12-3-2012

Ontstaan van kanker in fasen

oudere leeftijd: meer schade, minder herstel

Voedingsbeleid bij kanker de uitgangspunten

Jeanne Vogel
gnideov rood eissergorp ne eitomorp gnideov rood eitaraper ne gnimrehcseb

De rol van voeding bij kanker

Niet de tumor - wel de patint Kansen en beperkingen

Uitgangspunten
Rol van voeding Voedingsbehoefte Kenmerken voedingen Kenmerken patinten Voedingsbeleid

Kankergerelateerd gewichtsverlies
Kanker Cytokines van tumor Cytokines van immuunsysteem Orgaanschade en functieverlies Pijn Psychische stressstoornissen Malaiseklachten Anti-tumorbehandelingen

Metabole ontregeling Gestoorde E, V, KH-stofwisseling Afbraak van vetvrij en vetweefsel

Eetlust Verzadiging

Minder eten

Gewichtsverlies Verlies spiermassa en -kracht

12-3-2012

De rol van voeding bij kanker

Rol van voeding bij kanker

3. Progressie van ziekte
Kwaliteit van leven Kwaliteit van sterven

damage control

Rol van voeding bij kanker

1. Bij actieve tumor en behandeling
Damage control Bijdrage om de behandeling te voltooien Reductie klachten Anticiperen op vervolg

Rol van voeding bij kanker

Ondersteunende behandeling Supportive care
bij ziekte en behandeling bij revalidatie en herstel bij palliatieve zorg

Rol van voeding bij kanker

2. Na behandeling / curatie / remissie
Oncologische revalidatie Kwaliteit van leven Gezondheidsbevordering (survivors)

Voedingsbehoefte

Wat is nodig?

IKNL Richtlijn ondervoeding bij patinten met kanker, 2012

12-3-2012

Voedingsbehoefte energie
Geen studies naar totale energiebehoefte Studies ruststofwisseling
Normaal of verlaagd Verhoogde metabole activiteit (CRP > 10 mg/l)
long, pancreas, slokdarm, eierstok gevorderd stadium ernstig gewichtsverlies daling na verwijdering tumor of remissie bij behandeling (RT, CT,CRT, OK) onduidelijk

Eiwitbehoefte bij kanker

0,8 g/kg/dag is te weinig bij ziekte 1,0-1,2 g/kg/dag bij geringe stress 1,2-1,5 g/kg/dag bij ernstige stress > 1,5-1,7 g/kg/dag wordt niet verwerkt Bij overgewicht terugrekenen BMI 27 eiwit beweging

Bewegingsactiviteit vaak afgenomen

Jatoi 2001, Staal-van den Brekel 1997, Cao 2010, Bosaeus 2001 , Demark-Wahnefried 2001, Harvie 2005 , Garcia-Peris 2005 , Pia de la Maza 2004

Behoefte energie bij kanker

1. Ruststofwisseling
Meten: indirecte caloriemetrie Schatten met formules: (50-60% nauwkeurigheid)
Harris & Benedict Kcal/kg ratio (BMI 27)

Voedingsbehoefte nutrinten
Vet-koolhydraten: energiebron Vezel: 30-40 g/dag Vitamines, mineralen: 100% ADH (+100% suppl.) Vocht:
1500 ml (ouderen: 1700 ml) 2000 ml chemoradiatie, nefrotoxische CT

2. 3. 4. 5.

Toeslag voor activiteit Toeslag voor metabole stress Toeslag voor gewichtstoename Beperking bij overgewicht?

Ziektespecifieke voeding
EPA: niet bewezen effectief Immunonutritie: onduidelijk

Voedingsbehoefte eiwit
Weinig studies gezond / ernstig ziek Vrijwel geen studies bij kanker Beweging invloed spierbehoud en -opbouw

Kenmerken voedingen
Goede voeding Adequate voeding Eiwit- energieverrijkte voeding Eiwitverrijkte voeding Palliatieve voeding

CBO Richtlijn perioperatief voedingsbeleid 2007

12-3-2012

Goede voeding
Doel gezondheidsbevordering op lange termijn Patinten geen voedingsproblemen geen belastende behandeling survivors Voedingsstoffen energie: goed gewicht, preventie overgewicht nutrinten RGV 2006

Eiwitverrijkte voeding
Doel handhaven of verbeteren vetvrije massa Patinten sarcopenie en sarcopene obesitas weinig belastende behandeling revalidatie Voedingsstoffen energie: ruststofwisseling + activiteit en/of gewichtsvermindering eiwit: 1,2-1,5 g/kg/dag overige nutrinten volgens algemene aanbeveling

Adequate voeding
Doel handhaven voedingstoestand Patinten stabiel lichaamsgewicht behandeling zonder grote complicaties Voedingsstoffen energie: ruststofwisseling + toeslag activiteit eiwit: 1,0-1,2 g eiwit/kg /dag KH en V: energiebron overige nutrinten volgens algemene aanbevelingen

Palliatieve voeding
Doel maximaal welbevinden, comfort, reductie klachten Patinten: slechte prognose korte termijn Voedingsstoffen energie en nutrinten: voldoende inname niet uitgesloten maar geen prioriteit terminale fase: stoppen voeding en vocht

EiwitEiwit-energieverrijkte voeding
Doel handhaven bij hogere behoefte, verbeteren voedingstoestand Patinten recent groot gewichtsverlies grote verliezen intensieve behandeling: grote OK, CRT, combi complicaties: koorts Voedingsstoffen energie: ruststofwisseling +
activiteit metabole stress gewichtsverlies

Palliatieve fase

eiwit: 1,2-1,5 g/kg/dag KH en V: energiebron overige nutrinten volgens algemene aanbeveling

12-3-2012

Voedingsbeleid
adequate /verrijkte voeding
overlijden op korte termijn stabiel ziekteproces antitumor behandeling, verlenging van overleving symptoombehandeling, klachtvermindering ziekteprogressie stop voeding en vocht

Consult ditist maakt het verschil: verwijzing bij klachten /hulpvraag

patint, naasten arts, verpleegkundige, paramedici, psycho-sociaal

na screening /lastmeter
ondervoeding overgewicht?

volgens protocol
palliatieve voeding hoofd-hals, slokdarm, maag, pancreas OK (ERAS), CRT, SCT zorgpad

Uitgangspunten dieetbehandeling t.a.v. voedingstoestand

Doel handhaven schade, verbeteren verbeteren VVM gezond lange termijn niet onnodig slechter afzien van behoud

Dieetbehandeling
adequate voeding E+- En+ voeding E+ voeding goede voeding palliatieve voeding stop voeding / vocht

Overige uitgangspunten aanpassingen

individuele wensen en mogelijkheden comorbiditeit smaak, reuk, aversie frequentie, portiegrootte, temperatuur, scherpte consistentie vezel, grove bestanddelen klinische voeding (drink-, sonde-, infuus) hygine eisen