die VIH. Iduum Maiarum Era DCXXVII, haec Snela Synodus habita esl in civitatem regiam Tolelanam ab Episcopis totius Hispanise vel Galliae qui infra subscripli sunl.=
(o)

Subscriptiones Episcoporum. =Ugnas Episcopus in Christi nomine anathemalizans heresi Arrianoe dogmala superius

dampnala fidem hanc sanclam kalholicam quam


kalholica veniens credidi

in Ecclesia

manu mea de

loto corde subscri-

psi.=Murila
Christi

in Christi

sclus (b) in Christi


in Christi

nomine Episcopus simililer. /W//nomine Episcopus simi!iter. SuniIa in'

nomine civitatis Ephesi Episcopus simililer.=Gardinnomine civitatis Ephesisis (c) Episcopus refugus credensque similiter.==Beccilla in Christi nomine civitatis tans
Lucensis Episcopus spernens, tenensque simi]iter.=Arvittus in Christi nomine civitatis Portugalensis (d) Episcopus dampnans, ampleclensque similiter.=Fniisclus in Cristi nomine civitatis Detorsame Episcopus .execran s dampnansque similiter.=Simililer et reliqui Praesbyleri et Diachoni ex herese Arriana conversi subscripserunl.=Signum Gussini viri illustri proceri ss.=Fonsa vir iuster analhematizans ss. =Afrida (e) vir illusler anathemalizans ss.=Aila vir illustcr analhematizans ss.=Ella vir illusler analhematizans ss. Similiter et oinnes sniores Gothorum subscripserunt ss. Tit. I. De observalione priorum kanonum.
,

(a)
(/>)

G. Recharedo.

(c)
(/)

G. Uviligisclus. G. Tudensis.
C. Porlucalensis.

(e)

G.

Afrila.

DE DOCUMENTOS.
sint

259

Ti t XXII. (a) Ut ballematie et turpes cantici prohibendi insanctorum sollempnitalibus.=Subscriptiones Episcoporum.=:Flavius RecharedusRex hanc dcliberationem quam cum sancta definivimus synodo confirmans subscripsi. blasona in Christi nomine ecciesia3 catholicae Emeritensis Episcopus Metropolitanus provintiae Lusitanioe his conslitutionibus quibus in urbe Toletana inlerlui annuens subscripgi.=: Eutimius in Chrisli nomine ecclesiae catholicae Toletanae Metropolitanus Episcopus provintiae his ete.=Leander in Christi nomine ecclesiae calliolicae Spalensis Metropolitanus Episcopus Provintise Bethicae his elc.=Panlardus (6) in Christi nomine ecclesiae catholicae Bracharensis Metropolitanus Provintise Galleciae Episcopus his constituionibus quibus in urbe Toletana interfui annuens tam pro me quam pro fratre meo Niligiosio Episcopo de civitate Lucho ss.=Migecius in Chrisli nomine Narbonensis Ecclesiae Metropolitanus Episcopus Galliae provintise his ut supra.^Ug-nas in Christi nomine Barchinonensis Episcopus his, etc.=Murila in Chrisli nomine Valentina? Episcopus ecclesiae his, etc.=Andonius in Chrisli nomine ecclesiae Oretanae Episcopus subscripsi.=Sedatus in Christi nomine Biterrensis (c) Ecclesiai Episcopus ss. =Dalmacius (d) in Christi nomine Pascensis (e) ecclesiae Episcopus ss.=Johannes Menlesanae Ecclesiae Episcopus ss.=
Mutlo Setabitanae Ecclesiae Episcopus ss.=Petrus OssobenStephanus Tirassonensis nensis Eclesiae Episcopus ss. Gabinus [Oschensis (f) Ecclesiai ss. Ecclesiae Episcopus Episcopus ss.=Neufila Tudensis Ecclesiae Episcopus ss.= Paulus Olisibonensis Ecclesiae Episcopus ss.=Soronius Egarensis Eclesiae Episcopus ss.=Joannes Egabrensis Ecclesiae Episeopus ss.=Benenatus Helencnsis Ecclesiae Episcopus ss. =Polibius Hilerdensis Ecclesiae Episcopus ss.=Joannes DuProculus Segobriensis miensis Ecclesiae Episcopus ss. Ecclesiae Episcopus ss.=Ermaricus Janiobrensis (g) Eccle-

W
<*)

G. XXIII. G. ante hunc Migecius. G. Beterrensis. G. Palmacius. G. Pacensis. G. Oskensis.


G. Laniuht'eusis,

(0

(<0

V)
(#)

260
sise

APNDICE

Episcopus ss. a Simplicius Caesaraugustanae Eeclesirr* Episcopus ss.=Constantius Portucalensis Ecclesiae Episcopus ss.=Simplicius Urgellitance (a) Ecclesiae Episcopus ss.=AAg\apius Cordobcnsis sterisAucensis Ecclesiae Episcopus ss. Slephnnus Eliberritanae Ecclesiae Ecclesiae Episcopus ss. Episcopus ss.=Petrus Archabicensis Ecclesiae Episcopus ss. Wiligisclus Valentinas Ecclesiae Episcopus ss.=Johannes Sunila Besensis Eclesiae Belensis (b) Eclesiae Episcopus ss. Episcopus ss.=Philippus Lamicensis Ecclesiae Episcopus ss.= Aquilinus Ausonensis Ecclesiae Episcopus ss. =Dominicus Hiriensis Ecclesiae Episcopus Bs*t=Sepgis Karcbassonensis Ecclesiae Episcopus ss. = Basilius Hilipensis Ecclesiae Episcopus ss.=Lcuthenus Salamanticensis Ecclesiae Episcopus ss.=Eulalius Ilhalieensis (c) Ecclesiae Episcopus ss.=rJulianus Derlhosanus Episcopus ss.=Froisclus Episcopus ss.r= Theodorus Vastilanus Episcopus ss.=Petrus Iliberritanus Episcopus ss.=Beccila Lucensis Episcopus ss.=Petrus Segobiensis Episcopus ss.=rGardingus Tudensis Episcopus ss. r=Tigridius Agathensis Episcopus ss. =Jrgio Portugalcnsis (d) Episcopus ss.=:Lilliolus Accitanus Episcopus ss.=Celsinus Valentinus Episcopus ss.=Thcodorus Castolonensis Episcopus ss.=Belalus Tuccilanus Episcopus ss.=Pr oto genes Sagonliae Episcopus ss.=Mummus Kalachorritance (c) AliciusGerundensis Episcopus ss.= PossidoEpiscopus ss. nius Eminiensis Episcopus ss.=Talarius Asloricensis Episcopus ss. Agripinus Lutevensis (f) Episcopus Provinliae Galliae ss.=Lilliolus Pampalonensis (g) Episcopus ss.=Gaianus Ar- cbipresbiter Empuritanae Ecclesiae agens vicem Domini meii r Fructuosi Episcopi.=Servandus Diaconus As!igitanae Ecclesise agens vicem Domini mei Pergasi Episcopi ss.=Ildemirus Archipraesbiler Auriensis Ecclesiae agens vicem Domim mei Lopati Episcopi ss.=Genesius in Cbrisfi nomine Archidiaconus Ecclesiae Magalonensis agens vicem Domini me

(a)
(/)
(<.)

G. Urgillitanae.
Certe Valeriensis. (V. Florez en Valeria.)

G.

Italiensis.

{(1)

Argiowitlus Portucalensis.

(e)
(/)

Muminins Calohorritane. G. Lulubensis.


G. Pampilonensis.

lg)

DE DOCUMENTOS.

2f)

Boeti Episcopi ss. Valerianus Archidiaconus Ecclesiae Ne~ mau$en$i$ (a) agens vicem Domini mei Peladi Episcopi ss.= laudem Hllame al fin las Homilas de San Leandro Ecclesiae ob conversionem gentis. Synodus IV. Toletana LXVI. Episcoporum habita.

Tit.
Tit.

.=De evidenti eatholicae fidei veritate. LXVlI.=De comonilionc plcbis ne n Principes

delin,

quanlur, ele. =En el cuerpo llega hasta el tit. LXXVII y este es el ltimo del ndice que est diminuto. =Gcsl<\ Synodaiia in Toletana urbe apud concilium LXVI. Episcoporum Hispanice et Gallie provintiarum edita anno III. reinante domino noslro gloriossisimo principe Sisenando die nonis

decembris era DCLXXI.=Subscripliones Episcoporum. Ego


Isidorus in Christi nomine Ecclesiae Hispalensis Metropoli-

tanus Episcopus ha?c statuta subscripsi.=Sclua NarbonenStephanus Emerilensis sis Melropolilanus Episcopus ss. Metropolitanus Episcopus ss. Justus Ecelesise Tolelanse

Metropolitanus Episcopus ss. Ecclesia? Bracharensis Metropolitanus Episcopus ss.=Audax Ecclesia? Terragonensis Metropolitanus Episcopus ss.=Stephanus AuPetrus Bitcrrensis (b) Episcosonensis Episcopus ss.

= = = Julianus

pus ss.=Accutulus Helenensis Episcopus ss. =Hormitus (c) Calantius Palentinus EpiscoGerundensis Episcopus ss. Vigthinus pus ss. =Clarentius Accitanus Episcopus ss. Bigaslrensis Episcopus ss.=Sisulphus Impuritanus (d) Episcopus ss.= Bonifa Cauriensis Episcopus ss. =Hilarius Complutensis Episcopus ss. =Eusebius Bastitanus EpiscoGabi us Calagorritanus (e) Episcopus ss. Johanpus ss. nes Heleplensis Episcopus ss.=Sisisclus Helborensis Episcopus ss. =Marcelus Urcitanus Episcopus ss.=Deodatus Agabrensis (f) Episcopus ss.=Johannes Derlhosanus Episcopus ss.=Eusebius Valeriensis Episcopus ss.=Leodefredus Cordovensis Episcopus ss.= Jachobus Menlesamis EpiGermanus Dumiensis Episcopus ss. scopus ss. Samuel

(")

G. ISeumasensis.

w
w
w

G. Beterrensis. G. Nonnitus.
G. Sisnlfus Emporeatanus. G. Calahonitaiius.

w
w

G. Egabrensis.

262

APNDICE

Hiriensis Episcopus ss.=Proi'ulurus Lamecensis Episcopus ss.=Servus Dei Chalabriensis (a) Episcopus ss. Montensis Egithaniensis Episcopus ss.= Remesanius Nemausensis (b) Episcopus ss.=Concordius Asluricensis Episcopus ss.=Ilanarius Urgellitanus (c) Episcopus ss.=Eugenius Egarensis Episcopus ss.=Florentinus Sisabitanus Episcopus ss.=Theodig-ius Abhelensis Episcopus ss. Abentius Asligifanus EpiPcemenius (d) Asidonensis Episcopus ss.= scopus ss. jEtherius Heliberritanus (c) Episcopus ss.=Anatholius Lutevensi} (/") Episcopus ss.=Fructuosus Hilerdensis Episcopus Episcopus ss.=Mustass. =Perseverantius Caslilonensis cius Valentinus Episeopus ss e= Viarieus Olissiponensis Episcopus ss.=Antonius Egobriensis Episcopus ss.=An siulfus Porlugalensis Episcopus ss.=Serpentinus Ilicitanus Suabila Oretanus ss. =Metopius Brilhaniensis ss.= ss. Anastasius Tudensis ss. Elpidius (g) Thirassonensis ss.= Osdulfus Osenssis ss.=Braulio Csesaraugustanus ss.=Anscricus Segobiensis ss.=Ildisclus Segonthiensis ss.=Eparcius Hilalicensis ss.= Laussus Besensis ss.= Modanus (h) Hiccila Salamanticensis ss. Vasionius (i) Pacensis ss. Lucensis ss.= Egila Uxumensis ss.=Centaurus Prsesbyter Vicarius Fidenti Tuccitani Episcopi ss.=Renatus Archi-

prcesbyter Vicarius Ermulfi Colimbricnsis (j) Episcopi ss.= Marchus Praesbyter Vicarius DD. (k) Auriensis Episcopi Johannes Prsesbyler Vicarius Severi Barchinonensis ss. Episcopi ss.=Domarius Archidiaconus Vicarius Carteri Ar chavicensis Episcopi ss..=Stephanus Archidiaconus Vicarius Genesi Magalonensis Episcopi ss.=Donnellus Archi-

diaconus Vicarius Sollemni Karcassonensis Episcopi

ss.

w w
W
V)

G. Calabriensis. G. Remesarius Neumas.


G. Orgelletanus. G. Pemenius, G. Eterius Eliberr.

G. Lutibensis.

W W
(')

G. Ilpidius. G. Modarius.
G. Vasconius. G. Conimbriens. David.

U)

9)

263 DE DOCUMENTOS. Concilium Toletanum V. EpiscoporumXX. EraDC.LXXIIll.


anno
Tit.
I.

Domini

noslri Quintilani Regis.

.=De

institutione

Tit.

IX.=De

favore Principis concilii ad

novarum Letaniarum. clamaonem con-

cesso.=Subscriplioncs Episcoporum.
Toletanoe Ecclesise provinKartaginensis Melropolitanus Episcopus his comunibus decrelis annuens subscripsi.=Ego Conanlius Sanctae Eclesioe Palentina? Episcopus simililcr.=Ego Clarenlius Accitanus Episcopus simil. =Ego Bigithinus Bigaslrensis Episcopus ss.=Ego Eusebius Vastitanus (a) Episcopus ss Ego Hilarius Complutensis Episcopus ss. =Ego Marcellus Arcitanus Episcopus ss.=Ego Florencius Sitabitanus Episcopus ss.=Ego Braulio Caesarauguslanus Episcopus ss.= Ego Ola Barch ino}iensis(b) Episcopus ss.=Ego Hilpidius Thirassonensis Episcopus ss.=Ego Mustacius Valentinus Epitie

Ego Eugenius Dei miserationc

scopus ss.=Ego Viaricus Olisiponcnsis Episcopus ss.^Ego Eusebius Valcriensis Jacobus Metesanus (c) Episcopus ss. Episcopus ss.=Serpenlinus Hilacitanus (d) Episcopus ss.= Amanungus Aucensis Suabila Orelanus Episcopus ss. Episcopus ss.=Egila Oxumensis Episcopus ss.=Ansericus Segobiensis Episcopus ss.=Ildisclus Segonliensis Episcopus ss.=Antonius Dianiensis Episcopus ss. =Aspalius in Christi nomine prsesbiter agens vicem Domini mei Perseveranti Episcopi his decrelis annuens ss.=Pclrus Diachonus agens vicem Domini mei Antonii Episcopi ss. Concilium Toletanum VI. universale in Ecclesia S. Leocadise Martyris sub die V. idus januarii anno gloriosi regis et triumphatoris in Christo Chintillani secundo era DC.LXX se-

plima.
Tit.

I.=De

plenitudine fidei calholica?.

actionibus in confirmatione concilii datis.=Subscriplione Episcoporum. Ego Scluva etsi indignus Narboncnsis Episcopus in his constitu ionibus nobis cdilis subscripsi.=Ego Julianus Ecclesiae Bracharensis Episcopus simililer. == Ego Honoratus
Tit.

XX.=De graliarum

Deo

el Principi

(a)
(fr)

(c)
(</)

G. Bastitanus. G. Barcinonemis. G. Menteanu.

G. IliciUnus.

=
2G4
APNDICE

Spalensis Episcopus similiter.=In nomine Domini ego Protasius snete primee Sedis Terragonensis (a) Ecclesise inmrito

Episcopus ss.=Ego Chonantius (b) Ecclesise Palentinas EpiVitiginus (c) Bigastrensis Episcopus ss.=Accutuscopus ss. lus Helenensis Episcopus ss.=Johanes Heleplensis Episcopus Sesullus ifmpuritan (d) Episcopus ss. ss. Leude fredus Bonia Cauriensis Episco(e) Cordobensis Episcopus ss. pus. =Eusebius Bastithanus Episcopus. =Hilarius Complutensis Episcopus. =zj3Cobus Metesanus (f) Episcopus. =Johannes Sisisclus Elborensis Episcopus. Dertosanus Episcopus. David Auresinus Episcopus. =Elpidius Thirassonensis Episcopus. =Osdulfus Oscensis Episcopus. =Fructuosus Hilerdensis (g) Episcopus. =Deodatus Egabrensis Episcopus. =Profuturus Lamicensis Episcopus. =Pimenius Asidonensls Episcopus. =Servus Dei Calabriensis Episcopus. =Anatholius Lutevensis (h) Episcopus. =Suabila Oretanus Episcopus. =Montlensis Egitaniensis Episcopus. =Ilcila Salamanticensis Episcopus. Asiulfus Portug'alensis Episcopus. == Serpentinus Helicitanus Episcopus. =Braulio Caesaraugustus Episcopus. Ansericus Segobiensis Episcopus. =Viaricus Olisiponensis Episcopus. =Guda Tuccitanus Episcopus. =Anastasius Tudensis Episcopus. =Egila Uxomensis Episcopus. =Ildisclus Vaschonius (i) Lucensis Episcopus Segoliensis Episcopus. (j).=Eparlius Italicensis Episcopus. =Renatus Chonimbrien-

Dunila Malacitanus Episcopus. =Oscandus sis Episcopus. Asturicensis Episcopus. =Justus Accitanus Episcopus. =Domninus Ausonensis Episcopus. =Golhomarus Iriensis Episcopus. =Farmus Vesensis Episcopus.

= Ola Barchinonensis

(k)

(a)
()
(c)

{d)
(e)

(f)

(g)
(/)

G. Terraconensis. G. Gonantius. G. Vigitinus. G. Sesuldus Emporedanus. G. Leodefredus. G. Mentesanus. G. Ilerdensis.


G. Anatolius Lutebensis, G. Vasconius. G. addit Amanungus Aucensis.
:

(/)

(y)

(/)

G. Oa Karcinonensis.

I)E

DOCUMENTOS.

2G5

Episcopus. Guindisclus (a) (b) Episcopi Emeritensis. Petras agens viccni Anlonii Episcopi Segobriensis. Domariiis Presbyter agens viccm Karteri Episcopi rchabicensis (d).=Citronius Presbyler agens vicem Gabini Episcopi Kalati

Prcsbyter agens vicem CoronGuamba (c) Diaconus qui et

gorritani (e).=Severinw (f) Diaconus agens vicem Mustaci Episcopi Valentina?. Ecclesia?.

Concilium Toletanum VlI.=In nomine Domini Synodale Decretum in Tolelana urbe XXX. Episcoporum Concilium gestum anno V. clemenlissimi Domini nostri Chindasvinti
Regs die
Tit.

XV. Kalend. novembris

era

DC.LXXXn.

I.=De

refugis atque perfidis Clericis sive laycis.

Tit. Vi. De convicinis Episcopis in urbe regia commorandis.=Subscripliones Episcoporum. Horonlius in Christi nomine Sanclse Ecclesise Emeritens is Metropolitanus Episcopus haec statuta definicns ss.=Ego Antoninus (g) Dei misericordia Sancta? Hispa lensis Ecclesiae Metropolitanus Episcopus ss. similiter. Eugenius Sanctse

Ecclesiae Tolelana?

Episcopus

similiter. =Protasius

Terrago-

neosisEcclesia? Metropolitanus similiter. =Hilarius Complutensimiliter. =Sisisclus Elborensis Episcopus simi=Ricimirus Dumiensis Episcopus similiter. =:Deodatus Egabrensis Episcopus similiter. Eparcius Hitalicensis (h) Episcopus similiter. =Stephanus Astigitanus Episcopus similiter. =Tagoncius Valeriensis Episcopus similiter. =Egila Uxumensis (i) Episcopus similiter. =Anserieus Segoviensis Episcopus similiter. =Guidericus (j) Segontiensis Episcopus simiiter.=Winibal Ililicitanus (k) Episcopus similiter. =Maurusiu Oretanus Episcopus similiter. =Estocius Abhelensis Episeosis
liter.

Episcopus

(a)
{b)
(c)

G. Gundisclus. G. Oronti.

G.

Wamba.
Calagorritani.

(d)
(e)

G. Carteri Episcopi Arcabicensis.

(/)
()
(A)
(i)

G. G.

Siverinus.

G. Antonius. G. Itacensis.

G. Oxomensis.
G.
Widericus.
G. Ilicitanus.

(/)

(/)

=
266
APNDICE
similiter. = Johannes

Cauriensis Episcopus similiter. pus Servus Dei Egeredus Salamanticensis Episcopus similiter. Waschonius (a) Lucensis Calabriensis^ Episcopus similiter. Episcopus similiter. Gothmarus Iiriensis (b) Episcopus siFarmus Vescensis (c) Episcopus similiter. ^Sonmiliter. Gudesleus Aurienra Brithaniensis Episcopus similiter. sis Episcopus similiter. =Witiari&us Lametensis Episcopus Armenius Egitanus Episcopus similiter. =Adisimiliter. Anianus Valentinus mirus Tudensis Episcopus similiter. Donum Dei Empuritanus Episcopus Episcopus similiter. Archiproesbyter agens vicem similiter. =Ego Valentinianus Domini mei Leudefredi Cordobensis Episcopi haec slatuta deCrispinus in Cbrisli nomine Abbas agens finiens subscripsi. vicem Domini mei Candidati Episcopi Astoriensis (d) ss.= GuiliesusPrsesbyler agens vicem Domini mei Pimeni Episcopi Asidonensis ss.=Paullus Prsesbyter agens vicem Domini mei Nefidio Lisponensis (e) Episcopi ss.=Magnus Prsesbyter agens vicem Domini mei Marci Episcopi Castelonensis hcec statuta definiens ss.=Constantius proesbyter ag'ens vicem Domini mei Teuderedi Episcopi Pacensis ss.=Reparatus Prcesbyter ag'ens vicem Domini mei Ccetheri (f) Episcopi Heliberritani ss.=Clemens Diaconus agens vicem Domini mei Johannis Episcopi Heliplensis ss.=Ambrosius Diachonus agens vicem Domini mei Giberici Episcopi Mentesani ss.=Egila Diachonus agens vicem Domini meiBiligini Episcopi Bigastrensis ss.=J/aacellus (g) Diachonus agens vicem Domini mei Dumilani (h)

Episcopi Malacitana? Ecclesise subscripsi. In nomine Domini gesta Synodalia LII. Episcoporum in urbe regia celbrala die Vil. Kalendarum Januariarum Era anno V. Orthodoxi atquc gloriosi et vera clementia? dignitale perspicui Recensvinti Regis. =Item subscripliones Episcoporum. =HorontiusEmerilensis Melropohta-

(a)
(b)
(c)

G. Vaschonius. G. Gotomarus Iriensis.


G. G. G. G. G. G.
Besensis.
Nefridi Olisiposensis Episcopi.

(J)
(e)
{f)

Candidati Episcopi Astoriensis.


