Você está na página 1de 71

ABDOMEN ET SITUS VISCERUM

ABDOMINIS
OLEH

Prof. Dr. Satimin Hadiwidjaja, dr, PAK, MARS


Laboratorium Anatomi
Fakultas Kedokteran
Universitas Sebelas Maret
Surakarta
Prof. SHD

ABDOMEN
Def.: Adalah bagian dari truncus yang terletak di
bawah diaphragma (terletak antara diaphragma
dan diaphragma pelvis/diaphragma UG)

CAVITAS ABDOMINIS:
Cavitas abdominis proprium
Cavitas pelvicus
Batas-batas: - Cranial: Diaphragma
- Anterolateral: Otot-otot dinding abd.
- Dorsal: Columna vertebralis regio
lumbosacralis + otot-otot
- Caudal: Diaphragma pelvis dan
diaphragma UG
Prof. SHD

DINDING ABDOMEN
Kulit
Fascia superficialis abdominis
Musculi: - m.rectus abdominis+(m.pyramidalis)
- m.obliquus externus abdominis
- m.obliquus internus abdominis
- m.transversus abdominis

Fascia transversa abdominis


Peritoneum parietale

Vagina musculi recti


Linea alba
Adminaculum lineae albae
Linea arcuata
Prof. SHD

Prof. SHD

Prof. SHD

Prof. SHD

Prof. SHD

Prof. SHD

Prof. SHD

Prof. SHD

10

Prof. SHD

11

Prof. SHD

12

Prof. SHD

13

CANALIS INGUINALIS

Dasar : Lig.inguinale
Ventral : Tepi bebas m.obliquus externus abdominis
Cranial : Tepi bebas m.obliquus internus abdominis
Dorsal : M.transversus abdominis
Lateral : Anulus inguinalis externus atau lateralis atau
subcutaneus
Medialis : Anulus inguinalis medialis atau internus
Isi
:
- funiculus spermaticus
- lig.rotundum
Prof. SHD

14

Prof. SHD

15

Prof. SHD

16

DIAPHRAGMA

Pemisah antara cavitas thoracis dng cavitas abdominis


Mrpk otot pernafasan yg utama (inspirasi)
Kubah yg kanan lebih tinggi dp yg kiri ok terdesak hepar
T.a.: - centrum tendineum: for.v.cavae
- pars muscularis:
hiatus aorticus
- pars sternalis
for.oesophageum
- pars diaphragmatica
- pars lumbalis: - crus mediale
- (crus intermedium)
- crus laterale
Vascularisasi: a.pericardiacophrenica &
a.musculophrenica
Innervasi: n.phrenicus
Prof. SHD

17

Prof. SHD

18

Prof. SHD

19

PEMBAGIAN DAERAH DI BADOMEN

KUADRAN: - Superior dexter


- Superior sinister
- Inferior dexter
- Inferior sinister
Regio: Regio hypochondriaca dextra
Regio epigastrium
Regio hypochondriaca sinistra
Regio lumbale dextrum
Regio umbilicus/mesogastrium
Regio lumbale sinistrum
Regio iliaca dextra
Regio pubica/hypogastrium
Regio iliaca sinistra

Prof. SHD

20

Prof. SHD

21

Prof. SHD

22

Viscerale: melekat pd organ viscera


c.peritonealis major

PERITONEUM

Cavitas peritonealis
for.epiploicum Winslowi
Parietale:

melekat ddg abdomen

bursa omentalis

ORGAN INTRAPERITONEAL

ORGAN RETROPERITONEAL

Def.: Sebagian besar organ


abd ditutupi peritoneum
. Hepar
. Ventriculus
. Cauda pancreatis
. Lien
. Appendix vermicularis
. Colon transversum
. Colon sigmoideum

Def.: Sebagian kecil organ abd


ditutupi peritoneum
. Caput/corpus pancreatis
. Duodenum
. Colon ascendens
. Colon descendens
. Rectum

Dinding terluar organ viscera abdominis:

TUNICA SEROSA

Dinding terluar organ viscera abdominis:

TUNICA FIBROSA
Prof. SHD

23

HEPAR

Regio hypochondriaca dextra


Lobus dexter et sinister
Facies diaphragmatica
lig.falciforme
Facies visceralis: - omentum minus
- lobus caudatus/quadratus
- fossa sagittalis dextra/sinistra
- porta hepatis : - a.hepatica propria
- v.hepatica com.
- v.portae
- ductus biliverus
- plexus nervosus
- plexus lymphaticus
Hepatomegali
ukuran jari
Intraperitoneal
Prof. SHD

24

Prof. SHD

25

Prof. SHD

26

Prof. SHD

27

Prof. SHD

28

Prof. SHD

29

Prof. SHD

30

Prof. SHD

31

LIEN

Regio hypochondriaca sinistra


Intraperitoneal
Lig.gastrolienale/phrenicolienale
Hilus lienalis
cauda pancreatis

A/v.lienalis
Pulpa merah, pulpa putih
Splenomegali
Shuffner
Prof. SHD

32

Prof. SHD

33

VENTRICULUS

Intraperitoneal
Regio epigastrium
Seperti huruf J dng curvatura ventriculi major dan minor
Alat penggantung: Omentum minus, omentum majus,
lig.gastrolienale
Bag.: pars cardiaca, fundus, corpus, pylorus dng
can.pyloricus
Dinding: t.serosa, t.muscularis, tela submucosa dan
t.mucosa dng plicae gastricae
Gastritis, ulcus ventriculi, Ca pylori, Ca ventriculi
Prof. SHD

34

Prof. SHD

35

Prof. SHD

36

Prof. SHD

37

Prof. SHD

38

Prof. SHD

39

INTESTINUM TENUE

Duodenum:
- retroperitoneal
- pars superior (bag.I), pars descendens (bag.II),
pars horizontalis (bag.III) dan pars ascendens (bag.IV)
- papilla duodeni major/minor
- duct.pancreaticus (Wirsungi) & duct. Choledochus serta
- duct.pancreaticus (Santorini)
- ddg: t.fibrosa, t.muscularis, t.submucosa dan t.mucosa
Jejunum dan ileum:
- intraperitoneal dng mesenterium
- mulai dari flexura duodenojejunalis s/d
bermuara ke coecum
- aa.intestinales, syst.arcades
- resorbsi makanan di akhir ileum
- ddg. t.serosa, t.muscularis, t.submucosa
dan t.mucosa
Di akhir ileum: Gerak antiperistaltik: - mencegah diare
- mengefektifkan penyerapan mkn
- mencegah invaginasi/intususepsi
ileocoecalis
Prof. SHD

40

Prof. SHD

41

Prof. SHD

42

Prof. SHD

43

Prof. SHD

44

Prof. SHD

45

INTESTINUM CRASSUM

Tanda-tanda: (besar), taenia (mesocolica, omentalis, libera),


haustra, incisura, appendix epiploicae
Coecum, c.ascendens, appendix vermicularis, c.transversum,
c.descendens, c.sigmodeum, rectum
Appendix vermicularis dng mesenteriolum
C.transversum dng mesocolon transversum
intraperitoneal
C.sigmoideum dng mesosigmoideum
Coecum, c.ascendens
C.descendens
retroperitoneal
Rectum
plicae transversae
columna rectalis
haemorrhoid
Prof. SHD

46

Prof. SHD

47

Prof. SHD

48

APPENDIX VERMICULARIS

Intraperitoneal
Regio iliaca dextra (fossa iliaca dextra)
Bermuara ke dlm coecum
Tdk memp.haustra, incisura, taenia dan appendix
epiploicae
Susunan t.muscularisnya = pd intestinum tenue
A.appendicularis cab.a.ileocoecalis
Pangkal: Ttk McBurney; grs Mornoe
Radang :appendicitis

Prof. SHD

49

Prof. SHD

50

Prof. SHD

51

Prof. SHD

52

Prof. SHD

53

Prof. SHD

54

GLD.PANCREAS

Caput & corpus (retroperitoneal) dan cauda (intraperitoneal)


Disangga oleh kelengkungan duodenum
Sbg gld.exocrine dng duct.pancreaticus (Wirsungi) &
(Santorini)
Duct.pancreaticus (Wirsungi)
papilla duodeni major
Duct.choledochus
Duct.pancreaticus Santorini
papilla duodeni minor
Sbg gld.indocrine: sel
sel
sel

glucagon
insulin
?

