Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας

και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ)

στην εκπαίδευση

Εκπαιδευτική πολιτική
και
επιστημονική θεμελίωση

Δημιουργία παρουσίασης:
Άννα Μπουκουβάλα, φιλόλογος
 2
1
Πολιτική ΕΕ.
Στόχοι
Ευρωπαϊκής ένωσης για τη χρήση ΤΠΕ
για το στην
2010
εκπαίδευση

Μακροεπίπεδο:
Μοντέλα ένταξης
των ΤΠΕ
Εκπαιδευτική
πολιτική

Μικροεπίπεδο: 3
Ο ρόλος των ΤΠΕ στη δόμηση
της κοινωνίας της γνώσης

Η ένταξη των ΤΠΕ στους στόχους της

εκπαίδευσης για το 2010

Μοντέλα εισαγωγής των ΤΠΕ στην

εκπαίδευση
Ορόσημα για την ευρωπαϊκή
εκπαιδευτική πολιτική
Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της
Λισσαβόνας το 2000:
θέτει ως ορόσημο το 2010
η Ευρώπη το 2010 θα πρέπει να καταστεί η
πλέον ανταγωνιστική δύναμη διεθνώς
αυτό απαιτεί τον μετασχηματισμό των
εκπαιδευτικών της δομών.

Σύνοδος Λουξεμβούργου:
Ορίζεται ο τρόπος με τον οποίο θα επιτευχθεί ο
στόχος αυτός:
σύγκλιση των εθνικών πολιτικών στην υλοποίηση
συγκεκριμένων στόχων.
Ορόσημα για την ευρωπαϊκή
εκπαιδευτική πολιτική

Συμβούλιο της Στοκχόλμης:

Αλλαγή των δομών της εκπαίδευσης σε
ποιοτικό επίπεδο
Διευκόλυνση της πρόσβασης στην
εκπαίδευση και την κατάρτιση
Να καταστεί το εγχείρημα αυτό ανοικτό
προς τον κόσμο
Αλλαγή των δομών της
εκπαίδευσης σε ποιοτικό επίπεδο

Βελτίωση των παρεχόμενων εφοδίων

σε εκπαιδευόμενους και εκπαιδευτές.
υπάρχον εξοπλισμός στη σχολική μονάδα,
τρόπος αξιοποίησης των διαθέσιμων
τεχνολογικών πόρων,
επάρκεια σε εξειδικευμένο προσωπικό
(τεχνικό και επιστημονικό)
ποιότητα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης
Αλλαγή των δομών της
εκπαίδευσης σε ποιοτικό επίπεδο
Ποιότητα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.
Ερωτήματα:
ποιες δεξιότητες θέλουμε να διαθέτουν οι εκπαιδευτικοί και οι
εκπαιδευτές τους;

πως θα υποστηριχθούν προκειμένου να τις αναπτύξουν;

ποια η επαγγελματική εξασφάλιση των ατόμων αυτών;

πώς οι δεξιότητες αυτές συνδυαζόμενες με τις παραδοσιακές

δεξιότητες μπορούν να ενσωματωθούν στα αναλυτικά
προγράμματα;

πώς θα εξασφαλιστεί η επάρκεια εξοπλισμού και η πρόσβαση σε

αυτόν;
Διευκόλυνση της πρόσβασης στην
εκπαίδευση και την κατάρτιση
Δια βίου μάθηση

να καταστούν τα συστήματα αυτά ελκυστικότερα για να

εξασφαλιστεί ικανός αριθμός προσελεύσεων

να εξασφαλιστούν ίσες ευκαιρίες στα πλαίσια της

κοινωνικής συνοχής

τα προγράμματα να σχεδιάζονται, ώστε να

ανταποκρίνονται στις ανάγκες των συγκεκριμένων
εκπαιδευομένων.
Να καταστεί το εγχείρημα αυτό
ανοικτό προς τον κόσμο
Ένας, ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος στον
οποίο θα λαμβάνει χώρα η εκπαίδευση και η
κατάρτιση

