HYRJE

PROCESI I INTEGRIMEVE EKONOMIKE NDRKOMBTARE - NJ NDR

FENOMENET M T RNDSISHME T EKONOMIS BASHKKOHORE BOTRORE
TENDENCA E INTEGRIMIT EKONOMIK NDRKOMBTAR DHE RINDRTIMI I
VENDEVE T SHKATRRUARA NGA LUFTA
DOMOSDOSHMRI N ZHVILLIMIN E EKONOMIS BOTRORE BASHKKOHORE
ORGANIZATAT EKONOMIKE NDRKOMBTARE ME KARAKTER UNIVERSAL DHE
RAJONAL
QLLIMI KRYESOR: SHTIMI I BASHKPUNIMIT EKONOMIK
TENDENCAT E INTEGRIMEVE EKONOMIKE - M T SHPREHURA N
KONTINENTIN EVROPIAN
KUNDRTHNIA MES POTENCIALIT T FORCAVE PRODHUESE DHE TREGUT T
NGUSHT NACIONAL
T SHKOHET N MNYR M T GUXIMSHME N LIDHJEN EKONOMIKE T
SHTETEVE EVROPIANE
ZHVILLIMI DINAMIK TEKNIKO-TEKNOLOGJIK
N KTO THEMELE U FORMUA BASHKSIA EKONOMIKE EVROPIAN (BEE)
QLLIMI AFATGJAT KRIJIMI I NJ UNIONI T VRTET EKONOMIK
PYETJE E REJA KARAKTER STRATEGJIK T BOTS S ZHVILLUAR

INKUADRIMI N UNIONIN EVROPIAN- NJ NDR QLLIMET STRATEGJIKE

T DO VENDI N EVROP

SHKATRRIMI I SISTEMIT KOMUNIST N EVROPN JUGLINDORE DHE

TRANZICIONI I FILLUAR

GATISHMRIA E UNIONIT PR NDIHMN N RRUGN DREJT

DEMOKRACIS, EKONOMIS S TREGUT DHE RISTRUKTURIMIT T
EKONOMIS

PRGATITJET E UNIONIT EVROPIAN T PR SFIDN M T MADHE N

HISTORIN E SAJ- ZGJERIMIN

NJOHJA M E MIR E PROBLEMATIKS S BEE DHE UNIONIT EVROPIAN

1. FORMIMI DHE QLLIMET

IDEJA MBI EVROPN E BASHKUAR

KRISTALIZIMI I SAJ N PROJEKT POLITIK-QLLIM AFATGJAT POLITIK
SHTETET E BASHKUARA T EVROPS-IDEAL N KOHN E VIKTOR HYGOS
LUFTA E I BOTRORE -VIKTIMAT NJERZORE DHE SHKATRRIMET
MATERIALE
LUFTA E II BOTRORE RINGJALLJE E IDES PR NEVOJN E BASHKIMIT
EVROPIAN
PRKRAHJA NGA POLITIKANT EVROPIAN:
- KONRAD ADENAUER - KANCELAR I RF GJERMANE
- ALEIDE DE GASPERI - PREMIERI I ITALIS
- ROBERT SHUMANI- BASHKSIA EVROPIANE PR THNGJILL DHE ELIK
(18.4.1951 - PARIS)
- JEAN MONNET - KOMITETI NACIONAL PR BASHKIMIN E SHTETEVE
EVROPIANE
FORMIMI I BASHKSIS EVROPIANE PR ENERGJI ATOMIKE (EUROATOM)
DHE I BEE-S
MARRVESHJA E ROMS: 25.3.1957 (HYRI N FUQI M 1.1.1958)
 NNSHKRUESIT E MARRVESHJES: FRANCA, R.F. GJERMANE, ITALIA,
BELGJIKA, HOLANDA DHE LUKSEMBURGU
QLLIMI:
KRIJIMI I TREGUT T PRBASHKT PR THNGJILL DHE ELIK
RUAJTJA E PAQS
- SJELLJA E PALVE T KONFRONTUARA N NJ STRUKTUR INSTITUCIONALE
- MUNDSIMI I BASHKPUNIMIT SI PARTNER T BARABART
1973: BRITANIA E MADHE, IRLANDA DHE DANIMARKA
- ZGJRIMI I FUSHVEPRIMIT: POLITIK SOCIALE, RAJONALE, T MJEDISIT
1981: GREQIA
1986: SPANJA DHE PORTUGALIA
- NEVOJA PR PROGRAME STRUKTURALE
RNIA E MURIT T BERLINIT (1990)
- DEMOKRATIZIMI I VENDEVE T EQJL
- NDRYSHIMET N STRUKTURN POLITIKE T EVROPS
VENDET ANTARE-T VENDOSURA PR FORCIMIN E LIDHJEVE RECIPROKE
FILLIMI I BISEDIMEVE PR REFORMIMIN E MARRVESHJES S ROMS
MARRVESHJA E MASTRIHTIT (1991)
 Paraqitje e planit ambicioz:
Unioni monetar deri m 1999
Politikat e reja t prbashkta t siguris dhe me jasht
1995: Austria, Finlanda dhe Suedia-antare t reja
Konferenca e Kelnit- kthes e madhe n historin e UE-s(1999)
T themelohet Pakti i Stabilitetit pr Evropn Juglindore
nis ekspansioni i Bashkimit Evropian drejt Lindjes dhe Juglindjes
Maj 2004- Zgjerimi m i madh n historin e UE-s
Qllimet themelore ekonomike:
prparimi i zhvillimit t aktiviteteve ekonomike mes vendeve antare
ekspansioni i prhershm dhe i balansuar i ekonomis
stabiliteti m i madh ekonomik
prmirsimi i standardit jetsor
forcimi i raporteve ekonomike mes vendeve antare
Realizimi i qllimeve t parashtruara realizohet prmes:
eliminimit t barrierave dhe sigurimit t lvizjes s lir t fuqis
puntore, qarkullimit t kapitalit dhe shrbimeve
 VENDOSJES S TARIFS S PRBASHKT DOGANORE PR VENDET E BEE-S
NEVOJA PR INTERAKCION T VAZHDUESHM T INTERESAVE T
PRBASHKTA DHE ATYRE NACIONALE
RESPEKTIMI I LLOJLLOJSHMRIS S TRADITAVE DHE IDENTITETIT KOMBTAR

2. ORGANET KRYESORE DHE INSTITUCIONET E BEE

STRUKTURA UNIKE INSTITUCIONALE

GATISHMRIA PR BARTJEN E T DREJTAVE N INSTITUCIONET E BE-S
NDARJA E KOMPETENCAVE - QART E PRCAKTUAR
BARTSE E PUSHTETIT LEGJISLATIV- KSHILLI MINISTROR
ASNJ AKT JURIDIK NUK MUND T MIRATOHET PA MARR QNDRIMIN E
PARLAMENTIT EVROPIAN
KOMISIONI EVROPIAN- APROVON AKTET LEGJISLATIVE
GJYQI I NDERIT- KUJDESET PR RESPEKTIMIN E T GJITHA T DREJTAVE
LIGJSHMRIT KOMUNITARE:
AKTET JURIDIKE PR POLITIKN E PRGJITHSHME T BEE-S:
-REKOMANDIMET, REZOLUTAT, RREGULLAT, VENDIMET, DIREKTIVAT
BARTJA E PJESRISHME E KOMPETENCAVE PR SHTJET E CAKTUARA
2.1. KOMISIONI EVROPIAN

KOMISIONI EVROPIAN PARAQET:

ORGANI EKZEKUTIV
PRBRJA
NGA DY PRFAQSUES T SHTETEVE ANTARE M T MDHA
NGA NJ PRFAQSUES PREJ VENDEVE ANTARE M T VOGLA
PRFAQSUESIT NACIONAL JAN T OBLIGUAR Q T VEPROJN N BAZ T
INTERESIT T PRBASHKT
DETYRAT E KOMISIONIT:
PRPUNON DETAJISHT POLITIKN VIJUESE T BEE-S
VAZHDIMISHT MERR INICIATIVN PR POLITIKN E RE
APLIKON POLITIKN E MARRVESHJES S ROMS
KONTROLLON RESPEKTIMIN E DISPOZITAVE T MARRVESHJES S ROMS
DHE ATYRE Q JAN MIRATUAR M VON
KA T DREJT T MARR PJES N MBLEDHJET E KSHILLIT MINISTROR
KA T DREJT T'I PREZENTOJ QNDRIMET E VETA ME QLLIM T SIGURIMIT
T LIGJSHMRIS
KA AUTORIZIM TA PARAQES BEE N ORGANIZATA T NDRYSHME
NDRKOMBTARE DHE N SFERN E MARRDHNIEVE T JASHTME ME VENDET
JOANTARE
2.2. Kshilli Ministror
Kshilli ministror sht:

Organi m i rndsishm pr marrjen e vendimeve

Institucioni i vetm q n mnyr direkte paraqet qeverin e vendeve antare
Bie vendimet definitive mbi politikn e BEE-s:
n baz t propozimit t Komisionit t BEE-s
duke marr parasysh mendimin e Parlamentit Evropian dhe
STRUKTURA
Komitetit Ekonomik dhe Social STRUKTURA
Procedurat e vendimmarrjes:
shumica
shumica e kualifikuar
SEKRETARIATI
PERBERJA
njzri KRYESIA GJENERAL
E specializuar -Nderrohet cdo 6 muaj -Emerohet per 5 vjet
-Keshilli per amb.jetes. sipas marrev. me -2000 npuns
-Keshilli tregt.e brend. rradhitje te cakt. pergatisin punen
-Cdo qeveri delegon -Orienton prioritetet -& Drejtori Gjenerale
Nga nje minister -Sygjeron kompromis
 Drejtoria gjenerale A:

Personeli dhe administrata

Protokolli dhe sigurimi
Prkthimet dhe dokumentacioni
Drejtoria gjenerale B:
Politika bujqsore
Strukturat bujqsore
Peshkataria
Drejtoria gjenerale C:
Unioni doganor, konkurrenca
Politika e legjislac.industrial
E drejta e themel.ndrmarrjeve,
shrbimet
Drejtoria gjenerale E:
Mardh.e jasht.E.L, Azia
Vendet e ACP
Mesdheu, Amerika Latine
Drejtoria gjenerale F:
Parlamenti Evropian
Buxheti, kontabiliteti
Drejtoria gjenerale G:
Pol.soc,shndetsia, arsimi,
kultura

Drejtoria gjenerale D: Punt ek, financiare, sistemi

tatimor
Hulumtimet
Energjetika
Komunikacioni, ambienti
2.3. Parlamenti Evropian
Parlamenti Evropian kryesisht ka:
Ka karakter konsultativ
sht i autorizuar pr kontrollin e Komisionit t BEE-s
nga viti 1970- pr kontrollin e t hyrave dhe t dalave
Struktura e parlamentit:
- 10 grupe politike,18 komisione parlamentare, nj byro, nj
Administrat
2.4. Komiteti Ekonomik dhe Social
Ka karakter kshilldhns
Roli i tij-paraqitja e pjestarve t grupeve t ndryshme:
-prfaqsuesit e ndrmarrsve dhe puntorve
-grupeve t tjera nga sferat e :bujqsis, transportit, tregtis,
ndrmarrjeve t vogla t profesioneve t ndryshme dhe grupi i
konsumatorve
Patjetr konsultohet n lmit:
politika bujqsore
qarkullimi i lir i puntorve
e drejta n vendbanim
komunikacioni
 tregu i brendshm
politika sociale
fondi social evropian
hulumtimet dhe zhvillimi teknologjik
ambienti jetsor
Antart nominohen nga ana e qeverive t tyre nacionale

2.5. Gjyqi i Nderit

Prbhet nga gjyqtart e vendeve antare t cilt nuk jan t

varur nga ndikimet e qeverive t tyre nacionale
Aktvendimet i bie gjyqi e jo gjyqtart individualisht
Funksioni kryesor i Gjyqit t Nderit sht:
t siguroj aplikimin e ligjshm t dispozitave dhe rregullave t
vendeve antare n mnyr sa m korrekte
t siguroj veprimin e institucioneve t BEE-s
respektimin e plot t obligimeve q dalin nga marveshjet mbi themelimin e
institucioneve t BEE-s
2.6. Kontrolli Financiar (Gjyqi Financiar)
U themelua me Marrveshjen e Brukselit t vitit 1975
Prbhet prej ekspertve t pavarur
Gjyqi Financiar kontrollon t gjitha t hyrat dhe t dalat e Bashksis dhe
secilit organ t tij,
Detyr e Gjyqit Financiar sht q:
n fund t do viti t hartoj raportin vjetor
t'ia prezantoj kt raport organeve t tjera t Bashksis
ta botoj n Fletoren Zyrtare t BEE-s

2.7. Banka Qendrore Evropiane (BQE)

U themelua m 30 qershor 1998
Detyra e Banks qendrore sht: t udhheq politikn monetare evropiane t
vendosur nga Sistemi Evropian i Bankave Qendrore (SEBQ)
Barts i vendimeve t BQE-s sht : Kshilli i Guvernatorve dhe Drejtoria
Kjo Bank sht pasardhse e Institutit Monetar Evropian
2.8. Banka Evropiane pr Rindrtim dhe Zhvillim (EBRD)
U themelua n prill t vitit 1991
Banka ka raporte t afrta me qeverit e shteteve t rajonit me qllim t
prurimit t programeve pr prkrahjen e rrethins afariste
Reformat pr transformimi struktural n vendet e Evrops
Qendrore dhe Lindore
Karakteristikat kryesore t EBRD-s:
kreditimi dhe investimi i kapitalit
prkrahja e zhvillimit t institucioneve demokratike
t drejtat e njeriut
BEE-ja - aksionari kryesor me 51 pr qind t kapitalit t gjithmbarshm
Jo m pak se 40 % t mjeteve orientohen n projektet e infrastrukturs
publike
- n prcaktimin dhe prkrahjen e nj zhvillimi t shndosh
ekologjik
Projektet q i financon banka duhet t kontribuojn n:
zhvillimin e sektorit privat
privatizimin e ndrmarrjeve shtetrore
nxitjen e investimeve t huaja direkte
II. POLITKAT E PRBASHKTA T UE-S

1. POLITIKA E PRBASHKT BUJQSORE (PPB)

PPB- NJ NDR DETYRAT M T VSHTIRA

-DISA HER SOLLI DERI TE KUFIRI I SHTHURRJES
DALLIMET E MDHA N SHPRNDARJEN E FITIMIT N TREGUN E PRBASHKT
THEMELIMI I PPB-S- I BAZUAR N KRKESAT E SHTETEVE ANTARE PR :
SIGURIMIN E KONTINUITETIT N MBROJTJEN E BUJQSIS
SIGURIMIN E STANDARDIT JETSOR T PRODHUESVE BUJQSOR
MBROJTJEN NGA KONKURRENCA E PRODHUESVE BUJQSOR M EFIKAS JASHT
BEE-S
MBROJTJEN NGA MIMET JOSTABILE N TREGUN BOTROR T PRODUKTEVE
PRIMARE
FORMIMI I BEE-S NUK NWNKUPTONTE EDHE FILLIMIN E FUNKSIONIMIT T
POLITIKS S PRBASHKT BUJQSORE, E CILA FILLIOI T FUNKSIONOJ NGA VITI
1962.
ARSYET E VONES:
BUJQSIA LMI E NDIESHME E EKONOMIS
DALLIMET N MES T VENDEVE ANTARE N EFIKASITETIN E PRODUKTEVE
BUJQSORE
DALLIMET N MNYRN E MBROJTJES NGA KONKURRENCA E JASHTME
 ORGANIZATAVE TREGTARE EVROPIANE
INSTRUMENTET E TREGUT T PRBASHKT T PRODHIMEVE BUJQSORE:
ELIMINOJN BARRIJERAT E BRENDSHME TREGTARE
MBAJN BARRIERAT E PRBASHKTA DOGANORE NDAJ VENDEVE T TRETA
PARIMET THEMELORE T PPB-S (T DEFINUARA M 1962):
1. TREGU I PRBASHKT:
APLIKIMIN E RREGULLAVE PR QARKULLIMIN E LIR T MALLRAVE
(PRODHIMEVE BUJQSORE) MES SHTETEVE ANTARE
PRCAKTIMI I MIMEVE T PRBASHKTA, PAVARSISHT NGA SELIA E
SUBJEKTIT EKONOMIK
2. PRIORITETI UNIONIT
DHNJA E PRIORITETIT PR PRODHIMET BUJQSORE T UNIONIT NDAJ
PRODHIMEVE T IMPORTIT
MBROJTJEN E TREGUT T BRENDSHM PREJ RREGULLIMEVE T
SHKAKTUARA NGA IMPORTI I PAKONTROLLUAR I PRODHIMEVE BUJQSORE
ME MIME T ULTA
MBROJTJA E TREGUT NGA RREGULLIMET N TREGUN BOTROR
3. SOLIDARITETI FINANCIAR
SHPENZIMET E SHKAKTUARA NGA APLIKIMI I PPB-S DUHET T NDAHEN
MES SHTETEVE ANTARE, PAVARSISHT NGA INTERESI I TYRE NACIONAL
2. EVOLUCIONI I PPB-S DHE NDRYSHIMET N BUJQSI

PENGESAT DHE VSHTRSIA KRYESORE PR EKZISTIMIN E NJ POLITIKE

T PRBASHKT QMDRONTE N DALLIMET E PRODUKTIVITETIT T PUNS
MES VENDEVE ANTARE.