Prof. SHD

55

Prof. SHD

56

Prof. SHD

57

VASA DARAH DI BADOMEN


AORTA ABDOMINALIS
R.parietalis: - aa.phrenicae inferior
- aa.lumbales
- a.sacralis media
R.visceralis: - a.coeliaca
- a.mesenterica superior
- a.mesenterica inferior
- aa.suprarenales
- aa.renales
- aa.testiculaes/ovaricae
Cab.terminal: a.iliaca communis dexter/sinister
Prof. SHD

58

1). A.COELIACA:

VTh12, (di bwh hiatus aorticus)

Ventriculus, hepar, pancreas dan duodenum


o a.gastrica sinistra

curvatura ventriculi minor

o a.hepatica communis:
a.gastrica dextra
a.hepatica propria (r.dexter)

a.cystica

a.hepatica propria (r.sinister)


a.hepatica media

lob.quadratus

a.gastroduodenalis: - a.supraduodenalis
- a.retroduodenalis
- a.gastroepiploica dextra
- a.pancreaticoduodenalis superior
o a.lienalis: - r.pancreaticus; aa.gastricae brevis
- r.lienalis; a.gastroepiploica sinistra
Prof. SHD

59

2). A.MESENTERICA SUPERIOR:

VL1

pancreas,
intestinum tenue, kecuali duodenum
intestinum crassum s/d flexura coli sinistra
a.pancreaticoduodenalis inferior
aa.intestinales
a.ileocolica

a.appendicularis

a.colica dextra
a.colica media
3). A.MESENTERICA INFERIOR:

VL3

flexura coli sinistra s/d ampulla recti


a.colica sinistra
aa.sigmoidei
a.rectalis superior

Prof. SHD

60

GLANDULA SUPRARENALIS:
a.suprarenalis superior

a.phrenica inferior

a.suprarenalis media

aorta

a.suprarenalis inferior

a.renalis

RECTUM:
a.rectalis superior

a.mesenterica superior

a.rectalis media

a.iliaca interna

a.rectalis inferior

a.pudenda interna

a.epigastrica superior

a.mammaria interna

a.epigastrica inferior

a.iliaca externa

a.epigastrica superficialis
Prof. SHD

a.femoralis
61

V.PORTAE:
dari tractus gastrointestinalis
hepar .... (sinusoid) .. V.hepatica . V.cava inferior
v.centralis
a). V.lienalis

Hipertensi portal:

v.mesenterica inferior

varices oesophagei
splenomegali
haemorrhoid
caput medusae
(ascites)

b). V.mesenterica superior

- v.coronaria ventriculi, v.pylorica


- v.cystica
- v.parumbilicales

Prof. SHD

62

Prof. SHD

63

Prof. SHD

64

V.CAVA INFERIOR:
v.phrenica inferior dexter
v.phrenica inferior sinister

v.renalis sinister

v.renalis
v.suprarenalis dexter
v.suprarenalis sinister

v.renalis sinister

v.testicularis (v.ovarica) dexter


v.testicularis (ovarica) sinister
v.hepatica

v.renalis sinister
Vv.Lumbalis ascendens

v.iliaca communis dexter

v.iliaca communis sinister

dexter

v.azygos

sinister

v.hemiazygos

v.lumbalis, 4-5 pasang

Prof. SHD

65

NERVI DI ABDOMEN

N.thoracoabdominalis 7-11 n.intercostalis


12 n.subcostalis

N.phrenicus (n.cervicalis 3-4)

Saraf autonom
a). Sympathis: pusat di medulla spinalis segmen thoracolumbalis
- segmen thoracalis: n.splanchnicus major, minor,
imus
- segmen lumbalis: n.splanchnicus lumbalis
- ganglion: gln.paravertebrale & gln.prevertebrale
b). Parasympathis: pusat di segmen craniosacralis
- segmen cranialis: n.vagus
- segmen sacralis: segmen S2-4 medulla spinalis:
n.splanchnici pelvini
- ganglion: gln.terminale

diaphragma

Prof. SHD

66

Prof. SHD

67

Prof. SHD

68

Prof. SHD

69

Prof. SHD

70

Prof. SHD

71

Você também pode gostar