να ξεπεραστεί η δυσκολία του γλωσσικού

φράγματος

να συνδεθεί ο χαρακτήρας των σχετικών

προγραμμάτων με την ανοικτή αγορά και κόσμο
της εργασίας σε όλη την Ευρώπη
Αναμενόμενες δεξιότητες των
επιμορφούμενων
Να αντιλαμβάνονται
τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να αξιοποιηθούν οι ΤΠΕ
προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις διδακτικές προθέσεις τους

κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορούν να αξιοποιηθούν

Να είναι σε θέση να
εμπλέκουν ενεργητικά τους μαθητές στη διαδικασία μάθησης με τη
χρήση της τεχνολογίας

να παρακολουθούν τις εξελίξεις στο χώρο των συγκεκριμένων

λογισμικών για εκπαιδευτική χρήση

να αξιοποιούν αποτελεσματικά τα εκπαιδευτικά λογισμικά

να εφαρμόζουν συγκεκριμένες αρχές ώστε να αξιοποιούν κατά

παιδαγωγικά ορθό τρόπο τις ΤΠΕ στην τάξη.
H νέα πολιτική της ΕΕ για τις ΤΠΕ
«i2010, European Information Society 2010»

Επέκταση της Στρατηγικής της Λισσαβόνας

Ο ψηφιακός γραμματισμός περιλαμβάνει την

επαρκή και κριτική χρήση της ψηφιακής
τεχνολογίας

(http://europa.eu/scadplus/glossary/
infoso_media_policy_guidelines_el.htm),
http://europa.eu/scadplus/leg/el/s19000.htm
Πρότυπα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση

Μακροεπίπεδο: εκπαιδευτική πολιτική

Μικροεπίπεδο: σχολική μονάδα

Πρότυπα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Η εισαγωγή των Τ.Π.Ε. στην Εκπαίδευση
μπορεί να σημαίνει:
Χρήση των Τ.Π.Ε. στη διοίκηση της Εκπαίδευσης

Τις ΤΠΕ ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο

Τις ΤΠΕ ως μέσο για τη διδασκαλία άλλων αντικειμένων

(κυρίως εκπαιδευτικά λογισμικά και περιβάλλοντα)

Τις ΤΠΕ ως μέσο επικοινωνίας.

Πρότυπα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Απαιτεί συντονισμένη και συστηματική αλλαγή

Εξοπλισμό (υλικό και λογισμικό) και υψηλής ποιότητας δικτυακή υποδομή

Αλλαγή θεσμικού πλαισίου (αλλαγή σχετικής νομοθεσίας)

Παραγωγή ειδικού λογισμικού

δημιουργία εκπαιδευτικών περιβαλλόντων και συντήρηση τους
δημιουργία κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού
διαρκής επικαιροποίησή του

Ενσωμάτωση των αλλαγών στο πρόγραμμα σπουδών των μελλοντικών

εκπαιδευτικών («καθηγητικές σχολές», παιδαγωγικά Τμήματα, κλπ)

Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και στελεχών (διευθυντών, προϊσταμένων,

συμβούλων, κλπ)

Προσαρμογή των διοικητικών δομών στις απαιτήσεις των ψηφιακών μέσων

Αλλαγή της γενικότερης «νοοτροπίας»

Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Τα τελευταία χρόνια νέα θεώρηση

Βασικές δεξιότητες στην Πληροφορική

δεξιότητες χειρισμού η/υ 

πληροφορική «ευχέρεια» (fluency)

δεξιότητες πολύ πιο διευρυμένες,

αλλά

και πολύ πιο βαθιές.

Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Γενίκευση των χρήσεων των ΤΠΕ στον κόσμο της
οικονομίας και της εργασίας

(α) η ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και η σχετική κατάρτιση

των πολιτών κομβικό σημείο στον προγραμματισμό όλων των φορέων
της ελληνικής κοινωνικής ζωής

(παράδειγμα: η σταθερή αναφορά από τα περισσότερα κόμματα).