PARA BEE-S QNDRONIN DY ZGJIDHJE T MUNDSHME:

VENDOSJA E PPB PRMES:
-PRKRAHJES S PRODHUESVE M EFIKAS
-DUKE SIGURUAR NDIHMN E NEVOJSHME FINANCIARE
-MBROJTJES MESATARE NGA KONKURRENCA E PRODHUESVE JASHT BEE-S
VENDOSJA E PPB PRMES:
- SHKALLS S LART T PRKRAHJES FINANCIARE DHE MBROJTJES NGA
KONKURRENCA E VENDEVE JOANTARE

1957- VARSIA DIREKTE E VENDEVE THEMELUESE T BEE-S- NGA

BUJQSIA
NGA NUMRI I PRGJITHSHM I FUQIS PUNTORE T PUNSUAR 25 %
ISHTE E ANGAZHUAR N BUJQSI
STRUKTURA E FONDIT TOKSOR NUK OFRONTE MUNDSI PR PRODHIMTARI
EKONOMIKE
PJESA M E MADHE E FERMAVE NUK ISHIN T GATSHME PR PRODHIMIN E
SPECIALIZUAR ME SHUMIC SEPSE AFR DY T TRETAT E FERMAVE ISHIN ME
MADHSI PREJ 1-10 HEKTAR.
NDIKIMI I FATKEQSIVE ELEMENTARE (THATSIRAT, VRSHIMET,
SMUNDJET E BAGTIVE)- PRODHIMI M I VOGL SE SA Q PRITEJ
N RAST T KUSHTEVE T VOLITSHME NATYRORE-PRODHIMI M I MADH SE
Q ISHTE PARAPAR

POZITA EKONOMIKE E PRODHUESE BUJQSOR N VENDET E BEE, ASHTU

SI NDODH N T GJITHA VENDET E ZHVILLUARA, ISHTE NN NDIKIMIN E
FUQISHM T ECURIS S KRKESS PR PRODUKTE BUJQSORE.

RNDSIA E BUJQSIS NGA ASPEKTI I PAVARSIS NACIONALE PR

SIGURIMIN E USHQIMI
-PRVOJA E FITUAR NGA DY LUFTRA BOTRORE:NUK SHT E ARSYESHME
MBSHTETJA,VARSIA NGA BURIMET E JASHTME T USHQIMIT

1960 - ME PROPOZIMIN E KOMISIONIT T BEE-S, KSHILLI MINISTROR

MIRATON PARIMET THEMELORE T PPB-S:
HAPSIRA TREGTARE UNIKE
QARKULLIMI I LIR I PRODUKTEVE BUJQSORE
DOGANAT UNIKE
MIMET E PRBASHKTA N TREGUN E BRENDSHM
PREFERENCAT N RAPORTET TREGTARE
 MIMET E PRODHIMEVE BUJQSORE NDRYSHOJN N PAJTIM ME SIGURIMIN E
LARTSIS S CAKTUAR T T ARDHURAVE T PRODHUESVE BUJQSOR

GARANTIM I MIMEVE - RRITJA E PRODHIMIT BUJQSOR, FORMIMI I TEPRICS

S PRODHIMEVE BUJQSORE
SHEQERI DHE GJALPIN

SHITJA N TREGUN BOTROR ME MIME M T ULTA SE MIMET Q U JAN

PAGUAR PRODHUESVE BUJQSOR T VENDIT

DIFERENCAT PR MIM - MBULOHEN NGA MJETET E FONDIT BUJQSOR (FEOGA)

KONTRIBUTET E T GJITHA VENDEVE ANTARE

PROBLEMI I SIGURIMIT T BURIMEVE ADEKUATE PR FINANCIMIN E PPB

ABSORBIMI I 50% T MJETEVE T BUXHETIT
1988 - 64% E BUXHETIT; 2000 - 47%

NDRYSHIME N SFERN E PUNSIMIT N BUJQSI

1975-1983 N 9 VENDET ANTARE NUMRI I T PUNSUARVE U ZVOGLUA PR
20%
1985- PJESMARRJA E BUJQSIS N NUMRIN E PRGJITHSHM T T
PUNSUARVE: 7,5 %
1. ZVOGLIMIT T NUMRIT T T PUNSUARVE N BUJQSI
2. RRITJES S PRONAVE BUJQSORE
PLANI I MANSHOLTIT NUK U REALIZUA N PRAKTIK SEPSE U VLERSUA
MJAFT RADIKAL DHE I PAPRSHTATSHM
PROBLEMI KRYESOR T CILIN KJO POLITIK NUK MUNDI TA ZGJIDHTE
ISHETE HIPERPRODUKSIONI I PRODUKTEVE BUJQSORE
PPB-JA KONTRIBUOI N RRITJEN E PRODUKTIVITETIT T BUJQSIS, PA
SIGURUAR RRITJEN E KONSUMIT PR KTO PRODUKTE
- 1980 - 1985 PRODHIMI BUJQSOR RRITET ME NORMN MESATARE VJETORE
PREJ 2.4 %,NDRSA KONSUMI RRITET PR VETM 0.9%
REZULTATETET E ANALIZAVE AFATGJATA JAN:
GJASAT PR PLASMANIN M T MADH N TREGUN BOTROR DO T JEN
MJAFT MODESTE
MASAT E PPB-S NUK DHAN REZULTATE N PRMIRSIMIN E STRUKTURS
S BUJQSIS N BEE
KJO SITUAT NUK U ZBUT AS ME:
EKSPORTI I SUBVENCIONUAR
ZBRITJA E PRODUKTEVE BUJQSORE PR BLERSIT N TREGUN E VENDIT
DRGESAT HUMANITARE VENDEVE T VARFRA
VAZHDIMI I KSAJ POLITIKE DO T THOSHTE GRUMBULLIM I MTEJM I
REZERVAVE T PRODUKTEVE BUJQSORE
- RRITJE E SHPENZIMEVE PR VENDOSJEN E TYRE N DEPO
AKTUALIZIMI I IDEVE PR HARMONIZIMIN E PRODHIMIT DHE NEVOJAVE
REALE PR PRODUKTE BUJQSORE
1985- REFORMAT FUNDAMENTALE T PPB-S
KOMISIONI EVROPIAN PREZANTON LIBRIN E GJELBRT
- PERSPEKTIVAT PPB-S-ME KT SYNOHEJ ANALIZA E ZGJIDHJEVE
ALTERNATIVE PR T ARDHMEN E PPB-S
MODERNIZIMI I BUJQSIS DHE ORIENTIMI KAH SHRBIMET KSHTUQ
NUMRI I POPULLATS Q PUNONTE TOKN SHENOI RNIE N 7%, N
KRAHASIM ME 20% SA ISHTE PARA GJYSEM SHEKULLI
ZHVILLIMI RURAL U B PJES E AGJENDS 2000 T UE-S DHE
ZYRTARISHT U SHNDRRUA N SHTYLLN E DYT T PPB-S
AGJENDA 2000 PARAQET REFORMN M RADIKALE T BR
NDONJHER
PARASHIQIMET 2000-2006: PR BUJQSI T NDAHEN 40.5 MILIARD /VIT
NDR QLLIMET KRYESORE T AGJENDS ISHIN:
SIGURIMI I KONKURRENCS S SEKTORIT AGRAR T UE-S (N TREGUN E
VENDIT DHE AT T JASHTM)
PROMOVIMI I ZHVILLIMIT T SHPEJTUAR T SEKTORIT RURAL DHE
RUAJTJA E NIVELIT T ARRITUR T STANDARDIT JETSOR T POPULLSIS
BUJQSORE
 NDRYSHIMET DHE REFORMAT PR T MUNDSUAR IMPLEMENTIMIN E
PARIMEVE T AGJENDS 2000 (KAH MESI I VITIT 2003)
U ZVOGLUAN NDIHMAT PR PRODHIM DUKSHM
U RRITN PAGESAT DIREKTE PR FARMERT
KUSHT PR PAGESA:LIDHEJ ME RESPEKTIMI I RREGULLAVE PR AMBIENTIN,
STANDARDET E HIGJIENS DHE MBROJTJEN E FSHATRAVE
UE FINANCON NJ NUMR T KONSIDERUSHM T HULUMTIMVE:
HULUMTIMET PR PRODHIM T QNDRUESHM
PR SHFRYTZIMIN RACIONAL T BURIMEVE NATYRORE
SI DHE PR STUDIMET MBI SMUNDJET E BIMVE DHE KAFSHVE
PROCESI I ZGJERIMIT T UE-S DO T JET SFIDUES
SJELL DYFISHIMIN E FUQIS PUNTORE BUJQSORE DHE TOKS S
PUNUESHME
TREGU I PRBASHKT RRITET PR AFRSISHT 100 MILION KONSUMATOR
ZGJERIMI DO TU MUNDSOJ SHTETEVE T REJA SHFRYTZIMIN M T
MIR T POTENCIALEVE T TYRE BUJQSORE
PLOTSIMI I PARAKUSHTEVE PR RISTRUKTURIMIN DHE MODERNIZIMIN E
SEKTORIT T BUJQSIS
 QLLIMET E INSTRUMENTEVE T UE- S PR
PRKRAHJEJEN E RESTRUKTURIMIT N BUJQSI:
ZHVILLIMI I QNDRUESHM I BUJQSIS DHE
IMPLEMENTIMIN E ACQUIS COMMUNAUTAIRE
PRMBUSHJA E QLLIMEVE T PPB-S-DSHMI
PR GATISHMRIN E UE-S PR SFIDAT E
SHEKULLIT XXI:
NGA ASPEKTI FINANCIAR
POLITIK
INSTITUCIONAL
III. POLITIKA E PRBASHKT INDUSTRIALE

1. EVOLUCIONI I POLITIKS INDUSTRIALE

N FILLIM T FUNKSIONIMIT T BEE-S, POLITIKA INDUSTRIALE ISHTE M TEPR NJ IDE

SE SA NJ PROGRAM I DEFINUAR
MARRVESHJA E ROMS NUK E PARASHEH POLITIKN INDUSTRIALE
RREGULLAT DHE DISPOZITA Q KAN T BJN ME SFEREN E INDUSTRIS:
- SHTJA E KONKURRENCS N BEE
- HARMONIZIMI I STANDARDEVE TEKNIKE
- SPECIALIZIMI
SHKAQET E NJ MUNGESE T TILL:
TEZA SE VENDOSJA E TREGUT T PRBASHKT SPONTANISHT DO T OJ DERI TE
TRANSFORMIMI I INDUSTRIS
N KT MNYR POLITIKA INDUSTRIALE DO T ZHVILLOHET SI NJ PROCES I NATYRSHM
DEKADA E PAR E EKZISTIMIT T BEE-S
VREHET JOINTERESIMI PR POLITIKN INDUSTRIALE
STRATEGJIA KRYESORE E KOMISIONIT T BEE-S N SFERN E ZHVILLIMIT INDUSTRIAL
ISHTE KRIJIMI I TREGUT UNIK MES VENDEVE ANTARE
 1967- FILLON T FUNKSIONOJ DREJTORIA PR PUNT INDUSTRIALE EDHE
PSE VEPRIMTARI E SAJ ISHTE E KUFIZUAR
1968- DREJTORIA PR PUNT INDUSTRIALE ANALIZOI STRUKTURN
INDUSTRIALE T BEE-S DHE KRKOI DISA NDRYSHIME
1972- FILLIMI I POLITIKS S VRTET INDUSTRIALE KU PROPOZOHET
MEMORANDUMI COLONNA MBI POLITIKN INDUSTRIALE
KY MEMORANDUMI PARASHEH:
FORMIMIN E TREGUT UNIK ME ELIMINIMIN E BARRIERAVE EKZISTUESE
AKTIVITETET T CILAT DO TA NDIHMONIN ZHVILLIMIN E AFARIZMIT N
TR HAPSIRN E BEE-S
AKTIVITETET Q DO T'U MUNDSONIN FIRMAVE EVROPIANE PRBALLIMIN E
KONKURRENCS PREJ VENDEVE JASHT BEE-S
MASAT PR TA NDIHMUAR INDUSTRIN Q T ADAPTOHET N KUSHTET E
NDRYSHUARA (SIDOMOS LIDHUR ME PROBLEMIN E PUNSIMIT)
SHKALLN M T LART T SOLIDARITETIT N MARRDHNIET E JASHTME
EKONOMIKE
-N SFERN E KONTROLLIT T KOMPANIVE MULTINACIONALE
-N SFERN E BASHKPUNIMIT TEKONOLOGJIK
 DHJETOR 1973- KSHILLI I BEE-S MIRATON PROGRAMIN AKSIONAL T
POLITIKS INDUSTRIALE POR MUNGUAN REZULTATET E REALIZIMIT T SAJ
KAH MESI I VITETEVE T SHTATDHJETA VREHET NJ PRPARIMI N:
SFERN E TREGUT T BRENDSHM DHE
SFERN E KONKURRENCS
PENGESAT KRYESORE PR ZHVILLIMIN E POLITIKS INDUSTRIALE:
MUNGESA E FORCS POLITIKE T DREJTORATIT PR PUNT INDUSTRIALE
NDIKIMIT T PAMJAFTUESHM T DREJTORATIT N MARRJEN E VENDIMEVE
INDUSTRIALE N VENDET ANTARE
TENDENCAT THEMELORE N ZHVILLIMIN E POLITIKS INDUSTRIALE JAN:
FORMIMI I TREGUT T PRBASHKT ME ELIMINIMIN E BARRIERAVE TEKNIKE
DHE TREGTARE
RIORGANIZIMI I INDUSTRIS Q KA PRJETUAR KRIZ
STIMULIMI I INDUSTRIS S RE
2. QLLIMET E POLITIKS INDUSTRIALE

BEE- T BHET KONKURRENTE ME SHBA DHE JAPONIN

T FORMOJ NJ BAZ UNIKE INDUSTRIALE
E TRA KJO KA T BJM ME ELIMINIMI I T GJITHA BARRIERAVE N TREGUN E
BRENDSHM T BEE
STIMULIMI I FORMIMIT T KOMPANIVE EVROPIANE
MODERNIZIMI I INDUSTRIS TRADICIONALE (ANIJENDRTIMTARIA, INDUSTRIA E
LETRS, E TEKSTILIT ETJ)
REALIZIMI I KTIJ QLLIMI, N PAJTIM ME SISTEMINE TREGUT T HAPUR,
KRKON:
SHPEJTIMIN E ADAPTIMIT T INDUSTRIS N NDRYSHIMET STRUKTURALE
NXITJEN E ZHVILLIMIT T NDRMARRJEVE N TR BASHKSIN- SIDOMOS T
NVM-VE
NXITJEN E BASHKPUNIMIT MES NDRMARRJEVE
SHFRYTZIMIN SA M T MIR T POTENCIALIT INDUSTRIAL N POLITIKN E
INOVACIONEVE, HULUMTIMEVE DHE ZHVILLIMIT TEKNOLOGJIK
SHTETET ANTARE KONSULTOHEN MES VETI DHE HARMONIZOJN VEPRIMIN
QLLIMET E KSAJ POLITIKE NDRYSHONIN,VARSISHT SE PR CILIN VEND
ANTAR BHEJ FJAL.
VEPRIMET Q KONSIDEROHET SE NUK JAN FER:
MIMET BLERSE APO SHITSE T PRCAKTUARA NGA ANA E BLERSVE
APO SHITSVE DOMINANT
RESTRIKSIONET N PRODHIM APO N ZHVILLIMIN TEKNOLOGJIK
KUSHTZIMET GJAT LIDHJES S MARRVESHJEVE
KUSHTET JO T BARABARTA N TREG(TRETMAN SPECIAL PR NDONJ
PARTNER)
MUNDSIT E KEQPRDORIMIT T NDIHMAVE SHTETRORE DHN
INDUSTRIS:
-I SIGUROHET PRPARSI PRODHUESIT T VENDIT
-VENDET ANTARE T BEE-S MUND T PRKRAHIN INDUSTRIN E VET N
MNYR FINANCIARE (FORMA T NDRYSHME T NDIHMS)
-QLLIMI: T'I FORCOJN POZICIONET NDAJ KONKURRENCS S JASHTME
BEE NUK U LEJON VENDEVE ANTARE LIRI T PLOT N PRKRAHJEN E
INDUSTRIS S VET
NUK LEJOHET AJO FORM E NDIHMS SHTETRORE Q RREGULLON
KONKURRENCN NE TREGUN E PRBASHKT (NENI 92)
BEE-JA NUK PENGON NDIHMN SHTETRORE Q KA PR QLLIM ZHVILLIMIN
E AKTIVITETEVE T NDRYSHME EKONOMIKE
-UNIDATA (MARRVESHJE INTEGRUESE E PRODHUESVE FRANCEZ,
GJERMAN DHE HOLANDEZ PR PRODHIMIN E KOMPJUTERVE,
NNSHKRUAR M 1973 DHE E NDRPRER SE SHPEJTI)
ZBATIMI I POLITIKS S PRBASHKT T KONKURRENCS
- KOMPETENC E DREJTORIS S PRGJITHSHME T KONKURRENCS N UE
DREJTORIA ANGAZHOHET:
KUNDR FORMIMIT T MONOPOLEVE
KONTROLLIMIN E SHKRIRJES S KOMPANIVE T MDHA
LIBERALIZIMIN E TREGTIS
KONTROLLIN E INTERVENIMEVE SHTETRORE DHE SUBVENCIONEVE
MIRRET ME DIMENSIONIN NDRKOMBTAR T KONKURRENCS
VEPRON SI KSHILLTARE PR POLITIKN E KONKURRENCS N VENDET E
TRANZICIONIT T EVROPS JUGLINDORE