Ether Episcopi Eliberritani
Mattacellus.

(h) (f)

Dunitani.

=
2G7 1)E DOCUMENTOS. =Anlonius Hispalensis Metropolitanus Epius Episcopus. bcopus.=Eug-enius regia? urbis Episcopus. =Polamius Bracharensis Episcopus. ^Gabinus Chalagorritanus Episcopus. partius Italicensis Episcopus. =Ansericus Segobiensis

Episcopus. =Dumita (a) Malacitanus Episcopus. =Dato (b) Jerundensis Episcopus. =Slcphanus Agilanus Episcopus. Tagoncius Valeriensis Episcopus. =Donum Dei Jmpuritanus Episcopus. =Winibal Helicilanus Episcopus. =rJohannes Cauriensis Episcopus. =F)ordius Segobiensis (c) Episcopus. Egeredus Salamanticensis Episcopus. =Marchus Caslelonensis Episcopus. =Georgius Agalhensis Episcopus. =Vincentius Tucitanus Episcopus. =Sclua Egitaniensis Episcopus. Guidericus Segonlinus Episcopus. =Candidatus Ausluriciensis [Episcopus. =Dadila Complulensis Episcopus. =Alhanasius Selabitanus Episcopus. =Goericus Ausonensis Episcopus. =Maurusius Orctanus Episcopus. =Abientius Elborensis Episcopus. =Filimirus Lamicensis Episcopus. =Servandus Helipplensis Episcopus. =Silvester Carchassonensis Episcopus. =Nia (d) Heliberritanus Episcopus. =Wadila Vesensis Episcopus. rrrAmanungus Abelensis Episcopus. =Afrola Dertosanus Episcopus. =Adeodatus Pacensis Episcopus. =Bacauda Egabrensis Episcopus. =Felix Valenlinus Episcopus. =Fossorus (e) Cordobensis Episcopus. =Froila (/) Menlesa-

nus Episcopus. =Giberius Bigastrensis Episcopus. =Maurellus Urgellitanus Episcopus. =Ermcfredus Lucensis EpiscoPalenlinus Episcopus. =Celedonius Ka=Lilorius Aucensis Episcopus. =JuIialabriensis Episcopus. nus Accitanus Episcopus. =Sonna Auriensis Episcopus. Servus Dei Vaslitanus Episcopus. =Sisimbertus CorimbrienTaio Caesaraugusanus Episcopus. sis (h) Episcopus. Eusebius Oscersis Episcopus. =Balduigius Archavicensis tem Abbates.=Fugitivus Abba. Anatolius Episcopus.
pus. =Ascharius
(g)

w w
w
w

G. Dunila G. Taio.
G. Segobriensis.
G. A a.

w
w

G. Fsforos. G. Frohila. G. Ascaricus. G. Sisibertus Conirabriensis.

2)8

APNDICE

Abba. =Hensitius (a) Abba.=Simpronius Abba.=Quiriacus Abba. =Johan nos Abba. =Hildevonsus (b) Abba.=Euinerius Secundiaus Abba. Marcellinus Al)la.=Morarius Abba. Archipresbyter Toletanus.=Siliculus Primiclerius.= Osdulis Abba Ricimirii Episcopi Eclesias Dumensis (c).=Servandus Archipresbyter Vincentis Episcopi Eg-arensis.=Gudescalcus Presbyler Egilani Episcopi Oxomensis.=Macterius PresVictorinus Presbyter biler Sonnanis Episcopi Brilaniensis. Benedicti (d) Episcopi Tudensis.=Gutericus Diaconus Gaudoloni Episcopi Hilerdensis.=Conancius Diaconus Maurelli aniel (e) Diaconus Vincibili Episcopi Episcopi Diznensis. Hiriensis.=Sag arellus Diaconus Saturnini Episcopi Ossonobensis.=Item ex viris illustribus OlTicii Palalini.=Hodoacrus Comes Cubiculariorum et Dux.=Ofilo Comes Cubiculariorum et Dux.=Adulfus Comes Scanliarum et Dux.=rBabi-

=D

et Procer. Astallus Comes et Procer. =Ella Comes Dux.=Ataulus Comes et ,Procer.=Paulus Comes Notariorum.=Evantius Comes Scantiarium.=Euredus Comes et Palrimoniorum. Richila Comes Procer. Afrila Comes

lo

Comes

et

Scantiarum.=:Veneclarius Comes Scantiarum et Dux.=Fundila Comes Scantiarum et Dux.=Cuniefredus Comes Spata-

riorum.=Froila Comes et Procer. =Hllanse todas las Actas y Decretos del Rey. Synodus IX. XVI. Episcoporum in Toletana urbe post diem Kalendarium novimbrium anno VIL Recensvinti Principis in Baslica Sane Maras Virginis Era DC.LXI1I.= g-loriosi TU. I.=Ut de rebus Ecclesias nichil Episcopi auferant et qualiter prxima fundatoris Eclesiarum sollicitudinem g erant.=Tit. XIIII.=Ut baptizati Judei cum Episcopos celebrent dies festos.=Subscripliones Episcoporum. =Eug-enius regias urbis Melropolitanus Episcopus.=Taio Caesaraugustanus Episcopus. =Mascus Castelonensis Episcopus.=\VinibaI Elicitanus Episcopus.=Guidericus Seg-ontinus Episcopus.=Mauriesus Oretanus Episcopus.=:Dadila Complutensis Episco,

()

w
w
(d)

G. Eusicins. G. Ildefonsus. G. Dumiensis. G. Beati.


Episcopi

G. Daniel diaconus Mrcelli Diaconus Vincibli Episcopi Iriensis.

Urcitani.=Sindigis

=
269

DE DOCUMENTOS.

pus.=Felix Valcntinus Episcopus. =Balduigius ArchavicenEusisis Episcopus. =Maurellis Urgellitanus Episcopus. ciusSogobriensis Episcopus. =AlhanasiusSclabitanus EpiscoValdelredus Menpus. =Guierius Bigaslrcnsis Episcopus.

tesanus Episcopus. =Magnarius Accilanus Episcopus. =Sleplianus Valeriens9 Episcopus. =Ilem Abbates.=Fugilivus HildefonAbba.=Eumerius Abba.=Ilem Joharmcs Abba. Abba. =:Jarcellus (a) Tolda us Arsus Abba.=Morarius

chipresbyter.=Silicolus Primicleriu8=Daniel Diaconus Marcelli Episcopi Ecclese Urcitanae.=Item ex viris illustribus OITicii Palatmi.==PauIiis Comes Notariorum.==yitherius Comes Cubiculariorum.=Ella Comes et Dux.=dR,ichila Comes

Patrimoniorum.=^Z fin de las actas dice: Consummatum est hoc sanctum concilium die VIII Kalendarum dicimbrium auno ut supra. In nomine Domini habita Synodus ib Toletana Urbe die Kalendarum Decimbrium, -anno VIII. gloiiosi Domini et reli
giossisimiRecensvinti Principis Era DC.XCIIII.=Tit. I.=De celebritate festivitatis Dominicse malris.=Tit. VI. De his qu in parva etate coram parentibus religionis habilum tenuerint. =Inlerfuerunt huic sancto Concilio Ponlifices numero XV.=
Subscriptiones Episcoporum.=Eug-enius regise urbis Melropolitanus Episcopus. =Fugilivus Hispalensis Metropolitanus

Episcopus. =Fructuosus Bracharensis Metropolitanus EpiWidericus (b) scopus. =Marchus Castelonensis Episcopus. Segotiensis Episcopus. =Maurusius Oretanus Episcopus. Guitarius (c) Elenensis Episcopus. =Dadila Complutensis Episcopus. =Egeredus Salamanticensis Episcopus. =Quiricus Barchinonensis Episcopus. =Cesarius Olisiponensis Episcopus (c?).=Balduigius Archa vicensis Episcopus. =Eusitius SeErmefredus Lucensis Episcopus. gobriensis Episcopus. Accilanus Episcopus-. Alpidius (e) Asturicensis Magnarius Episcopus. =Hosimus (/) Elborensis Episcopus. =Stephanus Valcriensis Episcopus. =Flavius Portugalensis Episcopus.

w
m m
&
(/)

G. Marcellinus.

G. Vidcricus.
G. Witlarius
G. adit: Atanasius Sitabitanus.

d)

G.

llpidius.

G. Zosiinus.

270

APNDICE

Marlinu* Argefredus Abba Egilani Episcopi Oxomensis. Mentesani.'=Egila Prasbyter Gibeni Abba Valdefredi Episcopi Bigastrensis.=Agricius Diaconus Gui(a) Episcopi Ecclesiae Episcopi Ecclesia3 Elicitanae.=Daniel Diaconus Marnibaldi
celli

Episcopi Urcitani. .,..,, loleConcilium Toletanum XI.=Gesta Synodalia Concilu [XVII. Episcopis anno quarto tani XI acia in urbe regia VII Idus Nuvem-^ regni gloriosi Principis Guambanis sub die

brisEraDCCXIII.
Tit.
I.

Ne tumultu Concilium

agitetur.==Tit.

r_ XVI. De re-

latione gratiarum pro

consumalione Concilii.=Subscriptio-

regice Metropolilanus nes Episcoporum.=Ego Quiricus urbis Sinodalia nobis definita ss.=AlhaEpiscopus ha?c gesta haec gesta sindica nasius Sitabitanae Ecclesie Episcopus. ss.=Argemundus Oretance Ecclesie Episconobis definita Episcopus ss.=Lwsimiliter ss.=Johannes Bigastrensis

pus

Oxomensis Episcopus ss.=Leander Ilicitanas ss.=ConcorEpiscopus ss.=Palmacius Urcitanus Episcopus Episcopus ss.= JEtherius (r) \ aslitanus dius Palentinus Episcopus ss.=Felix Episcopus ss.=Acisclus Complutensis Episcopus ss.=Richila Accitanus Episcopus ss.= Dianensis ss.=Memorius Segobriensis Ro-atus Biacensis Episcopus ss.=Egica Segociensis Episcopus ss.=GaudenEpfscopus
discalcus (&)

Julianus indignus Abba haec cius Valeriensis Episcopus ss.=? Dei nu(u Sinodalia a nobis definita ss.=Inviolatus gesta

Diaconus Abba ss.=Anila Deo miserante Abba ss.=Libertus


Ecclesiae Segobriensi (d) agens vicem Domini mei Sisuti Diahis decretis Synodalibus annuens ss.=Igila (c) Episcopi agens vicem Domini mei Mumuli Archavicensis conus annuens ss. Ecclesiae Episcopi his decretis Synodalibus Tolelanum XII. anno I. Orthodoxi alque SereConcilium in Basilica Sanctorum nissimi Domini nostri Ervig Regis Apostolorum.= fin dice: Consumatum est hoc sanctum Concilium die VIII Kalendarum Februarium anno regni feclementissimi Domini nostri liciter primo Serenissimi atque

[a)
(A)
(c)
(rf)

G. Gibeni. G. Gtuscalcus.
G. Elerius.

G. Se^obiensis.
G.

fe)

E 8 ;ia.

271 DE DOCUMENTOS. Ervig Regs Era DCC.XVIHI.=Tit. I. De agnila et confrmala praelectione fasligii principalis.=Tit. XII. De interdicto tcmporis constituti quod dobeat Concilium celebran. =Interfuerunt huic sancto Concilio Pontfices numero XXXV. Subscriptiones Episcoporum.=Ego Julianus Dei gralia Ilispalitanse

Eccleske Episcopus haec Synodica institua nobis

edita subscripsi.=Eg-o Julianus indignus urbis regias Tole-

tanus Episcopus eimititar. ==Lua (a) Bracharensis Episcopus ss.=Stephanus Emeritensis Episcopus ss.= Asfalius

Avelensis Episcopus ss.=Leander llicitanus Episcopus ss. r=Palmacius Urcitanus Episcopus ss.=Concordius Palentinus Episcopus ss.=RichiIa Accitanus Episcopus ss.=Simpronius Archavicensis Episcopus ss,=Memorius Segobriensis Episcopus ss. =Spandeus (6) Ilalicensis Episcopus ss.= Gela Eliplensis Episcopus ss.= Tructcmundus Helborensis Episcopus ss.=Isidorus Setabitanus Episcopus ss.=Gaudencius Valeriensis Episcopus ss.=Deodalus Segobriensis (c) Episcopus ss. =Genitivus (d) Tudensis Episcopus ss. Froaricus Portuchalensis Episcopus ss.=Felix Hiriensis (^Episcopus ss.=Antunianus Baslensis (/) Episcopus ss.=Proculus Bigastrensis Episcopus ss.=Atala Cauriensis Episcopus ss. Providencius Sala=Reparatus Vesensis Episcopus ss. manticensis Episcopus ss.=Sisevadus (g) Tuccitanus Episcopus ss.=Ergibadus (h) Heliberritanus Episcopus ss.=Ella Severianus (i) Oxomensis Segontiensis Episcopus ss. Episcopus ss.=Johannes Pacensis Episcopus ss.=Teudulfus Asligitanus Episcopus ss.=Samuel Malacitanus EpiscoGundulfus Lamecensis Episcopus ss.=Eufrasius pus ss. Lucensis Episcopus ss.= Tender icus (j) Assidonensis Episcopus ss.=Baldefredus Abba.=Florencius Abba.=Gratinus

w w
w W

G. Liuba.
G. Sperandeo. G. Segobinsis. G. Genetivus. G. Iriensis. G. Bastitanus. G. Sisebado.

(0
is)

W
(0

G. Argibado. G. Siverianus.
G. Theodoracis.

272

APNDICE

Presbyter agen Abba =Faustinus Abba.=Ego Annibonius

Episcopi Complutensis Ecclesue vicem Doinini mei Gildemiri Prassbiter agens vicem Domini mei Fcliss =E-o Vincentius ss.=Austurius Diaconus agens vicem cis Epfscopi Dianensis meiValentini ss.=Ego Sesullus [a) OsDitaUs Episcopi Domini inierfui annuens ss.=Ego Recharedus quibus
luec institua
simiiter

ss.=Ego ss.=Ego Witza ss.=Ego Wimar smil. simil. ss.=Ego Saiamirus smil. Teudila ss =Ego Ostrulfus ss.=Ego lldigisus simil. ss. (6)=Ego
Bg.-Bgo Teudefredus
Arlplinbus

Gesta

Sanclorum Synodaliahabita inUrbeToletana in Eclesia


et

ss.=Ego Ataulfus

simil ss.

Era die pridie Nonas Nuvembns vio-ii Principis sub intestimonio dignitatiseis quosprofanatio I|it I de reddito =lit. Allll. cumPaulo traxit in societale thirannidis
fidelitatis

Apostolorum Petri

Pauli anno regni

IIII.

^f

ni

\^\^7
DCC.XXI.

D "negratiarum

peracti Concilii Deo Concilio Pontfices numero terfuerunt huie snelo

etPrine*^
XLV1IL-

Succiones
!ta

Liuba Bracharensis et Dunobis defln ta susbcripsi.=Ego ss.-Stephanus Ementensis Episcopus simiensis Episcopus Hispalensis Episcopus smil. =Leander Ute ^Floresindus 8mil.=Palmacius Urcilanus EpiscoHUicitanus Episcopus

EcS

Episcoporum.=Ego Juhanus indignus Saninstitua a Toldan Metropolitanus Episcopus

=Antumanus Vasti Cordovensis Episcopus smil. <) Assidonens 7mus (d Episcopus simil. Episcopus sim.= Aucensis Fnlscoous simil.=Stercorius Egiditanus Episcopus simil. =Monefonsus G^a Episcopus simil.= E^copus s'mil. JroadcusPortugalensis Complutensis HwOretanus Episcopus simil. =Agricius Episcopus smil. Bigastrensis simU =Proculus Biterrensis Episcopus simil. =Cresciturus
mulus
(c)

p-si^

- *****

SenS

Spus

Konibrensis

(a)
(/,)

G.

Sesuldiis.
simil.

G. addil: ego Titulas

(c)
(,/)

G. Mumnaolus. G. Baslilanus.
G. Tuderacus.
G. Segontiensis.

(e)
Ifj

DE DOCUMENTOS.
Reparalus Vescnsis Episcopus *um\.=SintiuIph-us (a)

273
Itali-

oensis Episcopus sirniL=Alariu8 Auriensis Episcopus simil.

Gumlulius Lameceosi$ Episcopus simil. Flix Hiriensis Episcopus simil. =Bolli!us Oxonobensis Episcopus simil. Eufrasiua Bicensis Episcopus simil. =Johanncs Pacensis Episcopus simil. OppaTudensis Episcopus simil. =Asturius Sitabilamis Episcopus simil. =Deodatus Segobiensis Episcopus simil. ==Tructemundus Elboreusis Episcopus simil. =Sisebado Tuccilanus Episcopus simil. =Vincenlius Magalonensis Episcopus simil. =Onigisis Avelcnsis Episcopus simil. =Teudulphus Astigitanus Episcopus simil. = Gratinus Egabrensis Episcopus simil. Sarmata Valcnlinus Episcopus simil. Onemundus Salamanticcnsis Episcopus simil. =BrandilaLamuiobriensis Episcopus simil. =Florus Mentesanus Episcopus Oliba (b) Scgobriensis Episcopus simil. =Euredus simil. Ara Olisiponcnsis Episcopus Hilcrdcnsis Episcopus simil.

Abba.=Faustinus Abba.= Gabriel Abba.= Flix Abba.=Guisandus Abba =Geroncius Abba.=Castorius Abba.= Sisibcrtus Abba.=Geroncius Abba.=Vincentius Primiclerius.^Vicarii Episeoporum.=Paccatus indignus Abba agens vieem Suniefrcdi Narbonensis Episcopi hsec insoluta Synodalia ubi interfui et subseripsi.=Spansandus Archidiachonus Vicarius Cipriani Episcopi Terragonensis ss.= Laulfus Diaconus Barchinonensis Episcopi S. (c)ss.=Sisibertus iaconus Ansemundi Episcopi de Luteva (d)ss.=Tredebadus Abba Vicarius Alderedi Caesarau gusta ni Episcopi ss.
simil. =Absalius

=Veremundus Abba Clariliensis (e) Episcopi ss.=Gratianus Presbyter Johannis Egarensis Episcopi ss.^Sisuldus Abba Stephani Karcassensis Episcopi ss.=Audericus Presbyter Rogali Biaciensis Episcopi ss. =Sicorius (f) Abba Gaudilani Impurilani Episcopi ss.=Stabilius Abba Jacobi Gerundensis Episcopi ss.=Baroncellus Diaconus] Anteri Tharassonensis
(g)

Episcopi ss.=Calumuiosus Diaconus Samuelis Malacitani

()

(*)

G. Cuniulfus. G. Olipa.
G. Diac. Sidali Barchin. Epi.

w w M
(/')

G. Gisebertus. Loteba. G. Clarilionensis.


G. Secorins.

*)

G. Tirassonen.
XI.

T<

18

274

APNDICE

Episcopi ss.=CixaPrcsbyter Guiscfredi Ausonensis Episcopi ss.=Johannes Abba Aregnei Aucensis Episcopi ss.=Felix

Abba

Arg-ebadi Heliberritani Episcopi ss.

=Samuel
Abba

Preesbyter

Felicis Dianensis Episcopi ss.=Citronius

Eufrasii Kala-

gorritani Episcopi

ss.= Dexter Diaconus Primi Ag-atensis

Episcopi ss.=Vincomalus Diaconus Athalani (a) Episcopi Pampalonse ss.=Audeberlus Abba Guiciscli (b) Oscensi Epi-

Abba Aureli Asturicensis Episcopi ss:== Habitus Diaconus Potentini Berecensis Episcopi ss.=Tuentius Prsesbyter Richiiani Accitani Episcopi ss.=Florentinus
scopi ss.=Leopardus
Urg-ellitani Episcopi ss. Vincentius Gaudentis Valcriensis Episcopi ss.=Item ex viris illuAbba slribus officiiPalalini.=Ostrulfus Comes hoec institua ubi interfui annuens subscripsi.=:Vademirus Comes Scantiarum et

Prsesbyter Leuberici

Dux.=Arg-emirus Comes Cubiculi et Dux.=Recharedus Comes Scantiarum et Dux.=Eg-ico Comes Scantiarum et Dux.= sidorus Comes Thesaurorum et Dux. = Sisebutus Comes Scantiarum et Dux.=Valdericus Comes Toletanus.=Vitalis Comes Patrimonii.=Cixila Comes Nolariorum.=Sinfredus Comes Scantiarum et Dux.=Gisclamundus Comes Stabuli.= Wiliangus Spatarius el Comes. =Adeliubus Comes Scantiatiarum.=Teodila Procer. =Salamirus Comes Scantiarum .= Staulfus Comes Cubiculariorum. Nilacus Spatarius et Comes. =Severinus Comes Spatariorum.=Audemundus Procer. =Sisemirus Spatarius Comes et Dux.=Trasericus Spatarius et Comes. =Torresarius Comes Spatarius. =Recaull'us
Procer.
Provintioe adsistentes eliam Vicariis Proesulum in

Gesta Synodalia quae acta sunt a Praesulibus Karlag-inis Urbe Tolein Ecclesia Beatoe Virgnis Marine sub die XVIII Kalentana dasDecembrisannoV. gloriosiPrincipisErvigiiEraDCC.XXII. =Tit. I. De prsememorationi adgrgali concilii, et relatione
principalis edicti
relatione

quo visum estSynodum agitari.=Tit. XII.

gratiarum ad Dcum pro peracto Concilio. De Concilium die Dominico XII. Kalendis Decembris Peractum anno quo supra.=lnterfuerunt huic Sancto Concilio Pontfices numero XVlI.= Subscriptiones Episcoporum.=Juliamis
urbceregice Mctropolitanus Episcopus
subscripsi.

=Learider

(a)
[/>)

G. Attilani.
(i,

Gudiicli.

DE DOCUMENTOS.

