1.

.
2.
.
3.
.
4.
.
5.

.
6.
.
7.
.
8.
.

9.

.
10.
.
11.
.
12.
.
13.

.
14.
.
15.
.

Agencijsko novinarstvo
Sadraj predmeta

Novinske agencije medijske organizacije koje produciraju sadraje
za medije i ostale korisnike.
Novinska agencija se ne obraa krajnjem korisniku .
Glavni korisnici njenih proizvoda su mediji.
Servise novinske agencije ("tiker") koriste i strani novinari,
vladine ustanove/agencije, politicke partije, NVO itd..
Zadatak agencije je da brzo, tano i nepristrasno izvjetava o
nekom dogadjaju/drutvenom procesu koji su od javnog interesa.
Velike svjetske agencije (Reuters, AFP, AP, Xsihua, Itar-Tass) ali i
manje, nacionalne novinske agencije imaju dvije grupe servisa:
- generalni (ili opti, namjenjen velikom broju domaih ili stranih
korisnika i koji obuhvata razlicite vrste dogadaja od nacionalnog,
regionalnog ili sireg znacaja) i
- posebne servise za medije koji prate dogadaje samo u pojedinim
oblastima (ekonomija, vojska, kultura, medicina, zabava, berze,
sport, nauka...).

Drutveni kontekst nastanka agencija

1.polovina 19. vijeka
Tri kljuna procesa za pojavu masovnog drutva i masovnog
komuniciranja:
- industrijalizacija,
- urbanizacija,
- masovno opismenjavanje
Ekspanzija novina (Evropa i SAD)
Distribucija informacija potanske slube ili glasnici (7 dana od
Berlina do Kelna oko 500 km)
Razvoj eljeznice posebno vaan
Razvoj pomorskog saobraaja
Kraj 19. v. optiki telegraf
Elektrini telegraf Morze 1837.


Stil pisanja obrnuta piramida vezuje se za telegraf
1866- veza izmeu Evrope i SAD
Teleprinter
Trite informacija
Informacija postaje roba
Novine ne mogu obezbjediti dopisnitva koja bi pokrivala
sve globaliziranije trite informacija
Preduslovi za nastanak agencija za produkciju i
distribuciju vijesti
Prve agnecije s poetka 19.v.

Havas - AFP
Charles August Havas (arl Ogist Avas)- vlasnik firme za prevod
lanaka iz stranih novina.
1835. godine - Avas novinska agencija s dopisnikom mreom
Sve novine nisu mogle imati dopisniku meu.
Glavna Avasova roba - vijesti sa londonske berze
Distribucija golubovi
Avasovo do 1944. godine - Agenciju Frans pres (Agence France-
Presse,) AFP) sa veinskim dravnim vlasnitvom.
1957. AFP je dobio status javno-pravnog servisa (nezavisan i od
drave i od privatnih suvlasnika)
Agencija se i danas dobrim dijelom finansira iz pretplata dravnih
institucija na njen servis vesti.


Reuter
Bernard Volf - dopisnik Havasa iz Berlina 1849. godine
prvu njemaka novinsku agencija Volf (Wolf)
Bivi uposlenik agencije Havas, Julius Reuter - pokreta
slube golubova pismonoa - agenciju u Ahenu -
finansijske vijesti u Berlin.
Vijesti iz Ahena za Brisel -golubovi
1851. godine seli u London - Rojters (Reuters
Telegramm Company Ltd).
Ispoetka - servis finansijskih vesti.
Vremenom proiruje broj agencijskih servisa
I danas meu tri najvee svjetske novinske agencije.
Rojters nijednom od vlasnika ne doputa da poseduje
vie od 15 odsto akcija