5. HARMONIZIMI I STANDARDEVE TEKNIKE

QASJE E RE N BEE BAZUAR N KTO PARIME:

MARRVESHJEN E ANTARVE PR PRCJELLJEN E VAZHDUESHME T
NORMAVE PR ELIMINIMIN E NORMAVE T PANEVOJSHME
MARRVESHJEN E ANTARVE PR PRANIMIN RECIPROK T REZULTATIT T
TESTEVE
FORMULIMIN E RREGULLAVE T PRBASHKTA LIDHUR ME VEPRIMTARIN E
ORGANIZATAVE Q LSHOJN CERTIFIKATA T NDRYSHME
N MARRVESHJET MBI KONSULTIMET E MHERSHME N NIVEL T
BASHKSIS, PO QE SE MASAT NACIONALE/PROPOZIMET PR MASA T REJA
MUND T RREGULLOJN VEPRIMIN E TREGUT T BRENDSHM
N ZGJERIMIN E KOMPETENCAVE T BASHKSIS PR DEFINIMIN E
KARAKTERISTIKAVE TEKNIKE EVROPIANE/STANDARDEVE NACIONALE N
SFERAT ME INTERES SHOQROR
- SHNDETSIA
- SIGURIMI
- MBROJTJA E PUNTORVE N VENDIN E PUNS
- RUAJTJA E AMBIENTIT T NJERIUT
N PRKRAHJEN E ZHVILLIMIT INDUSTRIAL,FORCIMI I SHPEJT I
KAPACITETEVE T NEVOJSHME PR APLIKIMIN E STANDARDEVE T
PRBASHKTA EVROPIANE

VENDOSJA E TREGUT T PRBASHKT-ELIMINIMI I BARRIERAVE TEKNIKE

N KMBIMIN E MALLIT MES VENDEVE ANTARE

KOMISIONI INICON THEMELIMIN E ORGANIZATAVE T SPECIALIZUARA

PR PRGATITJEN E PROPOZIMET PR HARMONIZIMIN TEKNIK DHE
STANDARDIZIMIN:
-CEN/CENELEC
-ZYRA EVROPIANE PR PATENT

DETYRAT:
PRGATITJA E PROPOZIMET PR HARMONIZIMIN TEKNIK DHE STANDARDIZIMIN
BASHKPUNIMI ME ORGANIZATAT NDRKOMBTARE

PROBLEMATIKA E ELIMINIMIT T BARRIERAVE NGA ASPEKTI I NDRMARRJEVE:

PRODHUESI MERR MBI VETE PRGJEGJSIN PR KUALITETIN E PRODHIMIT: -
PR CILSIN TEKNIKE
- ASPEKTIN E PLOTSIMIT T KRKESAVE PR MBROJTJEN E KONSUMATORVE
- RUAJTJEN E AMBIENTIT NJERZOR

KEQPRDORIMI I STANDARDEVE TEKNIKE:

REFUZIMI T BHET SERVISIMI I APARATEVE-PO QE SE JAN BLER N NDONJ
VEND TJETR
DISA PRODUKTE INDUSTRIALE- MUND T JEN DY HER M T SHTRENJTA N
NJRIN SE SA N VENDIN TJETR ANTAR T BEE-S

SHKAKU: QEVERIT NACIONALE PRAKTIKOJN BARRIERAT JODOGANORE Q I

SIGUROJN PRODHUESIT T VENDIT POZITN DOMINANTE
6. NDRYSHIMET STRUKTURALE DHE NDIHMA RAJONEVE M PAK T
ZHVILLUARA N KUADR T BEE-S

NDRYSHIMET STRUKTURALE N INDUSTRIN E BEE-S JAN REZULTAT I

NEVOJS PR ZVENDSIMIN E INDUSTRIS TRADICIONALE ME NJ
INDUSTRI BASHKKOHORE ME STANDARDE T LARTA TEKNOLOGJIKE
PROBLEMI: DALLIMET N APLIKIMIN E TEKNOLOGJIS S RE
BEE NUK MUNDI TA MBAJ HAPIN N TREGUN E PRODUKTEVE ME
TEKNOLOGJI T LART:
ELEKTRONIK
TEKNOLOGJI INFORMATIVE
N PRODHIMIN E KOMPJUTERVE, PAJISJEVE T TELEKOMUNIKIMIT DHE
INTEGRALEVE
VSHTIRSIT E KOMISIONIT T BEE-S PR ZHVILLIMIN E POLITIKS
INDUSTRIALE DHE TEKNOLOGJIKE - KRYESISHT T NATYRS POLITIKE
QEVERIT E VENDEVE ANTARE KAN PARASYSH INTERESIN NACIONAL:
-LOKOMOTIVAT PR HEKURUDHN BELGE PRODHOHEN N BELGJIK
-FRANCA, BRITANIA E MADHE DHE GJERMANIA- PRODHUES M T MDHENJ
DHE M EFIKAS
DHNIA E PRPARSIS PRODHIMIT T VENDIT - LIDHET PR SHKAQET TEKNIKE
SI JAN:
SIGURIA M E MADHE
AFATET E DRGIMIT T MALLIT
LIDHJET M T LEHTA AFARISTE DHE
PROBLEMI I PUNSIMIT

PENGESA T MDHA PR VENDOSJEN E STRATEGJIS S PRBASHKT

INDUSTRIALE

ANGAZHIMI M I MADH I BEE-S N SFERN E NDRYSHIMEVE STRUKTURALE

SHT BR N INDUSTRIN E ELIKUT
MIRATOHET PLANI I RIORGANIZIMIT T INDUSTRIS S ELIKUT
REZULTATI:ZVOGLIMI I HUMBJEVE T MDHA
HAPI I PAR:KOMISIONI MERR VENDIM PR ELIMINIMIN E HIPERPRODUKSIONIT
-IA PRSHTAT PRODHIMIN KRKESAVE EKZISTUESE, PRMES KUOTAVE
PRODHUESE T CAKTUARA NGA ANA E PRODHUESVE M EMINENT T ELIKUT
HAPI I DYT: RESTRUKTURIMI I INDUSTRIS S ELIKUT DHE ZVOGLIMI I
KAPACITETEVE T SAJ
 PARAQITJA E PENGESAVE SERIOZE- RRITJA E NGADALSUAR E KRKESS PR
ELIK
SHITJA E REZERVAVE T ELIKUT ME MIME M T ULTA
KOMISIONI I BEE-S APLIKON DNIME T RREPTA N T HOLLA
NDRYSHIME STRUKTURALE: N INDUSTRIN E NDRTIMIT T ANIJEVE DHE T
TEKSTILIT
DY ASPEKTET E VSHTRIMIT T AKSIONEVE T BEE-S N PROCESIN E
ADAPTIMIT N NDRYSHIMET STRUKTURALE T INDUSTRIS:
ELIMINIMI I KUNDRTHNIEVE DHE DISPROPORCIONEVE N AKSIONET
NACIONALE,
ASPEKTI I SHFRYTZIMIT T MUNDSIVE N KUADR T BEE-S:
-FINANCIMI I PRBASHKT
-ZGJERIMI I TREGUT
-SHMANGIA NGA KONKURRENCA JOLOJALE
STRATEGJIA E MBYLLUR ZVENDSOHET ME NJ STRATEGJI T HAPUR
T GJITHA VENDET E BEE DO T'I GZONIN PRPARSIT E INTEGRIMIT
IDENTIFIKIMI I ZONAVE T PRAPAMBETURA
PRCAKTIMI I POLITIKS S PRBASHKT AKTIVE RAJONALE
SIGURIMI I MJETEVE PR INTERVENIMET AKTIVE RAJONALE- FORMIMI I
MEKANIZMIT T POSAM- FONDET STRUKTURALE
RAJONET Q DUHET NDIHMUAR ME MJETET E FONDEVE STRUKTURALE:
RAJONET Q KAN NGECJE N ZHVILLIM
GREQIA, PORTUGALIA, ITALIA JUGORE (SICILIA DHE SARDINJA) KORZIKA, PJESA
DRMUESE E SPANJS
TERRITORET INDUSTRIALE Q SHNOJN RNIE N ZHVILLIM
RAJONET KUFITARE, PJES RAJONALE Q PLOTSOJN KTO KRITERIUME:
-NORMA MESATARE E PAPUNSIS GJAT TRI VITEVE T FUNDIT DUHET T JET
MBI MESATAREN E BEE-S
-PJESMARRJA N PRQINDJE E T PUNSUARVE N INDUSTRI-E NJJT APO M E
MADHE NGA MESATARJA E BEE PR DO VIT (DUKE FILLUAR NGA VITI 1975)
-RNIA E PUNSIMIT N INDUSTRI N KRAHASIM ME VITINREFERENT
TERRITORET FSHATARE
NIVELI I LART I T PUNSUARVE N BUJQSI
NIVELI I ULT I T ARDHURAVE NGA BUJQSIA
NIVELI I ULT I ZHVILLIMIT SHOQROR-EKONOMIK
MEKANIZMAT E INTERVENIMI FINANCIAR N SFERN E ZHVILLIMIT
RAJONAL:
HUA PR MODERNIZIMIN E INDUSTRIS PR ELIK DHE THNGJILL DHE
RRITJEN E PUNSIMIT
HUAT E BANKS EVROPIANE INVESTIVE T ORIENTUARA KAH AVANSIMI I
ZHVILLIMIT RAJONAL- M SE 2/3
KONTRIBUTI PR ZHVILLIM T BALANCUAR DHE T QNDRUESHM N
KUADR T UE-S
PRIORITET: INVESTIMET N VENDET M PAK T ZHVILLUARA T RAJON
BANJA LEJON KREDIT ME KAMAT MINIMALE (DERI 20 MILIARD /VIT)
DESTINIMI I HUAVE:
- INFRASTRUKTUR
- PRMIRSIMI I LIDHJEVE TRANSEVROPIANE T TELEKOMUNIKIMIT
- ZHVILLIMI I NDRMARRJEVE T VOGLA DHE T MESME
- MBROJTJA E AMBIENTIT
LEJON HUA EDHE PR ZHVILLIMIN E VENDEVE NNSHKRUESE T
KONVENTS S LOME-S
-VENDEVE T EVROPS QENDRORE DHE JUGLINDORE N PRGATITJEN PR
ANTARSIM N UE,SI DHE
- VENDEVE T MESDHEUT
RREGULLIMET E SHKAKTUARA NGA KRIZA E NAFTS - SHTYJN VENDET
ANTARE T'I KTHEHEN KONTROLLIT DEVIZOR
MARRVESHJA E ROMS - VENDOSJA E THEMELEVE T TREGUT UNIK FINANCIAR
KRIJIMI I KUSHTEVE JURIDIKE DHE POLITIKE PR INTEGRIMIN E TREGJEVE
NACIONALE FINANCIARE N TREGUN UNIK FINANCIAR
SHKAQET KRYESORE Q NDIKUAN N KT DUKURI JAN:
GODITJET ME POLITIKN E DOLLARIT
NEVOJA PR T'U MBROJTUR NGA NDIKIMET E JASHTME
NGA RREGULLIMET N EKONOMIN BOTRORE
NGA KONKURRENCA E SHBA DHE JAPONIS
EKSPANZION I LART I TREGJEVE FINANCIARE NDRKOMBTARE GJAT VITEVE
1980
NDRYSHIMI I STRUKTURS S TREGUT NDRKOMBTAR FINANCIAR
PARAQITJA E INSTRUMENTEVE T REJA FINANCIARE (CURRENCY, SWAP,
INTEREST RATE SWAP,ETJ)
SHPEJTOHET QARKULLIMI N TREGUN E PARAS DHE KAPITALIT
TEKNOLOGJIA E RE LIDH TREGJET NACIONALE N NJ TREG BOTROR
FINANCIAR
BEE RREZIKOHET T MBETET JASHT PROCESIT T INTERNACIONALIZIMIT T
KAPITALIT DHE MODERNIZIMIT T SISTEMIT FINANCIA
PROJEKTI MBI FORMIMIN E "TREGUT UNIK FINANCIAR - NJ QENDR
FINANCIARE E HAPUR DHE EFIKASE

1. PRMBAJTJA E TREGUT UNIK FINANCIAR

TREGU UNIK FINANCIAR PRFSHIN TRI LIRIT KRYESORE:

LIRIA E QARKULLIMIT T KAPITALIT
LIRIA E SHRBIMEVE
LIRIA E HAPJES S NDRMARRJEVE T VOGLA
LIDHSHMRIA E NGUSHT MES TYRE:
QARKULLIMI I LIR I KAPITALIT - KUSHT I DOMOSDOSHM PR NJ TREG T
INTEGRUAR FINANCIAR
SHRBIMET FINANCIARE MUND T REALIZOHEN PLOTSISHT VETM PO QE SE
EKZISTON "LIRIA E HAPJES S NDRMARRJEVE T VOGLA"
LIRIA E QARKULLIMIT T KAPITALIT
DO T THOT BARTJA E VLERS NGA NJ SHTET ANTAR N SHTETIN TJETR
LIRIA E SHRBIMEVE
PARAQET SHRBIMET E KRYERA ME KOMPENZIM, NGA ANA E NDRMARRJEVE APO
INDIVIDVE NGA NJ SHTET ANTAR N SHTETIN TJETR
DHNIA E SHRBIMEVE FINANCIARE NUK SHT NGUSHT E LIDHUR ME
QARKULLIMIN E KAPITALIT
- SHRBIMI I KRYER PRMES KARTELS KREDITORE
SHRBIMET FINANCIARE KAN PR FUNKSION:
MUNDSOJN APO LEHTSOJN PAGESAT- PA MARR PARASYSH SE PR
FAR TRANSAKSIONI SHT FJALA:
-PR QARKULLIMIN E KAPITALIT,APO
-PAGESAT VIJUESE
BJN NDRMJETSIMIN RRETH PUNVE T HUAZIMIT APO T BERZS
SHRBIMET FINANCIARE:
-SHRBIMET BANKIERE
-QARKULLIMI I LETRAVE ME VLER
-SIGURIMI
QARKULLIMI I KAPITALIT BN PJES N DY KATEGORI:
- N "QARKULLIMIN E KAPITALIT
- N "SHRBIMET FINANCIARE"
LIRIA E HAPJES S NDRMARRJEVE T VOGLA
KRYERJA E VEPRIMTARIS N SHTETIN ANTAR NGA I CILI NUK SHT
THEMELUESI I NDRMARRJES S VOGL


SHTETASI I NJ VENDI ANTAR:

- MUND T HAP NDRMARRJEN E VOGL
- MUND T THEMELOJ NDRMARRJE T POSAME N SHTETIN TJETR ANTAR,
ME KUSHTE IDENTIKE, T CILAT VLEJN PR SHTETASIT E ATIJ VENDI
REALIZIMI I "TRI LIRIVE - "TREGUT UNIK FINANCIAR EVROPIAN:
-REZIDENTT E T GJITHA VENDEVE ANTARE MUND T ZGJEDHIN SE N CILIN
VEND N KUADR T BEE-S DSHIROJN T'I INVESTOJN MJETET E TYRE, T
HAPIN LLOGARI, T MARRIN HUA
NJ TREG I TILL FINANCIAR - DO T ISHTE M ATRAKTIV PR DERDHJEN E
KAPITALIT NGA MBAR BOTA

2. SISTEMI MONETAR EVROPIAN

FORMIMI I UNIONIT MONETAR- NUK SHT PRMENDUR N MARRVESHJEN E
ROMS
INTEGRIMI NUK MUND T REALIZOHET PA ECURIN PARALELE T PROCESIT
T INTEGRIMIT MONETAR
BALLAFAQIMI I SHTETEVE ANTARE ME RREGULLIMET E SHPESHTA
MONETARE
-NDIKIMI I RREGULLIMEVE MONETARE N BASHKPUNIMIN EKONOMIK MES
SHTETEVE ANTARE
FORMIMI I UNIONIT DOGANOR DHE VENDOSJA E POLITIKS S PRBASHKT
BUJQSORE (PPB-S)
 PARAQITJA E NEVOJS PR FORCIMIN E BASHKPUNIMIT N SFERN E
MARRDHNIEVE MONETARE