275

Ilicitanus Episcopus ss.=Palmacius Urcitanus .Episcopus ss. =Richila Accitanus Episcopus ss.=Gaudenus Valeriensis Episcopus ss.=Rogalus Viatiensis Episcopus ss.=Deodatus Segobiensis Episcopus ss.=Anlunianus Vastitanus Episcopus ss.=Simpronius Archaviccnsis Episcopus ss.=EUa Segociensis Episcopus ss.=Gregorius Oretanus Episcopus ss.= Agricius Complulcnsis Episcopus ss.=Proculus Bigastrensis Episcopus ss.=Florus Mentcsanus Episcopus ss.=Sonna. Oxomensis Episcopus ss.=MarcianusDianiensisEpiscopus ss. =01ipa Segobriensis Episcopus ss. =Abbales.= Al falius (a) Dei nutu Abba haec gesta synodica nobis definilass.=Felix Archipresbyter simililer ss.=Geroncius Abba simil. ss.=Ga-

ss.=Castorius Abba simil. ss.- Sisibertus ss.=VicariiEpiscoporum.=Vi(ilianus Prsesbyter agens vicemDomini mei Cipriani Episcopi Terragonensis simil. ss.=Argebadus Abba Vicarius Cipriani Episcopi Terragonensis ss.=Johannes Abba Vicarius Suniefredi Episcopi Narbonensis ss.=Valdcmarus Diaconus Vicarius isdem Suniefredi Episcopi simil. ss.=Maximus Abba Vicarius Stephani Emeretensis Episcopi ss.=Boniba Abba Vicarius isdem Stephani suprafati Episcopi ss.=Requisindus Abba Vicarius Liubani Episcopi Bracharensis ss.=Gaudencius Abba Vicarius Floresindi Episcopi Spalensis ss =Gravidius Diaconus Vicarius Concordi Episcopi Palentini simil. ss.=Johannes Diaconus cognomento mbolatus Vicarius Sarmatani Episcopi
bricl

Abba

simil.

Abba

simil.

Valentini simil. ss.

Synodus Toletana XV. LXI. Episcoporum acta I. anno serenissimi Ortodoxi Egicanis Principia sub die V. Idus Maias EraDCCXXVI.=Subscripciones Episcoporum. =Unus Julianus urbisregiaB Metropolitanus Episcopus ss.=Suniefredus Narbonensis Metropolitanus Episcopus ss.=Floresindus Spalensis Metropolitanus Episcopus ss.=Faustinus Bracharensis Metropolitanus Episcopus ss.=Maximus EmeretensisMetropolitanus Episcopus ss.=Hidalius Barchinonensis Episcopus ss. ^Concordias Palentina? Episcopus ss.=Mumolus Cordobensis Episcopus ss.=Richila (6) Accitanus Episcopus ss.=Gaudcncius Valeriensis Episcopus ss.=Cecilius Dertosanus Episcopus ss. Deodalus Segobriensis Episcopus ss.=Ervigius
(//)
'(/>)

G. Astalius. G. Rika.

27G
-

APNDICE

Kalabriensis Episcopus ss.=Moncfonsus Egiditaniae Episco-

pus ss.=Greg orius Horetanus Episcopus ss.=Proculus B i^astrensis Episcopus ss.=SonnaOxumensis Episcopus ss.= Sarmata Valentina? Episcopus ss.=Marcianus Dianiensis Episcopus ss .=Johannes Avelensis Episcopus ss.=Gavinius Archavicensis Episcopus ss.=Samuhel I\Ialacitanus Episcopus ss.=Froaricus Porlucalensis Episcopus ss.=Guifredus Ausonensis Episcopus ss.=Emila Helieltanse qui et Dotara; Sedis Episcopus ss. Flix Hirionsis Episcopus ss.=Eufrasius Vicensis Episcopus ss .= Tenderais (a) Assidonensis Episcopus ss.=Wiliedeus Kalacorritanus Episcopus ss: Negocianus Trassonensis Episcopus ss.=Cuniuldus Italicensis Episcopus ss.=Geta Hetiplensis Episcopus ss.=Stercorius Aucensis Episcopus ss.=Basilius Bastenensis Episcopus ss.=GaudilaEmpuritanus Episcopus ss.=Euredus Hilerdensis Episcopus ss.r=Paccatus Biterrcnsis Episcopus ss.=Aure#

Episcopus ss.=Onemundus SalamanticenEpiscopus ss.=Spassandus Complutensis Episcopus ss. =Gunderieus Seg-onciensis Episcopus ss.=Johannes Heliberritanus Episcopus ss.=Abi'us rccnsis Episcopus ss.'== Wiliefonsus Vesensis Episcopus ss. =Savaricus (b) Gerundensis Episcopus ss.=Fructuosus Kauresinus Episcopus ss. =Anterius Seg-obriensis Episcopus ss.=Rogatus Biaciensis Episcopus ss. Balderedus Coesaraug-ustanus Episcopus ss. Adelfius Tudensis Episcopus ss.=TructemundusElborensis Episcopus ss.=Sisabado Tuccitanus Episcopus ss.= Atala Cauriensis Episcopus ss.=Johanncs Eg-arensis Episcopus ss.=Isidorus Setabiensis Episcopus ss.=Laudericus Olisiponensis Episcopus ss.=Miro Chanimbricnsis Episcopus ss.= Vincentius Dumiensis Episcopus ss.=Fioncius Lamecensis Episcopus ss.=Johannes Pacensis Episcopus ss. Constanlinus Egabriensis Episcopus ss.=Ilcm abbates.=Absalus Abba ss.=Felix Archepresbyler ss.=Gerontius Abba ss.= Gabrihcl Abba ss.=Kastorus Abba ss =Sisbefs Abba ss. Eulalius Abba ss.=Imbolalus Abba ss.=Adeodatus Abba ss.=Wisandus Abba ss.=Missacius Primiclerius ss.=Vicarii Episcoporum.=Sesuldus iudig-nus Archiprcsbylor Abba agens vicem Cipriani Terragonensis Episcopi ss.=Florpnllius Astoricensis
sis

(<?) (f>)

G. Temleracus.
G. Sabaricus.

DE DOCUMENTOS.

277

mis pnesbyter agens vicem Lcobericis Orgellitani Episcopi s.=Daniel Praesbyter Vicarius Agripio Ossonobensis Episcopi ss.=Seniulfus Abba Vicarius Flori Mentesani Episcopi ss. =Desiderius Praesbyter Vicarius Mandarbi Astigilani Episcopi ss.=Comites.=^Astrulfus Comes ss.=Wimar Comes simil.=Vitulus simil. =Tiasscmundus simil. =Baldericus simil.

=Naustus
dus
simil.

simil. =Cixla simil.

=Gisclamundus

simil.

=Sisul-

=Teudila. simil. =Sonna simil. Se verinus simil. Ara simil. =Trasericus simil. =Ega simil. =Suniemirus si-

mil.=Audemundus
In

similiter.

nomine Domini item Synodus Toletana XVI. in Praetoriensi Baslica Sanctorum videlicet Pelri et Pauli anno VI.
,

Orthodoxi Domni et Principis nostri Egiganis sub die VI. Nonas Maias Era DCC.XXXI.=llem Subscriptiones Episcoporum.=Ego Flix indignus Urbis regiae Episcopus hoec decreta Synodalia a nobis edita ss.=Ego Fauslinus indignus Hispalenses Sedis Episcopus simil. =Maximus indignus Emeritensis Sedis Episcopus simil. =Vera indignus Terraconensis Sedis Episcopus smil. =Fclix in Dci nomine Bracarensis atque Dumiensis Sedium Episcopus simil. =Gaudenlius Valeriensis Episcopus subscripsi.^Florus Mentesanus Episcopus ss.=Ervigius Betensensis Episcopus ss.=Fructuosus Auresenus Episcopus ss.=Suniagissius Lanmiobrensis Episcopus ss.=Gaudila Empuritanus Episcopus ss.= Bonifa Cauriensis Episcopus ss.^Arcontius Elborensis Episcopus ss.=Auredus Ilerdcnsis Episcopus ss. Gundericus Segontinus Episcopus ss.=Spanssandus Complutensis EpiWitisclus scopus ss. =Marianus Oretanus Episcopus ss. Uxomensis Episcopus ss. Valentince Episcopus ss.=Sonna =Gabinus Archabicae Episcopus ss.=Zaccheus Cordobensis Episcopus ss.=Anterius Segobriensis Episcopus ss.= Honorius Malachifanus Episcopus ss. Arvidius Astigitanus Episcopus ss.=Pappulus Eliplensis Episcopus ss.=Decentius Segobiensis Episcopus ss.=Habitus Urcitanus Episcopus ss.=Felix Calagorritanus Episcopus ss.=Conslanfinus Aucensis Episcopus ss.=Audebertus Oscensis Fpiscopus ss. =Adelphius Tudensis Episcopus ss.=Nepotianus Tirassonensis Episcopus ss.=Potentius Lucensis Episcopus ss.= Oppa Illicitanus Episcopus ss.=Johannes Egarensis Episcopus ss.=Honemundus Salamaticensis Episcopus ss.=Valderedus Caesaraugustanus Episcopus ss.=Involalus Dertosa
nclito et

278

APNDICE

us Episcopus ss.=>Arg-esindus Egitaniensis Episcopus ss. ^Isidoras Setabitanus Episcopus ss.=Johannes Abelensis Episcopus ss.==Theudisclus Biaciensis Episcopus ss. =Suniuldus (a) Italicensis Episcopus ss.=Wisifredus Ausonensis Episcopus ss.=Laulus Barchinonensis Episcopus ss.= Emila Conimbriensis Episcopus ss.=Leubericus Orgelitanus Episcopus ss.=Sisebado Tuccitanus Episcopus ss.=Iherontius Assidonensis Episcopus ss.=Basilius Bastitanus Episcopus ss.^Fionius Lamacensis Episcopus ss.=Gilimirus Gerundensis Episcopus ss.=Landericus Olissibonensis Episcopus ss.=Johannes Pacensis Episcopus ss =Centerius Eli berritanus Episcopus [ss.=Theudefredus Vesensis Episcopus ss.=Aurelius Asluricensis Episcopus ss.=Abbates. Gabriel misericordia Dei Abba hsec decreta Synodalia nobis edita ss.=Eulalius Abba ss.=Cervantius Abba. ss.=Braulio Abba ss.=Eug-enius Abba ss.=Vicarii Episcoporum.=:Vitulus Diaconus ag-ens vicem Domini mei Marciani Dianensis Ecclesioe Episcopi ss.=Vincomalus Diaconus Vicarius Marciani Pampilonensis Episcopi ss. =Crisces Pnesbyler agens vicem Agrippii Ossonobensis Episcopi ss.=Comites.=:Vitulus vir inluster Comes Patrimon et Dux haic decreta Synodalia nobis edita ss.=Wimar Comes ss.=Paullus Co-

mes ss.=David Comes ss.=Sisemundus Comes ss.=Theodohitus Comes ss.=Eg-a Comes ss.=Dumila Comes. =Teudulfus Comes ss.=Theudefredus Comes ss.=Requisindus Comes ss.=Ella Comes ss.=Big-esvindus Comes ss.=rAfrila Comes ss.=Audemundus Procer ss.=Theudemundus Procer
ss.

In

nomine Domini

incipit

Ecclesia gloriosa? virginis et confessoris Christi Sanctse

Synodus Toletana XVII. in Leo-

cadia? recurrente Imperii anno religossisimi ac serenissimi Domini nostri Eg-icani Regs VIL sub die V. Idus Novembris Era DCC.XXXII. Tit. I. Deobservandis ostiis Babtisterii in initio Quadragessimse.=Tit. IX. De gratiarum actione =Faltan las subscripciones de los Obispos (b) .=Expliciunt Toletana Conciba XVII. Synodus Bracharensis I. VIH. Episcoporum regnante Domino nostro Jhesu Chrislo Era DVIIII. anno tertio Ariamiri
.

(a)
(/>)

G. Cuniuldus.
Desun etiam
in

Cod. Ger.

DE DOCUMENTOS.

279

Regs, die (Calendaran) Maarum,=Tit. I. De dampnationo Sabellina et Priscillianae baeresis.=Tit XXIII. De stabilitale kanonum et dampnatione eorum qui eos violare proesumpserint. Subscriptiones Episcoporum. =Lucretius Episcopus subscripsi.^: Andreas Episcopus ss.=Martinus Episcopus ss.

=Cortus
Episcopus

(a)

cecius Episcopus
ss.

Episcopus ss. Ildelrich Episcopus ss.=Luss.=Timoteus Episcopus ss.=Maliciosus

Synodus Bracharensis II. XX. Episcoporum, regnante Domino noslro Jhesu Christo in Metropolitana Bracharensi Ecclesise crrente Era DC.X. anno II. Regis Mironis, die kalendarum Juniorum. TU. I.=Ut Episcopus ambulet per Diocesem suam, et ante XX. dies Psense Catecumini doceantur Simbolum.= Tit. X. Ut Proesbyter post cibum non teneat Missam pro mortuis.=Subscriptiones Episcoporum. =Martinus Bracharensis
,

Metropolitame Ecclesise Episcopus bis gestis subscripsi.^ Remisol Bisenis Ecclesiae Episcopus his gestis ss.=rLucecius Colimbriensis Ecclesiae Episcopus ss.=Adorich Egestanae Ecclesiae Episcopus ss.= Car diarius (6) Lamicensis Ecclesise Episcopus ss.=Vialor Magnetensis Ecclesioe Episcopus ss. tem ex Synodo Lucensi.=Nitigisis suiLucensis Metropolitanos Ecclesise Episcopus his gestis ss.= Andreas Herenensis Ecclesise Episcopus his gestis ss.=Wittimer Auriensis Ecclesise Episcopus smil. == Aila Tudensis Ecclesioe Episcopus simil.==Polimius Asturicensis Ecclesioe Episcopus simil.=Mailoch Britlonse Ecclesioe Episcopus sim. Sequitur Collectio Canonum MartiniDumiensis cumipsius Praefatone.=Tit. I. De electioneEpiscopi.=Tit. LXXXIII. Deexcommunicatis. Concilium Bracharense IV. quod factum est in Bracharensi urbe sub anno quarto gloriosi Domini nostri "Wambanis Res gis Era DCC.XIII.=Tit. I. De fide.=IX. De rectores Eccle*i;e

plus propria

quam

ecclesiastica jura laborare intendant.

=Inlerfuerant

liuic

snelo .Concilio Pontfices

numero

XII.

=Subscriptiones Episcoporum. =Leodegisiusin Christi nomine Episcopus, cognomento Julianus, has conslilutiones secan(a)
[/')

G. Cottus.

G. Saidiuarius.

280 dum quod

APNDICE
nobis

cum

sanclis Co-episcopis meis qui


,

mecum

subscripserunt

Deo

inspirante complacui

relegi,et subscripsi.

=GenetiusEcclesiai Tundensis Episcopus similiter.==Froaricus


Portucalensis Ecclesise Episcopus simil. ss.=BeiaRritanensis

pus

ss.=Isidorus Aslnlicensis EpiscoEcclesise Episcopus smil. ss.=Rectog-enis Lucensis Episcopus simil. ss.=Hidiulfus qui
Ecclesise
simil.

Episcopus

simil. ss.=:Alaricus Aurisince

cognominor Flix, Iriensis Episcopus simil. ss. tem Epistola Episcoporum de Concilio Hispalensi ad Pegasium Episcopum missa,die II. Nonas Novembris anno III1. regni g-loriossisimi Domni nostri Recharedi Regs Era DC XXVIII. =Tit. I. De mancipiis Ecclesise ab Episcopo manu-

cum quibus mulieres cohabitaveEpiscoporum. =Leander Episcopus Ecclesise Hispalensium hanc constitutionem firmavi et subscripsi. =Johannes Episcopus Egabrensis simil. ss.:=Ag-apius Ecclesise sanctse Cordobensis Stephanus Episcopus ss. Episcopus Heliberritanus ss.=Basilius Episcopus Heliplensis ss.=Ve!atus Episcopus Tuccitanus ss.=Sinlicio Episcopus Italicensis ss.=Petrus Episcopus Accitanus ss. =Synodus II. habita in civitate Hispali sub die Iduum Nomissis.=Tit.
III.

De

clericis

rint.

= Subscriptiones

vembrium anno

VIIII. reg-nante g-loriossisimo Principe Sise.

buto Era DC.VII.r=Tit.


rochiis.=Tit. XII.

De

Teudulfi Malachitani Episcop-

qusermoniis adversus reliquosEpiscopos pro

quibusdam par-

na (En

el

De duobus in Christo naturis et una persocuerpo llega al nmero 41).=Subscriptiones Epi-

scoporum. =Esidorus in Christi nomine Ecclesise Hispalensis Episcopus subscripsi. =Sisinius in Christi nomine Ecclesise
Heliberritance Episcopus ss.=rRufinus Asidonensis

Episcopus
Italicen-

ss.=Fulg-entius Astigitanus Episcopus


sis

ss.=Cambra

Epis2opus ss.=Fidentiu s Tuccitanus Episcopus ss.=Teu dull'us Malacitanus Episcopus ss.=Honorius in Christi nomine Ecclesise Cordobensis Episcopus ss. Synodus quae gesta est in Provintia Lusitanise aput urbem

unum
De

Emeritam quse capud eras dinoscitur esse, XII. Episcopis in collectisdie VIII. Iduum Nvembrium anno XVIII. SeI.

renissimi et piisimi Recensvinti Regis Era DCC.IIII.=Tit.


fidei inslitutione,

eiusque ordine.=Tit. XXIIII. Confirmato huius Concilii.=Interfuerunt huic sancto Concilio Pontfices numero XII.=Subscriptiones Episcoporum. =Proficius Dei miseratione Lusitanise Provintiie Sanche yEmeritensis

DE DOCUMENTOS.
Eccleeice Metropolitana Sedis

281

Episcopus bree gesta sinodalia marm mea sub>cripsi.=Ego Sclua Igidilana.' Civitatis Episcopus pertinens ad Metropo/im Emeritensem haetj institua cum Arcbiepiscopo meo Profiero a nobis definita ss.=Adeodatus in Christi nomine Pacensis Episcopus simil.=AsfaIiu.s in Christi nomine Avalensis Episcopus ss. Teodericus in Christi nomine Olisiponensis Episcopus ss.=Teudisclus Dei misericordia Lnmecensis Episcopus ss.=Justus Dei miseratione Salamanticensis Episcopus ss.=Can(aber Dei gratia Conibriensis Episcopus ss.=I)onatus in Christi nomine Cauriensis Episcopus ss. =Exarnus Dei misericordia Ossonobensis Episcopus is8= Petrus Dei misericordia Helborensis Episcopus ss.=Aloarius indignus Clialabrensis Ecclesice Episcopus ss. Sententioe quoe in veleribus exemplaribus Conciliorum non habenlur, sed a qudam in ipsis inserta sunt numero XXIII. Actenus digests Conciliis Sanctorum Patrum secunlur Decreta Proesulum Romanorum pnefata. Sedis apostlica? Prasulum constiluta quse ad fidei regulam

cum

coninilimis meis

Episcopis institua

ad ecelesiastieam pertinent disciplinam in boc libro diliita ut singulorum Pontificum quotquot nobis reperta sunt sub uniuscuiusque epistolse serie propriis litulis pramotarentur. Eo modo quo superius pri-% schorum Patrum kanones noslro studio ordinati sunt, quatenus ea lectoris industria facilius intelligere possit, dum cavel

genti cura collecla sunt

pitulis propriis distincta intendit.

XXXVI.
Descripcin del cdice que contiene la explicacin del Apoca-'
lipsis, escrita

por S. Beato. (Vid. pg\

471).

Despus dla

dedicatoria. =Prologus B. Hicronimi in li-

bro Apocalipsin Johannis Apost.=Item Domni. Hieronimi in oocplanatione Apocalipsin. Diversos marina discrimina trans-

vadantes inveniunt casus. Si turbo ventorum fuerit veementior formido est. Si t erg-a iacentis elementi moderatior wcrispaverit aura, pertimescunt insidias. Ita mibi in hoc videtur quem missisti volumine, qui in Apocalipsin explanatione videtur continere Victorini: et est periculosum, et oblreetatorum lalrantibus patens de egregn viri opusculis in,

282
<]icare.

APNDICE

Namet

anterior Papias Gerapolites Episcopus etNe-

)>pos in Egipli parlibus epistolse

de mille annorum
litteris

ila ut

noSed ne spernerem deprecantem, maiorum statim o)lui diferre. libros resolvi: et qui (qua?) in eorum conimentariis de mille annorum reperi, Victorini opusculis sociavi; ablata inde quse ))secundum litteram senserit principio libri usque ad crucis
wViclorinus senserunt. Et quia
obtestatus es,

me

wsignum; quae ab imperitis erant vitiala correximus: et dehinc usque ad finem voluminis addita esse cognosce. Jarn luum
est discernere, et quid placeat rovorare. Si vita vobis
nfuerit, tibi

nostrum in wnium, Anatholi karissime.))=Finit (a).=Interpretatio libri huius. Son i2 hojas, yes como un anlisis delApocalipsis y sin duda lo atribuye S. Gernimo como tambin la Epstola. Ni uno ni otro se halla en sus obras. Al fin de este opsculo dice:
Explicit Revelationis vel Prolacis ipsius Apocalipsis librum.

comes hoc volumine potissime sudavit inge-

Inmediatamente sigue la obra de Beato asi: Incipit tractatus de Apocalipsin Johannis in explanalione sua multis Doetoribus et probatissimis viris ilustribus, diverso quidem slilo sed non diversa fide interpretatus, ubi deXpo., Eglesia, et

Anlecristo, et eius signibus plenissime recognoscas.=Praefatio.=Biformem divine legis storiam dupplici sacramenti mi.

sterio disserendam,

non

poterit enarrare, nisi


stro Jhu.

nostrse humanitatis fragilitas aliter ab ipso auctore suae legis Domino no-

Xpo.

modum

dicendi, et

sermonem summat

elo-

quii. Unie Apocalipsin Sancti Jhoannis expositurus, habitatorcm eius invoco sanctum Spiritum, ut qui illi secretorum

suorum arcana

revelavit, nobis interioris intellectus

ianuam

pandat; ut possimus quae scripta sunt inculpabiliter disserere et veraciter Deo magistrante depromere. Initium itaque libri de quo agitur, ita describitur: Apocalipsis , etc. Lib. .^De filio hominis et Eglesias=2.=De Ecclesia et Sinagoga, quid proprie dicantur, et quis in qua habitatur esse dinoscitur plenissime lector agnoscas.=Prolog. 1. De Ecclesia -=2. De Sinagoga y en este trata de haaresibus, sci,

(a)

Este prlogo es deS. Gernimo, publicado en

la

Bihl.

W.