(β) αλλαγή «φορέα» υπευθυνότητας για την εκπαίδευση και κατάρτιση

στις ΤΠΕ

(παράδειγμα: το Υπουργείο Απασχόλησης πιστοποιεί φορείς

κατάρτισης, ενώ ιδιωτικές εταιρείες παρέχουν πιστοποίηση δεξιοτήτων)

Το μοντέλο της προσέγγισης (ολιστικής ή πραγματολογικής) τείνει

σήμερα να αναχθεί στην προβληματική του πληροφορικού ή
ψηφιακού γραμματισμού
Πρότυπα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Ο τρόπος εισαγωγής των υπολογιστών
στην εκπαιδευτική διαδικασία εξαρτάται
από την:

εκπαιδευτική παράδοση της χώρας

οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη

Πρότυπα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση

Απομονωμένη τεχνική προσέγγιση

Πραγματολογική προσέγγιση

Ολοκληρωμένη/ολιστική προσέγγιση
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση :

Απομονωμένη τεχνική ή
τεχνοκρατική προσέγγιση

Στόχος :
ο τεχνικός αλφαβητισμός
η τεχνολογία δε σχετίζεται με τη
διδασκαλία άλλων μαθημάτων

Εφαρμόστηκε στις αναπτυγμένες

χώρες τις δεκαετίες ‘70-’80
Αμφισβητήθηκε έντονα και από
νωρίς, όμως εξακολουθεί να αποτελεί
κυρίαρχο πρότυπο
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση :

Πραγματολογική προσέγγιση
Στόχος :
η χρήση του υπολογιστή σε όλα τα μαθήματα,
η εξατομίκευση της διδασκαλίας,
η τροποποίηση της διδακτικής μεθόδου
(ο υπολογιστής ως δάσκαλος)
Όμως
δε θίγεται η φιλοσοφία των προγραμμάτων σπουδών
ανάπτυξη εκπαιδευτικού λογισμικού, δίχως
επιστημονική επάρκεια και παιδαγωγικό σχεδιασμό
Προσπάθησε να εφαρμοστεί στις αναπτυγμένες
χώρες τη δεκαετία του ’80
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση :

Ολοκληρωμένη ή
Ολιστική προσέγγιση

Στόχος :
η λειτουργική κατάκτηση του τεχνολογικού
γραμματισμού και
η ανανέωση των προγραμμάτων σπουδών
ποιοτική αναβάθμιση της παρεχόμενης
εκπαίδευσης
Αποτελεί αίτημα των ημερών μας
όμως
είναι δύσκολη η εφαρμογή του στην πράξη.
Προς την κατεύθυνση αυτή στρέφεται η
σύγχρονη εκπαιδευτική έρευνα
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση :

Ολοκληρωμένη ή
Ολιστική προσέγγιση

Η χρησιμότητα αυτής της κατεύθυνσης:

Κριτική στάση ως προς τις ισχύουσες
μορφές αξιοποίησης των ΤΠΕ στην
εκπαίδευση (διδασκαλία του μαθήματος της
πληροφορικής)

Κριτική στάση ως προς τις «προτεινόμενες

καινοτομίες» (διδασκαλία με τη χρήση
κάποιας κατηγορίας λογισμικού)

Κριτική στάση ως προς το μέσον και τη

βαρύτητα που δίδεται σ’ αυτό
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση :

Ολοκληρωμένη ή
Ολιστική προσέγγιση

Νέα τάξη πραγμάτων

Αλλαγές στον εργασιακό χώρο (new work
order)
Αλλαγές στην καθημερινότητα
Αλλαγές στην επικοινωνία (new communicative
order)

Η κοινωνία της γνώσης και οι

απαιτήσεις για δημιουργικότητα

Ο ρόλος των φιλολογικών μαθημάτων

Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση

Η σύγχρονη επιστημονική τάση :

Το σχολείο προσαρμόζεται στην

κοινωνία της γνώσης, της
πρωτοβουλίας, της αναζήτησης,
οργανικό μέρος της οποίας είναι
και οι Τεχνολογίες της
Πληροφορίας και Επικοινωνίας
(ΤΠΕ)
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Στόχος νέων προγραμμάτων σπουδών