1970- ARRIHET MARRVESHJA PR FORMIMIN E UNIONIT T VRTET MONETAR

UNIONI MONETAR DUHEJ T REALIZOHEJ DERI M 1980
N BEE MBISUNDONTE MENDIMI:
-SE UNIONI MONETAR DO TA SHPEJTOJ INTEGRIMIN EKONOMIK MES VENDEVE
ANTARE
- KSHTU DO T KONTRIBUOHEJ N FORMIMIN E UNIONIT EKONOMIK

ZGJERIMI I BEE-S DHE THELLIMI I KRIZS MONETARE NDRKOMBTARE

REFLEKTIMI I KRIZS MONETARE N SHTYERJEN E VENDOSJES S UNIONIT
MONETAR PR NJ PERIUDH TJETR

IDEJA PR FORMIMIN E UNIONIT MONETAR PR NJ AFAT T SHKURTR - U

TREGUA JOREALE

ORIENTIMI DREJT PROGRAMIT T BASHKPUNIMIT MONETAR: SISTEMIT

MONETAR EVROPIAN (SME)
HAPI I PAR DREJT REALIZIMIT T UNIONIT MONETAR

KA DSHMON PAMUNDSIA E REALIZIMIT T UNIONIT MONETAR N KOHN E

PARAPAR?
SE ENDE NUK ISHIN PJEKUR KUSHTET Q SOVRANITETI NACIONAL N SFERN E
POLITIKS MONETARE, T BARTET N ORGANET E PRBASHKTA T BEE
DILEMA E VENDIT ANTAR RRETH SHTJES SE A DO T KET M SHUM
HUMBJE NGA INTEGRIMI EKONOMIK

2.1. FORMIMI DHE ZHVILLIMI I SME-S

KONFERENCA E HAGS (1969)

PARASHIHET MUNDSIA E FORMIMIT T UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
DERI N FUND T VITEVE T SHTATDHJETA
PLANI I REALIZIMIT T KTIJ UNIONI U PARAPA T JET I NDAR N FAZA
FAZA E I DUHEJ T REALIZOHEJ (1.1.1971-31.12.1972)
DETYRAT KRYESORE T FAZS S I-R :
KONSULTIMET PARAPRAKE MBI MASAT E POLITIKS EKONOMIKE
STANDARDIZIMI FISKAL DHE HARMONIZIMI I TATIMEVE
HARMONIZIMI I BUXHETEVE NACIONALE
VENDOSJA E PROCEDURS PR RREGULLIMIN E MARRDHNIEVE MES
ORGANEVE T BEE-S
ELIMINIMI I KUFIZIMEVE T TJERA DEVIZORE DHE I BARRIERAVE N
QARKULLIMIN E KAPITALIT
STANDARDIZIMI I INSTRUMENTEVE T POLITIKS MONETARE, ME ROLIN AKTIV
T KOMITETIT T GUVERNATORVE T BANKAVE QENDRORE
"RAPORTI I VERNERIT
- KY DOKUMENT FLET PR DOMOSDOSHMRIA E UNIONIT EKONOMIK DHE
MONETAR
REALIZIMI GRADUAL-N FORM T QARKULLIMIT PLOTSISHT T LIR T
FUQIS PUNTORE, MALLIT, SHRBIMEVE DHE KAPITALIT
-PA KUFIZIMIN E KONKURRENCS DHE PA JOBALANSIMET STRUKTURALE DHE
RAJONALE

N SFERN E POLITIKS MONETARE SHT:

PLANFIKIMI I FORMIMIT T NJ MEKANIZMI UNIK MONETAR N KUADR T
SISTEMIT NDRKOMBTAR
Q DO T BAZOHEJ N KONVERTIBILITETIN E PLOT T VALUTAVE

ELIMINIMI I FLUKTUIMIT T KURSEVE DEVIZORE

KRIJIMI I KUSHTEVE PR APLIKIMIN E NJSIS S PRBASHKT MONETARE

ORGANIZIMI I BANKAVE QENDRORE N NIVEL T BEE-S
KOMPETENCAT:
- POLITIKA MONETARE DHE KREDITORE
- POLITIKA MONETARE NDAJ VENDEVE JASHT UNIONIT
- POLITIKA N TREGUN E PRBASHKT T KAPITALIT,QARKULLIMI I KAPITALIT
 SHKURT 1986 - VENDET ANTARE VENDOSN Q T REALIZOJN TREGUN
E BRENDSHM T PRBASHKT DERI M 1992
ELIMINIMI I PLOT I BARIERAVE N QARKULLIMIN E MALLIT, SHRBIMEVE,
KAPITALIT DHE FUQIS PUNTORE
- NJ HAP PRPARA N ZVHILLIMIN E INTEGRIMIT - N DREJTIM T
NDRTIMIT T UNIONIT EKONOMIK
PRSOSJA E MTEJME E SME-S
SHNDRRIMIN E TIJ N UNION MONETAR-PJES E PANDAR DHE E
PAEVITUESHME E UNIONIT EKONOMIK
HUMBJA E SOVRANITETIT NACIONAL MONETAR
- MUNDSIS Q POLITIKA MONETARE T SHFRYTZOHET SI INSTRUMENT I
POLITIKS EKONOMIKE NACIONALE
- ME KRIJIMIN E UME-S, PUSHTETET NACIONALE HUMBIN NJ PJES T
MUNDSIVE Q T UDHHEQIN POLITIKN NACIONALE EKONOMIKE
- PUSHTETET NACIONALE HUMBIN INSTRUMENTIN KRYESOR PR
KONTROLLIN E KRKESS
POLITIKN E UME-S DO TA ZBATOJ SEBQ
- DO T NDRYSHONTE EDHE MEKANIZMI I KOORDINIMIT NDRKOMBTAR T
POLITIKAVE MONETARE DHE DEVIZORE
 PRPARSIT E SME-S:
ME APLIKIMIN E VALUTS UNIKE BEE AVANCON STATUSIN E SAJ N TREGUN
NDRKOMBTAR FINANCIAR DHE N MARRDHNIET MONETARE NDRKOMBTARE
VALUTA E BEE-S - NJRA NGA TRI VALUTAT M ATRAKTIVE N BOT
KONTRIBUTI N PAVARSIMIN MONETAR T VENDEVE EVROPIANE
- KURSI I VALUTAVE EVROPIANE NDAJ DOLLARIT
DOBSIT E SME-S JAN:
NUK ARRITI T'I MBLEDH T GJITHA VALUTAT E VENDEVE ANTARE
NUK ISHTE TRHEQS PR VENDET TJERA ANTARE Q ISHIN JASHT SME

3. UNIONI MONETAR EVROPIAN (UME)

PROCESI I FORMIMIT T UME- FILLON NGA VITI 1979 ME FORMIMIN E SME

SHTETET ANTARE SHPEJTOJN PROCESIN E NDRTIMIT T "TREGUT UNIK"
KRAHAS "TREGUT UNIK" KRIJIMI I UNIONIT EKONOMIK MONETAR DHE POLITIK
BEE- T SHNDRROHET N NJ UNION EVROPIAN ME T GJITHA ATRIBUTET
EKONOMIKE, POLITIKE DHE USHTARAKE T NJ SUPERFUQIE
3.1. UNIONI EKONIMIK SI PARAKUSHT I UNIONIT MONETAR
ELEMENTE THEMELORE T UNIONIT EKONOMIK JAN:
TREGU UNIK I MALLRAVE, SHRBIMEVE, KAPITALIT DHE FUQIS PUNTORE
POLITIKA E KONKURRENCS DHE MASAT TJERA PR SIGURIMIN E
FUNKSIONIMIT NORMAL T MEKANIZMAVE T TREGUT
POLITIKA E PRBASHKT NDAJ NDRYSHIMEVE STRUKTURALE
HARMONIZIMI I SHKALLS S ZHVILLIMIT N KUADR T BEE-S
KOORDINIMI I POLITIKS MAKROEKONOMIKE (RREGULLAT E POLITIKS
BUXHETORE)

3.1.1 PRMBAJTJA E UNIONIT MONETAR EVROPIAN (UME)

UNIONI MONETAR NNKUPTON:
VALUTN UNIKE
BANKN QENDRORE DHE POLITIKN MONETARE UNIKE
KRAHAS UNIONIT EKONOMIK - EDHE ATE POLITIK
PROCESI I NDRTIMIT T UME-HEQJE DOR NGA SOVRANITETI MONETAR
E PJESRISHT EDHE NGA AI POLITIK
 DOMOSDOSHMRIA E PRMBAJTJES S PARIMEVE:
NDRTIMIT T UNIONIT MONETAR DUHET TI PARAPRIJ UNIONI
EKONOMIK
GJAT APROVIMIT T VENDIMEVE VLEN PARIMI I
SUBSIDIARITETIT,KJO D.M.TH. SE:
- N ORGANET E BEE-S BARTEN VETM PUNT T CILAT M MIR
KRYHEN N KUADR T BEE-S, SE SA N INSTANCA M T ULTA
(KOMBTARE, RAJONALE APO LOKALE)
- VENDIMET DUHET MARR N NJ NIVEL SA M T AFRT ME
QYTETART
- GJITHNJ DUHET VERIFIKUAR NSE NJ VEPRIM I PRBASHKT
SHT I ARSYESHM DUKE PASUR PARASYSH MUNDSIT
KOMBTARE, RAJONALE APO LOKALE T VEPRIMIT
VENDOSJA E UME-S DHE SISTEMI EVROPIAN I BANKAVE
QENDROR
- ROLI KRYESOR PR QEVERISJE N SFERN MONETARE T BEE-S
 DETYRAT KRYESORE:
QEVERISJA N SFERN MONETARE
RUAJTJA E STABILITETIT T MIMEVE
VENDOSJA DHE SHFRYTZIMI I INSTRUMENTEVE T POLITIKS MONETARE
KUSHTET E DOMOSDOSHME PR APLIKIMIN E VALUTS UNIKE:
STABILITETI I MIMEVE - SHKALLA E INFLACIONIT JO M SHUM SE 1,5%
T MESATARES S 3 VENDEVE ANTARE ME SHKALL M T ULT T
INFLACIONIT
NORMA E KAMATS - NORMAT AFATGJATA T KAMATS-M S SHUMTI 2%
MBI MESATAREN E NORMAVE T KAMATS S 3 VENDEVE ANTARE ME
NORM M T ULT KAMATORE
DEFICITI I BUXHETIT - DEFICITI I BUXHETIT NACIONAL NUK MUND T JET
MBI 3% T BRUTO PRODUKTIT SHOQROR
BORXHI PUBLIK - BORXHET PUBLIKE T GJITHMBARSHME- T MOS
KALOJN 60% T BRUTO PRODUKTIT NJVJEAR T VENDIT;
STABILITETI I PARAS - VALUTA NACIONALE T MOS JET E DEVALVUAR N
2 VITET E FUNDIT
-DIVERGJENCAT EVENTUALE T KURSIT T SAJ- N SUAZA PLUS - MINUS
2,25%
 KRITERIUMET E KONVERGJENCS DHE MARRVESHJA E MASTRIHTIT
LEJOHET MUNDSIA DISKRETE E T DREJTS S VENDEVE ANTARE Q TI
VLERSOJN KUSHTET PR INKUADRIMIN N VALUTN UNIKE
ANTARE E UME-S MUND T BHEJ EDHE VENDI ANTAR Q NUK I
PLOTSONTE NJ OSE DY KUSHTE
NSE AI VEND KISHTE REALIZUAR PRPARIM T DUKSHM DREJT
PLOTSIMIT T TYRE

3.1.2. ETAPAT E VENDOSJES S UNIONIT MONETAR EVROPIAN

VENDOSJA E UME-S: N MNYR GRADUALE
ARSYET:
PROCESI I FORMIMIT T UNIONIT MONETAR - KUFIZIMI I SOVRANITETIT
MONETAR DHE ATIJ POLITIK
ADAPTIMI PSIKOLOGJIK, POLITIK DHE EKONOMIK
ETAPAT E REALIZIMIN T UNIONIT MONETAR DHE EKONOMIK:
ETAPA E PAR (1990- 1993)
ETAPA E DYT (1994-1999)
ETAPA E TRET (PAS VITIT 1999)
 V. UNIONI EVROPIAN- HAP I RI N NDRTIMIN E
MTEJM T ARKITEKTURS S BEE-S

MARRVESHJA MBI UNIONIN EVROPIAN SHT NNSHKRUAR N

MASTRICHT (HOLAND) M 7.2.1992
VENDET NNSHKRUESE: GJERMANIA, FRANCA, BRITANIA E MADHE, ITALIA,
BELGJIKA, HOLANDA, LUKSEMBURGU, DANIMARKA, IRLANDA, SPANJA,
PORTUGALIA DHE GREQIA
KJO MARRVESHJE NDRYSHOI DHE PLOTSOI MARRVESHJEN PR
THEMELIMIN E TRI BASHKSIVE EVROPIANE: PR ELIK DHE THNGJILL,
ENERGJI ATOMIKE DHE BASHKSIS EKONOMIKE
REVIZIONI M RADIKAL Q SHT BR N MARRVESHJEN MBI
THEMELIMIN E BASHKSIS EKONOMIKE EVROPIANE
PRMBAN ELEMENTE T REJA N BASHKPUNIMIN MES VENDEVE ANTARE
N SHUM SFERA
HAPI I PAR PR T QEN PJES E UNIONIT SHT PRANIMI I KONCEPTIT
DHE MEKANIZMIT T TREGUT UNIK EVROPIAN
TREGU UNIK FUNKSIONON SI NJ TREG I BRENDSHM I VENDEVE ANTARE
UE - NJ NGA POTENCIALET M T MDHA TREGTARE N BOT
- PJESMARRJA N TREGTIN BOTRORE: 20 %
N VITIN 2002 PESMBDHJETSHA EVROPIANE - M SE 370 MILION
BANOR
SIPRFAQJA PREJ 3.25 MILION KILOMETRA KATROR
UE - NJ TREG ME FUQI T MADHE BLERSE
BRUTO PRODUKTI I BRENDSHM (GDP) N VLER PREJ 8.145,5 MILIARD
DOLLAR
- 25,9 % T VLERS S PRGJITHSHME T GDP-S BOTRORE

STRUKTURA E TREGTIS BOTRORE M 2002

Kanada
UE 5%
20% SHBA
20%

Japonia
8%
Kina
6%
T tjer
41%
1. ETAPAT THEMELORE N ZHVILLIMIN E
GJERTANISHM T UE-S

MARRVESHJA E PARISIT (18 PRILL,1951)- FORMIMI I BASHKSIS

EVROPIANE PR ELIK DHE THNGJILL
MARRVESHJA E ROMS (25 MARS 1957) THEMELIMI I BEE-S DHE
BASHKSIS EVROPIANE PR ENERGJI ATOMIKE (EURO-ATOM)
MIRATIMI I AKTIT UNIK EVROPIAN (3 DHJETOR 1985 DHE HYRJA N FUQI
M 1 KORRIK 1987)
NDRRIMI I PAR RRNJSOR I MARRVESHJES S ROMS
PARASHIKIMI I KRIJIMIT T "TREGUT T BRENDSHM" (M S LARGU DERI
M 31 DHJETOR 1992)
NDRYSHIMET N AKTIN UNIK EVROPIAN
BHET THJESHTSIMI DHE HARMONIZIMI I LIGJSHMRIVE
-APLIKIMI I NJ QASJEJE T RE T HARMONIZIMIT ME QLLIM T REALIZIMIT
T UNIONIT EKONOMIK DHE ATIJ MONETAR
MIRATOHET PARIMI I SHUMICS KUALIFIKUESE PR MARRJEN E VENDIMEVE
Q JAN ME RNDSI PR KRIJIMIN E TREGUT UNIK EVROPIAN
PARLAMENTI EVROPIAN FITON AUTORIZIME T REJA N SFERN E
AKTIVITETEVE LEGJISLATIVE
-PARLAMENTIT I BARTET AUTORIZIMI PR MARRJEN E T GJITHA VENDIMEVE T
RNDSISHME PR FORMIMIN E UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
NDRMIRREN AKSIONE T NDRYSHME N PROCESIN E FORMIMIT T UNIONIT
EKONOMIK DHE MONETAR ME QLLIM T:
-KONSOLIDIMIT T BAZS SHKENCORE DHE TEKNOLOGJIKE
-HARMONIZIMIT T LIGJSHMRIVE PR SIGURIM DHE SHNDETSI
-RUAJTJES S AMBIENTIT JETSOR
DINAMIKA E KRIJIMIT T "TREGUT T BRENDSHM" SJELL DERI TE PROPOZIMI
PR VAZHDIMIN E MTEJM T INTEGRIMIT
QLLIMI: REALIZIMI I PLOT I UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
ZHDUKJA E KOMUNIZMIT DHE E NDARJES N BLLOQE T EVROPS- NXITJE
PR KRIJIMIN E "UNIONIT POLITIK