PP

comentario in Apomllps. de Victorino, Obispo Pictaviense. Mas el comentario que sigue esta epstola de S. Ge.,

junto con

el

rnimo no

es el

mismo que

public en licha Biblioteca, sino di-

ferente del todo.

=
DE DOCUMENTOS.
smatis, in genere
,

283

aplicando las varias clases las visiones.

secundus scptcm Ecclesiarurn. Hic lber contnet quatuor animalia, et quatuor equos, animas interfectorum quatuor venios et do denamilia. Realmente habla en este libro 2. de las siete iglesias y al fin pone un tratadito : Qualiter una Ecclesia sit, cum seplem dicantur apertissime, per arca Noe dcclaratur.=3.=Recapitulata Xpi. nativitate eadem aliler dicturus, de lo mismo por la vivision de la puerta, trono, iris, sniores. =4. =De septem sigillis.=De quatuor angellis ventorum.=De centum quadraginla quatuor millia=:5.=:De septem ang-elis,ettubis et equis. =6.=De bestiis.=7.=De septem angelis et phialis.=8.=De
Luego dice:
Incipil lber
, ,

eodem.r=9.=De muliere meretrice et bestia. =10. =l)e civitate Diaboli. =Faltan el fin del 10 y principio del H.=li.=De
angelo stantein sole.=De alio angelo etclabem abyssi.=Troni et animas occisorum.=De solucioneDiaboli de custodia sua.= 12.=De die judicii, et civitate Jerusalem id est, Ecclesia. Finis.^Explicit codix Apocalipsin duodenariorum Ecclesiarurn numero ila in duodenario ordine librorum
,

distinctio.

NMERO LTIMO. CONSTITUCIONES SINODALES URGELENSES.


Incipiunt Constitutiones Synodales editce per

DoUr

minum Aprilem

et

Petrum

bonce memorice

gellenses Episcopos.

Ex
Quod
violatores

cod. in arch. eccle. Celson.

Ecdesiarum et raptores bonorum corum sint excomunicati.

ecclcsiasti-

JLn nomine Domini nostri Jhesu Christi kalendis novembris, anno Domini M.CC.LXX. sexto. NosPetrus miseracione divina Urgellensis Episcopus residentes in Sancta Sinodo in Ecclesia Sanclae Marise Sedis Urgellensis auctoritate Domini nostri Jhesu Christi, et Beatae Mariae Virginis, et Beatorum

28
Aposlolorum Pclri
tate

APNDICG
et Pauli
,

et

noslra

cum assensu
,

ct

volnet

capituli

noslri ct prasentis

Synodi excomunicamus

anathematizamus omnes violatores, invasores combustiores et vastatorcs, destructores sivedopopulatores Ecclesiaruin seu rerum et omnium ad eas pertinentium. Et statuimus et ordinamus quod tales non absolvantur absquc satisfaclione congrua, qui si forte in hora morlis absque vel ante satisfactionem
fuerint absoluti, ecclesiastica careant sepultura.

Quod omnes

clerici et

monachi Ecclesias occupantcs


comunicati.

sint

ex-

tem excomunicamus et anathematizamus omnes elencos et monachos qui auctoritate propria Ecclesias oceupant et in eis
administrant in Dicesi Urgellensi sine inslitutione vel licentia

Episcopi Urgellensis;
nisi

el

qui eas oceupaverint et

taliter

de

tinent oceupatas,

eos tolaliter dimisserint infra

mensem

tempore

istius constitutionis.

Quod

in 'pignorantes vel vndenles


sint

ornamenta

ecclesiastica

excomunicati.

rectores qui Ecclesias

clericos seu possesiones vel jura, libros vel ornamenta ipsarum vendiderint vel alienaverint quoquomodo nliter quam sacri caones permitant. Et eos qui tales receperint
et
,

Excomunicamus

anathematizamus omnes

vel receptas contenderint retiere. Et hoc ad presenta, pretrita et futura trahi volumus ct mandamus, nisi infra dos

menses tempore promulgationis


pnitati

istius constitutionis

indem-

ipsarum Ecclesiarum duxerint consulendum.


clerici, scribentes et dictantes litfcras diffidacionis

Quod omnes

sint excomunicati.

tem excomunicamus
nis vel tra

et

anathematizamus

omnem

clericum

Dicesis Urgellensis vel etiam civitatis qui litteras diffidacio-

acuydamenti dictaverint ac etiam conscripserint conEpiscopum vel religiosas personas seu clericos seculares,

aul scienter illas duxerint prescnlandas et seu per aliquos


fecerint presentan.

DE DOCUMENTOS.

285

Quod clerici ct rcligiosi iitriiisr/uc sexus concitantes potentes in Episcopum vcl Ecclcsiam Urgellensem vel alias personas
ecclesiasticas sint excomunicati.

tem excomunicamus, anathematizamus omnem clericum, monachum vel quamlibet monialem seu religiosam 'eminam viros potennoslrse Dicesis concilalem seu co tes, milites seu alios seculares nomines contra Episcopum vel Ecclesiam Urgellensem vel ecteras Ecclesias aut personas religiosas seu eliam clericos seculares.

Quod ponentes partionarios


et

in cccless sine licentia Episcopi

Patroni sint excomunicati.

tem excomunicamus omnes clericos et rectores parrochialium Ecclesiarum noslrae Dicesis qui tenuerint aut fecerint clericum vel laycum porcionarium, prebendarium vcl canonicum in Ecclesiis sibi comissis sine licentia et mandato Episcopi Urg'ellensis et Patroni.

Quod

clerici sint

excomunicati qui litteras et nuncios Domini Episcopi irreverenter receperint.


et

tem excomunicamus

anathematizamus omnes clericos

nostrse Dicesis qui litteras nostras sibi missas et nuncios re-

cipere aut leg-erc contempserint irreverenter aut etiam indi

gnanter.

Quod

nullus

Missam

celebret cum filio suo illegitimo aut indumentis non benedictis.

cum

tem inlerdicimus sub pcena LX solidorum quod nullus suo illeg-itimo presumat divina officia celebrare, nec indumentis per Episcopum non benedictis.
filio

cum cum

Quod

clerici

non

sustineant quod pueri diu remaneant

ad

baptizandum.
tem non sustineant sacerdotes quod pueri diu reiineantur a parentibus non babtizati: etne proplcr imperitiam laycorum

286

APNDICE
fieri

cun necesitas imineat, per lyeos babtismum

contingat

absque forma babsmi decedal; prsecipimus ut frequeuter amoneant el instruant plebem suam ut hanc formam in traditer

cione ipsius babtismi studeant observare scilicet ut infantem inmergendo in aqua, si tanta possit copia haberi, sin autem

superinfundendo cum ciffo super infantem bablizante ha?c verba profferantur Pelre vel Johannes, ego le baptizo in no:

mine

Patris et Filii et Spiritus Sancti.

Amen.
adeantandum.

Quod habentes Ecclesiam aliam non

sucipiant

tem quod nullus habens Ecclesiam aliam suscipiat ad cantandum sine licentia Episcopi Urgellensis. Etsi contra fecerit
,

propria spolietur.

Quod omnes

benefciati intersint

mnibus horis.

tem quod Sacerdotes qui


intersint

in

una

ecclesia sunt benefciati

mnibus horis tam

in propria

Ebdomada quam

in

Ebdomada

suicori. Alioquinpro
clerici servent

non residentibus habeantur.

Quod omnes

sententiam contra raptores rerum

ecclesiasticarum latam.

tem precipimus et mandamus mnibus clericis Ecclesias habentibus vel tenentibus, quod sententiam latam contra raptores, invasores rerum ecclesiasticarum fideliter leneant et observent in continenti, cum per nos vel officialem nostrum vel eius locumtenentem super hoc mandatum receperint, vel cum ipsis de rapia et invasione et alus in constitutione illa conlentis facli evidentia constiterit manifest , vel cum infra decanatum in quo ipsi clerici habent ecclesias seu tenent fuerint nolorie observata, non spectata aliqua monicione vel mandato. Negligentes et desidiosi sciant se in beneficio proprio spoliandos , nam cum constitutio publice editur aut promulgatur, non opporlet singulorum auribus inculcan.

Quod

dffidants

Episcopum ocasione

sententiam

excomuni-

cationis in eos lata' siuit excomunicati.

tem oxeomunicanms milites et Barones el cliam alios

DE DOCUMENTOS.

287

quosqumque homines noslne


sacrilego diffidare

Dicesis qui excomunicali pro suis excessibus ab Episcopo vel proprio rectore ipsos ausu
vel accuydare

presumpserint pro hac

causa.

Quod

Rectores, Prcelatos et Cannicos Ecclesice Urgellensis re-

cipiant reverenter.

tem proecipimus et mandamus mnibus Prcelatis et clcricis ac Ecclesiarum rectoribus quod Prelatos et cannicos nostra Ecclesiae Urgellensis recipiant reverenter et benigno
et nuncios

eorundem.

Quod

Prcelali et Rectores religiosos benigne curcnt recipcre


et caritative tractare.

tem

mandamus mnibus
quod Minores

Prselatis et

Rectoribus nostrae
et

Dicesis

et Praedicatores

alios religiosos

cum ad eorum
rit

loca seu Ecclesias

gne

causa predicationis vel et pro posse recipere procurent et caritative tractare.

eorum declinare contigeconfessionum audiendarum beni-

De

vita et honstate clericorum.

crpula et ebrietate omnes

clerici

abstineant diligen-

ter: officia

vel cetera secularia officia vel negotia

non exer-

ceant
tis

mxime

inhonesta. Joculatoribus mimis et instrionibus


evilent, nisi forte necessita-

non intendant, tabernas prorsus

causa in itinere constituti. Ad aleas vel taxillos non ludant, nec huiusmodi ludis intersint. Coronam et tonsnramhabeant compelentem: clausa insuper deferant indumenta, nimia brevitate vel longitudine non nolanda. Pannis rubeis vel cendalis seu viridibus non utantur aut virgatis tunicis
aut superlunicis sic aperlis quod ostendant latera, sic slricis quod femoralia demonstrent, necnon manicis vel sotularibus
consuticiis aurificiis pictis pilis sirico subornatis
corigiis auri
llis
,

fibulis
siricis,

ornamentum habentibus,

cenluris

aut se-

quoque deauratis, frenis, pectoralibus deauratis vel aliam superfluitatem habcntibus non utantur.

ggg
Quod
nullus scribat

APNDICE
litteras

pro vindicta sanguinis.

scribat litteras pro Nullus clericus proferat aut dictet vel destinandas vel vindictam sanguinis vindicta sanguinis cxerceat vel ubi exerccatur intersit.

Quod ornamenta

ecolesiastica et vassa divini misterii

munda

serventur.

ornamenta vassa Praecipimus autem ut Ecclesige et omnia panni, pallia altaris et corporaha, divinismisteriis deputata, ntida conserventur. Crivestimenta ministeriorum munda et caute serventur clavibus adbibis, Eucarista

sma oleum

et

servetur cautela, ne necnon et altare consecratum diligenti depredaoris manus temeraria se extendat ad aliquid eorum pro aliquibus nephandis exercendis.

Quod

Eucharistia

cum lumine

et

campanella depportetur.

Sacra Eucharistia ad infirmos

cum campana

et

lumine

octo diebus renovetur honorifice deporletur, et in singulis et Eucharistia inframensem, aliter transgressoaquabenedicta
officialium nostrorum punienres ad nostrum arbitrium seu statutis contra tales editis in suo robore duraturis. tur , alus

Quod

sacerdotes

frequenter moneant

populum ad

confe-

swnem.
Sacerdotes 'requenter moneant populum ad confessionem faciendam, exponendo eis et districle servantes constituliosemel concilii generalis, videlicet quod si quis ad minus

nem
in

recipere neglexerit, et vivcn ab ingressu Ecclesiai arccatur, et moriens ecclcsiacertitudinem habenstica careat sepultura. Et ad mayorem predictorum contentium nomina anno quolibct in ali-

anno confesionem

el

comunionem

dam
quo

libro

papireo conscribantur.

DE DOCUMENTOS.

289

Quod

clcrici

conjuraciones generales vcl spetiales facientes sint ex comunicati.

tem exeomunicamus Praelatos et cannicos tam Ecclesiae quam Dicesis et ctiam alios clericos seculares et regulares facientes conjuraciones contra certas personas vel incertas generalilcr vel spetialiler oceulte seu etiam manifest, qua non absolvanlur, nisi satisfecerint dampnum passis et
noslroe

peniluerint

cum

efectu.

Moderado

constitutionis

quod recipientes alenos parrochia^

nos sint excomunicati.

tem

cum invenerimus

per predecessores noslros contra

clericos ministrantes scienler ecclesiastica


nis parrochianis

sacramenta alie

excomunicalionis sententiam fore latam, et per constitutionem provincialem incipientem:/em cum ecclesiastica Sacramenta de talibus penam imponitur decem aureorum ne rectores in laqueum incidant et periculum ex dicta excomunicalionis senlentia, animarum cum pense polius moliendas sint quam ampliando, dictam constitutionem amovemus et ipsam provincialem praecipimus inviolabiliter
,

observari.

Quod

clerici publice ludentes sint

excomunicati.

tem exeomunicamus omnes clericos nostrse Dicesis cuiuscumque condicionis exislant in sacris tamen ordinibus
constituios vel ecclesiastica beneficia posidentes qui publice
luserint

ad aleas vel

taxillos.

Ne

clerici

aliarum Dioc. in nostra celebrent populo vel ministrent ecclesiastica sacramenta.

tem statuimus quod nullus extraneum aut ignotum permittat in Ecclesia sua celebrare absque
ciis,
litteris

comendatiet licentiam

nech tunch donech nobis se presentaverint


,

obtinuerint
llct

nisi forte esset peregrinus vel viator privatim ex devotione celebrare.

qui ve-

T. xi.

49

290

APNDICE

Contra Archiprcsbiteros vel Decanos modimi in visitando excedentes.

Subditorum ad nos sepius


Archiprcsbileri seu Decani
llensis cun

repelita quaerela pervenit

rurales

nostree Dicesis

quod Urge-

ad Ecclesias nobis subj celas el eveccionum in Lateranensi concilio statutum exceder non verentur non sine animarum periculum et gravamine subieclorum. Ea propler nos conlra morbum huiusmodi volenles remedium debitum adhibere slatuimus ut nullus de cetero noslrse Dicesis Archipresbiter, Decanus ruralis cum ad ecclesias sui Decanalus causa visilationis et recipiendee procuralionis accesserit ullra duas equitaturas et duas personas preter equiles ducere juxta diclum concilium et statutum huiusmodi non presuma!.. Nec ille decanus qui causa visitalionis cum quinqu vel pluribus ad easdem ecclesias pedilibus acceder consuevit decedere ullra qualuor eodem comptalo ducere attemplel. Vel ad hoc equitaturas acomodatas manulevare Vel Vistam vel placitum in die visilationis ad huiusmodi ecclesias causa visitandorum gravamine asignare. Sed eque cis liceat pro sacramentis ecclesiaslicis uti snelo crsmale et oleo benedicto aliquid autem exhigere vel recipere aut quovis ingenio subdilis exlorquere ex post facto ad conservandas pias et laudabiles consuetudines polerunt subditos cohercere. Quod si forte predicti Decani in predictis contrafececausa
visilationis

accedunl,

numerum personarum

rint gravalis subditis et Ecclesiis

duplum

restiluere tcneantur

prediclum numerum eos recipere inpune nec predicta sacramenta ante tradiciovaleant denegare nem redimere. Et eos nichilominus scntenlias per eos ac occasione prolalas in clericos et ecclesias eorundem decerniet

subditi

ultra

uit preseas conslilulio de mandato noDomini Episcopi antedicli per Arnaldum de Solerio canonicum Urgcllensem presentibus venerabili nostro capitulo et Abbalc de Serraleix et de Porlella el tota synodo C(mgregata XI. aprilis anno Domini M.CC.LXXXVI.
stri

mus non lencre. Leda et publcala

DE DOCUMENTOS.

291

Commutacio pcme per constUutioncm Domini Sabinensis impositce clericis publico concubinariis et eorum concubinis.

Cum
sis

Episcopus

olim venerabilis Pater Dominus Johannes Sabinenin partibus Ispaniae legacionis officio fungere-

lur et conlra

elericos c^ncubinarios suspensionis immo et concubinas eorum excomunicationis senlentias gcneraliter promulgasset, ex quibus quidem scnlonliis licet ob salulem animarum prodifse cxlitisscnt, quia tamen non salus sed danipna frequenter et pelcula sequebantur Dominus Papa volens morbo huiusmodi salubri remedio providere vel subvenirc mandavit per venerabilem Dominum Egidium borne memorase tituli Sanctorum Cosma? et Damiani Diaconum Cardinalem conlra morbum predictum tam damnosum el pestiferum conveniens remedium adhibere qui Praelatis lspaniee in Romana Curia exislentenlibus dilgenti deliberatione p rehabita el traclatu comisil et mandavit Archiepiscopis , Epi-

scopis et alus Prselatis Ispanise ul predictas suspensionis et excomunicationis senlentias in penas alias comularent, et circa suos subditos qui ex diclis sentenliis in suspensionis et excomunicationis vel irregularilalis laqueos aclenus inciderunt per absolufionis el dispensaonis gratiam prout meeadem aucloritate districtioni rita personarum exhigerent previe providere curarent. Igilur Nos Petrus discrecione miseratione divina Urgellensis Episcopus cum invenerimus
,

plures clericos noslrae Dicesis et civitatis et eorum concubinas in predictis suspensionis et excomunicationis senlenciis incidisse
,

attendentes quod ex huiusmodi

generalibus

sententiis nullus aut rarus fruclus aclenus provenit, sed instigante humani generis infeslissimo inimico animabus ipsis confusionis et prodicionis laqueus sepissime parabatur,

dum
vina

elcrici

sic ligati

ordines reciperent et nichilominus diirregularitatis

oflicia

celebrantes

vicio

subderenlur;

allcctanles insuper animarum ipsarum periculis prout divina nobis ministrabit gratia adhiberc salutare remedium cum non invenerimus predictas sententias suspensionis et excomunicationis prout exped per aliquem predecesorem nostrum fuisse in penas alias commulatas, auctoritate predicta nobis in hac parle tradita et nostra ordinaria, de consensu capiluli noslii sententias suspensionis et excomunicationis
t

292
tam
prediclo

apndice:

Domino. 'alegato

decessoribus noslris
binas editas in penas

latas quam a nobis et precontra concubinarios ct eorum concu-

commulamns
si

inferius annolatas. In pricivitatis


et

mis statuentes quod


linentcs,
si

qui clericorum

Dicesis

Urgcllensis fucrint invenli de cetero concubinas publice debeneficia habucrint

cum

cura vel sine cura

cum

alios teneantur instruere el vita

ac conversacione laudabil

penam ecem aureorum se noverint incurrisse. Si aulem beneficia non habucrint sed in sacris fuerinl ordinibus constituti nostro ct successorum nostrorum arbitrio puniantur. Concubinas vero publicas prediclorum clericorum pena quinqu aureorum decernimus puniendas. Predictas
informare,,

ilaque suspensionis et excomunicalionis sententias in pre-

nominatas penas taliter commutatas easdem penas suspensionis et excomunicationis latas perjam dictum Johannem Sabinensem Episcopum el Dominum Aprilem predecessorem nostrum et per nos postea innvalas quantum ad elencos civilatis et Dicesis Urgellensis et earum concubinas present constitulione auctoritatc premissa et noslra expresse el ex certa scientia revocamus. Decernentes predictos clericos et eorum concubinas prediclis suspensionis el excomunicationis sententiis in posterum non ligari. Leda et publicata die XI Kalendas aprilis anno Domini M.CC. octuagesimo sexlo.

Quod

Presbiteri

non

celebrent nisi prius recitaverint


et

Matu-

tinum officium

Primam.

Et qui maioribus et dignioribus est secundum sententiam Prophetae incoandum et semper cum timore et amore sit ad sacratissimum sacramentum rcdemploris coiporis Domini noslriJhcsu Christi et non illotis manibus accedendum, volumus et mandamus mnibus Presbiteris noslrae Dicesis quod ante quam lam benefficiatis quam non bene'ficiatis Matulinum et Primam recitaverint et dixerint, Missam celebrare nullatenus audeant vel presumant. Nec duas Missas una die, nisi in casibus jure concessis audeant celebrare. Qui vero invenli fuerint delinquisse ultra indignacionem Dei
,

Omnipolenlis quam ipsos incurrere dbium non existit, nostro vel successorum noslrorum arbitrio absque omni spe
gralia? et misericordia} punialur.

DE DOCUMENTOS.
be
<uo

293
sit
,

vino

et

cum qua

hostia celebrandum

et

quod

cle-

rici superpelliciis sint induti.

tem quod nullus de vino mixto corrupto vel acetoso conficiat et hostia fat do faria trilici mundissima cum forma rotunda et circulo integro autor ad sacrificandum non admitanlur. Ministri in sacris ordinibus constilufi ad Missas et nec pilos alias horas cannicas superpelliciis stont induti mira Ecclosiam vel extra publice ad modum laycode lino rum audoant depportare. Qui vero contrarium fecerint pa> nam quinqu solidorum moneta? curribilis se noverint in,

cursaros.

