Elektronika i Miernictwo

1. Nazwisko i imi
Wykres

Sprawozdanie

wiczenie nr: 2 Rok2010 Temat wiczenia:

ukasz Olech
2. Nazwisko i imi
Wykres

Stabilizator oparty na diodzie Zenera

Andrzej Chmielewski
Grupa laboratoryjna nr : A Dzie tygodnia: roda Godziny zaj lab: 9.15-11.00

1. Wstp teoretyczny: Rodzaje przebi i warunki ich wystpowania w zczu p-n

Przebicie jest to gwatowny przepyw prdu. W zczach p-n mamy do czynienia z 2 rodzajami przebi, przebiciem lawinowym oraz przebiciem Zenera. W zczu p-n do przebicia dochodzi w momencie przekroczenia ustalonego prdu (Up) w polaryzacji zaporowej zcza. o Przebicie Zenera przejcie bez straty energii (efekt tunelowy) elektronu z pasma podstawowego pprzewodnika typu p do pasma przewodnictwa pprzewodnika typu n. Wystpuje w zczach silnie domieszkowanych, czyli takich, w ktrych szeroko warstwy zaporowej wynosi poniej 1 mikrometra. Wystpuje dla napi przebicia (zwanego te w tym przypadku napiciem Zenera) Up < (4Wg)/e, gdzie W szeroko pasma zabronionego Up napicie przebicia e elementarny adunek elektryczny o Przebicie Lawinowe jonizacja zderzeniowa o charakterze lawinowym w obszarze zcza. Wystpuje dla szerokich Rysunek 1: Charakterystyka prdowonapiciowa diody stabilizacyjnej warstw zuboonych (sabe domieszkowanie) i charakteryzuje si napiciem przebicia Up > (6Wg)/e o Warto podkreli, e dla Up z przedziau (6Wg)/e < Up < (4Wg)/e oba rodzaje przebi mog zachodzi rwnoczenie

Diody stabilizacyjna i jej charakterystyka prdowo-napiciowa

Dioda stabilizacyjna (Zenera) zcze p-n, ktrego zadaniem jest stabilizacja napicia. Przy polaryzacji w kierunku przewodzenia (anoda spolaryzowana dodatnio wzgldem katody) odznacza si praca typow dla diody pprzewodnikowej, natomiast przy polaryzacji zaporowej (katoda spolaryzowana dodatnio wzgldem anody) wykazuje cechy stabilizatora napicia (po przekroczeniu napicia przebicia). Stabilizacja na diodzie Zenera polega na tym, e duym zmianom prdu diody towarzysz bardzo mae zmiany spadku napicia. Diod Zenera cechuje: przebicie nie powoduje uszkodzenia diody dokadne wyznaczenie napicia przebicia (zazwyczaj tolerancja 5%) maa oporno dynamiczna moliwie gwatowne przejcie diody ze stanu polaryzacji zaporowej, do stanu przebicia zcza (moliwie ostre przegicie na wykresie charakterystyki prdowonapiciowej) dua wraliwo na zmiany temperaturowe - minimalne napicie stabilizacji - maksymalne napicie stabilizacji - minimalny prd stabilizacji - maksymalny prd stabilizacji Charakterystyka prdowo-napiciowa przedstawiona na Rysunek 1. Opisywana przez:

U Zmin U Zmax I Zmin I Zmax

Stabilizacja napicia odbywa si midzy

U Zmin a U Zmax .