1.1. ETAPAT E THEMELIMIT T UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR

ETAPA E I-R
VMENDJE E POSAME - FONDIT PR ADAPTIME STRUKTURALE
STIMULIMI I ZHVILLIMIT RAJONAL DHE ELIMINIMIN E DALLIMEVE EKZISTUESE
KALIMI PREJ SISTEMIT T KONVERGJENCAVE N SISTEMIN E KOORDINIMIT T
POLITIKAVE EKONOMIKE:
 MARRVESHJET RECIPROKE MBI METODAT, MASAT DHE INSTRUMENTET E
POLITIKS MAKROEKONOMIKE T VENDEVE T NDRYSHME
MBIKQYRJA MULTILATERALE E POLITIKS EKONOMIKE DHE REALIZIMI I SAJ
PROCESI I GJAT DHE I VSHTIR I RATIFIKIMIT
REFERENDUMI I PRSRITUR N DANIMARK DHE FRANC
HYN N FUQI MARRVESHJA MBI UNIONIN EVROPIAN(1 NNTOR 1993)
FUNDI I ETAPS S PAR T ZHVILLIMIT T UNIONIT EVROPIAN
ARRITJET: LIBERALIZIMI I PLOT I QARKULLIMIT T KAPITALIT N BEE

ETAPA E II-T (1.1.1994)

TRI DREJTIMET THEMELORE:
PRCAKTIMI I QLLIMEVE BUXHETORE, MONETARE DHE FISKALE
THEMELIMI I MEKANIZMIT EVROPIAN T BANKAVE QENDRORE
BASHKSIA TEJKALON ROLIN E KOORDINATORIT T THJESHT N
PRCAKTIMIN E POLITIKS S PRGJITHSHME MONETARE
FORCIMI I INSTITUCIONEVE EKZISTUESE MONETARE
THEMELIMI I INSTITUTIT MONETAR EVROPIAN (1.1.1994, FRANKFURT)
-PARAARDHSE E BANKS QENDRORE EVROPIANE ( SISTEMIT T BANKAVE
QENDRORE T UE-S)
ANTARET E INSTITUTIT: BANKAT QENDRORE NACIONALE (BQN)
DETYRAT THEMELORE T INSTITUTIT:
FORCIMI I BASHKPUNIMIT N MES T BQN-VE
FORCIMI I HARMONIZIMIN T POLITIKS MONETARE T SHTETEVE ANTARE
SIGURIMI I STABILITETIT T MIMEVE
MBIKQYRJA E FUNKSIONIMIT T SISTEMIT MONETAR EVROPIAN
MARJA MBI VETE E FUNKSIONEVE Q ISHIN NN KOMPETENCN E FONDIT
EVROPIAN PR BASHKPUNIMIN MONETAR
LEHTSIMI I PRDORIMIT T ECU-T
PRGATITJA E INSTRUMENTEVE DHE PROCEDURS PR ZBATIMIN E
POLITIKS UNIKE MONETARE
INSTITUTI T PUSHOJ S EKZISTUARI - PAS FILLIMIT T FUNKSIONIMIT T
BANKS QENDRORE EVROPIANE
EMETIMI I BANKNOTAVE- BANKA QENDRORE EVROPIANE
KAPITALI THEMELUES I BQE U VENDOS T JET 5 MILIARD ECU
OBLIGIMI I VENDEVE ANTARE PR TI SIGURUAR BQE-S REZERVAT
DEVIZORE N VLER PREJ 50 MILIARD ECU
OPERACIONET DEVIZORE T BANKAVE QENDRORE NACIONALE - DO TI
NNSHTROHESHIN LEJES S BQE-S
- SIGURIMI I HARMONIZIMIT T TYRE ME POLITIKN MONETARE T UE-S
 SHPRNDARJA E T HYRAVE MONETARE T BQE-S
20% - FONDIT REZERV
80% AKSIONARVE - BANKAVE QENDRORE NACIONALE
- PROPORCIONALISHT ME PJESMARRJEN E AKSIONEVE
QLLIMI I AKSIONEVE N SFERN EKONOMIKE N KT FAZ:
FORCIMI I POLITIKS S ZHVILLIMIT RAJONAL DHE NDRYSHIMEVE
STRUKTURALE
FORCIMI I BASHKPUNIMIT N PLANIN GLOBAL MAKROEKONOMIK
N SFERN MONETARE:
FORMIMI I SISTEMIT EVROPIAN T BANKAVE QENDRORE
KRIJIMI I NJ POLITIKE MONETARE T PRBASHKT
N FAZN KALIMTARE KSHILLI I GUVERNATORVE AUTORIZOHET PR
KOORDINIMIN E POLITIKS MONETARE
HYRJA DEFINITIVE N UM ME VALUTN UNIKE (ECU) DHE ME NJ BQ
- DO T VARET NGA PLOTSIMI I KRITERIUMEVE T KONVERGJENCS
ANALIZA E UNCTAD-IT M 1994:
KAH FUNDI I VITIT 1992 VETM DY SHTETE (FRANCA DHE LUKSEMBURGU)
PLOTSONIN DY KUSHTE (DEFICITI I BUXHETIT DHE BORXHI PUBLIK)
 ITALIA, BELGJIKA, HOLANDA, PORTUGALIA DHE GREQIA- NUK PLOTSONIN
ASNJRIN NGA KTO KUSHTE
GJERMANIA, BRITANIA E MADHE DHE SPANJA- KISHIN DEFICIT T BUXHETIT
DANIMARKA DHE IRLANDA- PJESMARRJA E BORXHIT PUBLIK N PRODUKTIN
SHOQROR MBI KRITERIUMET E PARAPARA
TRI OPCIONET PR ZGJIDHJEN E KTIJ PROBLEMI:
SHTYRJA E KONSTITUIMIT T UNIONIT MONETAR
MODIFIKIMI I KRITERIUMEVE T KONVERGJENCS
INKUADRIMI N UNION - EDHEPSE NUK PLOTSOHEN KRITERIUMET
FISKALE, POR Q N VITET E FUNDIT I AFROHEN KTYRE KRITERIUMEVE

ETAPA E III-T
NNKUPTON VENDOSJEN E POLITIKS UNIKE MONETARE DHE PUSHTETIT
QENDROR MONETAR
SEBQ UDHHEQ ME VALUTN UNIKE
- BANKA QENDRORE EVROPIANE (EUROPEAN CENTRAL BANK) DHE
- BANKAT QENDRORE T VENDEVE ANTARE T BEE-S
DETYRA KRYESORE E BQE DHE SEBQ:
RUAJTJA E STABILITETIT T MIMEVE
FORMULIMI I POLITIKS S PRBASHKT MONETARE DHE REALIZIMI I SAJ
RUAJTJA DHE UDHHEQJA E REZERVAVE DEVIZORE T VENDEVE ANTARE

2. PRMBAJTJA THEMELORE E MARRVESHJES S

MASTRIHTIT

PJEST KRYESORE T MARRVESHJES S MASTRIHTIT JAN:

1) DISPOZITAT E PRBASHKTA T MARRVESHJES
2) DISPOZITAT Q KAN T BJN ME NDRYSHIMET E MARRVESHJES PR
THEMELIMIN E BASHKSIS EKONOMIKE EVROPIANE ME QLLIM T FORMIMIT
T UNIONIT EVROPIAN
3) DISPOZITAT Q KAN T BJN ME NDRYSHIMET E MARRVESHJES MBI
THEMELIMIN E BASHKSIS EVROPIANE PR THNGJILL DHE ELIK
4) DISPOZITAT Q KAN T BJN ME NDRYSHIMET E MARRVESHJES MBI
THEMELIMIN E BASHKSIS EVROPIANE PR ENERGJI ATOMIKE
5) DISPOZITAT Q KAN T BJN ME POLITIKN E PRBASHKT T JASHTME
DHE T SIGURIS
6) DISPOZITAT MBI BASHKPUNIMIN N SFERN E JURISPODENCS DHE T
BRENDSHME
7) DISPOZITAT PRFUNDIMTARE
 TRI SHTYLLAT" E BASHKPUNIMIT T PRFSHIRA N MARRVESHJEN MBI
UNIONIN EVROPIAN JAN:
TRI BASHKSIT EVROPIANE
BASHKPUNIMI N POLITIKN E JASHTME T PRBASHKT DHE T
SIGURIS
BASHKPUNIMI N SFERN E JURISPODENCS DHE PUNVE T BRENDSHME
T VENDEVE ANTARE
POLITIKA SOCIALE - LND E NJ PROTOKOLLI T VEANT
VENDET NNSHKRUESE DUHET TI PRKRAHIN DHE PLOTSOJN
AKTIVITETET E TYRE N DREJTIM T :
- PRMIRSIMIT T KUSHTEVE T PUNS S PUNTORVE
- INFORMIMIT DHE KONSULTIMEVE ME PUNTORT
- SHTJEVE T TJERA ME RNDSI NGA SFERA E INTERESIT T
PUNTORVE
RNDSIA E MARRVESHJES S MASTRIHTIT:
ZHVILLOI MEKANIZMIN E TREGUT T BRENDSHM UNIK
FUNKSIONIMI I TREGU UNIK SI NJ TREG I BRENDSHM I VENDEVE
ANTARE
- TREGU I MALLRAVE, SHRBIMEVE, PUNS DHE KAPITALIT
5. QLLIMET THEMELORE T UNIONIT EVROPIAN

QLLIMET THEMELORE T UE-S JAN:

NXITJA E ZHVILLIMIT EKONOMIK DHE SHOQROR
KRIJIMI I NJ HAPSIRE PA KUFIJ T BRENDSHM
FORCIMI I KOHEZIONIT EKONOMIK DHE SHOQROR
VENDOSJA E UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR ME VALUTN UNIKE
UDHHEQJA E POLITIKS S PRBASHKT ME JASHT DHE T SIGURIS
- POLITIKA E PRBASHKT E MBROJTJES Q MUND T SHNDRROHET N
MBROJTJE T PRBASHKT
MBROJTJA E T DREJTAVE DHE INTERESIT T QYTETARVE T SHTETEVE
ANTARE
ZHVILLIMI I BASHKPUNIMIT MES PUNVE T JURISPRODENCS DHE PUNVE T
BRENDSHME
RUAJTJA DHE ZHVILLIMI I T ARRITURAVE T UNIONIT
UNIONI EVROPIAN RESPEKTON IDENTITETIN NACIONAL T VENDEVE ANTARE
SI DHE T DREJTAT DHE LIRIT E NJERIUT
UNIONI SIGURON MJETET E DOMOSDOSHME PR REALIZIMIN E QLLIMEVE T
VETA
 QLLIMET E POLITIKS STRUKTURALE DHE KOHEZIONI EKONOMIK
SHOQROR JAN:
1. ZHVILLIMI I RAJONEVE T CILAT KAN NGECUR N ZHVILLIM:
-FONDI EVROPIAN PR ZHVILLIM RAJONAL (ERDF),
-FONDI SOCIAL EVROPIAN (ESF)
-FONDI PR NDIHM BUJQSIS (EAGF)
-BANKA INVESTIVE EVROPIANE (EIB)
-BASHKSIA EVROPIANE PR ELIK DHE THNGJILL (ECSC)
2. RISTRUKTURIMI I RAJONEVE T NGARKUARA ME INDUSTRI T VJETRUAR
ME MJETET E ERDF, ESF DHE ECSC
3. ZGJIDHJA AFATGJAT E PROBLEMIT T PAPUNSIS ME MJETET E ESF, EIB
SEBQ
4. INTEGRIMI I GJENERATAVE T REJA N POPULLATN E PUNSUAR ME
MJETET E ESF, EIB DHE ECSC
5. NDRYSHIMI I STRUKTURAVE AGRARE DHE ZHVILLIMI I MESIT FSHATAR ME
MJETET E EAGF, ERDF, ESF DHE EIB
1) RNDSIA E DIMENSIONIT RAJONAL:
REALIZIMI I ZHVILLIMIT EKONOMIK, SOCIAL DHE PROGRESI SHKENCOR-
TEKNIK
FILOZOFIA E NDRTIMIT T "EVROPS PA KUFIJ:
-DO PJES E SAJ DUHET TI NDIJ PRPARSIT E INTEGRIMIT
IDENTIFIKIMI I ZONAVE M PAK T ZHVILLUARA
PRCAKTIMI I POLITIKS S PRBASHKT AKTIVE RAJONALE
FORMIMI I FONDEVE STRUKTURALE
KOMBINIMI I DHNIEVE PA KTHIM DHE HUAVE
- RRITJA E EFIKASITETIT T INVESTIMEVE N RAJONET M PAK T
ZHVILLUARA
QLLIMI I MASAVE T POLITIKS RAJONALE:
ZVOGLIMI I DISPARITETEVE RAJONALE

2) REALIZIMI I RISTRUKTURIMIT T RAJONEVE T NGARKUARA ME

INDUSTRI T VJETRA:
NDARJA E MJETEVE PA KTHIM (PR NDRTESAT INDUSTRIALE, MAKINAT
DHE PAISJET
GARANCIONET PR HUA
DHNIA E TROLLIT DHE LOKACIONIT INDUSTRIAL
NDIHMA PR BARTJEN DHE TRANSFERIMIN E FUQIS PUNTORE
KONCESIONET FISKALE PR OBLIGIMET SHTETRORE
LEHTSIMET FISKALE PR INVESTIME
NDIHMA PR NDRTIMIN E FABRIKAVE
DOMOSDOSHMRIA E HARMONIZIMIT T PLANEVE NACIONALE
ZGJIDHJA E PROBLEMEVE RAJONALE DHE SOCIALE
3) PROBLEMI I PAPUNSIS SHT N QENDR E VMENDJES N DO VEND
T ZHVILLUAR ME EKONOMI T TREGUT

12
10
8
6
4
2
0
1970-1974 1975-1979 1980-1984 1985-1989 1991-1995 1996-2001
 NORMA MESATARE E PAPUNSIS, KA SHENUAR RRITJE T VAZHDUESHME
DERI N VITIN 1995
1970-1974 : 2,6% DERI 10,0% 1991-1995
1996-2001 - RNIE N 9,4%
4) GJETJA E MUNDSIVE PR ZVOGLIMIN E PAPUNSIS
PUNSIMI I GJENERATAVE T REJA DHE PUNSIMIT T FEMRAVE
ORIENTIMI I MASAVE T POLITIKS EKONOMIKE DREJT ZHVILLIMIT
EKONOMIK
NXITJA E NDRMARRJEVE T VOGLA DHE T MESME PR ZHVILLIM M T
SHPEJTUAR
RRITJA A INVESTIMEVE
AFTSIMI PROFESIONAL DHE RIKUALIFIKIMI I T PAPUNSUARVE
ZVOGLIMI I NGARKESAVE TATIMORE PR FUQIN PUNTORE T PUNSUAR
QNDRIMET E DISA VENDEVE ANTARE:
BELGJIKA: APELOHET PR SHUARJEN E "BERZS S ZEZ T PUNS"
BRITANIA E MADHE: APELON N PRGATITJEN E MASAVE PR FORCIMIN E
AFTSIS KONKURRUESE T INDUSTRIS EVROPIANE
SUEDIA: PAPUNSIA E MADHE E BJEN N PYETJE KREDIBILITETIN E UNIONIT
-KRKON HARMONIZIMIN E PROGRAMEVE NACIONALE T PUNSIMIT
 SHUARJA GRADUALE E DOGANAVE IMPORTUESE MES VENDEVE ANTARE
THEMELIMI I UNIONIT DOGANOR-KONTRIBUT N:
ZHVILLIMIN E HARMONIZUAR T TREGTIS BOTRORE
ELIMINIMIN GRADUAL T KUFIZIMEVE N TREGTIN NDRKOMBTARE
ELIMINIMIN E BARRIERAVE DOGANORE
POLITIKA E PRBASHKT TREGTARE
I DHA RNDSI ELIMINIMIT T DOGANAVE MES SHTETEVE ANTARE
RRITJES S AFTSIS KONKURRENTE T NDRMARRJEVE
POLITIKA E PRBASHKT TREGTARE BAZOHET N PARIMET UNIKE:
LIDHJEN E MARRVESHJEVE DOGANORE DHE TREGTARE
HARMONIZIMIN E MASAVE T LIBERALIZIMIT
POLITIKN E EKSPORTIT DHE MASAVE PR MBROJTJEN E TREGTIS
MARRVESHJET PR POLITIKN E PRBASHKT TREGTARE DHE UNIONIN
DOGANOR, MUND T JEN T NDARA N FAZA
HARMONIZIMI I TATIMEVE-DETYR E RNDSISHME N PROCESIN E KRIJIMIT
T TREGUT UNIK
TATIMI N VLERN E SHTUAR (TVSH)
TATIMI N QARKULLIM
TATIMI I NDRMARRJEVE
SHKALLT E NDRYSHME T TATIMEVE N VENDET ANTARE
QERSHOR 1991- MARRVESHJA MBI NDRYSHIMET N MEKANIZMIN TATIMOR
APLIKIMI I SHKALLS STANDARDE T TVSH-S- JO M E ULT SE 15%
PARIMI I SUBSIDIARITETIT
NDARJE E KOMPETENCAVE MES SHTETEVE ANTARE ATY KU EKZISTON
MUNDSIA PR NDARJEN E TYRE
RREGULLIMI I MARRVESHJEVE INSTITUCIONALE - VENDIMET DUHET T
MIRATOHEN N NIVELIN M T ULT
BASHKSIA INTERVENON VETM PO KUR QLLIMET MUND T REALIZOHEN M
ME SUKSES N NIVEL T BASHKSIS SE SA N NIVEL T PUSHTETEVE
NACIONALE
APLIKOHET N SFERAT:
-PUNT SHKENCORE-HULUMTUESE
-POLITIKA E AMBIENTIT JETSOR
-POLITIKA RAJONALE,
-N KUADR T UNIONIT EKONOMIK DHE MONETAR
VALUTA E ARDHSHME E PRBASHKT- EURO
HYRJA N PRDORIM E VALUTS UNIKE- NGA M SE 300 MILION BANOR T
12 SHTETEVE ANTARE
TRI FAZAT E KALIMIT N EURO:
FAZA E PRGATITJES TEKNIKE DHE OPERATIVE (1.1.1999-31.12.2001)
FAZA TRANZITORE
- VEIMI I EURO-S SI TREGUES KRYESOR
- MIMI N DM SHT PRDORUR SI TREGUES PLOTSUES
FAZ Q BARTI PESHN E KALIMIT N SISTEMIN E RI VALUATOR
BRI PRGATITJET PR IMPLEMENTIMIN E VALUTS S PRBASHKT
FAZA E QARKULLIMIT PARALEL (1.1.2002- 28.2.2002)
QARKULLIM PARALEL DM-S DHE EURO-S
PAGESAT N T GATSHME -N EURO
PAGESAT E DETYRUARA (DOGANIMEI,AKCIZA,TATIMI,ETJ.) N EURO APO DM
PERIUDHA E ZVENDSIMIT (1.3.2002)
FAZA E TRHEQJES S DM DHE VALUTAVE TJERA NACIONALE
ZVENDSIMI ME EURO
JETSIM I KALIMIT N SISTEMIN E RI VALUATOR
 8. POZITA E VENDEVE Q NUK JAN ANTARE T
TREGUT UNIK EVROPIAN