Quod omnes

clerici officium
fil

teneant

et

dicant

secundum quod

in matrice Ecclesia Urgellensi.

nonnullis partibus nostroe Dicesis ussu3 aclenus inolevit quod qudam clericorum ab unitate officii discrepantes divinum officium prout fit in matrice Ecclesia Cathedrali facer in suis [Ecclesiis pretermittunt; cupientes igitur omnes elencos et singulos coabtare

tem

cum

in

inordinatus sic

present constitutione

duximus statuendum ut omnes clerici nostrse Dicesis divinum officium quod in nostra Ecclesia cathedrali fieri contigeril ex nunc ubilibet in nostra Dicesi facer tcneantur. Benefficiatos vero comorantes in Monaste,

riis

religiosorum illorum officium dicere permitientes firmi-

mandantes venerabili capitulo nostro ac Prsenecnon recloribus et clericis universis nostra^ Dicesis quatenus gloriossisimorum chrislianae fidei Principum XII. Apostolorum numero ac vonorandissimorum quatuor Evangelistarum, quatuorque Doclorum egregiorum festa sub dupplici officio secundum ordinacionem et decretalem Domini
ter et districte
latis
,

nostri

Summi

Pontificis studeant diligentisime venerari.


et clerici

Quod omnes

rectores

possint sibi eligere confessores.

tem ut omnes rectores


tendi

et clerici nostrae dicesis in

sacer-

dotio constituti opportunilatcm sepius

non habeant confi-

quod aliquem religiosum


et

vel

secularem presbiterum

ydoneum

discrolum

sibi

posint eligere confessorem qui

APNDICE 294 eorum confesiuncm audire et eos peccatis


est superior
tionis auctoritale

in quibus non consulcndus absolvere valeat presents conslitu-

duchnus concedendum.
confirmacionis
et

Quod

debent esse patrini in sacramento


babtismi.

tem non nisi do masculi vel feminse, unus et una, nec uxor simul quemeunque de sacro fonte vel in confirmatione suscipiant: ultra vero predictum numerum predictos admitientes penam decem solidorum monetse curribilis invir et

currisse se noverint ipso facto

mensem
gratiae

die facti babtismi absque

nobis vel ofciali nostro infra omni spe remissionis et

solvendorum,

quam

nisi solverint

absque etiam requi-

sicione eo ipso excomunicati exislant. Clerici vel layci contra

voluntatem babtizantis se inherentes tentise subjaceant ipso facto.

excomunicationis sen-

Quod

fontes debent esse mundi.

nisi

tem quod fontes debent esse mundi et quod in eis aliquid aqua ad babtizandum aliquatenus non ponatur ac tenerentur cum diligencia cooperli, ne pulvis vel alie inmundilise
ibi

cadant.

Jndulgentia illorum qui associant cor-pus Domini firmos portatur.

dum ad

ift-

tem illis qui corpus Christi dum portatur ad inirmos causa devotionis secuti fuerint XXti. dies de inj ueta eis indulgentiae penilentia pro qualibel vice de Omnipotentis Dei misericordia? confisi per gratiam Sancti Spiritus indulg-emus
illis

spirilualibus indulgenciis per nos

ad hoc concessis

in

suo ro-

bore duraturis.

Quod unus

rector in posse alterius possit conderetestamentum.

tem quod quilibet parrochialis ecclesiae rector in posse alterius ecclesiae nostra dicesis publicum comode habere non poteris ad condere testamentara per hoc lidem et firmitalem perpetuo habituram hacsi manu notarii publicc
reeloris

fssri factum.

DE DOCUMENTOS.

285
non portent sccum

Quod

cleriri

arrendalorrs
v<
I

ni

conducli

protocolla

eochsiastica ornamenta.

tem quod prolocolhini seu libros notularum aut qusevis scriplura, vestimenta vel qusevis alia ad quamcumquo ecclesiam vel benefficium spectantium nullus clericus conducticius vel quivis alius cuiuscunque condtionis existat pro salario vel quavis causa alia, vel manumissorrectoiis ecclesise scu benefficiali corundem sub quoqunque velamine propria auclorilalc porlare seu extrabere de parrochia prsesuniant. Si quis vero presens statulum fregerit, eo ipso poenam L. solidorum incurrat t nichilominus remillam in ecclesia sive benefficio illo reducere teneatur.
alia
,

Quod

interdieti in

una

ecclesia sui culpa

non recipiantur

in alia.

Ilem statuimus quod si aliqua ecclesia est interdicta culpa parrochianorum quod ipsi parrochiani ibi vel alibi non admittanlur ad Divina et si quis eos scienter admiserit ab ingressu ecclesia? sit suspensus.
,

Qui

sepelierit in ecclesia ab

Episcopo interdicta

sit

excomu-

nicatus.

tem

cum qudam

contra libcrlatem ecclesia? et disciplina?


interdieti in cimenteriis
,

injurian)

non inodicam lempore

pre-

sumant corpora sepellire defunctorum statuimus ut quicumque sepelierit in locis prediclis empore interdieti et qui eorum sepulluris inlervenerint sint excomunieati ipso facto, qua sententia? excomunicationis nullatenus liberentur, nisi ad arbilrium satisfecerint ecclesia? qui injuria ex violacione
cimenterii fuerit irrgala.

Quod bona deffuncforum ad

pios relicta per manumissores in proprios usus non convertantur


.

alicuiu-; ultim;e

tem quod nullus manumissor seu quivis alius executor volunlalis bona recepta auctoritate eiusdem manumissoria? quee ad pias causas leg-ata fuerint in proprios

APNDICE usus convertere seu cuicumque muluare seu penes alium dimi Itere sen quovis alio colore cuiuslibet allerius contractus tradcrc ad propriam utilitatem vel alterius non presumat nisi
ad utilitatem cederet testatoris. Si quis autem huic statuto sciens fraudem aliquam adhibuerit, eo ipso
de
licentia superioris

290

noverit se excomunicationis sententiae subjacere.

Jnfra

annum

et

mensem manumissores de

relictis

ad pias cau-

sas rationem reddere teneantur.


Infra

mensem

post

annum

die obitus testatoris vel


diei apposilae

tem-

pro legato per testatorcm manumissores vel quivis alii executores alicuius ultimas voluntatis ex hiis quae ad pias causas leg-ata fuerint solvere integre teneantur et nobis vel officiali nostro prout eis subsunt vel qui ad hoc per nos fuerint deputati, etiamsi non fuerint requisiti, rationem reddere teneantur. Alias super expensis si quas ratione manumissoriae se fecisse dixerint, nullam fidem volumus adhiberi. Adicientes quod tales post dictos annum et mensem ipso facto sint excomunicati , si nominat ad hoc adimplere distulerint, poslquam per nos vel officialem
,

pore existentis conditionis vel

nostrum

fuerint requisiti.

Quod manumissores de

rebus testatoris inventarium facer teneantur.

Si manumissores de rebus testatoris quae ad eorum manus pervenerint inventarium per manus publicas facer non curaverint ipsi super expensis ratione manumissoriae quas assealus poenis contra rint se fecisse aliquatenus non credatur tales in jure statutis in suo robore duraturis.
, ,

Quod

scntcntia excomunicationis sine monitione et scriptore

non

feratur.

tem present sfaluimus edicto, ut infra nostram diocesim competat absolvere vel ligare, in aliquem seu aliquos in g-enere sive in specie excomunicationis scntentiam profcrant sine scriptis, nech tunch ctiam nisi legitima monitione precedente causam continente
aliqui quibus de jure aut consuetudine

propler quam decernenles.

sit

ferenda, sentcntias aliter latas carero viribus

DE DOCUMENTOS.

297
ad

Quod non adjungatur

alicui nisi satisfactio ubi confitens

restitutionem in aliquo tencatur.

tem

cum non

remittalur

peccatum secundum Apostolum,


,

nisi reslitualur

ablatum in furto rapia que occupatione el retentione rey alienae

ussura

et

quacum-

et

omni dampnifica-

tione proximi, sacerdotes confitenlibus

non missas cantandas, nec elemosinas faciendas ubi inveniri possit persona cui restitutio ieri debeat, non orationes, non jejunia sed reslitutio-

nem

injungant.

Casus Domino Episcopo vel eius

officiali

reservan.

Illos autem qui graviora peccata comiserint utpote hceresim homicidia, veneficia mxime de Eucharislia aut oleo sancto aul crismate, sorlilegia, falsa testimonia, incendia, votafracta, et illos qui pueri sine babtismo decesserint vel Deum aut eius Sanctos publice blasffemaverint ad illos etiam in casibus jure exceplis ad nos vel off'iciales nostros cessante legitimo impedimento remitiere leneantur, Sedis apostlica? reverentia semper salva. Et illos qui pueros oppreserint ad nos vel officialem nostrum proprium vel illum sen illos quijam sunt pernos deputati ad ha3c remitiere valeant, ut est moris.
,

Quod cura anirnarum non exerceaiur


po

nisi

Domino Episco-

vel officiali spetialiter sit comissa.

Dampnanda presumptionis mprobitas sic aliquos in illam temeritatem impellit ut si jure interdicta noverint usurpare tenentur. Hinc est quod nonulli presbiteri conduclicii et alii tam nostram quam alienam diocesim in dicta nostra dicesi a nobis licentia non obtena in parrochialibus ecclesiis curam anirnarum exercere presumant improprie et parrochianorum ipsarum ecclesiarum salutis dispendium cum sit dampnati umbram solam ostendant in opere veritatis, non autem subeat in effeclu Nos igitur periculis anirnarum obviare volentes presenti conslitutione statuimus ut nullus rector parrochialis
ecclcsia riostra dicesis vel civitatis aliquos presbteros con-

ductivos velalios sive in

ipsis ecclesiis beneficiati fuerint sivo

298
non cuiuscumque

APNDICE
status sive condilionis existant, in eccless

suis pcrmitlant curan gerere

animarum. Nec idem presbileri

ipsam exercere presumanl, nisi eis vel in noslra absentiaab offcal nostro comissa fuerint per Hileras spetiales. Si vero aliqui predictorum constitulioni nostrae huiusmodi fraudem
aliquam feccrint
rant.

Ad

illos

in hac parte poenam LX. solidorum incurautern qui in aliquibus parrochialibus eccless

curam animarum huiusmodi


postquam hujusmodi

sine nostra licenlia ante

diem

presentis conslilulionis exercere ceperunt, nisi infra

mensem

notitia pervenerit ad eosdem duxerint desistendum et ad eos etiam qui ad id extant ipsos admiserint, presentem volumus constitutionem extendi.

Quod

nullus clericus altcrius Dicesis recipiatur sine


vcl cius officialis continu

littcris

Domini Episcopi

ad Divina.

tem slatuimus quod aliquis de noslra Dicesi non recipiat clericum alterius )iocesis in Sacris conslilutum in divinis officiis continu faciendis nisi primo presentet eum ])omino Episcopo vcl suo officiali, nec tunch recipiatur sine littcris .i
,

suo Episcopo dimissoriis. Et quod primo examinentur si ad curain agendam assumi volunt animarum super ecclesiasticis sacramentis. Et istud statuimus et mandamus sub poana supensionis esse servandum.

Quod

nullus clericus baiulias vel vicarias teneant a


tcinporali.

Domino

Cum
tes,

clerici in sacris constiluti

ac

curam animarum haben-

seu benefficiati contra jura , sed necnon et contra institutiones Domini Sabinensis ac concilio Terrachonensi, ac sacrorum canonum ordinum et beneficiorum citra neclecta baiulias
,

vicarias et publica secularia officia a secularibus vel

layeis recipere et exercere nullatenus

non fonmdant; Nos

1ra-

terRaymundus Dci

g-ratia

Urgellensis Episcopus de opportu-

no remedio providere volontes present constitutionc statui-

mus

ut predicti clerici qui predictarum fuerint transgresores


,

poenam cenlum solidorum co ipso incurrant ut quos divinus timor non revocat temporalis saltim j)oena cohibeat a pec,

catu.

T>

DOCUMENTOS.
vel eius

299
ct

Pcsna blasfemantim
alcas

Deum
et

Sane tos

hulenihun ad

quosdam

alios lados.

Si quis elcricorum in tanlam tcmeriatetn prorumperit ut creatorem suum Domiruun nostrum Jhesum Chrislum vel gloriosam Virginein matrem eiue aul quemqam Sanctorum linguam laxare publice presmnpserit, blasl''emos huiusmodi pcenam XX solidorum ipso tacto decernimus incurrisse. Quam nisi inlra mensem poslquam per offlcialem aut nunlios no-

non solverint, ipsos ex nunch excomunieationis sententiam incurrere volumus


slros aut ipsius officialis fuerint requisiti

ipso fado. El quia mxime propter ludum nonnulli instigante Diabolo in blascmiam Creatoris sicut rey manifeslatur evidcnlia, sepissime prolabuntur; universis clericis cuiuscumque slalus, ordinis, digriittis seu condicionis existantprohibemus
,

expresse ne ad huios de grescha, rffa, allileva, cabraboch audant ludere vel travessare publice, nec sortilegia, incantationes vel divinationes facianl, nec cum instrumentis per villas aut alia loca de die aut de nocte incedant vel tripudiant. Qui vero conlrarium feceril, eo ipso excomunicalionem incurra!. Occulle vero bidentes ad ludos supradictos, cum factum exerceant a jure prohibilum, decem solidorum poenam se noverint incurrisse.

Quocl nullus bona ecclesiastica vendat vel impignoret vel


tuuni contrahat sine justa causa'et

mu-

cum

superioris auctoritate.

tem

cum

sit

sacris

canonibus institutum quocl nullus ec-

clesiasticum obtinens beneficiuin nisi in cerlis casibus possit


vel debeat bona ecclesiastica vender vel alias obligare, et plerique ecclesiarum rectores datis fidei jussoribus diversa cemutua incessanter bocasibus supradictis contra sa

na beneficiorum

aliter

quam
tam

eis

obligando, propter quod si-

quam in morfe eorum eisdem contra libertatem ecclesiasticam paciunlur indifferenter per temporales Dminos non modicam leesionem ideoque huiusmodi periculis et ecclesiarum indempnilate et succedenlium eisdem oceurrere cupientes, et decedentium animarum saluti providere volentes staluimus et solempniter ordinamus quod nullus rector, capcllanus vel
cut experientia docuit,
Ecclesiae et succedentes
in vita
,

300

APNDICE

quivis alius conclericus benefficium ccclesiaslicum obtinens

niutuum contrahere vel facer presumat dalis fideijussoribus bona bcncfficio-rum obligando nisi in casibus jure stalutis, nech tunch c liana nisi facta nobis vel officiali nostro insinuacione et declaratione quod prefatum mutuum in utililatem vel necessilatem evidentem Ecclesise vel personce poni debeat vel converti, sed de redditibus et proventibus beneficiorum decente vivere studeant et oneste presertim cum inventum sil
peccalis exigentibus aliquos

causam

fingentes legittimam,

mutuo receptas pecunias

usus quam exprimere conveniat, frequenlius convertisse. Qui vero contrarium fecerit oficio et benefficio sit suspensus, quousque indempnitati Ecclesise ad nostri vel officialis nostri nolitiam satisfecerit diliin alios

genter.

Quod

Ecclesia vel altare sine Domini Episcopi licentia


edifficentur.

non

Ecclesia vel altare nisi de licentia nostra i dinon debeat vel constru secundum legitimas sanctiones, nec tunch etiam nisi prius dotetur el tanlum in reddilibus assignetur unde clerici inibi servientes possint

tem

cum

cesi nostra edifficari

vivere et
et

congruam sustentationem habere;

ideirco

volumu?

mandamus quod

nulli clericorum altare vel

Ecclesiam edi-

ficare

suis

audeant vel presumant, nec in Ecclesiis vel parrochiis edifican permitant, nisi nobis vel successoribus nostris habita licentia et obtenta. Qui vero contrarium fecerit, ad dotationem Ecclesise vel altaris huiusmodi ipso faci ad nostri

notitiam astringalur. Nec in Ecclesiis aliqua privata perspetiali licentia

sona absque nostra


admittatur.

ad sepulturamaliquatenus

Quod Missa non

eelebretur extra Ecclesiam


liic

nisi in

casibus

concessis.

Cum

Ecclesia

domus

orationis sacra? scripturae testimonio

ad orandum debeant fideles moleste gerimus quod in aliquibus partibus grafas convenire, pretermissa omni causa justa cesnostrae dicesis Missa; in locis et etiam domibus inmundis et insolidis sanle nunch per ipsarum Ecclesiarum rectores, nunch de eorum lic^nlia j>er alios eolebranlur. Ideoque considerantes quod loca

nominetur

et in ipsa

301 DE DOCUMENTOS. non debent ad cclebrandum tantum sacramentum quod decederent in prophanis dijere mnibus recloribus ct capellanis et alus clcricis nostcae civitalis ct dicesis cuiuscumquc condilionis el status existant districle precipimus ul amodo talia
non atlemplent. Qui vero extra Ecclesiam absque nostra speel ipso utente nisi

presumpscril celebrare et rectore danle licenlia per pluviam vel ponis carilatcm benedicendo concedimus poenam viginli solidorum absque omni spe
liali

liccntia

remissionis ct gratiae incurrant transgTessorcs.

Quod omnes

rectores debeant infra dos menses in suis Ecclesiis residerc.

rectores Ecclesiarum nostrse dicesis dos menses faciant residenliam pcrsonalem in propriisEcclesiis, vel ostendant dispensationis gratiam vel aliam juslam causam infra dictum tempus propter quam dicta res'dentia excusentur. Alias ex tunch Praelatis et Canonicis Urgellensis Ecclcsioe et alus qui causa studii vel de spetiali licentia nostri Episcopi sint absentes exceptis, ex tunch in non residentes excomunicationis sententiam ferimus in hiis scriptis.=Deo gratias.

tem

monemus omnes

ut infra

Incipiunt constiiutiones Sinodales edita per nardum Dei gratia Urgellensem Episcopum

Dominum Ar-

Ex
Prohemium
et

cod. in Arch. Eccles. Celsonen.

confirmado predictarum per suos predecessores editarum.

Cum
et

superiores ordinationes et statuta quai corree lionem refformationem delinquencium instruccionem quae morum

inducunt tam superioribus quam inferioribus salubres et tiles dinoscuntur ideirco Nos Arnaldus Dei gratia Urgellensis Episcopus in Synodum quoe longissimis temporibus in Episcopalu Urgellensi per nostros predecessores dilata fuerint, celebrari convocan ac a subditorum suadente utilitate et constituliones et statuta noviler ordinando et predecessoribus nostris editas consulte confirmando, revocando, corrigendo vel in melius reformando celebrare breviter debe,

mus

frequenlibus et assiduis subditorum

ipsorum excitati

302
])cr

APNDICE

clamoribus ct inducti ul exprcfatis ordinacionibus et statutis long'am dissueudincm vagabantur in dubium ipsis subdilis norma vivendi prebetur et in moribus disciplina, quamvis non verlatur in dubium fore nos mag-nis et divcrsorum negotiorum mole ct honere prepeditos eorundem subditorum clamoribus aflcclu pi et benivolo desiderio prout Dominus nobis licet inmeritus ministravit ex alto satisfacere cupientes alus familiaribus neg-ociis prelermissis huiusmodi ordinacionum et statutomm assumendo labores ut quietcm 1am inlerioris quam exlerioris eorundem subditorum mcntibus preparemus, et ne in extremo examinis indicio sanguis eorum de nostris manibus requiratur, presentem Synodum duximus
, ,

convocandam
cta

in

pilulo Urgellensi et

qua assistentibus nobis venerabili noslro cade ipsius assensu approbante ipsa san-

Synodo
nomine Palris et Filii et Spiritus Sancli Amen predecessorum nostrorum editas aliquibus
ct requirit

In primis in Constitutiones

additis et substractis in
postiilat
utilitas

meliusque reformatis, prout utcncium temporis qualitas ducimus con,

Insuper aliquas Provinciales quce intcr ceteras subditis nostris salubres esse invenimus quibusdam additis inser fccimus ul melius memorise comendentur. Et consequenter aliquas duximus noviter ordinandas prout inferius subsequntur.
iirmandas.
,

Quod banna per tres dies Dominicos seu festivos novcm le~ ctionum per rectores nostree Dicesis, scu eorum locatenvutes publicc in Ecclesiis edantur ante quam matrimonia infacie Ecclesice celebrentur , ct qua pona puniuntur contrarium facicntcs hic habetur.

iulellexerimus et 'rcquenlalis et qmcrelosis clamorisubditorum nostrorum quod plura matrimonia in riostra bus Dicesi Urg-ellensi separaniur el divorcia plura. et requeutcr inler conjug'cs celebrantes propter consanguinitalem et a(nilatem ac compaternitatem post malrimonium celebratum ipsos quandoque ad invcnlam ex quo exquandala plura oiiuucirca quaa evitauda nos vigilare lur et perieula animarum lenemur. Ideoque statuimss ul banna de cetero publice in Ecclesiis noslra3 Dicesis per rectores vel eorum loealenentes edantur die Dominico vel festivo novcm lectionun, an,

Cum

DE DOCUMENTOS.

303

tequam huiusmodi matrimonia iu faci Ecclesine elebrenlur soempniter, alias si non tribus bannis oditis fecerint sen celebrare presumpserint, ab offici pertrieriHum suspondantur, et nichilominas predicti clerici qui huiusmodi nostri statuti nerint Iransgressores penam V. librarum cerse co ipso incurranl ul qnos Dei timor malo non revocal, pena saltem temporalis coherceat a peccato.
,

Quod

violatorcs Ecelesiarum et

cimenteriorum pabliecntur

excomurricati.

Tabernacnhim siium,

lioc est,

Ecclesiam suam sanctificavit

Altissimus et in pace fieri voluit locum eius et nomen ipsius, quod est super omne nomen, cum debila devotaque reverentia

venerentur ibidem, et ne domus negociacionis eret proipsum tabernaculum atcstatur. Quia vero quosdam in tanta temeritatis audacia prorumpere frequonter audivimus quod confugientes ad Ecclesiam ex inde violen lerextrahunt, vel quod in Ecclesiis, vel corum ciminteriis qui eadem inmunilate gaudere censentur, homines percutiunt, vulnerant, et quandoque gravius quodesl, interficiunt contra jura ulriusque slatuta, et ecclcsiasticam libertatem ex quibus Ecclesias ipsas pollui frequenteraccidit et deinde divina officia relardaigilur excessus huiusmodi sic perniciosos, sic ri. Volenter detestabiles cohercere statuimus quod taliter delinquentes preter alias penas in jure statutas, excomunicationis senlen qua prelerquam in mortis artitiain ipso fado incurrant absolvantur sed publicentur excomunicali doculo minime nech ad mandatum nostrum cuius jurisdictionem offendunt
hibttisse
,

seu oficialium nostrorum et Ecclesias quam taliter leserunl et nobis seu officiali noslro salisfecerint, et etiam dampiium psso prout culpas qualitas hoc exhig-erit competenler.
,

Quod secunda
tes

nupiiee non benedicantur, tamen aliter [atienpuniuntur peznis inferius annotatis.


et be-

tem

cum
,

super celebracione secuudarum nupciarum

nedictione earundem pluries noslris subdilis audiverimus ideoque hesitationcm huiusmodi volenles amover hesitari
quas per jura comunia removentur sed quoniam juscomune per aliquos ignoratur; ideirco ipsum declaramus eo modo quo

304
sequitur. Videlicet

APNDICE
quod
nulli

convolantes ad secundas nup-

cias ab aliquo Presbtero benedicanlur, ct

hoc sive

vir fuerit

sive mulier sive unus sive uterque benedicti fuerint et Presbiteri benefficiati qui secundam benedictionem in matrimonio fecerint, sunt suspensi ab officio et benefficio et tam 11
,
1

quam

isli

ad sedem Apostolicam transmiltanlur secundum

cannicas sanctiones pro absolutione habenda et nichilominus ad arbitrium nostrum seu officialium nostrorum punicntur formam predictam non servantes. Sed quia formam in secundis nupciis audivimus diversimode in nostra Dicesi observan eis damus formam quae sequitur, videlicet quod totum ordinem faciant Presbiteri quando contrahentes erunt unus vel ambo benedicti, sicut si non essent benedicti usque ad illam oracionem Bcnedictio quam. Deus Isach et ceete,

ra et illam dimiltant, et totum illud

quod sequitur quae

incipit

Benedic Domine hos fmulos tuos etc. et illam dicant et omnia alia usque ad finem Missse ut ab mnibus c ericis nostrae Dicesis in secundis nupciis uniformitas observelur.
,

Deputandis ultimo suplicio quod

eis

Pcenitentice

Sacramen-

tum non denegetur.


tem cum invenerimus sacris canonibus instilutum quod dampnandis ultimo suplicio sacramentum Poenitentise si pctierint non negelur; ideirco monemus in Domino et ortamur

omnes temporale dominium in nostra Urgellensi Dicesi exercentes ut lalibus sacramentum Poenitentise non denegenl nec suis subditis permittant aliquatenus denegare mnibus
et singulis noslris subditis capellanis

mandamus
,

firmiter et

comodepoterunt parrochianos suos temporale dominium habentes moneant ne amodo tales ultimo suplicio deputandos impediant nec suis subditis impedir permittant quominus possint si voluerint Pcenitentise sacramentum.
districte slatuentes ut
cito
,

quam

Quod

officiales

ct rectores

ad observationcm constifutiouum

contra raptores

et

invassores editarum teneantur.

tem quoad solucionem decimarum et aniversariorum qua'


alias in aliquibus partibus nostrse

Dicesis Poenitentise

nun-

cupantur, necnon etjurium aorum quorumcuoque ceele-

DE DOCUMENTOS.