Associated Press (AP)
SAD - pet dnevnih listova iz Njujorka 1848. - General
News Association of the City of New York5.
Zamisao - podjela izvetaje iz tada aktuelnog meksiko
-amerikog rata.
1851. - sedam njujorkih novina - agencija Asoiejted pres
(New York Associated Press AP).
Prve ozbiljnije ispite ova agencija imala je tokom
izvetavanja tokom Amerikog graanskog rata (1861
1865.)
AP se i danas, zajedno sa Rojtersom i AFP-om, ubraja
meu tri najvee svjetske agencije.
Vanije relevantne agencije
AFP ( Agence France Press ),
TASS ( Telegrafnoe Agenstvo Sovjetskovo Sojuza ),
HSINHUA ( Nova Kina ),
kubanska dravna agencija Prensa Latina...
TANJUG
BETA
HINA
SRNA
FENA

Rezime i ispitna pitanja
ta su novinske agencije?
Kome su namijenjeni sadraji koje proizvode agencije?
Koje su dvije glavne grupacije servisa novinskih agencija?
Kada nastaju prve novinske agencije?
Koja su tri kljuna procesa za nastanak masovnog drutva i masovnog
komuniciranja?
Koji se stil pisanja u novinarstvu vezuje za izum telegrafa?
Koji su glavni razlozi osnivanja agencija?
Ko je osnovao agenciju Avas (Havas) i kako je ona 1944
preimenovana?
Ko i kada je osnovao agenciju Rojters (Reuters)?
Gdje i kada je osnovan Asoijejted Press (Associated Press) AP?
Nabroj bar tri agencije iz regiona?

Beta-izvod iz prirunika
Rad u novinskoj agenciji/agencijsko novinarstvo ima dosta dodirnih
taaka sa radom u elektronskim i tampanim medijima, ali se i
razlikuje u jednoj znaajnoj stvari - to je nain na koji se sagledava
i obradjuje neki dogadaj, pojava ili trend.
Dok je za radio i tv stanice ili listove/nedeljnike komentarisanje
pojedinih dogaaja ili pojava ili zastupanje odreenih opcija
"doputeno" i oduvjek spada u praksu, naroito tampanih medija,
jedno od osnovnih pravila agencijskog rada je izvjetavanje (bilo u
kojoj formi) zasnovano na injenicama i bez ikakvog komentara,
dakle, nepristrasno.
Novinska agencija obezbjedjuje kompletnu, preglednu i jasnu
informaciju o nekom dogadaju, ideji ili miljenju, ali ne i autorski
komentar toga.
Komentar strunjaka ili uesnika dogaaja smatra se dijelom
kompletne informacije o dogaaju, ideji ili miljenju.
Agencijska vijest
Pravila pisanja u agencijama.
Najpoznatije pravilo: 5+1 W
1. Ko (who)
2. ta (what)
3. Zato (why)
4. Gdje (where)
5. Kada (when)
- Ponekad se toj listi od pet W dodaje i jedno H, a to je kako
(how).
- Primjer:
Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija odluio je veeras u
Njujorku da ukine embargo na isporuku naoruanja zemljama
bive Jugoslavije. Odluka je donesena poslije potpisivanja
sporazuma o kontroli naoruanja na podruju bive Jugoslavije,
prole sedmice u Firenci.
Agencijska vijest treba da je univerzalna - jasna i
razumljiva kako lokalnom itaocu, tako i onome koji se
nalazi hiljadama kilometara daleko.
Novinari i urednici, zbog razliitih razloga, a najee
nedostatka vremena, nisu u stanju da potuju taj princip
"univerzalnosti". U tom sluaju autor treba da nastoji da
se sa raspoloivim podacima to vie priblii tom cilju.