INTEGRIMI EVROPIAN N KOHN KUR U NNSHKRUA MARRVESHJA E ROMS

ZGJERIMI I UNIONIT EVROPIAN- MAJ, 2004
DERI N FUND T VITIT 2007, 27 SHTETE DO TI TAKOJN UNIONIT
"AGJENDA 2000-PROGRAMI PR SHEKULLIN E ARDHSHM
KRITERET THEMELORE Q PLOTSUAN: HUNGARIA, POLONIA, EKIA, ESTONIA,
QIPROJA DHE SLLOVENIA:
RENDI SHOQROR DEMOKRATIK
INSTITUCIONET STABILE
EKONOMIA E TREGUT
PR RUMUNIN, BULLGARIN DHE SHQIPRIN - GJASA PR FORMA T NDRYSHME
T BASHKPUNIMIT
MARRVESHJET MBI BASHKPUNIMIN EKONOMIK ME VENDET E AFRIKS,
KARAIBEVE DHE PACIFIKUT
1961- KONVENTN E JAUNDEA-S ME 18 VENDE AFRIKANE,E PRTRIR M 1969
HAP I MADH DREJT ZGJERIMIT T BASHKPUNIMIT:
1975, KONVENTA E LOME-S ME 46 VENDE AFRIKANE, T KARAIBEVE DHE
PACIFIKUT
KONVENTA RREGULLON:
-SHTJET E BASHKPUNIMIT TREGTAR
-DEPRTIMI I PRODHIMEVE T KTYRE VENDEVE, N TREGUN E EVROPS
PERNDIMORE
RNDSIA E KONVENTS S LOME-S:
THEKSOHET INTERESI I UE-S PR TERRITORET E DIKURSHME T
METROPOLET EVROPIANE
DSHMOJN PR PRPJEKJET E EVROPS T NDIHMOJ ZGJIDHJEN E
PROBLEMEVE T VENDEVE N ZHVILLIM
PLANI MULTILATERAL- ROLI UDHHEQS I UE-S GJAT BISEDIMEVE PR
LIBERALIZIMIN E TREGTIS N KUADR T GATT-IT
-TREGTIS VERI-JUG N KUADR T KOMBEVE T BASHKUARA
PLANI BILATERAL- MARRVESHJET E SHUMTA MBI BASHKPUNIMIN ME:
VENDET E MESDHEUT
VENDET E EVROPS QENDRORE DHE JUGLINDORE
DISA VENDE T AZIS DHE AMERIKS LATINE
MARRVESHJET PR BASHKPUNIM ME VENDET E EQJL- BRTHAM E T
GJITHA FORMAVE EKZISTUESE T BASHKPUNIMIT
KTO MARRVESHJE OFRONIN:
PRMIRSIMIN E KUSHTEVE PR PJESMARRJE N TREGUN E PRODUKTEVE
BUJQSORE
VENDOSJEN E TREGTIS S LIR (PA DOGAN) PR PRODUKTET
INDUSTRIALE PR NJ PERIUDH DHJETVJEARE
NDIHMN TEKNIKE DHE FINANCIARE
MUNDSIN E ZHVILLIMIT T TREGTIS S LIR N SFERN E SHRBIMEVE
ADAPTIMI I KTYRE SHTETEVE-KUSHTEVE T TREGUT UNIK EVROPIAN
ANGAZHIM I MADH N SFERN E HARMONIZIMIT T LIGJSHMRIVE
EKONOMIKE
DETYRAT M T RNDSISHME PR VENDET E EQJL-S:
QARKULLIMI I LIR I KAPITALIT
- NUK SHT EKONOMI E TREGUT AJO EKONOMI Q NUK SHT E HAPUR PR
TREGUN E MALLRAVE, SHRBIMEVE DHE FAKTORVE T PRODHIMIT
- EKZISTIMI I TREGUT FINANCIAR: TESTI KRYESOR Q TREGON SHKALLN
DERI KU KA ARRITUR NJ VEND I CAKTUAR, ME EKONOMI T HAPUR T
TREGUT
QARKULLIMI I LIR I PRODUKTEVE INDUSTRIALE
-ADAPTIMI I NDRMARRJEVE NORMAVE T TREGUT UNIK N PROCESIN E
PRODHIMIT DHE T QARKULLIMIT
POLITIKA E KONKURRENCS
-DOMOSDOSHMRI N EKONOMIN E TREGUT
-MUNDSIA Q DISA VENDE T EQJL-S TI APLIKOJN LIGJSHMRIT E SAJ
N MNYR GRADUALE
-SHTYERJA (PROLONGIMI) I AFATIT T HYRJES S TYRE N FUQI
POLITIKA SOCIALE
-SEGMENTI KOMPLEMENTAR I POLITIKS EKONOMIKE N EKONOMIN
BASHKKOHORE T TREGUT
TATIMET DIREKTE DHE INDIREKTE
-HARMONIZIMI I LIGJSHMRIVE TATIMORE - DETYR MJAFT E VSHTIR
-EKZISTIMI I EKONOMIS SPEKULATIVE
-NEVOJA E SIGURIMIT T SISTEMIT EFIKAS T PAGESS S TATIMIT
E DREJTA E KOMPANIVE
- HARMONIZIMI I T S DREJTS S KOMPANIVE - NUK ISHTE E VSHTIR
PR VENDET E EQJL-S
-LIGJET RELATIVISHT T REJA MBI NDRMARRJET
-SIGURONIN USHTRIMIN E VEPRIMTARIVE EKONOMIKE NDRMARRJEVE,
PERSONAVE T HUAJ N VENDET E EQJL-S
QLLIMI I T GJITHA KTYRE DETYRAVE - KRIJIMI I NJ EVROPE STABILE
LUFTRAT E FUNDIT DHE DSHMIA PR RNDSIN E RUAJTJES S PAQS,
DEMOKRACIS DHE RESPEKTIMIN E T DREJTAVE T NJERIUT
VENDET E EQJL-S - T ORIENTUARA DREJT TREGUT UNIK EVROPIAN
UE - GARANCIONI PR ZHVILLIMIN E TYRE EKONOMIK
UNIONI EVROPIAN - MODELI I VRTET Q DUHET TA NDJEKIN N RRUGN
E TRANZICIONIT
7. FINANCIMI I UNIONIT EVROPIAN

FINANCIMI I UE-S I BAZUAR N MARRVESHJEN E PARISIT T VITIT 1951 DHE

T BEE-S (1957)
PARIMET E BURIMIT T T HYRAVE DHE MEKANIZMI I T DALAVE - T
PANDRYSHUARA DERI M 1970
1970 -"PAKOJA E LUKSEMBURGUT"
- NDARJA E KOMPETENCAVE MES KSHILLIT DHE PARLAMENTIT
VENDOSJA E SISTEMIT T SIGURIMIT T MJETEVE VETANAKE
-PARAKUSHT PR SIGURIMIN E PAVARSIS FINANCIARE T BASHKSIS
1982 - DEKLARATA E PRBASHKT MBI MASAT PR ZGJEDHJEN E METODAVE M T
MIRA GJAT PROCEDURS S MIRATIMIT T BUXHETIT
1988 U ARRIT MARRVESHJA MBI NGRITJEN E DISIPLINS BUXHETORE DHE
PRMIRSIMIN E METODAVE PR FINANCIMIN E BUXHETIT
RISIT N FINANCIM:
MIRATIMI I KONTRIBUTEVE PLOTSUESE T BAZUARA N BRUTO T ARDHURAT
NACIONALE T DO VENDI ANTAR
PARASHIKIMI I BUXHETIT PR NJ PERIUDH T CAKTUAR KOHORE (1988-1992 E
M VON EDHE PR PERIUDHN 1993-1999)
VI. BASHKSIA EKONOMIKE EVROPIANE DHE
RAPORTI I SAJ ME VENDET E TRETA

Nj ndr qllimet m kryesore t Bashksis sht:

"t'i kontribuoj zhvillimit t harmonizuar t tregtis botrore n emr t interesit t
prbashkt, eliminimit gradual t barrierave n tregtin ndrkombtare dhe
zvoglimit t normave doganore
Krijimi i nj rrjeti t gjr t marrdhnieve tregtare multilaterale, rajonale dhe
bilaterale
Raportet specifike:
pr shkaqe t afrsis gjeografike:
- marrveshjet me antaret e EFTA-s
- me vendet e Evrops Lindore
- me vendet mesdhetare
pr shkak t shkalls s ngjashme t zhvillimit ekonomik:
- SHBA
- Japonia
- vendet tjera t OECD-s
statusi i vzhguesit n Kombet e Bashkuara (KB), agjencit dhe
institucionet e specializuara:
-UNCTAD, UNESCO, UNIDO
1. BRITANIA E MADHE DHE BEE-JA

PJESMARRJA E BRITANIS S MADHE N RINDRTIMIN E PAS LUFTS DHE

REKONSTRUIMIT T MBROJTJES S PRBASHKT
BASHKPUNIMI BRITANIK- VETM DERI N MASN DERI KU NUK
RREZIKOHEJ HUMBJA E PAVARSIS NACIONALE- SOVRANITETIT
BRITANIA E MADHE NUK E NNSHKROI MARRVESHJEN PR THEMELIMIN E
BEE-S
PRPJEKJET PR ZVOGLIMIN E RNDSIS S SAJ
- PROPOZIMI PR FORMIMIN E ZONS S TREGTIS S LIR
EFEKTET POZITIVE T INTEGRIMIT KAH FUNDI I VITEVE T PESDHJETA DHE
NDRYSHIMI I QNDRIMIT T BRITANIS S MADHE NDAJ PROCESEVE T
INTEGRIMIT EKONOMIK
ROLI I FAKTORIT POLITIK -ECURIA E SUKSESSHME E INTEGRIMIT MES
VENDEVE T EVROPS PERNDIMORE
KRCNOIMI Q BRITANIA E MADHE T IZOLOHEJ NGA KY PROCES
INJORIMI I KTIJ GRUPACIONI POLITIK DHE EKONOMIK- U TREGUA SE
MUND T JET NJ GABIM KARDINAL
MADHSIA, NUMRI I BANORVE DHE FUQIS BLERSE SHNDRRIMI N NJ
NDR SUBJEKTET M T RNDSISHME T MARRDHNIEVE EKONOMIKE-
NDRKOMBTARE
N VENDET E BEE-S, PAS ULJES S DOGANAVE PR 30 % (DERI M 1960)-
PRODHIMI RRITET PR M SHUM SE 50 %
PRODHIMI INDUSTRIAL N BRITANIN E MADHE U RRIT PR VETM 20 %
INVESTIMET AMERIKANE FILLUAN T PRQENDROHEN KAH VENDET E BEE-S
PARA FORMIMIT T BEE-S, NGA INVESTIMET E PRGJITHSHME AMERIKANE
N EVROP, 50 % ISHIN T PLASUARA N BRITANIN E MADHE
PREJ VITIT 1960 VETM 41 %
BEE- DO T BHET SUPERFUQIA E TRET N EKONOMIN BOTRORE
M 1961 PREMIERI MAKMILAN - PARAQET KRKESN PR ANTARSIM N
BEE
KSHILLI MINISTROR I BEE-S VENDOSI Q TA PRANOJ KT KRKES
PR SHKAK T KUNDRSHTIMIT T FRANCS- SHTHET DERI N VITIN 1963
-SRISH REFUZOHET ME VETON E DE GOLIT
SHKAQET E REFUZIMIT - MARRVESHJA E OTAVS (1932) MES BRITANIS
S MADHE DHE VENDEVE T BASHKSIS S KOMBEVE
QLLIMI: RUAJTJA E STRUKTURS EKZISTUESE EKONOMIKE N VENDET E
BASHKSIS BRITANIKE T KOMBEVE
KTO VENDE EDHE M TEJ TA FURNIZONIN INDUSTRIN BRITANIKE ME
LNDN E PAR
BRITANIA E MADHE SYNONTE T'I PLASONTE PRODUKTET E VETA
INDUSTRIALE N TREGJET E KTYRE VENDEVE
PRODUKTET PRIMARE T KTYRE VENDEVE NPRMJET TREGUT T BRITANIS
S MADHE - SHUM LEHT MUND T DEPRTONIN N TREGJET E VENDEVE T
TJERA T BASHKSIS EKONOMIKE EVROPIANE
ME NDRYSHIMET N QEVERIN FRANCEZE DHE PRMIRSIMI I KLIMS
POLITIKE N MARRDHNIET EVROPIANE
U KRIJUAN KUSHTE M T VOLITSHME PR HYRJEN E BRITANIS S MADHE
N BEE
NGA 1 JANARI I VITIT 1973 - BRITANIA E MADHE BHET ANTARE E
PLOTFUQISHME N BEE
RAPORTET EKZISTUESE NDRKOMBTARE:
BRITANIA E MADHE KA NJ AUTORITET POLITIK
PJES PRBRSE E BEE-S
MUND T PREZANTOHET SI SUBJEKT INDIVIDUAL SHTETROR N SKENN
BOTRORE POLITIKE
2. BEE-JA DHE JAPONIA

POLITIKA E BEE-S NDAJ JAPONIS SHT ZHVILLUAR N TRI DREJTIME

KRKESA PR HAPJEN M T MADHE T TREGUT T BRENDSHM JAPONEZ
(PRODUKTET USHQIMORE, INDUSTRIALE, SHRBIMET BANKIERE DHE FINANCIARE)
PRCJELLJA E VAZHDUESHME E EKSPORTIT T JAPONIS N BEE NGA KOMISIONI
PRPJEKJET PR REALIZIMIN E NIVELIT M T LART T BASHKPUNIMIT DHE
KOOPERIMIT ME JAPONIN (SHKENC, TEKNOLOGJIS,PRODHIM INDUSTRIAL,
INVESTIME)
JAPONIA-NJ NGA TRI TREGJET M T MDHA EKSPORTUESE T UE-S
-1998, T HYRAT: 4,2 MILIARD YEN
VSHTIRSIT N BASHKPUNIM
BARRIERAT E NDRYSHME ADMINISTRATIVE, TEKNIKE PR IMPORTIMIN E MALLIT
EVROPIA
NDRYSHIMET N RREGULLAT E SJELLJES (N PRODHIM DHE N SHPRNDARJE)
SHPREHIT, ZAKONET DHE AFINITETI DREJT KONSUMIT
SAMITI I X-T (BRUKSEL, 2001) UE JAPONIA- NJ KTHES E MADHE
PLANI AKSIONAL PR PRFORCIMIN E KOOPERIMIT N DHJET VITET E ARDHSHME
OBJEKTIVAT BAZIKE T PLANIT AKSIONAL
PROMOVIMI I PAQS DHE SIGURIS
FORCIMI I PARTNERITETIT EKONOMIK DHE TREGTAR
BALLAFAQIMI ME SFIDAT GLOBALE
AFRIMI RECIPROK I POPUJVE DHE KULTUR
1993-2001- EKSPORTI I JAPONIS N UE RRITET PR M SE 40% (NGA 50.1
MILIARD N 72.3 MILIARD )
DYFISHOHET EKSPORTI I UE-S N JAPONI ( NGA 28.8 MILIARD N 53.7
MILIARD )
SAMITI I TOKIOS (22 QERSHOR 2004)- JAPONIA DHE UE RIKONFIRMOJN
RNDSIN E KRIJIMIT T PARTNERITETI T PLOT STRATEGJIK