 Parametry diody stabilizacyjnej

o o o o Napicie Zenera (stabilizacji) po przekroczeniu tej wartoci nastpuje przebicie Zenera Prd Zenera (stabilizacji) warto natenia prdu odpowiadajca napiciu Zenera Rezystancja statyczna - rezystancja wyznaczona z prawa Ohma Rezystancja dynamiczna - opisuje zmiany zachodzce w otoczeniu obranego punktu pracy (zmienna w zalenoci od napicia stabilizacji)

Stabilizator oparty na diodzie Zenera

Schemat stabilizatora, ktrego bdziemy uywa podczas laboratorium jest przedstawiony na Rysunek 2. Skada si on z dwch woltomierzy (jeden testujcy napicie wejciowe, drugi natomiast napicie na
Rysunek 2: ukad stabilizatora oparty na diodzie Zenera

obcieniu), dwch opornikw oraz diody Zenera. Do prawidowego dziaania stabilizatora naley dobra tak parametry, aby pracowa on w przedziale pomidzy

I Zmin i I Zmax .

Poniej tego zakresu ukad traci swoje waciwoci stabilizacyjne a powyej grozi ulegniciem zniszczeniu cieplnemu. Za ustalenie wartoci prdu pyncego przez diod i do obcienia

Robc odpowiada warto rezystancji opornika szeregowego RS .

Wspczynnik stabilizacji
Wspczynnik stabilizacji k jest to stosunek wzgldnej zmiany napicia wyjciowego do wzgldnej zmiany napicia wejciowego. Okrela skuteczno ukadu stabilizujcego, im jest mniejszy, tym lepsze wasnoci stabilizacyjne posiada obwd. Wyraa si wzorem (1).

U wy U U wy U we k = wy = U we U we U wy U we

(1)

2. Cel wiczenia:
Naszym celem bdzie zaprojektowanie stabilizatora napicia opartego o diod Zenera, a nastpnie zoenie takiego ukadu w celu okrelenia zalenoci napicia wyjciowego w funkcji napicia wejciowego. Dodatkowo sprbujemy wyznaczy wspczynnik stabilizacji. Do zaprojektowania stabilizatora posuymy si nastpujcymi zaoeniami:

U we=10 % U U Zmin 5,2 V 4,7 V U Zenera = Zmax U Zmin= 4,7 V =4,95 V 2 2 U we=2U Zenera =4,95 V2=9,9 V

Robc =470

3. Plan wiczenia:
zmontowa ukadu pomiarowy wykona pomiary zalenoci napicia od natenia na diodzie Zenera wykreli charakterystyk prdowo-napiciowej diody Zenera na podstawie wykresu wyznaczy zakres stabilizacji,

U Zmin , U Zmax , I Zmin , r dyn

I Zmax
wyznaczy na podstawie danych pomiarowych warto rezystancji dynamicznej pomiar zalenoci napicia wyjciowego w funkcji napicia wejciowego zaprojektowanego stabilizatora, zilustrowa wyniki wykresem obliczy wspczynnik stabilizacji Ukad pomiarowy zosta zoony wedug Rysunku 3. Jako badan diod Zenera uylimy pprzewodnika o oznaczeniu D4V7. Jest to dioda o znamionowym napiciu stabilizacji wynoszcym 4,7V, tolerancji 10%, zaprojektowa i zmontowa stabilizator napicia z uwzgldnieniem zaoe z punktu 2

4. Realizacja planu wiczenia:

U Zmin=4,7 V , U Zmax =5,2 V , I Zmin=0,42 mA , I Zmax =7,62 mA Do pomiaru uylimy dwch multimetrw,

jeden wyznacza napicie na diodzie(w woltach), drugi natomiast natenie prdu pyncego w obwodzie(w miliamperach), zaraz za rdem zasilania. Pomiary napicia diody od natenia pyncego prdu zostay zebrane w Tabeli 1 Wykres charakterystyki prdowonapiciowej przedstawiony jest na Wykresie 1. ZAKRES STABILIZACJI Rezystancja dynamiczna rdyn wyraa si Wzorem 2. Punktem pracy diody, w obrbie ktrej wyznaczymy rdyn jest obszar na wykresie, w ktrym dioda peni rol stabilizacyjn
Rysunek 3: Ukad pomiarowy 1

I Zmin do I Zmax ) dU U Zmax U Zmin r dyn= = dI I Zmax I Zmin

(natenia od

(2)

r dyn=

U Zmax U Zmin 5 V 5 V 5 , 5 , = =6 6 66 , I Zmax I Zmin 55 5 mA55 5 mA 555 , 555 ,

Zmontowany przez nas ukad stabilizacyjny przedstawiony jest na Rysunku 2. W procesie projektowania posugujemy si zaoeniami wypisanymi w punkcie 2. Warto Robc zostaa podana i wynosi 470, natomiast Rs ustalamy tak, aby by jak najbliszy wartoci Rsmax jednak jej nie przekracza (Wzr 3).