30o

siasticorum et quoad indebilam relencionem lam eorundem per lyeos quam etiam per clericos quandoque I'actam sen ad faciendam, constilutiones sacri Terrachonensis Concil quoe incipit Cum nos Bcrnardus et Domini Pelri bonne memoriae , predecessoris noslri, quae incipit: In nomine Domini etc. et etiam contra exigentes leudam seu mensuragium clericis seu personis ccclesasticis nostrae Dicesis de bladis suis propriis quae habent sen adquirunt de suis propriis red
:

ditibus

ecclesiaslicis et

cum

suis propriis

vendunt mensuris preter

et

alias

consueverunt vender penas ljure statutas


officia-

contra tales extendi volumus et

mandamus mnibus

libus et subditis noslris, quatinus ipsas constilutiones firmiler

observent et faciant pro viribus inviolabililer observan.

Quod omnes

clerici

de cetero

seu birretis

cum superpelliciis et ad Synodum venir e teneantur.

almuciis

deceat esse ministros Dei quales ostendunideoque volumus et mandamus mnibus sub pcena excomunicationis mnibus clericis nostra? Dicesis qui ad Synodum ecclesise venire tenentur quod amodo ad dictam Synodum veniant cum suis superpellicis seu birretis et cum eis indutis bene et honeste in dicta Synodo incedant cum celebrabitur: alias ad arbitrium nostrum punientur transtales
,

tem

cum

tur

ex habitu

gressores.

Quod Barones
diffidantes

et milites et alii quicunque acuydantes vel Episcopum Urgellensem seu marcham vel pignora
,

facientes super hiis super quibus prefatus Episcopus

et alii

juredictionem ecelesiastieam habentes sunt parati et offerunt se paratos vel eorum officiales eis seu procuratores eorum facer breve justitiw complementum, sint excomu icati, et de aliis penis eorum hic habetur.

tem

cum qudam Barones quam

milites

dicentes et fing-entes se habere qusestionem seu

quam etiam alii demandam

contra nomines ecclesiarum


ecclesiasticis
,

Dicesis

Urgellensis personis

Episcopo Urgellensi vel eius oficialibus aul aliis jurediccionem temporalem habentes ul eis debeanl rrddere breve justilice complementum , et non obstante quod ipse Episcopus vel eius officialis aut alise permitentes literas
t.

xi.

20

306

APKNDIf.E

sonae ecclesiaslicai habcntesjurediclionem tomporalem s'^cularem ad hoc oflerant se pralos ipsis conquerentibus si o~ slensuri de jure suo ad eum vel eos ven re voluerint vel sucienlem mittere procufatorem , ct tales acuydant vel se defixerint de pignore vel marcha faciendis et postea pi, i

gnorant seu marcham quandoquefaciunlseu lacere procuran!, bona ipsius Episcopi et aliorum predecessorum et hominum suorum el suarum ecclesiarum invadendo et rapiendo ac etiam usurpando indebite et injusto contra jas et justitiam et libertatem ecclesiaslicam non advertentes quod ordo juris confunditur, si cuique sua jurediccio non servatur. Nos igitur atlendentes quod si necgligenler obmittimus quai ab alus indebite usurpantur, extendendi viam alii ceteris aperimus statuimus ut juri sinodaticis de ceteris super hiis inherentes quicumque talia facer vel attcmptare presumpserint vel facientibus opem, consilium vel auxilium publicum vel occultum seu avorem quovis modo dederint nobls paratis el ofi, ,

cialibus nostris et

alus personis prenominatis

complemen-

lumjustilie redderc
nis

cum

el'fectu

sententiam exeomunicatioet

incurrant ipso facto, a qua nisi in morlis articulo absque

satisfactione eondig-na

minime absolvantur

nichilominus
est

quod tena eorum


,

sit

posita eclesistico interdicto. Si qui ve-

ro in hora mortis fuerint absoluti et non salisfecernt, ut careant ecclesiaslica sepultura. dictum

Rubrica.

Isti

sunt casus pro quibus est ad Episcopum rc-

currendum.

nicati

Primo simoniacus quocunque modo. tem clerici excomumaiore excomunione vel interdieti aut suspensi, si
,

scilicet missas, ante absolutionem divina oficia celebrant cantando Evangclium velEpislolam vel alias oras cannicas, dicendo et faciendo n ecclesia principaliter ofiicium suum.

clerici per saltum promoti aliquo ordine pretermisso. tem clerici qui alieno Episcopo se fecerint ordinari licentia non ptenla. tem incendiarii. tem illos qui suos ilios oeciderunt studiose, vel etiam negligenlcr. tem illi qui traclaverint in malos usus Eucharisliam si\ e crisma. tem qui fa-

tem

do, verbo, consensu

vel alio

modo homicidium perpelra-

verint. tem sacrilegii et violalores ecclesiarum. tem qui lu-

xuriam exercenml cum malre, sorore vel consangunea sua

DE DOCUMENTOS.
vel uxore fratris, vel

307

sancmoniali consecrata vel non consecrata. Ilcm illi quiluxuriam in ecclcsiis comiserint. tem vel bruto animali coire ausu illi qui cum Judca Sarracena alias nephario prcsumpscrint. ilem mulier quse de temerario, adulterio conccperit infantem quem marilus crcdidit esse suum propler quem legilimi defraudanlur hercdilate paterna. tem qui mulicribus aliqui aciunl propler quod fecerint abortivum: mulier eliam si hoc fecerit vel sibi procuraverit lieri transmittalur. tem illi qui contra aliquos falsum lulcrunt lestimonium in aliqibus causis. tem qui contractis sponsalibus cum aliqibus prestito juramento et non dissolutis postmodum contrahunt cum alus sponsalicia vel malrimonium contra juramentum prius preslitum temer veniendo. tem illi qui excomunicati vel intcrdicli nominatim quocunque judice ing-erunt se divinis in ecclesia ante absolutionem invito proprio sacerdote, nech admonicionem sacerdotis volunt exirc de ecclesia, divinum officium perturbantes. tem clerici qui scienter celebrant missam in ecclesia interdicta. tem qui
,

cum

in ciminterio ecclesiastico

presumunt scienter excomunicato-

rum

corpora scpellire. tem fatillerii el divini et qui eos con^ sulunt. Si vero predicli confitentes ad mandatum et monicionem sacerdotis ad nos venire noluerint, in suis predictis pee-

remanentes et peccala oculta fuerint, eis a sacerdotibus penitenfia injungalur, et niebilominus postmodum ipsi sacerdotes cum potuerunt comode nobis vel officialibus nostris super hoc consilium habeant et requirant. Si
calis et duricia

autem manifestum
i

sit

aliquem comissise peccatum aliquod

de peccatis supradictis, ad nos mitalur, nech et abaliquo presbtero de lio peccato manifest penitentia injungatur sine nostra licentia speliali, nisi senexfuerit vel corporali

impedimento

detentus vel in morlis periculo cohslitutus.

Quod

oficiales

omnes

et

decani

et clerici

in execucione et ob-

servatione predictorum omnium sint attenti et infra quod tempus copiam habere eorundem teneantur , et de pcena non

habentium
tem volumus
cani
et alii

et

non servancium

hic habetur.

et

universi lam in exequtione


,

mandamus quod omnes oficiales et Dequam in observatione


prout ad eos pertinet, sint solliciti et mandantes quod de mnibus supradicb*

omnium predictorum
attenti, eis districte

;108

APNDICE

copiatti habeant infra festum Natalis Domini proxime Acnturi, alias ex. tunch ingressum ecclesiae sibi noverint interdictum. Abbates vero Prepositi et alii curam animarum habentes teneantur habere infra proximum festum Beati Johannis Babtiste sub pena X. librarum celeri nichilominus qui in premissis fuerint negligentes ad arbitrium nostrum vel officialium nostrorum debite puniantur.

Quoe debentur Episcopis de Mis qui faciunt lestamcnlum.

tem slatuimus quod omnes manumissores et heredes reetorum nostre Dicesis aut aliorum quorumcunque qui nobis et successoribus nostris dos ureos dar et solvere tenentur ralione testamentorum ipsorum clerieorum et vigore statuti Domini Petri bonse memoria?, predecessoris nostri, vel eorum comunem extimacionem et legalis Prepsito, Praelato vel cannico Ecclesise Urgellensis vel patronis alus clericis qui in eorum ecclesiis jus habent presentandi unicum aureum Decano loci rurali aliquid in recompensationem servicii quod amodo dictos ureos nobis vel nostro cetcro mndate et successoribus nostris et alus et aliquid dicto Decano prout eos tangit infra mensem proxime et inmediate subsequentem die obitus ipsorum rectoium seu ecclesiasticorum aliorum quorum sunt manumissores seu heredes, solvere leneantur: alias lapso dicto mense eo ipso sint excomunicali.
Publicatio dictarum constutionum.
Lecta? et publicatse luerunt presentes constilutiones de mandato nostri Arnaldi Urgellensis Episcopi supradicti per Petrum Lesa rectorem ecclesia? de Adac nostra? dicesis et notarium nostrum publicum in plena Synodo in ecclesia Beata?
,

Maria? Sedis Urgellensis, presentibus venerabilibus et discreDei gralia Abbate monasterii Sancti Petri de tis Bernardo
,

Bernardo eadem gratia Proposito Celsonse Fratre Jacobo de Busulduns Procuratore Abbalis Bellipodii et Bernardo Torani, Cannico Cardona? et Procuratore Abbatis eiusdem et tota Synodo congregata IIII. Kalendas Novembris Anno Domini M.CCC. vicsimo octavo.
Porlella
,

DE DOCUMENTOS.

309
die nona wenDomini Guiller-

Anno a mi
,

nativilate

Oomini

M.CCCLX secundo,

sisjunii. Incipiunt Constitutiones Sinodales

Episcopi Urgellensis in prima Synodo in quo nullam aliam nisi sequentcm fecit constitutionem.

Ex

eod. in arch. Eccle. Celson.

Reverendas inChrisloPateretDomimis Dominus Guillermos


divina providenlia Episcopus celebravit de consilioet assensu sui venerabilis Capituli sanctam Synodum in qua nter aliapeciit

caritativum subsidium prelatis et clericis civitafis et di-

cesis Urgellensis,

quod gracioso

et libenter

conoessun ac per

eundem

cum

receptum fuit antediclum subsidium una decima secundum lacxaxionem consuelan), quam etiam
caritative

solverunt volunlarie et graciose clerici simplices Simplicia beneficia sine cura habentes. Etin dicta Synodo attendentes quod in dicta Ecclesia non fuit celbrala Synodus tempore Domini Arnaldi bono? memoria? Episcopi Urgllensis a quo tempore fluxerunt XXIII anni, licet post ipsum fuissent Dominus Petrus de Narbona, Nicolaus qui fuit Cardinalis Urgelli et Domi-

nus Ugo, ideirco pro

ulilitate dicta? Ecclesia? 'ecit

constitutio-

nem sequentem

Cum
ro suo

nullam aliam. ad celebrationem Synodi quilibet Episcopus


in dicta
et
,

Synodo

cum

cle-

anno quolibet teneatur in qua oportet Episcopum et clerum congregan super evangelicis in meditacione et sollicitalione fieri divinorum et vivificorum Domini mandatorum pro tanto ne anno quolibet oporteat universum clerum Urgellensis Dicesis singulariler

congregare; nos igitur Guillermus miseratione divina Episcopus Urgellensis de consilio et assensu venerabilis Decani et Capituli nostri Urgellensis attendentes

ad

Synodum

quod omnes

Ecclesise et loca religiosa si-

diocesana nobis de jure subesse no T scuntur, slatuimus quod Abbates, Priores, Preposili Ecclesiarum simplicesque rectores et vicariiperpelui et quocumque alio nuncupentur nomine qui rgimen habeant animarum ad honorem Pontificalis Kathedra? et matris Ecclesia? Urgellensis annis singulis feria III post dominicam in Albis ad Synodum ad Ecclesiam nostram Urgellensem venire et esse superpelliceo teneantur, et ibi mandata salubria audiant et recipiant, etalia disponant et ordinent qua? eis per nos vel sucta in nostra dicesi lege
,

810

APNDICE

ccsores nostrosinjungentur rationesque audiant, si voltierint de expensis mnibus et talliis quie rationc leg-atorum et alio-

rum
rinl

nutiliorum Romance Sedis, el

alia?

quoecumque

factoe fue-

seu eliam distribua? per illos qui ad hoc fuerint depputa el XII denarios de consuetudine anqua fabrican ecclesise nostrae prediclce solvere tcnentur, et tradere eos operario dictan
si

Ecclesioe teneantur, ubi et

de, donech finita fuerit dicla

quando Synodus celebrabitur inSynodus etdata licenlia minime

recessuri. Alioquin si in predictis vcl aliquoeorum deffecerint causa cessanle rationabili de qua teneantur facer legitlimam fidem per procuratorem ydoneum Abbates, Priores, Prepositi conventus et collegia sub sehabentes centum, ceteri rectores
et vicarii perpetui et

quicumque
infra

alii

curati

penam

L. solido-

])enam

rum dandorum si eam incurrerint


solvere teneantur

erario nostro sint eo ipso condempnati.

Quam

mensem postdiclamSynodum sub excomunicationis poena quam in eos


constitutio

erirnus in hiis seriplis. Lata fuit el publicata haec

ut supra.
Jncipit secunda

Synodus

celbrala in Ecclesia Urgellcnsi per

Dominum Guillermum

Episcopum. quw fuit eclebrata auno Nativitati Domini M.CCC.LXIII1 post Dominicam in Al" bis quee computabatur tertia dies mensis Aprilis in qua co,

nsilio et assensu sui venerabilis capituli fecit constitutiones

sequentes.

Ex

cod. in Arch. Eccl. Celsonen.

Guillermus miseralione divina Episcopus Urg-ellensis dileChristo clero et populo universis per civitalem et Diocesim Urgellensem constilutis salutem in Filio Virginis gloriosa}. Snete Urg-ellensis Ecclesiacdisponenle divina licet inmeriti presidentes regimini curis sollicitamur conlinuis et medilalionc urgemur asidua utjuxta nobis creditse disposicionisofficium subdilorum comodis in quorum prosperitate prosperarme, quantum nobis exalto conceditur sollicitudinis stuctis in
,

dio inlcndamus et
lites

animarum

pericula

removeamus, ab

ipsis

quashominum malieioe cotidie invenire conanlur, nuncli novarum editione conslitutionum proul nobis est possibile reprimamus'. Sane quiaconstilulioncs Sinodales predeccssoruin nostrorum videlicct Pominorum P. de Urgi, Fratra Rai-

DE DOCUMENTOS.
,

311

mundiTrebaylla, Arnaldi 6. de Lordalosic diversas, si quereperimus vagabundas quod lanquam inferest per tolum vaex quo inconvoniens sequebatur quod aliqui per eillabant
,

constitutiones huiusmodi peccatis niultiplicibus obligali,


,

alii

excomunicali alii vero suis beneficiis privali ignorantes penas, sententias et precepta qua? in prediclis constitutionibus conlincnlur idcirco ne quis prelextu ignorantia) et obligacionum ipsarum et tardae publicalionis se valcat excusare, nc pacem lorte dicenl eas in dissuetudine abisse ad utilitatem et tranquillitatern Dicesis Urgellensis, no labilis hominum memoria possit ignorantiam pretendere in futurum, constitutiones Sinodales antiquas et quasdam Provintiales quas reperire potuimus scriplo de consensu venerabUis nostri Capituli dignum duximus conprehendi, et sigil'orum nostrorum munimine roborari. Adicientes constitutiones alias el dubia quoe erant in prioribus declarantes et precipicntes ut ab omnibus pro constitutionibus habeantur Sinodalibus et inviolabiliter observentur, nullis nisi quatinus in isto volumine di-rctis duobus sigillis robralo constitutionibus pro Sinodalibus in nostra Dicesi Urgellensi admissis. In quo volumine potractalum quendam septem Sacramcntorum n volumus quem propter aliquorum curatorum ignorantiam ordinamus divina favente clemencia. In quo tractatu inquam ad rgimen curse animarum perlinet et spectat speculari polerunt curati qualiter eos in domo Domini opporteat conversari. Da;

tum

ut supra.
citationes

Excomunicentur impedientes
pi
vel
eius officialis
,

proccssuum Episco-

et

qai citandi crant habeantur pro cita tis.

relatio ad nostrum deduxit audilum vulganotorium publicum publicat quod nonnulli dorisque fama? minium temporale oblinentes ordinare et slatuere non ve-

Fidedignorum

rentur,

quod quandoque

in

eorum

caslris, villis vel locis

porlaverinl literas citatorias vel publicacionis

quorumcun-

que processum sive publicantes eos capiantur vel impedianet quod orribilius est inlerficiantur. Propter quod fretur quenter contingit quod citari non possunt aut publican qui
,
,

ab illis juslitia exigente citandi aut publicandi erant, el sic nuiltorum malilia islorum pretcxtu remanct impunita, pan-

312

APNDICE
justician, leditur cultus et

diturque ausus excessibus

peccaloet

res, cun maleecerint, gloriantur.


,

Nos valentes huic pes ador'uerit

hibcre medelam hac Sinodali constitutione staluimus dinamus quod quicunque caiuscunque condicionis
slatuerit vel

vel status publice vel occulte verbo vel facto ordinaverit, mandaverit vel etiam ab alio ordinatum statutum aut mandatum ratum habuerit , quod citationes vel pu-

blicationes senlentiarum vel


ficialium

processuum noslrorum sive

of-

jam dictorum impedan tur vel retardenlur quocumque modo, ipso facto excomunicationis sententiam incurrant, et eorum castra vel villse vel loca ecclesiastico sint supposita interdicto, quorum absolulionem vel relaxacionem nobis presentibus

Dicesi nostra antedicta reservamus

bis vero absentibus vicario nostro

comittentes. Preterea

novo-

ordinamus quod cum predicta malitia ex verisimilibus presumptionibus apparebit manifieste quod ille qui citandus vel publicandus erat dicto impedimento cessante in ecclesia nostra calhedrali et in duabus ecclesiis proximioribus il 11 in qua talis citatio vel publicatio fieri debeat edictis vel uno etsi opus fuerit peremptorie ex lunch pro citato et publcalo habealur, ac si per nos vel officialem nostrum verbaliler vel realiler citatus fuisset, et citatio eundem personalitcr apprendisset et processus qui ex inde sequitur legitimus reputetur. Quibus constilutionibus Provintialibus et Sinodalibus contra impedientes jurisdictionem nostram vel

lumus

el

malicise facientes

quominus
in

cilari

valeant editas nichilo-

minus remanentibus

sua firmilate.

Jlevocantur licentice datos

absentibus et mandatur sub pena excomunicationis quod omnes resideant personaliter infra

XXX dies
Sane quamvis
in

in benefficiis suis.
ra-

prxima precedenti Snodo ex causis

lionabilibus revocaverimus dispensationes et litleras super residentia non focienda ac monicionem fecerimus quod qui-

cunque curalus in suo beneficio curato resideret, vel eliam non curato si de statuto vel consuetudine spetiali residenliam requircrct personalem quia tamen moniciones predictas plures ex eis multipliciter contempserunt et contempnunt aliqui eorum ad ipsa benefficia minime redeundo, el nonnulli se ultra quam, debeant a dictis benefficiis absen,
,

DE DOCUMENTOS.
lando
et

313

residentiam et elemosinan hospitalitatemque fraudando in suarum pcriculuin animarum. Nos attendentes quod ex hs infrascripta dispendia notoria subsequntur, cultus videlicet divinus in ipsis benefficiis diminuitur , curse et regimi-

ipsarum'Ecclesiarum detraliilur pabulumque verbi Dei, quo populus noscitur premaxime indigere eidem populo ministrari obmillitur ac Eeclesise et domus et edifficia earum desolantur et ruunl et paciuntur comuniter ruynas evidenter
ni
, , ,

fraudantur

insuper ut prefertur et residencia

el

elemosina,

tollitur hospitalitas et ipsis

benefficiatis disolucionis et

va-

gandi materia prebetur et fructus et rcdditus et proventus benefficiorum extra Joca benefficiorum ipsorum ad nullam seu modicam utilitatem benefficiorum sed in usus alios expendendi et convertendi materia tribuitur seu paratur, intervertuntur el occupantur indebite et in grave ipsorum beneficiorum prejuditium, bona, possesiones ac jura eorundem remanent indeffensa turbatur et scandalizalur populus malequc remanct edilficatus, cum ex predictis videt evidenter mala preinserta et inconvenienlia et multa alia dispendia provenire. Ea propter omnes licentias dispensationes predictas tam per nos quam per quoscumque predecessores nostros seu alios quoscumque auctoritate nostra vel eorum ex quibuscunque causis vel sub quacumque forma vel expresione verborum actenus concessas, donatas vel facas in
,
,

Synodo revocamus omnino et de cetero volumus pro revocatis et nullis, nisi fuerint concessse residentibus in servilio Domini nostri Papa? vel Dominorum Cardinalium vel etiam nos tro. Monentes omliac nostra presenti

habemus

et haberi

nes et singulos benefficiatos noslrae Dicesis seculares et regulares cuiuscunque dignitalis, status, ordinis vel condiciodies tempore nis extiterint seu existanl quod infra

XXX

publicationis huiusmodi statuti in dignilatibus et benefficiis infra nostram Diocesim constituti qui de jure vel consueludi-

ne residentiam personalem requirant deinceps residentiam personalem, ut jura vel statuta Provincialia ac Sinodalia requirunt sub poenis statutis et ordinalis et edilis a Provincialibus et Sinodalibus statutis et sub poene excomunicationis quam^prediclis monicionibus canonicis precedenlibus in con*
, ,

tumaces

"et rebelles

ferimus in hs scriptis.