3. BEE-JA DHE VENDET MESDHETARE DHE T LINDJES S AFRME

SI GRUPACION- NJ NDR PARTNERT M T MDHENJ TREGTAR T UE- S

EKZISTIMI I LIDHJEVE T NGUSHTA HISTORIKE DHE KULTURORE
SHUM MARRVESHJE T NDRYSHME PR BASHKPUNIM
UE- NJ NGA DONATORT M T MDHENJ T PALESTINS
RINDRTIMI I INFRASTUKTURS S SHKATRRUAR (BREGDETI PERNDIMOR DHE
RRIPI I GAZS)
 NDIHMA JORDANIT, LIBANIT, SIRIS DHE EGJIPTIT
MARRVESHJET PR BASHKPUNIM ME: ARABIN SAUDITE, KUVAJTIN,
KATARIN, EMIRATET E BASHKUARA ARABE, OMANIN, MAROKUN, TUNISIN,
JORDANIN, QEVERIN PALESTINEZE DHE IZRAELIN
MARRDHNIE TREGTARE, BASHKPUNIM INDUSTRIAL DHE TEKNIK, NDIHMA
FINANCIARE
LEJOHET EKSPORTI I PAKUFIZUAR DHE PA DOGAN PR PRODUKTE
INDUSTRIALE ME PREJARDHJE PREJ KTYRE VENDEVE
NDIHMA FINANCIARE PRMES BANKS INVESTIVE EVROPIANE
-N FORM T HUAVE
-DHNIE PA KTHIM E MJETEVE NGA BUXHETI
VENDOSJA E PARTNERITETIT EURO- MESDHETAR (1995 KONFERENCA E
BARCELONS)
KRIJIMI I ZONS S GJER T TREGTIS S LIR DERI N VITIN 2010
UE- E GATSHME T INVESTOJ 6.2 MILIARD DOLLAR
KONVENTA E LOME-S
PROGRAMI M I MADH I NDIHMAVE N BOT
RAPORT SPECIFIK MES T VENDEVE T BEE-S DHE 69 SHTETEVE T AFRIKS,
KARAIBEVE PACIFIKUT (ACP), VENDEVE M T VARFRA T BOTS
KONVENTA I-1975, E FUNDIT -1990 M KOH ZGJATJE DERI M 2000
 BASHKPUNIMI INDUSTRIAL DHE TEKNIK-KONTRIBUTI M I
RNDSISHM I ZHVILLIMIT T MARDHNIEVE VERI-JUG
BASHKPUNIM MES ACP-S DHE UE-S VAZHDON EDHE SOT
-DEKLARATA PR QLLIMET ZHVILLIMORE T MILENIUMIT (SHTATOR
2000,NEW YORK)
- INICIATIVA ME DIMENSIONET POLITIKE, TREGTARE DHE ZHVILLIMORE

4.RAPORTI I UE-S ME VENDET N ZHVILLIM NGA AZIA

RAPORTI ME KETO VENDE SHT M PAK I ZHVILLUAR NGA RAPORTI ME

VENDET E ACP DHE T MESDHEUT
RAPORTET BILATERALE - FORM E MARRVESHJEVE MBI BASHKPUNIMIN
N MES T UE-S DHE VENDIT PR T CILIN SHT FJALA
MARRVESHJET E KUFIZUARA - NUK PRFSHIJN NDIHMN FINANCIARE
- E DREJTA E SHFRYTZIMIT T MJETEVE T CAKTUARA N VLERA JO AQ T
LARTA
- E DREJTA PR PJESMARRJEJE N NDIHMAT E PROCESIT T
INDUSTRIALIZIMIT T VENDEVE N ZHVILLIM
- KAN T DREJT T KONKURROJN PR NDIHM N KUADR T
PROGRAMIT "NDIHMA N USHQIM"
NDIHMA KTYRE VENDEVE - QYSH NGA VITI 1976
MJETE RELATIVISHT MODESTE PA KTHIM, PR NDIHM TEKNIKE
BASHKPUNIMI TREGTAR I UE-S ME VENDET AZIATIKE- REALIZOHET
5. RAPORTI I UE-S ME AMERIKN LATINE

BEE KA MARRVESHJE MBI BASHKPUNIMIN ME MEKSIKN (NGA VITI 1975)

DHE BRAZILIN (1980)
M 1984 KA LIDHUR MARRVESHJE ME URUGUAJIN
MARRVESHJET PRMBAJN NJ NUMR MASASH T ORIENTUARA DREJT
PRPARIMIT T TREGTIS
MARRVESHJET ME MEKSIKN DHE BRAZILIN - T ORIENTUARA DREJT
PRPARIMIT T BASHKPUNIMIT, SI JAN:
INDUSTRIA
ENERGJETIKA
SHKENCA
TEKNOLOGJIA
REALIZIMI I MARRVESHJES MBIKQYRET NGA NJ KOMISION I PRBR
NGA PRFAQSUESIT E T DY PALVE
MARRVESHJA ME VENDET E PAKTIT T ANDEVE
- BOLIVIA, EKUADORI, KOLUMBIA, PERU DHE VENEZUELA
6. BEE-JA DHE SHBA-T

SHBA-T NDIHMOJN FORMIMIN E BEE-S

PRKRAHJA POLITIKE
- MOTIVET POLITIKE - LIDHUR ME ALEANCN ATLANTIKE
NDIHMA FINANCIARE
- NDIHMAT PA KTHIM (PLANI I MARSHALIT)
"PLANI I MADH" - KENEDI N VITET E GJASHTDHJETA
PRKRAHJA AMERIKANE FILLON T KET KARAKTER T PAQNDRUESHMRIS
FRIKA NGA EFEKTET NEGATIVE T INTEGRIMIT T BEE-S
FILLOJN PROTESTAT E PALS AMERIKANE
POLITIKA E PRBASHKT BUJQSORE E BEE-S
PROBLEMET EKONOMIKE T SHBA-VE
POZITA E DOLLARIT
ABROGIMI I KONVERTIMIT T DOLLARIT N ARI
APLIKIMI I TAKSAVE IMPORTUESE
PASOJAT NEGATIVE N TREGTIN ME BEE-N
MARRVESHJA MBI PAGESN E KOMPENZIMEVE PARTNERVE TREGTAR T BEE-
S PR TREGJET E HUMBURA- (1 JANAR 1995)
- HAPI I PAR N NDRTIMIN E MARRDHNIEVE T REJA MES DY PALVE
QLLIMI: MBULIMI I SHPENZIMEVE T KRIJUARA ME HUMBJEN E TREGJEVE
N SEKTORT:
- BUJQSI
- INDUSTRI KIMIKE
- INDUSTRI T KOMPJUTERVE
DEKLARATA TRANSATLANTIKE (1990) -RIFILLIMI I BASHKPUNIMIT
QLLIMET E PROGRAMIT T RI TRANSATLANTIK
PAQJA DHE STABILITETI N MBAR BOTN
GATISHMRIA NDAJ SFIDAVE GLOBALE
KONTRIBUTI N ZGJERIMIN E TREGTIS BOTRORE
KRIJIMI I LIDHJEVE T NGUSHTA MES PARTNERVE
DIMENSIONI I RI I PARTNERITETIT 1998
ELIMINIMI I BARRIERAVE TEKNIKE N TREGTI
AVANSIMI I LIBERALIZIMIT MULTILATERAL
DEKLARATA E BONIT (1999)-KURORZIM I PARTNERITETIN E PLOT DHE T
BARABART N SHTJET EKONOMIKE, POLITIKE DHE SOCIALE
SHBA-T SOT- NDR PARTNERT M T MDHENJ T UNIONIT EVROPIAN
 BASHKPUNIMI I NGUSHT: TREGTI, POLITIK T JASHTME DHE T SIGURIS
BASHKPUNIMI N SUAZAT E ORGANIZATAVE NDRKOMBTARE:
- KOMBET E BASHKUARA
-ORGANIZATA BOTRORE E TREGTIS, NATO, G-8

PJESMARRJA E SHBA-VE DHE PARTNERVE T TJER N TREGTIN

E UE-S ME MALLRA DHE SHRBIME

Burimi: The statistical guide to Europe Chapter 3, European Commission

4. BEE-JA DHE VENDET E EVROPS QENDRORE DHE
JUGLINDORE (EQJL)

NGJARJET DRAMATIKE DHE NDRYSHIMET RADIKALE T VITIT 1989

GJERMANIA U BASHKUA
-NEVOJA E HARTIMIT T NJ PLANI URGJENT PR INKUADRIMIN E TERRITORIT T ISH
RD GJERMANE N SUAZAT E BEE-S
VENDET TJERA T RAJONIT PRCAKTOHEN PR DEMOKRACI DHE EKONOMI T
TREGUT
- QLLIMI I FUNDIT - HYRJA N BASHKSI SI ANTARE T PLOTFUQISHME
SINJALET E PARALAJMRIMIT T NDRYSHIMEVE RADIKALE T VITIT 1989
ARDHJA N PUSHTET E MIHAIL GRBAOVIT
- RITMI I BASHKPUNIMIT FILLOI T SHPEJTOHET
LIDHJA E MARRVESHJEVE TREGTARE ME T GJITHA VENDET E EVROPES LINDORE
DHE BASHKIMIN SOVJETIK, GJAT VITEVE 1988 - 1989
MARRVESHJET EVROPIANE-FORM E POSAME E MARRVESHJEVE MBI ASOCIIM,
Q PRFSHININ:
TREGTIN E LIR
-VENDOSJEN E ZONS S LIRUAR NGA DOGANA PR TREGTIN ME PRODUKTET
INDUSTRIALE PR NJ PERIUDH 10 VJEARE
- MUNDSIN E FORMIMIT T ZONS S LIR PR TREGTI N SFERN E
SHRBIMEVE
BASHKPUNIMIN EKONOMIK DHE TEKNIK
- QASJA M E VOLITSHME TREGUT T PRODUKTEVE BUJQSORE
- NDIHMA FINANCIARE DHE TEKNIKE
VENDOSJEN E DIALOGUT POLITIK
BASHKPUNIMIN N LMIN E KULTURS
HARMONIZIMIN E LIGJSHMRIVE ME ATO T UNIONIT EVROPIAN
-MASAT KUNDR KONKURRENCS JOLOJALE, LIGJSHMRIVE
ANTIMONOPOLISTE
SAMITI EKONOMIK I PARISIT (1989)- KOMISIONI I BEE-S MORI PR
DETYR KOORDINIMIN E NDIHMN NGA OECD-JA
NDIHMA I DEDIKOHEJ HUNGARIS DHE POLONIS - DHN NGA 24 SHTETE
- G-24 NDRSA
-SHFRYTZUESIT U EMRUAN ME EMRIN PHARE
M VON ZGJEROHET NUMRI I SHFRYTZUESVE T KSAJ NDIHME
DEDIKUAR RESTRUKTURIMIT T EKONOMIS
-INKUADROHEN: EKOSLLOVAKIA, BULLGARIA DHE SHQIPRIA
NDIHMA N USHQIM DHE BARRA PR POLONIN, BULLGARIN DHE
RUMANIN
PARASHIHET PERIUDHA KALIMTARE PR ANEKSIMIN DHE HARMONIZIMIN E
LIGJSHMRIVE EKONOMIKE T VENDEVE T EQJL-S ME STANDARDET E
UNIONIT EVROPIAN
MARRVESHJET EVROPIANE BN NDARJEN E PRODHIMEVE N TRI
KATEGORI:
PRODUKTET INDUSTRIALE
PRODUKTET BUJQSORE PA PRODUKTET E PESHKATARIS
PRODUKTET E PESHKATARIS
MARRVESHJET E PARA: ME POLONIN, EKOSLLOVAKIN, HUNGARIN
SAMITI I KOPENHAGS- QERSHOR 1993
- INTENCA E VENDEVE T EQJL-S PR ANTARSIM N UE
LIBRI I BARDH I BEE-S (1985)- PRMBLEDHJE E T GJITHA LIGJEVE PR
PRGATITJEN PR INKUADRIM N TREGUN INTERN
M SE 300 MASA PR ELIMINIMIN E BARRIERAVE FIZIKE, TEKNIKE DHE
DOGANORE N TERRITORIN E BEE-S
PROJEKT ME RNDSI VENDIMTARE PR FORMIMIN E SHKALLS M T
LART T INTEGRIMIT EKONOMIK RAJONAL T NJOHUR GJER TANI N BOT
LIBRI I BARDH NUMR 2 I DEDIKOHET VENDEVE T EQJL
HARMONIZIMI I LIGJSHMRIVE EKONOMIKE I KTYRE VENDEVE ME
LIGJSHMRIT E UE-S
4.1. UE-JA DHE RUSIA ME SHTETET E PAVARURA T ISH BRSS-S

MARRVESHJA E UE-S ME RUSIN 1999

- DOKUMENTI I PAR I SFERS S POLITIKS ME JASHT T ISH BRSS-S
- NDRTIMI I STRATEGJIS S PRBASHKT PR KATR VITET E ARDHSHME
MARRVESHJET MBI PARTNERITETIN DHE BASHKPUNIMIN UE DHE
SHTETET E REJA T PAVARURA T ISH BRSS-S
QLLIMI I KTYRE MARRVESHJEVE:
FORCIMI I DEMOKRACIS
INSTITUCIONEVE PUBLIKE
NDIHMA SHTETETVE T POSAFORMUARA PR INTEGRIM N HAPSIRN E
PRBASHKT EVROPIANE EKONOMIKE DHE SOCIALE
- VENDOSJA E ZONS S TREGTIS S LIR ME UE-N
NISMAT M T RNDSISHME-ARMATIMI DHE LUFTA KUNDR KRIMIT T
ORGANIZUAR
PROGRAMET PR NDIHM KTYRE SHTETEVE -TACIS
PRFSHIN: ARMENIN, AZERBEJXHANIN, BELLORUSIN, GRUZIN,
KAZAKSTANIN, KIRGISTANIN, MOLDAVIN, MONGOLIN, RUSIN,
TAXHIKISTANIN, TURKMENISTANIN, UKRAINN DHE UZBEKISTANIN
DHNIA E NDIHMS PROFESIONALE GJAT PERIUDHS S TRANZICIONIT
PR LVIZJE DREJT EKONOMIS S TREGUT DHE FORCIMIT T DEMOKRACIS
 PRMBAJTJA E PROGRAMIT:
REFORMAT E QEVERISJES PUBLIKE
ZHVILLIMI I SEKTORIT PRIVAT
PASOJAT E KALIMIT N EKONOMIN E TREGUT
SIGURIA NUKLEARE

4.2. PAKTI I STABILITETIT PR EVROPN JUGLINDORE

KONFERENCA E KLN-IT, 1999- MIRATOHET PAKTI I STABILITETIT PR

EVROPN JUGLINDORE
OBJEKTIVAT E PAKTIT:
PARANDALIMI DHE DHNIA FUND E TENSIONEVE- PARAKUSHT PR NJ
STABILITET T QNDRUESHM
SJELLJA E NJ PROCESI POLITIK DEMOKRATIK T PJEKUR
KRIJIMI I MARRDHNIEVE PAQSORE T FQINJSIS S MIR N RAJON
KRIJIMI I EKONOMIS T TREGUT
NXITJA E BASHKPUNIMIT EKONOMIK N RAJON
NXITJA E KONTAKTEVE T PAPENGUARA MES QYTETARVE
LUFTIMI I KRIMIT T ORGANIZUAR, I KORRUPSIONIT DHE TERRORIZMIT
 parandalimi i shprnguljes me forc t popullsis shkaktuar nga lufta
sigurimi i kthimit t sigurt dhe t lir t t gjith refugjatve
krijimi i kushteve pr tu integruar plotsisht n strukturat politike,
ekonomike dhe t siguris
Tryeza Rajonale - trupi udhheqs dhe m i rndsishm i Paktit
koordinimi i aktiviteteve e veta prmes Tri Tryeza Punonjse:
- Tryeza e Puns I
- Tryeza e Puns II
- Tryeza e Puns III