RSmax =

U we U weU Zmin 5 Z U weU Zmin U = U U I Zmin Zmin I Zmin Zmin Robc Robc

(3)

RSmin =

U we U weU Zmax 2UZ U weU Zmax = U Zmax U I Zmax I Zmax Zmax Robc Robc RSmin =

(4)

24,95 V 0,19,9 V 5,2 V =198,567426606236198,57 [] 5,2 V 0,00762 A 470 24,95 V 0,19,9V 4,7V RSmax = =404,8464653 405[] 4,7V 0,00042 A 470
Wic w naszym ukadzie Rs=270.

Rysunek 4: schemat zaprojektowanego stabilizatora

Obliczymy wspczynnik stabilizacji k podstawiajc dane do wzoru (1):

U wy U U wy U we k = wy = U we U we U wy U we
dla r dyn Robc i r dyn R s

r dynRobc U wy R obcr dyn = r R , gdzie U we R s dyn obc Robc r dyn

mamy:

U wy r dyn U we Rs

Po podstawieniu do wzoru na k:

r dynU wy RsU we

(5)

z wykresu numer 2 obieramy punkt pracy, w ktrym Uwe =10,50V Uwy =6,70V

r dynU wy 5 5 5 5 55 5 V , , = = 66 6 6 5 5 666 5 , , RsU we 55 5 5 V 5 5 5 ,

5. Wyniki pomiarw i ich omwienie:

5.1 Wyniki:
Tabela 1: wyniki pomiarw charakterystyki prdowonapiciowej diody Zenera Tabela 2: wyniki pomiarw napicia na oporniku Robc w zalenoci od napicia wejciowego

U[V] 3.14 3.26 3.41 3.50 3.61 3.72 3.80 3.95 4.00 4.10 4.21 4.29 4.40 4.50 4.60 4.71 4.81 4.92 5.00 5.10

I[mA] 0.03 0.05 0.07 0.09 0.11 0.15 0.19 0.28 0.34 0.42 0.56 0.70 0.95 1.26 1.65 2.27 3.03 4.17 5.72 7.62

Uwej[V] 4.70 4.80 4.90 5.00 5.10 5.20 5.30 6.30 7.30 8.30 9.00 9.50 9.90 10.00 10.10 10.20 10.30 10.40 10.50 10.60

Uobc[mV] 2.94 3.02 3.04 3.12 3.18 3.23 3.28 4.01 4.81 5.62 6.11 6.42 6.53 6.59 6.62 6.65 6.67 6.68 6.70 6.73

5.2 Omwienie wynikw:

Wyniki pomiarw pokrywaj si z grubsza z oczekiwaniami, do momentu Uwe=10,00 napicie wyjciowe ronie liniowo wraz ze wzrostem napicia wejciowego, a powyej tej wartoci napicie wyjciowe stabilizuje si, nieznacznie rosnc w odniesnieniu do napicia wejciowego.

6. Wnioski:
Wspczynnik stabilizacji wyszed relatywnie duy, co ma swoje usprawiedliwienie w charakterystyce diody uytej do dowiadczenia. Jej zakres pracy, ktry spenia warunki dowiadczenia by do rozlegy, co w rezultacie dao nam do wysokie rd. W ostatecznoci daje nam to wysoki wspczynnik stabilizacji, cho dalej jak najbardziej satysfakcjonujcy.