314

APNDICE
be-

Rectores non obedientes mandatis Episcopi privcntur


nefficiis.

mandos
,

debitum servitutis exposcit ut ad rebrmores el actus, prout nobis ex alto promitsolempniter intendamus et ibi precipue rebrmationis litur remedium apponamus, ubi maius periculum inspicimus ymmincrc. Sane reperimus quod periculosum cxislit quod aliqui Dicesis nos trae in officio dignitas vel gradu ecclesiastico constituti nobis vel officialibus noslris non obedienlibu, sed summo obedientiae bono se imprudenter repulso dominis temporalibus obtemperent mandata nostra vel officialium nostrorum executioni mandare rcnuunt et conlradicunt, propler quod contemptus ecclcsiasticae juredictionis oritur et scandala mulla accumulanlur. Nos attendentes quod compescenda est malorum audalia ut saltem pene ormidine retrahatur noxiis hac igilur nostra Sinodaii conslitutione staluimus et ordinamus quod quicimque cuiuscunque conInjunctae nobis
in clero
, ,

dicionis vel status existat qui

mndala nostra vel


,

officia-

lium nostrorum contumaciter renueril adimplere beneiicii privacionem incurrat ipso facto de quo benefficio Episcopus vel alius ad quem pertinet de consuetudine vel de jure libere, tanquam de vaccante de jure vel de facto valeat ordinare.

Quod

rectores
,

pro crsmate non mittant ad Ecclcsiam Catheet

dralem

sed quod officiales pro eo mittant


tribuant.

subditis dis-

Quoniam
et difmsa, et

nostra honorabilis Dicesis Urg-ellensis lata est

laboriosum est rectoribus

et curatis

mxime pro-

pter temporis brevitatem venirc aut mitlere ad Ecclcsiam CaIhedralem pro sacro crsmale et oleo cathecuminorum et in-

irmorum quibus utuntur fidelcs, volumus et ordinamus quod solum ad diclam Ecclesiam nostram veniant vel mittant rectores et curati qui sunt in officialatu nos trae Civitatis et Dicesis Urgellensis et officialatu Tirvie.

officialatus Ceritaniae

Rectores vero et alii curati ad Ecclesiam Beata? Mariac Podii Cerilani venire pro predictis vel mittere teneantur. Constituti vero in officialatu Berg-oe ad Ecclesiam Beatae Eulaliae Bergiee veniant

I)E

DOCUMENTOS.

315

vel mittant. Constituti autem Cardona? ct Celsona? ad Eeclesiam Beali Michaelis Cardona?. Constituti autem in oficialatu Scnahugia?, Guisona?, de Pontibus et Acrimontis ad Eeclesiam Beatse Mariae Guissona? teneantur vcnire vel mitlere pro predictis. Sane existentes in oficialatu Balayara ad Eeclesiam Beali Bartholomei predicta? civilalis recurrant pro predictis. Constituti
riensi

autem

in oficialatu

Trempi

el in loto

comilatu Palla-

ad Eeclesiam Beata? Mariae Trempi veniant pro predictis. Non tamen prohibemusquin si aliquis predictorum curatorum pro predictis ad Eeclesiam noslram Katedralem venire volucrint, venire possunt et recipere supradicta. Sic tamen quod in vigilia Pascha? crisma et de utroque oleo habeant hora Misse ad facienduin offieium fontium prout decet sic quod de novo crismarte dumlaxat et non de veteri ex tunch utantur, et idem fat de olis sanclis utin tractalu septem Sacramenlorum in Rubrica de Estremaunctione per nos reperient ordinatum. Adicientcs quod officialatus Podii Ceritania?, Villa? Bcrg-a? , Guissona?, Cardona?, Balagarii et Villa? Trempi expensis noslris pro predictis mittant personam ydoneam et in sacris ordinibus conslilutam cum liltera propria qua? fideliter recipiat ct portet dictum sacrum crisma et olea ante dicta, taliter quod in vigilia Pascha? summo mane predicti officiales distribuant cuicunque reclori sive curato petenti scribentes nomina omnium qui pro predictis miserint ad eosdem. Volumus insuper quod nichil petant vel exhigant, nech etiam oblatum recipiant pro predictis. Addenles ordinationi ante dicta? quod si aliquis rectorum vel curalorum sanctum crisma vel oleum cathecuminorum vel infirmorum alicui reclori vel curato vel alicui nobis et Ecclesia? nostra? Urg-ellensi non obe dienti el non subiecto dederit vel mutuaverit, quod ex hoc excomunicationis sententiam incurrat ipso facto, qua absolv non possit nisi per nos vel successores nostros Episcopos quam nobis et successoribus noslris ipsam absolucionem duximus reservanduin non miltentes nobis pro predictis ct ea non recipientes dicta vigilia hora competenti posnaXXti. solidorum volumus incurrerc ipso facto. Et idem fat quamvis receperint de dicto crsmate, si non receperinl de oleo cathecuminorum et infirmorum, et sic debent portare- tres ampullas
,

vel mitlere, etmillant clericum saltem

primam

clericalem ton-

suram abentem
sit lalia

layco non tradanlur, sacra per lyeos contractari.


,

alias

cum inhoneslum

31

APNDICE
jietentes

Contra non

absolutionem sententia excomunicationis.

Quoniam invenimus in riostra Dicesi Urgellcnsi qui divino timore posfposito excomunicationis sententiam per unum annum et ultra suslinent animo indurato, sequentes et declarantes constitutionem nostrorum predecessorum statuimus et

ordinamus quod quicunque per mensem nominatim in excomunicationis sententia steterit, proquolibet mense unam libram cerge solvat, ut quod divinus timor a malo non revocat, saltem
temporalis pena cohibeat a peccato. Si vero quis ultra annum steterit in excomunicationis sententia, contra eundem de
fide catholica inquiratur
,

cum

verisimile

sit

quod

in

contemin

ptum clavium

talis

sententia sustinetur, poanis alus contra

clericos in excomunicationis sententia

permanentes

suo

robore permansuris.

Contra conjuges ante benedictionem nupcialem cohabitantes'

Animarum periculis obviare volenles statuimus et ordinamus quod nullus nostrse Dicesis Urgellensis cohabitare audeat cum uxore sua ante quam benedictionem nupcialem
,

receperit et in Ecclesia sua parrochiali vel in alia de licentia

vero contra fecerit tam vir quam uxor excomunicationis sententiam incurrant ipso facto, et tanquam excomunicati per rectores et clericos nuncientur et evitentur. Adicientes quod illi qui jam in domo eadem ut conjuges mosui rectoris. Qui

ranlur dicta benedictione

non suscepta, quod nisi infra dos menses post publicalionem presentem non acceperint benedictionem prefatam, dicta sententia ligentur.

Contra clericos

et

lyeos publice usuras exercentes.

Attendentes quod usurarum crimen utroque testamento et utraque lege est dampnatum statuimus et ordinamus ut quicunque de cetero in civitatc vel Dicesi nostra Urg-cllensi inventus fueritpublicususurarius et manifestus, ipso facto excomunicationis sententia sit ligatus nec ad ecclesiaslieam sepulturam admillatur, doee de usura ipsis, proul paciantur lacullates eiusdem.. plcnaric satisfactum fucrit illis cquibus fin,

da

est restilulio anlcdicta,


i

DE DOCUMENTOS. secundum quod

317
conlinetur in de-

cretal

DeUsura. Clerici vero qui inhoc crimine inventifuerint, predictam poenam sortem et usuram admillant, sic quod ultra ipsa sors ornamentis Ecclesise Urgellensis applicelur, usura autem restituatur debitori usurarios nichilominus quod no,

stro arbitrio puniatur.

Contra clericos publice extra

domum

tripudiantes.

Cum
ts, et

incomposicio corporis incomposicionem indicet menoceulus impudicus impudici corporis est nuncius, sfatui-

mus

et

ordinamus predecessorum inherendo


clerici in

vestigiis noslro-

rum, quod

sacris ordlnibus constituti aut religiosi

quilibel publice extra domum aliquam tripudiantes poanam L. solidorum incurrant ipso faci cum inhonestum sit personis ecclesiasticis ludibrium facer sui corporis in infamiam locius cleri et scandalum laycorum, excomunicationis sententiam contra tales per predecessores nostros promulg-atam propter periculum animarum evilandum removentes.
,

Contra clericos publice ludentes.

Cum

in constitutione

nostra Sinodali per predecessores

nostros facta teneatur expresse quod clerici ludentes ad ta~ xillos ipso faetosintexcomunicati,quia ex constitutione huius-

modi reperimus plurimos scandalizatos ac super ipsa modevolenles etiam randa sepius et instanter fuerimus requisiti evitare periculum animarum, ideo hac constitutione present in perpetuum valitura ordinamus, et moderando eandem conslitutionem statuimus et declaramus eam extend dumlaxat ad clericos in sacris ordinibus constituios et ad bencfficiatos et benefficia seu officia obtinentes, etiam si fuerint in tonsura clericali vel IIHor. minoribus ordinibus constituti, nec,

non ad religiosos

et

quoscunque

in civitate vel Dicesi

no-

stra Urgellensi existentes.

Contrarium facientes poenam L. solidorum incurrant ipso facto, sentenliam excomunionis quam incurrebant removentes.

Contra lyeos publice concubinas

tenentes.

Quoniam peccata

facienlibus, id est

fornicationis et adul-

;}jg
t'erii

APNDICE
crimen
in

invenimus pulhinostra Urgollensi Dicesi sic millo au mnimo peccalo se quod apud mullos quasi pro ignorancia se excusare frehabetur, et sic aliqui pretexta quod penculomenternitunturpericulosc; nos attendentes

m dehetum, perpetuum valitura inherentes hac conslitutione Sinodal! in statuimus et ordmamus vestios predecessorum noslrorum inventi fuermt manifesU quod omnes layci qui concubinarii oxcomunicationis sententiam incurran t el eorurn concubina purectores et curatos excomumcati inso faci, et eliam per concudictas alia peceuniaria contra
s p!aratur

cum

ignorancia peccatorum labitur

blico nuncientur , pcena binas in sua frmilatc manente.

vel vestes divino cultm nullus inferiorum Episcopo vasa ipsis qui contranum fecedepputata consecrare audeat veluti ipso fado excomunicatus. r est

Ouod

ut fidelis inveniatur jam quserit nter dispensalores Chrisli dispensatorumexbigitur, Anostolus, et si in temporalibus fides

hibundanciusexhigatarindispensatoribusministenorumcius Sane repenuntur qudam quis ydoneos quserit ministros. trra obsorconsecrationis dono quasi cum hiis quos
nudati
buit alienum

care et consecrare sed prophanant etpolluunt conoficio nequeant consecrare effectum cundem secranda, cum consecrationis non habentes pestfero morbo occnrrerc dar non possunt. Nos igitur huic sub tanathematis mavolentes in virtute sanetse obedientiae et Diceeterna precipimus quod nullus in nostra
,

ignem offerentes, clices, sacerdotalia etahorum vestimenta sanctifiecclesiasticorum ordinum ornamenta vel vicio superbi atlemptant cum autem ex

ledictionis
si

ecclesiastici Urgellensi audeat vasa nec tales vestes altarium ornamenta sanctificare ac consedinis'ceteraque ordinibus constilutus tacrare, et quod nullus in sacris potius profnala utanlibus ut premissum est consecret, sed consecrantes ymo Venas 1ur. Quod si contrarium lecerint tam

or-

profanantes

quam

ltenles

sic

profanatis,

excomunicatioms

non possint, sententiam incurrant ipso facto, a qua absolv eos quibus duxerimus spcciahtcr comitnisi per nos aut per
tendum.

DE DOCUMENTOS.

139

Quod

nullus inferiorum Episcopo de executione (estamento"

rum

se iiitromittat.

Cum teslamenlorum excculio jure u troque ad audientiam episcopalem pertineat et speelet, el absurdum sit si promiscuis actibus eorum turbcnlur ofiicia, si alii credilum alius subtrahit, statuimus et ordinamusquod nullus de testamentonisi nos aut ruin executione se intromitlal aut cognoscat noslri aut oficiales qui pro nobis aut ipsis ad successores hcee iiierint depputali. Si quis vero huius noslrse conslilutionis violalor exliterit excomunionis scnlentiam jpso laclo incurrat, et quod ordinaverit lanquam ordinalum non suo judice habeatur et carcat viribus el efectu. Adicientcs quod (uieunque de casibus Episcopalibus de jure vel per constitutionem Provintialem veljudicando de eisdem (sic) quod si contrarium fecerit sententiam excomunicalionis incurrat ipso facto, et nichilominus contra eundem tanquam usurpantem juredictionem noslram Episcopalem tam per jura scripta quam per conslitutiones Provinciales quam Sinodales procedalur: dgiuim est enim ut qui in tantum presumil jus et nos offendere, poena multiplici castigelur.
, ,

Quod

stratione

operarii sive Sacrista} reddant rationem de adminiper cosdem facta, et quod layci vestimenta ecclcsiastica

non teneant sed

rectores.

Quorundam

sacrilega aviditas rapiendi quae


offert pia

Deo

et sanctis

delium devocio , nos inducit ut utilitatibus provideamus ecclesiarum et pro posse periculum evitemus animarum. Statuimus igitur ac sub virlule sancta^ obedientia precipitMido mandamus quod quilibet operarius sive Sacrista sive alius quicunque qui bona alicuius Ecclesiu? administraverit quod omni anno semel de administratis per eundem ratione operis vel sacristia? rectori et duobus probis hominibus dictan Ecclesisc lgale coinpotum el fidelem reddat rationem. Et quod superfuerit ad utilitatem Ecclesiae per diclos rectores et dos probos nomines et non ad usus profanos convertantur. Adicientes quod nullus laycus custodireac conlractare presumat clices, Sanctorum rein Ecclesiarum operibus
liquias, sacras vestes,

nec etiam capas nec

alia

benedicta

et

320
sanctifficata
,

APNDICE

sed predicta tcneant rectores vel alii curati vel clerici ad cognitionem rectoris et consulum sive proborum hominum cuiuslibet loci, cum mandato utriusque testamenti prohibitum reperiamus ne talia divino cultui depputata laycorum manibus contractenlur. Providendo quoque circa pre-

missa statuimus ad securam vestimcntorum custodiam quod rectores sive curati Ecclesiarum predicta teneant et custodiant et de eis publicum faciant inventarium. Et si per eorum incuriam seu neglig-entiam aliquid amissum fuerit seu deperditum, plenarie restituere teneantur. Nec allegent parrochiani insufficienciam rectoris, cum absurdum sitis non comiltere
temporalia quibus spiritualia et animarum cura comittitur, in quorum custodia et administratione maius periculum invenitur.

Quod

rectores et beneffieiati ceterarum Ecclesiarum

non

sint

in dictis Ecclesiis

cum

ense

et

sine superpellicio et almutia.

et ordinamus quod in Ecclesia nostra UrEcclesia Beata; Mara? Podii Ceritania?, Beat;e Maria? de Tholano, Sancti Stephani de Bagano, Beata? Eulalia?

tem statuimus
in

gellensi et

Berga?, Beata? Marie Celsona?, Beati Michaelis Cardona?, Sancti


ta?

Vincenlii castri dicta?


Mara? Guissona?
,

villa?,

Beata? Mara? Sanahugiae, Bea-

Beata? Mara? Organiani, Beati Petri de


,

Pontibus, Beata? Mara? Acrimonlis Beati Petri de Cubellis, Beata? Maria? de Camarassa, Beata? Marise villre Trempi, Beata? Mara? de Arennio, Beata? Maria? de Montemama, Sancti Salvatoris Balagarii nullus rector vel benefficiatus intret vel sit
,

choro, dum divinum oficium celebrabitur vel in processione extra Ecclesiam, cum ense vel eliam sine ense, sine superpellicio et almucia nigra. Qui vero contrarium fecerit, ensem amittat et aplicetur ornamentis Ecclesiis. Non portantes vero superpcllicium et almuciam non admitlanlur ad divinum offiin

cium, nec aliquod emolumenlum pro


clesia antedicta. Adicienles
eiati

illa

die recipiant in

Ec-

infra

quod omnes rectores et beneffifestum omnium Sanctorum almucias habeant sub


officium. Prohibentes quod nullus Ecclesiarum predictarum almuciam por-

pcena

solidorum. Interim vero birretum portent tompore

quo celebrabitur divinum


nisi ectr principalis
tel

de variis folratam, si eam portare volucrit. Sequilur Exlravagans ftni. Johann. Papa? XXII alias Dni.

DE fcOOUMBNTOS.
Benedicti

321

X de pcenitent.

voluil pro Sinodali

et remission. quam DnUs. G. conslilutionc haberi. =Licct ad compe-

scendos, ele. Quoniam frequenter ex simplicitate et ignoranlia

tum
ra
el

Sacerdoanimarum cura comillilur, plucmergunt pericula animarum in collacione Sacramenlorum regimine animarum, ideo nos G. miscrationc divina Epiillorum precipuo quibus

scopus UrgelJcnsis cum noslri capiluli consilio et assensu qudam super hiis dubia et necessaria in hoc libro Sinodali sub compendio Iradimus quee anle de jure divino seu ecclesiaslico sunt consona ralioni quae clericis noslroe civilalis et
dicesis sacris ordinibus constulis, et
capellaniis
Ibgi
,

mxime
legi

rectoribus et
et intc-

curam animarum habenbus

semper

compelli auclorilalc precipimus el

mandamus

diligenlcr

et frequenler observari

quorum transgressionem quse inobecasligationem debitam, prout res exhigedientiam induceret severiter puniemus, nisi forlejuri alicui obviarent supra rit
,

quod dispensare seu quidquid slatuere non valemus, tunch ea volumus et deerminamus pro non slalutis haberi.
Prclati, elcrici, et sacerdotes et vicarii

curam animarum ha-

lentes tenentur personaliter venire ad Synodum singulis an+ nis, vel mittere aliquem loco sui.

Cum igilur Synodus Urgellensis indie Mercuri vel die Jovis proximis post dominicana in albis ordinaverimus celebran, precipimus ul ad dictam Synodum veniant ad civilatem nostram Urgellensem personalilcr omnes preiali, clerici et sacerdotes ac vicarii curam animarum habentes diclae nostrae dicesis Urgellensis. Et si forte infirmilate vel alia inevitabili necessilale seu causa per nos vel officialem noslrum approbanda, detenti venire non poluerint, millant aliquem capellanum vel clericum in sacris ordinibus conslitutum loco sui, et nobis vel vicario nostro generali causam suoe absentise studeanl manifestare. Transgressores vero huius precepli qui eo ligari possint et debent, ipso transgressu penam in noslra constituidme conlenlam incurrant, et nichilominus prout nobis vel vicario noslro videbitur ulterius punianlur. Venientes autem ad Synodum predictam in enndo vel revertendo vel redeundo honeste incedant et quaerant hospicia e/ in eis honeste se habeant, ne status eorum verlatur in opprobrium po~
T.
XI.

21

322
pulo esse
et in
,

APNDICE
contemptum. Injungimus eliam mnibus qui debent Synodo quod indutl superpelliciis slent in Synodis et
sedeant ordinate et sine strcpitu audiant et diligenli in capite almu-

jejunii

mente intelligant salubria mandata, habcnles eiam vcl birretum.

Sacerdotes parrochiales tenentur habere copiam istarum

ct

aliarum constitu i onum

stib

pcenis hic contentis.

Ordinantes insuper quod quilibet parrochialis Sacerdos habeat copiam istarum constitulionum et ctiam omnium illarum per predecessores nostros edilarum , necnon per nos edendarum et easdem conslittitiones personis ecclesiasticis et etiam layis prout expedir viderit, et prout ad eos perlinuerit dilig-enter exponant, easdem constilutiones ad singulas Synodos celebrandas defferant, et coram se in Synodo teneant. Et si de contentis in eisdem dubitent, nos in sequenli Synodo consulant super eas. Et cum eius sit interpretan cuius est
condere,
contra

mandamus quod

nullus in eisdem constitulionibus

sine nostri licentia aliquid addat vel minuat, aut interpretetur

verum

intellectum vel

mentem nostram,

alioquin poe-

nam

falsi

se noverit incurrisse. Nullusque casus ad


alio

Synodum

tcmpore coram nobis vel officiali nostro extra Synodum possunt facilius et comodius expediri. Sacerdotes vero parrochiales qui vicarios non habent die dominico Synodum precedenli inquirant diligenter et puadvocet sive adducat qua>
blice

super suis Ecclesiis, si sinl aliqui inflrmi; et si sint, antearripiant iter veniendi ad Synodum illos infinnos visitent etiam non requisili, el eis dicant quod faciant quidquam boni poterunt ad suarum salulem animarum. Nichilominus eorum visilationem fieri facicntcs per presbiteros in alus vel endem Ecclesiis rcmanenles. Cum vero clerusin Synodo fuerit congrcg-atus ab Episcopo

quam

vel alio cui ipse comiserit, incipiatur tribus vicibus Aa. Exaud nos Domine , el ea completa tola Synodo cum f et

Gloria Patri, et Episcopus flcxis genibus cantando incipiat Vcni creator Spirilus. Et eo completo dicalur f Confirma hoc Deus. El Dominus vobisc. Oralio. Aciioncs nostras. Deindc Diachonus dicat Evang-elium Misit Jhesus XII discpulos. Dcinde fat sermo literaliter. Postea leganlur slatuta sinodalia vel pas ipsarum el alia quae secundum eventus temporis Episcopus videbit expedir. n ulroque vero die ex-

hymnum

DE

DOCUMENTOS.

