Você está na página 1de 57

Frmacos que atuam no sistema digestrio

Aparelho digestrio

FUNO: prover o organismo de gua e


nutrientes que suprem as necessidades energticas do animal

Ingesto de Alimento
grandes molculas

Processo Digestivo
molculas menores

Processo Absortivo

utilizao

Processo de digesto e absoro

Intestino Delgado

O tubo digestivo e suas principais estruturas

Digestive System (Vander, Sherman & Luciano, Human Physiology, Cap. 17, 2002, McGraw Hill

Veja mais em: http://mcb.berkeley.edu/courses/mcb136/topic/Gastrointestinal/Secretion_in_GI-Tract/

clulas mucosas

muco e HCO3-

SECREES EXCRINAS clulas principais pepsinognio clulas parietais HCl e Fator Intrnseco

http://anatomy.iupui.edu/courses/histo_D502/D502f03/f03_labs/Lab11/Lab11f03.html

No Encontrado

Gastrina
Clula enterocromafim

H PGE2 EP3
Clula epitelial

H
H2 M3

Ach

EP3

+
K+

+ +
H+,K+ ATPase

Clula parietal

HCO3

muco

H+

Regulao da secreo cida gstrica

Model for the regulation of gastric acid secretion. Shown are a parietal cell, an ECL cell, a D cell, and many of the important regulators of acid secretion. Parietal cells are stimulated by three main agonists: gastrin, histamine, and ACh. Gastrin binds to CCKB (gastrin/cholecystokinin-B)receptors on the parietal cell to evoke an increase in intracellular calcium; histamine binds to H2 receptors, which primarily signal through increased cAMP; ACh binds to M3 receptors to stimulate an increase in intracellular calcium. Parietal cell stimulation results in movement of H+/K+-ATPase pumps to the apical membrane to secrete acid. Histamine is released from ECL cells in response to gastrin stimulation as well as neuronal stimulation via PACAP (pituitary adenylate cyclase-activating polypeptide). Somatostatin (Sst) released from D cells inhibits acid secretion by reducing ECL cell histamine release, blocking gastrin release, and directly inhibiting parietal cell acid secretion. Annual Review of Physiology March 2003, Vol. 65, pp. 383-400 Samuelson and Hinkle, 2003

Regulao da secreo cida gstrica:

Olbe, Carlsson & Lindberg, 2003. Nature Reviews Drug Discovery 2, 132-139 (2003) http://www.nature.com/cgi-taf/DynaPage.taf?file=/nrd/journal/v2/n2/full/nrd1010_r.html No Encontrado

lcera pptica
Desequilbrio entre os fatores que protegem e fatores que agridem a mucosa Descontinuidade da mucosa

lcera pptica ocorre no estmago (gstrica) ou no duodeno (duodenal)

estmago
duodeno
www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/

esfago

lcera

mucosa submucosa

msculo
duodeno

lcera

lcera

estmago

lcera pptica
www.medicinenet.com/peptic_ulcer/article.htm

lcera
Causas:
Helicobacter pylori Antiinflamatrios no-esteroidais (aspirina) Estresse severo Bebida alcolica em excesso Tabagismo Sndrome de Zollinger-Ellison

Helicobacter pylori
Modelo molecular da urease de H. pylori

-isolada das fezes, saliva e placa dentria

Diagnstico
Deteco da presena de H. pylori
Teste da respirao

13C

ou 14C uria

Presena de anticorpos no sangue ou nas fezes Endoscopia/bipsia


Teste da urease Cultura

H. pylori
Reao inflamatria Dano tecidual
Urease Hemolisina Neuraminidase Fucosidase

Aumento da secreo de gastrina


Diminuio da secreo de somatostatina Citocinas

Sndrome de Zollinger-Ellison
tumores no pncreas ou duodeno que secretam gastrina

Tumor de Zollinger Ellison no pncreas

lcera duodenal

lcera - sintomas
Nusea, vmito Perda de peso Fadiga Queimao, indigesto, dor Eructao Sangue nas fezes

lcera Complicaes

- Hemorragia - Perfurao do intestino - peritonite

Tratamento
Antibiticos para erradicar o H. pylori Frmacos antisecretrios
Antagonistas dos receptores H2 da histamina Inibidores da bomba de prton

Protetores de mucosa

Refluxo gastroesofgico

esfago
Esfncter esofageal inferior

estmago

esfago diafragma Esfncter esofageal Inferior fechado

Esfncter esofageal inferior aberto = refluxo

piloro

estmago

Contedo gstrico

Refluxo gastroesofgico
www.medicinenet.com/peptic_ulcer/article.htm

Refluxo gastroesofgico - Sintomas


- Queimao dolorosa no peito (pirose) - Aumenta quando a pessoa est deitada ou aps a alimentao - Alvio com o uso de anticidos - Mais freqente ou pior noite - Eructao - Regurgitao do contedo estomacal - Nusea e vmito (sangue) - Alteraes da voz - Dor de garganta - Dificuldade de engolir - Tosse

Refluxo gastroesofgico - Complicaes


Esofagite erosiva grave lcera esofageal Esfago de Barret Alteraes no tecido que podem aumentar o risco de adenocarcinoma

Tratamento e precaues
Evitar deitar-se aps as refeies Elevao da cabeceira da cama Ingerir medicamentos com grande quantidade de gua Evitar lcool e tabaco Frmacos Antagonistas dos receptores H2 da histamina Inibidores da bomba de prton

Frmacos
Antisecretrios Antagonistas H2 Inibidores da bomba de prtons Anticidos Agonistas de prostaglandina Protetores de mucosa