Η δημιουργία ενεργών υποκειμένων,

η δυνατότητα δημιουργικότητας στον νέο,

διαμορφωνόμενο χώρο εργασίας

Αξιοποίηση κάθε μέσου επικοινωνίας

Αξιοποίηση όλων των σημειωτικών πόρων
(λέξεις, εικόνες, μουσική)
Κριτική προσέγγιση της νέας επικοινωνιακής
πραγματικότητας
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Στόχος
όχι το «τι», αλλά το

«γιατί»,

«πώς»

«πότε»

της διδασκαλίας
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Αναντιστοιχία ανάμεσα:

στο είδος των πολιτών που η σημερινή

κοινωνία απαιτεί

και

το είδος των πολιτών που το σημερινό

σχολείο δημιουργεί
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση
Ορισμός του πλαισίου αξιοποίησης
των ΤΠΕ

Απαίτηση για:

Ικανότητα για συνεχή μάθηση

Ικανότητα για συλλογική εργασία
Καλλιέργεια της πρωτοβουλίας
Ανθρωπιστική παιδεία
Νέοι γραμματισμοί
κλασσικός, τεχνολογικός, κριτικός
Αισθητική καλλιέργεια
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση

Ο υπολογιστής δάσκαλος (φόβος

υποκατάστασης)

Ο υπολογιστής μέσον διδασκαλίας

Ο υπολογιστής περιβάλλον
(κατάλληλη προετοιμασία)
Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ
στην εκπαίδευση

Ο υπολογιστής περιβάλλον

Στη θέση του μαθητή που μαθαίνει

έχουμε ομάδες μαθητών που

αναζητούν,
συγκρίνουν,
ανακαλύπτουν,
συνθέτουν,
παρουσιάζουν
Μάθηση και διδασκαλία

Θεωρία και εφαρμογή

με τη χρήση

υπολογιστικής
και
διαδικτυακής τεχνολογίας
Δημιουργία παρουσίασης:
Άννα Μπουκουβάλα, φιλόλογος
Μάθηση
«Μάθηση είναι η διαρκής μεταβολή της
συμπεριφοράς ενός ατόμου η οποία
προκύπτει ως αποτέλεσμα εμπειρίας ή
άσκησης».
είναι διαδικασία
οδηγεί στην μεταβολή της συμπεριφοράς του
υποκειμένου
η μεταβολή προκύπτει ως αποτέλεσμα της
εμπειρίας και της άσκησης
Η μεταβολή της συμπεριφοράς που προκύπτει
από τη μάθηση, είναι σχετικά μόνιμη
Μάθηση
Διεύρυνση του ορισμού:
Μάθηση η σχετικώς διαρκής μεταβολή της
κατανόησης, των στάσεων, των γνώσεων, των
πληροφοριών, των δεξιοτήτων και των
ικανοτήτων μέσω των εμπειριών του υποκειμένου
Εντάσσονται στις διαδικασίες της μάθησης οι μεταβολές σε
γνώσεις
δεξιότητες
συνήθειες

Διευρύνεται ο ρόλος του μαθητή

αναζητεί ενεργητικά πληροφορίες
συγκροτεί τις γνώσεις του
δεν είναι ένας παθητικός αποδέκτης των ερεθισμάτων του
περιβάλλοντος.
 Μάθηση
Επαναδιατύπωση
«Μάθηση είναι η απόκτηση και η μεταβολή
γνώσεων, δεξιοτήτων, στρατηγικών,
πεποιθήσεων, στάσεων και διάφορων μορφών
συμπεριφοράς, δηλ. η διαδικασία κατά την
οποία αλλάζει το γνωστικό δυναμικό του
υποκειμένου ως αποτέλεσμα των ποικίλων
εμπειριών τις οποίες αποζητεί και
επεξεργάζεται»

Επίκεντρο των σύγχρονων αντιλήψεων

όχι πλέον η παρατηρήσιμη συμπεριφορά και μόνον, αλλά
η απόκτηση γνώσεων
η μεταβολή των γνωστικών δομών
Μάθηση

«Μάθηση είναι η διαρκής μεταβολή της

συμπεριφοράς ενός ατόμου η οποία προκύπτει
ως αποτέλεσμα εμπειρίας ή άσκησης».

