Joanna Reiche course #1803 p. Alicja Petrus-Zagroba George Santayana Antyczne pojcie wolnoci.

Gdy staroytne ludy broniy tego, co nazyway swoj wolnoci, sowo to oznaczao niewyszukany i bezporedni dla nich interes: eby ich miasta nie zostay zniszczone, ich ziemie spldrowane, a oni sami nie zostali sprzedani do niewoli. Jednak w szczeglnoci Grecy wolno rozumieli znacznie szerzej. Chyba najmocniej zakorzenion przesank filozofii antycznej jest przekonanie o z gry ustalonym charakterze zarwno natury i bogw, jak rwnie samego czowieka; w konsekwencji, istnieje konieczna pobono, prawdziwa filozofia, wzorcowe szczcie, prawidowa sztuka. Grecy wierzyli, zreszt nie bez powodu, e lepiej od innych ludw pojli te niezmienne prawida. W duej mierze wyeliminowali przesdy, eksperymentowali ze sposobem prowadzenia rzdw i przeksztacili ycie w sztuk umysu. Dlatego te gdy Grecy bronili swojej wolnoci, nie bronili oni zaledwie swobody ycia, lecz swobody do ycia w dobry sposb, inny od pozostaych ludw; ycia bdcego zbiorowym eksperymentem badajcym wiat i ludzk natur. Ta wolno do poszukiwania i odkrywania naturalnego szczcia, do osigania mdroci i do ycia w przyjani z bogami oraz z samymi sob, to bya wolno utrzymana przez mczesk ofiar pod Termopilami i zwycistwo pod Salamin. Tak jak miasta greckie byy symbolem wolno na wiecie, tak greccy filozofowie byli jej symbolem w swoich miastach. W obu przypadkach by to ten sam rodzaj wolnoci, nie swoboda szukania nieszczcia czy chaotycznej gadatliwoci, lecz przeciwnie swoboda tworzenia dokadniejszych praw, przynajmniej dla siebie, i odkrywania oraz kodyfikowania sposobw osignicia prawdziwego szczcia. Wielu z tych pionierw mdroci byo miaymi radykaami i nie wzbraniao si przed adnym paradoksem. Niektrzy potpiali to, co byo esencj bycia Grekiem: mitologi, sport, nawet pojcie zoonoci czy ruch fizyczny. W samym sercu tych kwitncych, gwarnych i radosnych maych mrowisk, nauczali oni beznamitnoci i abstrakcji, niemoliwego do obalenia sceptycyzmu milczenia. Inni praktykowali harmonijn i podobn kapanom wznioso ycia, pen metafizycznych tajemnic; tworzyli te tajne stowarzyszenia, niepozbawione wcale ambicji politycznych. Cynicy ganili konwenanse, sytuujc siebie moliwie najwygodniej w roli ebrakw i drwicych pasoytw. Konserwatystw z kolei cechowaa ogromna przenikliwo, kierujca ich ku radykalnym pogldom, tak jak Platona, ktry z myl o zachowaniu wolnego pastwa, spisa statut 1 skrajnego militaryzmu i komunizmu. By to abdzi piew wolnoci, recepta dla schorowanego starca na odzyskanie modoci, prba drugiego ycia dla nadludzkiej cnoty. Jednak starzec wola po prostu umrze.
1

Mowa tutaj o Pastwie Platona.