323

pelo sermone loco ubi lenebitur Synodus, layci cxpellanur. Secunda vero dieincipiat Episcopus flexis genibus cantando alia voce Veni Snete Spiritus, et postea legatur Evange-

lium Designavit Jhesus. Deinde fat sermo lileraliler, et postea legalur reliqua slalula sinodalia et alia qua? perlincnt ad salulem. Et quia salus anima? secundum Augustinum a fide calholica recipit fundamenlum ideo de ea primitus est videndum. Quoniam ut ayt Apostolus ad Ebreos impossibile est sine fule, etc. Hic incipit sacramntale quod omitlilur
,

propter temporis penuriam.


J)e 'cita et honstale

elcricorum.

et actus in melius reformenlur contisludeant vivera clerici universi presertim in nenter et caste sacris ordinibus consituli etenim necessario castitalem ser-

Ut clericorum mores

vare tenentur

quam

lacile

voverunt Domino ordinem sacrum


slipendiis ecclesiaslicis susten-

asumendo.

Clerici

quoque qui
,

tanlur et qui non habent beneficium Ecclesise lamen sunt in per septem horas cotidie sacris ordinibus consituli debent diurnum pariterque noelurnum,prout dicere divinum officium

comuniler in Ecclesia Sancli Ruffi, et ut in breviariis Vecontinetur, scilicet, Primam, Terliam, Sextam, Nonam
dicitur
,

sperosque
saret
et

et

Completorium,

nisi infirmitalis necessilas

excu-

non cum sincopa qua? de medio

auget, sed dislincte et cum des Creatori noslro istislemporibus super judicia juslilise su non fuerint dica? lareferendo, et si per competentes horas persolvantur. tem in Ecclesiis sunt dicenda? si men postea
,

tollit quod eptesis intentione sollicila et devota lau-

comode

fieri

possit

alias ubi fieri poterit

eomode

et

hone-

Mariae nullus dicat induendo vel ste. Officium vero Beata? alias devote et honeste Sacerdoles moneant calciando sed ordinibus constituios ut clericos suae parrochise in minoribus Beata? Marice Virginis horas dicant et singulis diebus saltem commemoralionem aliquam pro deffunctis. A crpula et
,

ebrielate et

mxime

in aniversariis et alus conviviis

comen-

sacionibus superfluis et confabullalionibus illicilis omnes sibi temperent et se vino et clerici se abstineant, et vinum
necessitalis in hirietabernas prorsus evitenl, nisi forte causa

re constituti.
inlcrsint,

Ad aleas*et taxillos non ludanf, nec islis luds ad luctas laycorum incedant. Mimmis et jocunec

32t

APNDICE

latoribus non accedanl, coronam ct sine pilo dcflerant eorrgrucnlem, nec oficia seu comercia exereeant secularia mximo inhonesta sed offieia ecclesiastica et alia bona studia exereeant diligenter. Panilla rubeis et viridibus non ulanlur, manibus consuticiis aut sotularibus rosralis seu cordelatis non ulantur. Balistas, archus, lanceas et faleones ouslularios, seu alia arma defferant, nisi forte ex causa rationabili probabilis limoris v el guerra?, et venationibus non intendat. Inhibemus districle ne clerici feminas teneant de quibus suspicio

incontinentise posset esse, sed nec rectores Ecclesiarum ju-

secum

venes midieres matres, srores , amiltas et consanguneas in domibus Ecclesiarum tenere presumant, sed alibi, si pauperes fuerint, eis poterunt necessara ministrare. Quicunque autem clericorum manifest secum tenuerit concubinam, peccato suo se noverit excomunionis sententia innodatum, et
,

juxta statuta Provintialis concilii, sihabetbenefficium, priveur

eodem,

nisi

ex causa probabili secum duxerimus dispensan-

dum. tem

clericus benefficiatus qui per

annum

in

excomu-

nione perstilerit et in impetranda absolutionc negligens fuerit, per eadem statuta et suo beneficio privandus, nisi diocesanus secum duxerit dispensandum. Filios quoque illigilimos presbiterorum, clericorum, beneficiatorum nutriri in eorum donmibus juxta Provintialis eiusdem corteilii statuta sub pcena excomunionis prohibemus. Districte eliam prohibemus ne aliquis clericus truncationem membrorum facial aut diclet ferendam dictando sententiam sanguinis vel proferendo vel scribendo. Alioquin irregularitatem incurret. Nee in aliquo loco ubi talia fuerint vel exercentur, dum fianl, interesse presumant. Nullus quoque clericus in sacro ordine constitutus cirurgia? artem exerceat qua? aduslionem vel incisionem inducat; nec tabellionatus fungatur offlcio in curia seculari. Nulli clerici beneficiati ac in sacro ordine constituti procurationes seu bajuliasvillarum seu castrorum ac judicaturas secularium personarum recipere seu tenere presumat, aut procuratores existere quorumlibet laycorum aut tutores seu curatores seu advocati in curia seculari, nisi pro se ipsis et eclesiis suis, et personis miserabilibus vel consanguineis suis et universis re, ,

Precipientcs ul clerici et precipue sacerdotes mrcala seu nundinas ne frequentent sine rationabili causa, ct tunch incedant in habilu decenti et honeste. Qui vero parrochialem habet Ecclesiam non per vicarium sed
ligiosis et sacerdotibus.

DE DOCUMENTOS.
rper se psum
requirit
in
illi

323
ipsius Eeclesiai cura

serviat in ordine

quem

ipsa personaliter residendo, sicutjura precipiunt

et requirunl, nisi

cum eis ex cansa rationabili ab ipsis duxedispensandum. Et tnnch nobis presente! vicarios quos non admiltemus, nisi examinationc premissa ipsos invenerimus vitae laudabilis et honesta conversationis et qui sciant construere et competenler leg'cre et cantare. Hospitalilatem. quoque in Ecclcsiis tencant sccunduin quod facullates eorum polerunl comode sustentare, precipue circa fralres Minores
i.nus
,

et Predicatores

cum

causa predicationis vel

alia qualibet

ra-

tione ad eos ipsos contigerit declinare. Eos

ab mnibus presbileris
precipimus ut
ferant

enim precipimus recloribus ecclesiarum Dicesis Urlamen non sunt bigami tonsuram et vestes de-

gellensis caritative recipi et benigne tractari. Districte etiam


clerici conjugali qui

et g-audere velint privilegio clericali

clericales, vilia officia non exerceant, nec portent vestes virides rbeas seu virgatas. Qudam clerici dono vel ut adversarios ad eecleprecio sibi cedi faciunt acciones siasticum forum trahant eteos quousque cum eis composuerint, fatii?ant laboribus et expensis quod omnino fieri prohibemus. Quilibet parrochialis sacerdos parrochianos suos di,

lig-at

sed exemplis. Et se eis exhibeant pacientem et benignum ut per ipsius sacerdolis vitam laudabilem et humilitatis exemplum eos invitat ad devocionem ot'cii et confessionem peccatorum suorum eidem Sacerdoti libenter et securiter faciendam. Cum ex ofldevolione excessus corrigere subditocii nostri sil debita ipsorum et anima de nostris manibus rerum ne sanguis et sepe evenil quod clerici arciori perpelracione quiralur propter noslrorum absenliam minislrorum efugiunt et evadunt et sua crimina remanent impunita sub excomunicationis pena districte precipimus ut si quis clericus homicidium, incendium vel fuiium vel aliquod delictum sacrilegium
affectionc
filiali,

nec

dampno

aliquo eos olflciat,

ipsos diligant

verbis, factis pariler et

quod caplionem

requirat, fecerit in nostra Dicesi Urgellensi

vel comiserit vel aliquem alrociter nisi se deflendendo vulneraverit, capiatur per Archidiaconum

aut

si

Archipresbiterum, quis istorum presens non fuerit, per Priorem seu Re,

ctorem

seu capellanum ipsius EcclesiaB in cuius parro.vel ebia dicta crimina comissa fuerint, et captus apud. nostra castra propria prxima ad expensas nos tras per ele
. .

326
ricos adducatur
,

APNDICE
adhibito ad hoc
si

opus

fuerit

auxilio bra-

chii secularis, utclerici abillicitis arceanlur,

etscandalum ex

delinquentium proveniente eviSlatuimus clericis delinquentibus tales poenas seu muletas per nostros curiales exhigi et levari in pias causas et lcitos nostro vcl oficialis nostri arbitrio exponendas. Pro bannis scilicet fructuum substractorum, et pro eundo de nocte sine lumine post tubse sonitum vel campanee, et pro cruentaionibus et ictibus violentis quales a layeis in huiusmodi casibus consuetum est exhigi et levari per seculares Dminos in Dicesi seu alias de quibus nobis vel ofciali nostro videbilur faciendum, et nichilominus dampna passis salisfaclionem facer teneantur. Sacerdotes parrochiates bono zelo et non ex odio de clericis suoe parrochiae vicio incontinentise seu aliis gravioribus criminibus diffamatis manifest. Nos vel officiales nosros secrete cerlifficare procurent, ut erga correctionem illorum celeriter oceurramus. Et hoc in virtute sanctee obedientia dislricte precipimus observan, lili aulem clerici qui dimitlunt tonsuram et habitum clericalem ex iniquitate et malicia contra Dcum et justiliam et honestatem Dei armis acceplis inverecunde crudelitati et enormitati scelerum se inmiscent, et ibi deprenduntur eliam nulla monicione preunle quousque se corrigant. tem clerici qui ex levitate et lascivia vel neegligentia tonsura et habitu
in presencialitate clericorum
teur.
,

clericali dimissis

arma solum

de'ferunl vel secularibus

ne-

gotiis prohibitis se inmiscent terlio moniti desistere

nolunt,

quousque
rigant.

se corrigant. tem goliardi qui sunt inveterat in sua

non est spes corrigendi, quousque se cortem bigami foro ecclesiastico et omni privilegio ecclesiastico vel clericali sunt exclusi: clerici quoque qui non dimisso habitu clericali ut layci mercaluras et negociaciones clericis prohibitas excrcentes, privilegium de non prestandis talliis et alis muneribus layealibus post trinam monicioncm amittunt. Dislricte prohibemus ne aliquis recloriam seu vicariam alicuius Ecclesia; huius Dicesis ab aliquo recipere nisi prius presentatus fuerit nobis, et nobis curam receperit animarum. Nec aliquis curam seu Vicariam curse animarum audeat recipere alias suscipere vel dimitiere nostra licentia non oblenta, nec aliquis recipiat duas curas, nisi essel in Ecclesiis annexatis. tem quod nullus clericus juramenluin seu promissionem aliquam facial Patronis Ecclegolardia de quibus

DE DOCUMENTOS.
siarum, antequam presentelur
fuerint
;

327
,

propter periculum simonise. soli Deo opsculo prediclo attribuantur si quce minus bene, ignorantias proprias paratas corrigi et etiam edoceri, correctioni Sacrosanctse RomaSi quo

bcne dicla

in

nas Ecclesias subiciens

Licet in Iractatu septem

quentibus lacius

omnia et singula supradicta. sacramentorum de aliquibus sehabealur quia lamen temporibus nostris
,

ad eruditioncm curalorum et etiam aliorum quorumcunque nostras Dicesis, quorum capacitas ad mayora non ascendit, ignorancia scriplurae sacras iacienles , sequuntur quasdam quas ad erudicionem faciunt christianorum et ad salutem tendunt animarum. Sequitur tabula chris lianas religionis. Deo grafas. Postea sequitur Tractatus de septem ecclcsiasticis Sacramentis quem composuit reverendus in Christo Pater et Dnus. Guillermus Urgellen. Episcopus ad salutem animarum et mxime curaet ad instructionem omnium Sacerdotum torum suas Dicesis et habctur pro constilutione Sinodali. tem constiluliones Sinodales revdi. in Christo Patris et
, ,

gaudent brevitate moderni

,,

Dni. Dni. Francisci div.

miserat.

Urgellen.

Epi. in

prima

Synodo per eurn celebrata anno a nativitate XVI die XVII mensis madii in qua inter alia
,

Dni.
fuit

M.CCCC.

concessum

caritativum subsidium Prelatis rectoribus et clericis civitalis et Dicesis Urgellen. scilicet dos solidos pro libra secundum tatxationem decimce pro benefciis taxatis in alus

secundum valorem, considerantes quod in Ecclesia Urgellensi non fuit celebrata Sinodus a revmo. Paire et Dno. Dno. Guillermo memorias recolendas Epus. Urgellen. quo cffluverunt anni quinquaginta do, Guillcrmi predecessoris nri. etc.
licet in

constilutione Dni.

329

NDICE

DE LAS COSAS MAS NOTABLES.

iTLbril, obispo de Urgel. 94-no fue francs. 95. Agustinos de Solsona: su fundacin. 153. Agustinos: su convento en Urgel. i 50. Andorra: seoro que all tienen los obispos de Urgel. 104. Apocalipsis: su esposicion hecha por Beato. 471. Aragn (Jaime de), obispo de Valencia. 436.

Aragons quienes eran. 64. Arnal de Moutferrer (Guillermo), obispo de Urgel. 21. Aurembiaix, condesa de Urgel, 76.
:

Barrutell (Lorenzo):

nombrado obispo de Urgel.


:

156.

Basilea (concilio de)


gel.

acaso concurri d

l el

obispo de

Ur-

130.

Beato: su esposicion sobre el Apocalipsis. 171 Bellpuig de las Avellanas (Monasterio). 78- 99-102. Berenguer (Pedro), obispo de Urgel. 49-69.

Bernardo, conde de Fox. 103. Biblia ms. de la Santa Iglesia de Urgel. 175. Bollas (Fr. Jos de), obispo de Urgel. 163. Borja (Rodrigo de), obispo de Barcelona. 135.
Cardenal. 138.

Brabanzones: quienes eran. 64.


Breviario Urgellense.
esta iglesia. 177.

140-

otros antiguos conservados

en

Cabrera
ten.

Geraldo de)

Callericio Calleyicio

conde de Urgel. 71. (Jaime ) su tratado sobre


:

el

Soma-

176.
160.

Cano (Fr. Julin): obispo de Urgel.

330

NDICE

Cannigos: aumntense hasta cuarenta y cinco. 56-estatutos acerca dlos que estudiaban en las universidades, t 1105 concdeseles facultad de testar. 77-1 00-p a gabn en su ingreso cien sueldos, para una capa procesional. 104-nuevo plan para arreglo del cabildo. 108 -intntase otro. 126129-efectase. 139.
Capilla (Fr. Andrs), obispo de Urgel. 152.

Cardona

Capoci (Nicols), obispo de Urgel. 1 1 5-es hecho cardenal. 1 1 7. ( Jaime de) , obispo de Urgel. 132-no fue obispo de
Valencia. 136.

(Pedro de), obispo de Urgel. 137- trasladado Tarragona: 141. Caritat que cosa es: 31. obispo de Urgel. 448. Castellet (Pedro de) Castell (bernardo de) obispo de Urgel. 63 -renuncia. 65. Cataln de Ocon (Francisco Jos), obispo de Urgel. 162. debia conservarse perpetuamente. 108. Cirio Pascual Clrigos franceses arrojados de la dicesis de Urgel. 154. Cdice de cnones de la iglesia de Urgel. -164. Cofradas instituidas por S. Odn obispo de Urgel. 30-32. Coma (Fr. Pedro Mrtir) obispo de Elna. 149. Concepcin de la Sma. Virgen, fiesta de precepto. 126. Conjudices concedidos al cabildo. 131. Constanza ( Concilio de ) acaso concurri l el obispo de
: ,

Urgel.

128.
,

Copons (Pedro de ) obispo de Urgel. 158. Curado y Torreblanca (Jorge ) obispo de Urgel. 161
,

Curas

concdeseles

la

facultad de testar. 103.

Decanos quienes eran. 68. Desbach (Fr. Hugo) obispo de Urgel. 118. obispo de Urgel. 159. ( Juan Bautista ) Despes (Juan) obispo de Urgel. 143. Despuig (Miguel) obispo de Urgel. 147. Diaz Aux de Armendariz (Fr. Luis), obispo de Urgel. 154. Dominicos: trasldase su convento dentro de la ciudad. 121. Duea y Cisneros (Francisco Antonio de la) obispo de Ur:
,

gel. 163.

Duran (Pablo), obispo de Urgel. io.


Enrieh
:

moneda de

oro.

136.

DE LAS COSAS MAS NOTABLES.


Enseanza
: :

331

fndase en Urgel. 460. no fue obispo de Urgel. 131. Era mudbase en setiembre con la indiccin. 23. Eril ( Berenguer de ) obispo de Urgel. 223 Ermengol IV, conde de Urgel. 6-7. V. id. 26 VI. id. 44-48-49. VIL id. 52-55-57-58. VIII. id. 60-70. Espinosa (Fr. Juan Manuel de) , obispo de Urgel. 1 57 -trasladado Tarragona. 118. Exorch y exorquia , qu significan. 57-103.
Epila (Fr. Miguel de)
:

Fernandez de Jtiva (Francisco), obispo de Urgel.162.


Florencia (concilio de): acaso concurri
rgel.
130.
12.
l el

obispo de

Fulco, intitulado obispo de rgel.

Gauredo
S.
S.

Garca Montenegro (Juan), obispo de Urgel. 162. obispo de Roda y Barbastro. 43.
,

Gernimo su esposicion sobre el profeta Daniel. 171. Gregorio M. su libro de los Dilogos. 173.
:
:

Guillen (Bernardo)

obispo de Urgel. 1 Guinda y Apezlegui (Simn) , obispo de Urgel. 160.


,
:

Hispano (Juan) su Suma sobre Homo Dominicus qu era. 41.


,

las Decretales.

175.

Indulgencia plenaria concedida por S. Odn


gel.

obispo de Urobispo de
Ur->

33.
III,

Inocencio gel. 67

escribe

una

terrible carta

al

IV.

descenda de los condes de Barcelona. 87.


)
:

Ivarra (Martin
Jeronticon:

poeta. 141.
los

nombre dado

Dilogos de S. Gregorio M. 173.


153.

Jesutas de Urgel: su fundacin.

Jordn de Urdes (Pedro), obispo electo de Urgel. 145.


Lrida: concilio
tcllb:

celebrado all contra los hereges de Cas80-Ercccion de la Universidad. 109.

332
Tortosa.
celona.
pa.
123.
:

NDICE
Urgel. 112-trasladado
i

Lordato (Amaldo de), obispo de


13.

Loris (Juan Dimas), obispo de Urgel.


150.
,

149-trasladado Brel

Luna (Pedro de)

obispo de Urgel: 122-no es


7.

Anli- pa-

Lustros si son lo mismo que Olimpiadas. Luteranos en el obispado de Urgel. 153.

Marca (Pedro

de), enmendado. 164. S. Martin Dumiense. 173.

Mateo, Conde de Fox. 125. Misal regalado ala iglesia de Urge!. 125-177." Misal Urgellense imprmese. 140-147. Moneada (Fr. Guillermo de), obispo de Urgel. 106.
:

(Fr.

Hugo Ambrosio

de). 151.

Monserrat (Olaguer de), obispo de Urgel. 159. Morell (Miguel Gernimo), obispo de Urgel. 150.

Narbona (Pedro de), obispo de Urgel. 113. Navarra (Vicente). 142.


Obispos titulares. Auguriense (Gonzalo). 130. Cirenense (Fr. Baltasar de Heredia). 146. (Juan Punyet). 146. Gabulense (Juan Martnez). 141. Hieropolilano (Fr. Vicente Trilles). 141. Hipponense (Bernardo Serrati). 141. Otthonense (Fr. Juan). 127. Tesalonicense (Juan Miralles). 144. S. Odn Otn, obispo de Urgel: 26-su canonizacin: 38. -su
fiesta. 224.

Oficio minoritatis B.

M.

V.. 113.

Olimpiadas

si

son

lo

mismo que

lustros.

7.

Ordinario Urgellensc: imprmese. 145.

Pagesos sus desrdenes en la ciudad de Palma. 136. Palau (Melchor), obispo de Urgel. loS. Papa llmase sucesor de S. Pedro y S. Pablo. 29. Pascual (Jaime), autor de una Disertacin sobre el obispado de Pallas. > 1 1 37
,
,

DE LAS COSAS MAS NOTABLES.

333

Patau (Guillermo Arnaldo de), obispo de Urgel. 119. Perexens (Arnaldo de), obispo de Urgel. 5S. Prez (Fr. Antonio), obispo de Urgel. 155. Prez Garca Olivan (Juan), obispo de Urgel. 147. Pcrusa: dtanse dos becas en su colegio para estudiantes pobres oriundos de la dicesis de Urgel. 117. Puigvert (Pedro de), obispo de Urgel. 71-74-Renuncia. 72.
S.

Raimundo de

Peafort.
III,

89-90-91-92-102.
41.

Ramn Berenguer

Conde de Barcelona.

IV, idem. 50-51.

Roger (Bernardo), Conde de Fox, persigue


gel. 113.

al

obispo de Ur-

( ) obispo de Urgel. 54. de Pallas (Arnaldo), obispo de Urgel. 130. Rollano Tamaritense (Juan): anol los epigramas de Martn

Ivarra.

142.
de):

Salamanca (obispo
do. 98.

pasa

Roma

renunciar

el

obispa-

Salasarl: quien era. 135.

Salomn Alatzar, mdico judio. 120.


Salva (Fr. Bernardo de), obispo de Urgel. 153.

SantDupte. 129. Santiyan y Valdivieso (Joaqun), obispo de Urgel. 162. Sanz Sancho (Bernardo), obispo de Urgel. 4G. Saxoferrato (Bartolom): su obra De insigniis et armis. 175. Seminario concillar: su fundacin. 152. Soler (Juan), Cannigo de Urgel. 130. Somaten tratado escrito por Jaime Callericio. 17G.
:

Tbenes (Fr. Pedro de). 90-92. Tovia (Francisco de), de Urgel. 127. Trebaylla (Fr. Ramn), obispo de Urgel. 110.

Tremp (Arcedianato

de): suprmese. 99.

Udalgario, obispo de Elna. 44. Urg (Pedro de), obispo de Urgel. 101.
Urries (Francisco de), obispo de Urgel. 145.

Vernlelat, quin era. 135.

DP 48 .V71
'

Villanueva Jaime, 1766-1824 Viage literario iglesias de Espaa


f

a
:

Whitehill
v.ll IMS

Você também pode gostar