Aktivitetet e Tryezs s Puns I

demokratizimi dhe mbrojtja e lirive dhe t drejtave t njeriut
t drejtat e minoriteteve
aktivitetet e mediave t lira dhe t pavarura
ndrtimi i shoqris civile
mbisundimi i ligjit
ndrtimi i institucioneve dhe administrimi efikas
mbrojtja dhe kthimi i refugjatve dhe personave t zhvendosur
AKTIVITETET E TRYEZS S PUNS II
ZHVILLIMI DHE BASHKPUNIMI EKONOMIK
- BASHKPUNIMI EKONOMIK MES VENDEVE T RAJONIT EVROPS DHE BOTS
PROMOVIMI I ZONS S TREGTIS S LIR
INVESTIMET E HUAJA DIREKTE
QARKULLIMI TEJKUFITAR
FURNIZIMI ME ENERGJI
LMENJT KRYESORE N KUADR T TRYEZS S PUNS II:
ELIMINIMI I BARRIERAVE N TREGTI
INFRASTRUKTURA
ZHVILLIMI I NDRMARRJEVE DHE REFORMAT EKONOMIKE
MBROJTJA E MJEDISIT
KOHEZIONI SOCIAL
ZHVILLIMI I STRUKTURS S TEKNOLOGJIS INFORMATIVE

AKTIVITETET E TRYEZS S PUNS III

NGRITJA E BESIMIT DHE BASHKPUNIMIT MES VENDEVE T EJL-S N
FUSHN E MBROJTJES, PUNVE T BRENDSHME DHE DREJTSIS
 DEMINIMI,KONTROLLI DHE GRUMBULLIMI I ARMATIMIT
PENGIMI DHE GATISHMRIA NDAJ T GJITHA FORMAVE T FATKEQSIVE
REFORMAT N SISTEMIN E MBROJTJES DHE PRMIRSIMIT T
BASHKPUNIMIT USHTARAK
LUFTA NDAJ KORRUPCIONIT DHE KRIMIT T ORGANIZUAR, TRAFIKIMIT, AZILIT
DHE EMIGRACIONIT
BASHKPUNIMI RAJONAL N SFERN E PUNVE T BRENDSHME
4.3. PROCESI I STABILIZIMIT DHE ASOCIIMIT
STRATEGJI E UE-S NDAJ SHTETEVE T EVROPS JUGLINDORE
PRFSHIHEN: SHQIPRIA, BOSNJA DHE HERCEGOVINA, KROACIA, SERBIA DHE
MALI I ZI DHE MAQEDONIA
U OFRON SHTETEVE T RAJONIT GJASAT AFATGJATE PR INTEGRIM EVROPIAN
PARAPRAKISHT DUHET TU PRMBAHEN KRKESAVE POLITIKE DHE
EKONOMIKE
ELEMENTET KRYESORE T KTIJ INSTRUMENTI POLITIK:
MARRVESHJA PR STABILIZIM DHE ASOCIIM- FORM E RE E MARRDHNIEVE
KONTRAKTUESE
ZHVILLIMI I RAPORTEVE EKZISTUESE EKONOMIKE DHE TREGTARE N RAJON
PROGRAMI CARDS-UNIONI OFRON NDIHMA PR RINDRTIM, ZHVILLIM DHE
STABILIZIM
 NDIHMA PR DEMOKRATIZIM, ZHVILLIM T SHOQRIS CIVILE, ARSIM DHE
NDRTIM T INSTITUCIONEVE
SHFRYTZIMI I MUNDSIVE PR BASHKPUNIM N T GJITHA LMENJT
(JURISPODENCA DHE PUNT E BRENDSHME)
ZHVILLIMI I DIALOGUT POLITIK (DIALOGU MBI BAZA RAJONALE)
MARRVESHJA MBI STABILIZIM-ASOCIIMIN- UDHRRFYESE DREJT
ANTARSIMIT N UNIONIN EVROPIAN
KRITERIUMET E KOPENHAGS
PARTNERITETI EVROPIAN - KTHES E MADHE N RAPORTET MES UE-S
DHE BALLKANIT PERNDIMOR
PRIORITETET E PRBASHKTA:
FORCIMI I BASHKPUNIMIT RAJONAL
LUFTA NDAJ KRIMIT T ORGANIZUAR
DEMOKRATIZIMI I INSTITUCIONEVE

4.4. BEE-JA DHE SHQIPRIA

1992: MARRVESHJA PR TREGTI DHE KOOPERIM N MES T UE-S DHE
SHQIPRIS. SHQIPRIA PRANOHET Q T JET PJESMARRSE N MARRJEN
E NDIHMAVE NGA PROGRAMI PHARE I UE-S
 1995 : SHQIPRIA U PRANUA SI ANTARE ME T DREJTA T PLOTA N
KSHILLIN E EVROPS
1997: QASJA RAJONALE - KSHILLI MINISTROR I UE-S VENDOS PR
PARAKUSHTET EKONOMIKE DHE POLITIKE PR ZHVILLIMIN E
BASHKPUNIMIT
BILATERAL
1999: UE PROPOZON PROCESIN E STABILIZIMIT DHE ASOCIIMIT (PSA)
PR PES SHTETET E EVROPS JUGLINDORE, PRFSHIR KTU EDHE
SHQIPRIN
2000: HYRJA PA TAKSA DOGANORE E PRODUKTEVE NGA SHQIPRIA N
TREGUN E UE-S
2000 : KSHILLI EVROPIAN SHPALL SE T GJITHA SHTETET E PSA-S JAN
KANDIDAT POTENCIAL PR ANTARSIM N UE
2001: VITI I PAR I PROGRAMIT T RI CARDS, T DIZAJNUAR PR
VENDET E PSA-S
2001: KOMISIONI KONKLUDON SE SHT MOMENTI I PRSHTATSHM
Q T VAZHDOHET ME MARRVESHJEN PR STABILIZIM DHE ASOCIIM ME
SHQIPRIN
MIRATOHET DIREKTIVA PR MARRVESHJEN E STABILIZIM-ASOCIIMIT ME
SHQIPRIN
 2003: M 31 JANAR KRYETARI PRODI ZYRTARISHT KOMUNIKOI PR
BISEDIMET PR PSA N MES T UE-S DHE SHQIPRIS
2004: NDIHMA SHQIPRIS N KUADR T PROGRAMIT CARDS, RRITET
PR 5 MILION , SI NXITJE PR PRIORITETET E DEFINUARA N PLANET
AKSIONALE
NDIHMA E UNIONIT EVROPIAN DHN SHQIPRIS
NGA VITI 1991-2004, UNIONI EVROPIAN I KA SHPRNDAR SHQIPRIS
NJ NDIHM PREJ 1273.1 MILION
N KUADR T PROGRAMIT PHARE
NGA VITI 2001-N KUADR T PROGRAMIT CARDS
PJESA TJETR E NDIHMS - PRMES KREDIVE T BANKS INVESTIVE
EVROPIANE N KUADR T PROGRAMIT T ASISTENCAVE HUMANITARE ( KA
PRFUNDUAR N VITIN 2001)
UNIONI EVROPIAN I OFRON SHQIPRIS NDIHM N LMENJT:
FORCIMI I ADMINISTRATS PUBLIKE DHE GJYGJSIS
POLICIA
DOGANA
STATISTIKAT
ZHVILLIMI I INFRASTRUKTURS
 ZHVILLIMI I BASHKSIVE LOKALE
BUJQSIA
KOOPERIMI NDRKUFITAR
AMBIENTI
ARSIMIMI
DEMOKRACIA DHE T DREJTAT E NJERIUT
4.5. UE DHE KOSOVA
UNIONI EVROPIAN NJ NGA DONATORT M T MDHENJ
QLLIMI: RINDRTIMI I JETS S PRDITSHME PR TR POPULLIN E
KOSOVS
PREZENCA E UE-S N KOSOV:
ECHO(ZYRA E UE-S PR NDIHM HUMANITARE)
1999 PR RAJONIN E GODITUR NGA LUFTA: 378 MIL EURO
RIPARIMET EMERGJENTE T VENDBANIMEVE RURALE
NDIHMA PR VENDOSJEN KOLEKTIVE PR T KTHYERIT(PERSONAT E
ZHVENDOSUR)
RIPARIMET EMERGJENTE T PAJISJEVE PR 200 SHKOLLA
FURNIZIMI ME UJ, BARRA, VAKSINA
PROJEKTET E NDRYSHME N SFERN E BUJQSIS
INSTRUMENTET PR PARTNERITET DHE FQINJSI ME VENDET
ANTARE
DO T PRFSHIJN VENDET E TRETA, Q MARRIN PJES N POLITIKN
FQINJSORE EVROPIANE:
- SHTETET N JUG DHE LINDJE T MESDHEUT, UKRAINN, MOLDAVIN DHE
BELLORUSIN, VENDET E KAVKAZIT JUGOR
KTO INSTRUMENTE ZVENDSOJN PROGRAMET MEDA DHE TACIS
-DO T MBSHTETET EDHE PARTNERITETI STRATEGJIK I UE-S DHE RUSIS

INSTRUMENTET PR BASHKPUNIMIN ZHVILLIMOR E EKONOMIK

TERRITORET E T GJITHA VENDEVE T CILAT NUK E KAN T DREJTN E
SHFRYTZIMIT T NDIHMAVE N KUADR T DY INSTRUMENTEVE T PARA

INSTRUMENTET PR STABILITET
INSTRUMENT I RI - I DEDIKUAR PR:
ZGJIDHJEN E KRIZAVE DHE JOSTABILITETIT N VENDET E TRETA
SFIDAT NDRKOMBTARE
- SIGURIA NUKLEARE
- MOSPRHAPJA E ARMATIMIT PR SHKATRRIM MASOVIK
- LUFTA KUNDR TREGTIS ME DROG, KRIMINALITETIT T ORGANIZUAR
DHE TERRORIZMIT
INSTRUMENTET PR NDIHM HUMANITARE DHE MAKROFINANCIARE
DO T MBETEN T PANDRYSHUARA
NDIHMA HUMANITARE N USHQIM - DO T REGJISTROHET SI NDIHM
HUMANITARE DHE NUK DO T RREGULLOHET ME LIGJE T VEANTA

3. ZGJERIMI I UNIONIT EVROPIAN

RRETHI I PAR T ZGJERIMIT T UE-S: 1973, 1981, 1986 DHE 1995
NUMRI I SHTETEVE ANTARE RRITET PREJ 6 N 15
1998- FILLIMI I BISEDIMEVE PR ANTARSIMIN E SHTETEVE T REJA
KONFERENCA E NICE-S N ( 2000)
BISEDIMET ME SHTETET Q I PLOTSOJN KRITERET PR ANTARSIM- T
PRFUNDOJN DERI N FUND T VITIT 2002

3.1. KUSHTET PR ANTARSIM N UE

T DSHMOJ SE I PLOTSON KRITERIUMET THEMELORE PR ANTARSIM:
EKZISTIMI I INSTITUCIONEVE STABILE Q GARANTOJN DEMOKRACIN,
MBISUNDIMIN E LIGJIT,T DREJTAT E NJERIUT DHE T DREJTAT E
MINORITETEVE
FUNKSIONIMI I EKONOMIS S TREGUT DHE AFTSIA PR BALLAFAQIMIN ME
KONKURRENCN BRENDA UNIONIT
 GATISHMRIA PR PRANIMIN E DETYRAVE DHE OBLIGIMEVE T
ANTARSIMIT
- QLLIMET E NDRYSHME POLITIKE, EKONOMIKE, MONETARE
PRANIMI DHE APLIKIMI I LIGJEVE T UE N POLITIKN SOCIALE:
- KUFIZIMI I ORARIT T PUNS
- PLOTSIMI I STANDARDEVE MINIMALE T SIGURIS N VENDIN E PUNS
- BARAZIA GJINORE
ZGJERIMI I UE-S - SHANS UNIKE PR TEJKALIMIN E KONFLIKTEVE DHE
NDARJES S EVROPS
DOMOSDOSHMRIA E REFORMAVE STRUKTURALE
- SIGURIMI I NJ BAZ M T FORT EKONOMIKE
- BALLAFAQIMI ME SFIDAT E MDHA T ZGJERIMIT.
KONTRIBUTI N FORCN DHE UNITETIN EVROPIAN, N ZGJERIMIN E
NDIKIMIT T EVROPS N RRJEDHAT BOTRORE
PRBALLIMI I SFIDAVE T GLOBALIZIMIT DHE FORCIMI I MODELIT
SHOQROR EVROPIAN
KRIJIMI I ZONS M T MADHE TREGTARE N BOT, NXITJE E MADHE PR
INVESTIME DHE
- MUNDSI PR HAPJEN E VENDEVE T REJA T PUNS DHE MIRQENIES
 NEVOJA PR PRKRAHJEN, PJESMARRJEN AKTIVE T QYTETARVE T SAJ
-INFORMIMI I QYTETARVE PR KTO RRJEDHA
STRATEGJIA E KOMUNIKIMIT - KOMISIONI EVROPIAN
QLLIMI: QYTETART T INFORMOHEN PR ZGJERIMIN E UNIONIT
ZGJERIMI I UNIONIT-VAZHDIMSI E IDES PR TEJKALIMIN E NDARJES DHE
ANTAGONIZMAVE N EVROP
ZGJERIMI NUK DUHET T SHPIE DREJT KRIJIMIT T KUFIJVE T RI N
EVROP
NGA ASPEKTI POLITIK- ZGJERIMI DO T FORCOJ STABILITETIN N EVROP
- PJESMARRJA N ZGJIDHJEN E PROBLEMEVE NDRKOMBTARE
NGA ASPEKTI EKONOMIK - DO T VIJ DERI TE RRITJA E TREGUT T
PRBASHKT
- SISTEMI UNIK DOGANOR
- RREGULLAT TREGTARE DHE QNDRIMET E PRBASHKTA PR IMPORTIN NGA
VENDET JASHT UE-S
- PRKRAHJA PR VENDET N ZHVILLIM
100000
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Bujqsia Masat strukturale Politikat interne
Aksionet e jashtme Administrata Ndihma para antarsimit

SLV EST LET LIT CY MAL

SLK 4% 3% 7% 2% 1%
4%
6%
CZ
12%

HU
13% POL
48%
3.3.1. SHPRNDARJA E MJETEVE T FONDEVE STRUKTURALE T KORNIZS
FINANCIARE 2000-2006

FONDET STRUKTURALE- KANALI M I RNDSISHM I NDIHMAVE PR ZHVILLIMIN

RAJONAL T UE-S
PJESMARRJA E SHTETEVE N SHPRNDARJEN E MJETEVE VARET NGA NIVELI I
TYRE I ZHVILLIMIT EKONOMIK
ALOKIMI I MJETEVE T FONDIT STRUKTURAL SIPAS OBJEKTIVAVE DHE SIPAS
SHTETEVE ANTARE PR PERIUDHN ZHVILLIMORE 2000-2006:
64.33 % T MJETEVE(150,104 MIL ) - OBJEKTIVI 1
10.44 % (24,368 MIL. ) - OBJEKTIVI 2
11.38 % (26,554 MIL.) - OBJEKTIVI 3
0.53% (1,226 MIL ) PR FIFG (INSTRUMENTET FINANCIARE PR
ORIENTIMIN E PESHKATARIS)
8.45% ( 19,717 MIL.) PR KF (FONDET E KOHEZIONIT)
4.87% ( 11,361 MIL.) PR INICIATIVAT E UE-S:
- - INTERREG- INICIATIVA PR BASHKPUNIMIN TEJKUFITAR, TRANSNACIONAL DH
NDR-RAJONAL
- URBAN- PR ZHVILLIMIN E QYTETEVE DHE TERRITOREVE URBANE Q KAN
VSHTIRSI
-LEADER- PR ZHVILLIMIN RURAL PRMES INICIATIVAVE LOKALE
-EQUAL- PR EVITIMIN E JOBARAZIS DHE DISKRIMINIMIT N TREGUN E
PUNS
GJITHSEJT 233 MLRD + 22 MLRD - T DEDIKUARA PR INTERVENIMET
STRUKTURALE N SHTETET E REJA ANTARE (2004-2006)
TOTALI PREJ 257 MLD = 37% T PRLLOGARITJES S UE-S
PJESA M E MADHE - N EMR T REALIZIMIT T OBJEKTIVIT 1 PR:
-SPANJN, ITALIN DHE GREQIN
PR OBJEKTIVAT 2 DHE 3: FRANCS, BRITANIS DHE GJERMANIS
PR POLITIKN RAJONALE T UE-S:SPANJS, ITALIS DHE GJERMANIS
TRENDET POZITIVE T REZULTATEVE T SHFRYTZIMIT T MJETEVE NGA
FONDET STRUKTURALE - N PERIUDHN 1991-2002:
Greqia Irlanda Portugalia Spanja
1991-2002 1991-2002 1991-2002 1991-2002
Shkalla e punsimit % 53.4----56.9 51.4----65.0 68.0----68.6 49.258.4
Shkalla e papunsis % 9.7------10.0 11.9------4.3 7.4-------5.1 22.3---11.4
BDP pr banor(%UE-15) 60.6----70.8 76.8---125.3 65.0---70.6 80.7---86.0