Gastrina
Clula enterocromafim

H PGE2 EP3
Clula epitelial

H
H2 M3

Ach

EP3

+
K+

+ +
H+,K+ ATPase

Clula parietal

HCO3

muco

H+

Antagonistas H2

Cimetidina, ranitidina, famotidina, nizatidina

cimetidina

ranitidina

Cimetidina Ranitidina Famotidina Nizatidina Biodisponibilidade (%) Potncia relativa Meia-vida plasmtica (h) Durao do efeito teraputico (h) Efeito relativo sobre a atividade do sistema P450 80 50 40 >90

1 1,5 - 2,3

5-10 1,6 - 2,4

32 2,5 - 4

5-10 1,1 - 1,6

12

0,1

Mecanismo de ao

Gastrina H G

Histamina
H2

+
K+
H+,K+ ATPase

H+

Gastrina Cimetidina H G
Histamina

X
H2

K+
H+,K+ ATPase

H+

Antagonistas H2
Efeitos adversos
Diarria, cefalia, sonolncia, dor muscular e constipao Ginecomastia, galactorria (cimetidina) Oligoespermia (cimetidina) Impotncia sexual (cimetidina) Reduo da contagem de plaquetas

Antagonistas H2
Interaes
Inibio de enzimas do sistema P450
Aumento do T1/2: Varfarina Fenitona Antidepressivos tricclicos Benzodiazepnicos Sulfonilurias

Inibidores da bomba de prton


Omeprazol, lansoprazol, rabeprazol, pentoprazol Alfa piridilmetilsulfinil benzimidazol

Omeprazol

Administrao oral
Revestimento cido resistente Desintegrao no intestino Absoro rpida Acmulo nos canalculos secretores Converso para a forma ativa

Gastrina
Clula enterocromafim

H PGE2 EP3
Clula epitelial

G H Ach M3
Clula parietal

EP3

H2

+
K+
3

++
H+,K+ ATPase

- muco HCO

H+

Gastrina
Clula enterocromafim

H PGE2 EP3
Clula epitelial

G H Ach M3
Clula parietal

EP3

H2

+
K+
3

++
H+,K+ ATPase

- muco HCO

H+ omeprazol

Gastrina
Clula enterocromafim

H PGE2 EP3
Clula epitelial

G H Ach M3
Clula parietal

EP3

H2

+
K+
3

++
H+,K+ ATPase

- muco HCO

H+ omeprazol

Inibidores da bomba de prton


Administrao antes das refeies Administrao oral nica 2 5 dias
75% inibio da secreo cida

Durao do efeito 24 a 48 horas

Inibidores da bomba de prton


Efeitos adversos
Nusea, vmito, dor abdominal, constipao, flatulncia, diarria Hipergastrinemia
Efeito trfico crescimento de tumores (?)

Efeito teratognico (?)

Inibidores da bomba de prton


Interaes
diminuio da acidez do estmago
diminui a absoro de cetoconazol e digoxina

Inibio de enzimas do sistema P450 Aumento da meia-vida de: benzodiazepnicos, varfarina, fenitona

Anlogos de prostaglandinas

Misoprostol (anlogo PGE1)

PGE2 PGI2 EP3 EP3

+
HCO3

K+
H+,K+ ATPase

muco

H+

MISOPROSTOL PGE2 PGI2 EP3 EP3

+
HCO3

K+
H+,K+ ATPase

muco

H+

Misoprostol
Alimento e anticidos diminuem a absoro do misoprostol

- Efeitos adversos - diarria (dor e clicas abdominais)

Protetores de mucosa
Sucralfato - sacarose octassulfato + Al(OH)3
C2H6011[SO3-.Al3(OH5)+]8.nH2O pH < 4 polimerizao

GEL

Sucralfato
Administrao com estmago vazio
Efeito adverso constipao Interao
Diminui a absoro de outros frmacos

ANTICIDOS
Capacidade Neutralizante Sal formado no estmago

Composto NaHCO3 CaCO3

Alta Moderada

NaCl CaCl2

Al(OH)3 Mg(OH)2

Alta

AlCl3 MgCl2

Alta

Composto NaHCO3

Efeitos adversos
Altamente solvel, rapidamente absorvido Alcalose sistmica, reteno de lquidos liberao de CO2,(distenso abdominal, eructao, flatulncia, nusea) Hipercalcemia, Constipao

CaCO3
Al(OH)3 Mg(OH)2

Diarria, hipermagnesemia (em pacientes com insuficincia renal)

Interaes
Alterao do pH gastrintestinal e urinrio
Alterao a absoro e excreo de vrias substncias

Quelao de outros frmacos no trato GI


Evitar a administrao concomitante com outros frmacos
Ingerir o anticido 2 horas antes ou 2 horas depois da administrao de outro frmaco

Compostos de bismuto
Aumenta a secreo de muco e bicarbonato Reduz a secreo cida Ao antiinflamatria Ao antimicrobiana

Erradicao do H. pylori
Terapia tripla / 14 dias 2 vezes ao dia
Omeprazol (20 mg) Claritromicina (500 mg) Amoxicilina (1 g) ou metronidazol (400 mg)

Erradicao do H. pylori
Terapia qudrupla/14 dias
Omeprazol 20 mg 2 vezes ao dia
Ou antagonista H2

Metronidazol 500 mg 3 vezes ao dia Subsalicilato de bismuto 525 mg + tetraciclina 500 mg 4 vezes ao dia

Você também pode gostar