«Μάθηση είναι η απόκτηση και η μεταβολή

γνώσεων, δεξιοτήτων, στρατηγικών,
πεποιθήσεων, στάσεων και διάφορων μορφών
συμπεριφοράς, δηλ. η διαδικασία κατά την
οποία αλλάζει το γνωστικό δυναμικό του
υποκειμένου ως αποτέλεσμα των ποικίλων
εμπειριών τις οποίες αποζητεί και
επεξεργάζεται»
Μάθηση και διδασκαλία

Στο επίκεντρο της σχολικής εργασίας

βρίσκεται η συμπεριφορά του μαθητή,
την οποία προσπαθεί να μεταβάλει ο
δάσκαλος κατά τρόπο συνειδητό,
σχεδιασμένο και προγραμματισμένο.

Το σύνολο αυτών των δραστηριοτήτων

το ονομάζουμε «διδασκαλία».
 Βασικές θεωρίες μάθησης

Lev Vygotsky Jerom Bruner Jean Piaget Burrhus Frederic Skinner

Seymour
Edward Thorndike Papert

Albert Bandura
Paulo Freire
Βασικές θεωρίες μάθησης
ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΜΑΘΗΣΗΣ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
Ερμηνευτική- Θεωρίες κινήτρων
Φαινομενολογική
Συμπεριφορισμός
Εμπειρική-Αναλυτική
Γνωστικές θεωρίες
Κριτικός ορθολογισμός
Κοινωνικο-πολιτισμικές
Κριτική θεωρία
Κριτικές
Συστημική θεωρία
Εποικοδομισμός
 ΘεωρίεςΜάθησης
Θεωρίες Μάθησης

Συμπεριφο--
Συμπεριφο-- Κοινωνικο-
Κοινωνικο-
Γνωστικές
Γνωστικές Θεωρίες
Θεωρίες Κριτικές
Κριτικές
ριστικές
ριστικές πολιτισμικές
πολιτισμικές
Θεωρίες
Θεωρίες κινήτρων
κινήτρων Θεωρίες
Θεωρίες
Θεωρίες
Θεωρίες Θεωρίες
Θεωρίες

Χειραφετική
Χειραφετική
Pavlov
Pavlov Piaget
Piaget Maslow
Maslow Vygotsky
Vygotsky παιδαγωγική
παιδαγωγική
Freire
Freire

Εγκαθιδρυμένη
Εγκαθιδρυμένη
Thorndike
Thorndike Bruner
Bruner Atkinson
Atkinson νόηση
νόηση

Θεωρία
Θεωρία
Skiner
Skiner Papert
Papert Weiner
Weiner δραστηριό
δραστηριό
τητας
τητας
Συμπεριφοριστικές Θεωρίες
Μάθησης
Πρότυπο της Κλασικής Εξαρτημένης
Μάθησης του Pavlov.

Μάθηση με δοκιμή και πλάνη του

Thorndike

Η Συντελεστική Μάθηση του Skinner

Κίνητρα ή αλλιώς: "τι μας
ωθεί στο να μαθαίνουμε"
Θεωρία της Ιεράρχησης των
Αναγκών του Maslow

Θεωρία για το Κίνητρο Επίτευξης

του Atkinson (1975)

Θεωρία Απόδοσης Κινήτρων του

Weiner (1972)
Γνωστικές
Θεωρίες Μάθησης
Αναπτυξιακή – Γνωστική Θεωρία της
Μάθησης του Piaget

Η Ανακαλυπτική (ή ευρετική) μάθηση

του Bruner

Η κατασκευαστική θεωρία του Papert

Κοινωνικο-πολιτισμικές
Θεωρίες Μάθησης
Κοινωνικός Εποικοδομισμός του
Vygotsky

Το μοντέλο της Εγκαθιδρυμένης

Νόησης

Θεωρία της Δραστηριότητας

Κριτικές
Θεωρίες Μάθησης

Χειραφετική παιδαγωγική του

Paulo Freire