Primjer: ako se prenosi vijest da e gradske vlasti
Beograda odvojiti sredstva za borbu protiv AIDS-a, u toj
informaciji MORA da se nadje i podatak o tome koliko je
oboljelih od te bolesti u Beogradu, iako to na skupu gdje
je to saopteno nije reeno.
Odlike agencijske vijesti
Specifinosti agencijske vijesti - slag (odrednica koja u sutinskim crtama
ukazuje o emu se radi u vijesti), naslov (blie fokusira temu), lid (udarni dio
vijesti, prvi pasus koji se moe koristiti kao kratka vijest), bekgraund
(objanjava pozadinu dogaaja).
Vijesti koje agencija emituje treba da budu aktuelne, jasne, kompletne,
razumljive, precizne. Pre svega, one moraju da budu taccne.
ta odreuje da neki dogaaj postane vijest a da bude tematizirana kao
agencijska vijest .
Vrijednosti vijesti:
- aktuelnost
- blizina
- relevantnost
- uticaj
- konflikt
- neuobiajenost
- poznatost
- humor

Slag i naslov
SLAG i NASLOV u agencijskoj viesti predstavljaju cjelinu, ali
naslov mora da bude samostalan.
Slag sadri tri rijei. Prva oznaava servis:
ZEM - vijesti iz BiH
REG - vijesti iz ex Yu, Rumunije, Bugarske, Grke, Albanije i
Turske.
SVT - vijesti iz svijeta (drutvo i politika), ukljuujui i svemir, koji
datiramo u svemirskim centrima (Kejp Kenedi, Bajkonur i sl)
SPT - sportske vijesti
ZAN - zanimljivosti
EKO - ekonomske vijesti iz zemlje i svijeta
KUL - vijesti iz kulture iz zemlje i svijeta
LOK - vijesti za lokalni servis
INT - vijesti za javni internet sajt
WAP - vijesti za WAP portal
Postoje posebni sevisi kod kojih je prva rije u slagu BETA:
BETA-SERVIS LANAKA
BETA-KALENDAR
BETA-IP
BETA-MEDIJSKA NEDELJA
BETA-EKOLOGIJA
BETA-NAJAVA
BETA-PREGLED
Druga rije u slagu se najee odnosi na mesto ili zemlju odakle
je vijest, ili ini cjelinu sa treom rijei
ZEM-BEOGRAD-DSS - slag za tekst sa kompletnim sadrajem
konferencije za novinare DSS-a.
Ako iz te vijesti (sa tog dogadjaja) odvojimo io o tome kada e biti
izbori u Srbiji, slag je:
ZEM-SRBIJA-IZBORI
Blagovremenost i brzina

Pojmovi koji se esto poklapaju ponekad vijest moe kasniti ali e
biti blagovremena (napr. niko je pre toga nije objavio
Brzina - jedan od kljunih pojmova u agencijama
Brzina ne treba uticati na tanost, pouzdanost, precisznost
Na blagovremenost mogu uticati:
a) nain slanja vijesti (mail, direktno u obrazac na netu, faks,
diktiranje s mjesta dogaaja
b) vrsta i sadraj informacije (podijeliti na fle i vijest prvo krau
vrziju pa kasnije kompletnu vijest)
Prosjena duina vijesti - 35 redova, ali ne postoji ogranienja u
svakom sluaju treba izbjegavati da bude dua od 70 redova:

Vijest mora da tana i precizna i da sadri materijalne greke.
Vijest treba sadrati relevantne podatke i ne smije ostaviti korisnika
u nedoumici
Novinar mora provjeriti svaki podatak iznesen u vijesti.
Netanosti bilo koje vrste utiu na kredibilitet
Ako u vijesti nedostaje neki bitan podatak ili detalj iz objektivnih
razloga (nije dostupan), to u njoj mora da bude napisano.
Vijest mora da bude ISCRPNA.
Publika ne smije biti uskraena za podatke te je potrebno pribaviti
objannjenja ili podsjeanja na sve dogadjaje koji su elementi te
vijesti, ak i ako su se desili veoma davno.
To je ono to se naziva BACKGROUND.
Novinar mora pojasniti pozadinu dogaaja uzroke, izvore,
posljedice, kakav je znaaj i uticaj dogaaja, iri kontekst dogaaja
polititki, ekonomski, kulturni itd
Background ne smije biti dugaak pasus ili ga provui kroz vijest.